Vicifons:Scriptorium

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="la">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikisource</sitename>
    <dbname>lawikisource</dbname>
    <base>https://la.wikisource.org/wiki/Pagina_prima</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.9</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Specialis</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Disputatio</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Usor</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Disputatio Usoris</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Vicifons</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Disputatio Vicifontis</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Fasciculus</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Disputatio Fasciculi</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Disputatio MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Formula</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Disputatio Formulae</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Auxilium</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Disputatio Auxilii</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Categoria</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Disputatio Categoriae</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Scriptor</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Disputatio Scriptoris</namespace>
      <namespace key="104" case="first-letter">Pagina</namespace>
      <namespace key="105" case="first-letter">Disputatio Paginae</namespace>
      <namespace key="106" case="first-letter">Liber</namespace>
      <namespace key="107" case="first-letter">Disputatio Libri</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modulus</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Disputatio Moduli</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Vicifons:Scriptorium</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1852</id>
    <revision>
      <id>237167</id>
      <parentid>236946</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T08:27:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <comment>/* Toggling special characters such as ſ (long s) */ Reply</comment>
      <origin>237167</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53811" sha1="nzh48sttfbncp895knpajngvt92o7gi" xml:space="preserve">__NEWSECTIONLINK__
&lt;!--- __NOTOC__ ---&gt;[[Categoria:Vicifons|Scriptorium]]
{{Intraincepti
|w= Vicipaedia:Taberna
|q= Vicicitatio:Taberna
|commons: &lt;!-- Communia --&gt;
|b= Vicilibri:Porta Communis
|wikt= Victionarium:Taberna
|m= &lt;!-- Meta --&gt;
|wikispecies= &lt;!-- Vicispecies --&gt;
|n= &lt;!-- Vicinuntii --&gt;
}}
&lt;div class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:14pt; background:#eef; color:navy; &quot;&gt;
Hac pagina scriptorium Vicifontis est.&lt;br /&gt;
&lt;small&gt;&lt;small&gt;Nunc iam sunt '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' paginae. Hodie '''{{CURRENTDAYNAME}}, {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}'''.&lt;/small&gt;&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;br /&gt;

{{center|
'''(DE)''' Neue Nachrichten dürfen auf Latein, Französisch, Englisch oder Italienisch gestellt werden.&lt;br /&gt;
'''(EN)''' You can write a new message in Latin, French, English or Italian.&lt;br /&gt;
'''(FR)''' Vous pouvez écrire en latin, en français, en italien ou en anglais.&lt;br /&gt;
'''(IT)''' Potete scrivere in latino, italiano, francese o inglese.&lt;br /&gt;
'''(ALIAE)''' ''Aliis linguis uti potes, sed noli iubere nos facile eas intellegere''
}}
&lt;br /&gt;
&lt;div style=&quot;margin: 0 0em; border: 1px dashed blue; padding: 3px; text-align: center; background: #eef&quot;&gt;
'''[http://la.wikisource.org/w/index.php?title=Vicifons:Scriptorium&amp;action=edit&amp;section=new   Quaestio nova]'''
&lt;br /&gt;
''Ut sententias antiquiores legas vide [[Vicifons:Scriptorium/Vetera]]''
&lt;/div&gt;
&lt;br /&gt;

{| class=&quot;WSerieV&quot; id=&quot;WBistro&quot; cellpadding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;padding: 0.3em; float:right; margin-left: 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background:#fff0ff; text-align:center&quot;
|[[Image:Forum-de-César.jpg|right|210px]]
|-
|style=&quot;padding: 0.5em; font-family: sans-serif&quot;| '''Scriptorium Vicifontis'''&lt;br/&gt;
----
|-
|style=&quot;padding: 0.3em; font-family: sans-serif; background-color: #e4e4c9; border: 1px solid #c0c0c0&quot;|'''Alia scriptoria''' 
|-
|style=&quot;padding: 0.3em; line-height: 1.5em&quot;|
'''[[w:la:Vicipaedia:Taberna|Vicipaedia:Taberna]]'''&lt;br /&gt;
'''[[q:la:Vicicitatio:Taberna|Vicicitatio:Taberna]]'''&lt;br /&gt;
'''[[wikt:la:Victionarium:Taberna|Victionarium:Taberna]]'''&lt;br /&gt;
|}

&lt;!-- 
Interwiki liks moved to the top of the discussion since button &quot;Quaestio nova&quot; 
appends new entries to physical end of this page
--&gt;

&lt;!-- Interwiki links --&gt;
[[mul:Wikisource:Scriptorium]]
&lt;!-- Interwiki links --&gt;

__TOC__

== IMPORTANT: Admin activity review ==

Hello. A policy regarding the removal of &quot;advanced rights&quot; (administrator, bureaucrat, interface administrator, etc.) was adopted by [[:m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|global community consensus]] in 2013. According to this policy, the [[:m:stewards|stewards]] are reviewing administrators' activity on all Wikimedia Foundation wikis with no inactivity policy. To the best of our knowledge, your wiki does not have a formal process for removing &quot;advanced rights&quot; from inactive accounts. This means that the stewards will take care of this according to the [[:m:Admin activity review|admin activity review]].

We have determined that the following users meet the inactivity criteria (no edits and no logged actions for more than 2 years):
# [[User:Barbaking]] (bureaucrat, administrator)

These users will receive a notification soon, asking them to start a community discussion if they want to retain some or all of their rights. If the users do not respond, then their advanced rights will be removed by the stewards.

However, if you as a community would like to create your own activity review process superseding the global one, want to make another decision about these inactive rights holders, or already have a policy that we missed, then please notify the [[:m:Stewards' noticeboard|stewards on Meta-Wiki]] so that we know not to proceed with the rights review on your wiki. Thanks, [[Usor:EPIC|EPIC]] ([[Disputatio Usoris:EPIC|disputatio]]) 22:22, 22 Februarii 2025 (UTC)

== Request for updating the text of the Clementine Bible ==

Two months ago, at [[Disputatio:Vulgata Clementina#The Clementine Vulgate Project dead?]] I noted that the links related to ''The Clementine Vulgate Project'', the main source used for the text of the [[Vulgata Clementina]], were dead.

Fortunately, the list of changes made since the import of on Wikisource can be found [https://web.archive.org/web/20240122025223/https://vulsearch.sourceforge.net/clemtext.rss here]. There is also [https://bitbucket.org/clementinetextproject/text/downloads/ a repository] (although I am not sure if it is up to date).

I have no experience in programming or making imports. So, could someone please update the text of [[Vulgata Clementina]] of Wikisource to use the latest version of ''The Clementine Vulgate Project''? [[Usor:Veverve|Veverve]] ([[Disputatio Usoris:Veverve|disputatio]]) 10:01, 23 Februarii 2025 (UTC)

:@[[Usor:Ser be etre shi|Ser be etre shi]] Are you able to help with this? Ping in case so. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 19:27, 3 Iulii 2025 (UTC)

== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 18:51, 7 Martii 2025 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Your wiki will be in read-only soon&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will switch the traffic between its data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster.

All traffic will switch on '''{{#time:j xg|2025-03-19|en}}'''. The switch will start at '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2025-03-19T14:00|en}} {{#time:H:i e|2025-03-19T14:00}}]'''.

Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. 

A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. This banner will remain visible until the end of the operation. 

'''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.'''

*You will not be able to edit for up to an hour on {{#time:l j xg Y|2025-03-19|en}}.
*If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case.

''Other effects'':

*Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped.
* We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.

This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. 

'''Please share this information with your community.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:15, 14 Martii 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=28307742 --&gt;

== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 02:05, 4 Aprilis 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;

== Wikidata and Sister Projects: An online community event ==

''(Apologies for posting in English)''

Hello everyone, I am excited to share news of an upcoming online event called '''[[d:Event:Wikidata_and_Sister_Projects|Wikidata and Sister Projects]]''' celebrating the different ways Wikidata can be used to support or enhance with another Wikimedia project. The event takes place over 4 days between '''May 29 - June 1st, 2025'''.

We would like to invite speakers to present at this community event, to hear success stories, challenges, showcase tools or projects you may be working on, where Wikidata has been involved in Wikipedia, Commons, WikiSource and all other WM projects.

If you are interested in attending, please [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register here]].
If you would like to speak at the event, please fill out this Session Proposal template on the [[d:Event_talk:Wikidata_and_Sister_Projects|event talk page]], where you can also ask any questions you may have. 

I hope to see you at the event, in the audience or as a speaker, - [[Usor:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Disputatio Usoris:MediaWiki message delivery|disputatio]]) 09:19, 11 Aprilis 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Send_List&amp;oldid=28525705 --&gt;

== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:35, 17 Aprilis 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 03:41, 29 Aprilis 2025 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== Toggling special characters such as ſ (long s) ==

On EN wikisource, they have a template &lt;nowiki&gt;{{longs}}&lt;/nowiki&gt; to produce ''ſ'' on the transcription page, and by default, ''s'' on the ebook page. users on EN WS can toggle these on and off. 

In this book, [[:la:Liber:Nicolaus Machiavellus De Principe.pdf|''De principe'']], there are a number of unusual characters that could do with toggling: ''ſ (s); ß (ss); ẽ (en / em) ũ (un / um) æ (ae) ę (ae) õ (on / om) ã (an / am) œ (oe)''. ([[:formula:ls]] already exists here for ſ, and some other characters semi-implemented at [[:Categoria:Formulae litterarum]] but the toggling is not switched on.)

In order to implement this:

(1) What would LA WiCategoria:Formulae litterarumkisource need to enable for user toggling of special characters?

(2) Who would I contact (assuming this is an admin task)? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:06, 29 Aprilis 2025 (UTC)

:It looks like it would need this installing, as a start: [[:en:MediaWiki:Gadget-Visibility.js|MediaWiki:Gadget-Visibility.js]] [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:13, 29 Aprilis 2025 (UTC)
:{{ping|OrbiliusMagister}} as the only active magister! --[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:16, 29 Aprilis 2025 (UTC)
:{{ping|SZC 03}} in case you have an opinion (you made changes at the De Pricipia transcription project which we could implement better with this toggle feature). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:31, 30 Aprilis 2025 (UTC)
::I would like to point out that not all of the listed characters are of the same kind: 
::* ſ is a variant of s; 
::* ß, æ and œ are [[:w:en:Ligature (writing)|ligatures]] of ſs, ae and oe respectively ([[:w:en:E caudata|ę]] can represent both ae or oe); 
::* ã, ẽ, õ, ũ are used to indicate [[:w:en:Scribal abbreviation|abbreviations]].
::Personally I think it would be somewhat useful to implement the toggle feature only for æ and œ, since of all the ligatures they are the only ones that carry some meaning (that ae or oe in that word is a diphthong) and the only ones that easily show up in search results and correctly displayed in web-browsers.
::Note that both English and Italian wikisources in their transcription guidelines take in consideration the ability of both modern readers and search engines to correctly interpret the character shown (see [[:en:Wikisource:Style guide/Orthography]] and [[:it:Wikisource:Convenzioni di trascrizione]]). Though it would be useful to write rules specific to the Latin wikisource.
::I hope these considerations were of any help. [[Usor:SZC 03|SZC 03]] ([[Disputatio Usoris:SZC 03|disputatio]]) 07:58, 3 Maii 2025 (UTC)
::In regards to the [[Liber:Nicolaus Machiavellus De Principe.pdf|''De principe'']] it would be appropriate to encode the text in a way that we do not lose your work of accurately transcribing the above characters, while still showing to the end user a normalized form. My edit was trying to achieve this with the templates currently in wikisource.
::From a technical standpoint, it would be useful to have a general template not specific to any character that could be used both in ''ad hoc'' situations, and in creating other templates.
::Also if such a template is created for abbreviations it should behave differently from the long s and ligatures, since 1) the text displayed is context dependent, and 2) it is common use in diplomatic transcriptions to show the abbreviated characters in parentheses (so I were taught in paleography class). 
::To give an example of point 2 from the text ([[Pagina:Nicolaus_Machiavellus_De_Principe.pdf/69|page 45]], line 11):
::Original text: Iãq́ꝫ
::Diplomatic transcription: Ia(m)q(ue)
::Standard transcription: Iamque  
::I’m sorry for the lengthy comments. [[Usor:SZC 03|SZC 03]] ([[Disputatio Usoris:SZC 03|disputatio]]) 11:02, 3 Maii 2025 (UTC)
:::I agree something adhoc would be helpful. The template would need to specify 
:::* the text as-is and
:::* the modernised version
:::and hopefully there would be a system to pick up which to display.
:::In terms of the display: this could be the js system, perhaps adapted, that we have on en.ws, or possibly it could be an adjustment to the page templates set up, to allow two different books, or sets of pages, to be presented. This would have the advantage that exports would facilitate both (IDK but suspect that exports support the default rather than user choice). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 15:48, 3 Maii 2025 (UTC)
:::I have set out this information in a [[Usor:JimKillock/Orthography|table]] including information about dictionary lookups and likely search engine issues. In short, from a user perspective, all the characters can be problematic, but æ and œ work within Alpheios for dictionary lookups, so are a bit more tolerable than the others from a default perspective. However I think it is useful tobe able to see and use the originals for some people, eg those practicing reading Renaissance scans etc; or researchers or academics looking to use source texts. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 16:09, 3 Maii 2025 (UTC)
:{{ping|Alex brollo}}, {{ping|VIGNERON}}, {{ping|Candalua}} in case you can help. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:38, 30 Aprilis 2025 (UTC)
::@[[Usor:JimKillock|JimKillock]] Interesting question. I'll take a look to the ensource template to understand how it works (I hope it is not based on javascript). [[Usor:Alex brollo|Alex brollo]] ([[Disputatio Usoris:Alex brollo|disputatio]]) 06:18, 1 Maii 2025 (UTC)
:::I’m afraid it is based on javascript: [[:en:MediaWiki:Gadget-Visibility.js]]
:::To see the button you have to enable the [[:en:Help:Gadget-Visibility|Visibility gadget]]. [[Usor:SZC 03|SZC 03]] ([[Disputatio Usoris:SZC 03|disputatio]]) 11:12, 3 Maii 2025 (UTC)
:::@[[Usor:Alex brollo|Alex brollo]] checking in whether we can implement this, or find another solution. I am holding off further changes until I know how to proceed - but I am sure there should be a way to do this! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 20:40, 19 Maii 2025 (UTC)
:::Noting this question comes up again at [[:Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]] (I have [[Disputatio Libri:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf|left a note there]]). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 09:08, 15 Iunii 2025 (UTC)
::::OK, I have developed templates as this is holding up other people's work. I have based each template on the existing [[:formula:ls]], and avoid duplicating those that already exist using the same method at [[:Categoria:Formulae litterarum]]. Meantime if anyone has further thoughts about using Visibility Gadget or going another way, I would be very grateful. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 18:02, 17 Iunii 2025 (UTC)
:::::@[[Usor:SZC 03|SZC 03]] I have made a very basic template for flexible character switching at [[Formula:Scr]]; this returns the first entry on the book page, and the second in main space, eg &lt;nowiki&gt;{{scr|qꝫ|que}}&lt;/nowiki&gt; would work the same as &lt;nowiki&gt;{{que}}&lt;/nowiki&gt;. 
:::::However there is advice on ENWS not to use characters but use HTML entities for CSS reasons, so it is probably better for users to use specific templates. For example, I also created &lt;nowiki&gt;{{po}}&lt;/nowiki&gt; which allows a user to decide what it might best represent, eg &lt;nowiki&gt;{{po|;}} or {{po|?}}&lt;/nowiki&gt;.
:::::In general, using set templates like &lt;nowiki&gt;{{que}}, {{em}}, {{um}}, {{etc}}&lt;/nowiki&gt; is much easier for proofing, so I think I will continue to add these where it seems useful. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:29, 24 Iunii 2025 (UTC)
::::::Hi folks, so that you know, I have made something of a workaround to be able to enable these features, which works well enough for me. I will perhaps add some guidance somewhere. What I have done:
::::::# Installed the font Garamontio, as it has the qꝫ character, and all the possible ligatures
::::::# Created custom css to apply Garamontio to Wikisource as a whole;  at [[Usor:JimKillock/common.css]]; and
::::::# Created (vibecoded) custom javascript at [[Usor:JimKillock/common.js]]
::::::The second script looks for the various spans with the css style typographic-long-s, and replaces the characters as appropriate. This seems to work surprisingly well, Garamontio does all of the discretionary ligatures etc, and is a very well designed font (fork of EB Garamond, with some extra touches useful here). The issue is of course that this applies to the whole of Latin Wikisource all of the time. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 18:35, 25 Iunii 2025 (UTC)
:::::::@[[Usor:JimKillock|JimKillock]], reading this I wanted to tell you that you could apply styles to a index page, but I see you have already figured it out. Kudos on your progress. [[Usor:SZC 03|SZC 03]] ([[Disputatio Usoris:SZC 03|disputatio]]) 09:56, 9 Iulii 2025 (UTC)
::::::::Thanks @[[Usor:SZC 03|SZC 03]]; my list of scribal transformations has got quite long tho. And I need to check on the possible logic of it, some needs to hide and unhide, rather than search and replace. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:27, 11 Iulii 2025 (UTC)

== We will be enabling the new Charts extension on your wiki soon! ==

''(Apologies for posting in English)''

Hi all! We have good news to share regarding the ongoing problem with graphs and charts affecting all wikis that use them.

As you probably know, the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|old Graph extension]] was disabled in 2023 [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/EWL4AGBEZEDMNNFTM4FRD4MHOU3CVESO/|due to security reasons]]. We’ve worked in these two years to find a solution that could replace the old extension, and provide a safer and better solution to users who wanted to showcase graphs and charts in their articles. We therefore developed the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Charts extension]], which will be replacing the old Graph extension and potentially also the [[:mw:Extension:EasyTimeline|EasyTimeline extension]].

After successfully deploying the extension on Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedia, as well as on MediaWiki.org, as part of a pilot phase, we are now happy to announce that we are moving forward with the next phase of deployment, which will also include your wiki.

The deployment will happen in batches, and will start from '''May 6'''. Please, consult [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|our page on MediaWiki.org]] to discover when the new Charts extension will be deployed on your wiki. You can also [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|consult the documentation]] about the extension on MediaWiki.org.

If you have questions, need clarifications, or just want to express your opinion about it, please refer to the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension_talk:Chart/Project|project’s talk page on Mediawiki.org]], or ping me directly under this thread. If you encounter issues using Charts once it gets enabled on your wiki, please report it on the [[:mw:Extension_talk:Chart/Project|talk page]] or at [[phab:tag/charts|Phabricator]].

Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|User:Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|talk]]) 15:07, 6 Maii 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28663781 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|disputatio]])&lt;/bdi&gt; 22:08, 15 Maii 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 15:27, 22 Maii 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Usor:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Disputatio Usoris:MediaWiki message delivery|disputatio]]) 03:08, 28 Maii 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;

== Administrator backlog? ==

Hi there,

I am noticing a lot of pages that say that the current version is not checked; and versions I have amended are not (apparently) displayed because they need approval. Am I right in assuming this is due to a lack of (active) administrator time? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:53, 30 Maii 2025 (UTC)

:Relatedly @[[Usor:Alex brollo|Alex brollo]] / @[[Usor:OrbiliusMagister|OrbiliusMagister]] / other admins, [[Colloquia familiaria]] has an old index page and other old sub pages which could do with changes being approved. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:58, 12 Iunii 2025 (UTC)
::Ping on this, some of the sub pages are quite broken. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 09:42, 28 Iunii 2025 (UTC)

== Vote now in the 2025 U4C Election ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}

Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC].

Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 23:01, 13 Iunii 2025 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28848819 --&gt;

== Mnemonics Book in Latin ==

Dear all,

Over the past month, with the help of others, I’ve been compiling a list of older and often overlooked books on mnemonic techniques available on [[:en:Portal:Mnemonics|Wikisource English]]. Many of these works—some dating back decades or even centuries—offer fascinating insights into how memory has been understood, trained, and improved across different cultures and time periods.

I've recently added a new section to the portal: &quot;Multilingual Works on Mnemonic Techniques.&quot; This is in part because several of the English-language texts reference related works in other languages, particularly Latin.

Unfortunately, many of these referenced works are written in Classical Latin, and my ability to work with them is quite limited—I’ve done what I can, but they remain largely inaccessible to me.

If anyone has expertise in Classical Latin and might be willing to help with these texts, your assistance would be greatly appreciated.

* ''[[:la:Foenix|Foenix]] by [[w:en:Peter of Ravenna|Peter of Ravenna]]'' (1491)
* ''[[:la:Congestorium Artificiose Memorie|Congestorium Artificiose Memorie]]'' by Johann Horst von Romberch (1533)

[[File:Johann Romberch, Congestorium artificiose... Wellcome L0032259.jpg|150px]][[File:Johann Romberch, Congestorium artificiose... Wellcome L0032269.jpg|150px]]

Here is a discussion form on it 

https://forum.artofmemory.com/t/johannes-romberchs-congestorium-artificiose-memorie/30174

Warm regards [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 23:15, 13 Iunii 2025 (UTC)

:Hi there, I could help proofing texts you have prepared perhaps? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 09:57, 14 Iunii 2025 (UTC)
:: Thanks for offering—I’d really appreciate your help with proofreading.
:: We have two books. Which one would you like to start with?
::*[[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]]
::*[[Liber:Congestorium artificiose memorie ... - V.P.F. Joa(n)nis Romberch de Kyrspe. Regularis obseruantie predicatorie- (IA hin-wel-all-00002875-001).pdf]]
::[[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 21:49, 14 Iunii 2025 (UTC)
:::I can do the pages you have put into the first, as a start for you. BTW the transcribed text does not always look like it originated from the source. It is very correct, but some has different orthography and missed certain parts. That is fine of course if we are correcting to the original. (PS: you might want to create a user account so that you can be notified of replies, hide your IP address, etc). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:57, 15 Iunii 2025 (UTC)
:::I had a go at the first page or two; some of the orthography was removed while other parts were kept. I kept all of it as a first go. See the discussion above about how we treat orthography, hopefully we can address this with templates. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 09:11, 15 Iunii 2025 (UTC)
::::I'm using Google OCR and some AI tools to pull out text and sometimes translate it into English so I can understand it. If anyone could help me proofread or check it, I’d be super grateful! [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 00:50, 17 Iunii 2025 (UTC)
:::::I have added all the templates we need for the special characters / orthography, I will start doing the pages with those. The end result will be that on the main space ebook pages, the chars will toggle on and off, at least once that is properly implemented. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 19:25, 17 Iunii 2025 (UTC)
::::::Noted, sounds good. I’ll try adding to the other pages next time. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 22:10, 17 Iunii 2025 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]&lt;/div&gt;
Hello all,

The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position.

This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3]

Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election.

Best regards,

Abhishek Suryawanshi&lt;br /&gt;
Chair of the Elections Committee

On behalf of the Elections Committee and Governance Committee

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term.

[3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Usor:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Disputatio Usoris:MediaWiki message delivery|disputatio]]) 17:44, 17 Iunii 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28866958 --&gt;

== [[De Principe]] ==

Si vis, quaeso, me adiuva ut liber novus ''[[De Principe]]'' correctus sit et erroribus liber. Nuper completus, ab aliquo alio corrigendus est. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 18:14, 27 Iunii 2025 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Dear Wikimedia Community,

The [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee (CAC)]]  of the Wikimedia Foundation Board of Trustees assigned [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Sister Projects Task Force|the Sister Projects Task Force (SPTF)]] to update and implement a procedure for assessing the lifecycle of Sister Projects – wiki [[m:Wikimedia projects|projects supported by Wikimedia Foundation (WMF)]].

A vision of relevant, accessible, and impactful free knowledge has always guided the Wikimedia Movement. As the ecosystem of Wikimedia projects continues to evolve, it is crucial that we periodically review existing projects to ensure they still align with our goals and community capacity.

Despite their noble intent, some projects may no longer effectively serve their original purpose. '''Reviewing such projects is not about giving up – it's about responsible stewardship of shared resources'''. Volunteer time, staff support, infrastructure, and community attention are finite, and the non-technical costs tend to grow significantly as our ecosystem has entered a different age of the internet than the one we were founded in. Supporting inactive projects or projects that didn't meet our ambitions can unintentionally divert these resources from areas with more potential impact.

Moreover, maintaining projects that no longer reflect the quality and reliability of the Wikimedia name stands for, involves a reputational risk. An abandoned or less reliable project affects trust in the Wikimedia movement.

Lastly, '''failing to sunset or reimagine projects that are no longer working can make it much harder to start new ones'''. When the community feels bound to every past decision – no matter how outdated – we risk stagnation. A healthy ecosystem must allow for evolution, adaptation, and, when necessary, letting go. If we create the expectation that every project must exist indefinitely, we limit our ability to experiment and innovate.

Because of this, SPTF reviewed two requests concerning the lifecycle of the Sister Projects to work through and demonstrate the review process. We chose Wikispore as a case study for a possible new Sister Project opening and Wikinews as a case study for a review of an existing project. Preliminary findings were discussed with the CAC, and a community consultation on both proposals was recommended.

=== Wikispore ===

The [[m:Wikispore|application to consider Wikispore]] was submitted in 2019. SPTF decided to review this request in more depth because rather than being concentrated on a specific topic, as most of the proposals for the new Sister Projects are, Wikispore has the potential to nurture multiple start-up Sister Projects.

After careful consideration, the SPTF has decided '''not to recommend''' Wikispore as a Wikimedia Sister Project. Considering the current activity level, the current arrangement allows '''better flexibility''' and experimentation while WMF provides core infrastructural support. 

We acknowledge the initiative's potential and seek community input on what would constitute a sufficient level of activity and engagement to reconsider its status in the future.

As part of the process, we shared the decision with the Wikispore community and invited one of its leaders, Pharos, to an SPTF meeting.

Currently, we especially invite feedback on measurable criteria indicating the project's readiness, such as contributor numbers, content volume, and sustained community support. This would clarify the criteria sufficient for opening a new Sister Project, including possible future Wikispore re-application. However, the numbers will always be a guide because any number can be gamed.

=== Wikinews ===

We chose to review Wikinews among existing Sister Projects because it is the one for which we have observed the highest level of concern in multiple ways.

Since the SPTF was convened in 2023, its members have asked for the community's opinions during conferences and community calls about Sister Projects that did not fulfil their promise in the Wikimedia movement.[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:WCNA_2024._Sister_Projects_-_opening%3F_closing%3F_merging%3F_splitting%3F.pdf &lt;nowiki&gt;[1]&lt;/nowiki&gt;][https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Community_Affairs_Committee/Sister_Projects_Task_Force#Wikimania_2023_session_%22Sister_Projects:_past,_present_and_the_glorious_future%22 &lt;nowiki&gt;[2]&lt;/nowiki&gt;][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F &lt;nowiki&gt;[3]&lt;/nowiki&gt;] Wikinews was the leading candidate for an evaluation because people from multiple language communities proposed it. Additionally, by most measures, it is the least active Sister Project, with the greatest drop in activity over the years.

While the Language Committee routinely opens and closes language versions of the Sister Projects in small languages, there has never been a valid proposal to close Wikipedia in major languages or any project in English. This is not true for Wikinews, where there was a proposal to close English Wikinews, which gained some traction but did not result in any action[https://meta.wikimedia.org/wiki/Proposals_for_closing_projects/Closure_of_English_Wikinews &lt;nowiki&gt;[4]&lt;/nowiki&gt;][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F &lt;nowiki&gt;[5]&lt;/nowiki&gt;, see section 5] as well as a draft proposal to close all languages of Wikinews[https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Proposals_for_closing_projects/Archive_2#Close_Wikinews_completely,_all_languages? &lt;nowiki&gt;[6]&lt;/nowiki&gt;].

[[:c:File:Sister Projects Taskforce Wikinews review 2024.pdf|Initial metrics]] compiled by WMF staff also support the community's concerns about Wikinews.

Based on this report, SPTF recommends a community reevaluation of Wikinews. We conclude that its current structure and activity levels are the lowest among the existing sister projects. SPTF also recommends pausing the opening of new language editions while the consultation runs.

SPTF brings this analysis to a discussion and welcomes discussions of alternative outcomes, including potential restructuring efforts or integration with other Wikimedia initiatives.

'''Options''' mentioned so far (which might be applied to just low-activity languages or all languages) include but are not limited to:
*Restructure how Wikinews works and is linked to other current events efforts on the projects,
*Merge the content of Wikinews into the relevant language Wikipedias, possibly in a new namespace,
*Merge content into compatibly licensed external projects,
*Archive Wikinews projects.
Your insights and perspectives are invaluable in shaping the future of these projects. We encourage all interested community members to share their thoughts on the relevant discussion pages or through other designated feedback channels.

=== Feedback and next steps ===

We'd be grateful if you want to take part in a conversation on the future of these projects and the review process. We are setting up two different project pages: [[m:Public consultation about Wikispore|Public consultation about Wikispore]] and [[m:Public consultation about Wikinews|Public consultation about Wikinews]]. Please participate between 27 June 2025 and 27 July 2025, after which we will summarize the discussion to move forward. You can write in your own language.

I will also host a community conversation 16th July Wednesday 11.00 UTC and 17th July Thursday 17.00 UTC (call links to follow shortly) and will be around at Wikimania for more discussions. 
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

-- [[User:Victoria|Victoria]] on behalf of the Sister Project Task Force, 20:57, 27 Iunii 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Sister_project_MassMassage_on_behalf_of_Victoria/Target_list&amp;oldid=28911188 --&gt;

== Latin incunabula and other early books ==

Expanding a bit on what I mentioned above, re character toggling, and also working on the books [[Foenix]] and [[Congestorium Artificiosae Memoriae]]
* the Tesseract Latin Incunabula scan does a great job on the heavy gothic style print
* I will see how it does with more Garamond-style texts, in case it works with these
* I have developed a fairly full set of templates for scribal characters, see [[:Categoria:Formulae litterarum]]
* I am thinking about using a bot to wholesale search and replace long s, and other scribal characters mapped there
Between these things, the work to transcribe and correct early printed Latin books should be very much reduced. If anyone feels like helping test this out, do give me shout. Meantime I will run tests on Congestorium Artificiosae Memoriae to check how well the bot system works. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:50, 1 Iulii 2025 (UTC)

:The folks at Wikisource helped create a JS solution for this, see [[Usor:JimKillock/incunabula.js]]. The script does a search and replace for what is needed, on the '''first save of a new book page'''; these are the settings for the Incunabula style section of [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf|this scan, p 52 onwards]]  for [[Congestorium Artificiose Memorie]]. It seems to work very well and is extremely labour saving! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 22:59, 1 Iulii 2025 (UTC)</text>
      <sha1>nzh48sttfbncp895knpajngvt92o7gi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aeneis/Liber I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3247</id>
    <revision>
      <id>237103</id>
      <parentid>236100</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T14:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>212.105.155.136</ip>
      </contributor>
      <origin>237103</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40211" sha1="7e893i3rvn0dcjzyf05bfsraky1vw5k" xml:space="preserve">{{titulus2
|Scriptor=Publius Vergilius Maro
|OperaeTitulus=Aeneis
|OperaeWikiPagina=Aeneis
|Annus=inter 29 et 19 a.Ch.n.
|SubTitulus=Liber I
}}
&lt;div class=&quot;text&quot;&gt;
{{Liber
|Ante=
|AnteNomen=
|Post=Liber II
|PostNomen=Aeneis/Liber II
}}
&lt;poem&gt;

Ille ego, qui quondam gracili modulatus avena {{versus|A}}
carmen, et egressus silvis vicina coëgi {{versus|B}}
ut quamvis avido parerent arva colono, {{versus|C}}
gratum opus agricolis, at nunc horrentia Martis {{versus|D}}

Arma virumque canō, Trōiae quī prīmus ab ōrīs
Ītaliam, fātō profugus, Lāvīniaque vēnit
lītora, multum ille et terrīs iactātus et altō
vī superum saevae memorem Iūnōnis ob īram;
multa quoque et bellō passus, dum conderet urbem, {{versus|5}}
īnferretque deōs Latiō, genus unde Latīnum,
Albānīque patrēs, atque altae moenia Rōmae.

Mūsa, mihī causās memorā, quō nūmine laesō,
quidve dolēns, rēgīna deum tot volvere cāsūs
īnsignem pietāte virum, tot adīre labōrēs {{versus|10}}
impulerit. Tantaene animīs caelestibus īrae?

Urbs antīqua fuit, Tyriī tenuēre colōni,
Karthāgō, Ītaliam contrā Tiberīnaque longē
ōstia, dīves opum studiīsque asperrima bellī;
quam Iūnō fertur terrīs magis omnibus ūnam {{versus|15}}
posthabitā coluisse Samō; hīc illius arma,
hīc currus fuit; hoc rēgnum dea gentibus esse,
sī quā fāta sinant, iam tum tenditque fovetque.

'Prōgeniem' sed enim 'Trōiānō ā sanguine dūcī
'audierat' Tyriās ōlim quae verteret arcēs; {{versus|20}}
hinc populum lātē rēgem bellōque superbum
ventūrum excidiō Libyae: sīc volvere Parcās.
Id metuēns, veterisque memor Sāturnia bellī,
prīma quod ad Trōiam prō cārīs gesserat Argīs
necdum etiam causae īrārum saevīque dolōrēs {{versus|25}}
exciderant animō: manet altā mente repostum
iūdicium Paridis sprētaeque iniūria formae,
et genus invīsum, et raptī Ganymēdis honōrēs.

Hīs accēnsa super, iactātōs aequore tōtō
Trōas, rēliquiās Danaum atque immītis Achillī, {{versus|30}}
arcēbat longē Latiō, multōsque per annōs
errābant, āctī fātīs, maria omnia circum.
Tantae mōlis erat Rōmānam condere gentem!

Vix ē cōnspectū Siculae tellurīs in altum
vēla dabant laetī, et spūmās salis aere ruēbant, {{versus|35}}
cum Iūnō, aeternum servāns sub pectore vulnus,
haec sēcum: 'Mēne inceptō dēsistere victam,
nec posse Ītaliā Teucrōrum āvertere rēgem?
Quippe vetor fātīs. Pallāsne exūrere classem
Argīvom atque ipsōs potuit submergere pontō, {{versus|40}}
ūnius ob noxam et furiās Āiācis Oīleī?
Ipsa, Iovis rapidum iaculāta ē nūbibus ignem,
dīsiēcitque ratēs ēvertitque aequora ventīs,
illum expīrantem trānsfixō pectore flammās
turbine corripuit scopulōque īnfixit acūtō. {{versus|45}}
Ast ego, quae dīvum incēdō rēgīna, Iovisque
et soror et coniūnx, ūnā cum gente tot annōs
bella gerō! Et quisquam nūmen Iūnōnis adōrat
praeterea, aut supplex ārīs impōnet honōrem?'

Tālia flammātō sēcum dea corde volūtāns {{versus|50}}
nimbōrum in patriam, loca fēta furentibus austrīs,
Aeoliam venit. Hīc vastō rēx Aeolus antrō
luctantīs ventōs tempestātēsque sonōrās
imperiō premit ac vinclīs et carcere frēnat.
Illī indignantēs magnō cum murmure montis {{versus|55}}
circum claustra fremunt; celsā sedet Aeolus arce
scēptra tenēns, mollitque animōs et temperat īrās.
Nī faciat, maria ac terrās caelumque profundum
quippe ferant rapidī sēcum verrantque per aurās.
Sed pater omnipotēns speluncīs abdidit ātrīs, {{versus|60}}
hōc metuēns, mōlemque et montēs insuper altōs
imposuit, rēgemque dedit, quī foedere certō
et premere et laxās scīret dāre iussus habēnas.
Ad quem tum Iūnō supplex hīs vōcibus ūsa est:

'Aeole, namque tibī dīvum pater atque hominum rēx {{versus|65}}
et mulcēre dedit flūctūs et tollere ventō,
gens inimīca mihī Tyrrhēnum nāvigat aequor,
Īlium in Ītaliam portans victōsque Penatēs:
incute vim ventīs submersāsque obrue puppīs,
aut age dīversōs et dīssice corpora pontō. {{versus|70}}
Sunt mihi bis septem praestantī corpore Nymphae,
quārum quae fōrmā pulcherrima Dēiopēa,
cōnūbiō iungam stabilī propriamque dicābō,
omnīs ut tēcum meritīs prō tālibus annōs
exigat, et pulchrā faciat tē prōle parentem.' {{versus|75}}

Aeolus haec contrā: 'Tuus, ō rēgīna, quid optes
explōrāre labor; mihi iussa capessere fās est.
Tū mihi, quodcumque hoc rēgnī, tū scēptra Iovemque
conciliās, tū dās epulīs accumbere dīvum
nimbōrumque facis tempestātumque potentem.' {{versus|80}}

Haec ubi dicta, cavum conversā cuspide montem
impulit in latus: ac ventī, velut agmine factō,
quā data porta, ruunt et terrās turbine perflant.
Incubuēre marī, tōtumque ā sēdibus īmīs
ūnā Eurusque Notusque ruunt crēberque procellīs {{versus|85}}
Āfricus, et vāstōs volvunt ad lītora flūctūs.
Īnsequitur clāmorque virum strīdorque rudentum.
Ēripiunt subitō nūbēs caelumque diemque
Teucrōrum ex oculīs; pontō nox incubat ātra.
Intonuēre polī, et crēbris micat ignibus aethēr, {{versus|90}}
praesentemque virīs intentant omnia mortem!

Extemplō Aenēae solvuntur frīgore membra:
ingemit, et duplicēs tendēns ad sīdera palmās
tālia vōce refert: 'Ō terque quaterque beātī,
quīs ante ōra patrum Trōiae sub moenibus altīs {{versus|95}}
contigit oppetere! Ō Danaum fortissime gentis
Tȳdīdē! Mēne Īliacīs occumbere campīs
nōn potuisse tuāque animam hanc effundere dextrā?
saevus ubi Aeacidae tēlō iacet Hector, ubi ingēns
Sarpēdōn, ubi tot Simoīs correpta sub undīs {{versus|100}}
scūta virum galeāsque et fortia corpora volvit?'

Tālia iactantī strīdēns Aquilōne procella
vēlum adversa ferit, fluctūsque ad sīdera tollit.
Franguntur rēmī; tum prōra āvertit, et undīs
dat latus; īnsequitur cumulō praeruptus aquae mōns. {{versus|105}}
Hī summō in flūctū pendent; hīs unda dehīscēns
terram inter flūctūs aperit; furit aestus harēnīs.
Trīs Notus abreptas in saxa latentia torquet—
saxa vocant Italī mediīs quae in flūctibus 'Ārās'
dorsum immāne marī summō— trīs Eurus ab altō {{versus|110}}
in brevia et Syrtīs urget, miserābile vīsū,
inlīditque vadīs atque aggere cingit harēnae.
Ūnam, quae Lyciōs fidumque vehēbat Orontēn,
ipsius ante oculōs ingēns ā vertice pontus
in puppim ferit: excutitur prōnusque magister {{versus|115}}
volvitur in caput; ast illam ter flūctus ibīdem
torquet āgens circum, et rapidus vorat aequore vertex.
Adpārent rārī nantēs in gurgite vāstō,
arma virum, tabulaeque, et Trōia gāza per undās.
Iam validam Īlionei nāvem, iam fortis Achātae, {{versus|120}}
et quā vectus Abās, et quā grandaevus Alētēs,
vīcit hiems; laxīs laterum compāgibus omnēs
accipiunt inimīcum imbrem, rīmīsque fatīscunt.

Intereā magnō miscērī murmure pontum,
ēmissamque hiemem sēnsit Neptūnus, et īmīs {{versus|125}}
stāgna refūsa vadīs, graviter commōtus; et altō
prōspiciēns, summā placidum caput extulit undā.
Disiectam Aenēae, tōtō videt aequore classem,
flūctibus oppressōs Trōas caelīque ruīnā,
nec latuēre dolī frātrem Iūnōnis et īrae. {{versus|130}}
Eurum ad sē Zephyrumque vocat, dehinc tālia fātur:

'Tantane vōs generis tenuit fidūcia vestri?
Iam caelum terramque meō sine nūmine, ventī,
miscēre, et tantās audētis tollere mōlēs?
Quōs ego — sed mōtōs praestat compōnere flūctūs. {{versus|135}}
Post mihi nōn similī poenā commissa luētis.
Mātūrātē fugam, rēgīque haec dīcite vestrō:
'Nōn illī imperium pelagī saevumque tridentem,
sed mihi sorte datum'. Tenet ille immānia saxa,
vestrās, Eure, domōs; illā sē iactet in aulā {{versus|140}}
Aeolus, et clausō ventōrum carcere rēgnet.'

Sīc ait, et dictō citius tumida aequora plācat,
collēctāsque fugat nūbēs, sōlemque redūcit.
Cȳmothoē simul et Trītōn adnīxus acūtō
dētrūdunt nāvīs scopulō; levat ipse tridentī; {{versus|145}}
et vāstās aperit syrtīs, et temperat aequor,
atque rotīs summās levibus perlābitur undās.

Ac velutī magnō in populō cum saepe coorta est
sēditiō, saevitque animīs ignōbile volgus,
iamque facēs et saxa volant — furor arma ministrat; {{versus|150}}
tum, pietāte gravem ac meritīs si forte virum quem
conspexēre, silent, arrectīsque auribus adstant;
ille regit dictīs animōs, et pectora mulcet,—
sīc cunctus pelagī cecidit fragor, aequora postquam
prospiciēns genitor caelōque invectus apertō {{versus|155}}
flectit equōs, currūque volāns dat lōra secundō.

Dēfessī Aeneadae, quae proxima lītora, cursū
contendunt petere, et Libyae vertuntur ad ōrās.
Est in sēcessū longō locus: īnsula portum
efficit obiectū laterum, quibus omnis ab altō {{versus|160}}
frangitur inque sinūs scindit sēsē unda reductōs.
Hinc atque hinc vāstae rūpēs geminīque minantur
in caelum scopulī, quōrum sub vertice lātē
aequora tūta silent; tum silvīs scaena coruscīs
dēsuper horrentīque ātrum nemus imminet umbrā. {{versus|165}}
Fronte sub adversā scopulīs pendentibus antrum,
intus aquae dulcēs vīvōque sedīlia saxō,
nymphārum domus: hīc fessās nōn vincula nāvīs
ūlla tenent, uncō nōn alligat ancora morsū.
Hūc septem Aenēās collēctīs nāvibus omnī {{versus|170}}
ex numerō subit; ac magnō tellūris amōre
ēgressī optātā potiuntur Trōes harēnā,
et sale tābentīs artūs in lītore pōnunt.
Ac prīmum silicī scintillam excūdit Achātēs,
succēpitque ignem foliīs, atque ārida circum {{versus|175}}
nūtrīmenta dedit, rapuitque in fōmite flammam.
Tum Cererem corruptam undīs Cereāliaque arma
expediunt fessī rērum, frūgēsque receptās
et torrēre parant flammīs et frangere saxō.

Aenēās scopulum intereā cōnscendit, et omnem {{versus|180}}
prōspectum lātē pelago petit, Anthea sī quem
iactātum ventō videat Phrygiāsque biremīs,
aut Capyn, aut celsīs in puppibus arma Caicī.
Nāvem in cōnspectū nūllam, trīs lītore cervōs
prōspicit errantīs; hōs tōta armenta sequuntur {{versus|185}}
ā tergō, et longum per vallīs pāscitur agmen.
Constitit hīc, arcumque manū celerīsque sagittās
corripuit, fidus quae tēla gerēbat Achātēs;
ductōrēsque ipsōs prīmum, capita alta ferentis
cornibus arboreīs sternit, tum volgus, et omnem {{versus|190}}
miscet agēns tēlīs nemora inter frondea turbam;
nec prius absistit, quam septem ingentia victor
corpora fundat humī, et numerum cum nāvibus aequet.
Hinc portum petit, et sociōs partītur in omnīs.
Vīna bonus quae deinde cadīs onerārat Acestēs {{versus|195}}
lītore Trīnacriō dederatque abeuntibus hērōs
dīvidit, et dictīs maerentia pectora mulcet:

'Ō sociī —neque enim ignārī sumus ante malōrum—
Ō passī graviōra, dabit deus hīs quoque fīnem.
Vōs et Scyllaeam rabiem penitusque sonantīs {{versus|200}}
accestis scopulōs, vōs et Cyclōpia saxa
expertī: revocāte animōs, maestumque timōrem
mittite: forsan et haec ōlim meminisse iuvābit.
Per variōs cāsūs, per tot discrīmina rērum
tendimus in Latium; sēdēs ubi fāta quiētas {{versus|205}}
ostendunt; illīc fās rēgna resurgere Trōiae.
Dūrāte, et vōsmet rēbus servāte secundīs.'

Tālia voce refert, curīsque ingentibus aeger
spem vultū simulat, premit altum corde dolōrem.
Illī sē praedae accingunt, dapibusque futūrīs; {{versus|210}}
tergora dīripiunt costīs et viscera nūdant;
pars in frusta secant veribusque trementia fīgunt;
lītore aēna locant aliī, flammāsque ministrant.
Tum vīctū revocant vīrēs, fūsīque per herbam
implentur veteris Bacchī pinguisque ferīnae. {{versus|215}}
Postquam exēmpta famēs epulīs mēnsaeque remōtae,
āmissōs longō sociōs sermōne requīrunt,
spemque metumque inter dubiī, seu vīvere crēdant,
sīve extrēma patī nec iam exaudīre vocātōs.
Praecipuē pius Aenēās nunc ācris Orontī, {{versus|220}}
nunc Amycī cāsum gemit et crudēlia sēcum
fāta Lycī, fortemque Gyān, fortemque Cloanthum.

Et iam fīnis erat, cum Iuppiter aethere summō
despiciēns mare vēlivolum terrasque iacentēs
lītoraque et lātōs populōs, sīc vertice caelī {{versus|225}}
cōnstitit, et Libyae dēfīxit lūmina rēgnis.
Atque illum tālis iactantem pectore cūras
trīstior et lacrimīs oculōs suffūsa nitentēs
adloquitur Venus: 'Ō quī rēs hominumque deumque
aeternīs regis imperiīs, et fulmine terrēs, {{versus|230}}
quid meus Aenēās in tē committere tantum,
quid Trōes potuēre, quibus, tot fūnera passīs,
cūnctus ob Ītaliam terrārum clauditur orbis?
Certē hinc Rōmānōs ōlim, volventibus annīs,
hinc fore ductōrēs, revocāto ā sanguine Teucrī, {{versus|235}}
quī mare, quī terrās omnī diciōne tenērent,
pollicitus, quae tē, genitor, sententia vertit?
Hōc equidem occāsum Trōiae trīstēsque ruīnas
sōlābar, fātīs contrāria fāta rependēns;
nunc eadem fortūna virōs tot cāsibus actōs {{versus|240}}
insequitur. Quem dās fīnem, rēx magne, labōrum?
Antēnor potuit, mediīs ēlapsus Achīvīs,
Illyricōs penetrāre sinūs, atque intima tūtus
rēgna Liburnōrum, et fontem superāre Timāvī,
unde per ōra novem vāsto cum murmure montis {{versus|245}}
it mare prōruptum et pelagō premit arva sonantī.
Hīc tamen ille urbem Patavī sēdēsque locāvit
Teucrōrum, et gentī nōmen dedit, armaque fīxit
Trōiā; nunc placidā compostus pāce quiēscit:
nōs, tuā prōgeniēs, caelī quibus adnuis arcem, {{versus|250}}
nāvibus -īnfandum!- āmissīs, ūnīus ob īram
prōdimur atque Italīs longe disiungimur ōrīs.
Hic pietātis honōs? Sīc nōs in scēptra repōnis?'

Ollī subrīdēns hominum sator atque deōrum,
vultū, quō caelum tempestātēsque serēnat, {{versus|255}}
ōscula lībāvit nātae, dehinc tālia fātur:
'Parce metū, Cytherea: mānent immōta tuōrum
fāta tibī; cernes urbem et prōmissa Lavīnī
moenia, sublīmemque ferēs ad sīdera caelī
magnanimum Aenēān; neque mē sententia vertit. {{versus|260}}
Hīc tibi -fābor enim, quandō haec tē cūra remordet,
longius et volvēns fātōrum arcāna movēbo-
bellum īngens geret Ītalia, populōsque ferōces
contundet, mōrēsque virīs et moenia pōnet,
tertia dum Latiō regnantem vīderit aestās, {{versus|265}}
ternaque trānsierint Rutulīs hiberna subactīs.
At puer Ascanius, cui nunc cognōmen Iūlo
additur —Īlus erat, dum rēs stetit Īlia regnō,—
trīgintā magnōs volvendīs mensibus orbīs
imperiō explēbit, regnumque ab sēde Lavīnī {{versus|270}}
transferet, et longam multā vī mūniet Albam.
Hīc iam ter centum tōtōs rēgnābitur annōs
gente sub Hectoreā, dōnec rēgīna sacerdōs,
Mārte gravis, geminam partū dabit Īlia prōlem.
Inde lupae fulvō nūtrīcis tegmine laetus {{versus|275}}
Rōmulus excipiet gentem, et Māvortia condet
moenia, Rōmānōsque suō dē nōmine dīcet.
Hīs ego nec mētās rērum nec tempora pōnō;
imperium sine fīne dedī. Quīn aspera Iūnō,
quae mare nunc terrāsque metū caelumque fatīgat, {{versus|280}}
cōnsilia in melius referet, mēcumque fovēbit
Rōmānōs rērum dominōs gentemque togātam:
sīc placitum. Veniet lūstrīs lābentibus aetās,
cum domus Assaracī Phthīam clārāsque Mycēnās
servitiō premet, ac victīs dominābitur Argīs. {{versus|285}}
Nāscētur pulchrā Trōiānus orīgine Caesar,
imperium Ōceanō, fāmam quī terminet astrīs,—
Iūlius, ā magnō demissum nōmen Iūlō.
Hunc tū ōlim caelo, spoliīs Orientis onustum,
accipiēs sēcūra; vocābitur hic quoque vōtīs. {{versus|290}}
Aspera tum positīs mītēscent saecula bellīs;
cāna Fidēs, et Vesta, Remō cum frātre Quirīnus,
iūra dabunt; dīrae ferrō et compāgibus artīs
claudentur bellī portae; Furor impius intus,
saeva sedēns super arma, et centum vīnctus aēnīs {{versus|295}}
post tergum nōdīs, fremet horridus ōre cruentō.'

Haec ait, et Māiā genitum demittit ab altō,
ut terrae, utque novae pateant Karthāginis arcēs
hospitiō Teucrīs, nē fātī nescia Dīdō
fīnibus arcēret: volat ille per āera magnum {{versus|300}}
rēmigiō alārum, ac Libyae citus adstitit ōrīs.
Et iam iussa facit, pōnuntque ferōcia Poenī
corda volente deō; in primīs rēgīna quiētum
accipit in Teucrōs animum mentemque benignam.

At pius Aenēās, per noctem plūrima volvēns, {{versus|305}}
ut prīmum lūx alma data est, exīre locōsque
explorāre novōs, quās ventō accesserit ōrās,
quī teneant -nam inculta videt- hominēsne feraene,
quaerere cōnstituit, sociīsque exācta referre
Classem in convexō nemorum sub rūpe cavātā {{versus|310}}
arboribus clausam circum atque horrentibus umbrīs
occulit; ipse ūnō graditur comitātus Achātē,
bīna manū lātō crispāns hastīlia ferrō.

Cui māter mediā sēsē tulit obvia silvā,
virginis ōs habitumque gerēns, et virginis arma {{versus|315}}
Spartānae, vel quālis equōs Threissa fatīgat
Harpalycē, volucremque fugā praevertitur Hebrum.
Namque umerīs dē mōre habilem suspenderat arcum
vēnātrīx, dederatque comam diffundere ventīs,
nūda genū, nōdōque sinus collecta fluentīs. {{versus|320}}
Ac prior: 'Heus' inquit 'iuvenēs, monstrāte meārum
vīdistis sī quam hīc errantem forte sorōrum,
succinctam pharetrā et maculōsae tegmine lyncis,
aut spūmantis aprī cursum clāmōre prementem.'

Sic Venus; et Veneris contrā sīc fīlius ōrsus: {{versus|325}}
'Nūlla tuārum audīta mihī neque vīsa sorōrum—
Ō quam tē memorem, virgō? Namque haud tibi vultus
mortālis, nec vōx hominem sonat: Ō, dea certē—
an Phoebī soror? an nymphārum sanguinis ūnā?—
Sīs fēlīx, nostrumque levēs, quaecumque, labōrem, {{versus|330}}
et, quō sub caelō tandem, quibus ōrbis in ōris
iactēmur, doceās. Ignārī hominumque locōrum-
que errāmus, ventō hūc vāstīs et flūctibus acti:
multa tibi ante ārās nostrā cadet hostia dextrā.'

Tum Venus: 'Haud equidem tālī mē dignor honōre; {{versus|335}}
virginibus Tyriīs mōs est gestāre pharetram,
purpureōque altē sūrās vincīre cothurno.
Pūnica rēgna vidēs, Tyriōs et Agēnoris urbem;
sed fīnēs Libycī, genus intractābile bellō.
Imperium Dīdō Tyriā regit urbe profecta, {{versus|340}}
germānum fugiēns. Longa est iniūria, longae
ambāgēs; sed summa sequar fastīgia rērum.

'Huic coniūnx Sychaēus erat, dītissimus aurī
Phoenīcum, et magnō miserae dīlēctus amōre,
cui pater intāctam dederat, prīmīsque iugārat {{versus|345}}
ōminibus. Sed rēgna Tyrī germānus habebat
Pygmaliōn, scelere ante aliōs immānior omnēs.
Quōs inter medius vēnit furor. Ille Sychaeum
impius ante ārās, atque aurī caecus amōre,
clam ferrō incautum superat, sēcūrus amōrum {{versus|350}}
germānae; factumque diū cēlāvit, et aegram,
multa malus simulans, vānā spē lūsit amantem.
Ipsa sed in somnīs inhumātī vēnit imāgō
coniugis, ōra modīs attollēns pallida mīrīs,
crūdēlēs ārās trāiectaque pectora ferrō {{versus|355}}
nūdāvit, caecumque domus scelus omne retēxit.
Tum celerāre fugam patriāque excēdere suādet,
auxiliumque viae veterēs tellūre reclūdit
thēsaurōs, ignūtum argentī pondus et aurī.
Hīs commōta fugam Dīdō sociōsque parabat: {{versus|360}}
conveniunt, quibus aut odium crūdēle tyrannī
aut metus ācer erat; nāvīs, quae forte parātae,
corripiunt, onerantque aurō: portantur avārī
Pygmaliōnis opēs pelagō; dux fēmina factī.
Dēvēnēre locōs, ubi nunc ingentia cernēs {{versus|365}}
moenia surgentemque novae Karthāginis arcem,
mercātīque solum - factī dē nōmine Byrsam -
taurīnō quantum possent circumdare tergō.
Sed vōs quī tandem, quibus aut vēnistis ab ōris,
quōve tenētis iter? 'Quaerentī tālibus ille {{versus|370}}
suspīrāns, īmōque trahēns ā pectore vōcem:

'Ō dea, sī prīmā repetēns ab orīgine pergam,
et vacet annālīs nostrōrum audīre labōrum,
ante diem clausō compōnat Vesper Olympō.
Nōs Trōiā antīquā, sī vestrās forte per aurīs {{versus|375}}
Trōiae nōmen iit, dīversa per aequora vectōs
forte suā Libycīs tempestās adpulit ōris.
Sum pius Aenēās, raptōs quī ex hoste Penātes
classe vehō mēcum, fāmā super aethera nōtus.
Ītaliam quaerō patriam et genus ab Iove summō. {{versus|380}}
Bis dēnīs Phrygium conscendī nāvibus aequor,
mātre deā monstrānte viam, data fāta secūtus;
vix septem convulsae undīs Eurōque supersunt.
Ipse ignōtus, egēns, Libyae dēserta perāgro,
Eurōpā atque Asiā pulsus.' Nec plūra querentem {{versus|385}}
passa Venus mediō sīc interfāta dolōre est:

'Quisquis es, haud, crēdō, invīsus caelestibus aurās
vītālīs carpīs, Tyriam quī advēneris urbem.
Perge modo, atque hinc tē rēgīnae ad līmina perfer,
Namque tibī reducēs sociōs classemque relātam {{versus|390}}
nūntiō, et in tūtum versīs Aquilōnibus actam,
nī frūstrā augurium vānī docuēre parentēs.
Aspice bis sēnōs laetantīs agmine cycnōs,
aetheriā quōs lāpsa plagā Iovis āles apertō
turbābat caelō; nunc terrās ōrdine longō {{versus|395}}
aut capere, aut captās iam dēspectāre videntur:
ut reducēs illī lūdunt stridentibus ālis,
et coetū cīnxēre polum, cantusque dedēre,
haud aliter puppēsque tuae pūbēsque tuōrum
aut portum tenet aut plēnō subit ōstia vēlō. {{versus|400}}
Perge modo, et, quā tē dūcit via, dīrige gressum.'

Dīxit, et āvertēns roseā cervīce refulsit,
ambrosiaeque comae dīvīnum vertice odorem
spīrāvēre, pedēs vestis dēflūxit ad īmōs,
et vēra incessū patuit dea. Ille ubi mātrem {{versus|405}}
adgnōvit, tālī fugientem est vōce secūtus:
'Quid nātum totiēns, crūdēlis tū quoque, falsīs
lūdis imāginibus? Cūr dextrae iungere dextram
nōn datur, ac vērās audīre et reddere vōcēs?'

Tālibus incūsat, gressumque ad moenia tendit: {{versus|410}}
at Venus obscūrō gradientīs aere saepsit,
et multō nebulae circum dea fūdit amictū,
cernere nē quis eōs, neu quis contingere posset,
mōlīrīve moram, aut veniendī poscere causās.
Ipsa Paphum sublīmis abit, sēdēsque revīsit {{versus|415}}
laeta suās, ubi templum illī, centumque Sabaeō
tūre calent ārae, sertisque recentibus halant.

Corripuēre viam interea, quā sēmita monstrat.
Iamque ascendēbant collem, qui plūrimus urbī
imminet, adversāsque adspectat dēsuper arcēs. {{versus|420}}
Mīrātur mōlem Aenēās, māgālia quondam,
mīrātur portās strepitumque et strāta viārum.
Īnstant ārdentēs Tyriī pars dūcere mūrōs,
mōlīrīque arcem et manibus subvolvere saxa,
pars optāre locum tectō et conclūdere sulcō. {{versus|425}}
Iūra magistrātūsque legunt sanctumque senātum;
hīc portūs aliī effodiunt; hīc alta theātrīs
fundāmenta locant aliī, immānīsque columnās
rūpibus excīdunt, scaenīs decora alta futūrīs.
Quālis apēs aestāte novā per flōrea rūra {{versus|430}}
exercet sub sōle labor, cum gentis adultōs
ēdūcunt fētūs, aut cum līquentia mella
stīpant et dulcī distendunt nectare cellās,
aut onera accipiunt venientum, aut agmine factō
ignāvum fūcōs pecus ā praesēpibus arcent: {{versus|435}}
fervet opus, redolentque thymō fragrantia mella.
'Ō fortūnātī, quōrum iam moenia surgunt!'
Aenēās ait, et fastīgia suspicit urbis.
Īnfert sē saeptus nebulā, mīrābile dictū,
per mediōs, miscetque virīs, neque cernitur ūllī. {{versus|440}}

Lūcus in urbe fuit mediā, laetissimus umbrā,
quō primum iactāti undīs et turbine Poenī
effōdēre locō signum, quod rēgia Iūnō
monstrārat, caput ācris equī; sīc nam fore bellō
ēgregiam et facilem vīctū per saecula gentem. {{versus|445}}
Hīc templum Iūnōnī ingēns Sīdōnia Dīdō
condēbat, dōnīs opulentum et nūmine dīvae,
aerea cui gradibus surgēbant līmina, nexae-
que aere trabēs, foribus cardō strīdēbat aēnis.
Hōc prīmum in lūcō nova rēs oblāta timōrem {{versus|450}}
lēniit, hīc prīmum Aenēās sperāre salūtem
ausus, et adflīctīs melius cōnfīdere rēbus.
Namque sub ingentī lustrat dum singula templō,
rēgīnam opperiēns, dum, quae fortūna sit urbi,
artificumque manūs intrā sē operumque labōrem {{versus|455}}
mīrātur, videt Īliacās ex ordine pugnās,
bellaque iam fāmā tōtum vulgāta per orbem,
Atrīdās, Priamumque, et saevum ambōbus Achillem.
Cōnstitit, et lacrimāns, 'Quis iam locus' inquit 'Achātē,
quae regiō in terrīs nostrī non plēna labōris? {{versus|460}}
Ēn Priamus! Sunt hīc etiam sua praemia laudī;
sunt lacrimae rērum et mentem mortālia tangunt.
Solve metūs; feret haec aliquam tibi fāma salūtem.'
Sīc ait, atque animum pictūrā pāscit inānī,
multa gemēns, largōque ūmectat flūmine vultum. {{versus|465}}

Namque vidēbat, utī bellantēs Pergama circum
hāc fugerent Graiī, premeret Trōiāna iuventūs,
hāc Phryges, īnstāret currū cristātus Achillēs.
Nec procul hinc Rhēsī niveīs tentōria vēlīs
adgnōscit lacrimāns, prīmō quae prōdita somnō {{versus|470}}
Tӯdīdēs multā vāstābat caede cruentus,
ardentīsque āvertit equōs in castra, prius quam
pābula gustāssent Trōiae Xanthumque bibissent.
Parte aliā fugiēns amissis Trōilus armīs,
īnfēlīx puer atque impār congressus Achillī, {{versus|475}}
fertur equīs, currūque haeret resupīnus inānī,
lōra tenēns tamen; huic cervixque comaeque trahuntur
per terram, et versā pulvis īnscrībitur hastā.
Intereā ad templum nōn aequae Palladis ībant
crīnibus Īliadēs passīs peplumque ferēbant, {{versus|480}}
suppliciter trīstēs et tūnsae pectora palmīs;
dīva solō fixōs oculōs āversa tenēbat.
Ter circum Īliacōs raptāverat Hectora mūrōs,
exanimumque aurō corpus vendēbat Achillēs.
Tum vērō ingentem gemitum dat pectore ab īmō, {{versus|485}}
ut spolia, ut currūs, utque ipsum corpus amīcī,
tendentemque manūs Priamum cōnspexit inermīs.
Sē quoque prīncipibus permixtum adgnōvit Achīvīs,
Ēōāsque aciēs et nigrī Memnonis arma.
Dūcit Amazonidum lūnātīs agmina peltis {{versus|490}}
Penthesilēa furēns, mediīsque in mīlibus ārdet,
aurea subnectēns exsertae cingula mammae,
bellātrīx, audetque virīs concurrere virgō.

Haec dum Dardaniō Aenēae mīranda videntur,
dum stupet, obtūtūque haeret dēfixus in ūnō, {{versus|495}}
rēgīna ad templum, fōrmā pulcherrima Dīdō,
incessit magnā iuvenum stīpante catervā.
Quālis in Eurōtae rīpīs aut per iuga Cynthī
exercet Dīāna chorōs, quam mīlle secūtae
hinc atque hinc glomerantur Orēades; illa pharetram {{versus|500}}
fert umerō, gradiēnsque deās superēminet omnīs:
Lātōnae tacitum pertemptant gaudia pectus:
tālis erat Dīdō, tālem sē laeta ferēbat
per mediōs, īnstāns operī rēgnisque futūrīs.
Tum foribus dīvae, mediā testūdine templī, {{versus|505}}
saepta armīs, soliōque altē subnīxa resēdit.
Iūra dabat lēgēsque virīs, operumque labōrem
partibus aequābat iustīs, aut sorte trahebat:
cum subitō Aenēās concursū accēdere magnō
Anthea Sergestumque videt fortemque Cloanthum, {{versus|510}}
Teucrōrumque aliōs, āter quōs aequore turbō
dispulerat penitusque aliās āvexerat ōras.
Obstipuit simul ipse simul percussus Achātēs
laetitiāque metūque; avidī coniungere dextrās
ardebant; sed rēs animōs incognita turbat. {{versus|515}}
Dissimulant, et nūbe cavā speculantur amictī,
quae fortūna virīs, classem quō lītore linquant,
quid veniant; cūnctīs nam lēctī nāvibus ībant,
ōrantēs veniam, et templum clāmōre petēbant.

Postquam intrōgressī et cōram data cōpia fandī, {{versus|520}}
maximus Īlioneus placidō sīc pectore coepit:
'Ō Rēgīna, novam cui condere Iuppiter urbem
iūstitiāque dedit gentīs frēnāre superbās,
Trōēs tē miserī, ventīs maria omnia vectī,
ōrāmus, prohibē īnfandōs a nāvibus ignīs, {{versus|525}}
parce piō generī, et propius rēs aspice nostrās.
Nōn nōs aut ferrō Libycōs populāre Penātīs
vēnimus, aut raptās ad lītora vertere praedās;
nōn ea vīs animō, nec tanta superbia victīs.
Est locus, Hesperiam Grāiī cognōmine dīcunt, {{versus|530}}
terra antīqua, potēns armīs atque ūbere glaebae;
Oenōtrī coluēre virī; nunc fāma minōrēs
Ītaliam dīxisse ducis dē nōmine gentem.
Hic cursus fuit:
cum subitō adsurgēns flūctū nimbōsus Orīōn {{versus|535}}
in vada caeca tulit, penitusque procācibus austrīs
perque undās, superante salō, perque invia saxa
dispulit; hūc paucī vestrīs adnāvimus ōrīs.
Quod genus hoc hominum? Quaeve hunc tam barbara mōrem
permittit patria? Hospitiō prohibēmur harēnae; {{versus|540}}
bella cient, prīmāque vetant cōnsistere terrā.
Sī genus hūmānum et mortālia temnitis arma
at spērāte deōs memorēs fandī atque nefandī.

'Rēx erat Aenēās nōbīs, quō iūstior alter,
nec pietāte fuit, nec bellō māior et armīs. {{versus|545}}
Quem sī fāta virum servant, sī vēscitur aurā
aetheriā, neque adhūc crūdēlibus occubat umbrīs,
nōn metus; officiō nec tē certasse priōrem
paeniteat. Sunt et Siculīs regiōnibus urbēs
armaque, Trōiānōque ā sanguine clārus Acestēs. {{versus|550}}
Quassātam ventīs liceat subdūcere classem,
et silvīs aptāre trabēs et stringere rēmōs:
sī datur Ītaliam, sociīs et rēge receptō,
tendere, ut Ītaliam laetī Latiumque petāmus;
sīn absumpta salūs, et tē, pater optime Teucrum, {{versus|555}}
pontus habet Libyae, nec spēs iam restat Iūlī,
at freta Sīcaniae saltem sēdēsque parātās,
unde hūc advectī, rēgemque petāmus Acestēn.'

Tālibus Īlioneus; cūnctī simul ōre fremēbant
Dardanidae. {{versus|560}}

Tum breviter Dīdō, vūltum dēmissa, profātur:
'Solvite corde metum, Teucrī, sēclūdite cūrās.
Rēs dūra et rēgnī novitās mē tālia cōgunt
mōlīrī, et lātē fīnīs custōde tuērī.
Quis genus Aeneadum, quis Trōiae nesciat urbem, {{versus|565}}
virtūtēsque virōsque, aut tantī incendia bellī?
Nōn obtūnsa adeō gestāmus pectora Poenī,
nec tam āversus equōs Tyriā Sōl iungit ab urbe.
Seu vōs Hesperiam magnam Sāturniaque arva,
sīve Erycis fīnīs rēgemque optātis Acestēn, {{versus|570}}
auxiliō tūtōs dīmittam, opibusque iuvābō.
Vultis et hīs mēcum pariter cōnsīdere rēgnīs?
Urbem quam statuō vestra est, subdūcite nāvīs;
Trōs Tyriusque mihī nūllō discrīmine agētur.
Atque utinam rēx ipse Notō compulsus eōdem {{versus|575}}
adforet Aenēās! Equidem per lītora certōs
dīmittam et Libyae lustrāre extrēma iubēbō,
sī quibus ēiectus silvīs aut urbibus errat.'

Hīs animum arrēctī dictīs et fortīs Achātēs
et pater Aenēās iamdūdum ērumpere nūbem {{versus|580}}
ārdēbant. Prior Aenēān compellat Achātēs:
'Nāte deā, quae nunc animō sententia surgit?
omnia tūta vides, classem sociōsque receptōs.
Ūnus abest, mediō in flūctū quem vīdimus ipsī
submersum; dictīs respondent cētera mātris.' {{versus|585}}

Vix ea fātus erat, cum circumfūsa repente
scindit sē nūbēs et in aethera pūrgat apertum.
Restitit Aenēās clārāque in lūce refulsit,
ōs umerōsque deō similis; namque ipsa decōram
caesariem nātō genetrīx lūmenque iuventae {{versus|590}}
purpureum et laetōs oculīs adflārat honōrēs:
quāle manūs addunt eborī decus, aut ubi flāvō
argentum Pariusve lapis circumdatur aurō.

Tum sīc rēgīnam adloquitur, cūnctīsque repente
imprōvīsus ait: 'Cōram, quem quaeritis, adsum, {{versus|595}}
Trōius Aenēās, Libycīs ēreptus ab undīs.
Ō sōla infandōs Trōiae miserāta labōrēs,
quae nōs, rēliquiās Danaum, terraeque marīsque
omnibus exhaustīs iam cāsibus, omnium egēnōs,
urbe, domō, sociās, gratēs persolvere dignās {{versus|600}}
nōn opis est nostrae, Dīdō, nec quidquid ubīque est
gentis Dardaniae, magnum quae sparsa per orbem.
Dī tibi, sī qua piōs respectant nūmina, sī quid
usquam iūstitia est et mens sibi cōnscia rēctī,
praemia digna ferant. Quae tē tam laeta tulērunt {{versus|605}}
saecula? Quī tantī tālem genuēre parentēs?
In freta dum fluviī current, dum montibus umbrae
lūstrābunt convexa, polus dum sīdera pascet,
semper honōs nomenque tuum laudesque manēbunt,
quae mē cumque vocant terrae.' Sīc fātus, amīcum {{versus|610}}
Īlionēa petit dextrā, laevāque Serestum,
post aliōs, fortemque Gyān fortemque Cloanthum.

Obstipuit prīmō aspectū Sīdōnia Dīdō,
cāsū deinde virī tantō, et sīc ōre locūta est:
'Quis tē, nāte deā, per tanta perīcula cāsus {{versus|615}}
īnsequitur? Quae vīs immānibus applicat ōrīs?
Tūne ille Aenēās, quem Dardaniō Anchīsae
alma Venus Phrygiī genuit Simoentis ad undam?
Atque equidem Teucrum meminī Sīdōna venīre
fīnibus expulsum patriīs, nova rēgna petentem {{versus|620}}
auxiliō Bēlī; genitor tum Bēlus opīmam
vāstābat Cyprum, et victor diciōne tenēbat.
Tempore iam ex illō cāsus mihi cognitus urbis
Trōiānae nōmenque tuum rēgēsque Pelasgī.
Ipse hostīs Teucrōs īnsignī laude ferēbat, {{versus|625}}
sēque ortum antīquā Teucrōrum ab stirpe volēbat.
Quārē agite, Ō tēctīs, iuvenēs, succēdite nostrīs.
Mē quoque per multōs similis fortūna labōrēs
iactātam hāc dēmum voluit cōnsistere terrā.
Nōn ignāra malī, miserīs succurrere discō.' {{versus|630}}

Sīc memorat; simul Aenēān in rēgia dūcit
tēcta, simul dīvum templīs indīcit honōrem.
Nec minus intereā sociīs ad lītora mittit
vīgintī taurōs, magnōrum horrentia centum
terga suum, pinguīs centum cum mātribus agnōs, {{versus|635}}
mūnera laetitiamque diēī.

At domus interior rēgālī splendida luxū
īnstruitur, mediīsque parant convīvia tēctīs:
arte labōrātae vestēs ostrōque superbō,
ingēns argentum mēnsīs, caelātaque in aurō {{versus|640}}
fortia facta patrum, seriēs longissima rērum
per tot ducta virōs antīquā ab orīgine gentis.

Aenēās -neque enim patrius cōnsistere mentem
passus amor- rapidum ad nāvīs praemittit Achātēn,
Ascaniō ferat haec, ipsumque ad moenia dūcat; {{versus|645}}
omnis in Ascaniō cārī stat cūra parentis.
Mūnera praetereā, Īliacīs ērepta ruīnīs,
ferre iubet, pallam signīs aurōque rigentem,
et circumtextum croceō vēlāmen acanthō,
ōrnātūs Argīvae Helenae, quōs illa Mycēnis, {{versus|650}}
Pergama cum peteret inconcessōsque hymenaeōs,
extulerat, mātris Lēdae mīrābile dōnum:
praetereā scēptrum, Īlionē quod gesserat ōlim,
maxima nātārum Priamī, collōque monile
bācātum, et duplicem gemmīs aurōque corōnam. {{versus|655}}
Haec celerāns iter ad nāvīs tendēbat Achātēs.

At Cytherēa novās artēs, nova pectore versat
cōnsilia, ut faciem mūtātus et ōra Cupīdō
prō dulcī Ascaniō veniat, dōnīsque furentem
incendat rēgīnam, atque ossibus implicet ignem; {{versus|660}}
quippe domum timet ambiguam Tyriōsque bilinguīs;
ūrit atrōx Iūnō, et sub noctem cūra recursat.
Ergō hīs āligerum dictīs adfātur Amōrem:

'Nāte, meae vīrēs, mea magna potentia sōlus,
nāte, patris summī qui tēla Typhōia temnis, {{versus|665}}
ad tē cōnfugiō et supplex tua nūmina poscō.
Frāter ut Aēnēas pelagō tuus omnia circum
lītora iactētur odiīs Iūnonis acerbae,
nōta tibi, et nostrō doluistī saepe dolōre.
Hunc Phoenissa tenet Dīdō blandīsque morātur {{versus|670}}
vōcibus; et vereor, quō sē Iūnōnia vertant
hospitia; haud tantō cessābit cardine rērum.
Quōcircā capere ante dolīs et cīngere flammā
rēgīnam meditor, nē quō sē nūmine mutet,
sed magnō Aenēae mēcum teneātur amōre. {{versus|675}}
Quā facere id possīs, nostram nunc accipe mentem.
Rēgius accītū cārī genitōris ad urbem
Sīdoniam puer īre parat, mea māxima cūra,
dōna ferēns, pelagō et flammīs restantia Trōiae:
hunc ego sōpītum somnō super alta Cythēra {{versus|680}}
aut super Īdalium sacrātā sēde recondam,
nē quā scire dolōs mediusve occurrere possit.
Tū faciem illīus noctem nōn amplius ūnam
falle dolō, et nōtōs puerī puer indue vultūs,
ut, cum tē gremiō accipiet laetissima Dīdō {{versus|685}}
rēgālīs inter mēnsās laticemque Lyaeum,
cum dabit amplexūs atque ōscula dulcia fīget,
occultum īnspīrēs ignem fallāsque venēnō.'

Pāret Amor dictīs cārae genetrīcis, et ālās
exuit, et gressū gaudēns incēdit Iūlī. {{versus|690}}
At Venus Ascaniō placidam per membra quiētem
īnrigat, et fōtum gremiō dea tollit in altōs
Īdaliae lūcōs, ubi mollis amāracus illum
flōribus et dulcī adspīrāns complectitur umbrā.

Iamque ībat dictō pārēns et dōna Cupidō {{versus|695}}
rēgia portābat Tyriīs, duce laetus Achātē.
Cum venit, aulaeīs iam sē rēgīna superbīs
aureā composuit spondā mediamque locāvit.
Iam pater Aenēās et iam Trōiāna iuventūs
conveniunt, strātōque super discumbitur ostrō. {{versus|700}}
Dant famulī manibus lymphās, Cereremque canistrīs
expediunt, tōnsīsque ferunt mantēlia vīllīs.
Quīnquāgīnta intus famulae, quibus ōrdine longō
cūra penum struere, et flammīs adolēre Penātis;
centum aliae totidemque parēs aetāte ministri, {{versus|705}}
quī dapibus mēnsās onerent et pōcula pōnant.
Nec nōn et Tyriī per līmina laeta frequentēs
convēnēre, torīs iussī discumbere pictīs.
Mīrantur dōna Aenēae, mīrantur Iūlūm
flagrantīsque deī vūltūs simulātaque verba, {{versus|710}}
pallamque et pictum croceō vēlāmen acanthō.
Praecipuē īnfēlīx, pestī dēvōta futurae,
explērī mentem nequit ārdēscitque tuendō
Phoenissa, et pariter puerō dōnīsque movētur.
Ille ubi complexū Aenēae collōque pependit {{versus|715}}
et magnum falsī implēvit genitōris amorem,
rēgīnam petit haec oculōs, haec pectore tōtō
haeret et interdum gremiō fovet, īnscia Dīdō,
īnsīdat quantus miserae deus! At memor ille
mātris Acīdaliae paulātim abolēre Sychaeum {{versus|720}}
incipit, et vīvō temptat praevertere amōre
iam prīdem residēs animōs dēsuētaque corda.

Postquam prīma quiēs epulīs, mēnsaeque remōtae,
crātēras magnōs statuunt et vīna corōnant.
Fit strepitus tēctīs, vōcemque per ampla volūtant {{versus|725}}
ātria; dēpendent lychnī laqueāribus aureīs
incēnsī, et noctem flammīs fūnālia vincunt.
Hīc rēgīna gravem gemmīs aurōque poposcit
implēvitque merō pateram, quam Bēlus et omnēs
ā Bēlō solitī; tum facta silentia tēctīs: {{versus|730}}

'Iuppiter, hospitibus nam tē dare iūra loquuntur,
hunc laetum Tyriīsque diem Trōiāque profectīs
esse velīs, nostrōsque huius meminisse minōrēs.
Adsit laetitiae Bacchus dator, et bona Iūnō;
et vōs, Ō coetum, Tyriī, celebrāte faventēs.' {{versus|735}}
Dixit, et in mēnsam laticum lībāvit honōrem,
prīmaque, lībātō, summō tenus attigit ōre,
tum Bitiae dedit increpitāns; ille impiger hausit
spūmantem pateram, et plēnō sē prōluit aurō
post aliī procerēs. Citharā crīnītus Iōpas {{versus|740}}
personat aurātā, docuit quem maximus Atlās.
Hic canit errantem lūnam sōlisque labōrēs;
unde hominum genus et pecudēs; unde imber et ignēs;
Arctūrum pluviāsque Hyadas geminōsque Triōnēs;
quid tantum Ōceanō properent sē tinguere sōlēs {{versus|745}}
hībernī, vel quae tardīs mora noctibus obstet.
Ingeminant plausū Tyriī, Trōēsque sequuntur.
Nec nōn et variō noctem sermōne trahēbat
īnfēlīx Dīdō, longumque bibēbat amōrem,
multa super Priamō rogitāns, super Hectore multa; {{versus|750}}
nunc quibus Aurōrae vēnisset fīlius armīs,
nunc quāles Diomēdis equī, nunc quāntus Achillēs.
'Immō age, et ā prīmā dīc, hospes, orīgine nōbis
īnsidiās,' inquit, 'Danaum, cāsūsque tuōrum,
errōrēsque tuōs; nam tē iam septima portat {{versus|755}}
omnibus errantem terrīs et flūctibus aestās.'

&lt;/poem&gt;
{{liber
|Ante=
|AnteNomen=
|Post=Liber II
|PostNomen=Aeneis/Liber II
}}

&lt;/div&gt;
{{finis}}
{{textquality|75%}}

[[el:Αινειάδα, Βιβλίο πρώτο]]
[[en:Aeneid (Dryden)/Book I]]
[[eo:Eneido/Kanto Unua]]
[[es:Eneida: Libro I]]
[[fr:L’Énéide, Chant I (Traduction de Jean Regnault de Segrais)]]
[[it:Eneide (Caro)/Libro primo]]
[[nl:De Aeneïs/Boek I]]
[[pt:Eneida Brasileira/I]]</text>
      <sha1>7e893i3rvn0dcjzyf05bfsraky1vw5k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Disputatio Usoris:JimKillock</title>
    <ns>3</ns>
    <id>33391</id>
    <revision>
      <id>237104</id>
      <parentid>237096</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T15:57:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Foenix and Congestorium Artificiose Memorie */ Reply</comment>
      <origin>237104</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32743" sha1="06unt1fsabx4ee9spb1umjddvd8hc5j" xml:space="preserve">== Salve! ==

{{Salve}}[[Usor:Zyephyrus|Zyephyrus]] ([[Disputatio Usoris:Zyephyrus|disputatio]]) 14:24, 16 Augusti 2019 (UTC)

== span ==

please wait to add &lt;nowiki&gt;&lt;span id=&quot;ws-cover&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt; in the pages; I will add a parameter for that in the revised [[Formula:Titulus]]. just give me some time till monday :) --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 07:57, 29 Aprilis 2020 (UTC)
:Sure :) was just seeing if it works on other exports – I will remove once I've exported one or two. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:58, 29 Aprilis 2020 (UTC)
::ok, it was just to be sure :). the template will have a parameter ''Frons='' to specify the (eventual) cover page, like [https://la.wikisource.org/w/index.php?title=De_antiquissima_Italorum_sapientia&amp;type=revision&amp;diff=126321&amp;oldid=126320 this] (seems to work). now, we have to understand why the export fails with pdf, and how/if we can center the resulting image... --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 08:26, 29 Aprilis 2020 (UTC)

== [[:meta:Community_Tech/Ebook_Export_Improvement|Community_Tech/Ebook_Export_Improvement]] ==

hi, I just wanted to inform you that at the link above on Meta they are looking for comments or feedbacks about the export of Wikisource contents as ebooks; since you seemed interested in the matter, feel free to join the conversation there if you want :) have a nice day, --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 11:57, 28 Maii 2020 (UTC)
:Thanks! Will take a look. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 12:30, 17 Iunii 2020 (UTC)

== Colloquia Erasmi ==
Salve! Optime fecisti quod transcriptionem Colloquiorum aggressus es, quo in opere libenter te adjuvabo. Qui in Vicifonte tiro sim, dubius sum: https://la.wikisource.org/wiki/Disputatio_Libri:Erasmi_Colloquia_Familiaria_Et_Encomium_Moriae.djvu Etiam nescio quam ob rem efficere non possum ut alter dialogus in propria pagina appareat: https://la.wikisource.org/wiki/Colloquia_familiaria/Epithalamium_Petri_Aegidii --[[Usor:Quasus|Quasus]] ([[Disputatio Usoris:Quasus|disputatio]]) 19:10, 16 Septembris 2020 (UTC)
:{{at||Quasus}} Salve Quaese! Et multas gratias! Corrigo hoc paginam, et addere aliquae notae formatae. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]])

== We sent you an e-mail ==

Hello {{PAGENAME}},

Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled &quot;The Community Insights survey is coming!&quot;. If you have questions, email surveys@wikimedia.org. 

You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]].

[[Usor:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Disputatio Usoris:MediaWiki message delivery|disputatio]]) 18:52, 25 Septembris 2020 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&amp;oldid=20479295 --&gt;

==De italico==

Typographi me docebant numquam voces Graecas scriptura italica (''sic'') designare; nam scriptura Graeca usitata ipsa per se italica est. In libro, quem transcribimus, verba Graeca non italico designata sunt, — ipsa scriptura italica est. Sed si putas sic recte esse, cum continuero, designabo Graeca italico. [[Usor:Demetrius Talpa|Demetrius Talpa]] ([[Disputatio Usoris:Demetrius Talpa|disputatio]]) 20:03, 17 Martii 2021 (UTC)
:{{Ping|Demetrius Talpa}} Puto tu recte dicis; formae litterae in libro sunt quasi-italicae, sed nescio quomodo litterae graeciae sint. Non est magni momenti! Possumus eligere formam te putare recte esse. Et multas gratias! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 20:08, 17 Martii 2021 (UTC)

== Ora Maritima: English or Latin? ==

I've added Sonnenschein's ''[https://en.wikisource.org/wiki/Index:Ora_Maritima.djvu Ora Maritima]'' to Wikisource. I accidentally added it to the English namespace. I'm not sure I was wrong, though. ''Ora Maritima'' has a lot of exercises and so on that are written in English. So I'm not sure whether to view it as a Latin book with English bits or an English book about Latin. What do you think? I'd like to get this resolved before I start editing the pages, because I think migrating it across namespaces will be a pain if there are a lot of pages to move. [[Usor:Persimmon and Hazelnut|Persimmon and Hazelnut]] ([[Disputatio Usoris:Persimmon and Hazelnut|disputatio]]) 15:30, 7 Octobris 2021 (UTC)
:Hi {{ping|Persimmon and Hazelnut}} I think the case is arguable either way; things are a bit more relaxed here but there are more users at en.ws; maybe ask on their forum before pressing ahead? Either way I will try to give you a bit of help with it. --[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 20:36, 9 Octobris 2021 (UTC)

== Suggestion ==

Hello! How are you?

My name is Erick, I'm from Brazil, and I have added this [[:oldwikisource:Reproduction fac-similé d'un dessin (Bartholomeu Lourenço de Gusmão)/Delineatio machinæ artificiosæ|work]] by [[Scriptor:Bartholomæus de Gusmão|Bartolomeu de Gusmão]] at the Multilingual Wikisource, since it is pretty much a French-Latin bilingual book. You might find it interesting and, if possible, I would like to know if the writing &quot;Bartholomæus de Gusmão&quot; (at the &quot;Scriptor&quot; page) is correct. He was a quite fascinating character and also mastered the Latin-language (I have tried to find more Latin-language versions of his works online, but to no avail). I've found the Latin-language quite interesting, and I hope to learn it enough for reading and writing some day (but grammar lessons don't really work with me) to edit here and in the Latin Wiki. Cheers! [[Usor:Erick Soares3|Erick Soares3]] ([[Disputatio Usoris:Erick Soares3|disputatio]]) 00:11, 16 Novembris 2024 (UTC)

== Epistulae ==

Hi, I'm asking for help/ideas here. Sorry for not writing in Latin, but creating original Latin texts is a bit out of my league. I got a book with scans and transcriptions of letters between Johann Scopoli and Carl Linnae, two famous biologists. I've started transcribing these letters (only those of Scopoli, so far) at [[Epistulae ad Carolum Linnaeum (Ioannes Antonius Scopoli)]]. I am wondering, since there is a lot of letters if there's a better way to organise them (I still have to do ie. text placement on the already transcribed ones). I was thinking to maybe make a disambiguation type page which would contain a list of all letters? Or would standalone pages be more appropriate? Anyhow, thanks for your response! Best regards, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 21:00, 1 Maii 2025 (UTC)

:Hi there, yes usually an index page with links to the letters would make sense. See [[Epistulae (Marcus Tullius Cicero)]] for example. Is the source in the public domain or only the contents of the letters btw? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:13, 2 Maii 2025 (UTC)
::Even though the book isn’t old, I believe they are public domain. Scans do not renew copyright in Slovenia and a known author died before 1945, so they should be in public domain (book was made in Slovenia, hence Slovene copyright laws apply). Translations are likely copyrightable, as is the introduction. Don’t worry, I’m not uploading these, just letters :) If anything is wrong, please let me know. Best regards, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 09:42, 2 Maii 2025 (UTC)
:::Sure, I was just wondering whether there was a reason for not uploading the source document. If this is included and linked, this helps with provenance, double proof reading and long term error correction. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 13:41, 2 Maii 2025 (UTC)
::::I believe I could upload scanned scans of letters, but once in the future since I'm a bit occupied with other more important things onwiki. Thanks for your help! Stay safe, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 13:45, 2 Maii 2025 (UTC)
:::::I uploaded the first letter at [[:File:Epistula ad Carolum Linnaeum (1 Septembris 1760).pdf]], but I have a little problem when referencing it at [[Epistula ad Carolum Linnaeum (1 Septembris 1760)]] (throws an error that the index page wasn't created yet, which is expected). Since not the whole book is in Latin nor is in public domain, is there a way to connect both the Wikisource page with the scanned PDF? Thanks a lot, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 19:56, 2 Maii 2025 (UTC)
::::::Hi there, yes this all very non-obvious. I have linked the transcription; you use &quot;Liber:filename&quot;; and then add at least &lt;nowiki&gt;&lt;pagelist/&gt;&lt;/nowiki&gt; into the fields. Pagelist has lots of options, so you can exclude pages and number them in specific ways.
::::::Then, on the compiled public pages, you need to reference the pages you want from the ''Liber'' you want. You can probably use multiple ''Liberi'', or else you can add pages to your PDF by adding new versions to WP Commons on the same file page (ie, '''replace''' the file, rather than create new copies with new file names). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:03, 3 Maii 2025 (UTC)
:::::::I see you have done most of this at [[:Liber:Scopoli-1777 Introductio ad historiam naturalem.pdf]], except for setting up a public / compiled version. usually the transcription is not viewed as the &quot;final&quot; product; the pages are set up as just HTML, eg ''[[De Principe]]'' which compiles the transcription made at [[:Liber:Nicolaus Machiavellus De Principe.pdf]]; this allows export and easier reading, etc. Hope that helps! Also pages of a finished book need to sit underneath the main book page, so that export to epub PDF etc works correctly. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:15, 3 Maii 2025 (UTC)
::::::::Many thanks for your response! [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 07:20, 3 Maii 2025 (UTC)

== [[Foenix]] and [[Congestorium Artificiose Memorie]] ==

Thank you so much for your interest and assistance. With the help of Google Translate and other ai tool, the text now makes sense. 

I hope you're not too busy and we can manage to finish it within a month or two.

Best regards [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 22:36, 19 Iunii 2025 (UTC)

:Hi there, no problem and sure, the timescale depends really how much prep you can do on the pages before I proof them. The more coherent they are, the easier it is for me to tidy them up. I appreciate tho it might be a lot of work for you to get to the standard you had for the first couple of pages. Let me know how you want to approach it; I do have other things on (eg, [[De Principe]], but if the pages are fairly tidy, doing two or three of pages a day on average is quite possible. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:27, 20 Iunii 2025 (UTC)
::Hi,
::Here a another copy of the book Foenix
::* https://archive.org/details/ita-bnc-in2-00001198-001/page/n11/mode/1up
::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 08:43, 22 Iunii 2025 (UTC)
::It's slow going, but we're making progress. Have a look when you get a chance. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 11:50, 28 Iunii 2025 (UTC)
:::Will do, can you take a look at [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/30|page 30]] again when you have a chance? The second part got forgot :) [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:52, 28 Iunii 2025 (UTC)
::::I am cross referencing the text using the other copies as guide. So it will take a while.
::::# [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf|Phoenix]]
::::# [[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu|Phoenix]]
::::# [[Liber:Phoenix (Petrus Ravennas, 1600).djvu|Phoenix]]
::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 07:54, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::by the way this is the clearest copy to work on. So I need your help on this page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/20|20]]
:::::[[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu]] [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 08:03, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::Do you want to pause and transfer the work to the new book, rather than work on two copies? It seems a waste of effort to transcribe both, if this version is clearer and easier. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:43, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::Well this is done. So go ahead and check transcription and no need to work on the new book
:::::::* [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]]
:::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 09:24, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::I am using the other copy to find mistake in the first one [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 09:39, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::OK, no problem, I will leave to you and work on the long edition. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 09:46, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Do you know the copy below contains two book in one ([[Foenix]] and [[Congestorium Artificiose Memorie]]). 
:::::::::So, I am trying to finish ([[Foenix]]) first.
:::::::::* [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]]
:::::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:08, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::I spotted you have split these up. The second on looks a lot more troublesome, with the gothic font. Is it all set like that? And if so, is there another, easier copy to work off? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:10, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::There is another copy for (Congestorium Artificiose Memorie)
:::::::::::[[Liber:Congestorium artificiose memorie ... - V.P.F. Joa(n)nis Romberch de Kyrspe. Regularis obseruantie predicatorie- (IA hin-wel-all-00002875-001).pdf]] [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:15, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::That looks about the same, in terms of typsetting, unless I have missed something. 
::::::::::::There is also a critical edition recently published, access to which would help. See [https://editorialsinderesis.com/wp-content/uploads/texto-the-congestorium-artificiose-memorie-.pdf this sample of the book]. You could [https://www.ujaen.es/departamentos/lycm/contactos/ramos-grane-marta contact the author via this page] and ask if they would be prepared to share their raw transcription? They might appreciate the interest and share the pain of doing this, and wish to save you the time. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:19, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::Not sure if the author agree due to copyright by the publisher [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:38, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::::Sure, except:
::::::::::::::* the raw transcript is a literal copy of a public domain text and therefore not subject to copyright
::::::::::::::* as we would match the text to the PD document, this would ensure no copyright was infringed
::::::::::::::In any case, there is no harm in asking (and a lot to gain). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:40, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::Also, another copy with more gothic font just in case
:::::::::::::* https://books.google.com/books?id=6XVSN-GYrl0C&amp;printsec=frontcover&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q&amp;f=false
:::::::::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:47, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::::I can contact the author, if you prefer - let me know! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:51, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::::Yes that would be great [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:54, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Again, thank you for your support and assistance. [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:12, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::I noticed that you left a &lt;!--chck--&gt; tag on pages [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/23|23]] and [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/24|24]]. I reviewed those sections against another source on page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/21|21]] and corrected some error. However, I'm unsure how to proceed with the other comment in the text and would appreciate your guidance. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 21:59, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::Thanks; the main issue now is all the medieval style references, which need to be comprehensible for a modern reader. This will take some research and checking but it is not necessarily for you to do. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 22:06, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Excellent. When you have a moment, kindly take a look at page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/21|21]] &lt;br&gt;[[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 22:15, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::I successfully removed hidden characters (such as hidden hyphens) from the text resulting from OCR processing. 
:::::::::I will now begin working on the second copy of the book &quot;[[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu]]&quot; 
:::::::::Second time's the charm. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 02:17, 30 Iunii 2025 (UTC)

:Where do I do the proofing for ''Congestorium Artificiose Memorie''? Or is that paused? 
:On ''Foenix'', I will work through the various pages marked as ''problematic''. 
:Re page 21 of the second version of ''Foenix'', I don't understand the purpose of me proofing a second copy of this book, could you explain what you are trying to do? 
:I can work on one copy of a book, but I cannot help proofread two versions of the same thing. If it helps you, then you can do what you like of course, but my help has to be limited to one copy of each text. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:54, 30 Iunii 2025 (UTC)
::I don't know why some of the pages marked as ''problematic''. So I am trying find out from other copy [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 11:09, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::Sure. I have marked them as problematic because they have contractions that I don't understand, or because the characters are sometimes hard to read - sit and fit look very similar, meaning &quot;it would be&quot; and &quot;it makes&quot;, roughly. I am going through the contractions asking ChatGPT or Claude what it makes of them. This is a task for me, which is easiest done this way. It is probably easiest if you let me reduce these to the very difficult to solve issues. There is one, at [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/29|29]], where the contraction e. is unclear. This is his memory aid, but at this point you may need a Latin specialist and a mnemnonics specialist to make an educated guess! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:15, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::That is done now, first pass complete. One query, and maybe some assumptions on the abbreviations relating to the mnemnonics, particulary ''rotunda'' (''.r.'') which might be double checked. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:39, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::You might find ChatGPT or Claude helpful for transcription the '' Congestorium Artificiose Memorie'' [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:12, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::Hi, see my comments at [[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]] - the OCR tools here do a really good job, if you choose the right one. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:16, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::Just upload a page to ChatGPT and see what it comes up with!. Also ask for translation [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:21, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::If this was what you have been doing on the other pages of this book then the results are very poor compared with Tesseract OCR which is nearly spot on [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:22, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::I can btw give some simple instructions for importing and cleaning up the Tesseract OCR, which would be a lot of help for me to proof the result: Basically:
:::::* Import OCR
:::::* Using an external text tool, search and replace ſ for &lt;nowiki&gt;{{s}};&lt;/nowiki&gt; remove the line breaks and hyphen character (join the hyphened words together)
:::::*&lt;nowiki&gt; replace qꝫ with {{que}}, ⁊ with {{tet}}&lt;/nowiki&gt; etc
:::::[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:19, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::Just upload a page to ChatGPT and see what it comes up with!. Also ask for translation [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:22, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::As above, looking at the prior work you had done, I don't think it is very helpful [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:23, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::Whatever you did on Foenix was pretty decent, but the results on the second book are borderline nonsense at time. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:24, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::It might just surprise you [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:26, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::I just tried for [[Pagina:Foenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_(Petrus)_(IA_hin-wel-all-00002799-001).pdf/56|page 56]], which [[Pagina:Foenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_(Petrus)_(IA_hin-wel-all-00002799-001).pdf/56|I did withTesseract]] 
:::::::::I got this:
:::::::::&lt;blockquote&gt;
:::::::::simit doctois sollicitarione dum adolescentior
:::::::::esset in unum congesti libellum qui inde Lon-
:::::::::gestovium artificiose nemozatioe nomen sorti-
:::::::::tus est. Interposita itaq; per me appellatione
:::::::::cum devolveretur ad S. Apostolicam causā
:::::::::Jacobi hochstrassen inquisitoria contra *Spe-
:::::::::culum ocularezibq; inter cardinei cœtus vi-
:::::::::ros pecularius committeretur / veluti iuriscon-
:::::::::sultissimis: &amp; quod præcipuum erat: quia inter
:::::::::Theologicum agmen facile primatum tribit ve-
:::::::::dicasset vir alter eque acu (absq; iniuria di-
:::::::::cetur) quid nam fideri archodoceæ consentane
:::::::::um: quidue dissimum internoscere. Cumq;
:::::::::ille reverendissimus pater &amp; procurator age-
:::::::::ret apud Episcopum Spirē. factus apud
:::::::::Reuerendiff. Domi. tuam sollicitator con-
:::::::::sumptis aliquoties vigiliis abs te institit:
:::::::::dum indices vel rectius horarum edes tuas fre-
:::::::::quentares: tuo potissimum erant: quæ longe
:::::::::noscē molestiam nonnulli alleviarent: Impzi-
:::::::::mis quidem locorum arte Symonidis compa-
:::::::::ratio optaram in sum amplo spacioso perspicu-
:::::::::o tuo cum dissertinijs ad rem ipsam necessariijs
:::::::::exornatissimo palatio. Ne modo ut Liceronis
:::::::::est præcepto centum inibi concederentur lo-
:::::::::caverum penetrare que Ioan. M. Ischaelis
:::::::::&amp; Petrus ravennas: atq; alij suadent facillimē
:::::::::illuc coniurare liceret. Si quippe religiosorū
:::::::::domus Theologorum: Iuristarum / &amp; Medicorū
:::::::::/ Philosophorum: id genus hominum maiore
:::::::::nōs ingredi liberet quatenus inibi nobis loca
:::::::::vendicemus a Palatio tuo volefcius nulla ra&lt;/blockquote&gt;
:::::::::Tesseract picks up all of the weird characters, much, much better. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:30, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::Here is a [[Usor:JimKillock/Transcribe_test|table showing a comparison for pge 57]]. Tesseract is doing much better and would save us both a lot of time, I am certain. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 15:23, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::Hi there, Marta came back to say that she is contractually obliged not to share her transcription. 
::::::::::I played a bit more with the two transcription tools. I am not anti CHatGPT or anything, I use it for various things, but it is doing a lot worse than the scanning tools we have. This second book is a lot more old fashioned and uses a lot more medieval scribal contractions, which ChatGPT is not picking up (along with some other errors). See [https://la.wikisource.org/w/index.php?title=Pagina%3AFoenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_%28Petrus%29_%28IA_hin-wel-all-00002799-001%29.pdf%2F54&amp;diff=235384&amp;oldid=234977 this edit for example], where I replaced what you were able to do with ChatGPT with a Tesseract transcription. 
::::::::::If we go with Tesseract, and you can do the initial work, then I can commit to finishing the pages that way. If I have to work from ChatGPT output, without it being substantially cleaned up, I fear that will be too much work as I will just end up re-scanning the pages.  Considering how long this book is as well,  I will probably have to bow out at this point. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 17:55, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::I see your point, and you’re right. Also, I have a crazy idea — it just might work I need time to test it. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 03:51, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::https://www.youtube.com/watch?v=KE4xEzFGSU8 [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 04:01, 1 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::That might be a stretch! I am njot sure it is needed, the error rate is not so high. The text we have is very close in style to what is known as a Latin [[:w:en:Incunabula|Incunabulum]]; ie early printed book, and the Tesseract Latin-Incunabula engine is trained on these kinds of books and fonts already.
::::::::::::There is another thing we can automate tho, which is the search and replace. Since a lot of the work is basically finding the characters long-s and son on, and replacing with a template, eg &lt;nowiki&gt;{{s}}, {{et}}, {{tet}}, {{qui}}&lt;/nowiki&gt;, and so on, we could get a Wikimedia bot to work through the pages on the book,  and do all the replacements.
::::::::::::That would cut the time significantly, I think. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:01, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::Note that I am working on a bot for this. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 12:46, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::OK, so the folks at Wikisource helped write a js to do this for us. You can find my version of it at [[Usor:JimKillock/scribal.js]]. The first line of [[Usor:JimKillock/common.js]] also needs to be included, to summon it. What this does is to clean up the output from the scan on the''' first save of the new page only'''.  This should speed up the process immensely. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 22:46, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::okay, have look at page [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/52|52]] and [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/53|53]]
:::::::::::::Is this the right way to do it?
:::::::::::::Just to confirm—are ¶ and ꝰ meant to be part of the text? 
:::::::::::::Also, it seems ꝰ short for &quot;us&quot; [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 02:07, 2 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::::Is this the right way to do it? - this looks good yes, altho the script would not work of course, as the page was already in existence.
::::::::::::::I corrected some templates which did not exist / were not needed. If in doubt, use &lt;nowiki&gt;{{scr|origchar|result}}&lt;/nowiki&gt;
::::::::::::::I will vibecode a bash script to do the same job as the js tool, for the existing raw pages
::::::::::::::Just to confirm—are ¶ and ꝰ meant to be part of the text? Yes and yes
::::::::::::::Also, it seems ꝰ short for &quot;us&quot; - It is what later became a ' mark - so it just means &quot;something missing follows&quot;. So we use&lt;nowiki&gt; {{Scr| ꝰ|us}}&lt;/nowiki&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:29, 2 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::::(we can add an {{us}} template tho, for readability etc - but not all 9's will be us), so IDK if we should transform it automatically) [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:30, 2 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::::In fact it seems you are right and this is always -us, so I added it into the scripts. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:51, 2 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::::[https://gist.github.com/JimKillock/853b4b8baf23bac5fd55b5499c1bf93a Here is a bash script] that will replace the characters automatically, not sure if you are familiar with using terminal scripts etc but it is not difficult. If made executable, and named as below, it would run with 
::::::::::::::&lt;code&gt;./wikimedia_transform.sh filename.txt&lt;/code&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:16, 2 Iulii 2025 (UTC)
Checking in, if you want to help (and don't want to add transcriptions) you can format and check pages up to page 100. --[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 16:57, 3 Iulii 2025 (UTC)

:Update, I have {{exp|nearly}} done the first pass. Some of the layouts look quite hard work tho, with text on the sie o upside down. These might need to be images? SVGs? I am not sure. Let me know if you are still working on this, and how you feel able to help. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 15:24, 4 Iulii 2025 (UTC)
:Hi there, I have listed the pages that I hope you or your friends can help format at [[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]]. Be good to hear from you, and know if you are still interested in finishing this project. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:12, 5 Iulii 2025 (UTC)
::I'm really sorry I haven’t been in touch—I was sick over the past few days and needed some time to rest and recover. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 11:33, 5 Iulii 2025 (UTC)
:::No problem at all, hope you feel better. Let me know if you ate able to help with the page formatting. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:35, 5 Iulii 2025 (UTC)
::::Feeling better now—working on fixing the Header [[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:844E:A3D1:3C0D:7173|2A00:5400:E139:99B:844E:A3D1:3C0D:7173]] 20:44, 7 Iulii 2025 (UTC)
::::I have create a table for the pages
::::[[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]] [[Specialis:Conlationes/91.198.251.56|91.198.251.56]] 10:19, 8 Iulii 2025 (UTC)
:::::That's great, good to see progress on these. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 16:37, 8 Iulii 2025 (UTC)
::::::Hi
::::::Two templates are required for this page [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/216|216]] and possibly others.
::::::* &quot;Template:Upside down&quot;
::::::* &quot;Template:Transform-rotate&quot;
::::::[[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:79A7:F703:B7EE:932E|2A00:5400:E139:99B:79A7:F703:B7EE:932E]] 23:20, 9 Iulii 2025 (UTC)
:::::::OK, copied across to &lt;nowiki&gt;{{Inversus}} {{Rotatus}}; and also {{Dsiplay}} was needed, at {{Ostensio}}&lt;/nowiki&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:28, 10 Iulii 2025 (UTC)
::::::::{{Inversus|Inversus}}, {{Rotatus|90|Rotatus}} [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:34, 10 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::Rotate has something wrong / missing, will investigate later or tomorrow [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:40, 10 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::👍 [[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791|2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791]] 15:57, 10 Iulii 2025 (UTC)</text>
      <sha1>06unt1fsabx4ee9spb1umjddvd8hc5j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237161</id>
      <parentid>237104</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T08:06:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <comment>/* Foenix and Congestorium Artificiose Memorie */ Reply</comment>
      <origin>237161</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33514" sha1="mhrjzv8bens4tr4skcszxmyk17tb3lx" xml:space="preserve">== Salve! ==

{{Salve}}[[Usor:Zyephyrus|Zyephyrus]] ([[Disputatio Usoris:Zyephyrus|disputatio]]) 14:24, 16 Augusti 2019 (UTC)

== span ==

please wait to add &lt;nowiki&gt;&lt;span id=&quot;ws-cover&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt; in the pages; I will add a parameter for that in the revised [[Formula:Titulus]]. just give me some time till monday :) --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 07:57, 29 Aprilis 2020 (UTC)
:Sure :) was just seeing if it works on other exports – I will remove once I've exported one or two. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:58, 29 Aprilis 2020 (UTC)
::ok, it was just to be sure :). the template will have a parameter ''Frons='' to specify the (eventual) cover page, like [https://la.wikisource.org/w/index.php?title=De_antiquissima_Italorum_sapientia&amp;type=revision&amp;diff=126321&amp;oldid=126320 this] (seems to work). now, we have to understand why the export fails with pdf, and how/if we can center the resulting image... --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 08:26, 29 Aprilis 2020 (UTC)

== [[:meta:Community_Tech/Ebook_Export_Improvement|Community_Tech/Ebook_Export_Improvement]] ==

hi, I just wanted to inform you that at the link above on Meta they are looking for comments or feedbacks about the export of Wikisource contents as ebooks; since you seemed interested in the matter, feel free to join the conversation there if you want :) have a nice day, --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 11:57, 28 Maii 2020 (UTC)
:Thanks! Will take a look. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 12:30, 17 Iunii 2020 (UTC)

== Colloquia Erasmi ==
Salve! Optime fecisti quod transcriptionem Colloquiorum aggressus es, quo in opere libenter te adjuvabo. Qui in Vicifonte tiro sim, dubius sum: https://la.wikisource.org/wiki/Disputatio_Libri:Erasmi_Colloquia_Familiaria_Et_Encomium_Moriae.djvu Etiam nescio quam ob rem efficere non possum ut alter dialogus in propria pagina appareat: https://la.wikisource.org/wiki/Colloquia_familiaria/Epithalamium_Petri_Aegidii --[[Usor:Quasus|Quasus]] ([[Disputatio Usoris:Quasus|disputatio]]) 19:10, 16 Septembris 2020 (UTC)
:{{at||Quasus}} Salve Quaese! Et multas gratias! Corrigo hoc paginam, et addere aliquae notae formatae. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]])

== We sent you an e-mail ==

Hello {{PAGENAME}},

Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled &quot;The Community Insights survey is coming!&quot;. If you have questions, email surveys@wikimedia.org. 

You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]].

[[Usor:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Disputatio Usoris:MediaWiki message delivery|disputatio]]) 18:52, 25 Septembris 2020 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&amp;oldid=20479295 --&gt;

==De italico==

Typographi me docebant numquam voces Graecas scriptura italica (''sic'') designare; nam scriptura Graeca usitata ipsa per se italica est. In libro, quem transcribimus, verba Graeca non italico designata sunt, — ipsa scriptura italica est. Sed si putas sic recte esse, cum continuero, designabo Graeca italico. [[Usor:Demetrius Talpa|Demetrius Talpa]] ([[Disputatio Usoris:Demetrius Talpa|disputatio]]) 20:03, 17 Martii 2021 (UTC)
:{{Ping|Demetrius Talpa}} Puto tu recte dicis; formae litterae in libro sunt quasi-italicae, sed nescio quomodo litterae graeciae sint. Non est magni momenti! Possumus eligere formam te putare recte esse. Et multas gratias! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 20:08, 17 Martii 2021 (UTC)

== Ora Maritima: English or Latin? ==

I've added Sonnenschein's ''[https://en.wikisource.org/wiki/Index:Ora_Maritima.djvu Ora Maritima]'' to Wikisource. I accidentally added it to the English namespace. I'm not sure I was wrong, though. ''Ora Maritima'' has a lot of exercises and so on that are written in English. So I'm not sure whether to view it as a Latin book with English bits or an English book about Latin. What do you think? I'd like to get this resolved before I start editing the pages, because I think migrating it across namespaces will be a pain if there are a lot of pages to move. [[Usor:Persimmon and Hazelnut|Persimmon and Hazelnut]] ([[Disputatio Usoris:Persimmon and Hazelnut|disputatio]]) 15:30, 7 Octobris 2021 (UTC)
:Hi {{ping|Persimmon and Hazelnut}} I think the case is arguable either way; things are a bit more relaxed here but there are more users at en.ws; maybe ask on their forum before pressing ahead? Either way I will try to give you a bit of help with it. --[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 20:36, 9 Octobris 2021 (UTC)

== Suggestion ==

Hello! How are you?

My name is Erick, I'm from Brazil, and I have added this [[:oldwikisource:Reproduction fac-similé d'un dessin (Bartholomeu Lourenço de Gusmão)/Delineatio machinæ artificiosæ|work]] by [[Scriptor:Bartholomæus de Gusmão|Bartolomeu de Gusmão]] at the Multilingual Wikisource, since it is pretty much a French-Latin bilingual book. You might find it interesting and, if possible, I would like to know if the writing &quot;Bartholomæus de Gusmão&quot; (at the &quot;Scriptor&quot; page) is correct. He was a quite fascinating character and also mastered the Latin-language (I have tried to find more Latin-language versions of his works online, but to no avail). I've found the Latin-language quite interesting, and I hope to learn it enough for reading and writing some day (but grammar lessons don't really work with me) to edit here and in the Latin Wiki. Cheers! [[Usor:Erick Soares3|Erick Soares3]] ([[Disputatio Usoris:Erick Soares3|disputatio]]) 00:11, 16 Novembris 2024 (UTC)

== Epistulae ==

Hi, I'm asking for help/ideas here. Sorry for not writing in Latin, but creating original Latin texts is a bit out of my league. I got a book with scans and transcriptions of letters between Johann Scopoli and Carl Linnae, two famous biologists. I've started transcribing these letters (only those of Scopoli, so far) at [[Epistulae ad Carolum Linnaeum (Ioannes Antonius Scopoli)]]. I am wondering, since there is a lot of letters if there's a better way to organise them (I still have to do ie. text placement on the already transcribed ones). I was thinking to maybe make a disambiguation type page which would contain a list of all letters? Or would standalone pages be more appropriate? Anyhow, thanks for your response! Best regards, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 21:00, 1 Maii 2025 (UTC)

:Hi there, yes usually an index page with links to the letters would make sense. See [[Epistulae (Marcus Tullius Cicero)]] for example. Is the source in the public domain or only the contents of the letters btw? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:13, 2 Maii 2025 (UTC)
::Even though the book isn’t old, I believe they are public domain. Scans do not renew copyright in Slovenia and a known author died before 1945, so they should be in public domain (book was made in Slovenia, hence Slovene copyright laws apply). Translations are likely copyrightable, as is the introduction. Don’t worry, I’m not uploading these, just letters :) If anything is wrong, please let me know. Best regards, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 09:42, 2 Maii 2025 (UTC)
:::Sure, I was just wondering whether there was a reason for not uploading the source document. If this is included and linked, this helps with provenance, double proof reading and long term error correction. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 13:41, 2 Maii 2025 (UTC)
::::I believe I could upload scanned scans of letters, but once in the future since I'm a bit occupied with other more important things onwiki. Thanks for your help! Stay safe, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 13:45, 2 Maii 2025 (UTC)
:::::I uploaded the first letter at [[:File:Epistula ad Carolum Linnaeum (1 Septembris 1760).pdf]], but I have a little problem when referencing it at [[Epistula ad Carolum Linnaeum (1 Septembris 1760)]] (throws an error that the index page wasn't created yet, which is expected). Since not the whole book is in Latin nor is in public domain, is there a way to connect both the Wikisource page with the scanned PDF? Thanks a lot, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 19:56, 2 Maii 2025 (UTC)
::::::Hi there, yes this all very non-obvious. I have linked the transcription; you use &quot;Liber:filename&quot;; and then add at least &lt;nowiki&gt;&lt;pagelist/&gt;&lt;/nowiki&gt; into the fields. Pagelist has lots of options, so you can exclude pages and number them in specific ways.
::::::Then, on the compiled public pages, you need to reference the pages you want from the ''Liber'' you want. You can probably use multiple ''Liberi'', or else you can add pages to your PDF by adding new versions to WP Commons on the same file page (ie, '''replace''' the file, rather than create new copies with new file names). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:03, 3 Maii 2025 (UTC)
:::::::I see you have done most of this at [[:Liber:Scopoli-1777 Introductio ad historiam naturalem.pdf]], except for setting up a public / compiled version. usually the transcription is not viewed as the &quot;final&quot; product; the pages are set up as just HTML, eg ''[[De Principe]]'' which compiles the transcription made at [[:Liber:Nicolaus Machiavellus De Principe.pdf]]; this allows export and easier reading, etc. Hope that helps! Also pages of a finished book need to sit underneath the main book page, so that export to epub PDF etc works correctly. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:15, 3 Maii 2025 (UTC)
::::::::Many thanks for your response! [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 07:20, 3 Maii 2025 (UTC)

== [[Foenix]] and [[Congestorium Artificiose Memorie]] ==

Thank you so much for your interest and assistance. With the help of Google Translate and other ai tool, the text now makes sense. 

I hope you're not too busy and we can manage to finish it within a month or two.

Best regards [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 22:36, 19 Iunii 2025 (UTC)

:Hi there, no problem and sure, the timescale depends really how much prep you can do on the pages before I proof them. The more coherent they are, the easier it is for me to tidy them up. I appreciate tho it might be a lot of work for you to get to the standard you had for the first couple of pages. Let me know how you want to approach it; I do have other things on (eg, [[De Principe]], but if the pages are fairly tidy, doing two or three of pages a day on average is quite possible. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:27, 20 Iunii 2025 (UTC)
::Hi,
::Here a another copy of the book Foenix
::* https://archive.org/details/ita-bnc-in2-00001198-001/page/n11/mode/1up
::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 08:43, 22 Iunii 2025 (UTC)
::It's slow going, but we're making progress. Have a look when you get a chance. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 11:50, 28 Iunii 2025 (UTC)
:::Will do, can you take a look at [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/30|page 30]] again when you have a chance? The second part got forgot :) [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:52, 28 Iunii 2025 (UTC)
::::I am cross referencing the text using the other copies as guide. So it will take a while.
::::# [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf|Phoenix]]
::::# [[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu|Phoenix]]
::::# [[Liber:Phoenix (Petrus Ravennas, 1600).djvu|Phoenix]]
::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 07:54, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::by the way this is the clearest copy to work on. So I need your help on this page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/20|20]]
:::::[[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu]] [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 08:03, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::Do you want to pause and transfer the work to the new book, rather than work on two copies? It seems a waste of effort to transcribe both, if this version is clearer and easier. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:43, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::Well this is done. So go ahead and check transcription and no need to work on the new book
:::::::* [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]]
:::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 09:24, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::I am using the other copy to find mistake in the first one [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 09:39, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::OK, no problem, I will leave to you and work on the long edition. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 09:46, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Do you know the copy below contains two book in one ([[Foenix]] and [[Congestorium Artificiose Memorie]]). 
:::::::::So, I am trying to finish ([[Foenix]]) first.
:::::::::* [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]]
:::::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:08, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::I spotted you have split these up. The second on looks a lot more troublesome, with the gothic font. Is it all set like that? And if so, is there another, easier copy to work off? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:10, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::There is another copy for (Congestorium Artificiose Memorie)
:::::::::::[[Liber:Congestorium artificiose memorie ... - V.P.F. Joa(n)nis Romberch de Kyrspe. Regularis obseruantie predicatorie- (IA hin-wel-all-00002875-001).pdf]] [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:15, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::That looks about the same, in terms of typsetting, unless I have missed something. 
::::::::::::There is also a critical edition recently published, access to which would help. See [https://editorialsinderesis.com/wp-content/uploads/texto-the-congestorium-artificiose-memorie-.pdf this sample of the book]. You could [https://www.ujaen.es/departamentos/lycm/contactos/ramos-grane-marta contact the author via this page] and ask if they would be prepared to share their raw transcription? They might appreciate the interest and share the pain of doing this, and wish to save you the time. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:19, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::Not sure if the author agree due to copyright by the publisher [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:38, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::::Sure, except:
::::::::::::::* the raw transcript is a literal copy of a public domain text and therefore not subject to copyright
::::::::::::::* as we would match the text to the PD document, this would ensure no copyright was infringed
::::::::::::::In any case, there is no harm in asking (and a lot to gain). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:40, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::Also, another copy with more gothic font just in case
:::::::::::::* https://books.google.com/books?id=6XVSN-GYrl0C&amp;printsec=frontcover&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q&amp;f=false
:::::::::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:47, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::::I can contact the author, if you prefer - let me know! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:51, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::::Yes that would be great [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:54, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Again, thank you for your support and assistance. [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:12, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::I noticed that you left a &lt;!--chck--&gt; tag on pages [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/23|23]] and [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/24|24]]. I reviewed those sections against another source on page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/21|21]] and corrected some error. However, I'm unsure how to proceed with the other comment in the text and would appreciate your guidance. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 21:59, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::Thanks; the main issue now is all the medieval style references, which need to be comprehensible for a modern reader. This will take some research and checking but it is not necessarily for you to do. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 22:06, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Excellent. When you have a moment, kindly take a look at page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/21|21]] &lt;br&gt;[[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 22:15, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::I successfully removed hidden characters (such as hidden hyphens) from the text resulting from OCR processing. 
:::::::::I will now begin working on the second copy of the book &quot;[[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu]]&quot; 
:::::::::Second time's the charm. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 02:17, 30 Iunii 2025 (UTC)

:Where do I do the proofing for ''Congestorium Artificiose Memorie''? Or is that paused? 
:On ''Foenix'', I will work through the various pages marked as ''problematic''. 
:Re page 21 of the second version of ''Foenix'', I don't understand the purpose of me proofing a second copy of this book, could you explain what you are trying to do? 
:I can work on one copy of a book, but I cannot help proofread two versions of the same thing. If it helps you, then you can do what you like of course, but my help has to be limited to one copy of each text. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:54, 30 Iunii 2025 (UTC)
::I don't know why some of the pages marked as ''problematic''. So I am trying find out from other copy [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 11:09, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::Sure. I have marked them as problematic because they have contractions that I don't understand, or because the characters are sometimes hard to read - sit and fit look very similar, meaning &quot;it would be&quot; and &quot;it makes&quot;, roughly. I am going through the contractions asking ChatGPT or Claude what it makes of them. This is a task for me, which is easiest done this way. It is probably easiest if you let me reduce these to the very difficult to solve issues. There is one, at [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/29|29]], where the contraction e. is unclear. This is his memory aid, but at this point you may need a Latin specialist and a mnemnonics specialist to make an educated guess! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:15, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::That is done now, first pass complete. One query, and maybe some assumptions on the abbreviations relating to the mnemnonics, particulary ''rotunda'' (''.r.'') which might be double checked. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:39, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::You might find ChatGPT or Claude helpful for transcription the '' Congestorium Artificiose Memorie'' [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:12, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::Hi, see my comments at [[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]] - the OCR tools here do a really good job, if you choose the right one. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:16, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::Just upload a page to ChatGPT and see what it comes up with!. Also ask for translation [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:21, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::If this was what you have been doing on the other pages of this book then the results are very poor compared with Tesseract OCR which is nearly spot on [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:22, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::I can btw give some simple instructions for importing and cleaning up the Tesseract OCR, which would be a lot of help for me to proof the result: Basically:
:::::* Import OCR
:::::* Using an external text tool, search and replace ſ for &lt;nowiki&gt;{{s}};&lt;/nowiki&gt; remove the line breaks and hyphen character (join the hyphened words together)
:::::*&lt;nowiki&gt; replace qꝫ with {{que}}, ⁊ with {{tet}}&lt;/nowiki&gt; etc
:::::[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:19, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::Just upload a page to ChatGPT and see what it comes up with!. Also ask for translation [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:22, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::As above, looking at the prior work you had done, I don't think it is very helpful [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:23, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::Whatever you did on Foenix was pretty decent, but the results on the second book are borderline nonsense at time. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:24, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::It might just surprise you [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:26, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::I just tried for [[Pagina:Foenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_(Petrus)_(IA_hin-wel-all-00002799-001).pdf/56|page 56]], which [[Pagina:Foenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_(Petrus)_(IA_hin-wel-all-00002799-001).pdf/56|I did withTesseract]] 
:::::::::I got this:
:::::::::&lt;blockquote&gt;
:::::::::simit doctois sollicitarione dum adolescentior
:::::::::esset in unum congesti libellum qui inde Lon-
:::::::::gestovium artificiose nemozatioe nomen sorti-
:::::::::tus est. Interposita itaq; per me appellatione
:::::::::cum devolveretur ad S. Apostolicam causā
:::::::::Jacobi hochstrassen inquisitoria contra *Spe-
:::::::::culum ocularezibq; inter cardinei cœtus vi-
:::::::::ros pecularius committeretur / veluti iuriscon-
:::::::::sultissimis: &amp; quod præcipuum erat: quia inter
:::::::::Theologicum agmen facile primatum tribit ve-
:::::::::dicasset vir alter eque acu (absq; iniuria di-
:::::::::cetur) quid nam fideri archodoceæ consentane
:::::::::um: quidue dissimum internoscere. Cumq;
:::::::::ille reverendissimus pater &amp; procurator age-
:::::::::ret apud Episcopum Spirē. factus apud
:::::::::Reuerendiff. Domi. tuam sollicitator con-
:::::::::sumptis aliquoties vigiliis abs te institit:
:::::::::dum indices vel rectius horarum edes tuas fre-
:::::::::quentares: tuo potissimum erant: quæ longe
:::::::::noscē molestiam nonnulli alleviarent: Impzi-
:::::::::mis quidem locorum arte Symonidis compa-
:::::::::ratio optaram in sum amplo spacioso perspicu-
:::::::::o tuo cum dissertinijs ad rem ipsam necessariijs
:::::::::exornatissimo palatio. Ne modo ut Liceronis
:::::::::est præcepto centum inibi concederentur lo-
:::::::::caverum penetrare que Ioan. M. Ischaelis
:::::::::&amp; Petrus ravennas: atq; alij suadent facillimē
:::::::::illuc coniurare liceret. Si quippe religiosorū
:::::::::domus Theologorum: Iuristarum / &amp; Medicorū
:::::::::/ Philosophorum: id genus hominum maiore
:::::::::nōs ingredi liberet quatenus inibi nobis loca
:::::::::vendicemus a Palatio tuo volefcius nulla ra&lt;/blockquote&gt;
:::::::::Tesseract picks up all of the weird characters, much, much better. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:30, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::Here is a [[Usor:JimKillock/Transcribe_test|table showing a comparison for pge 57]]. Tesseract is doing much better and would save us both a lot of time, I am certain. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 15:23, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::Hi there, Marta came back to say that she is contractually obliged not to share her transcription. 
::::::::::I played a bit more with the two transcription tools. I am not anti CHatGPT or anything, I use it for various things, but it is doing a lot worse than the scanning tools we have. This second book is a lot more old fashioned and uses a lot more medieval scribal contractions, which ChatGPT is not picking up (along with some other errors). See [https://la.wikisource.org/w/index.php?title=Pagina%3AFoenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_%28Petrus%29_%28IA_hin-wel-all-00002799-001%29.pdf%2F54&amp;diff=235384&amp;oldid=234977 this edit for example], where I replaced what you were able to do with ChatGPT with a Tesseract transcription. 
::::::::::If we go with Tesseract, and you can do the initial work, then I can commit to finishing the pages that way. If I have to work from ChatGPT output, without it being substantially cleaned up, I fear that will be too much work as I will just end up re-scanning the pages.  Considering how long this book is as well,  I will probably have to bow out at this point. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 17:55, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::I see your point, and you’re right. Also, I have a crazy idea — it just might work I need time to test it. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 03:51, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::https://www.youtube.com/watch?v=KE4xEzFGSU8 [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 04:01, 1 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::That might be a stretch! I am njot sure it is needed, the error rate is not so high. The text we have is very close in style to what is known as a Latin [[:w:en:Incunabula|Incunabulum]]; ie early printed book, and the Tesseract Latin-Incunabula engine is trained on these kinds of books and fonts already.
::::::::::::There is another thing we can automate tho, which is the search and replace. Since a lot of the work is basically finding the characters long-s and son on, and replacing with a template, eg &lt;nowiki&gt;{{s}}, {{et}}, {{tet}}, {{qui}}&lt;/nowiki&gt;, and so on, we could get a Wikimedia bot to work through the pages on the book,  and do all the replacements.
::::::::::::That would cut the time significantly, I think. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:01, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::Note that I am working on a bot for this. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 12:46, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::OK, so the folks at Wikisource helped write a js to do this for us. You can find my version of it at [[Usor:JimKillock/scribal.js]]. The first line of [[Usor:JimKillock/common.js]] also needs to be included, to summon it. What this does is to clean up the output from the scan on the''' first save of the new page only'''.  This should speed up the process immensely. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 22:46, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::okay, have look at page [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/52|52]] and [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/53|53]]
:::::::::::::Is this the right way to do it?
:::::::::::::Just to confirm—are ¶ and ꝰ meant to be part of the text? 
:::::::::::::Also, it seems ꝰ short for &quot;us&quot; [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 02:07, 2 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::::Is this the right way to do it? - this looks good yes, altho the script would not work of course, as the page was already in existence.
::::::::::::::I corrected some templates which did not exist / were not needed. If in doubt, use &lt;nowiki&gt;{{scr|origchar|result}}&lt;/nowiki&gt;
::::::::::::::I will vibecode a bash script to do the same job as the js tool, for the existing raw pages
::::::::::::::Just to confirm—are ¶ and ꝰ meant to be part of the text? Yes and yes
::::::::::::::Also, it seems ꝰ short for &quot;us&quot; - It is what later became a ' mark - so it just means &quot;something missing follows&quot;. So we use&lt;nowiki&gt; {{Scr| ꝰ|us}}&lt;/nowiki&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:29, 2 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::::(we can add an {{us}} template tho, for readability etc - but not all 9's will be us), so IDK if we should transform it automatically) [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:30, 2 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::::In fact it seems you are right and this is always -us, so I added it into the scripts. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:51, 2 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::::[https://gist.github.com/JimKillock/853b4b8baf23bac5fd55b5499c1bf93a Here is a bash script] that will replace the characters automatically, not sure if you are familiar with using terminal scripts etc but it is not difficult. If made executable, and named as below, it would run with 
::::::::::::::&lt;code&gt;./wikimedia_transform.sh filename.txt&lt;/code&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:16, 2 Iulii 2025 (UTC)
Checking in, if you want to help (and don't want to add transcriptions) you can format and check pages up to page 100. --[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 16:57, 3 Iulii 2025 (UTC)

:Update, I have {{exp|nearly}} done the first pass. Some of the layouts look quite hard work tho, with text on the sie o upside down. These might need to be images? SVGs? I am not sure. Let me know if you are still working on this, and how you feel able to help. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 15:24, 4 Iulii 2025 (UTC)
:Hi there, I have listed the pages that I hope you or your friends can help format at [[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]]. Be good to hear from you, and know if you are still interested in finishing this project. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:12, 5 Iulii 2025 (UTC)
::I'm really sorry I haven’t been in touch—I was sick over the past few days and needed some time to rest and recover. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 11:33, 5 Iulii 2025 (UTC)
:::No problem at all, hope you feel better. Let me know if you ate able to help with the page formatting. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:35, 5 Iulii 2025 (UTC)
::::Feeling better now—working on fixing the Header [[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:844E:A3D1:3C0D:7173|2A00:5400:E139:99B:844E:A3D1:3C0D:7173]] 20:44, 7 Iulii 2025 (UTC)
::::I have create a table for the pages
::::[[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]] [[Specialis:Conlationes/91.198.251.56|91.198.251.56]] 10:19, 8 Iulii 2025 (UTC)
:::::That's great, good to see progress on these. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 16:37, 8 Iulii 2025 (UTC)
::::::Hi
::::::Two templates are required for this page [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/216|216]] and possibly others.
::::::* &quot;Template:Upside down&quot;
::::::* &quot;Template:Transform-rotate&quot;
::::::[[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:79A7:F703:B7EE:932E|2A00:5400:E139:99B:79A7:F703:B7EE:932E]] 23:20, 9 Iulii 2025 (UTC)
:::::::OK, copied across to &lt;nowiki&gt;{{Inversus}} {{Rotatus}}; and also {{Dsiplay}} was needed, at {{Ostensio}}&lt;/nowiki&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:28, 10 Iulii 2025 (UTC)
::::::::{{Inversus|Inversus}}, {{Rotatus|90|Rotatus}} [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:34, 10 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::Rotate has something wrong / missing, will investigate later or tomorrow [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:40, 10 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::👍 [[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791|2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791]] 15:57, 10 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::OK, it is working, in fact, but you need sytax like &lt;nowiki&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Transform-rotate|0}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Transform-rotate|20}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Transform-rotate|40}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Transform-rotate|60}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt; giving &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Transform-rotate|0}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Transform-rotate|20}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Transform-rotate|40}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Transform-rotate|60}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt;. See the documentation at [[Formula;Rotatus]] [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:06, 11 Iulii 2025 (UTC)</text>
      <sha1>mhrjzv8bens4tr4skcszxmyk17tb3lx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237162</id>
      <parentid>237161</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T08:08:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <comment>/* Foenix and Congestorium Artificiose Memorie */</comment>
      <origin>237162</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33442" sha1="f6cmt6aqbqjcdtsv1n6hxtoy2950m7k" xml:space="preserve">== Salve! ==

{{Salve}}[[Usor:Zyephyrus|Zyephyrus]] ([[Disputatio Usoris:Zyephyrus|disputatio]]) 14:24, 16 Augusti 2019 (UTC)

== span ==

please wait to add &lt;nowiki&gt;&lt;span id=&quot;ws-cover&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt; in the pages; I will add a parameter for that in the revised [[Formula:Titulus]]. just give me some time till monday :) --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 07:57, 29 Aprilis 2020 (UTC)
:Sure :) was just seeing if it works on other exports – I will remove once I've exported one or two. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:58, 29 Aprilis 2020 (UTC)
::ok, it was just to be sure :). the template will have a parameter ''Frons='' to specify the (eventual) cover page, like [https://la.wikisource.org/w/index.php?title=De_antiquissima_Italorum_sapientia&amp;type=revision&amp;diff=126321&amp;oldid=126320 this] (seems to work). now, we have to understand why the export fails with pdf, and how/if we can center the resulting image... --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 08:26, 29 Aprilis 2020 (UTC)

== [[:meta:Community_Tech/Ebook_Export_Improvement|Community_Tech/Ebook_Export_Improvement]] ==

hi, I just wanted to inform you that at the link above on Meta they are looking for comments or feedbacks about the export of Wikisource contents as ebooks; since you seemed interested in the matter, feel free to join the conversation there if you want :) have a nice day, --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 11:57, 28 Maii 2020 (UTC)
:Thanks! Will take a look. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 12:30, 17 Iunii 2020 (UTC)

== Colloquia Erasmi ==
Salve! Optime fecisti quod transcriptionem Colloquiorum aggressus es, quo in opere libenter te adjuvabo. Qui in Vicifonte tiro sim, dubius sum: https://la.wikisource.org/wiki/Disputatio_Libri:Erasmi_Colloquia_Familiaria_Et_Encomium_Moriae.djvu Etiam nescio quam ob rem efficere non possum ut alter dialogus in propria pagina appareat: https://la.wikisource.org/wiki/Colloquia_familiaria/Epithalamium_Petri_Aegidii --[[Usor:Quasus|Quasus]] ([[Disputatio Usoris:Quasus|disputatio]]) 19:10, 16 Septembris 2020 (UTC)
:{{at||Quasus}} Salve Quaese! Et multas gratias! Corrigo hoc paginam, et addere aliquae notae formatae. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]])

== We sent you an e-mail ==

Hello {{PAGENAME}},

Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled &quot;The Community Insights survey is coming!&quot;. If you have questions, email surveys@wikimedia.org. 

You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]].

[[Usor:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Disputatio Usoris:MediaWiki message delivery|disputatio]]) 18:52, 25 Septembris 2020 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&amp;oldid=20479295 --&gt;

==De italico==

Typographi me docebant numquam voces Graecas scriptura italica (''sic'') designare; nam scriptura Graeca usitata ipsa per se italica est. In libro, quem transcribimus, verba Graeca non italico designata sunt, — ipsa scriptura italica est. Sed si putas sic recte esse, cum continuero, designabo Graeca italico. [[Usor:Demetrius Talpa|Demetrius Talpa]] ([[Disputatio Usoris:Demetrius Talpa|disputatio]]) 20:03, 17 Martii 2021 (UTC)
:{{Ping|Demetrius Talpa}} Puto tu recte dicis; formae litterae in libro sunt quasi-italicae, sed nescio quomodo litterae graeciae sint. Non est magni momenti! Possumus eligere formam te putare recte esse. Et multas gratias! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 20:08, 17 Martii 2021 (UTC)

== Ora Maritima: English or Latin? ==

I've added Sonnenschein's ''[https://en.wikisource.org/wiki/Index:Ora_Maritima.djvu Ora Maritima]'' to Wikisource. I accidentally added it to the English namespace. I'm not sure I was wrong, though. ''Ora Maritima'' has a lot of exercises and so on that are written in English. So I'm not sure whether to view it as a Latin book with English bits or an English book about Latin. What do you think? I'd like to get this resolved before I start editing the pages, because I think migrating it across namespaces will be a pain if there are a lot of pages to move. [[Usor:Persimmon and Hazelnut|Persimmon and Hazelnut]] ([[Disputatio Usoris:Persimmon and Hazelnut|disputatio]]) 15:30, 7 Octobris 2021 (UTC)
:Hi {{ping|Persimmon and Hazelnut}} I think the case is arguable either way; things are a bit more relaxed here but there are more users at en.ws; maybe ask on their forum before pressing ahead? Either way I will try to give you a bit of help with it. --[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 20:36, 9 Octobris 2021 (UTC)

== Suggestion ==

Hello! How are you?

My name is Erick, I'm from Brazil, and I have added this [[:oldwikisource:Reproduction fac-similé d'un dessin (Bartholomeu Lourenço de Gusmão)/Delineatio machinæ artificiosæ|work]] by [[Scriptor:Bartholomæus de Gusmão|Bartolomeu de Gusmão]] at the Multilingual Wikisource, since it is pretty much a French-Latin bilingual book. You might find it interesting and, if possible, I would like to know if the writing &quot;Bartholomæus de Gusmão&quot; (at the &quot;Scriptor&quot; page) is correct. He was a quite fascinating character and also mastered the Latin-language (I have tried to find more Latin-language versions of his works online, but to no avail). I've found the Latin-language quite interesting, and I hope to learn it enough for reading and writing some day (but grammar lessons don't really work with me) to edit here and in the Latin Wiki. Cheers! [[Usor:Erick Soares3|Erick Soares3]] ([[Disputatio Usoris:Erick Soares3|disputatio]]) 00:11, 16 Novembris 2024 (UTC)

== Epistulae ==

Hi, I'm asking for help/ideas here. Sorry for not writing in Latin, but creating original Latin texts is a bit out of my league. I got a book with scans and transcriptions of letters between Johann Scopoli and Carl Linnae, two famous biologists. I've started transcribing these letters (only those of Scopoli, so far) at [[Epistulae ad Carolum Linnaeum (Ioannes Antonius Scopoli)]]. I am wondering, since there is a lot of letters if there's a better way to organise them (I still have to do ie. text placement on the already transcribed ones). I was thinking to maybe make a disambiguation type page which would contain a list of all letters? Or would standalone pages be more appropriate? Anyhow, thanks for your response! Best regards, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 21:00, 1 Maii 2025 (UTC)

:Hi there, yes usually an index page with links to the letters would make sense. See [[Epistulae (Marcus Tullius Cicero)]] for example. Is the source in the public domain or only the contents of the letters btw? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:13, 2 Maii 2025 (UTC)
::Even though the book isn’t old, I believe they are public domain. Scans do not renew copyright in Slovenia and a known author died before 1945, so they should be in public domain (book was made in Slovenia, hence Slovene copyright laws apply). Translations are likely copyrightable, as is the introduction. Don’t worry, I’m not uploading these, just letters :) If anything is wrong, please let me know. Best regards, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 09:42, 2 Maii 2025 (UTC)
:::Sure, I was just wondering whether there was a reason for not uploading the source document. If this is included and linked, this helps with provenance, double proof reading and long term error correction. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 13:41, 2 Maii 2025 (UTC)
::::I believe I could upload scanned scans of letters, but once in the future since I'm a bit occupied with other more important things onwiki. Thanks for your help! Stay safe, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 13:45, 2 Maii 2025 (UTC)
:::::I uploaded the first letter at [[:File:Epistula ad Carolum Linnaeum (1 Septembris 1760).pdf]], but I have a little problem when referencing it at [[Epistula ad Carolum Linnaeum (1 Septembris 1760)]] (throws an error that the index page wasn't created yet, which is expected). Since not the whole book is in Latin nor is in public domain, is there a way to connect both the Wikisource page with the scanned PDF? Thanks a lot, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 19:56, 2 Maii 2025 (UTC)
::::::Hi there, yes this all very non-obvious. I have linked the transcription; you use &quot;Liber:filename&quot;; and then add at least &lt;nowiki&gt;&lt;pagelist/&gt;&lt;/nowiki&gt; into the fields. Pagelist has lots of options, so you can exclude pages and number them in specific ways.
::::::Then, on the compiled public pages, you need to reference the pages you want from the ''Liber'' you want. You can probably use multiple ''Liberi'', or else you can add pages to your PDF by adding new versions to WP Commons on the same file page (ie, '''replace''' the file, rather than create new copies with new file names). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:03, 3 Maii 2025 (UTC)
:::::::I see you have done most of this at [[:Liber:Scopoli-1777 Introductio ad historiam naturalem.pdf]], except for setting up a public / compiled version. usually the transcription is not viewed as the &quot;final&quot; product; the pages are set up as just HTML, eg ''[[De Principe]]'' which compiles the transcription made at [[:Liber:Nicolaus Machiavellus De Principe.pdf]]; this allows export and easier reading, etc. Hope that helps! Also pages of a finished book need to sit underneath the main book page, so that export to epub PDF etc works correctly. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:15, 3 Maii 2025 (UTC)
::::::::Many thanks for your response! [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 07:20, 3 Maii 2025 (UTC)

== [[Foenix]] and [[Congestorium Artificiose Memorie]] ==

Thank you so much for your interest and assistance. With the help of Google Translate and other ai tool, the text now makes sense. 

I hope you're not too busy and we can manage to finish it within a month or two.

Best regards [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 22:36, 19 Iunii 2025 (UTC)

:Hi there, no problem and sure, the timescale depends really how much prep you can do on the pages before I proof them. The more coherent they are, the easier it is for me to tidy them up. I appreciate tho it might be a lot of work for you to get to the standard you had for the first couple of pages. Let me know how you want to approach it; I do have other things on (eg, [[De Principe]], but if the pages are fairly tidy, doing two or three of pages a day on average is quite possible. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:27, 20 Iunii 2025 (UTC)
::Hi,
::Here a another copy of the book Foenix
::* https://archive.org/details/ita-bnc-in2-00001198-001/page/n11/mode/1up
::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 08:43, 22 Iunii 2025 (UTC)
::It's slow going, but we're making progress. Have a look when you get a chance. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 11:50, 28 Iunii 2025 (UTC)
:::Will do, can you take a look at [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/30|page 30]] again when you have a chance? The second part got forgot :) [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:52, 28 Iunii 2025 (UTC)
::::I am cross referencing the text using the other copies as guide. So it will take a while.
::::# [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf|Phoenix]]
::::# [[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu|Phoenix]]
::::# [[Liber:Phoenix (Petrus Ravennas, 1600).djvu|Phoenix]]
::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 07:54, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::by the way this is the clearest copy to work on. So I need your help on this page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/20|20]]
:::::[[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu]] [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 08:03, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::Do you want to pause and transfer the work to the new book, rather than work on two copies? It seems a waste of effort to transcribe both, if this version is clearer and easier. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:43, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::Well this is done. So go ahead and check transcription and no need to work on the new book
:::::::* [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]]
:::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 09:24, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::I am using the other copy to find mistake in the first one [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 09:39, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::OK, no problem, I will leave to you and work on the long edition. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 09:46, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Do you know the copy below contains two book in one ([[Foenix]] and [[Congestorium Artificiose Memorie]]). 
:::::::::So, I am trying to finish ([[Foenix]]) first.
:::::::::* [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]]
:::::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:08, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::I spotted you have split these up. The second on looks a lot more troublesome, with the gothic font. Is it all set like that? And if so, is there another, easier copy to work off? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:10, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::There is another copy for (Congestorium Artificiose Memorie)
:::::::::::[[Liber:Congestorium artificiose memorie ... - V.P.F. Joa(n)nis Romberch de Kyrspe. Regularis obseruantie predicatorie- (IA hin-wel-all-00002875-001).pdf]] [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:15, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::That looks about the same, in terms of typsetting, unless I have missed something. 
::::::::::::There is also a critical edition recently published, access to which would help. See [https://editorialsinderesis.com/wp-content/uploads/texto-the-congestorium-artificiose-memorie-.pdf this sample of the book]. You could [https://www.ujaen.es/departamentos/lycm/contactos/ramos-grane-marta contact the author via this page] and ask if they would be prepared to share their raw transcription? They might appreciate the interest and share the pain of doing this, and wish to save you the time. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:19, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::Not sure if the author agree due to copyright by the publisher [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:38, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::::Sure, except:
::::::::::::::* the raw transcript is a literal copy of a public domain text and therefore not subject to copyright
::::::::::::::* as we would match the text to the PD document, this would ensure no copyright was infringed
::::::::::::::In any case, there is no harm in asking (and a lot to gain). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:40, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::Also, another copy with more gothic font just in case
:::::::::::::* https://books.google.com/books?id=6XVSN-GYrl0C&amp;printsec=frontcover&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q&amp;f=false
:::::::::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:47, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::::I can contact the author, if you prefer - let me know! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:51, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::::Yes that would be great [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:54, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Again, thank you for your support and assistance. [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:12, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::I noticed that you left a &lt;!--chck--&gt; tag on pages [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/23|23]] and [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/24|24]]. I reviewed those sections against another source on page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/21|21]] and corrected some error. However, I'm unsure how to proceed with the other comment in the text and would appreciate your guidance. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 21:59, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::Thanks; the main issue now is all the medieval style references, which need to be comprehensible for a modern reader. This will take some research and checking but it is not necessarily for you to do. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 22:06, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Excellent. When you have a moment, kindly take a look at page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/21|21]] &lt;br&gt;[[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 22:15, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::I successfully removed hidden characters (such as hidden hyphens) from the text resulting from OCR processing. 
:::::::::I will now begin working on the second copy of the book &quot;[[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu]]&quot; 
:::::::::Second time's the charm. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 02:17, 30 Iunii 2025 (UTC)

:Where do I do the proofing for ''Congestorium Artificiose Memorie''? Or is that paused? 
:On ''Foenix'', I will work through the various pages marked as ''problematic''. 
:Re page 21 of the second version of ''Foenix'', I don't understand the purpose of me proofing a second copy of this book, could you explain what you are trying to do? 
:I can work on one copy of a book, but I cannot help proofread two versions of the same thing. If it helps you, then you can do what you like of course, but my help has to be limited to one copy of each text. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:54, 30 Iunii 2025 (UTC)
::I don't know why some of the pages marked as ''problematic''. So I am trying find out from other copy [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 11:09, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::Sure. I have marked them as problematic because they have contractions that I don't understand, or because the characters are sometimes hard to read - sit and fit look very similar, meaning &quot;it would be&quot; and &quot;it makes&quot;, roughly. I am going through the contractions asking ChatGPT or Claude what it makes of them. This is a task for me, which is easiest done this way. It is probably easiest if you let me reduce these to the very difficult to solve issues. There is one, at [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/29|29]], where the contraction e. is unclear. This is his memory aid, but at this point you may need a Latin specialist and a mnemnonics specialist to make an educated guess! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:15, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::That is done now, first pass complete. One query, and maybe some assumptions on the abbreviations relating to the mnemnonics, particulary ''rotunda'' (''.r.'') which might be double checked. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:39, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::You might find ChatGPT or Claude helpful for transcription the '' Congestorium Artificiose Memorie'' [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:12, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::Hi, see my comments at [[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]] - the OCR tools here do a really good job, if you choose the right one. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:16, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::Just upload a page to ChatGPT and see what it comes up with!. Also ask for translation [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:21, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::If this was what you have been doing on the other pages of this book then the results are very poor compared with Tesseract OCR which is nearly spot on [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:22, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::I can btw give some simple instructions for importing and cleaning up the Tesseract OCR, which would be a lot of help for me to proof the result: Basically:
:::::* Import OCR
:::::* Using an external text tool, search and replace ſ for &lt;nowiki&gt;{{s}};&lt;/nowiki&gt; remove the line breaks and hyphen character (join the hyphened words together)
:::::*&lt;nowiki&gt; replace qꝫ with {{que}}, ⁊ with {{tet}}&lt;/nowiki&gt; etc
:::::[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:19, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::Just upload a page to ChatGPT and see what it comes up with!. Also ask for translation [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:22, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::As above, looking at the prior work you had done, I don't think it is very helpful [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:23, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::Whatever you did on Foenix was pretty decent, but the results on the second book are borderline nonsense at time. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:24, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::It might just surprise you [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:26, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::I just tried for [[Pagina:Foenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_(Petrus)_(IA_hin-wel-all-00002799-001).pdf/56|page 56]], which [[Pagina:Foenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_(Petrus)_(IA_hin-wel-all-00002799-001).pdf/56|I did withTesseract]] 
:::::::::I got this:
:::::::::&lt;blockquote&gt;
:::::::::simit doctois sollicitarione dum adolescentior
:::::::::esset in unum congesti libellum qui inde Lon-
:::::::::gestovium artificiose nemozatioe nomen sorti-
:::::::::tus est. Interposita itaq; per me appellatione
:::::::::cum devolveretur ad S. Apostolicam causā
:::::::::Jacobi hochstrassen inquisitoria contra *Spe-
:::::::::culum ocularezibq; inter cardinei cœtus vi-
:::::::::ros pecularius committeretur / veluti iuriscon-
:::::::::sultissimis: &amp; quod præcipuum erat: quia inter
:::::::::Theologicum agmen facile primatum tribit ve-
:::::::::dicasset vir alter eque acu (absq; iniuria di-
:::::::::cetur) quid nam fideri archodoceæ consentane
:::::::::um: quidue dissimum internoscere. Cumq;
:::::::::ille reverendissimus pater &amp; procurator age-
:::::::::ret apud Episcopum Spirē. factus apud
:::::::::Reuerendiff. Domi. tuam sollicitator con-
:::::::::sumptis aliquoties vigiliis abs te institit:
:::::::::dum indices vel rectius horarum edes tuas fre-
:::::::::quentares: tuo potissimum erant: quæ longe
:::::::::noscē molestiam nonnulli alleviarent: Impzi-
:::::::::mis quidem locorum arte Symonidis compa-
:::::::::ratio optaram in sum amplo spacioso perspicu-
:::::::::o tuo cum dissertinijs ad rem ipsam necessariijs
:::::::::exornatissimo palatio. Ne modo ut Liceronis
:::::::::est præcepto centum inibi concederentur lo-
:::::::::caverum penetrare que Ioan. M. Ischaelis
:::::::::&amp; Petrus ravennas: atq; alij suadent facillimē
:::::::::illuc coniurare liceret. Si quippe religiosorū
:::::::::domus Theologorum: Iuristarum / &amp; Medicorū
:::::::::/ Philosophorum: id genus hominum maiore
:::::::::nōs ingredi liberet quatenus inibi nobis loca
:::::::::vendicemus a Palatio tuo volefcius nulla ra&lt;/blockquote&gt;
:::::::::Tesseract picks up all of the weird characters, much, much better. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:30, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::Here is a [[Usor:JimKillock/Transcribe_test|table showing a comparison for pge 57]]. Tesseract is doing much better and would save us both a lot of time, I am certain. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 15:23, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::Hi there, Marta came back to say that she is contractually obliged not to share her transcription. 
::::::::::I played a bit more with the two transcription tools. I am not anti CHatGPT or anything, I use it for various things, but it is doing a lot worse than the scanning tools we have. This second book is a lot more old fashioned and uses a lot more medieval scribal contractions, which ChatGPT is not picking up (along with some other errors). See [https://la.wikisource.org/w/index.php?title=Pagina%3AFoenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_%28Petrus%29_%28IA_hin-wel-all-00002799-001%29.pdf%2F54&amp;diff=235384&amp;oldid=234977 this edit for example], where I replaced what you were able to do with ChatGPT with a Tesseract transcription. 
::::::::::If we go with Tesseract, and you can do the initial work, then I can commit to finishing the pages that way. If I have to work from ChatGPT output, without it being substantially cleaned up, I fear that will be too much work as I will just end up re-scanning the pages.  Considering how long this book is as well,  I will probably have to bow out at this point. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 17:55, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::I see your point, and you’re right. Also, I have a crazy idea — it just might work I need time to test it. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 03:51, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::https://www.youtube.com/watch?v=KE4xEzFGSU8 [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 04:01, 1 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::That might be a stretch! I am njot sure it is needed, the error rate is not so high. The text we have is very close in style to what is known as a Latin [[:w:en:Incunabula|Incunabulum]]; ie early printed book, and the Tesseract Latin-Incunabula engine is trained on these kinds of books and fonts already.
::::::::::::There is another thing we can automate tho, which is the search and replace. Since a lot of the work is basically finding the characters long-s and son on, and replacing with a template, eg &lt;nowiki&gt;{{s}}, {{et}}, {{tet}}, {{qui}}&lt;/nowiki&gt;, and so on, we could get a Wikimedia bot to work through the pages on the book,  and do all the replacements.
::::::::::::That would cut the time significantly, I think. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:01, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::Note that I am working on a bot for this. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 12:46, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::OK, so the folks at Wikisource helped write a js to do this for us. You can find my version of it at [[Usor:JimKillock/scribal.js]]. The first line of [[Usor:JimKillock/common.js]] also needs to be included, to summon it. What this does is to clean up the output from the scan on the''' first save of the new page only'''.  This should speed up the process immensely. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 22:46, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::okay, have look at page [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/52|52]] and [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/53|53]]
:::::::::::::Is this the right way to do it?
:::::::::::::Just to confirm—are ¶ and ꝰ meant to be part of the text? 
:::::::::::::Also, it seems ꝰ short for &quot;us&quot; [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 02:07, 2 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::::Is this the right way to do it? - this looks good yes, altho the script would not work of course, as the page was already in existence.
::::::::::::::I corrected some templates which did not exist / were not needed. If in doubt, use &lt;nowiki&gt;{{scr|origchar|result}}&lt;/nowiki&gt;
::::::::::::::I will vibecode a bash script to do the same job as the js tool, for the existing raw pages
::::::::::::::Just to confirm—are ¶ and ꝰ meant to be part of the text? Yes and yes
::::::::::::::Also, it seems ꝰ short for &quot;us&quot; - It is what later became a ' mark - so it just means &quot;something missing follows&quot;. So we use&lt;nowiki&gt; {{Scr| ꝰ|us}}&lt;/nowiki&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:29, 2 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::::(we can add an {{us}} template tho, for readability etc - but not all 9's will be us), so IDK if we should transform it automatically) [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:30, 2 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::::In fact it seems you are right and this is always -us, so I added it into the scripts. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:51, 2 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::::[https://gist.github.com/JimKillock/853b4b8baf23bac5fd55b5499c1bf93a Here is a bash script] that will replace the characters automatically, not sure if you are familiar with using terminal scripts etc but it is not difficult. If made executable, and named as below, it would run with 
::::::::::::::&lt;code&gt;./wikimedia_transform.sh filename.txt&lt;/code&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:16, 2 Iulii 2025 (UTC)
Checking in, if you want to help (and don't want to add transcriptions) you can format and check pages up to page 100. --[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 16:57, 3 Iulii 2025 (UTC)

:Update, I have {{exp|nearly}} done the first pass. Some of the layouts look quite hard work tho, with text on the sie o upside down. These might need to be images? SVGs? I am not sure. Let me know if you are still working on this, and how you feel able to help. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 15:24, 4 Iulii 2025 (UTC)
:Hi there, I have listed the pages that I hope you or your friends can help format at [[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]]. Be good to hear from you, and know if you are still interested in finishing this project. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:12, 5 Iulii 2025 (UTC)
::I'm really sorry I haven’t been in touch—I was sick over the past few days and needed some time to rest and recover. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 11:33, 5 Iulii 2025 (UTC)
:::No problem at all, hope you feel better. Let me know if you ate able to help with the page formatting. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:35, 5 Iulii 2025 (UTC)
::::Feeling better now—working on fixing the Header [[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:844E:A3D1:3C0D:7173|2A00:5400:E139:99B:844E:A3D1:3C0D:7173]] 20:44, 7 Iulii 2025 (UTC)
::::I have create a table for the pages
::::[[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]] [[Specialis:Conlationes/91.198.251.56|91.198.251.56]] 10:19, 8 Iulii 2025 (UTC)
:::::That's great, good to see progress on these. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 16:37, 8 Iulii 2025 (UTC)
::::::Hi
::::::Two templates are required for this page [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/216|216]] and possibly others.
::::::* &quot;Template:Upside down&quot;
::::::* &quot;Template:Transform-rotate&quot;
::::::[[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:79A7:F703:B7EE:932E|2A00:5400:E139:99B:79A7:F703:B7EE:932E]] 23:20, 9 Iulii 2025 (UTC)
:::::::OK, copied across to &lt;nowiki&gt;{{Inversus}} {{Rotatus}}; and also {{Dsiplay}} was needed, at {{Ostensio}}&lt;/nowiki&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:28, 10 Iulii 2025 (UTC)
::::::::{{Inversus|Inversus}}, {{Rotatus|90|Rotatus}} [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:34, 10 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::Rotate has something wrong / missing, will investigate later or tomorrow [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:40, 10 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::👍 [[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791|2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791]] 15:57, 10 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::OK, it is working, in fact, but you need sytax like &lt;nowiki&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|0}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|20}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|40}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|60}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt; giving &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|0}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|20}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|40}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|60}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt;. See the documentation at [[Formula:Rotatus]] [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:06, 11 Iulii 2025 (UTC)</text>
      <sha1>f6cmt6aqbqjcdtsv1n6hxtoy2950m7k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237166</id>
      <parentid>237162</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T08:17:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <comment>/* Foenix and Congestorium Artificiose Memorie */ Reply</comment>
      <origin>237166</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33607" sha1="3eyqovqf7wop5fc891r7v1ltwjpoxyq" xml:space="preserve">== Salve! ==

{{Salve}}[[Usor:Zyephyrus|Zyephyrus]] ([[Disputatio Usoris:Zyephyrus|disputatio]]) 14:24, 16 Augusti 2019 (UTC)

== span ==

please wait to add &lt;nowiki&gt;&lt;span id=&quot;ws-cover&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt; in the pages; I will add a parameter for that in the revised [[Formula:Titulus]]. just give me some time till monday :) --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 07:57, 29 Aprilis 2020 (UTC)
:Sure :) was just seeing if it works on other exports – I will remove once I've exported one or two. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:58, 29 Aprilis 2020 (UTC)
::ok, it was just to be sure :). the template will have a parameter ''Frons='' to specify the (eventual) cover page, like [https://la.wikisource.org/w/index.php?title=De_antiquissima_Italorum_sapientia&amp;type=revision&amp;diff=126321&amp;oldid=126320 this] (seems to work). now, we have to understand why the export fails with pdf, and how/if we can center the resulting image... --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 08:26, 29 Aprilis 2020 (UTC)

== [[:meta:Community_Tech/Ebook_Export_Improvement|Community_Tech/Ebook_Export_Improvement]] ==

hi, I just wanted to inform you that at the link above on Meta they are looking for comments or feedbacks about the export of Wikisource contents as ebooks; since you seemed interested in the matter, feel free to join the conversation there if you want :) have a nice day, --[[Usor:Barbaking|Barbaking]] ([[Disputatio Usoris:Barbaking|disputatio]]) 11:57, 28 Maii 2020 (UTC)
:Thanks! Will take a look. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 12:30, 17 Iunii 2020 (UTC)

== Colloquia Erasmi ==
Salve! Optime fecisti quod transcriptionem Colloquiorum aggressus es, quo in opere libenter te adjuvabo. Qui in Vicifonte tiro sim, dubius sum: https://la.wikisource.org/wiki/Disputatio_Libri:Erasmi_Colloquia_Familiaria_Et_Encomium_Moriae.djvu Etiam nescio quam ob rem efficere non possum ut alter dialogus in propria pagina appareat: https://la.wikisource.org/wiki/Colloquia_familiaria/Epithalamium_Petri_Aegidii --[[Usor:Quasus|Quasus]] ([[Disputatio Usoris:Quasus|disputatio]]) 19:10, 16 Septembris 2020 (UTC)
:{{at||Quasus}} Salve Quaese! Et multas gratias! Corrigo hoc paginam, et addere aliquae notae formatae. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]])

== We sent you an e-mail ==

Hello {{PAGENAME}},

Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled &quot;The Community Insights survey is coming!&quot;. If you have questions, email surveys@wikimedia.org. 

You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]].

[[Usor:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Disputatio Usoris:MediaWiki message delivery|disputatio]]) 18:52, 25 Septembris 2020 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&amp;oldid=20479295 --&gt;

==De italico==

Typographi me docebant numquam voces Graecas scriptura italica (''sic'') designare; nam scriptura Graeca usitata ipsa per se italica est. In libro, quem transcribimus, verba Graeca non italico designata sunt, — ipsa scriptura italica est. Sed si putas sic recte esse, cum continuero, designabo Graeca italico. [[Usor:Demetrius Talpa|Demetrius Talpa]] ([[Disputatio Usoris:Demetrius Talpa|disputatio]]) 20:03, 17 Martii 2021 (UTC)
:{{Ping|Demetrius Talpa}} Puto tu recte dicis; formae litterae in libro sunt quasi-italicae, sed nescio quomodo litterae graeciae sint. Non est magni momenti! Possumus eligere formam te putare recte esse. Et multas gratias! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 20:08, 17 Martii 2021 (UTC)

== Ora Maritima: English or Latin? ==

I've added Sonnenschein's ''[https://en.wikisource.org/wiki/Index:Ora_Maritima.djvu Ora Maritima]'' to Wikisource. I accidentally added it to the English namespace. I'm not sure I was wrong, though. ''Ora Maritima'' has a lot of exercises and so on that are written in English. So I'm not sure whether to view it as a Latin book with English bits or an English book about Latin. What do you think? I'd like to get this resolved before I start editing the pages, because I think migrating it across namespaces will be a pain if there are a lot of pages to move. [[Usor:Persimmon and Hazelnut|Persimmon and Hazelnut]] ([[Disputatio Usoris:Persimmon and Hazelnut|disputatio]]) 15:30, 7 Octobris 2021 (UTC)
:Hi {{ping|Persimmon and Hazelnut}} I think the case is arguable either way; things are a bit more relaxed here but there are more users at en.ws; maybe ask on their forum before pressing ahead? Either way I will try to give you a bit of help with it. --[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 20:36, 9 Octobris 2021 (UTC)

== Suggestion ==

Hello! How are you?

My name is Erick, I'm from Brazil, and I have added this [[:oldwikisource:Reproduction fac-similé d'un dessin (Bartholomeu Lourenço de Gusmão)/Delineatio machinæ artificiosæ|work]] by [[Scriptor:Bartholomæus de Gusmão|Bartolomeu de Gusmão]] at the Multilingual Wikisource, since it is pretty much a French-Latin bilingual book. You might find it interesting and, if possible, I would like to know if the writing &quot;Bartholomæus de Gusmão&quot; (at the &quot;Scriptor&quot; page) is correct. He was a quite fascinating character and also mastered the Latin-language (I have tried to find more Latin-language versions of his works online, but to no avail). I've found the Latin-language quite interesting, and I hope to learn it enough for reading and writing some day (but grammar lessons don't really work with me) to edit here and in the Latin Wiki. Cheers! [[Usor:Erick Soares3|Erick Soares3]] ([[Disputatio Usoris:Erick Soares3|disputatio]]) 00:11, 16 Novembris 2024 (UTC)

== Epistulae ==

Hi, I'm asking for help/ideas here. Sorry for not writing in Latin, but creating original Latin texts is a bit out of my league. I got a book with scans and transcriptions of letters between Johann Scopoli and Carl Linnae, two famous biologists. I've started transcribing these letters (only those of Scopoli, so far) at [[Epistulae ad Carolum Linnaeum (Ioannes Antonius Scopoli)]]. I am wondering, since there is a lot of letters if there's a better way to organise them (I still have to do ie. text placement on the already transcribed ones). I was thinking to maybe make a disambiguation type page which would contain a list of all letters? Or would standalone pages be more appropriate? Anyhow, thanks for your response! Best regards, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 21:00, 1 Maii 2025 (UTC)

:Hi there, yes usually an index page with links to the letters would make sense. See [[Epistulae (Marcus Tullius Cicero)]] for example. Is the source in the public domain or only the contents of the letters btw? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:13, 2 Maii 2025 (UTC)
::Even though the book isn’t old, I believe they are public domain. Scans do not renew copyright in Slovenia and a known author died before 1945, so they should be in public domain (book was made in Slovenia, hence Slovene copyright laws apply). Translations are likely copyrightable, as is the introduction. Don’t worry, I’m not uploading these, just letters :) If anything is wrong, please let me know. Best regards, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 09:42, 2 Maii 2025 (UTC)
:::Sure, I was just wondering whether there was a reason for not uploading the source document. If this is included and linked, this helps with provenance, double proof reading and long term error correction. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 13:41, 2 Maii 2025 (UTC)
::::I believe I could upload scanned scans of letters, but once in the future since I'm a bit occupied with other more important things onwiki. Thanks for your help! Stay safe, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 13:45, 2 Maii 2025 (UTC)
:::::I uploaded the first letter at [[:File:Epistula ad Carolum Linnaeum (1 Septembris 1760).pdf]], but I have a little problem when referencing it at [[Epistula ad Carolum Linnaeum (1 Septembris 1760)]] (throws an error that the index page wasn't created yet, which is expected). Since not the whole book is in Latin nor is in public domain, is there a way to connect both the Wikisource page with the scanned PDF? Thanks a lot, [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 19:56, 2 Maii 2025 (UTC)
::::::Hi there, yes this all very non-obvious. I have linked the transcription; you use &quot;Liber:filename&quot;; and then add at least &lt;nowiki&gt;&lt;pagelist/&gt;&lt;/nowiki&gt; into the fields. Pagelist has lots of options, so you can exclude pages and number them in specific ways.
::::::Then, on the compiled public pages, you need to reference the pages you want from the ''Liber'' you want. You can probably use multiple ''Liberi'', or else you can add pages to your PDF by adding new versions to WP Commons on the same file page (ie, '''replace''' the file, rather than create new copies with new file names). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:03, 3 Maii 2025 (UTC)
:::::::I see you have done most of this at [[:Liber:Scopoli-1777 Introductio ad historiam naturalem.pdf]], except for setting up a public / compiled version. usually the transcription is not viewed as the &quot;final&quot; product; the pages are set up as just HTML, eg ''[[De Principe]]'' which compiles the transcription made at [[:Liber:Nicolaus Machiavellus De Principe.pdf]]; this allows export and easier reading, etc. Hope that helps! Also pages of a finished book need to sit underneath the main book page, so that export to epub PDF etc works correctly. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:15, 3 Maii 2025 (UTC)
::::::::Many thanks for your response! [[Usor:A09|A09]] ([[Disputatio Usoris:A09|disputatio]]) 07:20, 3 Maii 2025 (UTC)

== [[Foenix]] and [[Congestorium Artificiose Memorie]] ==

Thank you so much for your interest and assistance. With the help of Google Translate and other ai tool, the text now makes sense. 

I hope you're not too busy and we can manage to finish it within a month or two.

Best regards [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 22:36, 19 Iunii 2025 (UTC)

:Hi there, no problem and sure, the timescale depends really how much prep you can do on the pages before I proof them. The more coherent they are, the easier it is for me to tidy them up. I appreciate tho it might be a lot of work for you to get to the standard you had for the first couple of pages. Let me know how you want to approach it; I do have other things on (eg, [[De Principe]], but if the pages are fairly tidy, doing two or three of pages a day on average is quite possible. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:27, 20 Iunii 2025 (UTC)
::Hi,
::Here a another copy of the book Foenix
::* https://archive.org/details/ita-bnc-in2-00001198-001/page/n11/mode/1up
::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 08:43, 22 Iunii 2025 (UTC)
::It's slow going, but we're making progress. Have a look when you get a chance. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 11:50, 28 Iunii 2025 (UTC)
:::Will do, can you take a look at [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/30|page 30]] again when you have a chance? The second part got forgot :) [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:52, 28 Iunii 2025 (UTC)
::::I am cross referencing the text using the other copies as guide. So it will take a while.
::::# [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf|Phoenix]]
::::# [[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu|Phoenix]]
::::# [[Liber:Phoenix (Petrus Ravennas, 1600).djvu|Phoenix]]
::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 07:54, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::by the way this is the clearest copy to work on. So I need your help on this page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/20|20]]
:::::[[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu]] [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 08:03, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::Do you want to pause and transfer the work to the new book, rather than work on two copies? It seems a waste of effort to transcribe both, if this version is clearer and easier. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:43, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::Well this is done. So go ahead and check transcription and no need to work on the new book
:::::::* [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]]
:::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 09:24, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::I am using the other copy to find mistake in the first one [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 09:39, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::OK, no problem, I will leave to you and work on the long edition. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 09:46, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Do you know the copy below contains two book in one ([[Foenix]] and [[Congestorium Artificiose Memorie]]). 
:::::::::So, I am trying to finish ([[Foenix]]) first.
:::::::::* [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]]
:::::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:08, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::I spotted you have split these up. The second on looks a lot more troublesome, with the gothic font. Is it all set like that? And if so, is there another, easier copy to work off? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:10, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::There is another copy for (Congestorium Artificiose Memorie)
:::::::::::[[Liber:Congestorium artificiose memorie ... - V.P.F. Joa(n)nis Romberch de Kyrspe. Regularis obseruantie predicatorie- (IA hin-wel-all-00002875-001).pdf]] [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:15, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::That looks about the same, in terms of typsetting, unless I have missed something. 
::::::::::::There is also a critical edition recently published, access to which would help. See [https://editorialsinderesis.com/wp-content/uploads/texto-the-congestorium-artificiose-memorie-.pdf this sample of the book]. You could [https://www.ujaen.es/departamentos/lycm/contactos/ramos-grane-marta contact the author via this page] and ask if they would be prepared to share their raw transcription? They might appreciate the interest and share the pain of doing this, and wish to save you the time. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:19, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::Not sure if the author agree due to copyright by the publisher [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:38, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::::Sure, except:
::::::::::::::* the raw transcript is a literal copy of a public domain text and therefore not subject to copyright
::::::::::::::* as we would match the text to the PD document, this would ensure no copyright was infringed
::::::::::::::In any case, there is no harm in asking (and a lot to gain). [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:40, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::Also, another copy with more gothic font just in case
:::::::::::::* https://books.google.com/books?id=6XVSN-GYrl0C&amp;printsec=frontcover&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q&amp;f=false
:::::::::::::[[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:47, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::::::I can contact the author, if you prefer - let me know! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:51, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::::::Yes that would be great [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:54, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Again, thank you for your support and assistance. [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 10:12, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::I noticed that you left a &lt;!--chck--&gt; tag on pages [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/23|23]] and [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/24|24]]. I reviewed those sections against another source on page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/21|21]] and corrected some error. However, I'm unsure how to proceed with the other comment in the text and would appreciate your guidance. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 21:59, 29 Iunii 2025 (UTC)
::::::::Thanks; the main issue now is all the medieval style references, which need to be comprehensible for a modern reader. This will take some research and checking but it is not necessarily for you to do. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 22:06, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::Excellent. When you have a moment, kindly take a look at page [[Pagina:Foenix (Petrus Ravennas).djvu/21|21]] &lt;br&gt;[[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 22:15, 29 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::I successfully removed hidden characters (such as hidden hyphens) from the text resulting from OCR processing. 
:::::::::I will now begin working on the second copy of the book &quot;[[Liber:Foenix (Petrus Ravennas).djvu]]&quot; 
:::::::::Second time's the charm. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 02:17, 30 Iunii 2025 (UTC)

:Where do I do the proofing for ''Congestorium Artificiose Memorie''? Or is that paused? 
:On ''Foenix'', I will work through the various pages marked as ''problematic''. 
:Re page 21 of the second version of ''Foenix'', I don't understand the purpose of me proofing a second copy of this book, could you explain what you are trying to do? 
:I can work on one copy of a book, but I cannot help proofread two versions of the same thing. If it helps you, then you can do what you like of course, but my help has to be limited to one copy of each text. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:54, 30 Iunii 2025 (UTC)
::I don't know why some of the pages marked as ''problematic''. So I am trying find out from other copy [[Specialis:Conlationes/195.47.234.225|195.47.234.225]] 11:09, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::Sure. I have marked them as problematic because they have contractions that I don't understand, or because the characters are sometimes hard to read - sit and fit look very similar, meaning &quot;it would be&quot; and &quot;it makes&quot;, roughly. I am going through the contractions asking ChatGPT or Claude what it makes of them. This is a task for me, which is easiest done this way. It is probably easiest if you let me reduce these to the very difficult to solve issues. There is one, at [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/29|29]], where the contraction e. is unclear. This is his memory aid, but at this point you may need a Latin specialist and a mnemnonics specialist to make an educated guess! [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:15, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::That is done now, first pass complete. One query, and maybe some assumptions on the abbreviations relating to the mnemnonics, particulary ''rotunda'' (''.r.'') which might be double checked. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:39, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::You might find ChatGPT or Claude helpful for transcription the '' Congestorium Artificiose Memorie'' [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:12, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::Hi, see my comments at [[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]] - the OCR tools here do a really good job, if you choose the right one. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:16, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::Just upload a page to ChatGPT and see what it comes up with!. Also ask for translation [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:21, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::If this was what you have been doing on the other pages of this book then the results are very poor compared with Tesseract OCR which is nearly spot on [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:22, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::I can btw give some simple instructions for importing and cleaning up the Tesseract OCR, which would be a lot of help for me to proof the result: Basically:
:::::* Import OCR
:::::* Using an external text tool, search and replace ſ for &lt;nowiki&gt;{{s}};&lt;/nowiki&gt; remove the line breaks and hyphen character (join the hyphened words together)
:::::*&lt;nowiki&gt; replace qꝫ with {{que}}, ⁊ with {{tet}}&lt;/nowiki&gt; etc
:::::[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:19, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::Just upload a page to ChatGPT and see what it comes up with!. Also ask for translation [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:22, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::As above, looking at the prior work you had done, I don't think it is very helpful [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:23, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::Whatever you did on Foenix was pretty decent, but the results on the second book are borderline nonsense at time. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:24, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::It might just surprise you [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 14:26, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::I just tried for [[Pagina:Foenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_(Petrus)_(IA_hin-wel-all-00002799-001).pdf/56|page 56]], which [[Pagina:Foenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_(Petrus)_(IA_hin-wel-all-00002799-001).pdf/56|I did withTesseract]] 
:::::::::I got this:
:::::::::&lt;blockquote&gt;
:::::::::simit doctois sollicitarione dum adolescentior
:::::::::esset in unum congesti libellum qui inde Lon-
:::::::::gestovium artificiose nemozatioe nomen sorti-
:::::::::tus est. Interposita itaq; per me appellatione
:::::::::cum devolveretur ad S. Apostolicam causā
:::::::::Jacobi hochstrassen inquisitoria contra *Spe-
:::::::::culum ocularezibq; inter cardinei cœtus vi-
:::::::::ros pecularius committeretur / veluti iuriscon-
:::::::::sultissimis: &amp; quod præcipuum erat: quia inter
:::::::::Theologicum agmen facile primatum tribit ve-
:::::::::dicasset vir alter eque acu (absq; iniuria di-
:::::::::cetur) quid nam fideri archodoceæ consentane
:::::::::um: quidue dissimum internoscere. Cumq;
:::::::::ille reverendissimus pater &amp; procurator age-
:::::::::ret apud Episcopum Spirē. factus apud
:::::::::Reuerendiff. Domi. tuam sollicitator con-
:::::::::sumptis aliquoties vigiliis abs te institit:
:::::::::dum indices vel rectius horarum edes tuas fre-
:::::::::quentares: tuo potissimum erant: quæ longe
:::::::::noscē molestiam nonnulli alleviarent: Impzi-
:::::::::mis quidem locorum arte Symonidis compa-
:::::::::ratio optaram in sum amplo spacioso perspicu-
:::::::::o tuo cum dissertinijs ad rem ipsam necessariijs
:::::::::exornatissimo palatio. Ne modo ut Liceronis
:::::::::est præcepto centum inibi concederentur lo-
:::::::::caverum penetrare que Ioan. M. Ischaelis
:::::::::&amp; Petrus ravennas: atq; alij suadent facillimē
:::::::::illuc coniurare liceret. Si quippe religiosorū
:::::::::domus Theologorum: Iuristarum / &amp; Medicorū
:::::::::/ Philosophorum: id genus hominum maiore
:::::::::nōs ingredi liberet quatenus inibi nobis loca
:::::::::vendicemus a Palatio tuo volefcius nulla ra&lt;/blockquote&gt;
:::::::::Tesseract picks up all of the weird characters, much, much better. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 14:30, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::Here is a [[Usor:JimKillock/Transcribe_test|table showing a comparison for pge 57]]. Tesseract is doing much better and would save us both a lot of time, I am certain. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 15:23, 30 Iunii 2025 (UTC)
::::::::::Hi there, Marta came back to say that she is contractually obliged not to share her transcription. 
::::::::::I played a bit more with the two transcription tools. I am not anti CHatGPT or anything, I use it for various things, but it is doing a lot worse than the scanning tools we have. This second book is a lot more old fashioned and uses a lot more medieval scribal contractions, which ChatGPT is not picking up (along with some other errors). See [https://la.wikisource.org/w/index.php?title=Pagina%3AFoenix._Domini_Petri_Ravennatis_memoriae_magistri_-_%28Petrus%29_%28IA_hin-wel-all-00002799-001%29.pdf%2F54&amp;diff=235384&amp;oldid=234977 this edit for example], where I replaced what you were able to do with ChatGPT with a Tesseract transcription. 
::::::::::If we go with Tesseract, and you can do the initial work, then I can commit to finishing the pages that way. If I have to work from ChatGPT output, without it being substantially cleaned up, I fear that will be too much work as I will just end up re-scanning the pages.  Considering how long this book is as well,  I will probably have to bow out at this point. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 17:55, 30 Iunii 2025 (UTC)
:::::::::::I see your point, and you’re right. Also, I have a crazy idea — it just might work I need time to test it. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 03:51, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::https://www.youtube.com/watch?v=KE4xEzFGSU8 [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 04:01, 1 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::That might be a stretch! I am njot sure it is needed, the error rate is not so high. The text we have is very close in style to what is known as a Latin [[:w:en:Incunabula|Incunabulum]]; ie early printed book, and the Tesseract Latin-Incunabula engine is trained on these kinds of books and fonts already.
::::::::::::There is another thing we can automate tho, which is the search and replace. Since a lot of the work is basically finding the characters long-s and son on, and replacing with a template, eg &lt;nowiki&gt;{{s}}, {{et}}, {{tet}}, {{qui}}&lt;/nowiki&gt;, and so on, we could get a Wikimedia bot to work through the pages on the book,  and do all the replacements.
::::::::::::That would cut the time significantly, I think. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:01, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::Note that I am working on a bot for this. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 12:46, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::OK, so the folks at Wikisource helped write a js to do this for us. You can find my version of it at [[Usor:JimKillock/scribal.js]]. The first line of [[Usor:JimKillock/common.js]] also needs to be included, to summon it. What this does is to clean up the output from the scan on the''' first save of the new page only'''.  This should speed up the process immensely. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 22:46, 1 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::okay, have look at page [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/52|52]] and [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/53|53]]
:::::::::::::Is this the right way to do it?
:::::::::::::Just to confirm—are ¶ and ꝰ meant to be part of the text? 
:::::::::::::Also, it seems ꝰ short for &quot;us&quot; [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 02:07, 2 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::::Is this the right way to do it? - this looks good yes, altho the script would not work of course, as the page was already in existence.
::::::::::::::I corrected some templates which did not exist / were not needed. If in doubt, use &lt;nowiki&gt;{{scr|origchar|result}}&lt;/nowiki&gt;
::::::::::::::I will vibecode a bash script to do the same job as the js tool, for the existing raw pages
::::::::::::::Just to confirm—are ¶ and ꝰ meant to be part of the text? Yes and yes
::::::::::::::Also, it seems ꝰ short for &quot;us&quot; - It is what later became a ' mark - so it just means &quot;something missing follows&quot;. So we use&lt;nowiki&gt; {{Scr| ꝰ|us}}&lt;/nowiki&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 07:29, 2 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::::(we can add an {{us}} template tho, for readability etc - but not all 9's will be us), so IDK if we should transform it automatically) [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:30, 2 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::::::In fact it seems you are right and this is always -us, so I added it into the scripts. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:51, 2 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::::[https://gist.github.com/JimKillock/853b4b8baf23bac5fd55b5499c1bf93a Here is a bash script] that will replace the characters automatically, not sure if you are familiar with using terminal scripts etc but it is not difficult. If made executable, and named as below, it would run with 
::::::::::::::&lt;code&gt;./wikimedia_transform.sh filename.txt&lt;/code&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:16, 2 Iulii 2025 (UTC)
Checking in, if you want to help (and don't want to add transcriptions) you can format and check pages up to page 100. --[[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 16:57, 3 Iulii 2025 (UTC)

:Update, I have {{exp|nearly}} done the first pass. Some of the layouts look quite hard work tho, with text on the sie o upside down. These might need to be images? SVGs? I am not sure. Let me know if you are still working on this, and how you feel able to help. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 15:24, 4 Iulii 2025 (UTC)
:Hi there, I have listed the pages that I hope you or your friends can help format at [[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]]. Be good to hear from you, and know if you are still interested in finishing this project. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:12, 5 Iulii 2025 (UTC)
::I'm really sorry I haven’t been in touch—I was sick over the past few days and needed some time to rest and recover. [[Specialis:Conlationes/82.167.147.5|82.167.147.5]] 11:33, 5 Iulii 2025 (UTC)
:::No problem at all, hope you feel better. Let me know if you ate able to help with the page formatting. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 11:35, 5 Iulii 2025 (UTC)
::::Feeling better now—working on fixing the Header [[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:844E:A3D1:3C0D:7173|2A00:5400:E139:99B:844E:A3D1:3C0D:7173]] 20:44, 7 Iulii 2025 (UTC)
::::I have create a table for the pages
::::[[Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae]] [[Specialis:Conlationes/91.198.251.56|91.198.251.56]] 10:19, 8 Iulii 2025 (UTC)
:::::That's great, good to see progress on these. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 16:37, 8 Iulii 2025 (UTC)
::::::Hi
::::::Two templates are required for this page [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/216|216]] and possibly others.
::::::* &quot;Template:Upside down&quot;
::::::* &quot;Template:Transform-rotate&quot;
::::::[[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:79A7:F703:B7EE:932E|2A00:5400:E139:99B:79A7:F703:B7EE:932E]] 23:20, 9 Iulii 2025 (UTC)
:::::::OK, copied across to &lt;nowiki&gt;{{Inversus}} {{Rotatus}}; and also {{Dsiplay}} was needed, at {{Ostensio}}&lt;/nowiki&gt; [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:28, 10 Iulii 2025 (UTC)
::::::::{{Inversus|Inversus}}, {{Rotatus|90|Rotatus}} [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:34, 10 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::Rotate has something wrong / missing, will investigate later or tomorrow [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 06:40, 10 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::👍 [[Specialis:Conlationes/2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791|2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791]] 15:57, 10 Iulii 2025 (UTC)
:::::::::::OK, it is working, in fact, but you need sytax like &lt;nowiki&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|0}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|20}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|40}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|60}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt; giving &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|0}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|20}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|40}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|60}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt;. See the documentation at [[Formula:Rotatus]] [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:06, 11 Iulii 2025 (UTC)
::::::::::::you can also just use [[Formula:Littera rotata]] [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 08:17, 11 Iulii 2025 (UTC)</text>
      <sha1>3eyqovqf7wop5fc891r7v1ltwjpoxyq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41198</id>
    <revision>
      <id>237123</id>
      <parentid>138178</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:12:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237123</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14341" sha1="glzj69yniqdw3860jv440r9elewfc9e" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Aulus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saculo XV
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
(Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;
==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;/poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
«Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;
==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
Praescia venturi viderat ante soror.
Nonduln Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
«Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>glzj69yniqdw3860jv440r9elewfc9e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237124</id>
      <parentid>237123</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:13:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* II. Demophoontis ad Phylliden responsio. */</comment>
      <origin>237124</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14341" sha1="2frrq0d8cs9ztmsear9oucl0uzwrskz" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Aulus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saculo XV
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
(Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;
==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
«Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
Praescia venturi viderat ante soror.
Nonduln Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
«Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>2frrq0d8cs9ztmsear9oucl0uzwrskz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237125</id>
      <parentid>237124</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:15:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* I. Ulyxis ad Penelopen responsio. */</comment>
      <origin>237125</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14738" sha1="635ivw7z8lfmuuzd2joxewf937p78zq" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Aulus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saculo XV
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
«Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
Praescia venturi viderat ante soror.
Nonduln Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
«Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>635ivw7z8lfmuuzd2joxewf937p78zq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237128</id>
      <parentid>237125</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:21:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237128</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14740" sha1="fs48aak3y82doai6i94ra7p1nuy77qg" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saculo XV
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
«Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
Praescia venturi viderat ante soror.
Nonduln Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
«Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>fs48aak3y82doai6i94ra7p1nuy77qg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237130</id>
      <parentid>237128</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:22:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Demetrius Talpa movit paginam [[Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae]] ad [[Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]]: typo</comment>
      <origin>237128</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14740" sha1="fs48aak3y82doai6i94ra7p1nuy77qg" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saculo XV
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
«Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
Praescia venturi viderat ante soror.
Nonduln Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
«Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>fs48aak3y82doai6i94ra7p1nuy77qg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237137</id>
      <parentid>237130</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:24:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237137</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14741" sha1="lsutvssuuw5vfucf2j50xvk0ijex1ka" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
«Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
Praescia venturi viderat ante soror.
Nonduln Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
«Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>lsutvssuuw5vfucf2j50xvk0ijex1ka</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237138</id>
      <parentid>237137</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:32:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* II. Demophoontis ad Phylliden responsio. */</comment>
      <origin>237138</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15006" sha1="p1rghp9voajbirqxd0dalyjrx00dzwv" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
     Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
     Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
     Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
     Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
     Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
     Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
     Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
     Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
     Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
     Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
     Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
     Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
     Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
     Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
     Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
     Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
     Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
     Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
     Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
     «Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
     Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
     Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
     Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
     Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
     Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
     Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
     Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
     Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
     Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
     Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
     Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
     Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
     Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
     Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
     Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
     Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
     Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
     Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
     Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
     Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
     Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
     Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
     Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
     Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
     Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
     Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
     Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
     Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
     Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
     Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
     Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
     Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
     Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
Praescia venturi viderat ante soror.
Nonduln Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
«Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>p1rghp9voajbirqxd0dalyjrx00dzwv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237139</id>
      <parentid>237138</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:33:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* III. Paridis ad Aenonen responsio. */</comment>
      <origin>237139</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15235" sha1="pu38gg10bov7mvz1uuzxo3q4kccxpju" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
     Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
     Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
     Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
     Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
     Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
     Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
     Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
     Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
     Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
     Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
     Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
     Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
     Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
     Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
     Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
     Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
     Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
     Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
     Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
     «Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
     Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
     Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
     Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
     Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
     Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
     Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
     Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
     Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
     Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
     Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
     Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
     Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
     Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
     Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
     Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
     Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
     Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
     Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
     Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
     Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
     Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
     Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
     Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
     Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
     Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
     Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
     Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
     Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
     Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
     Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
     Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
     Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
     Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
     Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
     Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
     Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
     Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
     Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
     Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
     Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
     Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
     Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
     Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
     Praescia venturi viderat ante soror.
Nondum Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
     Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
     Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
     Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
     «Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
     Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
     Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
     Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
     Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
     Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
     Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
     Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
     Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
     Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
     His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
     Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
     Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
     Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
     Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
     Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
     Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
     Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
     Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
     Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
     Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
     Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
     Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
     Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
     Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
     Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
     Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
     Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
     Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
     Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
     Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
     Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>pu38gg10bov7mvz1uuzxo3q4kccxpju</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237140</id>
      <parentid>237139</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:36:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237140</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15346" sha1="dyt1d0hvj1nhhqkyyl1a229kmmeyqnp" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
     Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
     Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
     Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
     Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
     Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
     Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
     Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
     Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
     Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
     Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
     Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
     Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
     Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
     Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
     Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
     Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
     Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
     Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
     Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
     «Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
     Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
     Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
     Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
     Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
     Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
     Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
     Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
     Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
     Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
     Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
     Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
     Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
     Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
     Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
     Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
     Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
     Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
     Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
     Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
     Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
     Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
     Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
     Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
     Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
     Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
     Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
     Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
     Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
     Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
     Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
     Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
     Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
     Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
     Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
     Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
     Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
     Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
     Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
     Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
     Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
     Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
     Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
     Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
     Praescia venturi viderat ante soror.
Nondum Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
     Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
     Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
     Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
     «Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
     Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
     Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
     Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
     Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
     Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
     Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
     Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
     Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
     Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
     His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
     Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
     Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
     Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
     Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
     Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
     Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
     Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
     Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
     Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
     Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
     Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
     Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
     Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
     Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
     Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
     Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
     Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
     Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
     Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
     Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
     Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>dyt1d0hvj1nhhqkyyl1a229kmmeyqnp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237143</id>
      <parentid>237140</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:38:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237143</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15403" sha1="1h8prp9z6bc2gkxk9ygx6sgs69y68om" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [http://www.intratext.com/IXT/LAT0371/ IntraText]
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
     Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
     Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
     Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
     Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
     Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
     Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
     Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
     Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
     Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
     Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
     Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
     Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
     Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
     Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
     Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
     Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
     Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
     Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
     Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
     «Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
     Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
     Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
     Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
     Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
     Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
     Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
     Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
     Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
     Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
     Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
     Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
     Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
     Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
     Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
     Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
     Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
     Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
     Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
     Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
     Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
     Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
     Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
     Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
     Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
     Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
     Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
     Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
     Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
     Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
     Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
     Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
     Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
     Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
     Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
     Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
     Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
     Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
     Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
     Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
     Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
     Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
     Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
     Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
     Praescia venturi viderat ante soror.
Nondum Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
     Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
     Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
     Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
     «Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
     Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
     Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
     Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
     Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
     Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
     Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
     Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
     Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
     Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
     His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
     Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
     Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
     Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
     Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
     Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
     Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
     Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
     Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
     Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
     Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
     Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
     Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
     Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
     Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
     Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
     Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
     Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
     Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
     Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
     Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
     Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>1h8prp9z6bc2gkxk9ygx6sgs69y68om</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237150</id>
      <parentid>237143</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:47:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237150</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15355" sha1="bfqzz5tjdi9h1oajhybn34kb3vhu26p" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [http://www.intratext.com/IXT/LAT0371/ IntraText]
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
     Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
     Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
     Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
     Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
     Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
     Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
     Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
     Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
     Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
     Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
     Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEtllra,
     Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
     Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
     Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
     Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
     Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
     Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
     Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
     Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
     «Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
     Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
     Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
     Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
     Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
     Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
     Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
     Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
     Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
     Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
     Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
     Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
     Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
     Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
     Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
     Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
     Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
     Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
     Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
     Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
     Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
     Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
     Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
     Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
     Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
     Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
     Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
     Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
     Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
     Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
     Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
     Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
     Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
     Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
     Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
     Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
     Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
     Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
     Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
     Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
     Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
     Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
     Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
     Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
     Praescia venturi viderat ante soror.
Nondum Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
     Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
     Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
     Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
     «Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
     Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
     Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
     Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
     Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
     Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
     Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
     Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
     Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
     Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
     His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
     Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
     Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
     Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
     Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
     Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
     Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
     Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
     Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
     Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
     Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
     Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
     Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
     Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
     Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
     Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
     Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
     Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
     Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
     Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
     Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
     Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>bfqzz5tjdi9h1oajhybn34kb3vhu26p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237151</id>
      <parentid>237150</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:47:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* II. Demophoontis ad Phylliden responsio. */</comment>
      <origin>237151</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15354" sha1="2lxfe2k08cm4fmk0u9wkojgh2k67aze" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [http://www.intratext.com/IXT/LAT0371/ IntraText]
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
     Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
     Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
     Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
     Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
     Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
     Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
     Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
     Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
     Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
     Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
     Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEthra,
     Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
     Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
     Staret Threiciis quum tnihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
     Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
     Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
     Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
     Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
     Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
     «Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
     Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
     Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
     Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
     Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
     Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
     Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
     Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
     Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
     Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
     Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
     Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
     Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
     Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
     Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
     Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
     Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
     Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
     Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
     Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
     Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
     Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
     Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
     Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
     Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
     Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
     Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
     Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
     Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
     Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
     Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
     Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
     Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
     Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
     Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
     Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
     Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
     Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
     Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
     Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
     Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
     Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
     Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
     Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
     Praescia venturi viderat ante soror.
Nondum Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
     Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
     Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
     Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
     «Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
     Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
     Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
     Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
     Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
     Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
     Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
     Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
     Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
     Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
     His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
     Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
     Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
     Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
     Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
     Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
     Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
     Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
     Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
     Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
     Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
     Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
     Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
     Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
     Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
     Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
     Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
     Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
     Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
     Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
     Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
     Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>2lxfe2k08cm4fmk0u9wkojgh2k67aze</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237152</id>
      <parentid>237151</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:49:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* II. Demophoontis ad Phylliden responsio. */</comment>
      <origin>237152</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15353" sha1="f8d6rvz9u95eo7yokf13c27wgt46ngf" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [http://www.intratext.com/IXT/LAT0371/ IntraText]
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet , Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia , solum.
Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
Nori ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthepope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      (Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
     Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
     Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
     Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
     Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
     Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
     Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
     Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
     Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
     Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
     Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
     Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEthra,
     Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
     Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
     Staret Threiciis quum mihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
     Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
     Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
     Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
     Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
     Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
     «Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
     Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
     Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
     Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
     Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
     Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
     Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
     Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
     Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
     Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
     Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
     Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
     Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
     Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
     Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
     Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
     Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
     Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
     Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
     Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
     Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
     Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
     Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
     Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
     Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
     Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
     Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
     Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
     Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
     Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
     Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
     Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
     Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
     Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
     Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
     Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
     Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
     Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
     Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
     Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
     Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
     Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
     Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
     Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
     Praescia venturi viderat ante soror.
Nondum Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
     Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
     Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
     Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
     «Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
     Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
     Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
     Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
     Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
     Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
     Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
     Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
     Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
     Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
     His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
     Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
     Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
     Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
     Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
     Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
     Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
     Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
     Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
     Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
     Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
     Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
     Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
     Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
     Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
     Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
     Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
     Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
     Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
     Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
     Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
     Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>f8d6rvz9u95eo7yokf13c27wgt46ngf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237168</id>
      <parentid>237152</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T09:31:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* I. Ulyxis ad Penelopen responsio. */</comment>
      <origin>237168</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15505" sha1="hdt9gt3jajcigmtwfderwqxfs6ly9m4" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [http://www.intratext.com/IXT/LAT0371/ IntraText]
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
{{Versus|5}}ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      {{Versus|10}}Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet, Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia, solum.
{{Versus|15}}Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      {{Versus|20}}Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
{{Versus|25}}Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      {{Versus|30}}Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
{{Versus|35}}Non ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthenope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      {{Versus|40}}Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
{{Versus|45}}Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      {{Versus|50}}(Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
{{Versus|55}}Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      {{Versus|60}}Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat ,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;
      AEquora; te socia, nil, mihi triste foret.
Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
     Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
     Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
     Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
     Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
     Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
     Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
     Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
     Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
     Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
     Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
     Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEthra,
     Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
     Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
     Staret Threiciis quum mihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
     Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
     Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
     Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
     Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
     Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
     «Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
     Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
     Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
     Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
     Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
     Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
     Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
     Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
     Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
     Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
     Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
     Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
     Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
     Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
     Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
     Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
     Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
     Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
     Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
     Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
     Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
     Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
     Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
     Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
     Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
     Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
     Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
     Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
     Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
     Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
     Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
     Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
     Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
     Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
     Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
     Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
     Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
     Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
     Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
     Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
     Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
     Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
     Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
     Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
     Praescia venturi viderat ante soror.
Nondum Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
     Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
     Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
     Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
     «Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
     Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
     Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
     Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
     Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
     Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
     Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
     Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
     Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
     Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
     His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
     Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
     Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
     Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
     Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
     Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
     Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
     Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
     Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
     Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
     Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
     Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
     Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
     Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
     Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
     Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
     Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
     Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
     Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
     Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
     Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
     Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>hdt9gt3jajcigmtwfderwqxfs6ly9m4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237169</id>
      <parentid>237168</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T09:40:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* I. Ulyxis ad Penelopen responsio. */</comment>
      <origin>237169</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15692" sha1="pmljwocz5wzm5x87lrgc10fm9qqpejs" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor= Angelus Sabinus		
|OperaeTitulus=  Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae
|OperaeWikiPagina=  
|Genera=Carmina
|SubTitulus= 
|Annus = saeculo XV
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [http://www.intratext.com/IXT/LAT0371/ IntraText]
}}
__TOC__
==I. Ulyxis ad Penelopen responsio.==
&lt;poem&gt;
PERTULIT ad miserum tandem tua casus Ulyxen,
      Penelope, chartis verba notata piis.
Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:
      Solamen longis illa fuere malis.
{{Versus|5}}ARGUIS ut lentum: mallem quoque forsitan esse,
      Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.
Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus
      Detinuit patrio litore vela furor.
Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,
      {{Versus|10}}Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.
Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:
      Dum propero, adversi vela tulere Noti.
Non me Troia tenet, Graiis odiosa puellis;
      Iam cinis, et tantum flebile, Troia, solum.
{{Versus|15}}Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;
      Et quicumque tui causa timoris erat.
Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,
      In mea captivis castra revectus equis.
Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce
      {{Versus|20}}Fatalis palmae pignora capta tuli.
Nec timui commissus equo, male sedula quamvis
      Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;
Urite: mendaci celantur robore Achivi,
      Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»
{{Versus|25}}Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,
      Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.
Nec laudem Danai tanto renuere labori:
      Erepti pretium corporis arma tuli.
Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,
      {{Versus|30}}Non socii superant: omnia pontus habet.
SOLUS adhuc mecum, qui me tot casibus unus
      Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.
Illum non avidis canibus Niseia virgo
      Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;
{{Versus|35}}Non ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors
      Parthenope, blandis insidiosa modis.
Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,
      Non quod solemnes altera Diva toros.
Utraque se nobis mortalia demere fila
      {{Versus|40}}Spondebat; Stygias utraque posse vias.
Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,
      Passurus terra tot mala, totque mari.
SED tu femineo nunc forsan nomine tacta,
      Non secura leges cetera verba mea;
{{Versus|45}}Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,
      Iamdudum ignoto sollicitere metu.
Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,
      Heu! toto sanguis corpore nullus erat.
Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper
      {{Versus|50}}(Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!
Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,
      Deperit et lacrymis non decor iste tibi?
Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;
      Et coeptum revoces callida semper opus.
{{Versus|55}}Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,
      Successum toties ars dabit ista tibi?
Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,
      Finissem ingratos ad mala tanta dies!
Threicio melius cecidissem milite victus,
      {{Versus|60}}Ismaron errantes quum tenuere rates!
Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,
      Quo redii Stygiis fata moratus aquis!
Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)
      Sospes digresso quae mihi mater erat.
{{Versus|65}}Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem
      Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.
Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille
      Primus in Hectoreas intulit arma domos.
Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras
      {{Versus|70}}Illa suum fortes it comitata virum.
Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:
      Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.
Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,
      Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.
{{Versus|75}}Illum Troia virum non laeserat; ille furentem
      Nauplion, Euboicos transieratque sinus.
Quid refert? animam per vulnera mille profudit,
      Iam reduci solvens debita vota Iovi.
Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas
      {{Versus|80}}Struxerat, externos ipsa secuta viros.
Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter
      Quum staret coniux Hectoris atque soror),
Defectis Hecuben potius legisse sub annis,
      Ne tibi suspectus pellicis esset amor?
{{Versus|85}}Prima meis omen metuendum puppibus illa
      Fecit, non membris ipsa reperta suis.
Latratu miseras finivit moesta querelas,
      Et stetit in rabidam protinus acta canem.
Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,
      {{Versus|90}}AEtolus infusis incubuitque Notis.
Pervagus hinc toto non felix differor orbe,
      Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.
SED si Tiresias tam laeti providus augur,
      Quam verax vates in mala nostra fuit,
{{Versus|95}}Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat,
      Emensus fato iam meliore vagor.
Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit
      Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.
Nunc primum Pallas versae post funera Troiae
      {{Versus|100}}Visa mihi: medium temporis ira tulit.
Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus
      Peccavit: Danais omnibus ira nocens.
Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,
      Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.
{{Versus|105}}Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;
      Non ipsum, pro quo mille fuere rates.
FFLIX Plisthenide! quacumque in sorte fuisti
      Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.
Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,
      {{Versus|110}}Ad nulla est vester damna retentus amor.
Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;
      Promptaque in amplexus brachia semper erant.
Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux,
      AEquora; te socia, nil mihi triste foret.
{{Versus|115}}Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,
      Omnia sunt animo iam leviora mala.
Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,
      Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.
Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;
      {{Versus|120}}Nam male commissus fluctibus ipse fuit.
SED labor in fine est. Occursum in litore vates
      Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.
Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers
      Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.
{{Versus|125}}Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»
      Sic cecinit laurus ille monere suas.
Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,
      Ultoris pharetris utile tempus erit,
Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.
      {{Versus|130}}Heu! precor, ut properet velle venire dies,
Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,
      Et tandem incipias coniuge, cara, frui!
&lt;/poem&gt;

==II. Demophoontis ad Phylliden responsio.==
&lt;poem&gt;
PHYLLIDI Demophoon patria dimittit ab urbe,
     Et patriam meminit muneris esse tui.
Nec face Demophoon alia, nec coniuge captus,
     Sed tam non felix, quam tibi notus erat.
THESEA, quo socero nequicquam, Phylli, timebas;
     Impuleritne ignes forsitan fille tuos?
Turpe pati nobis! regno ferus expulit hospes
     Hunc illi finem longa senecta dedit.
Qui modo peltiferas fudit Maeotidas armis,
     Alcidae magni non minor esse comes;
Qui socerum Minoa gravi sibi fecit ab hoste,
     Mirantem monstri cornua victa sui.
ARGUOR exsilii, quis credat? causa fuisse;
     Nec tacitum frater, nec sinit esse reum
«Dum thalamos, inquit, dilectae Phyllidos urges,
     Et tuus externo cessat in igne furor;
Fluxere interea pede tempora lapsa fugaci,
     Praevenitque tuas flebilis hora moras.
Forsitan aut nondum fractis occurrere rebus,
     Aut poteras fractis utilis esse tamen.
Cur potiora tibi Rhodopeia regna fuere,
     Quaeque magis regnis cara puella fuit?
Intonat his Athamas; eadem mox obiicit AEthra,
     Infelix functae iam prope sortis anus;
Et quod non condant nati sua lumina palmae,
     Fecisse haec nostras arguit usque moras.
Non equidem inficior: multum clamavit uterque,
     Staret Threiciis quum mihi puppis aquis.
«Poscunt, Demophoon, quid cessas? carbasa venti:
     Demophoon patrios respice iure deos.
Respice; et exemplum, qua gaudes, Phyllida sume:
     Sic amat, ut terra nolit abire sua;
Utque redire velis, non ut comitetur euntem,
     Te rogat; et praefert barbara regna tuis.»
ME tamen haec inter tacitum convicia saepe
     Adversis memini vota tulisse Notis;
Saepe abitura tuo ponentem brachia collo,
     Gavisum in fluctus aequora mota truces.
Nec metuam hoc, ipso coram genitore, fateri:
     «Libertas meritis est mihi facta tuis;
Dicere, non duro dilectam Phyllida liqui
     Pectore, nec praeceps vela ferenda dedi.
Et flevi; et flentem solando, saepe remansi,
     Quum staret cursus iam mihi certa dies.
Denique Threicia veni rate; non dare Phyllis,
     Quam potuit, iussit tardius ire ratem.
lgnosce et fasso! memor es Minoidos ipse;
     Antiquus necdum pectore cessit amor;
Et quoties oculis circumdat sidera, dixit:
     Quae fulget coelo, nostra puella fuit.
Illum dilecta Bacchus sibi cedere iussit
     Coniuge; desertae crimen at ille subit.»
EXEMPLOQUE patris periurus dicor et ipse.
     Nec quaeris causas, Sithoni dura, morae;
Nec satis ampla putas redituri pignora, si me
     Non amor alterius, non amor ullus habet.
Nullane fama tibi turbatos, Phylli, penates
     Theseos, et miserae rettulit acta domus?
Non laqueos audis cari me flere parentis?
     Flebilior laqueis, hei mihi! causa subest.
Non fratrem Hippolytum? cecidit miserabilis ille,
     Praeceps attonitis per freta raptus equis.
NON tamen excuso reditus, licet undique fata
     Accumulent causas: tempora parva peto.
Thesea, quod superest, patrem tumulabimus ante:
     Succedat tumulo non sine honore decens.
Da spatium veniamque, peto: non perfidus absum;
     Nec mihi iam terra tutior ulla tua est.
Quidquid mite fuit post diruta Pergama, quidquid
     Aut bella, aut pelagi detinuere morae,
Sola fuit Thrace; patria quoque iactor in illa
     Auxilium superes casibus una meis.
Si modo mens eadem! nec quod sit iam mihi dives
     Regia, Cecropia non minor arce, movet;
Nec patris offendunt casus, nec crimina matris;
     Nec iam non felix omine Demophoon.
Quid si Phoebeam peterem, te coniuge, Troiam,
     Perque annos sequerer bella gerenda decem?
Penelopen audis: toto laudatur in orbe,
     Exemplum fidi non leve facta tori.
Illa pie, sic rumor ait, mendacia telae
     Struxit, et instantes distulit arte procos
Quum properata palam revocaret stamina noctis,
     Atque iterum in lanas omne rediret opus.
AT tua ne fugiant spreti connubia Thraces,
     Phylli, times: ulli nubere, dura, potes!
Estque tibi pectus cuiusque accedere taedas?
     Obstat perfidiae nec metus iste tuae?
Ah! tibi quantus erit facti rubor! ah! tibi quantus
     Tum dolor, adspicies quum mea vela procul!
Damnabisque tuos sero temeraria questus!
     Demophoon, dices, hei tnihi! fidus erat;
Demophoon rediit, et saevos forsitan Euros
     Passus , et hibernas dum quoque currit aquas.
Ah! cur nescio quam properavimus, hei mihi! culpam?
     Rupi, quam ruptam sum mihi questa, fidem.
SIC tamen, ac potius sic perstes, quam mihi de te
     Ulterior tangat pectora, Phylli, dolor!
Quos tibi, me miserum! laqueos, quae fata minaris?
     Et nimis audaces gens habet ista deos.
Parce, precor; famamque domus mihi crimen habentis
     Perfidiae, gemina ne preme, dura, nota.
Excuset patrem fatis in parte relicta
     Gnosis: non merui, cur ferar ipse nocens.
NUNC venti mea verba ferant, qui vela tulerunt.
     Est animus reditus; sed pia causa tenet.
&lt;/poem&gt;

==III. Paridis ad Aenonen responsio.==
&lt;poem&gt;
QUAE satis apta tibi tam iuste, Nympha, querenti
     Rescribam, fateor quaerere verba manum;
Quaerit, nec subeunt: sentit sua crimina tantum;
     Solvere quae sentit non sinit alter amor.
Si levat hic iras, ipso me iudice, damnor.
     Quid refert? causa tu meliore cares;
Damnatumque tibi me sub sua iura Cupido
     Retrahit: alterius sic quoque praeda sumus.
Prima meis tu pacta toris, fassusque iuventam
     Te primum accepta est coniuge noster amor.
Nondum tantus eram. Quo me genitore superbum
     Arguis, hoc dominus tunc retinendus eram;
Non ego Deiphobum sperabam aut Hectora fratrem,
     Quum pastos agerem, te comitante, greges;
Reginaeque Hecuben, non matris, nomine noram;
     Et fueras illi digna manere nurus.
SED non est rationis amor: te consule, Nympha;
     Laesa es, sed laesam scribis amare tamen;
Quumque petant Satyri connubia, quum tua Panes,
     Reiectae memor es tu tamen usque facis.
Adde, quod hic fatis amor est adiutus, et illum
     Praescia venturi viderat ante soror.
Nondum Tyndaridos nomen mihi sederat aure.
     Nec cecinit Graios illa vocare toros.
OMNIA vera vides: superant mea vulnera tantum;
     Utque tuam supplex poscere cogar opem.
Te penes arbitrium nostrae vitaeque necisque
     Victuri iam nunc pectora sume tibi.
Flevisti, memini, tamen hac in voce canentis
     «Et, mala, dixisti, sint precor ista procul!
Nec si fata ferant, tulerint sic cetera quamvis,
     Ut possim AEnone perdere laesa Parin!»
Tot superare metus, qui me, nec credere cogit,
     Ignoscas, idem te quoque fallit Amor.
Imperat ille deis: quum vult, in cornua tauri ,
     Quum vult , in pennas destruit ille Iovem.
Non foret in terris tanto miranda decore
     Tyndaris, heu! flammis nata puella meis,
Si sua non cycno mutasset Iupiter ora;
     Fluxerat in Danaes aureus ante sinus,
Piniferamque Iden falsus lustraverat ales;
     Inter Agenoreas constiteratque boves.
Victorem Alciden dominae quis pensa tenere
     Crederet? at lanas nere coegit Amor.
Dicitur et Coa sedisse in veste puellae:
     Illa Cleonaeo tecta leone fuit.
TE memini Phoebum, Aenone, mea crimina dico
     Fugisse, et nostros praeposuisse toros.
Non ego praestabam Phoebo; sed tela Cupido
     His in te voluit legibus ire sua.
Consolare tamen digna tua pellice damna:
     Quam tibi praetulimus, rata puella Iove est.
Sed quod nata Iove est, minimum me tangit in illa;
     Quod non est facies pulchrior ulla, nocct.
Atque utinam formae iudex incallidus essem
     Creditus Idaeis, Pegasi Nympha, iugis!
Non mihi Iunonis, nec obesset Pallados ira,
     Laudata est oculis quod Cytherea meis.
Dividit haec aliis flammas celeresque paresque:
     Ut libitum est, nati temperat ipsa faces.
Non tamen evaluit vitare domestica tela
     Quos aliis arcus, et sibi dura tulit.
Deprensam coniux illam in Mavorte dolebat.
     Testibus hic Divis, cum Iove questus erat.
Iam dolet et Mavors, terras ultroque reliquit:
     Praetulit Anchisen bis habitura suum.
Anchisen propter voluit formosa videri;
     Visaque post latam iacuit ulta deam.
Quid mirum est potuisse pari succumbere amori,
     Immunis sub quo non fuit ipse Paris?
Quam laesus Menelaus amat, non laesus amavi;
     Adiice non laeso quod comes ipsa fuit.
ET magnos, video, cogi mihi rapta tumultus;
     Armataeque petunt Pergama mille rates.
Non vereor belli non sit causa probanda
     Est illi facies digna movere duces.
Si mihi nulla fides, armatos respice Atridas:
     Quam sibi sic repetunt, sic metuenda mihi est.
QUOD si vertendae spem mentis concipis huius,
     Cur cessant herbae, carmina curve tua,
Quum te nec Phoebi solertior artibus ulla est,
     Phoebeaeque Hecates somnia vera vides?
Tecum sideribus, tecum deducere lunam
     Nubibus, et memini surripuisse diem.
Pascebam tauros, interque armenta leones
     Obstupui placidos vocibus ire tuis.
Quid retro Xanthum, retro Simoenta vocatum
     Adiiciam cursus non tenuisse suos?
Ipse pater, seu rem natae male tutus haberet,
     Cantatas quoties restitit inter aquas!
Nunc locus AEnone est; nunc illam ostende: parabis
     Sive tuos ignes pellere, sive meos.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>pmljwocz5wzm5x87lrgc10fm9qqpejs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Disputatio:Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae</title>
    <ns>1</ns>
    <id>41199</id>
    <revision>
      <id>237132</id>
      <parentid>138177</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:22:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Demetrius Talpa movit paginam [[Disputatio:Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae]] ad [[Disputatio:Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]]: typo</comment>
      <origin>138177</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37" sha1="b7j97bfzlp0xe8gajhtstm1mykooe51" xml:space="preserve">http://www.intratext.com/IXT/LAT0371/</text>
      <sha1>b7j97bfzlp0xe8gajhtstm1mykooe51</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Scriptor:Sabinus</title>
    <ns>102</ns>
    <id>43520</id>
    <revision>
      <id>237127</id>
      <parentid>144143</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:21:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237127</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="194" sha1="7ebfotbh01em5k989qqxl3pyawrbzvz" xml:space="preserve">{{Scriptor
|IndicisNomen=Sabinus, Aulus
|Natio=Romanus
}}

== Opera ==
* [[Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae]] (spuriae, ab [[Scriptor:Angelus Sabinus|Angelo Sabino]] compositae)</text>
      <sha1>7ebfotbh01em5k989qqxl3pyawrbzvz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237135</id>
      <parentid>237127</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:23:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237135</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="195" sha1="3xttwrqq7eovfrp1h9rydx28micc19j" xml:space="preserve">{{Scriptor
|IndicisNomen=Sabinus, Aulus
|Natio=Romanus
}}

== Opera ==
* [[Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]] (spuriae, ab [[Scriptor:Angelus Sabinus|Angelo Sabino]] compositae)</text>
      <sha1>3xttwrqq7eovfrp1h9rydx28micc19j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237144</id>
      <parentid>237135</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:44:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Demetrius Talpa movit paginam [[Scriptor:Aulus Sabinus]] ad [[Scriptor:Sabinus]] praeter redirectionem: nomen verum incognitum est, &quot;Aulus&quot; ab Angelo fictum</comment>
      <origin>237135</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="195" sha1="3xttwrqq7eovfrp1h9rydx28micc19j" xml:space="preserve">{{Scriptor
|IndicisNomen=Sabinus, Aulus
|Natio=Romanus
}}

== Opera ==
* [[Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]] (spuriae, ab [[Scriptor:Angelus Sabinus|Angelo Sabino]] compositae)</text>
      <sha1>3xttwrqq7eovfrp1h9rydx28micc19j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categoria:Opera quae Sabinus scripsit</title>
    <ns>14</ns>
    <id>43522</id>
    <revision>
      <id>237147</id>
      <parentid>144142</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:46:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Demetrius Talpa movit paginam [[Categoria:Opera quae Aulus Sabinus scripsit]] ad [[Categoria:Opera quae Sabinus scripsit]]: erravi</comment>
      <origin>144142</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="89" sha1="7olmhknhvlqr0fq5fzuy8d2rq26q1nk" xml:space="preserve">{{Vide|Scriptor:Aulus Sabinus}}

[[Categoria:Opera per scriptores digesta|Aulus Sabinus]]</text>
      <sha1>7olmhknhvlqr0fq5fzuy8d2rq26q1nk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Disputatio:Congestorium Artificiosae Memoriae</title>
    <ns>1</ns>
    <id>71645</id>
    <revision>
      <id>237156</id>
      <parentid>236951</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T23:12:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791</ip>
      </contributor>
      <comment>/* List of list and table pages */</comment>
      <origin>237156</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6755" sha1="ptxvtvyq27hqsz6xjgak5fkaksttmik" xml:space="preserve">== Source and transcription ==

Hi there, I think it is going to be much easier to transcribe from [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]] - the text is just a little bit clearer.

In terms of transcription tools, I just tried the Transkribus OCR tool that Wikisource provide, selecting la-in (Latin Incunabula) as the transcription model. It seems to work very well on the book above, all considering. I suggest we go with that. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 13:33, 30 Iunii 2025 (UTC)

== Todo list: table and list pages, chapter divisions ==

Hi there, 

Here is a list of formatting jobs, that are not about Latin checking, so need no Latin to complete:
* Split book into chapters
* Add marginalia using [[Formula:Marginalia dextra]], ie &lt;nowiki&gt;{{Marginalia dextra|Note text}}&lt;/nowiki&gt;; the text is currently usually at the top or bottom of the page, should be placed near to actual note position on scan
* Contents pages
* Pages with lists in columns
* Complicated multi-column pages with text in multiple directions, reversed etc
On the second, these might need to be graphics rather than tables? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:07, 5 Iulii 2025 (UTC)
* [[Categoria:Formulae litterarum]]

===List of list and table pages===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Page Number !! Notes !! Completion Status !! Validation
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/62|62]]
| After validation, the * can be removed.
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/63|63]]
| After validation, the * can be removed.
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/102|102]]
| Table has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/116|116]]
| Two Tables has been created.&lt;br&gt;1st table on the last row needs checking
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/117|117]]
| Table has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/125|125]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/126|126]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/146|146]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/154|154]]
| Multi-column has been created&lt;br&gt; Here we add the missing L &lt;br&gt;(see this page from another copy [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACongestorium_Artificiosae_Memoriae_(Romberch_de_Kyrspe).djvu&amp;page=95 95])
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/160|160]]
| Table has been created 
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/163|163]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/164|164]]
| Multi-column has been created 😥
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/175|175]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/187|187]]
| Table has been created&lt;br&gt;Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/216|197]]
| Table has been created with Inversus Template
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/216|216]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/219|219]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/220|220]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/221|221]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/222|222]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/223|223]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/224|224]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/225|225]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/226|226]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/227|227]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/228|228]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/229|229]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/230|230]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/237|237]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/240|240]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/242|242]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/243|243]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/249|249]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/253|253]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/254|254]]
| 
| 
|
|}</text>
      <sha1>ptxvtvyq27hqsz6xjgak5fkaksttmik</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237157</id>
      <parentid>237156</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T23:19:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791</ip>
      </contributor>
      <comment>/* List of list and table pages */</comment>
      <origin>237157</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6755" sha1="issz0aru30co56gl27ycupfkzng5ryv" xml:space="preserve">== Source and transcription ==

Hi there, I think it is going to be much easier to transcribe from [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]] - the text is just a little bit clearer.

In terms of transcription tools, I just tried the Transkribus OCR tool that Wikisource provide, selecting la-in (Latin Incunabula) as the transcription model. It seems to work very well on the book above, all considering. I suggest we go with that. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 13:33, 30 Iunii 2025 (UTC)

== Todo list: table and list pages, chapter divisions ==

Hi there, 

Here is a list of formatting jobs, that are not about Latin checking, so need no Latin to complete:
* Split book into chapters
* Add marginalia using [[Formula:Marginalia dextra]], ie &lt;nowiki&gt;{{Marginalia dextra|Note text}}&lt;/nowiki&gt;; the text is currently usually at the top or bottom of the page, should be placed near to actual note position on scan
* Contents pages
* Pages with lists in columns
* Complicated multi-column pages with text in multiple directions, reversed etc
On the second, these might need to be graphics rather than tables? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:07, 5 Iulii 2025 (UTC)
* [[Categoria:Formulae litterarum]]

===List of list and table pages===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Page Number !! Notes !! Completion Status !! Validation
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/62|62]]
| After validation, the * can be removed.
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/63|63]]
| After validation, the * can be removed.
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/102|102]]
| Table has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/116|116]]
| Two Tables has been created.&lt;br&gt;1st table on the last row needs checking
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/117|117]]
| Table has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/125|125]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/126|126]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/146|146]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/154|154]]
| Multi-column has been created&lt;br&gt; Here we add the missing L &lt;br&gt;(see this page from another copy [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACongestorium_Artificiosae_Memoriae_(Romberch_de_Kyrspe).djvu&amp;page=95 95])
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/160|160]]
| Table has been created 
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/163|163]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/164|164]]
| Multi-column has been created 😥
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/175|175]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/187|187]]
| Table has been created&lt;br&gt;Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/197|197]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/216|216]]
| Table has been created with Inversus Template
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/219|219]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/220|220]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/221|221]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/222|222]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/223|223]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/224|224]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/225|225]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/226|226]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/227|227]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/228|228]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/229|229]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/230|230]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/237|237]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/240|240]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/242|242]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/243|243]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/249|249]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/253|253]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/254|254]]
| 
| 
|
|}</text>
      <sha1>issz0aru30co56gl27ycupfkzng5ryv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237159</id>
      <parentid>237157</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T07:37:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A00:5400:E139:99B:FCA7:FBBE:B95F:35B1</ip>
      </contributor>
      <comment>/* List of list and table pages */</comment>
      <origin>237159</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6785" sha1="91fbnuo2kmx6prgmyrjt0a3jfah5kof" xml:space="preserve">== Source and transcription ==

Hi there, I think it is going to be much easier to transcribe from [[Liber:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf]] - the text is just a little bit clearer.

In terms of transcription tools, I just tried the Transkribus OCR tool that Wikisource provide, selecting la-in (Latin Incunabula) as the transcription model. It seems to work very well on the book above, all considering. I suggest we go with that. [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 13:33, 30 Iunii 2025 (UTC)

== Todo list: table and list pages, chapter divisions ==

Hi there, 

Here is a list of formatting jobs, that are not about Latin checking, so need no Latin to complete:
* Split book into chapters
* Add marginalia using [[Formula:Marginalia dextra]], ie &lt;nowiki&gt;{{Marginalia dextra|Note text}}&lt;/nowiki&gt;; the text is currently usually at the top or bottom of the page, should be placed near to actual note position on scan
* Contents pages
* Pages with lists in columns
* Complicated multi-column pages with text in multiple directions, reversed etc
On the second, these might need to be graphics rather than tables? [[Usor:JimKillock|JimKillock]] ([[Disputatio Usoris:JimKillock|disputatio]]) 10:07, 5 Iulii 2025 (UTC)
* [[Categoria:Formulae litterarum]]

===List of list and table pages===
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Page Number !! Notes !! Completion Status !! Validation
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/62|62]]
| After validation, the * can be removed.
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/63|63]]
| After validation, the * can be removed.
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/102|102]]
| Table has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/116|116]]
| Two Tables has been created.&lt;br&gt;1st table on the last row needs checking
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/117|117]]
| Table has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/125|125]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/126|126]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/146|146]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/154|154]]
| Multi-column has been created&lt;br&gt; Here we add the missing L &lt;br&gt;(see this page from another copy [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=File%3ACongestorium_Artificiosae_Memoriae_(Romberch_de_Kyrspe).djvu&amp;page=95 95])
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/160|160]]
| Table has been created 
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/163|163]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/164|164]]
| Multi-column has been created 😥
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/175|175]]
| Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/187|187]]
| Table has been created&lt;br&gt;Multi-column has been created
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/197|197]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/216|216]]
| Table has been created with Inversus Template
| {{done}}
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/219|219]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/220|220]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/221|221]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/222|222]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/223|223]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/224|224]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/225|225]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/226|226]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/227|227]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/228|228]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/229|229]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/230|230]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/237|237]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/240|240]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/242|242]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/243|243]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/249|249]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/253|253]]
| 
| 
|
|-
| [[Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/254|254]]
| Table has been created
| {{done}}
|
|}</text>
      <sha1>91fbnuo2kmx6prgmyrjt0a3jfah5kof</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/216</title>
    <ns>104</ns>
    <id>71852</id>
    <revision>
      <id>237153</id>
      <parentid>237099</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T23:06:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791</ip>
      </contributor>
      <origin>237153</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2718" sha1="knl44bgasgo1qosz0ps6vyv7v7x905h" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;JimKillock&quot; /&gt;{{rh||Capitulum Tertium|83}}&lt;/noinclude&gt;qu{{en}}libet eorum {{s}}ubdiuidere: vt in tali formula. 
{| {{ts|mc|ac|bc|w90}} class=&quot;wikitable&quot;
|-
| rowspan=5 | C{{on}}is
| rowspan=2 | {{p̄|re}}dicatio
| no{{in}}
| rowspan=2 | Continentia &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
| rowspan=5 | Specialis   &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
|-
| rei 
|-
| rowspan=2 | Applicatio
| Nomine
| rowspan=2 | {{p̄|re}}dicatio &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
|-
| Re {{s}}ubiecte 
|-
| C{{on}}tin{{en}}tia
|
| Applicatio &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
|}

Et huius formule imagines poteris alijs l{{r̄}}&lt;!--check--&gt;is realibus c{{on}}ponere in loco deputato. Qd̓ {{s}}i aliqu{{am}} {{s}}cientia{{rum|s}} {{s}}pecificare velis videl{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt; ex{{en}}pli cau{{s}}a. Vtrum gr{{an}}matica c{{om}} munis aut {{s}}pecialis ars {{s}}iue {{s}}cientia {{s}}it eius que{{s}}tionis plenum re{{s}}pon{{s}}ionem hac denotabis formula. 

{| {{ts|mc|ac|bc|w90}} class=&quot;wikitable&quot;
|-
| rowspan=5 | Gr{{an}}matica C{{on}}is
| rowspan=2 | non e{{s}}t
| {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione
| rowspan=2 | non e{{s}}t
| rowspan=5 | Gr{{an}}matica Specialis &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
|-
| Applicatione 
|-
|
| C{{on}}tinentia 
|-
| rowspan=2 | e{{s}}t
| {{p̄}}&lt;!--check &quot;pre&quot;--&gt;dicatione
| rowspan=2 | e{{s}}t
|-
| Applicatione 
|}
no{{in}}s {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione rei no{{in}}s non e{{s}}t no{{in}}s {{s}}b̓c̓ti Applicatione sijepado{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt; C{{on}}tinentia  no{{in}}e vvsius. S C{{on}}is re {{s}}b̓cti {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione rei  uou e{{s}}t Applicatione rei {{s}}b̓cte 

Quod {{s}}i hanc formul{{am}} penes artem no{{s}}tram memorie velis c{{on}}mendare: imaginaberis mulier{{em}} aliqu{{am}} gr{{an}}ma tica{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt;/ cuius dextr{{um}} latus negation{{em}} {{s}}ignificet {{-et}} {{s}}ini{{s}}tr{{um}} affirmatiu{{am}} ponas: ita{{que}} dextris eius {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicationis applicationis {{-et}} {{con}}tinentie imagines: vtpote in genib{{us}} pro {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione pica{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt; que in ore teneat/ N/ {{-et}}/ R/ {{s}}iue in vna ale/ n/ in altera / ¶/ In brachio a{{un}}t aquilam que in vna ala .n. in altera/ n/ {{-et}} ¶ In humero vero Cont. imago in{{s}}cribatur l{{r̄}}&lt;!--check--&gt;is no{{s}}tris. Ex his ita{{que}} denotabitur gr{{an}}ma tica nullo i{{s}}torum modo{{rum|s}} e{{s}}{{s}}e c{{on}}is. Et qꝛ vt edocuimus vnum oppo{{s}}ito{{rum|s}} notificat̉ per alte{{rum|s}}: {{-et}} {{s}}i vnum n{{on}} ine{{s}}t alter{{um}} ine{{s}}t igit̉: quolibet i{{s}}to{{rum|s}} e{{s}}t {{s}}pecialis ars {{s}}iue {{s}}ci{{em}} tia gr{{an}}matica. In {{s}}ini{{s}}tro quo{{que}}/ predicatio {{-et}} applicatio ponant̉ vt in hac figura mon{{s}}tratur.
{{nop}}&lt;noinclude&gt;{{right|Z iij|4em}}
&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>knl44bgasgo1qosz0ps6vyv7v7x905h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237154</id>
      <parentid>237153</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T23:06:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791</ip>
      </contributor>
      <origin>237154</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2718" sha1="7nd9cshn4gt8vfd3gdhjejphe8g634t" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;JimKillock&quot; /&gt;{{rh||Capitulum Tertium|83}}&lt;/noinclude&gt;qu{{en}}libet eorum {{s}}ubdiuidere: vt in tali formula. 
{| {{ts|mc|ac|bc|w90}} class=&quot;wikitable&quot;
|-
| rowspan=5 | C{{on}}is
| rowspan=2 | {{p̄|re}}dicatio
| no{{in}}
| rowspan=2 | Continentia &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
| rowspan=5 | Specialis   &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
|-
| rei 
|-
| rowspan=2 | Applicatio
| Nomine
| rowspan=2 | {{p̄|re}}dicatio &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
|-
| Re {{s}}ubiecte 
|-
| C{{on}}tin{{en}}tia
|
| Applicatio &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
|}

Et huius formule imagines poteris alijs l{{r̄}}&lt;!--check--&gt;is realibus c{{on}}ponere in loco deputato. Qd̓ {{s}}i aliqu{{am}} {{s}}cientia{{rum|s}} {{s}}pecificare velis videl{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt; ex{{en}}pli cau{{s}}a. Vtrum gr{{an}}matica c{{om}} munis aut {{s}}pecialis ars {{s}}iue {{s}}cientia {{s}}it eius que{{s}}tionis plenum re{{s}}pon{{s}}ionem hac denotabis formula. 

{| {{ts|mc|ac|bc|w90}} class=&quot;wikitable&quot;
|-
| rowspan=5 | Gr{{an}}matica C{{on}}is
| rowspan=2 | non e{{s}}t
| {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione
| rowspan=2 | e{{s}}t
| rowspan=5 | Gr{{an}}matica Specialis &lt;!-- &quot;Template:Upside down&quot; --&gt;
|-
| Applicatione 
|-
|
| C{{on}}tinentia 
|-
| rowspan=2 | e{{s}}t
| {{p̄}}&lt;!--check &quot;pre&quot;--&gt;dicatione
| rowspan=2 | non e{{s}}t
|-
| Applicatione 
|}
no{{in}}s {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione rei no{{in}}s non e{{s}}t no{{in}}s {{s}}b̓c̓ti Applicatione sijepado{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt; C{{on}}tinentia  no{{in}}e vvsius. S C{{on}}is re {{s}}b̓cti {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione rei  uou e{{s}}t Applicatione rei {{s}}b̓cte 

Quod {{s}}i hanc formul{{am}} penes artem no{{s}}tram memorie velis c{{on}}mendare: imaginaberis mulier{{em}} aliqu{{am}} gr{{an}}ma tica{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt;/ cuius dextr{{um}} latus negation{{em}} {{s}}ignificet {{-et}} {{s}}ini{{s}}tr{{um}} affirmatiu{{am}} ponas: ita{{que}} dextris eius {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicationis applicationis {{-et}} {{con}}tinentie imagines: vtpote in genib{{us}} pro {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione pica{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt; que in ore teneat/ N/ {{-et}}/ R/ {{s}}iue in vna ale/ n/ in altera / ¶/ In brachio a{{un}}t aquilam que in vna ala .n. in altera/ n/ {{-et}} ¶ In humero vero Cont. imago in{{s}}cribatur l{{r̄}}&lt;!--check--&gt;is no{{s}}tris. Ex his ita{{que}} denotabitur gr{{an}}ma tica nullo i{{s}}torum modo{{rum|s}} e{{s}}{{s}}e c{{on}}is. Et qꝛ vt edocuimus vnum oppo{{s}}ito{{rum|s}} notificat̉ per alte{{rum|s}}: {{-et}} {{s}}i vnum n{{on}} ine{{s}}t alter{{um}} ine{{s}}t igit̉: quolibet i{{s}}to{{rum|s}} e{{s}}t {{s}}pecialis ars {{s}}iue {{s}}ci{{em}} tia gr{{an}}matica. In {{s}}ini{{s}}tro quo{{que}}/ predicatio {{-et}} applicatio ponant̉ vt in hac figura mon{{s}}tratur.
{{nop}}&lt;noinclude&gt;{{right|Z iij|4em}}
&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>7nd9cshn4gt8vfd3gdhjejphe8g634t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237155</id>
      <parentid>237154</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T23:10:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A00:5400:E139:99B:C075:F9CC:DBAD:4791</ip>
      </contributor>
      <origin>237155</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2616" sha1="kjk4dt1lfot2p8lgsvlzpinuf2fcwj7" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;JimKillock&quot; /&gt;{{rh||Capitulum Tertium|83}}&lt;/noinclude&gt;qu{{en}}libet eorum {{s}}ubdiuidere: vt in tali formula. 
{| {{ts|mc|ac|bc|w90}} 
|-
| rowspan=5 | C{{on}}is
| rowspan=2 | {{p̄|re}}dicatio
| no{{in}}
| rowspan=2 | {{Inversus|Continentia}}
| rowspan=5 | {{Inversus|Specialis }}
|-
| rei 
|-
| rowspan=2 | Applicatio
| Nomine
| rowspan=2 | {{Inversus| {{p̄|re}}dicatio}}
|-
| Re {{s}}ubiecte 
|-
| C{{on}}tin{{en}}tia
|
| {{Inversus|Applicatio}} 
|}

Et huius formule imagines poteris alijs l{{r̄}}&lt;!--check--&gt;is realibus c{{on}}ponere in loco deputato. Qd̓ {{s}}i aliqu{{am}} {{s}}cientia{{rum|s}} {{s}}pecificare velis videl{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt; ex{{en}}pli cau{{s}}a. Vtrum gr{{an}}matica c{{om}} munis aut {{s}}pecialis ars {{s}}iue {{s}}cientia {{s}}it eius que{{s}}tionis plenum re{{s}}pon{{s}}ionem hac denotabis formula. 

{| {{ts|mc|ac|bc|w90}} 
|-
| rowspan=5 | Gr{{an}}matica C{{on}}is
| rowspan=2 | non e{{s}}t
| {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione
| rowspan=2 | {{Inversus|e{{s}}t}}
| rowspan=5 | {{Inversus|Gr{{an}}matica Specialis}}
|-
| Applicatione 
|-
|
| C{{on}}tinentia 
|-
| rowspan=2 | e{{s}}t
| {{p̄}}&lt;!--check &quot;pre&quot;--&gt;dicatione
| rowspan=2 | {{Inversus|non e{{s}}t}}
|-
| Applicatione 
|}
no{{in}}s {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione rei no{{in}}s non e{{s}}t no{{in}}s {{s}}b̓c̓ti Applicatione sijepado{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt; C{{on}}tinentia  no{{in}}e vvsius. S C{{on}}is re {{s}}b̓cti {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione rei  uou e{{s}}t Applicatione rei {{s}}b̓cte 

Quod {{s}}i hanc formul{{am}} penes artem no{{s}}tram memorie velis c{{on}}mendare: imaginaberis mulier{{em}} aliqu{{am}} gr{{an}}ma tica{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt;/ cuius dextr{{um}} latus negation{{em}} {{s}}ignificet {{-et}} {{s}}ini{{s}}tr{{um}} affirmatiu{{am}} ponas: ita{{que}} dextris eius {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicationis applicationis {{-et}} {{con}}tinentie imagines: vtpote in genib{{us}} pro {{p̄}}&lt;!--check--&gt;dicatione pica{{ꝫ}}&lt;!--check--&gt; que in ore teneat/ N/ {{-et}}/ R/ {{s}}iue in vna ale/ n/ in altera / ¶/ In brachio a{{un}}t aquilam que in vna ala .n. in altera/ n/ {{-et}} ¶ In humero vero Cont. imago in{{s}}cribatur l{{r̄}}&lt;!--check--&gt;is no{{s}}tris. Ex his ita{{que}} denotabitur gr{{an}}ma tica nullo i{{s}}torum modo{{rum|s}} e{{s}}{{s}}e c{{on}}is. Et qꝛ vt edocuimus vnum oppo{{s}}ito{{rum|s}} notificat̉ per alte{{rum|s}}: {{-et}} {{s}}i vnum n{{on}} ine{{s}}t alter{{um}} ine{{s}}t igit̉: quolibet i{{s}}to{{rum|s}} e{{s}}t {{s}}pecialis ars {{s}}iue {{s}}ci{{em}} tia gr{{an}}matica. In {{s}}ini{{s}}tro quo{{que}}/ predicatio {{-et}} applicatio ponant̉ vt in hac figura mon{{s}}tratur.
{{nop}}&lt;noinclude&gt;{{right|Z iij|4em}}
&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kjk4dt1lfot2p8lgsvlzpinuf2fcwj7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagina:Foenix. Domini Petri Ravennatis memoriae magistri - (Petrus) (IA hin-wel-all-00002799-001).pdf/254</title>
    <ns>104</ns>
    <id>71888</id>
    <revision>
      <id>237158</id>
      <parentid>236604</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T07:35:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A00:5400:E139:99B:FCA7:FBBE:B95F:35B1</ip>
      </contributor>
      <origin>237158</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2335" sha1="5urk28et51aqrod550chsi6pmm09vpn" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;JimKillock&quot; /&gt;{{rh||Capitulum Decimumquartu|102}}&lt;/noinclude&gt;te {{s}}i {{s}}externus fiat ex folio integro {{-et}} medio vel octernus vt {{s}}i folium in quattuor plicetur {{-et}} in illius medio ponantur alius quaternus. Pro {{prae}}&lt;!--inspice--&gt; horum omnium me moria id ob{{s}}eruetur quarenus in loco vna tabula fingatur in qua numerorum imagines collocentur vtpote prioris lateris numeri iuxta murum {{-et}} alij in eo{{rum|s}} oppo{{s}}ito: vt {{s}}i folij in quattuor plicati numeros collocare placeat qui {{s}}unt in primo latere tales. 
{| {{ts|ma}}
| 5 || 4
|-
| 8 || 1 
|}
ponat̉ tabula {{-et}} ab vno late{{r̄}}&lt;!--inspice--&gt; {{s}}ede {{an}}t marga{{r̄}}&lt;!--inspice--&gt; putei: {{-et}} marga hen apud murum: {{-et}} pa{{s}}tor bach. {{-et}} c. 

{{c|¶ De modo legendi in corporandi meditandi {{-et}} repet{{en}}di ea quorum memoriam experimus}}

{{c|Capitulum decimumquartum.}} 

{{init|C}}Um memini{{s}}{{s}}e quippiam velimus opportunuin e{{s}}t in primis ip{{s}}um cur{{s}}imbis terue lectit{{an}}do tr{{am}} {{s}}currere: at{{que}} deinde ordinem {{con}}{{s}}tituere {{-et}} cui{{s}}libet particule {{s}}ententiam indagare: Et po{{s}}tremo {{s}}ententi{{am}} ip{{s}}am facile memorie commendabimus. In qua rei id ob {{s}}eruandum erit vt cuiu{{s}}libet partes imagines effingamus: ea{{s}}{{que}} {{s}}eriatim locis c{{on}}mendemus: ita {{qui}}&lt;!--inspice--&gt;de{{ꝫ}}&lt;!--inspice--&gt; vt prime {{s}}n{{in}}e imago fixe firmiter{{que}} in{{s}}culpat̉ priu{{s}}qͣ{{ꝫ}}&lt;!--inspice--&gt; moliamur alter{{am}} collocare. At{{que}} {{s}}em{{per}} primas c{{um}} po{{s}}terioribus repetamus: vtpote po{{s}}ita {{s}}cd̓a n{{on}} pͥus tertia ponat̉ qͣ{{ꝫ}}&lt;!--inspice--&gt; prim{{am}} cum {{s}}cd̓a re{{s}}ump{{s}}erimus: nobi{{s}}{{que}} fixe memorie inhereat Non tn̄ multa longa{{que}} {{con}}tinuatione ment{{em}} defatigare op{{ꝫ}}&lt;!--inspice--&gt;: {{s}}ed {{in}}terpolatione aliqua pauli{{s}}{{per}} remittamus: videlicet dum {{qui}}&lt;!--inspice--&gt;ntum attigerimus locum: deinde in decimo pau{{s}}abimus. Et in {{qui}}&lt;!--inspice--&gt;uto quo{{que}} mor{{am}} agere {{per}} paucul{{am}} remediabit̉ defati{{s}}c{{en}}tib{{us}} virib{{us}}. Qn̄ ita{{que}} alique{{ꝫ}}&lt;!--inspice--&gt; po{{s}}ueris {{qui}}&lt;!--inspice--&gt;narium: loca ip{{s}}a diuer{{s}}imode/ calce ad verticem at{{que}} retrograde {{s}}imul c{{um}} depo{{s}}itis repete&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5urk28et51aqrod550chsi6pmm09vpn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagina:Cartesius - Meditationes de prima philosophia.djvu/50</title>
    <ns>104</ns>
    <id>71965</id>
    <revision>
      <id>237101</id>
      <parentid>237002</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T12:37:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <origin>237101</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3090" sha1="2wkdcbx6umz5dwcszqpp6gi7o9glwzc" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;JimKillock&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;pr{{ae}}{{s}}entans. non chiliogonum: ip{{s}}um di{{s}}tincte imaginor, aut cogno{{s}}co, quia mille exus latera non di{{s}}tincte intueor: {{s}}ane rogabit ille quomodo infinitum at infinitum di{{s}}tincte {{et}} non confuze̓ tantum cogitet, {{s}}i infi. nitas eius perfectiones. quibus con{{s}}tat,. clare {{et}} velut ad oculum videre non po{{s}}{{s}}itEt forte̓ i{{s}}tud e{{s}}t quod {{s}}anctus Thomas voluit: cum enim nega̓{{s}}{{s}}et hanc propo{{s}}itionem per {{s}}e notam e{{s}}{{s}}e, Deu e{{s}}t, obiicit {{s}}ibi ex Dama{{s}}ce. n{{on}} omnibus cognitio exi{{s}}tere Deum naturaliter in{{s}}erta e{{s}}t ergo Deum e{{s}}{{s}}e e{{s}}t per {{s}}e notum. Et re{{s}}pondet, cogno{{s}}cere Deum e{{s}}{{s}}e in ali. quo communi, Iub quadam, inquit, confulione, in quantum {{s}}cilicet Deus e{{s}}t hominis beatitudo. id naturaliter nobis infertum e{{s}}t: {{s}}ed hoc, inquit, non e{{s}}t: {{s}}impliciter cogno{{s}}cere Deum e{{s}}{{s}}e, {{s}}icut cogno{{s}}cere venientem, non e{{s}}t cogno{{s}}cere Petrum, quam vis Petrus {{s}}it veniens, {{et}} c. qua{{s}}i dicat Deum {{s}}ub ratione communi, aut finis ultimi aut etiam primi entis {{et}} perfecti{{s}}{{s}}imi, aut denique {{s}}ub ratione complectentis confuse {{et}} in genere omnia, cogno{{s}}ci: {{s}}ed non {{s}}ub pr{{ae}}ci{{s}}a ratione {{s}}ui e{{s}}{{s}}e: ita enim infinitus e{{s}}t, {{et}} nobis ignotus. Scio D. C. facile {{s}}ic interroganti re{{s}}pon. {{s}}urum e{{s}}{{s}}e. Credo tamen quod ex illis qu{{ae}} exercitii ego causa {{s}}olum allego. i{{s}}tud Bo{{em}}̓tii recordabitur, quod qu{{ae}}dam {{s}}unt communes animi conceptiones, {{et}} per {{s}}e not{{ae}} apud {{s}}apientes tantum, Adeo ut mirandum non {{s}}it {{s}}i multum interrogent qui plus {{s}}apere de{{s}}iderant, {{s}}ique his rebus diutius immorentur quas ut primum totius negotii fundamentum inculcatas e{{s}}{{s}}e noyerunt. {{et}} tamen {{s}}ime magna inye{{s}}tigatione non intelligunt. Itaque permittamus: aliquis claram di{{s}}tinctamque ideam habeat entis lummi, {{et}} perfecti{{s}}{{s}}imi, quid inde promoves ulteriusᶻ nempe i{{s}}tud infinitum ens exi{{s}}tere. idque ita certo, ut in eodem ad minimum certitudinis gractu Dei exi{{s}}tentia apud me e{{s}}te debeat, in quo fuerunt hactenu mathematice veritates: adeo ui non magis repugnet cogitare Deum (hoc e{{s}}t {{s}}umme perfe ctum) cui ce{{s}}it exi{{s}}tentia. hoc e{{s}}t aliqua perfectio) quam cogitare montem cai de{{s}}it vallis. Ibi totius rei cardo e{{s}}t: qui nunc cedit, victum {{s}}e fateatur oportet: mihi, quia cum fortiori ago, libet paululum velitari, ut cum yincendus {{s}}im, nonnihil tamen differam quod vitare non po{{s}}{{s}}um. Ac in primis. et{{s}}i modo auctoritate non agimus, {{s}}ed ratione tantum: tamen ne ex libidine maximo ingenio videar reluctari. ip{{s}}um potius S. Thomam audite: obiicit {{s}}ibi: intellecto quid {{s}}ignificet hoc nomen Detatim habetur quod Heus e{{s}}t: {{s}}ignificatur enim hoc nomine id quo majus {{s}}ignificari non pote{{s}}t: maius autem e{{s}}t quod e{{s}}t in re {{et}} in intellectu,&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2wkdcbx6umz5dwcszqpp6gi7o9glwzc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Formula:Rotatus</title>
    <ns>10</ns>
    <id>71994</id>
    <revision>
      <id>237160</id>
      <parentid>237087</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T08:01:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <origin>237160</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="214" sha1="l7x4zs47qjazz987xprgc2v7d26mynq" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;display: {{{Ostensio|inline-block}}}; transform: rotate({{{1|0}}}deg);&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;

&lt;!-- ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc PAGE, NOT HERE, THANKS --&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>l7x4zs47qjazz987xprgc2v7d26mynq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Formula:Rotatus/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>71995</id>
    <revision>
      <id>237163</id>
      <parentid>237088</parentid>
      <timestamp>2025-07-11T08:09:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <origin>237163</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5236" sha1="mwm3gxr8rk8ihfm8rca3vfst2ovc8i7" xml:space="preserve">{{Documentation subpage}}{{tsh|rotate}}
&lt;!-- Categories and interwikis go at the bottom of this page. --&gt;
A shorthanded [[Cascading style sheet|CSS]] code for rotating elements inside style attribute. Use it inside the &lt;code&gt;style=&quot;&quot;&lt;/code&gt; attribute of HTML elements like other CSS properties.

When using this template to create the rotating effect, editors should carefully consider the [[WP:accessibility|accessibility]].

==Examples==
The rotating happens at the center of the object and its effective dimensions will retain the original values of the object as if unrotated, so you may adjust the position and padding to avoid unwanted overlapping. Use the &lt;code&gt;display=&lt;/code&gt; parameter to further control positioning.

{|class=wikitable
!Syntax!!Result
|- style=&quot;vertical-align:top;&quot;
|colspan=2|
*'''Some rotated characters:'''
|-
|&lt;syntaxhighlight lang=&quot;html&quot;&gt;&lt;span style=&quot;{{Rotatus|90}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|180}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|270}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|360}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt;&lt;/syntaxhighlight&gt;
|&lt;span style=&quot;{{Rotatus|90}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|180}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|270}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|360}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt;
|-
|colspan=2|
*'''Some rotated special characters ''(useful when the font-family has no italic or oblique font)'':'''
|-
|&lt;syntaxhighlight lang=&quot;html&quot;&gt;&lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|0}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|20}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|40}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|60}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt;&lt;/syntaxhighlight&gt;
|&lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|0}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|20}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|40}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;font-size: 1.4em; {{Rotatus|60}}&quot;&gt;∫&lt;/span&gt;
|-
|colspan=2|
*'''Works with numbers, too'''
|-
|&lt;syntaxhighlight lang=&quot;html&quot;&gt;&lt;span style=&quot;{{Rotatus|0}}&quot;&gt;0&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|10}}&quot;&gt;1&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|20}}&quot;&gt;2&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|30}}&quot;&gt;3&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|40}}&quot;&gt;4&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|50}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|60}}&quot;&gt;6&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|70}}&quot;&gt;7&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|80}}&quot;&gt;8&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|90}}&quot;&gt;9&lt;/span&gt;&lt;/syntaxhighlight&gt;
|&lt;span style=&quot;{{Rotatus|0}}&quot;&gt;0&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|10}}&quot;&gt;1&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|20}}&quot;&gt;2&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|30}}&quot;&gt;3&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|40}}&quot;&gt;4&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|50}}&quot;&gt;5&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|60}}&quot;&gt;6&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|70}}&quot;&gt;7&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|80}}&quot;&gt;8&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;{{Rotatus|90}}&quot;&gt;9&lt;/span&gt;
|-
|colspan=2|
*'''Or with arbitrary text'''
|-
|&lt;syntaxhighlight lang=&quot;html&quot;&gt;&lt;span style=&quot;{{Rotatus|-90}}&quot;&gt;This text&lt;br /&gt;is vertically&lt;br /&gt;aligned.&lt;/span&gt;&lt;br /&gt;&amp;nbsp;&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;{{Rotatus|-180}}&quot;&gt;This text is upside down.&lt;/span&gt;&lt;/syntaxhighlight&gt;
|&lt;span style=&quot;{{Rotatus|-90}}&quot;&gt;This text&lt;br /&gt;is vertically&lt;br /&gt;aligned.&lt;/span&gt;&lt;br /&gt;&amp;nbsp;&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;{{Rotatus|-180}}&quot;&gt;This text is upside down.&lt;/span&gt;
|-
|colspan=2|
*'''This is a placeholder image, It is rotated 90 degrees clockwise.'''
|-style=&quot;vertical-align:top;&quot;
|&lt;syntaxhighlight lang=&quot;html&quot;&gt;&lt;div style=&quot;position:relative; top:0px; left:0px; {{Rotatus|90|display=block}}&quot;&gt;[[file:Image PlaceHolder.png|200px]]&lt;/div&gt;&lt;/syntaxhighlight&gt;
|&lt;div style=&quot;position:relative; top:0px; left:0px; {{Rotatus|90|display=block}}&quot;&gt;[[file:Image PlaceHolder.png|200px]]&lt;/div&gt;
|-
|colspan=2|
*'''This is a red horizontal line drawn across the text at the angle of 30 degree anticlockwise.'''
|-style=&quot;vertical-align:top;&quot;
|&lt;syntaxhighlight lang=&quot;html&quot;&gt;&lt;div style=&quot;border:3px solid red; width:150px; position:relative; top:50px; opacity:0.5; {{Rotatus|-30|display=block}}&quot;&gt;&lt;/div&gt;Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.&lt;/syntaxhighlight&gt;
|&lt;div style=&quot;border:3px solid red; width:150px; position:relative; top:50px; opacity:0.5; {{Rotatus|-30|display=block}}&quot;&gt;&lt;/div&gt;Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.
|}

Serious limitation:

{|class=wikitable
!Syntax!!Result
|-
| &lt;syntaxhighlight lang=&quot;html&quot;&gt;&lt;span style=&quot;{{Rotatus|90}}&quot;&gt;The text will be rotated, but not the space the text need to display. So the cell is not tall enough, but much much too wide.&lt;/span&gt;&lt;/syntaxhighlight&gt;
| &lt;span style=&quot;{{Rotatus|90}}&quot;&gt;The text will be rotated, but not the space the text need to display. So the cell is not tall enough, but much much too wide.&lt;/span&gt;
|-
|}

==TemplateData==
{{TemplateData header}}

&lt;templatedata&gt;
{
	&quot;params&quot;: {
		&quot;1&quot;: {
			&quot;label&quot;: &quot;Rotation angle&quot;,
			&quot;description&quot;: &quot;Positive degrees rotate right, negative values rotate left&quot;,
			&quot;type&quot;: &quot;number&quot;,
			&quot;default&quot;: &quot;0&quot;
		},
		&quot;display&quot;: {
			&quot;label&quot;: &quot;CSS display&quot;,
			&quot;type&quot;: &quot;string&quot;,
			&quot;default&quot;: &quot;inline-block&quot;
		}
	}
}&lt;/templatedata&gt;

==See also:==
* {{tl|Rotate text}}
* {{tl|MirrorH}}

&lt;includeonly&gt;{{Sandbox other||
&lt;!-- Categories and interwikis go here: --&gt;
[[Category:Graphics templates]]
[[Category:Cross-browser compatibility templates]]
}}&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>mwm3gxr8rk8ihfm8rca3vfst2ovc8i7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagina:Cartesius - Meditationes de prima philosophia.djvu/71</title>
    <ns>104</ns>
    <id>72001</id>
    <revision>
      <id>237102</id>
      <timestamp>2025-07-10T12:39:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <comment>/* Nondum emendata */ Paginam instituit, scribens 'non agno{{s}}cat cau{{s}}am ullam qu{{ae}} ad generationem mu{{s}}c{{ae}} concurrat. habeatque tot gradus perfectionis quot habet mu{{s}}ca, cum interim non {{s}}it certus nullam e{{s}}{{s}}e pr{{ae}}ter illas quas agno{{s}}cit, occa{{s}}ionem inde {{s}}umeret dubitandi de re, qu{{ae}}, ut paulo po{{s}}t fu{{s}}ius dicam, ip{{s}}o naturali lumine manife{{s}}ta e{{s}}t. Quibus addo, i{{s}}tud de mu{{s}}cis, cum a rerum materialium con{{s}}ider...</comment>
      <origin>237102</origin>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3047" sha1="56uco7h71w8ghippbz6j6pi2tjcsfoa" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;JimKillock&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;non agno{{s}}cat cau{{s}}am ullam qu{{ae}} ad generationem mu{{s}}c{{ae}} concurrat. habeatque tot gradus perfectionis quot habet mu{{s}}ca, cum interim non {{s}}it certus nullam e{{s}}{{s}}e pr{{ae}}ter illas quas agno{{s}}cit, occa{{s}}ionem inde {{s}}umeret dubitandi de re, qu{{ae}}, ut paulo po{{s}}t fu{{s}}ius dicam, ip{{s}}o naturali lumine manife{{s}}ta e{{s}}t. Quibus addo, i{{s}}tud de mu{{s}}cis, cum a rerum materialium con{{s}}ideratione {{s}}it de{{s}}umptum. non po{{s}}{{s}}e veniri in mentem iis qui meditationes mea{{s}}equuti cogitationem a rebus {{s}}en{{s}}ibilibus ayocabunt ut ordine philo{{s}}o phentur. Non magis urget quod ideam Dei, qu{{ae}} in nobis e{{s}}t, ens rationis appelletis. neque enim hoc eo {{s}}en{{s}}u verum e{{s}}t quo per enretionis intelli. gitur id quod non e{{s}}t, {{s}}ed eo tantum quo omnis operatio intellectus emrationis. hoc e{{s}}t, ens a̓ ratione profectum: atque etiam totus hic munduens rationis divin{{ae}}, hoc e{{s}}t ens per {{s}}implicem actum mentis divin{{ae}} creatum, dici pote{{s}}t. amque {{s}}atis variis in locis inculcari, me agere tantum de perfectione {{s}}iye realitate ide{{ae}} obiectiya. qu{{ae}} non minus qu{{an}}m arti. ficium obiectiyum quod e{{s}}t in idea machin{{ae}} alicuius valde ingenio{{s}}e ex cogitat{{ae}}. cau{{s}}am exigit in qua reyera contineatur illud omne quod in ip{{s}}a continetur tantum obiectiye. Nec {{s}}ane video quid addi po{{s}}{{s}}it ut clarius appareat ideam i{{s}}tam mihi ade{{s}}{{s}}e non po{{s}}{{s}}e ni{{s}}i exi{{s}}tat {{s}}ummum ens, pr{{ae}}terquam ex parte lectoris: ita {{s}}cilicet ut ad ea qu{{ae}} iam {{s}}crip{{s}}i diligentius attendendo liberet {{s}}e pr{{ae}}iudiciis, quibus forte lumen eius naturale obruitur: {{et}} primis notionibus. quibus nihil exidentius aut verius e{{s}}{{s}}e pote{{s}}t, potius quam opinionibus ob{{s}}curis {{et}} fal{{s}}is, {{s}}ed longo u{{s}}u menti infixis, credere a{{s}}{{s}}ue{{s}}cat. Quod enim nihil {{s}}it in effectu quod non vel {{s}}imili vel emmentiori ali. quo modo pr{{ae}}extiterit in cau{{s}}a, prima notio e{{s}}t, qu{{am}} nulla clarior habetur: h{{ae}}cque Fulgaris. anihile nihl fit, ab eo non differt: quia {{s}}i concedatur aliquid e{{s}}{{s}}e in effectu quod non fuerit in cau{{s}}a. concedendum etiam e{{s}}t hoc aliquid a nihilo factum e{{s}}{{s}}e: nec patet cur nihil non po{{s}}{{s}}it e{{s}}{{s}}e rei cau{{s}}a, ni{{s}}i ex eo quod in tali cau{{s}}a non e{{s}}{{s}}et idem quod in effectu. Prima etiam notio e{{s}}t, omnem realitatem, {{s}}ie perfectionem qu{{ae}} tan tum e{{s}}t obiectiye in ideis. vel formaliter vel eminenter e{{s}}{{s}}e debere in earum cau{{s}}is: {{et}} huic {{s}}oli innixa e{{s}}t omnis opinio quam de rerum extra mentem no{{s}}tram po{{s}}itarum exi{{s}}tentia unquam habuimus: unde enim {{s}}u{{s}}picati fuimus illas exi{{s}}tere, ni{{s}}i ex eo folo quod ip{{s}}arum idex per {{s}}en. ius ad mentem no{{s}}tram per venirentQuod autem aliqua idea {{s}}it in nobis entis {{s}}umme̓ potentis. {{et}} perfecti.&lt;noinclude&gt;&lt;references/&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>56uco7h71w8ghippbz6j6pi2tjcsfoa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Batrachomyomachia (Balde)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>72002</id>
    <revision>
      <id>237105</id>
      <timestamp>2025-07-10T16:33:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '{{titulus |Scriptor=Iacobus Balde |OperaeTitulus=Batrachomyomachia  |Annus=1630 |Genera=Carmina epica, saturae |Editio=Poemata, vol. II, 1660 |Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA] }} &lt;center&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI Tuba Romana cantata, AEvo nostro accommodata, et in libros quinque distributa a IACOBO BALDE&lt;/center&gt;   __TOC__   ==Praefatio. == Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis...'</comment>
      <origin>237105</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128467" sha1="4ov9mz610fq8ijmk3u8tmdbp13s87jn" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1630
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}
&lt;center&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI
Tuba Romana cantata,
AEvo nostro accommodata,
et in libros quinque distributa
a IACOBO BALDE&lt;/center&gt;
 
__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo Belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;
==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , Divumque Concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;
==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi Finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>4ov9mz610fq8ijmk3u8tmdbp13s87jn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237106</id>
      <parentid>237105</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T16:38:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237106</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128495" sha1="48b66m760m6t1o748nf99v6dfm09kez" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1630
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo Belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;
==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , Divumque Concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;
==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi Finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>48b66m760m6t1o748nf99v6dfm09kez</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237107</id>
      <parentid>237106</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T16:43:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* Liber I. Caussa et origo Belli. */</comment>
      <origin>237107</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128496" sha1="nqfpgcyf65cw9jzrrsvcevp7zn53qz8" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1630
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , Divumque Concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;
==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi Finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>nqfpgcyf65cw9jzrrsvcevp7zn53qz8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237108</id>
      <parentid>237107</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T16:43:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* Liber III. Iovis , Divumque Concilium. */</comment>
      <origin>237108</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128497" sha1="berkue7ffotlgnqlzeemwl1gybfswc5" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1630
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi Finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>berkue7ffotlgnqlzeemwl1gybfswc5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237109</id>
      <parentid>237108</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T16:44:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* Liber V. Belli et spectaculi Finis. */</comment>
      <origin>237109</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128497" sha1="flid6781mbnu516qnswkq6274jcuc6f" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1630
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>flid6781mbnu516qnswkq6274jcuc6f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237110</id>
      <parentid>237109</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T16:45:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237110</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="128497" sha1="5rbche5g8rjmzg498euhf8qmvh8przm" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1637
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>5rbche5g8rjmzg498euhf8qmvh8przm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237111</id>
      <parentid>237110</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T17:58:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* Liber V. Belli et spectaculi finis. */</comment>
      <origin>237111</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="161385" sha1="jz4sznlr5ojw1hpgz2y39mfvu3yjor1" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1637
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;
==— — —==
 
HABES, amice Lector, Batrachomyomachiam nostram, ex fonte Homeri : utique enim non de palude, etsi de palustribus, deriva vi largius conceptum liquorem, gratia Iuventutis. Ea, sanguinis calore fervida, modico aquae haustu sitim non restinguit. quae ipsa caussa est, quare Orationes hinc inde dispersas, alternis proferentium animi sui sensa longiusculas maluerim. Quasdam agnominationes confinxi; ut, MUSULMANNIGENAE, MAUMYADES, etc. quod existimem similibus, Latini sermonis nitorem propter. ea non obfuscari: cum tantummodo sint Nomina propria et compellationes earum rerum, de quibus reliqua dicuntur. ita integrum panegyricon de laudibus fortissimi Ducis BLICTRI scribere possis. modo tibi talem Ducem proponas, quem BLICTRI voces. Quae vero de altero significant, ea sacrosancta habere fas est, ab uberibus Latinae Nutricis non depellenda. citius enim barbaros Urbe Romana donaveris, quam nova et barbara Verba. quod ipsum olim cuidam Caesari in faciem obiectum est, deinde ex Mure dices me Elephantum fecisse. Quippe ni? tamen ex Musca fieri potest Elephantus, non terrendus a Musca, cum terreatur a Mure. Et vero Homeri haec Audacia est, cui irasci velle, est genuinum et dentes alios omnes perdere. nam sive laudes. sive irrideas; nihilominus septem Civitates de cadavere caeci Poetae litigabunt. Quin potius ipsum poema Homeri degustas: id ex Graeco translatum, non liberiore paraphrasi, sed stricta interpretatione ad literam, ut ne de inventis illustribus quidquam intervertatur, hoc loco subiungere placuit. Scimus gulam Ingeniorum variare. aliis videbitur supervacaneum: alii, nisi ponam, desiderabunt. Itaque Batrachomyomachia HOMERI in hunc modum se habet. 
 
Incipiens primum Musarum Cetum ex Helicone venire, in meo animo preces concipio, gratia cantus, quem nuper in tabulis meis super genua posui; litem immensam, tumultuosum opus Martis , prae me ferens hominibus in aures omnibus immittere: quomodo Mures in Ranas primas consecuti iverunt, terrigenum virorum imitari opera Gigantum . Sic sermo inter mortales erat. tale autem habuit principium. Mus aliquando sitibundus, felis periculo evitato. propinquum in lacum teneram adposuit barbam, aqua delectatus dulci. hunc ubi vidit Limnocharis obstrepera, verbum locuta est tale. O hospes, quis es? unde venisti ad litus? quis te produxit? omnia vere dic, ne mendacem te intellexero. si enim te noverim amicum dignum, ad domum ducam. dona autem tibi dabo hospitalia multa et bona. Ego Rex Physignathus sum, qui per lacum color Ranarum Rex dies omnes: et me Pater Peleus olim genuit Hydromedusae mixtus in amicitia, apud ripam Eridani , et te quidem video pulchrum et fortem, eximium prae aliis sceptriferum Regem, et in bellis pugnacem esse: sed age citius tuum genus commemora. Huic autem rursus Psicharpax respondit, dixitque; curnam genus meum perquiris, o amice, manifestum omnibus hominibusque Diisque, et caelestibus volatilibus? Psicharpax ego vocor, filius Troxartae patris magnanimi. mater Lichomyle , filia Pternotroctae regis genuit autem in tugurio me, et enutrivit cibariis ficibus et nucibus; et eduliis omnigenis. quomodo autem amicum facies me in natura nihil similem? tibi enim vila est in aquis, sed mihi certe, quaecumque apud homines, comedere consuetudo. neque me latet panis ter pistus a bene rotunda mensa; neque placenta extensa, habens multam sesamida? non sectio ex perna, non iecora albam vestem habentia; neque caseus nuper pressus a suavi lacte. Non suavia bellaria, qua et Divi desiderant. neque quacumque ad convivia hominum faciunt coqui, ornantes ollas condimentis variis. nun quam ex bello malum effugi clamorem; sed statim ad pugnam iens propugnantibus mixtus sum. non timui hominem, quam vis magnum corpus ferentem, sed adlectum iens, summum digitum mordeo, et a pede accepi, et dolor non occupavit virum. sine vis non aufugit somnus mordente me. sed duo valde omnia timeo per terram. Accipitrem et Felem, qui mihi magnum luctum adferunt, et decipulam molestam, ubi dolosum exsistit fatum, plurimum Felem pertimesco, quae optima, quae me, per foramen perquirit. non comedo raphanos, non caules, non cucurbitas, non betis viridibus pascor, neque apiis. haec enim vestra sunt edulia per lacum. Ad hac autem subridens Physignathus contra locutus est. O hospes, valde gloriaris ob ventrum, sunt et nobis multa valde in lacu et in terra mirabilia visu. Ancipitem enim dedit victum Ranis Saturnius Iuppiter : saltare in terris, et in aquis corpus cooperire. Si autem vis, et hac scire facile est. portem te in humeris, tene autem me, ne aliquando pereas sic gavisus in meam domum venies. Sic certe, inquit, et terga dabat. Ille autem ascendebat velociter, manus habens tenerum per collum: saltu facili. Et inprimis gaudebat, quando intuebatur vicinos portus, natatione gaudens Physignathi ; sed quando iam utique undis purpureis submergebatur, multum lacrimabatur. inutilem poenitentiam accusabat, evellebat comas, et pedes stringebat per ventrem. cor concutiebatur insolentia, et in terram volebat videre. Vehementer autem ingemiscebat timoris frigidi necessitate, caudam qui. dem inprimis extendit in aquis, tamquam remum trahens supplicansque Diis in terram venire, aquis purpureis sub mergebatur, multum autem clamabat, et talem dixit sermonem; ab ore autem pronuntiabat: Non sic humeris portavit onus amoris Taurus, quando Europam per undam duxit in Cretam: ut me navigans humeris super vectum duxit ad domum Rana elevans pallidum corpus aqua alba. Hydrus autem ex improvisa apparebat horrendum spectaculum utrisque. erectum super aquam habebat collum. Hunc conspicatus, ingressus est Physignathus , non quidquam intelligens, qualem socium perditurus erat per lacum. Ingressus est autem profunditatem lacus, et evitavit Parcam nigram. Ille autem ut relictus est, cecidit supinus statim in aquam. manus autem stringebat, et moriens stridebat. Sape quidem ingrediebatur in aquam; saepe autem rursus calcitrans egrediebatur. mortem autem non poterat evitare madentes enim pili plurimum pondus trahebant in ipso. aquis autem periens tales locutus est sermones. Non latebis utique Deos Physignathe , hoc patrato, naufragum qui iecisti a corpore, ut a petra non certe me per terram melior eras, o pessime, pancratioque luctaeque, et adcursum sed deceptum in aquam me proiecisti. Habet Deus ultorem oculum. poenam tu solves Murium exercitui, neque evitabis. haec locutus, exspiravit in aquis. hunc autem vidit Lichopinax ripis insidens mollibus. qui vehementer ululavit, et currens annuntiavit Muribus. 
 
UT autem didicerunt mortem; ingressa est ira perniciosa universos. et tunc praeconibus suis iusserunt sub diluculum proclamare ad concionem Troxartae , in domum patris infelicis Psicharpagis , qui per lacum supinus natavit, mortuum corpus. neque iuxta ripas erat iam miser. medio autem natabat ponto. Ut autem venerunt festinantes cum Aurora: primum surrexit Troxartes ob illuminatus, dixitque sermonem. O amici, tametsi salus ego multa mala passus ex Ranis: sors mala omnibus facta est. Sum autem ego infelix, postquam tres filios perdidi. et quidem primum occidit rapiens inimicissima Felis, extra foramen captum. Alium rursus viri crudeles ad mortem duxerunt vanioribus artibus, ligneo dolo excogitato, quam decipulam vocant, Murium perditricem. Qui tertius erat dilectus mihi et matri inclutae: hunc suffocavit Physignathus in profundum ducens, sed, agedum, armemur, et exeamus in ipsas, corporibus exornatis armis variis. Haec locutus persuasit armari universos: hos quidem utique Mars , belli curam habens. Ocreas primum circa tibias posuerunt, effractis fabis viridibus, beneque aptatis: quas ipsi per noctem stantes comederunt. thoraces autem habebant calamis circumdatis a coriis, quos Fele excoriata scienter fecerunt. Clipeus erat Lucernae medius umbilicus, lancea longae acus; omnino aereum opus Martis . at cassis in temporibus erat testa nucis. sic quidem Mures erant armati. Ut autem intellexerunt Ranae, egressae sunt ab aqua, in unum locum profectae: consilium coegerunt belli mali. Considerantibus autem ipsis unde seditio, vel quis tumultus; Praeco venit ferens sceptrum in manibus, Tyroglyphi filius magnanimi Embasichytros , nuntians belli malam famam, dixitque sermon em. O Ranae, Mures vobis minitati miserunt, ut edicerem armari ad bellumque pugnamque. viderunt enim per aquam Psicharpaga , quem occidit vester Rex Physignathus . sed pugnate, quaecumque inter Ranas egregiae genitae estis, sic loculus disparuit. sermo autem murium in aures ingressus conturbavit mentes Ranarum superbarum. accusantibus autem ipsis, Physignathus dixit surrectus: O amici: non occide Murem, neque vidi pereuntem: omnino suffocatus est ludens iuxta lacum, natatum Ranarum imitatus. at pessimi nunc me accusant, qui non sum in caussa. Sed, age, consilium inquiramus; ut dolosos Mures deperdamus. etenim ego dico, ut mihi apparent esse optima. corporibus ornatis armati stemus universi summas iuxta ripas, ubi praeceps est locus. quando autem impetu facto in nos venerint, correptis galeis quicumque prope obviam venerint, in lacum ipsos cum armis statim deiciamus. sic enim illis suffocatis, qui expertes sunt natandi, constituemus laeto animo statim Murium occisorum hic trophaeum. sic locatus armis induit universos. Foliis quidem malvarum tibias suas circum cooperuerunt. Thoraces habuerunt viridibus latis a betis. folia brassicarum in clipeos bene aptaverunt. lancea atutus iuncus, unicuique longus aptatus erat, et galea cochleis subtilibus capita circum cooperiebant. Munita autem steterunt in ripis altis, conquassantes lanceas. animo plena erat unaquaeque. IUppiter autem ubi Deos vocasset in caelum astriferum, et belli multitudinem ostendens, potentesque pugnatores multos et magnos, et lanceas longas ferentes. qualis Centaurorum exercitus procedis et gigantum , suaviter ridens interrogabat: qui Ranis auxiliatores vel Muribus immortalium? et Palladem allocutus est. O Filia, Muribus nun quid auxiliatura ibis? etenim tuum per templum semper exsultant universi, odore delectati, et cibariis, ex sacrificiis. Sic dixit Saturnius . hunc autem allocuta est Tallas: O pater, non certe ego umquam Muribus, cum vexarentur, venirem auxiliatrix: quoniam mala multa mihi fecerunt, coronas destruentes et lucernas, caussa olei. Hoc autem meam valde momordit mentem, quod fecerunt. Peplum meum corroserunt, quod texui elaborando ex tramae subtili, et stamen subtile nevi, foraminaque fecerunt. at sutor mihi institit exigitque a me usuras: huius gratia irata sum. Mutuata enim subtextum, et non possum restituere. Sed veque Ranis auxiliari velim: sunt enim neque ipsae mentibus firmae. Sed me primum ex bello redeuntem, postquam valde defatigata fui; somno indigentem non per miserunt tumultuantes, parum oculos declinare. ego insomnis iacebam caput dolens, donec clam vvit gallus gallinaceus Sed age cessemus Dii iis auxiliari, ne aliquis vestrum vulneretur telo acuto. sunt enim cominus pugnantes, etiamsi Deus contra veniret. omnes autem de caelo. delectemur litem videntes. ut dixit, huic post paruerunt Dii alii, Omnes simul autem collecti venerunt in unum locum. 
 
AT venerunt Praecones duo signum belli ferentes. et tunc Culices magnas tubas habentes vehementer tuba clangebant belli strepitum. coelitus autem Iuppiter Saturnius intonuit signum belli mali. Primus autem Hypsiboas Lichenotem vulneravit lancea, stantem inter propugnatores, per ventrem in medium hepar. concidit ergo pronus, et teneras pulvere foedavit comas. Troglodytes autem post ipsum iaculatus est Pileona . infixit in pectore solidam lanceam. hunc autem cadentem cepit nigra mors, et anima ex corpore evolavit. Seutlaeus occidit percusso corde Embasichytrum : Artophagus autem Polyphonum per ventrem percussit, qui cecidit supinus, et anima membris evolavit. Limnocharis , ut vidit pereuntem Polyphonum , Troglodyten petra molari vulneravit praeveniens collum iuxta medium. huic igitur caligo oculos operuit Lichenor autem ipsius observabat lanceam lucidam, et percussit (neque aberravit) per hepar. ut autem intellexit Crambophagus , ripis profundis incidit fugiens. sed neque sic effugit in aquis, impulit enim ipsum. qui concidit, nec respiravit. tingebatur sanguine lacus purpurea. ipse iuxta litus extensus est, intestino pinguibus impetu ruens in ilia. Limnisius autem in ripis Tyroglyphum spoliavit. Pternoglyphum conspicatus Calaminthius in timorem venit saltavit ergo in lacum fugiens, clipeo proiecto. Hydrocharis autem occidit Pternophagum Regem saxo percussum per guttur. cerebrum autem ex naribus stillabat, polluebatur sanguine terra. Lichopinax occidit irreprehensibilem Borborocoeten , lancea impetu facto. mox caligo oculos cooperuit. Prassiphagus conspicatus pede traxit Cnissodiocten , in lacu autem suffocavit, comprehensa manu cervice Psicharpax autem ultus est socios mortuos, et percussit Pelusium in medium hepar. qui cecidit illi ante, anima ad infernum iit. Pelobatus conspicatus luti manipulum iecit in ipsum, et frontem inunxit et excaecavit, propemodum iratus est certe ille, ubi coepisset manu forti, qui iacebat in campo lapidem, ponderosum pondus terrae: hoc percussit Pelobaten sub genua. tota autem fracta est tibia dextra, ceciditque supinus in pulveribus. Craugasides autem ultus est, et rursus ibat in ipsum; percussitque medium per ventrem. totus ei intro actus iuncus ingrediebatur, et humi effundebantur universa intestina, extracta a lancea manu gravi. Sitophagus autem ut vidit in ripis fluminis, claudicans ex bello recedebat, et angebatur valde, saltavitque in fossam, ut aufugeret diram perniciem, Troxartes autem percussit Physignathum in pedis summitatem, qui celeriter, quoniam angebatur, saltavit in lacum fugiens. Troxartes ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, et iui incurrit rursus occidere desiderans. Prassaeus ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, venit per propugnatores, et iaculatus est acuto iunco: neque fregit scutum: tenebatur autem ipsius lanceae acies. 
 
ERat autem quidam inter Mures iuvenis filius, egregius inter alios, cominus pugnans, carus filius irreprehensibilis Artepibuli . Princeps ipsum Martem ostendens, robustus Meridarpax , qui solus inter Mures dominabatur pugnando. stetit autem iuxta lacum elatus solus ab aliis. iactabat vero se depopulaturum Ranarum genus bellacium. et certe perfecisset, quoniam magnum ipsi robur erat, nisi statim intellexisset pater hominumque Deorumque, et tunc pereuntes Ranas miseratus fuisset Saturnius . moto autem capite talem locutus est vocem. O Dii, certe magnum opus in oculis video. Non parum me stupefecit Meridarpax , per lacum trucidare Ranas desiderans, sed celerrime Palladem mittamus, tumultuosum item et Martem , qui insum arcebunt, a pugna robustus quantumvis sit. Sic locutus Iuppiter . Mars respondebat sermone: neque certe Palladis , o Iuppiter , potentia, neque Martis , poterit Ranis auxilio depellere diram perniciem. sed, age, omnes eamus auxiliatores: vel tuum iaculum moveatur magnum, quod Titanas sustulit horrendum operans: quo Titanas occidisti egregios ultra omnes, Enceladum que ligasti, et agrestia genera gigantum . Sic certe dixit. Saturnius autem iaculatus est ardens fulmen. primum quidem intonuit, magnumque commovit caelum sed postea fulmen, terribile Iovis telum, misit in volvens; illudque evolavit e manu regis, omnes quidem utique terruit iaculatus Ranasque Muresque, sed neque sic cessavit Murium exercitus, sed adhuc amplius cupiebat depopulatum ire Ranarum genus bellacium: nisi ab Olympo Ranas miseratus fuisset Saturnius , qui tunc Ranis auxiliatores illico misit. Venerunt autem ex improviso habentes incudes in tergo ungulis curvis oblique ingredientes, tortuosi, habentes furficulas in ore, ostripelles, ossei natura, lati humeros, rutilantes in humeris, blaesi, nervosis cervicibus, a pectoribus intuentes, octopedes, bicipites, manibus qui capi nequeant (illi autem vocantur Cancri) qui Murium caudas oribus incidebant, etiam pedes et manus. Flectebantur autem lanceae quos et timuerunt miseri Mures, neque sustinuerunt. In fugam ergo vertebantur. occi. debat autem sol iam, et belli finis unius diei perfectus est. ATque haec est illa Lacubus et Cavernis nota Maeonii Vatis Batrachomyomachia. Lector: in quam Olympiaden arbitraris incidisse? Multi multa coniciunt, plures omnino tacent. plerique annum indagare desperant. Existimant autem Principi Poetarum fidem habendam; SACRUM SOMNIUM, ex animo demisso venerandum potius, quam temerario ungue excutiendum esse. Quamquam nullus dubito, quin ipso Homero adhuc in vivis canente, fatalis haec pugna, cervicibus Graeciae magna ex parte iam incubuerit. 
 
De NOSTRA quid sentis? cui tempori imputatur? omne, an aliquod praesagium iam impletum. Equidem Bellum formidolosum, eventibus et mysteriis stipatum ante oculos latet. Saperdae omnia exploraturi, ipsi Delphos mittant Legatos, offerant tributum curiosi laboris. ipsi scrutentur, et Apollini (si domi sit) supplicent, in clara responsa sollicitando. Ego pedem hinc extrico. Quid igitur praefatus sum: me scienter fixisse signa, sub tentorio et aenigmate excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Ita est. pleraque non nescio. Et hercule, propiore coniectura assecutus, crediderim bonam partem huius Batrachomyomachiae fuisse a Bellis Punicis exhaustam. Ita lib 3. num. 4. ipse Iuppiter orans persuadet. possit videri Mausolus sustinere personam Hannibalis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibalis] &lt;/font , Mures Carthaginiensium . nam quid nigri semper et Mauri . Maurusii nominantur? Cur Mausolus lib. 3. num. 7. iactat Punicos astus, et multum Afri , etc. Ut contra Batrachos, veteres Romanos esse necessario intelligas. Physignathus furiosus et turgens, quid si Flaminius sit, homo temerarius, contra auspicia profectus? quid si M. Minutius aut Terentius Varro ? De Lacu dubitas? I vise Thrasymenum Lacum , et miraberis horrendas caedes Batrachorum. adi Cannas , locum palustrem, uligine obsitum et cannis, amica Ranis nomina. pro! qui acervi cadaverum. caesa eo proelio Romanorum quadraginta quinque milia, cum Paulo Consule et Senatoribus LXXX. consularibus atque praetoriis, aut aedilitiis triginta. quae nota sunt. Fabius M. Seutlaeum imitatus, Limnocharin Romam captivam liberavit. Natura et bona Caussa apud Iovem perorante, Maurorum vis elisa est. Hannibal, Scipionis Africani chelis incisus (cancri signum, ut quidam tradidere, corpori a genitrice impressum gerentis) ex Italia in patriam fugere coactus, denique miserando Fato occubuit. Quo Myocephalo quid umquam truculentius exstitit? in quas non formas se, indole Mausoli , mutare novas ausus, aliam semper aliamque barbam, et capillamentum novo mutavit. Dices: Mures senatum coegisse, consules adfuisse, lictores, fasces, secures, signa utique Romanorum , non Carthaginiensium . Respondeo primo: a Vaticinantibus peristases misceri: neque necessum esse, ut omnia in quocumque genere similia inventa, modo potissima exhauriantur. deinde Carthago aemula Romae , plurimis ornamentis tantae Reipublicae respondit. Hannibal omnino contemptor Urbis a se propemodum saltu superatae, Capuae in Campania , togas ritusque Ausonios imitando, in ludibrium dedit. Si interroger, quis Maurus Psicharpax submersus sit: quaerendum potius censeam, quot Poeni primo secundoque Bello Punico occisi sint; dum Sardiniam , Siciliam , etc. (micas scilicet Imperii Romani ) clandestinis furtis subtrahere certarunt. De faece militum ac vulgo non laboro. Artemisia Carthago est, cum mortuo Hannibale suo exstincta: aut tota Africa, submissis semper novis suppetiis, commeatu armisque instructa, furens instar Libycae Leaenae. Sed haec hactenus: nec plura: ne ingenioso Lectori diffidere videamur. At enim et sequentibus saeculis, non una Batrachomyomachia Orbi puniendo obrepsit. In Pharsalia simillima saeviisse videtur. Immo de integro veros Mures ac Ranas concurrisse, codem tempore, quo Gener et socer conflixere, docent Historici. namque tunc universus Orbis pluribus prodigiis laboravit. astra cadere visa. de caelo Capitolium tactum. pecudes locutae feruntur. sanguine et lapidibus pluit, pluisse etiam Ranis in comperto est. quantam Batrachomyomachiam, et civile bellum inde exortum facilius credo. tamen non absque caussa quaerendo metuit Troxartes lib. Mnum. 3. Si pluit aut cepis, aut, quod pudet edere, Ranis. Et vero his interea si titillet Animus ad ulteriora tempora non progressurus. potest tamen progredi. Sisto prius Synopsin, quam alium usum nostrae Batrachomyomachiae. 
===Synopsis libri primi.===
 
I. LImnocharis Ranarum Regis Physignathi soror, occasio prima belli: cum Psicharpage Musculo e lacu bibente, Fatis ita ferentibus, orditur alloquium, miscetque sermonem et aquam. 
 
 
Exiguae caussae ingentia saepe bella movere.&lt;br&gt; 
Unica vox secius accepta vicem classici fuit.&lt;br&gt; 
Tria verba armatos stravere exercitus.&lt;br&gt; 
 
II. Frater Physignathus intervenit, seu casu, seu saltu: ambigi enim potest. is, ut genium Hospitis ad ripam stantis irritaret, Regni sui delicias palustres, inflatis buccis fastuose iactat. 
 
Adhuc verum illud: Natura beatis omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti. 
 
III. Musculus luculenta Oratione, non minus suae gentis fortunam moresque depingit, et praefert multis Persicis parasangis. &lt;br&gt;
Non quod quisque habet, hoc bonum: sed quo quisque contentus est, hoc iucundum.
 
IV. Physignathus obficit subeunda Muribus discrimina; ( Psicharpage tamen omnia extenuante) Ranarum securam felicitatem extollit. denique multis utrinque acceptis et redditis vocibus, Stagni sui fines in Palatium, se in navim et Argonautam offert. &lt;br&gt;
Exeat Orbe, omnia qui metuit discrimina: vam Vitai his modus et ratio est, ut non secura sit ulla. 
 
Qui fit, quod plures malint esse miseri, quam videri! 
 
V. Nempe pretiosa invitatio et vanitas promissorum distrinxere adipatum ingenium curiosi Musculi. Auribus accepta oculis usurpaturus, trahitur cupiditate visendi. Mox Ranam navalem conscendit, experturus etiam suo damno Maris pericula, 
Sensim ad declivia fertur Mens blando pulsata malo.&lt;br&gt; 
Hominum vesana cupido Invenit naves, et monstra natantia vidit.&lt;br&gt; 
Ausus sese committere vento atque Mari, quidvis audet.&lt;br&gt; 
 
VI. Physignathus ab serpente (Balaena Lacus) emerso ex aquis conterritus; seu dolo malo, seu metu vano Subducit tergum insidenti Psicharpagi . is destitutus carina, medio in gurgite submergitur; Diis et Sociis in vota ac suppetias nequidquam vocatis. 
Iuste naufragio perit,&lt;br&gt; 
Qui non naufragium fugit.&lt;br&gt; 
Ridet Neptunus , Nauta deflente cadaver.&lt;br&gt; 
===Synopsis libri secundi.===
I. Posteaquam cari funeris tristissima percrebuit fama: Troxartes Psicharpagis submersi Pater, pene ultra Muris nigri vires, ira excanduit. &lt;br&gt;
Nam quae orba est catulis, quaeque sera est Tigris.&lt;br&gt; 
Hac et peior homo, cum furere incipit.&lt;br&gt; 
 
II. Cogit altero statim die, quamquam nubilo senatum, exploraturus ultricem sententiam. 
Si ulla in re deliberandum est, maxime ubi bellum suscipiendum: multo maxime, an inferendum.
 
III. Eum in finem coram sociis ferociter perorat ira magis et dolore, quam consilio agitante animos, bellum in Ranas decernitur, volente ac iubente S.P.Q.M. &lt;br&gt;
Cum surdae sunt aures, obstrepente ira, gratis cogitur senatus: et quid nisi Tiberiana ludibria exspectat:&lt;br&gt; 
Iniustum bellum Turcarum est, quod sumpto odio meditantur.&lt;br&gt; 
 
IV. Bellicae feruntur Leges. arma paraturi domum discedunt. &lt;br&gt;
Ubi nullis legibus ensis servit; ihi potius credas certare latrones.&lt;br&gt; 
 
V. Tertio die in campum descendunt, muniunt castra. censentur milites, furor et dolor arma ministrant. Formicis sua bilis inest, et Muribus ira.&lt;br&gt; 
Nil adeo vile est, quod se non vindice laesum&lt;br&gt; 
Utatur.&lt;br&gt; 
 
Recte quidam: Castra opportuno loco et in tempore munita, tentorium sunt victoriae. 
 
VI. Vastam multitudinem, sed capite, hoc est, belli Duce destitutam, prope in fatale dissidium scindunt duo nequissimi Myocephali : dum se ad duellum provocant, flagrantes ambitione Imperii. &lt;br&gt;
Quid prodest vastum Polyphemi corpus in antre,&lt;br&gt; 
Cum monstro horrendo, informi, sit lumen ademptum.&lt;br&gt; 
Quid faciat miles validis robustus in armis&lt;br&gt; 
Sublato Duce? sternetur, tumulosque cadendo&lt;br&gt; 
Implebit.&lt;br&gt; 
Numquam minus in bello necessaria Ducis praesentiae cognoscitur, quam cum praesens est: nun quam magis, quam cum abest.&lt;br&gt; 
Reges, florentia Regna qui vultis servare diu, prohibete duella.&lt;br&gt; 
 
VII. Iuppiter tumultum plebis sedaturus, in eligendum Imperatorem belli, excitat Mausolum . stupenda huius Regis metamorphosis, plectente Nemesi rapinas, eius oratio, electioque bellum promovent. &lt;br&gt;
Ut nulla cinerum virtus includitur urna;&lt;br&gt; 
Sed sanctas sequitur numquam revocabilis Umbras:&lt;br&gt; 
Sic etiam nigris haerent post funera noxae&lt;br&gt; 
Manibus; et vivos Fures monumenta loquuntur.&lt;br&gt; 
 
VIII. Tyroglyphus ferocis ingenii musculus, nomine Mausoli , Physignatho Regi Ranarum, bellum imprudenter denuntiat. 
 
Furiosus Legatus; etiam cum pacem offert, tuba canit, non facile mittendus. Refert, quis Martem ad convivium in vitet. 
 
IX. Physignathus irritatus superbe respondet. bellum acceptat. urit Legatum sarcasmis. omnem Paludem in arma vocat. 
 
Periculosum est, hosti quantumvis debili, in proprio Regno, minaciter deferre bellum. tenuis vapor, collectus primo in nubes, deinde etiam in tonitrua et fulmen e vadit. X. Ranarum arma spirantium votum ad Martem . 
 
Recte Veteres: Ante tubam fer tura Iovi , fac votae Gradivo . 
 
Impius miles, accusat caecitatis, ad se venientem victoriam. 
===Synopsis libri tertii.===
I. IUppiter Editor huius cruenti Muneris sive Batrachomyomachiae, accito primum Marti , mentem suam ludibundus explicat. 
 
II. Illi vero fastidiosis auribus propositum accipienti, Pater opportune salutare suae mentis aliud Decretum ingerit. 
 
III. Stomachantis Gradivi inflammata Oratio indignatur numen altissimis rebus ab omni aevo destinatum, nunc quidem ab Iove putidis Muribus ac Ranis bellaturis praefici. 
 
IV. Placando Marti Iuppiter Batrachomyomachiae mysticum spectaculum aperit. docet prolusionem duntaxat esse crudelissimorum inter homines conflictuum, qui ex Fatorum specula evolaturi, posteris saeculis ingruent. 
 
V. AEvi nostri ferrei non perfunctoria mentio facta, mire Martem exhilarat. 
 
VI. Acquiescit Mars consilio Iovis . Dii Deaeque, excepta Iunone , conveniunt in pensili nubium theatro. 
 
VII. Pallas a Genitor rogata, ut Mures tutetur in acie, ore rotundo abnuit. caussas affert. palmariam scilicet, a Myocephalis erosum summae elegantiae Peplum. 
 
VIII. Eius quantum reliquiae permittunt, Descriptio. 
 
IX. Famosi Gigantis huius aevi M. DC, tragicus exitus, et facta, in Palladio Peplo signata. 
 
X. Sed et Latona Ranis certantibus praeesse detrectat; nec immerito. 
 
XI. Indigna Veneris querela contra Musculos. 
 
XII. Iovis Pathetica oratio, Caelicolas accersitos docentis caussam permittendae Batrachomyomachiae 
===Synopsis libri quarti.===
 
I. TYroglyphus redux, exponit Mausolo Physignathi fastum et minas. vociferatur, omnia hostilibus in armis esse. tota Mauritania in defensionem et occursum excitatur. 
 
Iacta est alea: transivimus Rubiconem . Ante statuam Martis , diu et mature delibera: nam belli semel suscepti impetum sistere non cuius vis est. 
 
II. Utraque acies adversa sub teli iactum educitur, Physignathus princeps adoritur Mures. mutuis vulneribus strages accumulat primus furor. 
 
Aciem et convivium instruere eiusdem artis esse, scite dixit Paulus Aemilius . 
 
Primo congressu, uter exercitus superaturus sit, ne Mari quidem novit. 
 
III. Duum Musculorum Fratrum memorabilis caedes. Limnisii item et Polyphoni Batrachorum. Tyroglyphi ferro flammaque grassantis rapidi successus. 
 
Multa cadavera, et hostium quidem, non sunt signum victoriae. 
 
IV. Murium in pugnando secunda fortuna. Ranae turmatim funduntur. Limnocharis capitur. 
 
Fortuna ubique aliquid potest; in bello omnia. 
 
V. Scelere Lichenoris , Hypsiboanta tubicinem contra ius gentium violantis offensa Bellona , desertis Muribus, cum Ranis facit. 
 
Qua non videtur Deus, humanis interest: inquit Publ. Syrus Mimus . 
 
Vis miles Rhamnusiam videre? occide innocentem. 
 
Impietas cum gaudere vult, se ipsam destruit. 
 
VI. Physignathus collecto suorum agmine, secundum concionem militarem habitam, invectus in hostem, ingentem stragem Murium edit. &lt;br&gt;
Praesens periculum, cum exsorbendum est, perdit medium nomen.&lt;br&gt; 
Spes, devorata mente, spes est pertinax; Et,&lt;br&gt; 
Illicium honestae mortis, est ipsa desperatio.&lt;br&gt; Necessitas extrema, est antecedentium fames. omnes consumit.&lt;br&gt; 
 
VII. Bellicosus interitus Artepibuli . quem Musculum incredibilis nequitiae, ex Thessalia oriundum, et ab unguiculis primoque furto magicis herbis nutritum, ideoque praefidentem in bello, Calaminthius insignis heros ex Batrachis, summa virtute sternit. &lt;br&gt;
Timoris arguitur miles, qui herbis, et non serro sidit.&lt;br&gt; 
Fortissimorum legio scribi potest, prudentium vix manipulus.&lt;br&gt; 
 
VIII. Artemisiae Amazonis pharetratae spectata laus in armis. animus et ferocia plus quam virilis. 
Feminarum est vehementer velle.&lt;br&gt; 
Femina in omni animalium genere crudelissimae, quod agit, satagit.&lt;br&gt; 
Est cupiditati et ipsa tarda celeritas.&lt;br&gt; 
 
IX. Troxartes senex. Pater Psicharpagis , pugnando Occumbit. Borborocoetes , alter Tydeus utitur belli successibus, et saevit. 
 
Dixit quidam: senilis ira, aristae ad instar rumpitur. 
 
In bello clemens est, qui nullum bis occidit. 
 
X. Ranae magna Murium caede facta, per aciem divisam ad ipsum Mausolum penetrant. Limnocharis captiva vinculis eripitur. funera. 
 
Nec ridenti Mari fidendum; nec irato Marti diffidendum esse; Quidam monuit. 
 
XI. Seutlaei Batrachi strenui bellatoris caedes. Mausolo ultima desperatione saevienti dehiscit tellus. interitus Duce Myocephalorum dignissimus. 
 
Quid titulos iactas, ferrumque nocentius auro victor ovans? sorbet tamen omnia denique fossa. 
 
XII. Ranarum in exercitu fremitus exsultans. Io triumphe! 
 
Nullum lucrum luculentius Victoria. pressis tamen manibus tenendae: nam ut fortuna lubrica est.
===Synopsis libri quinti.===
 
I. BAtrachorum triumphus ante victoriam, otium vituperabile, damnosa securitas. 
 
Victori timere quid potest? quod non timet. 
 
In bellicis nihil tuto contemnitur. 
 
QUIS HOC PUTASSET, aut vox est inertium, aut nimis felicium. 
 
Securitas victoris, victoriae est occasio. 
 
II. Artemisiae oratio Polemica. ca Musculi animantur et instaurant vires, numquam magis metuendi. &lt;br&gt;
Est aliquid, armata mulier, et loquens.&lt;br&gt; 
Etiam spei sit caussa, desperatio.&lt;br&gt; 
Fortitudo, quae deinde in nervum erumpit, ferrea est.&lt;br&gt; 
 
III. Ranae socordes inopinis armis obruuntur. Hydrocharis innocens cum nocentibus perit. Borborocoetes , Pelusius , Calaminthius fortissimi milites sternuntur. Rex Physignathus hasta confoditur. &lt;br&gt;
Omnia in bello valent, praeterquam una excusatio.&lt;br&gt; 
Virtutis est, victoriam consequi; ea frui, felicitatis.&lt;br&gt; 
Didicit Achilles et Dea natos mori.&lt;br&gt; 
 
IV. Mures crudeliter victoriam exercent, deleturi ipsum nomen Batrachorum, nisi Natura omnium parens, maiore quam tribunicia potestate usa, diris votis ac propositis intercederet. 
In tristibus mage serves quam in laetis modum.&lt;br&gt; 
Fulmen est, ubi cum potestate habitat iracundia.&lt;br&gt; 
Felicitatem frena, facilius reges.&lt;br&gt; 
 
V. Facundi doloris Oratio, quam ex visceribus Natura miserans effundit apud Iovem , et Ranarum caussam agit. 
 
VI. Repentinus Iunonis adventus, diuturniorem suam absentiam excusat, et perorantem Naturam iuvat. 
 
VII. Annuit Iuppiter Naturae precibus, impetum Musculorum sistere, et ferociam domare paratus, molitur fulmina. VIII. Ea Meridarpax insuper habet. vapore tonitrali nequid quam terretur, Myocephalus ipso Mezentio contemptore Deum improbior. 
 
IX. Hercules in protervos Mures clavam exercere prohibitus, sui ipsius probri materiam seminat. 
 
X. Dedignatus Iuppiter fulminare putidam Musulmannorum nationem; eam Cancri caelestis, fraternis cohortibus armati, occursu dissipat. &lt;br&gt;
Semper Iovis tali cadunt feliciter.&lt;br&gt; 
 
XI. Enimvero clypeis hastisque proiectis, fugitivi ex acie Musculi, in hereditarios hostes incidunt. Feles fame propemodum enectae, iterum tripudiant. 
Bellum inchoant inertes, fortes finiunt.&lt;br&gt; 
 
XII. Iuppiter prius quam spectaculo finem imponat, fabam ludificationis in Herculem commeritum cudit. Descriptio fulminis primae magnitudinis, et ex intimo Iovis thesauro deprompti. 
 
XIII. Hercules immani confidentia, hoc fulminis genus contrectaturus, sit toto fabula caelo. eiusmodi telum Iuppiter minatur, invito se, huius Batrachomyomachiae in modum Romani Muneris editae, notitiam publicanti. Phoebo negotium dat, ut Poetam tempori haec bella descripturum provideat. 
 
XIV. Offert se, suosque, Genitori Apollo . Simul tamen explicat difficultatem impositae provinciae: quando praesentiat paucitatem Vatum tractabilium, neque dedignantium, etiam humilibus et minimis reculis (Muribus utique ac Ranis) obsequium impendere.</text>
      <sha1>jz4sznlr5ojw1hpgz2y39mfvu3yjor1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237112</id>
      <parentid>237111</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T18:00:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* — — — */</comment>
      <origin>237112</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="161185" sha1="7oulsfpygmfwwixvda6tnph882juz3l" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1637
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;
==— — —==
 
HABES, amice Lector, Batrachomyomachiam nostram, ex fonte Homeri : utique enim non de palude, etsi de palustribus, deriva vi largius conceptum liquorem, gratia Iuventutis. Ea, sanguinis calore fervida, modico aquae haustu sitim non restinguit. quae ipsa caussa est, quare Orationes hinc inde dispersas, alternis proferentium animi sui sensa longiusculas maluerim. Quasdam agnominationes confinxi; ut, MUSULMANNIGENAE, MAUMYADES, etc. quod existimem similibus, Latini sermonis nitorem propter. ea non obfuscari: cum tantummodo sint Nomina propria et compellationes earum rerum, de quibus reliqua dicuntur. ita integrum panegyricon de laudibus fortissimi Ducis BLICTRI scribere possis. modo tibi talem Ducem proponas, quem BLICTRI voces. Quae vero de altero significant, ea sacrosancta habere fas est, ab uberibus Latinae Nutricis non depellenda. citius enim barbaros Urbe Romana donaveris, quam nova et barbara Verba. quod ipsum olim cuidam Caesari in faciem obiectum est, deinde ex Mure dices me Elephantum fecisse. Quippe ni? tamen ex Musca fieri potest Elephantus, non terrendus a Musca, cum terreatur a Mure. Et vero Homeri haec Audacia est, cui irasci velle, est genuinum et dentes alios omnes perdere. nam sive laudes. sive irrideas; nihilominus septem Civitates de cadavere caeci Poetae litigabunt. Quin potius ipsum poema Homeri degustas: id ex Graeco translatum, non liberiore paraphrasi, sed stricta interpretatione ad literam, ut ne de inventis illustribus quidquam intervertatur, hoc loco subiungere placuit. Scimus gulam Ingeniorum variare. aliis videbitur supervacaneum: alii, nisi ponam, desiderabunt. Itaque Batrachomyomachia HOMERI in hunc modum se habet. 
 
Incipiens primum Musarum Cetum ex Helicone venire, in meo animo preces concipio, gratia cantus, quem nuper in tabulis meis super genua posui; litem immensam, tumultuosum opus Martis , prae me ferens hominibus in aures omnibus immittere: quomodo Mures in Ranas primas consecuti iverunt, terrigenum virorum imitari opera Gigantum . Sic sermo inter mortales erat. tale autem habuit principium. Mus aliquando sitibundus, felis periculo evitato. propinquum in lacum teneram adposuit barbam, aqua delectatus dulci. hunc ubi vidit Limnocharis obstrepera, verbum locuta est tale. O hospes, quis es? unde venisti ad litus? quis te produxit? omnia vere dic, ne mendacem te intellexero. si enim te noverim amicum dignum, ad domum ducam. dona autem tibi dabo hospitalia multa et bona. Ego Rex Physignathus sum, qui per lacum color Ranarum Rex dies omnes: et me Pater Peleus olim genuit Hydromedusae mixtus in amicitia, apud ripam Eridani , et te quidem video pulchrum et fortem, eximium prae aliis sceptriferum Regem, et in bellis pugnacem esse: sed age citius tuum genus commemora. Huic autem rursus Psicharpax respondit, dixitque; curnam genus meum perquiris, o amice, manifestum omnibus hominibusque Diisque, et caelestibus volatilibus? Psicharpax ego vocor, filius Troxartae patris magnanimi. mater Lichomyle , filia Pternotroctae regis genuit autem in tugurio me, et enutrivit cibariis ficibus et nucibus; et eduliis omnigenis. quomodo autem amicum facies me in natura nihil similem? tibi enim vila est in aquis, sed mihi certe, quaecumque apud homines, comedere consuetudo. neque me latet panis ter pistus a bene rotunda mensa; neque placenta extensa, habens multam sesamida? non sectio ex perna, non iecora albam vestem habentia; neque caseus nuper pressus a suavi lacte. Non suavia bellaria, qua et Divi desiderant. neque quacumque ad convivia hominum faciunt coqui, ornantes ollas condimentis variis. nun quam ex bello malum effugi clamorem; sed statim ad pugnam iens propugnantibus mixtus sum. non timui hominem, quam vis magnum corpus ferentem, sed adlectum iens, summum digitum mordeo, et a pede accepi, et dolor non occupavit virum. sine vis non aufugit somnus mordente me. sed duo valde omnia timeo per terram. Accipitrem et Felem, qui mihi magnum luctum adferunt, et decipulam molestam, ubi dolosum exsistit fatum, plurimum Felem pertimesco, quae optima, quae me, per foramen perquirit. non comedo raphanos, non caules, non cucurbitas, non betis viridibus pascor, neque apiis. haec enim vestra sunt edulia per lacum. Ad hac autem subridens Physignathus contra locutus est. O hospes, valde gloriaris ob ventrum, sunt et nobis multa valde in lacu et in terra mirabilia visu. Ancipitem enim dedit victum Ranis Saturnius Iuppiter : saltare in terris, et in aquis corpus cooperire. Si autem vis, et hac scire facile est. portem te in humeris, tene autem me, ne aliquando pereas sic gavisus in meam domum venies. Sic certe, inquit, et terga dabat. Ille autem ascendebat velociter, manus habens tenerum per collum: saltu facili. Et inprimis gaudebat, quando intuebatur vicinos portus, natatione gaudens Physignathi ; sed quando iam utique undis purpureis submergebatur, multum lacrimabatur. inutilem poenitentiam accusabat, evellebat comas, et pedes stringebat per ventrem. cor concutiebatur insolentia, et in terram volebat videre. Vehementer autem ingemiscebat timoris frigidi necessitate, caudam qui. dem inprimis extendit in aquis, tamquam remum trahens supplicansque Diis in terram venire, aquis purpureis sub mergebatur, multum autem clamabat, et talem dixit sermonem; ab ore autem pronuntiabat: Non sic humeris portavit onus amoris Taurus, quando Europam per undam duxit in Cretam: ut me navigans humeris super vectum duxit ad domum Rana elevans pallidum corpus aqua alba. Hydrus autem ex improvisa apparebat horrendum spectaculum utrisque. erectum super aquam habebat collum. Hunc conspicatus, ingressus est Physignathus , non quidquam intelligens, qualem socium perditurus erat per lacum. Ingressus est autem profunditatem lacus, et evitavit Parcam nigram. Ille autem ut relictus est, cecidit supinus statim in aquam. manus autem stringebat, et moriens stridebat. Sape quidem ingrediebatur in aquam; saepe autem rursus calcitrans egrediebatur. mortem autem non poterat evitare madentes enim pili plurimum pondus trahebant in ipso. aquis autem periens tales locutus est sermones. Non latebis utique Deos Physignathe , hoc patrato, naufragum qui iecisti a corpore, ut a petra non certe me per terram melior eras, o pessime, pancratioque luctaeque, et adcursum sed deceptum in aquam me proiecisti. Habet Deus ultorem oculum. poenam tu solves Murium exercitui, neque evitabis. haec locutus, exspiravit in aquis. hunc autem vidit Lichopinax ripis insidens mollibus. qui vehementer ululavit, et currens annuntiavit Muribus. 
 
UT autem didicerunt mortem; ingressa est ira perniciosa universos. et tunc praeconibus suis iusserunt sub diluculum proclamare ad concionem Troxartae , in domum patris infelicis Psicharpagis , qui per lacum supinus natavit, mortuum corpus. neque iuxta ripas erat iam miser. medio autem natabat ponto. Ut autem venerunt festinantes cum Aurora: primum surrexit Troxartes ob illuminatus, dixitque sermonem. O amici, tametsi salus ego multa mala passus ex Ranis: sors mala omnibus facta est. Sum autem ego infelix, postquam tres filios perdidi. et quidem primum occidit rapiens inimicissima Felis, extra foramen captum. Alium rursus viri crudeles ad mortem duxerunt vanioribus artibus, ligneo dolo excogitato, quam decipulam vocant, Murium perditricem. Qui tertius erat dilectus mihi et matri inclutae: hunc suffocavit Physignathus in profundum ducens, sed, agedum, armemur, et exeamus in ipsas, corporibus exornatis armis variis. Haec locutus persuasit armari universos: hos quidem utique Mars , belli curam habens. Ocreas primum circa tibias posuerunt, effractis fabis viridibus, beneque aptatis: quas ipsi per noctem stantes comederunt. thoraces autem habebant calamis circumdatis a coriis, quos Fele excoriata scienter fecerunt. Clipeus erat Lucernae medius umbilicus, lancea longae acus; omnino aereum opus Martis . at cassis in temporibus erat testa nucis. sic quidem Mures erant armati. Ut autem intellexerunt Ranae, egressae sunt ab aqua, in unum locum profectae: consilium coegerunt belli mali. Considerantibus autem ipsis unde seditio, vel quis tumultus; Praeco venit ferens sceptrum in manibus, Tyroglyphi filius magnanimi Embasichytros , nuntians belli malam famam, dixitque sermon em. O Ranae, Mures vobis minitati miserunt, ut edicerem armari ad bellumque pugnamque. viderunt enim per aquam Psicharpaga , quem occidit vester Rex Physignathus . sed pugnate, quaecumque inter Ranas egregiae genitae estis, sic loculus disparuit. sermo autem murium in aures ingressus conturbavit mentes Ranarum superbarum. accusantibus autem ipsis, Physignathus dixit surrectus: O amici: non occide Murem, neque vidi pereuntem: omnino suffocatus est ludens iuxta lacum, natatum Ranarum imitatus. at pessimi nunc me accusant, qui non sum in caussa. Sed, age, consilium inquiramus; ut dolosos Mures deperdamus. etenim ego dico, ut mihi apparent esse optima. corporibus ornatis armati stemus universi summas iuxta ripas, ubi praeceps est locus. quando autem impetu facto in nos venerint, correptis galeis quicumque prope obviam venerint, in lacum ipsos cum armis statim deiciamus. sic enim illis suffocatis, qui expertes sunt natandi, constituemus laeto animo statim Murium occisorum hic trophaeum. sic locatus armis induit universos. Foliis quidem malvarum tibias suas circum cooperuerunt. Thoraces habuerunt viridibus latis a betis. folia brassicarum in clipeos bene aptaverunt. lancea atutus iuncus, unicuique longus aptatus erat, et galea cochleis subtilibus capita circum cooperiebant. Munita autem steterunt in ripis altis, conquassantes lanceas. animo plena erat unaquaeque. IUppiter autem ubi Deos vocasset in caelum astriferum, et belli multitudinem ostendens, potentesque pugnatores multos et magnos, et lanceas longas ferentes. qualis Centaurorum exercitus procedis et gigantum , suaviter ridens interrogabat: qui Ranis auxiliatores vel Muribus immortalium? et Palladem allocutus est. O Filia, Muribus nun quid auxiliatura ibis? etenim tuum per templum semper exsultant universi, odore delectati, et cibariis, ex sacrificiis. Sic dixit Saturnius . hunc autem allocuta est Tallas: O pater, non certe ego umquam Muribus, cum vexarentur, venirem auxiliatrix: quoniam mala multa mihi fecerunt, coronas destruentes et lucernas, caussa olei. Hoc autem meam valde momordit mentem, quod fecerunt. Peplum meum corroserunt, quod texui elaborando ex tramae subtili, et stamen subtile nevi, foraminaque fecerunt. at sutor mihi institit exigitque a me usuras: huius gratia irata sum. Mutuata enim subtextum, et non possum restituere. Sed veque Ranis auxiliari velim: sunt enim neque ipsae mentibus firmae. Sed me primum ex bello redeuntem, postquam valde defatigata fui; somno indigentem non per miserunt tumultuantes, parum oculos declinare. ego insomnis iacebam caput dolens, donec clam vvit gallus gallinaceus Sed age cessemus Dii iis auxiliari, ne aliquis vestrum vulneretur telo acuto. sunt enim cominus pugnantes, etiamsi Deus contra veniret. omnes autem de caelo. delectemur litem videntes. ut dixit, huic post paruerunt Dii alii, Omnes simul autem collecti venerunt in unum locum. 
 
AT venerunt Praecones duo signum belli ferentes. et tunc Culices magnas tubas habentes vehementer tuba clangebant belli strepitum. coelitus autem Iuppiter Saturnius intonuit signum belli mali. Primus autem Hypsiboas Lichenotem vulneravit lancea, stantem inter propugnatores, per ventrem in medium hepar. concidit ergo pronus, et teneras pulvere foedavit comas. Troglodytes autem post ipsum iaculatus est Pileona . infixit in pectore solidam lanceam. hunc autem cadentem cepit nigra mors, et anima ex corpore evolavit. Seutlaeus occidit percusso corde Embasichytrum : Artophagus autem Polyphonum per ventrem percussit, qui cecidit supinus, et anima membris evolavit. Limnocharis , ut vidit pereuntem Polyphonum , Troglodyten petra molari vulneravit praeveniens collum iuxta medium. huic igitur caligo oculos operuit Lichenor autem ipsius observabat lanceam lucidam, et percussit (neque aberravit) per hepar. ut autem intellexit Crambophagus , ripis profundis incidit fugiens. sed neque sic effugit in aquis, impulit enim ipsum. qui concidit, nec respiravit. tingebatur sanguine lacus purpurea. ipse iuxta litus extensus est, intestino pinguibus impetu ruens in ilia. Limnisius autem in ripis Tyroglyphum spoliavit. Pternoglyphum conspicatus Calaminthius in timorem venit saltavit ergo in lacum fugiens, clipeo proiecto. Hydrocharis autem occidit Pternophagum Regem saxo percussum per guttur. cerebrum autem ex naribus stillabat, polluebatur sanguine terra. Lichopinax occidit irreprehensibilem Borborocoeten , lancea impetu facto. mox caligo oculos cooperuit. Prassiphagus conspicatus pede traxit Cnissodiocten , in lacu autem suffocavit, comprehensa manu cervice Psicharpax autem ultus est socios mortuos, et percussit Pelusium in medium hepar. qui cecidit illi ante, anima ad infernum iit. Pelobatus conspicatus luti manipulum iecit in ipsum, et frontem inunxit et excaecavit, propemodum iratus est certe ille, ubi coepisset manu forti, qui iacebat in campo lapidem, ponderosum pondus terrae: hoc percussit Pelobaten sub genua. tota autem fracta est tibia dextra, ceciditque supinus in pulveribus. Craugasides autem ultus est, et rursus ibat in ipsum; percussitque medium per ventrem. totus ei intro actus iuncus ingrediebatur, et humi effundebantur universa intestina, extracta a lancea manu gravi. Sitophagus autem ut vidit in ripis fluminis, claudicans ex bello recedebat, et angebatur valde, saltavitque in fossam, ut aufugeret diram perniciem, Troxartes autem percussit Physignathum in pedis summitatem, qui celeriter, quoniam angebatur, saltavit in lacum fugiens. Troxartes ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, et iui incurrit rursus occidere desiderans. Prassaeus ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, venit per propugnatores, et iaculatus est acuto iunco: neque fregit scutum: tenebatur autem ipsius lanceae acies. 
 
ERat autem quidam inter Mures iuvenis filius, egregius inter alios, cominus pugnans, carus filius irreprehensibilis Artepibuli . Princeps ipsum Martem ostendens, robustus Meridarpax , qui solus inter Mures dominabatur pugnando. stetit autem iuxta lacum elatus solus ab aliis. iactabat vero se depopulaturum Ranarum genus bellacium. et certe perfecisset, quoniam magnum ipsi robur erat, nisi statim intellexisset pater hominumque Deorumque, et tunc pereuntes Ranas miseratus fuisset Saturnius . moto autem capite talem locutus est vocem. O Dii, certe magnum opus in oculis video. Non parum me stupefecit Meridarpax , per lacum trucidare Ranas desiderans, sed celerrime Palladem mittamus, tumultuosum item et Martem , qui insum arcebunt, a pugna robustus quantumvis sit. Sic locutus Iuppiter . Mars respondebat sermone: neque certe Palladis , o Iuppiter , potentia, neque Martis , poterit Ranis auxilio depellere diram perniciem. sed, age, omnes eamus auxiliatores: vel tuum iaculum moveatur magnum, quod Titanas sustulit horrendum operans: quo Titanas occidisti egregios ultra omnes, Enceladum que ligasti, et agrestia genera gigantum . Sic certe dixit. Saturnius autem iaculatus est ardens fulmen. primum quidem intonuit, magnumque commovit caelum sed postea fulmen, terribile Iovis telum, misit in volvens; illudque evolavit e manu regis, omnes quidem utique terruit iaculatus Ranasque Muresque, sed neque sic cessavit Murium exercitus, sed adhuc amplius cupiebat depopulatum ire Ranarum genus bellacium: nisi ab Olympo Ranas miseratus fuisset Saturnius , qui tunc Ranis auxiliatores illico misit. Venerunt autem ex improviso habentes incudes in tergo ungulis curvis oblique ingredientes, tortuosi, habentes furficulas in ore, ostripelles, ossei natura, lati humeros, rutilantes in humeris, blaesi, nervosis cervicibus, a pectoribus intuentes, octopedes, bicipites, manibus qui capi nequeant (illi autem vocantur Cancri) qui Murium caudas oribus incidebant, etiam pedes et manus. Flectebantur autem lanceae quos et timuerunt miseri Mures, neque sustinuerunt. In fugam ergo vertebantur. occi. debat autem sol iam, et belli finis unius diei perfectus est. ATque haec est illa Lacubus et Cavernis nota Maeonii Vatis Batrachomyomachia. Lector: in quam Olympiaden arbitraris incidisse? Multi multa coniciunt, plures omnino tacent. plerique annum indagare desperant. Existimant autem Principi Poetarum fidem habendam; SACRUM SOMNIUM, ex animo demisso venerandum potius, quam temerario ungue excutiendum esse. Quamquam nullus dubito, quin ipso Homero adhuc in vivis canente, fatalis haec pugna, cervicibus Graeciae magna ex parte iam incubuerit. 
 
De NOSTRA quid sentis? cui tempori imputatur? omne, an aliquod praesagium iam impletum. Equidem Bellum formidolosum, eventibus et mysteriis stipatum ante oculos latet. Saperdae omnia exploraturi, ipsi Delphos mittant Legatos, offerant tributum curiosi laboris. ipsi scrutentur, et Apollini (si domi sit) supplicent, in clara responsa sollicitando. Ego pedem hinc extrico. Quid igitur praefatus sum: me scienter fixisse signa, sub tentorio et aenigmate excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Ita est. pleraque non nescio. Et hercule, propiore coniectura assecutus, crediderim bonam partem huius Batrachomyomachiae fuisse a Bellis Punicis exhaustam. Ita lib 3. num. 4. ipse Iuppiter orans persuadet. possit videri Mausolus sustinere personam Hannibalis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibalis] &lt;/font , Mures Carthaginiensium . nam quid nigri semper et Mauri . Maurusii nominantur? Cur Mausolus lib. 3. num. 7. iactat Punicos astus, et multum Afri , etc. Ut contra Batrachos, veteres Romanos esse necessario intelligas. Physignathus furiosus et turgens, quid si Flaminius sit, homo temerarius, contra auspicia profectus? quid si M. Minutius aut Terentius Varro ? De Lacu dubitas? I vise Thrasymenum Lacum , et miraberis horrendas caedes Batrachorum. adi Cannas , locum palustrem, uligine obsitum et cannis, amica Ranis nomina. pro! qui acervi cadaverum. caesa eo proelio Romanorum quadraginta quinque milia, cum Paulo Consule et Senatoribus LXXX. consularibus atque praetoriis, aut aedilitiis triginta. quae nota sunt. Fabius M. Seutlaeum imitatus, Limnocharin Romam captivam liberavit. Natura et bona Caussa apud Iovem perorante, Maurorum vis elisa est. Hannibal, Scipionis Africani chelis incisus (cancri signum, ut quidam tradidere, corpori a genitrice impressum gerentis) ex Italia in patriam fugere coactus, denique miserando Fato occubuit. Quo Myocephalo quid umquam truculentius exstitit? in quas non formas se, indole Mausoli , mutare novas ausus, aliam semper aliamque barbam, et capillamentum novo mutavit. Dices: Mures senatum coegisse, consules adfuisse, lictores, fasces, secures, signa utique Romanorum , non Carthaginiensium . Respondeo primo: a Vaticinantibus peristases misceri: neque necessum esse, ut omnia in quocumque genere similia inventa, modo potissima exhauriantur. deinde Carthago aemula Romae , plurimis ornamentis tantae Reipublicae respondit. Hannibal omnino contemptor Urbis a se propemodum saltu superatae, Capuae in Campania , togas ritusque Ausonios imitando, in ludibrium dedit. Si interroger, quis Maurus Psicharpax submersus sit: quaerendum potius censeam, quot Poeni primo secundoque Bello Punico occisi sint; dum Sardiniam , Siciliam , etc. (micas scilicet Imperii Romani ) clandestinis furtis subtrahere certarunt. De faece militum ac vulgo non laboro. Artemisia Carthago est, cum mortuo Hannibale suo exstincta: aut tota Africa, submissis semper novis suppetiis, commeatu armisque instructa, furens instar Libycae Leaenae. Sed haec hactenus: nec plura: ne ingenioso Lectori diffidere videamur. At enim et sequentibus saeculis, non una Batrachomyomachia Orbi puniendo obrepsit. In Pharsalia simillima saeviisse videtur. Immo de integro veros Mures ac Ranas concurrisse, codem tempore, quo Gener et socer conflixere, docent Historici. namque tunc universus Orbis pluribus prodigiis laboravit. astra cadere visa. de caelo Capitolium tactum. pecudes locutae feruntur. sanguine et lapidibus pluit, pluisse etiam Ranis in comperto est. quantam Batrachomyomachiam, et civile bellum inde exortum facilius credo. tamen non absque caussa quaerendo metuit Troxartes lib. Mnum. 3. Si pluit aut cepis, aut, quod pudet edere, Ranis. Et vero his interea si titillet Animus ad ulteriora tempora non progressurus. potest tamen progredi. Sisto prius Synopsin, quam alium usum nostrae Batrachomyomachiae. 
===Synopsis libri primi.===
 
I. LImnocharis Ranarum Regis Physignathi soror, occasio prima belli: cum Psicharpage Musculo e lacu bibente, Fatis ita ferentibus, orditur alloquium, miscetque sermonem et aquam. 
 
Exiguae caussae ingentia saepe bella movere.
 
Unica vox secius accepta vicem classici fuit.
 
Tria verba armatos stravere exercitus.
 
II. Frater Physignathus intervenit, seu casu, seu saltu: ambigi enim potest. is, ut genium Hospitis ad ripam stantis irritaret, Regni sui delicias palustres, inflatis buccis fastuose iactat. 
 
Adhuc verum illud: Natura beatis omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti. 
 
III. Musculus luculenta Oratione, non minus suae gentis fortunam moresque depingit, et praefert multis Persicis parasangis. 
 
Non quod quisque habet, hoc bonum: sed quo quisque contentus est, hoc iucundum.
 
IV. Physignathus obficit subeunda Muribus discrimina; ( Psicharpage tamen omnia extenuante) Ranarum securam felicitatem extollit. denique multis utrinque acceptis et redditis vocibus, Stagni sui fines in Palatium, se in navim et Argonautam offert. 
 
Exeat Orbe, omnia qui metuit discrimina: vam Vitai his modus et ratio est, ut non secura sit ulla. 
 
Qui fit, quod plures malint esse miseri, quam videri! 
 
V. Nempe pretiosa invitatio et vanitas promissorum distrinxere adipatum ingenium curiosi Musculi. Auribus accepta oculis usurpaturus, trahitur cupiditate visendi. Mox Ranam navalem conscendit, experturus etiam suo damno Maris pericula, 
Sensim ad declivia fertur Mens blando pulsata malo.
 
Hominum vesana cupido Invenit naves, et monstra natantia vidit.
 
Ausus sese committere vento atque Mari, quidvis audet.
 
VI. Physignathus ab serpente (Balaena Lacus) emerso ex aquis conterritus; seu dolo malo, seu metu vano Subducit tergum insidenti Psicharpagi . is destitutus carina, medio in gurgite submergitur; Diis et Sociis in vota ac suppetias nequidquam vocatis. 
Iuste naufragio perit,
 
Qui non naufragium fugit.
 
Ridet Neptunus , Nauta deflente cadaver.
 
===Synopsis libri secundi.===
I. Posteaquam cari funeris tristissima percrebuit fama: Troxartes Psicharpagis submersi Pater, pene ultra Muris nigri vires, ira excanduit. 
 
Nam quae orba est catulis, quaeque sera est Tigris.
 
Hac et peior homo, cum furere incipit.
 
II. Cogit altero statim die, quamquam nubilo senatum, exploraturus ultricem sententiam. 
Si ulla in re deliberandum est, maxime ubi bellum suscipiendum: multo maxime, an inferendum.
 
III. Eum in finem coram sociis ferociter perorat ira magis et dolore, quam consilio agitante animos, bellum in Ranas decernitur, volente ac iubente S.P.Q.M. 
 
Cum surdae sunt aures, obstrepente ira, gratis cogitur senatus: et quid nisi Tiberiana ludibria exspectat:
 
Iniustum bellum Turcarum est, quod sumpto odio meditantur.
 
IV. Bellicae feruntur Leges. arma paraturi domum discedunt. 
 
Ubi nullis legibus ensis servit; ihi potius credas certare latrones.
 
V. Tertio die in campum descendunt, muniunt castra. censentur milites, furor et dolor arma ministrant. Formicis sua bilis inest, et Muribus ira.
 
Nil adeo vile est, quod se non vindice laesum
 
Utatur.
 
Recte quidam: Castra opportuno loco et in tempore munita, tentorium sunt victoriae. 
 
VI. Vastam multitudinem, sed capite, hoc est, belli Duce destitutam, prope in fatale dissidium scindunt duo nequissimi Myocephali : dum se ad duellum provocant, flagrantes ambitione Imperii. 
 
Quid prodest vastum Polyphemi corpus in antre,
 
Cum monstro horrendo, informi, sit lumen ademptum.
 
Quid faciat miles validis robustus in armis
 
Sublato Duce? sternetur, tumulosque cadendo
 
Implebit.
 
Numquam minus in bello necessaria Ducis praesentiae cognoscitur, quam cum praesens est: nun quam magis, quam cum abest.
 
Reges, florentia Regna qui vultis servare diu, prohibete duella.
 
VII. Iuppiter tumultum plebis sedaturus, in eligendum Imperatorem belli, excitat Mausolum . stupenda huius Regis metamorphosis, plectente Nemesi rapinas, eius oratio, electioque bellum promovent. 
 
Ut nulla cinerum virtus includitur urna;
 
Sed sanctas sequitur numquam revocabilis Umbras:
 
Sic etiam nigris haerent post funera noxae
 
Manibus; et vivos Fures monumenta loquuntur.
 
VIII. Tyroglyphus ferocis ingenii musculus, nomine Mausoli , Physignatho Regi Ranarum, bellum imprudenter denuntiat. 
 
Furiosus Legatus; etiam cum pacem offert, tuba canit, non facile mittendus. Refert, quis Martem ad convivium in vitet. 
 
IX. Physignathus irritatus superbe respondet. bellum acceptat. urit Legatum sarcasmis. omnem Paludem in arma vocat. 
 
Periculosum est, hosti quantumvis debili, in proprio Regno, minaciter deferre bellum. tenuis vapor, collectus primo in nubes, deinde etiam in tonitrua et fulmen e vadit. X. Ranarum arma spirantium votum ad Martem . 
 
Recte Veteres: Ante tubam fer tura Iovi , fac votae Gradivo . 
 
Impius miles, accusat caecitatis, ad se venientem victoriam. 
===Synopsis libri tertii.===
I. IUppiter Editor huius cruenti Muneris sive Batrachomyomachiae, accito primum Marti , mentem suam ludibundus explicat. 
 
II. Illi vero fastidiosis auribus propositum accipienti, Pater opportune salutare suae mentis aliud Decretum ingerit. 
 
III. Stomachantis Gradivi inflammata Oratio indignatur numen altissimis rebus ab omni aevo destinatum, nunc quidem ab Iove putidis Muribus ac Ranis bellaturis praefici. 
 
IV. Placando Marti Iuppiter Batrachomyomachiae mysticum spectaculum aperit. docet prolusionem duntaxat esse crudelissimorum inter homines conflictuum, qui ex Fatorum specula evolaturi, posteris saeculis ingruent. 
 
V. AEvi nostri ferrei non perfunctoria mentio facta, mire Martem exhilarat. 
 
VI. Acquiescit Mars consilio Iovis . Dii Deaeque, excepta Iunone , conveniunt in pensili nubium theatro. 
 
VII. Pallas a Genitor rogata, ut Mures tutetur in acie, ore rotundo abnuit. caussas affert. palmariam scilicet, a Myocephalis erosum summae elegantiae Peplum. 
 
VIII. Eius quantum reliquiae permittunt, Descriptio. 
 
IX. Famosi Gigantis huius aevi M. DC, tragicus exitus, et facta, in Palladio Peplo signata. 
 
X. Sed et Latona Ranis certantibus praeesse detrectat; nec immerito. 
 
XI. Indigna Veneris querela contra Musculos. 
 
XII. Iovis Pathetica oratio, Caelicolas accersitos docentis caussam permittendae Batrachomyomachiae 
===Synopsis libri quarti.===
 
I. TYroglyphus redux, exponit Mausolo Physignathi fastum et minas. vociferatur, omnia hostilibus in armis esse. tota Mauritania in defensionem et occursum excitatur. 
 
Iacta est alea: transivimus Rubiconem . Ante statuam Martis , diu et mature delibera: nam belli semel suscepti impetum sistere non cuius vis est. 
 
II. Utraque acies adversa sub teli iactum educitur, Physignathus princeps adoritur Mures. mutuis vulneribus strages accumulat primus furor. 
 
Aciem et convivium instruere eiusdem artis esse, scite dixit Paulus Aemilius . 
 
Primo congressu, uter exercitus superaturus sit, ne Mari quidem novit. 
 
III. Duum Musculorum Fratrum memorabilis caedes. Limnisii item et Polyphoni Batrachorum. Tyroglyphi ferro flammaque grassantis rapidi successus. 
 
Multa cadavera, et hostium quidem, non sunt signum victoriae. 
 
IV. Murium in pugnando secunda fortuna. Ranae turmatim funduntur. Limnocharis capitur. 
 
Fortuna ubique aliquid potest; in bello omnia. 
 
V. Scelere Lichenoris , Hypsiboanta tubicinem contra ius gentium violantis offensa Bellona , desertis Muribus, cum Ranis facit. 
 
Qua non videtur Deus, humanis interest: inquit Publ. Syrus Mimus . 
 
Vis miles Rhamnusiam videre? occide innocentem. 
 
Impietas cum gaudere vult, se ipsam destruit. 
 
VI. Physignathus collecto suorum agmine, secundum concionem militarem habitam, invectus in hostem, ingentem stragem Murium edit. 
 
Praesens periculum, cum exsorbendum est, perdit medium nomen.
 
Spes, devorata mente, spes est pertinax; Et,
 
Illicium honestae mortis, est ipsa desperatio.
 
 Necessitas extrema, est antecedentium fames. omnes consumit.
 
VII. Bellicosus interitus Artepibuli . quem Musculum incredibilis nequitiae, ex Thessalia oriundum, et ab unguiculis primoque furto magicis herbis nutritum, ideoque praefidentem in bello, Calaminthius insignis heros ex Batrachis, summa virtute sternit. 
 
Timoris arguitur miles, qui herbis, et non serro sidit.
 
Fortissimorum legio scribi potest, prudentium vix manipulus.
 
VIII. Artemisiae Amazonis pharetratae spectata laus in armis. animus et ferocia plus quam virilis. 
Feminarum est vehementer velle.
 
Femina in omni animalium genere crudelissimae, quod agit, satagit.
 
Est cupiditati et ipsa tarda celeritas.
 
IX. Troxartes senex. Pater Psicharpagis , pugnando Occumbit. Borborocoetes , alter Tydeus utitur belli successibus, et saevit. 
 
Dixit quidam: senilis ira, aristae ad instar rumpitur. 
 
In bello clemens est, qui nullum bis occidit. 
 
X. Ranae magna Murium caede facta, per aciem divisam ad ipsum Mausolum penetrant. Limnocharis captiva vinculis eripitur. funera. 
 
Nec ridenti Mari fidendum; nec irato Marti diffidendum esse; Quidam monuit. 
 
XI. Seutlaei Batrachi strenui bellatoris caedes. Mausolo ultima desperatione saevienti dehiscit tellus. interitus Duce Myocephalorum dignissimus. 
 
Quid titulos iactas, ferrumque nocentius auro victor ovans? sorbet tamen omnia denique fossa. 
 
XII. Ranarum in exercitu fremitus exsultans. Io triumphe! 
 
Nullum lucrum luculentius Victoria. pressis tamen manibus tenendae: nam ut fortuna lubrica est.
===Synopsis libri quinti.===
 
I. BAtrachorum triumphus ante victoriam, otium vituperabile, damnosa securitas. 
 
Victori timere quid potest? quod non timet. 
 
In bellicis nihil tuto contemnitur. 
 
QUIS HOC PUTASSET, aut vox est inertium, aut nimis felicium. 
 
Securitas victoris, victoriae est occasio. 
 
II. Artemisiae oratio Polemica. ca Musculi animantur et instaurant vires, numquam magis metuendi. 
 
Est aliquid, armata mulier, et loquens.
 
Etiam spei sit caussa, desperatio.
 
Fortitudo, quae deinde in nervum erumpit, ferrea est.
 
III. Ranae socordes inopinis armis obruuntur. Hydrocharis innocens cum nocentibus perit. Borborocoetes , Pelusius , Calaminthius fortissimi milites sternuntur. Rex Physignathus hasta confoditur. 
 
Omnia in bello valent, praeterquam una excusatio.
 
Virtutis est, victoriam consequi; ea frui, felicitatis.
 
Didicit Achilles et Dea natos mori.
 
IV. Mures crudeliter victoriam exercent, deleturi ipsum nomen Batrachorum, nisi Natura omnium parens, maiore quam tribunicia potestate usa, diris votis ac propositis intercederet. 
In tristibus mage serves quam in laetis modum.
 
Fulmen est, ubi cum potestate habitat iracundia.
 
Felicitatem frena, facilius reges.
 
V. Facundi doloris Oratio, quam ex visceribus Natura miserans effundit apud Iovem , et Ranarum caussam agit. 
 
VI. Repentinus Iunonis adventus, diuturniorem suam absentiam excusat, et perorantem Naturam iuvat. 
 
VII. Annuit Iuppiter Naturae precibus, impetum Musculorum sistere, et ferociam domare paratus, molitur fulmina. VIII. Ea Meridarpax insuper habet. vapore tonitrali nequid quam terretur, Myocephalus ipso Mezentio contemptore Deum improbior. 
 
IX. Hercules in protervos Mures clavam exercere prohibitus, sui ipsius probri materiam seminat. 
 
X. Dedignatus Iuppiter fulminare putidam Musulmannorum nationem; eam Cancri caelestis, fraternis cohortibus armati, occursu dissipat. 
 
Semper Iovis tali cadunt feliciter.
 
XI. Enimvero clypeis hastisque proiectis, fugitivi ex acie Musculi, in hereditarios hostes incidunt. Feles fame propemodum enectae, iterum tripudiant. 
Bellum inchoant inertes, fortes finiunt.
 
XII. Iuppiter prius quam spectaculo finem imponat, fabam ludificationis in Herculem commeritum cudit. Descriptio fulminis primae magnitudinis, et ex intimo Iovis thesauro deprompti. 
 
XIII. Hercules immani confidentia, hoc fulminis genus contrectaturus, sit toto fabula caelo. eiusmodi telum Iuppiter minatur, invito se, huius Batrachomyomachiae in modum Romani Muneris editae, notitiam publicanti. Phoebo negotium dat, ut Poetam tempori haec bella descripturum provideat. 
 
XIV. Offert se, suosque, Genitori Apollo . Simul tamen explicat difficultatem impositae provinciae: quando praesentiat paucitatem Vatum tractabilium, neque dedignantium, etiam humilibus et minimis reculis (Muribus utique ac Ranis) obsequium impendere.</text>
      <sha1>7oulsfpygmfwwixvda6tnph882juz3l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237113</id>
      <parentid>237112</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T18:21:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* Synopsis libri quinti. */</comment>
      <origin>237113</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="273552" sha1="cn864yul2qr4xdckxds7oh76i4o05jj" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1637
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;
==— — —==
 
HABES, amice Lector, Batrachomyomachiam nostram, ex fonte Homeri : utique enim non de palude, etsi de palustribus, deriva vi largius conceptum liquorem, gratia Iuventutis. Ea, sanguinis calore fervida, modico aquae haustu sitim non restinguit. quae ipsa caussa est, quare Orationes hinc inde dispersas, alternis proferentium animi sui sensa longiusculas maluerim. Quasdam agnominationes confinxi; ut, MUSULMANNIGENAE, MAUMYADES, etc. quod existimem similibus, Latini sermonis nitorem propter. ea non obfuscari: cum tantummodo sint Nomina propria et compellationes earum rerum, de quibus reliqua dicuntur. ita integrum panegyricon de laudibus fortissimi Ducis BLICTRI scribere possis. modo tibi talem Ducem proponas, quem BLICTRI voces. Quae vero de altero significant, ea sacrosancta habere fas est, ab uberibus Latinae Nutricis non depellenda. citius enim barbaros Urbe Romana donaveris, quam nova et barbara Verba. quod ipsum olim cuidam Caesari in faciem obiectum est, deinde ex Mure dices me Elephantum fecisse. Quippe ni? tamen ex Musca fieri potest Elephantus, non terrendus a Musca, cum terreatur a Mure. Et vero Homeri haec Audacia est, cui irasci velle, est genuinum et dentes alios omnes perdere. nam sive laudes. sive irrideas; nihilominus septem Civitates de cadavere caeci Poetae litigabunt. Quin potius ipsum poema Homeri degustas: id ex Graeco translatum, non liberiore paraphrasi, sed stricta interpretatione ad literam, ut ne de inventis illustribus quidquam intervertatur, hoc loco subiungere placuit. Scimus gulam Ingeniorum variare. aliis videbitur supervacaneum: alii, nisi ponam, desiderabunt. Itaque Batrachomyomachia HOMERI in hunc modum se habet. 
 
Incipiens primum Musarum Cetum ex Helicone venire, in meo animo preces concipio, gratia cantus, quem nuper in tabulis meis super genua posui; litem immensam, tumultuosum opus Martis , prae me ferens hominibus in aures omnibus immittere: quomodo Mures in Ranas primas consecuti iverunt, terrigenum virorum imitari opera Gigantum . Sic sermo inter mortales erat. tale autem habuit principium. Mus aliquando sitibundus, felis periculo evitato. propinquum in lacum teneram adposuit barbam, aqua delectatus dulci. hunc ubi vidit Limnocharis obstrepera, verbum locuta est tale. O hospes, quis es? unde venisti ad litus? quis te produxit? omnia vere dic, ne mendacem te intellexero. si enim te noverim amicum dignum, ad domum ducam. dona autem tibi dabo hospitalia multa et bona. Ego Rex Physignathus sum, qui per lacum color Ranarum Rex dies omnes: et me Pater Peleus olim genuit Hydromedusae mixtus in amicitia, apud ripam Eridani , et te quidem video pulchrum et fortem, eximium prae aliis sceptriferum Regem, et in bellis pugnacem esse: sed age citius tuum genus commemora. Huic autem rursus Psicharpax respondit, dixitque; curnam genus meum perquiris, o amice, manifestum omnibus hominibusque Diisque, et caelestibus volatilibus? Psicharpax ego vocor, filius Troxartae patris magnanimi. mater Lichomyle , filia Pternotroctae regis genuit autem in tugurio me, et enutrivit cibariis ficibus et nucibus; et eduliis omnigenis. quomodo autem amicum facies me in natura nihil similem? tibi enim vila est in aquis, sed mihi certe, quaecumque apud homines, comedere consuetudo. neque me latet panis ter pistus a bene rotunda mensa; neque placenta extensa, habens multam sesamida? non sectio ex perna, non iecora albam vestem habentia; neque caseus nuper pressus a suavi lacte. Non suavia bellaria, qua et Divi desiderant. neque quacumque ad convivia hominum faciunt coqui, ornantes ollas condimentis variis. nun quam ex bello malum effugi clamorem; sed statim ad pugnam iens propugnantibus mixtus sum. non timui hominem, quam vis magnum corpus ferentem, sed adlectum iens, summum digitum mordeo, et a pede accepi, et dolor non occupavit virum. sine vis non aufugit somnus mordente me. sed duo valde omnia timeo per terram. Accipitrem et Felem, qui mihi magnum luctum adferunt, et decipulam molestam, ubi dolosum exsistit fatum, plurimum Felem pertimesco, quae optima, quae me, per foramen perquirit. non comedo raphanos, non caules, non cucurbitas, non betis viridibus pascor, neque apiis. haec enim vestra sunt edulia per lacum. Ad hac autem subridens Physignathus contra locutus est. O hospes, valde gloriaris ob ventrum, sunt et nobis multa valde in lacu et in terra mirabilia visu. Ancipitem enim dedit victum Ranis Saturnius Iuppiter : saltare in terris, et in aquis corpus cooperire. Si autem vis, et hac scire facile est. portem te in humeris, tene autem me, ne aliquando pereas sic gavisus in meam domum venies. Sic certe, inquit, et terga dabat. Ille autem ascendebat velociter, manus habens tenerum per collum: saltu facili. Et inprimis gaudebat, quando intuebatur vicinos portus, natatione gaudens Physignathi ; sed quando iam utique undis purpureis submergebatur, multum lacrimabatur. inutilem poenitentiam accusabat, evellebat comas, et pedes stringebat per ventrem. cor concutiebatur insolentia, et in terram volebat videre. Vehementer autem ingemiscebat timoris frigidi necessitate, caudam qui. dem inprimis extendit in aquis, tamquam remum trahens supplicansque Diis in terram venire, aquis purpureis sub mergebatur, multum autem clamabat, et talem dixit sermonem; ab ore autem pronuntiabat: Non sic humeris portavit onus amoris Taurus, quando Europam per undam duxit in Cretam: ut me navigans humeris super vectum duxit ad domum Rana elevans pallidum corpus aqua alba. Hydrus autem ex improvisa apparebat horrendum spectaculum utrisque. erectum super aquam habebat collum. Hunc conspicatus, ingressus est Physignathus , non quidquam intelligens, qualem socium perditurus erat per lacum. Ingressus est autem profunditatem lacus, et evitavit Parcam nigram. Ille autem ut relictus est, cecidit supinus statim in aquam. manus autem stringebat, et moriens stridebat. Sape quidem ingrediebatur in aquam; saepe autem rursus calcitrans egrediebatur. mortem autem non poterat evitare madentes enim pili plurimum pondus trahebant in ipso. aquis autem periens tales locutus est sermones. Non latebis utique Deos Physignathe , hoc patrato, naufragum qui iecisti a corpore, ut a petra non certe me per terram melior eras, o pessime, pancratioque luctaeque, et adcursum sed deceptum in aquam me proiecisti. Habet Deus ultorem oculum. poenam tu solves Murium exercitui, neque evitabis. haec locutus, exspiravit in aquis. hunc autem vidit Lichopinax ripis insidens mollibus. qui vehementer ululavit, et currens annuntiavit Muribus. 
 
UT autem didicerunt mortem; ingressa est ira perniciosa universos. et tunc praeconibus suis iusserunt sub diluculum proclamare ad concionem Troxartae , in domum patris infelicis Psicharpagis , qui per lacum supinus natavit, mortuum corpus. neque iuxta ripas erat iam miser. medio autem natabat ponto. Ut autem venerunt festinantes cum Aurora: primum surrexit Troxartes ob illuminatus, dixitque sermonem. O amici, tametsi salus ego multa mala passus ex Ranis: sors mala omnibus facta est. Sum autem ego infelix, postquam tres filios perdidi. et quidem primum occidit rapiens inimicissima Felis, extra foramen captum. Alium rursus viri crudeles ad mortem duxerunt vanioribus artibus, ligneo dolo excogitato, quam decipulam vocant, Murium perditricem. Qui tertius erat dilectus mihi et matri inclutae: hunc suffocavit Physignathus in profundum ducens, sed, agedum, armemur, et exeamus in ipsas, corporibus exornatis armis variis. Haec locutus persuasit armari universos: hos quidem utique Mars , belli curam habens. Ocreas primum circa tibias posuerunt, effractis fabis viridibus, beneque aptatis: quas ipsi per noctem stantes comederunt. thoraces autem habebant calamis circumdatis a coriis, quos Fele excoriata scienter fecerunt. Clipeus erat Lucernae medius umbilicus, lancea longae acus; omnino aereum opus Martis . at cassis in temporibus erat testa nucis. sic quidem Mures erant armati. Ut autem intellexerunt Ranae, egressae sunt ab aqua, in unum locum profectae: consilium coegerunt belli mali. Considerantibus autem ipsis unde seditio, vel quis tumultus; Praeco venit ferens sceptrum in manibus, Tyroglyphi filius magnanimi Embasichytros , nuntians belli malam famam, dixitque sermon em. O Ranae, Mures vobis minitati miserunt, ut edicerem armari ad bellumque pugnamque. viderunt enim per aquam Psicharpaga , quem occidit vester Rex Physignathus . sed pugnate, quaecumque inter Ranas egregiae genitae estis, sic loculus disparuit. sermo autem murium in aures ingressus conturbavit mentes Ranarum superbarum. accusantibus autem ipsis, Physignathus dixit surrectus: O amici: non occide Murem, neque vidi pereuntem: omnino suffocatus est ludens iuxta lacum, natatum Ranarum imitatus. at pessimi nunc me accusant, qui non sum in caussa. Sed, age, consilium inquiramus; ut dolosos Mures deperdamus. etenim ego dico, ut mihi apparent esse optima. corporibus ornatis armati stemus universi summas iuxta ripas, ubi praeceps est locus. quando autem impetu facto in nos venerint, correptis galeis quicumque prope obviam venerint, in lacum ipsos cum armis statim deiciamus. sic enim illis suffocatis, qui expertes sunt natandi, constituemus laeto animo statim Murium occisorum hic trophaeum. sic locatus armis induit universos. Foliis quidem malvarum tibias suas circum cooperuerunt. Thoraces habuerunt viridibus latis a betis. folia brassicarum in clipeos bene aptaverunt. lancea atutus iuncus, unicuique longus aptatus erat, et galea cochleis subtilibus capita circum cooperiebant. Munita autem steterunt in ripis altis, conquassantes lanceas. animo plena erat unaquaeque. IUppiter autem ubi Deos vocasset in caelum astriferum, et belli multitudinem ostendens, potentesque pugnatores multos et magnos, et lanceas longas ferentes. qualis Centaurorum exercitus procedis et gigantum , suaviter ridens interrogabat: qui Ranis auxiliatores vel Muribus immortalium? et Palladem allocutus est. O Filia, Muribus nun quid auxiliatura ibis? etenim tuum per templum semper exsultant universi, odore delectati, et cibariis, ex sacrificiis. Sic dixit Saturnius . hunc autem allocuta est Tallas: O pater, non certe ego umquam Muribus, cum vexarentur, venirem auxiliatrix: quoniam mala multa mihi fecerunt, coronas destruentes et lucernas, caussa olei. Hoc autem meam valde momordit mentem, quod fecerunt. Peplum meum corroserunt, quod texui elaborando ex tramae subtili, et stamen subtile nevi, foraminaque fecerunt. at sutor mihi institit exigitque a me usuras: huius gratia irata sum. Mutuata enim subtextum, et non possum restituere. Sed veque Ranis auxiliari velim: sunt enim neque ipsae mentibus firmae. Sed me primum ex bello redeuntem, postquam valde defatigata fui; somno indigentem non per miserunt tumultuantes, parum oculos declinare. ego insomnis iacebam caput dolens, donec clam vvit gallus gallinaceus Sed age cessemus Dii iis auxiliari, ne aliquis vestrum vulneretur telo acuto. sunt enim cominus pugnantes, etiamsi Deus contra veniret. omnes autem de caelo. delectemur litem videntes. ut dixit, huic post paruerunt Dii alii, Omnes simul autem collecti venerunt in unum locum. 
 
AT venerunt Praecones duo signum belli ferentes. et tunc Culices magnas tubas habentes vehementer tuba clangebant belli strepitum. coelitus autem Iuppiter Saturnius intonuit signum belli mali. Primus autem Hypsiboas Lichenotem vulneravit lancea, stantem inter propugnatores, per ventrem in medium hepar. concidit ergo pronus, et teneras pulvere foedavit comas. Troglodytes autem post ipsum iaculatus est Pileona . infixit in pectore solidam lanceam. hunc autem cadentem cepit nigra mors, et anima ex corpore evolavit. Seutlaeus occidit percusso corde Embasichytrum : Artophagus autem Polyphonum per ventrem percussit, qui cecidit supinus, et anima membris evolavit. Limnocharis , ut vidit pereuntem Polyphonum , Troglodyten petra molari vulneravit praeveniens collum iuxta medium. huic igitur caligo oculos operuit Lichenor autem ipsius observabat lanceam lucidam, et percussit (neque aberravit) per hepar. ut autem intellexit Crambophagus , ripis profundis incidit fugiens. sed neque sic effugit in aquis, impulit enim ipsum. qui concidit, nec respiravit. tingebatur sanguine lacus purpurea. ipse iuxta litus extensus est, intestino pinguibus impetu ruens in ilia. Limnisius autem in ripis Tyroglyphum spoliavit. Pternoglyphum conspicatus Calaminthius in timorem venit saltavit ergo in lacum fugiens, clipeo proiecto. Hydrocharis autem occidit Pternophagum Regem saxo percussum per guttur. cerebrum autem ex naribus stillabat, polluebatur sanguine terra. Lichopinax occidit irreprehensibilem Borborocoeten , lancea impetu facto. mox caligo oculos cooperuit. Prassiphagus conspicatus pede traxit Cnissodiocten , in lacu autem suffocavit, comprehensa manu cervice Psicharpax autem ultus est socios mortuos, et percussit Pelusium in medium hepar. qui cecidit illi ante, anima ad infernum iit. Pelobatus conspicatus luti manipulum iecit in ipsum, et frontem inunxit et excaecavit, propemodum iratus est certe ille, ubi coepisset manu forti, qui iacebat in campo lapidem, ponderosum pondus terrae: hoc percussit Pelobaten sub genua. tota autem fracta est tibia dextra, ceciditque supinus in pulveribus. Craugasides autem ultus est, et rursus ibat in ipsum; percussitque medium per ventrem. totus ei intro actus iuncus ingrediebatur, et humi effundebantur universa intestina, extracta a lancea manu gravi. Sitophagus autem ut vidit in ripis fluminis, claudicans ex bello recedebat, et angebatur valde, saltavitque in fossam, ut aufugeret diram perniciem, Troxartes autem percussit Physignathum in pedis summitatem, qui celeriter, quoniam angebatur, saltavit in lacum fugiens. Troxartes ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, et iui incurrit rursus occidere desiderans. Prassaeus ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, venit per propugnatores, et iaculatus est acuto iunco: neque fregit scutum: tenebatur autem ipsius lanceae acies. 
 
ERat autem quidam inter Mures iuvenis filius, egregius inter alios, cominus pugnans, carus filius irreprehensibilis Artepibuli . Princeps ipsum Martem ostendens, robustus Meridarpax , qui solus inter Mures dominabatur pugnando. stetit autem iuxta lacum elatus solus ab aliis. iactabat vero se depopulaturum Ranarum genus bellacium. et certe perfecisset, quoniam magnum ipsi robur erat, nisi statim intellexisset pater hominumque Deorumque, et tunc pereuntes Ranas miseratus fuisset Saturnius . moto autem capite talem locutus est vocem. O Dii, certe magnum opus in oculis video. Non parum me stupefecit Meridarpax , per lacum trucidare Ranas desiderans, sed celerrime Palladem mittamus, tumultuosum item et Martem , qui insum arcebunt, a pugna robustus quantumvis sit. Sic locutus Iuppiter . Mars respondebat sermone: neque certe Palladis , o Iuppiter , potentia, neque Martis , poterit Ranis auxilio depellere diram perniciem. sed, age, omnes eamus auxiliatores: vel tuum iaculum moveatur magnum, quod Titanas sustulit horrendum operans: quo Titanas occidisti egregios ultra omnes, Enceladum que ligasti, et agrestia genera gigantum . Sic certe dixit. Saturnius autem iaculatus est ardens fulmen. primum quidem intonuit, magnumque commovit caelum sed postea fulmen, terribile Iovis telum, misit in volvens; illudque evolavit e manu regis, omnes quidem utique terruit iaculatus Ranasque Muresque, sed neque sic cessavit Murium exercitus, sed adhuc amplius cupiebat depopulatum ire Ranarum genus bellacium: nisi ab Olympo Ranas miseratus fuisset Saturnius , qui tunc Ranis auxiliatores illico misit. Venerunt autem ex improviso habentes incudes in tergo ungulis curvis oblique ingredientes, tortuosi, habentes furficulas in ore, ostripelles, ossei natura, lati humeros, rutilantes in humeris, blaesi, nervosis cervicibus, a pectoribus intuentes, octopedes, bicipites, manibus qui capi nequeant (illi autem vocantur Cancri) qui Murium caudas oribus incidebant, etiam pedes et manus. Flectebantur autem lanceae quos et timuerunt miseri Mures, neque sustinuerunt. In fugam ergo vertebantur. occi. debat autem sol iam, et belli finis unius diei perfectus est. ATque haec est illa Lacubus et Cavernis nota Maeonii Vatis Batrachomyomachia. Lector: in quam Olympiaden arbitraris incidisse? Multi multa coniciunt, plures omnino tacent. plerique annum indagare desperant. Existimant autem Principi Poetarum fidem habendam; SACRUM SOMNIUM, ex animo demisso venerandum potius, quam temerario ungue excutiendum esse. Quamquam nullus dubito, quin ipso Homero adhuc in vivis canente, fatalis haec pugna, cervicibus Graeciae magna ex parte iam incubuerit. 
 
De NOSTRA quid sentis? cui tempori imputatur? omne, an aliquod praesagium iam impletum. Equidem Bellum formidolosum, eventibus et mysteriis stipatum ante oculos latet. Saperdae omnia exploraturi, ipsi Delphos mittant Legatos, offerant tributum curiosi laboris. ipsi scrutentur, et Apollini (si domi sit) supplicent, in clara responsa sollicitando. Ego pedem hinc extrico. Quid igitur praefatus sum: me scienter fixisse signa, sub tentorio et aenigmate excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Ita est. pleraque non nescio. Et hercule, propiore coniectura assecutus, crediderim bonam partem huius Batrachomyomachiae fuisse a Bellis Punicis exhaustam. Ita lib 3. num. 4. ipse Iuppiter orans persuadet. possit videri Mausolus sustinere personam Hannibalis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibalis] &lt;/font , Mures Carthaginiensium . nam quid nigri semper et Mauri . Maurusii nominantur? Cur Mausolus lib. 3. num. 7. iactat Punicos astus, et multum Afri , etc. Ut contra Batrachos, veteres Romanos esse necessario intelligas. Physignathus furiosus et turgens, quid si Flaminius sit, homo temerarius, contra auspicia profectus? quid si M. Minutius aut Terentius Varro ? De Lacu dubitas? I vise Thrasymenum Lacum , et miraberis horrendas caedes Batrachorum. adi Cannas , locum palustrem, uligine obsitum et cannis, amica Ranis nomina. pro! qui acervi cadaverum. caesa eo proelio Romanorum quadraginta quinque milia, cum Paulo Consule et Senatoribus LXXX. consularibus atque praetoriis, aut aedilitiis triginta. quae nota sunt. Fabius M. Seutlaeum imitatus, Limnocharin Romam captivam liberavit. Natura et bona Caussa apud Iovem perorante, Maurorum vis elisa est. Hannibal, Scipionis Africani chelis incisus (cancri signum, ut quidam tradidere, corpori a genitrice impressum gerentis) ex Italia in patriam fugere coactus, denique miserando Fato occubuit. Quo Myocephalo quid umquam truculentius exstitit? in quas non formas se, indole Mausoli , mutare novas ausus, aliam semper aliamque barbam, et capillamentum novo mutavit. Dices: Mures senatum coegisse, consules adfuisse, lictores, fasces, secures, signa utique Romanorum , non Carthaginiensium . Respondeo primo: a Vaticinantibus peristases misceri: neque necessum esse, ut omnia in quocumque genere similia inventa, modo potissima exhauriantur. deinde Carthago aemula Romae , plurimis ornamentis tantae Reipublicae respondit. Hannibal omnino contemptor Urbis a se propemodum saltu superatae, Capuae in Campania , togas ritusque Ausonios imitando, in ludibrium dedit. Si interroger, quis Maurus Psicharpax submersus sit: quaerendum potius censeam, quot Poeni primo secundoque Bello Punico occisi sint; dum Sardiniam , Siciliam , etc. (micas scilicet Imperii Romani ) clandestinis furtis subtrahere certarunt. De faece militum ac vulgo non laboro. Artemisia Carthago est, cum mortuo Hannibale suo exstincta: aut tota Africa, submissis semper novis suppetiis, commeatu armisque instructa, furens instar Libycae Leaenae. Sed haec hactenus: nec plura: ne ingenioso Lectori diffidere videamur. At enim et sequentibus saeculis, non una Batrachomyomachia Orbi puniendo obrepsit. In Pharsalia simillima saeviisse videtur. Immo de integro veros Mures ac Ranas concurrisse, codem tempore, quo Gener et socer conflixere, docent Historici. namque tunc universus Orbis pluribus prodigiis laboravit. astra cadere visa. de caelo Capitolium tactum. pecudes locutae feruntur. sanguine et lapidibus pluit, pluisse etiam Ranis in comperto est. quantam Batrachomyomachiam, et civile bellum inde exortum facilius credo. tamen non absque caussa quaerendo metuit Troxartes lib. Mnum. 3. Si pluit aut cepis, aut, quod pudet edere, Ranis. Et vero his interea si titillet Animus ad ulteriora tempora non progressurus. potest tamen progredi. Sisto prius Synopsin, quam alium usum nostrae Batrachomyomachiae. 
===Synopsis libri primi.===
 
I. LImnocharis Ranarum Regis Physignathi soror, occasio prima belli: cum Psicharpage Musculo e lacu bibente, Fatis ita ferentibus, orditur alloquium, miscetque sermonem et aquam. 
 
Exiguae caussae ingentia saepe bella movere.
 
Unica vox secius accepta vicem classici fuit.
 
Tria verba armatos stravere exercitus.
 
II. Frater Physignathus intervenit, seu casu, seu saltu: ambigi enim potest. is, ut genium Hospitis ad ripam stantis irritaret, Regni sui delicias palustres, inflatis buccis fastuose iactat. 
 
Adhuc verum illud: Natura beatis omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti. 
 
III. Musculus luculenta Oratione, non minus suae gentis fortunam moresque depingit, et praefert multis Persicis parasangis. 
 
Non quod quisque habet, hoc bonum: sed quo quisque contentus est, hoc iucundum.
 
IV. Physignathus obficit subeunda Muribus discrimina; ( Psicharpage tamen omnia extenuante) Ranarum securam felicitatem extollit. denique multis utrinque acceptis et redditis vocibus, Stagni sui fines in Palatium, se in navim et Argonautam offert. 
 
Exeat Orbe, omnia qui metuit discrimina: vam Vitai his modus et ratio est, ut non secura sit ulla. 
 
Qui fit, quod plures malint esse miseri, quam videri! 
 
V. Nempe pretiosa invitatio et vanitas promissorum distrinxere adipatum ingenium curiosi Musculi. Auribus accepta oculis usurpaturus, trahitur cupiditate visendi. Mox Ranam navalem conscendit, experturus etiam suo damno Maris pericula, 
Sensim ad declivia fertur Mens blando pulsata malo.
 
Hominum vesana cupido Invenit naves, et monstra natantia vidit.
 
Ausus sese committere vento atque Mari, quidvis audet.
 
VI. Physignathus ab serpente (Balaena Lacus) emerso ex aquis conterritus; seu dolo malo, seu metu vano Subducit tergum insidenti Psicharpagi . is destitutus carina, medio in gurgite submergitur; Diis et Sociis in vota ac suppetias nequidquam vocatis. 
Iuste naufragio perit,
 
Qui non naufragium fugit.
 
Ridet Neptunus , Nauta deflente cadaver.
 
===Synopsis libri secundi.===
I. Posteaquam cari funeris tristissima percrebuit fama: Troxartes Psicharpagis submersi Pater, pene ultra Muris nigri vires, ira excanduit. 
 
Nam quae orba est catulis, quaeque sera est Tigris.
 
Hac et peior homo, cum furere incipit.
 
II. Cogit altero statim die, quamquam nubilo senatum, exploraturus ultricem sententiam. 
Si ulla in re deliberandum est, maxime ubi bellum suscipiendum: multo maxime, an inferendum.
 
III. Eum in finem coram sociis ferociter perorat ira magis et dolore, quam consilio agitante animos, bellum in Ranas decernitur, volente ac iubente S.P.Q.M. 
 
Cum surdae sunt aures, obstrepente ira, gratis cogitur senatus: et quid nisi Tiberiana ludibria exspectat:
 
Iniustum bellum Turcarum est, quod sumpto odio meditantur.
 
IV. Bellicae feruntur Leges. arma paraturi domum discedunt. 
 
Ubi nullis legibus ensis servit; ihi potius credas certare latrones.
 
V. Tertio die in campum descendunt, muniunt castra. censentur milites, furor et dolor arma ministrant. Formicis sua bilis inest, et Muribus ira.
 
Nil adeo vile est, quod se non vindice laesum
 
Utatur.
 
Recte quidam: Castra opportuno loco et in tempore munita, tentorium sunt victoriae. 
 
VI. Vastam multitudinem, sed capite, hoc est, belli Duce destitutam, prope in fatale dissidium scindunt duo nequissimi Myocephali : dum se ad duellum provocant, flagrantes ambitione Imperii. 
 
Quid prodest vastum Polyphemi corpus in antre,
 
Cum monstro horrendo, informi, sit lumen ademptum.
 
Quid faciat miles validis robustus in armis
 
Sublato Duce? sternetur, tumulosque cadendo
 
Implebit.
 
Numquam minus in bello necessaria Ducis praesentiae cognoscitur, quam cum praesens est: nun quam magis, quam cum abest.
 
Reges, florentia Regna qui vultis servare diu, prohibete duella.
 
VII. Iuppiter tumultum plebis sedaturus, in eligendum Imperatorem belli, excitat Mausolum . stupenda huius Regis metamorphosis, plectente Nemesi rapinas, eius oratio, electioque bellum promovent. 
 
Ut nulla cinerum virtus includitur urna;
 
Sed sanctas sequitur numquam revocabilis Umbras:
 
Sic etiam nigris haerent post funera noxae
 
Manibus; et vivos Fures monumenta loquuntur.
 
VIII. Tyroglyphus ferocis ingenii musculus, nomine Mausoli , Physignatho Regi Ranarum, bellum imprudenter denuntiat. 
 
Furiosus Legatus; etiam cum pacem offert, tuba canit, non facile mittendus. Refert, quis Martem ad convivium in vitet. 
 
IX. Physignathus irritatus superbe respondet. bellum acceptat. urit Legatum sarcasmis. omnem Paludem in arma vocat. 
 
Periculosum est, hosti quantumvis debili, in proprio Regno, minaciter deferre bellum. tenuis vapor, collectus primo in nubes, deinde etiam in tonitrua et fulmen e vadit. X. Ranarum arma spirantium votum ad Martem . 
 
Recte Veteres: Ante tubam fer tura Iovi , fac votae Gradivo . 
 
Impius miles, accusat caecitatis, ad se venientem victoriam. 
===Synopsis libri tertii.===
I. IUppiter Editor huius cruenti Muneris sive Batrachomyomachiae, accito primum Marti , mentem suam ludibundus explicat. 
 
II. Illi vero fastidiosis auribus propositum accipienti, Pater opportune salutare suae mentis aliud Decretum ingerit. 
 
III. Stomachantis Gradivi inflammata Oratio indignatur numen altissimis rebus ab omni aevo destinatum, nunc quidem ab Iove putidis Muribus ac Ranis bellaturis praefici. 
 
IV. Placando Marti Iuppiter Batrachomyomachiae mysticum spectaculum aperit. docet prolusionem duntaxat esse crudelissimorum inter homines conflictuum, qui ex Fatorum specula evolaturi, posteris saeculis ingruent. 
 
V. AEvi nostri ferrei non perfunctoria mentio facta, mire Martem exhilarat. 
 
VI. Acquiescit Mars consilio Iovis . Dii Deaeque, excepta Iunone , conveniunt in pensili nubium theatro. 
 
VII. Pallas a Genitor rogata, ut Mures tutetur in acie, ore rotundo abnuit. caussas affert. palmariam scilicet, a Myocephalis erosum summae elegantiae Peplum. 
 
VIII. Eius quantum reliquiae permittunt, Descriptio. 
 
IX. Famosi Gigantis huius aevi M. DC, tragicus exitus, et facta, in Palladio Peplo signata. 
 
X. Sed et Latona Ranis certantibus praeesse detrectat; nec immerito. 
 
XI. Indigna Veneris querela contra Musculos. 
 
XII. Iovis Pathetica oratio, Caelicolas accersitos docentis caussam permittendae Batrachomyomachiae 
===Synopsis libri quarti.===
 
I. TYroglyphus redux, exponit Mausolo Physignathi fastum et minas. vociferatur, omnia hostilibus in armis esse. tota Mauritania in defensionem et occursum excitatur. 
 
Iacta est alea: transivimus Rubiconem . Ante statuam Martis , diu et mature delibera: nam belli semel suscepti impetum sistere non cuius vis est. 
 
II. Utraque acies adversa sub teli iactum educitur, Physignathus princeps adoritur Mures. mutuis vulneribus strages accumulat primus furor. 
 
Aciem et convivium instruere eiusdem artis esse, scite dixit Paulus Aemilius . 
 
Primo congressu, uter exercitus superaturus sit, ne Mari quidem novit. 
 
III. Duum Musculorum Fratrum memorabilis caedes. Limnisii item et Polyphoni Batrachorum. Tyroglyphi ferro flammaque grassantis rapidi successus. 
 
Multa cadavera, et hostium quidem, non sunt signum victoriae. 
 
IV. Murium in pugnando secunda fortuna. Ranae turmatim funduntur. Limnocharis capitur. 
 
Fortuna ubique aliquid potest; in bello omnia. 
 
V. Scelere Lichenoris , Hypsiboanta tubicinem contra ius gentium violantis offensa Bellona , desertis Muribus, cum Ranis facit. 
 
Qua non videtur Deus, humanis interest: inquit Publ. Syrus Mimus . 
 
Vis miles Rhamnusiam videre? occide innocentem. 
 
Impietas cum gaudere vult, se ipsam destruit. 
 
VI. Physignathus collecto suorum agmine, secundum concionem militarem habitam, invectus in hostem, ingentem stragem Murium edit. 
 
Praesens periculum, cum exsorbendum est, perdit medium nomen.
 
Spes, devorata mente, spes est pertinax; Et,
 
Illicium honestae mortis, est ipsa desperatio.
 
 Necessitas extrema, est antecedentium fames. omnes consumit.
 
VII. Bellicosus interitus Artepibuli . quem Musculum incredibilis nequitiae, ex Thessalia oriundum, et ab unguiculis primoque furto magicis herbis nutritum, ideoque praefidentem in bello, Calaminthius insignis heros ex Batrachis, summa virtute sternit. 
 
Timoris arguitur miles, qui herbis, et non serro sidit.
 
Fortissimorum legio scribi potest, prudentium vix manipulus.
 
VIII. Artemisiae Amazonis pharetratae spectata laus in armis. animus et ferocia plus quam virilis. 
Feminarum est vehementer velle.
 
Femina in omni animalium genere crudelissimae, quod agit, satagit.
 
Est cupiditati et ipsa tarda celeritas.
 
IX. Troxartes senex. Pater Psicharpagis , pugnando Occumbit. Borborocoetes , alter Tydeus utitur belli successibus, et saevit. 
 
Dixit quidam: senilis ira, aristae ad instar rumpitur. 
 
In bello clemens est, qui nullum bis occidit. 
 
X. Ranae magna Murium caede facta, per aciem divisam ad ipsum Mausolum penetrant. Limnocharis captiva vinculis eripitur. funera. 
 
Nec ridenti Mari fidendum; nec irato Marti diffidendum esse; Quidam monuit. 
 
XI. Seutlaei Batrachi strenui bellatoris caedes. Mausolo ultima desperatione saevienti dehiscit tellus. interitus Duce Myocephalorum dignissimus. 
 
Quid titulos iactas, ferrumque nocentius auro victor ovans? sorbet tamen omnia denique fossa. 
 
XII. Ranarum in exercitu fremitus exsultans. Io triumphe! 
 
Nullum lucrum luculentius Victoria. pressis tamen manibus tenendae: nam ut fortuna lubrica est.
===Synopsis libri quinti.===
 
I. BAtrachorum triumphus ante victoriam, otium vituperabile, damnosa securitas. 
 
Victori timere quid potest? quod non timet. 
 
In bellicis nihil tuto contemnitur. 
 
QUIS HOC PUTASSET, aut vox est inertium, aut nimis felicium. 
 
Securitas victoris, victoriae est occasio. 
 
II. Artemisiae oratio Polemica. ca Musculi animantur et instaurant vires, numquam magis metuendi. 
 
Est aliquid, armata mulier, et loquens.
 
Etiam spei sit caussa, desperatio.
 
Fortitudo, quae deinde in nervum erumpit, ferrea est.
 
III. Ranae socordes inopinis armis obruuntur. Hydrocharis innocens cum nocentibus perit. Borborocoetes , Pelusius , Calaminthius fortissimi milites sternuntur. Rex Physignathus hasta confoditur. 
 
Omnia in bello valent, praeterquam una excusatio.
 
Virtutis est, victoriam consequi; ea frui, felicitatis.
 
Didicit Achilles et Dea natos mori.
 
IV. Mures crudeliter victoriam exercent, deleturi ipsum nomen Batrachorum, nisi Natura omnium parens, maiore quam tribunicia potestate usa, diris votis ac propositis intercederet. 
In tristibus mage serves quam in laetis modum.
 
Fulmen est, ubi cum potestate habitat iracundia.
 
Felicitatem frena, facilius reges.
 
V. Facundi doloris Oratio, quam ex visceribus Natura miserans effundit apud Iovem , et Ranarum caussam agit. 
 
VI. Repentinus Iunonis adventus, diuturniorem suam absentiam excusat, et perorantem Naturam iuvat. 
 
VII. Annuit Iuppiter Naturae precibus, impetum Musculorum sistere, et ferociam domare paratus, molitur fulmina. VIII. Ea Meridarpax insuper habet. vapore tonitrali nequid quam terretur, Myocephalus ipso Mezentio contemptore Deum improbior. 
 
IX. Hercules in protervos Mures clavam exercere prohibitus, sui ipsius probri materiam seminat. 
 
X. Dedignatus Iuppiter fulminare putidam Musulmannorum nationem; eam Cancri caelestis, fraternis cohortibus armati, occursu dissipat. 
 
Semper Iovis tali cadunt feliciter.
 
XI. Enimvero clypeis hastisque proiectis, fugitivi ex acie Musculi, in hereditarios hostes incidunt. Feles fame propemodum enectae, iterum tripudiant. 
Bellum inchoant inertes, fortes finiunt.
 
XII. Iuppiter prius quam spectaculo finem imponat, fabam ludificationis in Herculem commeritum cudit. Descriptio fulminis primae magnitudinis, et ex intimo Iovis thesauro deprompti. 
 
XIII. Hercules immani confidentia, hoc fulminis genus contrectaturus, sit toto fabula caelo. eiusmodi telum Iuppiter minatur, invito se, huius Batrachomyomachiae in modum Romani Muneris editae, notitiam publicanti. Phoebo negotium dat, ut Poetam tempori haec bella descripturum provideat. 
 
XIV. Offert se, suosque, Genitori Apollo . Simul tamen explicat difficultatem impositae provinciae: quando praesentiat paucitatem Vatum tractabilium, neque dedignantium, etiam humilibus et minimis reculis (Muribus utique ac Ranis) obsequium impendere.
==Usus Batrachomyomachiae ethicus, politicus, ac polemicus.==
 
CUm ex numerosi sententia Flacci ; Et prodesse velint, et delectare Poetae, eo scilicet ego quoque cursum direxi. Phoebo abscedente, simul a cantu color nativus mihi rediit; rapui nonnumquam deposita tuba calamum, et exploraturus sententiarum veritatem, defixi illum in certo versu; plurimum autem, ut quisque se obvium tulit expendenti. Quoties mecum: Mures istud ab hominibus, an hi ab illis didicere? Quie Homo colludit moribus Ranarum? Nempe hoc non inter Mortales etiam? erupi denique in hanc vocem: QUANTUM EST IN REBUS INANE! quam ab AEneatore Cupidine exceptam, praefixamque Poematis fronti notaveris. Verum tamen paucos Versus et paucis trutinavi. momenta consignavi stylo, nec Oratorio, nec Historico; sed ab utroque diverso, et in utriusque confinium procurrente reliquias poeticae tempestatis, tametsi languidae iam ac desinentis, dictio haec servavit. quemadmodum mare videmus post aestum, etiam dum sternitur ac detumescit, extremis crispari fluctibus: qui ad litora revoluti, sensim magis ac magis decrescunt, donec pelagus omnino, velut marmor, immotum stet. 
===Ex libro I.===
ATque ea volventi sese aspectabilis offert Limnocharis . fol. 64.m. Habes facem et Helenam huius quoque belli, femineum nomen. Et vero cui cladi, aut voluptas caussam non dedit, aut femina non taedam admovit? Sub Paride lusco staret adhuc Ilion. Unus Lenonis oculus, Asiae oculum extinxit. Rapta facies Adulterae, flammam sparsit, usque ad proximum Ucalegonta manantem. Vide item, ut Turnum concitet Lavinia , Antonium Cleopatra , sexus inermis armatos viros! Nuptialem chorum saepe Bellona duxit: Hesperum, Martis ferale sidus fugavit. Non loquor de raptis Sabinis . exempla recens a Venere rubentia considera. Anna Britannica Maximilianum I. et Carolum IX. Galliarum Regem collisit. Cum speraretur Thalassii limen aperiendum; Iani portas effregit furor. sonitum mollis Epithalamii, forte classicum excepit. Clotildis Clodovaei Filia, imbutum cruore suo sudarium, velut vexillum sustulit; Childeberto Chlotario et Theodorico fratribus, contra Almaricum Coniugem suscitatis. Elephantos fuisse credas? ita stimulati conspectu sanguinis, infremuere. conclamatum ad arma deleta Visigothorum res est. Sorori litatum excidio regni. Nulla, ut scias, aut rara Mulier, in cladem sterilis est. bellare si nequit, parit bellatores. Sfortiae Mater, viginti. Iocastae uterus, quantum nefas, quae monstra militum! Cur nostra venis ad litora Maure ? f. 64. m. Miratur Limnocharis Musculum Terrigenam oberrare litus palustre. Quippeni mirentur Nereides hominum potius insaniam, e pulvere ac natali solo, ad syrtes , et infamia naufragiis saxa properantium. Non lacus modo, sed et maria depraedamur. Quo vos Argonautae ? poterant Tritones alloqui. Quis furor est, emere mortem, mercari pericula tantis impensis! cava trabe suffulti percurritis ignotam viam. non novimus istud remigum genus. terra contenti estote, quid Oceanum incestatis? delectati terroribus, altum petitis, ut trepidetis ad vesperam. Caeterum dicta haec in ventum abit, quo propulsa classis secuit fluctus. Pergunt temeratores naturae, et Nymphis ipsique Neptuno insultant. Castor et Pollux sparsere nuces: alii dolia, lusuri cum Diis, velut Britanni cum Balaenis. Orpheo canente, in omnia discrimina itum. Tanti, ex auro putris ac scabiosa pellicula! Quid posteri? Columbus , Cortesius , Nonius Almaytus , Pizarrus , Magellanius , Serranus , Vesputius ; vincunt te puerum Iasona : vincunt Batavi , quid dubitas? Possis meticulosus haberi; et paullo audacior Piscatore, victum quaerente in cymba palmari. Ista Mortalium frusta in fluctibus ludunt, ut Schoenobates aliquis in fune. claudatur mare: Hollandi in terra velificabuntur. Mauritii Nassavii quadrigae, naves sunt dat curribus Austros. O quantis natura laboras prodigiis! Gaudeat Catonis umbra exempta rebus humanis. navigare numquam sustinuit flumen: at iam etiam in continenti debeat, rostrata rheda, supparis volantibus, anchora ad temonem appensa. Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? fol. 64. f. Ita comparati sumus. ingressi sermonem, statim cunas et genus in quirimus; quando virtus expendenda foret. prolabimur ad Ovum Ledae , ad Equum Troianum . Atqui vera virtus non cadit in terram, ut ceteri infantes: non involvitur fasciis; nullam gravat obstetricem. De pulvere surgit, de cuiusque cerebro, ut Pallas de Iovis vertice prosiluit, cum hasta et clipeo. Quid devolveris ad segmentatos toros, et prosapiam melius tacendam? omnis sanguis concolor. plebeius et regius. purpuram et tritam lacernam discriminat coctus murex. arbitratus est autem Miles aliquis, iniuria se affici, quod originem quaesivisset Imperator. Bellona , inquit, me genuit; Mars auspiciis Geticis lustravit infantem. Victoria nutrix fovit sinu; cadentem de Matre, clipeo excepit. ego vix auras traxi, et iam allisi vagitum umbonibus. Medius fidius, animose in paucis! Semideos, Phoebo que satos Hyperione , multa Commendant; blandi mores, concordia, virtus. fol. 65. m. Ranas omnes unus Lacus capit, nec in multa stadia diffusus. Duos saepe homines, non integrum regnum potestas Impetii consortem non patitur. Generum et Socerum, Magnum et Iulium , universus Orbis non cepit. Flevit Natura, ut ego quidem arbitror, ab funesto partu horum duum mortalium. risit ambitio, et se superari mirata est. Ut caesarem sua purpura tegeret; Patria, Cives, Senatus, et alter Senatus Cato, tingendae chlamydi sanguinem dederunt. iugulos parentum mucronibus hausere Filii, facturi viam Dictatori, calvo parricidae, ad Capitolium et Coronam. Vidit hoc mons Tarpeius , et intremuit. vidisti haec Roma , et oppressa indoluisti Audisti haec Rubicon , et cruento fluctu reversus ad fontem illacrimasti. Discordia laceravit inclutam gentem; et manus plenas trophaeis, in viscera triumphantium, miserabili fato convertit. exemplum ab AEvo dolendum. utinam unum. Mihi cespite parvo Exstructas Fortuna casas sine crimine servet Incolumes. fol. 66. m. Beneficium a Divis immortale accepit, cui regnator animus, etiam in casa, amplitudinem regni praestat. Caruit eo Lucullus centum hortorum possessor. caruit Macedo , Pella non contentus: extra anni solisque vias, Mundique Zonam victoriis ductus, an insania raptus! siste praedo gressum, et figulis Babylonicis procumbe. Quis Stygem tibi potandam dedit; ut denique disceres in sandapila mensuram corpusculi tui. Aurorae frena fatigantis? septem pedes longus iaces: vivens in solio habebas octavum? Quid humile tugurium, boni non praebet Cultori suo? elaboratum de dulci flore somnum; et purum, et gratum, et facilem, et iucundum: vitam illimem tam curis, quam vino sobriam; sana corpora, paci belloque apta. Ex Casa fortissimi quique Duces et optimi Consules prodiere. Trabeas ad stivam induit Serranus . Curius hodie messem collegit: altera luce, hostium spolia Capitolio invexit. illud Horreum vocasses victoriarum: nam hae ab eo, velut mergites accumulabantur Fabricius , Quintus, ante Boves steterunt vomere terram proscissuri, cum eos trepida Roma bello praefecit, aratrum urbibus inferre iussos. Tales tantique viri mapalibus egressi. In aulis regnavere Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font , Domitiani , Commodi, etc. immanes, ignavae, coronatae belluae, natae ad saeviendum, Patriam sedibus suis, si possent, eliminaturae. Hic totum possidet Orbem, cui natura, SATIS. fol. 66. f. Frugali rustico, ut dictum, casa Palatium est: Tyranno septem montes, instar nidi sunt. iunge Pelion Ossae : ultra tendent, aestuant sub laquearibus altis, et magno sumptu stolidi quietem, maiore emendam, arcent. quam utique non magna domicilia conciliant, sed reducta vallis, nemus umbrosum, madida virga, papaver, garritus rivuli. altior aedificii moles supervacuum spatium; multae divitiae, inutilis gleba. cui natura pallorem induxit, hominum furor aestimationem. Metalla nativam indolem secuta, fugiunt rapaces manus, et in cavernis montium habitant. quam feritatem humana cupiditas mollit, educit ac polit. Omni luxuriae instrumento aurum ab inferis arcessitur; ut fulgore vano deludat, terrore vero cruciet. Quotus est, cui Natura SATIS? Argento nectuntur Indicae trabes. lacunar consurgit electro, magnisque nugis stellatum resplendet. Nihil umquam audisti de Caligulae Flora et Floralibus? Nihil de Heliogabali vinoso lacu, temulentiam despumante suam, ad usque Bacchi contemptum? Nero profluvium impensarum, Romam suam inter Fabros sandapilarum decoxit. Nota huius gnome. Hoc agamus, ut nemo quisquam quidquam habeat. Omnium damno et rapina vixit. Pransurus, accubuit volubili Machinae, Astrisque dedit convivium, circum mensam balsamo stillantem rotatis. omnia vernabant rosis. Mensis Maius, in vincula sertorum coniectus, effugere non poterat olidum lasciviae portentum. Qui bonus est, bene natus hic est, etc. fol. 66. f. Nam solum nomen hereditarium est. Virtus cum iis manibus perennat, quos insedit, immobile sui possessoris bonum. Ad sceleratum aliquem Catilinam , aut Cethegum , Gracchum ve tunicatum non transit. Camillo satus, Brenni filium retunde, excussa bilance; et credam te Camillum. Odi Socraticos pluteos vacuumque catinum Pythagorae . fol. 67. m. Epicuraeus hic Musculus est; non facit cum Philosopho, qui ventri indulsit non omne legumen. Homines: quam vero vos sectam? plerique Aristotelem crepant, emunt Pittacon , Archetypos in pluteo servant Cleanthas . dicam omnia? Et Curios simulant, et Bacchanalia vivunt; ut recte Satyricus canit. Philosophus es? nempe Platonicus . ut quid igitur odisti meditationem mortis, domitricem voluptatum, exstirpatricem affectuum? Vera sapientia ficto gaudio non polluitur; neque sinit animum ad ignobile facinus deduci. obiurgat ignavum corpus, indomitum asturconem frenat: meliorem hominis portionem, immortalem, inferendam sideribus, calcaturam nubium quadrigas, subducit infimis rebus, et virtutibus excolit. Audit hoc Apicius, et laudat: sed praefert calidum sumen. Quid? quod plurimi manifestum exitium non horreant; modo noxia cupiditas expleatur. O philosophos! M. Antonium , illum humanae sapientiae pullum, nequam Caseus occidit. Alexandrum Severum leporina pulpa sustulit. Annaeum Serenum fungi suilli. alios Fungos quot alii fungi piperati interemerunt? Tiberium Caesarem frustum cucumeris corrupit. Chilperici saxonis gulam, ad ambas usque aures cibo farti, ipsa copia ganeae intertraxit. per fidem tuam narra; legisti talia et Muribus evenisse? Quid referam vires insculptaque proelia saxis. fol. 67. f. Vide, sis, gloriosum militem Plautinum . ostentasse robur et aciem, saepe damnosum in bello fuit. Qui sapit, Heroem ostendet potius provocatus; quam ut iactet illaudatus. Sed non replenda est curia verbis. inquit Maronis Turnus Senatum pacatus habe: campus a fulminante manu fumet. scitum Polemicorum est: PLERUMQUE NOCET IACTASSE TRIUMPHOS. Obfuit Dario , obiecisse barbaram multitudinem Pellaei iuvenis paucitati, sed animis et pectoribus numerosae. Cauti Duces, non facile extendunt exercitum seu minis, seu verbis: ne, dum hostem volunt pavidum reddere, faciant sollicitum. sollicitudo naturam imitatur, quid vis ausuram prius, quam passuram vacuum. descendit pronus ignis; volant saxa; turbantur elementa. nescio quid animus in angustiis deprehensus, nisi forte toto malo repente obrutus, puncto temporis suffocetur, divinum aliquid secum excogitet, ut evadat. Unde illud: MATER TIMIDI NON FACILE FLEVIT. reperies meticulosos, in praesenti discrimine, tigridis in morem ferocire; aut non morituros, aut morituros cum strage. Ruffinus , ille institor honorum. et trabeatum pavoris mancipium; cum subita ferri luce percelleretur, instaretque Stiliconius miles: vultu ad Arcadium converso; eripe, inquiebat, aut iuxta mecum peribis. Manes et sidera testor, haec cervix non sola cade!. nempe ita natura comparatum, ut ultimae vires animae, tamquam triarii, non ignavam mortem oppetant: siquidem oppetere cogas. Quando igitur hostem ad desperationem reducis; auxisti, non stravisti. finge victoriam: aut pene nulla, aut cruenta erit. exasperata necessitas se tota, et gladiis et odiis pugnat. in arena quid vis pro consilio et pro telo capit. Pugnamus aperto Marte quidem, caeco tamen expugnamus, et omnes Hausimus insidias, magna est fiducia Noctis. fol. 68. p. En strategemata Musculorum. qui vera et licita damnant; crude)es et improbi sunt. Insidiis nonnumquam opus, ut militi parcatur. utcumque Iulius Caesar Orbem inundaverit sanguine, suas tamen copias in tuto habuit. Capaneus , Hippomedon apud Statium ; inter Mures Artepibulus et Meridarpax funestique alii fulmen olim merituri, dicant: Nolo in hostem ire dolo. pudet abuti tenebris. Videar a sole, dum pugno. Imbelles post carecta lateant. Me tuba divulget, et arva tremant funera calcantem. Ita loquuntur, qui capulum maiorem manu habent. Crudelis vanitas, sontes triumphos Patriae ac regibus obtrudit. laudari immaniter vult carceribus dignus furor. vinci nonnumquam melius erat, quam ita vincere. Qui civium iugulis retundit ferrum inimici, suo nimium parcit. Rei, proscripti, parricidae, et qui amplius aliquid, quam Aegaeas insulas meruerunt, Hannibali militent: ut Carthaginiense robur servaret integrum, sociarum gentium in prima acie porrectis cervicibus, hostiles gladios hebetanti. Quanto mitius atque illustrius Imperatoris Tiberii Praefectus. cohibebat ille suorum impetum tantisper, donec Persae praecoci calore effusi, pharetras missilibus vacuassent. ubi ad ultimum inermes stetere sine nervo ac telo: gladiis acta res est cominus, quibus Itali valebant. itaque trucidabantur Arsacidae , ut statuae: immolabantur ut victimae. prudens cunctatio momentum attulit. taurorum est, cornibus solum fidere. consilium, latebrae, nox, flumina, silvae, colles, venti, bella iuvant. In omnem eventum Duces quidam praeparati, fortunam in potestate habuere. territi exsultarunt: pressi terruerunt. defuere milites? simularunt. amisere? dissimularunt. Titius Licinius ingenti clade affectus; quod noctu cadavera humasset, victori inter sua mane conspecta funera versanti, ceu ipse victus esset, ingentem terrorem iniecit. Itaque in fugam aversi terga pulsavit, gloriamque, quam galeae cristatae iam affixerat, sollerter detraxit. Quid Chares Atheniensis? nocte concubia multos ex arce emisit, iussos sub crepusculum lucis, inspectante hoste reverti, quibus visis, ceu nova subsidiariorum manu submissa, praesidium crevisse arbitratus Obsessor, de expugnatione desperavit. Numantinus aut Saguntinus aliquis Esuritor, hoc commento minime delectatus, stetisset aperto pectore pro moenibus, bustuarius in ferrum et flammam paratus. Ego praefero Cheretem, omnium veterum calculo: qui victoriam ingenio partam, bove Clitumni candidissimo; rubentem sanguine, gallo gallinaceo duntaxat venerati sunt. Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere Muscipula tectos Gyaris , parvaque Seripho . fol. 69. f. Adde Felem: et omnes Murium hostes numerasti. Potes etiam humani Generis numerare Musculos Felis ut pilas habet: Homines Dii, inquit Comicus. insuper Dea quaedam caecula et levis. Musculi lardo capiuntur: Homines nardo eneris, visco voluptatis, honoris fumo, vento vanitatis. Agnoscunt et oderunt Musculi suum Inimicum: stulti Mortales amant, defendunt, excusant. famosam illam, et totius Orbis fornici prostitutam pellicem Fortunam, omnes ambiunt: tametsi pueros deludit pomis; Iuvenes amorib9 torquet, viros pollicitis fallit, senes frustratur annis. superbe et crudeliter exercet Imperia: tamen amatur. emulget vota in ludibrium regerenda: tamen honoratur. floridi vultus meretricia amoenitas praefertur osculo virtutis. doli, creduntur munera. millesim9 quisque non evasit insidias occulta tyrannide saevientis adulterae: quando passim creditur; Eam irasci non posse, vel decipere non velle. Quo in utroque errore, ipsi barbati Platonis Pueri, vanae sapientiae pulpito, male fortunatum caput impegerunt. Ut ab hac Lena salvus sis. nondum cavisti dolosum Oratorem Mundum declamantem in Foro: nondum illecebras malesuadae Carnis; quam totiens audiveris nominari Muscipulam. hanc cave prae numellis et catastis, prae carcere, quod Tullianum appellatur: prae Lautumiis Syracusanis , Barathro Atheniensi , Ianua Charontica prae omnibus Labyrinthis. Mures, cavernas habent; castra, in quae conspecto Vatinio se recipiant; Homini quae suffugia parent, formosis ante ianuam gannientibus monstris? Falsis imaginibus luduntur oculi. prostat sensuum popina, turpesque nundinae Cupidinis, vendentis in philtro mortes. facile est incurrere probrum. Mures, Felem timent. Etiam homines quidam. quorum Antipathia obmurmurat. stringuntur naturae dentes in obviam. ubi odorati fuerint; liquitur animus, foedoque singultu praesentem prodit hostem. Cardanus ex eius aspectu mortis omen sumpsit. Quid Stygius Lavernio , quam ille Catus! astutus, inquam, et pavendus. Hunc Borborocoetes aliquis non expavescit. Quid undenae belluae (perturbationes animi) indagine corporis cinctae? hercule, silvestres et ferae. Vivarium utique ferarum est pectus, hominis, frementium in Appetentiae sede. Delectatio Siren, Dolor Hyaena, uno eodemque stabulo clauduntur. Mugit Amor, Europam portans cum tauris: rugit ira cum leonibus. Audacia tigrides antevolat. Philomela , Spes bona, dulce canit? sed Desperatio latrat, instar molossi , in rabiem acti ululant moesti Timores. tu omissis Musculis, miserere hominum. Pericles metuit umbrae suae occurrere. Theodoricus a capite piscis exsternatur. Sunt, qui nullum Crispinum tonsorem admittant. Dionysius Siculus , nescio, quid iugulo pertimuit. Referunt non sine risu Oratores ad Turcam destinati: neminem ullum puberem armatum, admitti in cubile Solymanni . formidat miser etiam Morphei sicam. 
prorsus, quem nulla maceravit aemulorum invidia. quae, cum omnia maiora faciat, quisquis ab ea non videtur, infra pumiliones est. scilicet laudari tantum cupis, idque consecutus es, ut te tui in oculis et amoribus gerant. inquire in animum; quo facinore meruisti hoc stultorum supplicium. eme talento civilis belli sarcinam, speculum, inquam, Othonis , visurus naevos; et si potes, quod manticae in tergo est. Laudant te omnes. dicas: irrident. indiguum invidia obruunt caeremoniis. Nihil umquam ciconiarum notasti, et aurium Regis, quem non nomino? Feliciorem arbitrarer, si cum innocente Catone saepius ad subsellia Iudicum-trahereris, domum stipante senatu, et bona Fama reducendus. Ita nempe natura fert: miserum non premimus quiritantem, lacrimis muliebriter conspersum praeterimus. in alterum furor, quem virtus et gloria cataphractum, theatro imposuit. huic armata gingiva et genuinus servatur. Mens ingentis invidiae capax, pandit sinum venienti calumniae. amphoram virulenti livoris, facile exsorbet Tricongius honoris. Recte etiam Psicharpax monuit: miserum non esse, quem discrimen et horror circumeant. Cos magnae virtutis, magna calamitas, gloria comptior surgit de pulvere, quam de pulvinari Geminatur decus inter quaevis pericula. etenim tunc vivere caste asperius, cum prompta Venus : tunc durius irae consulitur, cum poena patet: respondit Theodosius Honorio suo. qui in summa licentia non exerrat, potest Traiani pugionem, pignus bonae mentis, in limine Capitolii suspendere. Fecunda ministrat, Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beatis. fol. 69. m. Duobus elementis, alicuius Heliogabali gula non satiatur. terras proscindit, maria a fundo miscet, aeris penetrat meatus. Iovi cerebrum, Minervae olivam, Cereri spicas, Baccho vineam diripit. satias omne animal habet. solius hominis ingluvies modum nescit. nullius voti avaritiam castrat immodicus Petitor. inhiat immanibus immensum. de culina naturae conqueritur, velut nimis parcae. Sardanapali inventa laudat, inter rosas aestuans. alius crudum pavonem in balnea portat. hinc subitae mortes atque intestata senectus, Iuvenalis funera, lacrimis ac risu digna frugalis Epaminodas cum ligneo vasculo, et frustra Dentati in convivio, exoleverunt. Quotus iam Cato, exercitus sitim sua restinguit! atqui hic virtutis admiratione, etiam pene ebrium in sicco sabulo reddidit. Nare nequis? erimus na vis: portabere dorso fol. 69. m. Habes hic expressam imaginem Mundi Venerisque in vitantis ad flagitium. quam prolixo flatu Physignathus stringit regni sui delicias, quae non formosa videbis? Qualia dona feres? Psicharpax accede lacum idem occinit damnosa Siren voluptas. Quisquis es, subi nostrum nemus, in quo Gratiae ludunt, et Gaudia choreas agunt. manat vivi fluminis argentum, totamque Cyprum perluit: perspicui lapilli videntur a fundo. Aquae in amoris orbem confluunt, attritaeque pretiosis conchis, musico concentu solvuntur in bullas. propter ripas felix Hortus panditur, refertus aureis malis, sonorus loquacibus nidis. volucres delectae a Maio et Chloride docentur. enarrant dulcissime, quidquid didicerint. audias ibi continuo vel propempticon Alaudae, vel epithalamium Philomelae , vel lessum Cygni pluit floribus primae aetatis. candida synthesis liliorum perpetuo durat. etesiis clementibus mulcentur arbores. Zephyrus unicus colonus exercet areolas; et fecundo susurro crispat platanorum nutantium folia. omnia in Venerem vivunt. alnum affatur alnus. palmam palma salutat. in populorum brachia Cedrus inclinat immortale caput. Eo pervenire quid trepidas? Nare nequis, erimus Navis Vates Venusinus , Ocellus meus, numquid absque caussa, Navim, trabem CYPRIAM nominavit? secure navigant Mare, quos Dea protegit orta mari. Ego, inquit Cupido , docui natatus Abydenum Iuvenem praelusi scindenti fluctus concipe placidam mentem, Cymbamque ingredere ecce plantis aequor praelibo. sequere. Sequitur Novus Leander . vis eventum? alter Psicharpax submersus est. Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto Argolicam primus taedam deiecit in aequor. fol. 69. f. Et plus quam ferreus. Nautas, velut Reos laesae naturae damnat Annaeus . nempe mortes deerant terris, quaerendae in freto? felicius votum videtur cadaver instar tympani distentum. Alto iactari, quam in modum trunci rigidum iacere in pulvere? Quid denique possunt insanae cupiditati suae Remiges praetendere? Neptunus nos invitavit falsum est. succensuit ausis. Tritonem , quem decepistis, officio movit. Audax Iapeti Genus Vulcano negotium facit Tridentis totiens reficiendi. Alius nobis Orbis videndus erat. quis alius? cum tantum unus. Amentia fecit duos, cura humani ingenii distinctos. Charybdin indagavimus quam? ante naufragia vestra nulla fuit. a mortibus et demersis funeribus, ille Hiatus nomen accepit. Scyllam latrantem audivimus. tanta igitur lubido aut voluptas, terreri virginis succinctae canibus, immani voce? vertagi nostri non etiam latrant? Monstra Marina vidimus. immo intulistis. maiora non tulit pontus, quam quae continebat Argo . gemmas inquisivimus. Quanto honestius cubabant illarum matres in thalamo Tethyos ; quam cum vestra, in immerentes, incepit lascivire cupiditas. An non sic humeris Europam , naufragus inquit, Divinus, tulit ille suam trans aequora Taurus. fol. 71. m. Sera pereuntium vox: AT NON SIC Ardente Troia , clamare potuit Paris: AT NON SIC ardebat, cum Menelai Coniugem rapturus ordirer classem AT NON SIC Priamus sperabat. Idem Croesus in rogo clamat. Idem Marius inter Minturnarum paludes, mendicato pane solatus rabidam famem. idem Belisarius tribus obolis dives, sed lumine cassus. idem Gilimer ieiunus, quamquam coronatus Citharoedus. miserabilem vitam sub longa morte traxerunt in exsilio. AT NON SIC flantibus Favoniis. verso vento Fortuna vertit. Nostro AEvo, quoties clamandum est. AT NON SIC olim. Sunt et Lacubus sua grandia Core. fol. 71. f. Sunt, quid dubitas? sunt et lacubus et fluviis, Mari et terra, pace ac bello, domi forisque, sunt et securitati sua pericula. Nulli loco fide. in sicco mergi potes: in ponto pedem frangere. terreberis improviso, discrimina truduntur ex hora. irruentium malorum satellitio stipatur quaeque dies. mella mori cogunt. occidunt quandoque pharmaca, inficiunt aromata, in conviviis necat fames. Quod superest, mollem tumulum, placidumque Charontem (unde etenim Naulum daret?) et mitem AEacon optat Eminus, et stridet Carmen miserabile Lessi. fol. 72. m. Stridulum hunc lessum tibi ululatum puta, vane voluptatum helluo, bacchantium sociorum assecla, quorum palpo distringeris. volant festivae voces et acroamata immissa per aures, circum pectus deinde ludentia. laudant crispos et oculorum stellas: imo rebus illaudatis inveniunt encomia. ipsa vitia gypso oblinunt. Cum friges, algent: cum dixeris, aestuo, sudant. si nescis, arrodunt te Sorices, Euryali Nisi que tui. amicos arbitraris? muta nomen et Notos voca. iam quidem hilares observant nutum gratantur animoso vastatori famae et peculii, urgent, ut omnia oblimes, circumstant facibus. calcaturo pavimentum, supponunt onychen. scilicet sanitati tuae litant. ubi straverit morbus imbecillem: Medicus cum dixerit, actum est: diffugient, horrebunt, exsecrabuntur iacentem; quem stantem mille basiis perunxerant. Exi. vacas anima. exi catharma. conquiruntur praeficae. ceteri cado cum faece siccato, deserunt cadaver peiore modo, quam Psicharpagem Lichopinax . unus et alter a limine: Quod superest, mollem tumulum mitemque precatur AEacon , et stridet carmen miserabile Lessi. tu exturbaris non rediturus, ante Sarcophagum Fletus Hyaenae et lacrimae Crocodili; post, gaudia dolosa et incogniti Cachinni funebre chaos miscent. tu exturbaris non rediturus. Tamen ultor ab astris Immine, et nostram placabit Iuppiter umbram. fol. 73. p. Solacium innocentiae. sequitur a tergo Nemesis sontes. ex ossibus saepe consurgunt ultores. Selymus Ottomannus mortuo Baiazethi poenas dedit, in eodem Pago, ferro trucidatus, quo patrem veneno sustulerat. longum sit per omnia exempla ire, quae cum auctoribus sepelivit vindicta. Qui terret, plus ipse timet. iugulabitur ense, qui mactat gladio. circumstrepunt Umbrae vivum, non placabiles nisi alia umbra. Thessalia cadaveribus Romanis strata, semper ante Caesaris oculos versari visa est, ipsoque in eius pectore Obsesso latravere aliquid funereum, tot Senatorum Equitumque manes . Quisquis alterius vitam proicis, tuam venalem habes. facinus cruentum, ut omnibus sic occultum; tu nosti, tu carnifex tuus. Atqui solus scio: sufficit: iam pessimus homo novit. vulgabit. 
===Ex libro II.===
QUod loquitur, furor est, omnes sunt classica voces Extemplo concussi animi, etc. fol. 73. m. Mures bellum decernunt exasperati iniuria; Legis haec, et rides, qui legis. At enim hominum quae ratio pugnandi, quae caussae? pudendae saepe et madido cachinno dignae. minoribus momentis, atrocioribus odiis certatur. Non una Batrachomyomachia Persiam Graeciam que collisit. Haec insanientem adolescentulum ( Darii victorem) in Indiam transduxit. haec Philippum Patrem tota vita exercuit. subinde ex Apinis compacta proelia, exhausere provincias. Actum de crepundiis in publico armatorum Consulum consessu. VINDICANDI SUMUS, clamavere Romani . Nempe! quid diri accidit? num Capitolium novus Brennus accendit? num Iuppiter cum Iunone ablatus? num alter Remus contempto fratre Romulo transiliit fossam? Enimvero negant togati Patres. Cur igitur arma sumunt? Veientes , inquiunt, libaverunt Tiberim&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tyberim] &lt;/font ore profano. quid amplius? Berecyntiae Matris Aurigis leonibus evulsere iubas. Poeni , caput non aperuerunt transeunti Legato Hannibal in nostri Senatoris canitiem scomma dixit, etc. Itum ergo pedibus in sententiam. post, et curribus et castris. Ianus apertus, concussum armamentarium, sumpta saga; tota Roma in campum progressa est. Thybris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybris] &lt;/font arma vomuit restagnantibus ripis Irrisor Murium, has bellandi caussas, hos ride bellatores irride Xerxem . Cum ficus Atticas gustasset, per tremenda barbae suae fulgura iuravit, manu occupaturum terram genitricem nobilissimi huius fructus. Alias cum numeroso equite procubuit ad vasta flumina. (Sitim!) ebibit amnes, Nymphis ad incitas et siccum redactis. Mitius hoc sane, quam cum ipsum Ennosigaeum bene longis virgis cecidit; catenis et compedibus (audaciam! os hominis;) vinctum sub navibus stare iussit. Hic dives militibus, canus Puer, quae proelia gessit Salamine relicta? pudet effari. Irrisor Murium, irride Scotos et Pictos ob interceptum canem plus quam caninis dentibus, supra caninam rabiem saevierunt. irride Naxios . quos piscis cuidam Felestagorae donatus, ad interitum praecipiti via deduxit. Indignare Antigono aperta latrocinia professo. desipis palliate Saperda, respondit Sophistae offerenti libellum: qui, cum videas armis alienas urbes vexantem; apud me de iustitia disserere non verearis. in dignare Baiazethi , qui Feciali caussam belli percontanti, pharetras et tela in pariete suspensa monstravit, innuens: HOC IUS TURCARUM esse. Phalarim malemus et ignem, AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco. fol. 74. f. Cacoethes omnium periclitantium est, quocumque dolore distineantur: ALIUD QUIDVIS PATI MALIM. Phalaridis metallum non respuam, et quidquid mugitum exprimit: modo hoc, modo isto infortunio liberer. quae haec (malum) confidentia! tu Siculi Tyranni subire conspectum? nescis, quae admoto dictet periuria tauro? terrearis vel unica scena explicata. disce tuum sustinere dolorem; nec mutare velis. Est quaedam infelicis luxuriae species, in malis nulli acquiescere. Nauta in Carpathio freto iactatus, ferro perire mavult. Miles ad cornua in acie solutus, Mari se devovet et ultimis insulis. Surgit praeruptus aquae mons? voto mutato implorat fulmina. cadit inflammata Dei vis? tellurem sub pedibus optat dehiscere. Castra locant, ubi putre solum scrobs humida laxat, etc. fol. 77. p. Ea quisque sibi metetur aptissima. Musculi scite delegere. Castrorum locus universim commodissimus, ad quem difficilis est accessus, facilis discessus. summa laus in ponendis muniendisque obtigit Iulio Caesari . Stupet Iustus Lipsius hominis ingenium, animum ac vires. unicum latus fuit nonnumquam duum milium ac quinquaginta pedum. Crassus contra Spartacum movens, fossam trecentorum stadiorum struxit. Lacedaemones castra rotunda probarunt. praetulere Romani quadrata. hoc aevo magna industria, mira rerum facies, ars indefessa priscis institutis accessit. Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis, etc. fol. 77. p. Dispice et discute Panopliam Musculorum. valide se armarunt, ex merito sane ab nullo Hannibale irridendi; qui fulgentes alias thoracum et galearum bracteas, alitesque suffixas. saepius militari sarcasmo pulsavit. Statuas armavere vilibus telis Aquilienses : felici successu. Hic, Myocephali , in clipeos sinuarunt cornua fractae laternae, saevumque micant umbone rotundo. M. Antonius Triumvir, arborum cortices militibus tribuit, vicem scuti praetentos. viro forti, ensem et cassidem, vires et victoriam praestat animus. Animus est, qui vincit, qui vincitur. nolentem nemo subigit. Quisque sibi Mars : castus, etiam fortior Gradivo . talis non deligit gladium AEneae , stygia quem tinxerit unda Lemnius . Lacertis utetur suis, aut obviis pastoralibus truncis: maxilla inventa, si necessum sit. Optimus belli nervus, nervi sunt in corpore. Quid querno robore nato quernis sudibus opus? Ericus disertus, provocantem Tribunum crepidarum firmitate prostravit. quid facturus erat ocrea et calcaribus, qualia aetatis nostrae in cudibus finguntur. sit igitur deinceps et suber in honore, non tantum fraxinus, aut humano sanguine saturanda Cornus. Hay - Scotus , in bello aratrum, ceu machaeram, strinxit, ventilavitque hostium damno. Alius, cum arma inspicerentur, manum pectori admovit, arguens: ea, quibus ipse fideret, non videri ab amico; sentiri ab inimico posse. Mures bellantur honori. f. 77. m. Qui non? Honori Flamines praefecit Numa huic turis acerram Persae, Cilices suam messem offerunt; Assyrii suam. Honor ex virtute quaesitus, impellit stimulatque generosas mentes; implet, ornat: pulcherrimarum rerum inventor est. eius cupiditate ac gustu incalescit animus, suique fortius meminit, et desertis vallibus ad montes erigitur. Honor mihi vice scalae est, inquiebat ille claudus cocles: per singulos gradus admoneor triumphi mei. tolle hanc scalam e Mundo: et omnes Pyramides, et facinora excessura nubes sustulisti. Cor, animosi sanguinis fons, ut pumex arescet. collapsa praecordia instar putrefactae spongiae marcebunt. Quid tot saeculorum flexibus veterem Romam in flore conservaverat, quam speratus et quotannis innovatus honor Consulatus? Campus Martius excitavit ad proelia. Mons Euandrius&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evandrius] &lt;/font , Mons Palatinus , Tarpeia Rupes , fasces, secures, chlamys, cornicines, tubae, aquilae, victimae, Equi denique, qui candore nives anteibant, cursibus auras. Placet igitur Honor, inquis, et hoc scias: non in foro aut popina inter obsonia venalis est. ferro citius merceris, quam auro. At tu longa ilia trahis in otio, et gloriam sollicitas? Quiescis. si ut Regulus, in hostili captus Urbe, obses, in dolio clavis pleno; laudo. si ut Maecenas supinus; non item. Epularis: si ut Fabricius , ut Marsus et Hernicus olim, cum grandes fumabant pultibus ollae; laudo: si ut Lucullus Xerxes togatus: quid dicam? Non decessurus maiestati tuae; bibe, ut Cato in Africa: (stat, dum lixa bibit) salta, ut Scipio Africanus Romae : calca terram, sed vestigio Pompeii M. pedum pulsu Italiam excitantis armatam. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus Imperium ferret, sociumque educeret enses. fol. 78. m. Vastus exercitus absque Imperatore, Cyclopica mole, in se ipsum corruit, et suspirat in limo. Manus in se vertit corpus absque capite. Notus Iulii Caesaris sarcasmus. cum tenderet in Hispaniam , contra Petreium et Afranium , Legatos Pompeii M. Vado, dicebat, ad exercitum sine Duce. Profectus in Thessaliam , contra Pompeium , Vado, repetebat, ad Ducem sine exercitu. optimus enim quisque miles sub Legatis merebat Manus Capiti iungendae fuerant. Quis autem Dux eligendus? Musculi peritum elegere. Ducturus omnes, eligatur ex omnibus, inquiebat ille. sit e grege, modo egregius. id quod Carolus V. salutaribus exemplis et plurium triumphorum feracibus exploravit. Nulla aetas fortunae virtutique Ducis obstat. Scipio Africanus , Iuvenis; Gordianus , Senex electus est. Polemici INGENIO PRAEDITUM petunt subacto. mirentur hostes profunda consilia, ut contremiscant. FORTEM, sed nec audacissimum. audaciam tamen militum alat, praemiis invitet, temperet freno. CELEREM: sic properet, ut Cunctatoris nomen non reformidet; sic cunctetur, ut ne cunctentur Victoriae. CONTEMPTOREM PRAEDAE. O quoties in spolium cessit spoliaturus cadavera, eodem loco consepultus. UT FELIX SIT, Divi rogantur, nemo imperat; Virtus plerumque largitur. Ut CONSTANS, omnes optant. nocuit differre parato Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font . patebat porta Collina. DUCENDAE. Romae nuptiale convivium in Capitolio parabatur. Quale spectaculum! Si parvulus Hannibal&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibal] &lt;/font , ex victoria Coniuge susceptus, Heres Italiae Latia lusisset in Aula! DISCIPLINAM in primis, qui habenas accepit, severa prudentia conservet. Disce miles militare, Galba est, non Gaetulicus&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getulicus] &lt;/font , exclamavit Galba, Imperator salutatus. Adrianus tabernacula ex frondibus facta diruit: ne exercitus solis et imbrium impatiens, sub aulaeis et umbra, noxio torpore distenderetur. Quid stas ignave miles, aiebat Cato ad suum: imitare passus Ducis Serpens, sitis, ardor, arenae, Dulcia virtuti. Sit suus pugnaturis commeatus. sit sobrius cadus, olim posca dabatur. assuescant, potui, qualem iratus Danubius eructat, aut corniger Rhenus fremente alveo in urnam fundit. Romane Miles: Nilum habes, et vinum quaeris? dicebat Pescennius Niger , in Aegypto siticulosam cohortem solatus. Ebrius, et qui a vino trementibus oculis duos hostes videt, ne unum quidem superabit. At nunc omnia castra temeto natant. somno vinoque sepultis militibus, etiam triumphi stertunt. talis Dux Gildo apud Claudianum ; tales Gildoniani Milites, Marti risum et nauseam movere. Artepibulus enim vetitis temerarius armis Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli Provocat: ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . fol. 78. f. Indigna res et severe coercenda. privatae simultates, integrum pedetentim sternunt exercitum: bella, non duella laboranti patriae prosunt; nisi si tribus Horatiis permittantur, lustrales animas hosti propinaturis. Hoc ferreo saeculo gliscunt secreta odia. mittuntur chirothecae, tristia munera, provocatura in campum destinatum, caedes, tumulum. levissimis de caussis ad ultimi furoris exempla venitur. inscio Archistratego, obtentui quidem sumpta speciosi, revera vani honoris umbra, lasciviens mutuis stragibus ad usque infamiam iugulatur Nobilitas. cum in hostem eundum foret, fortissimus quisque desideratur, quem pridem vorago sepulcri contexit. barbarum hoc, et, ut sic dicam, Artepibulisticum : quo nequior Myocephalus ab Orbe condito non suit. In Turcas hoc crimen eat, Mauros que Getas que. parcius ista viris, quos infantes sanctior Rhenus lustravit. utere mitius ira, o pubes Alemannica . Mausolus dicor: Coniunx Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font . Cares Reximus innumeros, etc. f. 79. m. Scias hunc Regem fuisse tecti ingenii, celeris, rapacis, bellicosi; verbo, insignem Myocephalum. quod vivens moribus expressit; mortuus etiam metamorphosi et forma vestire meretur. Quando igitur neque nomen, neque vita abludit; recte tam Mausolus quam Artemisia marito concolor, venere in censum Murium, Fatis volentibus ad solium Mauritaniae elevati. equidem etiamnum in humanis obtinet, ut nomina quandoque praesagiant. Cur Iulius , Caesar dictus? a caesarie? an quia ex utero Matris caesus? an quia ab ipso undecies centena nonaginta milia caesa? hunc cruentum Carnificem, ab obitu, versum in sanguineum Cometen, credidit Antiquitas. Mausolum , in Murem migrare iussit ab exequiis vindex Rhamnusia . Sic collige. Nulla Mausolea cadaver innocentius reddunt. virtutes ac vitia sequuntur umbras suas. quibus quisque assuevit vivus, defunctus incubat. in iter tenebricosum unicus admittitur comitatus, male aut bene gestarum rerum. Compertum est, Avaros post mortem, longos digitos in thesauro versasse. Spectabilis umbra Superbi insedisse thronum visa; Militum maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font pugnasse. Quisquis feram, sub humani corporis figura occultat, tigridem, lupum, leonem, cerastam. Myocephalum; simul parca larvam amoverit, prodet et servabit aeternum, Hoc erat; quod Honorio suo Theodosius identidem inculcabat, Annales veterum delicta loquentur. Haerebunt maculae. quis non per saecula damnat Caesareae portenta Domus? quem dira Neronis funera, quem rupes Caprearum terra latebit In cesto possessa seni, etc. Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri. fol. 80. m. Solvunt, quae praesentius animum percurrunt. etiam saginati Gladiatores, dum caestum sumunt in manus, aliquantum metu crispantur. Alternus paullum timor et permixta furori consilia, praecedunt ictus Heroum prima sanguinis gutta visa, tum enimvero Tydeus fervescit. insitus pavor et temperatus, non flaccidos reddit, sed colligit vires; et retentas aliquantisper mittit cum foenore in auxilium fessae naturae. Gallum animosissimum perhibent, ad primum classicum, ventre soluto ad usque secessum fuisse compulsum: rediisse paullo post etiam metu exoneratum: more fulguris deinde pervasisse exercitum. Enceladi quidam alii et Bombomachidae, quorum corpora iurares adamante suffulta. ineunte pugna, sulphuris instar ardent et Vesuvii : in ipso congressu, cum standum esset consertis in ora gladiis. evanescunt. Viribus utendum est, quoties Occasio tempus Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverit. f. 80. f. Celeritas maturata consiliis victoriam in manu habet. Eam non arctant vincula, non fatigant iacula, non detinent apud Lyaeum pocula. Celeritati omnia sunt pervia. recludit arces, expugnat urbes, densissimos caedit hostes. Infelix mora, Occasionem quantumlibet capillatam decalvat; omnem nervum enervat. Utinam illud VENI, VIDI, VICI, etiam in nostris Vexillis legeretur. Nisi Dux siderum more, rotet in orbem exercitum; torpebit circa Polum et tardi plaustra Bootae . Rex olim Libyae creabatur, qui cursu victor. Aelius verus Antoninus , certo militum generi, alas pennatas imposuit: ut intelligerent, quo meatu iter confici vellet. Baiazethes lentum Ducem, sagitta transfixit, instrumento mortis velocissimo. Selymus filius, pacis quidem vitiis obscurus, sed belli virtutibus clarissimus, cum in omni opere, tum multo maxime in procinctu militari, exclamare solebat ad Commilitones: MATURANDUM, MATURANDUM. Clypeo Mausolus in altum (Quadra fuit) sociorum humeris super ora levatur AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. fol. 81. p. Veterum more. Claud. de Honorio , sed cum mox solita Miles te voce levasset. accessere fremitus militum, sonitus lituorum, flictus hastarum. Neque velim, mireris Mausolum in Regem electum, quando idem in humanis quoque rebus imperabat. Quid? nonne trabeam et servi saepe capiunt? Eutropius exsectus Leno, Mancipium catastae, vultum rugis non curis sulcatus Consul, exercitum effeminata manu duxit. Tamberlanem Scytham Pastorem, pastoria comitia ad Solium e praesepibus levaverunt. Iustinus genere Thrax , iam armenta, iam arma campo movit. Valentini Imperatoris pater, funes nauticos torsit. Marius ensem in Germaniam debellatam strictum ipsemet procudit. Quot a remis damnatae piraticae. Reipublicae clavo admoti, feliciter gubernarunt? denique si Platoni credimus: Omnis Rex e servis. Omnis servus e Regibus oriundus. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis Musculus ingenii, magna satus Embasichytro . fol. 81. p. Interest Reipubl. quis ad summas res conficiendas cum potestate mittatur. Bellum hoc Mauricum inconsulto decretum. Tyroglyphus stolide ferox Legatus, peius efferavit. Indoles assueta fragoribus belli, nihil quiete peragit. Suspectum est, quod cum tumultu geritur. finge alterum Regem nihil hosticum moliri: excitabitur in arma primum ore hominis barbari et importuni viso. Noster Tyroglyphus , qui verba non tam numerabat, quam fundebat e vagina, detinendus erat in castris. Alius mittendus pacatioris animi. Pessimam rem Adrastus fecit, quod destinaverat Tydea , virum impotentem sui, ad Etheoclem Thebanum . verbis immitibus omnia turbavit. odiis ex semine in culmum tractis, commissi denique Fratres implevere campos flagitiis, discordia ipsorum cadaverum, rogalem flammam et cetera elementa turbante. Iam vero tempestiva dicta, sententiae politioris iudicii minime vetantur. Orator lacessitus a nasutis, deludat paribus: ut tamen intelligatur plura in arcano servare, quam deprompserit: aestimeturque sapientia Principis, ex ore praesentis. credatur sane Persa, sed pharetram in corde gestet. Argute LACON , exceptus a Rege Demetrio scitante, An tantum unus? respondit: tantum unus ad unum. Placide LACEDAEMONES : Lygdamo tyranno audientiam neganti ob morbum; admitteret nihilominus: cum eo enim se non colluctaturos, sed collocuturos venisse. Ingeniose ANAXIMENES . Submissus a Lampsacensibus ad Alexandrum M. ut deprecaretur minas inferendae vastitatis: cum Rex viso Philosopho exclamasset, Abi: nihil horum impetrabis, quae petiturus es. intulit olim eius Moderator, tunc Legatus: Peto itaque, ut Lampsacum evertas. Caute ISMENIAS . adorari volebat Artaxerxes , ad quem mittebatur. Quid faceret alter? detrectaret? criminandi materiam, indignandi caussam dedisset tyranno. obsequeretur? tam servili pedum basio laesisset dignitatem personae, quam sustinebat. Annulum igitur digito detractum, et ex composito in asarota, ceu casu delapsum pronus iterum sustulit. Papyrius FORTITER. volente ac iubente P. R. missus, regem barbarum extrahentem responsa et in ambagibus ludentem, circulo per pavimentum ducto, ut stabat, circum scripsit; iam nunc edices, affatus, antequam te hoc orbe evolvas, quid denuntiandum statueris. AEmulantur veteris aevi decora, fortissimos viros, nostri aevi non pauci. quos tamen inter illum Machiavelli Pullum Hircocervum non censuerim, qui cordata contestatione pronuntiavit: Legatum, esse virum bonum, Reipublicae caussa missum ad mentiendum. Ille: quid haeretis riparum in margine viles Abiectaque anima. indictum Bellum omnibus esto. fol. 81. f. Omnia turbate Tyroglyphus , utique Musculus in fermento. non poterant odia componi? non transigi? non dedi Limnocharis ? non a Physignatho petitum funus reddi, a Patre Troxarte in caverna gentilicia tumulandum? sint sane hae nugae. interim de animalculis quaeritur, ut sciatur de belluis a Daniele visis. caeduntur canes, ut timeant leones. Quot Carolos numeramus, qui genio exemploque Quinti Austriaci , numquam priores armati, bellandi caussas, inermes semper expendunt? Nota eius vox: RELINQUATUR MIHI MEUM, ALIENUM NON CONCUPISCO. Notae lacrimae per ora manantes ante conflictum. Nota et virtus Herculea in ipsa pugna, impatiens non magna pati. Qui regna aliena lacessit, Extremum discrimen amat, nescitque decore Fortunam tractare suam. Sapientior odit Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. fol. 83. p. Nihil verius tota oratione sua Physignathus . Thesauri genus est, carere posse thesauro. tenet omnia, qui se ipsum. eo, quod quisque est, destitutus, eget universo mundo. vides argentum evisceratis montibus provolvi: quasi vero satietas effoderetur e terra. Illius centrum et latibulum pectus est cuiusque: inde peti debet. Aurea mediocritas, extra se aurum non amat. bibis Gangem , bibis Hermum : et tamen arent ardentque venae cupidinum tuarum. bibiturus ex illimi fonte frugalitatis, aquam plebeiam e profluente, contentus fagino poculo; sentires aliquid Pactolo dulcius. veriorem Tagum ex te derivare posses. Ad classicum pauper non trepidat. cantat audiente latrone: credit omnibus suae laetitiae constare caussam. Massicum non bibit. fateor. sed nec timet frigus, quod in gemmato cratere mistum, Massico calori pugnat. Non timet id, quod Antonio vomenti animosa Philippica obiecit, volvitur a prima, quae proxima. non timet boletum Claudii , post quem nil amplius edit. dum cepas et allia prandet, non timet rumpendum mullo ventrem, Divum amicus et conviva: quorum unica felicitas est, SATIS HABERE. Ignota, dicit aliquis, narras, hic vivendi modus Diis solum convenit. Egredere ergo e tua tumba, e memoria P. R. POMPONI LAETE: egredere nunc saltem e parvo sepulcro, docturus Orbem sincerae felicitatis modum, a se ipso impetrandae, laetus iste Agricola ad usque decrepitam aetatem Roma numquam egressus scribitur. crediderit extra illam, aut vacuum iam dari, aut non aliud, quam Romam esse. semper secum habitabat, quid cogitaverit, cum Fama devictas gentes, Istrum perdomitum, captum Rhenum , Carthaginem eversam vulgavit. Rumores hos aliter ipse non accipiebat, quam puer avorum narrata proelia, sensu vel non intellecto, vel neglecto Deducentibus aliis arenam Nili in Circum, et in ipsa Orchestra epulantibus, curavit ipse ex Romae nata segete coenulam: qua exacta se sibi dabat, ut nemini molestus; sic nullis curis interpunctus. Quid hae spinae nominis essent, per almam pacem, perque sanctam fidem nesciebat. latissime dominatus in casa, verae libertatis copia abundavit. Inclamantibus vicinis saepe numero Iovem Libycum Ammonem&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Hammonem] &lt;/font ; mirabatur, si alius esset ab eo, quem ipse candidum ac rudem ex salice colebat. Cum somnus, Deorum blandissimum munus, superfunderet se occupato, admisit indulgentibus oculis. Orto sole, super vomerem flectens, adoravit ridens ac benignum sidus, illique vicissim Bonum Diem dixit, securus Rogatorum petentium sportulas, quorum ingentem turbam vomunt palatia. O! te beatum vereque Pomponium laetum. Roma non egressus es: et totum Orbem possedisti. Roma non egressus es: et hostem (Cupiditatem) vicisti, quem Romani tui numquam vicere. Roma non egressus es: sed apud te hospitatae sunt Virtus et Virtutis comites, bona Mens et Quies. Roma non egressus es: sed ad te ingressae sunt Gratiae et tranquilla Libertas. Regni tui sines si aestimare Tyranni potuissent; illud dubio procul erant occupaturi. fixum igitur Physignati , tametsi iactantioris Batrachi stet Oraculum: Sapientior odit. Immodica, et votum non ultra extendit in orbem. Sic satus capulum iunci quassavit acuti. fol. 83. m. Exprimitur hoc gestu stata rataque sententia. Omen ex gladii capulo P. Cornelius Scipio sumpsit. Cornelius Centurio in creatione Consulis Octavii , admovens manum ensi, HIC FACIT, exclamavit. Caeterum spirat barbarum aliquid hic mos, et animi erupturi foras e corpore malesanum tripudium. emicat ira per genas, stricturis quibusdam, quasi procellis incalescens. tremunt inde nervi, abludit vena, raptim moventur manus. captiva Ratio detinetur in vinculis, nec audet comparere in aestu ac strepitu Sensuum ad arma concurrentium. fracta verba, maligno sono, non sine pulsu dentium attriti susurri, produnt incensum animum. Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti Altisonans. fol. 83. f. Nullum neque Veteres bellum inauspicato adiverunt. Sacra prius procurata. fibrae a Tuscis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Thuscis] &lt;/font inspectae. aevi Romani Carbasus lecta ex Libris Sybillinis . Notatum, quid addicerent aves, impertiret AEther. servatum de caelo. itum ad Pulvinaria Templorum, posita Lectisternia. Natura monet, Mentem humanarum rerum moderatricem consulendam esse. sed enim iam praevaluit in castris celebre illud AEgyptii Assentatoris: Rara fides pietasque viris, etc. Batrachi ante bellum Martem sibi salutandum putaverunt; desperati milites, Martis uxorem . hinc tardae victoriae aut cruentae; rari progressus, infelices remorae. Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab Ortu, Non audita procul de nube tonitrua vincant. fol. 84. p. Ad animandos socios, terrendum hostem. Macedones semper ingentem sustulere, repercussis et volventibus late campis ac silvis. implentur aures et animi oblivione periculorum demersi. Equus ipse dicit VAH! Solis Sybaritis in bello moduli fidium ac plectra placuere. Apage Paridis lyram, Achillis cithara sonante. Prisci clamabant Eleleu, Alalaze. 
===Ex libro III.=== 
TOrva genas quae nunc vario se nomine vestit, in silvis interque feras assueta vagari, Tunc habitura tamen constans Germania nomen; O quibus! o quantis franget ut adultera bellis. fol. 89. f. Non opus vaticinatione. rerum fides, et oculata experientia quatuor lustrorum, invitis oculis ingerit tetras imagines. credas Martem , Thracia rupe deserta, in Alemanniam migrasse, ibi stabile Domicilium fixurum. intestina bella committuntur, exemplo lugubre summa diu stare non posse, et fortunam bonam felices nescire pati. a primo Cometae fatalis exortu, qui anni decimi octavi curriculum foedavit, integra malorum cohors simul incubuit terris. Bella tonant, dubiumque quatit discordia Mundum. Semel tantum dicere memini Iulium exacta pugna: HODIE PRO VITA DIMICAVI. At enim nunc diutissime dimicatum est totis viribus, pro honesta morte. Supersedeo diffundere largioribus verbis tempestatem, quam ipse Iuppiter non sine palpando praesagio derivavit. Universim, Bella tortuoso ac multiplici ingenio praedita sunt. serpentis instar, modico quidem capite, non minantur pertinacem et duraturam vastitatem: caeterum immanem caudam trahunt, ubi spira exsolverint volumen. Quotus ex nasutis etiam argutisque Divinatoribus praecepit inchoatam Pragae calamitatem in tot annos porrigendam? quovis elapso, alium Iani vultum et sereniorem speravimus, delusi semper et in peiora servati. Spes scilicet sibi blanditur, se ipsam exornat et comit, ac dulcedine quadam solatiorum imbuit: ut quae optata desiderat, praesumat futura. Hactenus in circuitu ambulavit armatum Germaniae supplicium. hoste uno consumpto pullularunt novi, Lernaeo satu. unius defossum cadaver, inimicos deteriores seminavit. A proelio Pragensi , quod caput Hydrae secuisse videbatur, truncus in suo sanguine volutatus, quotannis protrusit infestiores exercitus. Miseria ius Consuetu dinis obtinuit. Gladio metitur seges. falce et falcatis curribus pugnatur. instrumenta pacis in pacem saevire coguntur. tristissimi bellorum comites, fames ac pestilitas, quod ferrum reliquit intactum, exitiali conspiratione dedere pessum. inedia non una urbs emarcuit, subtracta vespillonibus funera, in epulas versa sunt, pretioso squalore satiatura convivas; necessitate non vitio detestabiles. ex Sarcophago, velut e macello obsonium petitum, implevit improbos ventres, et stitit rugitus. plura scribere non iuvat; deflere licet. De Sene, cui mallem miserandam fidere Nympham , Pauca tene. vix ullus erit, quem sistere possis, Quem conferre velis. f. 90. f. Nisi fallor, IOANNEM TILLIUM Iuppiter commendat. hic enim rebellem Parthenopolim (miserandam utique Nympham ) vi expugnavit, fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. Atque hic Gallo-Belga Heros aevi nostri, gloria saeculi, Bellorum decus et voluptas, Ducum antecedentium effigies, posterorum exemplar, fortia agendo et patiendo, nulli Romane quidquam concesserit. Post Martis omniumque militum memoriam, non videantur castra illo meliorem maioremque habuisse. omnino inclutam canitiem ornatamque pluribus victoriis sepulcro intulit; pyramidali monumento BONAE FAMAE ante tentorium defixo. CORPUS quidem, denique saucium octavo vulnere procubuit, Ingolstadii acquiescens. ANIMUS tamen semper invictus stetit, et vel nunc etiam in Oraculis quibusdam polemicis vir fortissimus vivere censeatur. ea reperta sunt, ab obitu tanti Ducis, in militari palimpsesto, ipsius TILII signata manu. Placuit quorundam sensum e Gallico sermone translatum, hoc loco Romana dictione dare. Mens conscia Recti, firmissimum propugnaculum est. Proditorem non timet. Quid fortissimum? armata Virtus. Subdere DEO. sic eris insuperabilis. Quem sequitur calamitas? qui virtutem fugit. Victoriae momentum, a multitudine bellantium non pendet. vincit, non numerus, sed nervus. Quis hostis iniquior? quem quisque sceleratus in pectore portat. Humana prudentia felicius et fecundius germinat, quae radicem in terra non figit. Qui sibi imperat, Imperator est. qui aliis: potest esse. Divis proximus ille, quem laesum contumelia meliorem facit. qui offensus dicit, IGNOSCO. Invium, virtuti pervium. Sapiens nascentem hostem in semente suffocabit: nam crescere permissus totum campum occupat, non una messe exstirpandus. Qui iniquum bellum gerit, vincitur, cum vincit. canat lessum circum flebiles triumphos. Atque haec aliqua sunt eorum, quae probum illud os et probissimum pectus pari concordia scivere. Quae fato volvente sequentur, ab istis. Qualia nunc tecum Soror admolitur in Hebro , Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. fol. 91. f. Hoc Iovis FATUM. Ego praesente Hannibale tale quid effatus, metuere non immerito postem casum Gisgonis , quod pacis studiis nutritus, celeberrimum belli Ducem, quid agendum in acie, erudire tentasset; ab ipso valida manu de superiore loco detracti. Dispiciamus tamen, quid in utramque partem afferatur. 
 
MULTA occurrunt, Veterum gloriam bello partam, illustrius commendatura. Celeritas in conficiendis maximis itineribus, in tolerandis laboribus singularis constantia, caloris ac frigoris incredibilis patientia, vigiliae extractae in plurimas noctes, vitae et voluptatum contemptus, disciplinae militaris intemeratus rigor, inter temeritatem et cunctationem nimiam media, ingens animi fortitudo vigorque, qua aggrediendo Contumaces, qua resistendo Audacibus; inclutae demum victoriae, felicissimi et magnifici triumphi, albis equis dignissimi. seu milites. seu imperatores, seu proelia ipsa expendas; laudabis successus, miraberis eventus, praeferes pugnandi modum. non lubet ire per singula, aut excutere syllabum Martis . Unum illum nunc considera, quem Gaetula&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getula] &lt;/font Ducem portavit bellua luscum. Perfidiam plus quam Punicam , crudelitatem Hyrcanam semove: quid desiderabis in hoc Hamilcaris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Amilcaris] &lt;/font Catulo? Africa relicta, Iuvenis etiamnum, vix dum Imperator proclamatus, Alpium claustra impulit, transduxit elephantos, Latium inundavit peregrino agmine: et universam, de praeruptis cautibus cum hieme ruens, conterruit Italiam . non obex, non scopuli, non nives, non inter eas amissus oculus tardarunt virile propositum. triginta et amplius annis sub pellibus transigere visus hibernas noctes, munia Ducis et gregarii militis simul explevit, aequavitque vota maxima ingentibus factis. quemnam alium dabis et in deludendo hoste callidiorem, et in obtinendis victoriis. feliciorem, quamdiu Campanas vineas non vidit. Disce ex hoc Graecos etiam; Marathonium Miltiadem , sapientem Themistoclem , strenuum Pausaniam , ambidextrum Alcibiadem , Iphicratem severum, Thebanum Epaminondam , fortissimum Victoriarum Genitorem, transi ad Romanos , si vis: et specta mihi Catonem in Libyae sabulo provocantem Fortunae Caesaris que copias; Iulium Gallos Germanos que, vasta corpora, proterentem, aut equitantem in Thessalia . Duos nomino, centum intelligo, quos retro positos memorare longum foret. Stupore complebitur, quisquis Lipsio duce vel comite, Romana castra ingressus, hauserit oculis praesentius cataphractae Virtutis apparatum. mille leges, mille ordines servabantur. Togam defendit Sagum. responsa senatus deferebant Aquilae. decreta Curiae promulgarunt litui: placita Patrum sancte venerabantur morituri pro Patria. Pensa milites. Frugalitas, viaticum erat convasantium; peritia natandi, navigium; cuiusque manus, latus et terga, immanium armorum vehiculum. secabant flumina, tranarunt torrentes, amne et glacialibus adhuc crustis rigentes inibant praelium, tanta plerumque contentione, ut in Pharsalia civile bellum portante, terrae moventis fragorem nemo unus notaverit. Quid? quod maximas urbes, propugnacula firmissima obnixi occuparint summa industria, non iis instrumentis usi, quae quidem praecipua laude, nostra aetas sibi adscribit et iactat. Disponuntur hac tempestate curules e fusili metallo machinae. quid deinde? caruerunt illis Prisci. quid tum postea? caruerunt tristi invento, sternente duntaxat Heroas, non probante. AEnea tormenta tonant. esto. quoties errant hi Ioves toto caelo, casso iactu, vano murmure, vasto molimine, magnis impensis, inutili sumptu. Atqui moenia quaevis transverberant. esto. Veteres ingenioso assultu, scalis, ariete, testudine, turribus turres superarunt. confer illorum eductis coctili bitumine muris pinnas nostras: nidi hirundinum erunt comparatae. Tormenta puncto temporis omnia sternunt. nempe, si non exerrent, si in tempore exonerentur, si globus non praevideatur, ex fumo, sonitu, flamma. Veterum catapultae, tragulae, phalaricae, fundae cumulatissimas edidere strages. adde: quod sagittarum more, quas vibrarunt, velocissimi duplicaverint victorias. cum nostros milites, grande hoc ex pluribus metallis conflatum chaos remoretur. nimirum dociles pari passu sequi, mox tarditatis infamia laborant. nam in exitium reperta moles, trahenda immanibus plaustris, vicenis, quater denis iumentis; quod tetra nihilominus luctatione vix e luto promoveatur; praefecti tormentariis molitionibus, simili ambulationi assuescunt. reptant ad pondus. fiunt armatae cochleae, occasione bellandi neglecta, vincendi praerepta. Sed tormenta discerpunt aciem. Ita est. proceditur in campum. stant ex adverso sexaginta milia delectorum militum: canunt tubae. omnia ad internecionem et duraturum conflictum spectant. simulatque praedictae machinae exercentur, et flammatae pilae lacerant alas, aut feriunt cornu: retrocedit agmen, dispicitur fuga, quae cuique proximum est, aufertur et vanescit. Romani pedem pedi contulere. pilo in hostem iacto, vultus impegere vultibus, galeam galeae ad gladios ventum plerumque est. nudo ferro iudice absoluta caussa belli. ibi exaudiri cuiusque voces, et polemicae conciones Ducum; spectari probata virtus, animus, ingenium. Debilior aut timidior superatus a fortiore; arbitrio victoris animum vel collum securi submisit. Ibi quernis, obsidionalibus, laureis, muralibus Coronis locus. albentes ossibus Philippi , Arva Leuctrica&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Leutrica] &lt;/font . Mantineensium , strata cadaveribus confestim diiudicarunt fortunam exercitus; facileque patuit ex grandi alterius plaga aut internecione, uter victoriam reportasset. Quando vero pervenitur isto aevo ad hunc caesorum numerum, aut funerum acervum? viginti milia caesi, vix umquam desiderabuntur. decem milia triumphum absolvent; non nisi velitatio Cannensis aut Salaminiae cladis. Caussa. timidissimus quisque, de fulminatrice quadriga, glandes et saxa eminus in fortissimum quemque contorquet. cum terrore ad fugam incitante pugnetur, raro vitalia secantur hostis, ex sparsione recollectus denuo, et tristius, et potentius insultat. tonamus, salit sulphur, vibrantur glandes, pulvere nitrato caelum ardere videtur. Saepe tamen ignavia et caecitas, furor et tremor, praeceps audacia et haerens vestigium; et scelus et virtus nube involvuntur eadem. Haec pro Veterum ratione pugnandi. ITURUS in sententiam Iovis , brevi respondebit, Ironicam videri comparationem: quae veterem Militiam nostrae serio praeferre velit. sciri illorum strategemata laudarique: porro honestiora et pulcriora quotidie inveniri. Hereditatem Maiorum, non esse diminutam, sed celebritate nominis, retumque novarum gloria auctiorem. Quaedam Priscis usitata, superstitiose idcirco non retineri; quod defectus vel ipso neglectu, vel accessione felicioris in venti compensetur. tristi invento curulium Machinatum, quemadmodum loquuntur, dissipari cuneos, in fugam agi obsistentes; Victoriam tamen hoc ipso nomine comptiorem advolare, quia minore copia sanguinis respersam. orchestra belli, campus est, inquiebat Epaminondas . illum sane miris spectaculis illustrant neoterici Bellatores; longe lateque omnia terrifico flammarum vortice, et aures fulminis voce implent. Sit diris devotus repertor Siculi Bovis. laudabitur tamen ille, qui inclusus utero, nullum mugitum ediderit forsitan et Phalaris commendabit. ita, licet non probaretur Inventor et Artifex tonantium machinarum in bello; saltem eo maioribus encomiis efferendi forent nostri, dum cavent, dum tantam vim eludunt, dum et Iovem fallunt; quo facilius est telum, quam fulmen evitare.  Romani pilis usi sunt. lusisse dicas. Germani serii, nec vincunt, nec oppetunt ignavo modo. Veteres strinxere gladios. Germani omnibus armis utuntur, omnibus periculis expositi. nihil tam arte munitum est, tam situ horridum, tam inaccessum loco: quod subduxerit expugnationi aut calliditas, aut industria, aut terror. De Ducibus non laborandum. optimi cuiusque aevi numerari potuerunt. huius, et numerari et aestimari merito possunt. Si per Fata naturaeque leges liceret, viserentque ad nos ex tumulo vel Hannibal vel Scipio : obtunderentur aspectu tot novarum rerum, cuniculorum, consiliorum, strategematum, munitionum, etc. et vero libere faterentur, tempore, quo ipsi congrediebantur, Romanum Imperium vagiisse in cunis; iam pugnare in campis, etc. 
 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, Anguipedes inter quondam summosque Gigantes Principis. f. 94. f. Expende, quae Pallas suo peplo inscripsit: quae vera si sint, convincitur Belartus immanem Gigantomachiam exercuisse. Stilico et Ablavius eadem vestigia cruentarunt. O ambitio! quam severe torques tuis annulis insertos! Quorum pectus insedisti, eiciunt humanos sensus; in belluinam degenerant. dediscunt in dolere calamitatibus aliorum. ut vel RADIUM Coronae regalis acquirant, auferre tentabunt e Mundo SOLEM. prodigent vivos: abutentur occisis. Talium aliquis, secreta consilia coquet, quaeque optabit etiam a Diis nesciri. Quantus Artifex dissimulandi! plorabit, pallebit, miserabitur, ridebit. quid vis tentet, dum regnet. Gaudia subsultant in corde tyranni, rapta de rogis, et crinibus, tumulisque furiarum: sed cito in praeceps subvertenda. Tacturo nubes discedit tellus, arma, claustra scopuli revelluntur et patent. Scelus produnt oculi, nutus et nictus dum tacet, clamat; dum negat, affirmat; dum blanditur, furit; dum parcit, saevit; dum se excusat, damnat. Ut si in Eleusino Sacro arcana abdidisset, penetrarent tamen aliquando in apertum aethera. Animus sui carnifex, odit, quem punit. In talem ignaro Iove tonant nubes; invito Marte stringuntur gladii. Quidquid Iustitia rapit, fit telum. errant quidem nonnumquam opiniones et susurri, suspicantium iacula: verum ubi Fata direxerint arcum, Scopum tangunt. cadit denique ambitiosus indebitae gloriae competitor. immolatus Desperationi, aram, pavimentum, mensam, cubile, lectum cruento pulsat vertice. In oraculi modum accipio duos versus Satyrici: Ad Generum Cereris sine caede et sanguine pauci descendunt Reges, et sicca morte tyranni. Scitu, et in vestris etiamnum mentibus haeret Terrigenum furiale nefas, dira ausa Tiphoei . f. 97. m. Expende Iovis orationem, eamque, si placet, immutatam nostri moribus aevi accommoda. Quod dedecorant Athei, et, qui per Antiphrasin Politici dicuntur. hi in omni flore virtutis, ungues sunt. Honestum detruncant uno ictu. apud ipsos nulla futuri mentio: toti praesentibus immerguntur, maluntque vivendi caussas, quam vitam perdere. Quid facias in horum consortio? Negant Numen humanis rebus aut interesse, aut curam intendere. Negant subterranea regna, maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font et stygio nigras in gurgite ranas. affirmant scelera quaedam esse Reipublicae utilia. regni caussa quid vis audendum. conchylia, risum, lacrimas, verba, caeremonias. dolis et Sinonianis fraudibus deaurant. Quanto sudore cavemus, Ne leges Natura suas violata queratur. f. 97. f. Nihil scilicet improbis sapit, nisi e culina nequitiae et popina luxuriae protractum. Carpit luxus Novembres rosas, et si quas Ianus sui Mensis capillamento innexuit. Quas Maius educat tepore verno, creduntur rus olere. AEstate, pretiosa glacies in Indicis carchesiis natat, rumpitque bibentium viralia. Ocreae et naves, pocula fiunt, cymbia cymbae. Aper cadavere venatoris emptus, pisces Tritonibus furto ablati, aut per vim erepti, excussa flentibus Nymphis corallia delectant Commodos. Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: Disceret invidiam tumidis avellere votis. f. 98. p. Mortales: credamus Iovi assueto imperiis. Ego sic sentio: Labore et cura, velut duabus columnis Regna fulciri: quarum pondera si regnaturo nota forent; vix ullum sceptro manus admoturum. Ambitio, etiam ex hac parte, tenebricosum crimen est: exerrat Andabatarum more, et in omnes scopulos impingit. tormenti sui dulcedine consumitur. POMPEIUS M. agnovit Gloriae suae trepidantis vertiginem: adhaesit tamen, ab ea usque in Thessaliam propulsus. THEMISTOCLES aiebat, malle se ad sepulcrum, quam tribunal ire. Sic fatus, ivit ad tribunal, vespillone: relicto. ANTIGONUS ad filium: Intellige Regnum nostrum, splendidam servitutem esse: quam tamen non abhorruit. libenter servivit, basiavit sua vincula, et catastam ex ebore defendit. SELEUCUS : si sciret vulgus, quibus curis integerentur Coronae, eas ne humo quidem ullus sustollere dignaretur. sic fatus sustulit, sublata redimivit caput; ostentavit illigatam Persico nodo caesariem. aemulum finge purpureae fasciae imminentem. struxisse insidias: quid non irarum alter protrusurus erat, vindex rapinae. tam parum facta verbis concordant. Sapientior CAROLUS V. Imperium Rom. quod inclinata vita sensit onus, etiam re ipsa deposuit in humeros fratris Ferdinandi ; Regna, in Filii. Philippe Princeps : admitte augustissimas emeriti Patris preces: potes lacrimanti credere, SERIO FUNDI. tibi Aquilam, tibi Austriam , tibi Gangem commendat et Indum . DIS genite ac geniture Deos, succede labori. Dira petunt, non casta satis, non digna mereri, Quaeque palam nollent. Plebis constare Tribuno. fol. 9 s. m. Persius Poeta explicat. petuntur hereditates viventium, squalores coniugum, triumphi ex devicta pace reportandi. Quale votum Lamiae Romanae ! Iano et Vestae supplex, stetit ante aeram; nec turpe putavit pro cithara velare caput, dictataque verba protulit, ut mos est, et aperta palluit agna. Quale Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font Caesaris votum! quod audisset ruinam Theatri Fidenatis , Imperium Tiberii reddidisse famosum: optabat et ipse Consulatus suos insigni aliquo et decumano malo nobilitari. itaque si calcato Lunae vultu. Solis pulcherrima facies laceraretur; si curru excuteretur Arcturus: si Roma suis convulsa sedibus abstraheretur in Africam : si migrante Thybri&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybri] &lt;/font nutaret, Capitolium exsultaret haec bellua sub ruderibus, mitius utique Caligula . optabat innocentissimus vir, conserta totius humani generis colla, in una cervice stare; sua, hoc est, Caesarea rhomphaea demetenda. o manum! o mentem! o votum! Tyranne, tene votum, et muta sensum. omnium improborum iuguli, tuo misceantur; ut annulosum, tamque ferax in fata, totque sceleribus ferruminatum portentum, uno ictu amputetur. natura manu, Astraea ferrum, Deus vires providebunt. 
===Ex libro IV.===
ET tam intra iunci tactum Bellator uterque Stabat, et erectum tentabat figere peilum. Primus in adversum fertur Physignathus hostem fol. 10 o. m. Ranae bellum ordiuntur: in prima acie Rex, et fortissimi quique ex Batrachis. Aliquot iterum quaestiones Polemicas intersero, ex decursu praesentis Batrachomyomachiae solvendas. HAnnibal , Pyrrhus , Alexander , Decii invaserunt: Marius item Cimbros ac Teutonas incursu fregit. Fabius Cunctator , aliique non pauci sustinuere felicius. Censeo hostis ingenium explorandum esse; ferocem, et, si copia pugnandi detur, usurum bona fortuna, frangendum mora, praecipitem spe deludendum, vel admissum tribulis induendum. Callidus astu contrario retundatur, occidere quidam, quod propeti infesto agmine, omnes copias explicassent. naso primum, deinde et collo, suspensi. Atqui semper extrahere occasionem conflictus: utramque aciem, taedio, iniuria et fatali languore consumit. Verum, nihil aeque ad Victoriam facit, quam hostis ingenium, mores, assuetudines, animique perturbationes habere exploratas. quippe iis perspectis, velut indole cognita ventorum, vela bellicae fortunae, malo deduci aut expandi possunt. Duo superioris aevi fortissimi Duces, durantibus indutiis, ut facere amant milites, convenere ad amicum et hospitale convivium. poscebatur poculis: caeremoniae quaesitissimae non deerant. secundum epulas, latrunculorum ludo se admoverunt, acie decussato in campo instructa. Scaccho ludebatur mirificus in hac arena praeliandi modus. Stat procax Regina, munitur Rex, fundantur turres supra elephantos: antecedunt Velites Rustici in nigro gausape, in albis sagulis classici vicem, summum silentium est. perdit enim hoc genere certaminis Amyclas , qui plurimum loquitur. Mens et manus negotiosa militem circumagunt: tubae non audiuntur. spectator rimosus si in susurret, incusatur ut proditor: saepe excussissimo colapho, in malam rem et Maeoticam&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moeoticam] &lt;/font paludem abire iussus. itaque iusto certabatur ordine. Hic, sagacior unus alterius indolem discere, calore nimio periculosam, impatientem morae, indignabundam; verbo, hominem, nisi pudor obstaret, uno congressu motuque manus, Regem Reginamque in barathrum proturbaturum. AEmulus interim connivere, imperare affectibus; subinde cedere; modo insequi, proritare et premere, spem potiundae Amazonis facere: ubi vidit anhelum, iam iamque prensantem: repente e medio campo Camillam subducere, arcere hostem. praesidium obicere, aut infamem victimarium servum ex Mauritania . denique moliri insidias, et spectante toto exercitu, frustraque obnitente, Regem circumventum ad deditionem cogere, stricto acinace supra verticem canum intentato ingens luctus et desperatio in Castris: ut arcu, sagittis, ac vestibus etiam Regina spoliata, obvoluto capite supra scutum procubuerit, Sic quidem se lusus habuit, et triumphus equitis cornu obliquantis,(utique in hac palaestra spectati roboris) penes quem summa victoriae stetit. Ludentium vero diversa facies. nam neque victus irae poterat moderari, neque non accusare Fortunam suam; quae tam florentes catervas in Campo Martio prostituisset. Victor, eadem frontis scena mimum continuavit. ut occultaret felicium consiliorum rationem: in bello, dicebat, casus valent. ignavia mea vici, an forte ludibrio reservatus, et ab hoste parcente irrisus! scilicet alias desperaturo, et imperitiae damnato, iocus indulsit. plerumque cum initia pulchre se habent, finem furiae strangulant. Simul his, alterum classicum insonuit. Vidisses priore proelio subactum, omnes vires exserere; iam incenso animo novi discriminis aleam subeuntem, et ignominiam aboliturum. quo in congressu, non tam movebat milites, quam diris devotos et sub furcam Caudinam mittendos, rotabat male feriata manu, permissus frui dolosae simulacro victoriae. Quibus rebus utrinque confectis. discessum est. elapso mense, simulatque indutiae exspirarunt, iterum ad vera arma conclamatum est. Qui in potestate habuit impetus, eadem prorsus arte bellandi, vicit furiosum adversarium in campo, qua prius sollicitaverat in tabula. id, quod multo post tempore, amicis ipse narravit. Unde discere habemus, magnum momentum adferre, perlustrasse Ducis animum. qui, si immodicus sit, efferus, praeceps; si nimium indulgeat tumultibus mentis; seu inertem, seu strenuum moveat militem, Fatis trahetur ad fossam et interitum. saeptus gladiis ac cohortibus, instar agitati trucidabitur tauri. Fabius Maximus hac scientia usus, exsultantem Hannibalem fregit: Scipio denique Italia submovit. In hac Batrachomyomachia, passim videbis praecipites. et incautos sterni. 
 
PHysignathus Rex Ranarum fecit. itidem Mausolus . Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. Qualis in arma leo, etc. Est, cum non nisi praevii Ducis exemplo stimulatur miles ad fortiter audendum sequitur plebeius pes regium. Viderat Lucius Imperator legiones Romanas a Mithridaticis premi, iamque fugam prospicere. ergo improvisus emicuit ante ora omnium; strictoque gladio ferocior, ite milites, inquit, desertores laudis meae ac vestrae; ite Patriae proditores: quaerentibus tamen, ubi Imperatorem reliqueritis, respondete, in Boeotia . stetit ad haec verba fluctuans acies; animisque pudore et horrore surrectis, denuo invasit hostem, cedere compulsum. Ita Servius Tullus sub Tarquinio , torpentes cunctantesque socios, signo in hostes coniecto princeps impulit. Dum dubitant, dum tremunt, dum opinionibus vagis ac vanis mentes turbantur; efficaci consilio rumpenda sunt timoris et naturae vincula Profuit Iulio , ad Mundam acriter suos increpuisse. cedentibus enim illis ad periculum, quod insuperabile videbatur; in primam aciem pedes ex equo prosiluit, sibi Dux et miles futurus. ocius secuta cohors, et deletura infamiae notam, festinavit properantem antevertere Ducem. ceu illa Caesaris verba, quae iam semel audiverant, etiamnum auribus insonarent: Hine fuge, si belli finis placet, ense relicto. et, Vadite, meque meis ad bella relinquite fatis. In venient haec arma manus. Quid? quod ipsos infantes, regnorum heredes, in cunis, prima fronte exercitus posuerint Macedones , vicerintque illyricos . Quid? quod parvulus Clotharius , pendulus ab uberibus Matris, vagitu  Francos ad pugnandum animarit. Soli Arsacidae conflictui non intererant: ut mirum sit, quis acerbae Fortunae iocus praesentem Darium Alexandro obiecerit. Nostro aevo mutata bellandi ratio exonerantur curules Machinae, discerpuntque agmen emissi globi quaquaversum. Quis uterus Bellonae tot Reges ac Duces pariet, primis congressibus suffecturos? at adeo non tantummodo vix tutum sit illis semper Antesignanos adequitare, sed nec laudabile videtur. Caeso capite trahitur in ludibrium armatum cadaver, et equorum ungulis acies prostrata calcatur. credidit quidem Carolus V. Imperatorem, humani fulminis esse securum: nec daturos Superos, ut umquam caperetur. credidit idem Franciscus I. Galliarum , sed damno suo. Itaque in tempore, omni necessitati prospiciendum. Ex Veterum aliquo quaesitum, qua parte exercitus Ducem collocandum putaret: Miles suo loco, Dux ubique sit, respondit. convenit quemque honestae morti devotum, nihil formidando, ita se gerere; ut Philippicae quartae Ciceronianae , epilogus mereatur audire: DIGNUS IMPERATOR LEGIONE MARTIA , DIGNA LEGIO IMPERATORE. 
 
BAtrachi fortissimos ex suis Mausolo obiecerunt id, quod Pyrrhus Molossorum Rex, arte instruendi dirigendique exercitus laudatissimus suasit, quem Caesar in Pharsalica pugna imitatus, Philippos sane luculenta clade Pompeii nobilitavit. Homerus infirmos, debiles, timidos in medium accipiendos monet: Hannibal istud militum genus primo furori incursantium offudit, velut offam, ore gladii devorandam, famelicorum dentes stupore correpturam; verum, ut altius dicere memini, non tuto sed et barbare. Quid si hostis successu ferocior, ira vires augente, eodem impetu, quo protrivit imbecilles, superfusus et fortiores sternat. Audio nec veterum Romanorum acies ab omnibus probari, collocantium prima fronte levem armaturam; deinde graviorem; denique gravissimam cedente levi, crescit animus Inimicis: atque ut parva magnas inclinationes secum in bello ferunt; rem ad incitas redactam, saepe nec Triarii corrigere potuerunt. Cum instat victor, et antevolat Fortuna; damnum passis minuitur animus, dispicitur fuga; pleraque turbate aguntur. Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe, Lunatamque aciem reddunt. fol. 101. p. Talis Cannas sanguine Romanorum implevit. Musculorum exemplo discat hostis, visa Luna, non in globum colligere vires, sed pariter extendere; nisi densata phalanx perrumpendi aditum cerneret. includi, aut circum vallari, est velle vinci. Caeterum obliquationem aciei probat Vegetius. et quadam Ioannes Austriacus , Turcam ad Echinades , in Naupactaeo gurgite superavit. Densis acubus iuncisque serenum Aufertur. fol. 101. m. Haec caligo non terret oculos, fulgore ferri pasci assuetos. Notum illud Leonidae : sine barbaros multitudine ingruentium telorum obscurare Solem. sic enim sub umbra pugnabimus. Quidam et fugientibus usi in caput impingunt clipeos, in pectora testat fol. 102. f. Acies ad fugam spectans, tantum non clara voce exclamat: I VICTOR, CAEDE OMNES: cupimus cum dedecore mori. talium dorso mors insidet, et anhelos tundit. formidolosa consilia prostituunt gloriam. fortium virorum et stantium armata funera numerat Gradivus . turpe est, praebere pedes numellis, et quia munere turpis obsequii donetur, capulum basiare victoris. Dicas: fugisse tamen quosdam Heroas. proelio excessisse vis dicere Victoriam quandam retro positam esse, monebat Antigonus . Mireris ingenia multorum, maiori laude evadentium extrema discrimina, quam offerentium secandas cervices in proelio. Macedo PHILIPPUS , occisissimus, petitis fraude indutiis, sacroque otio ad sepelienda corpora mortuorum concesso; aliud agens, cadaveribus nequicquam tumulatis, in fugam aversus Epirotis illusit. Ipsum Caesarem (quis credat?) naso duxit Afranius . ponebat castra Caesare ponente et sua, fugit AFRANIUS . Hoc illi, Gallos decimo qui vicerat anno! AMMIANUS MARCELLINUS ex ingenti clade superstes, equo, cui lumen impositum, per planitiem ad dexteram misso, ipse ad laevam in montem evasit. Alii aliis modis fugam indemnem praestitere. TRYPHON auro sparso; DEMETRIUS PHALEREUS curribus oppositis atque incensis; BOEMUNDUS , vivus sandapila elatus, Alexii manus et veram mortem fefellit. THEMISTOCLES mari; velis et remis salutem quaesiturus, metu calumniae intentato, nautam ad solvendum coegit. lauda, si vis, etiam astum Punicum . POENI in summas angustias coniecti, visis Romanorum navibus a puppe insecutis, stitere repente cursum, simulantes se in vado haerere; his, ne et ipsi impingerent, ultra tendere non ausis. Vix ea: cum findens immani verbere campos Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu Corripiens. fol. 104. m. Inquiramus caussam. violavit Lichenorius gentium in Hypsiboante Ranarum tubicine. Cum in omni concentu, divinitatis quendam sensum invenerint Veteres, tum multo maxime in clangore tubarum. litui fremitu Ericus II. Daniae Rex, protractus ad furorem quendam vaticinantis, pati sibi visus est incumbentes Superos, cum Diis miscere alloquia, Apollineas audire et reddere voces. Ismenias Choraules alicui sanitatem cantu restituisse creditus. Inde religio priscis mortalibus. Iuratus bello tubicen, in violatus esto. Prosperant ergo belli cursum ritus caste habiti. Acerbitas victoris, rupta iura, temerant Divum hominumque oculos. Quin et Turcae servanda fides. fracta, ingentibus incommodis profligat Rempublicam. testis in Varnensi pugna codex ille, in quo foedus ictum continebatur, ab Uladislao Hungariae Rege ruptum: quem simul atque Amurathes e sinu depromptum, astra contuens incusansque Christianos ostendit; versa ocius fortuna a Pannone; Soli deputata Victoria, in Lunae cornibus consedit. Inclinatam aciem toto Physignathus agro Colligit. o segnes, qui sic in bella venimus. fol. 104. f. Dum vena et ensis micat, numquam despera. aciei tuae si Cornu decussum, si Ala evulsa, si Manus truncata, si cruentata Frons: modo pectus vivat, nondum excidisti. collige sparsum militem, iturus in pulcriora discrimina obtusos mucrones acuet pudor, aut desperatio. MAGNUS in Pharsalia victus, Exul Mundi, statuerat. AEgyptum armare, universae pharetris Aurorae usurus contra Socerum. victus in Hispania , pulsus Italia , etiamnum Ducem se meminerat. Putas Caesarem , accepto vulnere, superbo Victori qualicumque supplicaturum fuisse. Perditus Themistocles semper magis timendus erat. Est quaedam in infelicibus virtus, quae non exerit se, nisi cum hostis felix est. Ut taceam bellicas res agi vertigine. illi nunc militat aether, et coniurati veniunt ad classica venti; cras conspirantibus Austris tunditur, et plures ululant ad tympana Manes . pavidis elementa repugnant, vires et corpora torpent, Enses in ignaviam fluunt. iurabis plumbeas manus in te vibrare plumam. fide Deo, fide animo in te habitanti. omnino sic habe: proelia gloriosa, Fortuna commendat, sed virtute geruntur, et constant. Pudor, arte profana Militis in bello, et damnatis ritibus uti, Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares Et veniens a morte decus: tua pectore nudo, non in Thessalica virtus radice lateret. fol 106. f. Exprobrat Calaminthius Artepibulo magicam artem, qua fretus culpatam sibi tutelam gerat. Si vere: merito. neque enim ille fortis, quem defendit virus, anguis Thessalus , pollutae notis infamibus Passaviensium schedae, et incestifici susurri spiraeque volubiles. calamistri pavitantis nequitiae sunt, non indicia virtutis. haec fraudis expers, ferrum non tinctum, sed quale natura procudit, in manus sumit: tale osculatur et iustae defensioni obtendit. Inimico cedente aut submisso, credit se bis vicisse. obluctantem caedit, et gladium cum gemitu recondit. Ain tu? narrone rem Militibus nostris familiarem? imo multis invisam. amuletis muniti, impenetrabiles plebeio telo ad iurgia se protrudunt, et circumspici volunt, ne halitu quidem verae gloriae afflandi pugnatur in duello, et paullo post, ducitur iratis plaudendum funus amicis. Stabat adhuc: donec truncum pede propulit hostis. fol. 107. f. Sepone nequitias Artepibuli : talis miles Cassius Scaeva fuit; oculum telo confixum taboque stillantem, ex orbe stirpitus eruens et pede proculcans. talis Acilius ad Massiliam Miyoparone potitus, cum anima illius verius in cruento trunco, quam corpore stationem servaret. talis Petronius captus! qui ab hoste vita donandus, serva tuum crudele munus, inquiebat: Caesaris Milites salutem dare, non petere consueverunt. Hi tanti viri stantes occubuere, in alterum Orbem ituri, ea aviditate, qua Romani proletarii ad Pana et Circenses. Tyranno dicente, OCCIDO; verebantur, ne revocaret donum nondum traditum. Parte alia Regina furens Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font fertur Mausolum que iuvat, saevitque et Amazonis implet Implacata vices. foll. 107. f. Mulier cum saevire incipit, nescit modum. armata etiam Furias vincet. Illa potius usurpet Ciceronianum encomium: Cedant arma TOGAE, concedat laurea LINGUAE in modum truculentae bellae extra orbitam rapitur, praesertim laetata successu. Num vir ullus umquam deficientibus telis, infantes humi afflictos, in ora militum adversa contorsit? id Alemannas fuisse ausas tradidit Lucius Florus. Quaedam scriptae sunt, censae sunt, ad palum probatae sunt. umbonis decus et galeam sumpsere comantem. Placuit praeliantibus horror Martius , et vulnerum seges, et spuma dedecorans vultum. Rusinovia contempta cyclade, mentita marem, publica latrocinia egit. Fulvia M. Antonii , deposuit stolam, ense cincta in campum processit: dixit inter cadavera, Io triumphe. Uxor Hunniadis Corvini , marito nil cesserat. Margaritta , Soror Sfortiae , fratrem e vinculis liberavit; Cremenses Matronae, viros: suum Fredegundis occidit. bella spirat etiam iste sexus, utcumque natura mollis dicatur: nescio tamen, quid chalybis gerat sub pectore: ad cuius affrictum, iam amantium vulnera, iam pugnantium irae acuantur. Quod stupeas, in ultimo discrimine durat prae viris. anus quae dam, tormento curuli excussa superasse fertur, et animam contumacem, iamque sepulcrum olentem, in effeto corpore, hoc est, fictili et mucida laterna conservasse. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat Hactenus, ignavus pugnat: quan quam obsitus annis Magnorumque altor furum, etc fol. 10. m. Vide, sis, Oedipum novum in hoc nigro silicernio. ulturus Genitor Psicharpagem occisum, armat senectam. insueta ministrat tela dolor. Inter homines non minus ringuntur Parentes amissis liberis torvi Deum naturaque accusant. Canities et promissa barba saliva manant: tota Domus in luctu est. tigridi catulos ereptos putes. nonne et Priamus , aetate licet declivi, tremulus expedivit arcum, et moriens mala verba novissima dixit? Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? fol. 109. m. Pollutae semel cruore fauces mansuescere nesciunt, ignorat verus et iam plus quam quinquennis Nero , quid nominis Clementia sit. Ab omni aevo exempla quaedam crudelitatis tam immania memorantur; ut mirandum sit, naturam aut potuisse, aut voluisse talia hominum portenta moliri. Selymus Aladoli caput, immensis in oculos unguibus laceravit. Theophilus Imperator animam ultimo agone versans, frigentes iam digitos infregit inimici sui Calvae , monstrifica voluptate perfusus. Quid annosa et ieiuna tigris acerbius excogitet in via! Hannibal Romanos milites deprecantes vitam, pedibus succisis, pedetentim mori coegit, protractis in longum tormentis, profuerat utique integros ad Orcum mitti, quam lentam mortem primoribus saepe digitis gustare. Memorant non sine lacrimis tres infernae Feriae; quemadmodum Caligulae et Heliogabalo constitutae quidem ipsae Moderatrices, utrumque olim sub ferula habuerint: cos tamen tam avide instillatum venenum combibisse, ut brevia discipulis, adhuc ephebis, fuerint superatae ille fratrem Tiberium occidit, quod se coram tussiisset. iste parvulam Drusillam inter filias ante non agnovit: quam vidisset strictis unguibus in Nutricis vultum ferri. Quoties genibus affusa Roma , ut ne tot innocentium trucidare pergerent aetatem, moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quos lacrimae tales umquam movere tyrannos? potuerunt hi Caesares , Libitinae Lenones, humanae vitae Adulteri videri: qui cum Morte frequentius et dulcius commercium miscuerint, quam cum ipsa vita. At enim hoc prisca tantum tempora? utinam. OMNE SAECULUM, MINIMUM UNUM CATONEM , UNUM BRUTUM , UNUM CAMILLUM FERT: UNUM STILICONEM ETIAM ET TYRANNUM. Cum humanis rebus tam male non agitur; ut bonis viris destituantur omnino: neque tam bene; ut non pessimis abundent. Quasi vero sola Africa quotannis pariat novum Monstrum. omnis terra malorum ferax exemplum nostri Saeculi cape. Pereunt Provinciae et Regna foedissimis modis. Urbes portis eiciuntur: omnia flagrant plus quam Phaetonteis incendiis. Aratrum duci non potest nisi super cadavera. Messis exsurgit aut nulla, aut hominum cruore pasta. Audit hoc tyrannus in angulo, et ridet. Adsunt legati supplices, Dynastae, Proceres queruntur; rogant, promittunt. ridet alter, et tacite saevit. suspirant. Sed quid suspiria rupi? veniunt ipsae Provinciae ac Regna, Deae mitissimae, ac pulchrae olim, modo vulsis capillis, confusa facie, exstinctis pene oculis sordidatae. ubertim lacrimantur. Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum! aut si quem! non talem. de quo haec dicere possis: Inter homines tyrannus est, quod inter pecudes popa. Heu; quam miserum est ab eo laedi, de quo non ausis queri. Arva rubent, et vix densatis sufficit agger Funeribus. passim, caedes, ululatus, et hastae, Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. fol. 109. f. Dicamus potius: E mediis gladii rorantes ossibus exstant. Hominum non minor rabies mollissima nobis Natura dedit corda unde igitur tam ferrea; Audi Poetam Volscum Satyra XV. 
&lt;poem&gt; 
----- mollissima corda&lt;br&gt; 
Humano generi dare se natura fatetur,&lt;br&gt; 
Quae lacrimas dedit haec nostri pars optima sensus.&lt;br&gt; 
Plorare ergo iubet caussam lugentis amici.&lt;br&gt; 
Naturae imperio gemimus, cum funus adultae&lt;br&gt; 
Virginis occurrit, vel terra clauditur infant&lt;br&gt; 
Et minor igne rogi, etc.&lt;br&gt; 
Quid alibi deplorat idem Vates?&lt;br&gt; 
Sed iam serpentum maior concordia. parcit&lt;br&gt; 
Cognatis maculis similis fera, quando leoni&lt;br&gt; 
Fortior eripuit vitam leo? quo nemore umquam&lt;br&gt; 
Exspiravit aper maioris dentibus apri?&lt;br&gt; 
Indica Tigris agit rabida cum Tigride pacem&lt;br&gt; 
Perpetuam. saevis inter se convenit ursis.&lt;br&gt; 
Ast homini ferrum letale incude nefanda&lt;br&gt; 
Produxisse parum est, etc.&lt;br&gt; 
Expende haec Lector. omissis Muribus ac Ranis miserere humani generis; et tui.&lt;br&gt; 
Saevit nuda manus paucae sine vulnere malae.&lt;br&gt; 
Vix cuiquam aut nulli, toto certamine, nasus&lt;br&gt; 
Integer. aspiceres iam cuncta per agmina vultus&lt;br&gt; 
Dimidios, alias facies, et hiantia ruptis&lt;br&gt; 
Ossa genis, plenos oculorum sanguine pugnos.&lt;br&gt; 
Ludere se credunt ipsi tamen, et pueriles&lt;br&gt; 
Exercere acies, quod nulla cadavera calcent.&lt;br&gt; 
Aspicimus populos, quorum non sufficit irae.&lt;br&gt; 
Occidisse aliquem; sed pectora, brachia, vultum,&lt;br&gt; 
Crediderint genus esse cibi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Fiunt haec, etsi millies apud Superos, Pietas ac Clementia mortales accusent. venalia hominum corpora, quandoque truncata cedunt in sepes hortorum, et avium terriculamenta. quod Senatoribus Romanis in Pharsalia contigit. multitudinem caesorum hostium computavit Hannibal numero equestrium annulorum; Baiazethes sectarum aurium. uterque modiis mensus divitias funebres, aerario mortis et crudelitatis intulerunt, de vita aliorum triumphantes. credis? Vitellius odore cadaverum delectatus scribitur. Amurathes ante obsidionem Croiae , quod expugnationem desperaret, sibi ipsi digitos praemordisse. etiam in se ipsam saevitia saevit, si materia subtrahatur. Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces, etc. fol. 110. p. Nulli Regi fibra tam cornea, nemo tam madidus aut ficulneus, quin dedecore irritetur: ut minus mirandum sit, Mausolum exarsisse, calefactum sarcasmis Batrachi . quis audiat talia? Illepidi fungi, nec curis apta severis Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares. Ne Iuvenis quidem Ascanius , sustinuit Numanum Remulum digna atque indigna relatu vociferantem. 
&lt;poem&gt;
Ibat, et ingenti sese clamore serebat.&lt;br&gt; 
Non pudet obsidione iterum, valloque teneri&lt;br&gt; 
Bis capti Phryges , et morti praetendere muros?&lt;br&gt; 
O vere Phrygiae (neque enim Phryges ) ite per altae&lt;br&gt; 
Dindyma : ubi assuetis biforem dat tibia cantum.&lt;br&gt; 
Quid contra Sanguis Aeneae ?&lt;br&gt; 
Talia iactantem dictis ac dira canentem&lt;br&gt; 
Non tulit Ascanius : ner voque obversus equino&lt;br&gt; 
Contendit telum, diversaque brachia ducens&lt;br&gt; 
Constitit ante Iovem , supplex per vota precatus.&lt;br&gt; 
Intonuit laevum: sonat una letifer arcus.&lt;br&gt; 
Et fugit horrendum stridens elapsa sagitta;&lt;br&gt; 
Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro&lt;br&gt; 
Traicit. I, verbis virtutem illude superbis.&lt;br&gt; 
magnanima ingenia supplicare nesciunt.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Vim cohibet frater Pelusius , et bene magnum Sustulit e ripa saxum. fol. 49. m. Quale utique Turnus in Iuli Genitorem: 
&lt;poem&gt;
Saxum, antiquum, ingens, campo qui forte iacebat&lt;br&gt; 
Limes agro positus, litem ut discerneret arvis.&lt;br&gt; 
Vix illum lecti bis sex cervice subirent.&lt;br&gt; 
Qualia nunc hominum producit corpora tellus.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Ceterum usitata Veteribus arma, funda et ballistae. inde funditores et fundibularii; celeberrimi e Balearibus insulis, ingentia saxa torquebant. Sapiens iram moderatur, et intra Mentis Castra tenet. fol. 110. f. Hic enimvero Marcellus , Scipio , Fabricius viri fuere. fortunam et iram in potestate habuerunt. Quae quidem potestas Iulio Caesari , in tyrannidis speciem, novo prodigio versa est, potuit enim is, ubi damnatum mortis, promptum vidit, et facile obnoxium ferro lictoris, potuit, inquam, substringere imperium; atque, ut cum Lucano loquar. Reum nudam cervicem, stante vultu, porrigentem, tristi munere vitae donare. Arduum opus, in castris interque tubas, et severum esse et negotiosum, et strenuum, et simul compotem sui. Plerique cum Turno dicunt: sine me hunc furere ante furorem. hinc rear Poetas occasionem et caussas sumpsisse comparandi bellatores leonibus, tigridi, apris, tauris. quod solemne Papinio et Maroni . Cadit ille extrema secutus, Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam Limnocharin , etc. fol. 111. m. Hoc Seutlaei fortissimi Batrachorum Fatum; qui ipsam Limnocharin captam a Mausolo liberaverat. Nemini bella parcunt. validiores celerius obteruntur. Qui privilegio fortunae utuntur et inertiae, saepe felicius evadunt, nati, ut aliorum pugnas et triumphos enarrent. quot animosos Duces ac milites Troia consumpsit! Robur Achivum muris allisum procubuit. pulcherrimi Dardanidum cecidere cum Choroebo . Hector curru tractus. Priamus post aram immolatus. reliquos ensis hausit et flamma. Equus intra moenia ductus, non hinnitu, sed uteri fremitu totam Urbem concussit. In hoc tumultu Helena et Paris (quae prostibula!) vim hostilem omnium minime sensere, vel praeteriti, vel elapsi. Nil profuit Seutlaeo solvisse ligatam Limnocharin . Quid profuit Fabio Max. liberasse Romam e faucibus Punicis ? Quid Scipioni Africano ? Audio quiritantis, an insultantis vocem: INGRATA PATRIA, NE QUIDEM OSSA MEA HABES. Quid Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font profuit, tot annos galeis tectos impendisse Carthagini ? transi ad Graecos . Themistocles , Pausanias , aliique sescenti, cineri suo eadem suspiria inscripsere. Mausolus super unus erat de pluribus: illum Et sua fata premunt, letique animosa cupido Admonet ut magna funus memorabile fama Includat. Rapidas igitur movet undique turmas,Quas desperatus coniungit, et ultimus horror Mittit in auxilium. fol. 110. f. Nescio, qua libertate quisquis pugnet iam perite certus. contemnit vitam et vulnera, deliberata morte ferocior. Severus Cassius ante ultimum certamen, sarcophagum affatus; tu virum capies. dixit, quem totus Orbis capere non potest. Suardus Anglus ad ultima devolutus, lecto moveri et armari se iussit, hoc habitu opperiri Fata constituens. Vides Mausolum non abhorrere a Leto, sed ludibrio; ut ne inultus occumbat, memorabile facinus et funera, suo MAUSOLEO praemissurus. Homines aeque dulcis insania stimulat. ambiunt tumulos honore ferentes. grandi cupresso volunt signari cineres, aut talibus Epitaphiis. 
&lt;poem&gt;
Scito heic militem sepultum esse,&lt;br&gt; 
magni Nominis Umbram.&lt;br&gt; 
Vigiliis fuit praefectus:&lt;br&gt; 
nunc altum dormit.&lt;br&gt; 
Longas excubias longior somnus compensat.&lt;br&gt; 
Inquies, vixit. Quietissimus iacet,&lt;br&gt; 
Incenatus tamen ad Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font non ivit,&lt;br&gt; 
glande pastus&lt;br&gt; 
Post quem bolum nil amplius edit.&lt;br&gt; 
robusta crudi pabuli vis,&lt;br&gt; 
AEternitati saginatum probe transmisit.&lt;br&gt; 
Dices tamen utique victorem mortis;&lt;br&gt; 
quam ore de voravit.&lt;br&gt; 
Contemplare inscriptum marmor.&lt;br&gt; 
eius angustia coercetur&lt;br&gt; 
Tribunus belli.&lt;br&gt; 
Cuius ensis tenacius haesit in manibus,&lt;br&gt; 
quam anima in corpore.&lt;br&gt; 
Ausus fui occurrere Fatis meis.&lt;br&gt; 
illa&lt;br&gt; 
per medias acies ruentem stiterunt in campo.&lt;br&gt; 
Terra, me cadente, sonitum dedit,&lt;br&gt; 
Mars gemitum.&lt;br&gt; Absque clangore non veni ad silenteis.&lt;br&gt; 
iam cum illis pariter silendum est.&lt;br&gt; 
Fama mea in aere volat.&lt;br&gt; 
Ipse in cinere lateo.&lt;br&gt; 
Quod vaga cupiditate tractus&lt;br&gt; 
Ad diversarum nationum sepulcra&lt;br&gt; 
quaeris:&lt;br&gt; 
hoc te Germanus doceo,&lt;br&gt; 
mori.&lt;br&gt; 
Sanguine nobilis, aetate iuvenis, officio vexillifer,&lt;br&gt; 
Fui, Vici, Vixi.&lt;br&gt; 
sequere.&lt;br&gt; 
Heic situs,&lt;br&gt; 
expectoravit animam, non efflavit,&lt;br&gt; 
gladio praecordia dividente&lt;br&gt; 
Stabam, cum circa me plurimi iacerent.&lt;br&gt; 
Iterum surgam, cum iacebunt omnes.&lt;br&gt; 
siste gressum.&lt;br&gt; 
Cinis Mortuus vivo loqui cupit.&lt;br&gt; 
Sepulcrum vides eius, qui multos sepelivit.&lt;br&gt; 
Belli Dux, tractus huc fui, non ductus.&lt;br&gt; 
Rem narro.&lt;br&gt; 
Ex vulnere aeger,&lt;br&gt; 
ut exercitum ordinarem,&lt;br&gt; 
in lectica ferebar per castra.&lt;br&gt; 
Audi infortunium.&lt;br&gt; 
Curuli sella deiecit curule tormentum.&lt;br&gt; 
Divinum fulmen meritus,&lt;br&gt; 
humano perii.&lt;br&gt; 
pulvis in pulverem me redegit.&lt;br&gt; 
Serpentis aenei sibilo afflatus pestem hausi,&lt;br&gt; 
et in vestigio animam evomui.&lt;br&gt; 
nimius globi splendor, caelum,&lt;br&gt; Vehemens tonitru, surdum fecit&lt;br&gt; 
Utcumque tumultueris, nihil audio.&lt;br&gt; 
I sane nunc, et ambula.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Superingerunt cristas, fercula, vexilla, cassides, ocreas lento ductas argento. Et vero haec monumenta gloriae, veris Heroibus, adeo non invidemus, ut arbitremur potius adhuc maioribus esse cumulandos. in talium obsequia, laurum et tubas nostras, omniaque plectra, totumque Parnassum offerimus. Digni aeternitatis memoria Duces, qui pro Patria, pro avita Religione, pro Aris et Focis moriuntur. Eorum funestam vanitatem deridendam existimamus; qui vel iniustis bellis iuratas manus conserunt; vel ad duella pro vocant Honoris (fatui) comparentque tanta sollicitudine, quanta Camillus Romanum Capitolium restituit. Hoc primum saeculo, in Anglia duo altissimi sanguinis Iuvenes, IOANNES STUARTUS et WARTHONIUS , intimae familiaritatis sacramento initiati, diu suavissime convixerant, ut amorem Pyladis Orestes renovasse videretur. demum alea iacta, et proiecta simul amicitia est. lusus scidit vinculum. Stuartus mendacii increpitus, Warthonio colaphum infregit. ergo ad duellum. itur in campum Londinensem . stipantibus utrumque evocatis aliquot palatinis citharae, ioci, et dulces furiae comitabantur. nemo stitit cursum, nemo sufflaminavit. antequam dimicarent, et a PUNCTO HONORIS LINEA MORTIS duceretur; obnoxii sibi iuvenes procubuere scilicet in genua, orarunt veniam, alter alterum amplexati sunt, lacrimis rigaverunt enses. osculo et singultu prodiderunt pectoris amicum vulnus, letalia mox corporibus impressuri. tum deinde se in pedes erigunt, et velut ab Letheo poculo, praemissae humanitatis et caeremoniarum subito obliti concurrunt. surgunt comae, conseruntur gladii: uterque in vestigio cadit, HOC HABENT. crudelis petulantia! Petulans crudelitas! eia: et his Thebanis Fratribus, quan quam non uterinis, nec Germanis , sed Anglis , bene meritum Epitaphium condamus. 
&lt;poem&gt;
Sta, quisquis hac transis.&lt;br&gt; 
isto sub tumulo&lt;br&gt; 
Frustae mortalium ridicula duo sita putrescunt,&lt;br&gt; 
Amicorum par atrocissimum;&lt;br&gt; 
Stuartus Warthonii et Warthonius Stuarti .&lt;br&gt; 
nescias,&lt;br&gt; 
fraterno amore diutius continuato,&lt;br&gt; 
An violentius rupto,&lt;br&gt; 
celebrius insaniverint.&lt;br&gt; 
Summa famosi sceleris haec est.&lt;br&gt; 
in Duello&lt;br&gt; 
mutuis confossi vulneribus occubuerunt.&lt;br&gt; 
Fingente utrumque Contubernalium Corona,&lt;br&gt; 
et no virate spectaculi attonita.&lt;br&gt; 
Ante fatalem congressum,&lt;br&gt; 
ne credi possent inimici,&lt;br&gt; 
honorarunt se invicem,&lt;br&gt; 
adulatoria crudelitate&lt;br&gt; 
saeuissime blandi:&lt;br&gt; 
ferali ludificatione&lt;br&gt; 
constantissime fallaces:&lt;br&gt; 
superstitioso vanitatis ambitu&lt;br&gt; 
religiosissime impii;&lt;br&gt; 
Amplexu Simiae, palpo Feles, lacrimis Crocodili.&lt;br&gt; 
Uitae caeremonias, mortis delicias,&lt;br&gt; 
Odium et amorem, risum et fletum&lt;br&gt; 
Dulcedo vindictae nullo ordine confudit.&lt;br&gt; 
maluerunt hostes esse, quam videri.&lt;br&gt; 
ne nunc quidem apud inferos Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font ,&lt;br&gt; 
iuxta Etheoclem et Polynicen ,&lt;br&gt; 
disiuncti sunt:&lt;br&gt; 
sed concordibus flammis ardent.&lt;br&gt; 
aeternum obnoxii.&lt;br&gt; 
poterant tamen amicius&lt;br&gt; 
aut se novisse numquam.&lt;br&gt; 
aut noti semper dissensisse.&lt;br&gt; 
Viator:&lt;br&gt; 
funestis Manibus insputa, et abi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
 Et extremum per strages quaerit honorem, Exspectatque suos abitus. fol. 111. m. Praesentit Mausolus interitum suum. Habet hoc animantium natura, invita collabitur, et notat securim, ictumque praevidet. Militi ad fulmen venturum sollicito, arma etiam lateris galeaeque tonare videntur. sunt auguria, sunt omnia, quibus migratio piis impiisque manibus innotescit. Sic prandete Milites, tamquam apud Inferos coenaturi, omine non vano Lacon aliquis suos commonuit. Ladislaus Ungariae Rex ad Varnam pugnaturus, cum ex ipso quaereretur, quo in loco corpus curare vellet: Divi, respondit, noverint, ubi coenaturi simus. eo ipso proelio occubuit, anno quadragesimo quarto supra mille simum quadringentesimum Ante conflictum armando cassis excidit. equus se arrexit, excusso sessore. Sicut erat, clipeo gladioque in structus et ocreis Mausolus , cedente subit tellure profundum Absorptus, fol. 111. f. Sub hoc Mausoleo compositus quiescit iste Mausolus ; TERRA non LEVI. seu invidia, seu casu, seu Fato, seu alio quocumque modo fiat, etiam inclutis Ducibus, ab omni aevo, in medio felicitatis cursu filum abrumpitur. plures invenias, quos nec sepulcro Fortuna dignatur. Phocion vicesimum Imperator dictus, tumuli honore caruit, Pyrrhus urna, Magnus rogo; post longam iactationem Pelusiaci Maris, sortitus in litore fossam, quam nisi monstratam Romanus transeat hospes, teste Lucano . vere igitur Seneca : Illi mors gravis incubat, qui notus magis omnibus, ignotus moritur sibi. magni nominis avidi, magna oblivione obruuntur. in Murium cavernis, non unius etiam fortissimi militis fama iacet semper cum Satyrico accinere potest. Exitus ergo quis est? O gloria! vincitur idem, etc. Et hoc, ut dixi, strenuis, et vincentibus. quid improbis et pavidis ad ictum? dicunt hi cum Mausolo et Anaxagora . UNDIQUE AD INFEROS TANTUNDEM VIAE EST. 
===Ex libro V.=== 
O! nihil in Vanis umquam durabile rebus. fol. 112. m. Sancta veritas, quid sub sole verius? ad ruam Aram, huic Oraculo confirmando obsignandoque, non ita pridem integra HECATOMBE immolata est. personuit ODARIUM DE VANITATE MUNDI defleta et irrisa. vanissimi senserunt Batrachi , Bella constanti talo non procedere. Paullo ante: Glaucorum in Castris latas Victoria pennas explicat, et festa clamore incenditur aer. etc. Veluti toto tam Marte peracto inclamant Paeana movens Lacus omnis ab imo ebullit fundo. insecuta strages foedavit gaudium, et quam properantius algum intempestivis convestivere triumphis. VICTORIAE Simulacrum absque alis Lacedaemones in Delubris collocarunt, rati, hoc habitu figuraque certius mansuram. minus sapienter, animo quidem meo. absque pennis enim illa non advolat. pennatam vero, ut ne rursus avolet, quis retinebit? Non omnes Nicanores manent Dictatores. Sicinio dentato plusculum fortassis indulsit superba Virgo Castrorum. Is Achilles Romanus nominatus, centum et viginti praeliis, vulnera adversa tulit quadraginta quinque, ne Marti quidem erubescenda. donatus aureis Coronis octo: una obsidionali, tribus Muralibus: Civicis quattuordecim; novem triumphis: immensa vi torquium, hastarum, phalerarum. sed RARI NANTES. credam aevo nostro, maiorem ipso Sicinio , non unum comparuisse: an et feliciorem, nescio. Hic est me iudice felix: Qui licet exorsus defigere castra secundis Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: Primae quidem carpit, metuit tamen ultima finis. fol. 112. f. Non peior morbus Ignorantia est, inquit ille. qua plures impediti, nesciunt uti fortuna. atterunt copias, vincunt aliis. in futura nullum oculum emittunt. semel hoste pulso, efferuntur successu: et vel temerarii, vel socordes redduntur; utroque vitio, sternendi, parcendique, accepturi nomen TRAGICI DUCIS, quemadmodum Dionysius Pheraeus Tragici Regis; quod velut in scena, eius sustinuerit personam, Actu novem mensium finito, exuendam. Ita, sub Gallieno , Marius tyrannus, una die factus Imperator, altera visus imperate, tertia interemptus, humanae vitae theatro excessit. Quem AGENDI modum nexumque ludibriorum, si penitius considerasset. Alaricus quidam superioribus annis Stockolmo egressus; nae ille quid vis aliud, quam in hostico solo DECLAMATIO fieri maluisset facile est exscindere silvas, sese committere classi; Laribus domesticis relictis, non visos lacessere Penates; praeparatis aliena et invitante manu galeis infusum bibere Rhenum et Istrum . facile inquam. sed non titubare apotum; sed revocare gradum, patriasque evadere ad oras, HIC LABOR, HOC OPUS EST. Lycensis pugna posterior, ulta est priorem. Ad quos sic fata est Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font Centaureae . f. 113. p. In ultimis et profligatis rebus, attollit mares animos haec Amazon . In mentem venit Iudithae non degeneris ab illa incluta Hebraeorum , suumque nomen pulcherrimis rebus explentis Ea Henrici Boiariae Principis soror, sola obsessam Spiram sustentavit, pro Friderico Coniuge absente, contra Fratrem adequitantem moenibus, et iam insultantem animosa et diserta Aliis deditionem non obscure molientibus, se ipsa maior in medium processit, cohortata cives ac milites, ad iustam sui defensionem, a centum Lothariis non expugnandam. Qui Virtutem et Fortunam Boiorum per Annales deduxit, luculentam orationem praestantis Heroinae sic finit. Dummodo Fides salva sit, periclitari de salute Femina possum: incertam salutem, certa perfidia pacisci an velitis; viri considerate. expendamus, si lubet, et perorantis Artemisiae classicum, aeque sollicitae atque ardentis in proelia. quam utique Cato non affatus esset verbis, quibus Porciam suam. festinantem armato viro comitari. Te tua pensa decent, lanam calathosque teneto: Me mea bella vocant. at non Artemisia, quae Hectoris Andromache possit procera videri. Quisquis timet esse sepultus Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: Hine abeat, mutetque manus, et cingula ponat. fol. 113. p. Discingi, summum dedecus apud Romanos fuit. multi mori maluerunt, quam ignominia notari. scite Chabrias. Tironum exercitum in praelium ducturus, timidos et inertes secrevit a strenuis, addidit sententiam Iphicrates . Viri fortes, nunc sine mancipiis pugnate. vincemus: nam, quibus praesentibus vinci poteramus, abierunt. Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa Gestat. f. 113. p. Cui bono per iniustas Parcas! vixit Artemon domi ad mensam, in horto et lecto, semper aereo scuto tectus! Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant. fol. 113. m. Verbo: quibus mori ludus aut somnus est. Nimirum talis ex Caesarianis aliquis, in hostem invectus, antequam moriturus procumberet, centum quadraginta quatuor ictibus scutum perforatum ostendit; deliberante anima, quo se hiatu eiceret. Pauci Callimachi post fata hastis insistere reperti. pauci Ruffi Geminii , qui accepto vulnere Quaestori demandent: REFER AD SENATUM: VIROS FORTES SIC MORI. sed de his supra. Multi bella nunc adeunt gressu, quo Maenades&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moenades] &lt;/font Orgia. ardet in venis calor a Baccho , non Marte , concitatus. a tribuno fulgurantibus cristis conspicuo scribitur Parthenopaeus exsultans, abductus a Musis . Cum rauco strepuerunt cornua cantu, stare loco nescit. movetur instar argenti vivi. non absque caussa inculcat Iuvenalis: Tecum prius ergo voluta haec animo ante tubas: Galeatum sero duelli paenitet. Pudeat non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. fol. 113. m. Argiam . Euadnen&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evadnen] &lt;/font , Hippolyten , ipsa nominavit Artemisia: nos paullo ante Iudithani . ubi Venda Polona , Zenobia , Dietelinda , Adelberga , et trecentae aliae? Anna Comneni Imperatoris filia indignabatur Naturae, hoc sexu, quem gerebat animum, damnanti. Aut praestantius corpus dedisses, inquiebat, aut animum molliorem. HONORIA quaedam, defuncti Mariti sepulcrum arcte complexa, avelli non potuit, ante carum funus obtruncata. Alia in obsidione Agrensi interfectum prius virum componere non sustinuit, quam trium hostium victimas adiecisset. laudes COMITEM HISPANAM , ex Roberti Regis Britanniae Coniugis sui virulento vulnere, quod inflixerant Syri, ore admoto venenum exsugentem. An et PUELLAM GRAECANICAM ? quae Rhodo expugnata, Amasii sui a Turcis occisi induta exuvias, regessit vindictam, interque confertas strages bellando occubuit. An et MARGARITTAM Hollandam anno quarto decimo volventis saeculi, Groningana moenia scandentem, crispantemque vexilla principem in captis turribus; postquam septem iam annis stipendia fecisset. An denique non etiam IUVENEM IBERAM , obsidentem muros Ostendae , ingenio fama et viribus valentem in tanto exercitu, obeuntemque pulchram per vulnera mortem. Scio: dedignantur plurimi feminas, nisi amantes, sequi. pudeat tamen non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. Suscitet accinctos animos Mavortius heros Tyroglyphus . f. 113. f. laborant Duces, ut acies consternata praesentissimis modis erigatur. promissis imbuunt, terrent minis; excitant ostentis. In bello id iuvat, quod aliquando iuvit. Caesar digitum sustollere solebat, tacite promittens annulum, seu dignitatem equestrem. Titus Vespasiani , pugnaturos animae immortalitate accendit. Agathocles ululis suos animabat. Hannibal ultimum discrimen obiecit, sola victoria perrumpendum. HINC ALPES , HINC FLUVIUS ET HOSTIS. AUT VINCENDUM, AUT MORIENDUM MILITES. Alii sperandi causias admovent. optimum, Heroum, quos notos amaverint, exempla adiungere, perflantia tepentes animos. ARTEMISIA Tyroglyphum , Artophagum , Artepibulum proponit. THEMISTOCLI somnum excusserunt Miltiadis trophaea: IULIO , Alexandri felices impetus. ALIXARDRO , Achilles , ab Homero cantatus. LUSITANI cum Castellanis pugnaturi, Ducis sui Ioannis a Castello capti vinctique compedibus effigiem, vexillis praetulerunt. ingens animorum mutatio facta: vivi spiritus micuerunt in flammam. ambabus ulnis bellum arreptum. ITALI , Boldrini Panicaclae siccatum cadaver, impletumque aromatibus, in feretro circumtulerunt. Non secus ac vivo spirantique tendebatur praetorium, et circumpositis vexillis tessera petebatur, inimicis metuenda. Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor. f. 114. m. Vel unus sustentare potest exercitum. Dum leo cervos in aciem ducat, nullo dictamno erit opus. Etiam afflictis rebus, visa senioris Tillii facie, equo albo et galero ocius assurrexere castra, non amplius pavida, sed formidanda. Statim Poenus agnovit Tarentinos obsidens, obsessorum animos a Fabio confirmari, ut diceret: Et TARENTINI SUUM HANNIBALEM&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: ANNIBALEM] &lt;/font HABENT. Agnovit non minus in Corvino Hunniade Machomet Ottomannus . Irruit atra Cohors qua saeva Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font ducit. fol. 114. m. Veteres ab habita concione Ducis, ut plurimum inflammati poposcere in hostem emitti. habebatque Caesar binas ternasque delectas et evocatas legiones, quibus prolixe fidebat. 
 
SIsto calamum. ne videar omnia, non pavea trutinare voluisse, in exemplum duntaxat proposita. BATRACHOMYOMACHIAM CONDIDI. Humane Lector: numquid otio inutili combussi horas, quia Poetam egi, et de Muribus cecini? quid censes? Tametsi rigidus ac tetricus es, spero te saltem a SENECA staturum,hic me non eo fulmine ferit, quo in epistola ad Lucilium quadragesima nona, argutulos quosdam Philosophos verberat, Musculorum ingluviem Dialectica bilance ponderantes. nempe quid dicit? Mus syllaba est: Mus caseum rodit: ergo syllaba caseum nodit. Quid addit sapientissimus Annaeus ? o pueriles ineptias! in hoc supercilia subduximus. in hoc barbam dimisimus. hoc tristes docemus et pallidi. Atqui ego hoc cantu Vatem professus sum, non Sophistam. Vates supercilia non subducunt. barbam non dimittunt. non docent tristes aut pallidi. aut si pallent, a super infuso, sed laeto numine pallent. quo tempore illi, num Mus syllaba sit, et num SYLLABA caseum rodat, dedignantur inquirere; nedum vilem argutiam iactare. ut proinde non imprudenter existimare possim: SENECAM (qualem quantumque Virum!) etiam dum philosophatur, et seria tractat, mecum facere: et, cum amoenitati flo, rentis litteraturae, tum honestissimi laboris conatibus, studiosae Iuventutis gratia suscepti, impensius favere. 
 
'''FINIS'''.</text>
      <sha1>cn864yul2qr4xdckxds7oh76i4o05jj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237114</id>
      <parentid>237113</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T18:25:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>/* — — — */</comment>
      <origin>237114</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="273543" sha1="c8dhs3jtljpved06c7z8jb4yp9w4sp5" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1637
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;
== ==
 
HABES, amice Lector, Batrachomyomachiam nostram, ex fonte Homeri : utique enim non de palude, etsi de palustribus, deriva vi largius conceptum liquorem, gratia Iuventutis. Ea, sanguinis calore fervida, modico aquae haustu sitim non restinguit. quae ipsa caussa est, quare Orationes hinc inde dispersas, alternis proferentium animi sui sensa longiusculas maluerim. Quasdam agnominationes confinxi; ut, MUSULMANNIGENAE, MAUMYADES, etc. quod existimem similibus, Latini sermonis nitorem propter. ea non obfuscari: cum tantummodo sint Nomina propria et compellationes earum rerum, de quibus reliqua dicuntur. ita integrum panegyricon de laudibus fortissimi Ducis BLICTRI scribere possis. modo tibi talem Ducem proponas, quem BLICTRI voces. Quae vero de altero significant, ea sacrosancta habere fas est, ab uberibus Latinae Nutricis non depellenda. citius enim barbaros Urbe Romana donaveris, quam nova et barbara Verba. quod ipsum olim cuidam Caesari in faciem obiectum est, deinde ex Mure dices me Elephantum fecisse. Quippe ni? tamen ex Musca fieri potest Elephantus, non terrendus a Musca, cum terreatur a Mure. Et vero Homeri haec Audacia est, cui irasci velle, est genuinum et dentes alios omnes perdere. nam sive laudes. sive irrideas; nihilominus septem Civitates de cadavere caeci Poetae litigabunt. Quin potius ipsum poema Homeri degustas: id ex Graeco translatum, non liberiore paraphrasi, sed stricta interpretatione ad literam, ut ne de inventis illustribus quidquam intervertatur, hoc loco subiungere placuit. Scimus gulam Ingeniorum variare. aliis videbitur supervacaneum: alii, nisi ponam, desiderabunt. Itaque Batrachomyomachia HOMERI in hunc modum se habet. 
 
Incipiens primum Musarum Cetum ex Helicone venire, in meo animo preces concipio, gratia cantus, quem nuper in tabulis meis super genua posui; litem immensam, tumultuosum opus Martis , prae me ferens hominibus in aures omnibus immittere: quomodo Mures in Ranas primas consecuti iverunt, terrigenum virorum imitari opera Gigantum . Sic sermo inter mortales erat. tale autem habuit principium. Mus aliquando sitibundus, felis periculo evitato. propinquum in lacum teneram adposuit barbam, aqua delectatus dulci. hunc ubi vidit Limnocharis obstrepera, verbum locuta est tale. O hospes, quis es? unde venisti ad litus? quis te produxit? omnia vere dic, ne mendacem te intellexero. si enim te noverim amicum dignum, ad domum ducam. dona autem tibi dabo hospitalia multa et bona. Ego Rex Physignathus sum, qui per lacum color Ranarum Rex dies omnes: et me Pater Peleus olim genuit Hydromedusae mixtus in amicitia, apud ripam Eridani , et te quidem video pulchrum et fortem, eximium prae aliis sceptriferum Regem, et in bellis pugnacem esse: sed age citius tuum genus commemora. Huic autem rursus Psicharpax respondit, dixitque; curnam genus meum perquiris, o amice, manifestum omnibus hominibusque Diisque, et caelestibus volatilibus? Psicharpax ego vocor, filius Troxartae patris magnanimi. mater Lichomyle , filia Pternotroctae regis genuit autem in tugurio me, et enutrivit cibariis ficibus et nucibus; et eduliis omnigenis. quomodo autem amicum facies me in natura nihil similem? tibi enim vila est in aquis, sed mihi certe, quaecumque apud homines, comedere consuetudo. neque me latet panis ter pistus a bene rotunda mensa; neque placenta extensa, habens multam sesamida? non sectio ex perna, non iecora albam vestem habentia; neque caseus nuper pressus a suavi lacte. Non suavia bellaria, qua et Divi desiderant. neque quacumque ad convivia hominum faciunt coqui, ornantes ollas condimentis variis. nun quam ex bello malum effugi clamorem; sed statim ad pugnam iens propugnantibus mixtus sum. non timui hominem, quam vis magnum corpus ferentem, sed adlectum iens, summum digitum mordeo, et a pede accepi, et dolor non occupavit virum. sine vis non aufugit somnus mordente me. sed duo valde omnia timeo per terram. Accipitrem et Felem, qui mihi magnum luctum adferunt, et decipulam molestam, ubi dolosum exsistit fatum, plurimum Felem pertimesco, quae optima, quae me, per foramen perquirit. non comedo raphanos, non caules, non cucurbitas, non betis viridibus pascor, neque apiis. haec enim vestra sunt edulia per lacum. Ad hac autem subridens Physignathus contra locutus est. O hospes, valde gloriaris ob ventrum, sunt et nobis multa valde in lacu et in terra mirabilia visu. Ancipitem enim dedit victum Ranis Saturnius Iuppiter : saltare in terris, et in aquis corpus cooperire. Si autem vis, et hac scire facile est. portem te in humeris, tene autem me, ne aliquando pereas sic gavisus in meam domum venies. Sic certe, inquit, et terga dabat. Ille autem ascendebat velociter, manus habens tenerum per collum: saltu facili. Et inprimis gaudebat, quando intuebatur vicinos portus, natatione gaudens Physignathi ; sed quando iam utique undis purpureis submergebatur, multum lacrimabatur. inutilem poenitentiam accusabat, evellebat comas, et pedes stringebat per ventrem. cor concutiebatur insolentia, et in terram volebat videre. Vehementer autem ingemiscebat timoris frigidi necessitate, caudam qui. dem inprimis extendit in aquis, tamquam remum trahens supplicansque Diis in terram venire, aquis purpureis sub mergebatur, multum autem clamabat, et talem dixit sermonem; ab ore autem pronuntiabat: Non sic humeris portavit onus amoris Taurus, quando Europam per undam duxit in Cretam: ut me navigans humeris super vectum duxit ad domum Rana elevans pallidum corpus aqua alba. Hydrus autem ex improvisa apparebat horrendum spectaculum utrisque. erectum super aquam habebat collum. Hunc conspicatus, ingressus est Physignathus , non quidquam intelligens, qualem socium perditurus erat per lacum. Ingressus est autem profunditatem lacus, et evitavit Parcam nigram. Ille autem ut relictus est, cecidit supinus statim in aquam. manus autem stringebat, et moriens stridebat. Sape quidem ingrediebatur in aquam; saepe autem rursus calcitrans egrediebatur. mortem autem non poterat evitare madentes enim pili plurimum pondus trahebant in ipso. aquis autem periens tales locutus est sermones. Non latebis utique Deos Physignathe , hoc patrato, naufragum qui iecisti a corpore, ut a petra non certe me per terram melior eras, o pessime, pancratioque luctaeque, et adcursum sed deceptum in aquam me proiecisti. Habet Deus ultorem oculum. poenam tu solves Murium exercitui, neque evitabis. haec locutus, exspiravit in aquis. hunc autem vidit Lichopinax ripis insidens mollibus. qui vehementer ululavit, et currens annuntiavit Muribus. 
 
UT autem didicerunt mortem; ingressa est ira perniciosa universos. et tunc praeconibus suis iusserunt sub diluculum proclamare ad concionem Troxartae , in domum patris infelicis Psicharpagis , qui per lacum supinus natavit, mortuum corpus. neque iuxta ripas erat iam miser. medio autem natabat ponto. Ut autem venerunt festinantes cum Aurora: primum surrexit Troxartes ob illuminatus, dixitque sermonem. O amici, tametsi salus ego multa mala passus ex Ranis: sors mala omnibus facta est. Sum autem ego infelix, postquam tres filios perdidi. et quidem primum occidit rapiens inimicissima Felis, extra foramen captum. Alium rursus viri crudeles ad mortem duxerunt vanioribus artibus, ligneo dolo excogitato, quam decipulam vocant, Murium perditricem. Qui tertius erat dilectus mihi et matri inclutae: hunc suffocavit Physignathus in profundum ducens, sed, agedum, armemur, et exeamus in ipsas, corporibus exornatis armis variis. Haec locutus persuasit armari universos: hos quidem utique Mars , belli curam habens. Ocreas primum circa tibias posuerunt, effractis fabis viridibus, beneque aptatis: quas ipsi per noctem stantes comederunt. thoraces autem habebant calamis circumdatis a coriis, quos Fele excoriata scienter fecerunt. Clipeus erat Lucernae medius umbilicus, lancea longae acus; omnino aereum opus Martis . at cassis in temporibus erat testa nucis. sic quidem Mures erant armati. Ut autem intellexerunt Ranae, egressae sunt ab aqua, in unum locum profectae: consilium coegerunt belli mali. Considerantibus autem ipsis unde seditio, vel quis tumultus; Praeco venit ferens sceptrum in manibus, Tyroglyphi filius magnanimi Embasichytros , nuntians belli malam famam, dixitque sermon em. O Ranae, Mures vobis minitati miserunt, ut edicerem armari ad bellumque pugnamque. viderunt enim per aquam Psicharpaga , quem occidit vester Rex Physignathus . sed pugnate, quaecumque inter Ranas egregiae genitae estis, sic loculus disparuit. sermo autem murium in aures ingressus conturbavit mentes Ranarum superbarum. accusantibus autem ipsis, Physignathus dixit surrectus: O amici: non occide Murem, neque vidi pereuntem: omnino suffocatus est ludens iuxta lacum, natatum Ranarum imitatus. at pessimi nunc me accusant, qui non sum in caussa. Sed, age, consilium inquiramus; ut dolosos Mures deperdamus. etenim ego dico, ut mihi apparent esse optima. corporibus ornatis armati stemus universi summas iuxta ripas, ubi praeceps est locus. quando autem impetu facto in nos venerint, correptis galeis quicumque prope obviam venerint, in lacum ipsos cum armis statim deiciamus. sic enim illis suffocatis, qui expertes sunt natandi, constituemus laeto animo statim Murium occisorum hic trophaeum. sic locatus armis induit universos. Foliis quidem malvarum tibias suas circum cooperuerunt. Thoraces habuerunt viridibus latis a betis. folia brassicarum in clipeos bene aptaverunt. lancea atutus iuncus, unicuique longus aptatus erat, et galea cochleis subtilibus capita circum cooperiebant. Munita autem steterunt in ripis altis, conquassantes lanceas. animo plena erat unaquaeque. IUppiter autem ubi Deos vocasset in caelum astriferum, et belli multitudinem ostendens, potentesque pugnatores multos et magnos, et lanceas longas ferentes. qualis Centaurorum exercitus procedis et gigantum , suaviter ridens interrogabat: qui Ranis auxiliatores vel Muribus immortalium? et Palladem allocutus est. O Filia, Muribus nun quid auxiliatura ibis? etenim tuum per templum semper exsultant universi, odore delectati, et cibariis, ex sacrificiis. Sic dixit Saturnius . hunc autem allocuta est Tallas: O pater, non certe ego umquam Muribus, cum vexarentur, venirem auxiliatrix: quoniam mala multa mihi fecerunt, coronas destruentes et lucernas, caussa olei. Hoc autem meam valde momordit mentem, quod fecerunt. Peplum meum corroserunt, quod texui elaborando ex tramae subtili, et stamen subtile nevi, foraminaque fecerunt. at sutor mihi institit exigitque a me usuras: huius gratia irata sum. Mutuata enim subtextum, et non possum restituere. Sed veque Ranis auxiliari velim: sunt enim neque ipsae mentibus firmae. Sed me primum ex bello redeuntem, postquam valde defatigata fui; somno indigentem non per miserunt tumultuantes, parum oculos declinare. ego insomnis iacebam caput dolens, donec clam vvit gallus gallinaceus Sed age cessemus Dii iis auxiliari, ne aliquis vestrum vulneretur telo acuto. sunt enim cominus pugnantes, etiamsi Deus contra veniret. omnes autem de caelo. delectemur litem videntes. ut dixit, huic post paruerunt Dii alii, Omnes simul autem collecti venerunt in unum locum. 
 
AT venerunt Praecones duo signum belli ferentes. et tunc Culices magnas tubas habentes vehementer tuba clangebant belli strepitum. coelitus autem Iuppiter Saturnius intonuit signum belli mali. Primus autem Hypsiboas Lichenotem vulneravit lancea, stantem inter propugnatores, per ventrem in medium hepar. concidit ergo pronus, et teneras pulvere foedavit comas. Troglodytes autem post ipsum iaculatus est Pileona . infixit in pectore solidam lanceam. hunc autem cadentem cepit nigra mors, et anima ex corpore evolavit. Seutlaeus occidit percusso corde Embasichytrum : Artophagus autem Polyphonum per ventrem percussit, qui cecidit supinus, et anima membris evolavit. Limnocharis , ut vidit pereuntem Polyphonum , Troglodyten petra molari vulneravit praeveniens collum iuxta medium. huic igitur caligo oculos operuit Lichenor autem ipsius observabat lanceam lucidam, et percussit (neque aberravit) per hepar. ut autem intellexit Crambophagus , ripis profundis incidit fugiens. sed neque sic effugit in aquis, impulit enim ipsum. qui concidit, nec respiravit. tingebatur sanguine lacus purpurea. ipse iuxta litus extensus est, intestino pinguibus impetu ruens in ilia. Limnisius autem in ripis Tyroglyphum spoliavit. Pternoglyphum conspicatus Calaminthius in timorem venit saltavit ergo in lacum fugiens, clipeo proiecto. Hydrocharis autem occidit Pternophagum Regem saxo percussum per guttur. cerebrum autem ex naribus stillabat, polluebatur sanguine terra. Lichopinax occidit irreprehensibilem Borborocoeten , lancea impetu facto. mox caligo oculos cooperuit. Prassiphagus conspicatus pede traxit Cnissodiocten , in lacu autem suffocavit, comprehensa manu cervice Psicharpax autem ultus est socios mortuos, et percussit Pelusium in medium hepar. qui cecidit illi ante, anima ad infernum iit. Pelobatus conspicatus luti manipulum iecit in ipsum, et frontem inunxit et excaecavit, propemodum iratus est certe ille, ubi coepisset manu forti, qui iacebat in campo lapidem, ponderosum pondus terrae: hoc percussit Pelobaten sub genua. tota autem fracta est tibia dextra, ceciditque supinus in pulveribus. Craugasides autem ultus est, et rursus ibat in ipsum; percussitque medium per ventrem. totus ei intro actus iuncus ingrediebatur, et humi effundebantur universa intestina, extracta a lancea manu gravi. Sitophagus autem ut vidit in ripis fluminis, claudicans ex bello recedebat, et angebatur valde, saltavitque in fossam, ut aufugeret diram perniciem, Troxartes autem percussit Physignathum in pedis summitatem, qui celeriter, quoniam angebatur, saltavit in lacum fugiens. Troxartes ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, et iui incurrit rursus occidere desiderans. Prassaeus ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, venit per propugnatores, et iaculatus est acuto iunco: neque fregit scutum: tenebatur autem ipsius lanceae acies. 
 
ERat autem quidam inter Mures iuvenis filius, egregius inter alios, cominus pugnans, carus filius irreprehensibilis Artepibuli . Princeps ipsum Martem ostendens, robustus Meridarpax , qui solus inter Mures dominabatur pugnando. stetit autem iuxta lacum elatus solus ab aliis. iactabat vero se depopulaturum Ranarum genus bellacium. et certe perfecisset, quoniam magnum ipsi robur erat, nisi statim intellexisset pater hominumque Deorumque, et tunc pereuntes Ranas miseratus fuisset Saturnius . moto autem capite talem locutus est vocem. O Dii, certe magnum opus in oculis video. Non parum me stupefecit Meridarpax , per lacum trucidare Ranas desiderans, sed celerrime Palladem mittamus, tumultuosum item et Martem , qui insum arcebunt, a pugna robustus quantumvis sit. Sic locutus Iuppiter . Mars respondebat sermone: neque certe Palladis , o Iuppiter , potentia, neque Martis , poterit Ranis auxilio depellere diram perniciem. sed, age, omnes eamus auxiliatores: vel tuum iaculum moveatur magnum, quod Titanas sustulit horrendum operans: quo Titanas occidisti egregios ultra omnes, Enceladum que ligasti, et agrestia genera gigantum . Sic certe dixit. Saturnius autem iaculatus est ardens fulmen. primum quidem intonuit, magnumque commovit caelum sed postea fulmen, terribile Iovis telum, misit in volvens; illudque evolavit e manu regis, omnes quidem utique terruit iaculatus Ranasque Muresque, sed neque sic cessavit Murium exercitus, sed adhuc amplius cupiebat depopulatum ire Ranarum genus bellacium: nisi ab Olympo Ranas miseratus fuisset Saturnius , qui tunc Ranis auxiliatores illico misit. Venerunt autem ex improviso habentes incudes in tergo ungulis curvis oblique ingredientes, tortuosi, habentes furficulas in ore, ostripelles, ossei natura, lati humeros, rutilantes in humeris, blaesi, nervosis cervicibus, a pectoribus intuentes, octopedes, bicipites, manibus qui capi nequeant (illi autem vocantur Cancri) qui Murium caudas oribus incidebant, etiam pedes et manus. Flectebantur autem lanceae quos et timuerunt miseri Mures, neque sustinuerunt. In fugam ergo vertebantur. occi. debat autem sol iam, et belli finis unius diei perfectus est. ATque haec est illa Lacubus et Cavernis nota Maeonii Vatis Batrachomyomachia. Lector: in quam Olympiaden arbitraris incidisse? Multi multa coniciunt, plures omnino tacent. plerique annum indagare desperant. Existimant autem Principi Poetarum fidem habendam; SACRUM SOMNIUM, ex animo demisso venerandum potius, quam temerario ungue excutiendum esse. Quamquam nullus dubito, quin ipso Homero adhuc in vivis canente, fatalis haec pugna, cervicibus Graeciae magna ex parte iam incubuerit. 
 
De NOSTRA quid sentis? cui tempori imputatur? omne, an aliquod praesagium iam impletum. Equidem Bellum formidolosum, eventibus et mysteriis stipatum ante oculos latet. Saperdae omnia exploraturi, ipsi Delphos mittant Legatos, offerant tributum curiosi laboris. ipsi scrutentur, et Apollini (si domi sit) supplicent, in clara responsa sollicitando. Ego pedem hinc extrico. Quid igitur praefatus sum: me scienter fixisse signa, sub tentorio et aenigmate excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Ita est. pleraque non nescio. Et hercule, propiore coniectura assecutus, crediderim bonam partem huius Batrachomyomachiae fuisse a Bellis Punicis exhaustam. Ita lib 3. num. 4. ipse Iuppiter orans persuadet. possit videri Mausolus sustinere personam Hannibalis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibalis] &lt;/font , Mures Carthaginiensium . nam quid nigri semper et Mauri . Maurusii nominantur? Cur Mausolus lib. 3. num. 7. iactat Punicos astus, et multum Afri , etc. Ut contra Batrachos, veteres Romanos esse necessario intelligas. Physignathus furiosus et turgens, quid si Flaminius sit, homo temerarius, contra auspicia profectus? quid si M. Minutius aut Terentius Varro ? De Lacu dubitas? I vise Thrasymenum Lacum , et miraberis horrendas caedes Batrachorum. adi Cannas , locum palustrem, uligine obsitum et cannis, amica Ranis nomina. pro! qui acervi cadaverum. caesa eo proelio Romanorum quadraginta quinque milia, cum Paulo Consule et Senatoribus LXXX. consularibus atque praetoriis, aut aedilitiis triginta. quae nota sunt. Fabius M. Seutlaeum imitatus, Limnocharin Romam captivam liberavit. Natura et bona Caussa apud Iovem perorante, Maurorum vis elisa est. Hannibal, Scipionis Africani chelis incisus (cancri signum, ut quidam tradidere, corpori a genitrice impressum gerentis) ex Italia in patriam fugere coactus, denique miserando Fato occubuit. Quo Myocephalo quid umquam truculentius exstitit? in quas non formas se, indole Mausoli , mutare novas ausus, aliam semper aliamque barbam, et capillamentum novo mutavit. Dices: Mures senatum coegisse, consules adfuisse, lictores, fasces, secures, signa utique Romanorum , non Carthaginiensium . Respondeo primo: a Vaticinantibus peristases misceri: neque necessum esse, ut omnia in quocumque genere similia inventa, modo potissima exhauriantur. deinde Carthago aemula Romae , plurimis ornamentis tantae Reipublicae respondit. Hannibal omnino contemptor Urbis a se propemodum saltu superatae, Capuae in Campania , togas ritusque Ausonios imitando, in ludibrium dedit. Si interroger, quis Maurus Psicharpax submersus sit: quaerendum potius censeam, quot Poeni primo secundoque Bello Punico occisi sint; dum Sardiniam , Siciliam , etc. (micas scilicet Imperii Romani ) clandestinis furtis subtrahere certarunt. De faece militum ac vulgo non laboro. Artemisia Carthago est, cum mortuo Hannibale suo exstincta: aut tota Africa, submissis semper novis suppetiis, commeatu armisque instructa, furens instar Libycae Leaenae. Sed haec hactenus: nec plura: ne ingenioso Lectori diffidere videamur. At enim et sequentibus saeculis, non una Batrachomyomachia Orbi puniendo obrepsit. In Pharsalia simillima saeviisse videtur. Immo de integro veros Mures ac Ranas concurrisse, codem tempore, quo Gener et socer conflixere, docent Historici. namque tunc universus Orbis pluribus prodigiis laboravit. astra cadere visa. de caelo Capitolium tactum. pecudes locutae feruntur. sanguine et lapidibus pluit, pluisse etiam Ranis in comperto est. quantam Batrachomyomachiam, et civile bellum inde exortum facilius credo. tamen non absque caussa quaerendo metuit Troxartes lib. Mnum. 3. Si pluit aut cepis, aut, quod pudet edere, Ranis. Et vero his interea si titillet Animus ad ulteriora tempora non progressurus. potest tamen progredi. Sisto prius Synopsin, quam alium usum nostrae Batrachomyomachiae. 
===Synopsis libri primi.===
 
I. LImnocharis Ranarum Regis Physignathi soror, occasio prima belli: cum Psicharpage Musculo e lacu bibente, Fatis ita ferentibus, orditur alloquium, miscetque sermonem et aquam. 
 
Exiguae caussae ingentia saepe bella movere.
 
Unica vox secius accepta vicem classici fuit.
 
Tria verba armatos stravere exercitus.
 
II. Frater Physignathus intervenit, seu casu, seu saltu: ambigi enim potest. is, ut genium Hospitis ad ripam stantis irritaret, Regni sui delicias palustres, inflatis buccis fastuose iactat. 
 
Adhuc verum illud: Natura beatis omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti. 
 
III. Musculus luculenta Oratione, non minus suae gentis fortunam moresque depingit, et praefert multis Persicis parasangis. 
 
Non quod quisque habet, hoc bonum: sed quo quisque contentus est, hoc iucundum.
 
IV. Physignathus obficit subeunda Muribus discrimina; ( Psicharpage tamen omnia extenuante) Ranarum securam felicitatem extollit. denique multis utrinque acceptis et redditis vocibus, Stagni sui fines in Palatium, se in navim et Argonautam offert. 
 
Exeat Orbe, omnia qui metuit discrimina: vam Vitai his modus et ratio est, ut non secura sit ulla. 
 
Qui fit, quod plures malint esse miseri, quam videri! 
 
V. Nempe pretiosa invitatio et vanitas promissorum distrinxere adipatum ingenium curiosi Musculi. Auribus accepta oculis usurpaturus, trahitur cupiditate visendi. Mox Ranam navalem conscendit, experturus etiam suo damno Maris pericula, 
Sensim ad declivia fertur Mens blando pulsata malo.
 
Hominum vesana cupido Invenit naves, et monstra natantia vidit.
 
Ausus sese committere vento atque Mari, quidvis audet.
 
VI. Physignathus ab serpente (Balaena Lacus) emerso ex aquis conterritus; seu dolo malo, seu metu vano Subducit tergum insidenti Psicharpagi . is destitutus carina, medio in gurgite submergitur; Diis et Sociis in vota ac suppetias nequidquam vocatis. 
Iuste naufragio perit,
 
Qui non naufragium fugit.
 
Ridet Neptunus , Nauta deflente cadaver.
 
===Synopsis libri secundi.===
I. Posteaquam cari funeris tristissima percrebuit fama: Troxartes Psicharpagis submersi Pater, pene ultra Muris nigri vires, ira excanduit. 
 
Nam quae orba est catulis, quaeque sera est Tigris.
 
Hac et peior homo, cum furere incipit.
 
II. Cogit altero statim die, quamquam nubilo senatum, exploraturus ultricem sententiam. 
Si ulla in re deliberandum est, maxime ubi bellum suscipiendum: multo maxime, an inferendum.
 
III. Eum in finem coram sociis ferociter perorat ira magis et dolore, quam consilio agitante animos, bellum in Ranas decernitur, volente ac iubente S.P.Q.M. 
 
Cum surdae sunt aures, obstrepente ira, gratis cogitur senatus: et quid nisi Tiberiana ludibria exspectat:
 
Iniustum bellum Turcarum est, quod sumpto odio meditantur.
 
IV. Bellicae feruntur Leges. arma paraturi domum discedunt. 
 
Ubi nullis legibus ensis servit; ihi potius credas certare latrones.
 
V. Tertio die in campum descendunt, muniunt castra. censentur milites, furor et dolor arma ministrant. Formicis sua bilis inest, et Muribus ira.
 
Nil adeo vile est, quod se non vindice laesum
 
Utatur.
 
Recte quidam: Castra opportuno loco et in tempore munita, tentorium sunt victoriae. 
 
VI. Vastam multitudinem, sed capite, hoc est, belli Duce destitutam, prope in fatale dissidium scindunt duo nequissimi Myocephali : dum se ad duellum provocant, flagrantes ambitione Imperii. 
 
Quid prodest vastum Polyphemi corpus in antre,
 
Cum monstro horrendo, informi, sit lumen ademptum.
 
Quid faciat miles validis robustus in armis
 
Sublato Duce? sternetur, tumulosque cadendo
 
Implebit.
 
Numquam minus in bello necessaria Ducis praesentiae cognoscitur, quam cum praesens est: nun quam magis, quam cum abest.
 
Reges, florentia Regna qui vultis servare diu, prohibete duella.
 
VII. Iuppiter tumultum plebis sedaturus, in eligendum Imperatorem belli, excitat Mausolum . stupenda huius Regis metamorphosis, plectente Nemesi rapinas, eius oratio, electioque bellum promovent. 
 
Ut nulla cinerum virtus includitur urna;
 
Sed sanctas sequitur numquam revocabilis Umbras:
 
Sic etiam nigris haerent post funera noxae
 
Manibus; et vivos Fures monumenta loquuntur.
 
VIII. Tyroglyphus ferocis ingenii musculus, nomine Mausoli , Physignatho Regi Ranarum, bellum imprudenter denuntiat. 
 
Furiosus Legatus; etiam cum pacem offert, tuba canit, non facile mittendus. Refert, quis Martem ad convivium in vitet. 
 
IX. Physignathus irritatus superbe respondet. bellum acceptat. urit Legatum sarcasmis. omnem Paludem in arma vocat. 
 
Periculosum est, hosti quantumvis debili, in proprio Regno, minaciter deferre bellum. tenuis vapor, collectus primo in nubes, deinde etiam in tonitrua et fulmen e vadit. X. Ranarum arma spirantium votum ad Martem . 
 
Recte Veteres: Ante tubam fer tura Iovi , fac votae Gradivo . 
 
Impius miles, accusat caecitatis, ad se venientem victoriam. 
===Synopsis libri tertii.===
I. IUppiter Editor huius cruenti Muneris sive Batrachomyomachiae, accito primum Marti , mentem suam ludibundus explicat. 
 
II. Illi vero fastidiosis auribus propositum accipienti, Pater opportune salutare suae mentis aliud Decretum ingerit. 
 
III. Stomachantis Gradivi inflammata Oratio indignatur numen altissimis rebus ab omni aevo destinatum, nunc quidem ab Iove putidis Muribus ac Ranis bellaturis praefici. 
 
IV. Placando Marti Iuppiter Batrachomyomachiae mysticum spectaculum aperit. docet prolusionem duntaxat esse crudelissimorum inter homines conflictuum, qui ex Fatorum specula evolaturi, posteris saeculis ingruent. 
 
V. AEvi nostri ferrei non perfunctoria mentio facta, mire Martem exhilarat. 
 
VI. Acquiescit Mars consilio Iovis . Dii Deaeque, excepta Iunone , conveniunt in pensili nubium theatro. 
 
VII. Pallas a Genitor rogata, ut Mures tutetur in acie, ore rotundo abnuit. caussas affert. palmariam scilicet, a Myocephalis erosum summae elegantiae Peplum. 
 
VIII. Eius quantum reliquiae permittunt, Descriptio. 
 
IX. Famosi Gigantis huius aevi M. DC, tragicus exitus, et facta, in Palladio Peplo signata. 
 
X. Sed et Latona Ranis certantibus praeesse detrectat; nec immerito. 
 
XI. Indigna Veneris querela contra Musculos. 
 
XII. Iovis Pathetica oratio, Caelicolas accersitos docentis caussam permittendae Batrachomyomachiae 
===Synopsis libri quarti.===
 
I. TYroglyphus redux, exponit Mausolo Physignathi fastum et minas. vociferatur, omnia hostilibus in armis esse. tota Mauritania in defensionem et occursum excitatur. 
 
Iacta est alea: transivimus Rubiconem . Ante statuam Martis , diu et mature delibera: nam belli semel suscepti impetum sistere non cuius vis est. 
 
II. Utraque acies adversa sub teli iactum educitur, Physignathus princeps adoritur Mures. mutuis vulneribus strages accumulat primus furor. 
 
Aciem et convivium instruere eiusdem artis esse, scite dixit Paulus Aemilius . 
 
Primo congressu, uter exercitus superaturus sit, ne Mari quidem novit. 
 
III. Duum Musculorum Fratrum memorabilis caedes. Limnisii item et Polyphoni Batrachorum. Tyroglyphi ferro flammaque grassantis rapidi successus. 
 
Multa cadavera, et hostium quidem, non sunt signum victoriae. 
 
IV. Murium in pugnando secunda fortuna. Ranae turmatim funduntur. Limnocharis capitur. 
 
Fortuna ubique aliquid potest; in bello omnia. 
 
V. Scelere Lichenoris , Hypsiboanta tubicinem contra ius gentium violantis offensa Bellona , desertis Muribus, cum Ranis facit. 
 
Qua non videtur Deus, humanis interest: inquit Publ. Syrus Mimus . 
 
Vis miles Rhamnusiam videre? occide innocentem. 
 
Impietas cum gaudere vult, se ipsam destruit. 
 
VI. Physignathus collecto suorum agmine, secundum concionem militarem habitam, invectus in hostem, ingentem stragem Murium edit. 
 
Praesens periculum, cum exsorbendum est, perdit medium nomen.
 
Spes, devorata mente, spes est pertinax; Et,
 
Illicium honestae mortis, est ipsa desperatio.
 
 Necessitas extrema, est antecedentium fames. omnes consumit.
 
VII. Bellicosus interitus Artepibuli . quem Musculum incredibilis nequitiae, ex Thessalia oriundum, et ab unguiculis primoque furto magicis herbis nutritum, ideoque praefidentem in bello, Calaminthius insignis heros ex Batrachis, summa virtute sternit. 
 
Timoris arguitur miles, qui herbis, et non serro sidit.
 
Fortissimorum legio scribi potest, prudentium vix manipulus.
 
VIII. Artemisiae Amazonis pharetratae spectata laus in armis. animus et ferocia plus quam virilis. 
Feminarum est vehementer velle.
 
Femina in omni animalium genere crudelissimae, quod agit, satagit.
 
Est cupiditati et ipsa tarda celeritas.
 
IX. Troxartes senex. Pater Psicharpagis , pugnando Occumbit. Borborocoetes , alter Tydeus utitur belli successibus, et saevit. 
 
Dixit quidam: senilis ira, aristae ad instar rumpitur. 
 
In bello clemens est, qui nullum bis occidit. 
 
X. Ranae magna Murium caede facta, per aciem divisam ad ipsum Mausolum penetrant. Limnocharis captiva vinculis eripitur. funera. 
 
Nec ridenti Mari fidendum; nec irato Marti diffidendum esse; Quidam monuit. 
 
XI. Seutlaei Batrachi strenui bellatoris caedes. Mausolo ultima desperatione saevienti dehiscit tellus. interitus Duce Myocephalorum dignissimus. 
 
Quid titulos iactas, ferrumque nocentius auro victor ovans? sorbet tamen omnia denique fossa. 
 
XII. Ranarum in exercitu fremitus exsultans. Io triumphe! 
 
Nullum lucrum luculentius Victoria. pressis tamen manibus tenendae: nam ut fortuna lubrica est.
===Synopsis libri quinti.===
 
I. BAtrachorum triumphus ante victoriam, otium vituperabile, damnosa securitas. 
 
Victori timere quid potest? quod non timet. 
 
In bellicis nihil tuto contemnitur. 
 
QUIS HOC PUTASSET, aut vox est inertium, aut nimis felicium. 
 
Securitas victoris, victoriae est occasio. 
 
II. Artemisiae oratio Polemica. ca Musculi animantur et instaurant vires, numquam magis metuendi. 
 
Est aliquid, armata mulier, et loquens.
 
Etiam spei sit caussa, desperatio.
 
Fortitudo, quae deinde in nervum erumpit, ferrea est.
 
III. Ranae socordes inopinis armis obruuntur. Hydrocharis innocens cum nocentibus perit. Borborocoetes , Pelusius , Calaminthius fortissimi milites sternuntur. Rex Physignathus hasta confoditur. 
 
Omnia in bello valent, praeterquam una excusatio.
 
Virtutis est, victoriam consequi; ea frui, felicitatis.
 
Didicit Achilles et Dea natos mori.
 
IV. Mures crudeliter victoriam exercent, deleturi ipsum nomen Batrachorum, nisi Natura omnium parens, maiore quam tribunicia potestate usa, diris votis ac propositis intercederet. 
In tristibus mage serves quam in laetis modum.
 
Fulmen est, ubi cum potestate habitat iracundia.
 
Felicitatem frena, facilius reges.
 
V. Facundi doloris Oratio, quam ex visceribus Natura miserans effundit apud Iovem , et Ranarum caussam agit. 
 
VI. Repentinus Iunonis adventus, diuturniorem suam absentiam excusat, et perorantem Naturam iuvat. 
 
VII. Annuit Iuppiter Naturae precibus, impetum Musculorum sistere, et ferociam domare paratus, molitur fulmina. VIII. Ea Meridarpax insuper habet. vapore tonitrali nequid quam terretur, Myocephalus ipso Mezentio contemptore Deum improbior. 
 
IX. Hercules in protervos Mures clavam exercere prohibitus, sui ipsius probri materiam seminat. 
 
X. Dedignatus Iuppiter fulminare putidam Musulmannorum nationem; eam Cancri caelestis, fraternis cohortibus armati, occursu dissipat. 
 
Semper Iovis tali cadunt feliciter.
 
XI. Enimvero clypeis hastisque proiectis, fugitivi ex acie Musculi, in hereditarios hostes incidunt. Feles fame propemodum enectae, iterum tripudiant. 
Bellum inchoant inertes, fortes finiunt.
 
XII. Iuppiter prius quam spectaculo finem imponat, fabam ludificationis in Herculem commeritum cudit. Descriptio fulminis primae magnitudinis, et ex intimo Iovis thesauro deprompti. 
 
XIII. Hercules immani confidentia, hoc fulminis genus contrectaturus, sit toto fabula caelo. eiusmodi telum Iuppiter minatur, invito se, huius Batrachomyomachiae in modum Romani Muneris editae, notitiam publicanti. Phoebo negotium dat, ut Poetam tempori haec bella descripturum provideat. 
 
XIV. Offert se, suosque, Genitori Apollo . Simul tamen explicat difficultatem impositae provinciae: quando praesentiat paucitatem Vatum tractabilium, neque dedignantium, etiam humilibus et minimis reculis (Muribus utique ac Ranis) obsequium impendere.

==Usus Batrachomyomachiae ethicus, politicus, ac polemicus.==
 
CUm ex numerosi sententia Flacci ; Et prodesse velint, et delectare Poetae, eo scilicet ego quoque cursum direxi. Phoebo abscedente, simul a cantu color nativus mihi rediit; rapui nonnumquam deposita tuba calamum, et exploraturus sententiarum veritatem, defixi illum in certo versu; plurimum autem, ut quisque se obvium tulit expendenti. Quoties mecum: Mures istud ab hominibus, an hi ab illis didicere? Quie Homo colludit moribus Ranarum? Nempe hoc non inter Mortales etiam? erupi denique in hanc vocem: QUANTUM EST IN REBUS INANE! quam ab AEneatore Cupidine exceptam, praefixamque Poematis fronti notaveris. Verum tamen paucos Versus et paucis trutinavi. momenta consignavi stylo, nec Oratorio, nec Historico; sed ab utroque diverso, et in utriusque confinium procurrente reliquias poeticae tempestatis, tametsi languidae iam ac desinentis, dictio haec servavit. quemadmodum mare videmus post aestum, etiam dum sternitur ac detumescit, extremis crispari fluctibus: qui ad litora revoluti, sensim magis ac magis decrescunt, donec pelagus omnino, velut marmor, immotum stet. 
===Ex libro I.===
ATque ea volventi sese aspectabilis offert Limnocharis . fol. 64.m. Habes facem et Helenam huius quoque belli, femineum nomen. Et vero cui cladi, aut voluptas caussam non dedit, aut femina non taedam admovit? Sub Paride lusco staret adhuc Ilion. Unus Lenonis oculus, Asiae oculum extinxit. Rapta facies Adulterae, flammam sparsit, usque ad proximum Ucalegonta manantem. Vide item, ut Turnum concitet Lavinia , Antonium Cleopatra , sexus inermis armatos viros! Nuptialem chorum saepe Bellona duxit: Hesperum, Martis ferale sidus fugavit. Non loquor de raptis Sabinis . exempla recens a Venere rubentia considera. Anna Britannica Maximilianum I. et Carolum IX. Galliarum Regem collisit. Cum speraretur Thalassii limen aperiendum; Iani portas effregit furor. sonitum mollis Epithalamii, forte classicum excepit. Clotildis Clodovaei Filia, imbutum cruore suo sudarium, velut vexillum sustulit; Childeberto Chlotario et Theodorico fratribus, contra Almaricum Coniugem suscitatis. Elephantos fuisse credas? ita stimulati conspectu sanguinis, infremuere. conclamatum ad arma deleta Visigothorum res est. Sorori litatum excidio regni. Nulla, ut scias, aut rara Mulier, in cladem sterilis est. bellare si nequit, parit bellatores. Sfortiae Mater, viginti. Iocastae uterus, quantum nefas, quae monstra militum! Cur nostra venis ad litora Maure ? f. 64. m. Miratur Limnocharis Musculum Terrigenam oberrare litus palustre. Quippeni mirentur Nereides hominum potius insaniam, e pulvere ac natali solo, ad syrtes , et infamia naufragiis saxa properantium. Non lacus modo, sed et maria depraedamur. Quo vos Argonautae ? poterant Tritones alloqui. Quis furor est, emere mortem, mercari pericula tantis impensis! cava trabe suffulti percurritis ignotam viam. non novimus istud remigum genus. terra contenti estote, quid Oceanum incestatis? delectati terroribus, altum petitis, ut trepidetis ad vesperam. Caeterum dicta haec in ventum abit, quo propulsa classis secuit fluctus. Pergunt temeratores naturae, et Nymphis ipsique Neptuno insultant. Castor et Pollux sparsere nuces: alii dolia, lusuri cum Diis, velut Britanni cum Balaenis. Orpheo canente, in omnia discrimina itum. Tanti, ex auro putris ac scabiosa pellicula! Quid posteri? Columbus , Cortesius , Nonius Almaytus , Pizarrus , Magellanius , Serranus , Vesputius ; vincunt te puerum Iasona : vincunt Batavi , quid dubitas? Possis meticulosus haberi; et paullo audacior Piscatore, victum quaerente in cymba palmari. Ista Mortalium frusta in fluctibus ludunt, ut Schoenobates aliquis in fune. claudatur mare: Hollandi in terra velificabuntur. Mauritii Nassavii quadrigae, naves sunt dat curribus Austros. O quantis natura laboras prodigiis! Gaudeat Catonis umbra exempta rebus humanis. navigare numquam sustinuit flumen: at iam etiam in continenti debeat, rostrata rheda, supparis volantibus, anchora ad temonem appensa. Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? fol. 64. f. Ita comparati sumus. ingressi sermonem, statim cunas et genus in quirimus; quando virtus expendenda foret. prolabimur ad Ovum Ledae , ad Equum Troianum . Atqui vera virtus non cadit in terram, ut ceteri infantes: non involvitur fasciis; nullam gravat obstetricem. De pulvere surgit, de cuiusque cerebro, ut Pallas de Iovis vertice prosiluit, cum hasta et clipeo. Quid devolveris ad segmentatos toros, et prosapiam melius tacendam? omnis sanguis concolor. plebeius et regius. purpuram et tritam lacernam discriminat coctus murex. arbitratus est autem Miles aliquis, iniuria se affici, quod originem quaesivisset Imperator. Bellona , inquit, me genuit; Mars auspiciis Geticis lustravit infantem. Victoria nutrix fovit sinu; cadentem de Matre, clipeo excepit. ego vix auras traxi, et iam allisi vagitum umbonibus. Medius fidius, animose in paucis! Semideos, Phoebo que satos Hyperione , multa Commendant; blandi mores, concordia, virtus. fol. 65. m. Ranas omnes unus Lacus capit, nec in multa stadia diffusus. Duos saepe homines, non integrum regnum potestas Impetii consortem non patitur. Generum et Socerum, Magnum et Iulium , universus Orbis non cepit. Flevit Natura, ut ego quidem arbitror, ab funesto partu horum duum mortalium. risit ambitio, et se superari mirata est. Ut caesarem sua purpura tegeret; Patria, Cives, Senatus, et alter Senatus Cato, tingendae chlamydi sanguinem dederunt. iugulos parentum mucronibus hausere Filii, facturi viam Dictatori, calvo parricidae, ad Capitolium et Coronam. Vidit hoc mons Tarpeius , et intremuit. vidisti haec Roma , et oppressa indoluisti Audisti haec Rubicon , et cruento fluctu reversus ad fontem illacrimasti. Discordia laceravit inclutam gentem; et manus plenas trophaeis, in viscera triumphantium, miserabili fato convertit. exemplum ab AEvo dolendum. utinam unum. Mihi cespite parvo Exstructas Fortuna casas sine crimine servet Incolumes. fol. 66. m. Beneficium a Divis immortale accepit, cui regnator animus, etiam in casa, amplitudinem regni praestat. Caruit eo Lucullus centum hortorum possessor. caruit Macedo , Pella non contentus: extra anni solisque vias, Mundique Zonam victoriis ductus, an insania raptus! siste praedo gressum, et figulis Babylonicis procumbe. Quis Stygem tibi potandam dedit; ut denique disceres in sandapila mensuram corpusculi tui. Aurorae frena fatigantis? septem pedes longus iaces: vivens in solio habebas octavum? Quid humile tugurium, boni non praebet Cultori suo? elaboratum de dulci flore somnum; et purum, et gratum, et facilem, et iucundum: vitam illimem tam curis, quam vino sobriam; sana corpora, paci belloque apta. Ex Casa fortissimi quique Duces et optimi Consules prodiere. Trabeas ad stivam induit Serranus . Curius hodie messem collegit: altera luce, hostium spolia Capitolio invexit. illud Horreum vocasses victoriarum: nam hae ab eo, velut mergites accumulabantur Fabricius , Quintus, ante Boves steterunt vomere terram proscissuri, cum eos trepida Roma bello praefecit, aratrum urbibus inferre iussos. Tales tantique viri mapalibus egressi. In aulis regnavere Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font , Domitiani , Commodi, etc. immanes, ignavae, coronatae belluae, natae ad saeviendum, Patriam sedibus suis, si possent, eliminaturae. Hic totum possidet Orbem, cui natura, SATIS. fol. 66. f. Frugali rustico, ut dictum, casa Palatium est: Tyranno septem montes, instar nidi sunt. iunge Pelion Ossae : ultra tendent, aestuant sub laquearibus altis, et magno sumptu stolidi quietem, maiore emendam, arcent. quam utique non magna domicilia conciliant, sed reducta vallis, nemus umbrosum, madida virga, papaver, garritus rivuli. altior aedificii moles supervacuum spatium; multae divitiae, inutilis gleba. cui natura pallorem induxit, hominum furor aestimationem. Metalla nativam indolem secuta, fugiunt rapaces manus, et in cavernis montium habitant. quam feritatem humana cupiditas mollit, educit ac polit. Omni luxuriae instrumento aurum ab inferis arcessitur; ut fulgore vano deludat, terrore vero cruciet. Quotus est, cui Natura SATIS? Argento nectuntur Indicae trabes. lacunar consurgit electro, magnisque nugis stellatum resplendet. Nihil umquam audisti de Caligulae Flora et Floralibus? Nihil de Heliogabali vinoso lacu, temulentiam despumante suam, ad usque Bacchi contemptum? Nero profluvium impensarum, Romam suam inter Fabros sandapilarum decoxit. Nota huius gnome. Hoc agamus, ut nemo quisquam quidquam habeat. Omnium damno et rapina vixit. Pransurus, accubuit volubili Machinae, Astrisque dedit convivium, circum mensam balsamo stillantem rotatis. omnia vernabant rosis. Mensis Maius, in vincula sertorum coniectus, effugere non poterat olidum lasciviae portentum. Qui bonus est, bene natus hic est, etc. fol. 66. f. Nam solum nomen hereditarium est. Virtus cum iis manibus perennat, quos insedit, immobile sui possessoris bonum. Ad sceleratum aliquem Catilinam , aut Cethegum , Gracchum ve tunicatum non transit. Camillo satus, Brenni filium retunde, excussa bilance; et credam te Camillum. Odi Socraticos pluteos vacuumque catinum Pythagorae . fol. 67. m. Epicuraeus hic Musculus est; non facit cum Philosopho, qui ventri indulsit non omne legumen. Homines: quam vero vos sectam? plerique Aristotelem crepant, emunt Pittacon , Archetypos in pluteo servant Cleanthas . dicam omnia? Et Curios simulant, et Bacchanalia vivunt; ut recte Satyricus canit. Philosophus es? nempe Platonicus . ut quid igitur odisti meditationem mortis, domitricem voluptatum, exstirpatricem affectuum? Vera sapientia ficto gaudio non polluitur; neque sinit animum ad ignobile facinus deduci. obiurgat ignavum corpus, indomitum asturconem frenat: meliorem hominis portionem, immortalem, inferendam sideribus, calcaturam nubium quadrigas, subducit infimis rebus, et virtutibus excolit. Audit hoc Apicius, et laudat: sed praefert calidum sumen. Quid? quod plurimi manifestum exitium non horreant; modo noxia cupiditas expleatur. O philosophos! M. Antonium , illum humanae sapientiae pullum, nequam Caseus occidit. Alexandrum Severum leporina pulpa sustulit. Annaeum Serenum fungi suilli. alios Fungos quot alii fungi piperati interemerunt? Tiberium Caesarem frustum cucumeris corrupit. Chilperici saxonis gulam, ad ambas usque aures cibo farti, ipsa copia ganeae intertraxit. per fidem tuam narra; legisti talia et Muribus evenisse? Quid referam vires insculptaque proelia saxis. fol. 67. f. Vide, sis, gloriosum militem Plautinum . ostentasse robur et aciem, saepe damnosum in bello fuit. Qui sapit, Heroem ostendet potius provocatus; quam ut iactet illaudatus. Sed non replenda est curia verbis. inquit Maronis Turnus Senatum pacatus habe: campus a fulminante manu fumet. scitum Polemicorum est: PLERUMQUE NOCET IACTASSE TRIUMPHOS. Obfuit Dario , obiecisse barbaram multitudinem Pellaei iuvenis paucitati, sed animis et pectoribus numerosae. Cauti Duces, non facile extendunt exercitum seu minis, seu verbis: ne, dum hostem volunt pavidum reddere, faciant sollicitum. sollicitudo naturam imitatur, quid vis ausuram prius, quam passuram vacuum. descendit pronus ignis; volant saxa; turbantur elementa. nescio quid animus in angustiis deprehensus, nisi forte toto malo repente obrutus, puncto temporis suffocetur, divinum aliquid secum excogitet, ut evadat. Unde illud: MATER TIMIDI NON FACILE FLEVIT. reperies meticulosos, in praesenti discrimine, tigridis in morem ferocire; aut non morituros, aut morituros cum strage. Ruffinus , ille institor honorum. et trabeatum pavoris mancipium; cum subita ferri luce percelleretur, instaretque Stiliconius miles: vultu ad Arcadium converso; eripe, inquiebat, aut iuxta mecum peribis. Manes et sidera testor, haec cervix non sola cade!. nempe ita natura comparatum, ut ultimae vires animae, tamquam triarii, non ignavam mortem oppetant: siquidem oppetere cogas. Quando igitur hostem ad desperationem reducis; auxisti, non stravisti. finge victoriam: aut pene nulla, aut cruenta erit. exasperata necessitas se tota, et gladiis et odiis pugnat. in arena quid vis pro consilio et pro telo capit. Pugnamus aperto Marte quidem, caeco tamen expugnamus, et omnes Hausimus insidias, magna est fiducia Noctis. fol. 68. p. En strategemata Musculorum. qui vera et licita damnant; crude)es et improbi sunt. Insidiis nonnumquam opus, ut militi parcatur. utcumque Iulius Caesar Orbem inundaverit sanguine, suas tamen copias in tuto habuit. Capaneus , Hippomedon apud Statium ; inter Mures Artepibulus et Meridarpax funestique alii fulmen olim merituri, dicant: Nolo in hostem ire dolo. pudet abuti tenebris. Videar a sole, dum pugno. Imbelles post carecta lateant. Me tuba divulget, et arva tremant funera calcantem. Ita loquuntur, qui capulum maiorem manu habent. Crudelis vanitas, sontes triumphos Patriae ac regibus obtrudit. laudari immaniter vult carceribus dignus furor. vinci nonnumquam melius erat, quam ita vincere. Qui civium iugulis retundit ferrum inimici, suo nimium parcit. Rei, proscripti, parricidae, et qui amplius aliquid, quam Aegaeas insulas meruerunt, Hannibali militent: ut Carthaginiense robur servaret integrum, sociarum gentium in prima acie porrectis cervicibus, hostiles gladios hebetanti. Quanto mitius atque illustrius Imperatoris Tiberii Praefectus. cohibebat ille suorum impetum tantisper, donec Persae praecoci calore effusi, pharetras missilibus vacuassent. ubi ad ultimum inermes stetere sine nervo ac telo: gladiis acta res est cominus, quibus Itali valebant. itaque trucidabantur Arsacidae , ut statuae: immolabantur ut victimae. prudens cunctatio momentum attulit. taurorum est, cornibus solum fidere. consilium, latebrae, nox, flumina, silvae, colles, venti, bella iuvant. In omnem eventum Duces quidam praeparati, fortunam in potestate habuere. territi exsultarunt: pressi terruerunt. defuere milites? simularunt. amisere? dissimularunt. Titius Licinius ingenti clade affectus; quod noctu cadavera humasset, victori inter sua mane conspecta funera versanti, ceu ipse victus esset, ingentem terrorem iniecit. Itaque in fugam aversi terga pulsavit, gloriamque, quam galeae cristatae iam affixerat, sollerter detraxit. Quid Chares Atheniensis? nocte concubia multos ex arce emisit, iussos sub crepusculum lucis, inspectante hoste reverti, quibus visis, ceu nova subsidiariorum manu submissa, praesidium crevisse arbitratus Obsessor, de expugnatione desperavit. Numantinus aut Saguntinus aliquis Esuritor, hoc commento minime delectatus, stetisset aperto pectore pro moenibus, bustuarius in ferrum et flammam paratus. Ego praefero Cheretem, omnium veterum calculo: qui victoriam ingenio partam, bove Clitumni candidissimo; rubentem sanguine, gallo gallinaceo duntaxat venerati sunt. Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere Muscipula tectos Gyaris , parvaque Seripho . fol. 69. f. Adde Felem: et omnes Murium hostes numerasti. Potes etiam humani Generis numerare Musculos Felis ut pilas habet: Homines Dii, inquit Comicus. insuper Dea quaedam caecula et levis. Musculi lardo capiuntur: Homines nardo eneris, visco voluptatis, honoris fumo, vento vanitatis. Agnoscunt et oderunt Musculi suum Inimicum: stulti Mortales amant, defendunt, excusant. famosam illam, et totius Orbis fornici prostitutam pellicem Fortunam, omnes ambiunt: tametsi pueros deludit pomis; Iuvenes amorib9 torquet, viros pollicitis fallit, senes frustratur annis. superbe et crudeliter exercet Imperia: tamen amatur. emulget vota in ludibrium regerenda: tamen honoratur. floridi vultus meretricia amoenitas praefertur osculo virtutis. doli, creduntur munera. millesim9 quisque non evasit insidias occulta tyrannide saevientis adulterae: quando passim creditur; Eam irasci non posse, vel decipere non velle. Quo in utroque errore, ipsi barbati Platonis Pueri, vanae sapientiae pulpito, male fortunatum caput impegerunt. Ut ab hac Lena salvus sis. nondum cavisti dolosum Oratorem Mundum declamantem in Foro: nondum illecebras malesuadae Carnis; quam totiens audiveris nominari Muscipulam. hanc cave prae numellis et catastis, prae carcere, quod Tullianum appellatur: prae Lautumiis Syracusanis , Barathro Atheniensi , Ianua Charontica prae omnibus Labyrinthis. Mures, cavernas habent; castra, in quae conspecto Vatinio se recipiant; Homini quae suffugia parent, formosis ante ianuam gannientibus monstris? Falsis imaginibus luduntur oculi. prostat sensuum popina, turpesque nundinae Cupidinis, vendentis in philtro mortes. facile est incurrere probrum. Mures, Felem timent. Etiam homines quidam. quorum Antipathia obmurmurat. stringuntur naturae dentes in obviam. ubi odorati fuerint; liquitur animus, foedoque singultu praesentem prodit hostem. Cardanus ex eius aspectu mortis omen sumpsit. Quid Stygius Lavernio , quam ille Catus! astutus, inquam, et pavendus. Hunc Borborocoetes aliquis non expavescit. Quid undenae belluae (perturbationes animi) indagine corporis cinctae? hercule, silvestres et ferae. Vivarium utique ferarum est pectus, hominis, frementium in Appetentiae sede. Delectatio Siren, Dolor Hyaena, uno eodemque stabulo clauduntur. Mugit Amor, Europam portans cum tauris: rugit ira cum leonibus. Audacia tigrides antevolat. Philomela , Spes bona, dulce canit? sed Desperatio latrat, instar molossi , in rabiem acti ululant moesti Timores. tu omissis Musculis, miserere hominum. Pericles metuit umbrae suae occurrere. Theodoricus a capite piscis exsternatur. Sunt, qui nullum Crispinum tonsorem admittant. Dionysius Siculus , nescio, quid iugulo pertimuit. Referunt non sine risu Oratores ad Turcam destinati: neminem ullum puberem armatum, admitti in cubile Solymanni . formidat miser etiam Morphei sicam. 
prorsus, quem nulla maceravit aemulorum invidia. quae, cum omnia maiora faciat, quisquis ab ea non videtur, infra pumiliones est. scilicet laudari tantum cupis, idque consecutus es, ut te tui in oculis et amoribus gerant. inquire in animum; quo facinore meruisti hoc stultorum supplicium. eme talento civilis belli sarcinam, speculum, inquam, Othonis , visurus naevos; et si potes, quod manticae in tergo est. Laudant te omnes. dicas: irrident. indiguum invidia obruunt caeremoniis. Nihil umquam ciconiarum notasti, et aurium Regis, quem non nomino? Feliciorem arbitrarer, si cum innocente Catone saepius ad subsellia Iudicum-trahereris, domum stipante senatu, et bona Fama reducendus. Ita nempe natura fert: miserum non premimus quiritantem, lacrimis muliebriter conspersum praeterimus. in alterum furor, quem virtus et gloria cataphractum, theatro imposuit. huic armata gingiva et genuinus servatur. Mens ingentis invidiae capax, pandit sinum venienti calumniae. amphoram virulenti livoris, facile exsorbet Tricongius honoris. Recte etiam Psicharpax monuit: miserum non esse, quem discrimen et horror circumeant. Cos magnae virtutis, magna calamitas, gloria comptior surgit de pulvere, quam de pulvinari Geminatur decus inter quaevis pericula. etenim tunc vivere caste asperius, cum prompta Venus : tunc durius irae consulitur, cum poena patet: respondit Theodosius Honorio suo. qui in summa licentia non exerrat, potest Traiani pugionem, pignus bonae mentis, in limine Capitolii suspendere. Fecunda ministrat, Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beatis. fol. 69. m. Duobus elementis, alicuius Heliogabali gula non satiatur. terras proscindit, maria a fundo miscet, aeris penetrat meatus. Iovi cerebrum, Minervae olivam, Cereri spicas, Baccho vineam diripit. satias omne animal habet. solius hominis ingluvies modum nescit. nullius voti avaritiam castrat immodicus Petitor. inhiat immanibus immensum. de culina naturae conqueritur, velut nimis parcae. Sardanapali inventa laudat, inter rosas aestuans. alius crudum pavonem in balnea portat. hinc subitae mortes atque intestata senectus, Iuvenalis funera, lacrimis ac risu digna frugalis Epaminodas cum ligneo vasculo, et frustra Dentati in convivio, exoleverunt. Quotus iam Cato, exercitus sitim sua restinguit! atqui hic virtutis admiratione, etiam pene ebrium in sicco sabulo reddidit. Nare nequis? erimus na vis: portabere dorso fol. 69. m. Habes hic expressam imaginem Mundi Venerisque in vitantis ad flagitium. quam prolixo flatu Physignathus stringit regni sui delicias, quae non formosa videbis? Qualia dona feres? Psicharpax accede lacum idem occinit damnosa Siren voluptas. Quisquis es, subi nostrum nemus, in quo Gratiae ludunt, et Gaudia choreas agunt. manat vivi fluminis argentum, totamque Cyprum perluit: perspicui lapilli videntur a fundo. Aquae in amoris orbem confluunt, attritaeque pretiosis conchis, musico concentu solvuntur in bullas. propter ripas felix Hortus panditur, refertus aureis malis, sonorus loquacibus nidis. volucres delectae a Maio et Chloride docentur. enarrant dulcissime, quidquid didicerint. audias ibi continuo vel propempticon Alaudae, vel epithalamium Philomelae , vel lessum Cygni pluit floribus primae aetatis. candida synthesis liliorum perpetuo durat. etesiis clementibus mulcentur arbores. Zephyrus unicus colonus exercet areolas; et fecundo susurro crispat platanorum nutantium folia. omnia in Venerem vivunt. alnum affatur alnus. palmam palma salutat. in populorum brachia Cedrus inclinat immortale caput. Eo pervenire quid trepidas? Nare nequis, erimus Navis Vates Venusinus , Ocellus meus, numquid absque caussa, Navim, trabem CYPRIAM nominavit? secure navigant Mare, quos Dea protegit orta mari. Ego, inquit Cupido , docui natatus Abydenum Iuvenem praelusi scindenti fluctus concipe placidam mentem, Cymbamque ingredere ecce plantis aequor praelibo. sequere. Sequitur Novus Leander . vis eventum? alter Psicharpax submersus est. Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto Argolicam primus taedam deiecit in aequor. fol. 69. f. Et plus quam ferreus. Nautas, velut Reos laesae naturae damnat Annaeus . nempe mortes deerant terris, quaerendae in freto? felicius votum videtur cadaver instar tympani distentum. Alto iactari, quam in modum trunci rigidum iacere in pulvere? Quid denique possunt insanae cupiditati suae Remiges praetendere? Neptunus nos invitavit falsum est. succensuit ausis. Tritonem , quem decepistis, officio movit. Audax Iapeti Genus Vulcano negotium facit Tridentis totiens reficiendi. Alius nobis Orbis videndus erat. quis alius? cum tantum unus. Amentia fecit duos, cura humani ingenii distinctos. Charybdin indagavimus quam? ante naufragia vestra nulla fuit. a mortibus et demersis funeribus, ille Hiatus nomen accepit. Scyllam latrantem audivimus. tanta igitur lubido aut voluptas, terreri virginis succinctae canibus, immani voce? vertagi nostri non etiam latrant? Monstra Marina vidimus. immo intulistis. maiora non tulit pontus, quam quae continebat Argo . gemmas inquisivimus. Quanto honestius cubabant illarum matres in thalamo Tethyos ; quam cum vestra, in immerentes, incepit lascivire cupiditas. An non sic humeris Europam , naufragus inquit, Divinus, tulit ille suam trans aequora Taurus. fol. 71. m. Sera pereuntium vox: AT NON SIC Ardente Troia , clamare potuit Paris: AT NON SIC ardebat, cum Menelai Coniugem rapturus ordirer classem AT NON SIC Priamus sperabat. Idem Croesus in rogo clamat. Idem Marius inter Minturnarum paludes, mendicato pane solatus rabidam famem. idem Belisarius tribus obolis dives, sed lumine cassus. idem Gilimer ieiunus, quamquam coronatus Citharoedus. miserabilem vitam sub longa morte traxerunt in exsilio. AT NON SIC flantibus Favoniis. verso vento Fortuna vertit. Nostro AEvo, quoties clamandum est. AT NON SIC olim. Sunt et Lacubus sua grandia Core. fol. 71. f. Sunt, quid dubitas? sunt et lacubus et fluviis, Mari et terra, pace ac bello, domi forisque, sunt et securitati sua pericula. Nulli loco fide. in sicco mergi potes: in ponto pedem frangere. terreberis improviso, discrimina truduntur ex hora. irruentium malorum satellitio stipatur quaeque dies. mella mori cogunt. occidunt quandoque pharmaca, inficiunt aromata, in conviviis necat fames. Quod superest, mollem tumulum, placidumque Charontem (unde etenim Naulum daret?) et mitem AEacon optat Eminus, et stridet Carmen miserabile Lessi. fol. 72. m. Stridulum hunc lessum tibi ululatum puta, vane voluptatum helluo, bacchantium sociorum assecla, quorum palpo distringeris. volant festivae voces et acroamata immissa per aures, circum pectus deinde ludentia. laudant crispos et oculorum stellas: imo rebus illaudatis inveniunt encomia. ipsa vitia gypso oblinunt. Cum friges, algent: cum dixeris, aestuo, sudant. si nescis, arrodunt te Sorices, Euryali Nisi que tui. amicos arbitraris? muta nomen et Notos voca. iam quidem hilares observant nutum gratantur animoso vastatori famae et peculii, urgent, ut omnia oblimes, circumstant facibus. calcaturo pavimentum, supponunt onychen. scilicet sanitati tuae litant. ubi straverit morbus imbecillem: Medicus cum dixerit, actum est: diffugient, horrebunt, exsecrabuntur iacentem; quem stantem mille basiis perunxerant. Exi. vacas anima. exi catharma. conquiruntur praeficae. ceteri cado cum faece siccato, deserunt cadaver peiore modo, quam Psicharpagem Lichopinax . unus et alter a limine: Quod superest, mollem tumulum mitemque precatur AEacon , et stridet carmen miserabile Lessi. tu exturbaris non rediturus, ante Sarcophagum Fletus Hyaenae et lacrimae Crocodili; post, gaudia dolosa et incogniti Cachinni funebre chaos miscent. tu exturbaris non rediturus. Tamen ultor ab astris Immine, et nostram placabit Iuppiter umbram. fol. 73. p. Solacium innocentiae. sequitur a tergo Nemesis sontes. ex ossibus saepe consurgunt ultores. Selymus Ottomannus mortuo Baiazethi poenas dedit, in eodem Pago, ferro trucidatus, quo patrem veneno sustulerat. longum sit per omnia exempla ire, quae cum auctoribus sepelivit vindicta. Qui terret, plus ipse timet. iugulabitur ense, qui mactat gladio. circumstrepunt Umbrae vivum, non placabiles nisi alia umbra. Thessalia cadaveribus Romanis strata, semper ante Caesaris oculos versari visa est, ipsoque in eius pectore Obsesso latravere aliquid funereum, tot Senatorum Equitumque manes . Quisquis alterius vitam proicis, tuam venalem habes. facinus cruentum, ut omnibus sic occultum; tu nosti, tu carnifex tuus. Atqui solus scio: sufficit: iam pessimus homo novit. vulgabit. 
===Ex libro II.===
QUod loquitur, furor est, omnes sunt classica voces Extemplo concussi animi, etc. fol. 73. m. Mures bellum decernunt exasperati iniuria; Legis haec, et rides, qui legis. At enim hominum quae ratio pugnandi, quae caussae? pudendae saepe et madido cachinno dignae. minoribus momentis, atrocioribus odiis certatur. Non una Batrachomyomachia Persiam Graeciam que collisit. Haec insanientem adolescentulum ( Darii victorem) in Indiam transduxit. haec Philippum Patrem tota vita exercuit. subinde ex Apinis compacta proelia, exhausere provincias. Actum de crepundiis in publico armatorum Consulum consessu. VINDICANDI SUMUS, clamavere Romani . Nempe! quid diri accidit? num Capitolium novus Brennus accendit? num Iuppiter cum Iunone ablatus? num alter Remus contempto fratre Romulo transiliit fossam? Enimvero negant togati Patres. Cur igitur arma sumunt? Veientes , inquiunt, libaverunt Tiberim&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tyberim] &lt;/font ore profano. quid amplius? Berecyntiae Matris Aurigis leonibus evulsere iubas. Poeni , caput non aperuerunt transeunti Legato Hannibal in nostri Senatoris canitiem scomma dixit, etc. Itum ergo pedibus in sententiam. post, et curribus et castris. Ianus apertus, concussum armamentarium, sumpta saga; tota Roma in campum progressa est. Thybris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybris] &lt;/font arma vomuit restagnantibus ripis Irrisor Murium, has bellandi caussas, hos ride bellatores irride Xerxem . Cum ficus Atticas gustasset, per tremenda barbae suae fulgura iuravit, manu occupaturum terram genitricem nobilissimi huius fructus. Alias cum numeroso equite procubuit ad vasta flumina. (Sitim!) ebibit amnes, Nymphis ad incitas et siccum redactis. Mitius hoc sane, quam cum ipsum Ennosigaeum bene longis virgis cecidit; catenis et compedibus (audaciam! os hominis;) vinctum sub navibus stare iussit. Hic dives militibus, canus Puer, quae proelia gessit Salamine relicta? pudet effari. Irrisor Murium, irride Scotos et Pictos ob interceptum canem plus quam caninis dentibus, supra caninam rabiem saevierunt. irride Naxios . quos piscis cuidam Felestagorae donatus, ad interitum praecipiti via deduxit. Indignare Antigono aperta latrocinia professo. desipis palliate Saperda, respondit Sophistae offerenti libellum: qui, cum videas armis alienas urbes vexantem; apud me de iustitia disserere non verearis. in dignare Baiazethi , qui Feciali caussam belli percontanti, pharetras et tela in pariete suspensa monstravit, innuens: HOC IUS TURCARUM esse. Phalarim malemus et ignem, AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco. fol. 74. f. Cacoethes omnium periclitantium est, quocumque dolore distineantur: ALIUD QUIDVIS PATI MALIM. Phalaridis metallum non respuam, et quidquid mugitum exprimit: modo hoc, modo isto infortunio liberer. quae haec (malum) confidentia! tu Siculi Tyranni subire conspectum? nescis, quae admoto dictet periuria tauro? terrearis vel unica scena explicata. disce tuum sustinere dolorem; nec mutare velis. Est quaedam infelicis luxuriae species, in malis nulli acquiescere. Nauta in Carpathio freto iactatus, ferro perire mavult. Miles ad cornua in acie solutus, Mari se devovet et ultimis insulis. Surgit praeruptus aquae mons? voto mutato implorat fulmina. cadit inflammata Dei vis? tellurem sub pedibus optat dehiscere. Castra locant, ubi putre solum scrobs humida laxat, etc. fol. 77. p. Ea quisque sibi metetur aptissima. Musculi scite delegere. Castrorum locus universim commodissimus, ad quem difficilis est accessus, facilis discessus. summa laus in ponendis muniendisque obtigit Iulio Caesari . Stupet Iustus Lipsius hominis ingenium, animum ac vires. unicum latus fuit nonnumquam duum milium ac quinquaginta pedum. Crassus contra Spartacum movens, fossam trecentorum stadiorum struxit. Lacedaemones castra rotunda probarunt. praetulere Romani quadrata. hoc aevo magna industria, mira rerum facies, ars indefessa priscis institutis accessit. Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis, etc. fol. 77. p. Dispice et discute Panopliam Musculorum. valide se armarunt, ex merito sane ab nullo Hannibale irridendi; qui fulgentes alias thoracum et galearum bracteas, alitesque suffixas. saepius militari sarcasmo pulsavit. Statuas armavere vilibus telis Aquilienses : felici successu. Hic, Myocephali , in clipeos sinuarunt cornua fractae laternae, saevumque micant umbone rotundo. M. Antonius Triumvir, arborum cortices militibus tribuit, vicem scuti praetentos. viro forti, ensem et cassidem, vires et victoriam praestat animus. Animus est, qui vincit, qui vincitur. nolentem nemo subigit. Quisque sibi Mars : castus, etiam fortior Gradivo . talis non deligit gladium AEneae , stygia quem tinxerit unda Lemnius . Lacertis utetur suis, aut obviis pastoralibus truncis: maxilla inventa, si necessum sit. Optimus belli nervus, nervi sunt in corpore. Quid querno robore nato quernis sudibus opus? Ericus disertus, provocantem Tribunum crepidarum firmitate prostravit. quid facturus erat ocrea et calcaribus, qualia aetatis nostrae in cudibus finguntur. sit igitur deinceps et suber in honore, non tantum fraxinus, aut humano sanguine saturanda Cornus. Hay - Scotus , in bello aratrum, ceu machaeram, strinxit, ventilavitque hostium damno. Alius, cum arma inspicerentur, manum pectori admovit, arguens: ea, quibus ipse fideret, non videri ab amico; sentiri ab inimico posse. Mures bellantur honori. f. 77. m. Qui non? Honori Flamines praefecit Numa huic turis acerram Persae, Cilices suam messem offerunt; Assyrii suam. Honor ex virtute quaesitus, impellit stimulatque generosas mentes; implet, ornat: pulcherrimarum rerum inventor est. eius cupiditate ac gustu incalescit animus, suique fortius meminit, et desertis vallibus ad montes erigitur. Honor mihi vice scalae est, inquiebat ille claudus cocles: per singulos gradus admoneor triumphi mei. tolle hanc scalam e Mundo: et omnes Pyramides, et facinora excessura nubes sustulisti. Cor, animosi sanguinis fons, ut pumex arescet. collapsa praecordia instar putrefactae spongiae marcebunt. Quid tot saeculorum flexibus veterem Romam in flore conservaverat, quam speratus et quotannis innovatus honor Consulatus? Campus Martius excitavit ad proelia. Mons Euandrius&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evandrius] &lt;/font , Mons Palatinus , Tarpeia Rupes , fasces, secures, chlamys, cornicines, tubae, aquilae, victimae, Equi denique, qui candore nives anteibant, cursibus auras. Placet igitur Honor, inquis, et hoc scias: non in foro aut popina inter obsonia venalis est. ferro citius merceris, quam auro. At tu longa ilia trahis in otio, et gloriam sollicitas? Quiescis. si ut Regulus, in hostili captus Urbe, obses, in dolio clavis pleno; laudo. si ut Maecenas supinus; non item. Epularis: si ut Fabricius , ut Marsus et Hernicus olim, cum grandes fumabant pultibus ollae; laudo: si ut Lucullus Xerxes togatus: quid dicam? Non decessurus maiestati tuae; bibe, ut Cato in Africa: (stat, dum lixa bibit) salta, ut Scipio Africanus Romae : calca terram, sed vestigio Pompeii M. pedum pulsu Italiam excitantis armatam. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus Imperium ferret, sociumque educeret enses. fol. 78. m. Vastus exercitus absque Imperatore, Cyclopica mole, in se ipsum corruit, et suspirat in limo. Manus in se vertit corpus absque capite. Notus Iulii Caesaris sarcasmus. cum tenderet in Hispaniam , contra Petreium et Afranium , Legatos Pompeii M. Vado, dicebat, ad exercitum sine Duce. Profectus in Thessaliam , contra Pompeium , Vado, repetebat, ad Ducem sine exercitu. optimus enim quisque miles sub Legatis merebat Manus Capiti iungendae fuerant. Quis autem Dux eligendus? Musculi peritum elegere. Ducturus omnes, eligatur ex omnibus, inquiebat ille. sit e grege, modo egregius. id quod Carolus V. salutaribus exemplis et plurium triumphorum feracibus exploravit. Nulla aetas fortunae virtutique Ducis obstat. Scipio Africanus , Iuvenis; Gordianus , Senex electus est. Polemici INGENIO PRAEDITUM petunt subacto. mirentur hostes profunda consilia, ut contremiscant. FORTEM, sed nec audacissimum. audaciam tamen militum alat, praemiis invitet, temperet freno. CELEREM: sic properet, ut Cunctatoris nomen non reformidet; sic cunctetur, ut ne cunctentur Victoriae. CONTEMPTOREM PRAEDAE. O quoties in spolium cessit spoliaturus cadavera, eodem loco consepultus. UT FELIX SIT, Divi rogantur, nemo imperat; Virtus plerumque largitur. Ut CONSTANS, omnes optant. nocuit differre parato Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font . patebat porta Collina. DUCENDAE. Romae nuptiale convivium in Capitolio parabatur. Quale spectaculum! Si parvulus Hannibal&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibal] &lt;/font , ex victoria Coniuge susceptus, Heres Italiae Latia lusisset in Aula! DISCIPLINAM in primis, qui habenas accepit, severa prudentia conservet. Disce miles militare, Galba est, non Gaetulicus&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getulicus] &lt;/font , exclamavit Galba, Imperator salutatus. Adrianus tabernacula ex frondibus facta diruit: ne exercitus solis et imbrium impatiens, sub aulaeis et umbra, noxio torpore distenderetur. Quid stas ignave miles, aiebat Cato ad suum: imitare passus Ducis Serpens, sitis, ardor, arenae, Dulcia virtuti. Sit suus pugnaturis commeatus. sit sobrius cadus, olim posca dabatur. assuescant, potui, qualem iratus Danubius eructat, aut corniger Rhenus fremente alveo in urnam fundit. Romane Miles: Nilum habes, et vinum quaeris? dicebat Pescennius Niger , in Aegypto siticulosam cohortem solatus. Ebrius, et qui a vino trementibus oculis duos hostes videt, ne unum quidem superabit. At nunc omnia castra temeto natant. somno vinoque sepultis militibus, etiam triumphi stertunt. talis Dux Gildo apud Claudianum ; tales Gildoniani Milites, Marti risum et nauseam movere. Artepibulus enim vetitis temerarius armis Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli Provocat: ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . fol. 78. f. Indigna res et severe coercenda. privatae simultates, integrum pedetentim sternunt exercitum: bella, non duella laboranti patriae prosunt; nisi si tribus Horatiis permittantur, lustrales animas hosti propinaturis. Hoc ferreo saeculo gliscunt secreta odia. mittuntur chirothecae, tristia munera, provocatura in campum destinatum, caedes, tumulum. levissimis de caussis ad ultimi furoris exempla venitur. inscio Archistratego, obtentui quidem sumpta speciosi, revera vani honoris umbra, lasciviens mutuis stragibus ad usque infamiam iugulatur Nobilitas. cum in hostem eundum foret, fortissimus quisque desideratur, quem pridem vorago sepulcri contexit. barbarum hoc, et, ut sic dicam, Artepibulisticum : quo nequior Myocephalus ab Orbe condito non suit. In Turcas hoc crimen eat, Mauros que Getas que. parcius ista viris, quos infantes sanctior Rhenus lustravit. utere mitius ira, o pubes Alemannica . Mausolus dicor: Coniunx Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font . Cares Reximus innumeros, etc. f. 79. m. Scias hunc Regem fuisse tecti ingenii, celeris, rapacis, bellicosi; verbo, insignem Myocephalum. quod vivens moribus expressit; mortuus etiam metamorphosi et forma vestire meretur. Quando igitur neque nomen, neque vita abludit; recte tam Mausolus quam Artemisia marito concolor, venere in censum Murium, Fatis volentibus ad solium Mauritaniae elevati. equidem etiamnum in humanis obtinet, ut nomina quandoque praesagiant. Cur Iulius , Caesar dictus? a caesarie? an quia ex utero Matris caesus? an quia ab ipso undecies centena nonaginta milia caesa? hunc cruentum Carnificem, ab obitu, versum in sanguineum Cometen, credidit Antiquitas. Mausolum , in Murem migrare iussit ab exequiis vindex Rhamnusia . Sic collige. Nulla Mausolea cadaver innocentius reddunt. virtutes ac vitia sequuntur umbras suas. quibus quisque assuevit vivus, defunctus incubat. in iter tenebricosum unicus admittitur comitatus, male aut bene gestarum rerum. Compertum est, Avaros post mortem, longos digitos in thesauro versasse. Spectabilis umbra Superbi insedisse thronum visa; Militum maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font pugnasse. Quisquis feram, sub humani corporis figura occultat, tigridem, lupum, leonem, cerastam. Myocephalum; simul parca larvam amoverit, prodet et servabit aeternum, Hoc erat; quod Honorio suo Theodosius identidem inculcabat, Annales veterum delicta loquentur. Haerebunt maculae. quis non per saecula damnat Caesareae portenta Domus? quem dira Neronis funera, quem rupes Caprearum terra latebit In cesto possessa seni, etc. Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri. fol. 80. m. Solvunt, quae praesentius animum percurrunt. etiam saginati Gladiatores, dum caestum sumunt in manus, aliquantum metu crispantur. Alternus paullum timor et permixta furori consilia, praecedunt ictus Heroum prima sanguinis gutta visa, tum enimvero Tydeus fervescit. insitus pavor et temperatus, non flaccidos reddit, sed colligit vires; et retentas aliquantisper mittit cum foenore in auxilium fessae naturae. Gallum animosissimum perhibent, ad primum classicum, ventre soluto ad usque secessum fuisse compulsum: rediisse paullo post etiam metu exoneratum: more fulguris deinde pervasisse exercitum. Enceladi quidam alii et Bombomachidae, quorum corpora iurares adamante suffulta. ineunte pugna, sulphuris instar ardent et Vesuvii : in ipso congressu, cum standum esset consertis in ora gladiis. evanescunt. Viribus utendum est, quoties Occasio tempus Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverit. f. 80. f. Celeritas maturata consiliis victoriam in manu habet. Eam non arctant vincula, non fatigant iacula, non detinent apud Lyaeum pocula. Celeritati omnia sunt pervia. recludit arces, expugnat urbes, densissimos caedit hostes. Infelix mora, Occasionem quantumlibet capillatam decalvat; omnem nervum enervat. Utinam illud VENI, VIDI, VICI, etiam in nostris Vexillis legeretur. Nisi Dux siderum more, rotet in orbem exercitum; torpebit circa Polum et tardi plaustra Bootae . Rex olim Libyae creabatur, qui cursu victor. Aelius verus Antoninus , certo militum generi, alas pennatas imposuit: ut intelligerent, quo meatu iter confici vellet. Baiazethes lentum Ducem, sagitta transfixit, instrumento mortis velocissimo. Selymus filius, pacis quidem vitiis obscurus, sed belli virtutibus clarissimus, cum in omni opere, tum multo maxime in procinctu militari, exclamare solebat ad Commilitones: MATURANDUM, MATURANDUM. Clypeo Mausolus in altum (Quadra fuit) sociorum humeris super ora levatur AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. fol. 81. p. Veterum more. Claud. de Honorio , sed cum mox solita Miles te voce levasset. accessere fremitus militum, sonitus lituorum, flictus hastarum. Neque velim, mireris Mausolum in Regem electum, quando idem in humanis quoque rebus imperabat. Quid? nonne trabeam et servi saepe capiunt? Eutropius exsectus Leno, Mancipium catastae, vultum rugis non curis sulcatus Consul, exercitum effeminata manu duxit. Tamberlanem Scytham Pastorem, pastoria comitia ad Solium e praesepibus levaverunt. Iustinus genere Thrax , iam armenta, iam arma campo movit. Valentini Imperatoris pater, funes nauticos torsit. Marius ensem in Germaniam debellatam strictum ipsemet procudit. Quot a remis damnatae piraticae. Reipublicae clavo admoti, feliciter gubernarunt? denique si Platoni credimus: Omnis Rex e servis. Omnis servus e Regibus oriundus. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis Musculus ingenii, magna satus Embasichytro . fol. 81. p. Interest Reipubl. quis ad summas res conficiendas cum potestate mittatur. Bellum hoc Mauricum inconsulto decretum. Tyroglyphus stolide ferox Legatus, peius efferavit. Indoles assueta fragoribus belli, nihil quiete peragit. Suspectum est, quod cum tumultu geritur. finge alterum Regem nihil hosticum moliri: excitabitur in arma primum ore hominis barbari et importuni viso. Noster Tyroglyphus , qui verba non tam numerabat, quam fundebat e vagina, detinendus erat in castris. Alius mittendus pacatioris animi. Pessimam rem Adrastus fecit, quod destinaverat Tydea , virum impotentem sui, ad Etheoclem Thebanum . verbis immitibus omnia turbavit. odiis ex semine in culmum tractis, commissi denique Fratres implevere campos flagitiis, discordia ipsorum cadaverum, rogalem flammam et cetera elementa turbante. Iam vero tempestiva dicta, sententiae politioris iudicii minime vetantur. Orator lacessitus a nasutis, deludat paribus: ut tamen intelligatur plura in arcano servare, quam deprompserit: aestimeturque sapientia Principis, ex ore praesentis. credatur sane Persa, sed pharetram in corde gestet. Argute LACON , exceptus a Rege Demetrio scitante, An tantum unus? respondit: tantum unus ad unum. Placide LACEDAEMONES : Lygdamo tyranno audientiam neganti ob morbum; admitteret nihilominus: cum eo enim se non colluctaturos, sed collocuturos venisse. Ingeniose ANAXIMENES . Submissus a Lampsacensibus ad Alexandrum M. ut deprecaretur minas inferendae vastitatis: cum Rex viso Philosopho exclamasset, Abi: nihil horum impetrabis, quae petiturus es. intulit olim eius Moderator, tunc Legatus: Peto itaque, ut Lampsacum evertas. Caute ISMENIAS . adorari volebat Artaxerxes , ad quem mittebatur. Quid faceret alter? detrectaret? criminandi materiam, indignandi caussam dedisset tyranno. obsequeretur? tam servili pedum basio laesisset dignitatem personae, quam sustinebat. Annulum igitur digito detractum, et ex composito in asarota, ceu casu delapsum pronus iterum sustulit. Papyrius FORTITER. volente ac iubente P. R. missus, regem barbarum extrahentem responsa et in ambagibus ludentem, circulo per pavimentum ducto, ut stabat, circum scripsit; iam nunc edices, affatus, antequam te hoc orbe evolvas, quid denuntiandum statueris. AEmulantur veteris aevi decora, fortissimos viros, nostri aevi non pauci. quos tamen inter illum Machiavelli Pullum Hircocervum non censuerim, qui cordata contestatione pronuntiavit: Legatum, esse virum bonum, Reipublicae caussa missum ad mentiendum. Ille: quid haeretis riparum in margine viles Abiectaque anima. indictum Bellum omnibus esto. fol. 81. f. Omnia turbate Tyroglyphus , utique Musculus in fermento. non poterant odia componi? non transigi? non dedi Limnocharis ? non a Physignatho petitum funus reddi, a Patre Troxarte in caverna gentilicia tumulandum? sint sane hae nugae. interim de animalculis quaeritur, ut sciatur de belluis a Daniele visis. caeduntur canes, ut timeant leones. Quot Carolos numeramus, qui genio exemploque Quinti Austriaci , numquam priores armati, bellandi caussas, inermes semper expendunt? Nota eius vox: RELINQUATUR MIHI MEUM, ALIENUM NON CONCUPISCO. Notae lacrimae per ora manantes ante conflictum. Nota et virtus Herculea in ipsa pugna, impatiens non magna pati. Qui regna aliena lacessit, Extremum discrimen amat, nescitque decore Fortunam tractare suam. Sapientior odit Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. fol. 83. p. Nihil verius tota oratione sua Physignathus . Thesauri genus est, carere posse thesauro. tenet omnia, qui se ipsum. eo, quod quisque est, destitutus, eget universo mundo. vides argentum evisceratis montibus provolvi: quasi vero satietas effoderetur e terra. Illius centrum et latibulum pectus est cuiusque: inde peti debet. Aurea mediocritas, extra se aurum non amat. bibis Gangem , bibis Hermum : et tamen arent ardentque venae cupidinum tuarum. bibiturus ex illimi fonte frugalitatis, aquam plebeiam e profluente, contentus fagino poculo; sentires aliquid Pactolo dulcius. veriorem Tagum ex te derivare posses. Ad classicum pauper non trepidat. cantat audiente latrone: credit omnibus suae laetitiae constare caussam. Massicum non bibit. fateor. sed nec timet frigus, quod in gemmato cratere mistum, Massico calori pugnat. Non timet id, quod Antonio vomenti animosa Philippica obiecit, volvitur a prima, quae proxima. non timet boletum Claudii , post quem nil amplius edit. dum cepas et allia prandet, non timet rumpendum mullo ventrem, Divum amicus et conviva: quorum unica felicitas est, SATIS HABERE. Ignota, dicit aliquis, narras, hic vivendi modus Diis solum convenit. Egredere ergo e tua tumba, e memoria P. R. POMPONI LAETE: egredere nunc saltem e parvo sepulcro, docturus Orbem sincerae felicitatis modum, a se ipso impetrandae, laetus iste Agricola ad usque decrepitam aetatem Roma numquam egressus scribitur. crediderit extra illam, aut vacuum iam dari, aut non aliud, quam Romam esse. semper secum habitabat, quid cogitaverit, cum Fama devictas gentes, Istrum perdomitum, captum Rhenum , Carthaginem eversam vulgavit. Rumores hos aliter ipse non accipiebat, quam puer avorum narrata proelia, sensu vel non intellecto, vel neglecto Deducentibus aliis arenam Nili in Circum, et in ipsa Orchestra epulantibus, curavit ipse ex Romae nata segete coenulam: qua exacta se sibi dabat, ut nemini molestus; sic nullis curis interpunctus. Quid hae spinae nominis essent, per almam pacem, perque sanctam fidem nesciebat. latissime dominatus in casa, verae libertatis copia abundavit. Inclamantibus vicinis saepe numero Iovem Libycum Ammonem&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Hammonem] &lt;/font ; mirabatur, si alius esset ab eo, quem ipse candidum ac rudem ex salice colebat. Cum somnus, Deorum blandissimum munus, superfunderet se occupato, admisit indulgentibus oculis. Orto sole, super vomerem flectens, adoravit ridens ac benignum sidus, illique vicissim Bonum Diem dixit, securus Rogatorum petentium sportulas, quorum ingentem turbam vomunt palatia. O! te beatum vereque Pomponium laetum. Roma non egressus es: et totum Orbem possedisti. Roma non egressus es: et hostem (Cupiditatem) vicisti, quem Romani tui numquam vicere. Roma non egressus es: sed apud te hospitatae sunt Virtus et Virtutis comites, bona Mens et Quies. Roma non egressus es: sed ad te ingressae sunt Gratiae et tranquilla Libertas. Regni tui sines si aestimare Tyranni potuissent; illud dubio procul erant occupaturi. fixum igitur Physignati , tametsi iactantioris Batrachi stet Oraculum: Sapientior odit. Immodica, et votum non ultra extendit in orbem. Sic satus capulum iunci quassavit acuti. fol. 83. m. Exprimitur hoc gestu stata rataque sententia. Omen ex gladii capulo P. Cornelius Scipio sumpsit. Cornelius Centurio in creatione Consulis Octavii , admovens manum ensi, HIC FACIT, exclamavit. Caeterum spirat barbarum aliquid hic mos, et animi erupturi foras e corpore malesanum tripudium. emicat ira per genas, stricturis quibusdam, quasi procellis incalescens. tremunt inde nervi, abludit vena, raptim moventur manus. captiva Ratio detinetur in vinculis, nec audet comparere in aestu ac strepitu Sensuum ad arma concurrentium. fracta verba, maligno sono, non sine pulsu dentium attriti susurri, produnt incensum animum. Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti Altisonans. fol. 83. f. Nullum neque Veteres bellum inauspicato adiverunt. Sacra prius procurata. fibrae a Tuscis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Thuscis] &lt;/font inspectae. aevi Romani Carbasus lecta ex Libris Sybillinis . Notatum, quid addicerent aves, impertiret AEther. servatum de caelo. itum ad Pulvinaria Templorum, posita Lectisternia. Natura monet, Mentem humanarum rerum moderatricem consulendam esse. sed enim iam praevaluit in castris celebre illud AEgyptii Assentatoris: Rara fides pietasque viris, etc. Batrachi ante bellum Martem sibi salutandum putaverunt; desperati milites, Martis uxorem . hinc tardae victoriae aut cruentae; rari progressus, infelices remorae. Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab Ortu, Non audita procul de nube tonitrua vincant. fol. 84. p. Ad animandos socios, terrendum hostem. Macedones semper ingentem sustulere, repercussis et volventibus late campis ac silvis. implentur aures et animi oblivione periculorum demersi. Equus ipse dicit VAH! Solis Sybaritis in bello moduli fidium ac plectra placuere. Apage Paridis lyram, Achillis cithara sonante. Prisci clamabant Eleleu, Alalaze. 
===Ex libro III.=== 
TOrva genas quae nunc vario se nomine vestit, in silvis interque feras assueta vagari, Tunc habitura tamen constans Germania nomen; O quibus! o quantis franget ut adultera bellis. fol. 89. f. Non opus vaticinatione. rerum fides, et oculata experientia quatuor lustrorum, invitis oculis ingerit tetras imagines. credas Martem , Thracia rupe deserta, in Alemanniam migrasse, ibi stabile Domicilium fixurum. intestina bella committuntur, exemplo lugubre summa diu stare non posse, et fortunam bonam felices nescire pati. a primo Cometae fatalis exortu, qui anni decimi octavi curriculum foedavit, integra malorum cohors simul incubuit terris. Bella tonant, dubiumque quatit discordia Mundum. Semel tantum dicere memini Iulium exacta pugna: HODIE PRO VITA DIMICAVI. At enim nunc diutissime dimicatum est totis viribus, pro honesta morte. Supersedeo diffundere largioribus verbis tempestatem, quam ipse Iuppiter non sine palpando praesagio derivavit. Universim, Bella tortuoso ac multiplici ingenio praedita sunt. serpentis instar, modico quidem capite, non minantur pertinacem et duraturam vastitatem: caeterum immanem caudam trahunt, ubi spira exsolverint volumen. Quotus ex nasutis etiam argutisque Divinatoribus praecepit inchoatam Pragae calamitatem in tot annos porrigendam? quovis elapso, alium Iani vultum et sereniorem speravimus, delusi semper et in peiora servati. Spes scilicet sibi blanditur, se ipsam exornat et comit, ac dulcedine quadam solatiorum imbuit: ut quae optata desiderat, praesumat futura. Hactenus in circuitu ambulavit armatum Germaniae supplicium. hoste uno consumpto pullularunt novi, Lernaeo satu. unius defossum cadaver, inimicos deteriores seminavit. A proelio Pragensi , quod caput Hydrae secuisse videbatur, truncus in suo sanguine volutatus, quotannis protrusit infestiores exercitus. Miseria ius Consuetu dinis obtinuit. Gladio metitur seges. falce et falcatis curribus pugnatur. instrumenta pacis in pacem saevire coguntur. tristissimi bellorum comites, fames ac pestilitas, quod ferrum reliquit intactum, exitiali conspiratione dedere pessum. inedia non una urbs emarcuit, subtracta vespillonibus funera, in epulas versa sunt, pretioso squalore satiatura convivas; necessitate non vitio detestabiles. ex Sarcophago, velut e macello obsonium petitum, implevit improbos ventres, et stitit rugitus. plura scribere non iuvat; deflere licet. De Sene, cui mallem miserandam fidere Nympham , Pauca tene. vix ullus erit, quem sistere possis, Quem conferre velis. f. 90. f. Nisi fallor, IOANNEM TILLIUM Iuppiter commendat. hic enim rebellem Parthenopolim (miserandam utique Nympham ) vi expugnavit, fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. Atque hic Gallo-Belga Heros aevi nostri, gloria saeculi, Bellorum decus et voluptas, Ducum antecedentium effigies, posterorum exemplar, fortia agendo et patiendo, nulli Romane quidquam concesserit. Post Martis omniumque militum memoriam, non videantur castra illo meliorem maioremque habuisse. omnino inclutam canitiem ornatamque pluribus victoriis sepulcro intulit; pyramidali monumento BONAE FAMAE ante tentorium defixo. CORPUS quidem, denique saucium octavo vulnere procubuit, Ingolstadii acquiescens. ANIMUS tamen semper invictus stetit, et vel nunc etiam in Oraculis quibusdam polemicis vir fortissimus vivere censeatur. ea reperta sunt, ab obitu tanti Ducis, in militari palimpsesto, ipsius TILII signata manu. Placuit quorundam sensum e Gallico sermone translatum, hoc loco Romana dictione dare. Mens conscia Recti, firmissimum propugnaculum est. Proditorem non timet. Quid fortissimum? armata Virtus. Subdere DEO. sic eris insuperabilis. Quem sequitur calamitas? qui virtutem fugit. Victoriae momentum, a multitudine bellantium non pendet. vincit, non numerus, sed nervus. Quis hostis iniquior? quem quisque sceleratus in pectore portat. Humana prudentia felicius et fecundius germinat, quae radicem in terra non figit. Qui sibi imperat, Imperator est. qui aliis: potest esse. Divis proximus ille, quem laesum contumelia meliorem facit. qui offensus dicit, IGNOSCO. Invium, virtuti pervium. Sapiens nascentem hostem in semente suffocabit: nam crescere permissus totum campum occupat, non una messe exstirpandus. Qui iniquum bellum gerit, vincitur, cum vincit. canat lessum circum flebiles triumphos. Atque haec aliqua sunt eorum, quae probum illud os et probissimum pectus pari concordia scivere. Quae fato volvente sequentur, ab istis. Qualia nunc tecum Soror admolitur in Hebro , Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. fol. 91. f. Hoc Iovis FATUM. Ego praesente Hannibale tale quid effatus, metuere non immerito postem casum Gisgonis , quod pacis studiis nutritus, celeberrimum belli Ducem, quid agendum in acie, erudire tentasset; ab ipso valida manu de superiore loco detracti. Dispiciamus tamen, quid in utramque partem afferatur. 
 
MULTA occurrunt, Veterum gloriam bello partam, illustrius commendatura. Celeritas in conficiendis maximis itineribus, in tolerandis laboribus singularis constantia, caloris ac frigoris incredibilis patientia, vigiliae extractae in plurimas noctes, vitae et voluptatum contemptus, disciplinae militaris intemeratus rigor, inter temeritatem et cunctationem nimiam media, ingens animi fortitudo vigorque, qua aggrediendo Contumaces, qua resistendo Audacibus; inclutae demum victoriae, felicissimi et magnifici triumphi, albis equis dignissimi. seu milites. seu imperatores, seu proelia ipsa expendas; laudabis successus, miraberis eventus, praeferes pugnandi modum. non lubet ire per singula, aut excutere syllabum Martis . Unum illum nunc considera, quem Gaetula&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getula] &lt;/font Ducem portavit bellua luscum. Perfidiam plus quam Punicam , crudelitatem Hyrcanam semove: quid desiderabis in hoc Hamilcaris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Amilcaris] &lt;/font Catulo? Africa relicta, Iuvenis etiamnum, vix dum Imperator proclamatus, Alpium claustra impulit, transduxit elephantos, Latium inundavit peregrino agmine: et universam, de praeruptis cautibus cum hieme ruens, conterruit Italiam . non obex, non scopuli, non nives, non inter eas amissus oculus tardarunt virile propositum. triginta et amplius annis sub pellibus transigere visus hibernas noctes, munia Ducis et gregarii militis simul explevit, aequavitque vota maxima ingentibus factis. quemnam alium dabis et in deludendo hoste callidiorem, et in obtinendis victoriis. feliciorem, quamdiu Campanas vineas non vidit. Disce ex hoc Graecos etiam; Marathonium Miltiadem , sapientem Themistoclem , strenuum Pausaniam , ambidextrum Alcibiadem , Iphicratem severum, Thebanum Epaminondam , fortissimum Victoriarum Genitorem, transi ad Romanos , si vis: et specta mihi Catonem in Libyae sabulo provocantem Fortunae Caesaris que copias; Iulium Gallos Germanos que, vasta corpora, proterentem, aut equitantem in Thessalia . Duos nomino, centum intelligo, quos retro positos memorare longum foret. Stupore complebitur, quisquis Lipsio duce vel comite, Romana castra ingressus, hauserit oculis praesentius cataphractae Virtutis apparatum. mille leges, mille ordines servabantur. Togam defendit Sagum. responsa senatus deferebant Aquilae. decreta Curiae promulgarunt litui: placita Patrum sancte venerabantur morituri pro Patria. Pensa milites. Frugalitas, viaticum erat convasantium; peritia natandi, navigium; cuiusque manus, latus et terga, immanium armorum vehiculum. secabant flumina, tranarunt torrentes, amne et glacialibus adhuc crustis rigentes inibant praelium, tanta plerumque contentione, ut in Pharsalia civile bellum portante, terrae moventis fragorem nemo unus notaverit. Quid? quod maximas urbes, propugnacula firmissima obnixi occuparint summa industria, non iis instrumentis usi, quae quidem praecipua laude, nostra aetas sibi adscribit et iactat. Disponuntur hac tempestate curules e fusili metallo machinae. quid deinde? caruerunt illis Prisci. quid tum postea? caruerunt tristi invento, sternente duntaxat Heroas, non probante. AEnea tormenta tonant. esto. quoties errant hi Ioves toto caelo, casso iactu, vano murmure, vasto molimine, magnis impensis, inutili sumptu. Atqui moenia quaevis transverberant. esto. Veteres ingenioso assultu, scalis, ariete, testudine, turribus turres superarunt. confer illorum eductis coctili bitumine muris pinnas nostras: nidi hirundinum erunt comparatae. Tormenta puncto temporis omnia sternunt. nempe, si non exerrent, si in tempore exonerentur, si globus non praevideatur, ex fumo, sonitu, flamma. Veterum catapultae, tragulae, phalaricae, fundae cumulatissimas edidere strages. adde: quod sagittarum more, quas vibrarunt, velocissimi duplicaverint victorias. cum nostros milites, grande hoc ex pluribus metallis conflatum chaos remoretur. nimirum dociles pari passu sequi, mox tarditatis infamia laborant. nam in exitium reperta moles, trahenda immanibus plaustris, vicenis, quater denis iumentis; quod tetra nihilominus luctatione vix e luto promoveatur; praefecti tormentariis molitionibus, simili ambulationi assuescunt. reptant ad pondus. fiunt armatae cochleae, occasione bellandi neglecta, vincendi praerepta. Sed tormenta discerpunt aciem. Ita est. proceditur in campum. stant ex adverso sexaginta milia delectorum militum: canunt tubae. omnia ad internecionem et duraturum conflictum spectant. simulatque praedictae machinae exercentur, et flammatae pilae lacerant alas, aut feriunt cornu: retrocedit agmen, dispicitur fuga, quae cuique proximum est, aufertur et vanescit. Romani pedem pedi contulere. pilo in hostem iacto, vultus impegere vultibus, galeam galeae ad gladios ventum plerumque est. nudo ferro iudice absoluta caussa belli. ibi exaudiri cuiusque voces, et polemicae conciones Ducum; spectari probata virtus, animus, ingenium. Debilior aut timidior superatus a fortiore; arbitrio victoris animum vel collum securi submisit. Ibi quernis, obsidionalibus, laureis, muralibus Coronis locus. albentes ossibus Philippi , Arva Leuctrica&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Leutrica] &lt;/font . Mantineensium , strata cadaveribus confestim diiudicarunt fortunam exercitus; facileque patuit ex grandi alterius plaga aut internecione, uter victoriam reportasset. Quando vero pervenitur isto aevo ad hunc caesorum numerum, aut funerum acervum? viginti milia caesi, vix umquam desiderabuntur. decem milia triumphum absolvent; non nisi velitatio Cannensis aut Salaminiae cladis. Caussa. timidissimus quisque, de fulminatrice quadriga, glandes et saxa eminus in fortissimum quemque contorquet. cum terrore ad fugam incitante pugnetur, raro vitalia secantur hostis, ex sparsione recollectus denuo, et tristius, et potentius insultat. tonamus, salit sulphur, vibrantur glandes, pulvere nitrato caelum ardere videtur. Saepe tamen ignavia et caecitas, furor et tremor, praeceps audacia et haerens vestigium; et scelus et virtus nube involvuntur eadem. Haec pro Veterum ratione pugnandi. ITURUS in sententiam Iovis , brevi respondebit, Ironicam videri comparationem: quae veterem Militiam nostrae serio praeferre velit. sciri illorum strategemata laudarique: porro honestiora et pulcriora quotidie inveniri. Hereditatem Maiorum, non esse diminutam, sed celebritate nominis, retumque novarum gloria auctiorem. Quaedam Priscis usitata, superstitiose idcirco non retineri; quod defectus vel ipso neglectu, vel accessione felicioris in venti compensetur. tristi invento curulium Machinatum, quemadmodum loquuntur, dissipari cuneos, in fugam agi obsistentes; Victoriam tamen hoc ipso nomine comptiorem advolare, quia minore copia sanguinis respersam. orchestra belli, campus est, inquiebat Epaminondas . illum sane miris spectaculis illustrant neoterici Bellatores; longe lateque omnia terrifico flammarum vortice, et aures fulminis voce implent. Sit diris devotus repertor Siculi Bovis. laudabitur tamen ille, qui inclusus utero, nullum mugitum ediderit forsitan et Phalaris commendabit. ita, licet non probaretur Inventor et Artifex tonantium machinarum in bello; saltem eo maioribus encomiis efferendi forent nostri, dum cavent, dum tantam vim eludunt, dum et Iovem fallunt; quo facilius est telum, quam fulmen evitare.  Romani pilis usi sunt. lusisse dicas. Germani serii, nec vincunt, nec oppetunt ignavo modo. Veteres strinxere gladios. Germani omnibus armis utuntur, omnibus periculis expositi. nihil tam arte munitum est, tam situ horridum, tam inaccessum loco: quod subduxerit expugnationi aut calliditas, aut industria, aut terror. De Ducibus non laborandum. optimi cuiusque aevi numerari potuerunt. huius, et numerari et aestimari merito possunt. Si per Fata naturaeque leges liceret, viserentque ad nos ex tumulo vel Hannibal vel Scipio : obtunderentur aspectu tot novarum rerum, cuniculorum, consiliorum, strategematum, munitionum, etc. et vero libere faterentur, tempore, quo ipsi congrediebantur, Romanum Imperium vagiisse in cunis; iam pugnare in campis, etc. 
 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, Anguipedes inter quondam summosque Gigantes Principis. f. 94. f. Expende, quae Pallas suo peplo inscripsit: quae vera si sint, convincitur Belartus immanem Gigantomachiam exercuisse. Stilico et Ablavius eadem vestigia cruentarunt. O ambitio! quam severe torques tuis annulis insertos! Quorum pectus insedisti, eiciunt humanos sensus; in belluinam degenerant. dediscunt in dolere calamitatibus aliorum. ut vel RADIUM Coronae regalis acquirant, auferre tentabunt e Mundo SOLEM. prodigent vivos: abutentur occisis. Talium aliquis, secreta consilia coquet, quaeque optabit etiam a Diis nesciri. Quantus Artifex dissimulandi! plorabit, pallebit, miserabitur, ridebit. quid vis tentet, dum regnet. Gaudia subsultant in corde tyranni, rapta de rogis, et crinibus, tumulisque furiarum: sed cito in praeceps subvertenda. Tacturo nubes discedit tellus, arma, claustra scopuli revelluntur et patent. Scelus produnt oculi, nutus et nictus dum tacet, clamat; dum negat, affirmat; dum blanditur, furit; dum parcit, saevit; dum se excusat, damnat. Ut si in Eleusino Sacro arcana abdidisset, penetrarent tamen aliquando in apertum aethera. Animus sui carnifex, odit, quem punit. In talem ignaro Iove tonant nubes; invito Marte stringuntur gladii. Quidquid Iustitia rapit, fit telum. errant quidem nonnumquam opiniones et susurri, suspicantium iacula: verum ubi Fata direxerint arcum, Scopum tangunt. cadit denique ambitiosus indebitae gloriae competitor. immolatus Desperationi, aram, pavimentum, mensam, cubile, lectum cruento pulsat vertice. In oraculi modum accipio duos versus Satyrici: Ad Generum Cereris sine caede et sanguine pauci descendunt Reges, et sicca morte tyranni. Scitu, et in vestris etiamnum mentibus haeret Terrigenum furiale nefas, dira ausa Tiphoei . f. 97. m. Expende Iovis orationem, eamque, si placet, immutatam nostri moribus aevi accommoda. Quod dedecorant Athei, et, qui per Antiphrasin Politici dicuntur. hi in omni flore virtutis, ungues sunt. Honestum detruncant uno ictu. apud ipsos nulla futuri mentio: toti praesentibus immerguntur, maluntque vivendi caussas, quam vitam perdere. Quid facias in horum consortio? Negant Numen humanis rebus aut interesse, aut curam intendere. Negant subterranea regna, maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font et stygio nigras in gurgite ranas. affirmant scelera quaedam esse Reipublicae utilia. regni caussa quid vis audendum. conchylia, risum, lacrimas, verba, caeremonias. dolis et Sinonianis fraudibus deaurant. Quanto sudore cavemus, Ne leges Natura suas violata queratur. f. 97. f. Nihil scilicet improbis sapit, nisi e culina nequitiae et popina luxuriae protractum. Carpit luxus Novembres rosas, et si quas Ianus sui Mensis capillamento innexuit. Quas Maius educat tepore verno, creduntur rus olere. AEstate, pretiosa glacies in Indicis carchesiis natat, rumpitque bibentium viralia. Ocreae et naves, pocula fiunt, cymbia cymbae. Aper cadavere venatoris emptus, pisces Tritonibus furto ablati, aut per vim erepti, excussa flentibus Nymphis corallia delectant Commodos. Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: Disceret invidiam tumidis avellere votis. f. 98. p. Mortales: credamus Iovi assueto imperiis. Ego sic sentio: Labore et cura, velut duabus columnis Regna fulciri: quarum pondera si regnaturo nota forent; vix ullum sceptro manus admoturum. Ambitio, etiam ex hac parte, tenebricosum crimen est: exerrat Andabatarum more, et in omnes scopulos impingit. tormenti sui dulcedine consumitur. POMPEIUS M. agnovit Gloriae suae trepidantis vertiginem: adhaesit tamen, ab ea usque in Thessaliam propulsus. THEMISTOCLES aiebat, malle se ad sepulcrum, quam tribunal ire. Sic fatus, ivit ad tribunal, vespillone: relicto. ANTIGONUS ad filium: Intellige Regnum nostrum, splendidam servitutem esse: quam tamen non abhorruit. libenter servivit, basiavit sua vincula, et catastam ex ebore defendit. SELEUCUS : si sciret vulgus, quibus curis integerentur Coronae, eas ne humo quidem ullus sustollere dignaretur. sic fatus sustulit, sublata redimivit caput; ostentavit illigatam Persico nodo caesariem. aemulum finge purpureae fasciae imminentem. struxisse insidias: quid non irarum alter protrusurus erat, vindex rapinae. tam parum facta verbis concordant. Sapientior CAROLUS V. Imperium Rom. quod inclinata vita sensit onus, etiam re ipsa deposuit in humeros fratris Ferdinandi ; Regna, in Filii. Philippe Princeps : admitte augustissimas emeriti Patris preces: potes lacrimanti credere, SERIO FUNDI. tibi Aquilam, tibi Austriam , tibi Gangem commendat et Indum . DIS genite ac geniture Deos, succede labori. Dira petunt, non casta satis, non digna mereri, Quaeque palam nollent. Plebis constare Tribuno. fol. 9 s. m. Persius Poeta explicat. petuntur hereditates viventium, squalores coniugum, triumphi ex devicta pace reportandi. Quale votum Lamiae Romanae ! Iano et Vestae supplex, stetit ante aeram; nec turpe putavit pro cithara velare caput, dictataque verba protulit, ut mos est, et aperta palluit agna. Quale Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font Caesaris votum! quod audisset ruinam Theatri Fidenatis , Imperium Tiberii reddidisse famosum: optabat et ipse Consulatus suos insigni aliquo et decumano malo nobilitari. itaque si calcato Lunae vultu. Solis pulcherrima facies laceraretur; si curru excuteretur Arcturus: si Roma suis convulsa sedibus abstraheretur in Africam : si migrante Thybri&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybri] &lt;/font nutaret, Capitolium exsultaret haec bellua sub ruderibus, mitius utique Caligula . optabat innocentissimus vir, conserta totius humani generis colla, in una cervice stare; sua, hoc est, Caesarea rhomphaea demetenda. o manum! o mentem! o votum! Tyranne, tene votum, et muta sensum. omnium improborum iuguli, tuo misceantur; ut annulosum, tamque ferax in fata, totque sceleribus ferruminatum portentum, uno ictu amputetur. natura manu, Astraea ferrum, Deus vires providebunt. 
===Ex libro IV.===
ET tam intra iunci tactum Bellator uterque Stabat, et erectum tentabat figere peilum. Primus in adversum fertur Physignathus hostem fol. 10 o. m. Ranae bellum ordiuntur: in prima acie Rex, et fortissimi quique ex Batrachis. Aliquot iterum quaestiones Polemicas intersero, ex decursu praesentis Batrachomyomachiae solvendas. HAnnibal , Pyrrhus , Alexander , Decii invaserunt: Marius item Cimbros ac Teutonas incursu fregit. Fabius Cunctator , aliique non pauci sustinuere felicius. Censeo hostis ingenium explorandum esse; ferocem, et, si copia pugnandi detur, usurum bona fortuna, frangendum mora, praecipitem spe deludendum, vel admissum tribulis induendum. Callidus astu contrario retundatur, occidere quidam, quod propeti infesto agmine, omnes copias explicassent. naso primum, deinde et collo, suspensi. Atqui semper extrahere occasionem conflictus: utramque aciem, taedio, iniuria et fatali languore consumit. Verum, nihil aeque ad Victoriam facit, quam hostis ingenium, mores, assuetudines, animique perturbationes habere exploratas. quippe iis perspectis, velut indole cognita ventorum, vela bellicae fortunae, malo deduci aut expandi possunt. Duo superioris aevi fortissimi Duces, durantibus indutiis, ut facere amant milites, convenere ad amicum et hospitale convivium. poscebatur poculis: caeremoniae quaesitissimae non deerant. secundum epulas, latrunculorum ludo se admoverunt, acie decussato in campo instructa. Scaccho ludebatur mirificus in hac arena praeliandi modus. Stat procax Regina, munitur Rex, fundantur turres supra elephantos: antecedunt Velites Rustici in nigro gausape, in albis sagulis classici vicem, summum silentium est. perdit enim hoc genere certaminis Amyclas , qui plurimum loquitur. Mens et manus negotiosa militem circumagunt: tubae non audiuntur. spectator rimosus si in susurret, incusatur ut proditor: saepe excussissimo colapho, in malam rem et Maeoticam&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moeoticam] &lt;/font paludem abire iussus. itaque iusto certabatur ordine. Hic, sagacior unus alterius indolem discere, calore nimio periculosam, impatientem morae, indignabundam; verbo, hominem, nisi pudor obstaret, uno congressu motuque manus, Regem Reginamque in barathrum proturbaturum. AEmulus interim connivere, imperare affectibus; subinde cedere; modo insequi, proritare et premere, spem potiundae Amazonis facere: ubi vidit anhelum, iam iamque prensantem: repente e medio campo Camillam subducere, arcere hostem. praesidium obicere, aut infamem victimarium servum ex Mauritania . denique moliri insidias, et spectante toto exercitu, frustraque obnitente, Regem circumventum ad deditionem cogere, stricto acinace supra verticem canum intentato ingens luctus et desperatio in Castris: ut arcu, sagittis, ac vestibus etiam Regina spoliata, obvoluto capite supra scutum procubuerit, Sic quidem se lusus habuit, et triumphus equitis cornu obliquantis,(utique in hac palaestra spectati roboris) penes quem summa victoriae stetit. Ludentium vero diversa facies. nam neque victus irae poterat moderari, neque non accusare Fortunam suam; quae tam florentes catervas in Campo Martio prostituisset. Victor, eadem frontis scena mimum continuavit. ut occultaret felicium consiliorum rationem: in bello, dicebat, casus valent. ignavia mea vici, an forte ludibrio reservatus, et ab hoste parcente irrisus! scilicet alias desperaturo, et imperitiae damnato, iocus indulsit. plerumque cum initia pulchre se habent, finem furiae strangulant. Simul his, alterum classicum insonuit. Vidisses priore proelio subactum, omnes vires exserere; iam incenso animo novi discriminis aleam subeuntem, et ignominiam aboliturum. quo in congressu, non tam movebat milites, quam diris devotos et sub furcam Caudinam mittendos, rotabat male feriata manu, permissus frui dolosae simulacro victoriae. Quibus rebus utrinque confectis. discessum est. elapso mense, simulatque indutiae exspirarunt, iterum ad vera arma conclamatum est. Qui in potestate habuit impetus, eadem prorsus arte bellandi, vicit furiosum adversarium in campo, qua prius sollicitaverat in tabula. id, quod multo post tempore, amicis ipse narravit. Unde discere habemus, magnum momentum adferre, perlustrasse Ducis animum. qui, si immodicus sit, efferus, praeceps; si nimium indulgeat tumultibus mentis; seu inertem, seu strenuum moveat militem, Fatis trahetur ad fossam et interitum. saeptus gladiis ac cohortibus, instar agitati trucidabitur tauri. Fabius Maximus hac scientia usus, exsultantem Hannibalem fregit: Scipio denique Italia submovit. In hac Batrachomyomachia, passim videbis praecipites. et incautos sterni. 
 
PHysignathus Rex Ranarum fecit. itidem Mausolus . Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. Qualis in arma leo, etc. Est, cum non nisi praevii Ducis exemplo stimulatur miles ad fortiter audendum sequitur plebeius pes regium. Viderat Lucius Imperator legiones Romanas a Mithridaticis premi, iamque fugam prospicere. ergo improvisus emicuit ante ora omnium; strictoque gladio ferocior, ite milites, inquit, desertores laudis meae ac vestrae; ite Patriae proditores: quaerentibus tamen, ubi Imperatorem reliqueritis, respondete, in Boeotia . stetit ad haec verba fluctuans acies; animisque pudore et horrore surrectis, denuo invasit hostem, cedere compulsum. Ita Servius Tullus sub Tarquinio , torpentes cunctantesque socios, signo in hostes coniecto princeps impulit. Dum dubitant, dum tremunt, dum opinionibus vagis ac vanis mentes turbantur; efficaci consilio rumpenda sunt timoris et naturae vincula Profuit Iulio , ad Mundam acriter suos increpuisse. cedentibus enim illis ad periculum, quod insuperabile videbatur; in primam aciem pedes ex equo prosiluit, sibi Dux et miles futurus. ocius secuta cohors, et deletura infamiae notam, festinavit properantem antevertere Ducem. ceu illa Caesaris verba, quae iam semel audiverant, etiamnum auribus insonarent: Hine fuge, si belli finis placet, ense relicto. et, Vadite, meque meis ad bella relinquite fatis. In venient haec arma manus. Quid? quod ipsos infantes, regnorum heredes, in cunis, prima fronte exercitus posuerint Macedones , vicerintque illyricos . Quid? quod parvulus Clotharius , pendulus ab uberibus Matris, vagitu  Francos ad pugnandum animarit. Soli Arsacidae conflictui non intererant: ut mirum sit, quis acerbae Fortunae iocus praesentem Darium Alexandro obiecerit. Nostro aevo mutata bellandi ratio exonerantur curules Machinae, discerpuntque agmen emissi globi quaquaversum. Quis uterus Bellonae tot Reges ac Duces pariet, primis congressibus suffecturos? at adeo non tantummodo vix tutum sit illis semper Antesignanos adequitare, sed nec laudabile videtur. Caeso capite trahitur in ludibrium armatum cadaver, et equorum ungulis acies prostrata calcatur. credidit quidem Carolus V. Imperatorem, humani fulminis esse securum: nec daturos Superos, ut umquam caperetur. credidit idem Franciscus I. Galliarum , sed damno suo. Itaque in tempore, omni necessitati prospiciendum. Ex Veterum aliquo quaesitum, qua parte exercitus Ducem collocandum putaret: Miles suo loco, Dux ubique sit, respondit. convenit quemque honestae morti devotum, nihil formidando, ita se gerere; ut Philippicae quartae Ciceronianae , epilogus mereatur audire: DIGNUS IMPERATOR LEGIONE MARTIA , DIGNA LEGIO IMPERATORE. 
 
BAtrachi fortissimos ex suis Mausolo obiecerunt id, quod Pyrrhus Molossorum Rex, arte instruendi dirigendique exercitus laudatissimus suasit, quem Caesar in Pharsalica pugna imitatus, Philippos sane luculenta clade Pompeii nobilitavit. Homerus infirmos, debiles, timidos in medium accipiendos monet: Hannibal istud militum genus primo furori incursantium offudit, velut offam, ore gladii devorandam, famelicorum dentes stupore correpturam; verum, ut altius dicere memini, non tuto sed et barbare. Quid si hostis successu ferocior, ira vires augente, eodem impetu, quo protrivit imbecilles, superfusus et fortiores sternat. Audio nec veterum Romanorum acies ab omnibus probari, collocantium prima fronte levem armaturam; deinde graviorem; denique gravissimam cedente levi, crescit animus Inimicis: atque ut parva magnas inclinationes secum in bello ferunt; rem ad incitas redactam, saepe nec Triarii corrigere potuerunt. Cum instat victor, et antevolat Fortuna; damnum passis minuitur animus, dispicitur fuga; pleraque turbate aguntur. Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe, Lunatamque aciem reddunt. fol. 101. p. Talis Cannas sanguine Romanorum implevit. Musculorum exemplo discat hostis, visa Luna, non in globum colligere vires, sed pariter extendere; nisi densata phalanx perrumpendi aditum cerneret. includi, aut circum vallari, est velle vinci. Caeterum obliquationem aciei probat Vegetius. et quadam Ioannes Austriacus , Turcam ad Echinades , in Naupactaeo gurgite superavit. Densis acubus iuncisque serenum Aufertur. fol. 101. m. Haec caligo non terret oculos, fulgore ferri pasci assuetos. Notum illud Leonidae : sine barbaros multitudine ingruentium telorum obscurare Solem. sic enim sub umbra pugnabimus. Quidam et fugientibus usi in caput impingunt clipeos, in pectora testat fol. 102. f. Acies ad fugam spectans, tantum non clara voce exclamat: I VICTOR, CAEDE OMNES: cupimus cum dedecore mori. talium dorso mors insidet, et anhelos tundit. formidolosa consilia prostituunt gloriam. fortium virorum et stantium armata funera numerat Gradivus . turpe est, praebere pedes numellis, et quia munere turpis obsequii donetur, capulum basiare victoris. Dicas: fugisse tamen quosdam Heroas. proelio excessisse vis dicere Victoriam quandam retro positam esse, monebat Antigonus . Mireris ingenia multorum, maiori laude evadentium extrema discrimina, quam offerentium secandas cervices in proelio. Macedo PHILIPPUS , occisissimus, petitis fraude indutiis, sacroque otio ad sepelienda corpora mortuorum concesso; aliud agens, cadaveribus nequicquam tumulatis, in fugam aversus Epirotis illusit. Ipsum Caesarem (quis credat?) naso duxit Afranius . ponebat castra Caesare ponente et sua, fugit AFRANIUS . Hoc illi, Gallos decimo qui vicerat anno! AMMIANUS MARCELLINUS ex ingenti clade superstes, equo, cui lumen impositum, per planitiem ad dexteram misso, ipse ad laevam in montem evasit. Alii aliis modis fugam indemnem praestitere. TRYPHON auro sparso; DEMETRIUS PHALEREUS curribus oppositis atque incensis; BOEMUNDUS , vivus sandapila elatus, Alexii manus et veram mortem fefellit. THEMISTOCLES mari; velis et remis salutem quaesiturus, metu calumniae intentato, nautam ad solvendum coegit. lauda, si vis, etiam astum Punicum . POENI in summas angustias coniecti, visis Romanorum navibus a puppe insecutis, stitere repente cursum, simulantes se in vado haerere; his, ne et ipsi impingerent, ultra tendere non ausis. Vix ea: cum findens immani verbere campos Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu Corripiens. fol. 104. m. Inquiramus caussam. violavit Lichenorius gentium in Hypsiboante Ranarum tubicine. Cum in omni concentu, divinitatis quendam sensum invenerint Veteres, tum multo maxime in clangore tubarum. litui fremitu Ericus II. Daniae Rex, protractus ad furorem quendam vaticinantis, pati sibi visus est incumbentes Superos, cum Diis miscere alloquia, Apollineas audire et reddere voces. Ismenias Choraules alicui sanitatem cantu restituisse creditus. Inde religio priscis mortalibus. Iuratus bello tubicen, in violatus esto. Prosperant ergo belli cursum ritus caste habiti. Acerbitas victoris, rupta iura, temerant Divum hominumque oculos. Quin et Turcae servanda fides. fracta, ingentibus incommodis profligat Rempublicam. testis in Varnensi pugna codex ille, in quo foedus ictum continebatur, ab Uladislao Hungariae Rege ruptum: quem simul atque Amurathes e sinu depromptum, astra contuens incusansque Christianos ostendit; versa ocius fortuna a Pannone; Soli deputata Victoria, in Lunae cornibus consedit. Inclinatam aciem toto Physignathus agro Colligit. o segnes, qui sic in bella venimus. fol. 104. f. Dum vena et ensis micat, numquam despera. aciei tuae si Cornu decussum, si Ala evulsa, si Manus truncata, si cruentata Frons: modo pectus vivat, nondum excidisti. collige sparsum militem, iturus in pulcriora discrimina obtusos mucrones acuet pudor, aut desperatio. MAGNUS in Pharsalia victus, Exul Mundi, statuerat. AEgyptum armare, universae pharetris Aurorae usurus contra Socerum. victus in Hispania , pulsus Italia , etiamnum Ducem se meminerat. Putas Caesarem , accepto vulnere, superbo Victori qualicumque supplicaturum fuisse. Perditus Themistocles semper magis timendus erat. Est quaedam in infelicibus virtus, quae non exerit se, nisi cum hostis felix est. Ut taceam bellicas res agi vertigine. illi nunc militat aether, et coniurati veniunt ad classica venti; cras conspirantibus Austris tunditur, et plures ululant ad tympana Manes . pavidis elementa repugnant, vires et corpora torpent, Enses in ignaviam fluunt. iurabis plumbeas manus in te vibrare plumam. fide Deo, fide animo in te habitanti. omnino sic habe: proelia gloriosa, Fortuna commendat, sed virtute geruntur, et constant. Pudor, arte profana Militis in bello, et damnatis ritibus uti, Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares Et veniens a morte decus: tua pectore nudo, non in Thessalica virtus radice lateret. fol 106. f. Exprobrat Calaminthius Artepibulo magicam artem, qua fretus culpatam sibi tutelam gerat. Si vere: merito. neque enim ille fortis, quem defendit virus, anguis Thessalus , pollutae notis infamibus Passaviensium schedae, et incestifici susurri spiraeque volubiles. calamistri pavitantis nequitiae sunt, non indicia virtutis. haec fraudis expers, ferrum non tinctum, sed quale natura procudit, in manus sumit: tale osculatur et iustae defensioni obtendit. Inimico cedente aut submisso, credit se bis vicisse. obluctantem caedit, et gladium cum gemitu recondit. Ain tu? narrone rem Militibus nostris familiarem? imo multis invisam. amuletis muniti, impenetrabiles plebeio telo ad iurgia se protrudunt, et circumspici volunt, ne halitu quidem verae gloriae afflandi pugnatur in duello, et paullo post, ducitur iratis plaudendum funus amicis. Stabat adhuc: donec truncum pede propulit hostis. fol. 107. f. Sepone nequitias Artepibuli : talis miles Cassius Scaeva fuit; oculum telo confixum taboque stillantem, ex orbe stirpitus eruens et pede proculcans. talis Acilius ad Massiliam Miyoparone potitus, cum anima illius verius in cruento trunco, quam corpore stationem servaret. talis Petronius captus! qui ab hoste vita donandus, serva tuum crudele munus, inquiebat: Caesaris Milites salutem dare, non petere consueverunt. Hi tanti viri stantes occubuere, in alterum Orbem ituri, ea aviditate, qua Romani proletarii ad Pana et Circenses. Tyranno dicente, OCCIDO; verebantur, ne revocaret donum nondum traditum. Parte alia Regina furens Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font fertur Mausolum que iuvat, saevitque et Amazonis implet Implacata vices. foll. 107. f. Mulier cum saevire incipit, nescit modum. armata etiam Furias vincet. Illa potius usurpet Ciceronianum encomium: Cedant arma TOGAE, concedat laurea LINGUAE in modum truculentae bellae extra orbitam rapitur, praesertim laetata successu. Num vir ullus umquam deficientibus telis, infantes humi afflictos, in ora militum adversa contorsit? id Alemannas fuisse ausas tradidit Lucius Florus. Quaedam scriptae sunt, censae sunt, ad palum probatae sunt. umbonis decus et galeam sumpsere comantem. Placuit praeliantibus horror Martius , et vulnerum seges, et spuma dedecorans vultum. Rusinovia contempta cyclade, mentita marem, publica latrocinia egit. Fulvia M. Antonii , deposuit stolam, ense cincta in campum processit: dixit inter cadavera, Io triumphe. Uxor Hunniadis Corvini , marito nil cesserat. Margaritta , Soror Sfortiae , fratrem e vinculis liberavit; Cremenses Matronae, viros: suum Fredegundis occidit. bella spirat etiam iste sexus, utcumque natura mollis dicatur: nescio tamen, quid chalybis gerat sub pectore: ad cuius affrictum, iam amantium vulnera, iam pugnantium irae acuantur. Quod stupeas, in ultimo discrimine durat prae viris. anus quae dam, tormento curuli excussa superasse fertur, et animam contumacem, iamque sepulcrum olentem, in effeto corpore, hoc est, fictili et mucida laterna conservasse. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat Hactenus, ignavus pugnat: quan quam obsitus annis Magnorumque altor furum, etc fol. 10. m. Vide, sis, Oedipum novum in hoc nigro silicernio. ulturus Genitor Psicharpagem occisum, armat senectam. insueta ministrat tela dolor. Inter homines non minus ringuntur Parentes amissis liberis torvi Deum naturaque accusant. Canities et promissa barba saliva manant: tota Domus in luctu est. tigridi catulos ereptos putes. nonne et Priamus , aetate licet declivi, tremulus expedivit arcum, et moriens mala verba novissima dixit? Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? fol. 109. m. Pollutae semel cruore fauces mansuescere nesciunt, ignorat verus et iam plus quam quinquennis Nero , quid nominis Clementia sit. Ab omni aevo exempla quaedam crudelitatis tam immania memorantur; ut mirandum sit, naturam aut potuisse, aut voluisse talia hominum portenta moliri. Selymus Aladoli caput, immensis in oculos unguibus laceravit. Theophilus Imperator animam ultimo agone versans, frigentes iam digitos infregit inimici sui Calvae , monstrifica voluptate perfusus. Quid annosa et ieiuna tigris acerbius excogitet in via! Hannibal Romanos milites deprecantes vitam, pedibus succisis, pedetentim mori coegit, protractis in longum tormentis, profuerat utique integros ad Orcum mitti, quam lentam mortem primoribus saepe digitis gustare. Memorant non sine lacrimis tres infernae Feriae; quemadmodum Caligulae et Heliogabalo constitutae quidem ipsae Moderatrices, utrumque olim sub ferula habuerint: cos tamen tam avide instillatum venenum combibisse, ut brevia discipulis, adhuc ephebis, fuerint superatae ille fratrem Tiberium occidit, quod se coram tussiisset. iste parvulam Drusillam inter filias ante non agnovit: quam vidisset strictis unguibus in Nutricis vultum ferri. Quoties genibus affusa Roma , ut ne tot innocentium trucidare pergerent aetatem, moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quos lacrimae tales umquam movere tyrannos? potuerunt hi Caesares , Libitinae Lenones, humanae vitae Adulteri videri: qui cum Morte frequentius et dulcius commercium miscuerint, quam cum ipsa vita. At enim hoc prisca tantum tempora? utinam. OMNE SAECULUM, MINIMUM UNUM CATONEM , UNUM BRUTUM , UNUM CAMILLUM FERT: UNUM STILICONEM ETIAM ET TYRANNUM. Cum humanis rebus tam male non agitur; ut bonis viris destituantur omnino: neque tam bene; ut non pessimis abundent. Quasi vero sola Africa quotannis pariat novum Monstrum. omnis terra malorum ferax exemplum nostri Saeculi cape. Pereunt Provinciae et Regna foedissimis modis. Urbes portis eiciuntur: omnia flagrant plus quam Phaetonteis incendiis. Aratrum duci non potest nisi super cadavera. Messis exsurgit aut nulla, aut hominum cruore pasta. Audit hoc tyrannus in angulo, et ridet. Adsunt legati supplices, Dynastae, Proceres queruntur; rogant, promittunt. ridet alter, et tacite saevit. suspirant. Sed quid suspiria rupi? veniunt ipsae Provinciae ac Regna, Deae mitissimae, ac pulchrae olim, modo vulsis capillis, confusa facie, exstinctis pene oculis sordidatae. ubertim lacrimantur. Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum! aut si quem! non talem. de quo haec dicere possis: Inter homines tyrannus est, quod inter pecudes popa. Heu; quam miserum est ab eo laedi, de quo non ausis queri. Arva rubent, et vix densatis sufficit agger Funeribus. passim, caedes, ululatus, et hastae, Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. fol. 109. f. Dicamus potius: E mediis gladii rorantes ossibus exstant. Hominum non minor rabies mollissima nobis Natura dedit corda unde igitur tam ferrea; Audi Poetam Volscum Satyra XV. 
&lt;poem&gt; 
----- mollissima corda&lt;br&gt; 
Humano generi dare se natura fatetur,&lt;br&gt; 
Quae lacrimas dedit haec nostri pars optima sensus.&lt;br&gt; 
Plorare ergo iubet caussam lugentis amici.&lt;br&gt; 
Naturae imperio gemimus, cum funus adultae&lt;br&gt; 
Virginis occurrit, vel terra clauditur infant&lt;br&gt; 
Et minor igne rogi, etc.&lt;br&gt; 
Quid alibi deplorat idem Vates?&lt;br&gt; 
Sed iam serpentum maior concordia. parcit&lt;br&gt; 
Cognatis maculis similis fera, quando leoni&lt;br&gt; 
Fortior eripuit vitam leo? quo nemore umquam&lt;br&gt; 
Exspiravit aper maioris dentibus apri?&lt;br&gt; 
Indica Tigris agit rabida cum Tigride pacem&lt;br&gt; 
Perpetuam. saevis inter se convenit ursis.&lt;br&gt; 
Ast homini ferrum letale incude nefanda&lt;br&gt; 
Produxisse parum est, etc.&lt;br&gt; 
Expende haec Lector. omissis Muribus ac Ranis miserere humani generis; et tui.&lt;br&gt; 
Saevit nuda manus paucae sine vulnere malae.&lt;br&gt; 
Vix cuiquam aut nulli, toto certamine, nasus&lt;br&gt; 
Integer. aspiceres iam cuncta per agmina vultus&lt;br&gt; 
Dimidios, alias facies, et hiantia ruptis&lt;br&gt; 
Ossa genis, plenos oculorum sanguine pugnos.&lt;br&gt; 
Ludere se credunt ipsi tamen, et pueriles&lt;br&gt; 
Exercere acies, quod nulla cadavera calcent.&lt;br&gt; 
Aspicimus populos, quorum non sufficit irae.&lt;br&gt; 
Occidisse aliquem; sed pectora, brachia, vultum,&lt;br&gt; 
Crediderint genus esse cibi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Fiunt haec, etsi millies apud Superos, Pietas ac Clementia mortales accusent. venalia hominum corpora, quandoque truncata cedunt in sepes hortorum, et avium terriculamenta. quod Senatoribus Romanis in Pharsalia contigit. multitudinem caesorum hostium computavit Hannibal numero equestrium annulorum; Baiazethes sectarum aurium. uterque modiis mensus divitias funebres, aerario mortis et crudelitatis intulerunt, de vita aliorum triumphantes. credis? Vitellius odore cadaverum delectatus scribitur. Amurathes ante obsidionem Croiae , quod expugnationem desperaret, sibi ipsi digitos praemordisse. etiam in se ipsam saevitia saevit, si materia subtrahatur. Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces, etc. fol. 110. p. Nulli Regi fibra tam cornea, nemo tam madidus aut ficulneus, quin dedecore irritetur: ut minus mirandum sit, Mausolum exarsisse, calefactum sarcasmis Batrachi . quis audiat talia? Illepidi fungi, nec curis apta severis Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares. Ne Iuvenis quidem Ascanius , sustinuit Numanum Remulum digna atque indigna relatu vociferantem. 
&lt;poem&gt;
Ibat, et ingenti sese clamore serebat.&lt;br&gt; 
Non pudet obsidione iterum, valloque teneri&lt;br&gt; 
Bis capti Phryges , et morti praetendere muros?&lt;br&gt; 
O vere Phrygiae (neque enim Phryges ) ite per altae&lt;br&gt; 
Dindyma : ubi assuetis biforem dat tibia cantum.&lt;br&gt; 
Quid contra Sanguis Aeneae ?&lt;br&gt; 
Talia iactantem dictis ac dira canentem&lt;br&gt; 
Non tulit Ascanius : ner voque obversus equino&lt;br&gt; 
Contendit telum, diversaque brachia ducens&lt;br&gt; 
Constitit ante Iovem , supplex per vota precatus.&lt;br&gt; 
Intonuit laevum: sonat una letifer arcus.&lt;br&gt; 
Et fugit horrendum stridens elapsa sagitta;&lt;br&gt; 
Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro&lt;br&gt; 
Traicit. I, verbis virtutem illude superbis.&lt;br&gt; 
magnanima ingenia supplicare nesciunt.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Vim cohibet frater Pelusius , et bene magnum Sustulit e ripa saxum. fol. 49. m. Quale utique Turnus in Iuli Genitorem: 
&lt;poem&gt;
Saxum, antiquum, ingens, campo qui forte iacebat&lt;br&gt; 
Limes agro positus, litem ut discerneret arvis.&lt;br&gt; 
Vix illum lecti bis sex cervice subirent.&lt;br&gt; 
Qualia nunc hominum producit corpora tellus.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Ceterum usitata Veteribus arma, funda et ballistae. inde funditores et fundibularii; celeberrimi e Balearibus insulis, ingentia saxa torquebant. Sapiens iram moderatur, et intra Mentis Castra tenet. fol. 110. f. Hic enimvero Marcellus , Scipio , Fabricius viri fuere. fortunam et iram in potestate habuerunt. Quae quidem potestas Iulio Caesari , in tyrannidis speciem, novo prodigio versa est, potuit enim is, ubi damnatum mortis, promptum vidit, et facile obnoxium ferro lictoris, potuit, inquam, substringere imperium; atque, ut cum Lucano loquar. Reum nudam cervicem, stante vultu, porrigentem, tristi munere vitae donare. Arduum opus, in castris interque tubas, et severum esse et negotiosum, et strenuum, et simul compotem sui. Plerique cum Turno dicunt: sine me hunc furere ante furorem. hinc rear Poetas occasionem et caussas sumpsisse comparandi bellatores leonibus, tigridi, apris, tauris. quod solemne Papinio et Maroni . Cadit ille extrema secutus, Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam Limnocharin , etc. fol. 111. m. Hoc Seutlaei fortissimi Batrachorum Fatum; qui ipsam Limnocharin captam a Mausolo liberaverat. Nemini bella parcunt. validiores celerius obteruntur. Qui privilegio fortunae utuntur et inertiae, saepe felicius evadunt, nati, ut aliorum pugnas et triumphos enarrent. quot animosos Duces ac milites Troia consumpsit! Robur Achivum muris allisum procubuit. pulcherrimi Dardanidum cecidere cum Choroebo . Hector curru tractus. Priamus post aram immolatus. reliquos ensis hausit et flamma. Equus intra moenia ductus, non hinnitu, sed uteri fremitu totam Urbem concussit. In hoc tumultu Helena et Paris (quae prostibula!) vim hostilem omnium minime sensere, vel praeteriti, vel elapsi. Nil profuit Seutlaeo solvisse ligatam Limnocharin . Quid profuit Fabio Max. liberasse Romam e faucibus Punicis ? Quid Scipioni Africano ? Audio quiritantis, an insultantis vocem: INGRATA PATRIA, NE QUIDEM OSSA MEA HABES. Quid Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font profuit, tot annos galeis tectos impendisse Carthagini ? transi ad Graecos . Themistocles , Pausanias , aliique sescenti, cineri suo eadem suspiria inscripsere. Mausolus super unus erat de pluribus: illum Et sua fata premunt, letique animosa cupido Admonet ut magna funus memorabile fama Includat. Rapidas igitur movet undique turmas,Quas desperatus coniungit, et ultimus horror Mittit in auxilium. fol. 110. f. Nescio, qua libertate quisquis pugnet iam perite certus. contemnit vitam et vulnera, deliberata morte ferocior. Severus Cassius ante ultimum certamen, sarcophagum affatus; tu virum capies. dixit, quem totus Orbis capere non potest. Suardus Anglus ad ultima devolutus, lecto moveri et armari se iussit, hoc habitu opperiri Fata constituens. Vides Mausolum non abhorrere a Leto, sed ludibrio; ut ne inultus occumbat, memorabile facinus et funera, suo MAUSOLEO praemissurus. Homines aeque dulcis insania stimulat. ambiunt tumulos honore ferentes. grandi cupresso volunt signari cineres, aut talibus Epitaphiis. 
&lt;poem&gt;
Scito heic militem sepultum esse,&lt;br&gt; 
magni Nominis Umbram.&lt;br&gt; 
Vigiliis fuit praefectus:&lt;br&gt; 
nunc altum dormit.&lt;br&gt; 
Longas excubias longior somnus compensat.&lt;br&gt; 
Inquies, vixit. Quietissimus iacet,&lt;br&gt; 
Incenatus tamen ad Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font non ivit,&lt;br&gt; 
glande pastus&lt;br&gt; 
Post quem bolum nil amplius edit.&lt;br&gt; 
robusta crudi pabuli vis,&lt;br&gt; 
AEternitati saginatum probe transmisit.&lt;br&gt; 
Dices tamen utique victorem mortis;&lt;br&gt; 
quam ore de voravit.&lt;br&gt; 
Contemplare inscriptum marmor.&lt;br&gt; 
eius angustia coercetur&lt;br&gt; 
Tribunus belli.&lt;br&gt; 
Cuius ensis tenacius haesit in manibus,&lt;br&gt; 
quam anima in corpore.&lt;br&gt; 
Ausus fui occurrere Fatis meis.&lt;br&gt; 
illa&lt;br&gt; 
per medias acies ruentem stiterunt in campo.&lt;br&gt; 
Terra, me cadente, sonitum dedit,&lt;br&gt; 
Mars gemitum.&lt;br&gt; Absque clangore non veni ad silenteis.&lt;br&gt; 
iam cum illis pariter silendum est.&lt;br&gt; 
Fama mea in aere volat.&lt;br&gt; 
Ipse in cinere lateo.&lt;br&gt; 
Quod vaga cupiditate tractus&lt;br&gt; 
Ad diversarum nationum sepulcra&lt;br&gt; 
quaeris:&lt;br&gt; 
hoc te Germanus doceo,&lt;br&gt; 
mori.&lt;br&gt; 
Sanguine nobilis, aetate iuvenis, officio vexillifer,&lt;br&gt; 
Fui, Vici, Vixi.&lt;br&gt; 
sequere.&lt;br&gt; 
Heic situs,&lt;br&gt; 
expectoravit animam, non efflavit,&lt;br&gt; 
gladio praecordia dividente&lt;br&gt; 
Stabam, cum circa me plurimi iacerent.&lt;br&gt; 
Iterum surgam, cum iacebunt omnes.&lt;br&gt; 
siste gressum.&lt;br&gt; 
Cinis Mortuus vivo loqui cupit.&lt;br&gt; 
Sepulcrum vides eius, qui multos sepelivit.&lt;br&gt; 
Belli Dux, tractus huc fui, non ductus.&lt;br&gt; 
Rem narro.&lt;br&gt; 
Ex vulnere aeger,&lt;br&gt; 
ut exercitum ordinarem,&lt;br&gt; 
in lectica ferebar per castra.&lt;br&gt; 
Audi infortunium.&lt;br&gt; 
Curuli sella deiecit curule tormentum.&lt;br&gt; 
Divinum fulmen meritus,&lt;br&gt; 
humano perii.&lt;br&gt; 
pulvis in pulverem me redegit.&lt;br&gt; 
Serpentis aenei sibilo afflatus pestem hausi,&lt;br&gt; 
et in vestigio animam evomui.&lt;br&gt; 
nimius globi splendor, caelum,&lt;br&gt; Vehemens tonitru, surdum fecit&lt;br&gt; 
Utcumque tumultueris, nihil audio.&lt;br&gt; 
I sane nunc, et ambula.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Superingerunt cristas, fercula, vexilla, cassides, ocreas lento ductas argento. Et vero haec monumenta gloriae, veris Heroibus, adeo non invidemus, ut arbitremur potius adhuc maioribus esse cumulandos. in talium obsequia, laurum et tubas nostras, omniaque plectra, totumque Parnassum offerimus. Digni aeternitatis memoria Duces, qui pro Patria, pro avita Religione, pro Aris et Focis moriuntur. Eorum funestam vanitatem deridendam existimamus; qui vel iniustis bellis iuratas manus conserunt; vel ad duella pro vocant Honoris (fatui) comparentque tanta sollicitudine, quanta Camillus Romanum Capitolium restituit. Hoc primum saeculo, in Anglia duo altissimi sanguinis Iuvenes, IOANNES STUARTUS et WARTHONIUS , intimae familiaritatis sacramento initiati, diu suavissime convixerant, ut amorem Pyladis Orestes renovasse videretur. demum alea iacta, et proiecta simul amicitia est. lusus scidit vinculum. Stuartus mendacii increpitus, Warthonio colaphum infregit. ergo ad duellum. itur in campum Londinensem . stipantibus utrumque evocatis aliquot palatinis citharae, ioci, et dulces furiae comitabantur. nemo stitit cursum, nemo sufflaminavit. antequam dimicarent, et a PUNCTO HONORIS LINEA MORTIS duceretur; obnoxii sibi iuvenes procubuere scilicet in genua, orarunt veniam, alter alterum amplexati sunt, lacrimis rigaverunt enses. osculo et singultu prodiderunt pectoris amicum vulnus, letalia mox corporibus impressuri. tum deinde se in pedes erigunt, et velut ab Letheo poculo, praemissae humanitatis et caeremoniarum subito obliti concurrunt. surgunt comae, conseruntur gladii: uterque in vestigio cadit, HOC HABENT. crudelis petulantia! Petulans crudelitas! eia: et his Thebanis Fratribus, quan quam non uterinis, nec Germanis , sed Anglis , bene meritum Epitaphium condamus. 
&lt;poem&gt;
Sta, quisquis hac transis.&lt;br&gt; 
isto sub tumulo&lt;br&gt; 
Frustae mortalium ridicula duo sita putrescunt,&lt;br&gt; 
Amicorum par atrocissimum;&lt;br&gt; 
Stuartus Warthonii et Warthonius Stuarti .&lt;br&gt; 
nescias,&lt;br&gt; 
fraterno amore diutius continuato,&lt;br&gt; 
An violentius rupto,&lt;br&gt; 
celebrius insaniverint.&lt;br&gt; 
Summa famosi sceleris haec est.&lt;br&gt; 
in Duello&lt;br&gt; 
mutuis confossi vulneribus occubuerunt.&lt;br&gt; 
Fingente utrumque Contubernalium Corona,&lt;br&gt; 
et no virate spectaculi attonita.&lt;br&gt; 
Ante fatalem congressum,&lt;br&gt; 
ne credi possent inimici,&lt;br&gt; 
honorarunt se invicem,&lt;br&gt; 
adulatoria crudelitate&lt;br&gt; 
saeuissime blandi:&lt;br&gt; 
ferali ludificatione&lt;br&gt; 
constantissime fallaces:&lt;br&gt; 
superstitioso vanitatis ambitu&lt;br&gt; 
religiosissime impii;&lt;br&gt; 
Amplexu Simiae, palpo Feles, lacrimis Crocodili.&lt;br&gt; 
Uitae caeremonias, mortis delicias,&lt;br&gt; 
Odium et amorem, risum et fletum&lt;br&gt; 
Dulcedo vindictae nullo ordine confudit.&lt;br&gt; 
maluerunt hostes esse, quam videri.&lt;br&gt; 
ne nunc quidem apud inferos Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font ,&lt;br&gt; 
iuxta Etheoclem et Polynicen ,&lt;br&gt; 
disiuncti sunt:&lt;br&gt; 
sed concordibus flammis ardent.&lt;br&gt; 
aeternum obnoxii.&lt;br&gt; 
poterant tamen amicius&lt;br&gt; 
aut se novisse numquam.&lt;br&gt; 
aut noti semper dissensisse.&lt;br&gt; 
Viator:&lt;br&gt; 
funestis Manibus insputa, et abi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
 Et extremum per strages quaerit honorem, Exspectatque suos abitus. fol. 111. m. Praesentit Mausolus interitum suum. Habet hoc animantium natura, invita collabitur, et notat securim, ictumque praevidet. Militi ad fulmen venturum sollicito, arma etiam lateris galeaeque tonare videntur. sunt auguria, sunt omnia, quibus migratio piis impiisque manibus innotescit. Sic prandete Milites, tamquam apud Inferos coenaturi, omine non vano Lacon aliquis suos commonuit. Ladislaus Ungariae Rex ad Varnam pugnaturus, cum ex ipso quaereretur, quo in loco corpus curare vellet: Divi, respondit, noverint, ubi coenaturi simus. eo ipso proelio occubuit, anno quadragesimo quarto supra mille simum quadringentesimum Ante conflictum armando cassis excidit. equus se arrexit, excusso sessore. Sicut erat, clipeo gladioque in structus et ocreis Mausolus , cedente subit tellure profundum Absorptus, fol. 111. f. Sub hoc Mausoleo compositus quiescit iste Mausolus ; TERRA non LEVI. seu invidia, seu casu, seu Fato, seu alio quocumque modo fiat, etiam inclutis Ducibus, ab omni aevo, in medio felicitatis cursu filum abrumpitur. plures invenias, quos nec sepulcro Fortuna dignatur. Phocion vicesimum Imperator dictus, tumuli honore caruit, Pyrrhus urna, Magnus rogo; post longam iactationem Pelusiaci Maris, sortitus in litore fossam, quam nisi monstratam Romanus transeat hospes, teste Lucano . vere igitur Seneca : Illi mors gravis incubat, qui notus magis omnibus, ignotus moritur sibi. magni nominis avidi, magna oblivione obruuntur. in Murium cavernis, non unius etiam fortissimi militis fama iacet semper cum Satyrico accinere potest. Exitus ergo quis est? O gloria! vincitur idem, etc. Et hoc, ut dixi, strenuis, et vincentibus. quid improbis et pavidis ad ictum? dicunt hi cum Mausolo et Anaxagora . UNDIQUE AD INFEROS TANTUNDEM VIAE EST. 
===Ex libro V.=== 
O! nihil in Vanis umquam durabile rebus. fol. 112. m. Sancta veritas, quid sub sole verius? ad ruam Aram, huic Oraculo confirmando obsignandoque, non ita pridem integra HECATOMBE immolata est. personuit ODARIUM DE VANITATE MUNDI defleta et irrisa. vanissimi senserunt Batrachi , Bella constanti talo non procedere. Paullo ante: Glaucorum in Castris latas Victoria pennas explicat, et festa clamore incenditur aer. etc. Veluti toto tam Marte peracto inclamant Paeana movens Lacus omnis ab imo ebullit fundo. insecuta strages foedavit gaudium, et quam properantius algum intempestivis convestivere triumphis. VICTORIAE Simulacrum absque alis Lacedaemones in Delubris collocarunt, rati, hoc habitu figuraque certius mansuram. minus sapienter, animo quidem meo. absque pennis enim illa non advolat. pennatam vero, ut ne rursus avolet, quis retinebit? Non omnes Nicanores manent Dictatores. Sicinio dentato plusculum fortassis indulsit superba Virgo Castrorum. Is Achilles Romanus nominatus, centum et viginti praeliis, vulnera adversa tulit quadraginta quinque, ne Marti quidem erubescenda. donatus aureis Coronis octo: una obsidionali, tribus Muralibus: Civicis quattuordecim; novem triumphis: immensa vi torquium, hastarum, phalerarum. sed RARI NANTES. credam aevo nostro, maiorem ipso Sicinio , non unum comparuisse: an et feliciorem, nescio. Hic est me iudice felix: Qui licet exorsus defigere castra secundis Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: Primae quidem carpit, metuit tamen ultima finis. fol. 112. f. Non peior morbus Ignorantia est, inquit ille. qua plures impediti, nesciunt uti fortuna. atterunt copias, vincunt aliis. in futura nullum oculum emittunt. semel hoste pulso, efferuntur successu: et vel temerarii, vel socordes redduntur; utroque vitio, sternendi, parcendique, accepturi nomen TRAGICI DUCIS, quemadmodum Dionysius Pheraeus Tragici Regis; quod velut in scena, eius sustinuerit personam, Actu novem mensium finito, exuendam. Ita, sub Gallieno , Marius tyrannus, una die factus Imperator, altera visus imperate, tertia interemptus, humanae vitae theatro excessit. Quem AGENDI modum nexumque ludibriorum, si penitius considerasset. Alaricus quidam superioribus annis Stockolmo egressus; nae ille quid vis aliud, quam in hostico solo DECLAMATIO fieri maluisset facile est exscindere silvas, sese committere classi; Laribus domesticis relictis, non visos lacessere Penates; praeparatis aliena et invitante manu galeis infusum bibere Rhenum et Istrum . facile inquam. sed non titubare apotum; sed revocare gradum, patriasque evadere ad oras, HIC LABOR, HOC OPUS EST. Lycensis pugna posterior, ulta est priorem. Ad quos sic fata est Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font Centaureae . f. 113. p. In ultimis et profligatis rebus, attollit mares animos haec Amazon . In mentem venit Iudithae non degeneris ab illa incluta Hebraeorum , suumque nomen pulcherrimis rebus explentis Ea Henrici Boiariae Principis soror, sola obsessam Spiram sustentavit, pro Friderico Coniuge absente, contra Fratrem adequitantem moenibus, et iam insultantem animosa et diserta Aliis deditionem non obscure molientibus, se ipsa maior in medium processit, cohortata cives ac milites, ad iustam sui defensionem, a centum Lothariis non expugnandam. Qui Virtutem et Fortunam Boiorum per Annales deduxit, luculentam orationem praestantis Heroinae sic finit. Dummodo Fides salva sit, periclitari de salute Femina possum: incertam salutem, certa perfidia pacisci an velitis; viri considerate. expendamus, si lubet, et perorantis Artemisiae classicum, aeque sollicitae atque ardentis in proelia. quam utique Cato non affatus esset verbis, quibus Porciam suam. festinantem armato viro comitari. Te tua pensa decent, lanam calathosque teneto: Me mea bella vocant. at non Artemisia, quae Hectoris Andromache possit procera videri. Quisquis timet esse sepultus Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: Hine abeat, mutetque manus, et cingula ponat. fol. 113. p. Discingi, summum dedecus apud Romanos fuit. multi mori maluerunt, quam ignominia notari. scite Chabrias. Tironum exercitum in praelium ducturus, timidos et inertes secrevit a strenuis, addidit sententiam Iphicrates . Viri fortes, nunc sine mancipiis pugnate. vincemus: nam, quibus praesentibus vinci poteramus, abierunt. Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa Gestat. f. 113. p. Cui bono per iniustas Parcas! vixit Artemon domi ad mensam, in horto et lecto, semper aereo scuto tectus! Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant. fol. 113. m. Verbo: quibus mori ludus aut somnus est. Nimirum talis ex Caesarianis aliquis, in hostem invectus, antequam moriturus procumberet, centum quadraginta quatuor ictibus scutum perforatum ostendit; deliberante anima, quo se hiatu eiceret. Pauci Callimachi post fata hastis insistere reperti. pauci Ruffi Geminii , qui accepto vulnere Quaestori demandent: REFER AD SENATUM: VIROS FORTES SIC MORI. sed de his supra. Multi bella nunc adeunt gressu, quo Maenades&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moenades] &lt;/font Orgia. ardet in venis calor a Baccho , non Marte , concitatus. a tribuno fulgurantibus cristis conspicuo scribitur Parthenopaeus exsultans, abductus a Musis . Cum rauco strepuerunt cornua cantu, stare loco nescit. movetur instar argenti vivi. non absque caussa inculcat Iuvenalis: Tecum prius ergo voluta haec animo ante tubas: Galeatum sero duelli paenitet. Pudeat non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. fol. 113. m. Argiam . Euadnen&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evadnen] &lt;/font , Hippolyten , ipsa nominavit Artemisia: nos paullo ante Iudithani . ubi Venda Polona , Zenobia , Dietelinda , Adelberga , et trecentae aliae? Anna Comneni Imperatoris filia indignabatur Naturae, hoc sexu, quem gerebat animum, damnanti. Aut praestantius corpus dedisses, inquiebat, aut animum molliorem. HONORIA quaedam, defuncti Mariti sepulcrum arcte complexa, avelli non potuit, ante carum funus obtruncata. Alia in obsidione Agrensi interfectum prius virum componere non sustinuit, quam trium hostium victimas adiecisset. laudes COMITEM HISPANAM , ex Roberti Regis Britanniae Coniugis sui virulento vulnere, quod inflixerant Syri, ore admoto venenum exsugentem. An et PUELLAM GRAECANICAM ? quae Rhodo expugnata, Amasii sui a Turcis occisi induta exuvias, regessit vindictam, interque confertas strages bellando occubuit. An et MARGARITTAM Hollandam anno quarto decimo volventis saeculi, Groningana moenia scandentem, crispantemque vexilla principem in captis turribus; postquam septem iam annis stipendia fecisset. An denique non etiam IUVENEM IBERAM , obsidentem muros Ostendae , ingenio fama et viribus valentem in tanto exercitu, obeuntemque pulchram per vulnera mortem. Scio: dedignantur plurimi feminas, nisi amantes, sequi. pudeat tamen non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. Suscitet accinctos animos Mavortius heros Tyroglyphus . f. 113. f. laborant Duces, ut acies consternata praesentissimis modis erigatur. promissis imbuunt, terrent minis; excitant ostentis. In bello id iuvat, quod aliquando iuvit. Caesar digitum sustollere solebat, tacite promittens annulum, seu dignitatem equestrem. Titus Vespasiani , pugnaturos animae immortalitate accendit. Agathocles ululis suos animabat. Hannibal ultimum discrimen obiecit, sola victoria perrumpendum. HINC ALPES , HINC FLUVIUS ET HOSTIS. AUT VINCENDUM, AUT MORIENDUM MILITES. Alii sperandi causias admovent. optimum, Heroum, quos notos amaverint, exempla adiungere, perflantia tepentes animos. ARTEMISIA Tyroglyphum , Artophagum , Artepibulum proponit. THEMISTOCLI somnum excusserunt Miltiadis trophaea: IULIO , Alexandri felices impetus. ALIXARDRO , Achilles , ab Homero cantatus. LUSITANI cum Castellanis pugnaturi, Ducis sui Ioannis a Castello capti vinctique compedibus effigiem, vexillis praetulerunt. ingens animorum mutatio facta: vivi spiritus micuerunt in flammam. ambabus ulnis bellum arreptum. ITALI , Boldrini Panicaclae siccatum cadaver, impletumque aromatibus, in feretro circumtulerunt. Non secus ac vivo spirantique tendebatur praetorium, et circumpositis vexillis tessera petebatur, inimicis metuenda. Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor. f. 114. m. Vel unus sustentare potest exercitum. Dum leo cervos in aciem ducat, nullo dictamno erit opus. Etiam afflictis rebus, visa senioris Tillii facie, equo albo et galero ocius assurrexere castra, non amplius pavida, sed formidanda. Statim Poenus agnovit Tarentinos obsidens, obsessorum animos a Fabio confirmari, ut diceret: Et TARENTINI SUUM HANNIBALEM&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: ANNIBALEM] &lt;/font HABENT. Agnovit non minus in Corvino Hunniade Machomet Ottomannus . Irruit atra Cohors qua saeva Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font ducit. fol. 114. m. Veteres ab habita concione Ducis, ut plurimum inflammati poposcere in hostem emitti. habebatque Caesar binas ternasque delectas et evocatas legiones, quibus prolixe fidebat. 
 
SIsto calamum. ne videar omnia, non pavea trutinare voluisse, in exemplum duntaxat proposita. BATRACHOMYOMACHIAM CONDIDI. Humane Lector: numquid otio inutili combussi horas, quia Poetam egi, et de Muribus cecini? quid censes? Tametsi rigidus ac tetricus es, spero te saltem a SENECA staturum,hic me non eo fulmine ferit, quo in epistola ad Lucilium quadragesima nona, argutulos quosdam Philosophos verberat, Musculorum ingluviem Dialectica bilance ponderantes. nempe quid dicit? Mus syllaba est: Mus caseum rodit: ergo syllaba caseum nodit. Quid addit sapientissimus Annaeus ? o pueriles ineptias! in hoc supercilia subduximus. in hoc barbam dimisimus. hoc tristes docemus et pallidi. Atqui ego hoc cantu Vatem professus sum, non Sophistam. Vates supercilia non subducunt. barbam non dimittunt. non docent tristes aut pallidi. aut si pallent, a super infuso, sed laeto numine pallent. quo tempore illi, num Mus syllaba sit, et num SYLLABA caseum rodat, dedignantur inquirere; nedum vilem argutiam iactare. ut proinde non imprudenter existimare possim: SENECAM (qualem quantumque Virum!) etiam dum philosophatur, et seria tractat, mecum facere: et, cum amoenitati flo, rentis litteraturae, tum honestissimi laboris conatibus, studiosae Iuventutis gratia suscepti, impensius favere. 
 
'''FINIS'''.</text>
      <sha1>c8dhs3jtljpved06c7z8jb4yp9w4sp5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237115</id>
      <parentid>237114</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T18:26:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237115</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="273590" sha1="6wcgq77tbscfna14pujstvprnwkh8al" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1637
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;
==                                                ==
 
HABES, amice Lector, Batrachomyomachiam nostram, ex fonte Homeri : utique enim non de palude, etsi de palustribus, deriva vi largius conceptum liquorem, gratia Iuventutis. Ea, sanguinis calore fervida, modico aquae haustu sitim non restinguit. quae ipsa caussa est, quare Orationes hinc inde dispersas, alternis proferentium animi sui sensa longiusculas maluerim. Quasdam agnominationes confinxi; ut, MUSULMANNIGENAE, MAUMYADES, etc. quod existimem similibus, Latini sermonis nitorem propter. ea non obfuscari: cum tantummodo sint Nomina propria et compellationes earum rerum, de quibus reliqua dicuntur. ita integrum panegyricon de laudibus fortissimi Ducis BLICTRI scribere possis. modo tibi talem Ducem proponas, quem BLICTRI voces. Quae vero de altero significant, ea sacrosancta habere fas est, ab uberibus Latinae Nutricis non depellenda. citius enim barbaros Urbe Romana donaveris, quam nova et barbara Verba. quod ipsum olim cuidam Caesari in faciem obiectum est, deinde ex Mure dices me Elephantum fecisse. Quippe ni? tamen ex Musca fieri potest Elephantus, non terrendus a Musca, cum terreatur a Mure. Et vero Homeri haec Audacia est, cui irasci velle, est genuinum et dentes alios omnes perdere. nam sive laudes. sive irrideas; nihilominus septem Civitates de cadavere caeci Poetae litigabunt. Quin potius ipsum poema Homeri degustas: id ex Graeco translatum, non liberiore paraphrasi, sed stricta interpretatione ad literam, ut ne de inventis illustribus quidquam intervertatur, hoc loco subiungere placuit. Scimus gulam Ingeniorum variare. aliis videbitur supervacaneum: alii, nisi ponam, desiderabunt. Itaque Batrachomyomachia HOMERI in hunc modum se habet. 
 
Incipiens primum Musarum Cetum ex Helicone venire, in meo animo preces concipio, gratia cantus, quem nuper in tabulis meis super genua posui; litem immensam, tumultuosum opus Martis , prae me ferens hominibus in aures omnibus immittere: quomodo Mures in Ranas primas consecuti iverunt, terrigenum virorum imitari opera Gigantum . Sic sermo inter mortales erat. tale autem habuit principium. Mus aliquando sitibundus, felis periculo evitato. propinquum in lacum teneram adposuit barbam, aqua delectatus dulci. hunc ubi vidit Limnocharis obstrepera, verbum locuta est tale. O hospes, quis es? unde venisti ad litus? quis te produxit? omnia vere dic, ne mendacem te intellexero. si enim te noverim amicum dignum, ad domum ducam. dona autem tibi dabo hospitalia multa et bona. Ego Rex Physignathus sum, qui per lacum color Ranarum Rex dies omnes: et me Pater Peleus olim genuit Hydromedusae mixtus in amicitia, apud ripam Eridani , et te quidem video pulchrum et fortem, eximium prae aliis sceptriferum Regem, et in bellis pugnacem esse: sed age citius tuum genus commemora. Huic autem rursus Psicharpax respondit, dixitque; curnam genus meum perquiris, o amice, manifestum omnibus hominibusque Diisque, et caelestibus volatilibus? Psicharpax ego vocor, filius Troxartae patris magnanimi. mater Lichomyle , filia Pternotroctae regis genuit autem in tugurio me, et enutrivit cibariis ficibus et nucibus; et eduliis omnigenis. quomodo autem amicum facies me in natura nihil similem? tibi enim vila est in aquis, sed mihi certe, quaecumque apud homines, comedere consuetudo. neque me latet panis ter pistus a bene rotunda mensa; neque placenta extensa, habens multam sesamida? non sectio ex perna, non iecora albam vestem habentia; neque caseus nuper pressus a suavi lacte. Non suavia bellaria, qua et Divi desiderant. neque quacumque ad convivia hominum faciunt coqui, ornantes ollas condimentis variis. nun quam ex bello malum effugi clamorem; sed statim ad pugnam iens propugnantibus mixtus sum. non timui hominem, quam vis magnum corpus ferentem, sed adlectum iens, summum digitum mordeo, et a pede accepi, et dolor non occupavit virum. sine vis non aufugit somnus mordente me. sed duo valde omnia timeo per terram. Accipitrem et Felem, qui mihi magnum luctum adferunt, et decipulam molestam, ubi dolosum exsistit fatum, plurimum Felem pertimesco, quae optima, quae me, per foramen perquirit. non comedo raphanos, non caules, non cucurbitas, non betis viridibus pascor, neque apiis. haec enim vestra sunt edulia per lacum. Ad hac autem subridens Physignathus contra locutus est. O hospes, valde gloriaris ob ventrum, sunt et nobis multa valde in lacu et in terra mirabilia visu. Ancipitem enim dedit victum Ranis Saturnius Iuppiter : saltare in terris, et in aquis corpus cooperire. Si autem vis, et hac scire facile est. portem te in humeris, tene autem me, ne aliquando pereas sic gavisus in meam domum venies. Sic certe, inquit, et terga dabat. Ille autem ascendebat velociter, manus habens tenerum per collum: saltu facili. Et inprimis gaudebat, quando intuebatur vicinos portus, natatione gaudens Physignathi ; sed quando iam utique undis purpureis submergebatur, multum lacrimabatur. inutilem poenitentiam accusabat, evellebat comas, et pedes stringebat per ventrem. cor concutiebatur insolentia, et in terram volebat videre. Vehementer autem ingemiscebat timoris frigidi necessitate, caudam qui. dem inprimis extendit in aquis, tamquam remum trahens supplicansque Diis in terram venire, aquis purpureis sub mergebatur, multum autem clamabat, et talem dixit sermonem; ab ore autem pronuntiabat: Non sic humeris portavit onus amoris Taurus, quando Europam per undam duxit in Cretam: ut me navigans humeris super vectum duxit ad domum Rana elevans pallidum corpus aqua alba. Hydrus autem ex improvisa apparebat horrendum spectaculum utrisque. erectum super aquam habebat collum. Hunc conspicatus, ingressus est Physignathus , non quidquam intelligens, qualem socium perditurus erat per lacum. Ingressus est autem profunditatem lacus, et evitavit Parcam nigram. Ille autem ut relictus est, cecidit supinus statim in aquam. manus autem stringebat, et moriens stridebat. Sape quidem ingrediebatur in aquam; saepe autem rursus calcitrans egrediebatur. mortem autem non poterat evitare madentes enim pili plurimum pondus trahebant in ipso. aquis autem periens tales locutus est sermones. Non latebis utique Deos Physignathe , hoc patrato, naufragum qui iecisti a corpore, ut a petra non certe me per terram melior eras, o pessime, pancratioque luctaeque, et adcursum sed deceptum in aquam me proiecisti. Habet Deus ultorem oculum. poenam tu solves Murium exercitui, neque evitabis. haec locutus, exspiravit in aquis. hunc autem vidit Lichopinax ripis insidens mollibus. qui vehementer ululavit, et currens annuntiavit Muribus. 
 
UT autem didicerunt mortem; ingressa est ira perniciosa universos. et tunc praeconibus suis iusserunt sub diluculum proclamare ad concionem Troxartae , in domum patris infelicis Psicharpagis , qui per lacum supinus natavit, mortuum corpus. neque iuxta ripas erat iam miser. medio autem natabat ponto. Ut autem venerunt festinantes cum Aurora: primum surrexit Troxartes ob illuminatus, dixitque sermonem. O amici, tametsi salus ego multa mala passus ex Ranis: sors mala omnibus facta est. Sum autem ego infelix, postquam tres filios perdidi. et quidem primum occidit rapiens inimicissima Felis, extra foramen captum. Alium rursus viri crudeles ad mortem duxerunt vanioribus artibus, ligneo dolo excogitato, quam decipulam vocant, Murium perditricem. Qui tertius erat dilectus mihi et matri inclutae: hunc suffocavit Physignathus in profundum ducens, sed, agedum, armemur, et exeamus in ipsas, corporibus exornatis armis variis. Haec locutus persuasit armari universos: hos quidem utique Mars , belli curam habens. Ocreas primum circa tibias posuerunt, effractis fabis viridibus, beneque aptatis: quas ipsi per noctem stantes comederunt. thoraces autem habebant calamis circumdatis a coriis, quos Fele excoriata scienter fecerunt. Clipeus erat Lucernae medius umbilicus, lancea longae acus; omnino aereum opus Martis . at cassis in temporibus erat testa nucis. sic quidem Mures erant armati. Ut autem intellexerunt Ranae, egressae sunt ab aqua, in unum locum profectae: consilium coegerunt belli mali. Considerantibus autem ipsis unde seditio, vel quis tumultus; Praeco venit ferens sceptrum in manibus, Tyroglyphi filius magnanimi Embasichytros , nuntians belli malam famam, dixitque sermon em. O Ranae, Mures vobis minitati miserunt, ut edicerem armari ad bellumque pugnamque. viderunt enim per aquam Psicharpaga , quem occidit vester Rex Physignathus . sed pugnate, quaecumque inter Ranas egregiae genitae estis, sic loculus disparuit. sermo autem murium in aures ingressus conturbavit mentes Ranarum superbarum. accusantibus autem ipsis, Physignathus dixit surrectus: O amici: non occide Murem, neque vidi pereuntem: omnino suffocatus est ludens iuxta lacum, natatum Ranarum imitatus. at pessimi nunc me accusant, qui non sum in caussa. Sed, age, consilium inquiramus; ut dolosos Mures deperdamus. etenim ego dico, ut mihi apparent esse optima. corporibus ornatis armati stemus universi summas iuxta ripas, ubi praeceps est locus. quando autem impetu facto in nos venerint, correptis galeis quicumque prope obviam venerint, in lacum ipsos cum armis statim deiciamus. sic enim illis suffocatis, qui expertes sunt natandi, constituemus laeto animo statim Murium occisorum hic trophaeum. sic locatus armis induit universos. Foliis quidem malvarum tibias suas circum cooperuerunt. Thoraces habuerunt viridibus latis a betis. folia brassicarum in clipeos bene aptaverunt. lancea atutus iuncus, unicuique longus aptatus erat, et galea cochleis subtilibus capita circum cooperiebant. Munita autem steterunt in ripis altis, conquassantes lanceas. animo plena erat unaquaeque. IUppiter autem ubi Deos vocasset in caelum astriferum, et belli multitudinem ostendens, potentesque pugnatores multos et magnos, et lanceas longas ferentes. qualis Centaurorum exercitus procedis et gigantum , suaviter ridens interrogabat: qui Ranis auxiliatores vel Muribus immortalium? et Palladem allocutus est. O Filia, Muribus nun quid auxiliatura ibis? etenim tuum per templum semper exsultant universi, odore delectati, et cibariis, ex sacrificiis. Sic dixit Saturnius . hunc autem allocuta est Tallas: O pater, non certe ego umquam Muribus, cum vexarentur, venirem auxiliatrix: quoniam mala multa mihi fecerunt, coronas destruentes et lucernas, caussa olei. Hoc autem meam valde momordit mentem, quod fecerunt. Peplum meum corroserunt, quod texui elaborando ex tramae subtili, et stamen subtile nevi, foraminaque fecerunt. at sutor mihi institit exigitque a me usuras: huius gratia irata sum. Mutuata enim subtextum, et non possum restituere. Sed veque Ranis auxiliari velim: sunt enim neque ipsae mentibus firmae. Sed me primum ex bello redeuntem, postquam valde defatigata fui; somno indigentem non per miserunt tumultuantes, parum oculos declinare. ego insomnis iacebam caput dolens, donec clam vvit gallus gallinaceus Sed age cessemus Dii iis auxiliari, ne aliquis vestrum vulneretur telo acuto. sunt enim cominus pugnantes, etiamsi Deus contra veniret. omnes autem de caelo. delectemur litem videntes. ut dixit, huic post paruerunt Dii alii, Omnes simul autem collecti venerunt in unum locum. 
 
AT venerunt Praecones duo signum belli ferentes. et tunc Culices magnas tubas habentes vehementer tuba clangebant belli strepitum. coelitus autem Iuppiter Saturnius intonuit signum belli mali. Primus autem Hypsiboas Lichenotem vulneravit lancea, stantem inter propugnatores, per ventrem in medium hepar. concidit ergo pronus, et teneras pulvere foedavit comas. Troglodytes autem post ipsum iaculatus est Pileona . infixit in pectore solidam lanceam. hunc autem cadentem cepit nigra mors, et anima ex corpore evolavit. Seutlaeus occidit percusso corde Embasichytrum : Artophagus autem Polyphonum per ventrem percussit, qui cecidit supinus, et anima membris evolavit. Limnocharis , ut vidit pereuntem Polyphonum , Troglodyten petra molari vulneravit praeveniens collum iuxta medium. huic igitur caligo oculos operuit Lichenor autem ipsius observabat lanceam lucidam, et percussit (neque aberravit) per hepar. ut autem intellexit Crambophagus , ripis profundis incidit fugiens. sed neque sic effugit in aquis, impulit enim ipsum. qui concidit, nec respiravit. tingebatur sanguine lacus purpurea. ipse iuxta litus extensus est, intestino pinguibus impetu ruens in ilia. Limnisius autem in ripis Tyroglyphum spoliavit. Pternoglyphum conspicatus Calaminthius in timorem venit saltavit ergo in lacum fugiens, clipeo proiecto. Hydrocharis autem occidit Pternophagum Regem saxo percussum per guttur. cerebrum autem ex naribus stillabat, polluebatur sanguine terra. Lichopinax occidit irreprehensibilem Borborocoeten , lancea impetu facto. mox caligo oculos cooperuit. Prassiphagus conspicatus pede traxit Cnissodiocten , in lacu autem suffocavit, comprehensa manu cervice Psicharpax autem ultus est socios mortuos, et percussit Pelusium in medium hepar. qui cecidit illi ante, anima ad infernum iit. Pelobatus conspicatus luti manipulum iecit in ipsum, et frontem inunxit et excaecavit, propemodum iratus est certe ille, ubi coepisset manu forti, qui iacebat in campo lapidem, ponderosum pondus terrae: hoc percussit Pelobaten sub genua. tota autem fracta est tibia dextra, ceciditque supinus in pulveribus. Craugasides autem ultus est, et rursus ibat in ipsum; percussitque medium per ventrem. totus ei intro actus iuncus ingrediebatur, et humi effundebantur universa intestina, extracta a lancea manu gravi. Sitophagus autem ut vidit in ripis fluminis, claudicans ex bello recedebat, et angebatur valde, saltavitque in fossam, ut aufugeret diram perniciem, Troxartes autem percussit Physignathum in pedis summitatem, qui celeriter, quoniam angebatur, saltavit in lacum fugiens. Troxartes ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, et iui incurrit rursus occidere desiderans. Prassaeus ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, venit per propugnatores, et iaculatus est acuto iunco: neque fregit scutum: tenebatur autem ipsius lanceae acies. 
 
ERat autem quidam inter Mures iuvenis filius, egregius inter alios, cominus pugnans, carus filius irreprehensibilis Artepibuli . Princeps ipsum Martem ostendens, robustus Meridarpax , qui solus inter Mures dominabatur pugnando. stetit autem iuxta lacum elatus solus ab aliis. iactabat vero se depopulaturum Ranarum genus bellacium. et certe perfecisset, quoniam magnum ipsi robur erat, nisi statim intellexisset pater hominumque Deorumque, et tunc pereuntes Ranas miseratus fuisset Saturnius . moto autem capite talem locutus est vocem. O Dii, certe magnum opus in oculis video. Non parum me stupefecit Meridarpax , per lacum trucidare Ranas desiderans, sed celerrime Palladem mittamus, tumultuosum item et Martem , qui insum arcebunt, a pugna robustus quantumvis sit. Sic locutus Iuppiter . Mars respondebat sermone: neque certe Palladis , o Iuppiter , potentia, neque Martis , poterit Ranis auxilio depellere diram perniciem. sed, age, omnes eamus auxiliatores: vel tuum iaculum moveatur magnum, quod Titanas sustulit horrendum operans: quo Titanas occidisti egregios ultra omnes, Enceladum que ligasti, et agrestia genera gigantum . Sic certe dixit. Saturnius autem iaculatus est ardens fulmen. primum quidem intonuit, magnumque commovit caelum sed postea fulmen, terribile Iovis telum, misit in volvens; illudque evolavit e manu regis, omnes quidem utique terruit iaculatus Ranasque Muresque, sed neque sic cessavit Murium exercitus, sed adhuc amplius cupiebat depopulatum ire Ranarum genus bellacium: nisi ab Olympo Ranas miseratus fuisset Saturnius , qui tunc Ranis auxiliatores illico misit. Venerunt autem ex improviso habentes incudes in tergo ungulis curvis oblique ingredientes, tortuosi, habentes furficulas in ore, ostripelles, ossei natura, lati humeros, rutilantes in humeris, blaesi, nervosis cervicibus, a pectoribus intuentes, octopedes, bicipites, manibus qui capi nequeant (illi autem vocantur Cancri) qui Murium caudas oribus incidebant, etiam pedes et manus. Flectebantur autem lanceae quos et timuerunt miseri Mures, neque sustinuerunt. In fugam ergo vertebantur. occi. debat autem sol iam, et belli finis unius diei perfectus est. ATque haec est illa Lacubus et Cavernis nota Maeonii Vatis Batrachomyomachia. Lector: in quam Olympiaden arbitraris incidisse? Multi multa coniciunt, plures omnino tacent. plerique annum indagare desperant. Existimant autem Principi Poetarum fidem habendam; SACRUM SOMNIUM, ex animo demisso venerandum potius, quam temerario ungue excutiendum esse. Quamquam nullus dubito, quin ipso Homero adhuc in vivis canente, fatalis haec pugna, cervicibus Graeciae magna ex parte iam incubuerit. 
 
De NOSTRA quid sentis? cui tempori imputatur? omne, an aliquod praesagium iam impletum. Equidem Bellum formidolosum, eventibus et mysteriis stipatum ante oculos latet. Saperdae omnia exploraturi, ipsi Delphos mittant Legatos, offerant tributum curiosi laboris. ipsi scrutentur, et Apollini (si domi sit) supplicent, in clara responsa sollicitando. Ego pedem hinc extrico. Quid igitur praefatus sum: me scienter fixisse signa, sub tentorio et aenigmate excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Ita est. pleraque non nescio. Et hercule, propiore coniectura assecutus, crediderim bonam partem huius Batrachomyomachiae fuisse a Bellis Punicis exhaustam. Ita lib 3. num. 4. ipse Iuppiter orans persuadet. possit videri Mausolus sustinere personam Hannibalis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibalis] &lt;/font , Mures Carthaginiensium . nam quid nigri semper et Mauri . Maurusii nominantur? Cur Mausolus lib. 3. num. 7. iactat Punicos astus, et multum Afri , etc. Ut contra Batrachos, veteres Romanos esse necessario intelligas. Physignathus furiosus et turgens, quid si Flaminius sit, homo temerarius, contra auspicia profectus? quid si M. Minutius aut Terentius Varro ? De Lacu dubitas? I vise Thrasymenum Lacum , et miraberis horrendas caedes Batrachorum. adi Cannas , locum palustrem, uligine obsitum et cannis, amica Ranis nomina. pro! qui acervi cadaverum. caesa eo proelio Romanorum quadraginta quinque milia, cum Paulo Consule et Senatoribus LXXX. consularibus atque praetoriis, aut aedilitiis triginta. quae nota sunt. Fabius M. Seutlaeum imitatus, Limnocharin Romam captivam liberavit. Natura et bona Caussa apud Iovem perorante, Maurorum vis elisa est. Hannibal, Scipionis Africani chelis incisus (cancri signum, ut quidam tradidere, corpori a genitrice impressum gerentis) ex Italia in patriam fugere coactus, denique miserando Fato occubuit. Quo Myocephalo quid umquam truculentius exstitit? in quas non formas se, indole Mausoli , mutare novas ausus, aliam semper aliamque barbam, et capillamentum novo mutavit. Dices: Mures senatum coegisse, consules adfuisse, lictores, fasces, secures, signa utique Romanorum , non Carthaginiensium . Respondeo primo: a Vaticinantibus peristases misceri: neque necessum esse, ut omnia in quocumque genere similia inventa, modo potissima exhauriantur. deinde Carthago aemula Romae , plurimis ornamentis tantae Reipublicae respondit. Hannibal omnino contemptor Urbis a se propemodum saltu superatae, Capuae in Campania , togas ritusque Ausonios imitando, in ludibrium dedit. Si interroger, quis Maurus Psicharpax submersus sit: quaerendum potius censeam, quot Poeni primo secundoque Bello Punico occisi sint; dum Sardiniam , Siciliam , etc. (micas scilicet Imperii Romani ) clandestinis furtis subtrahere certarunt. De faece militum ac vulgo non laboro. Artemisia Carthago est, cum mortuo Hannibale suo exstincta: aut tota Africa, submissis semper novis suppetiis, commeatu armisque instructa, furens instar Libycae Leaenae. Sed haec hactenus: nec plura: ne ingenioso Lectori diffidere videamur. At enim et sequentibus saeculis, non una Batrachomyomachia Orbi puniendo obrepsit. In Pharsalia simillima saeviisse videtur. Immo de integro veros Mures ac Ranas concurrisse, codem tempore, quo Gener et socer conflixere, docent Historici. namque tunc universus Orbis pluribus prodigiis laboravit. astra cadere visa. de caelo Capitolium tactum. pecudes locutae feruntur. sanguine et lapidibus pluit, pluisse etiam Ranis in comperto est. quantam Batrachomyomachiam, et civile bellum inde exortum facilius credo. tamen non absque caussa quaerendo metuit Troxartes lib. Mnum. 3. Si pluit aut cepis, aut, quod pudet edere, Ranis. Et vero his interea si titillet Animus ad ulteriora tempora non progressurus. potest tamen progredi. Sisto prius Synopsin, quam alium usum nostrae Batrachomyomachiae. 
===Synopsis libri primi.===
 
I. LImnocharis Ranarum Regis Physignathi soror, occasio prima belli: cum Psicharpage Musculo e lacu bibente, Fatis ita ferentibus, orditur alloquium, miscetque sermonem et aquam. 
 
Exiguae caussae ingentia saepe bella movere.
 
Unica vox secius accepta vicem classici fuit.
 
Tria verba armatos stravere exercitus.
 
II. Frater Physignathus intervenit, seu casu, seu saltu: ambigi enim potest. is, ut genium Hospitis ad ripam stantis irritaret, Regni sui delicias palustres, inflatis buccis fastuose iactat. 
 
Adhuc verum illud: Natura beatis omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti. 
 
III. Musculus luculenta Oratione, non minus suae gentis fortunam moresque depingit, et praefert multis Persicis parasangis. 
 
Non quod quisque habet, hoc bonum: sed quo quisque contentus est, hoc iucundum.
 
IV. Physignathus obficit subeunda Muribus discrimina; ( Psicharpage tamen omnia extenuante) Ranarum securam felicitatem extollit. denique multis utrinque acceptis et redditis vocibus, Stagni sui fines in Palatium, se in navim et Argonautam offert. 
 
Exeat Orbe, omnia qui metuit discrimina: vam Vitai his modus et ratio est, ut non secura sit ulla. 
 
Qui fit, quod plures malint esse miseri, quam videri! 
 
V. Nempe pretiosa invitatio et vanitas promissorum distrinxere adipatum ingenium curiosi Musculi. Auribus accepta oculis usurpaturus, trahitur cupiditate visendi. Mox Ranam navalem conscendit, experturus etiam suo damno Maris pericula, 
Sensim ad declivia fertur Mens blando pulsata malo.
 
Hominum vesana cupido Invenit naves, et monstra natantia vidit.
 
Ausus sese committere vento atque Mari, quidvis audet.
 
VI. Physignathus ab serpente (Balaena Lacus) emerso ex aquis conterritus; seu dolo malo, seu metu vano Subducit tergum insidenti Psicharpagi . is destitutus carina, medio in gurgite submergitur; Diis et Sociis in vota ac suppetias nequidquam vocatis. 
Iuste naufragio perit,
 
Qui non naufragium fugit.
 
Ridet Neptunus , Nauta deflente cadaver.
 
===Synopsis libri secundi.===
I. Posteaquam cari funeris tristissima percrebuit fama: Troxartes Psicharpagis submersi Pater, pene ultra Muris nigri vires, ira excanduit. 
 
Nam quae orba est catulis, quaeque sera est Tigris.
 
Hac et peior homo, cum furere incipit.
 
II. Cogit altero statim die, quamquam nubilo senatum, exploraturus ultricem sententiam. 
Si ulla in re deliberandum est, maxime ubi bellum suscipiendum: multo maxime, an inferendum.
 
III. Eum in finem coram sociis ferociter perorat ira magis et dolore, quam consilio agitante animos, bellum in Ranas decernitur, volente ac iubente S.P.Q.M. 
 
Cum surdae sunt aures, obstrepente ira, gratis cogitur senatus: et quid nisi Tiberiana ludibria exspectat:
 
Iniustum bellum Turcarum est, quod sumpto odio meditantur.
 
IV. Bellicae feruntur Leges. arma paraturi domum discedunt. 
 
Ubi nullis legibus ensis servit; ihi potius credas certare latrones.
 
V. Tertio die in campum descendunt, muniunt castra. censentur milites, furor et dolor arma ministrant. Formicis sua bilis inest, et Muribus ira.
 
Nil adeo vile est, quod se non vindice laesum
 
Utatur.
 
Recte quidam: Castra opportuno loco et in tempore munita, tentorium sunt victoriae. 
 
VI. Vastam multitudinem, sed capite, hoc est, belli Duce destitutam, prope in fatale dissidium scindunt duo nequissimi Myocephali : dum se ad duellum provocant, flagrantes ambitione Imperii. 
 
Quid prodest vastum Polyphemi corpus in antre,
 
Cum monstro horrendo, informi, sit lumen ademptum.
 
Quid faciat miles validis robustus in armis
 
Sublato Duce? sternetur, tumulosque cadendo
 
Implebit.
 
Numquam minus in bello necessaria Ducis praesentiae cognoscitur, quam cum praesens est: nun quam magis, quam cum abest.
 
Reges, florentia Regna qui vultis servare diu, prohibete duella.
 
VII. Iuppiter tumultum plebis sedaturus, in eligendum Imperatorem belli, excitat Mausolum . stupenda huius Regis metamorphosis, plectente Nemesi rapinas, eius oratio, electioque bellum promovent. 
 
Ut nulla cinerum virtus includitur urna;
 
Sed sanctas sequitur numquam revocabilis Umbras:
 
Sic etiam nigris haerent post funera noxae
 
Manibus; et vivos Fures monumenta loquuntur.
 
VIII. Tyroglyphus ferocis ingenii musculus, nomine Mausoli , Physignatho Regi Ranarum, bellum imprudenter denuntiat. 
 
Furiosus Legatus; etiam cum pacem offert, tuba canit, non facile mittendus. Refert, quis Martem ad convivium in vitet. 
 
IX. Physignathus irritatus superbe respondet. bellum acceptat. urit Legatum sarcasmis. omnem Paludem in arma vocat. 
 
Periculosum est, hosti quantumvis debili, in proprio Regno, minaciter deferre bellum. tenuis vapor, collectus primo in nubes, deinde etiam in tonitrua et fulmen e vadit. X. Ranarum arma spirantium votum ad Martem . 
 
Recte Veteres: Ante tubam fer tura Iovi , fac votae Gradivo . 
 
Impius miles, accusat caecitatis, ad se venientem victoriam. 
===Synopsis libri tertii.===
I. IUppiter Editor huius cruenti Muneris sive Batrachomyomachiae, accito primum Marti , mentem suam ludibundus explicat. 
 
II. Illi vero fastidiosis auribus propositum accipienti, Pater opportune salutare suae mentis aliud Decretum ingerit. 
 
III. Stomachantis Gradivi inflammata Oratio indignatur numen altissimis rebus ab omni aevo destinatum, nunc quidem ab Iove putidis Muribus ac Ranis bellaturis praefici. 
 
IV. Placando Marti Iuppiter Batrachomyomachiae mysticum spectaculum aperit. docet prolusionem duntaxat esse crudelissimorum inter homines conflictuum, qui ex Fatorum specula evolaturi, posteris saeculis ingruent. 
 
V. AEvi nostri ferrei non perfunctoria mentio facta, mire Martem exhilarat. 
 
VI. Acquiescit Mars consilio Iovis . Dii Deaeque, excepta Iunone , conveniunt in pensili nubium theatro. 
 
VII. Pallas a Genitor rogata, ut Mures tutetur in acie, ore rotundo abnuit. caussas affert. palmariam scilicet, a Myocephalis erosum summae elegantiae Peplum. 
 
VIII. Eius quantum reliquiae permittunt, Descriptio. 
 
IX. Famosi Gigantis huius aevi M. DC, tragicus exitus, et facta, in Palladio Peplo signata. 
 
X. Sed et Latona Ranis certantibus praeesse detrectat; nec immerito. 
 
XI. Indigna Veneris querela contra Musculos. 
 
XII. Iovis Pathetica oratio, Caelicolas accersitos docentis caussam permittendae Batrachomyomachiae 
===Synopsis libri quarti.===
 
I. TYroglyphus redux, exponit Mausolo Physignathi fastum et minas. vociferatur, omnia hostilibus in armis esse. tota Mauritania in defensionem et occursum excitatur. 
 
Iacta est alea: transivimus Rubiconem . Ante statuam Martis , diu et mature delibera: nam belli semel suscepti impetum sistere non cuius vis est. 
 
II. Utraque acies adversa sub teli iactum educitur, Physignathus princeps adoritur Mures. mutuis vulneribus strages accumulat primus furor. 
 
Aciem et convivium instruere eiusdem artis esse, scite dixit Paulus Aemilius . 
 
Primo congressu, uter exercitus superaturus sit, ne Mari quidem novit. 
 
III. Duum Musculorum Fratrum memorabilis caedes. Limnisii item et Polyphoni Batrachorum. Tyroglyphi ferro flammaque grassantis rapidi successus. 
 
Multa cadavera, et hostium quidem, non sunt signum victoriae. 
 
IV. Murium in pugnando secunda fortuna. Ranae turmatim funduntur. Limnocharis capitur. 
 
Fortuna ubique aliquid potest; in bello omnia. 
 
V. Scelere Lichenoris , Hypsiboanta tubicinem contra ius gentium violantis offensa Bellona , desertis Muribus, cum Ranis facit. 
 
Qua non videtur Deus, humanis interest: inquit Publ. Syrus Mimus . 
 
Vis miles Rhamnusiam videre? occide innocentem. 
 
Impietas cum gaudere vult, se ipsam destruit. 
 
VI. Physignathus collecto suorum agmine, secundum concionem militarem habitam, invectus in hostem, ingentem stragem Murium edit. 
 
Praesens periculum, cum exsorbendum est, perdit medium nomen.
 
Spes, devorata mente, spes est pertinax; Et,
 
Illicium honestae mortis, est ipsa desperatio.
 
 Necessitas extrema, est antecedentium fames. omnes consumit.
 
VII. Bellicosus interitus Artepibuli . quem Musculum incredibilis nequitiae, ex Thessalia oriundum, et ab unguiculis primoque furto magicis herbis nutritum, ideoque praefidentem in bello, Calaminthius insignis heros ex Batrachis, summa virtute sternit. 
 
Timoris arguitur miles, qui herbis, et non serro sidit.
 
Fortissimorum legio scribi potest, prudentium vix manipulus.
 
VIII. Artemisiae Amazonis pharetratae spectata laus in armis. animus et ferocia plus quam virilis. 
Feminarum est vehementer velle.
 
Femina in omni animalium genere crudelissimae, quod agit, satagit.
 
Est cupiditati et ipsa tarda celeritas.
 
IX. Troxartes senex. Pater Psicharpagis , pugnando Occumbit. Borborocoetes , alter Tydeus utitur belli successibus, et saevit. 
 
Dixit quidam: senilis ira, aristae ad instar rumpitur. 
 
In bello clemens est, qui nullum bis occidit. 
 
X. Ranae magna Murium caede facta, per aciem divisam ad ipsum Mausolum penetrant. Limnocharis captiva vinculis eripitur. funera. 
 
Nec ridenti Mari fidendum; nec irato Marti diffidendum esse; Quidam monuit. 
 
XI. Seutlaei Batrachi strenui bellatoris caedes. Mausolo ultima desperatione saevienti dehiscit tellus. interitus Duce Myocephalorum dignissimus. 
 
Quid titulos iactas, ferrumque nocentius auro victor ovans? sorbet tamen omnia denique fossa. 
 
XII. Ranarum in exercitu fremitus exsultans. Io triumphe! 
 
Nullum lucrum luculentius Victoria. pressis tamen manibus tenendae: nam ut fortuna lubrica est.
===Synopsis libri quinti.===
 
I. BAtrachorum triumphus ante victoriam, otium vituperabile, damnosa securitas. 
 
Victori timere quid potest? quod non timet. 
 
In bellicis nihil tuto contemnitur. 
 
QUIS HOC PUTASSET, aut vox est inertium, aut nimis felicium. 
 
Securitas victoris, victoriae est occasio. 
 
II. Artemisiae oratio Polemica. ca Musculi animantur et instaurant vires, numquam magis metuendi. 
 
Est aliquid, armata mulier, et loquens.
 
Etiam spei sit caussa, desperatio.
 
Fortitudo, quae deinde in nervum erumpit, ferrea est.
 
III. Ranae socordes inopinis armis obruuntur. Hydrocharis innocens cum nocentibus perit. Borborocoetes , Pelusius , Calaminthius fortissimi milites sternuntur. Rex Physignathus hasta confoditur. 
 
Omnia in bello valent, praeterquam una excusatio.
 
Virtutis est, victoriam consequi; ea frui, felicitatis.
 
Didicit Achilles et Dea natos mori.
 
IV. Mures crudeliter victoriam exercent, deleturi ipsum nomen Batrachorum, nisi Natura omnium parens, maiore quam tribunicia potestate usa, diris votis ac propositis intercederet. 
In tristibus mage serves quam in laetis modum.
 
Fulmen est, ubi cum potestate habitat iracundia.
 
Felicitatem frena, facilius reges.
 
V. Facundi doloris Oratio, quam ex visceribus Natura miserans effundit apud Iovem , et Ranarum caussam agit. 
 
VI. Repentinus Iunonis adventus, diuturniorem suam absentiam excusat, et perorantem Naturam iuvat. 
 
VII. Annuit Iuppiter Naturae precibus, impetum Musculorum sistere, et ferociam domare paratus, molitur fulmina. VIII. Ea Meridarpax insuper habet. vapore tonitrali nequid quam terretur, Myocephalus ipso Mezentio contemptore Deum improbior. 
 
IX. Hercules in protervos Mures clavam exercere prohibitus, sui ipsius probri materiam seminat. 
 
X. Dedignatus Iuppiter fulminare putidam Musulmannorum nationem; eam Cancri caelestis, fraternis cohortibus armati, occursu dissipat. 
 
Semper Iovis tali cadunt feliciter.
 
XI. Enimvero clypeis hastisque proiectis, fugitivi ex acie Musculi, in hereditarios hostes incidunt. Feles fame propemodum enectae, iterum tripudiant. 
Bellum inchoant inertes, fortes finiunt.
 
XII. Iuppiter prius quam spectaculo finem imponat, fabam ludificationis in Herculem commeritum cudit. Descriptio fulminis primae magnitudinis, et ex intimo Iovis thesauro deprompti. 
 
XIII. Hercules immani confidentia, hoc fulminis genus contrectaturus, sit toto fabula caelo. eiusmodi telum Iuppiter minatur, invito se, huius Batrachomyomachiae in modum Romani Muneris editae, notitiam publicanti. Phoebo negotium dat, ut Poetam tempori haec bella descripturum provideat. 
 
XIV. Offert se, suosque, Genitori Apollo . Simul tamen explicat difficultatem impositae provinciae: quando praesentiat paucitatem Vatum tractabilium, neque dedignantium, etiam humilibus et minimis reculis (Muribus utique ac Ranis) obsequium impendere.

==Usus Batrachomyomachiae ethicus, politicus, ac polemicus.==
 
CUm ex numerosi sententia Flacci ; Et prodesse velint, et delectare Poetae, eo scilicet ego quoque cursum direxi. Phoebo abscedente, simul a cantu color nativus mihi rediit; rapui nonnumquam deposita tuba calamum, et exploraturus sententiarum veritatem, defixi illum in certo versu; plurimum autem, ut quisque se obvium tulit expendenti. Quoties mecum: Mures istud ab hominibus, an hi ab illis didicere? Quie Homo colludit moribus Ranarum? Nempe hoc non inter Mortales etiam? erupi denique in hanc vocem: QUANTUM EST IN REBUS INANE! quam ab AEneatore Cupidine exceptam, praefixamque Poematis fronti notaveris. Verum tamen paucos Versus et paucis trutinavi. momenta consignavi stylo, nec Oratorio, nec Historico; sed ab utroque diverso, et in utriusque confinium procurrente reliquias poeticae tempestatis, tametsi languidae iam ac desinentis, dictio haec servavit. quemadmodum mare videmus post aestum, etiam dum sternitur ac detumescit, extremis crispari fluctibus: qui ad litora revoluti, sensim magis ac magis decrescunt, donec pelagus omnino, velut marmor, immotum stet. 
===Ex libro I.===
ATque ea volventi sese aspectabilis offert Limnocharis . fol. 64.m. Habes facem et Helenam huius quoque belli, femineum nomen. Et vero cui cladi, aut voluptas caussam non dedit, aut femina non taedam admovit? Sub Paride lusco staret adhuc Ilion. Unus Lenonis oculus, Asiae oculum extinxit. Rapta facies Adulterae, flammam sparsit, usque ad proximum Ucalegonta manantem. Vide item, ut Turnum concitet Lavinia , Antonium Cleopatra , sexus inermis armatos viros! Nuptialem chorum saepe Bellona duxit: Hesperum, Martis ferale sidus fugavit. Non loquor de raptis Sabinis . exempla recens a Venere rubentia considera. Anna Britannica Maximilianum I. et Carolum IX. Galliarum Regem collisit. Cum speraretur Thalassii limen aperiendum; Iani portas effregit furor. sonitum mollis Epithalamii, forte classicum excepit. Clotildis Clodovaei Filia, imbutum cruore suo sudarium, velut vexillum sustulit; Childeberto Chlotario et Theodorico fratribus, contra Almaricum Coniugem suscitatis. Elephantos fuisse credas? ita stimulati conspectu sanguinis, infremuere. conclamatum ad arma deleta Visigothorum res est. Sorori litatum excidio regni. Nulla, ut scias, aut rara Mulier, in cladem sterilis est. bellare si nequit, parit bellatores. Sfortiae Mater, viginti. Iocastae uterus, quantum nefas, quae monstra militum! Cur nostra venis ad litora Maure ? f. 64. m. Miratur Limnocharis Musculum Terrigenam oberrare litus palustre. Quippeni mirentur Nereides hominum potius insaniam, e pulvere ac natali solo, ad syrtes , et infamia naufragiis saxa properantium. Non lacus modo, sed et maria depraedamur. Quo vos Argonautae ? poterant Tritones alloqui. Quis furor est, emere mortem, mercari pericula tantis impensis! cava trabe suffulti percurritis ignotam viam. non novimus istud remigum genus. terra contenti estote, quid Oceanum incestatis? delectati terroribus, altum petitis, ut trepidetis ad vesperam. Caeterum dicta haec in ventum abit, quo propulsa classis secuit fluctus. Pergunt temeratores naturae, et Nymphis ipsique Neptuno insultant. Castor et Pollux sparsere nuces: alii dolia, lusuri cum Diis, velut Britanni cum Balaenis. Orpheo canente, in omnia discrimina itum. Tanti, ex auro putris ac scabiosa pellicula! Quid posteri? Columbus , Cortesius , Nonius Almaytus , Pizarrus , Magellanius , Serranus , Vesputius ; vincunt te puerum Iasona : vincunt Batavi , quid dubitas? Possis meticulosus haberi; et paullo audacior Piscatore, victum quaerente in cymba palmari. Ista Mortalium frusta in fluctibus ludunt, ut Schoenobates aliquis in fune. claudatur mare: Hollandi in terra velificabuntur. Mauritii Nassavii quadrigae, naves sunt dat curribus Austros. O quantis natura laboras prodigiis! Gaudeat Catonis umbra exempta rebus humanis. navigare numquam sustinuit flumen: at iam etiam in continenti debeat, rostrata rheda, supparis volantibus, anchora ad temonem appensa. Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? fol. 64. f. Ita comparati sumus. ingressi sermonem, statim cunas et genus in quirimus; quando virtus expendenda foret. prolabimur ad Ovum Ledae , ad Equum Troianum . Atqui vera virtus non cadit in terram, ut ceteri infantes: non involvitur fasciis; nullam gravat obstetricem. De pulvere surgit, de cuiusque cerebro, ut Pallas de Iovis vertice prosiluit, cum hasta et clipeo. Quid devolveris ad segmentatos toros, et prosapiam melius tacendam? omnis sanguis concolor. plebeius et regius. purpuram et tritam lacernam discriminat coctus murex. arbitratus est autem Miles aliquis, iniuria se affici, quod originem quaesivisset Imperator. Bellona , inquit, me genuit; Mars auspiciis Geticis lustravit infantem. Victoria nutrix fovit sinu; cadentem de Matre, clipeo excepit. ego vix auras traxi, et iam allisi vagitum umbonibus. Medius fidius, animose in paucis! Semideos, Phoebo que satos Hyperione , multa Commendant; blandi mores, concordia, virtus. fol. 65. m. Ranas omnes unus Lacus capit, nec in multa stadia diffusus. Duos saepe homines, non integrum regnum potestas Impetii consortem non patitur. Generum et Socerum, Magnum et Iulium , universus Orbis non cepit. Flevit Natura, ut ego quidem arbitror, ab funesto partu horum duum mortalium. risit ambitio, et se superari mirata est. Ut caesarem sua purpura tegeret; Patria, Cives, Senatus, et alter Senatus Cato, tingendae chlamydi sanguinem dederunt. iugulos parentum mucronibus hausere Filii, facturi viam Dictatori, calvo parricidae, ad Capitolium et Coronam. Vidit hoc mons Tarpeius , et intremuit. vidisti haec Roma , et oppressa indoluisti Audisti haec Rubicon , et cruento fluctu reversus ad fontem illacrimasti. Discordia laceravit inclutam gentem; et manus plenas trophaeis, in viscera triumphantium, miserabili fato convertit. exemplum ab AEvo dolendum. utinam unum. Mihi cespite parvo Exstructas Fortuna casas sine crimine servet Incolumes. fol. 66. m. Beneficium a Divis immortale accepit, cui regnator animus, etiam in casa, amplitudinem regni praestat. Caruit eo Lucullus centum hortorum possessor. caruit Macedo , Pella non contentus: extra anni solisque vias, Mundique Zonam victoriis ductus, an insania raptus! siste praedo gressum, et figulis Babylonicis procumbe. Quis Stygem tibi potandam dedit; ut denique disceres in sandapila mensuram corpusculi tui. Aurorae frena fatigantis? septem pedes longus iaces: vivens in solio habebas octavum? Quid humile tugurium, boni non praebet Cultori suo? elaboratum de dulci flore somnum; et purum, et gratum, et facilem, et iucundum: vitam illimem tam curis, quam vino sobriam; sana corpora, paci belloque apta. Ex Casa fortissimi quique Duces et optimi Consules prodiere. Trabeas ad stivam induit Serranus . Curius hodie messem collegit: altera luce, hostium spolia Capitolio invexit. illud Horreum vocasses victoriarum: nam hae ab eo, velut mergites accumulabantur Fabricius , Quintus, ante Boves steterunt vomere terram proscissuri, cum eos trepida Roma bello praefecit, aratrum urbibus inferre iussos. Tales tantique viri mapalibus egressi. In aulis regnavere Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font , Domitiani , Commodi, etc. immanes, ignavae, coronatae belluae, natae ad saeviendum, Patriam sedibus suis, si possent, eliminaturae. Hic totum possidet Orbem, cui natura, SATIS. fol. 66. f. Frugali rustico, ut dictum, casa Palatium est: Tyranno septem montes, instar nidi sunt. iunge Pelion Ossae : ultra tendent, aestuant sub laquearibus altis, et magno sumptu stolidi quietem, maiore emendam, arcent. quam utique non magna domicilia conciliant, sed reducta vallis, nemus umbrosum, madida virga, papaver, garritus rivuli. altior aedificii moles supervacuum spatium; multae divitiae, inutilis gleba. cui natura pallorem induxit, hominum furor aestimationem. Metalla nativam indolem secuta, fugiunt rapaces manus, et in cavernis montium habitant. quam feritatem humana cupiditas mollit, educit ac polit. Omni luxuriae instrumento aurum ab inferis arcessitur; ut fulgore vano deludat, terrore vero cruciet. Quotus est, cui Natura SATIS? Argento nectuntur Indicae trabes. lacunar consurgit electro, magnisque nugis stellatum resplendet. Nihil umquam audisti de Caligulae Flora et Floralibus? Nihil de Heliogabali vinoso lacu, temulentiam despumante suam, ad usque Bacchi contemptum? Nero profluvium impensarum, Romam suam inter Fabros sandapilarum decoxit. Nota huius gnome. Hoc agamus, ut nemo quisquam quidquam habeat. Omnium damno et rapina vixit. Pransurus, accubuit volubili Machinae, Astrisque dedit convivium, circum mensam balsamo stillantem rotatis. omnia vernabant rosis. Mensis Maius, in vincula sertorum coniectus, effugere non poterat olidum lasciviae portentum. Qui bonus est, bene natus hic est, etc. fol. 66. f. Nam solum nomen hereditarium est. Virtus cum iis manibus perennat, quos insedit, immobile sui possessoris bonum. Ad sceleratum aliquem Catilinam , aut Cethegum , Gracchum ve tunicatum non transit. Camillo satus, Brenni filium retunde, excussa bilance; et credam te Camillum. Odi Socraticos pluteos vacuumque catinum Pythagorae . fol. 67. m. Epicuraeus hic Musculus est; non facit cum Philosopho, qui ventri indulsit non omne legumen. Homines: quam vero vos sectam? plerique Aristotelem crepant, emunt Pittacon , Archetypos in pluteo servant Cleanthas . dicam omnia? Et Curios simulant, et Bacchanalia vivunt; ut recte Satyricus canit. Philosophus es? nempe Platonicus . ut quid igitur odisti meditationem mortis, domitricem voluptatum, exstirpatricem affectuum? Vera sapientia ficto gaudio non polluitur; neque sinit animum ad ignobile facinus deduci. obiurgat ignavum corpus, indomitum asturconem frenat: meliorem hominis portionem, immortalem, inferendam sideribus, calcaturam nubium quadrigas, subducit infimis rebus, et virtutibus excolit. Audit hoc Apicius, et laudat: sed praefert calidum sumen. Quid? quod plurimi manifestum exitium non horreant; modo noxia cupiditas expleatur. O philosophos! M. Antonium , illum humanae sapientiae pullum, nequam Caseus occidit. Alexandrum Severum leporina pulpa sustulit. Annaeum Serenum fungi suilli. alios Fungos quot alii fungi piperati interemerunt? Tiberium Caesarem frustum cucumeris corrupit. Chilperici saxonis gulam, ad ambas usque aures cibo farti, ipsa copia ganeae intertraxit. per fidem tuam narra; legisti talia et Muribus evenisse? Quid referam vires insculptaque proelia saxis. fol. 67. f. Vide, sis, gloriosum militem Plautinum . ostentasse robur et aciem, saepe damnosum in bello fuit. Qui sapit, Heroem ostendet potius provocatus; quam ut iactet illaudatus. Sed non replenda est curia verbis. inquit Maronis Turnus Senatum pacatus habe: campus a fulminante manu fumet. scitum Polemicorum est: PLERUMQUE NOCET IACTASSE TRIUMPHOS. Obfuit Dario , obiecisse barbaram multitudinem Pellaei iuvenis paucitati, sed animis et pectoribus numerosae. Cauti Duces, non facile extendunt exercitum seu minis, seu verbis: ne, dum hostem volunt pavidum reddere, faciant sollicitum. sollicitudo naturam imitatur, quid vis ausuram prius, quam passuram vacuum. descendit pronus ignis; volant saxa; turbantur elementa. nescio quid animus in angustiis deprehensus, nisi forte toto malo repente obrutus, puncto temporis suffocetur, divinum aliquid secum excogitet, ut evadat. Unde illud: MATER TIMIDI NON FACILE FLEVIT. reperies meticulosos, in praesenti discrimine, tigridis in morem ferocire; aut non morituros, aut morituros cum strage. Ruffinus , ille institor honorum. et trabeatum pavoris mancipium; cum subita ferri luce percelleretur, instaretque Stiliconius miles: vultu ad Arcadium converso; eripe, inquiebat, aut iuxta mecum peribis. Manes et sidera testor, haec cervix non sola cade!. nempe ita natura comparatum, ut ultimae vires animae, tamquam triarii, non ignavam mortem oppetant: siquidem oppetere cogas. Quando igitur hostem ad desperationem reducis; auxisti, non stravisti. finge victoriam: aut pene nulla, aut cruenta erit. exasperata necessitas se tota, et gladiis et odiis pugnat. in arena quid vis pro consilio et pro telo capit. Pugnamus aperto Marte quidem, caeco tamen expugnamus, et omnes Hausimus insidias, magna est fiducia Noctis. fol. 68. p. En strategemata Musculorum. qui vera et licita damnant; crude)es et improbi sunt. Insidiis nonnumquam opus, ut militi parcatur. utcumque Iulius Caesar Orbem inundaverit sanguine, suas tamen copias in tuto habuit. Capaneus , Hippomedon apud Statium ; inter Mures Artepibulus et Meridarpax funestique alii fulmen olim merituri, dicant: Nolo in hostem ire dolo. pudet abuti tenebris. Videar a sole, dum pugno. Imbelles post carecta lateant. Me tuba divulget, et arva tremant funera calcantem. Ita loquuntur, qui capulum maiorem manu habent. Crudelis vanitas, sontes triumphos Patriae ac regibus obtrudit. laudari immaniter vult carceribus dignus furor. vinci nonnumquam melius erat, quam ita vincere. Qui civium iugulis retundit ferrum inimici, suo nimium parcit. Rei, proscripti, parricidae, et qui amplius aliquid, quam Aegaeas insulas meruerunt, Hannibali militent: ut Carthaginiense robur servaret integrum, sociarum gentium in prima acie porrectis cervicibus, hostiles gladios hebetanti. Quanto mitius atque illustrius Imperatoris Tiberii Praefectus. cohibebat ille suorum impetum tantisper, donec Persae praecoci calore effusi, pharetras missilibus vacuassent. ubi ad ultimum inermes stetere sine nervo ac telo: gladiis acta res est cominus, quibus Itali valebant. itaque trucidabantur Arsacidae , ut statuae: immolabantur ut victimae. prudens cunctatio momentum attulit. taurorum est, cornibus solum fidere. consilium, latebrae, nox, flumina, silvae, colles, venti, bella iuvant. In omnem eventum Duces quidam praeparati, fortunam in potestate habuere. territi exsultarunt: pressi terruerunt. defuere milites? simularunt. amisere? dissimularunt. Titius Licinius ingenti clade affectus; quod noctu cadavera humasset, victori inter sua mane conspecta funera versanti, ceu ipse victus esset, ingentem terrorem iniecit. Itaque in fugam aversi terga pulsavit, gloriamque, quam galeae cristatae iam affixerat, sollerter detraxit. Quid Chares Atheniensis? nocte concubia multos ex arce emisit, iussos sub crepusculum lucis, inspectante hoste reverti, quibus visis, ceu nova subsidiariorum manu submissa, praesidium crevisse arbitratus Obsessor, de expugnatione desperavit. Numantinus aut Saguntinus aliquis Esuritor, hoc commento minime delectatus, stetisset aperto pectore pro moenibus, bustuarius in ferrum et flammam paratus. Ego praefero Cheretem, omnium veterum calculo: qui victoriam ingenio partam, bove Clitumni candidissimo; rubentem sanguine, gallo gallinaceo duntaxat venerati sunt. Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere Muscipula tectos Gyaris , parvaque Seripho . fol. 69. f. Adde Felem: et omnes Murium hostes numerasti. Potes etiam humani Generis numerare Musculos Felis ut pilas habet: Homines Dii, inquit Comicus. insuper Dea quaedam caecula et levis. Musculi lardo capiuntur: Homines nardo eneris, visco voluptatis, honoris fumo, vento vanitatis. Agnoscunt et oderunt Musculi suum Inimicum: stulti Mortales amant, defendunt, excusant. famosam illam, et totius Orbis fornici prostitutam pellicem Fortunam, omnes ambiunt: tametsi pueros deludit pomis; Iuvenes amorib9 torquet, viros pollicitis fallit, senes frustratur annis. superbe et crudeliter exercet Imperia: tamen amatur. emulget vota in ludibrium regerenda: tamen honoratur. floridi vultus meretricia amoenitas praefertur osculo virtutis. doli, creduntur munera. millesim9 quisque non evasit insidias occulta tyrannide saevientis adulterae: quando passim creditur; Eam irasci non posse, vel decipere non velle. Quo in utroque errore, ipsi barbati Platonis Pueri, vanae sapientiae pulpito, male fortunatum caput impegerunt. Ut ab hac Lena salvus sis. nondum cavisti dolosum Oratorem Mundum declamantem in Foro: nondum illecebras malesuadae Carnis; quam totiens audiveris nominari Muscipulam. hanc cave prae numellis et catastis, prae carcere, quod Tullianum appellatur: prae Lautumiis Syracusanis , Barathro Atheniensi , Ianua Charontica prae omnibus Labyrinthis. Mures, cavernas habent; castra, in quae conspecto Vatinio se recipiant; Homini quae suffugia parent, formosis ante ianuam gannientibus monstris? Falsis imaginibus luduntur oculi. prostat sensuum popina, turpesque nundinae Cupidinis, vendentis in philtro mortes. facile est incurrere probrum. Mures, Felem timent. Etiam homines quidam. quorum Antipathia obmurmurat. stringuntur naturae dentes in obviam. ubi odorati fuerint; liquitur animus, foedoque singultu praesentem prodit hostem. Cardanus ex eius aspectu mortis omen sumpsit. Quid Stygius Lavernio , quam ille Catus! astutus, inquam, et pavendus. Hunc Borborocoetes aliquis non expavescit. Quid undenae belluae (perturbationes animi) indagine corporis cinctae? hercule, silvestres et ferae. Vivarium utique ferarum est pectus, hominis, frementium in Appetentiae sede. Delectatio Siren, Dolor Hyaena, uno eodemque stabulo clauduntur. Mugit Amor, Europam portans cum tauris: rugit ira cum leonibus. Audacia tigrides antevolat. Philomela , Spes bona, dulce canit? sed Desperatio latrat, instar molossi , in rabiem acti ululant moesti Timores. tu omissis Musculis, miserere hominum. Pericles metuit umbrae suae occurrere. Theodoricus a capite piscis exsternatur. Sunt, qui nullum Crispinum tonsorem admittant. Dionysius Siculus , nescio, quid iugulo pertimuit. Referunt non sine risu Oratores ad Turcam destinati: neminem ullum puberem armatum, admitti in cubile Solymanni . formidat miser etiam Morphei sicam. 
prorsus, quem nulla maceravit aemulorum invidia. quae, cum omnia maiora faciat, quisquis ab ea non videtur, infra pumiliones est. scilicet laudari tantum cupis, idque consecutus es, ut te tui in oculis et amoribus gerant. inquire in animum; quo facinore meruisti hoc stultorum supplicium. eme talento civilis belli sarcinam, speculum, inquam, Othonis , visurus naevos; et si potes, quod manticae in tergo est. Laudant te omnes. dicas: irrident. indiguum invidia obruunt caeremoniis. Nihil umquam ciconiarum notasti, et aurium Regis, quem non nomino? Feliciorem arbitrarer, si cum innocente Catone saepius ad subsellia Iudicum-trahereris, domum stipante senatu, et bona Fama reducendus. Ita nempe natura fert: miserum non premimus quiritantem, lacrimis muliebriter conspersum praeterimus. in alterum furor, quem virtus et gloria cataphractum, theatro imposuit. huic armata gingiva et genuinus servatur. Mens ingentis invidiae capax, pandit sinum venienti calumniae. amphoram virulenti livoris, facile exsorbet Tricongius honoris. Recte etiam Psicharpax monuit: miserum non esse, quem discrimen et horror circumeant. Cos magnae virtutis, magna calamitas, gloria comptior surgit de pulvere, quam de pulvinari Geminatur decus inter quaevis pericula. etenim tunc vivere caste asperius, cum prompta Venus : tunc durius irae consulitur, cum poena patet: respondit Theodosius Honorio suo. qui in summa licentia non exerrat, potest Traiani pugionem, pignus bonae mentis, in limine Capitolii suspendere. Fecunda ministrat, Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beatis. fol. 69. m. Duobus elementis, alicuius Heliogabali gula non satiatur. terras proscindit, maria a fundo miscet, aeris penetrat meatus. Iovi cerebrum, Minervae olivam, Cereri spicas, Baccho vineam diripit. satias omne animal habet. solius hominis ingluvies modum nescit. nullius voti avaritiam castrat immodicus Petitor. inhiat immanibus immensum. de culina naturae conqueritur, velut nimis parcae. Sardanapali inventa laudat, inter rosas aestuans. alius crudum pavonem in balnea portat. hinc subitae mortes atque intestata senectus, Iuvenalis funera, lacrimis ac risu digna frugalis Epaminodas cum ligneo vasculo, et frustra Dentati in convivio, exoleverunt. Quotus iam Cato, exercitus sitim sua restinguit! atqui hic virtutis admiratione, etiam pene ebrium in sicco sabulo reddidit. Nare nequis? erimus na vis: portabere dorso fol. 69. m. Habes hic expressam imaginem Mundi Venerisque in vitantis ad flagitium. quam prolixo flatu Physignathus stringit regni sui delicias, quae non formosa videbis? Qualia dona feres? Psicharpax accede lacum idem occinit damnosa Siren voluptas. Quisquis es, subi nostrum nemus, in quo Gratiae ludunt, et Gaudia choreas agunt. manat vivi fluminis argentum, totamque Cyprum perluit: perspicui lapilli videntur a fundo. Aquae in amoris orbem confluunt, attritaeque pretiosis conchis, musico concentu solvuntur in bullas. propter ripas felix Hortus panditur, refertus aureis malis, sonorus loquacibus nidis. volucres delectae a Maio et Chloride docentur. enarrant dulcissime, quidquid didicerint. audias ibi continuo vel propempticon Alaudae, vel epithalamium Philomelae , vel lessum Cygni pluit floribus primae aetatis. candida synthesis liliorum perpetuo durat. etesiis clementibus mulcentur arbores. Zephyrus unicus colonus exercet areolas; et fecundo susurro crispat platanorum nutantium folia. omnia in Venerem vivunt. alnum affatur alnus. palmam palma salutat. in populorum brachia Cedrus inclinat immortale caput. Eo pervenire quid trepidas? Nare nequis, erimus Navis Vates Venusinus , Ocellus meus, numquid absque caussa, Navim, trabem CYPRIAM nominavit? secure navigant Mare, quos Dea protegit orta mari. Ego, inquit Cupido , docui natatus Abydenum Iuvenem praelusi scindenti fluctus concipe placidam mentem, Cymbamque ingredere ecce plantis aequor praelibo. sequere. Sequitur Novus Leander . vis eventum? alter Psicharpax submersus est. Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto Argolicam primus taedam deiecit in aequor. fol. 69. f. Et plus quam ferreus. Nautas, velut Reos laesae naturae damnat Annaeus . nempe mortes deerant terris, quaerendae in freto? felicius votum videtur cadaver instar tympani distentum. Alto iactari, quam in modum trunci rigidum iacere in pulvere? Quid denique possunt insanae cupiditati suae Remiges praetendere? Neptunus nos invitavit falsum est. succensuit ausis. Tritonem , quem decepistis, officio movit. Audax Iapeti Genus Vulcano negotium facit Tridentis totiens reficiendi. Alius nobis Orbis videndus erat. quis alius? cum tantum unus. Amentia fecit duos, cura humani ingenii distinctos. Charybdin indagavimus quam? ante naufragia vestra nulla fuit. a mortibus et demersis funeribus, ille Hiatus nomen accepit. Scyllam latrantem audivimus. tanta igitur lubido aut voluptas, terreri virginis succinctae canibus, immani voce? vertagi nostri non etiam latrant? Monstra Marina vidimus. immo intulistis. maiora non tulit pontus, quam quae continebat Argo . gemmas inquisivimus. Quanto honestius cubabant illarum matres in thalamo Tethyos ; quam cum vestra, in immerentes, incepit lascivire cupiditas. An non sic humeris Europam , naufragus inquit, Divinus, tulit ille suam trans aequora Taurus. fol. 71. m. Sera pereuntium vox: AT NON SIC Ardente Troia , clamare potuit Paris: AT NON SIC ardebat, cum Menelai Coniugem rapturus ordirer classem AT NON SIC Priamus sperabat. Idem Croesus in rogo clamat. Idem Marius inter Minturnarum paludes, mendicato pane solatus rabidam famem. idem Belisarius tribus obolis dives, sed lumine cassus. idem Gilimer ieiunus, quamquam coronatus Citharoedus. miserabilem vitam sub longa morte traxerunt in exsilio. AT NON SIC flantibus Favoniis. verso vento Fortuna vertit. Nostro AEvo, quoties clamandum est. AT NON SIC olim. Sunt et Lacubus sua grandia Core. fol. 71. f. Sunt, quid dubitas? sunt et lacubus et fluviis, Mari et terra, pace ac bello, domi forisque, sunt et securitati sua pericula. Nulli loco fide. in sicco mergi potes: in ponto pedem frangere. terreberis improviso, discrimina truduntur ex hora. irruentium malorum satellitio stipatur quaeque dies. mella mori cogunt. occidunt quandoque pharmaca, inficiunt aromata, in conviviis necat fames. Quod superest, mollem tumulum, placidumque Charontem (unde etenim Naulum daret?) et mitem AEacon optat Eminus, et stridet Carmen miserabile Lessi. fol. 72. m. Stridulum hunc lessum tibi ululatum puta, vane voluptatum helluo, bacchantium sociorum assecla, quorum palpo distringeris. volant festivae voces et acroamata immissa per aures, circum pectus deinde ludentia. laudant crispos et oculorum stellas: imo rebus illaudatis inveniunt encomia. ipsa vitia gypso oblinunt. Cum friges, algent: cum dixeris, aestuo, sudant. si nescis, arrodunt te Sorices, Euryali Nisi que tui. amicos arbitraris? muta nomen et Notos voca. iam quidem hilares observant nutum gratantur animoso vastatori famae et peculii, urgent, ut omnia oblimes, circumstant facibus. calcaturo pavimentum, supponunt onychen. scilicet sanitati tuae litant. ubi straverit morbus imbecillem: Medicus cum dixerit, actum est: diffugient, horrebunt, exsecrabuntur iacentem; quem stantem mille basiis perunxerant. Exi. vacas anima. exi catharma. conquiruntur praeficae. ceteri cado cum faece siccato, deserunt cadaver peiore modo, quam Psicharpagem Lichopinax . unus et alter a limine: Quod superest, mollem tumulum mitemque precatur AEacon , et stridet carmen miserabile Lessi. tu exturbaris non rediturus, ante Sarcophagum Fletus Hyaenae et lacrimae Crocodili; post, gaudia dolosa et incogniti Cachinni funebre chaos miscent. tu exturbaris non rediturus. Tamen ultor ab astris Immine, et nostram placabit Iuppiter umbram. fol. 73. p. Solacium innocentiae. sequitur a tergo Nemesis sontes. ex ossibus saepe consurgunt ultores. Selymus Ottomannus mortuo Baiazethi poenas dedit, in eodem Pago, ferro trucidatus, quo patrem veneno sustulerat. longum sit per omnia exempla ire, quae cum auctoribus sepelivit vindicta. Qui terret, plus ipse timet. iugulabitur ense, qui mactat gladio. circumstrepunt Umbrae vivum, non placabiles nisi alia umbra. Thessalia cadaveribus Romanis strata, semper ante Caesaris oculos versari visa est, ipsoque in eius pectore Obsesso latravere aliquid funereum, tot Senatorum Equitumque manes . Quisquis alterius vitam proicis, tuam venalem habes. facinus cruentum, ut omnibus sic occultum; tu nosti, tu carnifex tuus. Atqui solus scio: sufficit: iam pessimus homo novit. vulgabit. 
===Ex libro II.===
QUod loquitur, furor est, omnes sunt classica voces Extemplo concussi animi, etc. fol. 73. m. Mures bellum decernunt exasperati iniuria; Legis haec, et rides, qui legis. At enim hominum quae ratio pugnandi, quae caussae? pudendae saepe et madido cachinno dignae. minoribus momentis, atrocioribus odiis certatur. Non una Batrachomyomachia Persiam Graeciam que collisit. Haec insanientem adolescentulum ( Darii victorem) in Indiam transduxit. haec Philippum Patrem tota vita exercuit. subinde ex Apinis compacta proelia, exhausere provincias. Actum de crepundiis in publico armatorum Consulum consessu. VINDICANDI SUMUS, clamavere Romani . Nempe! quid diri accidit? num Capitolium novus Brennus accendit? num Iuppiter cum Iunone ablatus? num alter Remus contempto fratre Romulo transiliit fossam? Enimvero negant togati Patres. Cur igitur arma sumunt? Veientes , inquiunt, libaverunt Tiberim&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tyberim] &lt;/font ore profano. quid amplius? Berecyntiae Matris Aurigis leonibus evulsere iubas. Poeni , caput non aperuerunt transeunti Legato Hannibal in nostri Senatoris canitiem scomma dixit, etc. Itum ergo pedibus in sententiam. post, et curribus et castris. Ianus apertus, concussum armamentarium, sumpta saga; tota Roma in campum progressa est. Thybris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybris] &lt;/font arma vomuit restagnantibus ripis Irrisor Murium, has bellandi caussas, hos ride bellatores irride Xerxem . Cum ficus Atticas gustasset, per tremenda barbae suae fulgura iuravit, manu occupaturum terram genitricem nobilissimi huius fructus. Alias cum numeroso equite procubuit ad vasta flumina. (Sitim!) ebibit amnes, Nymphis ad incitas et siccum redactis. Mitius hoc sane, quam cum ipsum Ennosigaeum bene longis virgis cecidit; catenis et compedibus (audaciam! os hominis;) vinctum sub navibus stare iussit. Hic dives militibus, canus Puer, quae proelia gessit Salamine relicta? pudet effari. Irrisor Murium, irride Scotos et Pictos ob interceptum canem plus quam caninis dentibus, supra caninam rabiem saevierunt. irride Naxios . quos piscis cuidam Felestagorae donatus, ad interitum praecipiti via deduxit. Indignare Antigono aperta latrocinia professo. desipis palliate Saperda, respondit Sophistae offerenti libellum: qui, cum videas armis alienas urbes vexantem; apud me de iustitia disserere non verearis. in dignare Baiazethi , qui Feciali caussam belli percontanti, pharetras et tela in pariete suspensa monstravit, innuens: HOC IUS TURCARUM esse. Phalarim malemus et ignem, AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco. fol. 74. f. Cacoethes omnium periclitantium est, quocumque dolore distineantur: ALIUD QUIDVIS PATI MALIM. Phalaridis metallum non respuam, et quidquid mugitum exprimit: modo hoc, modo isto infortunio liberer. quae haec (malum) confidentia! tu Siculi Tyranni subire conspectum? nescis, quae admoto dictet periuria tauro? terrearis vel unica scena explicata. disce tuum sustinere dolorem; nec mutare velis. Est quaedam infelicis luxuriae species, in malis nulli acquiescere. Nauta in Carpathio freto iactatus, ferro perire mavult. Miles ad cornua in acie solutus, Mari se devovet et ultimis insulis. Surgit praeruptus aquae mons? voto mutato implorat fulmina. cadit inflammata Dei vis? tellurem sub pedibus optat dehiscere. Castra locant, ubi putre solum scrobs humida laxat, etc. fol. 77. p. Ea quisque sibi metetur aptissima. Musculi scite delegere. Castrorum locus universim commodissimus, ad quem difficilis est accessus, facilis discessus. summa laus in ponendis muniendisque obtigit Iulio Caesari . Stupet Iustus Lipsius hominis ingenium, animum ac vires. unicum latus fuit nonnumquam duum milium ac quinquaginta pedum. Crassus contra Spartacum movens, fossam trecentorum stadiorum struxit. Lacedaemones castra rotunda probarunt. praetulere Romani quadrata. hoc aevo magna industria, mira rerum facies, ars indefessa priscis institutis accessit. Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis, etc. fol. 77. p. Dispice et discute Panopliam Musculorum. valide se armarunt, ex merito sane ab nullo Hannibale irridendi; qui fulgentes alias thoracum et galearum bracteas, alitesque suffixas. saepius militari sarcasmo pulsavit. Statuas armavere vilibus telis Aquilienses : felici successu. Hic, Myocephali , in clipeos sinuarunt cornua fractae laternae, saevumque micant umbone rotundo. M. Antonius Triumvir, arborum cortices militibus tribuit, vicem scuti praetentos. viro forti, ensem et cassidem, vires et victoriam praestat animus. Animus est, qui vincit, qui vincitur. nolentem nemo subigit. Quisque sibi Mars : castus, etiam fortior Gradivo . talis non deligit gladium AEneae , stygia quem tinxerit unda Lemnius . Lacertis utetur suis, aut obviis pastoralibus truncis: maxilla inventa, si necessum sit. Optimus belli nervus, nervi sunt in corpore. Quid querno robore nato quernis sudibus opus? Ericus disertus, provocantem Tribunum crepidarum firmitate prostravit. quid facturus erat ocrea et calcaribus, qualia aetatis nostrae in cudibus finguntur. sit igitur deinceps et suber in honore, non tantum fraxinus, aut humano sanguine saturanda Cornus. Hay - Scotus , in bello aratrum, ceu machaeram, strinxit, ventilavitque hostium damno. Alius, cum arma inspicerentur, manum pectori admovit, arguens: ea, quibus ipse fideret, non videri ab amico; sentiri ab inimico posse. Mures bellantur honori. f. 77. m. Qui non? Honori Flamines praefecit Numa huic turis acerram Persae, Cilices suam messem offerunt; Assyrii suam. Honor ex virtute quaesitus, impellit stimulatque generosas mentes; implet, ornat: pulcherrimarum rerum inventor est. eius cupiditate ac gustu incalescit animus, suique fortius meminit, et desertis vallibus ad montes erigitur. Honor mihi vice scalae est, inquiebat ille claudus cocles: per singulos gradus admoneor triumphi mei. tolle hanc scalam e Mundo: et omnes Pyramides, et facinora excessura nubes sustulisti. Cor, animosi sanguinis fons, ut pumex arescet. collapsa praecordia instar putrefactae spongiae marcebunt. Quid tot saeculorum flexibus veterem Romam in flore conservaverat, quam speratus et quotannis innovatus honor Consulatus? Campus Martius excitavit ad proelia. Mons Euandrius&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evandrius] &lt;/font , Mons Palatinus , Tarpeia Rupes , fasces, secures, chlamys, cornicines, tubae, aquilae, victimae, Equi denique, qui candore nives anteibant, cursibus auras. Placet igitur Honor, inquis, et hoc scias: non in foro aut popina inter obsonia venalis est. ferro citius merceris, quam auro. At tu longa ilia trahis in otio, et gloriam sollicitas? Quiescis. si ut Regulus, in hostili captus Urbe, obses, in dolio clavis pleno; laudo. si ut Maecenas supinus; non item. Epularis: si ut Fabricius , ut Marsus et Hernicus olim, cum grandes fumabant pultibus ollae; laudo: si ut Lucullus Xerxes togatus: quid dicam? Non decessurus maiestati tuae; bibe, ut Cato in Africa: (stat, dum lixa bibit) salta, ut Scipio Africanus Romae : calca terram, sed vestigio Pompeii M. pedum pulsu Italiam excitantis armatam. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus Imperium ferret, sociumque educeret enses. fol. 78. m. Vastus exercitus absque Imperatore, Cyclopica mole, in se ipsum corruit, et suspirat in limo. Manus in se vertit corpus absque capite. Notus Iulii Caesaris sarcasmus. cum tenderet in Hispaniam , contra Petreium et Afranium , Legatos Pompeii M. Vado, dicebat, ad exercitum sine Duce. Profectus in Thessaliam , contra Pompeium , Vado, repetebat, ad Ducem sine exercitu. optimus enim quisque miles sub Legatis merebat Manus Capiti iungendae fuerant. Quis autem Dux eligendus? Musculi peritum elegere. Ducturus omnes, eligatur ex omnibus, inquiebat ille. sit e grege, modo egregius. id quod Carolus V. salutaribus exemplis et plurium triumphorum feracibus exploravit. Nulla aetas fortunae virtutique Ducis obstat. Scipio Africanus , Iuvenis; Gordianus , Senex electus est. Polemici INGENIO PRAEDITUM petunt subacto. mirentur hostes profunda consilia, ut contremiscant. FORTEM, sed nec audacissimum. audaciam tamen militum alat, praemiis invitet, temperet freno. CELEREM: sic properet, ut Cunctatoris nomen non reformidet; sic cunctetur, ut ne cunctentur Victoriae. CONTEMPTOREM PRAEDAE. O quoties in spolium cessit spoliaturus cadavera, eodem loco consepultus. UT FELIX SIT, Divi rogantur, nemo imperat; Virtus plerumque largitur. Ut CONSTANS, omnes optant. nocuit differre parato Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font . patebat porta Collina. DUCENDAE. Romae nuptiale convivium in Capitolio parabatur. Quale spectaculum! Si parvulus Hannibal&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibal] &lt;/font , ex victoria Coniuge susceptus, Heres Italiae Latia lusisset in Aula! DISCIPLINAM in primis, qui habenas accepit, severa prudentia conservet. Disce miles militare, Galba est, non Gaetulicus&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getulicus] &lt;/font , exclamavit Galba, Imperator salutatus. Adrianus tabernacula ex frondibus facta diruit: ne exercitus solis et imbrium impatiens, sub aulaeis et umbra, noxio torpore distenderetur. Quid stas ignave miles, aiebat Cato ad suum: imitare passus Ducis Serpens, sitis, ardor, arenae, Dulcia virtuti. Sit suus pugnaturis commeatus. sit sobrius cadus, olim posca dabatur. assuescant, potui, qualem iratus Danubius eructat, aut corniger Rhenus fremente alveo in urnam fundit. Romane Miles: Nilum habes, et vinum quaeris? dicebat Pescennius Niger , in Aegypto siticulosam cohortem solatus. Ebrius, et qui a vino trementibus oculis duos hostes videt, ne unum quidem superabit. At nunc omnia castra temeto natant. somno vinoque sepultis militibus, etiam triumphi stertunt. talis Dux Gildo apud Claudianum ; tales Gildoniani Milites, Marti risum et nauseam movere. Artepibulus enim vetitis temerarius armis Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli Provocat: ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . fol. 78. f. Indigna res et severe coercenda. privatae simultates, integrum pedetentim sternunt exercitum: bella, non duella laboranti patriae prosunt; nisi si tribus Horatiis permittantur, lustrales animas hosti propinaturis. Hoc ferreo saeculo gliscunt secreta odia. mittuntur chirothecae, tristia munera, provocatura in campum destinatum, caedes, tumulum. levissimis de caussis ad ultimi furoris exempla venitur. inscio Archistratego, obtentui quidem sumpta speciosi, revera vani honoris umbra, lasciviens mutuis stragibus ad usque infamiam iugulatur Nobilitas. cum in hostem eundum foret, fortissimus quisque desideratur, quem pridem vorago sepulcri contexit. barbarum hoc, et, ut sic dicam, Artepibulisticum : quo nequior Myocephalus ab Orbe condito non suit. In Turcas hoc crimen eat, Mauros que Getas que. parcius ista viris, quos infantes sanctior Rhenus lustravit. utere mitius ira, o pubes Alemannica . Mausolus dicor: Coniunx Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font . Cares Reximus innumeros, etc. f. 79. m. Scias hunc Regem fuisse tecti ingenii, celeris, rapacis, bellicosi; verbo, insignem Myocephalum. quod vivens moribus expressit; mortuus etiam metamorphosi et forma vestire meretur. Quando igitur neque nomen, neque vita abludit; recte tam Mausolus quam Artemisia marito concolor, venere in censum Murium, Fatis volentibus ad solium Mauritaniae elevati. equidem etiamnum in humanis obtinet, ut nomina quandoque praesagiant. Cur Iulius , Caesar dictus? a caesarie? an quia ex utero Matris caesus? an quia ab ipso undecies centena nonaginta milia caesa? hunc cruentum Carnificem, ab obitu, versum in sanguineum Cometen, credidit Antiquitas. Mausolum , in Murem migrare iussit ab exequiis vindex Rhamnusia . Sic collige. Nulla Mausolea cadaver innocentius reddunt. virtutes ac vitia sequuntur umbras suas. quibus quisque assuevit vivus, defunctus incubat. in iter tenebricosum unicus admittitur comitatus, male aut bene gestarum rerum. Compertum est, Avaros post mortem, longos digitos in thesauro versasse. Spectabilis umbra Superbi insedisse thronum visa; Militum maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font pugnasse. Quisquis feram, sub humani corporis figura occultat, tigridem, lupum, leonem, cerastam. Myocephalum; simul parca larvam amoverit, prodet et servabit aeternum, Hoc erat; quod Honorio suo Theodosius identidem inculcabat, Annales veterum delicta loquentur. Haerebunt maculae. quis non per saecula damnat Caesareae portenta Domus? quem dira Neronis funera, quem rupes Caprearum terra latebit In cesto possessa seni, etc. Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri. fol. 80. m. Solvunt, quae praesentius animum percurrunt. etiam saginati Gladiatores, dum caestum sumunt in manus, aliquantum metu crispantur. Alternus paullum timor et permixta furori consilia, praecedunt ictus Heroum prima sanguinis gutta visa, tum enimvero Tydeus fervescit. insitus pavor et temperatus, non flaccidos reddit, sed colligit vires; et retentas aliquantisper mittit cum foenore in auxilium fessae naturae. Gallum animosissimum perhibent, ad primum classicum, ventre soluto ad usque secessum fuisse compulsum: rediisse paullo post etiam metu exoneratum: more fulguris deinde pervasisse exercitum. Enceladi quidam alii et Bombomachidae, quorum corpora iurares adamante suffulta. ineunte pugna, sulphuris instar ardent et Vesuvii : in ipso congressu, cum standum esset consertis in ora gladiis. evanescunt. Viribus utendum est, quoties Occasio tempus Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverit. f. 80. f. Celeritas maturata consiliis victoriam in manu habet. Eam non arctant vincula, non fatigant iacula, non detinent apud Lyaeum pocula. Celeritati omnia sunt pervia. recludit arces, expugnat urbes, densissimos caedit hostes. Infelix mora, Occasionem quantumlibet capillatam decalvat; omnem nervum enervat. Utinam illud VENI, VIDI, VICI, etiam in nostris Vexillis legeretur. Nisi Dux siderum more, rotet in orbem exercitum; torpebit circa Polum et tardi plaustra Bootae . Rex olim Libyae creabatur, qui cursu victor. Aelius verus Antoninus , certo militum generi, alas pennatas imposuit: ut intelligerent, quo meatu iter confici vellet. Baiazethes lentum Ducem, sagitta transfixit, instrumento mortis velocissimo. Selymus filius, pacis quidem vitiis obscurus, sed belli virtutibus clarissimus, cum in omni opere, tum multo maxime in procinctu militari, exclamare solebat ad Commilitones: MATURANDUM, MATURANDUM. Clypeo Mausolus in altum (Quadra fuit) sociorum humeris super ora levatur AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. fol. 81. p. Veterum more. Claud. de Honorio , sed cum mox solita Miles te voce levasset. accessere fremitus militum, sonitus lituorum, flictus hastarum. Neque velim, mireris Mausolum in Regem electum, quando idem in humanis quoque rebus imperabat. Quid? nonne trabeam et servi saepe capiunt? Eutropius exsectus Leno, Mancipium catastae, vultum rugis non curis sulcatus Consul, exercitum effeminata manu duxit. Tamberlanem Scytham Pastorem, pastoria comitia ad Solium e praesepibus levaverunt. Iustinus genere Thrax , iam armenta, iam arma campo movit. Valentini Imperatoris pater, funes nauticos torsit. Marius ensem in Germaniam debellatam strictum ipsemet procudit. Quot a remis damnatae piraticae. Reipublicae clavo admoti, feliciter gubernarunt? denique si Platoni credimus: Omnis Rex e servis. Omnis servus e Regibus oriundus. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis Musculus ingenii, magna satus Embasichytro . fol. 81. p. Interest Reipubl. quis ad summas res conficiendas cum potestate mittatur. Bellum hoc Mauricum inconsulto decretum. Tyroglyphus stolide ferox Legatus, peius efferavit. Indoles assueta fragoribus belli, nihil quiete peragit. Suspectum est, quod cum tumultu geritur. finge alterum Regem nihil hosticum moliri: excitabitur in arma primum ore hominis barbari et importuni viso. Noster Tyroglyphus , qui verba non tam numerabat, quam fundebat e vagina, detinendus erat in castris. Alius mittendus pacatioris animi. Pessimam rem Adrastus fecit, quod destinaverat Tydea , virum impotentem sui, ad Etheoclem Thebanum . verbis immitibus omnia turbavit. odiis ex semine in culmum tractis, commissi denique Fratres implevere campos flagitiis, discordia ipsorum cadaverum, rogalem flammam et cetera elementa turbante. Iam vero tempestiva dicta, sententiae politioris iudicii minime vetantur. Orator lacessitus a nasutis, deludat paribus: ut tamen intelligatur plura in arcano servare, quam deprompserit: aestimeturque sapientia Principis, ex ore praesentis. credatur sane Persa, sed pharetram in corde gestet. Argute LACON , exceptus a Rege Demetrio scitante, An tantum unus? respondit: tantum unus ad unum. Placide LACEDAEMONES : Lygdamo tyranno audientiam neganti ob morbum; admitteret nihilominus: cum eo enim se non colluctaturos, sed collocuturos venisse. Ingeniose ANAXIMENES . Submissus a Lampsacensibus ad Alexandrum M. ut deprecaretur minas inferendae vastitatis: cum Rex viso Philosopho exclamasset, Abi: nihil horum impetrabis, quae petiturus es. intulit olim eius Moderator, tunc Legatus: Peto itaque, ut Lampsacum evertas. Caute ISMENIAS . adorari volebat Artaxerxes , ad quem mittebatur. Quid faceret alter? detrectaret? criminandi materiam, indignandi caussam dedisset tyranno. obsequeretur? tam servili pedum basio laesisset dignitatem personae, quam sustinebat. Annulum igitur digito detractum, et ex composito in asarota, ceu casu delapsum pronus iterum sustulit. Papyrius FORTITER. volente ac iubente P. R. missus, regem barbarum extrahentem responsa et in ambagibus ludentem, circulo per pavimentum ducto, ut stabat, circum scripsit; iam nunc edices, affatus, antequam te hoc orbe evolvas, quid denuntiandum statueris. AEmulantur veteris aevi decora, fortissimos viros, nostri aevi non pauci. quos tamen inter illum Machiavelli Pullum Hircocervum non censuerim, qui cordata contestatione pronuntiavit: Legatum, esse virum bonum, Reipublicae caussa missum ad mentiendum. Ille: quid haeretis riparum in margine viles Abiectaque anima. indictum Bellum omnibus esto. fol. 81. f. Omnia turbate Tyroglyphus , utique Musculus in fermento. non poterant odia componi? non transigi? non dedi Limnocharis ? non a Physignatho petitum funus reddi, a Patre Troxarte in caverna gentilicia tumulandum? sint sane hae nugae. interim de animalculis quaeritur, ut sciatur de belluis a Daniele visis. caeduntur canes, ut timeant leones. Quot Carolos numeramus, qui genio exemploque Quinti Austriaci , numquam priores armati, bellandi caussas, inermes semper expendunt? Nota eius vox: RELINQUATUR MIHI MEUM, ALIENUM NON CONCUPISCO. Notae lacrimae per ora manantes ante conflictum. Nota et virtus Herculea in ipsa pugna, impatiens non magna pati. Qui regna aliena lacessit, Extremum discrimen amat, nescitque decore Fortunam tractare suam. Sapientior odit Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. fol. 83. p. Nihil verius tota oratione sua Physignathus . Thesauri genus est, carere posse thesauro. tenet omnia, qui se ipsum. eo, quod quisque est, destitutus, eget universo mundo. vides argentum evisceratis montibus provolvi: quasi vero satietas effoderetur e terra. Illius centrum et latibulum pectus est cuiusque: inde peti debet. Aurea mediocritas, extra se aurum non amat. bibis Gangem , bibis Hermum : et tamen arent ardentque venae cupidinum tuarum. bibiturus ex illimi fonte frugalitatis, aquam plebeiam e profluente, contentus fagino poculo; sentires aliquid Pactolo dulcius. veriorem Tagum ex te derivare posses. Ad classicum pauper non trepidat. cantat audiente latrone: credit omnibus suae laetitiae constare caussam. Massicum non bibit. fateor. sed nec timet frigus, quod in gemmato cratere mistum, Massico calori pugnat. Non timet id, quod Antonio vomenti animosa Philippica obiecit, volvitur a prima, quae proxima. non timet boletum Claudii , post quem nil amplius edit. dum cepas et allia prandet, non timet rumpendum mullo ventrem, Divum amicus et conviva: quorum unica felicitas est, SATIS HABERE. Ignota, dicit aliquis, narras, hic vivendi modus Diis solum convenit. Egredere ergo e tua tumba, e memoria P. R. POMPONI LAETE: egredere nunc saltem e parvo sepulcro, docturus Orbem sincerae felicitatis modum, a se ipso impetrandae, laetus iste Agricola ad usque decrepitam aetatem Roma numquam egressus scribitur. crediderit extra illam, aut vacuum iam dari, aut non aliud, quam Romam esse. semper secum habitabat, quid cogitaverit, cum Fama devictas gentes, Istrum perdomitum, captum Rhenum , Carthaginem eversam vulgavit. Rumores hos aliter ipse non accipiebat, quam puer avorum narrata proelia, sensu vel non intellecto, vel neglecto Deducentibus aliis arenam Nili in Circum, et in ipsa Orchestra epulantibus, curavit ipse ex Romae nata segete coenulam: qua exacta se sibi dabat, ut nemini molestus; sic nullis curis interpunctus. Quid hae spinae nominis essent, per almam pacem, perque sanctam fidem nesciebat. latissime dominatus in casa, verae libertatis copia abundavit. Inclamantibus vicinis saepe numero Iovem Libycum Ammonem&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Hammonem] &lt;/font ; mirabatur, si alius esset ab eo, quem ipse candidum ac rudem ex salice colebat. Cum somnus, Deorum blandissimum munus, superfunderet se occupato, admisit indulgentibus oculis. Orto sole, super vomerem flectens, adoravit ridens ac benignum sidus, illique vicissim Bonum Diem dixit, securus Rogatorum petentium sportulas, quorum ingentem turbam vomunt palatia. O! te beatum vereque Pomponium laetum. Roma non egressus es: et totum Orbem possedisti. Roma non egressus es: et hostem (Cupiditatem) vicisti, quem Romani tui numquam vicere. Roma non egressus es: sed apud te hospitatae sunt Virtus et Virtutis comites, bona Mens et Quies. Roma non egressus es: sed ad te ingressae sunt Gratiae et tranquilla Libertas. Regni tui sines si aestimare Tyranni potuissent; illud dubio procul erant occupaturi. fixum igitur Physignati , tametsi iactantioris Batrachi stet Oraculum: Sapientior odit. Immodica, et votum non ultra extendit in orbem. Sic satus capulum iunci quassavit acuti. fol. 83. m. Exprimitur hoc gestu stata rataque sententia. Omen ex gladii capulo P. Cornelius Scipio sumpsit. Cornelius Centurio in creatione Consulis Octavii , admovens manum ensi, HIC FACIT, exclamavit. Caeterum spirat barbarum aliquid hic mos, et animi erupturi foras e corpore malesanum tripudium. emicat ira per genas, stricturis quibusdam, quasi procellis incalescens. tremunt inde nervi, abludit vena, raptim moventur manus. captiva Ratio detinetur in vinculis, nec audet comparere in aestu ac strepitu Sensuum ad arma concurrentium. fracta verba, maligno sono, non sine pulsu dentium attriti susurri, produnt incensum animum. Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti Altisonans. fol. 83. f. Nullum neque Veteres bellum inauspicato adiverunt. Sacra prius procurata. fibrae a Tuscis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Thuscis] &lt;/font inspectae. aevi Romani Carbasus lecta ex Libris Sybillinis . Notatum, quid addicerent aves, impertiret AEther. servatum de caelo. itum ad Pulvinaria Templorum, posita Lectisternia. Natura monet, Mentem humanarum rerum moderatricem consulendam esse. sed enim iam praevaluit in castris celebre illud AEgyptii Assentatoris: Rara fides pietasque viris, etc. Batrachi ante bellum Martem sibi salutandum putaverunt; desperati milites, Martis uxorem . hinc tardae victoriae aut cruentae; rari progressus, infelices remorae. Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab Ortu, Non audita procul de nube tonitrua vincant. fol. 84. p. Ad animandos socios, terrendum hostem. Macedones semper ingentem sustulere, repercussis et volventibus late campis ac silvis. implentur aures et animi oblivione periculorum demersi. Equus ipse dicit VAH! Solis Sybaritis in bello moduli fidium ac plectra placuere. Apage Paridis lyram, Achillis cithara sonante. Prisci clamabant Eleleu, Alalaze. 
===Ex libro III.=== 
TOrva genas quae nunc vario se nomine vestit, in silvis interque feras assueta vagari, Tunc habitura tamen constans Germania nomen; O quibus! o quantis franget ut adultera bellis. fol. 89. f. Non opus vaticinatione. rerum fides, et oculata experientia quatuor lustrorum, invitis oculis ingerit tetras imagines. credas Martem , Thracia rupe deserta, in Alemanniam migrasse, ibi stabile Domicilium fixurum. intestina bella committuntur, exemplo lugubre summa diu stare non posse, et fortunam bonam felices nescire pati. a primo Cometae fatalis exortu, qui anni decimi octavi curriculum foedavit, integra malorum cohors simul incubuit terris. Bella tonant, dubiumque quatit discordia Mundum. Semel tantum dicere memini Iulium exacta pugna: HODIE PRO VITA DIMICAVI. At enim nunc diutissime dimicatum est totis viribus, pro honesta morte. Supersedeo diffundere largioribus verbis tempestatem, quam ipse Iuppiter non sine palpando praesagio derivavit. Universim, Bella tortuoso ac multiplici ingenio praedita sunt. serpentis instar, modico quidem capite, non minantur pertinacem et duraturam vastitatem: caeterum immanem caudam trahunt, ubi spira exsolverint volumen. Quotus ex nasutis etiam argutisque Divinatoribus praecepit inchoatam Pragae calamitatem in tot annos porrigendam? quovis elapso, alium Iani vultum et sereniorem speravimus, delusi semper et in peiora servati. Spes scilicet sibi blanditur, se ipsam exornat et comit, ac dulcedine quadam solatiorum imbuit: ut quae optata desiderat, praesumat futura. Hactenus in circuitu ambulavit armatum Germaniae supplicium. hoste uno consumpto pullularunt novi, Lernaeo satu. unius defossum cadaver, inimicos deteriores seminavit. A proelio Pragensi , quod caput Hydrae secuisse videbatur, truncus in suo sanguine volutatus, quotannis protrusit infestiores exercitus. Miseria ius Consuetu dinis obtinuit. Gladio metitur seges. falce et falcatis curribus pugnatur. instrumenta pacis in pacem saevire coguntur. tristissimi bellorum comites, fames ac pestilitas, quod ferrum reliquit intactum, exitiali conspiratione dedere pessum. inedia non una urbs emarcuit, subtracta vespillonibus funera, in epulas versa sunt, pretioso squalore satiatura convivas; necessitate non vitio detestabiles. ex Sarcophago, velut e macello obsonium petitum, implevit improbos ventres, et stitit rugitus. plura scribere non iuvat; deflere licet. De Sene, cui mallem miserandam fidere Nympham , Pauca tene. vix ullus erit, quem sistere possis, Quem conferre velis. f. 90. f. Nisi fallor, IOANNEM TILLIUM Iuppiter commendat. hic enim rebellem Parthenopolim (miserandam utique Nympham ) vi expugnavit, fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. Atque hic Gallo-Belga Heros aevi nostri, gloria saeculi, Bellorum decus et voluptas, Ducum antecedentium effigies, posterorum exemplar, fortia agendo et patiendo, nulli Romane quidquam concesserit. Post Martis omniumque militum memoriam, non videantur castra illo meliorem maioremque habuisse. omnino inclutam canitiem ornatamque pluribus victoriis sepulcro intulit; pyramidali monumento BONAE FAMAE ante tentorium defixo. CORPUS quidem, denique saucium octavo vulnere procubuit, Ingolstadii acquiescens. ANIMUS tamen semper invictus stetit, et vel nunc etiam in Oraculis quibusdam polemicis vir fortissimus vivere censeatur. ea reperta sunt, ab obitu tanti Ducis, in militari palimpsesto, ipsius TILII signata manu. Placuit quorundam sensum e Gallico sermone translatum, hoc loco Romana dictione dare. Mens conscia Recti, firmissimum propugnaculum est. Proditorem non timet. Quid fortissimum? armata Virtus. Subdere DEO. sic eris insuperabilis. Quem sequitur calamitas? qui virtutem fugit. Victoriae momentum, a multitudine bellantium non pendet. vincit, non numerus, sed nervus. Quis hostis iniquior? quem quisque sceleratus in pectore portat. Humana prudentia felicius et fecundius germinat, quae radicem in terra non figit. Qui sibi imperat, Imperator est. qui aliis: potest esse. Divis proximus ille, quem laesum contumelia meliorem facit. qui offensus dicit, IGNOSCO. Invium, virtuti pervium. Sapiens nascentem hostem in semente suffocabit: nam crescere permissus totum campum occupat, non una messe exstirpandus. Qui iniquum bellum gerit, vincitur, cum vincit. canat lessum circum flebiles triumphos. Atque haec aliqua sunt eorum, quae probum illud os et probissimum pectus pari concordia scivere. Quae fato volvente sequentur, ab istis. Qualia nunc tecum Soror admolitur in Hebro , Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. fol. 91. f. Hoc Iovis FATUM. Ego praesente Hannibale tale quid effatus, metuere non immerito postem casum Gisgonis , quod pacis studiis nutritus, celeberrimum belli Ducem, quid agendum in acie, erudire tentasset; ab ipso valida manu de superiore loco detracti. Dispiciamus tamen, quid in utramque partem afferatur. 
 
MULTA occurrunt, Veterum gloriam bello partam, illustrius commendatura. Celeritas in conficiendis maximis itineribus, in tolerandis laboribus singularis constantia, caloris ac frigoris incredibilis patientia, vigiliae extractae in plurimas noctes, vitae et voluptatum contemptus, disciplinae militaris intemeratus rigor, inter temeritatem et cunctationem nimiam media, ingens animi fortitudo vigorque, qua aggrediendo Contumaces, qua resistendo Audacibus; inclutae demum victoriae, felicissimi et magnifici triumphi, albis equis dignissimi. seu milites. seu imperatores, seu proelia ipsa expendas; laudabis successus, miraberis eventus, praeferes pugnandi modum. non lubet ire per singula, aut excutere syllabum Martis . Unum illum nunc considera, quem Gaetula&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getula] &lt;/font Ducem portavit bellua luscum. Perfidiam plus quam Punicam , crudelitatem Hyrcanam semove: quid desiderabis in hoc Hamilcaris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Amilcaris] &lt;/font Catulo? Africa relicta, Iuvenis etiamnum, vix dum Imperator proclamatus, Alpium claustra impulit, transduxit elephantos, Latium inundavit peregrino agmine: et universam, de praeruptis cautibus cum hieme ruens, conterruit Italiam . non obex, non scopuli, non nives, non inter eas amissus oculus tardarunt virile propositum. triginta et amplius annis sub pellibus transigere visus hibernas noctes, munia Ducis et gregarii militis simul explevit, aequavitque vota maxima ingentibus factis. quemnam alium dabis et in deludendo hoste callidiorem, et in obtinendis victoriis. feliciorem, quamdiu Campanas vineas non vidit. Disce ex hoc Graecos etiam; Marathonium Miltiadem , sapientem Themistoclem , strenuum Pausaniam , ambidextrum Alcibiadem , Iphicratem severum, Thebanum Epaminondam , fortissimum Victoriarum Genitorem, transi ad Romanos , si vis: et specta mihi Catonem in Libyae sabulo provocantem Fortunae Caesaris que copias; Iulium Gallos Germanos que, vasta corpora, proterentem, aut equitantem in Thessalia . Duos nomino, centum intelligo, quos retro positos memorare longum foret. Stupore complebitur, quisquis Lipsio duce vel comite, Romana castra ingressus, hauserit oculis praesentius cataphractae Virtutis apparatum. mille leges, mille ordines servabantur. Togam defendit Sagum. responsa senatus deferebant Aquilae. decreta Curiae promulgarunt litui: placita Patrum sancte venerabantur morituri pro Patria. Pensa milites. Frugalitas, viaticum erat convasantium; peritia natandi, navigium; cuiusque manus, latus et terga, immanium armorum vehiculum. secabant flumina, tranarunt torrentes, amne et glacialibus adhuc crustis rigentes inibant praelium, tanta plerumque contentione, ut in Pharsalia civile bellum portante, terrae moventis fragorem nemo unus notaverit. Quid? quod maximas urbes, propugnacula firmissima obnixi occuparint summa industria, non iis instrumentis usi, quae quidem praecipua laude, nostra aetas sibi adscribit et iactat. Disponuntur hac tempestate curules e fusili metallo machinae. quid deinde? caruerunt illis Prisci. quid tum postea? caruerunt tristi invento, sternente duntaxat Heroas, non probante. AEnea tormenta tonant. esto. quoties errant hi Ioves toto caelo, casso iactu, vano murmure, vasto molimine, magnis impensis, inutili sumptu. Atqui moenia quaevis transverberant. esto. Veteres ingenioso assultu, scalis, ariete, testudine, turribus turres superarunt. confer illorum eductis coctili bitumine muris pinnas nostras: nidi hirundinum erunt comparatae. Tormenta puncto temporis omnia sternunt. nempe, si non exerrent, si in tempore exonerentur, si globus non praevideatur, ex fumo, sonitu, flamma. Veterum catapultae, tragulae, phalaricae, fundae cumulatissimas edidere strages. adde: quod sagittarum more, quas vibrarunt, velocissimi duplicaverint victorias. cum nostros milites, grande hoc ex pluribus metallis conflatum chaos remoretur. nimirum dociles pari passu sequi, mox tarditatis infamia laborant. nam in exitium reperta moles, trahenda immanibus plaustris, vicenis, quater denis iumentis; quod tetra nihilominus luctatione vix e luto promoveatur; praefecti tormentariis molitionibus, simili ambulationi assuescunt. reptant ad pondus. fiunt armatae cochleae, occasione bellandi neglecta, vincendi praerepta. Sed tormenta discerpunt aciem. Ita est. proceditur in campum. stant ex adverso sexaginta milia delectorum militum: canunt tubae. omnia ad internecionem et duraturum conflictum spectant. simulatque praedictae machinae exercentur, et flammatae pilae lacerant alas, aut feriunt cornu: retrocedit agmen, dispicitur fuga, quae cuique proximum est, aufertur et vanescit. Romani pedem pedi contulere. pilo in hostem iacto, vultus impegere vultibus, galeam galeae ad gladios ventum plerumque est. nudo ferro iudice absoluta caussa belli. ibi exaudiri cuiusque voces, et polemicae conciones Ducum; spectari probata virtus, animus, ingenium. Debilior aut timidior superatus a fortiore; arbitrio victoris animum vel collum securi submisit. Ibi quernis, obsidionalibus, laureis, muralibus Coronis locus. albentes ossibus Philippi , Arva Leuctrica&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Leutrica] &lt;/font . Mantineensium , strata cadaveribus confestim diiudicarunt fortunam exercitus; facileque patuit ex grandi alterius plaga aut internecione, uter victoriam reportasset. Quando vero pervenitur isto aevo ad hunc caesorum numerum, aut funerum acervum? viginti milia caesi, vix umquam desiderabuntur. decem milia triumphum absolvent; non nisi velitatio Cannensis aut Salaminiae cladis. Caussa. timidissimus quisque, de fulminatrice quadriga, glandes et saxa eminus in fortissimum quemque contorquet. cum terrore ad fugam incitante pugnetur, raro vitalia secantur hostis, ex sparsione recollectus denuo, et tristius, et potentius insultat. tonamus, salit sulphur, vibrantur glandes, pulvere nitrato caelum ardere videtur. Saepe tamen ignavia et caecitas, furor et tremor, praeceps audacia et haerens vestigium; et scelus et virtus nube involvuntur eadem. Haec pro Veterum ratione pugnandi. ITURUS in sententiam Iovis , brevi respondebit, Ironicam videri comparationem: quae veterem Militiam nostrae serio praeferre velit. sciri illorum strategemata laudarique: porro honestiora et pulcriora quotidie inveniri. Hereditatem Maiorum, non esse diminutam, sed celebritate nominis, retumque novarum gloria auctiorem. Quaedam Priscis usitata, superstitiose idcirco non retineri; quod defectus vel ipso neglectu, vel accessione felicioris in venti compensetur. tristi invento curulium Machinatum, quemadmodum loquuntur, dissipari cuneos, in fugam agi obsistentes; Victoriam tamen hoc ipso nomine comptiorem advolare, quia minore copia sanguinis respersam. orchestra belli, campus est, inquiebat Epaminondas . illum sane miris spectaculis illustrant neoterici Bellatores; longe lateque omnia terrifico flammarum vortice, et aures fulminis voce implent. Sit diris devotus repertor Siculi Bovis. laudabitur tamen ille, qui inclusus utero, nullum mugitum ediderit forsitan et Phalaris commendabit. ita, licet non probaretur Inventor et Artifex tonantium machinarum in bello; saltem eo maioribus encomiis efferendi forent nostri, dum cavent, dum tantam vim eludunt, dum et Iovem fallunt; quo facilius est telum, quam fulmen evitare.  Romani pilis usi sunt. lusisse dicas. Germani serii, nec vincunt, nec oppetunt ignavo modo. Veteres strinxere gladios. Germani omnibus armis utuntur, omnibus periculis expositi. nihil tam arte munitum est, tam situ horridum, tam inaccessum loco: quod subduxerit expugnationi aut calliditas, aut industria, aut terror. De Ducibus non laborandum. optimi cuiusque aevi numerari potuerunt. huius, et numerari et aestimari merito possunt. Si per Fata naturaeque leges liceret, viserentque ad nos ex tumulo vel Hannibal vel Scipio : obtunderentur aspectu tot novarum rerum, cuniculorum, consiliorum, strategematum, munitionum, etc. et vero libere faterentur, tempore, quo ipsi congrediebantur, Romanum Imperium vagiisse in cunis; iam pugnare in campis, etc. 
 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, Anguipedes inter quondam summosque Gigantes Principis. f. 94. f. Expende, quae Pallas suo peplo inscripsit: quae vera si sint, convincitur Belartus immanem Gigantomachiam exercuisse. Stilico et Ablavius eadem vestigia cruentarunt. O ambitio! quam severe torques tuis annulis insertos! Quorum pectus insedisti, eiciunt humanos sensus; in belluinam degenerant. dediscunt in dolere calamitatibus aliorum. ut vel RADIUM Coronae regalis acquirant, auferre tentabunt e Mundo SOLEM. prodigent vivos: abutentur occisis. Talium aliquis, secreta consilia coquet, quaeque optabit etiam a Diis nesciri. Quantus Artifex dissimulandi! plorabit, pallebit, miserabitur, ridebit. quid vis tentet, dum regnet. Gaudia subsultant in corde tyranni, rapta de rogis, et crinibus, tumulisque furiarum: sed cito in praeceps subvertenda. Tacturo nubes discedit tellus, arma, claustra scopuli revelluntur et patent. Scelus produnt oculi, nutus et nictus dum tacet, clamat; dum negat, affirmat; dum blanditur, furit; dum parcit, saevit; dum se excusat, damnat. Ut si in Eleusino Sacro arcana abdidisset, penetrarent tamen aliquando in apertum aethera. Animus sui carnifex, odit, quem punit. In talem ignaro Iove tonant nubes; invito Marte stringuntur gladii. Quidquid Iustitia rapit, fit telum. errant quidem nonnumquam opiniones et susurri, suspicantium iacula: verum ubi Fata direxerint arcum, Scopum tangunt. cadit denique ambitiosus indebitae gloriae competitor. immolatus Desperationi, aram, pavimentum, mensam, cubile, lectum cruento pulsat vertice. In oraculi modum accipio duos versus Satyrici: Ad Generum Cereris sine caede et sanguine pauci descendunt Reges, et sicca morte tyranni. Scitu, et in vestris etiamnum mentibus haeret Terrigenum furiale nefas, dira ausa Tiphoei . f. 97. m. Expende Iovis orationem, eamque, si placet, immutatam nostri moribus aevi accommoda. Quod dedecorant Athei, et, qui per Antiphrasin Politici dicuntur. hi in omni flore virtutis, ungues sunt. Honestum detruncant uno ictu. apud ipsos nulla futuri mentio: toti praesentibus immerguntur, maluntque vivendi caussas, quam vitam perdere. Quid facias in horum consortio? Negant Numen humanis rebus aut interesse, aut curam intendere. Negant subterranea regna, maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font et stygio nigras in gurgite ranas. affirmant scelera quaedam esse Reipublicae utilia. regni caussa quid vis audendum. conchylia, risum, lacrimas, verba, caeremonias. dolis et Sinonianis fraudibus deaurant. Quanto sudore cavemus, Ne leges Natura suas violata queratur. f. 97. f. Nihil scilicet improbis sapit, nisi e culina nequitiae et popina luxuriae protractum. Carpit luxus Novembres rosas, et si quas Ianus sui Mensis capillamento innexuit. Quas Maius educat tepore verno, creduntur rus olere. AEstate, pretiosa glacies in Indicis carchesiis natat, rumpitque bibentium viralia. Ocreae et naves, pocula fiunt, cymbia cymbae. Aper cadavere venatoris emptus, pisces Tritonibus furto ablati, aut per vim erepti, excussa flentibus Nymphis corallia delectant Commodos. Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: Disceret invidiam tumidis avellere votis. f. 98. p. Mortales: credamus Iovi assueto imperiis. Ego sic sentio: Labore et cura, velut duabus columnis Regna fulciri: quarum pondera si regnaturo nota forent; vix ullum sceptro manus admoturum. Ambitio, etiam ex hac parte, tenebricosum crimen est: exerrat Andabatarum more, et in omnes scopulos impingit. tormenti sui dulcedine consumitur. POMPEIUS M. agnovit Gloriae suae trepidantis vertiginem: adhaesit tamen, ab ea usque in Thessaliam propulsus. THEMISTOCLES aiebat, malle se ad sepulcrum, quam tribunal ire. Sic fatus, ivit ad tribunal, vespillone: relicto. ANTIGONUS ad filium: Intellige Regnum nostrum, splendidam servitutem esse: quam tamen non abhorruit. libenter servivit, basiavit sua vincula, et catastam ex ebore defendit. SELEUCUS : si sciret vulgus, quibus curis integerentur Coronae, eas ne humo quidem ullus sustollere dignaretur. sic fatus sustulit, sublata redimivit caput; ostentavit illigatam Persico nodo caesariem. aemulum finge purpureae fasciae imminentem. struxisse insidias: quid non irarum alter protrusurus erat, vindex rapinae. tam parum facta verbis concordant. Sapientior CAROLUS V. Imperium Rom. quod inclinata vita sensit onus, etiam re ipsa deposuit in humeros fratris Ferdinandi ; Regna, in Filii. Philippe Princeps : admitte augustissimas emeriti Patris preces: potes lacrimanti credere, SERIO FUNDI. tibi Aquilam, tibi Austriam , tibi Gangem commendat et Indum . DIS genite ac geniture Deos, succede labori. Dira petunt, non casta satis, non digna mereri, Quaeque palam nollent. Plebis constare Tribuno. fol. 9 s. m. Persius Poeta explicat. petuntur hereditates viventium, squalores coniugum, triumphi ex devicta pace reportandi. Quale votum Lamiae Romanae ! Iano et Vestae supplex, stetit ante aeram; nec turpe putavit pro cithara velare caput, dictataque verba protulit, ut mos est, et aperta palluit agna. Quale Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font Caesaris votum! quod audisset ruinam Theatri Fidenatis , Imperium Tiberii reddidisse famosum: optabat et ipse Consulatus suos insigni aliquo et decumano malo nobilitari. itaque si calcato Lunae vultu. Solis pulcherrima facies laceraretur; si curru excuteretur Arcturus: si Roma suis convulsa sedibus abstraheretur in Africam : si migrante Thybri&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybri] &lt;/font nutaret, Capitolium exsultaret haec bellua sub ruderibus, mitius utique Caligula . optabat innocentissimus vir, conserta totius humani generis colla, in una cervice stare; sua, hoc est, Caesarea rhomphaea demetenda. o manum! o mentem! o votum! Tyranne, tene votum, et muta sensum. omnium improborum iuguli, tuo misceantur; ut annulosum, tamque ferax in fata, totque sceleribus ferruminatum portentum, uno ictu amputetur. natura manu, Astraea ferrum, Deus vires providebunt. 
===Ex libro IV.===
ET tam intra iunci tactum Bellator uterque Stabat, et erectum tentabat figere peilum. Primus in adversum fertur Physignathus hostem fol. 10 o. m. Ranae bellum ordiuntur: in prima acie Rex, et fortissimi quique ex Batrachis. Aliquot iterum quaestiones Polemicas intersero, ex decursu praesentis Batrachomyomachiae solvendas. HAnnibal , Pyrrhus , Alexander , Decii invaserunt: Marius item Cimbros ac Teutonas incursu fregit. Fabius Cunctator , aliique non pauci sustinuere felicius. Censeo hostis ingenium explorandum esse; ferocem, et, si copia pugnandi detur, usurum bona fortuna, frangendum mora, praecipitem spe deludendum, vel admissum tribulis induendum. Callidus astu contrario retundatur, occidere quidam, quod propeti infesto agmine, omnes copias explicassent. naso primum, deinde et collo, suspensi. Atqui semper extrahere occasionem conflictus: utramque aciem, taedio, iniuria et fatali languore consumit. Verum, nihil aeque ad Victoriam facit, quam hostis ingenium, mores, assuetudines, animique perturbationes habere exploratas. quippe iis perspectis, velut indole cognita ventorum, vela bellicae fortunae, malo deduci aut expandi possunt. Duo superioris aevi fortissimi Duces, durantibus indutiis, ut facere amant milites, convenere ad amicum et hospitale convivium. poscebatur poculis: caeremoniae quaesitissimae non deerant. secundum epulas, latrunculorum ludo se admoverunt, acie decussato in campo instructa. Scaccho ludebatur mirificus in hac arena praeliandi modus. Stat procax Regina, munitur Rex, fundantur turres supra elephantos: antecedunt Velites Rustici in nigro gausape, in albis sagulis classici vicem, summum silentium est. perdit enim hoc genere certaminis Amyclas , qui plurimum loquitur. Mens et manus negotiosa militem circumagunt: tubae non audiuntur. spectator rimosus si in susurret, incusatur ut proditor: saepe excussissimo colapho, in malam rem et Maeoticam&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moeoticam] &lt;/font paludem abire iussus. itaque iusto certabatur ordine. Hic, sagacior unus alterius indolem discere, calore nimio periculosam, impatientem morae, indignabundam; verbo, hominem, nisi pudor obstaret, uno congressu motuque manus, Regem Reginamque in barathrum proturbaturum. AEmulus interim connivere, imperare affectibus; subinde cedere; modo insequi, proritare et premere, spem potiundae Amazonis facere: ubi vidit anhelum, iam iamque prensantem: repente e medio campo Camillam subducere, arcere hostem. praesidium obicere, aut infamem victimarium servum ex Mauritania . denique moliri insidias, et spectante toto exercitu, frustraque obnitente, Regem circumventum ad deditionem cogere, stricto acinace supra verticem canum intentato ingens luctus et desperatio in Castris: ut arcu, sagittis, ac vestibus etiam Regina spoliata, obvoluto capite supra scutum procubuerit, Sic quidem se lusus habuit, et triumphus equitis cornu obliquantis,(utique in hac palaestra spectati roboris) penes quem summa victoriae stetit. Ludentium vero diversa facies. nam neque victus irae poterat moderari, neque non accusare Fortunam suam; quae tam florentes catervas in Campo Martio prostituisset. Victor, eadem frontis scena mimum continuavit. ut occultaret felicium consiliorum rationem: in bello, dicebat, casus valent. ignavia mea vici, an forte ludibrio reservatus, et ab hoste parcente irrisus! scilicet alias desperaturo, et imperitiae damnato, iocus indulsit. plerumque cum initia pulchre se habent, finem furiae strangulant. Simul his, alterum classicum insonuit. Vidisses priore proelio subactum, omnes vires exserere; iam incenso animo novi discriminis aleam subeuntem, et ignominiam aboliturum. quo in congressu, non tam movebat milites, quam diris devotos et sub furcam Caudinam mittendos, rotabat male feriata manu, permissus frui dolosae simulacro victoriae. Quibus rebus utrinque confectis. discessum est. elapso mense, simulatque indutiae exspirarunt, iterum ad vera arma conclamatum est. Qui in potestate habuit impetus, eadem prorsus arte bellandi, vicit furiosum adversarium in campo, qua prius sollicitaverat in tabula. id, quod multo post tempore, amicis ipse narravit. Unde discere habemus, magnum momentum adferre, perlustrasse Ducis animum. qui, si immodicus sit, efferus, praeceps; si nimium indulgeat tumultibus mentis; seu inertem, seu strenuum moveat militem, Fatis trahetur ad fossam et interitum. saeptus gladiis ac cohortibus, instar agitati trucidabitur tauri. Fabius Maximus hac scientia usus, exsultantem Hannibalem fregit: Scipio denique Italia submovit. In hac Batrachomyomachia, passim videbis praecipites. et incautos sterni. 
 
PHysignathus Rex Ranarum fecit. itidem Mausolus . Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. Qualis in arma leo, etc. Est, cum non nisi praevii Ducis exemplo stimulatur miles ad fortiter audendum sequitur plebeius pes regium. Viderat Lucius Imperator legiones Romanas a Mithridaticis premi, iamque fugam prospicere. ergo improvisus emicuit ante ora omnium; strictoque gladio ferocior, ite milites, inquit, desertores laudis meae ac vestrae; ite Patriae proditores: quaerentibus tamen, ubi Imperatorem reliqueritis, respondete, in Boeotia . stetit ad haec verba fluctuans acies; animisque pudore et horrore surrectis, denuo invasit hostem, cedere compulsum. Ita Servius Tullus sub Tarquinio , torpentes cunctantesque socios, signo in hostes coniecto princeps impulit. Dum dubitant, dum tremunt, dum opinionibus vagis ac vanis mentes turbantur; efficaci consilio rumpenda sunt timoris et naturae vincula Profuit Iulio , ad Mundam acriter suos increpuisse. cedentibus enim illis ad periculum, quod insuperabile videbatur; in primam aciem pedes ex equo prosiluit, sibi Dux et miles futurus. ocius secuta cohors, et deletura infamiae notam, festinavit properantem antevertere Ducem. ceu illa Caesaris verba, quae iam semel audiverant, etiamnum auribus insonarent: Hine fuge, si belli finis placet, ense relicto. et, Vadite, meque meis ad bella relinquite fatis. In venient haec arma manus. Quid? quod ipsos infantes, regnorum heredes, in cunis, prima fronte exercitus posuerint Macedones , vicerintque illyricos . Quid? quod parvulus Clotharius , pendulus ab uberibus Matris, vagitu  Francos ad pugnandum animarit. Soli Arsacidae conflictui non intererant: ut mirum sit, quis acerbae Fortunae iocus praesentem Darium Alexandro obiecerit. Nostro aevo mutata bellandi ratio exonerantur curules Machinae, discerpuntque agmen emissi globi quaquaversum. Quis uterus Bellonae tot Reges ac Duces pariet, primis congressibus suffecturos? at adeo non tantummodo vix tutum sit illis semper Antesignanos adequitare, sed nec laudabile videtur. Caeso capite trahitur in ludibrium armatum cadaver, et equorum ungulis acies prostrata calcatur. credidit quidem Carolus V. Imperatorem, humani fulminis esse securum: nec daturos Superos, ut umquam caperetur. credidit idem Franciscus I. Galliarum , sed damno suo. Itaque in tempore, omni necessitati prospiciendum. Ex Veterum aliquo quaesitum, qua parte exercitus Ducem collocandum putaret: Miles suo loco, Dux ubique sit, respondit. convenit quemque honestae morti devotum, nihil formidando, ita se gerere; ut Philippicae quartae Ciceronianae , epilogus mereatur audire: DIGNUS IMPERATOR LEGIONE MARTIA , DIGNA LEGIO IMPERATORE. 
 
BAtrachi fortissimos ex suis Mausolo obiecerunt id, quod Pyrrhus Molossorum Rex, arte instruendi dirigendique exercitus laudatissimus suasit, quem Caesar in Pharsalica pugna imitatus, Philippos sane luculenta clade Pompeii nobilitavit. Homerus infirmos, debiles, timidos in medium accipiendos monet: Hannibal istud militum genus primo furori incursantium offudit, velut offam, ore gladii devorandam, famelicorum dentes stupore correpturam; verum, ut altius dicere memini, non tuto sed et barbare. Quid si hostis successu ferocior, ira vires augente, eodem impetu, quo protrivit imbecilles, superfusus et fortiores sternat. Audio nec veterum Romanorum acies ab omnibus probari, collocantium prima fronte levem armaturam; deinde graviorem; denique gravissimam cedente levi, crescit animus Inimicis: atque ut parva magnas inclinationes secum in bello ferunt; rem ad incitas redactam, saepe nec Triarii corrigere potuerunt. Cum instat victor, et antevolat Fortuna; damnum passis minuitur animus, dispicitur fuga; pleraque turbate aguntur. Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe, Lunatamque aciem reddunt. fol. 101. p. Talis Cannas sanguine Romanorum implevit. Musculorum exemplo discat hostis, visa Luna, non in globum colligere vires, sed pariter extendere; nisi densata phalanx perrumpendi aditum cerneret. includi, aut circum vallari, est velle vinci. Caeterum obliquationem aciei probat Vegetius. et quadam Ioannes Austriacus , Turcam ad Echinades , in Naupactaeo gurgite superavit. Densis acubus iuncisque serenum Aufertur. fol. 101. m. Haec caligo non terret oculos, fulgore ferri pasci assuetos. Notum illud Leonidae : sine barbaros multitudine ingruentium telorum obscurare Solem. sic enim sub umbra pugnabimus. Quidam et fugientibus usi in caput impingunt clipeos, in pectora testat fol. 102. f. Acies ad fugam spectans, tantum non clara voce exclamat: I VICTOR, CAEDE OMNES: cupimus cum dedecore mori. talium dorso mors insidet, et anhelos tundit. formidolosa consilia prostituunt gloriam. fortium virorum et stantium armata funera numerat Gradivus . turpe est, praebere pedes numellis, et quia munere turpis obsequii donetur, capulum basiare victoris. Dicas: fugisse tamen quosdam Heroas. proelio excessisse vis dicere Victoriam quandam retro positam esse, monebat Antigonus . Mireris ingenia multorum, maiori laude evadentium extrema discrimina, quam offerentium secandas cervices in proelio. Macedo PHILIPPUS , occisissimus, petitis fraude indutiis, sacroque otio ad sepelienda corpora mortuorum concesso; aliud agens, cadaveribus nequicquam tumulatis, in fugam aversus Epirotis illusit. Ipsum Caesarem (quis credat?) naso duxit Afranius . ponebat castra Caesare ponente et sua, fugit AFRANIUS . Hoc illi, Gallos decimo qui vicerat anno! AMMIANUS MARCELLINUS ex ingenti clade superstes, equo, cui lumen impositum, per planitiem ad dexteram misso, ipse ad laevam in montem evasit. Alii aliis modis fugam indemnem praestitere. TRYPHON auro sparso; DEMETRIUS PHALEREUS curribus oppositis atque incensis; BOEMUNDUS , vivus sandapila elatus, Alexii manus et veram mortem fefellit. THEMISTOCLES mari; velis et remis salutem quaesiturus, metu calumniae intentato, nautam ad solvendum coegit. lauda, si vis, etiam astum Punicum . POENI in summas angustias coniecti, visis Romanorum navibus a puppe insecutis, stitere repente cursum, simulantes se in vado haerere; his, ne et ipsi impingerent, ultra tendere non ausis. Vix ea: cum findens immani verbere campos Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu Corripiens. fol. 104. m. Inquiramus caussam. violavit Lichenorius gentium in Hypsiboante Ranarum tubicine. Cum in omni concentu, divinitatis quendam sensum invenerint Veteres, tum multo maxime in clangore tubarum. litui fremitu Ericus II. Daniae Rex, protractus ad furorem quendam vaticinantis, pati sibi visus est incumbentes Superos, cum Diis miscere alloquia, Apollineas audire et reddere voces. Ismenias Choraules alicui sanitatem cantu restituisse creditus. Inde religio priscis mortalibus. Iuratus bello tubicen, in violatus esto. Prosperant ergo belli cursum ritus caste habiti. Acerbitas victoris, rupta iura, temerant Divum hominumque oculos. Quin et Turcae servanda fides. fracta, ingentibus incommodis profligat Rempublicam. testis in Varnensi pugna codex ille, in quo foedus ictum continebatur, ab Uladislao Hungariae Rege ruptum: quem simul atque Amurathes e sinu depromptum, astra contuens incusansque Christianos ostendit; versa ocius fortuna a Pannone; Soli deputata Victoria, in Lunae cornibus consedit. Inclinatam aciem toto Physignathus agro Colligit. o segnes, qui sic in bella venimus. fol. 104. f. Dum vena et ensis micat, numquam despera. aciei tuae si Cornu decussum, si Ala evulsa, si Manus truncata, si cruentata Frons: modo pectus vivat, nondum excidisti. collige sparsum militem, iturus in pulcriora discrimina obtusos mucrones acuet pudor, aut desperatio. MAGNUS in Pharsalia victus, Exul Mundi, statuerat. AEgyptum armare, universae pharetris Aurorae usurus contra Socerum. victus in Hispania , pulsus Italia , etiamnum Ducem se meminerat. Putas Caesarem , accepto vulnere, superbo Victori qualicumque supplicaturum fuisse. Perditus Themistocles semper magis timendus erat. Est quaedam in infelicibus virtus, quae non exerit se, nisi cum hostis felix est. Ut taceam bellicas res agi vertigine. illi nunc militat aether, et coniurati veniunt ad classica venti; cras conspirantibus Austris tunditur, et plures ululant ad tympana Manes . pavidis elementa repugnant, vires et corpora torpent, Enses in ignaviam fluunt. iurabis plumbeas manus in te vibrare plumam. fide Deo, fide animo in te habitanti. omnino sic habe: proelia gloriosa, Fortuna commendat, sed virtute geruntur, et constant. Pudor, arte profana Militis in bello, et damnatis ritibus uti, Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares Et veniens a morte decus: tua pectore nudo, non in Thessalica virtus radice lateret. fol 106. f. Exprobrat Calaminthius Artepibulo magicam artem, qua fretus culpatam sibi tutelam gerat. Si vere: merito. neque enim ille fortis, quem defendit virus, anguis Thessalus , pollutae notis infamibus Passaviensium schedae, et incestifici susurri spiraeque volubiles. calamistri pavitantis nequitiae sunt, non indicia virtutis. haec fraudis expers, ferrum non tinctum, sed quale natura procudit, in manus sumit: tale osculatur et iustae defensioni obtendit. Inimico cedente aut submisso, credit se bis vicisse. obluctantem caedit, et gladium cum gemitu recondit. Ain tu? narrone rem Militibus nostris familiarem? imo multis invisam. amuletis muniti, impenetrabiles plebeio telo ad iurgia se protrudunt, et circumspici volunt, ne halitu quidem verae gloriae afflandi pugnatur in duello, et paullo post, ducitur iratis plaudendum funus amicis. Stabat adhuc: donec truncum pede propulit hostis. fol. 107. f. Sepone nequitias Artepibuli : talis miles Cassius Scaeva fuit; oculum telo confixum taboque stillantem, ex orbe stirpitus eruens et pede proculcans. talis Acilius ad Massiliam Miyoparone potitus, cum anima illius verius in cruento trunco, quam corpore stationem servaret. talis Petronius captus! qui ab hoste vita donandus, serva tuum crudele munus, inquiebat: Caesaris Milites salutem dare, non petere consueverunt. Hi tanti viri stantes occubuere, in alterum Orbem ituri, ea aviditate, qua Romani proletarii ad Pana et Circenses. Tyranno dicente, OCCIDO; verebantur, ne revocaret donum nondum traditum. Parte alia Regina furens Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font fertur Mausolum que iuvat, saevitque et Amazonis implet Implacata vices. foll. 107. f. Mulier cum saevire incipit, nescit modum. armata etiam Furias vincet. Illa potius usurpet Ciceronianum encomium: Cedant arma TOGAE, concedat laurea LINGUAE in modum truculentae bellae extra orbitam rapitur, praesertim laetata successu. Num vir ullus umquam deficientibus telis, infantes humi afflictos, in ora militum adversa contorsit? id Alemannas fuisse ausas tradidit Lucius Florus. Quaedam scriptae sunt, censae sunt, ad palum probatae sunt. umbonis decus et galeam sumpsere comantem. Placuit praeliantibus horror Martius , et vulnerum seges, et spuma dedecorans vultum. Rusinovia contempta cyclade, mentita marem, publica latrocinia egit. Fulvia M. Antonii , deposuit stolam, ense cincta in campum processit: dixit inter cadavera, Io triumphe. Uxor Hunniadis Corvini , marito nil cesserat. Margaritta , Soror Sfortiae , fratrem e vinculis liberavit; Cremenses Matronae, viros: suum Fredegundis occidit. bella spirat etiam iste sexus, utcumque natura mollis dicatur: nescio tamen, quid chalybis gerat sub pectore: ad cuius affrictum, iam amantium vulnera, iam pugnantium irae acuantur. Quod stupeas, in ultimo discrimine durat prae viris. anus quae dam, tormento curuli excussa superasse fertur, et animam contumacem, iamque sepulcrum olentem, in effeto corpore, hoc est, fictili et mucida laterna conservasse. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat Hactenus, ignavus pugnat: quan quam obsitus annis Magnorumque altor furum, etc fol. 10. m. Vide, sis, Oedipum novum in hoc nigro silicernio. ulturus Genitor Psicharpagem occisum, armat senectam. insueta ministrat tela dolor. Inter homines non minus ringuntur Parentes amissis liberis torvi Deum naturaque accusant. Canities et promissa barba saliva manant: tota Domus in luctu est. tigridi catulos ereptos putes. nonne et Priamus , aetate licet declivi, tremulus expedivit arcum, et moriens mala verba novissima dixit? Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? fol. 109. m. Pollutae semel cruore fauces mansuescere nesciunt, ignorat verus et iam plus quam quinquennis Nero , quid nominis Clementia sit. Ab omni aevo exempla quaedam crudelitatis tam immania memorantur; ut mirandum sit, naturam aut potuisse, aut voluisse talia hominum portenta moliri. Selymus Aladoli caput, immensis in oculos unguibus laceravit. Theophilus Imperator animam ultimo agone versans, frigentes iam digitos infregit inimici sui Calvae , monstrifica voluptate perfusus. Quid annosa et ieiuna tigris acerbius excogitet in via! Hannibal Romanos milites deprecantes vitam, pedibus succisis, pedetentim mori coegit, protractis in longum tormentis, profuerat utique integros ad Orcum mitti, quam lentam mortem primoribus saepe digitis gustare. Memorant non sine lacrimis tres infernae Feriae; quemadmodum Caligulae et Heliogabalo constitutae quidem ipsae Moderatrices, utrumque olim sub ferula habuerint: cos tamen tam avide instillatum venenum combibisse, ut brevia discipulis, adhuc ephebis, fuerint superatae ille fratrem Tiberium occidit, quod se coram tussiisset. iste parvulam Drusillam inter filias ante non agnovit: quam vidisset strictis unguibus in Nutricis vultum ferri. Quoties genibus affusa Roma , ut ne tot innocentium trucidare pergerent aetatem, moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quos lacrimae tales umquam movere tyrannos? potuerunt hi Caesares , Libitinae Lenones, humanae vitae Adulteri videri: qui cum Morte frequentius et dulcius commercium miscuerint, quam cum ipsa vita. At enim hoc prisca tantum tempora? utinam. OMNE SAECULUM, MINIMUM UNUM CATONEM , UNUM BRUTUM , UNUM CAMILLUM FERT: UNUM STILICONEM ETIAM ET TYRANNUM. Cum humanis rebus tam male non agitur; ut bonis viris destituantur omnino: neque tam bene; ut non pessimis abundent. Quasi vero sola Africa quotannis pariat novum Monstrum. omnis terra malorum ferax exemplum nostri Saeculi cape. Pereunt Provinciae et Regna foedissimis modis. Urbes portis eiciuntur: omnia flagrant plus quam Phaetonteis incendiis. Aratrum duci non potest nisi super cadavera. Messis exsurgit aut nulla, aut hominum cruore pasta. Audit hoc tyrannus in angulo, et ridet. Adsunt legati supplices, Dynastae, Proceres queruntur; rogant, promittunt. ridet alter, et tacite saevit. suspirant. Sed quid suspiria rupi? veniunt ipsae Provinciae ac Regna, Deae mitissimae, ac pulchrae olim, modo vulsis capillis, confusa facie, exstinctis pene oculis sordidatae. ubertim lacrimantur. Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum! aut si quem! non talem. de quo haec dicere possis: Inter homines tyrannus est, quod inter pecudes popa. Heu; quam miserum est ab eo laedi, de quo non ausis queri. Arva rubent, et vix densatis sufficit agger Funeribus. passim, caedes, ululatus, et hastae, Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. fol. 109. f. Dicamus potius: E mediis gladii rorantes ossibus exstant. Hominum non minor rabies mollissima nobis Natura dedit corda unde igitur tam ferrea; Audi Poetam Volscum Satyra XV. 
&lt;poem&gt; 
----- mollissima corda&lt;br&gt; 
Humano generi dare se natura fatetur,&lt;br&gt; 
Quae lacrimas dedit haec nostri pars optima sensus.&lt;br&gt; 
Plorare ergo iubet caussam lugentis amici.&lt;br&gt; 
Naturae imperio gemimus, cum funus adultae&lt;br&gt; 
Virginis occurrit, vel terra clauditur infant&lt;br&gt; 
Et minor igne rogi, etc.&lt;br&gt; 
Quid alibi deplorat idem Vates?&lt;br&gt; 
Sed iam serpentum maior concordia. parcit&lt;br&gt; 
Cognatis maculis similis fera, quando leoni&lt;br&gt; 
Fortior eripuit vitam leo? quo nemore umquam&lt;br&gt; 
Exspiravit aper maioris dentibus apri?&lt;br&gt; 
Indica Tigris agit rabida cum Tigride pacem&lt;br&gt; 
Perpetuam. saevis inter se convenit ursis.&lt;br&gt; 
Ast homini ferrum letale incude nefanda&lt;br&gt; 
Produxisse parum est, etc.&lt;br&gt; 
Expende haec Lector. omissis Muribus ac Ranis miserere humani generis; et tui.&lt;br&gt; 
Saevit nuda manus paucae sine vulnere malae.&lt;br&gt; 
Vix cuiquam aut nulli, toto certamine, nasus&lt;br&gt; 
Integer. aspiceres iam cuncta per agmina vultus&lt;br&gt; 
Dimidios, alias facies, et hiantia ruptis&lt;br&gt; 
Ossa genis, plenos oculorum sanguine pugnos.&lt;br&gt; 
Ludere se credunt ipsi tamen, et pueriles&lt;br&gt; 
Exercere acies, quod nulla cadavera calcent.&lt;br&gt; 
Aspicimus populos, quorum non sufficit irae.&lt;br&gt; 
Occidisse aliquem; sed pectora, brachia, vultum,&lt;br&gt; 
Crediderint genus esse cibi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Fiunt haec, etsi millies apud Superos, Pietas ac Clementia mortales accusent. venalia hominum corpora, quandoque truncata cedunt in sepes hortorum, et avium terriculamenta. quod Senatoribus Romanis in Pharsalia contigit. multitudinem caesorum hostium computavit Hannibal numero equestrium annulorum; Baiazethes sectarum aurium. uterque modiis mensus divitias funebres, aerario mortis et crudelitatis intulerunt, de vita aliorum triumphantes. credis? Vitellius odore cadaverum delectatus scribitur. Amurathes ante obsidionem Croiae , quod expugnationem desperaret, sibi ipsi digitos praemordisse. etiam in se ipsam saevitia saevit, si materia subtrahatur. Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces, etc. fol. 110. p. Nulli Regi fibra tam cornea, nemo tam madidus aut ficulneus, quin dedecore irritetur: ut minus mirandum sit, Mausolum exarsisse, calefactum sarcasmis Batrachi . quis audiat talia? Illepidi fungi, nec curis apta severis Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares. Ne Iuvenis quidem Ascanius , sustinuit Numanum Remulum digna atque indigna relatu vociferantem. 
&lt;poem&gt;
Ibat, et ingenti sese clamore serebat.&lt;br&gt; 
Non pudet obsidione iterum, valloque teneri&lt;br&gt; 
Bis capti Phryges , et morti praetendere muros?&lt;br&gt; 
O vere Phrygiae (neque enim Phryges ) ite per altae&lt;br&gt; 
Dindyma : ubi assuetis biforem dat tibia cantum.&lt;br&gt; 
Quid contra Sanguis Aeneae ?&lt;br&gt; 
Talia iactantem dictis ac dira canentem&lt;br&gt; 
Non tulit Ascanius : ner voque obversus equino&lt;br&gt; 
Contendit telum, diversaque brachia ducens&lt;br&gt; 
Constitit ante Iovem , supplex per vota precatus.&lt;br&gt; 
Intonuit laevum: sonat una letifer arcus.&lt;br&gt; 
Et fugit horrendum stridens elapsa sagitta;&lt;br&gt; 
Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro&lt;br&gt; 
Traicit. I, verbis virtutem illude superbis.&lt;br&gt; 
magnanima ingenia supplicare nesciunt.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Vim cohibet frater Pelusius , et bene magnum Sustulit e ripa saxum. fol. 49. m. Quale utique Turnus in Iuli Genitorem: 
&lt;poem&gt;
Saxum, antiquum, ingens, campo qui forte iacebat&lt;br&gt; 
Limes agro positus, litem ut discerneret arvis.&lt;br&gt; 
Vix illum lecti bis sex cervice subirent.&lt;br&gt; 
Qualia nunc hominum producit corpora tellus.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Ceterum usitata Veteribus arma, funda et ballistae. inde funditores et fundibularii; celeberrimi e Balearibus insulis, ingentia saxa torquebant. Sapiens iram moderatur, et intra Mentis Castra tenet. fol. 110. f. Hic enimvero Marcellus , Scipio , Fabricius viri fuere. fortunam et iram in potestate habuerunt. Quae quidem potestas Iulio Caesari , in tyrannidis speciem, novo prodigio versa est, potuit enim is, ubi damnatum mortis, promptum vidit, et facile obnoxium ferro lictoris, potuit, inquam, substringere imperium; atque, ut cum Lucano loquar. Reum nudam cervicem, stante vultu, porrigentem, tristi munere vitae donare. Arduum opus, in castris interque tubas, et severum esse et negotiosum, et strenuum, et simul compotem sui. Plerique cum Turno dicunt: sine me hunc furere ante furorem. hinc rear Poetas occasionem et caussas sumpsisse comparandi bellatores leonibus, tigridi, apris, tauris. quod solemne Papinio et Maroni . Cadit ille extrema secutus, Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam Limnocharin , etc. fol. 111. m. Hoc Seutlaei fortissimi Batrachorum Fatum; qui ipsam Limnocharin captam a Mausolo liberaverat. Nemini bella parcunt. validiores celerius obteruntur. Qui privilegio fortunae utuntur et inertiae, saepe felicius evadunt, nati, ut aliorum pugnas et triumphos enarrent. quot animosos Duces ac milites Troia consumpsit! Robur Achivum muris allisum procubuit. pulcherrimi Dardanidum cecidere cum Choroebo . Hector curru tractus. Priamus post aram immolatus. reliquos ensis hausit et flamma. Equus intra moenia ductus, non hinnitu, sed uteri fremitu totam Urbem concussit. In hoc tumultu Helena et Paris (quae prostibula!) vim hostilem omnium minime sensere, vel praeteriti, vel elapsi. Nil profuit Seutlaeo solvisse ligatam Limnocharin . Quid profuit Fabio Max. liberasse Romam e faucibus Punicis ? Quid Scipioni Africano ? Audio quiritantis, an insultantis vocem: INGRATA PATRIA, NE QUIDEM OSSA MEA HABES. Quid Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font profuit, tot annos galeis tectos impendisse Carthagini ? transi ad Graecos . Themistocles , Pausanias , aliique sescenti, cineri suo eadem suspiria inscripsere. Mausolus super unus erat de pluribus: illum Et sua fata premunt, letique animosa cupido Admonet ut magna funus memorabile fama Includat. Rapidas igitur movet undique turmas,Quas desperatus coniungit, et ultimus horror Mittit in auxilium. fol. 110. f. Nescio, qua libertate quisquis pugnet iam perite certus. contemnit vitam et vulnera, deliberata morte ferocior. Severus Cassius ante ultimum certamen, sarcophagum affatus; tu virum capies. dixit, quem totus Orbis capere non potest. Suardus Anglus ad ultima devolutus, lecto moveri et armari se iussit, hoc habitu opperiri Fata constituens. Vides Mausolum non abhorrere a Leto, sed ludibrio; ut ne inultus occumbat, memorabile facinus et funera, suo MAUSOLEO praemissurus. Homines aeque dulcis insania stimulat. ambiunt tumulos honore ferentes. grandi cupresso volunt signari cineres, aut talibus Epitaphiis. 
&lt;poem&gt;
Scito heic militem sepultum esse,&lt;br&gt; 
magni Nominis Umbram.&lt;br&gt; 
Vigiliis fuit praefectus:&lt;br&gt; 
nunc altum dormit.&lt;br&gt; 
Longas excubias longior somnus compensat.&lt;br&gt; 
Inquies, vixit. Quietissimus iacet,&lt;br&gt; 
Incenatus tamen ad Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font non ivit,&lt;br&gt; 
glande pastus&lt;br&gt; 
Post quem bolum nil amplius edit.&lt;br&gt; 
robusta crudi pabuli vis,&lt;br&gt; 
AEternitati saginatum probe transmisit.&lt;br&gt; 
Dices tamen utique victorem mortis;&lt;br&gt; 
quam ore de voravit.&lt;br&gt; 
Contemplare inscriptum marmor.&lt;br&gt; 
eius angustia coercetur&lt;br&gt; 
Tribunus belli.&lt;br&gt; 
Cuius ensis tenacius haesit in manibus,&lt;br&gt; 
quam anima in corpore.&lt;br&gt; 
Ausus fui occurrere Fatis meis.&lt;br&gt; 
illa&lt;br&gt; 
per medias acies ruentem stiterunt in campo.&lt;br&gt; 
Terra, me cadente, sonitum dedit,&lt;br&gt; 
Mars gemitum.&lt;br&gt; Absque clangore non veni ad silenteis.&lt;br&gt; 
iam cum illis pariter silendum est.&lt;br&gt; 
Fama mea in aere volat.&lt;br&gt; 
Ipse in cinere lateo.&lt;br&gt; 
Quod vaga cupiditate tractus&lt;br&gt; 
Ad diversarum nationum sepulcra&lt;br&gt; 
quaeris:&lt;br&gt; 
hoc te Germanus doceo,&lt;br&gt; 
mori.&lt;br&gt; 
Sanguine nobilis, aetate iuvenis, officio vexillifer,&lt;br&gt; 
Fui, Vici, Vixi.&lt;br&gt; 
sequere.&lt;br&gt; 
Heic situs,&lt;br&gt; 
expectoravit animam, non efflavit,&lt;br&gt; 
gladio praecordia dividente&lt;br&gt; 
Stabam, cum circa me plurimi iacerent.&lt;br&gt; 
Iterum surgam, cum iacebunt omnes.&lt;br&gt; 
siste gressum.&lt;br&gt; 
Cinis Mortuus vivo loqui cupit.&lt;br&gt; 
Sepulcrum vides eius, qui multos sepelivit.&lt;br&gt; 
Belli Dux, tractus huc fui, non ductus.&lt;br&gt; 
Rem narro.&lt;br&gt; 
Ex vulnere aeger,&lt;br&gt; 
ut exercitum ordinarem,&lt;br&gt; 
in lectica ferebar per castra.&lt;br&gt; 
Audi infortunium.&lt;br&gt; 
Curuli sella deiecit curule tormentum.&lt;br&gt; 
Divinum fulmen meritus,&lt;br&gt; 
humano perii.&lt;br&gt; 
pulvis in pulverem me redegit.&lt;br&gt; 
Serpentis aenei sibilo afflatus pestem hausi,&lt;br&gt; 
et in vestigio animam evomui.&lt;br&gt; 
nimius globi splendor, caelum,&lt;br&gt; Vehemens tonitru, surdum fecit&lt;br&gt; 
Utcumque tumultueris, nihil audio.&lt;br&gt; 
I sane nunc, et ambula.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Superingerunt cristas, fercula, vexilla, cassides, ocreas lento ductas argento. Et vero haec monumenta gloriae, veris Heroibus, adeo non invidemus, ut arbitremur potius adhuc maioribus esse cumulandos. in talium obsequia, laurum et tubas nostras, omniaque plectra, totumque Parnassum offerimus. Digni aeternitatis memoria Duces, qui pro Patria, pro avita Religione, pro Aris et Focis moriuntur. Eorum funestam vanitatem deridendam existimamus; qui vel iniustis bellis iuratas manus conserunt; vel ad duella pro vocant Honoris (fatui) comparentque tanta sollicitudine, quanta Camillus Romanum Capitolium restituit. Hoc primum saeculo, in Anglia duo altissimi sanguinis Iuvenes, IOANNES STUARTUS et WARTHONIUS , intimae familiaritatis sacramento initiati, diu suavissime convixerant, ut amorem Pyladis Orestes renovasse videretur. demum alea iacta, et proiecta simul amicitia est. lusus scidit vinculum. Stuartus mendacii increpitus, Warthonio colaphum infregit. ergo ad duellum. itur in campum Londinensem . stipantibus utrumque evocatis aliquot palatinis citharae, ioci, et dulces furiae comitabantur. nemo stitit cursum, nemo sufflaminavit. antequam dimicarent, et a PUNCTO HONORIS LINEA MORTIS duceretur; obnoxii sibi iuvenes procubuere scilicet in genua, orarunt veniam, alter alterum amplexati sunt, lacrimis rigaverunt enses. osculo et singultu prodiderunt pectoris amicum vulnus, letalia mox corporibus impressuri. tum deinde se in pedes erigunt, et velut ab Letheo poculo, praemissae humanitatis et caeremoniarum subito obliti concurrunt. surgunt comae, conseruntur gladii: uterque in vestigio cadit, HOC HABENT. crudelis petulantia! Petulans crudelitas! eia: et his Thebanis Fratribus, quan quam non uterinis, nec Germanis , sed Anglis , bene meritum Epitaphium condamus. 
&lt;poem&gt;
Sta, quisquis hac transis.&lt;br&gt; 
isto sub tumulo&lt;br&gt; 
Frustae mortalium ridicula duo sita putrescunt,&lt;br&gt; 
Amicorum par atrocissimum;&lt;br&gt; 
Stuartus Warthonii et Warthonius Stuarti .&lt;br&gt; 
nescias,&lt;br&gt; 
fraterno amore diutius continuato,&lt;br&gt; 
An violentius rupto,&lt;br&gt; 
celebrius insaniverint.&lt;br&gt; 
Summa famosi sceleris haec est.&lt;br&gt; 
in Duello&lt;br&gt; 
mutuis confossi vulneribus occubuerunt.&lt;br&gt; 
Fingente utrumque Contubernalium Corona,&lt;br&gt; 
et no virate spectaculi attonita.&lt;br&gt; 
Ante fatalem congressum,&lt;br&gt; 
ne credi possent inimici,&lt;br&gt; 
honorarunt se invicem,&lt;br&gt; 
adulatoria crudelitate&lt;br&gt; 
saeuissime blandi:&lt;br&gt; 
ferali ludificatione&lt;br&gt; 
constantissime fallaces:&lt;br&gt; 
superstitioso vanitatis ambitu&lt;br&gt; 
religiosissime impii;&lt;br&gt; 
Amplexu Simiae, palpo Feles, lacrimis Crocodili.&lt;br&gt; 
Uitae caeremonias, mortis delicias,&lt;br&gt; 
Odium et amorem, risum et fletum&lt;br&gt; 
Dulcedo vindictae nullo ordine confudit.&lt;br&gt; 
maluerunt hostes esse, quam videri.&lt;br&gt; 
ne nunc quidem apud inferos Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font ,&lt;br&gt; 
iuxta Etheoclem et Polynicen ,&lt;br&gt; 
disiuncti sunt:&lt;br&gt; 
sed concordibus flammis ardent.&lt;br&gt; 
aeternum obnoxii.&lt;br&gt; 
poterant tamen amicius&lt;br&gt; 
aut se novisse numquam.&lt;br&gt; 
aut noti semper dissensisse.&lt;br&gt; 
Viator:&lt;br&gt; 
funestis Manibus insputa, et abi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
 Et extremum per strages quaerit honorem, Exspectatque suos abitus. fol. 111. m. Praesentit Mausolus interitum suum. Habet hoc animantium natura, invita collabitur, et notat securim, ictumque praevidet. Militi ad fulmen venturum sollicito, arma etiam lateris galeaeque tonare videntur. sunt auguria, sunt omnia, quibus migratio piis impiisque manibus innotescit. Sic prandete Milites, tamquam apud Inferos coenaturi, omine non vano Lacon aliquis suos commonuit. Ladislaus Ungariae Rex ad Varnam pugnaturus, cum ex ipso quaereretur, quo in loco corpus curare vellet: Divi, respondit, noverint, ubi coenaturi simus. eo ipso proelio occubuit, anno quadragesimo quarto supra mille simum quadringentesimum Ante conflictum armando cassis excidit. equus se arrexit, excusso sessore. Sicut erat, clipeo gladioque in structus et ocreis Mausolus , cedente subit tellure profundum Absorptus, fol. 111. f. Sub hoc Mausoleo compositus quiescit iste Mausolus ; TERRA non LEVI. seu invidia, seu casu, seu Fato, seu alio quocumque modo fiat, etiam inclutis Ducibus, ab omni aevo, in medio felicitatis cursu filum abrumpitur. plures invenias, quos nec sepulcro Fortuna dignatur. Phocion vicesimum Imperator dictus, tumuli honore caruit, Pyrrhus urna, Magnus rogo; post longam iactationem Pelusiaci Maris, sortitus in litore fossam, quam nisi monstratam Romanus transeat hospes, teste Lucano . vere igitur Seneca : Illi mors gravis incubat, qui notus magis omnibus, ignotus moritur sibi. magni nominis avidi, magna oblivione obruuntur. in Murium cavernis, non unius etiam fortissimi militis fama iacet semper cum Satyrico accinere potest. Exitus ergo quis est? O gloria! vincitur idem, etc. Et hoc, ut dixi, strenuis, et vincentibus. quid improbis et pavidis ad ictum? dicunt hi cum Mausolo et Anaxagora . UNDIQUE AD INFEROS TANTUNDEM VIAE EST. 
===Ex libro V.=== 
O! nihil in Vanis umquam durabile rebus. fol. 112. m. Sancta veritas, quid sub sole verius? ad ruam Aram, huic Oraculo confirmando obsignandoque, non ita pridem integra HECATOMBE immolata est. personuit ODARIUM DE VANITATE MUNDI defleta et irrisa. vanissimi senserunt Batrachi , Bella constanti talo non procedere. Paullo ante: Glaucorum in Castris latas Victoria pennas explicat, et festa clamore incenditur aer. etc. Veluti toto tam Marte peracto inclamant Paeana movens Lacus omnis ab imo ebullit fundo. insecuta strages foedavit gaudium, et quam properantius algum intempestivis convestivere triumphis. VICTORIAE Simulacrum absque alis Lacedaemones in Delubris collocarunt, rati, hoc habitu figuraque certius mansuram. minus sapienter, animo quidem meo. absque pennis enim illa non advolat. pennatam vero, ut ne rursus avolet, quis retinebit? Non omnes Nicanores manent Dictatores. Sicinio dentato plusculum fortassis indulsit superba Virgo Castrorum. Is Achilles Romanus nominatus, centum et viginti praeliis, vulnera adversa tulit quadraginta quinque, ne Marti quidem erubescenda. donatus aureis Coronis octo: una obsidionali, tribus Muralibus: Civicis quattuordecim; novem triumphis: immensa vi torquium, hastarum, phalerarum. sed RARI NANTES. credam aevo nostro, maiorem ipso Sicinio , non unum comparuisse: an et feliciorem, nescio. Hic est me iudice felix: Qui licet exorsus defigere castra secundis Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: Primae quidem carpit, metuit tamen ultima finis. fol. 112. f. Non peior morbus Ignorantia est, inquit ille. qua plures impediti, nesciunt uti fortuna. atterunt copias, vincunt aliis. in futura nullum oculum emittunt. semel hoste pulso, efferuntur successu: et vel temerarii, vel socordes redduntur; utroque vitio, sternendi, parcendique, accepturi nomen TRAGICI DUCIS, quemadmodum Dionysius Pheraeus Tragici Regis; quod velut in scena, eius sustinuerit personam, Actu novem mensium finito, exuendam. Ita, sub Gallieno , Marius tyrannus, una die factus Imperator, altera visus imperate, tertia interemptus, humanae vitae theatro excessit. Quem AGENDI modum nexumque ludibriorum, si penitius considerasset. Alaricus quidam superioribus annis Stockolmo egressus; nae ille quid vis aliud, quam in hostico solo DECLAMATIO fieri maluisset facile est exscindere silvas, sese committere classi; Laribus domesticis relictis, non visos lacessere Penates; praeparatis aliena et invitante manu galeis infusum bibere Rhenum et Istrum . facile inquam. sed non titubare apotum; sed revocare gradum, patriasque evadere ad oras, HIC LABOR, HOC OPUS EST. Lycensis pugna posterior, ulta est priorem. Ad quos sic fata est Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font Centaureae . f. 113. p. In ultimis et profligatis rebus, attollit mares animos haec Amazon . In mentem venit Iudithae non degeneris ab illa incluta Hebraeorum , suumque nomen pulcherrimis rebus explentis Ea Henrici Boiariae Principis soror, sola obsessam Spiram sustentavit, pro Friderico Coniuge absente, contra Fratrem adequitantem moenibus, et iam insultantem animosa et diserta Aliis deditionem non obscure molientibus, se ipsa maior in medium processit, cohortata cives ac milites, ad iustam sui defensionem, a centum Lothariis non expugnandam. Qui Virtutem et Fortunam Boiorum per Annales deduxit, luculentam orationem praestantis Heroinae sic finit. Dummodo Fides salva sit, periclitari de salute Femina possum: incertam salutem, certa perfidia pacisci an velitis; viri considerate. expendamus, si lubet, et perorantis Artemisiae classicum, aeque sollicitae atque ardentis in proelia. quam utique Cato non affatus esset verbis, quibus Porciam suam. festinantem armato viro comitari. Te tua pensa decent, lanam calathosque teneto: Me mea bella vocant. at non Artemisia, quae Hectoris Andromache possit procera videri. Quisquis timet esse sepultus Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: Hine abeat, mutetque manus, et cingula ponat. fol. 113. p. Discingi, summum dedecus apud Romanos fuit. multi mori maluerunt, quam ignominia notari. scite Chabrias. Tironum exercitum in praelium ducturus, timidos et inertes secrevit a strenuis, addidit sententiam Iphicrates . Viri fortes, nunc sine mancipiis pugnate. vincemus: nam, quibus praesentibus vinci poteramus, abierunt. Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa Gestat. f. 113. p. Cui bono per iniustas Parcas! vixit Artemon domi ad mensam, in horto et lecto, semper aereo scuto tectus! Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant. fol. 113. m. Verbo: quibus mori ludus aut somnus est. Nimirum talis ex Caesarianis aliquis, in hostem invectus, antequam moriturus procumberet, centum quadraginta quatuor ictibus scutum perforatum ostendit; deliberante anima, quo se hiatu eiceret. Pauci Callimachi post fata hastis insistere reperti. pauci Ruffi Geminii , qui accepto vulnere Quaestori demandent: REFER AD SENATUM: VIROS FORTES SIC MORI. sed de his supra. Multi bella nunc adeunt gressu, quo Maenades&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moenades] &lt;/font Orgia. ardet in venis calor a Baccho , non Marte , concitatus. a tribuno fulgurantibus cristis conspicuo scribitur Parthenopaeus exsultans, abductus a Musis . Cum rauco strepuerunt cornua cantu, stare loco nescit. movetur instar argenti vivi. non absque caussa inculcat Iuvenalis: Tecum prius ergo voluta haec animo ante tubas: Galeatum sero duelli paenitet. Pudeat non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. fol. 113. m. Argiam . Euadnen&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evadnen] &lt;/font , Hippolyten , ipsa nominavit Artemisia: nos paullo ante Iudithani . ubi Venda Polona , Zenobia , Dietelinda , Adelberga , et trecentae aliae? Anna Comneni Imperatoris filia indignabatur Naturae, hoc sexu, quem gerebat animum, damnanti. Aut praestantius corpus dedisses, inquiebat, aut animum molliorem. HONORIA quaedam, defuncti Mariti sepulcrum arcte complexa, avelli non potuit, ante carum funus obtruncata. Alia in obsidione Agrensi interfectum prius virum componere non sustinuit, quam trium hostium victimas adiecisset. laudes COMITEM HISPANAM , ex Roberti Regis Britanniae Coniugis sui virulento vulnere, quod inflixerant Syri, ore admoto venenum exsugentem. An et PUELLAM GRAECANICAM ? quae Rhodo expugnata, Amasii sui a Turcis occisi induta exuvias, regessit vindictam, interque confertas strages bellando occubuit. An et MARGARITTAM Hollandam anno quarto decimo volventis saeculi, Groningana moenia scandentem, crispantemque vexilla principem in captis turribus; postquam septem iam annis stipendia fecisset. An denique non etiam IUVENEM IBERAM , obsidentem muros Ostendae , ingenio fama et viribus valentem in tanto exercitu, obeuntemque pulchram per vulnera mortem. Scio: dedignantur plurimi feminas, nisi amantes, sequi. pudeat tamen non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. Suscitet accinctos animos Mavortius heros Tyroglyphus . f. 113. f. laborant Duces, ut acies consternata praesentissimis modis erigatur. promissis imbuunt, terrent minis; excitant ostentis. In bello id iuvat, quod aliquando iuvit. Caesar digitum sustollere solebat, tacite promittens annulum, seu dignitatem equestrem. Titus Vespasiani , pugnaturos animae immortalitate accendit. Agathocles ululis suos animabat. Hannibal ultimum discrimen obiecit, sola victoria perrumpendum. HINC ALPES , HINC FLUVIUS ET HOSTIS. AUT VINCENDUM, AUT MORIENDUM MILITES. Alii sperandi causias admovent. optimum, Heroum, quos notos amaverint, exempla adiungere, perflantia tepentes animos. ARTEMISIA Tyroglyphum , Artophagum , Artepibulum proponit. THEMISTOCLI somnum excusserunt Miltiadis trophaea: IULIO , Alexandri felices impetus. ALIXARDRO , Achilles , ab Homero cantatus. LUSITANI cum Castellanis pugnaturi, Ducis sui Ioannis a Castello capti vinctique compedibus effigiem, vexillis praetulerunt. ingens animorum mutatio facta: vivi spiritus micuerunt in flammam. ambabus ulnis bellum arreptum. ITALI , Boldrini Panicaclae siccatum cadaver, impletumque aromatibus, in feretro circumtulerunt. Non secus ac vivo spirantique tendebatur praetorium, et circumpositis vexillis tessera petebatur, inimicis metuenda. Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor. f. 114. m. Vel unus sustentare potest exercitum. Dum leo cervos in aciem ducat, nullo dictamno erit opus. Etiam afflictis rebus, visa senioris Tillii facie, equo albo et galero ocius assurrexere castra, non amplius pavida, sed formidanda. Statim Poenus agnovit Tarentinos obsidens, obsessorum animos a Fabio confirmari, ut diceret: Et TARENTINI SUUM HANNIBALEM&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: ANNIBALEM] &lt;/font HABENT. Agnovit non minus in Corvino Hunniade Machomet Ottomannus . Irruit atra Cohors qua saeva Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font ducit. fol. 114. m. Veteres ab habita concione Ducis, ut plurimum inflammati poposcere in hostem emitti. habebatque Caesar binas ternasque delectas et evocatas legiones, quibus prolixe fidebat. 
 
SIsto calamum. ne videar omnia, non pavea trutinare voluisse, in exemplum duntaxat proposita. BATRACHOMYOMACHIAM CONDIDI. Humane Lector: numquid otio inutili combussi horas, quia Poetam egi, et de Muribus cecini? quid censes? Tametsi rigidus ac tetricus es, spero te saltem a SENECA staturum,hic me non eo fulmine ferit, quo in epistola ad Lucilium quadragesima nona, argutulos quosdam Philosophos verberat, Musculorum ingluviem Dialectica bilance ponderantes. nempe quid dicit? Mus syllaba est: Mus caseum rodit: ergo syllaba caseum nodit. Quid addit sapientissimus Annaeus ? o pueriles ineptias! in hoc supercilia subduximus. in hoc barbam dimisimus. hoc tristes docemus et pallidi. Atqui ego hoc cantu Vatem professus sum, non Sophistam. Vates supercilia non subducunt. barbam non dimittunt. non docent tristes aut pallidi. aut si pallent, a super infuso, sed laeto numine pallent. quo tempore illi, num Mus syllaba sit, et num SYLLABA caseum rodat, dedignantur inquirere; nedum vilem argutiam iactare. ut proinde non imprudenter existimare possim: SENECAM (qualem quantumque Virum!) etiam dum philosophatur, et seria tractat, mecum facere: et, cum amoenitati flo, rentis litteraturae, tum honestissimi laboris conatibus, studiosae Iuventutis gratia suscepti, impensius favere. 
 
'''FINIS'''.</text>
      <sha1>6wcgq77tbscfna14pujstvprnwkh8al</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237116</id>
      <parentid>237115</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T18:26:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237116</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="273570" sha1="1ov84yqq8afoy8t51smgoitm6duu8cn" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1637
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;
==&lt;. . . . . . . . . . . . . &gt;==
 
HABES, amice Lector, Batrachomyomachiam nostram, ex fonte Homeri : utique enim non de palude, etsi de palustribus, deriva vi largius conceptum liquorem, gratia Iuventutis. Ea, sanguinis calore fervida, modico aquae haustu sitim non restinguit. quae ipsa caussa est, quare Orationes hinc inde dispersas, alternis proferentium animi sui sensa longiusculas maluerim. Quasdam agnominationes confinxi; ut, MUSULMANNIGENAE, MAUMYADES, etc. quod existimem similibus, Latini sermonis nitorem propter. ea non obfuscari: cum tantummodo sint Nomina propria et compellationes earum rerum, de quibus reliqua dicuntur. ita integrum panegyricon de laudibus fortissimi Ducis BLICTRI scribere possis. modo tibi talem Ducem proponas, quem BLICTRI voces. Quae vero de altero significant, ea sacrosancta habere fas est, ab uberibus Latinae Nutricis non depellenda. citius enim barbaros Urbe Romana donaveris, quam nova et barbara Verba. quod ipsum olim cuidam Caesari in faciem obiectum est, deinde ex Mure dices me Elephantum fecisse. Quippe ni? tamen ex Musca fieri potest Elephantus, non terrendus a Musca, cum terreatur a Mure. Et vero Homeri haec Audacia est, cui irasci velle, est genuinum et dentes alios omnes perdere. nam sive laudes. sive irrideas; nihilominus septem Civitates de cadavere caeci Poetae litigabunt. Quin potius ipsum poema Homeri degustas: id ex Graeco translatum, non liberiore paraphrasi, sed stricta interpretatione ad literam, ut ne de inventis illustribus quidquam intervertatur, hoc loco subiungere placuit. Scimus gulam Ingeniorum variare. aliis videbitur supervacaneum: alii, nisi ponam, desiderabunt. Itaque Batrachomyomachia HOMERI in hunc modum se habet. 
 
Incipiens primum Musarum Cetum ex Helicone venire, in meo animo preces concipio, gratia cantus, quem nuper in tabulis meis super genua posui; litem immensam, tumultuosum opus Martis , prae me ferens hominibus in aures omnibus immittere: quomodo Mures in Ranas primas consecuti iverunt, terrigenum virorum imitari opera Gigantum . Sic sermo inter mortales erat. tale autem habuit principium. Mus aliquando sitibundus, felis periculo evitato. propinquum in lacum teneram adposuit barbam, aqua delectatus dulci. hunc ubi vidit Limnocharis obstrepera, verbum locuta est tale. O hospes, quis es? unde venisti ad litus? quis te produxit? omnia vere dic, ne mendacem te intellexero. si enim te noverim amicum dignum, ad domum ducam. dona autem tibi dabo hospitalia multa et bona. Ego Rex Physignathus sum, qui per lacum color Ranarum Rex dies omnes: et me Pater Peleus olim genuit Hydromedusae mixtus in amicitia, apud ripam Eridani , et te quidem video pulchrum et fortem, eximium prae aliis sceptriferum Regem, et in bellis pugnacem esse: sed age citius tuum genus commemora. Huic autem rursus Psicharpax respondit, dixitque; curnam genus meum perquiris, o amice, manifestum omnibus hominibusque Diisque, et caelestibus volatilibus? Psicharpax ego vocor, filius Troxartae patris magnanimi. mater Lichomyle , filia Pternotroctae regis genuit autem in tugurio me, et enutrivit cibariis ficibus et nucibus; et eduliis omnigenis. quomodo autem amicum facies me in natura nihil similem? tibi enim vila est in aquis, sed mihi certe, quaecumque apud homines, comedere consuetudo. neque me latet panis ter pistus a bene rotunda mensa; neque placenta extensa, habens multam sesamida? non sectio ex perna, non iecora albam vestem habentia; neque caseus nuper pressus a suavi lacte. Non suavia bellaria, qua et Divi desiderant. neque quacumque ad convivia hominum faciunt coqui, ornantes ollas condimentis variis. nun quam ex bello malum effugi clamorem; sed statim ad pugnam iens propugnantibus mixtus sum. non timui hominem, quam vis magnum corpus ferentem, sed adlectum iens, summum digitum mordeo, et a pede accepi, et dolor non occupavit virum. sine vis non aufugit somnus mordente me. sed duo valde omnia timeo per terram. Accipitrem et Felem, qui mihi magnum luctum adferunt, et decipulam molestam, ubi dolosum exsistit fatum, plurimum Felem pertimesco, quae optima, quae me, per foramen perquirit. non comedo raphanos, non caules, non cucurbitas, non betis viridibus pascor, neque apiis. haec enim vestra sunt edulia per lacum. Ad hac autem subridens Physignathus contra locutus est. O hospes, valde gloriaris ob ventrum, sunt et nobis multa valde in lacu et in terra mirabilia visu. Ancipitem enim dedit victum Ranis Saturnius Iuppiter : saltare in terris, et in aquis corpus cooperire. Si autem vis, et hac scire facile est. portem te in humeris, tene autem me, ne aliquando pereas sic gavisus in meam domum venies. Sic certe, inquit, et terga dabat. Ille autem ascendebat velociter, manus habens tenerum per collum: saltu facili. Et inprimis gaudebat, quando intuebatur vicinos portus, natatione gaudens Physignathi ; sed quando iam utique undis purpureis submergebatur, multum lacrimabatur. inutilem poenitentiam accusabat, evellebat comas, et pedes stringebat per ventrem. cor concutiebatur insolentia, et in terram volebat videre. Vehementer autem ingemiscebat timoris frigidi necessitate, caudam qui. dem inprimis extendit in aquis, tamquam remum trahens supplicansque Diis in terram venire, aquis purpureis sub mergebatur, multum autem clamabat, et talem dixit sermonem; ab ore autem pronuntiabat: Non sic humeris portavit onus amoris Taurus, quando Europam per undam duxit in Cretam: ut me navigans humeris super vectum duxit ad domum Rana elevans pallidum corpus aqua alba. Hydrus autem ex improvisa apparebat horrendum spectaculum utrisque. erectum super aquam habebat collum. Hunc conspicatus, ingressus est Physignathus , non quidquam intelligens, qualem socium perditurus erat per lacum. Ingressus est autem profunditatem lacus, et evitavit Parcam nigram. Ille autem ut relictus est, cecidit supinus statim in aquam. manus autem stringebat, et moriens stridebat. Sape quidem ingrediebatur in aquam; saepe autem rursus calcitrans egrediebatur. mortem autem non poterat evitare madentes enim pili plurimum pondus trahebant in ipso. aquis autem periens tales locutus est sermones. Non latebis utique Deos Physignathe , hoc patrato, naufragum qui iecisti a corpore, ut a petra non certe me per terram melior eras, o pessime, pancratioque luctaeque, et adcursum sed deceptum in aquam me proiecisti. Habet Deus ultorem oculum. poenam tu solves Murium exercitui, neque evitabis. haec locutus, exspiravit in aquis. hunc autem vidit Lichopinax ripis insidens mollibus. qui vehementer ululavit, et currens annuntiavit Muribus. 
 
UT autem didicerunt mortem; ingressa est ira perniciosa universos. et tunc praeconibus suis iusserunt sub diluculum proclamare ad concionem Troxartae , in domum patris infelicis Psicharpagis , qui per lacum supinus natavit, mortuum corpus. neque iuxta ripas erat iam miser. medio autem natabat ponto. Ut autem venerunt festinantes cum Aurora: primum surrexit Troxartes ob illuminatus, dixitque sermonem. O amici, tametsi salus ego multa mala passus ex Ranis: sors mala omnibus facta est. Sum autem ego infelix, postquam tres filios perdidi. et quidem primum occidit rapiens inimicissima Felis, extra foramen captum. Alium rursus viri crudeles ad mortem duxerunt vanioribus artibus, ligneo dolo excogitato, quam decipulam vocant, Murium perditricem. Qui tertius erat dilectus mihi et matri inclutae: hunc suffocavit Physignathus in profundum ducens, sed, agedum, armemur, et exeamus in ipsas, corporibus exornatis armis variis. Haec locutus persuasit armari universos: hos quidem utique Mars , belli curam habens. Ocreas primum circa tibias posuerunt, effractis fabis viridibus, beneque aptatis: quas ipsi per noctem stantes comederunt. thoraces autem habebant calamis circumdatis a coriis, quos Fele excoriata scienter fecerunt. Clipeus erat Lucernae medius umbilicus, lancea longae acus; omnino aereum opus Martis . at cassis in temporibus erat testa nucis. sic quidem Mures erant armati. Ut autem intellexerunt Ranae, egressae sunt ab aqua, in unum locum profectae: consilium coegerunt belli mali. Considerantibus autem ipsis unde seditio, vel quis tumultus; Praeco venit ferens sceptrum in manibus, Tyroglyphi filius magnanimi Embasichytros , nuntians belli malam famam, dixitque sermon em. O Ranae, Mures vobis minitati miserunt, ut edicerem armari ad bellumque pugnamque. viderunt enim per aquam Psicharpaga , quem occidit vester Rex Physignathus . sed pugnate, quaecumque inter Ranas egregiae genitae estis, sic loculus disparuit. sermo autem murium in aures ingressus conturbavit mentes Ranarum superbarum. accusantibus autem ipsis, Physignathus dixit surrectus: O amici: non occide Murem, neque vidi pereuntem: omnino suffocatus est ludens iuxta lacum, natatum Ranarum imitatus. at pessimi nunc me accusant, qui non sum in caussa. Sed, age, consilium inquiramus; ut dolosos Mures deperdamus. etenim ego dico, ut mihi apparent esse optima. corporibus ornatis armati stemus universi summas iuxta ripas, ubi praeceps est locus. quando autem impetu facto in nos venerint, correptis galeis quicumque prope obviam venerint, in lacum ipsos cum armis statim deiciamus. sic enim illis suffocatis, qui expertes sunt natandi, constituemus laeto animo statim Murium occisorum hic trophaeum. sic locatus armis induit universos. Foliis quidem malvarum tibias suas circum cooperuerunt. Thoraces habuerunt viridibus latis a betis. folia brassicarum in clipeos bene aptaverunt. lancea atutus iuncus, unicuique longus aptatus erat, et galea cochleis subtilibus capita circum cooperiebant. Munita autem steterunt in ripis altis, conquassantes lanceas. animo plena erat unaquaeque. IUppiter autem ubi Deos vocasset in caelum astriferum, et belli multitudinem ostendens, potentesque pugnatores multos et magnos, et lanceas longas ferentes. qualis Centaurorum exercitus procedis et gigantum , suaviter ridens interrogabat: qui Ranis auxiliatores vel Muribus immortalium? et Palladem allocutus est. O Filia, Muribus nun quid auxiliatura ibis? etenim tuum per templum semper exsultant universi, odore delectati, et cibariis, ex sacrificiis. Sic dixit Saturnius . hunc autem allocuta est Tallas: O pater, non certe ego umquam Muribus, cum vexarentur, venirem auxiliatrix: quoniam mala multa mihi fecerunt, coronas destruentes et lucernas, caussa olei. Hoc autem meam valde momordit mentem, quod fecerunt. Peplum meum corroserunt, quod texui elaborando ex tramae subtili, et stamen subtile nevi, foraminaque fecerunt. at sutor mihi institit exigitque a me usuras: huius gratia irata sum. Mutuata enim subtextum, et non possum restituere. Sed veque Ranis auxiliari velim: sunt enim neque ipsae mentibus firmae. Sed me primum ex bello redeuntem, postquam valde defatigata fui; somno indigentem non per miserunt tumultuantes, parum oculos declinare. ego insomnis iacebam caput dolens, donec clam vvit gallus gallinaceus Sed age cessemus Dii iis auxiliari, ne aliquis vestrum vulneretur telo acuto. sunt enim cominus pugnantes, etiamsi Deus contra veniret. omnes autem de caelo. delectemur litem videntes. ut dixit, huic post paruerunt Dii alii, Omnes simul autem collecti venerunt in unum locum. 
 
AT venerunt Praecones duo signum belli ferentes. et tunc Culices magnas tubas habentes vehementer tuba clangebant belli strepitum. coelitus autem Iuppiter Saturnius intonuit signum belli mali. Primus autem Hypsiboas Lichenotem vulneravit lancea, stantem inter propugnatores, per ventrem in medium hepar. concidit ergo pronus, et teneras pulvere foedavit comas. Troglodytes autem post ipsum iaculatus est Pileona . infixit in pectore solidam lanceam. hunc autem cadentem cepit nigra mors, et anima ex corpore evolavit. Seutlaeus occidit percusso corde Embasichytrum : Artophagus autem Polyphonum per ventrem percussit, qui cecidit supinus, et anima membris evolavit. Limnocharis , ut vidit pereuntem Polyphonum , Troglodyten petra molari vulneravit praeveniens collum iuxta medium. huic igitur caligo oculos operuit Lichenor autem ipsius observabat lanceam lucidam, et percussit (neque aberravit) per hepar. ut autem intellexit Crambophagus , ripis profundis incidit fugiens. sed neque sic effugit in aquis, impulit enim ipsum. qui concidit, nec respiravit. tingebatur sanguine lacus purpurea. ipse iuxta litus extensus est, intestino pinguibus impetu ruens in ilia. Limnisius autem in ripis Tyroglyphum spoliavit. Pternoglyphum conspicatus Calaminthius in timorem venit saltavit ergo in lacum fugiens, clipeo proiecto. Hydrocharis autem occidit Pternophagum Regem saxo percussum per guttur. cerebrum autem ex naribus stillabat, polluebatur sanguine terra. Lichopinax occidit irreprehensibilem Borborocoeten , lancea impetu facto. mox caligo oculos cooperuit. Prassiphagus conspicatus pede traxit Cnissodiocten , in lacu autem suffocavit, comprehensa manu cervice Psicharpax autem ultus est socios mortuos, et percussit Pelusium in medium hepar. qui cecidit illi ante, anima ad infernum iit. Pelobatus conspicatus luti manipulum iecit in ipsum, et frontem inunxit et excaecavit, propemodum iratus est certe ille, ubi coepisset manu forti, qui iacebat in campo lapidem, ponderosum pondus terrae: hoc percussit Pelobaten sub genua. tota autem fracta est tibia dextra, ceciditque supinus in pulveribus. Craugasides autem ultus est, et rursus ibat in ipsum; percussitque medium per ventrem. totus ei intro actus iuncus ingrediebatur, et humi effundebantur universa intestina, extracta a lancea manu gravi. Sitophagus autem ut vidit in ripis fluminis, claudicans ex bello recedebat, et angebatur valde, saltavitque in fossam, ut aufugeret diram perniciem, Troxartes autem percussit Physignathum in pedis summitatem, qui celeriter, quoniam angebatur, saltavit in lacum fugiens. Troxartes ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, et iui incurrit rursus occidere desiderans. Prassaeus ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, venit per propugnatores, et iaculatus est acuto iunco: neque fregit scutum: tenebatur autem ipsius lanceae acies. 
 
ERat autem quidam inter Mures iuvenis filius, egregius inter alios, cominus pugnans, carus filius irreprehensibilis Artepibuli . Princeps ipsum Martem ostendens, robustus Meridarpax , qui solus inter Mures dominabatur pugnando. stetit autem iuxta lacum elatus solus ab aliis. iactabat vero se depopulaturum Ranarum genus bellacium. et certe perfecisset, quoniam magnum ipsi robur erat, nisi statim intellexisset pater hominumque Deorumque, et tunc pereuntes Ranas miseratus fuisset Saturnius . moto autem capite talem locutus est vocem. O Dii, certe magnum opus in oculis video. Non parum me stupefecit Meridarpax , per lacum trucidare Ranas desiderans, sed celerrime Palladem mittamus, tumultuosum item et Martem , qui insum arcebunt, a pugna robustus quantumvis sit. Sic locutus Iuppiter . Mars respondebat sermone: neque certe Palladis , o Iuppiter , potentia, neque Martis , poterit Ranis auxilio depellere diram perniciem. sed, age, omnes eamus auxiliatores: vel tuum iaculum moveatur magnum, quod Titanas sustulit horrendum operans: quo Titanas occidisti egregios ultra omnes, Enceladum que ligasti, et agrestia genera gigantum . Sic certe dixit. Saturnius autem iaculatus est ardens fulmen. primum quidem intonuit, magnumque commovit caelum sed postea fulmen, terribile Iovis telum, misit in volvens; illudque evolavit e manu regis, omnes quidem utique terruit iaculatus Ranasque Muresque, sed neque sic cessavit Murium exercitus, sed adhuc amplius cupiebat depopulatum ire Ranarum genus bellacium: nisi ab Olympo Ranas miseratus fuisset Saturnius , qui tunc Ranis auxiliatores illico misit. Venerunt autem ex improviso habentes incudes in tergo ungulis curvis oblique ingredientes, tortuosi, habentes furficulas in ore, ostripelles, ossei natura, lati humeros, rutilantes in humeris, blaesi, nervosis cervicibus, a pectoribus intuentes, octopedes, bicipites, manibus qui capi nequeant (illi autem vocantur Cancri) qui Murium caudas oribus incidebant, etiam pedes et manus. Flectebantur autem lanceae quos et timuerunt miseri Mures, neque sustinuerunt. In fugam ergo vertebantur. occi. debat autem sol iam, et belli finis unius diei perfectus est. ATque haec est illa Lacubus et Cavernis nota Maeonii Vatis Batrachomyomachia. Lector: in quam Olympiaden arbitraris incidisse? Multi multa coniciunt, plures omnino tacent. plerique annum indagare desperant. Existimant autem Principi Poetarum fidem habendam; SACRUM SOMNIUM, ex animo demisso venerandum potius, quam temerario ungue excutiendum esse. Quamquam nullus dubito, quin ipso Homero adhuc in vivis canente, fatalis haec pugna, cervicibus Graeciae magna ex parte iam incubuerit. 
 
De NOSTRA quid sentis? cui tempori imputatur? omne, an aliquod praesagium iam impletum. Equidem Bellum formidolosum, eventibus et mysteriis stipatum ante oculos latet. Saperdae omnia exploraturi, ipsi Delphos mittant Legatos, offerant tributum curiosi laboris. ipsi scrutentur, et Apollini (si domi sit) supplicent, in clara responsa sollicitando. Ego pedem hinc extrico. Quid igitur praefatus sum: me scienter fixisse signa, sub tentorio et aenigmate excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Ita est. pleraque non nescio. Et hercule, propiore coniectura assecutus, crediderim bonam partem huius Batrachomyomachiae fuisse a Bellis Punicis exhaustam. Ita lib 3. num. 4. ipse Iuppiter orans persuadet. possit videri Mausolus sustinere personam Hannibalis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibalis] &lt;/font , Mures Carthaginiensium . nam quid nigri semper et Mauri . Maurusii nominantur? Cur Mausolus lib. 3. num. 7. iactat Punicos astus, et multum Afri , etc. Ut contra Batrachos, veteres Romanos esse necessario intelligas. Physignathus furiosus et turgens, quid si Flaminius sit, homo temerarius, contra auspicia profectus? quid si M. Minutius aut Terentius Varro ? De Lacu dubitas? I vise Thrasymenum Lacum , et miraberis horrendas caedes Batrachorum. adi Cannas , locum palustrem, uligine obsitum et cannis, amica Ranis nomina. pro! qui acervi cadaverum. caesa eo proelio Romanorum quadraginta quinque milia, cum Paulo Consule et Senatoribus LXXX. consularibus atque praetoriis, aut aedilitiis triginta. quae nota sunt. Fabius M. Seutlaeum imitatus, Limnocharin Romam captivam liberavit. Natura et bona Caussa apud Iovem perorante, Maurorum vis elisa est. Hannibal, Scipionis Africani chelis incisus (cancri signum, ut quidam tradidere, corpori a genitrice impressum gerentis) ex Italia in patriam fugere coactus, denique miserando Fato occubuit. Quo Myocephalo quid umquam truculentius exstitit? in quas non formas se, indole Mausoli , mutare novas ausus, aliam semper aliamque barbam, et capillamentum novo mutavit. Dices: Mures senatum coegisse, consules adfuisse, lictores, fasces, secures, signa utique Romanorum , non Carthaginiensium . Respondeo primo: a Vaticinantibus peristases misceri: neque necessum esse, ut omnia in quocumque genere similia inventa, modo potissima exhauriantur. deinde Carthago aemula Romae , plurimis ornamentis tantae Reipublicae respondit. Hannibal omnino contemptor Urbis a se propemodum saltu superatae, Capuae in Campania , togas ritusque Ausonios imitando, in ludibrium dedit. Si interroger, quis Maurus Psicharpax submersus sit: quaerendum potius censeam, quot Poeni primo secundoque Bello Punico occisi sint; dum Sardiniam , Siciliam , etc. (micas scilicet Imperii Romani ) clandestinis furtis subtrahere certarunt. De faece militum ac vulgo non laboro. Artemisia Carthago est, cum mortuo Hannibale suo exstincta: aut tota Africa, submissis semper novis suppetiis, commeatu armisque instructa, furens instar Libycae Leaenae. Sed haec hactenus: nec plura: ne ingenioso Lectori diffidere videamur. At enim et sequentibus saeculis, non una Batrachomyomachia Orbi puniendo obrepsit. In Pharsalia simillima saeviisse videtur. Immo de integro veros Mures ac Ranas concurrisse, codem tempore, quo Gener et socer conflixere, docent Historici. namque tunc universus Orbis pluribus prodigiis laboravit. astra cadere visa. de caelo Capitolium tactum. pecudes locutae feruntur. sanguine et lapidibus pluit, pluisse etiam Ranis in comperto est. quantam Batrachomyomachiam, et civile bellum inde exortum facilius credo. tamen non absque caussa quaerendo metuit Troxartes lib. Mnum. 3. Si pluit aut cepis, aut, quod pudet edere, Ranis. Et vero his interea si titillet Animus ad ulteriora tempora non progressurus. potest tamen progredi. Sisto prius Synopsin, quam alium usum nostrae Batrachomyomachiae. 
===Synopsis libri primi.===
 
I. LImnocharis Ranarum Regis Physignathi soror, occasio prima belli: cum Psicharpage Musculo e lacu bibente, Fatis ita ferentibus, orditur alloquium, miscetque sermonem et aquam. 
 
Exiguae caussae ingentia saepe bella movere.
 
Unica vox secius accepta vicem classici fuit.
 
Tria verba armatos stravere exercitus.
 
II. Frater Physignathus intervenit, seu casu, seu saltu: ambigi enim potest. is, ut genium Hospitis ad ripam stantis irritaret, Regni sui delicias palustres, inflatis buccis fastuose iactat. 
 
Adhuc verum illud: Natura beatis omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti. 
 
III. Musculus luculenta Oratione, non minus suae gentis fortunam moresque depingit, et praefert multis Persicis parasangis. 
 
Non quod quisque habet, hoc bonum: sed quo quisque contentus est, hoc iucundum.
 
IV. Physignathus obficit subeunda Muribus discrimina; ( Psicharpage tamen omnia extenuante) Ranarum securam felicitatem extollit. denique multis utrinque acceptis et redditis vocibus, Stagni sui fines in Palatium, se in navim et Argonautam offert. 
 
Exeat Orbe, omnia qui metuit discrimina: vam Vitai his modus et ratio est, ut non secura sit ulla. 
 
Qui fit, quod plures malint esse miseri, quam videri! 
 
V. Nempe pretiosa invitatio et vanitas promissorum distrinxere adipatum ingenium curiosi Musculi. Auribus accepta oculis usurpaturus, trahitur cupiditate visendi. Mox Ranam navalem conscendit, experturus etiam suo damno Maris pericula, 
Sensim ad declivia fertur Mens blando pulsata malo.
 
Hominum vesana cupido Invenit naves, et monstra natantia vidit.
 
Ausus sese committere vento atque Mari, quidvis audet.
 
VI. Physignathus ab serpente (Balaena Lacus) emerso ex aquis conterritus; seu dolo malo, seu metu vano Subducit tergum insidenti Psicharpagi . is destitutus carina, medio in gurgite submergitur; Diis et Sociis in vota ac suppetias nequidquam vocatis. 
Iuste naufragio perit,
 
Qui non naufragium fugit.
 
Ridet Neptunus , Nauta deflente cadaver.
 
===Synopsis libri secundi.===
I. Posteaquam cari funeris tristissima percrebuit fama: Troxartes Psicharpagis submersi Pater, pene ultra Muris nigri vires, ira excanduit. 
 
Nam quae orba est catulis, quaeque sera est Tigris.
 
Hac et peior homo, cum furere incipit.
 
II. Cogit altero statim die, quamquam nubilo senatum, exploraturus ultricem sententiam. 
Si ulla in re deliberandum est, maxime ubi bellum suscipiendum: multo maxime, an inferendum.
 
III. Eum in finem coram sociis ferociter perorat ira magis et dolore, quam consilio agitante animos, bellum in Ranas decernitur, volente ac iubente S.P.Q.M. 
 
Cum surdae sunt aures, obstrepente ira, gratis cogitur senatus: et quid nisi Tiberiana ludibria exspectat:
 
Iniustum bellum Turcarum est, quod sumpto odio meditantur.
 
IV. Bellicae feruntur Leges. arma paraturi domum discedunt. 
 
Ubi nullis legibus ensis servit; ihi potius credas certare latrones.
 
V. Tertio die in campum descendunt, muniunt castra. censentur milites, furor et dolor arma ministrant. Formicis sua bilis inest, et Muribus ira.
 
Nil adeo vile est, quod se non vindice laesum
 
Utatur.
 
Recte quidam: Castra opportuno loco et in tempore munita, tentorium sunt victoriae. 
 
VI. Vastam multitudinem, sed capite, hoc est, belli Duce destitutam, prope in fatale dissidium scindunt duo nequissimi Myocephali : dum se ad duellum provocant, flagrantes ambitione Imperii. 
 
Quid prodest vastum Polyphemi corpus in antre,
 
Cum monstro horrendo, informi, sit lumen ademptum.
 
Quid faciat miles validis robustus in armis
 
Sublato Duce? sternetur, tumulosque cadendo
 
Implebit.
 
Numquam minus in bello necessaria Ducis praesentiae cognoscitur, quam cum praesens est: nun quam magis, quam cum abest.
 
Reges, florentia Regna qui vultis servare diu, prohibete duella.
 
VII. Iuppiter tumultum plebis sedaturus, in eligendum Imperatorem belli, excitat Mausolum . stupenda huius Regis metamorphosis, plectente Nemesi rapinas, eius oratio, electioque bellum promovent. 
 
Ut nulla cinerum virtus includitur urna;
 
Sed sanctas sequitur numquam revocabilis Umbras:
 
Sic etiam nigris haerent post funera noxae
 
Manibus; et vivos Fures monumenta loquuntur.
 
VIII. Tyroglyphus ferocis ingenii musculus, nomine Mausoli , Physignatho Regi Ranarum, bellum imprudenter denuntiat. 
 
Furiosus Legatus; etiam cum pacem offert, tuba canit, non facile mittendus. Refert, quis Martem ad convivium in vitet. 
 
IX. Physignathus irritatus superbe respondet. bellum acceptat. urit Legatum sarcasmis. omnem Paludem in arma vocat. 
 
Periculosum est, hosti quantumvis debili, in proprio Regno, minaciter deferre bellum. tenuis vapor, collectus primo in nubes, deinde etiam in tonitrua et fulmen e vadit. X. Ranarum arma spirantium votum ad Martem . 
 
Recte Veteres: Ante tubam fer tura Iovi , fac votae Gradivo . 
 
Impius miles, accusat caecitatis, ad se venientem victoriam. 
===Synopsis libri tertii.===
I. IUppiter Editor huius cruenti Muneris sive Batrachomyomachiae, accito primum Marti , mentem suam ludibundus explicat. 
 
II. Illi vero fastidiosis auribus propositum accipienti, Pater opportune salutare suae mentis aliud Decretum ingerit. 
 
III. Stomachantis Gradivi inflammata Oratio indignatur numen altissimis rebus ab omni aevo destinatum, nunc quidem ab Iove putidis Muribus ac Ranis bellaturis praefici. 
 
IV. Placando Marti Iuppiter Batrachomyomachiae mysticum spectaculum aperit. docet prolusionem duntaxat esse crudelissimorum inter homines conflictuum, qui ex Fatorum specula evolaturi, posteris saeculis ingruent. 
 
V. AEvi nostri ferrei non perfunctoria mentio facta, mire Martem exhilarat. 
 
VI. Acquiescit Mars consilio Iovis . Dii Deaeque, excepta Iunone , conveniunt in pensili nubium theatro. 
 
VII. Pallas a Genitor rogata, ut Mures tutetur in acie, ore rotundo abnuit. caussas affert. palmariam scilicet, a Myocephalis erosum summae elegantiae Peplum. 
 
VIII. Eius quantum reliquiae permittunt, Descriptio. 
 
IX. Famosi Gigantis huius aevi M. DC, tragicus exitus, et facta, in Palladio Peplo signata. 
 
X. Sed et Latona Ranis certantibus praeesse detrectat; nec immerito. 
 
XI. Indigna Veneris querela contra Musculos. 
 
XII. Iovis Pathetica oratio, Caelicolas accersitos docentis caussam permittendae Batrachomyomachiae 
===Synopsis libri quarti.===
 
I. TYroglyphus redux, exponit Mausolo Physignathi fastum et minas. vociferatur, omnia hostilibus in armis esse. tota Mauritania in defensionem et occursum excitatur. 
 
Iacta est alea: transivimus Rubiconem . Ante statuam Martis , diu et mature delibera: nam belli semel suscepti impetum sistere non cuius vis est. 
 
II. Utraque acies adversa sub teli iactum educitur, Physignathus princeps adoritur Mures. mutuis vulneribus strages accumulat primus furor. 
 
Aciem et convivium instruere eiusdem artis esse, scite dixit Paulus Aemilius . 
 
Primo congressu, uter exercitus superaturus sit, ne Mari quidem novit. 
 
III. Duum Musculorum Fratrum memorabilis caedes. Limnisii item et Polyphoni Batrachorum. Tyroglyphi ferro flammaque grassantis rapidi successus. 
 
Multa cadavera, et hostium quidem, non sunt signum victoriae. 
 
IV. Murium in pugnando secunda fortuna. Ranae turmatim funduntur. Limnocharis capitur. 
 
Fortuna ubique aliquid potest; in bello omnia. 
 
V. Scelere Lichenoris , Hypsiboanta tubicinem contra ius gentium violantis offensa Bellona , desertis Muribus, cum Ranis facit. 
 
Qua non videtur Deus, humanis interest: inquit Publ. Syrus Mimus . 
 
Vis miles Rhamnusiam videre? occide innocentem. 
 
Impietas cum gaudere vult, se ipsam destruit. 
 
VI. Physignathus collecto suorum agmine, secundum concionem militarem habitam, invectus in hostem, ingentem stragem Murium edit. 
 
Praesens periculum, cum exsorbendum est, perdit medium nomen.
 
Spes, devorata mente, spes est pertinax; Et,
 
Illicium honestae mortis, est ipsa desperatio.
 
 Necessitas extrema, est antecedentium fames. omnes consumit.
 
VII. Bellicosus interitus Artepibuli . quem Musculum incredibilis nequitiae, ex Thessalia oriundum, et ab unguiculis primoque furto magicis herbis nutritum, ideoque praefidentem in bello, Calaminthius insignis heros ex Batrachis, summa virtute sternit. 
 
Timoris arguitur miles, qui herbis, et non serro sidit.
 
Fortissimorum legio scribi potest, prudentium vix manipulus.
 
VIII. Artemisiae Amazonis pharetratae spectata laus in armis. animus et ferocia plus quam virilis. 
Feminarum est vehementer velle.
 
Femina in omni animalium genere crudelissimae, quod agit, satagit.
 
Est cupiditati et ipsa tarda celeritas.
 
IX. Troxartes senex. Pater Psicharpagis , pugnando Occumbit. Borborocoetes , alter Tydeus utitur belli successibus, et saevit. 
 
Dixit quidam: senilis ira, aristae ad instar rumpitur. 
 
In bello clemens est, qui nullum bis occidit. 
 
X. Ranae magna Murium caede facta, per aciem divisam ad ipsum Mausolum penetrant. Limnocharis captiva vinculis eripitur. funera. 
 
Nec ridenti Mari fidendum; nec irato Marti diffidendum esse; Quidam monuit. 
 
XI. Seutlaei Batrachi strenui bellatoris caedes. Mausolo ultima desperatione saevienti dehiscit tellus. interitus Duce Myocephalorum dignissimus. 
 
Quid titulos iactas, ferrumque nocentius auro victor ovans? sorbet tamen omnia denique fossa. 
 
XII. Ranarum in exercitu fremitus exsultans. Io triumphe! 
 
Nullum lucrum luculentius Victoria. pressis tamen manibus tenendae: nam ut fortuna lubrica est.
===Synopsis libri quinti.===
 
I. BAtrachorum triumphus ante victoriam, otium vituperabile, damnosa securitas. 
 
Victori timere quid potest? quod non timet. 
 
In bellicis nihil tuto contemnitur. 
 
QUIS HOC PUTASSET, aut vox est inertium, aut nimis felicium. 
 
Securitas victoris, victoriae est occasio. 
 
II. Artemisiae oratio Polemica. ca Musculi animantur et instaurant vires, numquam magis metuendi. 
 
Est aliquid, armata mulier, et loquens.
 
Etiam spei sit caussa, desperatio.
 
Fortitudo, quae deinde in nervum erumpit, ferrea est.
 
III. Ranae socordes inopinis armis obruuntur. Hydrocharis innocens cum nocentibus perit. Borborocoetes , Pelusius , Calaminthius fortissimi milites sternuntur. Rex Physignathus hasta confoditur. 
 
Omnia in bello valent, praeterquam una excusatio.
 
Virtutis est, victoriam consequi; ea frui, felicitatis.
 
Didicit Achilles et Dea natos mori.
 
IV. Mures crudeliter victoriam exercent, deleturi ipsum nomen Batrachorum, nisi Natura omnium parens, maiore quam tribunicia potestate usa, diris votis ac propositis intercederet. 
In tristibus mage serves quam in laetis modum.
 
Fulmen est, ubi cum potestate habitat iracundia.
 
Felicitatem frena, facilius reges.
 
V. Facundi doloris Oratio, quam ex visceribus Natura miserans effundit apud Iovem , et Ranarum caussam agit. 
 
VI. Repentinus Iunonis adventus, diuturniorem suam absentiam excusat, et perorantem Naturam iuvat. 
 
VII. Annuit Iuppiter Naturae precibus, impetum Musculorum sistere, et ferociam domare paratus, molitur fulmina. VIII. Ea Meridarpax insuper habet. vapore tonitrali nequid quam terretur, Myocephalus ipso Mezentio contemptore Deum improbior. 
 
IX. Hercules in protervos Mures clavam exercere prohibitus, sui ipsius probri materiam seminat. 
 
X. Dedignatus Iuppiter fulminare putidam Musulmannorum nationem; eam Cancri caelestis, fraternis cohortibus armati, occursu dissipat. 
 
Semper Iovis tali cadunt feliciter.
 
XI. Enimvero clypeis hastisque proiectis, fugitivi ex acie Musculi, in hereditarios hostes incidunt. Feles fame propemodum enectae, iterum tripudiant. 
Bellum inchoant inertes, fortes finiunt.
 
XII. Iuppiter prius quam spectaculo finem imponat, fabam ludificationis in Herculem commeritum cudit. Descriptio fulminis primae magnitudinis, et ex intimo Iovis thesauro deprompti. 
 
XIII. Hercules immani confidentia, hoc fulminis genus contrectaturus, sit toto fabula caelo. eiusmodi telum Iuppiter minatur, invito se, huius Batrachomyomachiae in modum Romani Muneris editae, notitiam publicanti. Phoebo negotium dat, ut Poetam tempori haec bella descripturum provideat. 
 
XIV. Offert se, suosque, Genitori Apollo . Simul tamen explicat difficultatem impositae provinciae: quando praesentiat paucitatem Vatum tractabilium, neque dedignantium, etiam humilibus et minimis reculis (Muribus utique ac Ranis) obsequium impendere.

==Usus Batrachomyomachiae ethicus, politicus, ac polemicus.==
 
CUm ex numerosi sententia Flacci ; Et prodesse velint, et delectare Poetae, eo scilicet ego quoque cursum direxi. Phoebo abscedente, simul a cantu color nativus mihi rediit; rapui nonnumquam deposita tuba calamum, et exploraturus sententiarum veritatem, defixi illum in certo versu; plurimum autem, ut quisque se obvium tulit expendenti. Quoties mecum: Mures istud ab hominibus, an hi ab illis didicere? Quie Homo colludit moribus Ranarum? Nempe hoc non inter Mortales etiam? erupi denique in hanc vocem: QUANTUM EST IN REBUS INANE! quam ab AEneatore Cupidine exceptam, praefixamque Poematis fronti notaveris. Verum tamen paucos Versus et paucis trutinavi. momenta consignavi stylo, nec Oratorio, nec Historico; sed ab utroque diverso, et in utriusque confinium procurrente reliquias poeticae tempestatis, tametsi languidae iam ac desinentis, dictio haec servavit. quemadmodum mare videmus post aestum, etiam dum sternitur ac detumescit, extremis crispari fluctibus: qui ad litora revoluti, sensim magis ac magis decrescunt, donec pelagus omnino, velut marmor, immotum stet. 
===Ex libro I.===
ATque ea volventi sese aspectabilis offert Limnocharis . fol. 64.m. Habes facem et Helenam huius quoque belli, femineum nomen. Et vero cui cladi, aut voluptas caussam non dedit, aut femina non taedam admovit? Sub Paride lusco staret adhuc Ilion. Unus Lenonis oculus, Asiae oculum extinxit. Rapta facies Adulterae, flammam sparsit, usque ad proximum Ucalegonta manantem. Vide item, ut Turnum concitet Lavinia , Antonium Cleopatra , sexus inermis armatos viros! Nuptialem chorum saepe Bellona duxit: Hesperum, Martis ferale sidus fugavit. Non loquor de raptis Sabinis . exempla recens a Venere rubentia considera. Anna Britannica Maximilianum I. et Carolum IX. Galliarum Regem collisit. Cum speraretur Thalassii limen aperiendum; Iani portas effregit furor. sonitum mollis Epithalamii, forte classicum excepit. Clotildis Clodovaei Filia, imbutum cruore suo sudarium, velut vexillum sustulit; Childeberto Chlotario et Theodorico fratribus, contra Almaricum Coniugem suscitatis. Elephantos fuisse credas? ita stimulati conspectu sanguinis, infremuere. conclamatum ad arma deleta Visigothorum res est. Sorori litatum excidio regni. Nulla, ut scias, aut rara Mulier, in cladem sterilis est. bellare si nequit, parit bellatores. Sfortiae Mater, viginti. Iocastae uterus, quantum nefas, quae monstra militum! Cur nostra venis ad litora Maure ? f. 64. m. Miratur Limnocharis Musculum Terrigenam oberrare litus palustre. Quippeni mirentur Nereides hominum potius insaniam, e pulvere ac natali solo, ad syrtes , et infamia naufragiis saxa properantium. Non lacus modo, sed et maria depraedamur. Quo vos Argonautae ? poterant Tritones alloqui. Quis furor est, emere mortem, mercari pericula tantis impensis! cava trabe suffulti percurritis ignotam viam. non novimus istud remigum genus. terra contenti estote, quid Oceanum incestatis? delectati terroribus, altum petitis, ut trepidetis ad vesperam. Caeterum dicta haec in ventum abit, quo propulsa classis secuit fluctus. Pergunt temeratores naturae, et Nymphis ipsique Neptuno insultant. Castor et Pollux sparsere nuces: alii dolia, lusuri cum Diis, velut Britanni cum Balaenis. Orpheo canente, in omnia discrimina itum. Tanti, ex auro putris ac scabiosa pellicula! Quid posteri? Columbus , Cortesius , Nonius Almaytus , Pizarrus , Magellanius , Serranus , Vesputius ; vincunt te puerum Iasona : vincunt Batavi , quid dubitas? Possis meticulosus haberi; et paullo audacior Piscatore, victum quaerente in cymba palmari. Ista Mortalium frusta in fluctibus ludunt, ut Schoenobates aliquis in fune. claudatur mare: Hollandi in terra velificabuntur. Mauritii Nassavii quadrigae, naves sunt dat curribus Austros. O quantis natura laboras prodigiis! Gaudeat Catonis umbra exempta rebus humanis. navigare numquam sustinuit flumen: at iam etiam in continenti debeat, rostrata rheda, supparis volantibus, anchora ad temonem appensa. Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? fol. 64. f. Ita comparati sumus. ingressi sermonem, statim cunas et genus in quirimus; quando virtus expendenda foret. prolabimur ad Ovum Ledae , ad Equum Troianum . Atqui vera virtus non cadit in terram, ut ceteri infantes: non involvitur fasciis; nullam gravat obstetricem. De pulvere surgit, de cuiusque cerebro, ut Pallas de Iovis vertice prosiluit, cum hasta et clipeo. Quid devolveris ad segmentatos toros, et prosapiam melius tacendam? omnis sanguis concolor. plebeius et regius. purpuram et tritam lacernam discriminat coctus murex. arbitratus est autem Miles aliquis, iniuria se affici, quod originem quaesivisset Imperator. Bellona , inquit, me genuit; Mars auspiciis Geticis lustravit infantem. Victoria nutrix fovit sinu; cadentem de Matre, clipeo excepit. ego vix auras traxi, et iam allisi vagitum umbonibus. Medius fidius, animose in paucis! Semideos, Phoebo que satos Hyperione , multa Commendant; blandi mores, concordia, virtus. fol. 65. m. Ranas omnes unus Lacus capit, nec in multa stadia diffusus. Duos saepe homines, non integrum regnum potestas Impetii consortem non patitur. Generum et Socerum, Magnum et Iulium , universus Orbis non cepit. Flevit Natura, ut ego quidem arbitror, ab funesto partu horum duum mortalium. risit ambitio, et se superari mirata est. Ut caesarem sua purpura tegeret; Patria, Cives, Senatus, et alter Senatus Cato, tingendae chlamydi sanguinem dederunt. iugulos parentum mucronibus hausere Filii, facturi viam Dictatori, calvo parricidae, ad Capitolium et Coronam. Vidit hoc mons Tarpeius , et intremuit. vidisti haec Roma , et oppressa indoluisti Audisti haec Rubicon , et cruento fluctu reversus ad fontem illacrimasti. Discordia laceravit inclutam gentem; et manus plenas trophaeis, in viscera triumphantium, miserabili fato convertit. exemplum ab AEvo dolendum. utinam unum. Mihi cespite parvo Exstructas Fortuna casas sine crimine servet Incolumes. fol. 66. m. Beneficium a Divis immortale accepit, cui regnator animus, etiam in casa, amplitudinem regni praestat. Caruit eo Lucullus centum hortorum possessor. caruit Macedo , Pella non contentus: extra anni solisque vias, Mundique Zonam victoriis ductus, an insania raptus! siste praedo gressum, et figulis Babylonicis procumbe. Quis Stygem tibi potandam dedit; ut denique disceres in sandapila mensuram corpusculi tui. Aurorae frena fatigantis? septem pedes longus iaces: vivens in solio habebas octavum? Quid humile tugurium, boni non praebet Cultori suo? elaboratum de dulci flore somnum; et purum, et gratum, et facilem, et iucundum: vitam illimem tam curis, quam vino sobriam; sana corpora, paci belloque apta. Ex Casa fortissimi quique Duces et optimi Consules prodiere. Trabeas ad stivam induit Serranus . Curius hodie messem collegit: altera luce, hostium spolia Capitolio invexit. illud Horreum vocasses victoriarum: nam hae ab eo, velut mergites accumulabantur Fabricius , Quintus, ante Boves steterunt vomere terram proscissuri, cum eos trepida Roma bello praefecit, aratrum urbibus inferre iussos. Tales tantique viri mapalibus egressi. In aulis regnavere Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font , Domitiani , Commodi, etc. immanes, ignavae, coronatae belluae, natae ad saeviendum, Patriam sedibus suis, si possent, eliminaturae. Hic totum possidet Orbem, cui natura, SATIS. fol. 66. f. Frugali rustico, ut dictum, casa Palatium est: Tyranno septem montes, instar nidi sunt. iunge Pelion Ossae : ultra tendent, aestuant sub laquearibus altis, et magno sumptu stolidi quietem, maiore emendam, arcent. quam utique non magna domicilia conciliant, sed reducta vallis, nemus umbrosum, madida virga, papaver, garritus rivuli. altior aedificii moles supervacuum spatium; multae divitiae, inutilis gleba. cui natura pallorem induxit, hominum furor aestimationem. Metalla nativam indolem secuta, fugiunt rapaces manus, et in cavernis montium habitant. quam feritatem humana cupiditas mollit, educit ac polit. Omni luxuriae instrumento aurum ab inferis arcessitur; ut fulgore vano deludat, terrore vero cruciet. Quotus est, cui Natura SATIS? Argento nectuntur Indicae trabes. lacunar consurgit electro, magnisque nugis stellatum resplendet. Nihil umquam audisti de Caligulae Flora et Floralibus? Nihil de Heliogabali vinoso lacu, temulentiam despumante suam, ad usque Bacchi contemptum? Nero profluvium impensarum, Romam suam inter Fabros sandapilarum decoxit. Nota huius gnome. Hoc agamus, ut nemo quisquam quidquam habeat. Omnium damno et rapina vixit. Pransurus, accubuit volubili Machinae, Astrisque dedit convivium, circum mensam balsamo stillantem rotatis. omnia vernabant rosis. Mensis Maius, in vincula sertorum coniectus, effugere non poterat olidum lasciviae portentum. Qui bonus est, bene natus hic est, etc. fol. 66. f. Nam solum nomen hereditarium est. Virtus cum iis manibus perennat, quos insedit, immobile sui possessoris bonum. Ad sceleratum aliquem Catilinam , aut Cethegum , Gracchum ve tunicatum non transit. Camillo satus, Brenni filium retunde, excussa bilance; et credam te Camillum. Odi Socraticos pluteos vacuumque catinum Pythagorae . fol. 67. m. Epicuraeus hic Musculus est; non facit cum Philosopho, qui ventri indulsit non omne legumen. Homines: quam vero vos sectam? plerique Aristotelem crepant, emunt Pittacon , Archetypos in pluteo servant Cleanthas . dicam omnia? Et Curios simulant, et Bacchanalia vivunt; ut recte Satyricus canit. Philosophus es? nempe Platonicus . ut quid igitur odisti meditationem mortis, domitricem voluptatum, exstirpatricem affectuum? Vera sapientia ficto gaudio non polluitur; neque sinit animum ad ignobile facinus deduci. obiurgat ignavum corpus, indomitum asturconem frenat: meliorem hominis portionem, immortalem, inferendam sideribus, calcaturam nubium quadrigas, subducit infimis rebus, et virtutibus excolit. Audit hoc Apicius, et laudat: sed praefert calidum sumen. Quid? quod plurimi manifestum exitium non horreant; modo noxia cupiditas expleatur. O philosophos! M. Antonium , illum humanae sapientiae pullum, nequam Caseus occidit. Alexandrum Severum leporina pulpa sustulit. Annaeum Serenum fungi suilli. alios Fungos quot alii fungi piperati interemerunt? Tiberium Caesarem frustum cucumeris corrupit. Chilperici saxonis gulam, ad ambas usque aures cibo farti, ipsa copia ganeae intertraxit. per fidem tuam narra; legisti talia et Muribus evenisse? Quid referam vires insculptaque proelia saxis. fol. 67. f. Vide, sis, gloriosum militem Plautinum . ostentasse robur et aciem, saepe damnosum in bello fuit. Qui sapit, Heroem ostendet potius provocatus; quam ut iactet illaudatus. Sed non replenda est curia verbis. inquit Maronis Turnus Senatum pacatus habe: campus a fulminante manu fumet. scitum Polemicorum est: PLERUMQUE NOCET IACTASSE TRIUMPHOS. Obfuit Dario , obiecisse barbaram multitudinem Pellaei iuvenis paucitati, sed animis et pectoribus numerosae. Cauti Duces, non facile extendunt exercitum seu minis, seu verbis: ne, dum hostem volunt pavidum reddere, faciant sollicitum. sollicitudo naturam imitatur, quid vis ausuram prius, quam passuram vacuum. descendit pronus ignis; volant saxa; turbantur elementa. nescio quid animus in angustiis deprehensus, nisi forte toto malo repente obrutus, puncto temporis suffocetur, divinum aliquid secum excogitet, ut evadat. Unde illud: MATER TIMIDI NON FACILE FLEVIT. reperies meticulosos, in praesenti discrimine, tigridis in morem ferocire; aut non morituros, aut morituros cum strage. Ruffinus , ille institor honorum. et trabeatum pavoris mancipium; cum subita ferri luce percelleretur, instaretque Stiliconius miles: vultu ad Arcadium converso; eripe, inquiebat, aut iuxta mecum peribis. Manes et sidera testor, haec cervix non sola cade!. nempe ita natura comparatum, ut ultimae vires animae, tamquam triarii, non ignavam mortem oppetant: siquidem oppetere cogas. Quando igitur hostem ad desperationem reducis; auxisti, non stravisti. finge victoriam: aut pene nulla, aut cruenta erit. exasperata necessitas se tota, et gladiis et odiis pugnat. in arena quid vis pro consilio et pro telo capit. Pugnamus aperto Marte quidem, caeco tamen expugnamus, et omnes Hausimus insidias, magna est fiducia Noctis. fol. 68. p. En strategemata Musculorum. qui vera et licita damnant; crude)es et improbi sunt. Insidiis nonnumquam opus, ut militi parcatur. utcumque Iulius Caesar Orbem inundaverit sanguine, suas tamen copias in tuto habuit. Capaneus , Hippomedon apud Statium ; inter Mures Artepibulus et Meridarpax funestique alii fulmen olim merituri, dicant: Nolo in hostem ire dolo. pudet abuti tenebris. Videar a sole, dum pugno. Imbelles post carecta lateant. Me tuba divulget, et arva tremant funera calcantem. Ita loquuntur, qui capulum maiorem manu habent. Crudelis vanitas, sontes triumphos Patriae ac regibus obtrudit. laudari immaniter vult carceribus dignus furor. vinci nonnumquam melius erat, quam ita vincere. Qui civium iugulis retundit ferrum inimici, suo nimium parcit. Rei, proscripti, parricidae, et qui amplius aliquid, quam Aegaeas insulas meruerunt, Hannibali militent: ut Carthaginiense robur servaret integrum, sociarum gentium in prima acie porrectis cervicibus, hostiles gladios hebetanti. Quanto mitius atque illustrius Imperatoris Tiberii Praefectus. cohibebat ille suorum impetum tantisper, donec Persae praecoci calore effusi, pharetras missilibus vacuassent. ubi ad ultimum inermes stetere sine nervo ac telo: gladiis acta res est cominus, quibus Itali valebant. itaque trucidabantur Arsacidae , ut statuae: immolabantur ut victimae. prudens cunctatio momentum attulit. taurorum est, cornibus solum fidere. consilium, latebrae, nox, flumina, silvae, colles, venti, bella iuvant. In omnem eventum Duces quidam praeparati, fortunam in potestate habuere. territi exsultarunt: pressi terruerunt. defuere milites? simularunt. amisere? dissimularunt. Titius Licinius ingenti clade affectus; quod noctu cadavera humasset, victori inter sua mane conspecta funera versanti, ceu ipse victus esset, ingentem terrorem iniecit. Itaque in fugam aversi terga pulsavit, gloriamque, quam galeae cristatae iam affixerat, sollerter detraxit. Quid Chares Atheniensis? nocte concubia multos ex arce emisit, iussos sub crepusculum lucis, inspectante hoste reverti, quibus visis, ceu nova subsidiariorum manu submissa, praesidium crevisse arbitratus Obsessor, de expugnatione desperavit. Numantinus aut Saguntinus aliquis Esuritor, hoc commento minime delectatus, stetisset aperto pectore pro moenibus, bustuarius in ferrum et flammam paratus. Ego praefero Cheretem, omnium veterum calculo: qui victoriam ingenio partam, bove Clitumni candidissimo; rubentem sanguine, gallo gallinaceo duntaxat venerati sunt. Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere Muscipula tectos Gyaris , parvaque Seripho . fol. 69. f. Adde Felem: et omnes Murium hostes numerasti. Potes etiam humani Generis numerare Musculos Felis ut pilas habet: Homines Dii, inquit Comicus. insuper Dea quaedam caecula et levis. Musculi lardo capiuntur: Homines nardo eneris, visco voluptatis, honoris fumo, vento vanitatis. Agnoscunt et oderunt Musculi suum Inimicum: stulti Mortales amant, defendunt, excusant. famosam illam, et totius Orbis fornici prostitutam pellicem Fortunam, omnes ambiunt: tametsi pueros deludit pomis; Iuvenes amorib9 torquet, viros pollicitis fallit, senes frustratur annis. superbe et crudeliter exercet Imperia: tamen amatur. emulget vota in ludibrium regerenda: tamen honoratur. floridi vultus meretricia amoenitas praefertur osculo virtutis. doli, creduntur munera. millesim9 quisque non evasit insidias occulta tyrannide saevientis adulterae: quando passim creditur; Eam irasci non posse, vel decipere non velle. Quo in utroque errore, ipsi barbati Platonis Pueri, vanae sapientiae pulpito, male fortunatum caput impegerunt. Ut ab hac Lena salvus sis. nondum cavisti dolosum Oratorem Mundum declamantem in Foro: nondum illecebras malesuadae Carnis; quam totiens audiveris nominari Muscipulam. hanc cave prae numellis et catastis, prae carcere, quod Tullianum appellatur: prae Lautumiis Syracusanis , Barathro Atheniensi , Ianua Charontica prae omnibus Labyrinthis. Mures, cavernas habent; castra, in quae conspecto Vatinio se recipiant; Homini quae suffugia parent, formosis ante ianuam gannientibus monstris? Falsis imaginibus luduntur oculi. prostat sensuum popina, turpesque nundinae Cupidinis, vendentis in philtro mortes. facile est incurrere probrum. Mures, Felem timent. Etiam homines quidam. quorum Antipathia obmurmurat. stringuntur naturae dentes in obviam. ubi odorati fuerint; liquitur animus, foedoque singultu praesentem prodit hostem. Cardanus ex eius aspectu mortis omen sumpsit. Quid Stygius Lavernio , quam ille Catus! astutus, inquam, et pavendus. Hunc Borborocoetes aliquis non expavescit. Quid undenae belluae (perturbationes animi) indagine corporis cinctae? hercule, silvestres et ferae. Vivarium utique ferarum est pectus, hominis, frementium in Appetentiae sede. Delectatio Siren, Dolor Hyaena, uno eodemque stabulo clauduntur. Mugit Amor, Europam portans cum tauris: rugit ira cum leonibus. Audacia tigrides antevolat. Philomela , Spes bona, dulce canit? sed Desperatio latrat, instar molossi , in rabiem acti ululant moesti Timores. tu omissis Musculis, miserere hominum. Pericles metuit umbrae suae occurrere. Theodoricus a capite piscis exsternatur. Sunt, qui nullum Crispinum tonsorem admittant. Dionysius Siculus , nescio, quid iugulo pertimuit. Referunt non sine risu Oratores ad Turcam destinati: neminem ullum puberem armatum, admitti in cubile Solymanni . formidat miser etiam Morphei sicam. 
prorsus, quem nulla maceravit aemulorum invidia. quae, cum omnia maiora faciat, quisquis ab ea non videtur, infra pumiliones est. scilicet laudari tantum cupis, idque consecutus es, ut te tui in oculis et amoribus gerant. inquire in animum; quo facinore meruisti hoc stultorum supplicium. eme talento civilis belli sarcinam, speculum, inquam, Othonis , visurus naevos; et si potes, quod manticae in tergo est. Laudant te omnes. dicas: irrident. indiguum invidia obruunt caeremoniis. Nihil umquam ciconiarum notasti, et aurium Regis, quem non nomino? Feliciorem arbitrarer, si cum innocente Catone saepius ad subsellia Iudicum-trahereris, domum stipante senatu, et bona Fama reducendus. Ita nempe natura fert: miserum non premimus quiritantem, lacrimis muliebriter conspersum praeterimus. in alterum furor, quem virtus et gloria cataphractum, theatro imposuit. huic armata gingiva et genuinus servatur. Mens ingentis invidiae capax, pandit sinum venienti calumniae. amphoram virulenti livoris, facile exsorbet Tricongius honoris. Recte etiam Psicharpax monuit: miserum non esse, quem discrimen et horror circumeant. Cos magnae virtutis, magna calamitas, gloria comptior surgit de pulvere, quam de pulvinari Geminatur decus inter quaevis pericula. etenim tunc vivere caste asperius, cum prompta Venus : tunc durius irae consulitur, cum poena patet: respondit Theodosius Honorio suo. qui in summa licentia non exerrat, potest Traiani pugionem, pignus bonae mentis, in limine Capitolii suspendere. Fecunda ministrat, Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beatis. fol. 69. m. Duobus elementis, alicuius Heliogabali gula non satiatur. terras proscindit, maria a fundo miscet, aeris penetrat meatus. Iovi cerebrum, Minervae olivam, Cereri spicas, Baccho vineam diripit. satias omne animal habet. solius hominis ingluvies modum nescit. nullius voti avaritiam castrat immodicus Petitor. inhiat immanibus immensum. de culina naturae conqueritur, velut nimis parcae. Sardanapali inventa laudat, inter rosas aestuans. alius crudum pavonem in balnea portat. hinc subitae mortes atque intestata senectus, Iuvenalis funera, lacrimis ac risu digna frugalis Epaminodas cum ligneo vasculo, et frustra Dentati in convivio, exoleverunt. Quotus iam Cato, exercitus sitim sua restinguit! atqui hic virtutis admiratione, etiam pene ebrium in sicco sabulo reddidit. Nare nequis? erimus na vis: portabere dorso fol. 69. m. Habes hic expressam imaginem Mundi Venerisque in vitantis ad flagitium. quam prolixo flatu Physignathus stringit regni sui delicias, quae non formosa videbis? Qualia dona feres? Psicharpax accede lacum idem occinit damnosa Siren voluptas. Quisquis es, subi nostrum nemus, in quo Gratiae ludunt, et Gaudia choreas agunt. manat vivi fluminis argentum, totamque Cyprum perluit: perspicui lapilli videntur a fundo. Aquae in amoris orbem confluunt, attritaeque pretiosis conchis, musico concentu solvuntur in bullas. propter ripas felix Hortus panditur, refertus aureis malis, sonorus loquacibus nidis. volucres delectae a Maio et Chloride docentur. enarrant dulcissime, quidquid didicerint. audias ibi continuo vel propempticon Alaudae, vel epithalamium Philomelae , vel lessum Cygni pluit floribus primae aetatis. candida synthesis liliorum perpetuo durat. etesiis clementibus mulcentur arbores. Zephyrus unicus colonus exercet areolas; et fecundo susurro crispat platanorum nutantium folia. omnia in Venerem vivunt. alnum affatur alnus. palmam palma salutat. in populorum brachia Cedrus inclinat immortale caput. Eo pervenire quid trepidas? Nare nequis, erimus Navis Vates Venusinus , Ocellus meus, numquid absque caussa, Navim, trabem CYPRIAM nominavit? secure navigant Mare, quos Dea protegit orta mari. Ego, inquit Cupido , docui natatus Abydenum Iuvenem praelusi scindenti fluctus concipe placidam mentem, Cymbamque ingredere ecce plantis aequor praelibo. sequere. Sequitur Novus Leander . vis eventum? alter Psicharpax submersus est. Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto Argolicam primus taedam deiecit in aequor. fol. 69. f. Et plus quam ferreus. Nautas, velut Reos laesae naturae damnat Annaeus . nempe mortes deerant terris, quaerendae in freto? felicius votum videtur cadaver instar tympani distentum. Alto iactari, quam in modum trunci rigidum iacere in pulvere? Quid denique possunt insanae cupiditati suae Remiges praetendere? Neptunus nos invitavit falsum est. succensuit ausis. Tritonem , quem decepistis, officio movit. Audax Iapeti Genus Vulcano negotium facit Tridentis totiens reficiendi. Alius nobis Orbis videndus erat. quis alius? cum tantum unus. Amentia fecit duos, cura humani ingenii distinctos. Charybdin indagavimus quam? ante naufragia vestra nulla fuit. a mortibus et demersis funeribus, ille Hiatus nomen accepit. Scyllam latrantem audivimus. tanta igitur lubido aut voluptas, terreri virginis succinctae canibus, immani voce? vertagi nostri non etiam latrant? Monstra Marina vidimus. immo intulistis. maiora non tulit pontus, quam quae continebat Argo . gemmas inquisivimus. Quanto honestius cubabant illarum matres in thalamo Tethyos ; quam cum vestra, in immerentes, incepit lascivire cupiditas. An non sic humeris Europam , naufragus inquit, Divinus, tulit ille suam trans aequora Taurus. fol. 71. m. Sera pereuntium vox: AT NON SIC Ardente Troia , clamare potuit Paris: AT NON SIC ardebat, cum Menelai Coniugem rapturus ordirer classem AT NON SIC Priamus sperabat. Idem Croesus in rogo clamat. Idem Marius inter Minturnarum paludes, mendicato pane solatus rabidam famem. idem Belisarius tribus obolis dives, sed lumine cassus. idem Gilimer ieiunus, quamquam coronatus Citharoedus. miserabilem vitam sub longa morte traxerunt in exsilio. AT NON SIC flantibus Favoniis. verso vento Fortuna vertit. Nostro AEvo, quoties clamandum est. AT NON SIC olim. Sunt et Lacubus sua grandia Core. fol. 71. f. Sunt, quid dubitas? sunt et lacubus et fluviis, Mari et terra, pace ac bello, domi forisque, sunt et securitati sua pericula. Nulli loco fide. in sicco mergi potes: in ponto pedem frangere. terreberis improviso, discrimina truduntur ex hora. irruentium malorum satellitio stipatur quaeque dies. mella mori cogunt. occidunt quandoque pharmaca, inficiunt aromata, in conviviis necat fames. Quod superest, mollem tumulum, placidumque Charontem (unde etenim Naulum daret?) et mitem AEacon optat Eminus, et stridet Carmen miserabile Lessi. fol. 72. m. Stridulum hunc lessum tibi ululatum puta, vane voluptatum helluo, bacchantium sociorum assecla, quorum palpo distringeris. volant festivae voces et acroamata immissa per aures, circum pectus deinde ludentia. laudant crispos et oculorum stellas: imo rebus illaudatis inveniunt encomia. ipsa vitia gypso oblinunt. Cum friges, algent: cum dixeris, aestuo, sudant. si nescis, arrodunt te Sorices, Euryali Nisi que tui. amicos arbitraris? muta nomen et Notos voca. iam quidem hilares observant nutum gratantur animoso vastatori famae et peculii, urgent, ut omnia oblimes, circumstant facibus. calcaturo pavimentum, supponunt onychen. scilicet sanitati tuae litant. ubi straverit morbus imbecillem: Medicus cum dixerit, actum est: diffugient, horrebunt, exsecrabuntur iacentem; quem stantem mille basiis perunxerant. Exi. vacas anima. exi catharma. conquiruntur praeficae. ceteri cado cum faece siccato, deserunt cadaver peiore modo, quam Psicharpagem Lichopinax . unus et alter a limine: Quod superest, mollem tumulum mitemque precatur AEacon , et stridet carmen miserabile Lessi. tu exturbaris non rediturus, ante Sarcophagum Fletus Hyaenae et lacrimae Crocodili; post, gaudia dolosa et incogniti Cachinni funebre chaos miscent. tu exturbaris non rediturus. Tamen ultor ab astris Immine, et nostram placabit Iuppiter umbram. fol. 73. p. Solacium innocentiae. sequitur a tergo Nemesis sontes. ex ossibus saepe consurgunt ultores. Selymus Ottomannus mortuo Baiazethi poenas dedit, in eodem Pago, ferro trucidatus, quo patrem veneno sustulerat. longum sit per omnia exempla ire, quae cum auctoribus sepelivit vindicta. Qui terret, plus ipse timet. iugulabitur ense, qui mactat gladio. circumstrepunt Umbrae vivum, non placabiles nisi alia umbra. Thessalia cadaveribus Romanis strata, semper ante Caesaris oculos versari visa est, ipsoque in eius pectore Obsesso latravere aliquid funereum, tot Senatorum Equitumque manes . Quisquis alterius vitam proicis, tuam venalem habes. facinus cruentum, ut omnibus sic occultum; tu nosti, tu carnifex tuus. Atqui solus scio: sufficit: iam pessimus homo novit. vulgabit. 
===Ex libro II.===
QUod loquitur, furor est, omnes sunt classica voces Extemplo concussi animi, etc. fol. 73. m. Mures bellum decernunt exasperati iniuria; Legis haec, et rides, qui legis. At enim hominum quae ratio pugnandi, quae caussae? pudendae saepe et madido cachinno dignae. minoribus momentis, atrocioribus odiis certatur. Non una Batrachomyomachia Persiam Graeciam que collisit. Haec insanientem adolescentulum ( Darii victorem) in Indiam transduxit. haec Philippum Patrem tota vita exercuit. subinde ex Apinis compacta proelia, exhausere provincias. Actum de crepundiis in publico armatorum Consulum consessu. VINDICANDI SUMUS, clamavere Romani . Nempe! quid diri accidit? num Capitolium novus Brennus accendit? num Iuppiter cum Iunone ablatus? num alter Remus contempto fratre Romulo transiliit fossam? Enimvero negant togati Patres. Cur igitur arma sumunt? Veientes , inquiunt, libaverunt Tiberim&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tyberim] &lt;/font ore profano. quid amplius? Berecyntiae Matris Aurigis leonibus evulsere iubas. Poeni , caput non aperuerunt transeunti Legato Hannibal in nostri Senatoris canitiem scomma dixit, etc. Itum ergo pedibus in sententiam. post, et curribus et castris. Ianus apertus, concussum armamentarium, sumpta saga; tota Roma in campum progressa est. Thybris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybris] &lt;/font arma vomuit restagnantibus ripis Irrisor Murium, has bellandi caussas, hos ride bellatores irride Xerxem . Cum ficus Atticas gustasset, per tremenda barbae suae fulgura iuravit, manu occupaturum terram genitricem nobilissimi huius fructus. Alias cum numeroso equite procubuit ad vasta flumina. (Sitim!) ebibit amnes, Nymphis ad incitas et siccum redactis. Mitius hoc sane, quam cum ipsum Ennosigaeum bene longis virgis cecidit; catenis et compedibus (audaciam! os hominis;) vinctum sub navibus stare iussit. Hic dives militibus, canus Puer, quae proelia gessit Salamine relicta? pudet effari. Irrisor Murium, irride Scotos et Pictos ob interceptum canem plus quam caninis dentibus, supra caninam rabiem saevierunt. irride Naxios . quos piscis cuidam Felestagorae donatus, ad interitum praecipiti via deduxit. Indignare Antigono aperta latrocinia professo. desipis palliate Saperda, respondit Sophistae offerenti libellum: qui, cum videas armis alienas urbes vexantem; apud me de iustitia disserere non verearis. in dignare Baiazethi , qui Feciali caussam belli percontanti, pharetras et tela in pariete suspensa monstravit, innuens: HOC IUS TURCARUM esse. Phalarim malemus et ignem, AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco. fol. 74. f. Cacoethes omnium periclitantium est, quocumque dolore distineantur: ALIUD QUIDVIS PATI MALIM. Phalaridis metallum non respuam, et quidquid mugitum exprimit: modo hoc, modo isto infortunio liberer. quae haec (malum) confidentia! tu Siculi Tyranni subire conspectum? nescis, quae admoto dictet periuria tauro? terrearis vel unica scena explicata. disce tuum sustinere dolorem; nec mutare velis. Est quaedam infelicis luxuriae species, in malis nulli acquiescere. Nauta in Carpathio freto iactatus, ferro perire mavult. Miles ad cornua in acie solutus, Mari se devovet et ultimis insulis. Surgit praeruptus aquae mons? voto mutato implorat fulmina. cadit inflammata Dei vis? tellurem sub pedibus optat dehiscere. Castra locant, ubi putre solum scrobs humida laxat, etc. fol. 77. p. Ea quisque sibi metetur aptissima. Musculi scite delegere. Castrorum locus universim commodissimus, ad quem difficilis est accessus, facilis discessus. summa laus in ponendis muniendisque obtigit Iulio Caesari . Stupet Iustus Lipsius hominis ingenium, animum ac vires. unicum latus fuit nonnumquam duum milium ac quinquaginta pedum. Crassus contra Spartacum movens, fossam trecentorum stadiorum struxit. Lacedaemones castra rotunda probarunt. praetulere Romani quadrata. hoc aevo magna industria, mira rerum facies, ars indefessa priscis institutis accessit. Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis, etc. fol. 77. p. Dispice et discute Panopliam Musculorum. valide se armarunt, ex merito sane ab nullo Hannibale irridendi; qui fulgentes alias thoracum et galearum bracteas, alitesque suffixas. saepius militari sarcasmo pulsavit. Statuas armavere vilibus telis Aquilienses : felici successu. Hic, Myocephali , in clipeos sinuarunt cornua fractae laternae, saevumque micant umbone rotundo. M. Antonius Triumvir, arborum cortices militibus tribuit, vicem scuti praetentos. viro forti, ensem et cassidem, vires et victoriam praestat animus. Animus est, qui vincit, qui vincitur. nolentem nemo subigit. Quisque sibi Mars : castus, etiam fortior Gradivo . talis non deligit gladium AEneae , stygia quem tinxerit unda Lemnius . Lacertis utetur suis, aut obviis pastoralibus truncis: maxilla inventa, si necessum sit. Optimus belli nervus, nervi sunt in corpore. Quid querno robore nato quernis sudibus opus? Ericus disertus, provocantem Tribunum crepidarum firmitate prostravit. quid facturus erat ocrea et calcaribus, qualia aetatis nostrae in cudibus finguntur. sit igitur deinceps et suber in honore, non tantum fraxinus, aut humano sanguine saturanda Cornus. Hay - Scotus , in bello aratrum, ceu machaeram, strinxit, ventilavitque hostium damno. Alius, cum arma inspicerentur, manum pectori admovit, arguens: ea, quibus ipse fideret, non videri ab amico; sentiri ab inimico posse. Mures bellantur honori. f. 77. m. Qui non? Honori Flamines praefecit Numa huic turis acerram Persae, Cilices suam messem offerunt; Assyrii suam. Honor ex virtute quaesitus, impellit stimulatque generosas mentes; implet, ornat: pulcherrimarum rerum inventor est. eius cupiditate ac gustu incalescit animus, suique fortius meminit, et desertis vallibus ad montes erigitur. Honor mihi vice scalae est, inquiebat ille claudus cocles: per singulos gradus admoneor triumphi mei. tolle hanc scalam e Mundo: et omnes Pyramides, et facinora excessura nubes sustulisti. Cor, animosi sanguinis fons, ut pumex arescet. collapsa praecordia instar putrefactae spongiae marcebunt. Quid tot saeculorum flexibus veterem Romam in flore conservaverat, quam speratus et quotannis innovatus honor Consulatus? Campus Martius excitavit ad proelia. Mons Euandrius&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evandrius] &lt;/font , Mons Palatinus , Tarpeia Rupes , fasces, secures, chlamys, cornicines, tubae, aquilae, victimae, Equi denique, qui candore nives anteibant, cursibus auras. Placet igitur Honor, inquis, et hoc scias: non in foro aut popina inter obsonia venalis est. ferro citius merceris, quam auro. At tu longa ilia trahis in otio, et gloriam sollicitas? Quiescis. si ut Regulus, in hostili captus Urbe, obses, in dolio clavis pleno; laudo. si ut Maecenas supinus; non item. Epularis: si ut Fabricius , ut Marsus et Hernicus olim, cum grandes fumabant pultibus ollae; laudo: si ut Lucullus Xerxes togatus: quid dicam? Non decessurus maiestati tuae; bibe, ut Cato in Africa: (stat, dum lixa bibit) salta, ut Scipio Africanus Romae : calca terram, sed vestigio Pompeii M. pedum pulsu Italiam excitantis armatam. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus Imperium ferret, sociumque educeret enses. fol. 78. m. Vastus exercitus absque Imperatore, Cyclopica mole, in se ipsum corruit, et suspirat in limo. Manus in se vertit corpus absque capite. Notus Iulii Caesaris sarcasmus. cum tenderet in Hispaniam , contra Petreium et Afranium , Legatos Pompeii M. Vado, dicebat, ad exercitum sine Duce. Profectus in Thessaliam , contra Pompeium , Vado, repetebat, ad Ducem sine exercitu. optimus enim quisque miles sub Legatis merebat Manus Capiti iungendae fuerant. Quis autem Dux eligendus? Musculi peritum elegere. Ducturus omnes, eligatur ex omnibus, inquiebat ille. sit e grege, modo egregius. id quod Carolus V. salutaribus exemplis et plurium triumphorum feracibus exploravit. Nulla aetas fortunae virtutique Ducis obstat. Scipio Africanus , Iuvenis; Gordianus , Senex electus est. Polemici INGENIO PRAEDITUM petunt subacto. mirentur hostes profunda consilia, ut contremiscant. FORTEM, sed nec audacissimum. audaciam tamen militum alat, praemiis invitet, temperet freno. CELEREM: sic properet, ut Cunctatoris nomen non reformidet; sic cunctetur, ut ne cunctentur Victoriae. CONTEMPTOREM PRAEDAE. O quoties in spolium cessit spoliaturus cadavera, eodem loco consepultus. UT FELIX SIT, Divi rogantur, nemo imperat; Virtus plerumque largitur. Ut CONSTANS, omnes optant. nocuit differre parato Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font . patebat porta Collina. DUCENDAE. Romae nuptiale convivium in Capitolio parabatur. Quale spectaculum! Si parvulus Hannibal&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibal] &lt;/font , ex victoria Coniuge susceptus, Heres Italiae Latia lusisset in Aula! DISCIPLINAM in primis, qui habenas accepit, severa prudentia conservet. Disce miles militare, Galba est, non Gaetulicus&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getulicus] &lt;/font , exclamavit Galba, Imperator salutatus. Adrianus tabernacula ex frondibus facta diruit: ne exercitus solis et imbrium impatiens, sub aulaeis et umbra, noxio torpore distenderetur. Quid stas ignave miles, aiebat Cato ad suum: imitare passus Ducis Serpens, sitis, ardor, arenae, Dulcia virtuti. Sit suus pugnaturis commeatus. sit sobrius cadus, olim posca dabatur. assuescant, potui, qualem iratus Danubius eructat, aut corniger Rhenus fremente alveo in urnam fundit. Romane Miles: Nilum habes, et vinum quaeris? dicebat Pescennius Niger , in Aegypto siticulosam cohortem solatus. Ebrius, et qui a vino trementibus oculis duos hostes videt, ne unum quidem superabit. At nunc omnia castra temeto natant. somno vinoque sepultis militibus, etiam triumphi stertunt. talis Dux Gildo apud Claudianum ; tales Gildoniani Milites, Marti risum et nauseam movere. Artepibulus enim vetitis temerarius armis Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli Provocat: ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . fol. 78. f. Indigna res et severe coercenda. privatae simultates, integrum pedetentim sternunt exercitum: bella, non duella laboranti patriae prosunt; nisi si tribus Horatiis permittantur, lustrales animas hosti propinaturis. Hoc ferreo saeculo gliscunt secreta odia. mittuntur chirothecae, tristia munera, provocatura in campum destinatum, caedes, tumulum. levissimis de caussis ad ultimi furoris exempla venitur. inscio Archistratego, obtentui quidem sumpta speciosi, revera vani honoris umbra, lasciviens mutuis stragibus ad usque infamiam iugulatur Nobilitas. cum in hostem eundum foret, fortissimus quisque desideratur, quem pridem vorago sepulcri contexit. barbarum hoc, et, ut sic dicam, Artepibulisticum : quo nequior Myocephalus ab Orbe condito non suit. In Turcas hoc crimen eat, Mauros que Getas que. parcius ista viris, quos infantes sanctior Rhenus lustravit. utere mitius ira, o pubes Alemannica . Mausolus dicor: Coniunx Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font . Cares Reximus innumeros, etc. f. 79. m. Scias hunc Regem fuisse tecti ingenii, celeris, rapacis, bellicosi; verbo, insignem Myocephalum. quod vivens moribus expressit; mortuus etiam metamorphosi et forma vestire meretur. Quando igitur neque nomen, neque vita abludit; recte tam Mausolus quam Artemisia marito concolor, venere in censum Murium, Fatis volentibus ad solium Mauritaniae elevati. equidem etiamnum in humanis obtinet, ut nomina quandoque praesagiant. Cur Iulius , Caesar dictus? a caesarie? an quia ex utero Matris caesus? an quia ab ipso undecies centena nonaginta milia caesa? hunc cruentum Carnificem, ab obitu, versum in sanguineum Cometen, credidit Antiquitas. Mausolum , in Murem migrare iussit ab exequiis vindex Rhamnusia . Sic collige. Nulla Mausolea cadaver innocentius reddunt. virtutes ac vitia sequuntur umbras suas. quibus quisque assuevit vivus, defunctus incubat. in iter tenebricosum unicus admittitur comitatus, male aut bene gestarum rerum. Compertum est, Avaros post mortem, longos digitos in thesauro versasse. Spectabilis umbra Superbi insedisse thronum visa; Militum maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font pugnasse. Quisquis feram, sub humani corporis figura occultat, tigridem, lupum, leonem, cerastam. Myocephalum; simul parca larvam amoverit, prodet et servabit aeternum, Hoc erat; quod Honorio suo Theodosius identidem inculcabat, Annales veterum delicta loquentur. Haerebunt maculae. quis non per saecula damnat Caesareae portenta Domus? quem dira Neronis funera, quem rupes Caprearum terra latebit In cesto possessa seni, etc. Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri. fol. 80. m. Solvunt, quae praesentius animum percurrunt. etiam saginati Gladiatores, dum caestum sumunt in manus, aliquantum metu crispantur. Alternus paullum timor et permixta furori consilia, praecedunt ictus Heroum prima sanguinis gutta visa, tum enimvero Tydeus fervescit. insitus pavor et temperatus, non flaccidos reddit, sed colligit vires; et retentas aliquantisper mittit cum foenore in auxilium fessae naturae. Gallum animosissimum perhibent, ad primum classicum, ventre soluto ad usque secessum fuisse compulsum: rediisse paullo post etiam metu exoneratum: more fulguris deinde pervasisse exercitum. Enceladi quidam alii et Bombomachidae, quorum corpora iurares adamante suffulta. ineunte pugna, sulphuris instar ardent et Vesuvii : in ipso congressu, cum standum esset consertis in ora gladiis. evanescunt. Viribus utendum est, quoties Occasio tempus Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverit. f. 80. f. Celeritas maturata consiliis victoriam in manu habet. Eam non arctant vincula, non fatigant iacula, non detinent apud Lyaeum pocula. Celeritati omnia sunt pervia. recludit arces, expugnat urbes, densissimos caedit hostes. Infelix mora, Occasionem quantumlibet capillatam decalvat; omnem nervum enervat. Utinam illud VENI, VIDI, VICI, etiam in nostris Vexillis legeretur. Nisi Dux siderum more, rotet in orbem exercitum; torpebit circa Polum et tardi plaustra Bootae . Rex olim Libyae creabatur, qui cursu victor. Aelius verus Antoninus , certo militum generi, alas pennatas imposuit: ut intelligerent, quo meatu iter confici vellet. Baiazethes lentum Ducem, sagitta transfixit, instrumento mortis velocissimo. Selymus filius, pacis quidem vitiis obscurus, sed belli virtutibus clarissimus, cum in omni opere, tum multo maxime in procinctu militari, exclamare solebat ad Commilitones: MATURANDUM, MATURANDUM. Clypeo Mausolus in altum (Quadra fuit) sociorum humeris super ora levatur AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. fol. 81. p. Veterum more. Claud. de Honorio , sed cum mox solita Miles te voce levasset. accessere fremitus militum, sonitus lituorum, flictus hastarum. Neque velim, mireris Mausolum in Regem electum, quando idem in humanis quoque rebus imperabat. Quid? nonne trabeam et servi saepe capiunt? Eutropius exsectus Leno, Mancipium catastae, vultum rugis non curis sulcatus Consul, exercitum effeminata manu duxit. Tamberlanem Scytham Pastorem, pastoria comitia ad Solium e praesepibus levaverunt. Iustinus genere Thrax , iam armenta, iam arma campo movit. Valentini Imperatoris pater, funes nauticos torsit. Marius ensem in Germaniam debellatam strictum ipsemet procudit. Quot a remis damnatae piraticae. Reipublicae clavo admoti, feliciter gubernarunt? denique si Platoni credimus: Omnis Rex e servis. Omnis servus e Regibus oriundus. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis Musculus ingenii, magna satus Embasichytro . fol. 81. p. Interest Reipubl. quis ad summas res conficiendas cum potestate mittatur. Bellum hoc Mauricum inconsulto decretum. Tyroglyphus stolide ferox Legatus, peius efferavit. Indoles assueta fragoribus belli, nihil quiete peragit. Suspectum est, quod cum tumultu geritur. finge alterum Regem nihil hosticum moliri: excitabitur in arma primum ore hominis barbari et importuni viso. Noster Tyroglyphus , qui verba non tam numerabat, quam fundebat e vagina, detinendus erat in castris. Alius mittendus pacatioris animi. Pessimam rem Adrastus fecit, quod destinaverat Tydea , virum impotentem sui, ad Etheoclem Thebanum . verbis immitibus omnia turbavit. odiis ex semine in culmum tractis, commissi denique Fratres implevere campos flagitiis, discordia ipsorum cadaverum, rogalem flammam et cetera elementa turbante. Iam vero tempestiva dicta, sententiae politioris iudicii minime vetantur. Orator lacessitus a nasutis, deludat paribus: ut tamen intelligatur plura in arcano servare, quam deprompserit: aestimeturque sapientia Principis, ex ore praesentis. credatur sane Persa, sed pharetram in corde gestet. Argute LACON , exceptus a Rege Demetrio scitante, An tantum unus? respondit: tantum unus ad unum. Placide LACEDAEMONES : Lygdamo tyranno audientiam neganti ob morbum; admitteret nihilominus: cum eo enim se non colluctaturos, sed collocuturos venisse. Ingeniose ANAXIMENES . Submissus a Lampsacensibus ad Alexandrum M. ut deprecaretur minas inferendae vastitatis: cum Rex viso Philosopho exclamasset, Abi: nihil horum impetrabis, quae petiturus es. intulit olim eius Moderator, tunc Legatus: Peto itaque, ut Lampsacum evertas. Caute ISMENIAS . adorari volebat Artaxerxes , ad quem mittebatur. Quid faceret alter? detrectaret? criminandi materiam, indignandi caussam dedisset tyranno. obsequeretur? tam servili pedum basio laesisset dignitatem personae, quam sustinebat. Annulum igitur digito detractum, et ex composito in asarota, ceu casu delapsum pronus iterum sustulit. Papyrius FORTITER. volente ac iubente P. R. missus, regem barbarum extrahentem responsa et in ambagibus ludentem, circulo per pavimentum ducto, ut stabat, circum scripsit; iam nunc edices, affatus, antequam te hoc orbe evolvas, quid denuntiandum statueris. AEmulantur veteris aevi decora, fortissimos viros, nostri aevi non pauci. quos tamen inter illum Machiavelli Pullum Hircocervum non censuerim, qui cordata contestatione pronuntiavit: Legatum, esse virum bonum, Reipublicae caussa missum ad mentiendum. Ille: quid haeretis riparum in margine viles Abiectaque anima. indictum Bellum omnibus esto. fol. 81. f. Omnia turbate Tyroglyphus , utique Musculus in fermento. non poterant odia componi? non transigi? non dedi Limnocharis ? non a Physignatho petitum funus reddi, a Patre Troxarte in caverna gentilicia tumulandum? sint sane hae nugae. interim de animalculis quaeritur, ut sciatur de belluis a Daniele visis. caeduntur canes, ut timeant leones. Quot Carolos numeramus, qui genio exemploque Quinti Austriaci , numquam priores armati, bellandi caussas, inermes semper expendunt? Nota eius vox: RELINQUATUR MIHI MEUM, ALIENUM NON CONCUPISCO. Notae lacrimae per ora manantes ante conflictum. Nota et virtus Herculea in ipsa pugna, impatiens non magna pati. Qui regna aliena lacessit, Extremum discrimen amat, nescitque decore Fortunam tractare suam. Sapientior odit Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. fol. 83. p. Nihil verius tota oratione sua Physignathus . Thesauri genus est, carere posse thesauro. tenet omnia, qui se ipsum. eo, quod quisque est, destitutus, eget universo mundo. vides argentum evisceratis montibus provolvi: quasi vero satietas effoderetur e terra. Illius centrum et latibulum pectus est cuiusque: inde peti debet. Aurea mediocritas, extra se aurum non amat. bibis Gangem , bibis Hermum : et tamen arent ardentque venae cupidinum tuarum. bibiturus ex illimi fonte frugalitatis, aquam plebeiam e profluente, contentus fagino poculo; sentires aliquid Pactolo dulcius. veriorem Tagum ex te derivare posses. Ad classicum pauper non trepidat. cantat audiente latrone: credit omnibus suae laetitiae constare caussam. Massicum non bibit. fateor. sed nec timet frigus, quod in gemmato cratere mistum, Massico calori pugnat. Non timet id, quod Antonio vomenti animosa Philippica obiecit, volvitur a prima, quae proxima. non timet boletum Claudii , post quem nil amplius edit. dum cepas et allia prandet, non timet rumpendum mullo ventrem, Divum amicus et conviva: quorum unica felicitas est, SATIS HABERE. Ignota, dicit aliquis, narras, hic vivendi modus Diis solum convenit. Egredere ergo e tua tumba, e memoria P. R. POMPONI LAETE: egredere nunc saltem e parvo sepulcro, docturus Orbem sincerae felicitatis modum, a se ipso impetrandae, laetus iste Agricola ad usque decrepitam aetatem Roma numquam egressus scribitur. crediderit extra illam, aut vacuum iam dari, aut non aliud, quam Romam esse. semper secum habitabat, quid cogitaverit, cum Fama devictas gentes, Istrum perdomitum, captum Rhenum , Carthaginem eversam vulgavit. Rumores hos aliter ipse non accipiebat, quam puer avorum narrata proelia, sensu vel non intellecto, vel neglecto Deducentibus aliis arenam Nili in Circum, et in ipsa Orchestra epulantibus, curavit ipse ex Romae nata segete coenulam: qua exacta se sibi dabat, ut nemini molestus; sic nullis curis interpunctus. Quid hae spinae nominis essent, per almam pacem, perque sanctam fidem nesciebat. latissime dominatus in casa, verae libertatis copia abundavit. Inclamantibus vicinis saepe numero Iovem Libycum Ammonem&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Hammonem] &lt;/font ; mirabatur, si alius esset ab eo, quem ipse candidum ac rudem ex salice colebat. Cum somnus, Deorum blandissimum munus, superfunderet se occupato, admisit indulgentibus oculis. Orto sole, super vomerem flectens, adoravit ridens ac benignum sidus, illique vicissim Bonum Diem dixit, securus Rogatorum petentium sportulas, quorum ingentem turbam vomunt palatia. O! te beatum vereque Pomponium laetum. Roma non egressus es: et totum Orbem possedisti. Roma non egressus es: et hostem (Cupiditatem) vicisti, quem Romani tui numquam vicere. Roma non egressus es: sed apud te hospitatae sunt Virtus et Virtutis comites, bona Mens et Quies. Roma non egressus es: sed ad te ingressae sunt Gratiae et tranquilla Libertas. Regni tui sines si aestimare Tyranni potuissent; illud dubio procul erant occupaturi. fixum igitur Physignati , tametsi iactantioris Batrachi stet Oraculum: Sapientior odit. Immodica, et votum non ultra extendit in orbem. Sic satus capulum iunci quassavit acuti. fol. 83. m. Exprimitur hoc gestu stata rataque sententia. Omen ex gladii capulo P. Cornelius Scipio sumpsit. Cornelius Centurio in creatione Consulis Octavii , admovens manum ensi, HIC FACIT, exclamavit. Caeterum spirat barbarum aliquid hic mos, et animi erupturi foras e corpore malesanum tripudium. emicat ira per genas, stricturis quibusdam, quasi procellis incalescens. tremunt inde nervi, abludit vena, raptim moventur manus. captiva Ratio detinetur in vinculis, nec audet comparere in aestu ac strepitu Sensuum ad arma concurrentium. fracta verba, maligno sono, non sine pulsu dentium attriti susurri, produnt incensum animum. Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti Altisonans. fol. 83. f. Nullum neque Veteres bellum inauspicato adiverunt. Sacra prius procurata. fibrae a Tuscis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Thuscis] &lt;/font inspectae. aevi Romani Carbasus lecta ex Libris Sybillinis . Notatum, quid addicerent aves, impertiret AEther. servatum de caelo. itum ad Pulvinaria Templorum, posita Lectisternia. Natura monet, Mentem humanarum rerum moderatricem consulendam esse. sed enim iam praevaluit in castris celebre illud AEgyptii Assentatoris: Rara fides pietasque viris, etc. Batrachi ante bellum Martem sibi salutandum putaverunt; desperati milites, Martis uxorem . hinc tardae victoriae aut cruentae; rari progressus, infelices remorae. Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab Ortu, Non audita procul de nube tonitrua vincant. fol. 84. p. Ad animandos socios, terrendum hostem. Macedones semper ingentem sustulere, repercussis et volventibus late campis ac silvis. implentur aures et animi oblivione periculorum demersi. Equus ipse dicit VAH! Solis Sybaritis in bello moduli fidium ac plectra placuere. Apage Paridis lyram, Achillis cithara sonante. Prisci clamabant Eleleu, Alalaze. 
===Ex libro III.=== 
TOrva genas quae nunc vario se nomine vestit, in silvis interque feras assueta vagari, Tunc habitura tamen constans Germania nomen; O quibus! o quantis franget ut adultera bellis. fol. 89. f. Non opus vaticinatione. rerum fides, et oculata experientia quatuor lustrorum, invitis oculis ingerit tetras imagines. credas Martem , Thracia rupe deserta, in Alemanniam migrasse, ibi stabile Domicilium fixurum. intestina bella committuntur, exemplo lugubre summa diu stare non posse, et fortunam bonam felices nescire pati. a primo Cometae fatalis exortu, qui anni decimi octavi curriculum foedavit, integra malorum cohors simul incubuit terris. Bella tonant, dubiumque quatit discordia Mundum. Semel tantum dicere memini Iulium exacta pugna: HODIE PRO VITA DIMICAVI. At enim nunc diutissime dimicatum est totis viribus, pro honesta morte. Supersedeo diffundere largioribus verbis tempestatem, quam ipse Iuppiter non sine palpando praesagio derivavit. Universim, Bella tortuoso ac multiplici ingenio praedita sunt. serpentis instar, modico quidem capite, non minantur pertinacem et duraturam vastitatem: caeterum immanem caudam trahunt, ubi spira exsolverint volumen. Quotus ex nasutis etiam argutisque Divinatoribus praecepit inchoatam Pragae calamitatem in tot annos porrigendam? quovis elapso, alium Iani vultum et sereniorem speravimus, delusi semper et in peiora servati. Spes scilicet sibi blanditur, se ipsam exornat et comit, ac dulcedine quadam solatiorum imbuit: ut quae optata desiderat, praesumat futura. Hactenus in circuitu ambulavit armatum Germaniae supplicium. hoste uno consumpto pullularunt novi, Lernaeo satu. unius defossum cadaver, inimicos deteriores seminavit. A proelio Pragensi , quod caput Hydrae secuisse videbatur, truncus in suo sanguine volutatus, quotannis protrusit infestiores exercitus. Miseria ius Consuetu dinis obtinuit. Gladio metitur seges. falce et falcatis curribus pugnatur. instrumenta pacis in pacem saevire coguntur. tristissimi bellorum comites, fames ac pestilitas, quod ferrum reliquit intactum, exitiali conspiratione dedere pessum. inedia non una urbs emarcuit, subtracta vespillonibus funera, in epulas versa sunt, pretioso squalore satiatura convivas; necessitate non vitio detestabiles. ex Sarcophago, velut e macello obsonium petitum, implevit improbos ventres, et stitit rugitus. plura scribere non iuvat; deflere licet. De Sene, cui mallem miserandam fidere Nympham , Pauca tene. vix ullus erit, quem sistere possis, Quem conferre velis. f. 90. f. Nisi fallor, IOANNEM TILLIUM Iuppiter commendat. hic enim rebellem Parthenopolim (miserandam utique Nympham ) vi expugnavit, fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. Atque hic Gallo-Belga Heros aevi nostri, gloria saeculi, Bellorum decus et voluptas, Ducum antecedentium effigies, posterorum exemplar, fortia agendo et patiendo, nulli Romane quidquam concesserit. Post Martis omniumque militum memoriam, non videantur castra illo meliorem maioremque habuisse. omnino inclutam canitiem ornatamque pluribus victoriis sepulcro intulit; pyramidali monumento BONAE FAMAE ante tentorium defixo. CORPUS quidem, denique saucium octavo vulnere procubuit, Ingolstadii acquiescens. ANIMUS tamen semper invictus stetit, et vel nunc etiam in Oraculis quibusdam polemicis vir fortissimus vivere censeatur. ea reperta sunt, ab obitu tanti Ducis, in militari palimpsesto, ipsius TILII signata manu. Placuit quorundam sensum e Gallico sermone translatum, hoc loco Romana dictione dare. Mens conscia Recti, firmissimum propugnaculum est. Proditorem non timet. Quid fortissimum? armata Virtus. Subdere DEO. sic eris insuperabilis. Quem sequitur calamitas? qui virtutem fugit. Victoriae momentum, a multitudine bellantium non pendet. vincit, non numerus, sed nervus. Quis hostis iniquior? quem quisque sceleratus in pectore portat. Humana prudentia felicius et fecundius germinat, quae radicem in terra non figit. Qui sibi imperat, Imperator est. qui aliis: potest esse. Divis proximus ille, quem laesum contumelia meliorem facit. qui offensus dicit, IGNOSCO. Invium, virtuti pervium. Sapiens nascentem hostem in semente suffocabit: nam crescere permissus totum campum occupat, non una messe exstirpandus. Qui iniquum bellum gerit, vincitur, cum vincit. canat lessum circum flebiles triumphos. Atque haec aliqua sunt eorum, quae probum illud os et probissimum pectus pari concordia scivere. Quae fato volvente sequentur, ab istis. Qualia nunc tecum Soror admolitur in Hebro , Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. fol. 91. f. Hoc Iovis FATUM. Ego praesente Hannibale tale quid effatus, metuere non immerito postem casum Gisgonis , quod pacis studiis nutritus, celeberrimum belli Ducem, quid agendum in acie, erudire tentasset; ab ipso valida manu de superiore loco detracti. Dispiciamus tamen, quid in utramque partem afferatur. 
 
MULTA occurrunt, Veterum gloriam bello partam, illustrius commendatura. Celeritas in conficiendis maximis itineribus, in tolerandis laboribus singularis constantia, caloris ac frigoris incredibilis patientia, vigiliae extractae in plurimas noctes, vitae et voluptatum contemptus, disciplinae militaris intemeratus rigor, inter temeritatem et cunctationem nimiam media, ingens animi fortitudo vigorque, qua aggrediendo Contumaces, qua resistendo Audacibus; inclutae demum victoriae, felicissimi et magnifici triumphi, albis equis dignissimi. seu milites. seu imperatores, seu proelia ipsa expendas; laudabis successus, miraberis eventus, praeferes pugnandi modum. non lubet ire per singula, aut excutere syllabum Martis . Unum illum nunc considera, quem Gaetula&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getula] &lt;/font Ducem portavit bellua luscum. Perfidiam plus quam Punicam , crudelitatem Hyrcanam semove: quid desiderabis in hoc Hamilcaris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Amilcaris] &lt;/font Catulo? Africa relicta, Iuvenis etiamnum, vix dum Imperator proclamatus, Alpium claustra impulit, transduxit elephantos, Latium inundavit peregrino agmine: et universam, de praeruptis cautibus cum hieme ruens, conterruit Italiam . non obex, non scopuli, non nives, non inter eas amissus oculus tardarunt virile propositum. triginta et amplius annis sub pellibus transigere visus hibernas noctes, munia Ducis et gregarii militis simul explevit, aequavitque vota maxima ingentibus factis. quemnam alium dabis et in deludendo hoste callidiorem, et in obtinendis victoriis. feliciorem, quamdiu Campanas vineas non vidit. Disce ex hoc Graecos etiam; Marathonium Miltiadem , sapientem Themistoclem , strenuum Pausaniam , ambidextrum Alcibiadem , Iphicratem severum, Thebanum Epaminondam , fortissimum Victoriarum Genitorem, transi ad Romanos , si vis: et specta mihi Catonem in Libyae sabulo provocantem Fortunae Caesaris que copias; Iulium Gallos Germanos que, vasta corpora, proterentem, aut equitantem in Thessalia . Duos nomino, centum intelligo, quos retro positos memorare longum foret. Stupore complebitur, quisquis Lipsio duce vel comite, Romana castra ingressus, hauserit oculis praesentius cataphractae Virtutis apparatum. mille leges, mille ordines servabantur. Togam defendit Sagum. responsa senatus deferebant Aquilae. decreta Curiae promulgarunt litui: placita Patrum sancte venerabantur morituri pro Patria. Pensa milites. Frugalitas, viaticum erat convasantium; peritia natandi, navigium; cuiusque manus, latus et terga, immanium armorum vehiculum. secabant flumina, tranarunt torrentes, amne et glacialibus adhuc crustis rigentes inibant praelium, tanta plerumque contentione, ut in Pharsalia civile bellum portante, terrae moventis fragorem nemo unus notaverit. Quid? quod maximas urbes, propugnacula firmissima obnixi occuparint summa industria, non iis instrumentis usi, quae quidem praecipua laude, nostra aetas sibi adscribit et iactat. Disponuntur hac tempestate curules e fusili metallo machinae. quid deinde? caruerunt illis Prisci. quid tum postea? caruerunt tristi invento, sternente duntaxat Heroas, non probante. AEnea tormenta tonant. esto. quoties errant hi Ioves toto caelo, casso iactu, vano murmure, vasto molimine, magnis impensis, inutili sumptu. Atqui moenia quaevis transverberant. esto. Veteres ingenioso assultu, scalis, ariete, testudine, turribus turres superarunt. confer illorum eductis coctili bitumine muris pinnas nostras: nidi hirundinum erunt comparatae. Tormenta puncto temporis omnia sternunt. nempe, si non exerrent, si in tempore exonerentur, si globus non praevideatur, ex fumo, sonitu, flamma. Veterum catapultae, tragulae, phalaricae, fundae cumulatissimas edidere strages. adde: quod sagittarum more, quas vibrarunt, velocissimi duplicaverint victorias. cum nostros milites, grande hoc ex pluribus metallis conflatum chaos remoretur. nimirum dociles pari passu sequi, mox tarditatis infamia laborant. nam in exitium reperta moles, trahenda immanibus plaustris, vicenis, quater denis iumentis; quod tetra nihilominus luctatione vix e luto promoveatur; praefecti tormentariis molitionibus, simili ambulationi assuescunt. reptant ad pondus. fiunt armatae cochleae, occasione bellandi neglecta, vincendi praerepta. Sed tormenta discerpunt aciem. Ita est. proceditur in campum. stant ex adverso sexaginta milia delectorum militum: canunt tubae. omnia ad internecionem et duraturum conflictum spectant. simulatque praedictae machinae exercentur, et flammatae pilae lacerant alas, aut feriunt cornu: retrocedit agmen, dispicitur fuga, quae cuique proximum est, aufertur et vanescit. Romani pedem pedi contulere. pilo in hostem iacto, vultus impegere vultibus, galeam galeae ad gladios ventum plerumque est. nudo ferro iudice absoluta caussa belli. ibi exaudiri cuiusque voces, et polemicae conciones Ducum; spectari probata virtus, animus, ingenium. Debilior aut timidior superatus a fortiore; arbitrio victoris animum vel collum securi submisit. Ibi quernis, obsidionalibus, laureis, muralibus Coronis locus. albentes ossibus Philippi , Arva Leuctrica&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Leutrica] &lt;/font . Mantineensium , strata cadaveribus confestim diiudicarunt fortunam exercitus; facileque patuit ex grandi alterius plaga aut internecione, uter victoriam reportasset. Quando vero pervenitur isto aevo ad hunc caesorum numerum, aut funerum acervum? viginti milia caesi, vix umquam desiderabuntur. decem milia triumphum absolvent; non nisi velitatio Cannensis aut Salaminiae cladis. Caussa. timidissimus quisque, de fulminatrice quadriga, glandes et saxa eminus in fortissimum quemque contorquet. cum terrore ad fugam incitante pugnetur, raro vitalia secantur hostis, ex sparsione recollectus denuo, et tristius, et potentius insultat. tonamus, salit sulphur, vibrantur glandes, pulvere nitrato caelum ardere videtur. Saepe tamen ignavia et caecitas, furor et tremor, praeceps audacia et haerens vestigium; et scelus et virtus nube involvuntur eadem. Haec pro Veterum ratione pugnandi. ITURUS in sententiam Iovis , brevi respondebit, Ironicam videri comparationem: quae veterem Militiam nostrae serio praeferre velit. sciri illorum strategemata laudarique: porro honestiora et pulcriora quotidie inveniri. Hereditatem Maiorum, non esse diminutam, sed celebritate nominis, retumque novarum gloria auctiorem. Quaedam Priscis usitata, superstitiose idcirco non retineri; quod defectus vel ipso neglectu, vel accessione felicioris in venti compensetur. tristi invento curulium Machinatum, quemadmodum loquuntur, dissipari cuneos, in fugam agi obsistentes; Victoriam tamen hoc ipso nomine comptiorem advolare, quia minore copia sanguinis respersam. orchestra belli, campus est, inquiebat Epaminondas . illum sane miris spectaculis illustrant neoterici Bellatores; longe lateque omnia terrifico flammarum vortice, et aures fulminis voce implent. Sit diris devotus repertor Siculi Bovis. laudabitur tamen ille, qui inclusus utero, nullum mugitum ediderit forsitan et Phalaris commendabit. ita, licet non probaretur Inventor et Artifex tonantium machinarum in bello; saltem eo maioribus encomiis efferendi forent nostri, dum cavent, dum tantam vim eludunt, dum et Iovem fallunt; quo facilius est telum, quam fulmen evitare.  Romani pilis usi sunt. lusisse dicas. Germani serii, nec vincunt, nec oppetunt ignavo modo. Veteres strinxere gladios. Germani omnibus armis utuntur, omnibus periculis expositi. nihil tam arte munitum est, tam situ horridum, tam inaccessum loco: quod subduxerit expugnationi aut calliditas, aut industria, aut terror. De Ducibus non laborandum. optimi cuiusque aevi numerari potuerunt. huius, et numerari et aestimari merito possunt. Si per Fata naturaeque leges liceret, viserentque ad nos ex tumulo vel Hannibal vel Scipio : obtunderentur aspectu tot novarum rerum, cuniculorum, consiliorum, strategematum, munitionum, etc. et vero libere faterentur, tempore, quo ipsi congrediebantur, Romanum Imperium vagiisse in cunis; iam pugnare in campis, etc. 
 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, Anguipedes inter quondam summosque Gigantes Principis. f. 94. f. Expende, quae Pallas suo peplo inscripsit: quae vera si sint, convincitur Belartus immanem Gigantomachiam exercuisse. Stilico et Ablavius eadem vestigia cruentarunt. O ambitio! quam severe torques tuis annulis insertos! Quorum pectus insedisti, eiciunt humanos sensus; in belluinam degenerant. dediscunt in dolere calamitatibus aliorum. ut vel RADIUM Coronae regalis acquirant, auferre tentabunt e Mundo SOLEM. prodigent vivos: abutentur occisis. Talium aliquis, secreta consilia coquet, quaeque optabit etiam a Diis nesciri. Quantus Artifex dissimulandi! plorabit, pallebit, miserabitur, ridebit. quid vis tentet, dum regnet. Gaudia subsultant in corde tyranni, rapta de rogis, et crinibus, tumulisque furiarum: sed cito in praeceps subvertenda. Tacturo nubes discedit tellus, arma, claustra scopuli revelluntur et patent. Scelus produnt oculi, nutus et nictus dum tacet, clamat; dum negat, affirmat; dum blanditur, furit; dum parcit, saevit; dum se excusat, damnat. Ut si in Eleusino Sacro arcana abdidisset, penetrarent tamen aliquando in apertum aethera. Animus sui carnifex, odit, quem punit. In talem ignaro Iove tonant nubes; invito Marte stringuntur gladii. Quidquid Iustitia rapit, fit telum. errant quidem nonnumquam opiniones et susurri, suspicantium iacula: verum ubi Fata direxerint arcum, Scopum tangunt. cadit denique ambitiosus indebitae gloriae competitor. immolatus Desperationi, aram, pavimentum, mensam, cubile, lectum cruento pulsat vertice. In oraculi modum accipio duos versus Satyrici: Ad Generum Cereris sine caede et sanguine pauci descendunt Reges, et sicca morte tyranni. Scitu, et in vestris etiamnum mentibus haeret Terrigenum furiale nefas, dira ausa Tiphoei . f. 97. m. Expende Iovis orationem, eamque, si placet, immutatam nostri moribus aevi accommoda. Quod dedecorant Athei, et, qui per Antiphrasin Politici dicuntur. hi in omni flore virtutis, ungues sunt. Honestum detruncant uno ictu. apud ipsos nulla futuri mentio: toti praesentibus immerguntur, maluntque vivendi caussas, quam vitam perdere. Quid facias in horum consortio? Negant Numen humanis rebus aut interesse, aut curam intendere. Negant subterranea regna, maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font et stygio nigras in gurgite ranas. affirmant scelera quaedam esse Reipublicae utilia. regni caussa quid vis audendum. conchylia, risum, lacrimas, verba, caeremonias. dolis et Sinonianis fraudibus deaurant. Quanto sudore cavemus, Ne leges Natura suas violata queratur. f. 97. f. Nihil scilicet improbis sapit, nisi e culina nequitiae et popina luxuriae protractum. Carpit luxus Novembres rosas, et si quas Ianus sui Mensis capillamento innexuit. Quas Maius educat tepore verno, creduntur rus olere. AEstate, pretiosa glacies in Indicis carchesiis natat, rumpitque bibentium viralia. Ocreae et naves, pocula fiunt, cymbia cymbae. Aper cadavere venatoris emptus, pisces Tritonibus furto ablati, aut per vim erepti, excussa flentibus Nymphis corallia delectant Commodos. Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: Disceret invidiam tumidis avellere votis. f. 98. p. Mortales: credamus Iovi assueto imperiis. Ego sic sentio: Labore et cura, velut duabus columnis Regna fulciri: quarum pondera si regnaturo nota forent; vix ullum sceptro manus admoturum. Ambitio, etiam ex hac parte, tenebricosum crimen est: exerrat Andabatarum more, et in omnes scopulos impingit. tormenti sui dulcedine consumitur. POMPEIUS M. agnovit Gloriae suae trepidantis vertiginem: adhaesit tamen, ab ea usque in Thessaliam propulsus. THEMISTOCLES aiebat, malle se ad sepulcrum, quam tribunal ire. Sic fatus, ivit ad tribunal, vespillone: relicto. ANTIGONUS ad filium: Intellige Regnum nostrum, splendidam servitutem esse: quam tamen non abhorruit. libenter servivit, basiavit sua vincula, et catastam ex ebore defendit. SELEUCUS : si sciret vulgus, quibus curis integerentur Coronae, eas ne humo quidem ullus sustollere dignaretur. sic fatus sustulit, sublata redimivit caput; ostentavit illigatam Persico nodo caesariem. aemulum finge purpureae fasciae imminentem. struxisse insidias: quid non irarum alter protrusurus erat, vindex rapinae. tam parum facta verbis concordant. Sapientior CAROLUS V. Imperium Rom. quod inclinata vita sensit onus, etiam re ipsa deposuit in humeros fratris Ferdinandi ; Regna, in Filii. Philippe Princeps : admitte augustissimas emeriti Patris preces: potes lacrimanti credere, SERIO FUNDI. tibi Aquilam, tibi Austriam , tibi Gangem commendat et Indum . DIS genite ac geniture Deos, succede labori. Dira petunt, non casta satis, non digna mereri, Quaeque palam nollent. Plebis constare Tribuno. fol. 9 s. m. Persius Poeta explicat. petuntur hereditates viventium, squalores coniugum, triumphi ex devicta pace reportandi. Quale votum Lamiae Romanae ! Iano et Vestae supplex, stetit ante aeram; nec turpe putavit pro cithara velare caput, dictataque verba protulit, ut mos est, et aperta palluit agna. Quale Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font Caesaris votum! quod audisset ruinam Theatri Fidenatis , Imperium Tiberii reddidisse famosum: optabat et ipse Consulatus suos insigni aliquo et decumano malo nobilitari. itaque si calcato Lunae vultu. Solis pulcherrima facies laceraretur; si curru excuteretur Arcturus: si Roma suis convulsa sedibus abstraheretur in Africam : si migrante Thybri&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybri] &lt;/font nutaret, Capitolium exsultaret haec bellua sub ruderibus, mitius utique Caligula . optabat innocentissimus vir, conserta totius humani generis colla, in una cervice stare; sua, hoc est, Caesarea rhomphaea demetenda. o manum! o mentem! o votum! Tyranne, tene votum, et muta sensum. omnium improborum iuguli, tuo misceantur; ut annulosum, tamque ferax in fata, totque sceleribus ferruminatum portentum, uno ictu amputetur. natura manu, Astraea ferrum, Deus vires providebunt. 
===Ex libro IV.===
ET tam intra iunci tactum Bellator uterque Stabat, et erectum tentabat figere peilum. Primus in adversum fertur Physignathus hostem fol. 10 o. m. Ranae bellum ordiuntur: in prima acie Rex, et fortissimi quique ex Batrachis. Aliquot iterum quaestiones Polemicas intersero, ex decursu praesentis Batrachomyomachiae solvendas. HAnnibal , Pyrrhus , Alexander , Decii invaserunt: Marius item Cimbros ac Teutonas incursu fregit. Fabius Cunctator , aliique non pauci sustinuere felicius. Censeo hostis ingenium explorandum esse; ferocem, et, si copia pugnandi detur, usurum bona fortuna, frangendum mora, praecipitem spe deludendum, vel admissum tribulis induendum. Callidus astu contrario retundatur, occidere quidam, quod propeti infesto agmine, omnes copias explicassent. naso primum, deinde et collo, suspensi. Atqui semper extrahere occasionem conflictus: utramque aciem, taedio, iniuria et fatali languore consumit. Verum, nihil aeque ad Victoriam facit, quam hostis ingenium, mores, assuetudines, animique perturbationes habere exploratas. quippe iis perspectis, velut indole cognita ventorum, vela bellicae fortunae, malo deduci aut expandi possunt. Duo superioris aevi fortissimi Duces, durantibus indutiis, ut facere amant milites, convenere ad amicum et hospitale convivium. poscebatur poculis: caeremoniae quaesitissimae non deerant. secundum epulas, latrunculorum ludo se admoverunt, acie decussato in campo instructa. Scaccho ludebatur mirificus in hac arena praeliandi modus. Stat procax Regina, munitur Rex, fundantur turres supra elephantos: antecedunt Velites Rustici in nigro gausape, in albis sagulis classici vicem, summum silentium est. perdit enim hoc genere certaminis Amyclas , qui plurimum loquitur. Mens et manus negotiosa militem circumagunt: tubae non audiuntur. spectator rimosus si in susurret, incusatur ut proditor: saepe excussissimo colapho, in malam rem et Maeoticam&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moeoticam] &lt;/font paludem abire iussus. itaque iusto certabatur ordine. Hic, sagacior unus alterius indolem discere, calore nimio periculosam, impatientem morae, indignabundam; verbo, hominem, nisi pudor obstaret, uno congressu motuque manus, Regem Reginamque in barathrum proturbaturum. AEmulus interim connivere, imperare affectibus; subinde cedere; modo insequi, proritare et premere, spem potiundae Amazonis facere: ubi vidit anhelum, iam iamque prensantem: repente e medio campo Camillam subducere, arcere hostem. praesidium obicere, aut infamem victimarium servum ex Mauritania . denique moliri insidias, et spectante toto exercitu, frustraque obnitente, Regem circumventum ad deditionem cogere, stricto acinace supra verticem canum intentato ingens luctus et desperatio in Castris: ut arcu, sagittis, ac vestibus etiam Regina spoliata, obvoluto capite supra scutum procubuerit, Sic quidem se lusus habuit, et triumphus equitis cornu obliquantis,(utique in hac palaestra spectati roboris) penes quem summa victoriae stetit. Ludentium vero diversa facies. nam neque victus irae poterat moderari, neque non accusare Fortunam suam; quae tam florentes catervas in Campo Martio prostituisset. Victor, eadem frontis scena mimum continuavit. ut occultaret felicium consiliorum rationem: in bello, dicebat, casus valent. ignavia mea vici, an forte ludibrio reservatus, et ab hoste parcente irrisus! scilicet alias desperaturo, et imperitiae damnato, iocus indulsit. plerumque cum initia pulchre se habent, finem furiae strangulant. Simul his, alterum classicum insonuit. Vidisses priore proelio subactum, omnes vires exserere; iam incenso animo novi discriminis aleam subeuntem, et ignominiam aboliturum. quo in congressu, non tam movebat milites, quam diris devotos et sub furcam Caudinam mittendos, rotabat male feriata manu, permissus frui dolosae simulacro victoriae. Quibus rebus utrinque confectis. discessum est. elapso mense, simulatque indutiae exspirarunt, iterum ad vera arma conclamatum est. Qui in potestate habuit impetus, eadem prorsus arte bellandi, vicit furiosum adversarium in campo, qua prius sollicitaverat in tabula. id, quod multo post tempore, amicis ipse narravit. Unde discere habemus, magnum momentum adferre, perlustrasse Ducis animum. qui, si immodicus sit, efferus, praeceps; si nimium indulgeat tumultibus mentis; seu inertem, seu strenuum moveat militem, Fatis trahetur ad fossam et interitum. saeptus gladiis ac cohortibus, instar agitati trucidabitur tauri. Fabius Maximus hac scientia usus, exsultantem Hannibalem fregit: Scipio denique Italia submovit. In hac Batrachomyomachia, passim videbis praecipites. et incautos sterni. 
 
PHysignathus Rex Ranarum fecit. itidem Mausolus . Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. Qualis in arma leo, etc. Est, cum non nisi praevii Ducis exemplo stimulatur miles ad fortiter audendum sequitur plebeius pes regium. Viderat Lucius Imperator legiones Romanas a Mithridaticis premi, iamque fugam prospicere. ergo improvisus emicuit ante ora omnium; strictoque gladio ferocior, ite milites, inquit, desertores laudis meae ac vestrae; ite Patriae proditores: quaerentibus tamen, ubi Imperatorem reliqueritis, respondete, in Boeotia . stetit ad haec verba fluctuans acies; animisque pudore et horrore surrectis, denuo invasit hostem, cedere compulsum. Ita Servius Tullus sub Tarquinio , torpentes cunctantesque socios, signo in hostes coniecto princeps impulit. Dum dubitant, dum tremunt, dum opinionibus vagis ac vanis mentes turbantur; efficaci consilio rumpenda sunt timoris et naturae vincula Profuit Iulio , ad Mundam acriter suos increpuisse. cedentibus enim illis ad periculum, quod insuperabile videbatur; in primam aciem pedes ex equo prosiluit, sibi Dux et miles futurus. ocius secuta cohors, et deletura infamiae notam, festinavit properantem antevertere Ducem. ceu illa Caesaris verba, quae iam semel audiverant, etiamnum auribus insonarent: Hine fuge, si belli finis placet, ense relicto. et, Vadite, meque meis ad bella relinquite fatis. In venient haec arma manus. Quid? quod ipsos infantes, regnorum heredes, in cunis, prima fronte exercitus posuerint Macedones , vicerintque illyricos . Quid? quod parvulus Clotharius , pendulus ab uberibus Matris, vagitu  Francos ad pugnandum animarit. Soli Arsacidae conflictui non intererant: ut mirum sit, quis acerbae Fortunae iocus praesentem Darium Alexandro obiecerit. Nostro aevo mutata bellandi ratio exonerantur curules Machinae, discerpuntque agmen emissi globi quaquaversum. Quis uterus Bellonae tot Reges ac Duces pariet, primis congressibus suffecturos? at adeo non tantummodo vix tutum sit illis semper Antesignanos adequitare, sed nec laudabile videtur. Caeso capite trahitur in ludibrium armatum cadaver, et equorum ungulis acies prostrata calcatur. credidit quidem Carolus V. Imperatorem, humani fulminis esse securum: nec daturos Superos, ut umquam caperetur. credidit idem Franciscus I. Galliarum , sed damno suo. Itaque in tempore, omni necessitati prospiciendum. Ex Veterum aliquo quaesitum, qua parte exercitus Ducem collocandum putaret: Miles suo loco, Dux ubique sit, respondit. convenit quemque honestae morti devotum, nihil formidando, ita se gerere; ut Philippicae quartae Ciceronianae , epilogus mereatur audire: DIGNUS IMPERATOR LEGIONE MARTIA , DIGNA LEGIO IMPERATORE. 
 
BAtrachi fortissimos ex suis Mausolo obiecerunt id, quod Pyrrhus Molossorum Rex, arte instruendi dirigendique exercitus laudatissimus suasit, quem Caesar in Pharsalica pugna imitatus, Philippos sane luculenta clade Pompeii nobilitavit. Homerus infirmos, debiles, timidos in medium accipiendos monet: Hannibal istud militum genus primo furori incursantium offudit, velut offam, ore gladii devorandam, famelicorum dentes stupore correpturam; verum, ut altius dicere memini, non tuto sed et barbare. Quid si hostis successu ferocior, ira vires augente, eodem impetu, quo protrivit imbecilles, superfusus et fortiores sternat. Audio nec veterum Romanorum acies ab omnibus probari, collocantium prima fronte levem armaturam; deinde graviorem; denique gravissimam cedente levi, crescit animus Inimicis: atque ut parva magnas inclinationes secum in bello ferunt; rem ad incitas redactam, saepe nec Triarii corrigere potuerunt. Cum instat victor, et antevolat Fortuna; damnum passis minuitur animus, dispicitur fuga; pleraque turbate aguntur. Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe, Lunatamque aciem reddunt. fol. 101. p. Talis Cannas sanguine Romanorum implevit. Musculorum exemplo discat hostis, visa Luna, non in globum colligere vires, sed pariter extendere; nisi densata phalanx perrumpendi aditum cerneret. includi, aut circum vallari, est velle vinci. Caeterum obliquationem aciei probat Vegetius. et quadam Ioannes Austriacus , Turcam ad Echinades , in Naupactaeo gurgite superavit. Densis acubus iuncisque serenum Aufertur. fol. 101. m. Haec caligo non terret oculos, fulgore ferri pasci assuetos. Notum illud Leonidae : sine barbaros multitudine ingruentium telorum obscurare Solem. sic enim sub umbra pugnabimus. Quidam et fugientibus usi in caput impingunt clipeos, in pectora testat fol. 102. f. Acies ad fugam spectans, tantum non clara voce exclamat: I VICTOR, CAEDE OMNES: cupimus cum dedecore mori. talium dorso mors insidet, et anhelos tundit. formidolosa consilia prostituunt gloriam. fortium virorum et stantium armata funera numerat Gradivus . turpe est, praebere pedes numellis, et quia munere turpis obsequii donetur, capulum basiare victoris. Dicas: fugisse tamen quosdam Heroas. proelio excessisse vis dicere Victoriam quandam retro positam esse, monebat Antigonus . Mireris ingenia multorum, maiori laude evadentium extrema discrimina, quam offerentium secandas cervices in proelio. Macedo PHILIPPUS , occisissimus, petitis fraude indutiis, sacroque otio ad sepelienda corpora mortuorum concesso; aliud agens, cadaveribus nequicquam tumulatis, in fugam aversus Epirotis illusit. Ipsum Caesarem (quis credat?) naso duxit Afranius . ponebat castra Caesare ponente et sua, fugit AFRANIUS . Hoc illi, Gallos decimo qui vicerat anno! AMMIANUS MARCELLINUS ex ingenti clade superstes, equo, cui lumen impositum, per planitiem ad dexteram misso, ipse ad laevam in montem evasit. Alii aliis modis fugam indemnem praestitere. TRYPHON auro sparso; DEMETRIUS PHALEREUS curribus oppositis atque incensis; BOEMUNDUS , vivus sandapila elatus, Alexii manus et veram mortem fefellit. THEMISTOCLES mari; velis et remis salutem quaesiturus, metu calumniae intentato, nautam ad solvendum coegit. lauda, si vis, etiam astum Punicum . POENI in summas angustias coniecti, visis Romanorum navibus a puppe insecutis, stitere repente cursum, simulantes se in vado haerere; his, ne et ipsi impingerent, ultra tendere non ausis. Vix ea: cum findens immani verbere campos Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu Corripiens. fol. 104. m. Inquiramus caussam. violavit Lichenorius gentium in Hypsiboante Ranarum tubicine. Cum in omni concentu, divinitatis quendam sensum invenerint Veteres, tum multo maxime in clangore tubarum. litui fremitu Ericus II. Daniae Rex, protractus ad furorem quendam vaticinantis, pati sibi visus est incumbentes Superos, cum Diis miscere alloquia, Apollineas audire et reddere voces. Ismenias Choraules alicui sanitatem cantu restituisse creditus. Inde religio priscis mortalibus. Iuratus bello tubicen, in violatus esto. Prosperant ergo belli cursum ritus caste habiti. Acerbitas victoris, rupta iura, temerant Divum hominumque oculos. Quin et Turcae servanda fides. fracta, ingentibus incommodis profligat Rempublicam. testis in Varnensi pugna codex ille, in quo foedus ictum continebatur, ab Uladislao Hungariae Rege ruptum: quem simul atque Amurathes e sinu depromptum, astra contuens incusansque Christianos ostendit; versa ocius fortuna a Pannone; Soli deputata Victoria, in Lunae cornibus consedit. Inclinatam aciem toto Physignathus agro Colligit. o segnes, qui sic in bella venimus. fol. 104. f. Dum vena et ensis micat, numquam despera. aciei tuae si Cornu decussum, si Ala evulsa, si Manus truncata, si cruentata Frons: modo pectus vivat, nondum excidisti. collige sparsum militem, iturus in pulcriora discrimina obtusos mucrones acuet pudor, aut desperatio. MAGNUS in Pharsalia victus, Exul Mundi, statuerat. AEgyptum armare, universae pharetris Aurorae usurus contra Socerum. victus in Hispania , pulsus Italia , etiamnum Ducem se meminerat. Putas Caesarem , accepto vulnere, superbo Victori qualicumque supplicaturum fuisse. Perditus Themistocles semper magis timendus erat. Est quaedam in infelicibus virtus, quae non exerit se, nisi cum hostis felix est. Ut taceam bellicas res agi vertigine. illi nunc militat aether, et coniurati veniunt ad classica venti; cras conspirantibus Austris tunditur, et plures ululant ad tympana Manes . pavidis elementa repugnant, vires et corpora torpent, Enses in ignaviam fluunt. iurabis plumbeas manus in te vibrare plumam. fide Deo, fide animo in te habitanti. omnino sic habe: proelia gloriosa, Fortuna commendat, sed virtute geruntur, et constant. Pudor, arte profana Militis in bello, et damnatis ritibus uti, Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares Et veniens a morte decus: tua pectore nudo, non in Thessalica virtus radice lateret. fol 106. f. Exprobrat Calaminthius Artepibulo magicam artem, qua fretus culpatam sibi tutelam gerat. Si vere: merito. neque enim ille fortis, quem defendit virus, anguis Thessalus , pollutae notis infamibus Passaviensium schedae, et incestifici susurri spiraeque volubiles. calamistri pavitantis nequitiae sunt, non indicia virtutis. haec fraudis expers, ferrum non tinctum, sed quale natura procudit, in manus sumit: tale osculatur et iustae defensioni obtendit. Inimico cedente aut submisso, credit se bis vicisse. obluctantem caedit, et gladium cum gemitu recondit. Ain tu? narrone rem Militibus nostris familiarem? imo multis invisam. amuletis muniti, impenetrabiles plebeio telo ad iurgia se protrudunt, et circumspici volunt, ne halitu quidem verae gloriae afflandi pugnatur in duello, et paullo post, ducitur iratis plaudendum funus amicis. Stabat adhuc: donec truncum pede propulit hostis. fol. 107. f. Sepone nequitias Artepibuli : talis miles Cassius Scaeva fuit; oculum telo confixum taboque stillantem, ex orbe stirpitus eruens et pede proculcans. talis Acilius ad Massiliam Miyoparone potitus, cum anima illius verius in cruento trunco, quam corpore stationem servaret. talis Petronius captus! qui ab hoste vita donandus, serva tuum crudele munus, inquiebat: Caesaris Milites salutem dare, non petere consueverunt. Hi tanti viri stantes occubuere, in alterum Orbem ituri, ea aviditate, qua Romani proletarii ad Pana et Circenses. Tyranno dicente, OCCIDO; verebantur, ne revocaret donum nondum traditum. Parte alia Regina furens Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font fertur Mausolum que iuvat, saevitque et Amazonis implet Implacata vices. foll. 107. f. Mulier cum saevire incipit, nescit modum. armata etiam Furias vincet. Illa potius usurpet Ciceronianum encomium: Cedant arma TOGAE, concedat laurea LINGUAE in modum truculentae bellae extra orbitam rapitur, praesertim laetata successu. Num vir ullus umquam deficientibus telis, infantes humi afflictos, in ora militum adversa contorsit? id Alemannas fuisse ausas tradidit Lucius Florus. Quaedam scriptae sunt, censae sunt, ad palum probatae sunt. umbonis decus et galeam sumpsere comantem. Placuit praeliantibus horror Martius , et vulnerum seges, et spuma dedecorans vultum. Rusinovia contempta cyclade, mentita marem, publica latrocinia egit. Fulvia M. Antonii , deposuit stolam, ense cincta in campum processit: dixit inter cadavera, Io triumphe. Uxor Hunniadis Corvini , marito nil cesserat. Margaritta , Soror Sfortiae , fratrem e vinculis liberavit; Cremenses Matronae, viros: suum Fredegundis occidit. bella spirat etiam iste sexus, utcumque natura mollis dicatur: nescio tamen, quid chalybis gerat sub pectore: ad cuius affrictum, iam amantium vulnera, iam pugnantium irae acuantur. Quod stupeas, in ultimo discrimine durat prae viris. anus quae dam, tormento curuli excussa superasse fertur, et animam contumacem, iamque sepulcrum olentem, in effeto corpore, hoc est, fictili et mucida laterna conservasse. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat Hactenus, ignavus pugnat: quan quam obsitus annis Magnorumque altor furum, etc fol. 10. m. Vide, sis, Oedipum novum in hoc nigro silicernio. ulturus Genitor Psicharpagem occisum, armat senectam. insueta ministrat tela dolor. Inter homines non minus ringuntur Parentes amissis liberis torvi Deum naturaque accusant. Canities et promissa barba saliva manant: tota Domus in luctu est. tigridi catulos ereptos putes. nonne et Priamus , aetate licet declivi, tremulus expedivit arcum, et moriens mala verba novissima dixit? Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? fol. 109. m. Pollutae semel cruore fauces mansuescere nesciunt, ignorat verus et iam plus quam quinquennis Nero , quid nominis Clementia sit. Ab omni aevo exempla quaedam crudelitatis tam immania memorantur; ut mirandum sit, naturam aut potuisse, aut voluisse talia hominum portenta moliri. Selymus Aladoli caput, immensis in oculos unguibus laceravit. Theophilus Imperator animam ultimo agone versans, frigentes iam digitos infregit inimici sui Calvae , monstrifica voluptate perfusus. Quid annosa et ieiuna tigris acerbius excogitet in via! Hannibal Romanos milites deprecantes vitam, pedibus succisis, pedetentim mori coegit, protractis in longum tormentis, profuerat utique integros ad Orcum mitti, quam lentam mortem primoribus saepe digitis gustare. Memorant non sine lacrimis tres infernae Feriae; quemadmodum Caligulae et Heliogabalo constitutae quidem ipsae Moderatrices, utrumque olim sub ferula habuerint: cos tamen tam avide instillatum venenum combibisse, ut brevia discipulis, adhuc ephebis, fuerint superatae ille fratrem Tiberium occidit, quod se coram tussiisset. iste parvulam Drusillam inter filias ante non agnovit: quam vidisset strictis unguibus in Nutricis vultum ferri. Quoties genibus affusa Roma , ut ne tot innocentium trucidare pergerent aetatem, moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quos lacrimae tales umquam movere tyrannos? potuerunt hi Caesares , Libitinae Lenones, humanae vitae Adulteri videri: qui cum Morte frequentius et dulcius commercium miscuerint, quam cum ipsa vita. At enim hoc prisca tantum tempora? utinam. OMNE SAECULUM, MINIMUM UNUM CATONEM , UNUM BRUTUM , UNUM CAMILLUM FERT: UNUM STILICONEM ETIAM ET TYRANNUM. Cum humanis rebus tam male non agitur; ut bonis viris destituantur omnino: neque tam bene; ut non pessimis abundent. Quasi vero sola Africa quotannis pariat novum Monstrum. omnis terra malorum ferax exemplum nostri Saeculi cape. Pereunt Provinciae et Regna foedissimis modis. Urbes portis eiciuntur: omnia flagrant plus quam Phaetonteis incendiis. Aratrum duci non potest nisi super cadavera. Messis exsurgit aut nulla, aut hominum cruore pasta. Audit hoc tyrannus in angulo, et ridet. Adsunt legati supplices, Dynastae, Proceres queruntur; rogant, promittunt. ridet alter, et tacite saevit. suspirant. Sed quid suspiria rupi? veniunt ipsae Provinciae ac Regna, Deae mitissimae, ac pulchrae olim, modo vulsis capillis, confusa facie, exstinctis pene oculis sordidatae. ubertim lacrimantur. Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum! aut si quem! non talem. de quo haec dicere possis: Inter homines tyrannus est, quod inter pecudes popa. Heu; quam miserum est ab eo laedi, de quo non ausis queri. Arva rubent, et vix densatis sufficit agger Funeribus. passim, caedes, ululatus, et hastae, Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. fol. 109. f. Dicamus potius: E mediis gladii rorantes ossibus exstant. Hominum non minor rabies mollissima nobis Natura dedit corda unde igitur tam ferrea; Audi Poetam Volscum Satyra XV. 
&lt;poem&gt; 
----- mollissima corda&lt;br&gt; 
Humano generi dare se natura fatetur,&lt;br&gt; 
Quae lacrimas dedit haec nostri pars optima sensus.&lt;br&gt; 
Plorare ergo iubet caussam lugentis amici.&lt;br&gt; 
Naturae imperio gemimus, cum funus adultae&lt;br&gt; 
Virginis occurrit, vel terra clauditur infant&lt;br&gt; 
Et minor igne rogi, etc.&lt;br&gt; 
Quid alibi deplorat idem Vates?&lt;br&gt; 
Sed iam serpentum maior concordia. parcit&lt;br&gt; 
Cognatis maculis similis fera, quando leoni&lt;br&gt; 
Fortior eripuit vitam leo? quo nemore umquam&lt;br&gt; 
Exspiravit aper maioris dentibus apri?&lt;br&gt; 
Indica Tigris agit rabida cum Tigride pacem&lt;br&gt; 
Perpetuam. saevis inter se convenit ursis.&lt;br&gt; 
Ast homini ferrum letale incude nefanda&lt;br&gt; 
Produxisse parum est, etc.&lt;br&gt; 
Expende haec Lector. omissis Muribus ac Ranis miserere humani generis; et tui.&lt;br&gt; 
Saevit nuda manus paucae sine vulnere malae.&lt;br&gt; 
Vix cuiquam aut nulli, toto certamine, nasus&lt;br&gt; 
Integer. aspiceres iam cuncta per agmina vultus&lt;br&gt; 
Dimidios, alias facies, et hiantia ruptis&lt;br&gt; 
Ossa genis, plenos oculorum sanguine pugnos.&lt;br&gt; 
Ludere se credunt ipsi tamen, et pueriles&lt;br&gt; 
Exercere acies, quod nulla cadavera calcent.&lt;br&gt; 
Aspicimus populos, quorum non sufficit irae.&lt;br&gt; 
Occidisse aliquem; sed pectora, brachia, vultum,&lt;br&gt; 
Crediderint genus esse cibi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Fiunt haec, etsi millies apud Superos, Pietas ac Clementia mortales accusent. venalia hominum corpora, quandoque truncata cedunt in sepes hortorum, et avium terriculamenta. quod Senatoribus Romanis in Pharsalia contigit. multitudinem caesorum hostium computavit Hannibal numero equestrium annulorum; Baiazethes sectarum aurium. uterque modiis mensus divitias funebres, aerario mortis et crudelitatis intulerunt, de vita aliorum triumphantes. credis? Vitellius odore cadaverum delectatus scribitur. Amurathes ante obsidionem Croiae , quod expugnationem desperaret, sibi ipsi digitos praemordisse. etiam in se ipsam saevitia saevit, si materia subtrahatur. Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces, etc. fol. 110. p. Nulli Regi fibra tam cornea, nemo tam madidus aut ficulneus, quin dedecore irritetur: ut minus mirandum sit, Mausolum exarsisse, calefactum sarcasmis Batrachi . quis audiat talia? Illepidi fungi, nec curis apta severis Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares. Ne Iuvenis quidem Ascanius , sustinuit Numanum Remulum digna atque indigna relatu vociferantem. 
&lt;poem&gt;
Ibat, et ingenti sese clamore serebat.&lt;br&gt; 
Non pudet obsidione iterum, valloque teneri&lt;br&gt; 
Bis capti Phryges , et morti praetendere muros?&lt;br&gt; 
O vere Phrygiae (neque enim Phryges ) ite per altae&lt;br&gt; 
Dindyma : ubi assuetis biforem dat tibia cantum.&lt;br&gt; 
Quid contra Sanguis Aeneae ?&lt;br&gt; 
Talia iactantem dictis ac dira canentem&lt;br&gt; 
Non tulit Ascanius : ner voque obversus equino&lt;br&gt; 
Contendit telum, diversaque brachia ducens&lt;br&gt; 
Constitit ante Iovem , supplex per vota precatus.&lt;br&gt; 
Intonuit laevum: sonat una letifer arcus.&lt;br&gt; 
Et fugit horrendum stridens elapsa sagitta;&lt;br&gt; 
Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro&lt;br&gt; 
Traicit. I, verbis virtutem illude superbis.&lt;br&gt; 
magnanima ingenia supplicare nesciunt.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Vim cohibet frater Pelusius , et bene magnum Sustulit e ripa saxum. fol. 49. m. Quale utique Turnus in Iuli Genitorem: 
&lt;poem&gt;
Saxum, antiquum, ingens, campo qui forte iacebat&lt;br&gt; 
Limes agro positus, litem ut discerneret arvis.&lt;br&gt; 
Vix illum lecti bis sex cervice subirent.&lt;br&gt; 
Qualia nunc hominum producit corpora tellus.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Ceterum usitata Veteribus arma, funda et ballistae. inde funditores et fundibularii; celeberrimi e Balearibus insulis, ingentia saxa torquebant. Sapiens iram moderatur, et intra Mentis Castra tenet. fol. 110. f. Hic enimvero Marcellus , Scipio , Fabricius viri fuere. fortunam et iram in potestate habuerunt. Quae quidem potestas Iulio Caesari , in tyrannidis speciem, novo prodigio versa est, potuit enim is, ubi damnatum mortis, promptum vidit, et facile obnoxium ferro lictoris, potuit, inquam, substringere imperium; atque, ut cum Lucano loquar. Reum nudam cervicem, stante vultu, porrigentem, tristi munere vitae donare. Arduum opus, in castris interque tubas, et severum esse et negotiosum, et strenuum, et simul compotem sui. Plerique cum Turno dicunt: sine me hunc furere ante furorem. hinc rear Poetas occasionem et caussas sumpsisse comparandi bellatores leonibus, tigridi, apris, tauris. quod solemne Papinio et Maroni . Cadit ille extrema secutus, Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam Limnocharin , etc. fol. 111. m. Hoc Seutlaei fortissimi Batrachorum Fatum; qui ipsam Limnocharin captam a Mausolo liberaverat. Nemini bella parcunt. validiores celerius obteruntur. Qui privilegio fortunae utuntur et inertiae, saepe felicius evadunt, nati, ut aliorum pugnas et triumphos enarrent. quot animosos Duces ac milites Troia consumpsit! Robur Achivum muris allisum procubuit. pulcherrimi Dardanidum cecidere cum Choroebo . Hector curru tractus. Priamus post aram immolatus. reliquos ensis hausit et flamma. Equus intra moenia ductus, non hinnitu, sed uteri fremitu totam Urbem concussit. In hoc tumultu Helena et Paris (quae prostibula!) vim hostilem omnium minime sensere, vel praeteriti, vel elapsi. Nil profuit Seutlaeo solvisse ligatam Limnocharin . Quid profuit Fabio Max. liberasse Romam e faucibus Punicis ? Quid Scipioni Africano ? Audio quiritantis, an insultantis vocem: INGRATA PATRIA, NE QUIDEM OSSA MEA HABES. Quid Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font profuit, tot annos galeis tectos impendisse Carthagini ? transi ad Graecos . Themistocles , Pausanias , aliique sescenti, cineri suo eadem suspiria inscripsere. Mausolus super unus erat de pluribus: illum Et sua fata premunt, letique animosa cupido Admonet ut magna funus memorabile fama Includat. Rapidas igitur movet undique turmas,Quas desperatus coniungit, et ultimus horror Mittit in auxilium. fol. 110. f. Nescio, qua libertate quisquis pugnet iam perite certus. contemnit vitam et vulnera, deliberata morte ferocior. Severus Cassius ante ultimum certamen, sarcophagum affatus; tu virum capies. dixit, quem totus Orbis capere non potest. Suardus Anglus ad ultima devolutus, lecto moveri et armari se iussit, hoc habitu opperiri Fata constituens. Vides Mausolum non abhorrere a Leto, sed ludibrio; ut ne inultus occumbat, memorabile facinus et funera, suo MAUSOLEO praemissurus. Homines aeque dulcis insania stimulat. ambiunt tumulos honore ferentes. grandi cupresso volunt signari cineres, aut talibus Epitaphiis. 
&lt;poem&gt;
Scito heic militem sepultum esse,&lt;br&gt; 
magni Nominis Umbram.&lt;br&gt; 
Vigiliis fuit praefectus:&lt;br&gt; 
nunc altum dormit.&lt;br&gt; 
Longas excubias longior somnus compensat.&lt;br&gt; 
Inquies, vixit. Quietissimus iacet,&lt;br&gt; 
Incenatus tamen ad Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font non ivit,&lt;br&gt; 
glande pastus&lt;br&gt; 
Post quem bolum nil amplius edit.&lt;br&gt; 
robusta crudi pabuli vis,&lt;br&gt; 
AEternitati saginatum probe transmisit.&lt;br&gt; 
Dices tamen utique victorem mortis;&lt;br&gt; 
quam ore de voravit.&lt;br&gt; 
Contemplare inscriptum marmor.&lt;br&gt; 
eius angustia coercetur&lt;br&gt; 
Tribunus belli.&lt;br&gt; 
Cuius ensis tenacius haesit in manibus,&lt;br&gt; 
quam anima in corpore.&lt;br&gt; 
Ausus fui occurrere Fatis meis.&lt;br&gt; 
illa&lt;br&gt; 
per medias acies ruentem stiterunt in campo.&lt;br&gt; 
Terra, me cadente, sonitum dedit,&lt;br&gt; 
Mars gemitum.&lt;br&gt; Absque clangore non veni ad silenteis.&lt;br&gt; 
iam cum illis pariter silendum est.&lt;br&gt; 
Fama mea in aere volat.&lt;br&gt; 
Ipse in cinere lateo.&lt;br&gt; 
Quod vaga cupiditate tractus&lt;br&gt; 
Ad diversarum nationum sepulcra&lt;br&gt; 
quaeris:&lt;br&gt; 
hoc te Germanus doceo,&lt;br&gt; 
mori.&lt;br&gt; 
Sanguine nobilis, aetate iuvenis, officio vexillifer,&lt;br&gt; 
Fui, Vici, Vixi.&lt;br&gt; 
sequere.&lt;br&gt; 
Heic situs,&lt;br&gt; 
expectoravit animam, non efflavit,&lt;br&gt; 
gladio praecordia dividente&lt;br&gt; 
Stabam, cum circa me plurimi iacerent.&lt;br&gt; 
Iterum surgam, cum iacebunt omnes.&lt;br&gt; 
siste gressum.&lt;br&gt; 
Cinis Mortuus vivo loqui cupit.&lt;br&gt; 
Sepulcrum vides eius, qui multos sepelivit.&lt;br&gt; 
Belli Dux, tractus huc fui, non ductus.&lt;br&gt; 
Rem narro.&lt;br&gt; 
Ex vulnere aeger,&lt;br&gt; 
ut exercitum ordinarem,&lt;br&gt; 
in lectica ferebar per castra.&lt;br&gt; 
Audi infortunium.&lt;br&gt; 
Curuli sella deiecit curule tormentum.&lt;br&gt; 
Divinum fulmen meritus,&lt;br&gt; 
humano perii.&lt;br&gt; 
pulvis in pulverem me redegit.&lt;br&gt; 
Serpentis aenei sibilo afflatus pestem hausi,&lt;br&gt; 
et in vestigio animam evomui.&lt;br&gt; 
nimius globi splendor, caelum,&lt;br&gt; Vehemens tonitru, surdum fecit&lt;br&gt; 
Utcumque tumultueris, nihil audio.&lt;br&gt; 
I sane nunc, et ambula.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Superingerunt cristas, fercula, vexilla, cassides, ocreas lento ductas argento. Et vero haec monumenta gloriae, veris Heroibus, adeo non invidemus, ut arbitremur potius adhuc maioribus esse cumulandos. in talium obsequia, laurum et tubas nostras, omniaque plectra, totumque Parnassum offerimus. Digni aeternitatis memoria Duces, qui pro Patria, pro avita Religione, pro Aris et Focis moriuntur. Eorum funestam vanitatem deridendam existimamus; qui vel iniustis bellis iuratas manus conserunt; vel ad duella pro vocant Honoris (fatui) comparentque tanta sollicitudine, quanta Camillus Romanum Capitolium restituit. Hoc primum saeculo, in Anglia duo altissimi sanguinis Iuvenes, IOANNES STUARTUS et WARTHONIUS , intimae familiaritatis sacramento initiati, diu suavissime convixerant, ut amorem Pyladis Orestes renovasse videretur. demum alea iacta, et proiecta simul amicitia est. lusus scidit vinculum. Stuartus mendacii increpitus, Warthonio colaphum infregit. ergo ad duellum. itur in campum Londinensem . stipantibus utrumque evocatis aliquot palatinis citharae, ioci, et dulces furiae comitabantur. nemo stitit cursum, nemo sufflaminavit. antequam dimicarent, et a PUNCTO HONORIS LINEA MORTIS duceretur; obnoxii sibi iuvenes procubuere scilicet in genua, orarunt veniam, alter alterum amplexati sunt, lacrimis rigaverunt enses. osculo et singultu prodiderunt pectoris amicum vulnus, letalia mox corporibus impressuri. tum deinde se in pedes erigunt, et velut ab Letheo poculo, praemissae humanitatis et caeremoniarum subito obliti concurrunt. surgunt comae, conseruntur gladii: uterque in vestigio cadit, HOC HABENT. crudelis petulantia! Petulans crudelitas! eia: et his Thebanis Fratribus, quan quam non uterinis, nec Germanis , sed Anglis , bene meritum Epitaphium condamus. 
&lt;poem&gt;
Sta, quisquis hac transis.&lt;br&gt; 
isto sub tumulo&lt;br&gt; 
Frustae mortalium ridicula duo sita putrescunt,&lt;br&gt; 
Amicorum par atrocissimum;&lt;br&gt; 
Stuartus Warthonii et Warthonius Stuarti .&lt;br&gt; 
nescias,&lt;br&gt; 
fraterno amore diutius continuato,&lt;br&gt; 
An violentius rupto,&lt;br&gt; 
celebrius insaniverint.&lt;br&gt; 
Summa famosi sceleris haec est.&lt;br&gt; 
in Duello&lt;br&gt; 
mutuis confossi vulneribus occubuerunt.&lt;br&gt; 
Fingente utrumque Contubernalium Corona,&lt;br&gt; 
et no virate spectaculi attonita.&lt;br&gt; 
Ante fatalem congressum,&lt;br&gt; 
ne credi possent inimici,&lt;br&gt; 
honorarunt se invicem,&lt;br&gt; 
adulatoria crudelitate&lt;br&gt; 
saeuissime blandi:&lt;br&gt; 
ferali ludificatione&lt;br&gt; 
constantissime fallaces:&lt;br&gt; 
superstitioso vanitatis ambitu&lt;br&gt; 
religiosissime impii;&lt;br&gt; 
Amplexu Simiae, palpo Feles, lacrimis Crocodili.&lt;br&gt; 
Uitae caeremonias, mortis delicias,&lt;br&gt; 
Odium et amorem, risum et fletum&lt;br&gt; 
Dulcedo vindictae nullo ordine confudit.&lt;br&gt; 
maluerunt hostes esse, quam videri.&lt;br&gt; 
ne nunc quidem apud inferos Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font ,&lt;br&gt; 
iuxta Etheoclem et Polynicen ,&lt;br&gt; 
disiuncti sunt:&lt;br&gt; 
sed concordibus flammis ardent.&lt;br&gt; 
aeternum obnoxii.&lt;br&gt; 
poterant tamen amicius&lt;br&gt; 
aut se novisse numquam.&lt;br&gt; 
aut noti semper dissensisse.&lt;br&gt; 
Viator:&lt;br&gt; 
funestis Manibus insputa, et abi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
 Et extremum per strages quaerit honorem, Exspectatque suos abitus. fol. 111. m. Praesentit Mausolus interitum suum. Habet hoc animantium natura, invita collabitur, et notat securim, ictumque praevidet. Militi ad fulmen venturum sollicito, arma etiam lateris galeaeque tonare videntur. sunt auguria, sunt omnia, quibus migratio piis impiisque manibus innotescit. Sic prandete Milites, tamquam apud Inferos coenaturi, omine non vano Lacon aliquis suos commonuit. Ladislaus Ungariae Rex ad Varnam pugnaturus, cum ex ipso quaereretur, quo in loco corpus curare vellet: Divi, respondit, noverint, ubi coenaturi simus. eo ipso proelio occubuit, anno quadragesimo quarto supra mille simum quadringentesimum Ante conflictum armando cassis excidit. equus se arrexit, excusso sessore. Sicut erat, clipeo gladioque in structus et ocreis Mausolus , cedente subit tellure profundum Absorptus, fol. 111. f. Sub hoc Mausoleo compositus quiescit iste Mausolus ; TERRA non LEVI. seu invidia, seu casu, seu Fato, seu alio quocumque modo fiat, etiam inclutis Ducibus, ab omni aevo, in medio felicitatis cursu filum abrumpitur. plures invenias, quos nec sepulcro Fortuna dignatur. Phocion vicesimum Imperator dictus, tumuli honore caruit, Pyrrhus urna, Magnus rogo; post longam iactationem Pelusiaci Maris, sortitus in litore fossam, quam nisi monstratam Romanus transeat hospes, teste Lucano . vere igitur Seneca : Illi mors gravis incubat, qui notus magis omnibus, ignotus moritur sibi. magni nominis avidi, magna oblivione obruuntur. in Murium cavernis, non unius etiam fortissimi militis fama iacet semper cum Satyrico accinere potest. Exitus ergo quis est? O gloria! vincitur idem, etc. Et hoc, ut dixi, strenuis, et vincentibus. quid improbis et pavidis ad ictum? dicunt hi cum Mausolo et Anaxagora . UNDIQUE AD INFEROS TANTUNDEM VIAE EST. 
===Ex libro V.=== 
O! nihil in Vanis umquam durabile rebus. fol. 112. m. Sancta veritas, quid sub sole verius? ad ruam Aram, huic Oraculo confirmando obsignandoque, non ita pridem integra HECATOMBE immolata est. personuit ODARIUM DE VANITATE MUNDI defleta et irrisa. vanissimi senserunt Batrachi , Bella constanti talo non procedere. Paullo ante: Glaucorum in Castris latas Victoria pennas explicat, et festa clamore incenditur aer. etc. Veluti toto tam Marte peracto inclamant Paeana movens Lacus omnis ab imo ebullit fundo. insecuta strages foedavit gaudium, et quam properantius algum intempestivis convestivere triumphis. VICTORIAE Simulacrum absque alis Lacedaemones in Delubris collocarunt, rati, hoc habitu figuraque certius mansuram. minus sapienter, animo quidem meo. absque pennis enim illa non advolat. pennatam vero, ut ne rursus avolet, quis retinebit? Non omnes Nicanores manent Dictatores. Sicinio dentato plusculum fortassis indulsit superba Virgo Castrorum. Is Achilles Romanus nominatus, centum et viginti praeliis, vulnera adversa tulit quadraginta quinque, ne Marti quidem erubescenda. donatus aureis Coronis octo: una obsidionali, tribus Muralibus: Civicis quattuordecim; novem triumphis: immensa vi torquium, hastarum, phalerarum. sed RARI NANTES. credam aevo nostro, maiorem ipso Sicinio , non unum comparuisse: an et feliciorem, nescio. Hic est me iudice felix: Qui licet exorsus defigere castra secundis Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: Primae quidem carpit, metuit tamen ultima finis. fol. 112. f. Non peior morbus Ignorantia est, inquit ille. qua plures impediti, nesciunt uti fortuna. atterunt copias, vincunt aliis. in futura nullum oculum emittunt. semel hoste pulso, efferuntur successu: et vel temerarii, vel socordes redduntur; utroque vitio, sternendi, parcendique, accepturi nomen TRAGICI DUCIS, quemadmodum Dionysius Pheraeus Tragici Regis; quod velut in scena, eius sustinuerit personam, Actu novem mensium finito, exuendam. Ita, sub Gallieno , Marius tyrannus, una die factus Imperator, altera visus imperate, tertia interemptus, humanae vitae theatro excessit. Quem AGENDI modum nexumque ludibriorum, si penitius considerasset. Alaricus quidam superioribus annis Stockolmo egressus; nae ille quid vis aliud, quam in hostico solo DECLAMATIO fieri maluisset facile est exscindere silvas, sese committere classi; Laribus domesticis relictis, non visos lacessere Penates; praeparatis aliena et invitante manu galeis infusum bibere Rhenum et Istrum . facile inquam. sed non titubare apotum; sed revocare gradum, patriasque evadere ad oras, HIC LABOR, HOC OPUS EST. Lycensis pugna posterior, ulta est priorem. Ad quos sic fata est Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font Centaureae . f. 113. p. In ultimis et profligatis rebus, attollit mares animos haec Amazon . In mentem venit Iudithae non degeneris ab illa incluta Hebraeorum , suumque nomen pulcherrimis rebus explentis Ea Henrici Boiariae Principis soror, sola obsessam Spiram sustentavit, pro Friderico Coniuge absente, contra Fratrem adequitantem moenibus, et iam insultantem animosa et diserta Aliis deditionem non obscure molientibus, se ipsa maior in medium processit, cohortata cives ac milites, ad iustam sui defensionem, a centum Lothariis non expugnandam. Qui Virtutem et Fortunam Boiorum per Annales deduxit, luculentam orationem praestantis Heroinae sic finit. Dummodo Fides salva sit, periclitari de salute Femina possum: incertam salutem, certa perfidia pacisci an velitis; viri considerate. expendamus, si lubet, et perorantis Artemisiae classicum, aeque sollicitae atque ardentis in proelia. quam utique Cato non affatus esset verbis, quibus Porciam suam. festinantem armato viro comitari. Te tua pensa decent, lanam calathosque teneto: Me mea bella vocant. at non Artemisia, quae Hectoris Andromache possit procera videri. Quisquis timet esse sepultus Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: Hine abeat, mutetque manus, et cingula ponat. fol. 113. p. Discingi, summum dedecus apud Romanos fuit. multi mori maluerunt, quam ignominia notari. scite Chabrias. Tironum exercitum in praelium ducturus, timidos et inertes secrevit a strenuis, addidit sententiam Iphicrates . Viri fortes, nunc sine mancipiis pugnate. vincemus: nam, quibus praesentibus vinci poteramus, abierunt. Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa Gestat. f. 113. p. Cui bono per iniustas Parcas! vixit Artemon domi ad mensam, in horto et lecto, semper aereo scuto tectus! Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant. fol. 113. m. Verbo: quibus mori ludus aut somnus est. Nimirum talis ex Caesarianis aliquis, in hostem invectus, antequam moriturus procumberet, centum quadraginta quatuor ictibus scutum perforatum ostendit; deliberante anima, quo se hiatu eiceret. Pauci Callimachi post fata hastis insistere reperti. pauci Ruffi Geminii , qui accepto vulnere Quaestori demandent: REFER AD SENATUM: VIROS FORTES SIC MORI. sed de his supra. Multi bella nunc adeunt gressu, quo Maenades&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moenades] &lt;/font Orgia. ardet in venis calor a Baccho , non Marte , concitatus. a tribuno fulgurantibus cristis conspicuo scribitur Parthenopaeus exsultans, abductus a Musis . Cum rauco strepuerunt cornua cantu, stare loco nescit. movetur instar argenti vivi. non absque caussa inculcat Iuvenalis: Tecum prius ergo voluta haec animo ante tubas: Galeatum sero duelli paenitet. Pudeat non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. fol. 113. m. Argiam . Euadnen&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evadnen] &lt;/font , Hippolyten , ipsa nominavit Artemisia: nos paullo ante Iudithani . ubi Venda Polona , Zenobia , Dietelinda , Adelberga , et trecentae aliae? Anna Comneni Imperatoris filia indignabatur Naturae, hoc sexu, quem gerebat animum, damnanti. Aut praestantius corpus dedisses, inquiebat, aut animum molliorem. HONORIA quaedam, defuncti Mariti sepulcrum arcte complexa, avelli non potuit, ante carum funus obtruncata. Alia in obsidione Agrensi interfectum prius virum componere non sustinuit, quam trium hostium victimas adiecisset. laudes COMITEM HISPANAM , ex Roberti Regis Britanniae Coniugis sui virulento vulnere, quod inflixerant Syri, ore admoto venenum exsugentem. An et PUELLAM GRAECANICAM ? quae Rhodo expugnata, Amasii sui a Turcis occisi induta exuvias, regessit vindictam, interque confertas strages bellando occubuit. An et MARGARITTAM Hollandam anno quarto decimo volventis saeculi, Groningana moenia scandentem, crispantemque vexilla principem in captis turribus; postquam septem iam annis stipendia fecisset. An denique non etiam IUVENEM IBERAM , obsidentem muros Ostendae , ingenio fama et viribus valentem in tanto exercitu, obeuntemque pulchram per vulnera mortem. Scio: dedignantur plurimi feminas, nisi amantes, sequi. pudeat tamen non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. Suscitet accinctos animos Mavortius heros Tyroglyphus . f. 113. f. laborant Duces, ut acies consternata praesentissimis modis erigatur. promissis imbuunt, terrent minis; excitant ostentis. In bello id iuvat, quod aliquando iuvit. Caesar digitum sustollere solebat, tacite promittens annulum, seu dignitatem equestrem. Titus Vespasiani , pugnaturos animae immortalitate accendit. Agathocles ululis suos animabat. Hannibal ultimum discrimen obiecit, sola victoria perrumpendum. HINC ALPES , HINC FLUVIUS ET HOSTIS. AUT VINCENDUM, AUT MORIENDUM MILITES. Alii sperandi causias admovent. optimum, Heroum, quos notos amaverint, exempla adiungere, perflantia tepentes animos. ARTEMISIA Tyroglyphum , Artophagum , Artepibulum proponit. THEMISTOCLI somnum excusserunt Miltiadis trophaea: IULIO , Alexandri felices impetus. ALIXARDRO , Achilles , ab Homero cantatus. LUSITANI cum Castellanis pugnaturi, Ducis sui Ioannis a Castello capti vinctique compedibus effigiem, vexillis praetulerunt. ingens animorum mutatio facta: vivi spiritus micuerunt in flammam. ambabus ulnis bellum arreptum. ITALI , Boldrini Panicaclae siccatum cadaver, impletumque aromatibus, in feretro circumtulerunt. Non secus ac vivo spirantique tendebatur praetorium, et circumpositis vexillis tessera petebatur, inimicis metuenda. Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor. f. 114. m. Vel unus sustentare potest exercitum. Dum leo cervos in aciem ducat, nullo dictamno erit opus. Etiam afflictis rebus, visa senioris Tillii facie, equo albo et galero ocius assurrexere castra, non amplius pavida, sed formidanda. Statim Poenus agnovit Tarentinos obsidens, obsessorum animos a Fabio confirmari, ut diceret: Et TARENTINI SUUM HANNIBALEM&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: ANNIBALEM] &lt;/font HABENT. Agnovit non minus in Corvino Hunniade Machomet Ottomannus . Irruit atra Cohors qua saeva Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font ducit. fol. 114. m. Veteres ab habita concione Ducis, ut plurimum inflammati poposcere in hostem emitti. habebatque Caesar binas ternasque delectas et evocatas legiones, quibus prolixe fidebat. 
 
SIsto calamum. ne videar omnia, non pavea trutinare voluisse, in exemplum duntaxat proposita. BATRACHOMYOMACHIAM CONDIDI. Humane Lector: numquid otio inutili combussi horas, quia Poetam egi, et de Muribus cecini? quid censes? Tametsi rigidus ac tetricus es, spero te saltem a SENECA staturum,hic me non eo fulmine ferit, quo in epistola ad Lucilium quadragesima nona, argutulos quosdam Philosophos verberat, Musculorum ingluviem Dialectica bilance ponderantes. nempe quid dicit? Mus syllaba est: Mus caseum rodit: ergo syllaba caseum nodit. Quid addit sapientissimus Annaeus ? o pueriles ineptias! in hoc supercilia subduximus. in hoc barbam dimisimus. hoc tristes docemus et pallidi. Atqui ego hoc cantu Vatem professus sum, non Sophistam. Vates supercilia non subducunt. barbam non dimittunt. non docent tristes aut pallidi. aut si pallent, a super infuso, sed laeto numine pallent. quo tempore illi, num Mus syllaba sit, et num SYLLABA caseum rodat, dedignantur inquirere; nedum vilem argutiam iactare. ut proinde non imprudenter existimare possim: SENECAM (qualem quantumque Virum!) etiam dum philosophatur, et seria tractat, mecum facere: et, cum amoenitati flo, rentis litteraturae, tum honestissimi laboris conatibus, studiosae Iuventutis gratia suscepti, impensius favere. 
 
'''FINIS'''.</text>
      <sha1>1ov84yqq8afoy8t51smgoitm6duu8cn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237117</id>
      <parentid>237116</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T18:27:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237117</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="273555" sha1="3cx181tmb6cdoztzr5nh4y6f2iv9n8s" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1637
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}}


&lt;center&gt;&lt;big&gt;BATRACHOMYOMACHIA HOMERI&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


__TOC__
 
==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;
==&lt;Ad lectorem&gt;==
 
HABES, amice Lector, Batrachomyomachiam nostram, ex fonte Homeri : utique enim non de palude, etsi de palustribus, deriva vi largius conceptum liquorem, gratia Iuventutis. Ea, sanguinis calore fervida, modico aquae haustu sitim non restinguit. quae ipsa caussa est, quare Orationes hinc inde dispersas, alternis proferentium animi sui sensa longiusculas maluerim. Quasdam agnominationes confinxi; ut, MUSULMANNIGENAE, MAUMYADES, etc. quod existimem similibus, Latini sermonis nitorem propter. ea non obfuscari: cum tantummodo sint Nomina propria et compellationes earum rerum, de quibus reliqua dicuntur. ita integrum panegyricon de laudibus fortissimi Ducis BLICTRI scribere possis. modo tibi talem Ducem proponas, quem BLICTRI voces. Quae vero de altero significant, ea sacrosancta habere fas est, ab uberibus Latinae Nutricis non depellenda. citius enim barbaros Urbe Romana donaveris, quam nova et barbara Verba. quod ipsum olim cuidam Caesari in faciem obiectum est, deinde ex Mure dices me Elephantum fecisse. Quippe ni? tamen ex Musca fieri potest Elephantus, non terrendus a Musca, cum terreatur a Mure. Et vero Homeri haec Audacia est, cui irasci velle, est genuinum et dentes alios omnes perdere. nam sive laudes. sive irrideas; nihilominus septem Civitates de cadavere caeci Poetae litigabunt. Quin potius ipsum poema Homeri degustas: id ex Graeco translatum, non liberiore paraphrasi, sed stricta interpretatione ad literam, ut ne de inventis illustribus quidquam intervertatur, hoc loco subiungere placuit. Scimus gulam Ingeniorum variare. aliis videbitur supervacaneum: alii, nisi ponam, desiderabunt. Itaque Batrachomyomachia HOMERI in hunc modum se habet. 
 
Incipiens primum Musarum Cetum ex Helicone venire, in meo animo preces concipio, gratia cantus, quem nuper in tabulis meis super genua posui; litem immensam, tumultuosum opus Martis , prae me ferens hominibus in aures omnibus immittere: quomodo Mures in Ranas primas consecuti iverunt, terrigenum virorum imitari opera Gigantum . Sic sermo inter mortales erat. tale autem habuit principium. Mus aliquando sitibundus, felis periculo evitato. propinquum in lacum teneram adposuit barbam, aqua delectatus dulci. hunc ubi vidit Limnocharis obstrepera, verbum locuta est tale. O hospes, quis es? unde venisti ad litus? quis te produxit? omnia vere dic, ne mendacem te intellexero. si enim te noverim amicum dignum, ad domum ducam. dona autem tibi dabo hospitalia multa et bona. Ego Rex Physignathus sum, qui per lacum color Ranarum Rex dies omnes: et me Pater Peleus olim genuit Hydromedusae mixtus in amicitia, apud ripam Eridani , et te quidem video pulchrum et fortem, eximium prae aliis sceptriferum Regem, et in bellis pugnacem esse: sed age citius tuum genus commemora. Huic autem rursus Psicharpax respondit, dixitque; curnam genus meum perquiris, o amice, manifestum omnibus hominibusque Diisque, et caelestibus volatilibus? Psicharpax ego vocor, filius Troxartae patris magnanimi. mater Lichomyle , filia Pternotroctae regis genuit autem in tugurio me, et enutrivit cibariis ficibus et nucibus; et eduliis omnigenis. quomodo autem amicum facies me in natura nihil similem? tibi enim vila est in aquis, sed mihi certe, quaecumque apud homines, comedere consuetudo. neque me latet panis ter pistus a bene rotunda mensa; neque placenta extensa, habens multam sesamida? non sectio ex perna, non iecora albam vestem habentia; neque caseus nuper pressus a suavi lacte. Non suavia bellaria, qua et Divi desiderant. neque quacumque ad convivia hominum faciunt coqui, ornantes ollas condimentis variis. nun quam ex bello malum effugi clamorem; sed statim ad pugnam iens propugnantibus mixtus sum. non timui hominem, quam vis magnum corpus ferentem, sed adlectum iens, summum digitum mordeo, et a pede accepi, et dolor non occupavit virum. sine vis non aufugit somnus mordente me. sed duo valde omnia timeo per terram. Accipitrem et Felem, qui mihi magnum luctum adferunt, et decipulam molestam, ubi dolosum exsistit fatum, plurimum Felem pertimesco, quae optima, quae me, per foramen perquirit. non comedo raphanos, non caules, non cucurbitas, non betis viridibus pascor, neque apiis. haec enim vestra sunt edulia per lacum. Ad hac autem subridens Physignathus contra locutus est. O hospes, valde gloriaris ob ventrum, sunt et nobis multa valde in lacu et in terra mirabilia visu. Ancipitem enim dedit victum Ranis Saturnius Iuppiter : saltare in terris, et in aquis corpus cooperire. Si autem vis, et hac scire facile est. portem te in humeris, tene autem me, ne aliquando pereas sic gavisus in meam domum venies. Sic certe, inquit, et terga dabat. Ille autem ascendebat velociter, manus habens tenerum per collum: saltu facili. Et inprimis gaudebat, quando intuebatur vicinos portus, natatione gaudens Physignathi ; sed quando iam utique undis purpureis submergebatur, multum lacrimabatur. inutilem poenitentiam accusabat, evellebat comas, et pedes stringebat per ventrem. cor concutiebatur insolentia, et in terram volebat videre. Vehementer autem ingemiscebat timoris frigidi necessitate, caudam qui. dem inprimis extendit in aquis, tamquam remum trahens supplicansque Diis in terram venire, aquis purpureis sub mergebatur, multum autem clamabat, et talem dixit sermonem; ab ore autem pronuntiabat: Non sic humeris portavit onus amoris Taurus, quando Europam per undam duxit in Cretam: ut me navigans humeris super vectum duxit ad domum Rana elevans pallidum corpus aqua alba. Hydrus autem ex improvisa apparebat horrendum spectaculum utrisque. erectum super aquam habebat collum. Hunc conspicatus, ingressus est Physignathus , non quidquam intelligens, qualem socium perditurus erat per lacum. Ingressus est autem profunditatem lacus, et evitavit Parcam nigram. Ille autem ut relictus est, cecidit supinus statim in aquam. manus autem stringebat, et moriens stridebat. Sape quidem ingrediebatur in aquam; saepe autem rursus calcitrans egrediebatur. mortem autem non poterat evitare madentes enim pili plurimum pondus trahebant in ipso. aquis autem periens tales locutus est sermones. Non latebis utique Deos Physignathe , hoc patrato, naufragum qui iecisti a corpore, ut a petra non certe me per terram melior eras, o pessime, pancratioque luctaeque, et adcursum sed deceptum in aquam me proiecisti. Habet Deus ultorem oculum. poenam tu solves Murium exercitui, neque evitabis. haec locutus, exspiravit in aquis. hunc autem vidit Lichopinax ripis insidens mollibus. qui vehementer ululavit, et currens annuntiavit Muribus. 
 
UT autem didicerunt mortem; ingressa est ira perniciosa universos. et tunc praeconibus suis iusserunt sub diluculum proclamare ad concionem Troxartae , in domum patris infelicis Psicharpagis , qui per lacum supinus natavit, mortuum corpus. neque iuxta ripas erat iam miser. medio autem natabat ponto. Ut autem venerunt festinantes cum Aurora: primum surrexit Troxartes ob illuminatus, dixitque sermonem. O amici, tametsi salus ego multa mala passus ex Ranis: sors mala omnibus facta est. Sum autem ego infelix, postquam tres filios perdidi. et quidem primum occidit rapiens inimicissima Felis, extra foramen captum. Alium rursus viri crudeles ad mortem duxerunt vanioribus artibus, ligneo dolo excogitato, quam decipulam vocant, Murium perditricem. Qui tertius erat dilectus mihi et matri inclutae: hunc suffocavit Physignathus in profundum ducens, sed, agedum, armemur, et exeamus in ipsas, corporibus exornatis armis variis. Haec locutus persuasit armari universos: hos quidem utique Mars , belli curam habens. Ocreas primum circa tibias posuerunt, effractis fabis viridibus, beneque aptatis: quas ipsi per noctem stantes comederunt. thoraces autem habebant calamis circumdatis a coriis, quos Fele excoriata scienter fecerunt. Clipeus erat Lucernae medius umbilicus, lancea longae acus; omnino aereum opus Martis . at cassis in temporibus erat testa nucis. sic quidem Mures erant armati. Ut autem intellexerunt Ranae, egressae sunt ab aqua, in unum locum profectae: consilium coegerunt belli mali. Considerantibus autem ipsis unde seditio, vel quis tumultus; Praeco venit ferens sceptrum in manibus, Tyroglyphi filius magnanimi Embasichytros , nuntians belli malam famam, dixitque sermon em. O Ranae, Mures vobis minitati miserunt, ut edicerem armari ad bellumque pugnamque. viderunt enim per aquam Psicharpaga , quem occidit vester Rex Physignathus . sed pugnate, quaecumque inter Ranas egregiae genitae estis, sic loculus disparuit. sermo autem murium in aures ingressus conturbavit mentes Ranarum superbarum. accusantibus autem ipsis, Physignathus dixit surrectus: O amici: non occide Murem, neque vidi pereuntem: omnino suffocatus est ludens iuxta lacum, natatum Ranarum imitatus. at pessimi nunc me accusant, qui non sum in caussa. Sed, age, consilium inquiramus; ut dolosos Mures deperdamus. etenim ego dico, ut mihi apparent esse optima. corporibus ornatis armati stemus universi summas iuxta ripas, ubi praeceps est locus. quando autem impetu facto in nos venerint, correptis galeis quicumque prope obviam venerint, in lacum ipsos cum armis statim deiciamus. sic enim illis suffocatis, qui expertes sunt natandi, constituemus laeto animo statim Murium occisorum hic trophaeum. sic locatus armis induit universos. Foliis quidem malvarum tibias suas circum cooperuerunt. Thoraces habuerunt viridibus latis a betis. folia brassicarum in clipeos bene aptaverunt. lancea atutus iuncus, unicuique longus aptatus erat, et galea cochleis subtilibus capita circum cooperiebant. Munita autem steterunt in ripis altis, conquassantes lanceas. animo plena erat unaquaeque. IUppiter autem ubi Deos vocasset in caelum astriferum, et belli multitudinem ostendens, potentesque pugnatores multos et magnos, et lanceas longas ferentes. qualis Centaurorum exercitus procedis et gigantum , suaviter ridens interrogabat: qui Ranis auxiliatores vel Muribus immortalium? et Palladem allocutus est. O Filia, Muribus nun quid auxiliatura ibis? etenim tuum per templum semper exsultant universi, odore delectati, et cibariis, ex sacrificiis. Sic dixit Saturnius . hunc autem allocuta est Tallas: O pater, non certe ego umquam Muribus, cum vexarentur, venirem auxiliatrix: quoniam mala multa mihi fecerunt, coronas destruentes et lucernas, caussa olei. Hoc autem meam valde momordit mentem, quod fecerunt. Peplum meum corroserunt, quod texui elaborando ex tramae subtili, et stamen subtile nevi, foraminaque fecerunt. at sutor mihi institit exigitque a me usuras: huius gratia irata sum. Mutuata enim subtextum, et non possum restituere. Sed veque Ranis auxiliari velim: sunt enim neque ipsae mentibus firmae. Sed me primum ex bello redeuntem, postquam valde defatigata fui; somno indigentem non per miserunt tumultuantes, parum oculos declinare. ego insomnis iacebam caput dolens, donec clam vvit gallus gallinaceus Sed age cessemus Dii iis auxiliari, ne aliquis vestrum vulneretur telo acuto. sunt enim cominus pugnantes, etiamsi Deus contra veniret. omnes autem de caelo. delectemur litem videntes. ut dixit, huic post paruerunt Dii alii, Omnes simul autem collecti venerunt in unum locum. 
 
AT venerunt Praecones duo signum belli ferentes. et tunc Culices magnas tubas habentes vehementer tuba clangebant belli strepitum. coelitus autem Iuppiter Saturnius intonuit signum belli mali. Primus autem Hypsiboas Lichenotem vulneravit lancea, stantem inter propugnatores, per ventrem in medium hepar. concidit ergo pronus, et teneras pulvere foedavit comas. Troglodytes autem post ipsum iaculatus est Pileona . infixit in pectore solidam lanceam. hunc autem cadentem cepit nigra mors, et anima ex corpore evolavit. Seutlaeus occidit percusso corde Embasichytrum : Artophagus autem Polyphonum per ventrem percussit, qui cecidit supinus, et anima membris evolavit. Limnocharis , ut vidit pereuntem Polyphonum , Troglodyten petra molari vulneravit praeveniens collum iuxta medium. huic igitur caligo oculos operuit Lichenor autem ipsius observabat lanceam lucidam, et percussit (neque aberravit) per hepar. ut autem intellexit Crambophagus , ripis profundis incidit fugiens. sed neque sic effugit in aquis, impulit enim ipsum. qui concidit, nec respiravit. tingebatur sanguine lacus purpurea. ipse iuxta litus extensus est, intestino pinguibus impetu ruens in ilia. Limnisius autem in ripis Tyroglyphum spoliavit. Pternoglyphum conspicatus Calaminthius in timorem venit saltavit ergo in lacum fugiens, clipeo proiecto. Hydrocharis autem occidit Pternophagum Regem saxo percussum per guttur. cerebrum autem ex naribus stillabat, polluebatur sanguine terra. Lichopinax occidit irreprehensibilem Borborocoeten , lancea impetu facto. mox caligo oculos cooperuit. Prassiphagus conspicatus pede traxit Cnissodiocten , in lacu autem suffocavit, comprehensa manu cervice Psicharpax autem ultus est socios mortuos, et percussit Pelusium in medium hepar. qui cecidit illi ante, anima ad infernum iit. Pelobatus conspicatus luti manipulum iecit in ipsum, et frontem inunxit et excaecavit, propemodum iratus est certe ille, ubi coepisset manu forti, qui iacebat in campo lapidem, ponderosum pondus terrae: hoc percussit Pelobaten sub genua. tota autem fracta est tibia dextra, ceciditque supinus in pulveribus. Craugasides autem ultus est, et rursus ibat in ipsum; percussitque medium per ventrem. totus ei intro actus iuncus ingrediebatur, et humi effundebantur universa intestina, extracta a lancea manu gravi. Sitophagus autem ut vidit in ripis fluminis, claudicans ex bello recedebat, et angebatur valde, saltavitque in fossam, ut aufugeret diram perniciem, Troxartes autem percussit Physignathum in pedis summitatem, qui celeriter, quoniam angebatur, saltavit in lacum fugiens. Troxartes ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, et iui incurrit rursus occidere desiderans. Prassaeus ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, venit per propugnatores, et iaculatus est acuto iunco: neque fregit scutum: tenebatur autem ipsius lanceae acies. 
 
ERat autem quidam inter Mures iuvenis filius, egregius inter alios, cominus pugnans, carus filius irreprehensibilis Artepibuli . Princeps ipsum Martem ostendens, robustus Meridarpax , qui solus inter Mures dominabatur pugnando. stetit autem iuxta lacum elatus solus ab aliis. iactabat vero se depopulaturum Ranarum genus bellacium. et certe perfecisset, quoniam magnum ipsi robur erat, nisi statim intellexisset pater hominumque Deorumque, et tunc pereuntes Ranas miseratus fuisset Saturnius . moto autem capite talem locutus est vocem. O Dii, certe magnum opus in oculis video. Non parum me stupefecit Meridarpax , per lacum trucidare Ranas desiderans, sed celerrime Palladem mittamus, tumultuosum item et Martem , qui insum arcebunt, a pugna robustus quantumvis sit. Sic locutus Iuppiter . Mars respondebat sermone: neque certe Palladis , o Iuppiter , potentia, neque Martis , poterit Ranis auxilio depellere diram perniciem. sed, age, omnes eamus auxiliatores: vel tuum iaculum moveatur magnum, quod Titanas sustulit horrendum operans: quo Titanas occidisti egregios ultra omnes, Enceladum que ligasti, et agrestia genera gigantum . Sic certe dixit. Saturnius autem iaculatus est ardens fulmen. primum quidem intonuit, magnumque commovit caelum sed postea fulmen, terribile Iovis telum, misit in volvens; illudque evolavit e manu regis, omnes quidem utique terruit iaculatus Ranasque Muresque, sed neque sic cessavit Murium exercitus, sed adhuc amplius cupiebat depopulatum ire Ranarum genus bellacium: nisi ab Olympo Ranas miseratus fuisset Saturnius , qui tunc Ranis auxiliatores illico misit. Venerunt autem ex improviso habentes incudes in tergo ungulis curvis oblique ingredientes, tortuosi, habentes furficulas in ore, ostripelles, ossei natura, lati humeros, rutilantes in humeris, blaesi, nervosis cervicibus, a pectoribus intuentes, octopedes, bicipites, manibus qui capi nequeant (illi autem vocantur Cancri) qui Murium caudas oribus incidebant, etiam pedes et manus. Flectebantur autem lanceae quos et timuerunt miseri Mures, neque sustinuerunt. In fugam ergo vertebantur. occi. debat autem sol iam, et belli finis unius diei perfectus est. ATque haec est illa Lacubus et Cavernis nota Maeonii Vatis Batrachomyomachia. Lector: in quam Olympiaden arbitraris incidisse? Multi multa coniciunt, plures omnino tacent. plerique annum indagare desperant. Existimant autem Principi Poetarum fidem habendam; SACRUM SOMNIUM, ex animo demisso venerandum potius, quam temerario ungue excutiendum esse. Quamquam nullus dubito, quin ipso Homero adhuc in vivis canente, fatalis haec pugna, cervicibus Graeciae magna ex parte iam incubuerit. 
 
De NOSTRA quid sentis? cui tempori imputatur? omne, an aliquod praesagium iam impletum. Equidem Bellum formidolosum, eventibus et mysteriis stipatum ante oculos latet. Saperdae omnia exploraturi, ipsi Delphos mittant Legatos, offerant tributum curiosi laboris. ipsi scrutentur, et Apollini (si domi sit) supplicent, in clara responsa sollicitando. Ego pedem hinc extrico. Quid igitur praefatus sum: me scienter fixisse signa, sub tentorio et aenigmate excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Ita est. pleraque non nescio. Et hercule, propiore coniectura assecutus, crediderim bonam partem huius Batrachomyomachiae fuisse a Bellis Punicis exhaustam. Ita lib 3. num. 4. ipse Iuppiter orans persuadet. possit videri Mausolus sustinere personam Hannibalis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibalis] &lt;/font , Mures Carthaginiensium . nam quid nigri semper et Mauri . Maurusii nominantur? Cur Mausolus lib. 3. num. 7. iactat Punicos astus, et multum Afri , etc. Ut contra Batrachos, veteres Romanos esse necessario intelligas. Physignathus furiosus et turgens, quid si Flaminius sit, homo temerarius, contra auspicia profectus? quid si M. Minutius aut Terentius Varro ? De Lacu dubitas? I vise Thrasymenum Lacum , et miraberis horrendas caedes Batrachorum. adi Cannas , locum palustrem, uligine obsitum et cannis, amica Ranis nomina. pro! qui acervi cadaverum. caesa eo proelio Romanorum quadraginta quinque milia, cum Paulo Consule et Senatoribus LXXX. consularibus atque praetoriis, aut aedilitiis triginta. quae nota sunt. Fabius M. Seutlaeum imitatus, Limnocharin Romam captivam liberavit. Natura et bona Caussa apud Iovem perorante, Maurorum vis elisa est. Hannibal, Scipionis Africani chelis incisus (cancri signum, ut quidam tradidere, corpori a genitrice impressum gerentis) ex Italia in patriam fugere coactus, denique miserando Fato occubuit. Quo Myocephalo quid umquam truculentius exstitit? in quas non formas se, indole Mausoli , mutare novas ausus, aliam semper aliamque barbam, et capillamentum novo mutavit. Dices: Mures senatum coegisse, consules adfuisse, lictores, fasces, secures, signa utique Romanorum , non Carthaginiensium . Respondeo primo: a Vaticinantibus peristases misceri: neque necessum esse, ut omnia in quocumque genere similia inventa, modo potissima exhauriantur. deinde Carthago aemula Romae , plurimis ornamentis tantae Reipublicae respondit. Hannibal omnino contemptor Urbis a se propemodum saltu superatae, Capuae in Campania , togas ritusque Ausonios imitando, in ludibrium dedit. Si interroger, quis Maurus Psicharpax submersus sit: quaerendum potius censeam, quot Poeni primo secundoque Bello Punico occisi sint; dum Sardiniam , Siciliam , etc. (micas scilicet Imperii Romani ) clandestinis furtis subtrahere certarunt. De faece militum ac vulgo non laboro. Artemisia Carthago est, cum mortuo Hannibale suo exstincta: aut tota Africa, submissis semper novis suppetiis, commeatu armisque instructa, furens instar Libycae Leaenae. Sed haec hactenus: nec plura: ne ingenioso Lectori diffidere videamur. At enim et sequentibus saeculis, non una Batrachomyomachia Orbi puniendo obrepsit. In Pharsalia simillima saeviisse videtur. Immo de integro veros Mures ac Ranas concurrisse, codem tempore, quo Gener et socer conflixere, docent Historici. namque tunc universus Orbis pluribus prodigiis laboravit. astra cadere visa. de caelo Capitolium tactum. pecudes locutae feruntur. sanguine et lapidibus pluit, pluisse etiam Ranis in comperto est. quantam Batrachomyomachiam, et civile bellum inde exortum facilius credo. tamen non absque caussa quaerendo metuit Troxartes lib. Mnum. 3. Si pluit aut cepis, aut, quod pudet edere, Ranis. Et vero his interea si titillet Animus ad ulteriora tempora non progressurus. potest tamen progredi. Sisto prius Synopsin, quam alium usum nostrae Batrachomyomachiae. 
===Synopsis libri primi.===
 
I. LImnocharis Ranarum Regis Physignathi soror, occasio prima belli: cum Psicharpage Musculo e lacu bibente, Fatis ita ferentibus, orditur alloquium, miscetque sermonem et aquam. 
 
Exiguae caussae ingentia saepe bella movere.
 
Unica vox secius accepta vicem classici fuit.
 
Tria verba armatos stravere exercitus.
 
II. Frater Physignathus intervenit, seu casu, seu saltu: ambigi enim potest. is, ut genium Hospitis ad ripam stantis irritaret, Regni sui delicias palustres, inflatis buccis fastuose iactat. 
 
Adhuc verum illud: Natura beatis omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti. 
 
III. Musculus luculenta Oratione, non minus suae gentis fortunam moresque depingit, et praefert multis Persicis parasangis. 
 
Non quod quisque habet, hoc bonum: sed quo quisque contentus est, hoc iucundum.
 
IV. Physignathus obficit subeunda Muribus discrimina; ( Psicharpage tamen omnia extenuante) Ranarum securam felicitatem extollit. denique multis utrinque acceptis et redditis vocibus, Stagni sui fines in Palatium, se in navim et Argonautam offert. 
 
Exeat Orbe, omnia qui metuit discrimina: vam Vitai his modus et ratio est, ut non secura sit ulla. 
 
Qui fit, quod plures malint esse miseri, quam videri! 
 
V. Nempe pretiosa invitatio et vanitas promissorum distrinxere adipatum ingenium curiosi Musculi. Auribus accepta oculis usurpaturus, trahitur cupiditate visendi. Mox Ranam navalem conscendit, experturus etiam suo damno Maris pericula, 
Sensim ad declivia fertur Mens blando pulsata malo.
 
Hominum vesana cupido Invenit naves, et monstra natantia vidit.
 
Ausus sese committere vento atque Mari, quidvis audet.
 
VI. Physignathus ab serpente (Balaena Lacus) emerso ex aquis conterritus; seu dolo malo, seu metu vano Subducit tergum insidenti Psicharpagi . is destitutus carina, medio in gurgite submergitur; Diis et Sociis in vota ac suppetias nequidquam vocatis. 
Iuste naufragio perit,
 
Qui non naufragium fugit.
 
Ridet Neptunus , Nauta deflente cadaver.
 
===Synopsis libri secundi.===
I. Posteaquam cari funeris tristissima percrebuit fama: Troxartes Psicharpagis submersi Pater, pene ultra Muris nigri vires, ira excanduit. 
 
Nam quae orba est catulis, quaeque sera est Tigris.
 
Hac et peior homo, cum furere incipit.
 
II. Cogit altero statim die, quamquam nubilo senatum, exploraturus ultricem sententiam. 
Si ulla in re deliberandum est, maxime ubi bellum suscipiendum: multo maxime, an inferendum.
 
III. Eum in finem coram sociis ferociter perorat ira magis et dolore, quam consilio agitante animos, bellum in Ranas decernitur, volente ac iubente S.P.Q.M. 
 
Cum surdae sunt aures, obstrepente ira, gratis cogitur senatus: et quid nisi Tiberiana ludibria exspectat:
 
Iniustum bellum Turcarum est, quod sumpto odio meditantur.
 
IV. Bellicae feruntur Leges. arma paraturi domum discedunt. 
 
Ubi nullis legibus ensis servit; ihi potius credas certare latrones.
 
V. Tertio die in campum descendunt, muniunt castra. censentur milites, furor et dolor arma ministrant. Formicis sua bilis inest, et Muribus ira.
 
Nil adeo vile est, quod se non vindice laesum
 
Utatur.
 
Recte quidam: Castra opportuno loco et in tempore munita, tentorium sunt victoriae. 
 
VI. Vastam multitudinem, sed capite, hoc est, belli Duce destitutam, prope in fatale dissidium scindunt duo nequissimi Myocephali : dum se ad duellum provocant, flagrantes ambitione Imperii. 
 
Quid prodest vastum Polyphemi corpus in antre,
 
Cum monstro horrendo, informi, sit lumen ademptum.
 
Quid faciat miles validis robustus in armis
 
Sublato Duce? sternetur, tumulosque cadendo
 
Implebit.
 
Numquam minus in bello necessaria Ducis praesentiae cognoscitur, quam cum praesens est: nun quam magis, quam cum abest.
 
Reges, florentia Regna qui vultis servare diu, prohibete duella.
 
VII. Iuppiter tumultum plebis sedaturus, in eligendum Imperatorem belli, excitat Mausolum . stupenda huius Regis metamorphosis, plectente Nemesi rapinas, eius oratio, electioque bellum promovent. 
 
Ut nulla cinerum virtus includitur urna;
 
Sed sanctas sequitur numquam revocabilis Umbras:
 
Sic etiam nigris haerent post funera noxae
 
Manibus; et vivos Fures monumenta loquuntur.
 
VIII. Tyroglyphus ferocis ingenii musculus, nomine Mausoli , Physignatho Regi Ranarum, bellum imprudenter denuntiat. 
 
Furiosus Legatus; etiam cum pacem offert, tuba canit, non facile mittendus. Refert, quis Martem ad convivium in vitet. 
 
IX. Physignathus irritatus superbe respondet. bellum acceptat. urit Legatum sarcasmis. omnem Paludem in arma vocat. 
 
Periculosum est, hosti quantumvis debili, in proprio Regno, minaciter deferre bellum. tenuis vapor, collectus primo in nubes, deinde etiam in tonitrua et fulmen e vadit. X. Ranarum arma spirantium votum ad Martem . 
 
Recte Veteres: Ante tubam fer tura Iovi , fac votae Gradivo . 
 
Impius miles, accusat caecitatis, ad se venientem victoriam. 
===Synopsis libri tertii.===
I. IUppiter Editor huius cruenti Muneris sive Batrachomyomachiae, accito primum Marti , mentem suam ludibundus explicat. 
 
II. Illi vero fastidiosis auribus propositum accipienti, Pater opportune salutare suae mentis aliud Decretum ingerit. 
 
III. Stomachantis Gradivi inflammata Oratio indignatur numen altissimis rebus ab omni aevo destinatum, nunc quidem ab Iove putidis Muribus ac Ranis bellaturis praefici. 
 
IV. Placando Marti Iuppiter Batrachomyomachiae mysticum spectaculum aperit. docet prolusionem duntaxat esse crudelissimorum inter homines conflictuum, qui ex Fatorum specula evolaturi, posteris saeculis ingruent. 
 
V. AEvi nostri ferrei non perfunctoria mentio facta, mire Martem exhilarat. 
 
VI. Acquiescit Mars consilio Iovis . Dii Deaeque, excepta Iunone , conveniunt in pensili nubium theatro. 
 
VII. Pallas a Genitor rogata, ut Mures tutetur in acie, ore rotundo abnuit. caussas affert. palmariam scilicet, a Myocephalis erosum summae elegantiae Peplum. 
 
VIII. Eius quantum reliquiae permittunt, Descriptio. 
 
IX. Famosi Gigantis huius aevi M. DC, tragicus exitus, et facta, in Palladio Peplo signata. 
 
X. Sed et Latona Ranis certantibus praeesse detrectat; nec immerito. 
 
XI. Indigna Veneris querela contra Musculos. 
 
XII. Iovis Pathetica oratio, Caelicolas accersitos docentis caussam permittendae Batrachomyomachiae 
===Synopsis libri quarti.===
 
I. TYroglyphus redux, exponit Mausolo Physignathi fastum et minas. vociferatur, omnia hostilibus in armis esse. tota Mauritania in defensionem et occursum excitatur. 
 
Iacta est alea: transivimus Rubiconem . Ante statuam Martis , diu et mature delibera: nam belli semel suscepti impetum sistere non cuius vis est. 
 
II. Utraque acies adversa sub teli iactum educitur, Physignathus princeps adoritur Mures. mutuis vulneribus strages accumulat primus furor. 
 
Aciem et convivium instruere eiusdem artis esse, scite dixit Paulus Aemilius . 
 
Primo congressu, uter exercitus superaturus sit, ne Mari quidem novit. 
 
III. Duum Musculorum Fratrum memorabilis caedes. Limnisii item et Polyphoni Batrachorum. Tyroglyphi ferro flammaque grassantis rapidi successus. 
 
Multa cadavera, et hostium quidem, non sunt signum victoriae. 
 
IV. Murium in pugnando secunda fortuna. Ranae turmatim funduntur. Limnocharis capitur. 
 
Fortuna ubique aliquid potest; in bello omnia. 
 
V. Scelere Lichenoris , Hypsiboanta tubicinem contra ius gentium violantis offensa Bellona , desertis Muribus, cum Ranis facit. 
 
Qua non videtur Deus, humanis interest: inquit Publ. Syrus Mimus . 
 
Vis miles Rhamnusiam videre? occide innocentem. 
 
Impietas cum gaudere vult, se ipsam destruit. 
 
VI. Physignathus collecto suorum agmine, secundum concionem militarem habitam, invectus in hostem, ingentem stragem Murium edit. 
 
Praesens periculum, cum exsorbendum est, perdit medium nomen.
 
Spes, devorata mente, spes est pertinax; Et,
 
Illicium honestae mortis, est ipsa desperatio.
 
 Necessitas extrema, est antecedentium fames. omnes consumit.
 
VII. Bellicosus interitus Artepibuli . quem Musculum incredibilis nequitiae, ex Thessalia oriundum, et ab unguiculis primoque furto magicis herbis nutritum, ideoque praefidentem in bello, Calaminthius insignis heros ex Batrachis, summa virtute sternit. 
 
Timoris arguitur miles, qui herbis, et non serro sidit.
 
Fortissimorum legio scribi potest, prudentium vix manipulus.
 
VIII. Artemisiae Amazonis pharetratae spectata laus in armis. animus et ferocia plus quam virilis. 
Feminarum est vehementer velle.
 
Femina in omni animalium genere crudelissimae, quod agit, satagit.
 
Est cupiditati et ipsa tarda celeritas.
 
IX. Troxartes senex. Pater Psicharpagis , pugnando Occumbit. Borborocoetes , alter Tydeus utitur belli successibus, et saevit. 
 
Dixit quidam: senilis ira, aristae ad instar rumpitur. 
 
In bello clemens est, qui nullum bis occidit. 
 
X. Ranae magna Murium caede facta, per aciem divisam ad ipsum Mausolum penetrant. Limnocharis captiva vinculis eripitur. funera. 
 
Nec ridenti Mari fidendum; nec irato Marti diffidendum esse; Quidam monuit. 
 
XI. Seutlaei Batrachi strenui bellatoris caedes. Mausolo ultima desperatione saevienti dehiscit tellus. interitus Duce Myocephalorum dignissimus. 
 
Quid titulos iactas, ferrumque nocentius auro victor ovans? sorbet tamen omnia denique fossa. 
 
XII. Ranarum in exercitu fremitus exsultans. Io triumphe! 
 
Nullum lucrum luculentius Victoria. pressis tamen manibus tenendae: nam ut fortuna lubrica est.
===Synopsis libri quinti.===
 
I. BAtrachorum triumphus ante victoriam, otium vituperabile, damnosa securitas. 
 
Victori timere quid potest? quod non timet. 
 
In bellicis nihil tuto contemnitur. 
 
QUIS HOC PUTASSET, aut vox est inertium, aut nimis felicium. 
 
Securitas victoris, victoriae est occasio. 
 
II. Artemisiae oratio Polemica. ca Musculi animantur et instaurant vires, numquam magis metuendi. 
 
Est aliquid, armata mulier, et loquens.
 
Etiam spei sit caussa, desperatio.
 
Fortitudo, quae deinde in nervum erumpit, ferrea est.
 
III. Ranae socordes inopinis armis obruuntur. Hydrocharis innocens cum nocentibus perit. Borborocoetes , Pelusius , Calaminthius fortissimi milites sternuntur. Rex Physignathus hasta confoditur. 
 
Omnia in bello valent, praeterquam una excusatio.
 
Virtutis est, victoriam consequi; ea frui, felicitatis.
 
Didicit Achilles et Dea natos mori.
 
IV. Mures crudeliter victoriam exercent, deleturi ipsum nomen Batrachorum, nisi Natura omnium parens, maiore quam tribunicia potestate usa, diris votis ac propositis intercederet. 
In tristibus mage serves quam in laetis modum.
 
Fulmen est, ubi cum potestate habitat iracundia.
 
Felicitatem frena, facilius reges.
 
V. Facundi doloris Oratio, quam ex visceribus Natura miserans effundit apud Iovem , et Ranarum caussam agit. 
 
VI. Repentinus Iunonis adventus, diuturniorem suam absentiam excusat, et perorantem Naturam iuvat. 
 
VII. Annuit Iuppiter Naturae precibus, impetum Musculorum sistere, et ferociam domare paratus, molitur fulmina. VIII. Ea Meridarpax insuper habet. vapore tonitrali nequid quam terretur, Myocephalus ipso Mezentio contemptore Deum improbior. 
 
IX. Hercules in protervos Mures clavam exercere prohibitus, sui ipsius probri materiam seminat. 
 
X. Dedignatus Iuppiter fulminare putidam Musulmannorum nationem; eam Cancri caelestis, fraternis cohortibus armati, occursu dissipat. 
 
Semper Iovis tali cadunt feliciter.
 
XI. Enimvero clypeis hastisque proiectis, fugitivi ex acie Musculi, in hereditarios hostes incidunt. Feles fame propemodum enectae, iterum tripudiant. 
Bellum inchoant inertes, fortes finiunt.
 
XII. Iuppiter prius quam spectaculo finem imponat, fabam ludificationis in Herculem commeritum cudit. Descriptio fulminis primae magnitudinis, et ex intimo Iovis thesauro deprompti. 
 
XIII. Hercules immani confidentia, hoc fulminis genus contrectaturus, sit toto fabula caelo. eiusmodi telum Iuppiter minatur, invito se, huius Batrachomyomachiae in modum Romani Muneris editae, notitiam publicanti. Phoebo negotium dat, ut Poetam tempori haec bella descripturum provideat. 
 
XIV. Offert se, suosque, Genitori Apollo . Simul tamen explicat difficultatem impositae provinciae: quando praesentiat paucitatem Vatum tractabilium, neque dedignantium, etiam humilibus et minimis reculis (Muribus utique ac Ranis) obsequium impendere.

==Usus Batrachomyomachiae ethicus, politicus, ac polemicus.==
 
CUm ex numerosi sententia Flacci ; Et prodesse velint, et delectare Poetae, eo scilicet ego quoque cursum direxi. Phoebo abscedente, simul a cantu color nativus mihi rediit; rapui nonnumquam deposita tuba calamum, et exploraturus sententiarum veritatem, defixi illum in certo versu; plurimum autem, ut quisque se obvium tulit expendenti. Quoties mecum: Mures istud ab hominibus, an hi ab illis didicere? Quie Homo colludit moribus Ranarum? Nempe hoc non inter Mortales etiam? erupi denique in hanc vocem: QUANTUM EST IN REBUS INANE! quam ab AEneatore Cupidine exceptam, praefixamque Poematis fronti notaveris. Verum tamen paucos Versus et paucis trutinavi. momenta consignavi stylo, nec Oratorio, nec Historico; sed ab utroque diverso, et in utriusque confinium procurrente reliquias poeticae tempestatis, tametsi languidae iam ac desinentis, dictio haec servavit. quemadmodum mare videmus post aestum, etiam dum sternitur ac detumescit, extremis crispari fluctibus: qui ad litora revoluti, sensim magis ac magis decrescunt, donec pelagus omnino, velut marmor, immotum stet. 
===Ex libro I.===
ATque ea volventi sese aspectabilis offert Limnocharis . fol. 64.m. Habes facem et Helenam huius quoque belli, femineum nomen. Et vero cui cladi, aut voluptas caussam non dedit, aut femina non taedam admovit? Sub Paride lusco staret adhuc Ilion. Unus Lenonis oculus, Asiae oculum extinxit. Rapta facies Adulterae, flammam sparsit, usque ad proximum Ucalegonta manantem. Vide item, ut Turnum concitet Lavinia , Antonium Cleopatra , sexus inermis armatos viros! Nuptialem chorum saepe Bellona duxit: Hesperum, Martis ferale sidus fugavit. Non loquor de raptis Sabinis . exempla recens a Venere rubentia considera. Anna Britannica Maximilianum I. et Carolum IX. Galliarum Regem collisit. Cum speraretur Thalassii limen aperiendum; Iani portas effregit furor. sonitum mollis Epithalamii, forte classicum excepit. Clotildis Clodovaei Filia, imbutum cruore suo sudarium, velut vexillum sustulit; Childeberto Chlotario et Theodorico fratribus, contra Almaricum Coniugem suscitatis. Elephantos fuisse credas? ita stimulati conspectu sanguinis, infremuere. conclamatum ad arma deleta Visigothorum res est. Sorori litatum excidio regni. Nulla, ut scias, aut rara Mulier, in cladem sterilis est. bellare si nequit, parit bellatores. Sfortiae Mater, viginti. Iocastae uterus, quantum nefas, quae monstra militum! Cur nostra venis ad litora Maure ? f. 64. m. Miratur Limnocharis Musculum Terrigenam oberrare litus palustre. Quippeni mirentur Nereides hominum potius insaniam, e pulvere ac natali solo, ad syrtes , et infamia naufragiis saxa properantium. Non lacus modo, sed et maria depraedamur. Quo vos Argonautae ? poterant Tritones alloqui. Quis furor est, emere mortem, mercari pericula tantis impensis! cava trabe suffulti percurritis ignotam viam. non novimus istud remigum genus. terra contenti estote, quid Oceanum incestatis? delectati terroribus, altum petitis, ut trepidetis ad vesperam. Caeterum dicta haec in ventum abit, quo propulsa classis secuit fluctus. Pergunt temeratores naturae, et Nymphis ipsique Neptuno insultant. Castor et Pollux sparsere nuces: alii dolia, lusuri cum Diis, velut Britanni cum Balaenis. Orpheo canente, in omnia discrimina itum. Tanti, ex auro putris ac scabiosa pellicula! Quid posteri? Columbus , Cortesius , Nonius Almaytus , Pizarrus , Magellanius , Serranus , Vesputius ; vincunt te puerum Iasona : vincunt Batavi , quid dubitas? Possis meticulosus haberi; et paullo audacior Piscatore, victum quaerente in cymba palmari. Ista Mortalium frusta in fluctibus ludunt, ut Schoenobates aliquis in fune. claudatur mare: Hollandi in terra velificabuntur. Mauritii Nassavii quadrigae, naves sunt dat curribus Austros. O quantis natura laboras prodigiis! Gaudeat Catonis umbra exempta rebus humanis. navigare numquam sustinuit flumen: at iam etiam in continenti debeat, rostrata rheda, supparis volantibus, anchora ad temonem appensa. Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? fol. 64. f. Ita comparati sumus. ingressi sermonem, statim cunas et genus in quirimus; quando virtus expendenda foret. prolabimur ad Ovum Ledae , ad Equum Troianum . Atqui vera virtus non cadit in terram, ut ceteri infantes: non involvitur fasciis; nullam gravat obstetricem. De pulvere surgit, de cuiusque cerebro, ut Pallas de Iovis vertice prosiluit, cum hasta et clipeo. Quid devolveris ad segmentatos toros, et prosapiam melius tacendam? omnis sanguis concolor. plebeius et regius. purpuram et tritam lacernam discriminat coctus murex. arbitratus est autem Miles aliquis, iniuria se affici, quod originem quaesivisset Imperator. Bellona , inquit, me genuit; Mars auspiciis Geticis lustravit infantem. Victoria nutrix fovit sinu; cadentem de Matre, clipeo excepit. ego vix auras traxi, et iam allisi vagitum umbonibus. Medius fidius, animose in paucis! Semideos, Phoebo que satos Hyperione , multa Commendant; blandi mores, concordia, virtus. fol. 65. m. Ranas omnes unus Lacus capit, nec in multa stadia diffusus. Duos saepe homines, non integrum regnum potestas Impetii consortem non patitur. Generum et Socerum, Magnum et Iulium , universus Orbis non cepit. Flevit Natura, ut ego quidem arbitror, ab funesto partu horum duum mortalium. risit ambitio, et se superari mirata est. Ut caesarem sua purpura tegeret; Patria, Cives, Senatus, et alter Senatus Cato, tingendae chlamydi sanguinem dederunt. iugulos parentum mucronibus hausere Filii, facturi viam Dictatori, calvo parricidae, ad Capitolium et Coronam. Vidit hoc mons Tarpeius , et intremuit. vidisti haec Roma , et oppressa indoluisti Audisti haec Rubicon , et cruento fluctu reversus ad fontem illacrimasti. Discordia laceravit inclutam gentem; et manus plenas trophaeis, in viscera triumphantium, miserabili fato convertit. exemplum ab AEvo dolendum. utinam unum. Mihi cespite parvo Exstructas Fortuna casas sine crimine servet Incolumes. fol. 66. m. Beneficium a Divis immortale accepit, cui regnator animus, etiam in casa, amplitudinem regni praestat. Caruit eo Lucullus centum hortorum possessor. caruit Macedo , Pella non contentus: extra anni solisque vias, Mundique Zonam victoriis ductus, an insania raptus! siste praedo gressum, et figulis Babylonicis procumbe. Quis Stygem tibi potandam dedit; ut denique disceres in sandapila mensuram corpusculi tui. Aurorae frena fatigantis? septem pedes longus iaces: vivens in solio habebas octavum? Quid humile tugurium, boni non praebet Cultori suo? elaboratum de dulci flore somnum; et purum, et gratum, et facilem, et iucundum: vitam illimem tam curis, quam vino sobriam; sana corpora, paci belloque apta. Ex Casa fortissimi quique Duces et optimi Consules prodiere. Trabeas ad stivam induit Serranus . Curius hodie messem collegit: altera luce, hostium spolia Capitolio invexit. illud Horreum vocasses victoriarum: nam hae ab eo, velut mergites accumulabantur Fabricius , Quintus, ante Boves steterunt vomere terram proscissuri, cum eos trepida Roma bello praefecit, aratrum urbibus inferre iussos. Tales tantique viri mapalibus egressi. In aulis regnavere Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font , Domitiani , Commodi, etc. immanes, ignavae, coronatae belluae, natae ad saeviendum, Patriam sedibus suis, si possent, eliminaturae. Hic totum possidet Orbem, cui natura, SATIS. fol. 66. f. Frugali rustico, ut dictum, casa Palatium est: Tyranno septem montes, instar nidi sunt. iunge Pelion Ossae : ultra tendent, aestuant sub laquearibus altis, et magno sumptu stolidi quietem, maiore emendam, arcent. quam utique non magna domicilia conciliant, sed reducta vallis, nemus umbrosum, madida virga, papaver, garritus rivuli. altior aedificii moles supervacuum spatium; multae divitiae, inutilis gleba. cui natura pallorem induxit, hominum furor aestimationem. Metalla nativam indolem secuta, fugiunt rapaces manus, et in cavernis montium habitant. quam feritatem humana cupiditas mollit, educit ac polit. Omni luxuriae instrumento aurum ab inferis arcessitur; ut fulgore vano deludat, terrore vero cruciet. Quotus est, cui Natura SATIS? Argento nectuntur Indicae trabes. lacunar consurgit electro, magnisque nugis stellatum resplendet. Nihil umquam audisti de Caligulae Flora et Floralibus? Nihil de Heliogabali vinoso lacu, temulentiam despumante suam, ad usque Bacchi contemptum? Nero profluvium impensarum, Romam suam inter Fabros sandapilarum decoxit. Nota huius gnome. Hoc agamus, ut nemo quisquam quidquam habeat. Omnium damno et rapina vixit. Pransurus, accubuit volubili Machinae, Astrisque dedit convivium, circum mensam balsamo stillantem rotatis. omnia vernabant rosis. Mensis Maius, in vincula sertorum coniectus, effugere non poterat olidum lasciviae portentum. Qui bonus est, bene natus hic est, etc. fol. 66. f. Nam solum nomen hereditarium est. Virtus cum iis manibus perennat, quos insedit, immobile sui possessoris bonum. Ad sceleratum aliquem Catilinam , aut Cethegum , Gracchum ve tunicatum non transit. Camillo satus, Brenni filium retunde, excussa bilance; et credam te Camillum. Odi Socraticos pluteos vacuumque catinum Pythagorae . fol. 67. m. Epicuraeus hic Musculus est; non facit cum Philosopho, qui ventri indulsit non omne legumen. Homines: quam vero vos sectam? plerique Aristotelem crepant, emunt Pittacon , Archetypos in pluteo servant Cleanthas . dicam omnia? Et Curios simulant, et Bacchanalia vivunt; ut recte Satyricus canit. Philosophus es? nempe Platonicus . ut quid igitur odisti meditationem mortis, domitricem voluptatum, exstirpatricem affectuum? Vera sapientia ficto gaudio non polluitur; neque sinit animum ad ignobile facinus deduci. obiurgat ignavum corpus, indomitum asturconem frenat: meliorem hominis portionem, immortalem, inferendam sideribus, calcaturam nubium quadrigas, subducit infimis rebus, et virtutibus excolit. Audit hoc Apicius, et laudat: sed praefert calidum sumen. Quid? quod plurimi manifestum exitium non horreant; modo noxia cupiditas expleatur. O philosophos! M. Antonium , illum humanae sapientiae pullum, nequam Caseus occidit. Alexandrum Severum leporina pulpa sustulit. Annaeum Serenum fungi suilli. alios Fungos quot alii fungi piperati interemerunt? Tiberium Caesarem frustum cucumeris corrupit. Chilperici saxonis gulam, ad ambas usque aures cibo farti, ipsa copia ganeae intertraxit. per fidem tuam narra; legisti talia et Muribus evenisse? Quid referam vires insculptaque proelia saxis. fol. 67. f. Vide, sis, gloriosum militem Plautinum . ostentasse robur et aciem, saepe damnosum in bello fuit. Qui sapit, Heroem ostendet potius provocatus; quam ut iactet illaudatus. Sed non replenda est curia verbis. inquit Maronis Turnus Senatum pacatus habe: campus a fulminante manu fumet. scitum Polemicorum est: PLERUMQUE NOCET IACTASSE TRIUMPHOS. Obfuit Dario , obiecisse barbaram multitudinem Pellaei iuvenis paucitati, sed animis et pectoribus numerosae. Cauti Duces, non facile extendunt exercitum seu minis, seu verbis: ne, dum hostem volunt pavidum reddere, faciant sollicitum. sollicitudo naturam imitatur, quid vis ausuram prius, quam passuram vacuum. descendit pronus ignis; volant saxa; turbantur elementa. nescio quid animus in angustiis deprehensus, nisi forte toto malo repente obrutus, puncto temporis suffocetur, divinum aliquid secum excogitet, ut evadat. Unde illud: MATER TIMIDI NON FACILE FLEVIT. reperies meticulosos, in praesenti discrimine, tigridis in morem ferocire; aut non morituros, aut morituros cum strage. Ruffinus , ille institor honorum. et trabeatum pavoris mancipium; cum subita ferri luce percelleretur, instaretque Stiliconius miles: vultu ad Arcadium converso; eripe, inquiebat, aut iuxta mecum peribis. Manes et sidera testor, haec cervix non sola cade!. nempe ita natura comparatum, ut ultimae vires animae, tamquam triarii, non ignavam mortem oppetant: siquidem oppetere cogas. Quando igitur hostem ad desperationem reducis; auxisti, non stravisti. finge victoriam: aut pene nulla, aut cruenta erit. exasperata necessitas se tota, et gladiis et odiis pugnat. in arena quid vis pro consilio et pro telo capit. Pugnamus aperto Marte quidem, caeco tamen expugnamus, et omnes Hausimus insidias, magna est fiducia Noctis. fol. 68. p. En strategemata Musculorum. qui vera et licita damnant; crude)es et improbi sunt. Insidiis nonnumquam opus, ut militi parcatur. utcumque Iulius Caesar Orbem inundaverit sanguine, suas tamen copias in tuto habuit. Capaneus , Hippomedon apud Statium ; inter Mures Artepibulus et Meridarpax funestique alii fulmen olim merituri, dicant: Nolo in hostem ire dolo. pudet abuti tenebris. Videar a sole, dum pugno. Imbelles post carecta lateant. Me tuba divulget, et arva tremant funera calcantem. Ita loquuntur, qui capulum maiorem manu habent. Crudelis vanitas, sontes triumphos Patriae ac regibus obtrudit. laudari immaniter vult carceribus dignus furor. vinci nonnumquam melius erat, quam ita vincere. Qui civium iugulis retundit ferrum inimici, suo nimium parcit. Rei, proscripti, parricidae, et qui amplius aliquid, quam Aegaeas insulas meruerunt, Hannibali militent: ut Carthaginiense robur servaret integrum, sociarum gentium in prima acie porrectis cervicibus, hostiles gladios hebetanti. Quanto mitius atque illustrius Imperatoris Tiberii Praefectus. cohibebat ille suorum impetum tantisper, donec Persae praecoci calore effusi, pharetras missilibus vacuassent. ubi ad ultimum inermes stetere sine nervo ac telo: gladiis acta res est cominus, quibus Itali valebant. itaque trucidabantur Arsacidae , ut statuae: immolabantur ut victimae. prudens cunctatio momentum attulit. taurorum est, cornibus solum fidere. consilium, latebrae, nox, flumina, silvae, colles, venti, bella iuvant. In omnem eventum Duces quidam praeparati, fortunam in potestate habuere. territi exsultarunt: pressi terruerunt. defuere milites? simularunt. amisere? dissimularunt. Titius Licinius ingenti clade affectus; quod noctu cadavera humasset, victori inter sua mane conspecta funera versanti, ceu ipse victus esset, ingentem terrorem iniecit. Itaque in fugam aversi terga pulsavit, gloriamque, quam galeae cristatae iam affixerat, sollerter detraxit. Quid Chares Atheniensis? nocte concubia multos ex arce emisit, iussos sub crepusculum lucis, inspectante hoste reverti, quibus visis, ceu nova subsidiariorum manu submissa, praesidium crevisse arbitratus Obsessor, de expugnatione desperavit. Numantinus aut Saguntinus aliquis Esuritor, hoc commento minime delectatus, stetisset aperto pectore pro moenibus, bustuarius in ferrum et flammam paratus. Ego praefero Cheretem, omnium veterum calculo: qui victoriam ingenio partam, bove Clitumni candidissimo; rubentem sanguine, gallo gallinaceo duntaxat venerati sunt. Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere Muscipula tectos Gyaris , parvaque Seripho . fol. 69. f. Adde Felem: et omnes Murium hostes numerasti. Potes etiam humani Generis numerare Musculos Felis ut pilas habet: Homines Dii, inquit Comicus. insuper Dea quaedam caecula et levis. Musculi lardo capiuntur: Homines nardo eneris, visco voluptatis, honoris fumo, vento vanitatis. Agnoscunt et oderunt Musculi suum Inimicum: stulti Mortales amant, defendunt, excusant. famosam illam, et totius Orbis fornici prostitutam pellicem Fortunam, omnes ambiunt: tametsi pueros deludit pomis; Iuvenes amorib9 torquet, viros pollicitis fallit, senes frustratur annis. superbe et crudeliter exercet Imperia: tamen amatur. emulget vota in ludibrium regerenda: tamen honoratur. floridi vultus meretricia amoenitas praefertur osculo virtutis. doli, creduntur munera. millesim9 quisque non evasit insidias occulta tyrannide saevientis adulterae: quando passim creditur; Eam irasci non posse, vel decipere non velle. Quo in utroque errore, ipsi barbati Platonis Pueri, vanae sapientiae pulpito, male fortunatum caput impegerunt. Ut ab hac Lena salvus sis. nondum cavisti dolosum Oratorem Mundum declamantem in Foro: nondum illecebras malesuadae Carnis; quam totiens audiveris nominari Muscipulam. hanc cave prae numellis et catastis, prae carcere, quod Tullianum appellatur: prae Lautumiis Syracusanis , Barathro Atheniensi , Ianua Charontica prae omnibus Labyrinthis. Mures, cavernas habent; castra, in quae conspecto Vatinio se recipiant; Homini quae suffugia parent, formosis ante ianuam gannientibus monstris? Falsis imaginibus luduntur oculi. prostat sensuum popina, turpesque nundinae Cupidinis, vendentis in philtro mortes. facile est incurrere probrum. Mures, Felem timent. Etiam homines quidam. quorum Antipathia obmurmurat. stringuntur naturae dentes in obviam. ubi odorati fuerint; liquitur animus, foedoque singultu praesentem prodit hostem. Cardanus ex eius aspectu mortis omen sumpsit. Quid Stygius Lavernio , quam ille Catus! astutus, inquam, et pavendus. Hunc Borborocoetes aliquis non expavescit. Quid undenae belluae (perturbationes animi) indagine corporis cinctae? hercule, silvestres et ferae. Vivarium utique ferarum est pectus, hominis, frementium in Appetentiae sede. Delectatio Siren, Dolor Hyaena, uno eodemque stabulo clauduntur. Mugit Amor, Europam portans cum tauris: rugit ira cum leonibus. Audacia tigrides antevolat. Philomela , Spes bona, dulce canit? sed Desperatio latrat, instar molossi , in rabiem acti ululant moesti Timores. tu omissis Musculis, miserere hominum. Pericles metuit umbrae suae occurrere. Theodoricus a capite piscis exsternatur. Sunt, qui nullum Crispinum tonsorem admittant. Dionysius Siculus , nescio, quid iugulo pertimuit. Referunt non sine risu Oratores ad Turcam destinati: neminem ullum puberem armatum, admitti in cubile Solymanni . formidat miser etiam Morphei sicam. 
prorsus, quem nulla maceravit aemulorum invidia. quae, cum omnia maiora faciat, quisquis ab ea non videtur, infra pumiliones est. scilicet laudari tantum cupis, idque consecutus es, ut te tui in oculis et amoribus gerant. inquire in animum; quo facinore meruisti hoc stultorum supplicium. eme talento civilis belli sarcinam, speculum, inquam, Othonis , visurus naevos; et si potes, quod manticae in tergo est. Laudant te omnes. dicas: irrident. indiguum invidia obruunt caeremoniis. Nihil umquam ciconiarum notasti, et aurium Regis, quem non nomino? Feliciorem arbitrarer, si cum innocente Catone saepius ad subsellia Iudicum-trahereris, domum stipante senatu, et bona Fama reducendus. Ita nempe natura fert: miserum non premimus quiritantem, lacrimis muliebriter conspersum praeterimus. in alterum furor, quem virtus et gloria cataphractum, theatro imposuit. huic armata gingiva et genuinus servatur. Mens ingentis invidiae capax, pandit sinum venienti calumniae. amphoram virulenti livoris, facile exsorbet Tricongius honoris. Recte etiam Psicharpax monuit: miserum non esse, quem discrimen et horror circumeant. Cos magnae virtutis, magna calamitas, gloria comptior surgit de pulvere, quam de pulvinari Geminatur decus inter quaevis pericula. etenim tunc vivere caste asperius, cum prompta Venus : tunc durius irae consulitur, cum poena patet: respondit Theodosius Honorio suo. qui in summa licentia non exerrat, potest Traiani pugionem, pignus bonae mentis, in limine Capitolii suspendere. Fecunda ministrat, Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beatis. fol. 69. m. Duobus elementis, alicuius Heliogabali gula non satiatur. terras proscindit, maria a fundo miscet, aeris penetrat meatus. Iovi cerebrum, Minervae olivam, Cereri spicas, Baccho vineam diripit. satias omne animal habet. solius hominis ingluvies modum nescit. nullius voti avaritiam castrat immodicus Petitor. inhiat immanibus immensum. de culina naturae conqueritur, velut nimis parcae. Sardanapali inventa laudat, inter rosas aestuans. alius crudum pavonem in balnea portat. hinc subitae mortes atque intestata senectus, Iuvenalis funera, lacrimis ac risu digna frugalis Epaminodas cum ligneo vasculo, et frustra Dentati in convivio, exoleverunt. Quotus iam Cato, exercitus sitim sua restinguit! atqui hic virtutis admiratione, etiam pene ebrium in sicco sabulo reddidit. Nare nequis? erimus na vis: portabere dorso fol. 69. m. Habes hic expressam imaginem Mundi Venerisque in vitantis ad flagitium. quam prolixo flatu Physignathus stringit regni sui delicias, quae non formosa videbis? Qualia dona feres? Psicharpax accede lacum idem occinit damnosa Siren voluptas. Quisquis es, subi nostrum nemus, in quo Gratiae ludunt, et Gaudia choreas agunt. manat vivi fluminis argentum, totamque Cyprum perluit: perspicui lapilli videntur a fundo. Aquae in amoris orbem confluunt, attritaeque pretiosis conchis, musico concentu solvuntur in bullas. propter ripas felix Hortus panditur, refertus aureis malis, sonorus loquacibus nidis. volucres delectae a Maio et Chloride docentur. enarrant dulcissime, quidquid didicerint. audias ibi continuo vel propempticon Alaudae, vel epithalamium Philomelae , vel lessum Cygni pluit floribus primae aetatis. candida synthesis liliorum perpetuo durat. etesiis clementibus mulcentur arbores. Zephyrus unicus colonus exercet areolas; et fecundo susurro crispat platanorum nutantium folia. omnia in Venerem vivunt. alnum affatur alnus. palmam palma salutat. in populorum brachia Cedrus inclinat immortale caput. Eo pervenire quid trepidas? Nare nequis, erimus Navis Vates Venusinus , Ocellus meus, numquid absque caussa, Navim, trabem CYPRIAM nominavit? secure navigant Mare, quos Dea protegit orta mari. Ego, inquit Cupido , docui natatus Abydenum Iuvenem praelusi scindenti fluctus concipe placidam mentem, Cymbamque ingredere ecce plantis aequor praelibo. sequere. Sequitur Novus Leander . vis eventum? alter Psicharpax submersus est. Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto Argolicam primus taedam deiecit in aequor. fol. 69. f. Et plus quam ferreus. Nautas, velut Reos laesae naturae damnat Annaeus . nempe mortes deerant terris, quaerendae in freto? felicius votum videtur cadaver instar tympani distentum. Alto iactari, quam in modum trunci rigidum iacere in pulvere? Quid denique possunt insanae cupiditati suae Remiges praetendere? Neptunus nos invitavit falsum est. succensuit ausis. Tritonem , quem decepistis, officio movit. Audax Iapeti Genus Vulcano negotium facit Tridentis totiens reficiendi. Alius nobis Orbis videndus erat. quis alius? cum tantum unus. Amentia fecit duos, cura humani ingenii distinctos. Charybdin indagavimus quam? ante naufragia vestra nulla fuit. a mortibus et demersis funeribus, ille Hiatus nomen accepit. Scyllam latrantem audivimus. tanta igitur lubido aut voluptas, terreri virginis succinctae canibus, immani voce? vertagi nostri non etiam latrant? Monstra Marina vidimus. immo intulistis. maiora non tulit pontus, quam quae continebat Argo . gemmas inquisivimus. Quanto honestius cubabant illarum matres in thalamo Tethyos ; quam cum vestra, in immerentes, incepit lascivire cupiditas. An non sic humeris Europam , naufragus inquit, Divinus, tulit ille suam trans aequora Taurus. fol. 71. m. Sera pereuntium vox: AT NON SIC Ardente Troia , clamare potuit Paris: AT NON SIC ardebat, cum Menelai Coniugem rapturus ordirer classem AT NON SIC Priamus sperabat. Idem Croesus in rogo clamat. Idem Marius inter Minturnarum paludes, mendicato pane solatus rabidam famem. idem Belisarius tribus obolis dives, sed lumine cassus. idem Gilimer ieiunus, quamquam coronatus Citharoedus. miserabilem vitam sub longa morte traxerunt in exsilio. AT NON SIC flantibus Favoniis. verso vento Fortuna vertit. Nostro AEvo, quoties clamandum est. AT NON SIC olim. Sunt et Lacubus sua grandia Core. fol. 71. f. Sunt, quid dubitas? sunt et lacubus et fluviis, Mari et terra, pace ac bello, domi forisque, sunt et securitati sua pericula. Nulli loco fide. in sicco mergi potes: in ponto pedem frangere. terreberis improviso, discrimina truduntur ex hora. irruentium malorum satellitio stipatur quaeque dies. mella mori cogunt. occidunt quandoque pharmaca, inficiunt aromata, in conviviis necat fames. Quod superest, mollem tumulum, placidumque Charontem (unde etenim Naulum daret?) et mitem AEacon optat Eminus, et stridet Carmen miserabile Lessi. fol. 72. m. Stridulum hunc lessum tibi ululatum puta, vane voluptatum helluo, bacchantium sociorum assecla, quorum palpo distringeris. volant festivae voces et acroamata immissa per aures, circum pectus deinde ludentia. laudant crispos et oculorum stellas: imo rebus illaudatis inveniunt encomia. ipsa vitia gypso oblinunt. Cum friges, algent: cum dixeris, aestuo, sudant. si nescis, arrodunt te Sorices, Euryali Nisi que tui. amicos arbitraris? muta nomen et Notos voca. iam quidem hilares observant nutum gratantur animoso vastatori famae et peculii, urgent, ut omnia oblimes, circumstant facibus. calcaturo pavimentum, supponunt onychen. scilicet sanitati tuae litant. ubi straverit morbus imbecillem: Medicus cum dixerit, actum est: diffugient, horrebunt, exsecrabuntur iacentem; quem stantem mille basiis perunxerant. Exi. vacas anima. exi catharma. conquiruntur praeficae. ceteri cado cum faece siccato, deserunt cadaver peiore modo, quam Psicharpagem Lichopinax . unus et alter a limine: Quod superest, mollem tumulum mitemque precatur AEacon , et stridet carmen miserabile Lessi. tu exturbaris non rediturus, ante Sarcophagum Fletus Hyaenae et lacrimae Crocodili; post, gaudia dolosa et incogniti Cachinni funebre chaos miscent. tu exturbaris non rediturus. Tamen ultor ab astris Immine, et nostram placabit Iuppiter umbram. fol. 73. p. Solacium innocentiae. sequitur a tergo Nemesis sontes. ex ossibus saepe consurgunt ultores. Selymus Ottomannus mortuo Baiazethi poenas dedit, in eodem Pago, ferro trucidatus, quo patrem veneno sustulerat. longum sit per omnia exempla ire, quae cum auctoribus sepelivit vindicta. Qui terret, plus ipse timet. iugulabitur ense, qui mactat gladio. circumstrepunt Umbrae vivum, non placabiles nisi alia umbra. Thessalia cadaveribus Romanis strata, semper ante Caesaris oculos versari visa est, ipsoque in eius pectore Obsesso latravere aliquid funereum, tot Senatorum Equitumque manes . Quisquis alterius vitam proicis, tuam venalem habes. facinus cruentum, ut omnibus sic occultum; tu nosti, tu carnifex tuus. Atqui solus scio: sufficit: iam pessimus homo novit. vulgabit. 
===Ex libro II.===
QUod loquitur, furor est, omnes sunt classica voces Extemplo concussi animi, etc. fol. 73. m. Mures bellum decernunt exasperati iniuria; Legis haec, et rides, qui legis. At enim hominum quae ratio pugnandi, quae caussae? pudendae saepe et madido cachinno dignae. minoribus momentis, atrocioribus odiis certatur. Non una Batrachomyomachia Persiam Graeciam que collisit. Haec insanientem adolescentulum ( Darii victorem) in Indiam transduxit. haec Philippum Patrem tota vita exercuit. subinde ex Apinis compacta proelia, exhausere provincias. Actum de crepundiis in publico armatorum Consulum consessu. VINDICANDI SUMUS, clamavere Romani . Nempe! quid diri accidit? num Capitolium novus Brennus accendit? num Iuppiter cum Iunone ablatus? num alter Remus contempto fratre Romulo transiliit fossam? Enimvero negant togati Patres. Cur igitur arma sumunt? Veientes , inquiunt, libaverunt Tiberim&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tyberim] &lt;/font ore profano. quid amplius? Berecyntiae Matris Aurigis leonibus evulsere iubas. Poeni , caput non aperuerunt transeunti Legato Hannibal in nostri Senatoris canitiem scomma dixit, etc. Itum ergo pedibus in sententiam. post, et curribus et castris. Ianus apertus, concussum armamentarium, sumpta saga; tota Roma in campum progressa est. Thybris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybris] &lt;/font arma vomuit restagnantibus ripis Irrisor Murium, has bellandi caussas, hos ride bellatores irride Xerxem . Cum ficus Atticas gustasset, per tremenda barbae suae fulgura iuravit, manu occupaturum terram genitricem nobilissimi huius fructus. Alias cum numeroso equite procubuit ad vasta flumina. (Sitim!) ebibit amnes, Nymphis ad incitas et siccum redactis. Mitius hoc sane, quam cum ipsum Ennosigaeum bene longis virgis cecidit; catenis et compedibus (audaciam! os hominis;) vinctum sub navibus stare iussit. Hic dives militibus, canus Puer, quae proelia gessit Salamine relicta? pudet effari. Irrisor Murium, irride Scotos et Pictos ob interceptum canem plus quam caninis dentibus, supra caninam rabiem saevierunt. irride Naxios . quos piscis cuidam Felestagorae donatus, ad interitum praecipiti via deduxit. Indignare Antigono aperta latrocinia professo. desipis palliate Saperda, respondit Sophistae offerenti libellum: qui, cum videas armis alienas urbes vexantem; apud me de iustitia disserere non verearis. in dignare Baiazethi , qui Feciali caussam belli percontanti, pharetras et tela in pariete suspensa monstravit, innuens: HOC IUS TURCARUM esse. Phalarim malemus et ignem, AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco. fol. 74. f. Cacoethes omnium periclitantium est, quocumque dolore distineantur: ALIUD QUIDVIS PATI MALIM. Phalaridis metallum non respuam, et quidquid mugitum exprimit: modo hoc, modo isto infortunio liberer. quae haec (malum) confidentia! tu Siculi Tyranni subire conspectum? nescis, quae admoto dictet periuria tauro? terrearis vel unica scena explicata. disce tuum sustinere dolorem; nec mutare velis. Est quaedam infelicis luxuriae species, in malis nulli acquiescere. Nauta in Carpathio freto iactatus, ferro perire mavult. Miles ad cornua in acie solutus, Mari se devovet et ultimis insulis. Surgit praeruptus aquae mons? voto mutato implorat fulmina. cadit inflammata Dei vis? tellurem sub pedibus optat dehiscere. Castra locant, ubi putre solum scrobs humida laxat, etc. fol. 77. p. Ea quisque sibi metetur aptissima. Musculi scite delegere. Castrorum locus universim commodissimus, ad quem difficilis est accessus, facilis discessus. summa laus in ponendis muniendisque obtigit Iulio Caesari . Stupet Iustus Lipsius hominis ingenium, animum ac vires. unicum latus fuit nonnumquam duum milium ac quinquaginta pedum. Crassus contra Spartacum movens, fossam trecentorum stadiorum struxit. Lacedaemones castra rotunda probarunt. praetulere Romani quadrata. hoc aevo magna industria, mira rerum facies, ars indefessa priscis institutis accessit. Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis, etc. fol. 77. p. Dispice et discute Panopliam Musculorum. valide se armarunt, ex merito sane ab nullo Hannibale irridendi; qui fulgentes alias thoracum et galearum bracteas, alitesque suffixas. saepius militari sarcasmo pulsavit. Statuas armavere vilibus telis Aquilienses : felici successu. Hic, Myocephali , in clipeos sinuarunt cornua fractae laternae, saevumque micant umbone rotundo. M. Antonius Triumvir, arborum cortices militibus tribuit, vicem scuti praetentos. viro forti, ensem et cassidem, vires et victoriam praestat animus. Animus est, qui vincit, qui vincitur. nolentem nemo subigit. Quisque sibi Mars : castus, etiam fortior Gradivo . talis non deligit gladium AEneae , stygia quem tinxerit unda Lemnius . Lacertis utetur suis, aut obviis pastoralibus truncis: maxilla inventa, si necessum sit. Optimus belli nervus, nervi sunt in corpore. Quid querno robore nato quernis sudibus opus? Ericus disertus, provocantem Tribunum crepidarum firmitate prostravit. quid facturus erat ocrea et calcaribus, qualia aetatis nostrae in cudibus finguntur. sit igitur deinceps et suber in honore, non tantum fraxinus, aut humano sanguine saturanda Cornus. Hay - Scotus , in bello aratrum, ceu machaeram, strinxit, ventilavitque hostium damno. Alius, cum arma inspicerentur, manum pectori admovit, arguens: ea, quibus ipse fideret, non videri ab amico; sentiri ab inimico posse. Mures bellantur honori. f. 77. m. Qui non? Honori Flamines praefecit Numa huic turis acerram Persae, Cilices suam messem offerunt; Assyrii suam. Honor ex virtute quaesitus, impellit stimulatque generosas mentes; implet, ornat: pulcherrimarum rerum inventor est. eius cupiditate ac gustu incalescit animus, suique fortius meminit, et desertis vallibus ad montes erigitur. Honor mihi vice scalae est, inquiebat ille claudus cocles: per singulos gradus admoneor triumphi mei. tolle hanc scalam e Mundo: et omnes Pyramides, et facinora excessura nubes sustulisti. Cor, animosi sanguinis fons, ut pumex arescet. collapsa praecordia instar putrefactae spongiae marcebunt. Quid tot saeculorum flexibus veterem Romam in flore conservaverat, quam speratus et quotannis innovatus honor Consulatus? Campus Martius excitavit ad proelia. Mons Euandrius&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evandrius] &lt;/font , Mons Palatinus , Tarpeia Rupes , fasces, secures, chlamys, cornicines, tubae, aquilae, victimae, Equi denique, qui candore nives anteibant, cursibus auras. Placet igitur Honor, inquis, et hoc scias: non in foro aut popina inter obsonia venalis est. ferro citius merceris, quam auro. At tu longa ilia trahis in otio, et gloriam sollicitas? Quiescis. si ut Regulus, in hostili captus Urbe, obses, in dolio clavis pleno; laudo. si ut Maecenas supinus; non item. Epularis: si ut Fabricius , ut Marsus et Hernicus olim, cum grandes fumabant pultibus ollae; laudo: si ut Lucullus Xerxes togatus: quid dicam? Non decessurus maiestati tuae; bibe, ut Cato in Africa: (stat, dum lixa bibit) salta, ut Scipio Africanus Romae : calca terram, sed vestigio Pompeii M. pedum pulsu Italiam excitantis armatam. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus Imperium ferret, sociumque educeret enses. fol. 78. m. Vastus exercitus absque Imperatore, Cyclopica mole, in se ipsum corruit, et suspirat in limo. Manus in se vertit corpus absque capite. Notus Iulii Caesaris sarcasmus. cum tenderet in Hispaniam , contra Petreium et Afranium , Legatos Pompeii M. Vado, dicebat, ad exercitum sine Duce. Profectus in Thessaliam , contra Pompeium , Vado, repetebat, ad Ducem sine exercitu. optimus enim quisque miles sub Legatis merebat Manus Capiti iungendae fuerant. Quis autem Dux eligendus? Musculi peritum elegere. Ducturus omnes, eligatur ex omnibus, inquiebat ille. sit e grege, modo egregius. id quod Carolus V. salutaribus exemplis et plurium triumphorum feracibus exploravit. Nulla aetas fortunae virtutique Ducis obstat. Scipio Africanus , Iuvenis; Gordianus , Senex electus est. Polemici INGENIO PRAEDITUM petunt subacto. mirentur hostes profunda consilia, ut contremiscant. FORTEM, sed nec audacissimum. audaciam tamen militum alat, praemiis invitet, temperet freno. CELEREM: sic properet, ut Cunctatoris nomen non reformidet; sic cunctetur, ut ne cunctentur Victoriae. CONTEMPTOREM PRAEDAE. O quoties in spolium cessit spoliaturus cadavera, eodem loco consepultus. UT FELIX SIT, Divi rogantur, nemo imperat; Virtus plerumque largitur. Ut CONSTANS, omnes optant. nocuit differre parato Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font . patebat porta Collina. DUCENDAE. Romae nuptiale convivium in Capitolio parabatur. Quale spectaculum! Si parvulus Hannibal&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibal] &lt;/font , ex victoria Coniuge susceptus, Heres Italiae Latia lusisset in Aula! DISCIPLINAM in primis, qui habenas accepit, severa prudentia conservet. Disce miles militare, Galba est, non Gaetulicus&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getulicus] &lt;/font , exclamavit Galba, Imperator salutatus. Adrianus tabernacula ex frondibus facta diruit: ne exercitus solis et imbrium impatiens, sub aulaeis et umbra, noxio torpore distenderetur. Quid stas ignave miles, aiebat Cato ad suum: imitare passus Ducis Serpens, sitis, ardor, arenae, Dulcia virtuti. Sit suus pugnaturis commeatus. sit sobrius cadus, olim posca dabatur. assuescant, potui, qualem iratus Danubius eructat, aut corniger Rhenus fremente alveo in urnam fundit. Romane Miles: Nilum habes, et vinum quaeris? dicebat Pescennius Niger , in Aegypto siticulosam cohortem solatus. Ebrius, et qui a vino trementibus oculis duos hostes videt, ne unum quidem superabit. At nunc omnia castra temeto natant. somno vinoque sepultis militibus, etiam triumphi stertunt. talis Dux Gildo apud Claudianum ; tales Gildoniani Milites, Marti risum et nauseam movere. Artepibulus enim vetitis temerarius armis Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli Provocat: ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . fol. 78. f. Indigna res et severe coercenda. privatae simultates, integrum pedetentim sternunt exercitum: bella, non duella laboranti patriae prosunt; nisi si tribus Horatiis permittantur, lustrales animas hosti propinaturis. Hoc ferreo saeculo gliscunt secreta odia. mittuntur chirothecae, tristia munera, provocatura in campum destinatum, caedes, tumulum. levissimis de caussis ad ultimi furoris exempla venitur. inscio Archistratego, obtentui quidem sumpta speciosi, revera vani honoris umbra, lasciviens mutuis stragibus ad usque infamiam iugulatur Nobilitas. cum in hostem eundum foret, fortissimus quisque desideratur, quem pridem vorago sepulcri contexit. barbarum hoc, et, ut sic dicam, Artepibulisticum : quo nequior Myocephalus ab Orbe condito non suit. In Turcas hoc crimen eat, Mauros que Getas que. parcius ista viris, quos infantes sanctior Rhenus lustravit. utere mitius ira, o pubes Alemannica . Mausolus dicor: Coniunx Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font . Cares Reximus innumeros, etc. f. 79. m. Scias hunc Regem fuisse tecti ingenii, celeris, rapacis, bellicosi; verbo, insignem Myocephalum. quod vivens moribus expressit; mortuus etiam metamorphosi et forma vestire meretur. Quando igitur neque nomen, neque vita abludit; recte tam Mausolus quam Artemisia marito concolor, venere in censum Murium, Fatis volentibus ad solium Mauritaniae elevati. equidem etiamnum in humanis obtinet, ut nomina quandoque praesagiant. Cur Iulius , Caesar dictus? a caesarie? an quia ex utero Matris caesus? an quia ab ipso undecies centena nonaginta milia caesa? hunc cruentum Carnificem, ab obitu, versum in sanguineum Cometen, credidit Antiquitas. Mausolum , in Murem migrare iussit ab exequiis vindex Rhamnusia . Sic collige. Nulla Mausolea cadaver innocentius reddunt. virtutes ac vitia sequuntur umbras suas. quibus quisque assuevit vivus, defunctus incubat. in iter tenebricosum unicus admittitur comitatus, male aut bene gestarum rerum. Compertum est, Avaros post mortem, longos digitos in thesauro versasse. Spectabilis umbra Superbi insedisse thronum visa; Militum maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font pugnasse. Quisquis feram, sub humani corporis figura occultat, tigridem, lupum, leonem, cerastam. Myocephalum; simul parca larvam amoverit, prodet et servabit aeternum, Hoc erat; quod Honorio suo Theodosius identidem inculcabat, Annales veterum delicta loquentur. Haerebunt maculae. quis non per saecula damnat Caesareae portenta Domus? quem dira Neronis funera, quem rupes Caprearum terra latebit In cesto possessa seni, etc. Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri. fol. 80. m. Solvunt, quae praesentius animum percurrunt. etiam saginati Gladiatores, dum caestum sumunt in manus, aliquantum metu crispantur. Alternus paullum timor et permixta furori consilia, praecedunt ictus Heroum prima sanguinis gutta visa, tum enimvero Tydeus fervescit. insitus pavor et temperatus, non flaccidos reddit, sed colligit vires; et retentas aliquantisper mittit cum foenore in auxilium fessae naturae. Gallum animosissimum perhibent, ad primum classicum, ventre soluto ad usque secessum fuisse compulsum: rediisse paullo post etiam metu exoneratum: more fulguris deinde pervasisse exercitum. Enceladi quidam alii et Bombomachidae, quorum corpora iurares adamante suffulta. ineunte pugna, sulphuris instar ardent et Vesuvii : in ipso congressu, cum standum esset consertis in ora gladiis. evanescunt. Viribus utendum est, quoties Occasio tempus Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverit. f. 80. f. Celeritas maturata consiliis victoriam in manu habet. Eam non arctant vincula, non fatigant iacula, non detinent apud Lyaeum pocula. Celeritati omnia sunt pervia. recludit arces, expugnat urbes, densissimos caedit hostes. Infelix mora, Occasionem quantumlibet capillatam decalvat; omnem nervum enervat. Utinam illud VENI, VIDI, VICI, etiam in nostris Vexillis legeretur. Nisi Dux siderum more, rotet in orbem exercitum; torpebit circa Polum et tardi plaustra Bootae . Rex olim Libyae creabatur, qui cursu victor. Aelius verus Antoninus , certo militum generi, alas pennatas imposuit: ut intelligerent, quo meatu iter confici vellet. Baiazethes lentum Ducem, sagitta transfixit, instrumento mortis velocissimo. Selymus filius, pacis quidem vitiis obscurus, sed belli virtutibus clarissimus, cum in omni opere, tum multo maxime in procinctu militari, exclamare solebat ad Commilitones: MATURANDUM, MATURANDUM. Clypeo Mausolus in altum (Quadra fuit) sociorum humeris super ora levatur AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. fol. 81. p. Veterum more. Claud. de Honorio , sed cum mox solita Miles te voce levasset. accessere fremitus militum, sonitus lituorum, flictus hastarum. Neque velim, mireris Mausolum in Regem electum, quando idem in humanis quoque rebus imperabat. Quid? nonne trabeam et servi saepe capiunt? Eutropius exsectus Leno, Mancipium catastae, vultum rugis non curis sulcatus Consul, exercitum effeminata manu duxit. Tamberlanem Scytham Pastorem, pastoria comitia ad Solium e praesepibus levaverunt. Iustinus genere Thrax , iam armenta, iam arma campo movit. Valentini Imperatoris pater, funes nauticos torsit. Marius ensem in Germaniam debellatam strictum ipsemet procudit. Quot a remis damnatae piraticae. Reipublicae clavo admoti, feliciter gubernarunt? denique si Platoni credimus: Omnis Rex e servis. Omnis servus e Regibus oriundus. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis Musculus ingenii, magna satus Embasichytro . fol. 81. p. Interest Reipubl. quis ad summas res conficiendas cum potestate mittatur. Bellum hoc Mauricum inconsulto decretum. Tyroglyphus stolide ferox Legatus, peius efferavit. Indoles assueta fragoribus belli, nihil quiete peragit. Suspectum est, quod cum tumultu geritur. finge alterum Regem nihil hosticum moliri: excitabitur in arma primum ore hominis barbari et importuni viso. Noster Tyroglyphus , qui verba non tam numerabat, quam fundebat e vagina, detinendus erat in castris. Alius mittendus pacatioris animi. Pessimam rem Adrastus fecit, quod destinaverat Tydea , virum impotentem sui, ad Etheoclem Thebanum . verbis immitibus omnia turbavit. odiis ex semine in culmum tractis, commissi denique Fratres implevere campos flagitiis, discordia ipsorum cadaverum, rogalem flammam et cetera elementa turbante. Iam vero tempestiva dicta, sententiae politioris iudicii minime vetantur. Orator lacessitus a nasutis, deludat paribus: ut tamen intelligatur plura in arcano servare, quam deprompserit: aestimeturque sapientia Principis, ex ore praesentis. credatur sane Persa, sed pharetram in corde gestet. Argute LACON , exceptus a Rege Demetrio scitante, An tantum unus? respondit: tantum unus ad unum. Placide LACEDAEMONES : Lygdamo tyranno audientiam neganti ob morbum; admitteret nihilominus: cum eo enim se non colluctaturos, sed collocuturos venisse. Ingeniose ANAXIMENES . Submissus a Lampsacensibus ad Alexandrum M. ut deprecaretur minas inferendae vastitatis: cum Rex viso Philosopho exclamasset, Abi: nihil horum impetrabis, quae petiturus es. intulit olim eius Moderator, tunc Legatus: Peto itaque, ut Lampsacum evertas. Caute ISMENIAS . adorari volebat Artaxerxes , ad quem mittebatur. Quid faceret alter? detrectaret? criminandi materiam, indignandi caussam dedisset tyranno. obsequeretur? tam servili pedum basio laesisset dignitatem personae, quam sustinebat. Annulum igitur digito detractum, et ex composito in asarota, ceu casu delapsum pronus iterum sustulit. Papyrius FORTITER. volente ac iubente P. R. missus, regem barbarum extrahentem responsa et in ambagibus ludentem, circulo per pavimentum ducto, ut stabat, circum scripsit; iam nunc edices, affatus, antequam te hoc orbe evolvas, quid denuntiandum statueris. AEmulantur veteris aevi decora, fortissimos viros, nostri aevi non pauci. quos tamen inter illum Machiavelli Pullum Hircocervum non censuerim, qui cordata contestatione pronuntiavit: Legatum, esse virum bonum, Reipublicae caussa missum ad mentiendum. Ille: quid haeretis riparum in margine viles Abiectaque anima. indictum Bellum omnibus esto. fol. 81. f. Omnia turbate Tyroglyphus , utique Musculus in fermento. non poterant odia componi? non transigi? non dedi Limnocharis ? non a Physignatho petitum funus reddi, a Patre Troxarte in caverna gentilicia tumulandum? sint sane hae nugae. interim de animalculis quaeritur, ut sciatur de belluis a Daniele visis. caeduntur canes, ut timeant leones. Quot Carolos numeramus, qui genio exemploque Quinti Austriaci , numquam priores armati, bellandi caussas, inermes semper expendunt? Nota eius vox: RELINQUATUR MIHI MEUM, ALIENUM NON CONCUPISCO. Notae lacrimae per ora manantes ante conflictum. Nota et virtus Herculea in ipsa pugna, impatiens non magna pati. Qui regna aliena lacessit, Extremum discrimen amat, nescitque decore Fortunam tractare suam. Sapientior odit Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. fol. 83. p. Nihil verius tota oratione sua Physignathus . Thesauri genus est, carere posse thesauro. tenet omnia, qui se ipsum. eo, quod quisque est, destitutus, eget universo mundo. vides argentum evisceratis montibus provolvi: quasi vero satietas effoderetur e terra. Illius centrum et latibulum pectus est cuiusque: inde peti debet. Aurea mediocritas, extra se aurum non amat. bibis Gangem , bibis Hermum : et tamen arent ardentque venae cupidinum tuarum. bibiturus ex illimi fonte frugalitatis, aquam plebeiam e profluente, contentus fagino poculo; sentires aliquid Pactolo dulcius. veriorem Tagum ex te derivare posses. Ad classicum pauper non trepidat. cantat audiente latrone: credit omnibus suae laetitiae constare caussam. Massicum non bibit. fateor. sed nec timet frigus, quod in gemmato cratere mistum, Massico calori pugnat. Non timet id, quod Antonio vomenti animosa Philippica obiecit, volvitur a prima, quae proxima. non timet boletum Claudii , post quem nil amplius edit. dum cepas et allia prandet, non timet rumpendum mullo ventrem, Divum amicus et conviva: quorum unica felicitas est, SATIS HABERE. Ignota, dicit aliquis, narras, hic vivendi modus Diis solum convenit. Egredere ergo e tua tumba, e memoria P. R. POMPONI LAETE: egredere nunc saltem e parvo sepulcro, docturus Orbem sincerae felicitatis modum, a se ipso impetrandae, laetus iste Agricola ad usque decrepitam aetatem Roma numquam egressus scribitur. crediderit extra illam, aut vacuum iam dari, aut non aliud, quam Romam esse. semper secum habitabat, quid cogitaverit, cum Fama devictas gentes, Istrum perdomitum, captum Rhenum , Carthaginem eversam vulgavit. Rumores hos aliter ipse non accipiebat, quam puer avorum narrata proelia, sensu vel non intellecto, vel neglecto Deducentibus aliis arenam Nili in Circum, et in ipsa Orchestra epulantibus, curavit ipse ex Romae nata segete coenulam: qua exacta se sibi dabat, ut nemini molestus; sic nullis curis interpunctus. Quid hae spinae nominis essent, per almam pacem, perque sanctam fidem nesciebat. latissime dominatus in casa, verae libertatis copia abundavit. Inclamantibus vicinis saepe numero Iovem Libycum Ammonem&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Hammonem] &lt;/font ; mirabatur, si alius esset ab eo, quem ipse candidum ac rudem ex salice colebat. Cum somnus, Deorum blandissimum munus, superfunderet se occupato, admisit indulgentibus oculis. Orto sole, super vomerem flectens, adoravit ridens ac benignum sidus, illique vicissim Bonum Diem dixit, securus Rogatorum petentium sportulas, quorum ingentem turbam vomunt palatia. O! te beatum vereque Pomponium laetum. Roma non egressus es: et totum Orbem possedisti. Roma non egressus es: et hostem (Cupiditatem) vicisti, quem Romani tui numquam vicere. Roma non egressus es: sed apud te hospitatae sunt Virtus et Virtutis comites, bona Mens et Quies. Roma non egressus es: sed ad te ingressae sunt Gratiae et tranquilla Libertas. Regni tui sines si aestimare Tyranni potuissent; illud dubio procul erant occupaturi. fixum igitur Physignati , tametsi iactantioris Batrachi stet Oraculum: Sapientior odit. Immodica, et votum non ultra extendit in orbem. Sic satus capulum iunci quassavit acuti. fol. 83. m. Exprimitur hoc gestu stata rataque sententia. Omen ex gladii capulo P. Cornelius Scipio sumpsit. Cornelius Centurio in creatione Consulis Octavii , admovens manum ensi, HIC FACIT, exclamavit. Caeterum spirat barbarum aliquid hic mos, et animi erupturi foras e corpore malesanum tripudium. emicat ira per genas, stricturis quibusdam, quasi procellis incalescens. tremunt inde nervi, abludit vena, raptim moventur manus. captiva Ratio detinetur in vinculis, nec audet comparere in aestu ac strepitu Sensuum ad arma concurrentium. fracta verba, maligno sono, non sine pulsu dentium attriti susurri, produnt incensum animum. Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti Altisonans. fol. 83. f. Nullum neque Veteres bellum inauspicato adiverunt. Sacra prius procurata. fibrae a Tuscis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Thuscis] &lt;/font inspectae. aevi Romani Carbasus lecta ex Libris Sybillinis . Notatum, quid addicerent aves, impertiret AEther. servatum de caelo. itum ad Pulvinaria Templorum, posita Lectisternia. Natura monet, Mentem humanarum rerum moderatricem consulendam esse. sed enim iam praevaluit in castris celebre illud AEgyptii Assentatoris: Rara fides pietasque viris, etc. Batrachi ante bellum Martem sibi salutandum putaverunt; desperati milites, Martis uxorem . hinc tardae victoriae aut cruentae; rari progressus, infelices remorae. Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab Ortu, Non audita procul de nube tonitrua vincant. fol. 84. p. Ad animandos socios, terrendum hostem. Macedones semper ingentem sustulere, repercussis et volventibus late campis ac silvis. implentur aures et animi oblivione periculorum demersi. Equus ipse dicit VAH! Solis Sybaritis in bello moduli fidium ac plectra placuere. Apage Paridis lyram, Achillis cithara sonante. Prisci clamabant Eleleu, Alalaze. 
===Ex libro III.=== 
TOrva genas quae nunc vario se nomine vestit, in silvis interque feras assueta vagari, Tunc habitura tamen constans Germania nomen; O quibus! o quantis franget ut adultera bellis. fol. 89. f. Non opus vaticinatione. rerum fides, et oculata experientia quatuor lustrorum, invitis oculis ingerit tetras imagines. credas Martem , Thracia rupe deserta, in Alemanniam migrasse, ibi stabile Domicilium fixurum. intestina bella committuntur, exemplo lugubre summa diu stare non posse, et fortunam bonam felices nescire pati. a primo Cometae fatalis exortu, qui anni decimi octavi curriculum foedavit, integra malorum cohors simul incubuit terris. Bella tonant, dubiumque quatit discordia Mundum. Semel tantum dicere memini Iulium exacta pugna: HODIE PRO VITA DIMICAVI. At enim nunc diutissime dimicatum est totis viribus, pro honesta morte. Supersedeo diffundere largioribus verbis tempestatem, quam ipse Iuppiter non sine palpando praesagio derivavit. Universim, Bella tortuoso ac multiplici ingenio praedita sunt. serpentis instar, modico quidem capite, non minantur pertinacem et duraturam vastitatem: caeterum immanem caudam trahunt, ubi spira exsolverint volumen. Quotus ex nasutis etiam argutisque Divinatoribus praecepit inchoatam Pragae calamitatem in tot annos porrigendam? quovis elapso, alium Iani vultum et sereniorem speravimus, delusi semper et in peiora servati. Spes scilicet sibi blanditur, se ipsam exornat et comit, ac dulcedine quadam solatiorum imbuit: ut quae optata desiderat, praesumat futura. Hactenus in circuitu ambulavit armatum Germaniae supplicium. hoste uno consumpto pullularunt novi, Lernaeo satu. unius defossum cadaver, inimicos deteriores seminavit. A proelio Pragensi , quod caput Hydrae secuisse videbatur, truncus in suo sanguine volutatus, quotannis protrusit infestiores exercitus. Miseria ius Consuetu dinis obtinuit. Gladio metitur seges. falce et falcatis curribus pugnatur. instrumenta pacis in pacem saevire coguntur. tristissimi bellorum comites, fames ac pestilitas, quod ferrum reliquit intactum, exitiali conspiratione dedere pessum. inedia non una urbs emarcuit, subtracta vespillonibus funera, in epulas versa sunt, pretioso squalore satiatura convivas; necessitate non vitio detestabiles. ex Sarcophago, velut e macello obsonium petitum, implevit improbos ventres, et stitit rugitus. plura scribere non iuvat; deflere licet. De Sene, cui mallem miserandam fidere Nympham , Pauca tene. vix ullus erit, quem sistere possis, Quem conferre velis. f. 90. f. Nisi fallor, IOANNEM TILLIUM Iuppiter commendat. hic enim rebellem Parthenopolim (miserandam utique Nympham ) vi expugnavit, fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. Atque hic Gallo-Belga Heros aevi nostri, gloria saeculi, Bellorum decus et voluptas, Ducum antecedentium effigies, posterorum exemplar, fortia agendo et patiendo, nulli Romane quidquam concesserit. Post Martis omniumque militum memoriam, non videantur castra illo meliorem maioremque habuisse. omnino inclutam canitiem ornatamque pluribus victoriis sepulcro intulit; pyramidali monumento BONAE FAMAE ante tentorium defixo. CORPUS quidem, denique saucium octavo vulnere procubuit, Ingolstadii acquiescens. ANIMUS tamen semper invictus stetit, et vel nunc etiam in Oraculis quibusdam polemicis vir fortissimus vivere censeatur. ea reperta sunt, ab obitu tanti Ducis, in militari palimpsesto, ipsius TILII signata manu. Placuit quorundam sensum e Gallico sermone translatum, hoc loco Romana dictione dare. Mens conscia Recti, firmissimum propugnaculum est. Proditorem non timet. Quid fortissimum? armata Virtus. Subdere DEO. sic eris insuperabilis. Quem sequitur calamitas? qui virtutem fugit. Victoriae momentum, a multitudine bellantium non pendet. vincit, non numerus, sed nervus. Quis hostis iniquior? quem quisque sceleratus in pectore portat. Humana prudentia felicius et fecundius germinat, quae radicem in terra non figit. Qui sibi imperat, Imperator est. qui aliis: potest esse. Divis proximus ille, quem laesum contumelia meliorem facit. qui offensus dicit, IGNOSCO. Invium, virtuti pervium. Sapiens nascentem hostem in semente suffocabit: nam crescere permissus totum campum occupat, non una messe exstirpandus. Qui iniquum bellum gerit, vincitur, cum vincit. canat lessum circum flebiles triumphos. Atque haec aliqua sunt eorum, quae probum illud os et probissimum pectus pari concordia scivere. Quae fato volvente sequentur, ab istis. Qualia nunc tecum Soror admolitur in Hebro , Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. fol. 91. f. Hoc Iovis FATUM. Ego praesente Hannibale tale quid effatus, metuere non immerito postem casum Gisgonis , quod pacis studiis nutritus, celeberrimum belli Ducem, quid agendum in acie, erudire tentasset; ab ipso valida manu de superiore loco detracti. Dispiciamus tamen, quid in utramque partem afferatur. 
 
MULTA occurrunt, Veterum gloriam bello partam, illustrius commendatura. Celeritas in conficiendis maximis itineribus, in tolerandis laboribus singularis constantia, caloris ac frigoris incredibilis patientia, vigiliae extractae in plurimas noctes, vitae et voluptatum contemptus, disciplinae militaris intemeratus rigor, inter temeritatem et cunctationem nimiam media, ingens animi fortitudo vigorque, qua aggrediendo Contumaces, qua resistendo Audacibus; inclutae demum victoriae, felicissimi et magnifici triumphi, albis equis dignissimi. seu milites. seu imperatores, seu proelia ipsa expendas; laudabis successus, miraberis eventus, praeferes pugnandi modum. non lubet ire per singula, aut excutere syllabum Martis . Unum illum nunc considera, quem Gaetula&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getula] &lt;/font Ducem portavit bellua luscum. Perfidiam plus quam Punicam , crudelitatem Hyrcanam semove: quid desiderabis in hoc Hamilcaris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Amilcaris] &lt;/font Catulo? Africa relicta, Iuvenis etiamnum, vix dum Imperator proclamatus, Alpium claustra impulit, transduxit elephantos, Latium inundavit peregrino agmine: et universam, de praeruptis cautibus cum hieme ruens, conterruit Italiam . non obex, non scopuli, non nives, non inter eas amissus oculus tardarunt virile propositum. triginta et amplius annis sub pellibus transigere visus hibernas noctes, munia Ducis et gregarii militis simul explevit, aequavitque vota maxima ingentibus factis. quemnam alium dabis et in deludendo hoste callidiorem, et in obtinendis victoriis. feliciorem, quamdiu Campanas vineas non vidit. Disce ex hoc Graecos etiam; Marathonium Miltiadem , sapientem Themistoclem , strenuum Pausaniam , ambidextrum Alcibiadem , Iphicratem severum, Thebanum Epaminondam , fortissimum Victoriarum Genitorem, transi ad Romanos , si vis: et specta mihi Catonem in Libyae sabulo provocantem Fortunae Caesaris que copias; Iulium Gallos Germanos que, vasta corpora, proterentem, aut equitantem in Thessalia . Duos nomino, centum intelligo, quos retro positos memorare longum foret. Stupore complebitur, quisquis Lipsio duce vel comite, Romana castra ingressus, hauserit oculis praesentius cataphractae Virtutis apparatum. mille leges, mille ordines servabantur. Togam defendit Sagum. responsa senatus deferebant Aquilae. decreta Curiae promulgarunt litui: placita Patrum sancte venerabantur morituri pro Patria. Pensa milites. Frugalitas, viaticum erat convasantium; peritia natandi, navigium; cuiusque manus, latus et terga, immanium armorum vehiculum. secabant flumina, tranarunt torrentes, amne et glacialibus adhuc crustis rigentes inibant praelium, tanta plerumque contentione, ut in Pharsalia civile bellum portante, terrae moventis fragorem nemo unus notaverit. Quid? quod maximas urbes, propugnacula firmissima obnixi occuparint summa industria, non iis instrumentis usi, quae quidem praecipua laude, nostra aetas sibi adscribit et iactat. Disponuntur hac tempestate curules e fusili metallo machinae. quid deinde? caruerunt illis Prisci. quid tum postea? caruerunt tristi invento, sternente duntaxat Heroas, non probante. AEnea tormenta tonant. esto. quoties errant hi Ioves toto caelo, casso iactu, vano murmure, vasto molimine, magnis impensis, inutili sumptu. Atqui moenia quaevis transverberant. esto. Veteres ingenioso assultu, scalis, ariete, testudine, turribus turres superarunt. confer illorum eductis coctili bitumine muris pinnas nostras: nidi hirundinum erunt comparatae. Tormenta puncto temporis omnia sternunt. nempe, si non exerrent, si in tempore exonerentur, si globus non praevideatur, ex fumo, sonitu, flamma. Veterum catapultae, tragulae, phalaricae, fundae cumulatissimas edidere strages. adde: quod sagittarum more, quas vibrarunt, velocissimi duplicaverint victorias. cum nostros milites, grande hoc ex pluribus metallis conflatum chaos remoretur. nimirum dociles pari passu sequi, mox tarditatis infamia laborant. nam in exitium reperta moles, trahenda immanibus plaustris, vicenis, quater denis iumentis; quod tetra nihilominus luctatione vix e luto promoveatur; praefecti tormentariis molitionibus, simili ambulationi assuescunt. reptant ad pondus. fiunt armatae cochleae, occasione bellandi neglecta, vincendi praerepta. Sed tormenta discerpunt aciem. Ita est. proceditur in campum. stant ex adverso sexaginta milia delectorum militum: canunt tubae. omnia ad internecionem et duraturum conflictum spectant. simulatque praedictae machinae exercentur, et flammatae pilae lacerant alas, aut feriunt cornu: retrocedit agmen, dispicitur fuga, quae cuique proximum est, aufertur et vanescit. Romani pedem pedi contulere. pilo in hostem iacto, vultus impegere vultibus, galeam galeae ad gladios ventum plerumque est. nudo ferro iudice absoluta caussa belli. ibi exaudiri cuiusque voces, et polemicae conciones Ducum; spectari probata virtus, animus, ingenium. Debilior aut timidior superatus a fortiore; arbitrio victoris animum vel collum securi submisit. Ibi quernis, obsidionalibus, laureis, muralibus Coronis locus. albentes ossibus Philippi , Arva Leuctrica&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Leutrica] &lt;/font . Mantineensium , strata cadaveribus confestim diiudicarunt fortunam exercitus; facileque patuit ex grandi alterius plaga aut internecione, uter victoriam reportasset. Quando vero pervenitur isto aevo ad hunc caesorum numerum, aut funerum acervum? viginti milia caesi, vix umquam desiderabuntur. decem milia triumphum absolvent; non nisi velitatio Cannensis aut Salaminiae cladis. Caussa. timidissimus quisque, de fulminatrice quadriga, glandes et saxa eminus in fortissimum quemque contorquet. cum terrore ad fugam incitante pugnetur, raro vitalia secantur hostis, ex sparsione recollectus denuo, et tristius, et potentius insultat. tonamus, salit sulphur, vibrantur glandes, pulvere nitrato caelum ardere videtur. Saepe tamen ignavia et caecitas, furor et tremor, praeceps audacia et haerens vestigium; et scelus et virtus nube involvuntur eadem. Haec pro Veterum ratione pugnandi. ITURUS in sententiam Iovis , brevi respondebit, Ironicam videri comparationem: quae veterem Militiam nostrae serio praeferre velit. sciri illorum strategemata laudarique: porro honestiora et pulcriora quotidie inveniri. Hereditatem Maiorum, non esse diminutam, sed celebritate nominis, retumque novarum gloria auctiorem. Quaedam Priscis usitata, superstitiose idcirco non retineri; quod defectus vel ipso neglectu, vel accessione felicioris in venti compensetur. tristi invento curulium Machinatum, quemadmodum loquuntur, dissipari cuneos, in fugam agi obsistentes; Victoriam tamen hoc ipso nomine comptiorem advolare, quia minore copia sanguinis respersam. orchestra belli, campus est, inquiebat Epaminondas . illum sane miris spectaculis illustrant neoterici Bellatores; longe lateque omnia terrifico flammarum vortice, et aures fulminis voce implent. Sit diris devotus repertor Siculi Bovis. laudabitur tamen ille, qui inclusus utero, nullum mugitum ediderit forsitan et Phalaris commendabit. ita, licet non probaretur Inventor et Artifex tonantium machinarum in bello; saltem eo maioribus encomiis efferendi forent nostri, dum cavent, dum tantam vim eludunt, dum et Iovem fallunt; quo facilius est telum, quam fulmen evitare.  Romani pilis usi sunt. lusisse dicas. Germani serii, nec vincunt, nec oppetunt ignavo modo. Veteres strinxere gladios. Germani omnibus armis utuntur, omnibus periculis expositi. nihil tam arte munitum est, tam situ horridum, tam inaccessum loco: quod subduxerit expugnationi aut calliditas, aut industria, aut terror. De Ducibus non laborandum. optimi cuiusque aevi numerari potuerunt. huius, et numerari et aestimari merito possunt. Si per Fata naturaeque leges liceret, viserentque ad nos ex tumulo vel Hannibal vel Scipio : obtunderentur aspectu tot novarum rerum, cuniculorum, consiliorum, strategematum, munitionum, etc. et vero libere faterentur, tempore, quo ipsi congrediebantur, Romanum Imperium vagiisse in cunis; iam pugnare in campis, etc. 
 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, Anguipedes inter quondam summosque Gigantes Principis. f. 94. f. Expende, quae Pallas suo peplo inscripsit: quae vera si sint, convincitur Belartus immanem Gigantomachiam exercuisse. Stilico et Ablavius eadem vestigia cruentarunt. O ambitio! quam severe torques tuis annulis insertos! Quorum pectus insedisti, eiciunt humanos sensus; in belluinam degenerant. dediscunt in dolere calamitatibus aliorum. ut vel RADIUM Coronae regalis acquirant, auferre tentabunt e Mundo SOLEM. prodigent vivos: abutentur occisis. Talium aliquis, secreta consilia coquet, quaeque optabit etiam a Diis nesciri. Quantus Artifex dissimulandi! plorabit, pallebit, miserabitur, ridebit. quid vis tentet, dum regnet. Gaudia subsultant in corde tyranni, rapta de rogis, et crinibus, tumulisque furiarum: sed cito in praeceps subvertenda. Tacturo nubes discedit tellus, arma, claustra scopuli revelluntur et patent. Scelus produnt oculi, nutus et nictus dum tacet, clamat; dum negat, affirmat; dum blanditur, furit; dum parcit, saevit; dum se excusat, damnat. Ut si in Eleusino Sacro arcana abdidisset, penetrarent tamen aliquando in apertum aethera. Animus sui carnifex, odit, quem punit. In talem ignaro Iove tonant nubes; invito Marte stringuntur gladii. Quidquid Iustitia rapit, fit telum. errant quidem nonnumquam opiniones et susurri, suspicantium iacula: verum ubi Fata direxerint arcum, Scopum tangunt. cadit denique ambitiosus indebitae gloriae competitor. immolatus Desperationi, aram, pavimentum, mensam, cubile, lectum cruento pulsat vertice. In oraculi modum accipio duos versus Satyrici: Ad Generum Cereris sine caede et sanguine pauci descendunt Reges, et sicca morte tyranni. Scitu, et in vestris etiamnum mentibus haeret Terrigenum furiale nefas, dira ausa Tiphoei . f. 97. m. Expende Iovis orationem, eamque, si placet, immutatam nostri moribus aevi accommoda. Quod dedecorant Athei, et, qui per Antiphrasin Politici dicuntur. hi in omni flore virtutis, ungues sunt. Honestum detruncant uno ictu. apud ipsos nulla futuri mentio: toti praesentibus immerguntur, maluntque vivendi caussas, quam vitam perdere. Quid facias in horum consortio? Negant Numen humanis rebus aut interesse, aut curam intendere. Negant subterranea regna, maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font et stygio nigras in gurgite ranas. affirmant scelera quaedam esse Reipublicae utilia. regni caussa quid vis audendum. conchylia, risum, lacrimas, verba, caeremonias. dolis et Sinonianis fraudibus deaurant. Quanto sudore cavemus, Ne leges Natura suas violata queratur. f. 97. f. Nihil scilicet improbis sapit, nisi e culina nequitiae et popina luxuriae protractum. Carpit luxus Novembres rosas, et si quas Ianus sui Mensis capillamento innexuit. Quas Maius educat tepore verno, creduntur rus olere. AEstate, pretiosa glacies in Indicis carchesiis natat, rumpitque bibentium viralia. Ocreae et naves, pocula fiunt, cymbia cymbae. Aper cadavere venatoris emptus, pisces Tritonibus furto ablati, aut per vim erepti, excussa flentibus Nymphis corallia delectant Commodos. Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: Disceret invidiam tumidis avellere votis. f. 98. p. Mortales: credamus Iovi assueto imperiis. Ego sic sentio: Labore et cura, velut duabus columnis Regna fulciri: quarum pondera si regnaturo nota forent; vix ullum sceptro manus admoturum. Ambitio, etiam ex hac parte, tenebricosum crimen est: exerrat Andabatarum more, et in omnes scopulos impingit. tormenti sui dulcedine consumitur. POMPEIUS M. agnovit Gloriae suae trepidantis vertiginem: adhaesit tamen, ab ea usque in Thessaliam propulsus. THEMISTOCLES aiebat, malle se ad sepulcrum, quam tribunal ire. Sic fatus, ivit ad tribunal, vespillone: relicto. ANTIGONUS ad filium: Intellige Regnum nostrum, splendidam servitutem esse: quam tamen non abhorruit. libenter servivit, basiavit sua vincula, et catastam ex ebore defendit. SELEUCUS : si sciret vulgus, quibus curis integerentur Coronae, eas ne humo quidem ullus sustollere dignaretur. sic fatus sustulit, sublata redimivit caput; ostentavit illigatam Persico nodo caesariem. aemulum finge purpureae fasciae imminentem. struxisse insidias: quid non irarum alter protrusurus erat, vindex rapinae. tam parum facta verbis concordant. Sapientior CAROLUS V. Imperium Rom. quod inclinata vita sensit onus, etiam re ipsa deposuit in humeros fratris Ferdinandi ; Regna, in Filii. Philippe Princeps : admitte augustissimas emeriti Patris preces: potes lacrimanti credere, SERIO FUNDI. tibi Aquilam, tibi Austriam , tibi Gangem commendat et Indum . DIS genite ac geniture Deos, succede labori. Dira petunt, non casta satis, non digna mereri, Quaeque palam nollent. Plebis constare Tribuno. fol. 9 s. m. Persius Poeta explicat. petuntur hereditates viventium, squalores coniugum, triumphi ex devicta pace reportandi. Quale votum Lamiae Romanae ! Iano et Vestae supplex, stetit ante aeram; nec turpe putavit pro cithara velare caput, dictataque verba protulit, ut mos est, et aperta palluit agna. Quale Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font Caesaris votum! quod audisset ruinam Theatri Fidenatis , Imperium Tiberii reddidisse famosum: optabat et ipse Consulatus suos insigni aliquo et decumano malo nobilitari. itaque si calcato Lunae vultu. Solis pulcherrima facies laceraretur; si curru excuteretur Arcturus: si Roma suis convulsa sedibus abstraheretur in Africam : si migrante Thybri&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybri] &lt;/font nutaret, Capitolium exsultaret haec bellua sub ruderibus, mitius utique Caligula . optabat innocentissimus vir, conserta totius humani generis colla, in una cervice stare; sua, hoc est, Caesarea rhomphaea demetenda. o manum! o mentem! o votum! Tyranne, tene votum, et muta sensum. omnium improborum iuguli, tuo misceantur; ut annulosum, tamque ferax in fata, totque sceleribus ferruminatum portentum, uno ictu amputetur. natura manu, Astraea ferrum, Deus vires providebunt. 
===Ex libro IV.===
ET tam intra iunci tactum Bellator uterque Stabat, et erectum tentabat figere peilum. Primus in adversum fertur Physignathus hostem fol. 10 o. m. Ranae bellum ordiuntur: in prima acie Rex, et fortissimi quique ex Batrachis. Aliquot iterum quaestiones Polemicas intersero, ex decursu praesentis Batrachomyomachiae solvendas. HAnnibal , Pyrrhus , Alexander , Decii invaserunt: Marius item Cimbros ac Teutonas incursu fregit. Fabius Cunctator , aliique non pauci sustinuere felicius. Censeo hostis ingenium explorandum esse; ferocem, et, si copia pugnandi detur, usurum bona fortuna, frangendum mora, praecipitem spe deludendum, vel admissum tribulis induendum. Callidus astu contrario retundatur, occidere quidam, quod propeti infesto agmine, omnes copias explicassent. naso primum, deinde et collo, suspensi. Atqui semper extrahere occasionem conflictus: utramque aciem, taedio, iniuria et fatali languore consumit. Verum, nihil aeque ad Victoriam facit, quam hostis ingenium, mores, assuetudines, animique perturbationes habere exploratas. quippe iis perspectis, velut indole cognita ventorum, vela bellicae fortunae, malo deduci aut expandi possunt. Duo superioris aevi fortissimi Duces, durantibus indutiis, ut facere amant milites, convenere ad amicum et hospitale convivium. poscebatur poculis: caeremoniae quaesitissimae non deerant. secundum epulas, latrunculorum ludo se admoverunt, acie decussato in campo instructa. Scaccho ludebatur mirificus in hac arena praeliandi modus. Stat procax Regina, munitur Rex, fundantur turres supra elephantos: antecedunt Velites Rustici in nigro gausape, in albis sagulis classici vicem, summum silentium est. perdit enim hoc genere certaminis Amyclas , qui plurimum loquitur. Mens et manus negotiosa militem circumagunt: tubae non audiuntur. spectator rimosus si in susurret, incusatur ut proditor: saepe excussissimo colapho, in malam rem et Maeoticam&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moeoticam] &lt;/font paludem abire iussus. itaque iusto certabatur ordine. Hic, sagacior unus alterius indolem discere, calore nimio periculosam, impatientem morae, indignabundam; verbo, hominem, nisi pudor obstaret, uno congressu motuque manus, Regem Reginamque in barathrum proturbaturum. AEmulus interim connivere, imperare affectibus; subinde cedere; modo insequi, proritare et premere, spem potiundae Amazonis facere: ubi vidit anhelum, iam iamque prensantem: repente e medio campo Camillam subducere, arcere hostem. praesidium obicere, aut infamem victimarium servum ex Mauritania . denique moliri insidias, et spectante toto exercitu, frustraque obnitente, Regem circumventum ad deditionem cogere, stricto acinace supra verticem canum intentato ingens luctus et desperatio in Castris: ut arcu, sagittis, ac vestibus etiam Regina spoliata, obvoluto capite supra scutum procubuerit, Sic quidem se lusus habuit, et triumphus equitis cornu obliquantis,(utique in hac palaestra spectati roboris) penes quem summa victoriae stetit. Ludentium vero diversa facies. nam neque victus irae poterat moderari, neque non accusare Fortunam suam; quae tam florentes catervas in Campo Martio prostituisset. Victor, eadem frontis scena mimum continuavit. ut occultaret felicium consiliorum rationem: in bello, dicebat, casus valent. ignavia mea vici, an forte ludibrio reservatus, et ab hoste parcente irrisus! scilicet alias desperaturo, et imperitiae damnato, iocus indulsit. plerumque cum initia pulchre se habent, finem furiae strangulant. Simul his, alterum classicum insonuit. Vidisses priore proelio subactum, omnes vires exserere; iam incenso animo novi discriminis aleam subeuntem, et ignominiam aboliturum. quo in congressu, non tam movebat milites, quam diris devotos et sub furcam Caudinam mittendos, rotabat male feriata manu, permissus frui dolosae simulacro victoriae. Quibus rebus utrinque confectis. discessum est. elapso mense, simulatque indutiae exspirarunt, iterum ad vera arma conclamatum est. Qui in potestate habuit impetus, eadem prorsus arte bellandi, vicit furiosum adversarium in campo, qua prius sollicitaverat in tabula. id, quod multo post tempore, amicis ipse narravit. Unde discere habemus, magnum momentum adferre, perlustrasse Ducis animum. qui, si immodicus sit, efferus, praeceps; si nimium indulgeat tumultibus mentis; seu inertem, seu strenuum moveat militem, Fatis trahetur ad fossam et interitum. saeptus gladiis ac cohortibus, instar agitati trucidabitur tauri. Fabius Maximus hac scientia usus, exsultantem Hannibalem fregit: Scipio denique Italia submovit. In hac Batrachomyomachia, passim videbis praecipites. et incautos sterni. 
 
PHysignathus Rex Ranarum fecit. itidem Mausolus . Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. Qualis in arma leo, etc. Est, cum non nisi praevii Ducis exemplo stimulatur miles ad fortiter audendum sequitur plebeius pes regium. Viderat Lucius Imperator legiones Romanas a Mithridaticis premi, iamque fugam prospicere. ergo improvisus emicuit ante ora omnium; strictoque gladio ferocior, ite milites, inquit, desertores laudis meae ac vestrae; ite Patriae proditores: quaerentibus tamen, ubi Imperatorem reliqueritis, respondete, in Boeotia . stetit ad haec verba fluctuans acies; animisque pudore et horrore surrectis, denuo invasit hostem, cedere compulsum. Ita Servius Tullus sub Tarquinio , torpentes cunctantesque socios, signo in hostes coniecto princeps impulit. Dum dubitant, dum tremunt, dum opinionibus vagis ac vanis mentes turbantur; efficaci consilio rumpenda sunt timoris et naturae vincula Profuit Iulio , ad Mundam acriter suos increpuisse. cedentibus enim illis ad periculum, quod insuperabile videbatur; in primam aciem pedes ex equo prosiluit, sibi Dux et miles futurus. ocius secuta cohors, et deletura infamiae notam, festinavit properantem antevertere Ducem. ceu illa Caesaris verba, quae iam semel audiverant, etiamnum auribus insonarent: Hine fuge, si belli finis placet, ense relicto. et, Vadite, meque meis ad bella relinquite fatis. In venient haec arma manus. Quid? quod ipsos infantes, regnorum heredes, in cunis, prima fronte exercitus posuerint Macedones , vicerintque illyricos . Quid? quod parvulus Clotharius , pendulus ab uberibus Matris, vagitu  Francos ad pugnandum animarit. Soli Arsacidae conflictui non intererant: ut mirum sit, quis acerbae Fortunae iocus praesentem Darium Alexandro obiecerit. Nostro aevo mutata bellandi ratio exonerantur curules Machinae, discerpuntque agmen emissi globi quaquaversum. Quis uterus Bellonae tot Reges ac Duces pariet, primis congressibus suffecturos? at adeo non tantummodo vix tutum sit illis semper Antesignanos adequitare, sed nec laudabile videtur. Caeso capite trahitur in ludibrium armatum cadaver, et equorum ungulis acies prostrata calcatur. credidit quidem Carolus V. Imperatorem, humani fulminis esse securum: nec daturos Superos, ut umquam caperetur. credidit idem Franciscus I. Galliarum , sed damno suo. Itaque in tempore, omni necessitati prospiciendum. Ex Veterum aliquo quaesitum, qua parte exercitus Ducem collocandum putaret: Miles suo loco, Dux ubique sit, respondit. convenit quemque honestae morti devotum, nihil formidando, ita se gerere; ut Philippicae quartae Ciceronianae , epilogus mereatur audire: DIGNUS IMPERATOR LEGIONE MARTIA , DIGNA LEGIO IMPERATORE. 
 
BAtrachi fortissimos ex suis Mausolo obiecerunt id, quod Pyrrhus Molossorum Rex, arte instruendi dirigendique exercitus laudatissimus suasit, quem Caesar in Pharsalica pugna imitatus, Philippos sane luculenta clade Pompeii nobilitavit. Homerus infirmos, debiles, timidos in medium accipiendos monet: Hannibal istud militum genus primo furori incursantium offudit, velut offam, ore gladii devorandam, famelicorum dentes stupore correpturam; verum, ut altius dicere memini, non tuto sed et barbare. Quid si hostis successu ferocior, ira vires augente, eodem impetu, quo protrivit imbecilles, superfusus et fortiores sternat. Audio nec veterum Romanorum acies ab omnibus probari, collocantium prima fronte levem armaturam; deinde graviorem; denique gravissimam cedente levi, crescit animus Inimicis: atque ut parva magnas inclinationes secum in bello ferunt; rem ad incitas redactam, saepe nec Triarii corrigere potuerunt. Cum instat victor, et antevolat Fortuna; damnum passis minuitur animus, dispicitur fuga; pleraque turbate aguntur. Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe, Lunatamque aciem reddunt. fol. 101. p. Talis Cannas sanguine Romanorum implevit. Musculorum exemplo discat hostis, visa Luna, non in globum colligere vires, sed pariter extendere; nisi densata phalanx perrumpendi aditum cerneret. includi, aut circum vallari, est velle vinci. Caeterum obliquationem aciei probat Vegetius. et quadam Ioannes Austriacus , Turcam ad Echinades , in Naupactaeo gurgite superavit. Densis acubus iuncisque serenum Aufertur. fol. 101. m. Haec caligo non terret oculos, fulgore ferri pasci assuetos. Notum illud Leonidae : sine barbaros multitudine ingruentium telorum obscurare Solem. sic enim sub umbra pugnabimus. Quidam et fugientibus usi in caput impingunt clipeos, in pectora testat fol. 102. f. Acies ad fugam spectans, tantum non clara voce exclamat: I VICTOR, CAEDE OMNES: cupimus cum dedecore mori. talium dorso mors insidet, et anhelos tundit. formidolosa consilia prostituunt gloriam. fortium virorum et stantium armata funera numerat Gradivus . turpe est, praebere pedes numellis, et quia munere turpis obsequii donetur, capulum basiare victoris. Dicas: fugisse tamen quosdam Heroas. proelio excessisse vis dicere Victoriam quandam retro positam esse, monebat Antigonus . Mireris ingenia multorum, maiori laude evadentium extrema discrimina, quam offerentium secandas cervices in proelio. Macedo PHILIPPUS , occisissimus, petitis fraude indutiis, sacroque otio ad sepelienda corpora mortuorum concesso; aliud agens, cadaveribus nequicquam tumulatis, in fugam aversus Epirotis illusit. Ipsum Caesarem (quis credat?) naso duxit Afranius . ponebat castra Caesare ponente et sua, fugit AFRANIUS . Hoc illi, Gallos decimo qui vicerat anno! AMMIANUS MARCELLINUS ex ingenti clade superstes, equo, cui lumen impositum, per planitiem ad dexteram misso, ipse ad laevam in montem evasit. Alii aliis modis fugam indemnem praestitere. TRYPHON auro sparso; DEMETRIUS PHALEREUS curribus oppositis atque incensis; BOEMUNDUS , vivus sandapila elatus, Alexii manus et veram mortem fefellit. THEMISTOCLES mari; velis et remis salutem quaesiturus, metu calumniae intentato, nautam ad solvendum coegit. lauda, si vis, etiam astum Punicum . POENI in summas angustias coniecti, visis Romanorum navibus a puppe insecutis, stitere repente cursum, simulantes se in vado haerere; his, ne et ipsi impingerent, ultra tendere non ausis. Vix ea: cum findens immani verbere campos Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu Corripiens. fol. 104. m. Inquiramus caussam. violavit Lichenorius gentium in Hypsiboante Ranarum tubicine. Cum in omni concentu, divinitatis quendam sensum invenerint Veteres, tum multo maxime in clangore tubarum. litui fremitu Ericus II. Daniae Rex, protractus ad furorem quendam vaticinantis, pati sibi visus est incumbentes Superos, cum Diis miscere alloquia, Apollineas audire et reddere voces. Ismenias Choraules alicui sanitatem cantu restituisse creditus. Inde religio priscis mortalibus. Iuratus bello tubicen, in violatus esto. Prosperant ergo belli cursum ritus caste habiti. Acerbitas victoris, rupta iura, temerant Divum hominumque oculos. Quin et Turcae servanda fides. fracta, ingentibus incommodis profligat Rempublicam. testis in Varnensi pugna codex ille, in quo foedus ictum continebatur, ab Uladislao Hungariae Rege ruptum: quem simul atque Amurathes e sinu depromptum, astra contuens incusansque Christianos ostendit; versa ocius fortuna a Pannone; Soli deputata Victoria, in Lunae cornibus consedit. Inclinatam aciem toto Physignathus agro Colligit. o segnes, qui sic in bella venimus. fol. 104. f. Dum vena et ensis micat, numquam despera. aciei tuae si Cornu decussum, si Ala evulsa, si Manus truncata, si cruentata Frons: modo pectus vivat, nondum excidisti. collige sparsum militem, iturus in pulcriora discrimina obtusos mucrones acuet pudor, aut desperatio. MAGNUS in Pharsalia victus, Exul Mundi, statuerat. AEgyptum armare, universae pharetris Aurorae usurus contra Socerum. victus in Hispania , pulsus Italia , etiamnum Ducem se meminerat. Putas Caesarem , accepto vulnere, superbo Victori qualicumque supplicaturum fuisse. Perditus Themistocles semper magis timendus erat. Est quaedam in infelicibus virtus, quae non exerit se, nisi cum hostis felix est. Ut taceam bellicas res agi vertigine. illi nunc militat aether, et coniurati veniunt ad classica venti; cras conspirantibus Austris tunditur, et plures ululant ad tympana Manes . pavidis elementa repugnant, vires et corpora torpent, Enses in ignaviam fluunt. iurabis plumbeas manus in te vibrare plumam. fide Deo, fide animo in te habitanti. omnino sic habe: proelia gloriosa, Fortuna commendat, sed virtute geruntur, et constant. Pudor, arte profana Militis in bello, et damnatis ritibus uti, Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares Et veniens a morte decus: tua pectore nudo, non in Thessalica virtus radice lateret. fol 106. f. Exprobrat Calaminthius Artepibulo magicam artem, qua fretus culpatam sibi tutelam gerat. Si vere: merito. neque enim ille fortis, quem defendit virus, anguis Thessalus , pollutae notis infamibus Passaviensium schedae, et incestifici susurri spiraeque volubiles. calamistri pavitantis nequitiae sunt, non indicia virtutis. haec fraudis expers, ferrum non tinctum, sed quale natura procudit, in manus sumit: tale osculatur et iustae defensioni obtendit. Inimico cedente aut submisso, credit se bis vicisse. obluctantem caedit, et gladium cum gemitu recondit. Ain tu? narrone rem Militibus nostris familiarem? imo multis invisam. amuletis muniti, impenetrabiles plebeio telo ad iurgia se protrudunt, et circumspici volunt, ne halitu quidem verae gloriae afflandi pugnatur in duello, et paullo post, ducitur iratis plaudendum funus amicis. Stabat adhuc: donec truncum pede propulit hostis. fol. 107. f. Sepone nequitias Artepibuli : talis miles Cassius Scaeva fuit; oculum telo confixum taboque stillantem, ex orbe stirpitus eruens et pede proculcans. talis Acilius ad Massiliam Miyoparone potitus, cum anima illius verius in cruento trunco, quam corpore stationem servaret. talis Petronius captus! qui ab hoste vita donandus, serva tuum crudele munus, inquiebat: Caesaris Milites salutem dare, non petere consueverunt. Hi tanti viri stantes occubuere, in alterum Orbem ituri, ea aviditate, qua Romani proletarii ad Pana et Circenses. Tyranno dicente, OCCIDO; verebantur, ne revocaret donum nondum traditum. Parte alia Regina furens Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font fertur Mausolum que iuvat, saevitque et Amazonis implet Implacata vices. foll. 107. f. Mulier cum saevire incipit, nescit modum. armata etiam Furias vincet. Illa potius usurpet Ciceronianum encomium: Cedant arma TOGAE, concedat laurea LINGUAE in modum truculentae bellae extra orbitam rapitur, praesertim laetata successu. Num vir ullus umquam deficientibus telis, infantes humi afflictos, in ora militum adversa contorsit? id Alemannas fuisse ausas tradidit Lucius Florus. Quaedam scriptae sunt, censae sunt, ad palum probatae sunt. umbonis decus et galeam sumpsere comantem. Placuit praeliantibus horror Martius , et vulnerum seges, et spuma dedecorans vultum. Rusinovia contempta cyclade, mentita marem, publica latrocinia egit. Fulvia M. Antonii , deposuit stolam, ense cincta in campum processit: dixit inter cadavera, Io triumphe. Uxor Hunniadis Corvini , marito nil cesserat. Margaritta , Soror Sfortiae , fratrem e vinculis liberavit; Cremenses Matronae, viros: suum Fredegundis occidit. bella spirat etiam iste sexus, utcumque natura mollis dicatur: nescio tamen, quid chalybis gerat sub pectore: ad cuius affrictum, iam amantium vulnera, iam pugnantium irae acuantur. Quod stupeas, in ultimo discrimine durat prae viris. anus quae dam, tormento curuli excussa superasse fertur, et animam contumacem, iamque sepulcrum olentem, in effeto corpore, hoc est, fictili et mucida laterna conservasse. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat Hactenus, ignavus pugnat: quan quam obsitus annis Magnorumque altor furum, etc fol. 10. m. Vide, sis, Oedipum novum in hoc nigro silicernio. ulturus Genitor Psicharpagem occisum, armat senectam. insueta ministrat tela dolor. Inter homines non minus ringuntur Parentes amissis liberis torvi Deum naturaque accusant. Canities et promissa barba saliva manant: tota Domus in luctu est. tigridi catulos ereptos putes. nonne et Priamus , aetate licet declivi, tremulus expedivit arcum, et moriens mala verba novissima dixit? Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? fol. 109. m. Pollutae semel cruore fauces mansuescere nesciunt, ignorat verus et iam plus quam quinquennis Nero , quid nominis Clementia sit. Ab omni aevo exempla quaedam crudelitatis tam immania memorantur; ut mirandum sit, naturam aut potuisse, aut voluisse talia hominum portenta moliri. Selymus Aladoli caput, immensis in oculos unguibus laceravit. Theophilus Imperator animam ultimo agone versans, frigentes iam digitos infregit inimici sui Calvae , monstrifica voluptate perfusus. Quid annosa et ieiuna tigris acerbius excogitet in via! Hannibal Romanos milites deprecantes vitam, pedibus succisis, pedetentim mori coegit, protractis in longum tormentis, profuerat utique integros ad Orcum mitti, quam lentam mortem primoribus saepe digitis gustare. Memorant non sine lacrimis tres infernae Feriae; quemadmodum Caligulae et Heliogabalo constitutae quidem ipsae Moderatrices, utrumque olim sub ferula habuerint: cos tamen tam avide instillatum venenum combibisse, ut brevia discipulis, adhuc ephebis, fuerint superatae ille fratrem Tiberium occidit, quod se coram tussiisset. iste parvulam Drusillam inter filias ante non agnovit: quam vidisset strictis unguibus in Nutricis vultum ferri. Quoties genibus affusa Roma , ut ne tot innocentium trucidare pergerent aetatem, moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quos lacrimae tales umquam movere tyrannos? potuerunt hi Caesares , Libitinae Lenones, humanae vitae Adulteri videri: qui cum Morte frequentius et dulcius commercium miscuerint, quam cum ipsa vita. At enim hoc prisca tantum tempora? utinam. OMNE SAECULUM, MINIMUM UNUM CATONEM , UNUM BRUTUM , UNUM CAMILLUM FERT: UNUM STILICONEM ETIAM ET TYRANNUM. Cum humanis rebus tam male non agitur; ut bonis viris destituantur omnino: neque tam bene; ut non pessimis abundent. Quasi vero sola Africa quotannis pariat novum Monstrum. omnis terra malorum ferax exemplum nostri Saeculi cape. Pereunt Provinciae et Regna foedissimis modis. Urbes portis eiciuntur: omnia flagrant plus quam Phaetonteis incendiis. Aratrum duci non potest nisi super cadavera. Messis exsurgit aut nulla, aut hominum cruore pasta. Audit hoc tyrannus in angulo, et ridet. Adsunt legati supplices, Dynastae, Proceres queruntur; rogant, promittunt. ridet alter, et tacite saevit. suspirant. Sed quid suspiria rupi? veniunt ipsae Provinciae ac Regna, Deae mitissimae, ac pulchrae olim, modo vulsis capillis, confusa facie, exstinctis pene oculis sordidatae. ubertim lacrimantur. Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum! aut si quem! non talem. de quo haec dicere possis: Inter homines tyrannus est, quod inter pecudes popa. Heu; quam miserum est ab eo laedi, de quo non ausis queri. Arva rubent, et vix densatis sufficit agger Funeribus. passim, caedes, ululatus, et hastae, Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. fol. 109. f. Dicamus potius: E mediis gladii rorantes ossibus exstant. Hominum non minor rabies mollissima nobis Natura dedit corda unde igitur tam ferrea; Audi Poetam Volscum Satyra XV. 
&lt;poem&gt; 
----- mollissima corda&lt;br&gt; 
Humano generi dare se natura fatetur,&lt;br&gt; 
Quae lacrimas dedit haec nostri pars optima sensus.&lt;br&gt; 
Plorare ergo iubet caussam lugentis amici.&lt;br&gt; 
Naturae imperio gemimus, cum funus adultae&lt;br&gt; 
Virginis occurrit, vel terra clauditur infant&lt;br&gt; 
Et minor igne rogi, etc.&lt;br&gt; 
Quid alibi deplorat idem Vates?&lt;br&gt; 
Sed iam serpentum maior concordia. parcit&lt;br&gt; 
Cognatis maculis similis fera, quando leoni&lt;br&gt; 
Fortior eripuit vitam leo? quo nemore umquam&lt;br&gt; 
Exspiravit aper maioris dentibus apri?&lt;br&gt; 
Indica Tigris agit rabida cum Tigride pacem&lt;br&gt; 
Perpetuam. saevis inter se convenit ursis.&lt;br&gt; 
Ast homini ferrum letale incude nefanda&lt;br&gt; 
Produxisse parum est, etc.&lt;br&gt; 
Expende haec Lector. omissis Muribus ac Ranis miserere humani generis; et tui.&lt;br&gt; 
Saevit nuda manus paucae sine vulnere malae.&lt;br&gt; 
Vix cuiquam aut nulli, toto certamine, nasus&lt;br&gt; 
Integer. aspiceres iam cuncta per agmina vultus&lt;br&gt; 
Dimidios, alias facies, et hiantia ruptis&lt;br&gt; 
Ossa genis, plenos oculorum sanguine pugnos.&lt;br&gt; 
Ludere se credunt ipsi tamen, et pueriles&lt;br&gt; 
Exercere acies, quod nulla cadavera calcent.&lt;br&gt; 
Aspicimus populos, quorum non sufficit irae.&lt;br&gt; 
Occidisse aliquem; sed pectora, brachia, vultum,&lt;br&gt; 
Crediderint genus esse cibi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Fiunt haec, etsi millies apud Superos, Pietas ac Clementia mortales accusent. venalia hominum corpora, quandoque truncata cedunt in sepes hortorum, et avium terriculamenta. quod Senatoribus Romanis in Pharsalia contigit. multitudinem caesorum hostium computavit Hannibal numero equestrium annulorum; Baiazethes sectarum aurium. uterque modiis mensus divitias funebres, aerario mortis et crudelitatis intulerunt, de vita aliorum triumphantes. credis? Vitellius odore cadaverum delectatus scribitur. Amurathes ante obsidionem Croiae , quod expugnationem desperaret, sibi ipsi digitos praemordisse. etiam in se ipsam saevitia saevit, si materia subtrahatur. Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces, etc. fol. 110. p. Nulli Regi fibra tam cornea, nemo tam madidus aut ficulneus, quin dedecore irritetur: ut minus mirandum sit, Mausolum exarsisse, calefactum sarcasmis Batrachi . quis audiat talia? Illepidi fungi, nec curis apta severis Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares. Ne Iuvenis quidem Ascanius , sustinuit Numanum Remulum digna atque indigna relatu vociferantem. 
&lt;poem&gt;
Ibat, et ingenti sese clamore serebat.&lt;br&gt; 
Non pudet obsidione iterum, valloque teneri&lt;br&gt; 
Bis capti Phryges , et morti praetendere muros?&lt;br&gt; 
O vere Phrygiae (neque enim Phryges ) ite per altae&lt;br&gt; 
Dindyma : ubi assuetis biforem dat tibia cantum.&lt;br&gt; 
Quid contra Sanguis Aeneae ?&lt;br&gt; 
Talia iactantem dictis ac dira canentem&lt;br&gt; 
Non tulit Ascanius : ner voque obversus equino&lt;br&gt; 
Contendit telum, diversaque brachia ducens&lt;br&gt; 
Constitit ante Iovem , supplex per vota precatus.&lt;br&gt; 
Intonuit laevum: sonat una letifer arcus.&lt;br&gt; 
Et fugit horrendum stridens elapsa sagitta;&lt;br&gt; 
Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro&lt;br&gt; 
Traicit. I, verbis virtutem illude superbis.&lt;br&gt; 
magnanima ingenia supplicare nesciunt.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Vim cohibet frater Pelusius , et bene magnum Sustulit e ripa saxum. fol. 49. m. Quale utique Turnus in Iuli Genitorem: 
&lt;poem&gt;
Saxum, antiquum, ingens, campo qui forte iacebat&lt;br&gt; 
Limes agro positus, litem ut discerneret arvis.&lt;br&gt; 
Vix illum lecti bis sex cervice subirent.&lt;br&gt; 
Qualia nunc hominum producit corpora tellus.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Ceterum usitata Veteribus arma, funda et ballistae. inde funditores et fundibularii; celeberrimi e Balearibus insulis, ingentia saxa torquebant. Sapiens iram moderatur, et intra Mentis Castra tenet. fol. 110. f. Hic enimvero Marcellus , Scipio , Fabricius viri fuere. fortunam et iram in potestate habuerunt. Quae quidem potestas Iulio Caesari , in tyrannidis speciem, novo prodigio versa est, potuit enim is, ubi damnatum mortis, promptum vidit, et facile obnoxium ferro lictoris, potuit, inquam, substringere imperium; atque, ut cum Lucano loquar. Reum nudam cervicem, stante vultu, porrigentem, tristi munere vitae donare. Arduum opus, in castris interque tubas, et severum esse et negotiosum, et strenuum, et simul compotem sui. Plerique cum Turno dicunt: sine me hunc furere ante furorem. hinc rear Poetas occasionem et caussas sumpsisse comparandi bellatores leonibus, tigridi, apris, tauris. quod solemne Papinio et Maroni . Cadit ille extrema secutus, Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam Limnocharin , etc. fol. 111. m. Hoc Seutlaei fortissimi Batrachorum Fatum; qui ipsam Limnocharin captam a Mausolo liberaverat. Nemini bella parcunt. validiores celerius obteruntur. Qui privilegio fortunae utuntur et inertiae, saepe felicius evadunt, nati, ut aliorum pugnas et triumphos enarrent. quot animosos Duces ac milites Troia consumpsit! Robur Achivum muris allisum procubuit. pulcherrimi Dardanidum cecidere cum Choroebo . Hector curru tractus. Priamus post aram immolatus. reliquos ensis hausit et flamma. Equus intra moenia ductus, non hinnitu, sed uteri fremitu totam Urbem concussit. In hoc tumultu Helena et Paris (quae prostibula!) vim hostilem omnium minime sensere, vel praeteriti, vel elapsi. Nil profuit Seutlaeo solvisse ligatam Limnocharin . Quid profuit Fabio Max. liberasse Romam e faucibus Punicis ? Quid Scipioni Africano ? Audio quiritantis, an insultantis vocem: INGRATA PATRIA, NE QUIDEM OSSA MEA HABES. Quid Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font profuit, tot annos galeis tectos impendisse Carthagini ? transi ad Graecos . Themistocles , Pausanias , aliique sescenti, cineri suo eadem suspiria inscripsere. Mausolus super unus erat de pluribus: illum Et sua fata premunt, letique animosa cupido Admonet ut magna funus memorabile fama Includat. Rapidas igitur movet undique turmas,Quas desperatus coniungit, et ultimus horror Mittit in auxilium. fol. 110. f. Nescio, qua libertate quisquis pugnet iam perite certus. contemnit vitam et vulnera, deliberata morte ferocior. Severus Cassius ante ultimum certamen, sarcophagum affatus; tu virum capies. dixit, quem totus Orbis capere non potest. Suardus Anglus ad ultima devolutus, lecto moveri et armari se iussit, hoc habitu opperiri Fata constituens. Vides Mausolum non abhorrere a Leto, sed ludibrio; ut ne inultus occumbat, memorabile facinus et funera, suo MAUSOLEO praemissurus. Homines aeque dulcis insania stimulat. ambiunt tumulos honore ferentes. grandi cupresso volunt signari cineres, aut talibus Epitaphiis. 
&lt;poem&gt;
Scito heic militem sepultum esse,&lt;br&gt; 
magni Nominis Umbram.&lt;br&gt; 
Vigiliis fuit praefectus:&lt;br&gt; 
nunc altum dormit.&lt;br&gt; 
Longas excubias longior somnus compensat.&lt;br&gt; 
Inquies, vixit. Quietissimus iacet,&lt;br&gt; 
Incenatus tamen ad Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font non ivit,&lt;br&gt; 
glande pastus&lt;br&gt; 
Post quem bolum nil amplius edit.&lt;br&gt; 
robusta crudi pabuli vis,&lt;br&gt; 
AEternitati saginatum probe transmisit.&lt;br&gt; 
Dices tamen utique victorem mortis;&lt;br&gt; 
quam ore de voravit.&lt;br&gt; 
Contemplare inscriptum marmor.&lt;br&gt; 
eius angustia coercetur&lt;br&gt; 
Tribunus belli.&lt;br&gt; 
Cuius ensis tenacius haesit in manibus,&lt;br&gt; 
quam anima in corpore.&lt;br&gt; 
Ausus fui occurrere Fatis meis.&lt;br&gt; 
illa&lt;br&gt; 
per medias acies ruentem stiterunt in campo.&lt;br&gt; 
Terra, me cadente, sonitum dedit,&lt;br&gt; 
Mars gemitum.&lt;br&gt; Absque clangore non veni ad silenteis.&lt;br&gt; 
iam cum illis pariter silendum est.&lt;br&gt; 
Fama mea in aere volat.&lt;br&gt; 
Ipse in cinere lateo.&lt;br&gt; 
Quod vaga cupiditate tractus&lt;br&gt; 
Ad diversarum nationum sepulcra&lt;br&gt; 
quaeris:&lt;br&gt; 
hoc te Germanus doceo,&lt;br&gt; 
mori.&lt;br&gt; 
Sanguine nobilis, aetate iuvenis, officio vexillifer,&lt;br&gt; 
Fui, Vici, Vixi.&lt;br&gt; 
sequere.&lt;br&gt; 
Heic situs,&lt;br&gt; 
expectoravit animam, non efflavit,&lt;br&gt; 
gladio praecordia dividente&lt;br&gt; 
Stabam, cum circa me plurimi iacerent.&lt;br&gt; 
Iterum surgam, cum iacebunt omnes.&lt;br&gt; 
siste gressum.&lt;br&gt; 
Cinis Mortuus vivo loqui cupit.&lt;br&gt; 
Sepulcrum vides eius, qui multos sepelivit.&lt;br&gt; 
Belli Dux, tractus huc fui, non ductus.&lt;br&gt; 
Rem narro.&lt;br&gt; 
Ex vulnere aeger,&lt;br&gt; 
ut exercitum ordinarem,&lt;br&gt; 
in lectica ferebar per castra.&lt;br&gt; 
Audi infortunium.&lt;br&gt; 
Curuli sella deiecit curule tormentum.&lt;br&gt; 
Divinum fulmen meritus,&lt;br&gt; 
humano perii.&lt;br&gt; 
pulvis in pulverem me redegit.&lt;br&gt; 
Serpentis aenei sibilo afflatus pestem hausi,&lt;br&gt; 
et in vestigio animam evomui.&lt;br&gt; 
nimius globi splendor, caelum,&lt;br&gt; Vehemens tonitru, surdum fecit&lt;br&gt; 
Utcumque tumultueris, nihil audio.&lt;br&gt; 
I sane nunc, et ambula.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Superingerunt cristas, fercula, vexilla, cassides, ocreas lento ductas argento. Et vero haec monumenta gloriae, veris Heroibus, adeo non invidemus, ut arbitremur potius adhuc maioribus esse cumulandos. in talium obsequia, laurum et tubas nostras, omniaque plectra, totumque Parnassum offerimus. Digni aeternitatis memoria Duces, qui pro Patria, pro avita Religione, pro Aris et Focis moriuntur. Eorum funestam vanitatem deridendam existimamus; qui vel iniustis bellis iuratas manus conserunt; vel ad duella pro vocant Honoris (fatui) comparentque tanta sollicitudine, quanta Camillus Romanum Capitolium restituit. Hoc primum saeculo, in Anglia duo altissimi sanguinis Iuvenes, IOANNES STUARTUS et WARTHONIUS , intimae familiaritatis sacramento initiati, diu suavissime convixerant, ut amorem Pyladis Orestes renovasse videretur. demum alea iacta, et proiecta simul amicitia est. lusus scidit vinculum. Stuartus mendacii increpitus, Warthonio colaphum infregit. ergo ad duellum. itur in campum Londinensem . stipantibus utrumque evocatis aliquot palatinis citharae, ioci, et dulces furiae comitabantur. nemo stitit cursum, nemo sufflaminavit. antequam dimicarent, et a PUNCTO HONORIS LINEA MORTIS duceretur; obnoxii sibi iuvenes procubuere scilicet in genua, orarunt veniam, alter alterum amplexati sunt, lacrimis rigaverunt enses. osculo et singultu prodiderunt pectoris amicum vulnus, letalia mox corporibus impressuri. tum deinde se in pedes erigunt, et velut ab Letheo poculo, praemissae humanitatis et caeremoniarum subito obliti concurrunt. surgunt comae, conseruntur gladii: uterque in vestigio cadit, HOC HABENT. crudelis petulantia! Petulans crudelitas! eia: et his Thebanis Fratribus, quan quam non uterinis, nec Germanis , sed Anglis , bene meritum Epitaphium condamus. 
&lt;poem&gt;
Sta, quisquis hac transis.&lt;br&gt; 
isto sub tumulo&lt;br&gt; 
Frustae mortalium ridicula duo sita putrescunt,&lt;br&gt; 
Amicorum par atrocissimum;&lt;br&gt; 
Stuartus Warthonii et Warthonius Stuarti .&lt;br&gt; 
nescias,&lt;br&gt; 
fraterno amore diutius continuato,&lt;br&gt; 
An violentius rupto,&lt;br&gt; 
celebrius insaniverint.&lt;br&gt; 
Summa famosi sceleris haec est.&lt;br&gt; 
in Duello&lt;br&gt; 
mutuis confossi vulneribus occubuerunt.&lt;br&gt; 
Fingente utrumque Contubernalium Corona,&lt;br&gt; 
et no virate spectaculi attonita.&lt;br&gt; 
Ante fatalem congressum,&lt;br&gt; 
ne credi possent inimici,&lt;br&gt; 
honorarunt se invicem,&lt;br&gt; 
adulatoria crudelitate&lt;br&gt; 
saeuissime blandi:&lt;br&gt; 
ferali ludificatione&lt;br&gt; 
constantissime fallaces:&lt;br&gt; 
superstitioso vanitatis ambitu&lt;br&gt; 
religiosissime impii;&lt;br&gt; 
Amplexu Simiae, palpo Feles, lacrimis Crocodili.&lt;br&gt; 
Uitae caeremonias, mortis delicias,&lt;br&gt; 
Odium et amorem, risum et fletum&lt;br&gt; 
Dulcedo vindictae nullo ordine confudit.&lt;br&gt; 
maluerunt hostes esse, quam videri.&lt;br&gt; 
ne nunc quidem apud inferos Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font ,&lt;br&gt; 
iuxta Etheoclem et Polynicen ,&lt;br&gt; 
disiuncti sunt:&lt;br&gt; 
sed concordibus flammis ardent.&lt;br&gt; 
aeternum obnoxii.&lt;br&gt; 
poterant tamen amicius&lt;br&gt; 
aut se novisse numquam.&lt;br&gt; 
aut noti semper dissensisse.&lt;br&gt; 
Viator:&lt;br&gt; 
funestis Manibus insputa, et abi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
 Et extremum per strages quaerit honorem, Exspectatque suos abitus. fol. 111. m. Praesentit Mausolus interitum suum. Habet hoc animantium natura, invita collabitur, et notat securim, ictumque praevidet. Militi ad fulmen venturum sollicito, arma etiam lateris galeaeque tonare videntur. sunt auguria, sunt omnia, quibus migratio piis impiisque manibus innotescit. Sic prandete Milites, tamquam apud Inferos coenaturi, omine non vano Lacon aliquis suos commonuit. Ladislaus Ungariae Rex ad Varnam pugnaturus, cum ex ipso quaereretur, quo in loco corpus curare vellet: Divi, respondit, noverint, ubi coenaturi simus. eo ipso proelio occubuit, anno quadragesimo quarto supra mille simum quadringentesimum Ante conflictum armando cassis excidit. equus se arrexit, excusso sessore. Sicut erat, clipeo gladioque in structus et ocreis Mausolus , cedente subit tellure profundum Absorptus, fol. 111. f. Sub hoc Mausoleo compositus quiescit iste Mausolus ; TERRA non LEVI. seu invidia, seu casu, seu Fato, seu alio quocumque modo fiat, etiam inclutis Ducibus, ab omni aevo, in medio felicitatis cursu filum abrumpitur. plures invenias, quos nec sepulcro Fortuna dignatur. Phocion vicesimum Imperator dictus, tumuli honore caruit, Pyrrhus urna, Magnus rogo; post longam iactationem Pelusiaci Maris, sortitus in litore fossam, quam nisi monstratam Romanus transeat hospes, teste Lucano . vere igitur Seneca : Illi mors gravis incubat, qui notus magis omnibus, ignotus moritur sibi. magni nominis avidi, magna oblivione obruuntur. in Murium cavernis, non unius etiam fortissimi militis fama iacet semper cum Satyrico accinere potest. Exitus ergo quis est? O gloria! vincitur idem, etc. Et hoc, ut dixi, strenuis, et vincentibus. quid improbis et pavidis ad ictum? dicunt hi cum Mausolo et Anaxagora . UNDIQUE AD INFEROS TANTUNDEM VIAE EST. 
===Ex libro V.=== 
O! nihil in Vanis umquam durabile rebus. fol. 112. m. Sancta veritas, quid sub sole verius? ad ruam Aram, huic Oraculo confirmando obsignandoque, non ita pridem integra HECATOMBE immolata est. personuit ODARIUM DE VANITATE MUNDI defleta et irrisa. vanissimi senserunt Batrachi , Bella constanti talo non procedere. Paullo ante: Glaucorum in Castris latas Victoria pennas explicat, et festa clamore incenditur aer. etc. Veluti toto tam Marte peracto inclamant Paeana movens Lacus omnis ab imo ebullit fundo. insecuta strages foedavit gaudium, et quam properantius algum intempestivis convestivere triumphis. VICTORIAE Simulacrum absque alis Lacedaemones in Delubris collocarunt, rati, hoc habitu figuraque certius mansuram. minus sapienter, animo quidem meo. absque pennis enim illa non advolat. pennatam vero, ut ne rursus avolet, quis retinebit? Non omnes Nicanores manent Dictatores. Sicinio dentato plusculum fortassis indulsit superba Virgo Castrorum. Is Achilles Romanus nominatus, centum et viginti praeliis, vulnera adversa tulit quadraginta quinque, ne Marti quidem erubescenda. donatus aureis Coronis octo: una obsidionali, tribus Muralibus: Civicis quattuordecim; novem triumphis: immensa vi torquium, hastarum, phalerarum. sed RARI NANTES. credam aevo nostro, maiorem ipso Sicinio , non unum comparuisse: an et feliciorem, nescio. Hic est me iudice felix: Qui licet exorsus defigere castra secundis Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: Primae quidem carpit, metuit tamen ultima finis. fol. 112. f. Non peior morbus Ignorantia est, inquit ille. qua plures impediti, nesciunt uti fortuna. atterunt copias, vincunt aliis. in futura nullum oculum emittunt. semel hoste pulso, efferuntur successu: et vel temerarii, vel socordes redduntur; utroque vitio, sternendi, parcendique, accepturi nomen TRAGICI DUCIS, quemadmodum Dionysius Pheraeus Tragici Regis; quod velut in scena, eius sustinuerit personam, Actu novem mensium finito, exuendam. Ita, sub Gallieno , Marius tyrannus, una die factus Imperator, altera visus imperate, tertia interemptus, humanae vitae theatro excessit. Quem AGENDI modum nexumque ludibriorum, si penitius considerasset. Alaricus quidam superioribus annis Stockolmo egressus; nae ille quid vis aliud, quam in hostico solo DECLAMATIO fieri maluisset facile est exscindere silvas, sese committere classi; Laribus domesticis relictis, non visos lacessere Penates; praeparatis aliena et invitante manu galeis infusum bibere Rhenum et Istrum . facile inquam. sed non titubare apotum; sed revocare gradum, patriasque evadere ad oras, HIC LABOR, HOC OPUS EST. Lycensis pugna posterior, ulta est priorem. Ad quos sic fata est Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font Centaureae . f. 113. p. In ultimis et profligatis rebus, attollit mares animos haec Amazon . In mentem venit Iudithae non degeneris ab illa incluta Hebraeorum , suumque nomen pulcherrimis rebus explentis Ea Henrici Boiariae Principis soror, sola obsessam Spiram sustentavit, pro Friderico Coniuge absente, contra Fratrem adequitantem moenibus, et iam insultantem animosa et diserta Aliis deditionem non obscure molientibus, se ipsa maior in medium processit, cohortata cives ac milites, ad iustam sui defensionem, a centum Lothariis non expugnandam. Qui Virtutem et Fortunam Boiorum per Annales deduxit, luculentam orationem praestantis Heroinae sic finit. Dummodo Fides salva sit, periclitari de salute Femina possum: incertam salutem, certa perfidia pacisci an velitis; viri considerate. expendamus, si lubet, et perorantis Artemisiae classicum, aeque sollicitae atque ardentis in proelia. quam utique Cato non affatus esset verbis, quibus Porciam suam. festinantem armato viro comitari. Te tua pensa decent, lanam calathosque teneto: Me mea bella vocant. at non Artemisia, quae Hectoris Andromache possit procera videri. Quisquis timet esse sepultus Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: Hine abeat, mutetque manus, et cingula ponat. fol. 113. p. Discingi, summum dedecus apud Romanos fuit. multi mori maluerunt, quam ignominia notari. scite Chabrias. Tironum exercitum in praelium ducturus, timidos et inertes secrevit a strenuis, addidit sententiam Iphicrates . Viri fortes, nunc sine mancipiis pugnate. vincemus: nam, quibus praesentibus vinci poteramus, abierunt. Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa Gestat. f. 113. p. Cui bono per iniustas Parcas! vixit Artemon domi ad mensam, in horto et lecto, semper aereo scuto tectus! Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant. fol. 113. m. Verbo: quibus mori ludus aut somnus est. Nimirum talis ex Caesarianis aliquis, in hostem invectus, antequam moriturus procumberet, centum quadraginta quatuor ictibus scutum perforatum ostendit; deliberante anima, quo se hiatu eiceret. Pauci Callimachi post fata hastis insistere reperti. pauci Ruffi Geminii , qui accepto vulnere Quaestori demandent: REFER AD SENATUM: VIROS FORTES SIC MORI. sed de his supra. Multi bella nunc adeunt gressu, quo Maenades&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moenades] &lt;/font Orgia. ardet in venis calor a Baccho , non Marte , concitatus. a tribuno fulgurantibus cristis conspicuo scribitur Parthenopaeus exsultans, abductus a Musis . Cum rauco strepuerunt cornua cantu, stare loco nescit. movetur instar argenti vivi. non absque caussa inculcat Iuvenalis: Tecum prius ergo voluta haec animo ante tubas: Galeatum sero duelli paenitet. Pudeat non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. fol. 113. m. Argiam . Euadnen&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evadnen] &lt;/font , Hippolyten , ipsa nominavit Artemisia: nos paullo ante Iudithani . ubi Venda Polona , Zenobia , Dietelinda , Adelberga , et trecentae aliae? Anna Comneni Imperatoris filia indignabatur Naturae, hoc sexu, quem gerebat animum, damnanti. Aut praestantius corpus dedisses, inquiebat, aut animum molliorem. HONORIA quaedam, defuncti Mariti sepulcrum arcte complexa, avelli non potuit, ante carum funus obtruncata. Alia in obsidione Agrensi interfectum prius virum componere non sustinuit, quam trium hostium victimas adiecisset. laudes COMITEM HISPANAM , ex Roberti Regis Britanniae Coniugis sui virulento vulnere, quod inflixerant Syri, ore admoto venenum exsugentem. An et PUELLAM GRAECANICAM ? quae Rhodo expugnata, Amasii sui a Turcis occisi induta exuvias, regessit vindictam, interque confertas strages bellando occubuit. An et MARGARITTAM Hollandam anno quarto decimo volventis saeculi, Groningana moenia scandentem, crispantemque vexilla principem in captis turribus; postquam septem iam annis stipendia fecisset. An denique non etiam IUVENEM IBERAM , obsidentem muros Ostendae , ingenio fama et viribus valentem in tanto exercitu, obeuntemque pulchram per vulnera mortem. Scio: dedignantur plurimi feminas, nisi amantes, sequi. pudeat tamen non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. Suscitet accinctos animos Mavortius heros Tyroglyphus . f. 113. f. laborant Duces, ut acies consternata praesentissimis modis erigatur. promissis imbuunt, terrent minis; excitant ostentis. In bello id iuvat, quod aliquando iuvit. Caesar digitum sustollere solebat, tacite promittens annulum, seu dignitatem equestrem. Titus Vespasiani , pugnaturos animae immortalitate accendit. Agathocles ululis suos animabat. Hannibal ultimum discrimen obiecit, sola victoria perrumpendum. HINC ALPES , HINC FLUVIUS ET HOSTIS. AUT VINCENDUM, AUT MORIENDUM MILITES. Alii sperandi causias admovent. optimum, Heroum, quos notos amaverint, exempla adiungere, perflantia tepentes animos. ARTEMISIA Tyroglyphum , Artophagum , Artepibulum proponit. THEMISTOCLI somnum excusserunt Miltiadis trophaea: IULIO , Alexandri felices impetus. ALIXARDRO , Achilles , ab Homero cantatus. LUSITANI cum Castellanis pugnaturi, Ducis sui Ioannis a Castello capti vinctique compedibus effigiem, vexillis praetulerunt. ingens animorum mutatio facta: vivi spiritus micuerunt in flammam. ambabus ulnis bellum arreptum. ITALI , Boldrini Panicaclae siccatum cadaver, impletumque aromatibus, in feretro circumtulerunt. Non secus ac vivo spirantique tendebatur praetorium, et circumpositis vexillis tessera petebatur, inimicis metuenda. Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor. f. 114. m. Vel unus sustentare potest exercitum. Dum leo cervos in aciem ducat, nullo dictamno erit opus. Etiam afflictis rebus, visa senioris Tillii facie, equo albo et galero ocius assurrexere castra, non amplius pavida, sed formidanda. Statim Poenus agnovit Tarentinos obsidens, obsessorum animos a Fabio confirmari, ut diceret: Et TARENTINI SUUM HANNIBALEM&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: ANNIBALEM] &lt;/font HABENT. Agnovit non minus in Corvino Hunniade Machomet Ottomannus . Irruit atra Cohors qua saeva Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font ducit. fol. 114. m. Veteres ab habita concione Ducis, ut plurimum inflammati poposcere in hostem emitti. habebatque Caesar binas ternasque delectas et evocatas legiones, quibus prolixe fidebat. 
 
SIsto calamum. ne videar omnia, non pavea trutinare voluisse, in exemplum duntaxat proposita. BATRACHOMYOMACHIAM CONDIDI. Humane Lector: numquid otio inutili combussi horas, quia Poetam egi, et de Muribus cecini? quid censes? Tametsi rigidus ac tetricus es, spero te saltem a SENECA staturum,hic me non eo fulmine ferit, quo in epistola ad Lucilium quadragesima nona, argutulos quosdam Philosophos verberat, Musculorum ingluviem Dialectica bilance ponderantes. nempe quid dicit? Mus syllaba est: Mus caseum rodit: ergo syllaba caseum nodit. Quid addit sapientissimus Annaeus ? o pueriles ineptias! in hoc supercilia subduximus. in hoc barbam dimisimus. hoc tristes docemus et pallidi. Atqui ego hoc cantu Vatem professus sum, non Sophistam. Vates supercilia non subducunt. barbam non dimittunt. non docent tristes aut pallidi. aut si pallent, a super infuso, sed laeto numine pallent. quo tempore illi, num Mus syllaba sit, et num SYLLABA caseum rodat, dedignantur inquirere; nedum vilem argutiam iactare. ut proinde non imprudenter existimare possim: SENECAM (qualem quantumque Virum!) etiam dum philosophatur, et seria tractat, mecum facere: et, cum amoenitati flo, rentis litteraturae, tum honestissimi laboris conatibus, studiosae Iuventutis gratia suscepti, impensius favere. 
 
'''FINIS'''.</text>
      <sha1>3cx181tmb6cdoztzr5nh4y6f2iv9n8s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237118</id>
      <parentid>237117</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T18:29:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237118</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="273575" sha1="sh0w2m26yuomwmkvj6vwok5agvk0f81" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Iacobus Balde
|OperaeTitulus=Batrachomyomachia 
|Annus=1637
|Genera=Carmina epica, saturae
|Editio=Poemata, vol. II, 1660
|Fons= [https://mateo.uni-mannheim.de/camena/bald2/books/baldepoemata2_3.html CAMENA]
}} 
__TOC__


&lt;hr&gt;


&lt;center&gt;&lt;big&gt;'''BATRACHOMYOMACHIA HOMERI'''&lt;br&gt;tuba Romana cantata,&lt;br&gt;aevo nostro accommodata,&lt;br&gt;et in libros quinque distributa&lt;br&gt;a IACOBO BALDE&lt;/big&gt;&lt;/center&gt;


&lt;hr&gt; 


==Praefatio. ==
Quod iuvenis Poema lusi; tibi Iuventus studiosa literarum, et quisquis Romanas Musas serena fronte colis; nunc libens in manus trado. id si animaveris benigni favoris afflatu, bene vivet. Bellum ut scias, cano; utique formidolosum, BATRACHOMYOMACHIAM. Quam veram aeque ac terribilem, nisi optimus iuxta ac verissimus vates HOMERUS tradidisset: me quidem dira libido eo numquam erat impulsura; ut tam severum ac tetricum, si Diis placet, argumentum primus confingerem. Tam lepidum, inquis, et iocosum, vis dicere tam gracile, inquam, ac tenue. quin immo tam sterile et aridum: ego tam vile, addo, et putidum. MUS et RANA, quid sint, nosti; Hercule, feroces et bellicosae belluae: animalia nimirum hoc paene solo nomine famosa, quod Philosophis eorum progenitores, avos et tritavos, inquirentibus, ingens negotium faciant: caeterum furtis ac rapinis contra Siculum Verrem ; nocturnis commessationibus supra M. Antonium ; inconditis vero clamoribus etiam contra Stentorem celebria. Quis autem furor est, argutat alius, prodigere bonum sanguinem in ignobili bello! aqua castalia diluere lutum! Movisses classicum viris: infregisses lituos et tubas pugnae Pragensi , Lipsiacae , Cimbricae ; bello Bohemico , Germanico , Suecico . aut si vetera maluisses, Civili, Gallico , Punico . Iam dixi: Iuvenis lusi. neque quisquam illustrium Poetarum est, ait Statius lib. 1. silvarum, in praefatione ad Stellam amicum; qui non aliquid operibus suis stylo remissiore praeluserit. nam et Culicem ( Maronis ) legimus; et Batrachomyomachiam ( Homeri ) agnoscimus. Quem quidem Smyrna velitari tantummodo vidit: ut qui non nisi trecentos et tres versus condiderit. Ego tam feroces exercitus, ex Graecia , terra marique trans portatos, plena acie, infesto agmine, omni cum militari apparatu in Latium deduxi. Deinde, quae Polynices aliquis prodigia rerum desiderat, plenas sonantibus sententiis fossas, gurgites inopinorum eventuum, et quas politicas multi iam crepant phaleras; Lector, qui nasum habet, fortassis et hic reperiet. sub tentorio et aenigmate tempora devolvo: dispono machinas, figo signa excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Quod in apologis fieri amat, continet ista Scriptio, quaedam quasi semina facile eruenda ad bene vivendum. Si Murium Ranarumque nomina non intelligas; credes te nostratia proelia spectare, et ANTHROPOMACHIAE interesse. Referuntur virtutes ac vitia paci belloque communia. exhibentur simulacra pugnae, dubii successus, crudelissimi Fortunae ac Mortalium lusus: Vatis Venusini dictum, delicatis auribus saepe insonet: Ridentem dicere vera quid vetat? Item: Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina. quid rides? mutato nomine de te Fabula narratur. Dicas sane nonnumquam: HOC ET HOMINES AGUNT. peioribus odiis efferantur. ridendis de caussis deflenda bella movent, etc. Disce nomina, disce sensum. quid imiteris, quid vites, dispice. Physignathus strenuus bellator, sed fastuosus est. Calaminthius fortissimum militem agit; curiosum Apicium Psicharpax . Mausolus , Artepibulus , Meridarpax magnis belli virtutibus, magnisque vitiis insignes sunt. Tyroglyphus furiosus, Hydrocharis innocens, Sitologus et Sitophagus fidissimi fratres; cultor Deum Hypsiboas , impius Lichenor ; Boborocoetes in pugna laudandus, post victoriam segnis, funesto fine consumptus, etc. Ausculta porro, quibus amici mei rationibus me perpulerint ad hoc scribendi genus. AEtati, suggerebant, numerosam eloquentiam amanti, illum praeclaram et favorabilem operam navaturum; qui materiam sterilitate ipsius rei et naturae damnatam, velut solum colono desperatum proscinderet, irrigaret, iactumque semen fecundae Poeseos calore animaret in messem. cum deinde ingenii qualiscumque fructum, velut exemplar imitaturis proponi posse. quando alias Rhetores vereri non debeant, exilium quoque rerum spicilegiis impendi, et quodammodo prostituere diligentiam; hoc est, tenere modum, non de maximis duntaxat, sed multo maxime de minimis quibusque rebus, diserte, fuse et copiose dicendi. eliciatur aqua e pumice; quaedam a laude devia laudare nitantur: ut, cum meritae veraeque laudis obvenerit copia, facilius atque elegantius tractent. facile enim deficere, qui non nisi ipsum Virtutis oculum suspicere consueverit. sapienter Romanos Oratores prius de tribus capellis litem movisse, quam de trecentis leonibus. quos in unum spectaculum et munus Iulius Caesar duxit. Inde dimanasse Veterum luculentas Descriptiones admirantium apes, Formicas earumque Respublicas. quam scite Philo stratus retexuit texta araneae! quanto calore alius in Muscam deferbuit! Quidam Bubonem aquilae praetulit. Passer Catulli , Columba Stellae, Pavoni Luciani nil concesserint. Ovum Eryci Puteani quantis encomiis ovat! Idem auctor Caecitatem commendabilem facit, tenebras dulces: Oedipodis noctem pluribus commodis illuminat. alius ex Neotericis caussam Pulicum defendendam suscepit, felici, per Iovem , successu. utroque antiquior Hieronymus Vidas , ludum latrunculorum, quem Scacchum nominant, ferio certamine exhibet, triumphatque; velut si Milites quercu et orno progenitos, ex ligneo Equo Troiano emiserit, non in asserem, sed arcem Priami . Haec aliaque occinentibus amicis parendum duxi. Et vero, ita me bonae Musae ament, malim praeeuntis Homeri vestigia sequi, quam quorundam nostri AEvi eroticas nugas lambere. scilicet illis solum laurus debeatur, quibus nec Daphne amplius virgo est. qui nullam hederam amant, nisi myrto inflexam. vellunt coniugi suae flavos tres capillos, et describunt. colligunt Pellicis amatae lacrimulas, Delphicaque patera inclusas consecrant Erycinae . prolixo carmine mirantur Oculum, qui depraedatus est animam ipsorum. haerent in peplo Sponsae et crepantibus sandaliis; Cupidinis vultu et cincinnis; arcu, pharetra et olorinis alis; et quae iam dicere nolo, apage haec Aphrodisia Scriptorum; qui et Venerem habent, et veneres non habent; venustius facturi, si vel cochleam a celeritate commendarent. Accipe nunc, Lector, et genium nostri Poematis. Turcas perhibent exacturos aciem ferri, in captivorum nudis corporibus ad palum ligatis, nudos acinaces probare; oblique, in decussim, velut in grandi fungo, neque sensuro, pro immani libidine vulnera scindentes. barbara feritas! at enim quid prohibet Stylum poeticum acui in Ranarum et Murium corpusculis? quando autem ea et vilia et exilia sunt; necessario mixtum canendi genus usurpatum. Quod humile, erigendum erat animosa dictione, et assurgentis impetu, succollantibus tropis ac figuris. conducendae et comportandae scalae, seu grallae, e Parnasso : nonnumquam aerium Statii iter, cuius usu Musculus cresceret eminus videndus, et Gigantem mentitus Iam, Rana qui bella geret non cothurnata? numquid non praegravatos armis Tritoniae , fortis sonitus tubae ad Garamantas usque disflabit? Quod si omni tuba et semper utaris, lacuum antrorumque oblitus: uterque fatiscet et rumpetur exercitus. quin et gratia quaedam bello decedet, quam illi ex monstris confecto, natura harum animantium et obvius lepor, parvitate ac vilitate sua conciliat. Quare temperari calor debuit, cantus misceri: eademque tuba modo remissius, modo fortius inflari. nimirum, ut flumina diversis meatibus et ostiis, non alia, sed aliter fluunt. ut aves iam summa, iam imma petentes, non aliis pennis, sed alio volatu auram stringunt: quique perite ludunt testudine, nunc unam aut alteram tantum chordam depectunt; mox digitis raptim micantibus, confuso sono clarius personant. ad eum modum Ranas iam lacubus suis reliqui, iam in alto aequore inter Tritones collocavi, semper tamen Ranas. qualiter et formicae in crystallo figurata, maiores se ipsis, etsi ipsae apparent. denique Murem exhibeo Murem: utcumque instar montis aedificem, usus vel palpanda HYPERBOLE; vel plerumque manifesta IRONIA, quae omnes V. libros velut anima percurrit. atque haec commemoravi instruendae Iuventutis gratia; non commovendi supercilii Doctiorum. 
 
NOMINA RANARUM. Borborocoetes In coeno cubans. Calaminthius Ab arundine seu calamis. Craugasides Clamator. Crambophagus Brassicam vorans. Hydromedusa Aquarum Regina. Hydrocharis Aqua gaudens. Hypsiboas Altisonans. Limnisius Paludosus. Limnocharis Palude gaudens. Prassiphagus Porrum comedens. Pelusius Limosus. Pelobates Gradiens per lutum. Physignathus Buccas inflans. Pileon Volutans se in luto. Polyphonus Multisonus. Seutlaeus Olerinus. 
 
NOMINA MURIUM. Artepibulus Pani insidians. Artophagus Panem comedens. Cnissodioctes Nidore perfusus. Embasichytros Ingrediens in Ollam. Lichopinax Liguritor patellae. Lichenor Lambens caudam. Meridarpax Particularum raptor. Pternoglyphus Pernarum excavator. Pternotroctes Pernarum rosor. Sitologus Frumentator. Sitophagus Frumentum comedens. Troxartes Rosor panis. Tyroglyphus Casei excavator. Troglodytes Habitans in cavernis. 
 
Accessere ad hos Bellatores RE, et NOMINE, et FATIS ita volentibus. Maritus et Coniunx, Rex et Regina Caria . Mausolus et Artemisia. Rex et Regina Murium. quos etiam Mauros , Maurusios , Aethiopes , Musulmannos , Musulmannigenas appello. Felis seu Catus dicitur, Aelurus, Panurgus , Maumyas. 
 
 
==Liber I. Caussa et origo belli.== 
 
&lt;poem&gt;
INvisas acies, Latioque ignota tot annis 
Proelia Ranarum cum Muribus, asperaque arma 
Hinc canere incipimus. tantaene animalibus irae, 
O Superi, minimis! et stragem, et vulnera magna 
Et scelus, et furias, et quid non denique campus 
Sordidus a tabo, densisque instratus acervis 
Portavit. galeae undantes, calvaeque supinae 
Supra unum iacuere globum. tardata meatu 
Flumina, et haerentes alibi torpore Paludes, 
Tunc magis astrictae cumulata ob funera, segni 
Dormivere situ. Tu, quem formosa revinctum 
Caesaries, Grynee , decet; quique improba flantem 
Sibilafatali iaculo Pythona coruscas, 
Phoebe fave: prosit, tua me retulisse trophaea. 
Incurre hoc notum tibi pectus, et indue vultum 
Fatidico pallore Dei. tua si bona semper 
Optavi: si vera cano maioraque bella, 
Quam Thebanarum spectarunt agmina Matrum. 
Captaque prociduis senserunt Pergama muris. 
Principio tantae caussas et semina cladis 
Musa mihi memora, et fidibus praelude remissis. 
 
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. Forte Myocephalus fessus, sitiensque propinqui 
Libabat latices stagni. nat pendula barba; 
Os inspicatum micat, et se proluit unda. 
Haec tacite secum: nisi corpore lubricus essem, 
Ingenioque sagax; quam me prope Felis adunco 
Correptum pede, viventem misistet in Orcum . 
Hactenus evasi. postica illudere sanna 
Quid vetat, et longas aures ostendere victor 
Atque ea volventi sese aspectabilis offert 
Limnocharis , talique strepens sermone lacessit. 
Fare age, quo tendis? cur nostra (abruptaque verba 
Mersit aquis saliens, iterumque evolvit ab imo 
Molle caput) cur nostra venis ad litora Maure ? 
Unde domo? qui te talem genuere parentes? 
Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? 
An ceras etiam fumosa per atria monstras? 
Quot statuae similes tibi stant in curribus altis, 
Qui naso careant, quorum os venerabile fractum. 
Commemora, visum non aspernate Sodalem. 
Talia Limnocharis : cum se Physignathus alga 
Extulit. obtutu defixus in Hospitis atri. 
Et vero, NIGER EST, hunc tu cave, percitus inquit, 
Flava Soror. suspecta novae commercia linguae. 
Illa levi saltu iungens se caerula Fratri, 
Desine dulcis, ait, vani, Cognate, pavoris. 
Quem metuis, si nos Omen non fallit, amabis. 
Namque sitim nostro dignatus ponere fonte, 
Praetulit hunc fluvio summis e montibus orto. 
Atque utinam discat, quae regna colamus et oras; 
Fors nostras laudabit opes. ego lapsa sub undas 
Sternam molle vadum, vitreumque ornabo cubile. 
Dixit, et ad Socias gavisa palude revisit. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Assensit Glaucus dictis, ac corpore moto 
Percussas sulcavit aquas, propioraque carpens 
Littoris, inflatas laudes spumosius efflat. 
Ille ego magnanimus putrium Regnator aquarum. 
Hydromedusa parens Pelago, Pater imperat astris. 
Altum a Sole genus, per tot fastigia nati 
Ducimus, et paribus lustrantur sidera cunis. 
Vitales bibimus radios, cum Cynthia plenis 
Vultibus effulget, noctemque ulciscitur atram; 
Excipimus iubar, et claris advolvimur astris. 
Nostra coronatae sunt pulvinaria ripae. 
Semideos, Phoebo que satos Hyperione multa 
Commendant: placidi mores, concordia virtus 
Et quae Romanae volucris facundia vincit 
Rostra, nec aspectum metuit stupefacta luporum. 
Noctes atque dies, iussi iniussique forenses 
Clamore extrahimus lites: vix clauditur ullo 
Curia iustitio. Nos Nos, mihi crede, NATAMUS! 
Totque Lacus regimus, quot maxima flumina Nereus  
Quid praeter Iovis Oceanum, magnique Tridentis 
Iura deest? sed et hunc Sceptrum non vilius aequat. 
At tu quisquis ades, qui fuscae licia barbae 
Ungue manu mulces, et praetentata flagellas; 
Quamquam etiam pellum video, truculentaque signa 
Militis, ausuri iusto concurrere Marte : 
Da Generis seriem stirpemque, et nomen avitum. 
Quas sentis stellas, quali carbone notaris? 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. AEmulus haec contra (vocemque argutat, et urit 
Mille dolis) an adhuc Nomen tu quaerere nostrum! 
Quod licet occultum specubus vallemus et antris; 
Protrahit in lucem tamen illud acuta CATI vis; 
Venantis pedibus manibusque, et in aera iactat. 
Quod caput est; certant Homines quoque tale mereri: 
Et capiunt, quando facinus sunt grandius ausi. 
Inter aves, interque Deos, Satyrosque vagamur 
Convivas; madidoque datur procumbere disco. 
Ille ego Psicharpax Troxartae filius ingens. 
(Erexitque caput moto versabile collo, 
Quantum non valeat serpens diductus in auras; 
Cum reparat vires, virusque assibilat astris.) 
Mater Lichomyle suavissima, Pternotroctae  
Progenies tu magna crepas primordia Gentis; 
AEquoreos Proceres, et iunctam sanguine Tethyn ; 
Nympharumque toros, et structa palatia musco. 
Ostrorum sanies, electrum, et coccus et aurum 
Quid faciunt Ventri? natum me paupere tecto 
Non pudet, et tutam dat quivis angulus arcem. 
Incolat exosus Superis, vel proditor aulas 
Marmore subnixas Pario, mihi cespite parvo 
Haerenteis Fortuna casas sine crimine servet, 
Frugalemque penum. Malo non magna timere 
Atria, et incolumis parva considere Mensa: 
Quae pedibus male fulta tribus, baccasque, favumque 
Offerat innocuum: quam cum formidine leti 
Suspectas epulas e vestro tollere ponto, 
Contentus dicione mea, nec fata Iovem que 
Accuso, terra speluncisque abditus atris. 
Secum habitat felix. hic totum possidet Orbem, 
Cui natura, satis. nullum tam nobile regnum, 
Non est imperium maius, quam nulla cupido. 
Titanem iactas Phaetontis origine clarus. 
Et nos astra fovent: et nos Clymenaea vocamur 
Pignora: sidereos et nos adscripsit in ortus 
Signifer. haurimus communia semina caelo. 
Nec iactare lubet. potius virtute paterna, 
Quam Patre nitendum, et priscae rubigine matris. 
Qui bonus est, bene natus hic est. contemnere vileis 
Exuvias iuvat, et nomen sibi quemque parare. 
Praeterea turges, ambisque Orator haberi 
Garrulus. hoc caelum terraeque ac ipsa queruntur  
Tartara . Cum parvo tua vox sit corpore maior, 
Oraque distendas: cave, ne rumpare lagena 
Fictilis, eque luto tantum compacta palustri. 
Quid mihi cum cantu, labrisque sonantibus Odas? 
Sperno Pegasides . viridem thymbramque, ederasque, 
Set celebreis curas, afflataque carmina rodo. 
Qui vates durare cupit; mihi supplicet, unctas 
Detque manus: alias frustra speraverit aevum. 
Quam vis ipse foret Geticis e rupibus Orpheus : 
Cui migrent silvae, cui vallem deserat Oeta, 
Ossaque cum profugo properent ad barbita Pindo . 
Sum Sophus: haud qualeis nutrivit porticus olim, 
Exesos scabro vultu, macieque timenda. 
Odi Socraticos pluteos, vacuumque catinum 
Pythagorae ; Cynici detestor Dolia Trunci. 
Nos Epicurei, saturamur perna Epicuri . 
Stoicus inclamet: Sapiens inquirat Honestum. 
Ast ego prae reliquis, quid dulce, quid utile, novi. 
Quae bona sint, quae mala: probi quae stilla palati 
Oblectet genium: quo Chia vel Itala ficus 
Invenienda cado: qua massicus humor in urna. 
Cursores Apium laedat: lactuca colonos 
A stiva reduces; noceat messoribus hydrops. 
Quo strumosa tumet crescente cucurbita morbo, 
Sanus ego largo proventu sesama posco; 
Melle laboratam Cererem , tremulasque placentas. 
Parva loquor: Libycum iuvat ire per altile, captas 
Perdices; caesis dentes infigere damis. 
Quot Iunonis aves, Iove connivente, profundus 
Consumpsi ridente gula. Mihi caeditur agnus, 
Maenalius mihi spumat aper; Dryadum que fugaces 
Deliciae cedunt, et tela sequentia cervum. 
Lactis flore fruor: niveis mihi funditur imber 
Candidus uberibus caprae. iam parturit Hybla , 
Collectumque thymum mittit: iam Liber in uva 
Servit, et autumni pubescens sanguine palmes. 
 
&lt;b&gt;Quid &lt;/b&gt; referam vires, insculptaque proelia saxis: 
Bellatore Deo plerique ardemus, ut Aetna  
Vulcano . Natura ferox et dura domari, 
Ingenteis iras parvos stipavit in artus. 
Aspice, qualis ego: (mirusque apparuit ore 
Ardelio) quam sim pernix (saltavit) et acer: 
(Conflictus lusit simulacra) et mobilis: (antrum 
Ocius intravit, subitoque emersit ab antro 
Eminus obverso: nihil ocius) aspice, quantus 
Assurgam: (tumuitque ingens luctator in auras, 
Tamquam Bistonia se metiretur in hasta.) 
Quid refert? dolus an virtus: pugnamus aperto 
Marte quidem; caeco tamen expugnamus, et omneis 
Hausimus insidias magna est fiducia noctis. 
Cum sopor invasit stertentem frigidus hostem: 
Extremum taciti proflantis somnia calcem 
Mordemus. dolet ille, et nostro saevit in astu. 
Adde: quod ad lectum suspensa papavera tigno, 
Caulibus avulsis, felix audacia carpat. 
Sub putrem penetramus humum, fossisque cavernis, 
Si cives alimenta negent, subvertimus urbeis. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Finierat: tunc sic breviter Physignathus orsus. 
Muscule: quis tantos animos tibi suggerit ardor? 
Ogygiis ut te talem Iliacisque fatiges 
Laudibus, et plenis iactes praeconia plaustris. 
Credideram solum Ranas audire loquaceis: 
Largior eloquii vani tua pulmo per ora 
Palpitat inflanti gentilis carbasa famae 
Aeolus aspirat, ventosque immittit habenis. 
(Musculus adstabat surrecto pectore visus 
Plaudere) cur retices peioris fata metalli 
Aspera? lugendos non uno funere menses? 
Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere 
Muscipulae clausos Gyaris , parvaque Seripho . 
Esse aliud quiddam, quod formidabile vivit; 
Vivit, et immani Pantherae concolor, instar 
Tisiphones agitat Mures, et Sanguine vestro 
Luxuriat; vobisque pilis, dum ludit in orbem, 
Utitur, et saevo variat spectacula luxu. 
 
&lt;b&gt;Alter &lt;/b&gt; ad haec: simplex! quid ab omni parte beatum? 
Non ideo miseri, quia nos discrimen et horror 
Circumeant, pestisque nocens, Strix improba noctis. 
Ille miser, cui nemo furit, nemo invidet: omnes 
Illacrimant, minuuntque inetus, fugiuntque cupressum 
Cum gemitu, timeam; dum me regnare timentem 
Aspicias. tantum summi formidine nutant, 
Si nescis: magnos etiam vox una leones 
Terret, et attonitos medio certamine sistit. 
Tunc rubras agitat cristas, passusque sonoros 
Laudat, et agnoscit vires Gallina Mariti. 
Ut taceam: quod vos puerilis Natio diris 
Exagitet; meritaeque trabi pendere ligatos 
Cogat et effodiat trepidantia viscera ferro. 
Denique ego Felem fugio (Deus augeat alas) 
Inque vicem mea tela fugit Numidarum elephantus. 
Sic ait, et talitrum colliso everberat ungui, 
Demittitque pedes. abiturum Batrachus alto 
Insequitur fremitu. Siste o fortissime, pressum 
Siste gradum. dignus, quem nostram ducat in aulam 
Limnocharis . quae non, o quae formosa videbis! 
Qualia dona feres! Neptuni gaudia vivo 
Fonte bibes, quo se malit Galatea lavare. 
Affluis uvarum gemmis et ficibus: esto. 
Scire decet, quod nec mea sit de plebe ferina. 
Illa duplex. gemini census fecunda ministrat 
Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beato. 
Finio. rumpe moras; dabiturque hac sorte potiri. 
Nare nequis. erimus Navis. portabere dorso: 
Tam bona nec Typhin, nec Iasona vexerit Argo . 
Dixit, et explicuit substratum in litore tergum, 
Sessoremque vocat. Quid agat Parasitus avarae 
Vesanaeque gulae? navim conscendat? et istam! 
Et vivam! et fragilem! et nullo moderamine notam: 
Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto 
Argolicam primus taedam deiecit in aequor. 
Atqui etiam mergi Fratres e carcere iactos 
Saepius accepit. quid si Fortuna severo 
Insuper usa ioco, solitis hoc fraudibus addat: 
Ut sine lege Reum damnatum et Culeus arctet. 
Iunctaque mordenti serpens et simia gallo; 
Aut animal, quod nocte videt, Styx edidit atra. 
Namque dari Feles, non vana est fama, marinas. 
Ire neget? pudor est, non esse in fata ferocem. 
Ingenii quoque cura vagi (mutabile semper 
Musculus) et paelex novitatis plena voluptas 
Irritat. cuperet lustrare tapetia, cultis 
Nereidum thalamis, mirae pendentia telae. 
Audiit haec vitreo doctam sub gurgite Tethyn  
Felici duxisse manu, crystallina visu. 
Unde instar speculi, multo quod fulgure pascens, 
In medium late radiis coeuntibus orbis 
Omnia multiplicet: visusque racemus in uno 
Crescat, et ex primo geminetur imago secundi, 
Visa Ceres pariter reddat cum foenore fruges. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Annuit, exoptatque vehi. tamen ante carinam 
Dispicit: an rimas agat, an vitiosa fatiscat; 
Nullane fraus lateat caecam molita charybdin . 
Ter iam scandentem nativa puppe levabat 
Batrachus. extimuit totiens, renuitque levari, 
Defluxitque loco. rediit ter dira cupido. 
Nimirum cum dicta Dies, praefixaque mortis 
Tempora venerunt, tandem parere necesse est. 
Luctari fortasse potes, potes edere questus, 
Et timidam tardare moram: tamen ibis, et ibis 
Serius aut citius, miseras tamen ibis ad umbras. 
Nec lacrimis mutare licet funesta, nec arte 
Imperia haec urgent. haec te tam multa caventem 
Psicharpax mandata trahunt. circumspice terram: 
Quidquid agas, mergere tamen. ludibria debes 
Parcis. I, morere, et Parcis ludibria solve. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; iam sublatus, Fatis urgentibus, alto 
Mandatur propere scissi pede remige fluctus 
AEthiopem portant. natat uncta liburnica limo. 
Sarcina Psicharpax transtrum complexus inhaeret: 
Ne semel excusius, praeceps labatur, ut Helle , 
Et sibi fatali det nomen lugubre ponto. 
Sic hiemem extremam tentat, nullisque movetur 
Ventorum Pelagique minis Mercator, et undis 
(Suadet enim vesana fames, aurique cupido) 
Exigua fretus credit trabe corpus. euntem 
Litore deplorans miseratur et adgemit uxor, 
Et nati tremulis contingunt carbasa palmis. 
Miranturque sonos remorum. et brachia tendunt. 
Provehitur Maurus . quandoque aspergine cauda 
Diluitur: mollisque pili fuligine tincta 
Infremuit; velut Ioniis si fluctibus haustus 
Speraret totam Balaenae in fornice mortem. 
Forte inopina caput tetigit strictura procellae, 
Dulce lepor tantum, tremulus cincinnus aquarum: 
Di maris et terrae! queis non barritibus ille 
Avia complevit late loca. Suppara verti 
AEgaeo damnata freto, desidere silvas 
Xerxis , et antennas mersa cum classe putares. 
Sidera vestra fides. riserunt nautica c arum 
Sidera, cum magno geminatus Orione Castor: 
Turbaque Pleiadum lacrimosis humida nimbis, 
Tunc primum madidos detersit pollice vultus. 
 
&lt;b&gt;At &lt;/b&gt; non sic humeris Europam , Naufragus inquit, 
Divinus tulit ille suam trans aequora Taurus, 
Ante, rosas sparsere Deae: post, lilia, caltham. 
Verbenas, cyanen. Tritones inter amicos 
Frenatumque Proci violis Delphina meavit. 
Totus in hoc lusu gaudens insaniit aether. 
Nulla mihi casum restant inhibere volenti 
Cornua: nec parvam fas est sperare phaselum. 
Haec ululans (vocemque timor mutavit et horror) 
Assultum sorbebat aquae. pars optima vitae 
Mersa tremit pedibus, medioque in pectore mors est. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Ecce aliud! sunt et Lacubus sua grandia Cete. 
Eluctatus enim subito comparuit ingens 
Hydrus, et erexit vastum se vortice ab imo 
Sublimis, multumque suus: velut arbor in amne. 
Qualis in Archemorum cecidit male lividus anguis, 
Dum procul Hypsipyle: tractu post terga soluto 
Immanis cerni, membrorumque agmine tanto, 
Quanto qui gelidam spiris complectitur Arcton. 
Territus aspectu torvo Physignathus undas 
Percutit, et visa rapide declinat ab Orca, 
Subducitque ratem. labat, heu, labat inclutus olim 
Musculus, et fluctu moriens versatur ab omni: 
Susque modo, modo deque; supraque infraque volutus 
Gyratur, sentitque admota forfice Parcas; 
Iamque aliquod filum circa praecordia ruptum. 
 
&lt;b&gt;Quis &lt;/b&gt; iuvet? absentes alii. stetit unicus unus 
Lichopinax in colle procul, notissimus Afer, 
Conscia nequicquam pereuntis in aequore fratris 
Fata repulsurus. Quis enim mutaverit umquam 
Ambages aevi, deductaque pensa Sororum, 
Et Iovis in solido Leges adamante notatas? 
Semineces oculos ubi sustulit alter ab alto; 
Ingeminat, suuccrre tuo: nec plura precari 
Lympha allapsa sinit, totumque ingurgitat inguen. 
Dulcis amor vitae rursus tentare coegit: 
Lichopinax : clama terras, mare, nubila, silvas. 
Lichopinax clamat terras, mare, nubila, silvas: 
In vanum. rapiunt surdi suspiria venti. 
Quod superest, mollem tumulum placidumque Charontem  
(Unde etenim naulum daret?) et mitem AEacon optat 
Eminus, et stridet carmen miserabile lessi. 
Quale parens gemit Alcyone, cum pendula ramis 
Pignora decussit Boreas, nidosque loquaceis 
Mersit aquis. toto responsant litore questus. 
Aut quali Heliades super Eridanum fumantem 
Fraternam flevere necem: pulchrae ante puellae, 
Nunc deploratae tam longo tempore silvae. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; supinatus (nam totum Scylla procellis 
Verberat impactum) converso ad sidera rostro 
Psicharpax . animamque trahit, dentesque supremo 
Frigore collisos, in talia murmura pulsat. 
Si qua Deos tangit pietas, Astraeaque vivit, 
Castigatque Reum torto Rhamnusia plumbo: 
Et te poena manet Physignathe , nec Rhadamanthi  
Effugies uncum. Sunt et sua Taenara Ranis, 
Neptunus que alius Stygio terrore verendus: 
Ad quem nunc propero, et deceptos affero maneis. 
Te Rota, te Vultur, refugo te Tantalus horto 
Exspectat: Saxumque tua cervice recumbet  
Sisyphium , et quidquid Furiae coxere nefandum. 
Haud equidem fortis. si Martem in pectore gestas, 
Et caedes, et pugna placet; gladiator arenam 
Stravisses, nostri vires sensure lacerti. 
Proditor es. iusto fuerant stringenda duello 
Cominus arma tibi, multoque exercita palo: 
Spectasses in Mure Marem. tamen ultor ab astris 
Imminet, et nostram placabit Iuppiter umbram. 
Ultima vox. animam dein singulavit in undas 
Flaccidus: obriguitque gelu deforme cadaver; 
Ingressamque oculos velavit palpebra noctem; 
Tempore quo, prima caligine subditus Orbis 
Induitur, fessumque dolet discedere solem. 
&lt;/poem&gt;

==Liber II. Panoplia utriusque exercitus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. INterea certam tristi de funere famam 
Lichopinax affert, et amaro murmure proflat 
Quod loquitur, furor est: omnes sunt classica voces. 
Extemplo concussi animi: spirantque calores 
Vindictae, Natoque pater praeludit inulto. 
Troxartes fuit. hic Genitor Psicharpagos ardens 
Intumuit tragica plus quam regaliter ira. 
Non secus ac Tigris surreptis fetibus orba 
Accubat ingenti saxo, furiosaque luctu, 
Ac sparsa in virides maculas ruere ardet, et amens 
Nescit, cui ruat; aut qua se vertigine Parthus  
Abstulerit praedator eques: iamque arvara pinae 
Incusat cursu et silvas; frustraque repletis 
Uberibus pulsat. tremit omni valle Niphates . 
Tantus paene dolor Mauri patris. ille tremendus. 
Dum noctem excubiis trahit infestisque querelis; 
Insomnis geminas, quas Mures credidit, Ursas 
Tardius Arcturi solito sua plaustra moventis, 
Auxiliumque, et opes, et robur, et arma rogavit. 
Vos nostra de gente sati: quibus inter amoena 
Sidera concessum est Fratrum spectare labores 
Absque metu. neque enim summos irrumpet in axes, 
Vestraque vastabit Quadrupes carecta panurgus . 
At nos nunc alios maneis sentimus et hostes. 
O! date calcandas pedibus, date sternere Ranas. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Postera lux nebulas nondum dimoverat atras. 
Et iam turba coit. veniunt uno agmine cives: 
Et circumscripti, Lichenore Consule, Patres 
Musulmannigenae? barba venerabilis aetas. 
Longa Senatorum series. Subsellia Consul 
Occupat, in gradibus numerus servatur et ordo. 
Troxarten , qui rarus honor, fert urna curulis; 
Urna vetus, redolens vinum, vappamque sequacem. 
Prae foribus lictor pronus; cui parva securis, 
Arrosi fasces: periit. qui roserat, ense, 
Artophagi frater. correxit gratia poenam: 
Nam vivus tumulandus erat: potuitque mereri 
Supplicium maius, quam praedo cannabe dignus. 
Namque olim fuerat furca laqueisque trahendus: 
Rustica quod Baucis testatur, et ipse Philemon , 
Noti Dis homines. in quorum paupere censu 
Saepe est grassatus, baccasque atque intiba solus 
Abstulit, et dulci lactis se proluit haustu. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Atratus Genitor princeps sic inchoat ore. 
Quod, Socii, Fatum, vel Erynnis ventilat angueis? 
Quis movet AElurus succensam sulphure caudam? 
Omnibus opprobriis petimur. Conspirat iniquis 
Et fruitur Fortuna dolis, petulansque furorem 
Exercet, totumque parat subvertere regnum. 
Quid non saevitiae reperit mortisque libido 
In nostrum truculenta caput! qua Daedalus arte 
(Ingenium crudele!) novus fabricaverit arcam 
Sarcophago similem, scitis; congestaque crebro 
Funera testantur. Labyrintho peior et omni 
Carcere; quos semel inclusit, dimittere nescit. 
Persephones Specus est. non illa Theseus ullus, 
Non Ariadna suum valet extricare Maritum. 
Tanta mali rabies. Phalarim mallemus et ignem, 
AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco, 
Iusta queror. cum me triplici Lucina parentem 
Fecisset sobole, spe tanti Nominis una: 
Orbavit penitus sterilem Libitina senectam. 
Infregit primi iugulum turpissima Nati 
Alecto: cuius tenuem vel nominis umbram 
Est nobis memorare nefas, et prisca parentum 
Relligio prohibet. nimium feralis Hyaena: 
Saevior hiberno Borea, velocior Euro, 
Asperior salebris, astutior aucupe tecto, 
Tigride mobilior, torrente rapacior Hebro , 
Durior et scopulis, et feta immanior ursa: 
(Intremuere omnes) Catus est (iterum intremuere) 
Alter dum capreas pendenteis figere quaerit, 
Incidit in foveam; quam quisquis struxerit, opto: 
Ut tellus illi pedibus super ima dehiscat. 
Ultimus occubuit mediis, (ah! ultimus) undis. 
Undis: cui siccam debebant Numina mortem. 
Mortem: cui longam spondebant stamina vitam, 
Obruor inferiis. luctus exquirite caussas; 
Si forsan Graio Felis seimone locuta: 
Si pluit aut caepis, aut, quod pudet edere, Ranis. 
An caelum barbaque minax pallente Cometes 
Dirum portendit nobis quoque Muribus omen? 
Quidquid id est, sentimus onus; stellamque nocentem 
Saturni , Martisque rubram, metuenda Dynastis 
Sidera. Psicharpax indigna fraude subactus 
Oppetiit. quis iam micas furabitur alter? 
Ille meam ac vestram poterat nutrire sagina 
Canitiem, parvoque annonam ducere sumptu. 
Nunc et sacra fames squalentibus imminet antris, 
Et macies primos occidet torrida Mures. 
Scilicet has clades semper patiemur inulti? 
Arma, quid ambigimus? coniunctis viribus arma, 
Arma decet tandem iusto praeferre dolori; 
Iuraque Naturae ferro convulsa tueri. 
Dixit, et ingenti persuasit proelia saltu. 
Sic cernes torvas etiam ad certamina matres, 
A bove, quae timidae steterant, maiore moveri. 
Haerebant fixis pedibus prius arma minari 
Non ausae: neque enim firmarunt cornua densis 
Stragibus et truncis, aut protrivere tot hostes, 
Quot senior. qui si notis depulsus ab arvis 
Erepto vitulo, secum sua bella peracta 
Ruminet, et totiens Rivalis vulnera caesi: 
Tunc quoque se taurum meminit. ferus ergo cruentum 
Mugit, et excitum praecurrit et instruit agmen. 
Pascua tota sonant, et tota armenta sequuntur. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Exin quisque domum. Leges: ut signa parati 
Exspectent, ubi se bis laverit aequore Phoebus . 
Ut sica potius, qui mos sollemnis Iberae  
Militiae, telisque latus brevioribus arment; 
Quam longo mucrone, vel aerisona rhomphaea: 
Ut iuncti pugnent, ut tessera certa petatur: 
Cautibus ut gladios acuant, ut corpora curent. 
Promisere animos, fremitumque reciprocat Echo 
Camporum, et totae resonant ad classica silvae. 
Discedunt: qualis remeans Gaetula per arva 
It leo: cui catulum Garamas e rupe propinqua 
Sustulit. ille furens iam nunc incurrere malit 
Absenti, totaque fame descendere in armos, 
Rimatur nemus interea, siccasque cruore 
Delambit fauces: nam sola strage futura 
Pascitur, et valide conceptas digerit iras. 
Paullo aliter pygmaea phalanx. quamquam ipsa videri, 
Non pygmaea velit; sed fratribus aemula Phlegrae . 
Olim etiam timidi fulmen meritura Tonantis. 
 
&lt;b&gt;Diripiunt &lt;/b&gt; noctu cellas, spoliisque potiti 
Sese armant. verrunt hypogaea, hypocausta, culinas. 
O! quoties tacitis Dea lapsibus obvia Somno 
Luna, suo postquam praedones vidit ab axe 
Scrutari Sanctosque Lares , Arasque Focosque: 
Substitit, et patulae caput acclinata fenestrae, 
Tantum non claros concusso splene cachinnos 
Edidit, et pronam commovit pondere bigam, 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Tertia discussis tenebris Aurora levabat 
Purpureas nubes: totiens mutavit habenas 
Hesperus; atque ignara sibi contrarius astra 
Mutato decepit equo, solemque reduxit
Phosphorus, et dulceis implevit lumine fraudes. 
Hinc ubi rauca ciens turmas, Titane reverso; 
Insonuit tuba, perque cavas vox edita valleis: 
Tum cunctis arsere animi, vivusque per armos 
Impetus, inque uno sescenti pectore Martes . 
 
&lt;b&gt;Castra &lt;/b&gt; locant, ubi putre solum scrobs arida laxat: 
Aut si quod collis tergo pendente levati 
Molle supercilium secreta cubilia praebet. 
Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis 
Intra orbem. cataphracti alii dant agmina circum, 
Induti squamas Allecum semesarum 
(Armatura gravis, Siculisque excusa caminis) 
Folliculis alii, vacuoque legumine velant, 
Impediuntque pedes. alii vestigia figunt 
Ut Lapithae Fauni que; et se iumenta lupatis 
Circumagunt, equitesque et equos poppysmate mulcent. 
Ocrea ducta fabis, bellis in cruribus haeret. 
Calcar honos. alio stimulo non indiget altae 
Laudis amans Sonipes, et qui se protinus ipsum 
Cursurus fodicat. Mures bellantur honori. 
Primorum assultu poplitum diffinditur aer. 
In partem extremam moles erecta recumbit. 
Hinn it ager: plaudunt acies, quatit ungula campum. 
Dant gladios tepidis virgulta erepta favillis: 
Lucidaque in clipeos sinuantur cornua fractae 
Laternae, saevumque micant umbone rotundo. 
Arx capitis munita riget. micat ardua cassis, 
Cassae testa nucis. cristae vaga pluma columbae, 
Et septem crines rapti de funere Felis. 
Fundis pisa rotant Balearibus , horrida pisa: 
Quam longas Macedo solitus vibrare saristas; 
Tam parvas iaculantur acus; infectaque pingui 
Lardo peila linunt, ut Thrax sua tela veneno. 
Haec attrita nigras cogunt splendescere ad ollas! 
Non nocitura minus, quam iactum ancile per auras, 
Longaque taurinis excussa phalarica nervis. 
 
&lt;b&gt;Iamque &lt;/b&gt; adeo vexilla volant, lacerata vetustae 
Stamina lodicis, zephyro crispata remisso; 
Diversos errante sinus variantia tractu. 
Fluctuat aeria Catus exporrectus in unda, 
(Ludibrii genus!) et tuto per nubila saevit. 
Ingreditur Mures vitam indignata voluptas. 
Sic iuvenem, primus quem Martis anhelitus afflat, 
Quadrupedem rapiunt incensi naribus ignes 
In campos; unoque loco consistere nescit. 
Nunc hos, nunc illos sublato corpore gyros 
Arduus in scribit, crurumque volumina torquet 
In numerum: laudat Domitor, cursusque negatos 
Alitibus miratur equi: vix frena remisit, 
Et iam transmissa fossa Pharsalica rura 
Pervolat, aque tuba promissum flagitat hostem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus 
Imperium. ferret, Sociumque educeret enses. 
Ambitio, nimis acre malum, blandita tyrannis, 
Et plus quam civile nefas; dulcedine quanta 
Irritas animos, quae non et pectora versas? 
Dum Sceptrum sibi quisque rapit de plebe; coorta 
Seditio scindit vulgus: furor omnibus idem 
AEstuat, in mediis bacchantur iurgia castris. 
Ac nisi Caelicolum Rex subvertisset iniqua 
Consilia, ignotumque ducem prodire dedisset: 
In sua conversum, putri manantia tabo, 
Viscera strinxisset pubes Maurusia ferrum, 
Ultra Cadmaeae nociturum crimina messis. 
Artepibulus enim vetitis temerarius armis, 
Contemptore Deum caeso Meridarpage , fasces 
Spiciferos, trabeaeque nigrae speravit honorem, 
Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli 
Provocat; ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . 
Imperet hic, iugulum, Circo mea vota probante, 
Alterius qui tanget acu, certamine victor. 
Sit vulnus iudex. Magnus tamen Embasichytrus , 
Lichenor que, scelus sociis agitantibus obstant. 
Servate has vires, et non nisi Rana tremendas 
Sentiat: optati tristissima copia leti 
Iam dabitur: tunc has iras satiare licebit. 
Sic fati, avulsos hortantur iungere rostra. 
Illi indignantes, multumque obliqua tuentes, 
A Furiis alios scelerum servantur in usus. 
Intonuit subito laevum. tunc omnibus aures 
Arrectae: quem fata Ducem, quem destinet aether: 
Quidve loqui praegnans dignetur fulmine nubes. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Ecce Myocephalos inter sublimior unus 
Virgatus fusco sagulo, plenusque cruentae 
Felis odore recens maculoso ab Hylactore fusae 
Prosilit, atque istaec: Cives, ego vestra capessam, 
Si sinitis (neque enim nunc primum stringimus enses 
Vulnificos) ego bella geram, ventoque secundo 
Victrices upubas aquilarum more levabo. 
Sperandi caussas sedato audite tumultu. 
MAUSOLUS dicor; Coniunx ARIMISIA : Cares 
Reximus innumeros, olim super aethere noti. 
Postquam nos letum vita detrusit, uterque 
Versus in hanc vestram, servato nomine, formam 
Migramus: neque paenituit (Dis gratia) doni. 
Ante, sacro patrii insignes diadematis auro; 
Undanteis populi fluctu frenavimus urbes. 
Et me saepe quidem iam tum vexata tributis 
Omine non falso raptorem turba vocabat 
Argutum: ac vestrae non degenerare cohorti, 
Publica fama fuit, nocturnae conscia fraudis. 
Ut taceam, quo me luxu tumulaverit uxor: 
Quis mea non celebrat vates pendentia vivo 
Marmore surgentis miracula Mausolei ? 
Quis me laurigeris, dum mansit vita, trophaeis 
Clarior, hostileis evulsit saepius alas? 
Oceanum stravit tabulis, et monstra marina 
Funibus implicui, nymphasque ad litora traxi. 
A Puero vir eram. reliquorum bella sub AEmo 
Sudata, ut ludum contempsi, et militis umbram. 
Scivi artes: Thracum caestus, falcesque Geloni , 
Illyricos arcus: et magnae verbera fundae, 
Discumque Oebalium , volvendaque turbine gesa 
Audacis Galli. per tanta pericula si quid 
Creditur exstanti, iuvat experientia Martis . 
At vos in Ranas luctu suadente movetis. 
Ardua res! haerent in aquis: uligine densa 
Vallantur, clausosque lacus obsaepit arundo. 
In tuto pugnant, propriique in margine regni. 
Vestra peregrinis Bellona sedebit in arvis. 
Et genus et proavos, stirpemque animumque fidemque 
Prodigitis: caecum si non ductore perito 
Tentatis tranare vadum. contermina ponto 
Devergunt loca Glaucorum, vigilantibus apta 
Insidiis. cedunt declives undique ripae, 
Proturbantque gradus. quem vestrum aliquando lacuna 
Saltem parva tulit. Sed nos cava robora silvis 
Exscidimus quondam, et cuneis turbavimus aequor, 
Totius AEoliae flabris ad vela vocatis. 
Ingenteis potui contemnere navita phocas: 
Et timeam in caeno recubantem Borborocoeten ? 
Nimirum postquam bibimus de flumine Lethes , 
Tantarum nobis subiere oblivia rerum? 
Haud ita me Divi oderunt, et adhuc mihi nondum 
Excidit omnis homo: multumque his artubus Afri  
Clausimus, et nostro est in pectore Punicus astus. 
Aspicite hanc pellem, funusque informe, quod ausus 
Tollere ego: (exuvias ostendit Felis inaneis. 
Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri) 
Cum fetore suo iam terram aurasque gravaret: 
Sublatum miros rigidi thoracis in usus, 
Quo tectum aspicitis, nostro desculpsimus ense. 
Vestiat Herculeum nodato vellere corpus 
Bellua Massylis e saltibus obvia clavae: 
Stet victrix mea fama mihi. decernite tandem, 
Quantum indignari deceat. quid in otia luctum 
Solvimus, et dignas maribus male perdimus iras? 
Viribus utendum est, quoties Occasio tempus 
Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverti. 
Dum Ranae se fonte lavant, muscoque teguntur 
Securae, nostrosque metus in litore rident. 
Dum gliscunt proni magna ad discrimina sensus 
Iusto odio, squalorque recens horrore iuvatur: 
In morte et in arma Ducem descendere fas est. 
Discite fortunam. letique invadite amorem. 
Si qua est, in vestris haeret victoria nervis. 
 
&lt;b&gt;Assensere &lt;/b&gt; omnes. pedibusque choreumate moti. 
Applausere omnes. Clypeo Mausolus in altum 
(Quadra fuit) Sociorum humeris super ora levatus 
AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. 
Sic ultura scelus Paridis manus omnis Achivum, 
Vindicta flammante viros, convenerat olim: 
Iamque aderant magnis clipeatus montibus Aiax , 
Et gemini Atreidae , et nasus sapientis Ulyssei  
Et barba Antilochi : sed dux quaesitus Achilles . 
Hunc procul inventum submisit Deiodamia , 
Vastatorem Asiae, tanto gavisa marito. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti 
Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis 
Musculus ingenii, magno satus Embasichytro . 
Ille ubi Ranarum curvantia litora venit: 
Portenti species, alboque simillima Muri! 
Sive Explorator summa speculatus ab alga. 
Viderit atratas acies: seu proditor emptam 
Vendiderit mercede fidem: seu numine Divum 
Rumorem belli vulgaverit ipsa Megaera : 
Tyroglyphus Ranas omneis offendit in armis 
Sollicita servare suas indagine ripas, 
Obstupuit, seque et Mausolum , et castra perosus 
Suppressit cum voce gradum. ut si forte viator 
Hausturus fluvium, calcato gramine tectam 
Serpentem premat; et pressam pede viderit ore 
Linguam exsertantem, et fulgentia colla tumentem: 
Attonitus cedit retro, mortique propinquum 
Damnat iter. vultum exsanguem dementia versat. 
Haud aliter pallens iraque metuque biformi 
Iam relegebat iter. Sed enim stimulum addidit acrem 
Artophagus comes indignans: monuitque timore 
Expulso mandata novi deponere Regis. 
Ille: quid haeretis riparum in margine viles 
Abiectaeque animae? indictum bellum omnibus esto. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Commovit se tota palus a sedibus imis, 
Bisque refusarum colluxit sulcus aquarum. 
Accipio, Regnator ait Physignathus , omen, 
Bellandique modum. grates hoc ense rependam. 
Et vero facile est certamine vincere Mures: 
Qm nucibus ludunt, non sunt ad seria nati. 
Arma mihi infertis. quianam? Psicharpaga leto 
Demisi. quo teste nefas tam grande? natantem 
Deieci de puppe mea quis nostra coegit 
Marmora, et undantem temerare Palaemonis aulam? 
Decepi tenerum. tamne alba in corpore nigro 
Mens erat, ut liquidos speraret scindere fluctus? 
Non genitus Nasamone leo, non ungula Pardi 
Attentet; non Rhinoceros, natusque sepulcro 
Cinnameo Phoenix: et nempe hoc Musculus ausit? 
Quem parit ad risum facilis natura iocari. 
Si nescis: stabilis sunt haec divortia Mundi 
Distinctaeque vices. ex quo commercia rerum 
Saturni triplex Heres partitus in assem, 
Divisere sibi Fratres mare, Tartara , caelum, 
Sorte cuique data: scelus est violare Caducum 
Alterius. fixas accepit in aethere Stellas 
Primus; et erranteis cohibet statione Planetas. 
Neptuno famulantur aquae, dulcisque ministrat 
Cymodoce Phorci que chorus. tenet infera Pluto , 
Dives nocte sua. mundum quatit ille sepultum. 
At non aetherius saxo Deus elicit ulla. 
Flumina; nec madido Nereus ferit astra tridente; 
Imperiumve sibi Cereris Gener aequoris alti 
Arrogat, angusti contentus limite regni. 
Caetera, Sors eadem spatiis discriminat aequis. 
Aligerae volucres persulcant aera penna. 
Remige; Squamigeri pisces freta remige pinna, 
Psittacus in ponto, mullus tabescat in aura. 
Est genus amphibium quoddam terraque marique 
Assuetum; unde etiam ludit terraque marique. 
Nos sumus hoc: et quem viridi Crocodilon in ara 
Frugibus ac Sistris veneratur tinnula Memphis . 
At vapidi Mures, et noxia talpa colonis 
Immerguntur humo penitus, latitantque cavernis, 
Infernoque Iovi parent, et Felibus Orci . 
Quis Deus haec docuit? genitor famosus Apollo . 
Quisquis is est, crede auguriis. Oracula fibrae 
Et nostrae spirant: veniens sententia Delphis  
Haec in verba fluit Qui regna aliena lacessit, 
Extremum discrimen amat, nescitque decore 
Fortunam tractare suam sapientior odit. 
Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. 
Ne nostras igitur lymphas, neu litora radant 
Terrigenae; neu sustineant sine folle natare. 
Subtus habent Stygiis propiores manibus aedes, 
Caecum, immane, ingens, plenum bubonibus antrum: 
Si regnare volunt illa dominentur in aula. 
Disrumpi potuit sarcasmis talibus ictus 
Tyroglyphus moriens, pellemque exire nigrantem, 
Ac nisi Parca cutem, naturae provida, denso 
Stamine nevisset, nodosaque fila ligasset: 
Disrumpendus erat. Pergit Physignathus ingens; 
Sed quid ego indoctis haec inter proelia? vade 
Legate, inque vicem Mausolo haec dicta reporta: 
Advenio furere, et bellum bellare, quod optat. 
Invideo tantum, quod me prius ille vocarit. 
Sic fatus, capulum iunci quassavit acuti. 
Insequitur strepitus Sociorum, et in arma ruentum 
Clamor. aquae resonant, incisaque calcibus unda 
Spumat, et impulsis subsultant classica ripis. 
Qualiter ad diram Phoebei Amphionis Urbem, 
Dum iubet Aonii sceptris Etheoclea regni 
Cedere Tydides. vix hoc immugiit aulae: 
Iam totae infesto fremuerunt murmure Thebae . 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Egressi in turmas abeunt. Physignathus alto 
Editus in solio, quod praebent vimina, censet. 
Malvarum foliis muniti crura, orichalco 
Betarum reliquum defendunt corpus: in usum 
Scutorum aptatur contortis brassica nodis. 
Altius erigitur iuncus. fit cochlea cassis. 
Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti  
Altisonans: quemque extremo Gradivus ab AEmo 
Audiit, et iacta signum dedit eminus hasta, 
Mavors Getici culmen subsidis ad Hebri , 
Et reficis fessos secto Diomede iugales: 
Seu Rhodopen glaciandus amas, interque puellas 
Peltigeras (sunt et nobis tua cognita furta) 
Partiris spolia, aut crustas de Strymone trudis. 
Adsis, et nostrae cupias sudare phalangi. 
Auspiciis armare tuis immania vota 
Poscimus, haud iniusta tamen: da sternere Mures. 
Nam te saepe dolos meditantem nocte serena, 
Ne notet obsessus, strepitu maiore iuvamus. 
Da vires, da tela pater, bellumque secunda. 
Talibus Hypsiboas Tubicen de more creatus. 
Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab ortu. 
Non audita procul de nube tonitrua vincant, 
Nec percussa freto rabidum latrante Malea . 
&lt;/poem&gt;
==Liber III. Iovis , divumque concilium.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. VIdit utramque aciem iam dudum e cardine Mundi 
Caelicolum Sator! et multo se numine torquens 
Acciri iubet armorum bellique potentem. 
Vade, age, Cyllenee, apta talaria plantis: 
Sumpta cum petaso virga, per nubila lapsus, 
Fratrem quaere tuum, gelidum delatus in Hebrum . 
Protinus ima petit Deus, et videt amne lavari 
Sanguineo Martem , mersosque evolvere truncos. 
Talis, ait, mihi vise Patrem. te summa Tonantis 
Iussa petunt. Secat ille viam, et luctatus in altum 
Protollit corpus, currumque ascendit ahenum 
Confestim. neque enim liceat mandata morari. 
Ante Pavor, post terga Dolor latus ambit utrumque 
Ferri densa seges coeunt examine misto 
Tum variae Mortes, tum strictis ensibus Irae. 
Ipse per obstanteis armato corpore nubes 
Fertur, et evincit lapidosos grandinis imbreis. 
In galeam quoties rectum iubar incidit aethrae: 
Fulgurat, et nitido Soli sua tela remittit. 
Qui sic ante Iovem praesens: heic Iuppiter adsto, 
Quem quaeris. quid enim mandas? vacuabo profunda 
Imperia: osque tuum, fiet manus ista, nec ullus 
(Scis tamen ipse) tibi tam prono numine servit. 
Rex Superum alloquitur. Sic nempe assurge. Patremque 
Disce tuum. iam expone, novus quis miles in Orbe 
Se tibi devoveat viden, ut numerosus ab undis 
Batrachus; ut campos late diffusus obumbret 
Musculus; et sese cubitis tribus altior exstet. 
Tune implevisti solitis haec pectora flammis, 
Anne Soror? Tristem vox improvisa Gradivum  
Perculerat; quaerique aliquid tam vile pudebat. 
Nam dignum sperabat opus: nova Pergama fundo 
Vertenda, et solo structos Amphione muros. 
Talis enim, talis clades et fama deceret. 
Ergo Iovem nimio vesanum nectare credit: 
Infremuitque sono: quibus, ohe gloria! fungis: 
Praeficimur: si bella iubes; sint digna relatu, 
Sint Patre digna meo. ne proelia, deprecor, ista 
Vel Tiberis norit, vel turbidus audiat Ister . 
Ante quidem Mures vidi, Ranaeque vocanti 
Annuimus. mirabar ego, quis primus in iras 
Putre genus tantas, ignaro Marte , dedisset. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Vix ea: cum risu Genitor prorupit aperto: 
Seque coruscantis Nati complexibus ingentem 
Infudit rigidis quamquam haud illaesus ab armis; 
(Quippe umbone ardens et duro filius aere) 
Haec acies, inquit, nostra est: ego Iuppiter auctor 
Incussi stimulos. sat dira novalia Cadmi  
Sustinui, aerisonam segetem deflente colono. 
Sat Thebis , Argis que datum, trucibusque Mycenis. 
Iamque etiam nimium lacrimarum ac sanguinis hausit 
Effusi, tellus manantibus ebria rivis. 
Et piget, et taedet detrusos corpore maneis  
In totiens alios artus transferre, modumque 
Addere crescendi. Tandem placet edere bella, 
Quae squalore suo prosint mortalibus aegris. 
Erudiant Orbem. sine nunc, sine ludrica certet 
Turba, capax leti, sed iniqui criminis expers. 
Magna catenatis innectant vulnera sulcis 
Ignari, rumpantque nigris mucronibus ora: 
Dum se non homines feriant, truncandaque dextra 
Induerit iugulo Patris, extractumque cruorem 
Sparserit in postes. modo nos Titania pubes 
Non iterum incestet, captivaque sidera calcet. 
Anne novum bellorum uterum fecunda minatur 
Oedipodis coniunx , et crimina proicit astris 
Ex gnati suscepta toro? quod vidimus olim, 
Damnavitque sui genitrix Iocasta mariti. 
Par illud, diri quae non movere Nepotes 
Proelia? servarunt odia ipso in funere, saevi 
Ad tumulos, et ad usque rogum, supremaque busta. 
Stet fixum dein bella veto, quibus Orbis abusus 
In sua damna ruit, totumque implevit Avernum  
Stragibus, et nimiis lassatus Portitor umbris 
Integra transmisit Lethaeae saecula ripae. 
Sin iterum dabitur Dircaeo cernere campo 
Prodigium Veneris sese regerentis in ortum, 
Materno in thalamo recubans; aut cena Thyestae  
Altera terruerit solem: mea sidera testor: 
Non ego, non tantum torquebo fulminis alas: 
Aut telis, Gradive , tuis ulciscar amores: 
Sed Liparam, atque ipsos Aetnae vibrabo caminos, 
Meque super. Mars alta trahens suspiria ab imo 
Pectore (bellorum namque illum cura remordet) 
Ingemit, et tali vocem clangore resolvit. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Reddo tubas, reddo arma tibi mihi barbita sumam 
Posthac et calathos, pigrique trapeta Lyaei : 
Et quia tela vetor; telas urgebo, columque; 
Fractaque pensa geram; iactoque per aera thyrso 
Cum thyasis fugiam, saevo stimulatus amore. 
Pulcher ego Mars sum: colimur, numenque putamur 
Scilicet, et nostris submittitur ensibus Orbis. 
Si populos aeterna quies amplexa coronet, 
Quid vivo? an satis est Mures collidere Ranis? 
Pro caeli terraeque pudor! (pallebat, et altum 
Sed torvum ridens inter lamenta fremebat) 
Qui rapuere Noti promissa? oblivia carpunt 
Te quoque? mandabas: I Mars sate sanguine nostro 
In Scythiam , nec iusta time. tibi stringere ferrum, 
Tyrrhenas que tubas, tempestatesque cruentas, 
Et mortes et bella dabo. regat ille disertum 
Florentemque chorum Musis addictus et hortis; 
Ille nemus vitesque colat, vel flumina frenet: 
Armorum tu iura tene, rebusque secundis 
Adverte implacidos vultus; ne mollior aetas 
Torpeat, et luxus vitiis effeminet Orbem. 
Nec disside: Viros dabimus, Sponsosque Dearum 
Horrendos, qui te ferro flammaque iuvabunt. 
Pace tua (belloque meo) si dicere fas est: 
Fictum per Stygiae iurasti stagna paludis. 
Namque ubi nunc Cadmaea Phalanx, et natus in herba 
Miles, qui totiens nos spe luctavit inani? 
Cum quererer nostrae dispendia sortis iniqua, 
Sic solatus eras. o quae tibi praemia surgent, 
Qui virtutis honos! cum parturientibus arvis 
Distendet legio glebas, clypeique recluso 
Incipient vernare solo. rumpentur ahenis 
Germinibus sulci, subitas seges exseret hastas, 
Aspectu metuenda suo, de semine dentis. 
Vidi equidem, placuitque mihi. sic cresce, precabar, 
Sic multum me plena tume sublimis arista. 
Vix ea fatus eram: cum formidabile campus 
Intonat, inque manus subitas se spica resolvit. 
Ac si una natus tubicen turmale dedisset 
Exitio signum; messis se messuit ipsam. 
Disclusae resonant galeae: super aequore toto 
Intercisa crepant ferratis funera culmis. 
Arboream sobolem tamen altera protulit aetas, 
Infantesque viros sursum Dodona levavit, 
Non fecunda diu. Platanus mox mollia coepit 
Pignora, et imbelles tellus proferre myricas. 
Magno animo aequaleis artus, et digna videri 
Corpora conspexi rursus, viresque recepi: 
Cum fetus grandaeva suos, hirsutaque duri 
Coniugis effudit catulos in montibus uxor. 
Absque metu turbam illa suam, quam ventre ferebat, 
Ostendit Mundo: nec ad hoc Lucina vocata est 
Incaulam, ut tali parituram mole levaret. 
Non admota fuit lactentibus amphora mammae! 
Sed glaciem didicere pati, glandisque medullam 
Decussae: nisi cum nostro fors fidere mater 
Lautior intrivit mananteis uberis offas. 
Hinc virtus solidata stetit; nutrita que veri 
Militis excrevit firmatis gloria nervis. 
Gnatos maioreis coliphia querna replebant. 
Tota fames uno pendebat ab ilicis ictu: 
Lassatisque cibi stridore molaribus, ausi 
Laetum aliquid, casulae colluctabantur in umbra. 
Turgida digestas ructarunt guttura baccas. 
Post faciles somnos in apertis frondibus, aut in 
Pellibus Hyrcanis , flanteisque ad proelia ronchos, 
Corneus horum aliquis, soli conversus Eoo  
Diduxit scopulos, collo tenus abditus antris. 
Sub noctem, in valles instar torrentis ab alto 
Culmine decurrit. reducem manifesta ferebant 
Signa, sub axillis spirantes eminus alae. 
Hoc hominum genere, et tantis mea bella gerebam 
Auspiciis: donec successit inertior aetas, 
Substituens Psyllos habituque animoque pusillos; 
Myrmidones : gentem, quae dum cohibetur in arcto. 
Ut stipula in flammis crepitat: risumque furore 
Provocat, ungue gruis vacuas rapienda per auras. 
Huc mea devenit laudata potentia quondam. 
At tu etiam Ranas nunc vis mihi iungere; Ranas! 
Et mures mandas in campum educere, Mures! 
Quos dabimus superis ludos? quae fabula fiam: 
Iussisses si cogere apes, quia numen in illis 
Est aliquod, Regumque licet cognoscere mentem: 
Forsitan huic uni poteram vigilare labori. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Talia Mars : tali fuit illum voce secutus 
Iuppiter . o nimium noster, reliquisque tremende 
Caelicolis ; qui te tantum per seria ducis. 
Non ego perpetuis Bellum cohibebo catenis. 
Ut rebare, tuum: vel Iani clausa tenebo 
Limina. nonne vides, qualem tibi Romulus urbem 
Struxerit? haec toto late dominabitur Orbe, 
Tuque simul. Britonum terras ignotaque nautis 
AEquora, et extremam Thulen Calpen que subibis. 
Longa Ducum series talum tua castra sequetur. 
Displicuere tibi Serranus , Brutus , et ingens 
Fabricius , pugnansque mea pro rupe Camillus? 
Mutius in flamma, Cocles que in ponte reciso? 
Aemilius sibi bis geminus, ter Horatius unus? 
Et Curius , qui messor eques, trabeatus arator? 
Contemptorque Afri , sacraque in morte superbus 
Regulus, et dives Paupertas nobilis Anci ? 
Hos, puto, laudasti. sicut cum Claelia Virgo 
Per medium fluvii tractum captiva natavit: 
Castaque confodit calidum Lucretia pectus, 
Vindex ipsa sui. vidi exsultare, comasque 
Comere re, quando Consul de vomere raptus 
Induit ante boves chlamydem, et qua ligna cecidit, 
Percussit sonteis, torquataque colla securi. 
At non infractus cedet Cato talibus. Heros, 
Marcelli que truces, formidandique Metelli , 
Velocesque morae Fabii (do nomina rerum, 
Ne tantum dare verba putes) haec numina Romae  
Accedent falces, hastas, scabrique ligones 
Arma dabunt; verso pugnabunt sarcula ferro; 
Inque Thybri aeratae collident rostra carinae. 
Omnia nec mens est, nec fas expromere fata. 
Tunc tu nulla mihi dices convitia vultu 
Turbidus, et gladium raro vagina recondet. 
Crescet honor Ducibus, cristataque gloria peilis 
Efferet alta caput, laudemque in sanguine quaeret, 
Caesar erit, Pompeius erit. quid quaerimur ultra? 
Hos satis est cognosse Duces: quos nulla vetustas 
Obruet: in totum cum fama venerit aevum 
Et Gener et Socer, et fluvius Rubiconis , et audax 
Transitus, et mediam tumulans Pharsalia Romam . 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. An te plura iuvant? Europae filia nostrae 
Divitiis felix, et Agenoris aurea Neptis: 
Torva genas, quae nunc vario se nomine vestit. 
In silvis interque feras assueta vagari; 
Tunc habitura tamen constans Germania nomen, 
O quibus! o quantis frangetur adultera bellis. 
Regna cadent: excelsa ruent: depressa ferentur 
Altius. occumbet multis caelum omne: gravabit 
Tellurem sanguis, ponto miscebitur aether. 
Nempe quot ipse parens Rhenus vomet arma bicornis 
Assurgens alte: fraterque binominis Ister , 
(Quippe et Danubius nascente vocabitur unda) 
Pandere cuncta tibi vereor portenta malorum, 
Quae Furiae per castra serent, inopinaque crescent. 
Cum glebae steriles incultaque terra iacebit 
Certatura Tagum Nilumque bibentibus arvis. 
Sub galeis AEtas omnis sudabit, et annos 
Ornabit spoliis, et ad improvisa trahetur 
Tympana. Subsident emotis oppida portis: 
Et quae suspensus vicinae nubibus arces 
Haerebant instar scopuli; sua claustra stupebunt 
Convelli. Quas non artes Gens illa modosve 
Inveniet, quibus expugnet! Salmonea cernes 
Non unum, nostrum fulmen currusque sonanteis 
Qui referat: patiarque libens iaculabile sulphur 
Flammato sparget tractu tonitrale metallum. 
Tot credas bellare Ioves . circumfluus aer 
Diruet incensus subito, laxataque findet 
Machina, et evertet nutanteis turribus urbes. 
Inter quas unam si tu quoque, Nate, videres 
Fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. 
 
&lt;b&gt;O &lt;/b&gt; quid agis, Virgo thalamum violare parata, 
Fide Seni, qui te dictis castigat amicis. 
Sic tibi dilecto vives servata Marito; 
Non aliter: nam si pergis contemnere veri 
Amplexum Sponsi, peregrinaque basia praefers: 
Bellona ultrices attollet pronuba taedas. 
De Sene, cui mallem miseran dam fidere Nympham , 
Pauca tene. Vix ullus erit, quem sistere possis, 
Quem conferre velis. Virtuti immania vota 
Iam Iuvenis faciet, ferroque inflectet olivam. 
Afra sitis, Rhodopea fames, Alemannica bella 
Maiorem pascent. censebitur una voluptas, 
Duratas sulcare nives, ex casside frigus 
Lambere, et hibernis gelidam sub pellibus Arcton 
Aspicere, ut ponto mergi tardata repugnet. 
Hic nec ab eventu pendebit strenuus; et cum 
Ferrea bis septem consumpserit ordine lustra, 
Ipse sibi suus augur erit, plenusque triumphis 
Campo decedet. per cuius Nomen et Umbram 
Posteritas iurare volet. sed et alter, et alter, 
Contendent aequare Ducem. seu Cimber aperta 
Regali Tritone ferox prorumpet in arma: 
Seu qui falcatis renovabit monstra quadrigis, 
Non nisi calcato positurus Caesare ferrum: 
Seu qui stante potens sua stagna Aquilone secabit 
Victor, et ingentem propellet ab aequore classem. 
Ille valebit equis remisque, et stragibus Orbis 
Collapsi utetur: docilis larvasque minasque 
Spargere, et ignavam promissis tundere plebem: 
Virginis auspicium calvae studiosus utraque 
Observare manu, vultu ridere doloso; 
Dum propior patriae, aeque admotus ad ubera Regni. 
Armatis precibus Germanum emulgeat aurum. 
Finio. quae Fato volvente sequentur, ab istis 
Qualia nunc tecum soror admolitur in Hebro , 
Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: 
Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, 
Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. 
( Mavors ingenti diduxit labra cachinno: 
Malles plorantem, tantus fuit horror in illo) 
Quo sensu aspicies, Fili, tot funera passim 
Sparsa iacere solo? quantum bibet alta cruoris 
Fraxinus? affixas quot non tua lancea calvas 
In nubes porrecta geret? refer ergo quietam 
In melius mentem, et placide nostrum accipe ludum: 
Dum narrata tibi decerpat proelia tempus: 
Interea dabimus belli praesaga futuri 
Hos, simulacra, Neoptolemos : non apta ferendis 
Corpora vulneribus, tamen antra Lacusque loquentur 
Quid factura hominum scelerata nocentius aula, 
Munitumque Nefas residens in turribus altis. 
Tristia Spynx inventa parat. quae Musculus armis; 
Haec et homo bellator aget, peioraque magni 
Larvata facie statuent exempla tyranni. 
Nil sine consilio est. Ranarum in tergore fata 
Portantur, cladisque ingens aenigma recumbit. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. De genibus Mavors , sed enim mox surgere iussus 
Grates laetus agit; placataque fulmina Patris 
Lambit, et assiduum Brontem promittit in Aetna , 
Immiscetque preces: si non aversa tibi mens; 
Huc quoque conveniant nostrae, tua cura, sorores. 
Annuit: et Maia genitus mox fertur in Idam . 
Cyprum que, Cnidiasque arces, et Maenala Luco 
Aemula Taygeti , vicinaque fana Cybelli . 
Quaeque gemelliparo nova claruit Insula partu. 
Accitique omnes Divi. Latonia Cervis 
Invehitur, serpente Ceres, Tritonia curru 
Quadriiugo: Bromius geminis cum lyncibus intrat; 
Cum Phrygibus Superum Mater Turrita iubatis. 
Candenteis Erycina regit sublimis olores. 
At pedes, et nullo Tirynthius appulit ingens  
Vectus equo, pompae et luxus pertaesus inanis. 
Villosus partem spatiosi tergoris implet 
Fulva pelle leo. quercu fulcitur adusta. 
Ipse secat medias, sectasque viriliter auras 
Calcat, et ingenti duplicat vestigia passu 
Immodicus. nondum decimum promovit ab Oeta; 
Iam reliquis vicinus adest, Matremque salutat. 
Conseruere manus; tremuitque a pondere nubes 
Insiliente Dei. manifesta pericula casus 
Mulciber expavit, sapiens a vulnere primo. 
Et placuit Fabri timor omnibus. unica Iuno  
(Caussa later) se Concilio subtraxit. ab arcu 
Quod suspensa suo, cum fletu nuntiat Iris. 
Adsunt et Fluvii: quorum ne absentia terris 
Obsit, et arentes discedant pulvere ripae; 
Nympha trahit fontes, urnamque vicaria volvit. 
Primi aderant Venti. tamen hos reverentia cogit 
Postremos fieri. qui, cum turmalibus aethram 
Perfurerent flabris, immansuetoque susurro 
Atria complerent; Iove solum hiscente steterunt. 
Occlusisque manu presserunt sibila labris 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Tunc sic Omnipotens ; o noctro effusa cerebro 
Progenies: (veneratur eum, decuitque minorem 
Poplitibus fieri, et demissam accedere terrae) 
Cernis, (et ostendit) quantus se exercitus arvis 
Inferat. armorum campus repletur ab umbra. 
Auxilio dignata tuo lectissima bello 
Pectora, praetenta Mures defende Medusa . 
Nam virides Ranas Praeses Latona iuvabit. 
Da specimen, quod sis nostro de vertice nata. 
Et dabo, Pallas ait: neque enim parebo monenti. 
Scilicet hanc mundi faecem Patrona tuebor 
Hostes Diva meos? mea qui Delubra pererrant 
Semper, et incestis deformia sordibus implent. 
Quid? quod Erythraeis pretiosa monilia conchis, 
Sertaque sacrilego morsu decerpta profanent. 
Quid? quod ab aetheria flagrantem Lampade Succum 
Meque bibant, roremque sacrum pallentis olivae. 
Quid? quod in augusti caelestia serica Pepli, 
Nostra picta manu, rabies male sana nocendi 
Impulerit, totamque, (nefas) corruperit artem. 
Mitius, ut flavae numen regale Minervae  
Inter Mygdonias contempserit una puellas, 
Corpore suspenso damnata furoris Arachna . 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Haec effata, simul Peplum mirabile monstrat 
Ambesum. quae bruta fames intacta reliquit; 
Sunt testes artis, sunt argumenta decoris. 
Ipsae relliquiae laudem nomenque merentur. 
Ingenium posuit formas, solertia filum, 
Materiam dispensat acus, variatque figuras. 
Omnia vel vivunt, vel sunt mendacia vitae. 
Vera putes, sed ficta placent simulantia verum. 
Summa: Trophaea Iovis , statuit quae plurima Mundo: 
Nondum fuscus erat prima lanugine malas 
Sub genitrice Rhea , nec adhuc iuvenile vagatus; 
Iam propriora polo sensit discrimina, Patri 
Ereptus. tinnit Corybas , suaque aera fatigat, 
Saturno natum sene praetereunte puellum. 
Et vere vagit puer, et sua Cymbala vere 
Curetes quatiunt, tamquam si sentiat auris. 
Iuppiter in Latio dormit, placidamque quietem 
Quam dedit haec tellus, meliori munere pensat. 
In fruges fecundat humum, Cererem que maritat 
Lenaeo non ulla manus tam fallere docta, 
Tamque minus, teretes digitos felicius egit 
In tramam ardenteis cupias decerpere gemmas: 
Usque adeo maturat acus. mustumque propinat 
Ante diem. niveo vincit candore ligustra 
Synthesis: alternis sublucet purpura filis. 
Iurares spirare crocum; vaccinia nigro, 
Et violas humileis, violae pallore notari. 
Concipit et linum Zephyros. nascentibus herbis 
Permistae serpunt hederae: coniungitur ulmo 
Foederibus textis e lana pendula vitis. 
Qua flavum trahitur filum, flavissima messis 
Insequitur: qua sanguineum vindemia labris 
Spumat, et in Phrygiam procumbunt orgia telam. 
Addidit et fontes, qui passim in sindone sudant, 
Bullit ab argento trepidatque argentea lympha, 
Sparsaque deducti percurrunt carbasa rivi. 
Addidit et certis distincta Elementa corymbis, 
Sopito famulata Iovi , et mulcentia somnum. 
Nec confusa iacent: Naturae cernitur ordo. 
Terra stat, Unda fluit, ineat aer. emicat Ignis. 
Terra pedes tangit, pectus circumfluit Unda; 
Per nares aer meat, et capite emicat Ignis. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Parte alia Veli descripserat horrida bella 
Centimanum, et longe Inarimen super aethera iactam. 
Se quoque pugnantem, durantemque Aegide vultus 
Marmoreos. Petulans et commeritus laqueum Mus 
Hoc ipsum foedavit Opus, rositque maligno 
Dente tenax: periit lusus felicis imago, 
Solaque divini superant emblemata limbi. 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, 
Anguipedes inter quondam summosque Gigantes  
Principis hic alio Frandildus nomine dictus, 
Semideus, postquam Iovis est susceptus in aulam: 
Ambitione sacra flagrantia fervidus arma 
Corripuit, totum debellaturus Olympum . 
Sed cum iam fureret traheretque in vincula stellas: 
Excidit infelix, immanibus excidit ausis. 
Et frustra stolidos implevit numine fastus. 
Quippe toro prostans, et se positurus in umbra 
Fraxineam incubuit Martis porrectus in hastam, 
Impiaque aeterno conclusit lumina somno. 
Nec non et pretium qui formidabile pacti 
Iurarunt commune nefas, tumidumque Mimantem  
Porphyriumque trucem, natumque Damastora Caco ; 
Marcenteis epulis Socios nimioque Lyaeo , 
Nudati feriunt gladii, iugulosque resolvunt 
Incisos redit in phialas nutantiaque orbe 
Sigmata permistus scelerato sanguine Bacchus . 
A Satyris praeceps data funera fune trahuntur 
Contorto. caelum omne tonat, tellusque remugit 
Iam levior: respirat ager, perque avia silvae 
Iam secura canit Pastorum fistula Mopsum : 
Et sibi gratatur tutos Amaryllis amores. 
Omnia Palladius se tota Pallade pollex 
Fecit, et arguto glomeravit singula tactu. 
Quisque decens rerum color est. convivia fumant; 
Ex auro surgunt mensae. funduntur ab ostro 
Vitra, relucentes attollunt vasa smaragdi. 
Paene etiam fremitus caedentum auditur, et una 
Caesorum stridor. Perfossa cadavera fetent 
Tam nebulis pertusa, ut abesse notetur ab ore 
Spiritus, et paullo tamen ante fuisse sub ore. 
Hic discat mors ipsa mori. Sulcata cicatrix 
Eminet, et grandes buxo signantur hiatus. 
Florida qua summus clausit subtemina margo: 
Vivus adhuc, turgensque minis Frandilus et ira, 
Ut turpi macie curisque exesus anhelet, 
Ad iubar Imperii, radiato fingitur arcu; 
Mercurio responsa dare, et contemnere Divos. 
Caeruleo glandes oculi de stamine turgent. 
Nasus agit rhonchos. rugis fons abdita bysso 
Flaventi, barbaeque vapor diducitur atra. 
Caetera vastator Mus cernere texta negavit. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Talia dum cupido defixi lumine lustrant, 
Mirantur Divi; simul indignantur, et atros 
Musulmannigenas inversa cuspide damnant. 
Hosne ego defendam Virgo Tritonia reddit? 
Hosne ego? quam iacio, sese prius induet hasta 
In folia et frondes: atque hastam iecit in auras. 
Hunc uterum (monstratque Iovis caput) ipsa verendum 
Dedecorem! si tela tamen fatumque minaris: 
Eligo Gorgoneis Ranas umbrare cerastis . 
Ignosce: et Ranas odi. nam semper amantem 
Otia, cum somnum sub lauro fessa vocarem; 
Scilicet infestis a me pepulere querelis, 
Dixerat. extremas voces Latona probavit, 
Multa fremens super his: Lycidas quis nominat, inquit. 
Saltanteis in aquis, tantum ad convitia natos? 
AEstus erat, totumque Leo succenderat axem: 
Ardebant nimiis exusta caloribus arva, 
Nosque siti. gemino soboles portata lacerto, 
Ubera pulsabant tremulis siccata labellis; 
Desisto; narrare pudet. nil durius umquam 
Sensimus. hausturam latices vis rustica stagno 
Arcuit, et limo venam turbavit aquarum. 
Quid tale ausa fuit Niobe ? quam nostra peremit 
Filia post Natos, iusto damnavimus ore 
Barbara corda virum. saliat, trepidetque, vomatque 
Nunc licet, et clamet submersa palude caterva; 
Raucaque perpetuis consumat litibus aevum. 
At quam pulchra mihi vano Tegeaticus Ales 
Proelia promisit flatu? quid ad ista vocavit 
Dedecora? infami iuvat hoc exesse theatro. 
Illusae sumus. abscedo. abscessitque marinis 
Rupibus illapsa, et Delo se condidit alta. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Concussum est magno Superum genus omne tumultu: 
Obque eadem tacite certamina ludicra mussant. 
Iamque soror Phoebi , iam Phoebes frater , et angues 
AEgide concutiens, stimulos abitumque sub alto 
Corde volutabant, subituri moenia Cyrrhae . 
 
&lt;b&gt;Praecipue&lt;/b&gt; Venus , ut Mures in casside vidit, 
Non nisi dilectae pennas fixisse volucris 
Contemptu. teneros sensus testata decoris 
Fletibus, et crudum sic est affata Maritum. 
Ergo meae tantum galeis, ludibria belli, 
Affiguntur aves? tuque ad scelera ista silebis 
Saeve? (silebat enim) quin et saevissime rides? 
(Riserat) hoc merui mulcens post proelia fessum! 
Thrax ingrate mihi. si corvus et atra deesset 
Noctua: non quererer. nunc Cypria luditur ales. 
I tamen, et nostrum Coniunx ulciscere probrum. 
Mavors, seu simulans, seu vere percitus ensem 
Nudabat, iamiamque ruens in bella ruebat, 
Inflexus precibus. voto Saturnius obstat, 
Et Mures iugulare vetat: neque te decet, addit, 
Huc ferri rapidum, et vilis abscindere vitas. 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Vos porro sanguis meus, et formosa voluptas, 
Caelicolae: tuque alma magis Dictynna , decusque 
Phocidos intonsum Pataraee , et Filia nostri 
Sincipitis: quae bella parem, cur talia cogam; 
Accipite haec animis, altoque recondite sensu. 
Scitis, et in vestris etiamnum mentibus haeret 
Terrigenum furiale nefas, dira ausa Typhoei  
A pede convulsos vibrantis in aethera montes, 
Cum stetit Ossa super contorta nivalis Olympum , 
Quis non expavit? Pangaea volantia ruptis 
Vallibus, in nostram cecidissent paene Sororem. 
Machina tunc, sedesque Poli turbata: refugit 
Signifer: audivi in cunis vagire minora 
Sidera, et interitum non interitura timere. 
Fulmen erat dubium, nisi nostra rotasset in hostem 
Dextera, quem vinctum cohibet Trinacria ferro: 
Sudat ubi curvum caput ad sua membra retorquens. 
An reliquas memorem, quas magno pectore curas 
Interiore premo? quanto sudore cavemus, 
Ne leges Natura suas violata queratur! 
Iam fastum elido, iam torqueo pectus avarum: 
Iam caecas crucio fraudes, iramque retundo. 
Nunc caditin poenam poenae secura libido; 
Evertoque toros, et proscribendum Hymenaeum . 
Non unus de Matre nepos effunditur heres, 
Saepe sui Patris frater punire fatigor: 
Et pudor est, totiens pavefactum avertere solem. 
Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi 
Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: 
Disceret invidiam tumidis avellere votis; 
Et modico vilis contentus farre polentae, 
Mallet in exiguis pavisse mapalibus agnos. 
Est aliquid, summum Mundi, mihi credite, pondus, 
Ferre, nec oppositis frangi vel cedere Fatis. 
Secula donamus: coelestes volvimus orbes: 
Torquemus nimbos: fruges ubi sicca negarit 
Tellus, in dulceis uxorem solvimus imbres. 
Quod Ver molle rosis, Aestas cingatur aristis, 
Temperet immitem Brumam confinis Iacchus , 
Musto praela fremant: nostrum sunt omnia munus 
Num quisquam idcirco vel nos mortalis adorat? 
Vel colit obsequio supplex? periurat et odit, 
Imponit linum capiti, spoliatque corona 
Caesariem; raditque femur, si bractea fulget. 
In Fano dat tura, domi clam devovet Orco , 
Dira petunt, non casta satis, non digna mereri; 
Quaeque palam nollent Plebis constare Tribuno. 
Sunt, qui me fatuum credunt, minimumque Deorum, 
Insanumque vocant, quoties incanduit aether 
Ignibus abruptis. peccanti indulgeo? credunt 
Et surdum. tamquam Larvae sua vota dicarent, 
Sic colimur. qui nunc stat in alta Iuppiter ara; 
Urceus ante fuit, vel fragmen inutile pelvis. 
Parcitur argento. de vili ducimur aere. 
Quodque diu sonipes versavit in ore metallum, 
In nostram effigiem liquefit. primordia testor 
Elysiae Noctis: nisi me Natura rogasset, 
Ut regerem; pridem voluisse abs cedere caelo. 
 
&lt;b&gt;Atqui &lt;/b&gt; ego nunc seriem poenarum et vulnera verse 
Instigenda Reis. cogam. Iove digna, fateri 
Invenisse Iovem magni tormenta doloris. 
Sint Agros, Thebae que, ioci nunc seria restant. 
Excessit scelus omne modum: cum crimine crescat 
Vindictae mensura meae, seque impleat ipsam. 
Haec caussa adventus vestri, mea Pignora. quanta 
Supplicia exposcam praeterlabentibus annis; 
Quot mortes maneisque vagos: in imagine sola 
Cernetis Belli, quod Mus et Rana movebunt. 
Parva mora est: iam se accingunt, aptantque lacertos. 
Me dante hos animos; furiasque afflante sonoras. 
Quidquid eis diri eveniet; deducat in omen 
Posteritas, Fatumque vocet; credatque latere 
Tristius, atque oculis deflendum ex marmore caesis. 
Quod rationis inops patitur putredo; sequentis 
Umbra mali tantum est, et primae linea mortis. 
Queis animus putet: qui versat in ulcere mentem; 
Qui pecudum ritu vivit, cum pulchrius illis 
Sortitus lumen, se caelo extendere possit: 
Qui caprum in venis, bubonem in pectore nutrit: 
Qui fastu tumet, aut rapto lascivit in auro: 
Qui flatu violat stellas, et numina poscit 
Detrahere: illum, illum mala nota Gigantibus , illum 
Bella prement non visa prius, verique labores. 
Sancio; ne porro nostrae penetralia mentis 
Nudet, et excutiat quisquam sollertius Urnam; 
Sancio; ne absenti Latonae Tantalus ullus 
Quae statui, quaeque hac pugna durante videbit, 
Evulget. dignas dabit illa superbia poenas. 
Nunc agite, et curis placide super astra remissis; 
Dum veluti Praetor, Romani gaudia Circi, 
Do gladiatorum Ludos; Consulque cruento 
Amphitheatrales illustro Munere nubes: 
Pensilis Orchestrae cuneos insidite, dixit. 
Maiores sedere: Deum succincta minorum 
Turba stetit. Fluviorum humeris et grandibus urnis 
Aeolidae incubuere: iacet pars maxima retro. 
&lt;/poem&gt;

==Liber IV. Praelium et conflictus.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. IAmque remensus iter per vasta silentia noctis 
Tyroglyphus , reperit Mausolum forte severa 
Iura suis dantem, et timidum de tristibus actis, 
Culpantemque moras non iussa exspectat, ad arma 
Vociferans: date tela viri; Physignathus omnis 
Egreditur: scelus, arma parat: non aestimat aequum: 
Legatos temerat. date tela. erumpite castris. 
Erumpunt: quales apri, quos tristior antro 
Clausit hiems: simul insequitur venator, et hastam 
Intorquet librans certae irritamina vocis: 
Ocius una omnes frendent. stant horrida saetis 
Tergora: fulminei stringuntur in obvia dentes. 
Pastor ad haec pallet trepidans, et fronte relicta 
Histricis in morem surgunt horrore capilli. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Et iam intra iunci iactum bellator uterque 
Stabat, et erectum tentabat figere peilum. 
Admoratque tubam diffundere classica iussus 
Hypsiboas . fremitum lituis maioribus augent 
Conducti Culices ( Cilices dixere Sabaei ) 
Principium tristi pugnae ferale daturi. 
Sed suprema Iovis praevenit buccina signum. 
Intonat, et nimbis Aquilo submugit hiulcis. 
Calliope : namque ipsa Duces cognoscere belli 
Diceris, et fatum cuiusque notare lapillo. 
Quippe memor: seu quos inimica incendia Troiae  
Hauserunt; seu quos Simois demersit et aequor 
Tyrrhenum , Siculumque fretum , Dolopum que cruentae 
Deiecere manus, et Doricus abstulit ensis. 
Da Vati memorare tuo, quo lancea primo 
Quaeque inter Mures Ranasque sit acta per auras. 
Quod genus occiderit: sint et sua nomina famae. 
 
&lt;b&gt;Primus &lt;/b&gt; in adversum fertur Physignathus hostem, 
Armiger ad latus, et calamis impleta resectis 
Corytos: quamquam cursum natura retardat. 
Intumuit virtus Sociorum prodiga vitae 
Exemplo, viresque capit de rege propinquo. 
Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe 
Lunatamque aciem reddunt. hac arte laborant 
Effusi circo Cephalos includere furvos. 
At Mausolani protecti corpora scutis 
Ante dolo adverso, late in contraria vertunt, 
Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum 
Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. 
Qualis in arma leo fulva cum coniuge vadit, 
Si quando stimulavit Arabs : negat ille timere, 
Sed ruit horrendum assultans, catulique sequuntur. 
Iamque adeo miscent facies, haeretque viro vir 
Consertus. desis acubus iuncisque serenum 
Aufertur. pudor est, obnixae cedere turbae. 
Ut si tabe nivis verno iam sole solutae, 
Montibus hibernis, geminus de vertice torrens 
Descendat, pugnentque suam confundere brumam: 
Mox ubi convallis mixtos angusta recepit; 
Ire simul spumant. tamen et violentior unus 
Fluctuat ambiguum, fluvioque immania iuncto 
Saxa rotat: mox et totus luctatur in arva. 
Sic Glauci Mauri que ruunt; sonitumque volutant 
Acceptum late loca: donec inertia passim 
Corpora volvuntur tellure cava depressa. 
Quot tumidi montes, praeruptaque culmina surgunt 
Carpathio in pelago fundum verrentibus Euris: 
Funera tot dispersa iacent, gressumque morantur. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Limnisii instantis telo cadit alite fixus 
Sitologus : felix et non ignobilis olim 
Miles in Atraciis campis, aptusque legendis 
Thessaliae spicis. cadit, heu, germanus eadem 
Sitophagus canna. nam dum discrimina ferro 
Dissipat alterius; meruit procumbere fratris 
Ante pedes. multum ore pares et corpore toto; 
Denati natique simul generosus uterque, 
Castoris ingenium, Pollucis et ora ferebat. 
Illi traiectae fauces haerente sagitta: 
Huic medius pulmo iunco stridente reclusus. 
Nunc inhumata iacent durante cadavera bello. 
Ah! alias saevas arguti evadere Feles. 
 
&lt;b&gt;Ecce &lt;/b&gt; volat sublimis acus contorta per auras 
Limnisium que rapit. pavet auctor vulneris huius. 
Seque ostentat agens tamen, et sua praemia poscit. 
Artis opus: recta vitae in penetralia misit 
Sterneris hoc telo, pronaque extenderis alvo 
Batrache subsiliens; tepidam non amplius undam, 
Sed Phlegethonteam posthac bibiture paludem. 
Inde furore semel concepto saevior arsit 
Tyroglyphus : (namque ille fuit, quem missile tanto 
Funere donarat) veluti Gangerica Tigris. 
Cum semel armentum coepit vastare, famemque 
Sanguine permulsit; saturari immitis, obesa 
Colla ferit maiore gula. Grex omnis in uno 
Spirans ore tremit, gemit inter funera pastor. 
Haud aliter Maurus propulsa per agmina praeceps 
Emicat: et simul hunc, simul istum diripit ingens. 
Hunc recto gladio, tortis hastilibus istum. 
Hic cecidit pronus, collabitur iste supinus. 
Pileon retro nuper plaudebat et ante: 
Nunc retro solum: neque enim miser audeat ante. 
Crambophago excutitur viridi coniuncta galero 
Cochlea: sed vano (nam se sinuaverat) ictu 
Lancea transabiit. galeae non ille cadentis 
Sollicitus; sollers autem metuensque pericli 
Fugit ad extremos, voluit Polyphonus euntem 
Perculsus terrore sequi: qui poplite caeso 
Sistitur, et multas una cum sanguine voces 
Evomit, ac tristi maneis clamore salutat. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Musulmannigenae laetis successibus instant, 
Caligantque bonis fatis. campoque fruuntur. 
Integra iam legio patitur; caesimque resectus, 
Vel punctim fixus lacero cadit agmine miles 
Batrachus. in pedibus non est spes ulla salutis. 
Quis cumulum illius cladis stipataque plaustris 
Funera describat? caedenteis sustinet una, 
Altera pars caedit. quidam et fugientibus usi, 
In caput impingunt clipeos, in pectora testas. 
Tam robusta prius, confertaque Glauca iuventus, 
Perdita paulatim spatio vanescit inani. 
Ut cum semiferi caluere in proelia Thraces , 
Indomitum cratera inter furiosaque vina: 
Ingens fervebat numerus, pecus omne biforme, 
Centauri : mensis ubi pugnavere remotis; 
Vix ullus superest. silet evacuata taberna. 
Hic manus, hic costae poplitesque, immania membra, 
Foedo more iacent truncis ruber ebria fossa. 
 
&lt;b&gt;Limnocharis&lt;/b&gt; tanti quia Tyndaris altera belli, 
Paelex Argivae non impar femina lenae: 
Territa conflictu (media in certamina traxit 
Hanc quoque dirus amor) non sussicientibus armis 
Qua gaudet, repetebat aquam, quis Fata retardet? 
Illam erumpentem et multo conspexit opertam 
Pulvere Mausolus , quatiens forte obvius hastam: 
Et secum abduxit pedibus post terga revinctis; 
Gaudia servilis lusus post bella daturam. 
Heu! misera et foedo mortis devicta timore 
Rana Helena , ah nescis veri discrimina Martis  
In galea. quid Fata fugis? fugientia pulsant 
Agmina. praestaret ritu pugnasse Camillae. 
pulchrius in media virtus succumbit arena. 
 
&lt;b&gt;Iam &lt;/b&gt; vastata phalanx, viduataque cornibus ibat? 
Iamque alios alius super exporrectus in armis 
Occupat Artophagi sica. qui se omnia in ora 
Vertit, et in telum rapit obvia quaeque: canistrum 
Et Cererem , non hos concessum munus in usus. 
Assuetus vitiis Lichenor praedo, cadaver 
Exspoliat, quodcumque ferit; defossaque gibbo 
Ranarum, illecebris inhians, spolia ampla requirit. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. In modico clivi cilio, quod respicit Austrum, 
Hypsiboas stabat, pugnanteisque ore ciebat. 
Illum Lichenor tractus nidore rapinae 
Olfecit, praedamque recens. mox ordine rupto 
Occupat ascensum, tacitoque per edita gressu 
Nititur, et stricto terret mucrone: quid inflas 
Osque cavum exerces? vires, ait, exsere, vires. 
Tympana tolle tua: aut albenti ventre verutum 
Accipe: (et ante ferox crispaverat ora verutum.) 
Ius sacrum salvi capitis praetendit, et orat 
Hypsiboas veniam, sancitam gentibus olim. 
Cui nociturus enim Tubicen? quem laedat in alto 
Colle situs, Marti que canens? Maurusius ater: 
O nate in Phrygiis Lacubus segnique palude, 
Et non Oceano, vel bellatricibus undis: 
Quas voluit Thybris Pater , Aeiolus que Achelous , 
Frustra iura citas: quando sub iudice ferro 
Vivimus: hoc legum vindex, mensura rigoris. 
A capulo, non a patulo Victoria rictu 
Dependet. vincit miles, qui robore vincit. 
Vix haec effatus resupino incurrit, et ictu 
Deicit. audivi Ducibus te, Batrache, certos 
Delicias nutrire pedes. da hoc munere vesci. 
Nobiliore nequis cella, tumuloque sepultus, 
Quam sit aqualiculus noster, meliore recondi. 
Sic ludit verbis, et crus praedulcis opimi 
Amputat, inque suam mittit ientacula peram. 
Vix ea: cum findens immani turbine campos 
Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu 
Corripiens. trahitur diris devotus et ardet, 
Contemptumque luit. subitum per et ilia telum 
Exactum est laevumque latus. quis torserit auctor, 
Agnosci nequiit. quis enim? nisi Iuppiter ipse 
Ad Minoa citans sontem. nam tempore ab illo 
Musulmannorum res est sublapsa referri 
Visa retro; obscuraque manum de nube sinistram 
Tollere sidereus Pater, atque avertere vultum. 
Quondam etiam Ranas oculis Deus aspicit aequis, 
Immittitque animos, stimulatque insurgere in hastas, 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Inclinatam aciem toto Physignathus agro 
Colligit: o segnes, qui sic in bella venimus. 
Ardor ubi vultusque truces, promissaque vota? 
At non et pigri clamoribus inter aquosas 
Naiades vestrosque lacus: ubi signa choreis 
Tritones dederint; tum vos statione movetis: 
Tum pedibus quatitisque salum, et vada caerula lapsu 
Verritis, atque hilaris lascivia regnat in alga. 
Nunc, cum pugnandum est, armis marcere remissis, 
Degeneres iuvat, et linguis pro viribus uti 
Si quibus et virtus, pudor et dolor, iraque luctu 
Mista super, nec adhuc Neptunus pectore totus 
Abscessit, sanctusque Tridens: nova fata, Deosque: 
Ipsi ipsi faciant, meme et mea signa sequantur. 
Sic ait, inque globum pulchre moriturus et hastas 
Irruit. audentem furor et fortuna gubernant. 
Qualiter elisis contortum nubibus exit 
Fulmen, et in terram cum strage, fragore, tumultu 
Praecipitante ruit; Mundumque ex aere lapso. 
Territat igne volans, et ab omni parte timetur. 
Tali, si qua fides, cursu Rex fertur in hostem. 
Caetera plebs imitata. pudet sine caede reverti. 
Dat cuneus late sulcum divisus; et astu 
Cornibus exclusis Physignathus omnia tentat: 
Saepe aliquid, quod nec suasisset nobilis ira 
Aeacidae . Mauros ille implacabilis, ille 
Concitus AEthiopes vel pone vel ante repertos 
Perforat. Artophagus canna in pulmone recepta 
Volvitur, eiectatque animam; atque in terga recumbit. 
Eripit hostilem parmam, et defensus utraque 
Pelobates , multorum humeris inopinus inhaeret. 
Applauditque solo; et septena cadavera saepe 
Uno continuat iunco, ferit inguina fortis 
Tyroglyphi , galeamque rotat, vexillaque fracta 
Discutit: et fixo comitem mucrone sub umbras 
Mittit Pternophagum : adverso cui corpore plaga 
Sedit, et ad costas cordisque repagula venit. 
Librata aversum beta. caput Embasichytri  
Detruncat, corpusque cadens proculcat eundo. 
Haec addens: iam nigra tibi dent Tartara cenam 
Cerbeream . neque enim posthac gustare licebit 
Furtivas epulas: sed quam Proserpina furno 
Admovet, incensam coquus ingredieris in ollam. 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Straverat et plureis, nisi fortior Artepibulus  
Tardasset cursum. ferus ille, atroque colore 
Obsitus amentat, iaculumque immane recedens 
Expulit. it pars rapta veru, iugulumque cruentat. 
Concidit exanimis subito: pus effluit atrum. 
Non utique hoc dignus leto. sed stare secundis 
Quis potuit rebus, votoque beatior esse, 
Quam voluere Deae? maneis ulturus amicos 
Insidiatorem Cereris Calaminthius urget. 
 
&lt;b&gt;Huc &lt;/b&gt; sacrae Aonides , Vatis fulcite laborem. 
Seu Turnus Divum invidia defunctus in atrum 
Memnona se vertit, maioraque membra subegit 
Forma minore modo, minimosque redegit ad unguen 
Seu ferus Hippomedon Craenaeum flumine mersum 
Mus factus post fata luit: novus ecce duello 
Exprimit Heroas veteres, animamque trilibrem 
Artepibulus habet. stans obtruncatur, et ipsis 
Vivit in exequiis. umbrae cane Musa triumphum. 
Contendit Glaucus vires: sonuere reducta 
Vimina, et ingenti tonserunt nubila iactu. 
Musculus obliquo sinuamine corporis arcum 
Eludit: tremuere quater cum cuspide nervi 
Vibrantes: quater exhausit solertia cannam. 
Horrendum visu! disrupto in fine tenore 
Concita, et ad Ranam retro dubitanda caventem 
Fata, per has venit, quas perfulcaverat auras; 
Et paene assiliens. An lusus? an error? an omen! 
Eminus haec: at non pariter, Calaminthius in quit, 
Cominus evades pugnanti, o perfide: necte 
Eripiet nobis cum tota Colchide coctum 
Hippomanes , si quod linxti. pudor, arte profana 
Militis in bello, et damnatis ritibus uti. 
Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares 
Et veniens a morte decus, tua pectore nudo 
Non in Thessalica virtus radice lateret. 
Maure niger, DI te perdant; et stridula circum 
Occisi volitet funus Psicharpagos umbra. 
Congredere, ut glaciem quamcumque Artmisia fibris 
Inspersit Medea tuis, hoc ense resolvam 
Sic fatus, quem Troxartes aptaverat ensem 
Falcatum ex beta, ter in orbem et in aera ductum 
Vagina nudat, miscetque immitia verba, 
Terreri indocilis stat masculus Artepibulus , 
Obliquatque latus; ceditque, instatque, premitque 
Cautus, et obsequio membrorum temperat ictus. 
Hos cavet, hos pellit sollers, et obumbrat et exit 
Pronior, atque humilis tangi, mediusque timoris, 
Tu reptare putes, simulat tamen, oraque retro 
Abducens, magno nisu vestigia figit, 
Ex improviso tollit se in vulnera rectum, 
Et fit eques, totoque alium stat corpore supra. 
Alter ad haec anceps: magicisne rigesceret herbis 
Musculus esuriens in trulla forte repertis: 
Et timet et terret: terrendo assurgit in altum 
(Quamquam aegre) spernitque timens, et acinace lato 
Sauciat, inflexamque secat radicitus aurem. 
Dextra cadit: nihil ille notat metuitque sinistri; 
Nec cecidisse videt: (tamen udi labe cruoris 
Barba madet) perstatque gradu, velut hispidus ursus 
Qui quadrupes lambit catulos; surgensque tuetur, 
Defenditque bipes. Natis a Muribus olim 
Contigit exemplum tam rari militis unum. 
Batrachus indignans Fatis proprioque dolori, 
Eductum gladium raptim cava tempora circum 
Turbinat, et partem caulis iacit. ille remittens 
Tela, micat rostro, inque pedes subducitur imos: 
Et resilit, ludensque alios interserit ictus: 
Nec timet urgeri. Capit ingens vulnus in armo: 
Stat tamen. incisus pede posteriore vacillat: 
Stat tamen, et necdum cedit, convitia Ranae 
Ingeminans. tandem caput a cervice revulsum est: 
Stabat adhuc; donec truncum pede propulit hostis. 
Sic quoque cum cecidit, voluit nocuisse videri. 
Fluxit in arma cruor, motu quo rivus in altum 
Emicat, et spargit roranteis fontibus auras, 
Quos retinere nequit collapso fistula plumbo. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Parte alia Regina furens Artemisia fertur. 
Mausolum que iuvat, saevitque, et Amazonis imples 
Implacata vices. quacumque impugnat, hiatu 
Dissilit exsternata acies; multaque dolendus 
Caede Paludanus Rex ardua funera plangit.  
Hypsiboas claudus media tellure iacebat; 
Quem tamen occurrens peltata Artmisia spernit; 
Indignumque ira reputans mactare superbit. 
Non humileis vulgi maneis, et caedere molleis 
Corporibus; sed enim Ranas in casside clausas 
Expetit, adversisque impingit pectus et hastam. 
Prassiphagus cum Patre cadit: cum fratre sonorus 
Craugasides : equites omnes. sed nullus eorum 
A se ipso defensus equo est, confossa vomebat 
Viscera Prassiphagus : telum pater ore momordit. 
Craugasides reliquos animans ad proelia cives. 
Cantu imperfecto, mucronem faucibus hausit. 
Et fuit hic cantus casu lacrimabile carmen: 
Quale strepat corvus moriens, vel noctua dira. 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat 
Hactenus, ignavus pugnat; quamquam obsitus annis 
Magnorumque altor furum, gaudere senecta 
Posset, et emeritum guttur servare rudenti, 
Aut Feli. nimium memoris dolor iraque mistas 
Exstimulant luctu vires, adduntque nocendi 
Robur, et ulcisci carum Psicharpaga suadent. 
Te petit et clamat, te unum Physignathe poscit: 
Te cupit occiso lacrimas pensare profusas, 
Inferiasque sui Gnati deferre sepulcro. 
Tigris ut effeta, atque olim satiata rapinis 
Sola sedet, senio vires tardante; nec iras 
Unguibus educit, qualeis prius. ast ubi clamor 
In silvas ruit, et saevi reminiscitur hostis: 
Pigros sese annos supplet, iuvenesque furore 
Transilit, et plus quam tigridi licet, audet in armis. 
Dire senex, superisque invise! quid ultima perdis, 
Munera, quae extremum Cerealia rodere posses 
Frustra in bella ruis vindex, et fata laboras 
Corrigere: haec tantum fiunt meliora ferendo. 
Dum furis et strides: vix horrida verba profari 
Desieras: iam te calamo septemplice fusum 
Explicat interdum, consurgens Borborocoetes ; 
Et iubet, ut natum Genitor miserande sequaris: 
Ac referas, quanti Ranarum proelia constent. 
Moesta necis facies. non uno vulnere ruptum 
Corpus procubuit, miserando more: iacentis 
Semineces micuere pedes: tamen ora palude 
Avertit, qua submersum Psicharpaga novit. 
Hostis contemptum funus proiecit in undas: 
Hanc bibe, dixit, aquam, quam filius. ille gravatus 
Armis descendit auris fuit ultima visa. 
 
&lt;b&gt;Pergit &lt;/b&gt; ovans, additque alias pereuntibus umbras; 
Pternoglyphum , quamquam obsessum durumque secari 
Discluso thorace ferit. praetenta caducis 
Missilibus lacerna crepat. nux plurima iactu 
Decidit e galea, vertexque inglorius armis 
Obstantum, mortique pater. tamen omnia cautus 
Spicula (non semper cautus, dilataque mors est) 
Vitavit, socium involvens. succiditur ense 
Lichopinax , nam nulla fuga est. abdomine tardus 
Deliciis farto, nequit evasisse sequenteis. 
Dentibus excussis crepuerunt vulnere malae. 
Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. 
Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi! 
Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. Aspirat fortuna, supraque pericula fertur 
Qui magis est audax. ventum ad tentoria regis 
Memnonii via vi tandem penetratur, ad imi 
Carceris informeis cippos: ubi lurida turpi 
Limnochatis squalore iacet, validaque catena 
Stringitur. hanc salvam decussa compede tollit 
Herbosum in clipeum felix Seutlaeus amore: 
Et reliquis multum mandat sua gaudia nymphis . 
Illa Lacum repetens, fatisque exercita belli, 
Otia damnato Mavorte palustria praefert. 
 
&lt;b&gt;Arva &lt;/b&gt; rubent, et vix densatis sufficit agger 
Funeribus. passim caedes, ululatus, et hastae, 
Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. 
Saevus ubi, Rex increpitat Physignathus ingens, 
Saevus ubi Mausolus , et atto Artmisia vultu 
Penthesilea furens? ubi vani gloria fastus? 
Dictaque prodigiis nostras aequantia Phocas? 
Illepidi fungi, nec curis apta severis 
Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum 
Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares, 
Telorumque vicem contorta tomacula supplent. 
Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces. 
Illam adeo secum certa in discrimina ducit, 
Certus et ipse necis: coniecta sustulit hasta 
Prassaeum ; lateri Regis qui proximus haesit 
Armiger. heu, frustra totiens laudatus in arcu 
Et disco, glaucisque choro certante puellis. 
Discissus medium. pars terrae affixa quievit: 
Pars permissa Noto; pars stagno iniecta natavit. 
 
&lt;b&gt;Regis &lt;/b&gt; ad exemplum fortis, sed dispare casu 
Troglodytes (noctu sciitus turbare cavernas, 
Tunc acer miles, nec cuspide certior ullus) 
Sudavit madidum prosternere Pileona . 
Vim cohibet frater Pelusius ; et bene magnum 
Sustulit e ripa saxum, limoque gravatum 
Immanem torsit nixus post terga ruinam. 
Labitur in terram, ceu toto oppressus Atlante  
Mus trepidans, rigidosque pedes exporrigit arva. 
Quid iuvat audacem bello vincente fuisse 
Troglodyten ? quando tandem solertia forti 
Defuit. incautus dum tela minatur et urget, 
Sorex indicio se prodidit atque peremit. 
Vis sine consilio non est diuturna, suaque 
Mole ruit. totiens Ithaco Telamonius Aiax  
Cesserit, et clipei rigidos septemplicis orbes 
Substernat gladio, si quem libraverit astus. 
Vera adeo paucos in bello Gloria ducit, 
Aut sequitur. Sapiens iram moderatur, et intra 
Mentis castra tenet. frustra sua bracchia iactat 
Centimanus Briareus , caeco si nullus opaca 
Sol a fronte micet, totidem qui dirigat enses. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Mausolus super unus erat de pluribus: illum 
Et sua Fata premunt, letique animosa cupido 
Admonet; ut celebri funus memorabile fama 
Includat. rapidas igitur movet undique turmas, 
Quas desperatus coniungit, et ultimus horror 
Mittit in auxilium. quot milia dissecat ore? 
Quot Ranas umbone necat? quot casside sternit 
Incurrens! Seutlaeum uno transverberat ictu, 
Et super incumbens fatur: mihi praestrue fossam, 
Atque Umbris memora, nostros mox affore maneis, 
Lucraris mediam mortem, sensumque doloris. 
Ecce cadis dextra minime, Seutlaee , pudenda. 
Rex ferit, et caesum tristi caput immolat Orco : 
Avulsitque caput cadit ille extrema secutus, 
Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. 
Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam 
Limnocharin : tamen illa tuos deflebit amores. 
Te liquidae viridi lacrimantur in amne Napaeae : 
Te Dea Leucothoe vitreis deplorat ocellis: 
Te bulla lucente palus Maeotica plangit. 
Nec tibi profuerat titulus regalis aquarum 
Hydromedusa : nisi obliquatam concitus hastam 
Fregisset, conviva tuae Pelusius aulae. 
Ipse quoque Hypsiboas per tot discrimina rerum 
Salvus adhuc, a rege perit: qui caecus in ira 
Fervet, et extremum per strages quaerit honorem, 
Exspectatque suos obitus. Mirabile! tellus 
Panditur angustum Muris parvum que foramen 
Fit barathrum, mundique aperit latebrosa nocentis: 
Et paene ad Stygios patuit nova semita mancis. 
Qualiter immensas post strages ruptaque claustra, 
Cum spelunca ingens tremuit succussa fragore, 
Amphiarae , tuos currus niger hausit Avernus : 
Et non praevisus Parcarum fila notasti. 
Sicut erat, clipeo gladioque instructus et ocreis 
Mausolus , cedente subit tellure profundum 
Absorptus, caelique sui descendit in antrum. 
Longa acus infernas pupugit vicinior umbras. 
Gleba coit. frustra quaerat vestigia casus 
Miles, et attonitus timeat monstrata viator. 
Et nunc ille locus magno terroris honore 
Vitatur. propiusque cavent accedere Mures. 
Fama est, huic ipsas tumulo decedere Feles, 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Glaucorum in castris latas Victoria pennas 
Explicat, et festo clamore incenditur aer. 
Ranae omnes mirante metu laetoque pavore 
Insessae, tantis vix audent credere Fatis. 
Qualis ubi occubuit stabulorum terror et hostis 
Saepe lupus populatus oves, oviumque Magistros: 
Gaudet ager, gaudent silvae; memoresque coloni 
Damnorum, super arboribus se fronde coronant, 
Et debellati furis de clade queruntur 
Ipsi agni exsultant, et tondent laetius herbam 
Securi. pacem viridis modulatur arundo. 
Tali more fremunt Ranae, Divosque quieti 
Aequoris extollunt caelo; Phorci que repexam 
Canitiem, Phoebi que sui Genitoris et arcum 
Et pharetram. veluti toto iam Marte peracto 
Inclamant Paeana . movens Lacus omnis ab imo 
Ebullit fundo. per stagna virentia duci 
Credas caeruleis in curribus Amphitriten . 
&lt;/poem&gt;
==Liber V. Belli et spectaculi finis.== 
&lt;poem&gt;
&lt;b&gt;I&lt;/b&gt;. O! nihilin vanis umquam durabile rebus. 
Saepe suos versa tumulat Victoria sorte 
Victores. quaedam Divum sunt munera, numquam 
Nota satis. noceant: nisi cum virtute fruaris. 
Semper tuta time. nam quae pacata videntur, 
Interitum damno fa tegunt. discrimina tecta 
Plus odii, plus mortis habent. fallacia pulchra 
Gaudia fronte latent. numquam non incluta virtus 
Excubat, et celsa tacitas speculatur ab arce 
Pervigil insidias. hic est me iudice felix: 
Qui licet exorsus defigere castra secundis 
Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: 
Prima quidem carpit, metuit tamen ultima finis. 
Relliquias belli haud tuto contempserit ullus. 
Nam luet: ut Ranae, solito properantius algam 
Intempestivis quae vestivere triumphis. 
 
&lt;b&gt;II&lt;/b&gt;. Concurrunt Mures damnatae munera lucis 
Magnanimi abicere, atque mori cum Rege parati. 
Ad quos sic fata est Artmisia Centaurea. 
Audenteis video. macti, quos Coniugis hausti 
Fata vocant: alacres aciem instaurare supremam. 
Alternat Bellona vices, miserosque reversa 
Sublevat, et stimulis fibras maioribus implet. 
Iam nunc edico. quis quis timet esse sepultus 
Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: 
Hinc abeat, mutetque manus et cingula ponat, 
Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa 
Gestat, et a sese iusto configitur hoste. 
Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant, 
Ferratosque chalybs acuit. per Memnona iuro, 
Cuius in ore sacrum gerimus nigrante colorem: 
Sim licet e molli sexu, me occumbere malle, 
Quam fugere, aut partam vitio corrumpere famam. 
Argia , Euadne, quaeque est mihi numine maior 
Hippolyte (namque has bello viguisse puellas, 
Dum vescebar adhuc hominum communibus auris, 
Cognovi) residens animo memorabile nobis 
Suggerit exemplum. pudeat non esse secutos 
Facta viros, quae feminei statuere lacerti. 
Praemoneo: procul hinc migret, qui palpitat ante 
Tympana, Ranarum choreis, non muribus aptus. 
Tantane dulcedo lardi, vitaeque cupido 
Nos retrahet? quid enim aspicior? coniungite sensus, 
Sitque palam votum, calido quod pectore fertis, 
Bello an pace mori, labor aune ignava voluptas, 
Quid iuvat hos animos? fingamus in agmine vinci, 
Gloria nos tumulat, cinerique imponitur olla. 
Pessima fata domi. segnes, a Fele perimus. 
Nos catus, an catulus furiarum semine natus, 
Vinculaque et tribuli, crepitansque ciconia rostro 
Exspectant, digitoque Domus non altior uno. 
Quanto Mausolus nostro felicior Orbe 
Excessit. famae ipsius longissima cauda 
Numquam abscindetur ferro: non dentibus aevi 
Rodetur, nullam mortis passura securim. 
Suscitet accincto, animos Mavortius heros  
Tyroglyphus : servata Ducis vexilla videte. 
Suscitet Artophagus ; quique inter stantia solum 
Funera censendus, nec vespillone profundo 
Artepibulus eget, laudanda vel hostibus umbra. 
O pepones! si non istos imitamur, et enses 
Inferimus tumulis, nullo terrore domandi. 
An non sarcasmis alias vexamur amaris? 
Speluncasque cavas latebrasque habitare silenteis 
Dicimur, et solem nobis odisse propinquum? 
Dedecus hoc abolere potest et vertere fundo 
Ista dies. nondum toti, modo fortia agamus, 
Excidimus; sequiturque cruor de vulnere nostro. 
Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes  
Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor, 
Trans mare, trans Gades Ranas versurus abactas, 
Irruite, et nostris iam tandem credite Fatis. 
 
&lt;b&gt;III&lt;/b&gt;. Irruit atra cohors, quo saeva Artemisia ducit. 
Et primo inventum (tanti stetit otia tuto 
Degere) dilaniant ac spargunt Borborocoeton  
Undique perfossum. vix ullus funera plura 
Ediderat, Muresque illis agitarat in agris. 
Mitior Hydrocharis , sed non et mitius hostem 
Sensit. acus iugulum penetrat districta, brevique 
Vicinum collo nimium caput. inscia caedis 
In placidis errabat aquis. propterque salicta 
Ludebat: cum Maurus adest, timidamque trucidare. 
Tunc quoque parva licet subito de gramine tela 
Carperet, obsessum corpus tuitura, tuendi 
Natura dictante modum: tamen errat in ictu 
Imbellis totiens, et numquam strenua; quamque 
Vibratura fuit, succumbens porrigit herbam, 
Os impressa solo, atque oculos traiecta trementeis. 
Subsedit: velut irriguo quae regnat in horto, 
Postquam messorum falces urtica recepit; 
Secta ruit, nullis manibus puerisve timenda. 
 
&lt;b&gt;Centum &lt;/b&gt; alii obliquis, rectis, crudelibus, altis 
Vulneribus laceri, sub portu gurgitis udo 
Bellaces efflant animas. Pelusius unco, 
Quo prius induerat Mures, raptatus eodem 
(Ludibrium fortuna parat) de nominis usu 
Iam vere mordebat humum. Calaminthius ense 
Transfixus: qua parte micant vitalia colli, 
Oppetiit, calamum iam iam sparsurus acutum. 
Non inter cannas, sicut sperabat, et ulvam 
Compostus: sed enim media tellure relictus, 
Visceraque effusus. Super hunc Dominator aquai 
Cum peteret iunco Reginam, in Amazone sistens, 
Cnissodioctaea cecidit Physignathus hasta. 
Terra dedit sonitum, motae tremuere paludes. 
Audiit et si quis vicina Mergus in unda 
Tunc forte hausit aquam concussus membra fragore. 
Seminecem dictis agitant. saevissime iactas 
Neptunum regnare tuum: nunc denique sentis 
Nec nostrum dormire Iovem , qui crimina plectat. 
Hoc te Psicharpax cum vulnere mittit ad Orcum . 
I nunc, et tumidas infla Physignathe buccas. 
Tundit humum pedibus moriens, atque ore receptum 
Versat acumen acus. nihil hi iuvere labores. 
Ipsa etiam ferro cedens lorica fefellit: 
Quam tamen ex betis flexam maioribus olli 
Seutlaeus gestare dedit: qui laevibus hamis 
Conseruit scissa densa internodia crena. 
 
&lt;b&gt;IV&lt;/b&gt;. Quae rabies! credas rapuisse sororibus atris 
Stamina Ranarum, et pedibus calcare nefandis. 
Crescit in immensum furor, atque inventa sub Hebro  
Tristia molitur, totamque exscindere gentem. 
Hostem unum in cumulum densato milite cogunt, 
Inque globum iuncti socio conamine Mures 
Tormentum murale rotant: quo bellica motu 
Urgeri catapulta solet. detorta resultant 
Allia, ceparumque pilae. lita sulphure tela, 
Excussa ancillae manibus, dum cuderet ignem 
E silice. hic demum excidium fatale tulisset 
Caeruleo Populo telorum ferreus imber: 
Ni Superis aliter visum. congesta videbat 
Funeta (monstrat enim Pietas) camposque refertos 
Stragibus innumeris, sub Olympi valle propinqua 
Communis Natura parens: quae pectore magno 
Omneis, quos genuit, Natorum inclusit amores, 
Et dulceis animarum ortus, concessa Deorum 
Munera, complexu fovet et servare laborat. 
Ergo furens luctu, lacrimis praegrandibus ora 
Scissa rigat, rapidisque Iovem pulsare querelis 
Instituit, stabat canos laniata severos, 
Nudatos exserta sinus, inarataque vultum 
Planctibus et pugnis, sacroque horrore verenda. 
Invalidae summo nutant in vertice turres. 
Vocem ubi singultus concisaque verba resolvit: 
Taliter atrata cum maiestate profatur. 
 
&lt;b&gt;V&lt;/b&gt;. Magne Pater: quae signa noto praesaga malorum? 
Quas clades? iterumne paras viventia terrae 
Saecula, subtili compacta Prometheos igne, 
Ad deforme chaos primamque reducere massam? 
Sed non haec olim nobis promissa dedisti 
Imberbis, nondumque pater dignare per aevum 
Annalesque tuos, et priscae tempora Falcis 
(Quamquam non opus est memori) transacta redire. 
Inspice, quas Lachesis tabulas, te Fata movente, 
Scripsit: Amaltheae pellis quid Diphthera Caprae 
Contineat. sacris olim mea iura sub Aris 
Inconcussa Themis semper statura canebat. 
Et steterant aliquot lustris. cum crimina totum 
Polluerent Mundum; nec iam tibi fulmina lasso 
Sufficeret iaculanda Cyclops , lassatus et ipse: 
Fratrem immisisti populis; qui pronus aperto 
Aequore, et effusis super ostia fluctibus, altis 
Montibus incubuit, scopulisque exstantior ivit. 
Quid non passa fui? gremio quot corpora nostro 
Eripuit stygiae Sulcator pallidus undae? 
Illa tamen largo pensasti foenore damna. 
Paene fuit tanti, partem periisse meorum. 
Nam sublime animans, quod tollit ad aethera vultus. 
Deucalioneae repararunt semina dextrae. 
Frigida fecundo tumuerunt saxa calore, 
In formam mutata novam, non pronuba Iuno  
Exsolvit partus: sed praegnans marmore funda 
Evolvit pueros de costa rupis acutae 
Decisos. simulatque silex proiectus in auras; 
Mox verus recidebat homo, cavitque ruinam. 
Surrexere viri, consurrexere puellae: 
Et parvae Pyrrhae , nascendi sorte peracta, 
Viderunt timide maioris brachia Pyrrhae . 
Tunc etiam ventrem fecundum silva, marito 
Flante Aquilone tulit: viridis cunabula fagus 
Praebuit: e querno protrusi robore fetus 
Aspexere diem. vidi, et spirantia vento 
Membra tuli. rupto nemorosae cortice matris, 
Grande puerperium testatus pusio fluxit. 
Innumeras frondosa manus, distincta capillos, 
Floruit in summis felix Infantia ramis. 
Tunc ego gaudebam, et magnis cingebar alumnis. 
Tunc mea divino turgebat rore papilla, 
Luctanti distenta sinu. nam spes erat omneis 
Sic reparare feras (ne dicam perdere) blandum 
Velle Iovem . quid iam video? quibus Orbis in oris 
Versor, ut aspiciam primis contraria fatis? 
Tamne alte insedit cordi? cogarne tueri 
Stirpe tenus caesas ipso cum nomine Ranas? 
Quod scelus hanc poenam meruit? quae caussa benignum 
Evertit genium? quo spes tam fida recessit? 
Ne mihi, ne vilem iacturam durior ore 
Spernendamve voces. hoc Mavors Sarmata dicat; 
Et qui Naturae non experiuntur amores. 
Tu, sate Saturno , calles, quo condita visco 
Quaeque traham: qui me affectus rapiantque ferantque, 
Nil equidem parvum reputo. stant omnia iusto 
Pondere, et aequali complector singula cura. 
Tam mihi Rana leo, quam musca elephantus. ab imo 
Ordior, et nullo discrimine misceo summa. 
Musicus est ordo Mundi; mutusque carebit 
Concentu veteri, numerum si dempseris unum. 
Ut sileam concepta semel volventibus Austris 
Per reliquas late silvas incendia ferri. 
Prima Palus, non Oceanus, siccabitur aestu, 
Indigenis viduata suis, sors altera Pontum 
Hauriet, inque freto nantem Delphina necabit. 
Inde boves grassata trahet, vastabit et ursos: 
Et ruet in Libyca stabulantem valle leonem. 
Quid statuisse rear tam saevo vindice dignum 
Limnisios ? misereor: iuncis squalentia regna, 
Quasque alius Piscis fastu contemneret undas, 
Hydrocharis contenta colit; librataque saltu 
Te laudat sub aquis, sub aquas ubi forte residit. 
Utile deinde genus pretioso funere pascit 
Mortaleis, mensisque argento infertur et auro. 
Et quia caelesti gaudet Genitore Planeta, 
Praesentit sudum, et clari commercia solis. 
Certius in Cyrrha nemo praesagia novit. 
Audio. vindictam mersi Psicharpagos Umbra 
Exposcit. satis exstincti commissa luerunt. 
Strage lacus calidi fumant. cumulatur acervo 
Batrachus et campos operit. iam corpora desunt, 
Quae gladii caedant hebetes: et lividus aer 
Inficitur tabo. Nemesin mirare pudendam. 
Si deliravit vitio Physignathus unus, 
Cur non et poenam subiit Physignathus unus? 
Hic damnandus erat. merito sua fata querantur 
Pendere supplicium populi pro rege coacti. 
Scilicet expulso violarunt Pallada somno! 
O durum facinus septena Cyclade dignum, 
Fortasse et picea taeda, totoque Perillo . 
Si qua tamen mansit, Latonae deprecor iram, 
Et fateor patrasse nefas, quo viva negarunt 
Pocula. tolle omnem veniam: quae bellua tandem 
A poenis immunis erit. numquamne caballus 
Principis Othrysii , fessusve laboribus Aethon  
Cespitat? idcirco flaventi bile refusi 
Caelicolae insistant confringere crura reorum? 
Quam lente indignans urget sarraca Bootes; 
Sed salvis bubus. quoties Berecyntia mater  
Ferrea conqueritur frena excussisse iugales? 
Nec tamen exarmat. tuus, o iustissime rerum 
Arbiter, haud raro quaedam commiserit Ales 
Flammiger, evulsis alis plectenda, vel igni, 
Quem gerit. officio nam cum poscente ministrat 
Spicula, te rostro nonnumquam corripit unco. 
Non ideo genibus detractum in Tartara mittis: 
Sed placet, et superis excusas nobile vulnus, 
Vel leviter parcente manu contingis ovantem. 
Quid, precor, armavit solas paene improba totum 
In Ranas Astraea Iovem ? nativa rogamus 
Quae nituit quondam, rigidum clementia vultum 
Explicet. immeritae si non stat parcere Genti; 
Saltem parce tibi. crescit successibus audax 
Ambitio, scelerumque parit portenta novorum. 
Finge (quod horresco referens) prostrata iacere 
Agmina Glaucorum, et nullum superare nocentem; 
Se Mausolani credent stravisse, suisque 
Viribus asscribent. tumidi praecordia bello, 
Terribiles animos cristasque et cornua sument: 
Iactabuntque decus, coniuratasque movebunt 
In Superos acies, peioraque signa Ephialte . 
Ecquid ages? strictum temnunt Orionis ensem. 
Anguiferos clipeos glaciantemque Aegida rident. 
Caelum Fele caret. timeo ludibria Divum. 
Quid non audebunt vobis praesentibus ausi 
Talia? nonne vides, ut me vix ista gemente 
Tristibus alloquiis, Meridarpax ventilet hastam? 
Insurgit: neque desistet, dum fortior omneis 
Expulerit vita Ranas. Succurre peccanti, 
En manibus lacrimisque precor: succurre ruenti 
Naturae, qui cuncta regis. Sic questa sub ipso 
Conticuit luctu. Matrem solantur anhelam 
Alma Ceres atque alma Venus , laudantque dolorem. 
 
&lt;b&gt;VI&lt;/b&gt;. Instabat ludi finis. Saturnius alto 
Corde graves simulans curas, immotaque primo 
Fata loco; duros vultus nec amabile numen 
Fingebat. cum nube cava se desuper alta 
Demisit Iuno , pendensque ingressa theatrum 
Affudit Fratri genua, et sic orsa marito est. 
Non nos, quod superis Munus spectantibus edis, 
Respuimus tibi nupta Soror. (neque enim ista potestas) 
Quamque vicem misi, Dominam Thaumantias Iris 
Excusare suam potuit. nam nos quoque Mures 
Odimus. haec caussa est tardae Iunonis . ab ira 
Nulla venit tum deinde timor (nam femina Coniunx, 
Et quamvis tua sim, tamen huic obnoxia curae 
Femina sum, facilisque aliquos admitto pavores) 
Invasit me deinde timor: ne forsan et ipsa 
In ludo fierem ludus Regina Dearum 
Non semel incurri probrum, te Fata citante 
Semper, et Uxorem salibus placante facetis. 
Absentis ridetur avis, (quo rettulit Hebe ) 
Laudanturque pedes: contra splendere negantur 
Sidera pennarum. collum non esse decorum; 
Quo tamen ingenuum nullique imitabile cygno 
Fundatur carmen, toto mirante Caystro : 
Quando nec ipsa gemat Philomela suavius, alas 
Uberibus crevisse videns. num flebile Pomum 
Excidit, et Phrygius , qui me contempsit, adulter 
Posthabitam Veneri ? sic et Lavinia virgo 
Aeneae servata fuit, quae debita Turno ; 
Turno nempe meo. numquam non regia Iuno , 
Pro dolor, in scenam sub tali Coniuge venit. 
Hanc quoque nunc poterat totiens experta vereri; 
Quippe memor: quod cum tuus ille puer Ganymedes  
Immortale merum nuper tibi porgere iustus, 
Tantum infudisset, quantum non ante bibebas, 
Dixeris ad mensam; lepidum te cogere bellum: 
Quo nihil audierit, nec viderit improbius Sol. 
Scilicet in Mures et Ranas armiger ibas 
Quid si me, ut patrio proiectam vertice Natam, 
His praefecisses! quo, dic, Cytherea meusque 
Alcides , (meus ille meus) quo Bacchus , et alta 
Sprevisset fastu nostrum Tritonia numen! 
Vidimus ista tamen de fulva proelia nube, 
Vidimus, et si vera fides datur integra nobis, 
Prona Naturae questus audivimus aure. 
Iusta gemens poscit. flecti patiare rogamus. 
Dixit, et amovit nimbos a fronte serena. 
Continuo risere faces lucentis ab ore, 
Vernavitque rubor roseus. quantumque Diana  
Pulchra Deas vincit; vincit tantum ipsa Dianam . 
 
&lt;b&gt;VII&lt;/b&gt;. Surge Soror, laterique meo coniungere, Frater 
Incipit. ah non es nobis dubitanda, nec umquam 
Displicuisse potes. Charites sunt iurgia nostra, 
Sunt et amor. quid vota facis? desiste precari, 
Velle tuum, si vel solis in nutibus offers, 
Iam sperata tenes. cupimus te vincere nostris 
O! Iuno , obsequiis. vinci patiare rogamus. 
Quae pia Naturae pro libertate rogasti, 
Pondus habent. equidem fusas iam sisto querelas. 
Et Ranae vivent, et Musulmannicus hostis 
Cedet agro. Sic effatus circumspicit Orbem, 
Et torvo vultu dudum sua nubila cogit. 
Dein Marti ; rapidis immisse iugalibus, inquit, 
Quantis ad Rhodopen te fers, I, comprime Mures. 
Thrax sacer: insanam men' hanc compescere turbam 
Sperasti Genitor? non si comitetur euntem 
Caucasus , et vallis Nemees , succinctaque monstris 
Africa; et inferni Patrui sub missa quadriga; 
Componam: tua sola potest, tua dextera tantum 
Sola potest frenare nefas. molire tumultus 
AEtherios, tostasque hiemes includitur Aetnae  
Proice per nubes: et adhuc pendebimus omnes, 
Ne cadat in vanum teli iactura trisulci. 
Quod mirere; doli gnarus ludique Gradivus  
Talia cum dixit, potuit compescere risum. 
Tu quoque si scisses Alcmenae credite Fili 
Arcanos, haec bella, iocos: non tanta pudoris, 
A patre delusus, cum damno probra tulisses. 
 
&lt;b&gt;VIII&lt;/b&gt;. Coeperat accitum frigusque calorque coire, 
Et circum mugire lacus, tellusque movere. 
Nil trepidant Mures, et fausta tonitrua credunt. 
Apparent summis ardentes montibus hastae, 
Fasciaque atra polo mortes suspensa minatur. 
Maurus , ut ante, salit. cum tempestate sonora 
Excidit incensum fulmen, stringensque sinistrum 
Tempus, in ambustam cecidit Meridarpagos aurem. 
Discutit ille nigrum caput experrectus, et aethram 
Subsiliens spectat, libatque impune favillas. 
Augentur flammarum undae, lateque coruscum 
Sanguine pingit iter barbati sideris horror. 
Visae etiam fatuae per tetrica nubila Feles, 
Ut dedit e terra tracti vertigo vaporis, 
Ecce repens telum rutilantibus evolat alis, 
Disiecitque nucem galeae, cristasque comanteis. 
Musculus alta tuens se tantum accusat inertem, 
Excusatque Iovem . quoties vaga fulgura lucent: 
His, ait, in Ranas, his, quis quis es, utere flammis; 
His meruere peti. Nimbo iam tertia cuspis 
Torta, per abruptas lustrato calle procellas, 
Involvit calido totum Meridarpaga fumo. 
Exsultat nebulo varia caligine saeptus, 
Iratoque Deo fruitur, barbamque remulcet 
Omnia missurus famosum in saecula nomen. 
Obstupuere omnes: fremuitque animosus Apollo . 
 
&lt;b&gt;IX&lt;/b&gt;. Ipse autem Alcides Patris miseratus honorem, 
Quod genus hoc, qui talis, ait, contemptor et hostis 
Musculus? an nostros iterum Regina labores 
Provocat, et geminis peioreis obicit angues? 
Aspicite, ut venas furiis agitatus et oestro 
Saeviat: excedit vires, quibus improbus ornos 
Arcadias evertit aper, lugente colono: 
Et quas Creta Bovis flammas exusta cruenti 
Sensit: hic, hic, video, sudor manet ultimus Oetae  
Impositum, et primos vincet maiore triumpho. 
Eurystheus sileat: quid enim mandata capessam? 
Me natura monet fesso succurrere Patri. 
Sic fatus clavam ingentem, cui dextera lassa 
Incubuit, toto libratam sanguine nixus 
Sustulit in Mures, et tela immania ferro 
Direxit; ceu terribileis Stymphalidas arcu 
Fixurus. Cessa, mea magna potentia, cessa 
Nate. quid in votitum ruis hostem: Iuppiter infit. 
Mene ipsum non posse feras has perdere? possem, 
Si mens certa foret, trifido, nihil ambige, telo 
Concutere obstanteis, penitusque affligere fundo. 
Sed mihi, quid deceat, non quod licet, arma tenenti 
Occurrit. Laudine foret tam abiecta ferire? 
Dignior iste calor, natum ad sublimia fulmen 
Praeterit ignavos hostes. scopulosa zacynthus , 
Quas habeat vires, quercusque annosa loquatur. 
Et tu (sed praestat modo dissimulare) loqueris. 
 
&lt;b&gt;X&lt;/b&gt;. At ne contemptum ferat impunitus et astris 
Exprobret iste niger, scrobibusque lavernio natus: 
Atlantis generose Nepos, succingere pallam. 
Ventorum transcende domum, convexque supra 
Sistere, qua nitidus stellarum exercitus ardet. 
Detrahe caelestem Cancrum, metuendus in arma 
Proruat, et plectat sonteis, dirimatque rebelles, 
Vadit Atlantiades , et qui videt omnia Phoebus , 
It comes accinctus radios, et vertice lucem 
Diffusus. quacumque meant, dignantia cedunt 
Sidera; laxantur florentes ignibus orbes. 
Adventum testata Deum Lyra turgida nullis 
Flatibus insonuit: subsultavere Triones, 
Phrixeusque Aries. illos veneratus Orion 
Submisitque caput, strictumque recondidit ensem. 
Tum prior Arcadiae pulcher frondentis alumnus: 
Felices, qui semper, ait, lucetis in auro 
Signiferi Solis; magnosque evolvitis annos, 
Hoc Domino carpente viam. nunc visere terram 
De vestra statione iubet Saturnius unum. 
Cancer ades? linque has, quas reptans incolis undas 
Tantisper. dabitur retro post bella redire. 
Ille altis egressus aquis et lacte profundo 
Fluminis aetherii, sequitur per inane volantem 
Mercurium lapsus; circumque et pone refusa 
Mobilis ac titubans in gyrum fluctuat aura. 
Ut cum suspensis pedibus demissa cadit nix, 
Mollis in omne latus tacite subsidere nutat. 
Haud aliter terrae appulsus. tunc tosta Syene  
Mitius a flammis habuit, blandoque tepore 
Usa, dari longas mirata est turribus umbras. 
Carcinus a noto monstratas Sole paludes 
Intrat, et adiunctis agmen grave fratribus armat. 
Qui postquam in siccum latera exposuere, trucesque 
Musulmannigenae chelas sensere bisulcas: 
Fit late fuga, cum gemitu fremituque ruentum. 
Ipsa citis agitur pedibus Regina, rotasque 
Aurigamque et equum (sese omnia) fortius urget: 
Et quia desperat metuitque evadere, et instat 
Umbra maritalis. pariter cupit ire sub Orcum . 
Dum dubitat, lapsantem absorbet caeca vorago, 
AEternumque viro decus annumeranda meretur. 
At non aequali cum Coniuge condita tumba, 
Infelix, neque sub saxis tangentibus astra. 
Diffugiunt alii partes Regionis in omneis 
Contusi, referuntque oculos ad pristina pacis 
Munera, consuetis exercenturque rapinis. 
 
&lt;b&gt;XI&lt;/b&gt;. Interea quid quid Mures scrutatur in antris, 
Illorum reditu exsultat; positoque pavore 
(Quippe Cati stupuere malum, quod turpis egestas 
Visa diu fuerat dirum ac lugubre minari, 
Irrita cum nullas traherent venabula praedas) 
Spes hilares acuit, desolatasque cavernas 
Observat, profugasque feras, solacia ventris. 
Atque adeo iam nunc revocant, quem nomine Gentis 
Pellitae misere queri, tristemque novercae 
Fraudanti genios Naturae intendere litem. 
Indicunt iterum choreas, atque orgia noctis; 
Suetisque invigilant spoliis. gannitus et ingens 
In Maumillonum plausus dicione resultat. 
Ut si forsan equos, taurumque armenta secuta 
Abstulerit praedo; neque spes super ulla peculi; 
Illa inopina tamen stabulum commune revisant: 
Ergo iterum felix toto Pastore Menalcas  
Subsilit, et dulci confundit gaudia fletu. 
Aut Pelusiaci quantus per rura Canopi  
Laetitiae tremor exoritur: cum Nilus in urna 
Se cohibens ripasque intra, dubitare colonos 
Cogit, et optatae tumidos nil fidere messi. 
Mox ubi restagnat praesens, tumidusque per arva 
Volvitur, et late campos fecundus inundat: 
Laudavere Deum, nec iam fugisse queruntur. 
A cantu resonant agri, modulataque ducit 
Tibia linigeros. Nilus clamatur et Isis . 
 
&lt;b&gt;O!&lt;/b&gt; numquam stimuli mites, ubi prima cupido 
Invasitque animos, et non satiabilis ardet. 
Nulla mora est. unum pedibus distringere Murem 
Aeluri instituunt, suadetque in sana voluptas 
Libari; si forte sapor mutatus in armis. 
Oceano nondum croceam Tithonia bigam 
Extulerat quater, auricomis ducentibus horis: 
Et iam funus erat Meridarpax flebile. Felis, 
Iuppiter illius fuit, intonuitque labanti. 
Itur ab Harpyis in circum. murmura funus 
Nescio quae, supra Catus horrida Thessalus efflat; 
In parteisque secat, stanteisque aspergit, et illo 
Princeps Maumyadum nova sanguine foedera sancit. 
Heu, quid ages? bellone putas evadere Fata 
Pternoglyphe , et mortis telum vitare sequentis: 
Dum fugis, et Cancros felicibus effugis alis: 
Te miserum! in Scyllam iuratosque incidit hosteis. 
Hoc tibi grande malum si praecinuisset Apollo , 
Stragibus optasses potius sub Borborocoete , 
Cui elapsus eras, animamque impendere Marti . 
Non ita Threicium Vatem , sectumque cruentae 
Patris Echionii lacerarunt Penthea Bacchae . 
 
&lt;b&gt;XII&lt;/b&gt;. Iuppiter his visis vultum demittere coepit, 
Ut solet abductus curis secretaque versans: 
Tum taciti primum Divi cognoscere caussas, 
Et quod Caelicolis poscentibus ante negasset 
Agmina sulphureo Maurusia perdere nimbo, 
Consilium laudare sacrum, maiusque vereri. 
 
&lt;b&gt;Est &lt;/b&gt; aliquod fulmen, quod nec fabricare Pyracmon , 
Nec Steropes conflare potest. nec Lemnius ipse 
Attrectare audet, si non Stygis amne lavetur. 
Ventorum deformis hiems, et Colchica pestis, 
Aura nocens et dira lues, viridisque veneni 
Suecus , et Haemoniis exstillans frondibus humor, 
Materies minima est, et adhuc tolerabile telum: 
Quod tantum in nanos colles incumbat, et almos 
Plebeias sternat, platanique enode cacumen. 
Accedunt ructus morientum, stridor Hyaenae, 
Ira tremens, raptique incensis urbibus ignes; 
Et vanescentis sanies exusta Cometae. 
His quoque miscetur rabies, ac spuma canina 
Uranies collecta manu: cum Sirius oestro 
Percitus, allatrat flammato sidera rictu. 
Adduntur colubri de Gorgone : bis tria Solis 
Spicula lugentis, medio fulgore reciso. 
Scobs ferri, quae de pedibus perhibetur equorum, 
Cum Pluto Siculas ad Sponsam frangeret arceis, 
Succussis cecidisse trium; (nam quartus Alastor 
Difficilis minui, totus riget aere maligno) 
Nec tamen usque adeo foret in superabile, si non 
Iuppiter ipse suo iactum de vertice crinem 
Tonderi patiens (et crinis sufficit unus) 
Inderet. hinc rapidas vires, animosaque flabra 
Sumit, et egesto quatit alta ceraunia saxo. 
Non ignis vulgare rubens hoc nobile Fulmen 
Excoquit: eiectis opus est carbonibus antro 
Taenario , taxoque informi, et si qua supersunt 
Naufragii veteris fragmenta infamia Cauro. 
Taliter excussum quoniam cum turbine sensit 
Pallenaea cohors, uno damnata sepulcro: 
Effossasque manu Capaneus flagrantia Thebas  
Moenia. concutiens. totus lucebat anhelo 
Pectore combustus, cineremque efflabat ab ore. 
Tantum summa manus divum Patris, et neque semper 
Hoc torquet, valida nisi cum succensus ab ira est. 
Tunc quoque stringebat quasi vibraturus, et alta 
Voce tonans: meruisse putas Meridarpaga , Nate, 
Missile, quod volvo? tracta: crispare licebit. 
Dum parcas homini, quidvis potes igne ferire. 
 
&lt;b&gt;XIII&lt;/b&gt;. Alcides animi largus, tunc largior ibat 
Fulmen adorandum potius timideque colendum 
Impare sumpturus dextra: iamque illud agebat 
Chaoniam impacto rapturus verbere quercum. 
Prodigium! negat emitti. ceu viveret ignis, 
Sentiretque Deum consueta mole minorem. 
Increpat Armipotens: quaenam has ignavia vires 
Enervat, cohibetque Alecto invisa lacertos? 
Letifer anne iterum serpit per viscera Nessus ? 
Exprobrat et Iuno , laudans, fictumque renidens: 
Noster amor! tene ergo rear stravisse leones? 
Fregisse Antaeum ? tu pensa columque tulisti 
Femineas indute stolas, ac tempora myrto 
Evincte. Alcmena satus et miratur, et ardet, 
Et fremit, et rubet, atque iterum tentare laborat. 
Sibilat implacidum sulphur, multoque cruentat 
Sanguine mirantem (neque enim haec natura) Deumque 
Respicit. it caelo murmur. Venus aurea risit. 
Audiit, inque sinum risit Nova Luna bicornem. 
At miserin rabiem versus Tirynthius altum 
Uritur, et bustum flagrat immortale futurus, 
Sinon excutiat, vires confessus iniquas 
Ausa et inausa manu nequicquam ubi vertere coepit, 
Excutit. haud ultra lapsum: sed in aere pendet. 
Protinus Ales adest. ea corripit unguibus uncis 
Restituitque Iovi . qui laetus, parcimus, inquit, 
Nate tibi. Patri posthac illudere cessa: 
Et cautus mea tela time, non sternere vileis 
Docta feras humileisque rubos: sed robur adultae 
AEtatis; sed enim Rhodopen Hebrum que nivalem, 
Alcides que meos: Hic non imitabile fulmen 
Sentiet, hic demum: per quem resciverit Orbis 
Ludicra nos Ranis super, et super arma protervis 
Muribus auctores, dextra movisse iocosa. 
Namque homines credent (ut gens est vana, malique 
Heu, nimium nimiumque capax, atque omnia vexat 
Censuris) Superos tantummodo ad otia natos, 
Ceu Pueros nugis consumere vilibus aevum. 
Imperio Mundi nullas impendere curas; 
Cunctaque in incertum mortalia tendere casum. 
Quisquis is est, seu sit cerebro, seu poplite natus; 
Ille faces, totumque Iovem sua tela minantem 
Attritus feret, et sitiet fugientibus undis 
Mersus, et a plena torquebitur arbore pomis, 
Iuro per arcanas, instar mihi numinis, undas; 
(Concussitque comas) per fratris stagna profundi. 
Si quando placitum nobis, haec funera Mundo 
Pandere, et exactos belli proferre labores: 
Tunc eto te Phoebum ; Vatem tu, Phoebe , monebis. 
 
&lt;b&gt;XIV&lt;/b&gt;. Phoebus in haec: (numeros, citharamque adiunxit eburnam.) 
Magne Sator rerum: tibi se Delos que, Claros que, 
Et Patara , et Tenedos , sertisque evincta Terapne , 
Et Delphi et Phocis , et supplex a pede Montis 
Parnassus noster, cum toto inclinat Olympo . 
Iussa, in facta libens; mandata, in carmina vertam. 
Omne nemus caussa Iovis , omnia marmora cogam 
Admodulante Lyra choreas accedere nostras. 
Unum istud vereor: (praesentio mente futura) 
Ut ne inter paucos, aevo labente, Poetas 
Vix unum inveniam promptum facilemque monenti, 
Qui moveat super ista tubam, quae vidimus, arma. 
Invitos nempe exstimulem, et cantare rogatos 
Pegasea feriam penna, lauroque coronem! 
Valle prius Thymbraea, et utroque abscessero colle, 
Tempus erit, stolidae cum mentis inertia fastu 
Reddita deterior, quaedam mortalia stringet 
Pectora erunt, sua qui scite iactare parati 
Somnia in arcano, ceu nostro immissa Cubili. 
Me quasi iam pridem toto cum fonte bibissent; 
A monte in valles umquam descendere nolint. 
Detrectent tumidi gracilis leve carmen avenae, 
Materiaeque exilis opus. Priameia Fata, 
Iliacas acies, et in Hectora calcar Achillis  
Defixum poscent, ac sola ad Pergama duci. 
Vix dignabuntur metro cohibere leonem: 
De vili Rana quid sperem ac Muribus? ignem 
Offero cantandum, quo Phyllis saucia flagrat; 
Cassandras laudare volent. placet una Pelasgum  
Victima, non totam redimita Polyxena frontem, 
Ut videat cultros, atque arae basia figat: 
Aut Argiva viris Argia ferocior, omneis 
Acceptura neces, clausuraque pectore casto: 
Si modo dilecti reperiret Coniugis ossa. 
Talibus exemplis cupient super ardua ferri 
Culmina Pieridum , totoque Helicone recepto 
Donari septem foliis, et imagine macra. 
Non centum, non mille boves ad tenuia ducent. 
Id queror: imbelles, segnes, sine numine nostro, 
Non iussi, invito me luctabuntur in altum; 
Repere quos inter dumos et fraga decebat: 
Ad iuncum et corylos nulla virtute movendi, 
Cum tamen a minimis surgant ad maxima Musae . 
 
&lt;b&gt;His &lt;/b&gt; adeo iam nunc infestum me minor ipsum. 
Ite truces tumidique, et nostro absistite luco. 
Invenient haec Plectra manus, et fistula labrum. 
Ipse tamen meus ALTER EGO, quem Mantua felix 
Efferet in lucem, Culici canet ante sepulto 
Et decus et lessum; quam Turno in bella ruenti, 
Niso que Euryalo que, et Dardanio Anchisae , 
Et pubi Troianae ab longo errore parentet. 
 
&lt;b&gt;Non &lt;/b&gt;igitur Tu, quis quis eris, qualem modo coram 
Praecipio, oblatum verearis spargere bellum 
Qualicumque tuba iuvat ire per omnia vatem. 
Sub cedro iuvat et lentis cantare salictis. 
Et pontum iuvat, et modicas innare paludes: 
Quamquam qui modicas, si me suadente Poeta 
Navigat. Hanc pugnam, Munus Iovis esse memento 
Caelicolis sublime datum, caligine sacra 
Plenum, ac mittendis in plurima saecula fatis. 
Nil mage secretum vel ab ima Phocide , Delphis que, 
Ac Tripode , et mota stagni exardentis arena 
Transfumat; nec dicit avis quocumque volatu; 
Mystica nec Cereris Lampas, nec monstrat Eleusis . 
Omnia portendunt. studeant evolvere verum, 
Quorum ego compegi nitido praecordia sensu. 
Sume animos facilemque Deum, GERMANE : canenti 
Non abero Momos , quibus est inamabilis unguis, 
Dens niger, invisos aliis frenabo lupatis, 
Quam quibus aetheriam soleo frenare quadrigam. 
Illorum ante oculos versetur Marsya victus, 
Ora lacer, pellem exutus, totusque cicatrix. 
Et mihi sunt Arcus, et nostra sagitta cruorem 
Elicit, et nostro sternuntur robora disco. 
 
&lt;b&gt;Ista &lt;/b&gt; Intonsus; at haec intonso Iuppiter . aude 
Aude aliquid Fili; patriumque merebere vultum. 
Qui solum mea furta canunt, aut qui tua solum, 
Nil aliud, nosque ad mensam ridenda propinant 
Numina; quo polles iaculo, prosterne frementeis, 
Et resupinatos in pulvere detege Fucos 
Castalii mellis, sacratisque exue sertis, 
Interea, ne foeda lues et noxia serpat, 
(Namque vides Populum exsanguem, Vulcane , nigrisque 
Muribus admixtas tumulo putiscere Ranas) 
Funeream convolve pyram, flammaeque rogali 
Hos bellatores impone, cadavera, caesos. 
Ligna ferant Satyri, advolvantque e montibus ornos. 
Dixit, et ingenti concussit nubila motu; 
Atlas quo tergum sentit super astra gravari. 
Illum ascendentem retro sua turba secuta est. 
Amphitryoniades torvum indignatus in Oetam  
Concessit, quo prima ferox incendia monte 
Pertulit: ambustum quippe et plenum ora fa villis, 
Semper ab adversa puduit Iunone videri. 
&lt;/poem&gt;
==&lt;Ad lectorem&gt;==
 
HABES, amice Lector, Batrachomyomachiam nostram, ex fonte Homeri : utique enim non de palude, etsi de palustribus, deriva vi largius conceptum liquorem, gratia Iuventutis. Ea, sanguinis calore fervida, modico aquae haustu sitim non restinguit. quae ipsa caussa est, quare Orationes hinc inde dispersas, alternis proferentium animi sui sensa longiusculas maluerim. Quasdam agnominationes confinxi; ut, MUSULMANNIGENAE, MAUMYADES, etc. quod existimem similibus, Latini sermonis nitorem propter. ea non obfuscari: cum tantummodo sint Nomina propria et compellationes earum rerum, de quibus reliqua dicuntur. ita integrum panegyricon de laudibus fortissimi Ducis BLICTRI scribere possis. modo tibi talem Ducem proponas, quem BLICTRI voces. Quae vero de altero significant, ea sacrosancta habere fas est, ab uberibus Latinae Nutricis non depellenda. citius enim barbaros Urbe Romana donaveris, quam nova et barbara Verba. quod ipsum olim cuidam Caesari in faciem obiectum est, deinde ex Mure dices me Elephantum fecisse. Quippe ni? tamen ex Musca fieri potest Elephantus, non terrendus a Musca, cum terreatur a Mure. Et vero Homeri haec Audacia est, cui irasci velle, est genuinum et dentes alios omnes perdere. nam sive laudes. sive irrideas; nihilominus septem Civitates de cadavere caeci Poetae litigabunt. Quin potius ipsum poema Homeri degustas: id ex Graeco translatum, non liberiore paraphrasi, sed stricta interpretatione ad literam, ut ne de inventis illustribus quidquam intervertatur, hoc loco subiungere placuit. Scimus gulam Ingeniorum variare. aliis videbitur supervacaneum: alii, nisi ponam, desiderabunt. Itaque Batrachomyomachia HOMERI in hunc modum se habet. 
 
Incipiens primum Musarum Cetum ex Helicone venire, in meo animo preces concipio, gratia cantus, quem nuper in tabulis meis super genua posui; litem immensam, tumultuosum opus Martis , prae me ferens hominibus in aures omnibus immittere: quomodo Mures in Ranas primas consecuti iverunt, terrigenum virorum imitari opera Gigantum . Sic sermo inter mortales erat. tale autem habuit principium. Mus aliquando sitibundus, felis periculo evitato. propinquum in lacum teneram adposuit barbam, aqua delectatus dulci. hunc ubi vidit Limnocharis obstrepera, verbum locuta est tale. O hospes, quis es? unde venisti ad litus? quis te produxit? omnia vere dic, ne mendacem te intellexero. si enim te noverim amicum dignum, ad domum ducam. dona autem tibi dabo hospitalia multa et bona. Ego Rex Physignathus sum, qui per lacum color Ranarum Rex dies omnes: et me Pater Peleus olim genuit Hydromedusae mixtus in amicitia, apud ripam Eridani , et te quidem video pulchrum et fortem, eximium prae aliis sceptriferum Regem, et in bellis pugnacem esse: sed age citius tuum genus commemora. Huic autem rursus Psicharpax respondit, dixitque; curnam genus meum perquiris, o amice, manifestum omnibus hominibusque Diisque, et caelestibus volatilibus? Psicharpax ego vocor, filius Troxartae patris magnanimi. mater Lichomyle , filia Pternotroctae regis genuit autem in tugurio me, et enutrivit cibariis ficibus et nucibus; et eduliis omnigenis. quomodo autem amicum facies me in natura nihil similem? tibi enim vila est in aquis, sed mihi certe, quaecumque apud homines, comedere consuetudo. neque me latet panis ter pistus a bene rotunda mensa; neque placenta extensa, habens multam sesamida? non sectio ex perna, non iecora albam vestem habentia; neque caseus nuper pressus a suavi lacte. Non suavia bellaria, qua et Divi desiderant. neque quacumque ad convivia hominum faciunt coqui, ornantes ollas condimentis variis. nun quam ex bello malum effugi clamorem; sed statim ad pugnam iens propugnantibus mixtus sum. non timui hominem, quam vis magnum corpus ferentem, sed adlectum iens, summum digitum mordeo, et a pede accepi, et dolor non occupavit virum. sine vis non aufugit somnus mordente me. sed duo valde omnia timeo per terram. Accipitrem et Felem, qui mihi magnum luctum adferunt, et decipulam molestam, ubi dolosum exsistit fatum, plurimum Felem pertimesco, quae optima, quae me, per foramen perquirit. non comedo raphanos, non caules, non cucurbitas, non betis viridibus pascor, neque apiis. haec enim vestra sunt edulia per lacum. Ad hac autem subridens Physignathus contra locutus est. O hospes, valde gloriaris ob ventrum, sunt et nobis multa valde in lacu et in terra mirabilia visu. Ancipitem enim dedit victum Ranis Saturnius Iuppiter : saltare in terris, et in aquis corpus cooperire. Si autem vis, et hac scire facile est. portem te in humeris, tene autem me, ne aliquando pereas sic gavisus in meam domum venies. Sic certe, inquit, et terga dabat. Ille autem ascendebat velociter, manus habens tenerum per collum: saltu facili. Et inprimis gaudebat, quando intuebatur vicinos portus, natatione gaudens Physignathi ; sed quando iam utique undis purpureis submergebatur, multum lacrimabatur. inutilem poenitentiam accusabat, evellebat comas, et pedes stringebat per ventrem. cor concutiebatur insolentia, et in terram volebat videre. Vehementer autem ingemiscebat timoris frigidi necessitate, caudam qui. dem inprimis extendit in aquis, tamquam remum trahens supplicansque Diis in terram venire, aquis purpureis sub mergebatur, multum autem clamabat, et talem dixit sermonem; ab ore autem pronuntiabat: Non sic humeris portavit onus amoris Taurus, quando Europam per undam duxit in Cretam: ut me navigans humeris super vectum duxit ad domum Rana elevans pallidum corpus aqua alba. Hydrus autem ex improvisa apparebat horrendum spectaculum utrisque. erectum super aquam habebat collum. Hunc conspicatus, ingressus est Physignathus , non quidquam intelligens, qualem socium perditurus erat per lacum. Ingressus est autem profunditatem lacus, et evitavit Parcam nigram. Ille autem ut relictus est, cecidit supinus statim in aquam. manus autem stringebat, et moriens stridebat. Sape quidem ingrediebatur in aquam; saepe autem rursus calcitrans egrediebatur. mortem autem non poterat evitare madentes enim pili plurimum pondus trahebant in ipso. aquis autem periens tales locutus est sermones. Non latebis utique Deos Physignathe , hoc patrato, naufragum qui iecisti a corpore, ut a petra non certe me per terram melior eras, o pessime, pancratioque luctaeque, et adcursum sed deceptum in aquam me proiecisti. Habet Deus ultorem oculum. poenam tu solves Murium exercitui, neque evitabis. haec locutus, exspiravit in aquis. hunc autem vidit Lichopinax ripis insidens mollibus. qui vehementer ululavit, et currens annuntiavit Muribus. 
 
UT autem didicerunt mortem; ingressa est ira perniciosa universos. et tunc praeconibus suis iusserunt sub diluculum proclamare ad concionem Troxartae , in domum patris infelicis Psicharpagis , qui per lacum supinus natavit, mortuum corpus. neque iuxta ripas erat iam miser. medio autem natabat ponto. Ut autem venerunt festinantes cum Aurora: primum surrexit Troxartes ob illuminatus, dixitque sermonem. O amici, tametsi salus ego multa mala passus ex Ranis: sors mala omnibus facta est. Sum autem ego infelix, postquam tres filios perdidi. et quidem primum occidit rapiens inimicissima Felis, extra foramen captum. Alium rursus viri crudeles ad mortem duxerunt vanioribus artibus, ligneo dolo excogitato, quam decipulam vocant, Murium perditricem. Qui tertius erat dilectus mihi et matri inclutae: hunc suffocavit Physignathus in profundum ducens, sed, agedum, armemur, et exeamus in ipsas, corporibus exornatis armis variis. Haec locutus persuasit armari universos: hos quidem utique Mars , belli curam habens. Ocreas primum circa tibias posuerunt, effractis fabis viridibus, beneque aptatis: quas ipsi per noctem stantes comederunt. thoraces autem habebant calamis circumdatis a coriis, quos Fele excoriata scienter fecerunt. Clipeus erat Lucernae medius umbilicus, lancea longae acus; omnino aereum opus Martis . at cassis in temporibus erat testa nucis. sic quidem Mures erant armati. Ut autem intellexerunt Ranae, egressae sunt ab aqua, in unum locum profectae: consilium coegerunt belli mali. Considerantibus autem ipsis unde seditio, vel quis tumultus; Praeco venit ferens sceptrum in manibus, Tyroglyphi filius magnanimi Embasichytros , nuntians belli malam famam, dixitque sermon em. O Ranae, Mures vobis minitati miserunt, ut edicerem armari ad bellumque pugnamque. viderunt enim per aquam Psicharpaga , quem occidit vester Rex Physignathus . sed pugnate, quaecumque inter Ranas egregiae genitae estis, sic loculus disparuit. sermo autem murium in aures ingressus conturbavit mentes Ranarum superbarum. accusantibus autem ipsis, Physignathus dixit surrectus: O amici: non occide Murem, neque vidi pereuntem: omnino suffocatus est ludens iuxta lacum, natatum Ranarum imitatus. at pessimi nunc me accusant, qui non sum in caussa. Sed, age, consilium inquiramus; ut dolosos Mures deperdamus. etenim ego dico, ut mihi apparent esse optima. corporibus ornatis armati stemus universi summas iuxta ripas, ubi praeceps est locus. quando autem impetu facto in nos venerint, correptis galeis quicumque prope obviam venerint, in lacum ipsos cum armis statim deiciamus. sic enim illis suffocatis, qui expertes sunt natandi, constituemus laeto animo statim Murium occisorum hic trophaeum. sic locatus armis induit universos. Foliis quidem malvarum tibias suas circum cooperuerunt. Thoraces habuerunt viridibus latis a betis. folia brassicarum in clipeos bene aptaverunt. lancea atutus iuncus, unicuique longus aptatus erat, et galea cochleis subtilibus capita circum cooperiebant. Munita autem steterunt in ripis altis, conquassantes lanceas. animo plena erat unaquaeque. IUppiter autem ubi Deos vocasset in caelum astriferum, et belli multitudinem ostendens, potentesque pugnatores multos et magnos, et lanceas longas ferentes. qualis Centaurorum exercitus procedis et gigantum , suaviter ridens interrogabat: qui Ranis auxiliatores vel Muribus immortalium? et Palladem allocutus est. O Filia, Muribus nun quid auxiliatura ibis? etenim tuum per templum semper exsultant universi, odore delectati, et cibariis, ex sacrificiis. Sic dixit Saturnius . hunc autem allocuta est Tallas: O pater, non certe ego umquam Muribus, cum vexarentur, venirem auxiliatrix: quoniam mala multa mihi fecerunt, coronas destruentes et lucernas, caussa olei. Hoc autem meam valde momordit mentem, quod fecerunt. Peplum meum corroserunt, quod texui elaborando ex tramae subtili, et stamen subtile nevi, foraminaque fecerunt. at sutor mihi institit exigitque a me usuras: huius gratia irata sum. Mutuata enim subtextum, et non possum restituere. Sed veque Ranis auxiliari velim: sunt enim neque ipsae mentibus firmae. Sed me primum ex bello redeuntem, postquam valde defatigata fui; somno indigentem non per miserunt tumultuantes, parum oculos declinare. ego insomnis iacebam caput dolens, donec clam vvit gallus gallinaceus Sed age cessemus Dii iis auxiliari, ne aliquis vestrum vulneretur telo acuto. sunt enim cominus pugnantes, etiamsi Deus contra veniret. omnes autem de caelo. delectemur litem videntes. ut dixit, huic post paruerunt Dii alii, Omnes simul autem collecti venerunt in unum locum. 
 
AT venerunt Praecones duo signum belli ferentes. et tunc Culices magnas tubas habentes vehementer tuba clangebant belli strepitum. coelitus autem Iuppiter Saturnius intonuit signum belli mali. Primus autem Hypsiboas Lichenotem vulneravit lancea, stantem inter propugnatores, per ventrem in medium hepar. concidit ergo pronus, et teneras pulvere foedavit comas. Troglodytes autem post ipsum iaculatus est Pileona . infixit in pectore solidam lanceam. hunc autem cadentem cepit nigra mors, et anima ex corpore evolavit. Seutlaeus occidit percusso corde Embasichytrum : Artophagus autem Polyphonum per ventrem percussit, qui cecidit supinus, et anima membris evolavit. Limnocharis , ut vidit pereuntem Polyphonum , Troglodyten petra molari vulneravit praeveniens collum iuxta medium. huic igitur caligo oculos operuit Lichenor autem ipsius observabat lanceam lucidam, et percussit (neque aberravit) per hepar. ut autem intellexit Crambophagus , ripis profundis incidit fugiens. sed neque sic effugit in aquis, impulit enim ipsum. qui concidit, nec respiravit. tingebatur sanguine lacus purpurea. ipse iuxta litus extensus est, intestino pinguibus impetu ruens in ilia. Limnisius autem in ripis Tyroglyphum spoliavit. Pternoglyphum conspicatus Calaminthius in timorem venit saltavit ergo in lacum fugiens, clipeo proiecto. Hydrocharis autem occidit Pternophagum Regem saxo percussum per guttur. cerebrum autem ex naribus stillabat, polluebatur sanguine terra. Lichopinax occidit irreprehensibilem Borborocoeten , lancea impetu facto. mox caligo oculos cooperuit. Prassiphagus conspicatus pede traxit Cnissodiocten , in lacu autem suffocavit, comprehensa manu cervice Psicharpax autem ultus est socios mortuos, et percussit Pelusium in medium hepar. qui cecidit illi ante, anima ad infernum iit. Pelobatus conspicatus luti manipulum iecit in ipsum, et frontem inunxit et excaecavit, propemodum iratus est certe ille, ubi coepisset manu forti, qui iacebat in campo lapidem, ponderosum pondus terrae: hoc percussit Pelobaten sub genua. tota autem fracta est tibia dextra, ceciditque supinus in pulveribus. Craugasides autem ultus est, et rursus ibat in ipsum; percussitque medium per ventrem. totus ei intro actus iuncus ingrediebatur, et humi effundebantur universa intestina, extracta a lancea manu gravi. Sitophagus autem ut vidit in ripis fluminis, claudicans ex bello recedebat, et angebatur valde, saltavitque in fossam, ut aufugeret diram perniciem, Troxartes autem percussit Physignathum in pedis summitatem, qui celeriter, quoniam angebatur, saltavit in lacum fugiens. Troxartes ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, et iui incurrit rursus occidere desiderans. Prassaeus ut vidit adhuc semivivum, qui ante ceciderat, venit per propugnatores, et iaculatus est acuto iunco: neque fregit scutum: tenebatur autem ipsius lanceae acies. 
 
ERat autem quidam inter Mures iuvenis filius, egregius inter alios, cominus pugnans, carus filius irreprehensibilis Artepibuli . Princeps ipsum Martem ostendens, robustus Meridarpax , qui solus inter Mures dominabatur pugnando. stetit autem iuxta lacum elatus solus ab aliis. iactabat vero se depopulaturum Ranarum genus bellacium. et certe perfecisset, quoniam magnum ipsi robur erat, nisi statim intellexisset pater hominumque Deorumque, et tunc pereuntes Ranas miseratus fuisset Saturnius . moto autem capite talem locutus est vocem. O Dii, certe magnum opus in oculis video. Non parum me stupefecit Meridarpax , per lacum trucidare Ranas desiderans, sed celerrime Palladem mittamus, tumultuosum item et Martem , qui insum arcebunt, a pugna robustus quantumvis sit. Sic locutus Iuppiter . Mars respondebat sermone: neque certe Palladis , o Iuppiter , potentia, neque Martis , poterit Ranis auxilio depellere diram perniciem. sed, age, omnes eamus auxiliatores: vel tuum iaculum moveatur magnum, quod Titanas sustulit horrendum operans: quo Titanas occidisti egregios ultra omnes, Enceladum que ligasti, et agrestia genera gigantum . Sic certe dixit. Saturnius autem iaculatus est ardens fulmen. primum quidem intonuit, magnumque commovit caelum sed postea fulmen, terribile Iovis telum, misit in volvens; illudque evolavit e manu regis, omnes quidem utique terruit iaculatus Ranasque Muresque, sed neque sic cessavit Murium exercitus, sed adhuc amplius cupiebat depopulatum ire Ranarum genus bellacium: nisi ab Olympo Ranas miseratus fuisset Saturnius , qui tunc Ranis auxiliatores illico misit. Venerunt autem ex improviso habentes incudes in tergo ungulis curvis oblique ingredientes, tortuosi, habentes furficulas in ore, ostripelles, ossei natura, lati humeros, rutilantes in humeris, blaesi, nervosis cervicibus, a pectoribus intuentes, octopedes, bicipites, manibus qui capi nequeant (illi autem vocantur Cancri) qui Murium caudas oribus incidebant, etiam pedes et manus. Flectebantur autem lanceae quos et timuerunt miseri Mures, neque sustinuerunt. In fugam ergo vertebantur. occi. debat autem sol iam, et belli finis unius diei perfectus est. ATque haec est illa Lacubus et Cavernis nota Maeonii Vatis Batrachomyomachia. Lector: in quam Olympiaden arbitraris incidisse? Multi multa coniciunt, plures omnino tacent. plerique annum indagare desperant. Existimant autem Principi Poetarum fidem habendam; SACRUM SOMNIUM, ex animo demisso venerandum potius, quam temerario ungue excutiendum esse. Quamquam nullus dubito, quin ipso Homero adhuc in vivis canente, fatalis haec pugna, cervicibus Graeciae magna ex parte iam incubuerit. 
 
De NOSTRA quid sentis? cui tempori imputatur? omne, an aliquod praesagium iam impletum. Equidem Bellum formidolosum, eventibus et mysteriis stipatum ante oculos latet. Saperdae omnia exploraturi, ipsi Delphos mittant Legatos, offerant tributum curiosi laboris. ipsi scrutentur, et Apollini (si domi sit) supplicent, in clara responsa sollicitando. Ego pedem hinc extrico. Quid igitur praefatus sum: me scienter fixisse signa, sub tentorio et aenigmate excitantia pruritum fatorum et indagandi cupidinem. Ita est. pleraque non nescio. Et hercule, propiore coniectura assecutus, crediderim bonam partem huius Batrachomyomachiae fuisse a Bellis Punicis exhaustam. Ita lib 3. num. 4. ipse Iuppiter orans persuadet. possit videri Mausolus sustinere personam Hannibalis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibalis] &lt;/font , Mures Carthaginiensium . nam quid nigri semper et Mauri . Maurusii nominantur? Cur Mausolus lib. 3. num. 7. iactat Punicos astus, et multum Afri , etc. Ut contra Batrachos, veteres Romanos esse necessario intelligas. Physignathus furiosus et turgens, quid si Flaminius sit, homo temerarius, contra auspicia profectus? quid si M. Minutius aut Terentius Varro ? De Lacu dubitas? I vise Thrasymenum Lacum , et miraberis horrendas caedes Batrachorum. adi Cannas , locum palustrem, uligine obsitum et cannis, amica Ranis nomina. pro! qui acervi cadaverum. caesa eo proelio Romanorum quadraginta quinque milia, cum Paulo Consule et Senatoribus LXXX. consularibus atque praetoriis, aut aedilitiis triginta. quae nota sunt. Fabius M. Seutlaeum imitatus, Limnocharin Romam captivam liberavit. Natura et bona Caussa apud Iovem perorante, Maurorum vis elisa est. Hannibal, Scipionis Africani chelis incisus (cancri signum, ut quidam tradidere, corpori a genitrice impressum gerentis) ex Italia in patriam fugere coactus, denique miserando Fato occubuit. Quo Myocephalo quid umquam truculentius exstitit? in quas non formas se, indole Mausoli , mutare novas ausus, aliam semper aliamque barbam, et capillamentum novo mutavit. Dices: Mures senatum coegisse, consules adfuisse, lictores, fasces, secures, signa utique Romanorum , non Carthaginiensium . Respondeo primo: a Vaticinantibus peristases misceri: neque necessum esse, ut omnia in quocumque genere similia inventa, modo potissima exhauriantur. deinde Carthago aemula Romae , plurimis ornamentis tantae Reipublicae respondit. Hannibal omnino contemptor Urbis a se propemodum saltu superatae, Capuae in Campania , togas ritusque Ausonios imitando, in ludibrium dedit. Si interroger, quis Maurus Psicharpax submersus sit: quaerendum potius censeam, quot Poeni primo secundoque Bello Punico occisi sint; dum Sardiniam , Siciliam , etc. (micas scilicet Imperii Romani ) clandestinis furtis subtrahere certarunt. De faece militum ac vulgo non laboro. Artemisia Carthago est, cum mortuo Hannibale suo exstincta: aut tota Africa, submissis semper novis suppetiis, commeatu armisque instructa, furens instar Libycae Leaenae. Sed haec hactenus: nec plura: ne ingenioso Lectori diffidere videamur. At enim et sequentibus saeculis, non una Batrachomyomachia Orbi puniendo obrepsit. In Pharsalia simillima saeviisse videtur. Immo de integro veros Mures ac Ranas concurrisse, codem tempore, quo Gener et socer conflixere, docent Historici. namque tunc universus Orbis pluribus prodigiis laboravit. astra cadere visa. de caelo Capitolium tactum. pecudes locutae feruntur. sanguine et lapidibus pluit, pluisse etiam Ranis in comperto est. quantam Batrachomyomachiam, et civile bellum inde exortum facilius credo. tamen non absque caussa quaerendo metuit Troxartes lib. Mnum. 3. Si pluit aut cepis, aut, quod pudet edere, Ranis. Et vero his interea si titillet Animus ad ulteriora tempora non progressurus. potest tamen progredi. Sisto prius Synopsin, quam alium usum nostrae Batrachomyomachiae. 
===Synopsis libri primi.===
 
I. LImnocharis Ranarum Regis Physignathi soror, occasio prima belli: cum Psicharpage Musculo e lacu bibente, Fatis ita ferentibus, orditur alloquium, miscetque sermonem et aquam. 
 
Exiguae caussae ingentia saepe bella movere.
 
Unica vox secius accepta vicem classici fuit.
 
Tria verba armatos stravere exercitus.
 
II. Frater Physignathus intervenit, seu casu, seu saltu: ambigi enim potest. is, ut genium Hospitis ad ripam stantis irritaret, Regni sui delicias palustres, inflatis buccis fastuose iactat. 
 
Adhuc verum illud: Natura beatis omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti. 
 
III. Musculus luculenta Oratione, non minus suae gentis fortunam moresque depingit, et praefert multis Persicis parasangis. 
 
Non quod quisque habet, hoc bonum: sed quo quisque contentus est, hoc iucundum.
 
IV. Physignathus obficit subeunda Muribus discrimina; ( Psicharpage tamen omnia extenuante) Ranarum securam felicitatem extollit. denique multis utrinque acceptis et redditis vocibus, Stagni sui fines in Palatium, se in navim et Argonautam offert. 
 
Exeat Orbe, omnia qui metuit discrimina: vam Vitai his modus et ratio est, ut non secura sit ulla. 
 
Qui fit, quod plures malint esse miseri, quam videri! 
 
V. Nempe pretiosa invitatio et vanitas promissorum distrinxere adipatum ingenium curiosi Musculi. Auribus accepta oculis usurpaturus, trahitur cupiditate visendi. Mox Ranam navalem conscendit, experturus etiam suo damno Maris pericula, 
Sensim ad declivia fertur Mens blando pulsata malo.
 
Hominum vesana cupido Invenit naves, et monstra natantia vidit.
 
Ausus sese committere vento atque Mari, quidvis audet.
 
VI. Physignathus ab serpente (Balaena Lacus) emerso ex aquis conterritus; seu dolo malo, seu metu vano Subducit tergum insidenti Psicharpagi . is destitutus carina, medio in gurgite submergitur; Diis et Sociis in vota ac suppetias nequidquam vocatis. 
Iuste naufragio perit,
 
Qui non naufragium fugit.
 
Ridet Neptunus , Nauta deflente cadaver.
 
===Synopsis libri secundi.===
I. Posteaquam cari funeris tristissima percrebuit fama: Troxartes Psicharpagis submersi Pater, pene ultra Muris nigri vires, ira excanduit. 
 
Nam quae orba est catulis, quaeque sera est Tigris.
 
Hac et peior homo, cum furere incipit.
 
II. Cogit altero statim die, quamquam nubilo senatum, exploraturus ultricem sententiam. 
Si ulla in re deliberandum est, maxime ubi bellum suscipiendum: multo maxime, an inferendum.
 
III. Eum in finem coram sociis ferociter perorat ira magis et dolore, quam consilio agitante animos, bellum in Ranas decernitur, volente ac iubente S.P.Q.M. 
 
Cum surdae sunt aures, obstrepente ira, gratis cogitur senatus: et quid nisi Tiberiana ludibria exspectat:
 
Iniustum bellum Turcarum est, quod sumpto odio meditantur.
 
IV. Bellicae feruntur Leges. arma paraturi domum discedunt. 
 
Ubi nullis legibus ensis servit; ihi potius credas certare latrones.
 
V. Tertio die in campum descendunt, muniunt castra. censentur milites, furor et dolor arma ministrant. Formicis sua bilis inest, et Muribus ira.
 
Nil adeo vile est, quod se non vindice laesum
 
Utatur.
 
Recte quidam: Castra opportuno loco et in tempore munita, tentorium sunt victoriae. 
 
VI. Vastam multitudinem, sed capite, hoc est, belli Duce destitutam, prope in fatale dissidium scindunt duo nequissimi Myocephali : dum se ad duellum provocant, flagrantes ambitione Imperii. 
 
Quid prodest vastum Polyphemi corpus in antre,
 
Cum monstro horrendo, informi, sit lumen ademptum.
 
Quid faciat miles validis robustus in armis
 
Sublato Duce? sternetur, tumulosque cadendo
 
Implebit.
 
Numquam minus in bello necessaria Ducis praesentiae cognoscitur, quam cum praesens est: nun quam magis, quam cum abest.
 
Reges, florentia Regna qui vultis servare diu, prohibete duella.
 
VII. Iuppiter tumultum plebis sedaturus, in eligendum Imperatorem belli, excitat Mausolum . stupenda huius Regis metamorphosis, plectente Nemesi rapinas, eius oratio, electioque bellum promovent. 
 
Ut nulla cinerum virtus includitur urna;
 
Sed sanctas sequitur numquam revocabilis Umbras:
 
Sic etiam nigris haerent post funera noxae
 
Manibus; et vivos Fures monumenta loquuntur.
 
VIII. Tyroglyphus ferocis ingenii musculus, nomine Mausoli , Physignatho Regi Ranarum, bellum imprudenter denuntiat. 
 
Furiosus Legatus; etiam cum pacem offert, tuba canit, non facile mittendus. Refert, quis Martem ad convivium in vitet. 
 
IX. Physignathus irritatus superbe respondet. bellum acceptat. urit Legatum sarcasmis. omnem Paludem in arma vocat. 
 
Periculosum est, hosti quantumvis debili, in proprio Regno, minaciter deferre bellum. tenuis vapor, collectus primo in nubes, deinde etiam in tonitrua et fulmen e vadit. X. Ranarum arma spirantium votum ad Martem . 
 
Recte Veteres: Ante tubam fer tura Iovi , fac votae Gradivo . 
 
Impius miles, accusat caecitatis, ad se venientem victoriam. 
===Synopsis libri tertii.===
I. IUppiter Editor huius cruenti Muneris sive Batrachomyomachiae, accito primum Marti , mentem suam ludibundus explicat. 
 
II. Illi vero fastidiosis auribus propositum accipienti, Pater opportune salutare suae mentis aliud Decretum ingerit. 
 
III. Stomachantis Gradivi inflammata Oratio indignatur numen altissimis rebus ab omni aevo destinatum, nunc quidem ab Iove putidis Muribus ac Ranis bellaturis praefici. 
 
IV. Placando Marti Iuppiter Batrachomyomachiae mysticum spectaculum aperit. docet prolusionem duntaxat esse crudelissimorum inter homines conflictuum, qui ex Fatorum specula evolaturi, posteris saeculis ingruent. 
 
V. AEvi nostri ferrei non perfunctoria mentio facta, mire Martem exhilarat. 
 
VI. Acquiescit Mars consilio Iovis . Dii Deaeque, excepta Iunone , conveniunt in pensili nubium theatro. 
 
VII. Pallas a Genitor rogata, ut Mures tutetur in acie, ore rotundo abnuit. caussas affert. palmariam scilicet, a Myocephalis erosum summae elegantiae Peplum. 
 
VIII. Eius quantum reliquiae permittunt, Descriptio. 
 
IX. Famosi Gigantis huius aevi M. DC, tragicus exitus, et facta, in Palladio Peplo signata. 
 
X. Sed et Latona Ranis certantibus praeesse detrectat; nec immerito. 
 
XI. Indigna Veneris querela contra Musculos. 
 
XII. Iovis Pathetica oratio, Caelicolas accersitos docentis caussam permittendae Batrachomyomachiae 
===Synopsis libri quarti.===
 
I. TYroglyphus redux, exponit Mausolo Physignathi fastum et minas. vociferatur, omnia hostilibus in armis esse. tota Mauritania in defensionem et occursum excitatur. 
 
Iacta est alea: transivimus Rubiconem . Ante statuam Martis , diu et mature delibera: nam belli semel suscepti impetum sistere non cuius vis est. 
 
II. Utraque acies adversa sub teli iactum educitur, Physignathus princeps adoritur Mures. mutuis vulneribus strages accumulat primus furor. 
 
Aciem et convivium instruere eiusdem artis esse, scite dixit Paulus Aemilius . 
 
Primo congressu, uter exercitus superaturus sit, ne Mari quidem novit. 
 
III. Duum Musculorum Fratrum memorabilis caedes. Limnisii item et Polyphoni Batrachorum. Tyroglyphi ferro flammaque grassantis rapidi successus. 
 
Multa cadavera, et hostium quidem, non sunt signum victoriae. 
 
IV. Murium in pugnando secunda fortuna. Ranae turmatim funduntur. Limnocharis capitur. 
 
Fortuna ubique aliquid potest; in bello omnia. 
 
V. Scelere Lichenoris , Hypsiboanta tubicinem contra ius gentium violantis offensa Bellona , desertis Muribus, cum Ranis facit. 
 
Qua non videtur Deus, humanis interest: inquit Publ. Syrus Mimus . 
 
Vis miles Rhamnusiam videre? occide innocentem. 
 
Impietas cum gaudere vult, se ipsam destruit. 
 
VI. Physignathus collecto suorum agmine, secundum concionem militarem habitam, invectus in hostem, ingentem stragem Murium edit. 
 
Praesens periculum, cum exsorbendum est, perdit medium nomen.
 
Spes, devorata mente, spes est pertinax; Et,
 
Illicium honestae mortis, est ipsa desperatio.
 
 Necessitas extrema, est antecedentium fames. omnes consumit.
 
VII. Bellicosus interitus Artepibuli . quem Musculum incredibilis nequitiae, ex Thessalia oriundum, et ab unguiculis primoque furto magicis herbis nutritum, ideoque praefidentem in bello, Calaminthius insignis heros ex Batrachis, summa virtute sternit. 
 
Timoris arguitur miles, qui herbis, et non serro sidit.
 
Fortissimorum legio scribi potest, prudentium vix manipulus.
 
VIII. Artemisiae Amazonis pharetratae spectata laus in armis. animus et ferocia plus quam virilis. 
Feminarum est vehementer velle.
 
Femina in omni animalium genere crudelissimae, quod agit, satagit.
 
Est cupiditati et ipsa tarda celeritas.
 
IX. Troxartes senex. Pater Psicharpagis , pugnando Occumbit. Borborocoetes , alter Tydeus utitur belli successibus, et saevit. 
 
Dixit quidam: senilis ira, aristae ad instar rumpitur. 
 
In bello clemens est, qui nullum bis occidit. 
 
X. Ranae magna Murium caede facta, per aciem divisam ad ipsum Mausolum penetrant. Limnocharis captiva vinculis eripitur. funera. 
 
Nec ridenti Mari fidendum; nec irato Marti diffidendum esse; Quidam monuit. 
 
XI. Seutlaei Batrachi strenui bellatoris caedes. Mausolo ultima desperatione saevienti dehiscit tellus. interitus Duce Myocephalorum dignissimus. 
 
Quid titulos iactas, ferrumque nocentius auro victor ovans? sorbet tamen omnia denique fossa. 
 
XII. Ranarum in exercitu fremitus exsultans. Io triumphe! 
 
Nullum lucrum luculentius Victoria. pressis tamen manibus tenendae: nam ut fortuna lubrica est.
===Synopsis libri quinti.===
 
I. BAtrachorum triumphus ante victoriam, otium vituperabile, damnosa securitas. 
 
Victori timere quid potest? quod non timet. 
 
In bellicis nihil tuto contemnitur. 
 
QUIS HOC PUTASSET, aut vox est inertium, aut nimis felicium. 
 
Securitas victoris, victoriae est occasio. 
 
II. Artemisiae oratio Polemica. ca Musculi animantur et instaurant vires, numquam magis metuendi. 
 
Est aliquid, armata mulier, et loquens.
 
Etiam spei sit caussa, desperatio.
 
Fortitudo, quae deinde in nervum erumpit, ferrea est.
 
III. Ranae socordes inopinis armis obruuntur. Hydrocharis innocens cum nocentibus perit. Borborocoetes , Pelusius , Calaminthius fortissimi milites sternuntur. Rex Physignathus hasta confoditur. 
 
Omnia in bello valent, praeterquam una excusatio.
 
Virtutis est, victoriam consequi; ea frui, felicitatis.
 
Didicit Achilles et Dea natos mori.
 
IV. Mures crudeliter victoriam exercent, deleturi ipsum nomen Batrachorum, nisi Natura omnium parens, maiore quam tribunicia potestate usa, diris votis ac propositis intercederet. 
In tristibus mage serves quam in laetis modum.
 
Fulmen est, ubi cum potestate habitat iracundia.
 
Felicitatem frena, facilius reges.
 
V. Facundi doloris Oratio, quam ex visceribus Natura miserans effundit apud Iovem , et Ranarum caussam agit. 
 
VI. Repentinus Iunonis adventus, diuturniorem suam absentiam excusat, et perorantem Naturam iuvat. 
 
VII. Annuit Iuppiter Naturae precibus, impetum Musculorum sistere, et ferociam domare paratus, molitur fulmina. VIII. Ea Meridarpax insuper habet. vapore tonitrali nequid quam terretur, Myocephalus ipso Mezentio contemptore Deum improbior. 
 
IX. Hercules in protervos Mures clavam exercere prohibitus, sui ipsius probri materiam seminat. 
 
X. Dedignatus Iuppiter fulminare putidam Musulmannorum nationem; eam Cancri caelestis, fraternis cohortibus armati, occursu dissipat. 
 
Semper Iovis tali cadunt feliciter.
 
XI. Enimvero clypeis hastisque proiectis, fugitivi ex acie Musculi, in hereditarios hostes incidunt. Feles fame propemodum enectae, iterum tripudiant. 
Bellum inchoant inertes, fortes finiunt.
 
XII. Iuppiter prius quam spectaculo finem imponat, fabam ludificationis in Herculem commeritum cudit. Descriptio fulminis primae magnitudinis, et ex intimo Iovis thesauro deprompti. 
 
XIII. Hercules immani confidentia, hoc fulminis genus contrectaturus, sit toto fabula caelo. eiusmodi telum Iuppiter minatur, invito se, huius Batrachomyomachiae in modum Romani Muneris editae, notitiam publicanti. Phoebo negotium dat, ut Poetam tempori haec bella descripturum provideat. 
 
XIV. Offert se, suosque, Genitori Apollo . Simul tamen explicat difficultatem impositae provinciae: quando praesentiat paucitatem Vatum tractabilium, neque dedignantium, etiam humilibus et minimis reculis (Muribus utique ac Ranis) obsequium impendere.

==Usus Batrachomyomachiae ethicus, politicus, ac polemicus.==
 
CUm ex numerosi sententia Flacci ; Et prodesse velint, et delectare Poetae, eo scilicet ego quoque cursum direxi. Phoebo abscedente, simul a cantu color nativus mihi rediit; rapui nonnumquam deposita tuba calamum, et exploraturus sententiarum veritatem, defixi illum in certo versu; plurimum autem, ut quisque se obvium tulit expendenti. Quoties mecum: Mures istud ab hominibus, an hi ab illis didicere? Quie Homo colludit moribus Ranarum? Nempe hoc non inter Mortales etiam? erupi denique in hanc vocem: QUANTUM EST IN REBUS INANE! quam ab AEneatore Cupidine exceptam, praefixamque Poematis fronti notaveris. Verum tamen paucos Versus et paucis trutinavi. momenta consignavi stylo, nec Oratorio, nec Historico; sed ab utroque diverso, et in utriusque confinium procurrente reliquias poeticae tempestatis, tametsi languidae iam ac desinentis, dictio haec servavit. quemadmodum mare videmus post aestum, etiam dum sternitur ac detumescit, extremis crispari fluctibus: qui ad litora revoluti, sensim magis ac magis decrescunt, donec pelagus omnino, velut marmor, immotum stet. 
===Ex libro I.===
ATque ea volventi sese aspectabilis offert Limnocharis . fol. 64.m. Habes facem et Helenam huius quoque belli, femineum nomen. Et vero cui cladi, aut voluptas caussam non dedit, aut femina non taedam admovit? Sub Paride lusco staret adhuc Ilion. Unus Lenonis oculus, Asiae oculum extinxit. Rapta facies Adulterae, flammam sparsit, usque ad proximum Ucalegonta manantem. Vide item, ut Turnum concitet Lavinia , Antonium Cleopatra , sexus inermis armatos viros! Nuptialem chorum saepe Bellona duxit: Hesperum, Martis ferale sidus fugavit. Non loquor de raptis Sabinis . exempla recens a Venere rubentia considera. Anna Britannica Maximilianum I. et Carolum IX. Galliarum Regem collisit. Cum speraretur Thalassii limen aperiendum; Iani portas effregit furor. sonitum mollis Epithalamii, forte classicum excepit. Clotildis Clodovaei Filia, imbutum cruore suo sudarium, velut vexillum sustulit; Childeberto Chlotario et Theodorico fratribus, contra Almaricum Coniugem suscitatis. Elephantos fuisse credas? ita stimulati conspectu sanguinis, infremuere. conclamatum ad arma deleta Visigothorum res est. Sorori litatum excidio regni. Nulla, ut scias, aut rara Mulier, in cladem sterilis est. bellare si nequit, parit bellatores. Sfortiae Mater, viginti. Iocastae uterus, quantum nefas, quae monstra militum! Cur nostra venis ad litora Maure ? f. 64. m. Miratur Limnocharis Musculum Terrigenam oberrare litus palustre. Quippeni mirentur Nereides hominum potius insaniam, e pulvere ac natali solo, ad syrtes , et infamia naufragiis saxa properantium. Non lacus modo, sed et maria depraedamur. Quo vos Argonautae ? poterant Tritones alloqui. Quis furor est, emere mortem, mercari pericula tantis impensis! cava trabe suffulti percurritis ignotam viam. non novimus istud remigum genus. terra contenti estote, quid Oceanum incestatis? delectati terroribus, altum petitis, ut trepidetis ad vesperam. Caeterum dicta haec in ventum abit, quo propulsa classis secuit fluctus. Pergunt temeratores naturae, et Nymphis ipsique Neptuno insultant. Castor et Pollux sparsere nuces: alii dolia, lusuri cum Diis, velut Britanni cum Balaenis. Orpheo canente, in omnia discrimina itum. Tanti, ex auro putris ac scabiosa pellicula! Quid posteri? Columbus , Cortesius , Nonius Almaytus , Pizarrus , Magellanius , Serranus , Vesputius ; vincunt te puerum Iasona : vincunt Batavi , quid dubitas? Possis meticulosus haberi; et paullo audacior Piscatore, victum quaerente in cymba palmari. Ista Mortalium frusta in fluctibus ludunt, ut Schoenobates aliquis in fune. claudatur mare: Hollandi in terra velificabuntur. Mauritii Nassavii quadrigae, naves sunt dat curribus Austros. O quantis natura laboras prodigiis! Gaudeat Catonis umbra exempta rebus humanis. navigare numquam sustinuit flumen: at iam etiam in continenti debeat, rostrata rheda, supparis volantibus, anchora ad temonem appensa. Ex quo fonte fluit generosi sanguinis humor? fol. 64. f. Ita comparati sumus. ingressi sermonem, statim cunas et genus in quirimus; quando virtus expendenda foret. prolabimur ad Ovum Ledae , ad Equum Troianum . Atqui vera virtus non cadit in terram, ut ceteri infantes: non involvitur fasciis; nullam gravat obstetricem. De pulvere surgit, de cuiusque cerebro, ut Pallas de Iovis vertice prosiluit, cum hasta et clipeo. Quid devolveris ad segmentatos toros, et prosapiam melius tacendam? omnis sanguis concolor. plebeius et regius. purpuram et tritam lacernam discriminat coctus murex. arbitratus est autem Miles aliquis, iniuria se affici, quod originem quaesivisset Imperator. Bellona , inquit, me genuit; Mars auspiciis Geticis lustravit infantem. Victoria nutrix fovit sinu; cadentem de Matre, clipeo excepit. ego vix auras traxi, et iam allisi vagitum umbonibus. Medius fidius, animose in paucis! Semideos, Phoebo que satos Hyperione , multa Commendant; blandi mores, concordia, virtus. fol. 65. m. Ranas omnes unus Lacus capit, nec in multa stadia diffusus. Duos saepe homines, non integrum regnum potestas Impetii consortem non patitur. Generum et Socerum, Magnum et Iulium , universus Orbis non cepit. Flevit Natura, ut ego quidem arbitror, ab funesto partu horum duum mortalium. risit ambitio, et se superari mirata est. Ut caesarem sua purpura tegeret; Patria, Cives, Senatus, et alter Senatus Cato, tingendae chlamydi sanguinem dederunt. iugulos parentum mucronibus hausere Filii, facturi viam Dictatori, calvo parricidae, ad Capitolium et Coronam. Vidit hoc mons Tarpeius , et intremuit. vidisti haec Roma , et oppressa indoluisti Audisti haec Rubicon , et cruento fluctu reversus ad fontem illacrimasti. Discordia laceravit inclutam gentem; et manus plenas trophaeis, in viscera triumphantium, miserabili fato convertit. exemplum ab AEvo dolendum. utinam unum. Mihi cespite parvo Exstructas Fortuna casas sine crimine servet Incolumes. fol. 66. m. Beneficium a Divis immortale accepit, cui regnator animus, etiam in casa, amplitudinem regni praestat. Caruit eo Lucullus centum hortorum possessor. caruit Macedo , Pella non contentus: extra anni solisque vias, Mundique Zonam victoriis ductus, an insania raptus! siste praedo gressum, et figulis Babylonicis procumbe. Quis Stygem tibi potandam dedit; ut denique disceres in sandapila mensuram corpusculi tui. Aurorae frena fatigantis? septem pedes longus iaces: vivens in solio habebas octavum? Quid humile tugurium, boni non praebet Cultori suo? elaboratum de dulci flore somnum; et purum, et gratum, et facilem, et iucundum: vitam illimem tam curis, quam vino sobriam; sana corpora, paci belloque apta. Ex Casa fortissimi quique Duces et optimi Consules prodiere. Trabeas ad stivam induit Serranus . Curius hodie messem collegit: altera luce, hostium spolia Capitolio invexit. illud Horreum vocasses victoriarum: nam hae ab eo, velut mergites accumulabantur Fabricius , Quintus, ante Boves steterunt vomere terram proscissuri, cum eos trepida Roma bello praefecit, aratrum urbibus inferre iussos. Tales tantique viri mapalibus egressi. In aulis regnavere Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font , Domitiani , Commodi, etc. immanes, ignavae, coronatae belluae, natae ad saeviendum, Patriam sedibus suis, si possent, eliminaturae. Hic totum possidet Orbem, cui natura, SATIS. fol. 66. f. Frugali rustico, ut dictum, casa Palatium est: Tyranno septem montes, instar nidi sunt. iunge Pelion Ossae : ultra tendent, aestuant sub laquearibus altis, et magno sumptu stolidi quietem, maiore emendam, arcent. quam utique non magna domicilia conciliant, sed reducta vallis, nemus umbrosum, madida virga, papaver, garritus rivuli. altior aedificii moles supervacuum spatium; multae divitiae, inutilis gleba. cui natura pallorem induxit, hominum furor aestimationem. Metalla nativam indolem secuta, fugiunt rapaces manus, et in cavernis montium habitant. quam feritatem humana cupiditas mollit, educit ac polit. Omni luxuriae instrumento aurum ab inferis arcessitur; ut fulgore vano deludat, terrore vero cruciet. Quotus est, cui Natura SATIS? Argento nectuntur Indicae trabes. lacunar consurgit electro, magnisque nugis stellatum resplendet. Nihil umquam audisti de Caligulae Flora et Floralibus? Nihil de Heliogabali vinoso lacu, temulentiam despumante suam, ad usque Bacchi contemptum? Nero profluvium impensarum, Romam suam inter Fabros sandapilarum decoxit. Nota huius gnome. Hoc agamus, ut nemo quisquam quidquam habeat. Omnium damno et rapina vixit. Pransurus, accubuit volubili Machinae, Astrisque dedit convivium, circum mensam balsamo stillantem rotatis. omnia vernabant rosis. Mensis Maius, in vincula sertorum coniectus, effugere non poterat olidum lasciviae portentum. Qui bonus est, bene natus hic est, etc. fol. 66. f. Nam solum nomen hereditarium est. Virtus cum iis manibus perennat, quos insedit, immobile sui possessoris bonum. Ad sceleratum aliquem Catilinam , aut Cethegum , Gracchum ve tunicatum non transit. Camillo satus, Brenni filium retunde, excussa bilance; et credam te Camillum. Odi Socraticos pluteos vacuumque catinum Pythagorae . fol. 67. m. Epicuraeus hic Musculus est; non facit cum Philosopho, qui ventri indulsit non omne legumen. Homines: quam vero vos sectam? plerique Aristotelem crepant, emunt Pittacon , Archetypos in pluteo servant Cleanthas . dicam omnia? Et Curios simulant, et Bacchanalia vivunt; ut recte Satyricus canit. Philosophus es? nempe Platonicus . ut quid igitur odisti meditationem mortis, domitricem voluptatum, exstirpatricem affectuum? Vera sapientia ficto gaudio non polluitur; neque sinit animum ad ignobile facinus deduci. obiurgat ignavum corpus, indomitum asturconem frenat: meliorem hominis portionem, immortalem, inferendam sideribus, calcaturam nubium quadrigas, subducit infimis rebus, et virtutibus excolit. Audit hoc Apicius, et laudat: sed praefert calidum sumen. Quid? quod plurimi manifestum exitium non horreant; modo noxia cupiditas expleatur. O philosophos! M. Antonium , illum humanae sapientiae pullum, nequam Caseus occidit. Alexandrum Severum leporina pulpa sustulit. Annaeum Serenum fungi suilli. alios Fungos quot alii fungi piperati interemerunt? Tiberium Caesarem frustum cucumeris corrupit. Chilperici saxonis gulam, ad ambas usque aures cibo farti, ipsa copia ganeae intertraxit. per fidem tuam narra; legisti talia et Muribus evenisse? Quid referam vires insculptaque proelia saxis. fol. 67. f. Vide, sis, gloriosum militem Plautinum . ostentasse robur et aciem, saepe damnosum in bello fuit. Qui sapit, Heroem ostendet potius provocatus; quam ut iactet illaudatus. Sed non replenda est curia verbis. inquit Maronis Turnus Senatum pacatus habe: campus a fulminante manu fumet. scitum Polemicorum est: PLERUMQUE NOCET IACTASSE TRIUMPHOS. Obfuit Dario , obiecisse barbaram multitudinem Pellaei iuvenis paucitati, sed animis et pectoribus numerosae. Cauti Duces, non facile extendunt exercitum seu minis, seu verbis: ne, dum hostem volunt pavidum reddere, faciant sollicitum. sollicitudo naturam imitatur, quid vis ausuram prius, quam passuram vacuum. descendit pronus ignis; volant saxa; turbantur elementa. nescio quid animus in angustiis deprehensus, nisi forte toto malo repente obrutus, puncto temporis suffocetur, divinum aliquid secum excogitet, ut evadat. Unde illud: MATER TIMIDI NON FACILE FLEVIT. reperies meticulosos, in praesenti discrimine, tigridis in morem ferocire; aut non morituros, aut morituros cum strage. Ruffinus , ille institor honorum. et trabeatum pavoris mancipium; cum subita ferri luce percelleretur, instaretque Stiliconius miles: vultu ad Arcadium converso; eripe, inquiebat, aut iuxta mecum peribis. Manes et sidera testor, haec cervix non sola cade!. nempe ita natura comparatum, ut ultimae vires animae, tamquam triarii, non ignavam mortem oppetant: siquidem oppetere cogas. Quando igitur hostem ad desperationem reducis; auxisti, non stravisti. finge victoriam: aut pene nulla, aut cruenta erit. exasperata necessitas se tota, et gladiis et odiis pugnat. in arena quid vis pro consilio et pro telo capit. Pugnamus aperto Marte quidem, caeco tamen expugnamus, et omnes Hausimus insidias, magna est fiducia Noctis. fol. 68. p. En strategemata Musculorum. qui vera et licita damnant; crude)es et improbi sunt. Insidiis nonnumquam opus, ut militi parcatur. utcumque Iulius Caesar Orbem inundaverit sanguine, suas tamen copias in tuto habuit. Capaneus , Hippomedon apud Statium ; inter Mures Artepibulus et Meridarpax funestique alii fulmen olim merituri, dicant: Nolo in hostem ire dolo. pudet abuti tenebris. Videar a sole, dum pugno. Imbelles post carecta lateant. Me tuba divulget, et arva tremant funera calcantem. Ita loquuntur, qui capulum maiorem manu habent. Crudelis vanitas, sontes triumphos Patriae ac regibus obtrudit. laudari immaniter vult carceribus dignus furor. vinci nonnumquam melius erat, quam ita vincere. Qui civium iugulis retundit ferrum inimici, suo nimium parcit. Rei, proscripti, parricidae, et qui amplius aliquid, quam Aegaeas insulas meruerunt, Hannibali militent: ut Carthaginiense robur servaret integrum, sociarum gentium in prima acie porrectis cervicibus, hostiles gladios hebetanti. Quanto mitius atque illustrius Imperatoris Tiberii Praefectus. cohibebat ille suorum impetum tantisper, donec Persae praecoci calore effusi, pharetras missilibus vacuassent. ubi ad ultimum inermes stetere sine nervo ac telo: gladiis acta res est cominus, quibus Itali valebant. itaque trucidabantur Arsacidae , ut statuae: immolabantur ut victimae. prudens cunctatio momentum attulit. taurorum est, cornibus solum fidere. consilium, latebrae, nox, flumina, silvae, colles, venti, bella iuvant. In omnem eventum Duces quidam praeparati, fortunam in potestate habuere. territi exsultarunt: pressi terruerunt. defuere milites? simularunt. amisere? dissimularunt. Titius Licinius ingenti clade affectus; quod noctu cadavera humasset, victori inter sua mane conspecta funera versanti, ceu ipse victus esset, ingentem terrorem iniecit. Itaque in fugam aversi terga pulsavit, gloriamque, quam galeae cristatae iam affixerat, sollerter detraxit. Quid Chares Atheniensis? nocte concubia multos ex arce emisit, iussos sub crepusculum lucis, inspectante hoste reverti, quibus visis, ceu nova subsidiariorum manu submissa, praesidium crevisse arbitratus Obsessor, de expugnatione desperavit. Numantinus aut Saguntinus aliquis Esuritor, hoc commento minime delectatus, stetisset aperto pectore pro moenibus, bustuarius in ferrum et flammam paratus. Ego praefero Cheretem, omnium veterum calculo: qui victoriam ingenio partam, bove Clitumni candidissimo; rubentem sanguine, gallo gallinaceo duntaxat venerati sunt. Audio vos subigi pedicis, brevibusque latere Muscipula tectos Gyaris , parvaque Seripho . fol. 69. f. Adde Felem: et omnes Murium hostes numerasti. Potes etiam humani Generis numerare Musculos Felis ut pilas habet: Homines Dii, inquit Comicus. insuper Dea quaedam caecula et levis. Musculi lardo capiuntur: Homines nardo eneris, visco voluptatis, honoris fumo, vento vanitatis. Agnoscunt et oderunt Musculi suum Inimicum: stulti Mortales amant, defendunt, excusant. famosam illam, et totius Orbis fornici prostitutam pellicem Fortunam, omnes ambiunt: tametsi pueros deludit pomis; Iuvenes amorib9 torquet, viros pollicitis fallit, senes frustratur annis. superbe et crudeliter exercet Imperia: tamen amatur. emulget vota in ludibrium regerenda: tamen honoratur. floridi vultus meretricia amoenitas praefertur osculo virtutis. doli, creduntur munera. millesim9 quisque non evasit insidias occulta tyrannide saevientis adulterae: quando passim creditur; Eam irasci non posse, vel decipere non velle. Quo in utroque errore, ipsi barbati Platonis Pueri, vanae sapientiae pulpito, male fortunatum caput impegerunt. Ut ab hac Lena salvus sis. nondum cavisti dolosum Oratorem Mundum declamantem in Foro: nondum illecebras malesuadae Carnis; quam totiens audiveris nominari Muscipulam. hanc cave prae numellis et catastis, prae carcere, quod Tullianum appellatur: prae Lautumiis Syracusanis , Barathro Atheniensi , Ianua Charontica prae omnibus Labyrinthis. Mures, cavernas habent; castra, in quae conspecto Vatinio se recipiant; Homini quae suffugia parent, formosis ante ianuam gannientibus monstris? Falsis imaginibus luduntur oculi. prostat sensuum popina, turpesque nundinae Cupidinis, vendentis in philtro mortes. facile est incurrere probrum. Mures, Felem timent. Etiam homines quidam. quorum Antipathia obmurmurat. stringuntur naturae dentes in obviam. ubi odorati fuerint; liquitur animus, foedoque singultu praesentem prodit hostem. Cardanus ex eius aspectu mortis omen sumpsit. Quid Stygius Lavernio , quam ille Catus! astutus, inquam, et pavendus. Hunc Borborocoetes aliquis non expavescit. Quid undenae belluae (perturbationes animi) indagine corporis cinctae? hercule, silvestres et ferae. Vivarium utique ferarum est pectus, hominis, frementium in Appetentiae sede. Delectatio Siren, Dolor Hyaena, uno eodemque stabulo clauduntur. Mugit Amor, Europam portans cum tauris: rugit ira cum leonibus. Audacia tigrides antevolat. Philomela , Spes bona, dulce canit? sed Desperatio latrat, instar molossi , in rabiem acti ululant moesti Timores. tu omissis Musculis, miserere hominum. Pericles metuit umbrae suae occurrere. Theodoricus a capite piscis exsternatur. Sunt, qui nullum Crispinum tonsorem admittant. Dionysius Siculus , nescio, quid iugulo pertimuit. Referunt non sine risu Oratores ad Turcam destinati: neminem ullum puberem armatum, admitti in cubile Solymanni . formidat miser etiam Morphei sicam. 
prorsus, quem nulla maceravit aemulorum invidia. quae, cum omnia maiora faciat, quisquis ab ea non videtur, infra pumiliones est. scilicet laudari tantum cupis, idque consecutus es, ut te tui in oculis et amoribus gerant. inquire in animum; quo facinore meruisti hoc stultorum supplicium. eme talento civilis belli sarcinam, speculum, inquam, Othonis , visurus naevos; et si potes, quod manticae in tergo est. Laudant te omnes. dicas: irrident. indiguum invidia obruunt caeremoniis. Nihil umquam ciconiarum notasti, et aurium Regis, quem non nomino? Feliciorem arbitrarer, si cum innocente Catone saepius ad subsellia Iudicum-trahereris, domum stipante senatu, et bona Fama reducendus. Ita nempe natura fert: miserum non premimus quiritantem, lacrimis muliebriter conspersum praeterimus. in alterum furor, quem virtus et gloria cataphractum, theatro imposuit. huic armata gingiva et genuinus servatur. Mens ingentis invidiae capax, pandit sinum venienti calumniae. amphoram virulenti livoris, facile exsorbet Tricongius honoris. Recte etiam Psicharpax monuit: miserum non esse, quem discrimen et horror circumeant. Cos magnae virtutis, magna calamitas, gloria comptior surgit de pulvere, quam de pulvinari Geminatur decus inter quaevis pericula. etenim tunc vivere caste asperius, cum prompta Venus : tunc durius irae consulitur, cum poena patet: respondit Theodosius Honorio suo. qui in summa licentia non exerrat, potest Traiani pugionem, pignus bonae mentis, in limine Capitolii suspendere. Fecunda ministrat, Hinc tellus, hinc unda dapes, utrinque beatis. fol. 69. m. Duobus elementis, alicuius Heliogabali gula non satiatur. terras proscindit, maria a fundo miscet, aeris penetrat meatus. Iovi cerebrum, Minervae olivam, Cereri spicas, Baccho vineam diripit. satias omne animal habet. solius hominis ingluvies modum nescit. nullius voti avaritiam castrat immodicus Petitor. inhiat immanibus immensum. de culina naturae conqueritur, velut nimis parcae. Sardanapali inventa laudat, inter rosas aestuans. alius crudum pavonem in balnea portat. hinc subitae mortes atque intestata senectus, Iuvenalis funera, lacrimis ac risu digna frugalis Epaminodas cum ligneo vasculo, et frustra Dentati in convivio, exoleverunt. Quotus iam Cato, exercitus sitim sua restinguit! atqui hic virtutis admiratione, etiam pene ebrium in sicco sabulo reddidit. Nare nequis? erimus na vis: portabere dorso fol. 69. m. Habes hic expressam imaginem Mundi Venerisque in vitantis ad flagitium. quam prolixo flatu Physignathus stringit regni sui delicias, quae non formosa videbis? Qualia dona feres? Psicharpax accede lacum idem occinit damnosa Siren voluptas. Quisquis es, subi nostrum nemus, in quo Gratiae ludunt, et Gaudia choreas agunt. manat vivi fluminis argentum, totamque Cyprum perluit: perspicui lapilli videntur a fundo. Aquae in amoris orbem confluunt, attritaeque pretiosis conchis, musico concentu solvuntur in bullas. propter ripas felix Hortus panditur, refertus aureis malis, sonorus loquacibus nidis. volucres delectae a Maio et Chloride docentur. enarrant dulcissime, quidquid didicerint. audias ibi continuo vel propempticon Alaudae, vel epithalamium Philomelae , vel lessum Cygni pluit floribus primae aetatis. candida synthesis liliorum perpetuo durat. etesiis clementibus mulcentur arbores. Zephyrus unicus colonus exercet areolas; et fecundo susurro crispat platanorum nutantium folia. omnia in Venerem vivunt. alnum affatur alnus. palmam palma salutat. in populorum brachia Cedrus inclinat immortale caput. Eo pervenire quid trepidas? Nare nequis, erimus Navis Vates Venusinus , Ocellus meus, numquid absque caussa, Navim, trabem CYPRIAM nominavit? secure navigant Mare, quos Dea protegit orta mari. Ego, inquit Cupido , docui natatus Abydenum Iuvenem praelusi scindenti fluctus concipe placidam mentem, Cymbamque ingredere ecce plantis aequor praelibo. sequere. Sequitur Novus Leander . vis eventum? alter Psicharpax submersus est. Ferreus ille fuit, quisquis rerum ordine rupto Argolicam primus taedam deiecit in aequor. fol. 69. f. Et plus quam ferreus. Nautas, velut Reos laesae naturae damnat Annaeus . nempe mortes deerant terris, quaerendae in freto? felicius votum videtur cadaver instar tympani distentum. Alto iactari, quam in modum trunci rigidum iacere in pulvere? Quid denique possunt insanae cupiditati suae Remiges praetendere? Neptunus nos invitavit falsum est. succensuit ausis. Tritonem , quem decepistis, officio movit. Audax Iapeti Genus Vulcano negotium facit Tridentis totiens reficiendi. Alius nobis Orbis videndus erat. quis alius? cum tantum unus. Amentia fecit duos, cura humani ingenii distinctos. Charybdin indagavimus quam? ante naufragia vestra nulla fuit. a mortibus et demersis funeribus, ille Hiatus nomen accepit. Scyllam latrantem audivimus. tanta igitur lubido aut voluptas, terreri virginis succinctae canibus, immani voce? vertagi nostri non etiam latrant? Monstra Marina vidimus. immo intulistis. maiora non tulit pontus, quam quae continebat Argo . gemmas inquisivimus. Quanto honestius cubabant illarum matres in thalamo Tethyos ; quam cum vestra, in immerentes, incepit lascivire cupiditas. An non sic humeris Europam , naufragus inquit, Divinus, tulit ille suam trans aequora Taurus. fol. 71. m. Sera pereuntium vox: AT NON SIC Ardente Troia , clamare potuit Paris: AT NON SIC ardebat, cum Menelai Coniugem rapturus ordirer classem AT NON SIC Priamus sperabat. Idem Croesus in rogo clamat. Idem Marius inter Minturnarum paludes, mendicato pane solatus rabidam famem. idem Belisarius tribus obolis dives, sed lumine cassus. idem Gilimer ieiunus, quamquam coronatus Citharoedus. miserabilem vitam sub longa morte traxerunt in exsilio. AT NON SIC flantibus Favoniis. verso vento Fortuna vertit. Nostro AEvo, quoties clamandum est. AT NON SIC olim. Sunt et Lacubus sua grandia Core. fol. 71. f. Sunt, quid dubitas? sunt et lacubus et fluviis, Mari et terra, pace ac bello, domi forisque, sunt et securitati sua pericula. Nulli loco fide. in sicco mergi potes: in ponto pedem frangere. terreberis improviso, discrimina truduntur ex hora. irruentium malorum satellitio stipatur quaeque dies. mella mori cogunt. occidunt quandoque pharmaca, inficiunt aromata, in conviviis necat fames. Quod superest, mollem tumulum, placidumque Charontem (unde etenim Naulum daret?) et mitem AEacon optat Eminus, et stridet Carmen miserabile Lessi. fol. 72. m. Stridulum hunc lessum tibi ululatum puta, vane voluptatum helluo, bacchantium sociorum assecla, quorum palpo distringeris. volant festivae voces et acroamata immissa per aures, circum pectus deinde ludentia. laudant crispos et oculorum stellas: imo rebus illaudatis inveniunt encomia. ipsa vitia gypso oblinunt. Cum friges, algent: cum dixeris, aestuo, sudant. si nescis, arrodunt te Sorices, Euryali Nisi que tui. amicos arbitraris? muta nomen et Notos voca. iam quidem hilares observant nutum gratantur animoso vastatori famae et peculii, urgent, ut omnia oblimes, circumstant facibus. calcaturo pavimentum, supponunt onychen. scilicet sanitati tuae litant. ubi straverit morbus imbecillem: Medicus cum dixerit, actum est: diffugient, horrebunt, exsecrabuntur iacentem; quem stantem mille basiis perunxerant. Exi. vacas anima. exi catharma. conquiruntur praeficae. ceteri cado cum faece siccato, deserunt cadaver peiore modo, quam Psicharpagem Lichopinax . unus et alter a limine: Quod superest, mollem tumulum mitemque precatur AEacon , et stridet carmen miserabile Lessi. tu exturbaris non rediturus, ante Sarcophagum Fletus Hyaenae et lacrimae Crocodili; post, gaudia dolosa et incogniti Cachinni funebre chaos miscent. tu exturbaris non rediturus. Tamen ultor ab astris Immine, et nostram placabit Iuppiter umbram. fol. 73. p. Solacium innocentiae. sequitur a tergo Nemesis sontes. ex ossibus saepe consurgunt ultores. Selymus Ottomannus mortuo Baiazethi poenas dedit, in eodem Pago, ferro trucidatus, quo patrem veneno sustulerat. longum sit per omnia exempla ire, quae cum auctoribus sepelivit vindicta. Qui terret, plus ipse timet. iugulabitur ense, qui mactat gladio. circumstrepunt Umbrae vivum, non placabiles nisi alia umbra. Thessalia cadaveribus Romanis strata, semper ante Caesaris oculos versari visa est, ipsoque in eius pectore Obsesso latravere aliquid funereum, tot Senatorum Equitumque manes . Quisquis alterius vitam proicis, tuam venalem habes. facinus cruentum, ut omnibus sic occultum; tu nosti, tu carnifex tuus. Atqui solus scio: sufficit: iam pessimus homo novit. vulgabit. 
===Ex libro II.===
QUod loquitur, furor est, omnes sunt classica voces Extemplo concussi animi, etc. fol. 73. m. Mures bellum decernunt exasperati iniuria; Legis haec, et rides, qui legis. At enim hominum quae ratio pugnandi, quae caussae? pudendae saepe et madido cachinno dignae. minoribus momentis, atrocioribus odiis certatur. Non una Batrachomyomachia Persiam Graeciam que collisit. Haec insanientem adolescentulum ( Darii victorem) in Indiam transduxit. haec Philippum Patrem tota vita exercuit. subinde ex Apinis compacta proelia, exhausere provincias. Actum de crepundiis in publico armatorum Consulum consessu. VINDICANDI SUMUS, clamavere Romani . Nempe! quid diri accidit? num Capitolium novus Brennus accendit? num Iuppiter cum Iunone ablatus? num alter Remus contempto fratre Romulo transiliit fossam? Enimvero negant togati Patres. Cur igitur arma sumunt? Veientes , inquiunt, libaverunt Tiberim&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tyberim] &lt;/font ore profano. quid amplius? Berecyntiae Matris Aurigis leonibus evulsere iubas. Poeni , caput non aperuerunt transeunti Legato Hannibal in nostri Senatoris canitiem scomma dixit, etc. Itum ergo pedibus in sententiam. post, et curribus et castris. Ianus apertus, concussum armamentarium, sumpta saga; tota Roma in campum progressa est. Thybris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybris] &lt;/font arma vomuit restagnantibus ripis Irrisor Murium, has bellandi caussas, hos ride bellatores irride Xerxem . Cum ficus Atticas gustasset, per tremenda barbae suae fulgura iuravit, manu occupaturum terram genitricem nobilissimi huius fructus. Alias cum numeroso equite procubuit ad vasta flumina. (Sitim!) ebibit amnes, Nymphis ad incitas et siccum redactis. Mitius hoc sane, quam cum ipsum Ennosigaeum bene longis virgis cecidit; catenis et compedibus (audaciam! os hominis;) vinctum sub navibus stare iussit. Hic dives militibus, canus Puer, quae proelia gessit Salamine relicta? pudet effari. Irrisor Murium, irride Scotos et Pictos ob interceptum canem plus quam caninis dentibus, supra caninam rabiem saevierunt. irride Naxios . quos piscis cuidam Felestagorae donatus, ad interitum praecipiti via deduxit. Indignare Antigono aperta latrocinia professo. desipis palliate Saperda, respondit Sophistae offerenti libellum: qui, cum videas armis alienas urbes vexantem; apud me de iustitia disserere non verearis. in dignare Baiazethi , qui Feciali caussam belli percontanti, pharetras et tela in pariete suspensa monstravit, innuens: HOC IUS TURCARUM esse. Phalarim malemus et ignem, AEraque dira pati, totoque ardere iuvenco. fol. 74. f. Cacoethes omnium periclitantium est, quocumque dolore distineantur: ALIUD QUIDVIS PATI MALIM. Phalaridis metallum non respuam, et quidquid mugitum exprimit: modo hoc, modo isto infortunio liberer. quae haec (malum) confidentia! tu Siculi Tyranni subire conspectum? nescis, quae admoto dictet periuria tauro? terrearis vel unica scena explicata. disce tuum sustinere dolorem; nec mutare velis. Est quaedam infelicis luxuriae species, in malis nulli acquiescere. Nauta in Carpathio freto iactatus, ferro perire mavult. Miles ad cornua in acie solutus, Mari se devovet et ultimis insulis. Surgit praeruptus aquae mons? voto mutato implorat fulmina. cadit inflammata Dei vis? tellurem sub pedibus optat dehiscere. Castra locant, ubi putre solum scrobs humida laxat, etc. fol. 77. p. Ea quisque sibi metetur aptissima. Musculi scite delegere. Castrorum locus universim commodissimus, ad quem difficilis est accessus, facilis discessus. summa laus in ponendis muniendisque obtigit Iulio Caesari . Stupet Iustus Lipsius hominis ingenium, animum ac vires. unicum latus fuit nonnumquam duum milium ac quinquaginta pedum. Crassus contra Spartacum movens, fossam trecentorum stadiorum struxit. Lacedaemones castra rotunda probarunt. praetulere Romani quadrata. hoc aevo magna industria, mira rerum facies, ars indefessa priscis institutis accessit. Stat succincta phalanx. habiles levioribus armis, etc. fol. 77. p. Dispice et discute Panopliam Musculorum. valide se armarunt, ex merito sane ab nullo Hannibale irridendi; qui fulgentes alias thoracum et galearum bracteas, alitesque suffixas. saepius militari sarcasmo pulsavit. Statuas armavere vilibus telis Aquilienses : felici successu. Hic, Myocephali , in clipeos sinuarunt cornua fractae laternae, saevumque micant umbone rotundo. M. Antonius Triumvir, arborum cortices militibus tribuit, vicem scuti praetentos. viro forti, ensem et cassidem, vires et victoriam praestat animus. Animus est, qui vincit, qui vincitur. nolentem nemo subigit. Quisque sibi Mars : castus, etiam fortior Gradivo . talis non deligit gladium AEneae , stygia quem tinxerit unda Lemnius . Lacertis utetur suis, aut obviis pastoralibus truncis: maxilla inventa, si necessum sit. Optimus belli nervus, nervi sunt in corpore. Quid querno robore nato quernis sudibus opus? Ericus disertus, provocantem Tribunum crepidarum firmitate prostravit. quid facturus erat ocrea et calcaribus, qualia aetatis nostrae in cudibus finguntur. sit igitur deinceps et suber in honore, non tantum fraxinus, aut humano sanguine saturanda Cornus. Hay - Scotus , in bello aratrum, ceu machaeram, strinxit, ventilavitque hostium damno. Alius, cum arma inspicerentur, manum pectori admovit, arguens: ea, quibus ipse fideret, non videri ab amico; sentiri ab inimico posse. Mures bellantur honori. f. 77. m. Qui non? Honori Flamines praefecit Numa huic turis acerram Persae, Cilices suam messem offerunt; Assyrii suam. Honor ex virtute quaesitus, impellit stimulatque generosas mentes; implet, ornat: pulcherrimarum rerum inventor est. eius cupiditate ac gustu incalescit animus, suique fortius meminit, et desertis vallibus ad montes erigitur. Honor mihi vice scalae est, inquiebat ille claudus cocles: per singulos gradus admoneor triumphi mei. tolle hanc scalam e Mundo: et omnes Pyramides, et facinora excessura nubes sustulisti. Cor, animosi sanguinis fons, ut pumex arescet. collapsa praecordia instar putrefactae spongiae marcebunt. Quid tot saeculorum flexibus veterem Romam in flore conservaverat, quam speratus et quotannis innovatus honor Consulatus? Campus Martius excitavit ad proelia. Mons Euandrius&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evandrius] &lt;/font , Mons Palatinus , Tarpeia Rupes , fasces, secures, chlamys, cornicines, tubae, aquilae, victimae, Equi denique, qui candore nives anteibant, cursibus auras. Placet igitur Honor, inquis, et hoc scias: non in foro aut popina inter obsonia venalis est. ferro citius merceris, quam auro. At tu longa ilia trahis in otio, et gloriam sollicitas? Quiescis. si ut Regulus, in hostili captus Urbe, obses, in dolio clavis pleno; laudo. si ut Maecenas supinus; non item. Epularis: si ut Fabricius , ut Marsus et Hernicus olim, cum grandes fumabant pultibus ollae; laudo: si ut Lucullus Xerxes togatus: quid dicam? Non decessurus maiestati tuae; bibe, ut Cato in Africa: (stat, dum lixa bibit) salta, ut Scipio Africanus Romae : calca terram, sed vestigio Pompeii M. pedum pulsu Italiam excitantis armatam. Dux tanti deerat belli, qui pluribus unus Imperium ferret, sociumque educeret enses. fol. 78. m. Vastus exercitus absque Imperatore, Cyclopica mole, in se ipsum corruit, et suspirat in limo. Manus in se vertit corpus absque capite. Notus Iulii Caesaris sarcasmus. cum tenderet in Hispaniam , contra Petreium et Afranium , Legatos Pompeii M. Vado, dicebat, ad exercitum sine Duce. Profectus in Thessaliam , contra Pompeium , Vado, repetebat, ad Ducem sine exercitu. optimus enim quisque miles sub Legatis merebat Manus Capiti iungendae fuerant. Quis autem Dux eligendus? Musculi peritum elegere. Ducturus omnes, eligatur ex omnibus, inquiebat ille. sit e grege, modo egregius. id quod Carolus V. salutaribus exemplis et plurium triumphorum feracibus exploravit. Nulla aetas fortunae virtutique Ducis obstat. Scipio Africanus , Iuvenis; Gordianus , Senex electus est. Polemici INGENIO PRAEDITUM petunt subacto. mirentur hostes profunda consilia, ut contremiscant. FORTEM, sed nec audacissimum. audaciam tamen militum alat, praemiis invitet, temperet freno. CELEREM: sic properet, ut Cunctatoris nomen non reformidet; sic cunctetur, ut ne cunctentur Victoriae. CONTEMPTOREM PRAEDAE. O quoties in spolium cessit spoliaturus cadavera, eodem loco consepultus. UT FELIX SIT, Divi rogantur, nemo imperat; Virtus plerumque largitur. Ut CONSTANS, omnes optant. nocuit differre parato Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font . patebat porta Collina. DUCENDAE. Romae nuptiale convivium in Capitolio parabatur. Quale spectaculum! Si parvulus Hannibal&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibal] &lt;/font , ex victoria Coniuge susceptus, Heres Italiae Latia lusisset in Aula! DISCIPLINAM in primis, qui habenas accepit, severa prudentia conservet. Disce miles militare, Galba est, non Gaetulicus&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getulicus] &lt;/font , exclamavit Galba, Imperator salutatus. Adrianus tabernacula ex frondibus facta diruit: ne exercitus solis et imbrium impatiens, sub aulaeis et umbra, noxio torpore distenderetur. Quid stas ignave miles, aiebat Cato ad suum: imitare passus Ducis Serpens, sitis, ardor, arenae, Dulcia virtuti. Sit suus pugnaturis commeatus. sit sobrius cadus, olim posca dabatur. assuescant, potui, qualem iratus Danubius eructat, aut corniger Rhenus fremente alveo in urnam fundit. Romane Miles: Nilum habes, et vinum quaeris? dicebat Pescennius Niger , in Aegypto siticulosam cohortem solatus. Ebrius, et qui a vino trementibus oculis duos hostes videt, ne unum quidem superabit. At nunc omnia castra temeto natant. somno vinoque sepultis militibus, etiam triumphi stertunt. talis Dux Gildo apud Claudianum ; tales Gildoniani Milites, Marti risum et nauseam movere. Artepibulus enim vetitis temerarius armis Aggreditur, dubiumque ad iusti fata duelli Provocat: ut Capaneus olim Alcidamanta Laconem . fol. 78. f. Indigna res et severe coercenda. privatae simultates, integrum pedetentim sternunt exercitum: bella, non duella laboranti patriae prosunt; nisi si tribus Horatiis permittantur, lustrales animas hosti propinaturis. Hoc ferreo saeculo gliscunt secreta odia. mittuntur chirothecae, tristia munera, provocatura in campum destinatum, caedes, tumulum. levissimis de caussis ad ultimi furoris exempla venitur. inscio Archistratego, obtentui quidem sumpta speciosi, revera vani honoris umbra, lasciviens mutuis stragibus ad usque infamiam iugulatur Nobilitas. cum in hostem eundum foret, fortissimus quisque desideratur, quem pridem vorago sepulcri contexit. barbarum hoc, et, ut sic dicam, Artepibulisticum : quo nequior Myocephalus ab Orbe condito non suit. In Turcas hoc crimen eat, Mauros que Getas que. parcius ista viris, quos infantes sanctior Rhenus lustravit. utere mitius ira, o pubes Alemannica . Mausolus dicor: Coniunx Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font . Cares Reximus innumeros, etc. f. 79. m. Scias hunc Regem fuisse tecti ingenii, celeris, rapacis, bellicosi; verbo, insignem Myocephalum. quod vivens moribus expressit; mortuus etiam metamorphosi et forma vestire meretur. Quando igitur neque nomen, neque vita abludit; recte tam Mausolus quam Artemisia marito concolor, venere in censum Murium, Fatis volentibus ad solium Mauritaniae elevati. equidem etiamnum in humanis obtinet, ut nomina quandoque praesagiant. Cur Iulius , Caesar dictus? a caesarie? an quia ex utero Matris caesus? an quia ab ipso undecies centena nonaginta milia caesa? hunc cruentum Carnificem, ab obitu, versum in sanguineum Cometen, credidit Antiquitas. Mausolum , in Murem migrare iussit ab exequiis vindex Rhamnusia . Sic collige. Nulla Mausolea cadaver innocentius reddunt. virtutes ac vitia sequuntur umbras suas. quibus quisque assuevit vivus, defunctus incubat. in iter tenebricosum unicus admittitur comitatus, male aut bene gestarum rerum. Compertum est, Avaros post mortem, longos digitos in thesauro versasse. Spectabilis umbra Superbi insedisse thronum visa; Militum maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font pugnasse. Quisquis feram, sub humani corporis figura occultat, tigridem, lupum, leonem, cerastam. Myocephalum; simul parca larvam amoverit, prodet et servabit aeternum, Hoc erat; quod Honorio suo Theodosius identidem inculcabat, Annales veterum delicta loquentur. Haerebunt maculae. quis non per saecula damnat Caesareae portenta Domus? quem dira Neronis funera, quem rupes Caprearum terra latebit In cesto possessa seni, etc. Intremuere iterum, ac puduit tremuisse videri. fol. 80. m. Solvunt, quae praesentius animum percurrunt. etiam saginati Gladiatores, dum caestum sumunt in manus, aliquantum metu crispantur. Alternus paullum timor et permixta furori consilia, praecedunt ictus Heroum prima sanguinis gutta visa, tum enimvero Tydeus fervescit. insitus pavor et temperatus, non flaccidos reddit, sed colligit vires; et retentas aliquantisper mittit cum foenore in auxilium fessae naturae. Gallum animosissimum perhibent, ad primum classicum, ventre soluto ad usque secessum fuisse compulsum: rediisse paullo post etiam metu exoneratum: more fulguris deinde pervasisse exercitum. Enceladi quidam alii et Bombomachidae, quorum corpora iurares adamante suffulta. ineunte pugna, sulphuris instar ardent et Vesuvii : in ipso congressu, cum standum esset consertis in ora gladiis. evanescunt. Viribus utendum est, quoties Occasio tempus Suggerit: e manibus nescit dilapsa reverit. f. 80. f. Celeritas maturata consiliis victoriam in manu habet. Eam non arctant vincula, non fatigant iacula, non detinent apud Lyaeum pocula. Celeritati omnia sunt pervia. recludit arces, expugnat urbes, densissimos caedit hostes. Infelix mora, Occasionem quantumlibet capillatam decalvat; omnem nervum enervat. Utinam illud VENI, VIDI, VICI, etiam in nostris Vexillis legeretur. Nisi Dux siderum more, rotet in orbem exercitum; torpebit circa Polum et tardi plaustra Bootae . Rex olim Libyae creabatur, qui cursu victor. Aelius verus Antoninus , certo militum generi, alas pennatas imposuit: ut intelligerent, quo meatu iter confici vellet. Baiazethes lentum Ducem, sagitta transfixit, instrumento mortis velocissimo. Selymus filius, pacis quidem vitiis obscurus, sed belli virtutibus clarissimus, cum in omni opere, tum multo maxime in procinctu militari, exclamare solebat ad Commilitones: MATURANDUM, MATURANDUM. Clypeo Mausolus in altum (Quadra fuit) sociorum humeris super ora levatur AEthiopum , festisque crepat stridoribus aer. fol. 81. p. Veterum more. Claud. de Honorio , sed cum mox solita Miles te voce levasset. accessere fremitus militum, sonitus lituorum, flictus hastarum. Neque velim, mireris Mausolum in Regem electum, quando idem in humanis quoque rebus imperabat. Quid? nonne trabeam et servi saepe capiunt? Eutropius exsectus Leno, Mancipium catastae, vultum rugis non curis sulcatus Consul, exercitum effeminata manu duxit. Tamberlanem Scytham Pastorem, pastoria comitia ad Solium e praesepibus levaverunt. Iustinus genere Thrax , iam armenta, iam arma campo movit. Valentini Imperatoris pater, funes nauticos torsit. Marius ensem in Germaniam debellatam strictum ipsemet procudit. Quot a remis damnatae piraticae. Reipublicae clavo admoti, feliciter gubernarunt? denique si Platoni credimus: Omnis Rex e servis. Omnis servus e Regibus oriundus. Mittitur extemplo, qui bellum nuntiet hosti Tyroglyphus (namque hic visus meruisse) ferocis Musculus ingenii, magna satus Embasichytro . fol. 81. p. Interest Reipubl. quis ad summas res conficiendas cum potestate mittatur. Bellum hoc Mauricum inconsulto decretum. Tyroglyphus stolide ferox Legatus, peius efferavit. Indoles assueta fragoribus belli, nihil quiete peragit. Suspectum est, quod cum tumultu geritur. finge alterum Regem nihil hosticum moliri: excitabitur in arma primum ore hominis barbari et importuni viso. Noster Tyroglyphus , qui verba non tam numerabat, quam fundebat e vagina, detinendus erat in castris. Alius mittendus pacatioris animi. Pessimam rem Adrastus fecit, quod destinaverat Tydea , virum impotentem sui, ad Etheoclem Thebanum . verbis immitibus omnia turbavit. odiis ex semine in culmum tractis, commissi denique Fratres implevere campos flagitiis, discordia ipsorum cadaverum, rogalem flammam et cetera elementa turbante. Iam vero tempestiva dicta, sententiae politioris iudicii minime vetantur. Orator lacessitus a nasutis, deludat paribus: ut tamen intelligatur plura in arcano servare, quam deprompserit: aestimeturque sapientia Principis, ex ore praesentis. credatur sane Persa, sed pharetram in corde gestet. Argute LACON , exceptus a Rege Demetrio scitante, An tantum unus? respondit: tantum unus ad unum. Placide LACEDAEMONES : Lygdamo tyranno audientiam neganti ob morbum; admitteret nihilominus: cum eo enim se non colluctaturos, sed collocuturos venisse. Ingeniose ANAXIMENES . Submissus a Lampsacensibus ad Alexandrum M. ut deprecaretur minas inferendae vastitatis: cum Rex viso Philosopho exclamasset, Abi: nihil horum impetrabis, quae petiturus es. intulit olim eius Moderator, tunc Legatus: Peto itaque, ut Lampsacum evertas. Caute ISMENIAS . adorari volebat Artaxerxes , ad quem mittebatur. Quid faceret alter? detrectaret? criminandi materiam, indignandi caussam dedisset tyranno. obsequeretur? tam servili pedum basio laesisset dignitatem personae, quam sustinebat. Annulum igitur digito detractum, et ex composito in asarota, ceu casu delapsum pronus iterum sustulit. Papyrius FORTITER. volente ac iubente P. R. missus, regem barbarum extrahentem responsa et in ambagibus ludentem, circulo per pavimentum ducto, ut stabat, circum scripsit; iam nunc edices, affatus, antequam te hoc orbe evolvas, quid denuntiandum statueris. AEmulantur veteris aevi decora, fortissimos viros, nostri aevi non pauci. quos tamen inter illum Machiavelli Pullum Hircocervum non censuerim, qui cordata contestatione pronuntiavit: Legatum, esse virum bonum, Reipublicae caussa missum ad mentiendum. Ille: quid haeretis riparum in margine viles Abiectaque anima. indictum Bellum omnibus esto. fol. 81. f. Omnia turbate Tyroglyphus , utique Musculus in fermento. non poterant odia componi? non transigi? non dedi Limnocharis ? non a Physignatho petitum funus reddi, a Patre Troxarte in caverna gentilicia tumulandum? sint sane hae nugae. interim de animalculis quaeritur, ut sciatur de belluis a Daniele visis. caeduntur canes, ut timeant leones. Quot Carolos numeramus, qui genio exemploque Quinti Austriaci , numquam priores armati, bellandi caussas, inermes semper expendunt? Nota eius vox: RELINQUATUR MIHI MEUM, ALIENUM NON CONCUPISCO. Notae lacrimae per ora manantes ante conflictum. Nota et virtus Herculea in ipsa pugna, impatiens non magna pati. Qui regna aliena lacessit, Extremum discrimen amat, nescitque decore Fortunam tractare suam. Sapientior odit Immodica, et votum non ultra extendit in Orbem. fol. 83. p. Nihil verius tota oratione sua Physignathus . Thesauri genus est, carere posse thesauro. tenet omnia, qui se ipsum. eo, quod quisque est, destitutus, eget universo mundo. vides argentum evisceratis montibus provolvi: quasi vero satietas effoderetur e terra. Illius centrum et latibulum pectus est cuiusque: inde peti debet. Aurea mediocritas, extra se aurum non amat. bibis Gangem , bibis Hermum : et tamen arent ardentque venae cupidinum tuarum. bibiturus ex illimi fonte frugalitatis, aquam plebeiam e profluente, contentus fagino poculo; sentires aliquid Pactolo dulcius. veriorem Tagum ex te derivare posses. Ad classicum pauper non trepidat. cantat audiente latrone: credit omnibus suae laetitiae constare caussam. Massicum non bibit. fateor. sed nec timet frigus, quod in gemmato cratere mistum, Massico calori pugnat. Non timet id, quod Antonio vomenti animosa Philippica obiecit, volvitur a prima, quae proxima. non timet boletum Claudii , post quem nil amplius edit. dum cepas et allia prandet, non timet rumpendum mullo ventrem, Divum amicus et conviva: quorum unica felicitas est, SATIS HABERE. Ignota, dicit aliquis, narras, hic vivendi modus Diis solum convenit. Egredere ergo e tua tumba, e memoria P. R. POMPONI LAETE: egredere nunc saltem e parvo sepulcro, docturus Orbem sincerae felicitatis modum, a se ipso impetrandae, laetus iste Agricola ad usque decrepitam aetatem Roma numquam egressus scribitur. crediderit extra illam, aut vacuum iam dari, aut non aliud, quam Romam esse. semper secum habitabat, quid cogitaverit, cum Fama devictas gentes, Istrum perdomitum, captum Rhenum , Carthaginem eversam vulgavit. Rumores hos aliter ipse non accipiebat, quam puer avorum narrata proelia, sensu vel non intellecto, vel neglecto Deducentibus aliis arenam Nili in Circum, et in ipsa Orchestra epulantibus, curavit ipse ex Romae nata segete coenulam: qua exacta se sibi dabat, ut nemini molestus; sic nullis curis interpunctus. Quid hae spinae nominis essent, per almam pacem, perque sanctam fidem nesciebat. latissime dominatus in casa, verae libertatis copia abundavit. Inclamantibus vicinis saepe numero Iovem Libycum Ammonem&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Hammonem] &lt;/font ; mirabatur, si alius esset ab eo, quem ipse candidum ac rudem ex salice colebat. Cum somnus, Deorum blandissimum munus, superfunderet se occupato, admisit indulgentibus oculis. Orto sole, super vomerem flectens, adoravit ridens ac benignum sidus, illique vicissim Bonum Diem dixit, securus Rogatorum petentium sportulas, quorum ingentem turbam vomunt palatia. O! te beatum vereque Pomponium laetum. Roma non egressus es: et totum Orbem possedisti. Roma non egressus es: et hostem (Cupiditatem) vicisti, quem Romani tui numquam vicere. Roma non egressus es: sed apud te hospitatae sunt Virtus et Virtutis comites, bona Mens et Quies. Roma non egressus es: sed ad te ingressae sunt Gratiae et tranquilla Libertas. Regni tui sines si aestimare Tyranni potuissent; illud dubio procul erant occupaturi. fixum igitur Physignati , tametsi iactantioris Batrachi stet Oraculum: Sapientior odit. Immodica, et votum non ultra extendit in orbem. Sic satus capulum iunci quassavit acuti. fol. 83. m. Exprimitur hoc gestu stata rataque sententia. Omen ex gladii capulo P. Cornelius Scipio sumpsit. Cornelius Centurio in creatione Consulis Octavii , admovens manum ensi, HIC FACIT, exclamavit. Caeterum spirat barbarum aliquid hic mos, et animi erupturi foras e corpore malesanum tripudium. emicat ira per genas, stricturis quibusdam, quasi procellis incalescens. tremunt inde nervi, abludit vena, raptim moventur manus. captiva Ratio detinetur in vinculis, nec audet comparere in aestu ac strepitu Sensuum ad arma concurrentium. fracta verba, maligno sono, non sine pulsu dentium attriti susurri, produnt incensum animum. Tunc sic Hypsiboas iussus procumbere Marti Altisonans. fol. 83. f. Nullum neque Veteres bellum inauspicato adiverunt. Sacra prius procurata. fibrae a Tuscis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Thuscis] &lt;/font inspectae. aevi Romani Carbasus lecta ex Libris Sybillinis . Notatum, quid addicerent aves, impertiret AEther. servatum de caelo. itum ad Pulvinaria Templorum, posita Lectisternia. Natura monet, Mentem humanarum rerum moderatricem consulendam esse. sed enim iam praevaluit in castris celebre illud AEgyptii Assentatoris: Rara fides pietasque viris, etc. Batrachi ante bellum Martem sibi salutandum putaverunt; desperati milites, Martis uxorem . hinc tardae victoriae aut cruentae; rari progressus, infelices remorae. Clamorem tollunt, quantum non Eurus ab Ortu, Non audita procul de nube tonitrua vincant. fol. 84. p. Ad animandos socios, terrendum hostem. Macedones semper ingentem sustulere, repercussis et volventibus late campis ac silvis. implentur aures et animi oblivione periculorum demersi. Equus ipse dicit VAH! Solis Sybaritis in bello moduli fidium ac plectra placuere. Apage Paridis lyram, Achillis cithara sonante. Prisci clamabant Eleleu, Alalaze. 
===Ex libro III.=== 
TOrva genas quae nunc vario se nomine vestit, in silvis interque feras assueta vagari, Tunc habitura tamen constans Germania nomen; O quibus! o quantis franget ut adultera bellis. fol. 89. f. Non opus vaticinatione. rerum fides, et oculata experientia quatuor lustrorum, invitis oculis ingerit tetras imagines. credas Martem , Thracia rupe deserta, in Alemanniam migrasse, ibi stabile Domicilium fixurum. intestina bella committuntur, exemplo lugubre summa diu stare non posse, et fortunam bonam felices nescire pati. a primo Cometae fatalis exortu, qui anni decimi octavi curriculum foedavit, integra malorum cohors simul incubuit terris. Bella tonant, dubiumque quatit discordia Mundum. Semel tantum dicere memini Iulium exacta pugna: HODIE PRO VITA DIMICAVI. At enim nunc diutissime dimicatum est totis viribus, pro honesta morte. Supersedeo diffundere largioribus verbis tempestatem, quam ipse Iuppiter non sine palpando praesagio derivavit. Universim, Bella tortuoso ac multiplici ingenio praedita sunt. serpentis instar, modico quidem capite, non minantur pertinacem et duraturam vastitatem: caeterum immanem caudam trahunt, ubi spira exsolverint volumen. Quotus ex nasutis etiam argutisque Divinatoribus praecepit inchoatam Pragae calamitatem in tot annos porrigendam? quovis elapso, alium Iani vultum et sereniorem speravimus, delusi semper et in peiora servati. Spes scilicet sibi blanditur, se ipsam exornat et comit, ac dulcedine quadam solatiorum imbuit: ut quae optata desiderat, praesumat futura. Hactenus in circuitu ambulavit armatum Germaniae supplicium. hoste uno consumpto pullularunt novi, Lernaeo satu. unius defossum cadaver, inimicos deteriores seminavit. A proelio Pragensi , quod caput Hydrae secuisse videbatur, truncus in suo sanguine volutatus, quotannis protrusit infestiores exercitus. Miseria ius Consuetu dinis obtinuit. Gladio metitur seges. falce et falcatis curribus pugnatur. instrumenta pacis in pacem saevire coguntur. tristissimi bellorum comites, fames ac pestilitas, quod ferrum reliquit intactum, exitiali conspiratione dedere pessum. inedia non una urbs emarcuit, subtracta vespillonibus funera, in epulas versa sunt, pretioso squalore satiatura convivas; necessitate non vitio detestabiles. ex Sarcophago, velut e macello obsonium petitum, implevit improbos ventres, et stitit rugitus. plura scribere non iuvat; deflere licet. De Sene, cui mallem miserandam fidere Nympham , Pauca tene. vix ullus erit, quem sistere possis, Quem conferre velis. f. 90. f. Nisi fallor, IOANNEM TILLIUM Iuppiter commendat. hic enim rebellem Parthenopolim (miserandam utique Nympham ) vi expugnavit, fumantem, et faciem Troiae flammasque ferentem. Atque hic Gallo-Belga Heros aevi nostri, gloria saeculi, Bellorum decus et voluptas, Ducum antecedentium effigies, posterorum exemplar, fortia agendo et patiendo, nulli Romane quidquam concesserit. Post Martis omniumque militum memoriam, non videantur castra illo meliorem maioremque habuisse. omnino inclutam canitiem ornatamque pluribus victoriis sepulcro intulit; pyramidali monumento BONAE FAMAE ante tentorium defixo. CORPUS quidem, denique saucium octavo vulnere procubuit, Ingolstadii acquiescens. ANIMUS tamen semper invictus stetit, et vel nunc etiam in Oraculis quibusdam polemicis vir fortissimus vivere censeatur. ea reperta sunt, ab obitu tanti Ducis, in militari palimpsesto, ipsius TILII signata manu. Placuit quorundam sensum e Gallico sermone translatum, hoc loco Romana dictione dare. Mens conscia Recti, firmissimum propugnaculum est. Proditorem non timet. Quid fortissimum? armata Virtus. Subdere DEO. sic eris insuperabilis. Quem sequitur calamitas? qui virtutem fugit. Victoriae momentum, a multitudine bellantium non pendet. vincit, non numerus, sed nervus. Quis hostis iniquior? quem quisque sceleratus in pectore portat. Humana prudentia felicius et fecundius germinat, quae radicem in terra non figit. Qui sibi imperat, Imperator est. qui aliis: potest esse. Divis proximus ille, quem laesum contumelia meliorem facit. qui offensus dicit, IGNOSCO. Invium, virtuti pervium. Sapiens nascentem hostem in semente suffocabit: nam crescere permissus totum campum occupat, non una messe exstirpandus. Qui iniquum bellum gerit, vincitur, cum vincit. canat lessum circum flebiles triumphos. Atque haec aliqua sunt eorum, quae probum illud os et probissimum pectus pari concordia scivere. Quae fato volvente sequentur, ab istis. Qualia nunc tecum Soror admolitur in Hebro , Crede mihi, tantum distabunt proelia bellis: Quantum Sarmatico secedit Musculus urso, Et superat minimam Balaena Britannica Ranam. fol. 91. f. Hoc Iovis FATUM. Ego praesente Hannibale tale quid effatus, metuere non immerito postem casum Gisgonis , quod pacis studiis nutritus, celeberrimum belli Ducem, quid agendum in acie, erudire tentasset; ab ipso valida manu de superiore loco detracti. Dispiciamus tamen, quid in utramque partem afferatur. 
 
MULTA occurrunt, Veterum gloriam bello partam, illustrius commendatura. Celeritas in conficiendis maximis itineribus, in tolerandis laboribus singularis constantia, caloris ac frigoris incredibilis patientia, vigiliae extractae in plurimas noctes, vitae et voluptatum contemptus, disciplinae militaris intemeratus rigor, inter temeritatem et cunctationem nimiam media, ingens animi fortitudo vigorque, qua aggrediendo Contumaces, qua resistendo Audacibus; inclutae demum victoriae, felicissimi et magnifici triumphi, albis equis dignissimi. seu milites. seu imperatores, seu proelia ipsa expendas; laudabis successus, miraberis eventus, praeferes pugnandi modum. non lubet ire per singula, aut excutere syllabum Martis . Unum illum nunc considera, quem Gaetula&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Getula] &lt;/font Ducem portavit bellua luscum. Perfidiam plus quam Punicam , crudelitatem Hyrcanam semove: quid desiderabis in hoc Hamilcaris&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Amilcaris] &lt;/font Catulo? Africa relicta, Iuvenis etiamnum, vix dum Imperator proclamatus, Alpium claustra impulit, transduxit elephantos, Latium inundavit peregrino agmine: et universam, de praeruptis cautibus cum hieme ruens, conterruit Italiam . non obex, non scopuli, non nives, non inter eas amissus oculus tardarunt virile propositum. triginta et amplius annis sub pellibus transigere visus hibernas noctes, munia Ducis et gregarii militis simul explevit, aequavitque vota maxima ingentibus factis. quemnam alium dabis et in deludendo hoste callidiorem, et in obtinendis victoriis. feliciorem, quamdiu Campanas vineas non vidit. Disce ex hoc Graecos etiam; Marathonium Miltiadem , sapientem Themistoclem , strenuum Pausaniam , ambidextrum Alcibiadem , Iphicratem severum, Thebanum Epaminondam , fortissimum Victoriarum Genitorem, transi ad Romanos , si vis: et specta mihi Catonem in Libyae sabulo provocantem Fortunae Caesaris que copias; Iulium Gallos Germanos que, vasta corpora, proterentem, aut equitantem in Thessalia . Duos nomino, centum intelligo, quos retro positos memorare longum foret. Stupore complebitur, quisquis Lipsio duce vel comite, Romana castra ingressus, hauserit oculis praesentius cataphractae Virtutis apparatum. mille leges, mille ordines servabantur. Togam defendit Sagum. responsa senatus deferebant Aquilae. decreta Curiae promulgarunt litui: placita Patrum sancte venerabantur morituri pro Patria. Pensa milites. Frugalitas, viaticum erat convasantium; peritia natandi, navigium; cuiusque manus, latus et terga, immanium armorum vehiculum. secabant flumina, tranarunt torrentes, amne et glacialibus adhuc crustis rigentes inibant praelium, tanta plerumque contentione, ut in Pharsalia civile bellum portante, terrae moventis fragorem nemo unus notaverit. Quid? quod maximas urbes, propugnacula firmissima obnixi occuparint summa industria, non iis instrumentis usi, quae quidem praecipua laude, nostra aetas sibi adscribit et iactat. Disponuntur hac tempestate curules e fusili metallo machinae. quid deinde? caruerunt illis Prisci. quid tum postea? caruerunt tristi invento, sternente duntaxat Heroas, non probante. AEnea tormenta tonant. esto. quoties errant hi Ioves toto caelo, casso iactu, vano murmure, vasto molimine, magnis impensis, inutili sumptu. Atqui moenia quaevis transverberant. esto. Veteres ingenioso assultu, scalis, ariete, testudine, turribus turres superarunt. confer illorum eductis coctili bitumine muris pinnas nostras: nidi hirundinum erunt comparatae. Tormenta puncto temporis omnia sternunt. nempe, si non exerrent, si in tempore exonerentur, si globus non praevideatur, ex fumo, sonitu, flamma. Veterum catapultae, tragulae, phalaricae, fundae cumulatissimas edidere strages. adde: quod sagittarum more, quas vibrarunt, velocissimi duplicaverint victorias. cum nostros milites, grande hoc ex pluribus metallis conflatum chaos remoretur. nimirum dociles pari passu sequi, mox tarditatis infamia laborant. nam in exitium reperta moles, trahenda immanibus plaustris, vicenis, quater denis iumentis; quod tetra nihilominus luctatione vix e luto promoveatur; praefecti tormentariis molitionibus, simili ambulationi assuescunt. reptant ad pondus. fiunt armatae cochleae, occasione bellandi neglecta, vincendi praerepta. Sed tormenta discerpunt aciem. Ita est. proceditur in campum. stant ex adverso sexaginta milia delectorum militum: canunt tubae. omnia ad internecionem et duraturum conflictum spectant. simulatque praedictae machinae exercentur, et flammatae pilae lacerant alas, aut feriunt cornu: retrocedit agmen, dispicitur fuga, quae cuique proximum est, aufertur et vanescit. Romani pedem pedi contulere. pilo in hostem iacto, vultus impegere vultibus, galeam galeae ad gladios ventum plerumque est. nudo ferro iudice absoluta caussa belli. ibi exaudiri cuiusque voces, et polemicae conciones Ducum; spectari probata virtus, animus, ingenium. Debilior aut timidior superatus a fortiore; arbitrio victoris animum vel collum securi submisit. Ibi quernis, obsidionalibus, laureis, muralibus Coronis locus. albentes ossibus Philippi , Arva Leuctrica&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Leutrica] &lt;/font . Mantineensium , strata cadaveribus confestim diiudicarunt fortunam exercitus; facileque patuit ex grandi alterius plaga aut internecione, uter victoriam reportasset. Quando vero pervenitur isto aevo ad hunc caesorum numerum, aut funerum acervum? viginti milia caesi, vix umquam desiderabuntur. decem milia triumphum absolvent; non nisi velitatio Cannensis aut Salaminiae cladis. Caussa. timidissimus quisque, de fulminatrice quadriga, glandes et saxa eminus in fortissimum quemque contorquet. cum terrore ad fugam incitante pugnetur, raro vitalia secantur hostis, ex sparsione recollectus denuo, et tristius, et potentius insultat. tonamus, salit sulphur, vibrantur glandes, pulvere nitrato caelum ardere videtur. Saepe tamen ignavia et caecitas, furor et tremor, praeceps audacia et haerens vestigium; et scelus et virtus nube involvuntur eadem. Haec pro Veterum ratione pugnandi. ITURUS in sententiam Iovis , brevi respondebit, Ironicam videri comparationem: quae veterem Militiam nostrae serio praeferre velit. sciri illorum strategemata laudarique: porro honestiora et pulcriora quotidie inveniri. Hereditatem Maiorum, non esse diminutam, sed celebritate nominis, retumque novarum gloria auctiorem. Quaedam Priscis usitata, superstitiose idcirco non retineri; quod defectus vel ipso neglectu, vel accessione felicioris in venti compensetur. tristi invento curulium Machinatum, quemadmodum loquuntur, dissipari cuneos, in fugam agi obsistentes; Victoriam tamen hoc ipso nomine comptiorem advolare, quia minore copia sanguinis respersam. orchestra belli, campus est, inquiebat Epaminondas . illum sane miris spectaculis illustrant neoterici Bellatores; longe lateque omnia terrifico flammarum vortice, et aures fulminis voce implent. Sit diris devotus repertor Siculi Bovis. laudabitur tamen ille, qui inclusus utero, nullum mugitum ediderit forsitan et Phalaris commendabit. ita, licet non probaretur Inventor et Artifex tonantium machinarum in bello; saltem eo maioribus encomiis efferendi forent nostri, dum cavent, dum tantam vim eludunt, dum et Iovem fallunt; quo facilius est telum, quam fulmen evitare.  Romani pilis usi sunt. lusisse dicas. Germani serii, nec vincunt, nec oppetunt ignavo modo. Veteres strinxere gladios. Germani omnibus armis utuntur, omnibus periculis expositi. nihil tam arte munitum est, tam situ horridum, tam inaccessum loco: quod subduxerit expugnationi aut calliditas, aut industria, aut terror. De Ducibus non laborandum. optimi cuiusque aevi numerari potuerunt. huius, et numerari et aestimari merito possunt. Si per Fata naturaeque leges liceret, viserentque ad nos ex tumulo vel Hannibal vel Scipio : obtunderentur aspectu tot novarum rerum, cuniculorum, consiliorum, strategematum, munitionum, etc. et vero libere faterentur, tempore, quo ipsi congrediebantur, Romanum Imperium vagiisse in cunis; iam pugnare in campis, etc. 
 
Quo dedit expressum facinus crudele Belarti, Anguipedes inter quondam summosque Gigantes Principis. f. 94. f. Expende, quae Pallas suo peplo inscripsit: quae vera si sint, convincitur Belartus immanem Gigantomachiam exercuisse. Stilico et Ablavius eadem vestigia cruentarunt. O ambitio! quam severe torques tuis annulis insertos! Quorum pectus insedisti, eiciunt humanos sensus; in belluinam degenerant. dediscunt in dolere calamitatibus aliorum. ut vel RADIUM Coronae regalis acquirant, auferre tentabunt e Mundo SOLEM. prodigent vivos: abutentur occisis. Talium aliquis, secreta consilia coquet, quaeque optabit etiam a Diis nesciri. Quantus Artifex dissimulandi! plorabit, pallebit, miserabitur, ridebit. quid vis tentet, dum regnet. Gaudia subsultant in corde tyranni, rapta de rogis, et crinibus, tumulisque furiarum: sed cito in praeceps subvertenda. Tacturo nubes discedit tellus, arma, claustra scopuli revelluntur et patent. Scelus produnt oculi, nutus et nictus dum tacet, clamat; dum negat, affirmat; dum blanditur, furit; dum parcit, saevit; dum se excusat, damnat. Ut si in Eleusino Sacro arcana abdidisset, penetrarent tamen aliquando in apertum aethera. Animus sui carnifex, odit, quem punit. In talem ignaro Iove tonant nubes; invito Marte stringuntur gladii. Quidquid Iustitia rapit, fit telum. errant quidem nonnumquam opiniones et susurri, suspicantium iacula: verum ubi Fata direxerint arcum, Scopum tangunt. cadit denique ambitiosus indebitae gloriae competitor. immolatus Desperationi, aram, pavimentum, mensam, cubile, lectum cruento pulsat vertice. In oraculi modum accipio duos versus Satyrici: Ad Generum Cereris sine caede et sanguine pauci descendunt Reges, et sicca morte tyranni. Scitu, et in vestris etiamnum mentibus haeret Terrigenum furiale nefas, dira ausa Tiphoei . f. 97. m. Expende Iovis orationem, eamque, si placet, immutatam nostri moribus aevi accommoda. Quod dedecorant Athei, et, qui per Antiphrasin Politici dicuntur. hi in omni flore virtutis, ungues sunt. Honestum detruncant uno ictu. apud ipsos nulla futuri mentio: toti praesentibus immerguntur, maluntque vivendi caussas, quam vitam perdere. Quid facias in horum consortio? Negant Numen humanis rebus aut interesse, aut curam intendere. Negant subterranea regna, maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: manis] &lt;/font et stygio nigras in gurgite ranas. affirmant scelera quaedam esse Reipublicae utilia. regni caussa quid vis audendum. conchylia, risum, lacrimas, verba, caeremonias. dolis et Sinonianis fraudibus deaurant. Quanto sudore cavemus, Ne leges Natura suas violata queratur. f. 97. f. Nihil scilicet improbis sapit, nisi e culina nequitiae et popina luxuriae protractum. Carpit luxus Novembres rosas, et si quas Ianus sui Mensis capillamento innexuit. Quas Maius educat tepore verno, creduntur rus olere. AEstate, pretiosa glacies in Indicis carchesiis natat, rumpitque bibentium viralia. Ocreae et naves, pocula fiunt, cymbia cymbae. Aper cadavere venatoris emptus, pisces Tritonibus furto ablati, aut per vim erepti, excussa flentibus Nymphis corallia delectant Commodos. Atque utinam interea, vel parvo tempore, fessi Vestrum aliquis caperet frena imperiosa Tonantis: Disceret invidiam tumidis avellere votis. f. 98. p. Mortales: credamus Iovi assueto imperiis. Ego sic sentio: Labore et cura, velut duabus columnis Regna fulciri: quarum pondera si regnaturo nota forent; vix ullum sceptro manus admoturum. Ambitio, etiam ex hac parte, tenebricosum crimen est: exerrat Andabatarum more, et in omnes scopulos impingit. tormenti sui dulcedine consumitur. POMPEIUS M. agnovit Gloriae suae trepidantis vertiginem: adhaesit tamen, ab ea usque in Thessaliam propulsus. THEMISTOCLES aiebat, malle se ad sepulcrum, quam tribunal ire. Sic fatus, ivit ad tribunal, vespillone: relicto. ANTIGONUS ad filium: Intellige Regnum nostrum, splendidam servitutem esse: quam tamen non abhorruit. libenter servivit, basiavit sua vincula, et catastam ex ebore defendit. SELEUCUS : si sciret vulgus, quibus curis integerentur Coronae, eas ne humo quidem ullus sustollere dignaretur. sic fatus sustulit, sublata redimivit caput; ostentavit illigatam Persico nodo caesariem. aemulum finge purpureae fasciae imminentem. struxisse insidias: quid non irarum alter protrusurus erat, vindex rapinae. tam parum facta verbis concordant. Sapientior CAROLUS V. Imperium Rom. quod inclinata vita sensit onus, etiam re ipsa deposuit in humeros fratris Ferdinandi ; Regna, in Filii. Philippe Princeps : admitte augustissimas emeriti Patris preces: potes lacrimanti credere, SERIO FUNDI. tibi Aquilam, tibi Austriam , tibi Gangem commendat et Indum . DIS genite ac geniture Deos, succede labori. Dira petunt, non casta satis, non digna mereri, Quaeque palam nollent. Plebis constare Tribuno. fol. 9 s. m. Persius Poeta explicat. petuntur hereditates viventium, squalores coniugum, triumphi ex devicta pace reportandi. Quale votum Lamiae Romanae ! Iano et Vestae supplex, stetit ante aeram; nec turpe putavit pro cithara velare caput, dictataque verba protulit, ut mos est, et aperta palluit agna. Quale Gaii&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Caii] &lt;/font Caesaris votum! quod audisset ruinam Theatri Fidenatis , Imperium Tiberii reddidisse famosum: optabat et ipse Consulatus suos insigni aliquo et decumano malo nobilitari. itaque si calcato Lunae vultu. Solis pulcherrima facies laceraretur; si curru excuteretur Arcturus: si Roma suis convulsa sedibus abstraheretur in Africam : si migrante Thybri&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Tybri] &lt;/font nutaret, Capitolium exsultaret haec bellua sub ruderibus, mitius utique Caligula . optabat innocentissimus vir, conserta totius humani generis colla, in una cervice stare; sua, hoc est, Caesarea rhomphaea demetenda. o manum! o mentem! o votum! Tyranne, tene votum, et muta sensum. omnium improborum iuguli, tuo misceantur; ut annulosum, tamque ferax in fata, totque sceleribus ferruminatum portentum, uno ictu amputetur. natura manu, Astraea ferrum, Deus vires providebunt. 
===Ex libro IV.===
ET tam intra iunci tactum Bellator uterque Stabat, et erectum tentabat figere peilum. Primus in adversum fertur Physignathus hostem fol. 10 o. m. Ranae bellum ordiuntur: in prima acie Rex, et fortissimi quique ex Batrachis. Aliquot iterum quaestiones Polemicas intersero, ex decursu praesentis Batrachomyomachiae solvendas. HAnnibal , Pyrrhus , Alexander , Decii invaserunt: Marius item Cimbros ac Teutonas incursu fregit. Fabius Cunctator , aliique non pauci sustinuere felicius. Censeo hostis ingenium explorandum esse; ferocem, et, si copia pugnandi detur, usurum bona fortuna, frangendum mora, praecipitem spe deludendum, vel admissum tribulis induendum. Callidus astu contrario retundatur, occidere quidam, quod propeti infesto agmine, omnes copias explicassent. naso primum, deinde et collo, suspensi. Atqui semper extrahere occasionem conflictus: utramque aciem, taedio, iniuria et fatali languore consumit. Verum, nihil aeque ad Victoriam facit, quam hostis ingenium, mores, assuetudines, animique perturbationes habere exploratas. quippe iis perspectis, velut indole cognita ventorum, vela bellicae fortunae, malo deduci aut expandi possunt. Duo superioris aevi fortissimi Duces, durantibus indutiis, ut facere amant milites, convenere ad amicum et hospitale convivium. poscebatur poculis: caeremoniae quaesitissimae non deerant. secundum epulas, latrunculorum ludo se admoverunt, acie decussato in campo instructa. Scaccho ludebatur mirificus in hac arena praeliandi modus. Stat procax Regina, munitur Rex, fundantur turres supra elephantos: antecedunt Velites Rustici in nigro gausape, in albis sagulis classici vicem, summum silentium est. perdit enim hoc genere certaminis Amyclas , qui plurimum loquitur. Mens et manus negotiosa militem circumagunt: tubae non audiuntur. spectator rimosus si in susurret, incusatur ut proditor: saepe excussissimo colapho, in malam rem et Maeoticam&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moeoticam] &lt;/font paludem abire iussus. itaque iusto certabatur ordine. Hic, sagacior unus alterius indolem discere, calore nimio periculosam, impatientem morae, indignabundam; verbo, hominem, nisi pudor obstaret, uno congressu motuque manus, Regem Reginamque in barathrum proturbaturum. AEmulus interim connivere, imperare affectibus; subinde cedere; modo insequi, proritare et premere, spem potiundae Amazonis facere: ubi vidit anhelum, iam iamque prensantem: repente e medio campo Camillam subducere, arcere hostem. praesidium obicere, aut infamem victimarium servum ex Mauritania . denique moliri insidias, et spectante toto exercitu, frustraque obnitente, Regem circumventum ad deditionem cogere, stricto acinace supra verticem canum intentato ingens luctus et desperatio in Castris: ut arcu, sagittis, ac vestibus etiam Regina spoliata, obvoluto capite supra scutum procubuerit, Sic quidem se lusus habuit, et triumphus equitis cornu obliquantis,(utique in hac palaestra spectati roboris) penes quem summa victoriae stetit. Ludentium vero diversa facies. nam neque victus irae poterat moderari, neque non accusare Fortunam suam; quae tam florentes catervas in Campo Martio prostituisset. Victor, eadem frontis scena mimum continuavit. ut occultaret felicium consiliorum rationem: in bello, dicebat, casus valent. ignavia mea vici, an forte ludibrio reservatus, et ab hoste parcente irrisus! scilicet alias desperaturo, et imperitiae damnato, iocus indulsit. plerumque cum initia pulchre se habent, finem furiae strangulant. Simul his, alterum classicum insonuit. Vidisses priore proelio subactum, omnes vires exserere; iam incenso animo novi discriminis aleam subeuntem, et ignominiam aboliturum. quo in congressu, non tam movebat milites, quam diris devotos et sub furcam Caudinam mittendos, rotabat male feriata manu, permissus frui dolosae simulacro victoriae. Quibus rebus utrinque confectis. discessum est. elapso mense, simulatque indutiae exspirarunt, iterum ad vera arma conclamatum est. Qui in potestate habuit impetus, eadem prorsus arte bellandi, vicit furiosum adversarium in campo, qua prius sollicitaverat in tabula. id, quod multo post tempore, amicis ipse narravit. Unde discere habemus, magnum momentum adferre, perlustrasse Ducis animum. qui, si immodicus sit, efferus, praeceps; si nimium indulgeat tumultibus mentis; seu inertem, seu strenuum moveat militem, Fatis trahetur ad fossam et interitum. saeptus gladiis ac cohortibus, instar agitati trucidabitur tauri. Fabius Maximus hac scientia usus, exsultantem Hannibalem fregit: Scipio denique Italia submovit. In hac Batrachomyomachia, passim videbis praecipites. et incautos sterni. 
 
PHysignathus Rex Ranarum fecit. itidem Mausolus . Cornuaque extendunt equitum. Dictator amarum Praefurit, et totas secum iubet ire catervas. Qualis in arma leo, etc. Est, cum non nisi praevii Ducis exemplo stimulatur miles ad fortiter audendum sequitur plebeius pes regium. Viderat Lucius Imperator legiones Romanas a Mithridaticis premi, iamque fugam prospicere. ergo improvisus emicuit ante ora omnium; strictoque gladio ferocior, ite milites, inquit, desertores laudis meae ac vestrae; ite Patriae proditores: quaerentibus tamen, ubi Imperatorem reliqueritis, respondete, in Boeotia . stetit ad haec verba fluctuans acies; animisque pudore et horrore surrectis, denuo invasit hostem, cedere compulsum. Ita Servius Tullus sub Tarquinio , torpentes cunctantesque socios, signo in hostes coniecto princeps impulit. Dum dubitant, dum tremunt, dum opinionibus vagis ac vanis mentes turbantur; efficaci consilio rumpenda sunt timoris et naturae vincula Profuit Iulio , ad Mundam acriter suos increpuisse. cedentibus enim illis ad periculum, quod insuperabile videbatur; in primam aciem pedes ex equo prosiluit, sibi Dux et miles futurus. ocius secuta cohors, et deletura infamiae notam, festinavit properantem antevertere Ducem. ceu illa Caesaris verba, quae iam semel audiverant, etiamnum auribus insonarent: Hine fuge, si belli finis placet, ense relicto. et, Vadite, meque meis ad bella relinquite fatis. In venient haec arma manus. Quid? quod ipsos infantes, regnorum heredes, in cunis, prima fronte exercitus posuerint Macedones , vicerintque illyricos . Quid? quod parvulus Clotharius , pendulus ab uberibus Matris, vagitu  Francos ad pugnandum animarit. Soli Arsacidae conflictui non intererant: ut mirum sit, quis acerbae Fortunae iocus praesentem Darium Alexandro obiecerit. Nostro aevo mutata bellandi ratio exonerantur curules Machinae, discerpuntque agmen emissi globi quaquaversum. Quis uterus Bellonae tot Reges ac Duces pariet, primis congressibus suffecturos? at adeo non tantummodo vix tutum sit illis semper Antesignanos adequitare, sed nec laudabile videtur. Caeso capite trahitur in ludibrium armatum cadaver, et equorum ungulis acies prostrata calcatur. credidit quidem Carolus V. Imperatorem, humani fulminis esse securum: nec daturos Superos, ut umquam caperetur. credidit idem Franciscus I. Galliarum , sed damno suo. Itaque in tempore, omni necessitati prospiciendum. Ex Veterum aliquo quaesitum, qua parte exercitus Ducem collocandum putaret: Miles suo loco, Dux ubique sit, respondit. convenit quemque honestae morti devotum, nihil formidando, ita se gerere; ut Philippicae quartae Ciceronianae , epilogus mereatur audire: DIGNUS IMPERATOR LEGIONE MARTIA , DIGNA LEGIO IMPERATORE. 
 
BAtrachi fortissimos ex suis Mausolo obiecerunt id, quod Pyrrhus Molossorum Rex, arte instruendi dirigendique exercitus laudatissimus suasit, quem Caesar in Pharsalica pugna imitatus, Philippos sane luculenta clade Pompeii nobilitavit. Homerus infirmos, debiles, timidos in medium accipiendos monet: Hannibal istud militum genus primo furori incursantium offudit, velut offam, ore gladii devorandam, famelicorum dentes stupore correpturam; verum, ut altius dicere memini, non tuto sed et barbare. Quid si hostis successu ferocior, ira vires augente, eodem impetu, quo protrivit imbecilles, superfusus et fortiores sternat. Audio nec veterum Romanorum acies ab omnibus probari, collocantium prima fronte levem armaturam; deinde graviorem; denique gravissimam cedente levi, crescit animus Inimicis: atque ut parva magnas inclinationes secum in bello ferunt; rem ad incitas redactam, saepe nec Triarii corrigere potuerunt. Cum instat victor, et antevolat Fortuna; damnum passis minuitur animus, dispicitur fuga; pleraque turbate aguntur. Corripiunt spatia, et medio gradiuntur in orbe, Lunatamque aciem reddunt. fol. 101. p. Talis Cannas sanguine Romanorum implevit. Musculorum exemplo discat hostis, visa Luna, non in globum colligere vires, sed pariter extendere; nisi densata phalanx perrumpendi aditum cerneret. includi, aut circum vallari, est velle vinci. Caeterum obliquationem aciei probat Vegetius. et quadam Ioannes Austriacus , Turcam ad Echinades , in Naupactaeo gurgite superavit. Densis acubus iuncisque serenum Aufertur. fol. 101. m. Haec caligo non terret oculos, fulgore ferri pasci assuetos. Notum illud Leonidae : sine barbaros multitudine ingruentium telorum obscurare Solem. sic enim sub umbra pugnabimus. Quidam et fugientibus usi in caput impingunt clipeos, in pectora testat fol. 102. f. Acies ad fugam spectans, tantum non clara voce exclamat: I VICTOR, CAEDE OMNES: cupimus cum dedecore mori. talium dorso mors insidet, et anhelos tundit. formidolosa consilia prostituunt gloriam. fortium virorum et stantium armata funera numerat Gradivus . turpe est, praebere pedes numellis, et quia munere turpis obsequii donetur, capulum basiare victoris. Dicas: fugisse tamen quosdam Heroas. proelio excessisse vis dicere Victoriam quandam retro positam esse, monebat Antigonus . Mireris ingenia multorum, maiori laude evadentium extrema discrimina, quam offerentium secandas cervices in proelio. Macedo PHILIPPUS , occisissimus, petitis fraude indutiis, sacroque otio ad sepelienda corpora mortuorum concesso; aliud agens, cadaveribus nequicquam tumulatis, in fugam aversus Epirotis illusit. Ipsum Caesarem (quis credat?) naso duxit Afranius . ponebat castra Caesare ponente et sua, fugit AFRANIUS . Hoc illi, Gallos decimo qui vicerat anno! AMMIANUS MARCELLINUS ex ingenti clade superstes, equo, cui lumen impositum, per planitiem ad dexteram misso, ipse ad laevam in montem evasit. Alii aliis modis fugam indemnem praestitere. TRYPHON auro sparso; DEMETRIUS PHALEREUS curribus oppositis atque incensis; BOEMUNDUS , vivus sandapila elatus, Alexii manus et veram mortem fefellit. THEMISTOCLES mari; velis et remis salutem quaesiturus, metu calumniae intentato, nautam ad solvendum coegit. lauda, si vis, etiam astum Punicum . POENI in summas angustias coniecti, visis Romanorum navibus a puppe insecutis, stitere repente cursum, simulantes se in vado haerere; his, ne et ipsi impingerent, ultra tendere non ausis. Vix ea: cum findens immani verbere campos Aeris hasta volat, valido Lichenora flictu Corripiens. fol. 104. m. Inquiramus caussam. violavit Lichenorius gentium in Hypsiboante Ranarum tubicine. Cum in omni concentu, divinitatis quendam sensum invenerint Veteres, tum multo maxime in clangore tubarum. litui fremitu Ericus II. Daniae Rex, protractus ad furorem quendam vaticinantis, pati sibi visus est incumbentes Superos, cum Diis miscere alloquia, Apollineas audire et reddere voces. Ismenias Choraules alicui sanitatem cantu restituisse creditus. Inde religio priscis mortalibus. Iuratus bello tubicen, in violatus esto. Prosperant ergo belli cursum ritus caste habiti. Acerbitas victoris, rupta iura, temerant Divum hominumque oculos. Quin et Turcae servanda fides. fracta, ingentibus incommodis profligat Rempublicam. testis in Varnensi pugna codex ille, in quo foedus ictum continebatur, ab Uladislao Hungariae Rege ruptum: quem simul atque Amurathes e sinu depromptum, astra contuens incusansque Christianos ostendit; versa ocius fortuna a Pannone; Soli deputata Victoria, in Lunae cornibus consedit. Inclinatam aciem toto Physignathus agro Colligit. o segnes, qui sic in bella venimus. fol. 104. f. Dum vena et ensis micat, numquam despera. aciei tuae si Cornu decussum, si Ala evulsa, si Manus truncata, si cruentata Frons: modo pectus vivat, nondum excidisti. collige sparsum militem, iturus in pulcriora discrimina obtusos mucrones acuet pudor, aut desperatio. MAGNUS in Pharsalia victus, Exul Mundi, statuerat. AEgyptum armare, universae pharetris Aurorae usurus contra Socerum. victus in Hispania , pulsus Italia , etiamnum Ducem se meminerat. Putas Caesarem , accepto vulnere, superbo Victori qualicumque supplicaturum fuisse. Perditus Themistocles semper magis timendus erat. Est quaedam in infelicibus virtus, quae non exerit se, nisi cum hostis felix est. Ut taceam bellicas res agi vertigine. illi nunc militat aether, et coniurati veniunt ad classica venti; cras conspirantibus Austris tunditur, et plures ululant ad tympana Manes . pavidis elementa repugnant, vires et corpora torpent, Enses in ignaviam fluunt. iurabis plumbeas manus in te vibrare plumam. fide Deo, fide animo in te habitanti. omnino sic habe: proelia gloriosa, Fortuna commendat, sed virtute geruntur, et constant. Pudor, arte profana Militis in bello, et damnatis ritibus uti, Si tibi mens non laeva foret, iustumque probares Et veniens a morte decus: tua pectore nudo, non in Thessalica virtus radice lateret. fol 106. f. Exprobrat Calaminthius Artepibulo magicam artem, qua fretus culpatam sibi tutelam gerat. Si vere: merito. neque enim ille fortis, quem defendit virus, anguis Thessalus , pollutae notis infamibus Passaviensium schedae, et incestifici susurri spiraeque volubiles. calamistri pavitantis nequitiae sunt, non indicia virtutis. haec fraudis expers, ferrum non tinctum, sed quale natura procudit, in manus sumit: tale osculatur et iustae defensioni obtendit. Inimico cedente aut submisso, credit se bis vicisse. obluctantem caedit, et gladium cum gemitu recondit. Ain tu? narrone rem Militibus nostris familiarem? imo multis invisam. amuletis muniti, impenetrabiles plebeio telo ad iurgia se protrudunt, et circumspici volunt, ne halitu quidem verae gloriae afflandi pugnatur in duello, et paullo post, ducitur iratis plaudendum funus amicis. Stabat adhuc: donec truncum pede propulit hostis. fol. 107. f. Sepone nequitias Artepibuli : talis miles Cassius Scaeva fuit; oculum telo confixum taboque stillantem, ex orbe stirpitus eruens et pede proculcans. talis Acilius ad Massiliam Miyoparone potitus, cum anima illius verius in cruento trunco, quam corpore stationem servaret. talis Petronius captus! qui ab hoste vita donandus, serva tuum crudele munus, inquiebat: Caesaris Milites salutem dare, non petere consueverunt. Hi tanti viri stantes occubuere, in alterum Orbem ituri, ea aviditate, qua Romani proletarii ad Pana et Circenses. Tyranno dicente, OCCIDO; verebantur, ne revocaret donum nondum traditum. Parte alia Regina furens Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font fertur Mausolum que iuvat, saevitque et Amazonis implet Implacata vices. foll. 107. f. Mulier cum saevire incipit, nescit modum. armata etiam Furias vincet. Illa potius usurpet Ciceronianum encomium: Cedant arma TOGAE, concedat laurea LINGUAE in modum truculentae bellae extra orbitam rapitur, praesertim laetata successu. Num vir ullus umquam deficientibus telis, infantes humi afflictos, in ora militum adversa contorsit? id Alemannas fuisse ausas tradidit Lucius Florus. Quaedam scriptae sunt, censae sunt, ad palum probatae sunt. umbonis decus et galeam sumpsere comantem. Placuit praeliantibus horror Martius , et vulnerum seges, et spuma dedecorans vultum. Rusinovia contempta cyclade, mentita marem, publica latrocinia egit. Fulvia M. Antonii , deposuit stolam, ense cincta in campum processit: dixit inter cadavera, Io triumphe. Uxor Hunniadis Corvini , marito nil cesserat. Margaritta , Soror Sfortiae , fratrem e vinculis liberavit; Cremenses Matronae, viros: suum Fredegundis occidit. bella spirat etiam iste sexus, utcumque natura mollis dicatur: nescio tamen, quid chalybis gerat sub pectore: ad cuius affrictum, iam amantium vulnera, iam pugnantium irae acuantur. Quod stupeas, in ultimo discrimine durat prae viris. anus quae dam, tormento curuli excussa superasse fertur, et animam contumacem, iamque sepulcrum olentem, in effeto corpore, hoc est, fictili et mucida laterna conservasse. Iam neque Troxartes , qui circum castra fremebat Hactenus, ignavus pugnat: quan quam obsitus annis Magnorumque altor furum, etc fol. 10. m. Vide, sis, Oedipum novum in hoc nigro silicernio. ulturus Genitor Psicharpagem occisum, armat senectam. insueta ministrat tela dolor. Inter homines non minus ringuntur Parentes amissis liberis torvi Deum naturaque accusant. Canities et promissa barba saliva manant: tota Domus in luctu est. tigridi catulos ereptos putes. nonne et Priamus , aetate licet declivi, tremulus expedivit arcum, et moriens mala verba novissima dixit? Lychomylen (crudele!) rapit Pelusius unco. Moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum? fol. 109. m. Pollutae semel cruore fauces mansuescere nesciunt, ignorat verus et iam plus quam quinquennis Nero , quid nominis Clementia sit. Ab omni aevo exempla quaedam crudelitatis tam immania memorantur; ut mirandum sit, naturam aut potuisse, aut voluisse talia hominum portenta moliri. Selymus Aladoli caput, immensis in oculos unguibus laceravit. Theophilus Imperator animam ultimo agone versans, frigentes iam digitos infregit inimici sui Calvae , monstrifica voluptate perfusus. Quid annosa et ieiuna tigris acerbius excogitet in via! Hannibal Romanos milites deprecantes vitam, pedibus succisis, pedetentim mori coegit, protractis in longum tormentis, profuerat utique integros ad Orcum mitti, quam lentam mortem primoribus saepe digitis gustare. Memorant non sine lacrimis tres infernae Feriae; quemadmodum Caligulae et Heliogabalo constitutae quidem ipsae Moderatrices, utrumque olim sub ferula habuerint: cos tamen tam avide instillatum venenum combibisse, ut brevia discipulis, adhuc ephebis, fuerint superatae ille fratrem Tiberium occidit, quod se coram tussiisset. iste parvulam Drusillam inter filias ante non agnovit: quam vidisset strictis unguibus in Nutricis vultum ferri. Quoties genibus affusa Roma , ut ne tot innocentium trucidare pergerent aetatem, moesta precabatur: sed quid suspiria rupi? Quos lacrimae tales umquam movere tyrannos? potuerunt hi Caesares , Libitinae Lenones, humanae vitae Adulteri videri: qui cum Morte frequentius et dulcius commercium miscuerint, quam cum ipsa vita. At enim hoc prisca tantum tempora? utinam. OMNE SAECULUM, MINIMUM UNUM CATONEM , UNUM BRUTUM , UNUM CAMILLUM FERT: UNUM STILICONEM ETIAM ET TYRANNUM. Cum humanis rebus tam male non agitur; ut bonis viris destituantur omnino: neque tam bene; ut non pessimis abundent. Quasi vero sola Africa quotannis pariat novum Monstrum. omnis terra malorum ferax exemplum nostri Saeculi cape. Pereunt Provinciae et Regna foedissimis modis. Urbes portis eiciuntur: omnia flagrant plus quam Phaetonteis incendiis. Aratrum duci non potest nisi super cadavera. Messis exsurgit aut nulla, aut hominum cruore pasta. Audit hoc tyrannus in angulo, et ridet. Adsunt legati supplices, Dynastae, Proceres queruntur; rogant, promittunt. ridet alter, et tacite saevit. suspirant. Sed quid suspiria rupi? veniunt ipsae Provinciae ac Regna, Deae mitissimae, ac pulchrae olim, modo vulsis capillis, confusa facie, exstinctis pene oculis sordidatae. ubertim lacrimantur. Quem lacrimae tales umquam movere tyrannum! aut si quem! non talem. de quo haec dicere possis: Inter homines tyrannus est, quod inter pecudes popa. Heu; quam miserum est ab eo laedi, de quo non ausis queri. Arva rubent, et vix densatis sufficit agger Funeribus. passim, caedes, ululatus, et hastae, Et iunci mediis rorantes ossibus exstant. fol. 109. f. Dicamus potius: E mediis gladii rorantes ossibus exstant. Hominum non minor rabies mollissima nobis Natura dedit corda unde igitur tam ferrea; Audi Poetam Volscum Satyra XV. 
&lt;poem&gt; 
----- mollissima corda&lt;br&gt; 
Humano generi dare se natura fatetur,&lt;br&gt; 
Quae lacrimas dedit haec nostri pars optima sensus.&lt;br&gt; 
Plorare ergo iubet caussam lugentis amici.&lt;br&gt; 
Naturae imperio gemimus, cum funus adultae&lt;br&gt; 
Virginis occurrit, vel terra clauditur infant&lt;br&gt; 
Et minor igne rogi, etc.&lt;br&gt; 
Quid alibi deplorat idem Vates?&lt;br&gt; 
Sed iam serpentum maior concordia. parcit&lt;br&gt; 
Cognatis maculis similis fera, quando leoni&lt;br&gt; 
Fortior eripuit vitam leo? quo nemore umquam&lt;br&gt; 
Exspiravit aper maioris dentibus apri?&lt;br&gt; 
Indica Tigris agit rabida cum Tigride pacem&lt;br&gt; 
Perpetuam. saevis inter se convenit ursis.&lt;br&gt; 
Ast homini ferrum letale incude nefanda&lt;br&gt; 
Produxisse parum est, etc.&lt;br&gt; 
Expende haec Lector. omissis Muribus ac Ranis miserere humani generis; et tui.&lt;br&gt; 
Saevit nuda manus paucae sine vulnere malae.&lt;br&gt; 
Vix cuiquam aut nulli, toto certamine, nasus&lt;br&gt; 
Integer. aspiceres iam cuncta per agmina vultus&lt;br&gt; 
Dimidios, alias facies, et hiantia ruptis&lt;br&gt; 
Ossa genis, plenos oculorum sanguine pugnos.&lt;br&gt; 
Ludere se credunt ipsi tamen, et pueriles&lt;br&gt; 
Exercere acies, quod nulla cadavera calcent.&lt;br&gt; 
Aspicimus populos, quorum non sufficit irae.&lt;br&gt; 
Occidisse aliquem; sed pectora, brachia, vultum,&lt;br&gt; 
Crediderint genus esse cibi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Fiunt haec, etsi millies apud Superos, Pietas ac Clementia mortales accusent. venalia hominum corpora, quandoque truncata cedunt in sepes hortorum, et avium terriculamenta. quod Senatoribus Romanis in Pharsalia contigit. multitudinem caesorum hostium computavit Hannibal numero equestrium annulorum; Baiazethes sectarum aurium. uterque modiis mensus divitias funebres, aerario mortis et crudelitatis intulerunt, de vita aliorum triumphantes. credis? Vitellius odore cadaverum delectatus scribitur. Amurathes ante obsidionem Croiae , quod expugnationem desperaret, sibi ipsi digitos praemordisse. etiam in se ipsam saevitia saevit, si materia subtrahatur. Infremuit Mausolus ad has cum Coniuge voces, etc. fol. 110. p. Nulli Regi fibra tam cornea, nemo tam madidus aut ficulneus, quin dedecore irritetur: ut minus mirandum sit, Mausolum exarsisse, calefactum sarcasmis Batrachi . quis audiat talia? Illepidi fungi, nec curis apta severis Pectora. tunc celeres estis, cum mucida signum Mappa dedit, patulasque afflat gravis amphora nares. Ne Iuvenis quidem Ascanius , sustinuit Numanum Remulum digna atque indigna relatu vociferantem. 
&lt;poem&gt;
Ibat, et ingenti sese clamore serebat.&lt;br&gt; 
Non pudet obsidione iterum, valloque teneri&lt;br&gt; 
Bis capti Phryges , et morti praetendere muros?&lt;br&gt; 
O vere Phrygiae (neque enim Phryges ) ite per altae&lt;br&gt; 
Dindyma : ubi assuetis biforem dat tibia cantum.&lt;br&gt; 
Quid contra Sanguis Aeneae ?&lt;br&gt; 
Talia iactantem dictis ac dira canentem&lt;br&gt; 
Non tulit Ascanius : ner voque obversus equino&lt;br&gt; 
Contendit telum, diversaque brachia ducens&lt;br&gt; 
Constitit ante Iovem , supplex per vota precatus.&lt;br&gt; 
Intonuit laevum: sonat una letifer arcus.&lt;br&gt; 
Et fugit horrendum stridens elapsa sagitta;&lt;br&gt; 
Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro&lt;br&gt; 
Traicit. I, verbis virtutem illude superbis.&lt;br&gt; 
magnanima ingenia supplicare nesciunt.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Vim cohibet frater Pelusius , et bene magnum Sustulit e ripa saxum. fol. 49. m. Quale utique Turnus in Iuli Genitorem: 
&lt;poem&gt;
Saxum, antiquum, ingens, campo qui forte iacebat&lt;br&gt; 
Limes agro positus, litem ut discerneret arvis.&lt;br&gt; 
Vix illum lecti bis sex cervice subirent.&lt;br&gt; 
Qualia nunc hominum producit corpora tellus.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Ceterum usitata Veteribus arma, funda et ballistae. inde funditores et fundibularii; celeberrimi e Balearibus insulis, ingentia saxa torquebant. Sapiens iram moderatur, et intra Mentis Castra tenet. fol. 110. f. Hic enimvero Marcellus , Scipio , Fabricius viri fuere. fortunam et iram in potestate habuerunt. Quae quidem potestas Iulio Caesari , in tyrannidis speciem, novo prodigio versa est, potuit enim is, ubi damnatum mortis, promptum vidit, et facile obnoxium ferro lictoris, potuit, inquam, substringere imperium; atque, ut cum Lucano loquar. Reum nudam cervicem, stante vultu, porrigentem, tristi munere vitae donare. Arduum opus, in castris interque tubas, et severum esse et negotiosum, et strenuum, et simul compotem sui. Plerique cum Turno dicunt: sine me hunc furere ante furorem. hinc rear Poetas occasionem et caussas sumpsisse comparandi bellatores leonibus, tigridi, apris, tauris. quod solemne Papinio et Maroni . Cadit ille extrema secutus, Et moriens frustra patrias se vertit ad undas. Nil prodest, occise, tibi solvisse ligatam Limnocharin , etc. fol. 111. m. Hoc Seutlaei fortissimi Batrachorum Fatum; qui ipsam Limnocharin captam a Mausolo liberaverat. Nemini bella parcunt. validiores celerius obteruntur. Qui privilegio fortunae utuntur et inertiae, saepe felicius evadunt, nati, ut aliorum pugnas et triumphos enarrent. quot animosos Duces ac milites Troia consumpsit! Robur Achivum muris allisum procubuit. pulcherrimi Dardanidum cecidere cum Choroebo . Hector curru tractus. Priamus post aram immolatus. reliquos ensis hausit et flamma. Equus intra moenia ductus, non hinnitu, sed uteri fremitu totam Urbem concussit. In hoc tumultu Helena et Paris (quae prostibula!) vim hostilem omnium minime sensere, vel praeteriti, vel elapsi. Nil profuit Seutlaeo solvisse ligatam Limnocharin . Quid profuit Fabio Max. liberasse Romam e faucibus Punicis ? Quid Scipioni Africano ? Audio quiritantis, an insultantis vocem: INGRATA PATRIA, NE QUIDEM OSSA MEA HABES. Quid Hannibali&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Annibali] &lt;/font profuit, tot annos galeis tectos impendisse Carthagini ? transi ad Graecos . Themistocles , Pausanias , aliique sescenti, cineri suo eadem suspiria inscripsere. Mausolus super unus erat de pluribus: illum Et sua fata premunt, letique animosa cupido Admonet ut magna funus memorabile fama Includat. Rapidas igitur movet undique turmas,Quas desperatus coniungit, et ultimus horror Mittit in auxilium. fol. 110. f. Nescio, qua libertate quisquis pugnet iam perite certus. contemnit vitam et vulnera, deliberata morte ferocior. Severus Cassius ante ultimum certamen, sarcophagum affatus; tu virum capies. dixit, quem totus Orbis capere non potest. Suardus Anglus ad ultima devolutus, lecto moveri et armari se iussit, hoc habitu opperiri Fata constituens. Vides Mausolum non abhorrere a Leto, sed ludibrio; ut ne inultus occumbat, memorabile facinus et funera, suo MAUSOLEO praemissurus. Homines aeque dulcis insania stimulat. ambiunt tumulos honore ferentes. grandi cupresso volunt signari cineres, aut talibus Epitaphiis. 
&lt;poem&gt;
Scito heic militem sepultum esse,&lt;br&gt; 
magni Nominis Umbram.&lt;br&gt; 
Vigiliis fuit praefectus:&lt;br&gt; 
nunc altum dormit.&lt;br&gt; 
Longas excubias longior somnus compensat.&lt;br&gt; 
Inquies, vixit. Quietissimus iacet,&lt;br&gt; 
Incenatus tamen ad Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font non ivit,&lt;br&gt; 
glande pastus&lt;br&gt; 
Post quem bolum nil amplius edit.&lt;br&gt; 
robusta crudi pabuli vis,&lt;br&gt; 
AEternitati saginatum probe transmisit.&lt;br&gt; 
Dices tamen utique victorem mortis;&lt;br&gt; 
quam ore de voravit.&lt;br&gt; 
Contemplare inscriptum marmor.&lt;br&gt; 
eius angustia coercetur&lt;br&gt; 
Tribunus belli.&lt;br&gt; 
Cuius ensis tenacius haesit in manibus,&lt;br&gt; 
quam anima in corpore.&lt;br&gt; 
Ausus fui occurrere Fatis meis.&lt;br&gt; 
illa&lt;br&gt; 
per medias acies ruentem stiterunt in campo.&lt;br&gt; 
Terra, me cadente, sonitum dedit,&lt;br&gt; 
Mars gemitum.&lt;br&gt; Absque clangore non veni ad silenteis.&lt;br&gt; 
iam cum illis pariter silendum est.&lt;br&gt; 
Fama mea in aere volat.&lt;br&gt; 
Ipse in cinere lateo.&lt;br&gt; 
Quod vaga cupiditate tractus&lt;br&gt; 
Ad diversarum nationum sepulcra&lt;br&gt; 
quaeris:&lt;br&gt; 
hoc te Germanus doceo,&lt;br&gt; 
mori.&lt;br&gt; 
Sanguine nobilis, aetate iuvenis, officio vexillifer,&lt;br&gt; 
Fui, Vici, Vixi.&lt;br&gt; 
sequere.&lt;br&gt; 
Heic situs,&lt;br&gt; 
expectoravit animam, non efflavit,&lt;br&gt; 
gladio praecordia dividente&lt;br&gt; 
Stabam, cum circa me plurimi iacerent.&lt;br&gt; 
Iterum surgam, cum iacebunt omnes.&lt;br&gt; 
siste gressum.&lt;br&gt; 
Cinis Mortuus vivo loqui cupit.&lt;br&gt; 
Sepulcrum vides eius, qui multos sepelivit.&lt;br&gt; 
Belli Dux, tractus huc fui, non ductus.&lt;br&gt; 
Rem narro.&lt;br&gt; 
Ex vulnere aeger,&lt;br&gt; 
ut exercitum ordinarem,&lt;br&gt; 
in lectica ferebar per castra.&lt;br&gt; 
Audi infortunium.&lt;br&gt; 
Curuli sella deiecit curule tormentum.&lt;br&gt; 
Divinum fulmen meritus,&lt;br&gt; 
humano perii.&lt;br&gt; 
pulvis in pulverem me redegit.&lt;br&gt; 
Serpentis aenei sibilo afflatus pestem hausi,&lt;br&gt; 
et in vestigio animam evomui.&lt;br&gt; 
nimius globi splendor, caelum,&lt;br&gt; Vehemens tonitru, surdum fecit&lt;br&gt; 
Utcumque tumultueris, nihil audio.&lt;br&gt; 
I sane nunc, et ambula.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
Superingerunt cristas, fercula, vexilla, cassides, ocreas lento ductas argento. Et vero haec monumenta gloriae, veris Heroibus, adeo non invidemus, ut arbitremur potius adhuc maioribus esse cumulandos. in talium obsequia, laurum et tubas nostras, omniaque plectra, totumque Parnassum offerimus. Digni aeternitatis memoria Duces, qui pro Patria, pro avita Religione, pro Aris et Focis moriuntur. Eorum funestam vanitatem deridendam existimamus; qui vel iniustis bellis iuratas manus conserunt; vel ad duella pro vocant Honoris (fatui) comparentque tanta sollicitudine, quanta Camillus Romanum Capitolium restituit. Hoc primum saeculo, in Anglia duo altissimi sanguinis Iuvenes, IOANNES STUARTUS et WARTHONIUS , intimae familiaritatis sacramento initiati, diu suavissime convixerant, ut amorem Pyladis Orestes renovasse videretur. demum alea iacta, et proiecta simul amicitia est. lusus scidit vinculum. Stuartus mendacii increpitus, Warthonio colaphum infregit. ergo ad duellum. itur in campum Londinensem . stipantibus utrumque evocatis aliquot palatinis citharae, ioci, et dulces furiae comitabantur. nemo stitit cursum, nemo sufflaminavit. antequam dimicarent, et a PUNCTO HONORIS LINEA MORTIS duceretur; obnoxii sibi iuvenes procubuere scilicet in genua, orarunt veniam, alter alterum amplexati sunt, lacrimis rigaverunt enses. osculo et singultu prodiderunt pectoris amicum vulnus, letalia mox corporibus impressuri. tum deinde se in pedes erigunt, et velut ab Letheo poculo, praemissae humanitatis et caeremoniarum subito obliti concurrunt. surgunt comae, conseruntur gladii: uterque in vestigio cadit, HOC HABENT. crudelis petulantia! Petulans crudelitas! eia: et his Thebanis Fratribus, quan quam non uterinis, nec Germanis , sed Anglis , bene meritum Epitaphium condamus. 
&lt;poem&gt;
Sta, quisquis hac transis.&lt;br&gt; 
isto sub tumulo&lt;br&gt; 
Frustae mortalium ridicula duo sita putrescunt,&lt;br&gt; 
Amicorum par atrocissimum;&lt;br&gt; 
Stuartus Warthonii et Warthonius Stuarti .&lt;br&gt; 
nescias,&lt;br&gt; 
fraterno amore diutius continuato,&lt;br&gt; 
An violentius rupto,&lt;br&gt; 
celebrius insaniverint.&lt;br&gt; 
Summa famosi sceleris haec est.&lt;br&gt; 
in Duello&lt;br&gt; 
mutuis confossi vulneribus occubuerunt.&lt;br&gt; 
Fingente utrumque Contubernalium Corona,&lt;br&gt; 
et no virate spectaculi attonita.&lt;br&gt; 
Ante fatalem congressum,&lt;br&gt; 
ne credi possent inimici,&lt;br&gt; 
honorarunt se invicem,&lt;br&gt; 
adulatoria crudelitate&lt;br&gt; 
saeuissime blandi:&lt;br&gt; 
ferali ludificatione&lt;br&gt; 
constantissime fallaces:&lt;br&gt; 
superstitioso vanitatis ambitu&lt;br&gt; 
religiosissime impii;&lt;br&gt; 
Amplexu Simiae, palpo Feles, lacrimis Crocodili.&lt;br&gt; 
Uitae caeremonias, mortis delicias,&lt;br&gt; 
Odium et amorem, risum et fletum&lt;br&gt; 
Dulcedo vindictae nullo ordine confudit.&lt;br&gt; 
maluerunt hostes esse, quam videri.&lt;br&gt; 
ne nunc quidem apud inferos Maneis&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Manis] &lt;/font ,&lt;br&gt; 
iuxta Etheoclem et Polynicen ,&lt;br&gt; 
disiuncti sunt:&lt;br&gt; 
sed concordibus flammis ardent.&lt;br&gt; 
aeternum obnoxii.&lt;br&gt; 
poterant tamen amicius&lt;br&gt; 
aut se novisse numquam.&lt;br&gt; 
aut noti semper dissensisse.&lt;br&gt; 
Viator:&lt;br&gt; 
funestis Manibus insputa, et abi.&lt;br&gt; 
&lt;/poem&gt;
 Et extremum per strages quaerit honorem, Exspectatque suos abitus. fol. 111. m. Praesentit Mausolus interitum suum. Habet hoc animantium natura, invita collabitur, et notat securim, ictumque praevidet. Militi ad fulmen venturum sollicito, arma etiam lateris galeaeque tonare videntur. sunt auguria, sunt omnia, quibus migratio piis impiisque manibus innotescit. Sic prandete Milites, tamquam apud Inferos coenaturi, omine non vano Lacon aliquis suos commonuit. Ladislaus Ungariae Rex ad Varnam pugnaturus, cum ex ipso quaereretur, quo in loco corpus curare vellet: Divi, respondit, noverint, ubi coenaturi simus. eo ipso proelio occubuit, anno quadragesimo quarto supra mille simum quadringentesimum Ante conflictum armando cassis excidit. equus se arrexit, excusso sessore. Sicut erat, clipeo gladioque in structus et ocreis Mausolus , cedente subit tellure profundum Absorptus, fol. 111. f. Sub hoc Mausoleo compositus quiescit iste Mausolus ; TERRA non LEVI. seu invidia, seu casu, seu Fato, seu alio quocumque modo fiat, etiam inclutis Ducibus, ab omni aevo, in medio felicitatis cursu filum abrumpitur. plures invenias, quos nec sepulcro Fortuna dignatur. Phocion vicesimum Imperator dictus, tumuli honore caruit, Pyrrhus urna, Magnus rogo; post longam iactationem Pelusiaci Maris, sortitus in litore fossam, quam nisi monstratam Romanus transeat hospes, teste Lucano . vere igitur Seneca : Illi mors gravis incubat, qui notus magis omnibus, ignotus moritur sibi. magni nominis avidi, magna oblivione obruuntur. in Murium cavernis, non unius etiam fortissimi militis fama iacet semper cum Satyrico accinere potest. Exitus ergo quis est? O gloria! vincitur idem, etc. Et hoc, ut dixi, strenuis, et vincentibus. quid improbis et pavidis ad ictum? dicunt hi cum Mausolo et Anaxagora . UNDIQUE AD INFEROS TANTUNDEM VIAE EST. 
===Ex libro V.=== 
O! nihil in Vanis umquam durabile rebus. fol. 112. m. Sancta veritas, quid sub sole verius? ad ruam Aram, huic Oraculo confirmando obsignandoque, non ita pridem integra HECATOMBE immolata est. personuit ODARIUM DE VANITATE MUNDI defleta et irrisa. vanissimi senserunt Batrachi , Bella constanti talo non procedere. Paullo ante: Glaucorum in Castris latas Victoria pennas explicat, et festa clamore incenditur aer. etc. Veluti toto tam Marte peracto inclamant Paeana movens Lacus omnis ab imo ebullit fundo. insecuta strages foedavit gaudium, et quam properantius algum intempestivis convestivere triumphis. VICTORIAE Simulacrum absque alis Lacedaemones in Delubris collocarunt, rati, hoc habitu figuraque certius mansuram. minus sapienter, animo quidem meo. absque pennis enim illa non advolat. pennatam vero, ut ne rursus avolet, quis retinebit? Non omnes Nicanores manent Dictatores. Sicinio dentato plusculum fortassis indulsit superba Virgo Castrorum. Is Achilles Romanus nominatus, centum et viginti praeliis, vulnera adversa tulit quadraginta quinque, ne Marti quidem erubescenda. donatus aureis Coronis octo: una obsidionali, tribus Muralibus: Civicis quattuordecim; novem triumphis: immensa vi torquium, hastarum, phalerarum. sed RARI NANTES. credam aevo nostro, maiorem ipso Sicinio , non unum comparuisse: an et feliciorem, nescio. Hic est me iudice felix: Qui licet exorsus defigere castra secundis Alitibus, domitosque manu prostraverit hostes: Primae quidem carpit, metuit tamen ultima finis. fol. 112. f. Non peior morbus Ignorantia est, inquit ille. qua plures impediti, nesciunt uti fortuna. atterunt copias, vincunt aliis. in futura nullum oculum emittunt. semel hoste pulso, efferuntur successu: et vel temerarii, vel socordes redduntur; utroque vitio, sternendi, parcendique, accepturi nomen TRAGICI DUCIS, quemadmodum Dionysius Pheraeus Tragici Regis; quod velut in scena, eius sustinuerit personam, Actu novem mensium finito, exuendam. Ita, sub Gallieno , Marius tyrannus, una die factus Imperator, altera visus imperate, tertia interemptus, humanae vitae theatro excessit. Quem AGENDI modum nexumque ludibriorum, si penitius considerasset. Alaricus quidam superioribus annis Stockolmo egressus; nae ille quid vis aliud, quam in hostico solo DECLAMATIO fieri maluisset facile est exscindere silvas, sese committere classi; Laribus domesticis relictis, non visos lacessere Penates; praeparatis aliena et invitante manu galeis infusum bibere Rhenum et Istrum . facile inquam. sed non titubare apotum; sed revocare gradum, patriasque evadere ad oras, HIC LABOR, HOC OPUS EST. Lycensis pugna posterior, ulta est priorem. Ad quos sic fata est Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font Centaureae . f. 113. p. In ultimis et profligatis rebus, attollit mares animos haec Amazon . In mentem venit Iudithae non degeneris ab illa incluta Hebraeorum , suumque nomen pulcherrimis rebus explentis Ea Henrici Boiariae Principis soror, sola obsessam Spiram sustentavit, pro Friderico Coniuge absente, contra Fratrem adequitantem moenibus, et iam insultantem animosa et diserta Aliis deditionem non obscure molientibus, se ipsa maior in medium processit, cohortata cives ac milites, ad iustam sui defensionem, a centum Lothariis non expugnandam. Qui Virtutem et Fortunam Boiorum per Annales deduxit, luculentam orationem praestantis Heroinae sic finit. Dummodo Fides salva sit, periclitari de salute Femina possum: incertam salutem, certa perfidia pacisci an velitis; viri considerate. expendamus, si lubet, et perorantis Artemisiae classicum, aeque sollicitae atque ardentis in proelia. quam utique Cato non affatus esset verbis, quibus Porciam suam. festinantem armato viro comitari. Te tua pensa decent, lanam calathosque teneto: Me mea bella vocant. at non Artemisia, quae Hectoris Andromache possit procera videri. Quisquis timet esse sepultus Mausolo cum Rege suo, mortemque veretur: Hine abeat, mutetque manus, et cingula ponat. fol. 113. p. Discingi, summum dedecus apud Romanos fuit. multi mori maluerunt, quam ignominia notari. scite Chabrias. Tironum exercitum in praelium ducturus, timidos et inertes secrevit a strenuis, addidit sententiam Iphicrates . Viri fortes, nunc sine mancipiis pugnate. vincemus: nam, quibus praesentibus vinci poteramus, abierunt. Qui pavet, ipse sui lictor, tormentaque clausa Gestat. f. 113. p. Cui bono per iniustas Parcas! vixit Artemon domi ad mensam, in horto et lecto, semper aereo scuto tectus! Fortibus indigeo, quos ipsa pericula durant. fol. 113. m. Verbo: quibus mori ludus aut somnus est. Nimirum talis ex Caesarianis aliquis, in hostem invectus, antequam moriturus procumberet, centum quadraginta quatuor ictibus scutum perforatum ostendit; deliberante anima, quo se hiatu eiceret. Pauci Callimachi post fata hastis insistere reperti. pauci Ruffi Geminii , qui accepto vulnere Quaestori demandent: REFER AD SENATUM: VIROS FORTES SIC MORI. sed de his supra. Multi bella nunc adeunt gressu, quo Maenades&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Moenades] &lt;/font Orgia. ardet in venis calor a Baccho , non Marte , concitatus. a tribuno fulgurantibus cristis conspicuo scribitur Parthenopaeus exsultans, abductus a Musis . Cum rauco strepuerunt cornua cantu, stare loco nescit. movetur instar argenti vivi. non absque caussa inculcat Iuvenalis: Tecum prius ergo voluta haec animo ante tubas: Galeatum sero duelli paenitet. Pudeat non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. fol. 113. m. Argiam . Euadnen&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: Evadnen] &lt;/font , Hippolyten , ipsa nominavit Artemisia: nos paullo ante Iudithani . ubi Venda Polona , Zenobia , Dietelinda , Adelberga , et trecentae aliae? Anna Comneni Imperatoris filia indignabatur Naturae, hoc sexu, quem gerebat animum, damnanti. Aut praestantius corpus dedisses, inquiebat, aut animum molliorem. HONORIA quaedam, defuncti Mariti sepulcrum arcte complexa, avelli non potuit, ante carum funus obtruncata. Alia in obsidione Agrensi interfectum prius virum componere non sustinuit, quam trium hostium victimas adiecisset. laudes COMITEM HISPANAM , ex Roberti Regis Britanniae Coniugis sui virulento vulnere, quod inflixerant Syri, ore admoto venenum exsugentem. An et PUELLAM GRAECANICAM ? quae Rhodo expugnata, Amasii sui a Turcis occisi induta exuvias, regessit vindictam, interque confertas strages bellando occubuit. An et MARGARITTAM Hollandam anno quarto decimo volventis saeculi, Groningana moenia scandentem, crispantemque vexilla principem in captis turribus; postquam septem iam annis stipendia fecisset. An denique non etiam IUVENEM IBERAM , obsidentem muros Ostendae , ingenio fama et viribus valentem in tanto exercitu, obeuntemque pulchram per vulnera mortem. Scio: dedignantur plurimi feminas, nisi amantes, sequi. pudeat tamen non esse secutos Facta viros, quae feminei statuere lacerti. Suscitet accinctos animos Mavortius heros Tyroglyphus . f. 113. f. laborant Duces, ut acies consternata praesentissimis modis erigatur. promissis imbuunt, terrent minis; excitant ostentis. In bello id iuvat, quod aliquando iuvit. Caesar digitum sustollere solebat, tacite promittens annulum, seu dignitatem equestrem. Titus Vespasiani , pugnaturos animae immortalitate accendit. Agathocles ululis suos animabat. Hannibal ultimum discrimen obiecit, sola victoria perrumpendum. HINC ALPES , HINC FLUVIUS ET HOSTIS. AUT VINCENDUM, AUT MORIENDUM MILITES. Alii sperandi causias admovent. optimum, Heroum, quos notos amaverint, exempla adiungere, perflantia tepentes animos. ARTEMISIA Tyroglyphum , Artophagum , Artepibulum proponit. THEMISTOCLI somnum excusserunt Miltiadis trophaea: IULIO , Alexandri felices impetus. ALIXARDRO , Achilles , ab Homero cantatus. LUSITANI cum Castellanis pugnaturi, Ducis sui Ioannis a Castello capti vinctique compedibus effigiem, vexillis praetulerunt. ingens animorum mutatio facta: vivi spiritus micuerunt in flammam. ambabus ulnis bellum arreptum. ITALI , Boldrini Panicaclae siccatum cadaver, impletumque aromatibus, in feretro circumtulerunt. Non secus ac vivo spirantique tendebatur praetorium, et circumpositis vexillis tessera petebatur, inimicis metuenda. Egregius nobis etiamnum Cnissodioctes Restat, et horrendi Meridarpax nominis ultor. f. 114. m. Vel unus sustentare potest exercitum. Dum leo cervos in aciem ducat, nullo dictamno erit opus. Etiam afflictis rebus, visa senioris Tillii facie, equo albo et galero ocius assurrexere castra, non amplius pavida, sed formidanda. Statim Poenus agnovit Tarentinos obsidens, obsessorum animos a Fabio confirmari, ut diceret: Et TARENTINI SUUM HANNIBALEM&lt;font color=&quot;gray&quot; [Orig: ANNIBALEM] &lt;/font HABENT. Agnovit non minus in Corvino Hunniade Machomet Ottomannus . Irruit atra Cohors qua saeva Artmisia&lt;font color=&quot;gray&quot; [Reg: Artemisia] &lt;/font ducit. fol. 114. m. Veteres ab habita concione Ducis, ut plurimum inflammati poposcere in hostem emitti. habebatque Caesar binas ternasque delectas et evocatas legiones, quibus prolixe fidebat. 
 
SIsto calamum. ne videar omnia, non pavea trutinare voluisse, in exemplum duntaxat proposita. BATRACHOMYOMACHIAM CONDIDI. Humane Lector: numquid otio inutili combussi horas, quia Poetam egi, et de Muribus cecini? quid censes? Tametsi rigidus ac tetricus es, spero te saltem a SENECA staturum,hic me non eo fulmine ferit, quo in epistola ad Lucilium quadragesima nona, argutulos quosdam Philosophos verberat, Musculorum ingluviem Dialectica bilance ponderantes. nempe quid dicit? Mus syllaba est: Mus caseum rodit: ergo syllaba caseum nodit. Quid addit sapientissimus Annaeus ? o pueriles ineptias! in hoc supercilia subduximus. in hoc barbam dimisimus. hoc tristes docemus et pallidi. Atqui ego hoc cantu Vatem professus sum, non Sophistam. Vates supercilia non subducunt. barbam non dimittunt. non docent tristes aut pallidi. aut si pallent, a super infuso, sed laeto numine pallent. quo tempore illi, num Mus syllaba sit, et num SYLLABA caseum rodat, dedignantur inquirere; nedum vilem argutiam iactare. ut proinde non imprudenter existimare possim: SENECAM (qualem quantumque Virum!) etiam dum philosophatur, et seria tractat, mecum facere: et, cum amoenitati flo, rentis litteraturae, tum honestissimi laboris conatibus, studiosae Iuventutis gratia suscepti, impensius favere. 
 
'''FINIS'''.</text>
      <sha1>sh0w2m26yuomwmkvj6vwok5agvk0f81</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Scriptor:Sulpicius Lupercus Servasius Junior</title>
    <ns>102</ns>
    <id>72003</id>
    <revision>
      <id>237119</id>
      <timestamp>2025-07-10T20:07:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '{{Scriptor }} ==Opera== * [[De cupiditate]] * [[De vetustate]]'</comment>
      <origin>237119</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62" sha1="e0dr7wd7bh8pgynpajnq8l41845002m" xml:space="preserve">{{Scriptor
}}
==Opera==
* [[De cupiditate]]
* [[De vetustate]]</text>
      <sha1>e0dr7wd7bh8pgynpajnq8l41845002m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categoria:Opera quae Sulpicius Lupercus Servasius Junior scripsit</title>
    <ns>14</ns>
    <id>72004</id>
    <revision>
      <id>237120</id>
      <timestamp>2025-07-10T20:09:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '{{Vide|Scriptor:Sulpicius Lupercus Servasius Junior}}   [[Categoria:Opera per scriptores digesta|Sulpicius Lupercus Servasius Junior]]'</comment>
      <origin>237120</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="134" sha1="qpl2o13noxvmmg6zmn1jzdzyyn3nwe5" xml:space="preserve">{{Vide|Scriptor:Sulpicius Lupercus Servasius Junior}}
 
[[Categoria:Opera per scriptores digesta|Sulpicius Lupercus Servasius Junior]]</text>
      <sha1>qpl2o13noxvmmg6zmn1jzdzyyn3nwe5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>De vetustate</title>
    <ns>0</ns>
    <id>72005</id>
    <revision>
      <id>237121</id>
      <timestamp>2025-07-10T20:16:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '{{titulus |Scriptor=Sulpicius Lupercus Servasius Junior |OperaeTitulus=De vetustate |Annus=saeculo IV |Genera=Carmina |Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842 |Fons= [https://books.google.ru/books?hl=fr&amp;id=qb09AAAAcAAJ&amp;q=Omne+quod+Natura#v=snippet&amp;q=Omne%20quod%20Natura&amp;f=false GoogleBooks] }}  &lt;poem&gt; Omne quod Natura parens creavit,  quamlibet firmum videas, labascit:  tempore ac longo fragi...'</comment>
      <origin>237121</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="747" sha1="l7lehjmzi74no8v0vd2k6i1p2ud5gtj" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Sulpicius Lupercus Servasius Junior
|OperaeTitulus=De vetustate
|Annus=saeculo IV
|Genera=Carmina
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [https://books.google.ru/books?hl=fr&amp;id=qb09AAAAcAAJ&amp;q=Omne+quod+Natura#v=snippet&amp;q=Omne%20quod%20Natura&amp;f=false GoogleBooks]
}} 
&lt;poem&gt;
Omne quod Natura parens creavit, 
quamlibet firmum videas, labascit: 
tempore ac longo fragile et caducum 
      solvitur usu.

Amnis insueta solet ire valle,
mutat et rectos via certa cursus,
rupta quam cedit male pertinaci
      ripa fluento.

Decidens scabrum cavat unda tophum,
ferreus vomis tenuatus agris
splendet, ac trito digitos honorans
      annulus auro.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>l7lehjmzi74no8v0vd2k6i1p2ud5gtj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>De cupiditate</title>
    <ns>0</ns>
    <id>72006</id>
    <revision>
      <id>237122</id>
      <timestamp>2025-07-10T21:09:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '{{titulus |Scriptor=Sulpicius Lupercus Servasius Junior |OperaeTitulus=De cupiditate |Annus=saeculo IV |Genera=Carmina |Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842 |Fons= [https://books.google.ru/books?hl=fr&amp;id=qb09AAAAcAAJ&amp;q GoogleBooks] }}  &lt;poem&gt; HEU! misera in nimios hominum petulantia census ',        Cæcus inutilium quo ruit ardor opum?  Auri dira fames et non expleta libido        Ferali...'</comment>
      <origin>237122</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2243" sha1="8rvj1m7r17ie5g1tswg2y6icl3961nl" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Sulpicius Lupercus Servasius Junior
|OperaeTitulus=De cupiditate
|Annus=saeculo IV
|Genera=Carmina
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [https://books.google.ru/books?hl=fr&amp;id=qb09AAAAcAAJ&amp;q GoogleBooks]
}} 
&lt;poem&gt;
HEU! misera in nimios hominum petulantia census ', 
      Cæcus inutilium quo ruit ardor opum? 
Auri dira fames et non expleta libido 
      Ferali pretio vendat ut omne nefas. 
Sic latebras Eriphyla viri patefecit, ubi aurum 
      Accepit turpis materiam sceleris. 
Sic quondam Acrisiæ in gremium per claustra puellæ 
      Corruptore auro fluxit adulterium. 
O quam mendose votum insaturabile habendi 
      Imbuit infami pectora nostra malo! 
Quamlibet immenso dives vigil incubet auro, 
      Æstuat augendæ dira cupido rei. 
Heu mala paupertas nunquam locupletis avari! 
      Dum struere immodices, quod tenet, optat, eget. 
Quis metus hic legum, quæve est reverentia veri, 
      Crescenti nummo si mage cura subest? 
Cognatorum animas promptum est, patrumque cruorem 
      Fundier: affectus vincit avara fames.
Divitis est semper fragiles male quærere gazas; 
      Nulla huic in lucro cura pudoris erit. 
Istud templorum damno exitioque requirit; 
      Hoc cœlo jubeas ut petat, inde petet. 
Mirum, ni pulchras artes Romana juventus 
      Discat, et egregio sudet in eloquio; 
Ut post jurisonæ famosa stipendia linguæ, 
      Barbaricæ ingeniis anteferantur opes. 
Atqui sunt, quos propter, honestum rumpere fœdus 
      Audeat illicite pallida avaritia. 
Romani sermonis egens, ridendaque verba 
      Frangit ad horrificos turbida lingua sonos. 
Sed tamen ex vultu appetitur spes grata nepotum: 
      Saltem istud nostri forsan honoris habent. 
Ambusti torris species, exesaque sæclo 
      Abduntur priscis corpora de tumulis. 
Perplexi crines, frons improba, tempora pressa, 
      Exstantes mala deficiente genæ. 
Simatæque jacent pando sinuamine nares: 
      Territat os nudum, cæsaque labra tument. 
Defossum in ventrem propulso pondere tergum 
      Frangitur, et vacuo crure tument genua. 
Decolor, immanis species, ac turpius illud, 
      Quod cutis obscure pallet in invidiam.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>8rvj1m7r17ie5g1tswg2y6icl3961nl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237141</id>
      <parentid>237122</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:37:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237141</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2225" sha1="7shnuqp3wfid55xxjbgtael0dt195wk" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Sulpicius Lupercus Servasius Junior
|OperaeTitulus=De cupiditate
|Annus=saeculo IV
|Genera=Carmina
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [http://www.intratext.com/IXT/LAT0371/ IntraText]
}} 
&lt;poem&gt;
HEU! misera in nimios hominum petulantia census ', 
      Cæcus inutilium quo ruit ardor opum? 
Auri dira fames et non expleta libido 
      Ferali pretio vendat ut omne nefas. 
Sic latebras Eriphyla viri patefecit, ubi aurum 
      Accepit turpis materiam sceleris. 
Sic quondam Acrisiæ in gremium per claustra puellæ 
      Corruptore auro fluxit adulterium. 
O quam mendose votum insaturabile habendi 
      Imbuit infami pectora nostra malo! 
Quamlibet immenso dives vigil incubet auro, 
      Æstuat augendæ dira cupido rei. 
Heu mala paupertas nunquam locupletis avari! 
      Dum struere immodices, quod tenet, optat, eget. 
Quis metus hic legum, quæve est reverentia veri, 
      Crescenti nummo si mage cura subest? 
Cognatorum animas promptum est, patrumque cruorem 
      Fundier: affectus vincit avara fames.
Divitis est semper fragiles male quærere gazas; 
      Nulla huic in lucro cura pudoris erit. 
Istud templorum damno exitioque requirit; 
      Hoc cœlo jubeas ut petat, inde petet. 
Mirum, ni pulchras artes Romana juventus 
      Discat, et egregio sudet in eloquio; 
Ut post jurisonæ famosa stipendia linguæ, 
      Barbaricæ ingeniis anteferantur opes. 
Atqui sunt, quos propter, honestum rumpere fœdus 
      Audeat illicite pallida avaritia. 
Romani sermonis egens, ridendaque verba 
      Frangit ad horrificos turbida lingua sonos. 
Sed tamen ex vultu appetitur spes grata nepotum: 
      Saltem istud nostri forsan honoris habent. 
Ambusti torris species, exesaque sæclo 
      Abduntur priscis corpora de tumulis. 
Perplexi crines, frons improba, tempora pressa, 
      Exstantes mala deficiente genæ. 
Simatæque jacent pando sinuamine nares: 
      Territat os nudum, cæsaque labra tument. 
Defossum in ventrem propulso pondere tergum 
      Frangitur, et vacuo crure tument genua. 
Decolor, immanis species, ac turpius illud, 
      Quod cutis obscure pallet in invidiam.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>7shnuqp3wfid55xxjbgtael0dt195wk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237142</id>
      <parentid>237141</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:38:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Abrogans recensionem [[Special:Diff/237141|237141]] ab usore [[Special:Contributions/Demetrius Talpa|Demetrius Talpa]] ([[User talk:Demetrius Talpa|Disputatio]])</comment>
      <origin>237142</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2243" sha1="8rvj1m7r17ie5g1tswg2y6icl3961nl" xml:space="preserve">{{titulus
|Scriptor=Sulpicius Lupercus Servasius Junior
|OperaeTitulus=De cupiditate
|Annus=saeculo IV
|Genera=Carmina
|Editio=Poetae minores Sabinus, Calpurnius, Gratius Faliscus, Nemesianus, Valerius ... De Cabaret-Dupaty, 1842
|Fons= [https://books.google.ru/books?hl=fr&amp;id=qb09AAAAcAAJ&amp;q GoogleBooks]
}} 
&lt;poem&gt;
HEU! misera in nimios hominum petulantia census ', 
      Cæcus inutilium quo ruit ardor opum? 
Auri dira fames et non expleta libido 
      Ferali pretio vendat ut omne nefas. 
Sic latebras Eriphyla viri patefecit, ubi aurum 
      Accepit turpis materiam sceleris. 
Sic quondam Acrisiæ in gremium per claustra puellæ 
      Corruptore auro fluxit adulterium. 
O quam mendose votum insaturabile habendi 
      Imbuit infami pectora nostra malo! 
Quamlibet immenso dives vigil incubet auro, 
      Æstuat augendæ dira cupido rei. 
Heu mala paupertas nunquam locupletis avari! 
      Dum struere immodices, quod tenet, optat, eget. 
Quis metus hic legum, quæve est reverentia veri, 
      Crescenti nummo si mage cura subest? 
Cognatorum animas promptum est, patrumque cruorem 
      Fundier: affectus vincit avara fames.
Divitis est semper fragiles male quærere gazas; 
      Nulla huic in lucro cura pudoris erit. 
Istud templorum damno exitioque requirit; 
      Hoc cœlo jubeas ut petat, inde petet. 
Mirum, ni pulchras artes Romana juventus 
      Discat, et egregio sudet in eloquio; 
Ut post jurisonæ famosa stipendia linguæ, 
      Barbaricæ ingeniis anteferantur opes. 
Atqui sunt, quos propter, honestum rumpere fœdus 
      Audeat illicite pallida avaritia. 
Romani sermonis egens, ridendaque verba 
      Frangit ad horrificos turbida lingua sonos. 
Sed tamen ex vultu appetitur spes grata nepotum: 
      Saltem istud nostri forsan honoris habent. 
Ambusti torris species, exesaque sæclo 
      Abduntur priscis corpora de tumulis. 
Perplexi crines, frons improba, tempora pressa, 
      Exstantes mala deficiente genæ. 
Simatæque jacent pando sinuamine nares: 
      Territat os nudum, cæsaque labra tument. 
Defossum in ventrem propulso pondere tergum 
      Frangitur, et vacuo crure tument genua. 
Decolor, immanis species, ac turpius illud, 
      Quod cutis obscure pallet in invidiam.
&lt;/poem&gt;</text>
      <sha1>8rvj1m7r17ie5g1tswg2y6icl3961nl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Scriptor:Angelus Sabinus</title>
    <ns>102</ns>
    <id>72007</id>
    <revision>
      <id>237126</id>
      <timestamp>2025-07-10T21:19:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '{{Scriptor |IndicisNomen=Sabinus, Angelus }}  == Opera == * [[Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae]] ([[Scriptor:Aulus Sabinus|Aulo Sabino]] adscriptae)'</comment>
      <origin>237126</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="165" sha1="ap8auf08d2qb0ev099nk7wfqz4b6jz1" xml:space="preserve">{{Scriptor
|IndicisNomen=Sabinus, Angelus
}}

== Opera ==
* [[Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae]] ([[Scriptor:Aulus Sabinus|Aulo Sabino]] adscriptae)</text>
      <sha1>ap8auf08d2qb0ev099nk7wfqz4b6jz1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237134</id>
      <parentid>237126</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:22:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237134</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="166" sha1="h5cwnslny6z41htofanfzejl0qesj11" xml:space="preserve">{{Scriptor
|IndicisNomen=Sabinus, Angelus
}}

== Opera ==
* [[Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]] ([[Scriptor:Aulus Sabinus|Aulo Sabino]] adscriptae)</text>
      <sha1>h5cwnslny6z41htofanfzejl0qesj11</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237146</id>
      <parentid>237134</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:45:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <origin>237146</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="162" sha1="qyp15op7a87iq87yrbmuntvuv2csktk" xml:space="preserve">{{Scriptor
|IndicisNomen=Sabinus, Angelus
}}

== Opera ==
* [[Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]] ([[Scriptor:Sabinus|&quot;Aulo&quot; Sabino]] adscriptae)</text>
      <sha1>qyp15op7a87iq87yrbmuntvuv2csktk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categoria:Opera quae Angelus Sabinus scripsit</title>
    <ns>14</ns>
    <id>72008</id>
    <revision>
      <id>237129</id>
      <timestamp>2025-07-10T21:22:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '{{Vide|Scriptor:Angelus Sabinus}}  [[Categoria:Opera per scriptores digesta|Sabinus, Angelus]]'</comment>
      <origin>237129</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="94" sha1="en9flq6id1e4wccjbig9eus9h7v23mh" xml:space="preserve">{{Vide|Scriptor:Angelus Sabinus}}

[[Categoria:Opera per scriptores digesta|Sabinus, Angelus]]</text>
      <sha1>en9flq6id1e4wccjbig9eus9h7v23mh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae</title>
    <ns>0</ns>
    <id>72009</id>
    <revision>
      <id>237131</id>
      <timestamp>2025-07-10T21:22:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Demetrius Talpa movit paginam [[Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae]] ad [[Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]]: typo</comment>
      <origin>237131</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="64" sha1="75iii9aks7fq1nyqxvb6f5jalo6dwtm" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]]</text>
      <sha1>75iii9aks7fq1nyqxvb6f5jalo6dwtm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237136</id>
      <parentid>237131</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:23:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Removed redirect to [[Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]]</comment>
      <origin>237136</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11" sha1="ckhfxk6jcd2dux7hc24mlahaa49122p" xml:space="preserve">{{delenda}}</text>
      <sha1>ckhfxk6jcd2dux7hc24mlahaa49122p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Disputatio:Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae</title>
    <ns>1</ns>
    <id>72010</id>
    <redirect title="Disputatio:Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae" />
    <revision>
      <id>237133</id>
      <timestamp>2025-07-10T21:22:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Demetrius Talpa movit paginam [[Disputatio:Epistulae tres ad Ovidiana epistulas responsoriae]] ad [[Disputatio:Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]]: typo</comment>
      <origin>237133</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75" sha1="bohx6zqxmhiet1flx0af0j2qm80wsee" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Disputatio:Epistulae tres ad Ovidianas epistulas responsoriae]]</text>
      <sha1>bohx6zqxmhiet1flx0af0j2qm80wsee</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Scriptor:Aulus Sabinus</title>
    <ns>102</ns>
    <id>72011</id>
    <redirect title="Scriptor:Sabinus" />
    <revision>
      <id>237145</id>
      <timestamp>2025-07-10T21:44:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Demetrius Talpa movit paginam [[Scriptor:Aulus Sabinus]] ad [[Scriptor:Sabinus]] praeter redirectionem: nomen verum incognitum est, &quot;Aulus&quot; ab Angelo fictum</comment>
      <origin>237145</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" sha1="rhld909s11l6ol8eh6nhfbzi631db5c" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Scriptor:Sabinus]]</text>
      <sha1>rhld909s11l6ol8eh6nhfbzi631db5c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Categoria:Opera quae Aulus Sabinus scripsit</title>
    <ns>14</ns>
    <id>72012</id>
    <revision>
      <id>237148</id>
      <timestamp>2025-07-10T21:46:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Demetrius Talpa movit paginam [[Categoria:Opera quae Aulus Sabinus scripsit]] ad [[Categoria:Opera quae Sabinus scripsit]]: erravi</comment>
      <origin>237148</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" sha1="4b6a3lwk600e0qyt3lhxlnavxjd5g50" xml:space="preserve">#REDIRECT [[:Categoria:Opera quae Sabinus scripsit]]</text>
      <sha1>4b6a3lwk600e0qyt3lhxlnavxjd5g50</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>237149</id>
      <parentid>237148</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T21:46:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Demetrius Talpa</username>
        <id>13304</id>
      </contributor>
      <comment>Removed redirect to [[Categoria:Opera quae Sabinus scripsit]]</comment>
      <origin>237149</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11" sha1="ckhfxk6jcd2dux7hc24mlahaa49122p" xml:space="preserve">{{delenda}}</text>
      <sha1>ckhfxk6jcd2dux7hc24mlahaa49122p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Formula:Littera rotata</title>
    <ns>10</ns>
    <id>72013</id>
    <revision>
      <id>237164</id>
      <timestamp>2025-07-11T08:13:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '&lt;span style=&quot;{{transform-rotate|{{{1|0}}}}}{{{style|}}}&quot;&gt;{{{2|}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt; {{Documentation}} &lt;!--Please add this template's categories to the /doc subpage, not here - thanks!--&gt; &lt;/noinclude&gt;'</comment>
      <origin>237164</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="199" sha1="c0v91847z081fbj8qnywxobba5i4wgq" xml:space="preserve">&lt;span style=&quot;{{transform-rotate|{{{1|0}}}}}{{{style|}}}&quot;&gt;{{{2|}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;!--Please add this template's categories to the /doc subpage, not here - thanks!--&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>c0v91847z081fbj8qnywxobba5i4wgq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Formula:Littera rotata/testcases</title>
    <ns>10</ns>
    <id>72014</id>
    <revision>
      <id>237165</id>
      <timestamp>2025-07-11T08:14:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '{{documentation subpage}} {{template shortcut|rotxt}}  This template rotates text by a specific angle.  The canvas is not adjusted, so this template has minor benefits. Under the hood, it's just a wrapper for {{tl|transform-rotate}}.  ===Example=== {|class=wikitable ! Input !! Result |- | &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Littera rotata| 5|This is text rotated by 5°}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; | {{Littera rotata| 5|This is text rotated by 5°}} |}  {|class=wikitable ! Input !! Result |-...'</comment>
      <origin>237165</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1333" sha1="eph5ns7uaxyt5zsiiu9yd3tecan56ar" xml:space="preserve">{{documentation subpage}}
{{template shortcut|rotxt}}

This template rotates text by a specific angle.

The canvas is not adjusted, so this template has minor benefits. Under the hood, it's just a wrapper for {{tl|transform-rotate}}.

===Example===
{|class=wikitable
! Input !! Result
|-
| &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Littera rotata| 5|This is text rotated by 5°}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
| {{Littera rotata| 5|This is text rotated by 5°}}
|}

{|class=wikitable
! Input !! Result
|-
| &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Littera rotata|30|This is text rotated by 30°}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
| {{Littera rotata|30|This is text rotated by 30°}}
|}

{|class=wikitable
! Input !! Result
|-
| &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Littera rotata|-15|This is text rotated by -15°}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
| {{Littera rotata|-15|This is text rotated by -15°}}
|}

=== TemplateData ===
{{TemplateData header}}

&lt;templatedata&gt;
{
	&quot;params&quot;: {
		&quot;1&quot;: {
			&quot;label&quot;: &quot;Rotation angle clockwise degrees&quot;,
			&quot;type&quot;: &quot;number&quot;,
			&quot;default&quot;: &quot;0&quot;
		},
		&quot;2&quot;: {
			&quot;label&quot;: &quot;Text&quot;,
			&quot;type&quot;: &quot;content&quot;
		},
		&quot;style&quot;: {
			&quot;label&quot;: &quot;Additional CSS styles&quot;,
			&quot;type&quot;: &quot;string&quot;
		}
	}
}&lt;/templatedata&gt;

=== See also ===
*{{tl|Rotatus}}
*{{tl|Vertical header}}
*{{tl|Writing-mode}}

&lt;includeonly&gt;{{Sandbox other||
[[Category:Text-specific formatting and function templates]]
[[zh:Template:Littera rotata]]
}}&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>eph5ns7uaxyt5zsiiu9yd3tecan56ar</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Formula:Littera rotata/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>72015</id>
    <revision>
      <id>237170</id>
      <timestamp>2025-07-11T10:41:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JimKillock</username>
        <id>19003</id>
      </contributor>
      <comment>Paginam instituit, scribens '{{documentation subpage}} {{template shortcut|rotxt}}  This template rotates text by a specific angle.  The canvas is not adjusted, so this template has minor benefits. Under the hood, it's just a wrapper for {{tl|Rotatus}}.  ===Example=== {|class=wikitable ! Input !! Result |- | &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Littera rotata| 5|This is text rotated by 5°}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; | {{Littera rotata| 5|This is text rotated by 5°}} |}  {|class=wikitable ! Input !! Result |- | &lt;code&gt;&lt;...'</comment>
      <origin>237170</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1323" sha1="756xfhhrxek0n88vypphexvtan0r4ka" xml:space="preserve">{{documentation subpage}}
{{template shortcut|rotxt}}

This template rotates text by a specific angle.

The canvas is not adjusted, so this template has minor benefits. Under the hood, it's just a wrapper for {{tl|Rotatus}}.

===Example===
{|class=wikitable
! Input !! Result
|-
| &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Littera rotata| 5|This is text rotated by 5°}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
| {{Littera rotata| 5|This is text rotated by 5°}}
|}

{|class=wikitable
! Input !! Result
|-
| &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Littera rotata|30|This is text rotated by 30°}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
| {{Littera rotata|30|This is text rotated by 30°}}
|}

{|class=wikitable
! Input !! Result
|-
| &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{Littera rotata|-15|This is text rotated by -15°}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;
| {{Littera rotata|-15|This is text rotated by -15°}}
|}

=== TemplateData ===
{{TemplateData header}}

&lt;templatedata&gt;
{
	&quot;params&quot;: {
		&quot;1&quot;: {
			&quot;label&quot;: &quot;Rotation angle clockwise degrees&quot;,
			&quot;type&quot;: &quot;number&quot;,
			&quot;default&quot;: &quot;0&quot;
		},
		&quot;2&quot;: {
			&quot;label&quot;: &quot;Text&quot;,
			&quot;type&quot;: &quot;content&quot;
		},
		&quot;style&quot;: {
			&quot;label&quot;: &quot;Additional CSS styles&quot;,
			&quot;type&quot;: &quot;string&quot;
		}
	}
}&lt;/templatedata&gt;

=== See also ===
*{{tl|Rotatus}
*{{tl|Vertical header}}
*{{tl|Writing-mode}}

&lt;includeonly&gt;{{Sandbox other||
[[Category:Text-specific formatting and function templates]]
[[zh:Template:Littera rotata]]
}}&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>756xfhhrxek0n88vypphexvtan0r4ka</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>