Lëscht vun den Herrscher vu Lëtzebuerg

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="lb">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>lbwiki</dbname>
    <base>https://lb.wikipedia.org/wiki/Haapts%C3%A4it</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.6</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Spezial</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Diskussioun</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Benotzer</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Benotzer Diskussioun</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipedia Diskussioun</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Fichier</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Fichier Diskussioun</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki Diskussioun</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Schabloun</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Schabloun Diskussioun</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Hëllef</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Hëllef Diskussioun</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorie</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategorie Diskussioun</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modul</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Modul Diskussioun</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Lëscht vun den Herrscher vu Lëtzebuerg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>205</id>
    <revision>
      <id>2625915</id>
      <parentid>2525095</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T21:34:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>+Commons</comment>
      <origin>2625915</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9088" sha1="5vbixzc1vwq80db126lz30ugbu1hiin" xml:space="preserve">Dës Lëscht soll iech en Iwwerbléck iwwer d&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;'''Herrscher vu Lëtzebuerg''' ginn. D'Herrscher si chronologesch an nom Haus zortéiert.

== Grofe vu Lëtzebuerg ==
{| {{prettytable}}
|-
! Numm
! Regéierzäit
! Titel
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Ardennergrofen'''
|-
| [[Siegfried I. vu Lëtzebuerg|Siegfried I.]] || align=&quot;center&quot; | [[963]]-[[998]]
| 
|-
| [[Heinrich I. vu Lëtzebuerg|Heinrich I.]] || align=&quot;center&quot; | [[998]]-[[1026]]
| Herzog vu Bayern
|-
| [[Heinrich II. vu Lëtzebuerg|Heinrich II.]] || align=&quot;center&quot; | [[1026]]-[[1047]]
| Herzog vu [[Bayern]] (Heinrich VII.)
|-
| [[Giselbert vu Lëtzebuerg|Giselbert]] || align=&quot;center&quot; | [[1047]]-[[1059]]
| Grof vu [[Vielsalm|Salm]] a [[Lonkech]], Vogt vun [[Iechternach]] a [[Abtei Sankt Maximin Tréier|St. Maximäin]]
|-
| [[Konrad I. vu Lëtzebuerg|Konrad I.]] || align=&quot;center&quot; | [[1059]]-[[1086]]
| Grof vu Lëtzebuerg
|-
| [[Heinrich III. vu Lëtzebuerg|Heinrich III.]] || align=&quot;center&quot; | [[1086]]-[[1096]]
| Grof vu Lëtzebuerg
|-
| [[Wëllem vu Lëtzebuerg (Grof)|Wëllem]]|| align=&quot;center&quot; | [[1096]]-[[1129]]
| Grof vu Lëtzebuerg
|-
| [[Konrad II. vu Lëtzebuerg|Konrad II.]] || align=&quot;center&quot; | [[1129]]-[[1136]]
| Grof vu Lëtzebuerg
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Namouer–Lëtzebuerg'''
|-
| [[Heinrich IV. vu Lëtzebuerg|Heinrich IV. ''de Blannen'']]|| align=&quot;center&quot; | [[1136]]-[[1196]]
| Grof vun [[Namouer]], [[La Roche-en-Ardenne|Laroche]], [[Durbuy]] a Lëtzebuerg
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Hohenstaufen'''
|-
| [[Othon I. vun der Bourgogne|Othon I.]]|| align=&quot;center&quot; | [[1196]]-[[1197]]
| Grof vu Lëtzebuerg
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Namouer–Lëtzebuerg'''
|-
| [[Ermesinde vu Lëtzebuerg|Ermesinde]] || align=&quot;center&quot; | [[1197]]-[[1247]]
| Gräfin vu Laroche, Durbuy a Lëtzebuerg
|-
| [[Theobald I. vu Bar|Theobald I.]] || align=&quot;center&quot; | 1197-[[1214]]
| den éischte Mann vun der Ermesinde an hire Co-Herrscher
|-
| [[Walram III. vu Limburg|Walram III.]] || align=&quot;center&quot; | 1214-[[1226]]
| den zweete Mann vun der Ermesinde an hire Co-Herrscher
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Limburg–Lëtzebuerg'''
|-
| [[Heinrich V. vu Lëtzebuerg|Heinrich V. ''de Blonden'']] || align=&quot;center&quot; | [[1247]]-[[1281]]
| Markgrof vun [[Arel]], Grof vu Lëtzebuerg, Namouer, Laroche an Durbuy
|-
| [[Heinrich VI. vu Lëtzebuerg|Heinrich VI.]] || align=&quot;center&quot; | [[1281]]-[[1288]]
| Markgrof vun Arel, Grof vu Lëtzebuerg, Laroche an Durbuy
|-
| [[Heinrich VII. vu Lëtzebuerg|Heinrich VII.]] || align=&quot;center&quot; | [[1288]]-[[1313]]
| Grof vu Lëtzebuerg, etc.; Däitsche Kinnek a Keeser vum Hellege Réimesche Räich
|-
| [[Jang de Blannen]] || align=&quot;center&quot; | [[1313]]-[[1346]]
| Grof vu Lëtzebuerg, etc.; a Kinnek vu [[Béimen]]
|-
| [[Karel I. vu Lëtzebuerg|Karel I.]] || align=&quot;center&quot; | [[1346]]-[[1353]]
| Grof vu Lëtzebuerg, däitsche Kinnek a Keeser
|}

== Herzoge vu Lëtzebuerg ==
{| {{prettytable}}
|-
! Numm
! Regéierzäit
! Titel
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Limburg - Lëtzebuerg'''
|-
| [[Wenzel I. vu Lëtzebuerg|Wenzel I.]] || align=&quot;center&quot; | [[1353]]-[[1383]]
| Grof vu Lëtzebuerg, etc., dunn Herzog vu Lëtzebuerg (1354) a Grof vu [[Chiny]] zanter [[1364]]
|-
| [[Wenzel II. vu Lëtzebuerg|Wenzel II. de Lidderegen]] || align=&quot;center&quot; | [[1383]]-[[1419]]
| Däitsche Kinnek an Herzog vu Lëtzebuerg
|-
| [[Sigismund vu Lëtzebuerg|Sigismund]] || align=&quot;center&quot; | [[1419]]-[[1437]]
| réimesch-däitsche Keeser an Herzog vu Lëtzebuerg
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Habsburg'''
|-
| [[Albrecht II. (HRR)|Albrecht II.]] || align=&quot;center&quot; | [[1437]]-[[1439]]
| Herzog vu Lëtzebuerg
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Sachsen'''
|-
| [[Wilhelm vu Sachsen]] || align=&quot;center&quot; | [[1429]]-[[1443]]
| Herzog vu Lëtzebuerg
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Bourgogne'''
|-
| [[Philippe III. vu Burgund|Philippe III. ''de Gudden'']] || align=&quot;center&quot; | [[1443]]-[[1467]]
| Herzog vun der [[Bourgogne]]
|-
| [[Karel de Kéngen|Karel I. ''de Kéngen'']] || align=&quot;center&quot; | [[1467]]-[[1477]]
| Herzog vun der Bourgogne
|-
| [[Marie de Bourgogne]] || align=&quot;center&quot; | [[1477]]-[[1482]]
| Herzogin vun der Bourgogne
|-
| [[Felipe I. vu Kastilien|Felipe I. ''de Schéinen'']] || align=&quot;center&quot; | [[1482]]-[[1506]]
| Kinnek vu Kastilien a León
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Spuenesch Habsburger'''
|-
| [[Karel V. (HRR)|Karel V.]] || align=&quot;center&quot; | [[1506]]-[[1555]]
| Keeser vum Hellege Réimesche Räich a Kinnek vu Spuenien
|-
| [[Philippe II. vu Spuenien|Felipe II.]] || align=&quot;center&quot; | [[1555]]-[[1598]]
| Kinnek vu Spuenien
|-
| [[Albert an Isabelle|Albert vun Éisträich an Isabella vu Spuenien]]|| align=&quot;center&quot; | [[1598]]-[[1621]]
| Verwalter fir de [[Philippe III. vu Spuenien|Felipe III.]], Kinnek vu Spuenien
|-
| [[Philippe IV. vu Spuenien|Felipe IV.]] || align=&quot;center&quot; | [[1621]]-[[1665]]
| Kinnek vu Spuenien
|-
| [[Karel II. vu Spuenien|Karel II. ''de Verhexten'']] || align=&quot;center&quot; | [[1665]]-[[1684]]
| Kinnek vu Spuenien
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Bourbon'''
|-
| [[Louis XIV. vu Frankräich|Louis XIV. ''de Sonnenkinnek'']] || align=&quot;center&quot; | [[1684]]-[[1697]]
| Kinnek vu Frankräich
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Habsburg'''
|-
| [[Karel II. vu Spuenien|Karel II. ''de Verhexten'']]|| align=&quot;center&quot; | [[1698]]-[[1700]]
| Kinnek vu Spuenien
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Bourbon'''
|-
| [[Felipe V. vu Spuenien|Felipe V. ''den Daperen'']]|| align=&quot;center&quot; | [[1700]]-[[1714]]
| Kinnek vu Spuenien 
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus Habsburg'''
|-
| [[Karel VI. (HRR)|Karel VI.]] || align=&quot;center&quot; | [[1714]]-[[1740]]
| Keeser vum Hellege Réimesche Räich 
|-
| [[Maria Theresia vun Éisträich|Maria Theresia]] || align=&quot;center&quot; | [[1740]]-[[1780]]
| Äerzherzogin vun Éisträich, Kinnigin vun Ungarn a vu Béimen
|-
| [[Joseph II. (HRR)|Joseph II.]] || align=&quot;center&quot; | [[1780]]-[[1790]]
| Keeser vum Hellege Réimesche Räich
|-
| [[Leopold II. (HRR)|Leopold II.]] || align=&quot;center&quot; | [[1790]]-[[1792]]
| Keeser vum Hellege Réimesche Räich
|-
| [[Franz II. (HRR)|Franz II.]] || align=&quot;center&quot; | [[1792]]-[[1795]]
| Keeser vum Hellege Réimesche Räich
|}

==Lëtzebuerg ënner franséischer Herrschaft==
{| {{prettytable}}
|-
! Numm
! Regéierzäit
! Titel
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| ''' Franséischt [[Département des Forêts]]'''
|-
| [[Directoire]] || align=&quot;center&quot; | [[1795]]-[[1799]]
| 
|-
| [[Consulat|Gouvernement Consulaire]] || align=&quot;center&quot; | [[1799]]-[[1804]]
| 
|-
| [[Napoleon Bonaparte]] || align=&quot;center&quot; | [[1804]]-[[1814]]
| [[Premier Empire|Keeser vun de Fransousen]]
|}

== Groussherzoge vu Lëtzebuerg ==

{| {{prettytable}}
|-
! Numm
! Regéierzäit
! Titel
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus [[Oranien-Nassau]]'''
|-
| [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I.]] || align=&quot;center&quot; | [[1815]]-[[1840]]
| Kinnek vun Holland a Groussherzog vu Lëtzebuerg
|-
| [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]] || align=&quot;center&quot; | [[1840]]-[[1849]]
| Kinnek vun Holland a Groussherzog vu Lëtzebuerg
|-
| [[Wëllem III. vun Holland|Wëllem III.]] || align=&quot;center&quot; | [[1849]]-[[1890]]
| Kinnek vun Holland a Groussherzog vu Lëtzebuerg
|-
| colspan=&quot;3&quot; bgcolor=&quot;silver&quot; align=&quot;center&quot;| '''Haus [[Nassau-Weilburg]]'''
|-
| [[Adolphe vu Lëtzebuerg|Adolphe]] || align=&quot;center&quot; | [[1890]]-[[1905]]
| Groussherzog vu Lëtzebuerg
|-
| [[Wëllem IV. vu Lëtzebuerg|Wëllem IV.]] || align=&quot;center&quot; | [[1905]]-[[1912]]
| Groussherzog vu Lëtzebuerg
|-
| [[Marie-Adélaïde vu Lëtzebuerg|Marie-Adélaïde]] || align=&quot;center&quot; | [[1912]]-[[1919]]
| Groussherzogin vu Lëtzebuerg
|-
| [[Charlotte vu Lëtzebuerg|Charlotte]] || align=&quot;center&quot; | [[1919]]-[[1964]]
| Groussherzogin vu Lëtzebuerg
|-
| [[Jean vu Lëtzebuerg|Jean]] || align=&quot;center&quot; | [[1964]]-[[2000]]
| Groussherzog vu Lëtzebuerg
|-
| [[Henri vu Lëtzebuerg|Henri]] || align=&quot;center&quot; | zanter [[2000]]
| Groussherzog vu Lëtzebuerg
|}

== Regentschaften ==
{| {{prettytable}}
|-
! Numm
! Zäit
! Ursaach
|-
| Adolphe vun Nassau || || Regent, wéi de Wëllem III. schwéier krank war{{Source?}}
|-
| [[Maria Ana vu Bragança (1861)|Marie-Anne de Bragance]]|| [[Mäerz]] [[1908]] - [[November]] [[1908]]&lt;br&gt;[[November]] [[1908]] - [[Februar]] [[1912]] || [[Lieutenant-Représentant]] an duerno&lt;br&gt; Regentin, wéi hire Mann, de Wëllem IV., schwéier krank war
|-
| Marie-Anne de Bragance ||[[25. Februar|25.02.]][[1912]] - [[15. Juni|15.06.]][[1912]] || Regentin wéi hir Duechter, d'Groussherzogin Marie-Adélaïde nach mannerjäreg war
|}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Monarchs of Luxembourg|Monarche vu Lëtzebuerg}}

{{DEFAULTSORT:Lescht vun den Herrscher vu Letzebuerg}}
[[Kategorie:Geschicht vu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Lëtzebuerger Monarchen| ]]</text>
      <sha1>5vbixzc1vwq80db126lz30ugbu1hiin</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lëtzebuerger satiresch Schrëften</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256</id>
    <revision>
      <id>2625840</id>
      <parentid>2594691</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:26:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625840</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1481" sha1="3e2g36gdz3x00fts3dighox7jrk7t97" xml:space="preserve">Dës Lëscht vu '''lëtzebuergesche satiresche Schrëften''' ass en Deel vun de [[Wikipedia:Referenztabellen|Referenztabellen]].

== Zäitschrëften ==
* [[L'Arlequin (Zäitschrëft 1848)|L'Arlequin]] ([[1848]], vu Mäerz bis Mee)
* [[D'Wäschfra (1868)|D'Wäschfra]] ([[1868]]-[[1874]])
* [[De Letzeburger (1893-1909)]]
* [[De Letzeburger Kladderadatsch]] ([[1886]]-[[1888]])
* [[De Gukuk]] ([[1922]]-[[1934]])
* [[De Mitock]] ([[1937]]-[[1940]])
* [[De Peck-Villchen]] ([[1945]]-[[1956]])
* [[De Feierkrop|De Feierkrop. Iwwert déi Déck - Fir déi Kleng]], als Bäilag vun der [[Zeitung vum Lëtzebuerger Vollek]]
* [[Den Neie Feierkrop|Den neie Feierkrop. Onofhängegt satirescht Wocheblat]] ([[1993]] -[[2018]])
* [[D'Wäschfra (2010)|D'Wäschfra]] ([[2010]]-2013)

== Eenzel Schrëften ==

* [[Vulleparlament am Gréngewald|D'Vulleparlament am Gréngewald]]

== Bicher ==
* ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]''
* ''[[De Fuuss. Eng onmënschléch-mënschléch Geschicht vun den zaamen a wëllen De'eren]]'' vum [[Léon Moulin]], &quot;Lötzeburg, den 1. Abrëll, 1968&quot;.

== Literatur zum Theema ==
* [[Marc Thiel]] am Lëtzebuerger Almanach vum Joerhonnert / 1900 – 1999 (S. 291 - S. 298), Éditions Guy Binsfeld, Lëtzebuerg, 1999, ISBN 2-879554-063-1

{{DEFAULTSORT:Letzebuerger satiresch Schreften}}
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Literatur]]
[[Kategorie:Satiren]]
[[Kategorie:Lëschten (Lëtzebuerg)|Satiresch Schreften]]
[[Kategorie:Lëschten (Literatur)]]</text>
      <sha1>3e2g36gdz3x00fts3dighox7jrk7t97</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>3. Januar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1537</id>
    <revision>
      <id>2625874</id>
      <parentid>2592915</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:40:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625874</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5333" sha1="gok9y8g93968sx7bqdukpj2v2boc470" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
Den '''3. [[Januar]]''' ass den 3. Dag vum Joer am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:Cicero.PNG|Cicero
Fichier:Méchel-Rodange.jpg|Michel Rodange
Fichier:Ngo Dinh Diem - Thumbnail - ARC 542189.png|Ngô Đình Diệm
Fichier:SERGIO LEONE.jpg|Sergio Leone
Fichier:Schumi di GP Kanada 2011 cropped.jpg|Michael Schumacher
&lt;/gallery&gt;

* {{0}}[[106 v. Chr.]]: [[Marcus Tullius Cicero]], réimesche Staatsmann, Orateur an Auteur.
* [[1793]]: [[Pierre Thomas (Paschtouer)|Pierre Thomas]], lëtzebuergesche Geeschtlechen an Deche vun Iechternach.
* [[1819]]: [[Louis Joseph Schlim]], belsche Botaniker.
* [[1819]]: [[Charles Piazzi Smyth]], schotteschen Astronom.
* [[1827]]: [[Michel Rodange]], lëtzebuergesche Schrëftsteller (''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'').
* [[1829]]: [[Konrad Duden]], däitsche Philolog.
* [[1874]]: [[Joseph Hansen (1874)|Joseph Hansen]], lëtzebuergesche Schrëftsteller.
* [[1886]]: [[Grigori Nikolajewitsch Neuimin]], russeschen Astronom.
* [[1887]]: [[August Macke]], däitsche Moler.
* [[1892]]: [[J. R. R. Tolkien]], britteschen Auteur.
* [[1893]]: [[Pierre Drieu La Rochelle]], franséische Schrëftsteller.
* [[1895]]: [[Jean Noerdinger]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1897]]: [[Pola Negri]], polnesch Schauspilelrin.
* [[1898]]: [[John Loder]], englesche Schauspiller.
* [[1900]]: [[Ernst Neubach]], éisträicheschen Dréibuchauteur a Filmregisseur.
* [[1901]]: [[Ngô Đình Diệm]], éischte President vu Südvietnam.
* [[1906]]: [[William Wilson Morgan]], US-amerikaneschen Astronom.
* [[1907]]: [[Ray Milland]], brittesche Schauspiller a Regisseur.
* [[1910]]: [[John Sturges]], US-amerikanesche Regisseur.
* [[1912]]: [[Edouard Molitor (Geeschtlechen)|Edouard Molitor]], lëtzebuergesche Geeschtlechen, Professer an Historiker.
* [[1920]]: [[Jacques Navadic]], franséische Journalist.
* [[1921]]: [[Robert Lapoujade]], franséische Filmregisseur a Moler.
* [[1924]]: [[André Franquin]], belsche Comic-Auteur (''Gaston Lagaffe'').
* [[1929]]: [[Sergio Leone]], italieenesche Filmregisseur.
* [[1930]]: [[Robert Loggia]], US-amerikanesche Schauspiller.
* [[1932]]: [[Clotilde Joano]], franséisch Schauspillerin.
* [[1933]]: [[Joseph Luzzi]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1936]]: [[Pierre Schumacher]], lëtzebuergesche Moler, Schrëftsteller an Architekt.
* [[1938]]: [[Jean Milmeister]], lëtzebuergesche Lokalhistoriker.
* [[1946]]: [[John Paul Jones (Museker)|John Paul Jones]], brittesche Bassist.
* [[1951]]: [[Victor Weiss]], lëtzebuergesche Geeschtlechen an Dichter.
* [[1953]]: [[Mohammed Waheed Hassan]], maldivesche Politiker.
* [[1956]]: [[Mel Gibson]], australesche Schauspiller.
* [[1963]]: [[Roberto Traversini]], lëtzebuergesche Politiker.
* [[1964]]: [[Marion Hammang]], lëtzebuergesch Bodybuilderin a Kraaftsportlerin.
* [[1969]]: [[Michael Schumacher]], däitsche Formel-1-Pilot.
* [[1973]]: [[Mikhail Zaritskiy]], russesch-lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1994]]: [[Sophie Maurer]], lëtzebuergesch Foussballspillerin.
* [[2003]]: [[Greta Thunberg]], schweedesch Klimaschutzaktivistin.

== Gestuerwen ==
* [[1767]]: [[Eberhard Fräihär von Gemmingen|Eberhard von Gemmingen]], keeserleche Feldmarschall-Läitnant a Gouverneur vu Lëtzebuerg.
* [[1785]]: [[Baldassare Galuppi]], italieenesche Komponist.
* [[1875]]: [[Pierre Larousse]], franséische Lexikograph an Enzyklopedist.
* [[1889]]: [[Victor de Roebe]], lëtzebuergesche Jurist a Politiker.
* [[1912]]: [[Heinrich Gerber]], däitschen Ingenieur.
* [[1921]]: [[Pierre Schiltz (Deputéierten)|Pierre Schiltz]], lëtzebuergesche kathoulesche Geeschtlechen a Politiker.
* [[1922]]: [[Wilhelm Voigt]], däitsche Schouster (''Hauptmann von Köpenick'').
* [[1923]]: [[Jaroslav Hašek]], tschecheschen Auteur.
* [[1925]]: [[Jean Nicolas Badu]], Direkter vun der lëtzebuergescher Forstverwaltung.
* [[1946]]: [[Gustav Witt]], däitsche Stenograph an Astronom.
* [[1950]]: [[Emil Jannings]], däitsche Schauspiller.
*[[1951]]: [[Nicolas Weirich (1885)|Nicolas Weirich]], lëtzebuergesche Geeschtlechen an Auteur.
* [[1960]]: [[Gaspard Krettels]], lëtzebuergesche Geeschtlechen, Enseignant, Journalist a Schrëftsteller.
* [[1968]]: [[Jules Vanpaemel]], belschen Architekt a Graveur.
* [[1974]]: [[Gino Cervi]], italieenesche Schauspiller.
* [[1977]]: [[Tom Gries]], US-amerikanesche Filmregisseur, Dréibuchauteur a Produzent.
* [[1978]]: [[Alfred Braun]], däitsche Journalist, Schauspiller, Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1979]]: [[Gilbert Dussier]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1988]]: [[Gaston Eyskens]], belsche Politiker a Regierungschef.
* 1988: [[Franz Muxeneder]], éisträichesche Schauspiller.
* [[1994]]: [[Heather Sears]], englesch Schauspillerin.
* [[2007]]: [[Fernand Bauer]], lëtzebuergesche Mathematiksprofesser.
* [[2010]]: [[Tibet (Comicauteur)|Tibet]], franséische Comicauteur an -zeechner.
* [[2011]]: [[Jill Haworth]], brittesch Schauspillerin.
* [[2014]]: [[Robert Diligent]], franséische Journalist an Televisiouns-Moderateur.
* [[2016]]: [[Charles Kohl]], lëtzebuergesche Sculpteur a Moler.
* [[2018]]: [[Christine de Rivoyre]], franséisch Schrëftstellerin.

== Feierdeeg ==

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|3 January|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am Januar| 03]]</text>
      <sha1>gok9y8g93968sx7bqdukpj2v2boc470</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>22. Juni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1987</id>
    <revision>
      <id>2625941</id>
      <parentid>2504220</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T10:49:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marko Kafé</username>
        <id>49564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gebuer */ + Dréibuchauteur a Kabarettist.</comment>
      <origin>2625941</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5181" sha1="fd1sgjie06g6ioiznjbqc8a2l8w39m0" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
Den '''22. [[Juni]]''' ass den 173. Dag vum Joer (174. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==
* [[1633]]: Ufank vum Prozess géint de [[Galileo Galilei]], well deen d'[[Kopernikanescht Weltbild]] verdeedegt huet.
* [[1846]]: Den [[Adolphe Sax]] kritt de [[Saxophon]] patentéiert.
* [[1940]]: [[Frankräich]] ënnerschreift d'Waffestallstandsofkommes mat Däitschland.
* [[1941]]: Däitschland iwwerfält d'[[Sowjetunioun]] (''[[Unternehmen Barbarossa]]'').

===Lëtzebuerg===
* [[1978]]: D'Regierung erkläert, de [[Atomzentral vu Remerschen (Projet)|Plang vun engem Atomkraaftwierk zu Remerschen]] net méi virundreiwen ze wëllen.

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:W.v.Humboldt.jpg|Wilhelm von Humboldt
Fichier:Montabert byron.jpg|George Byron
Fichier:Erich Maria Remarque1.jpg|Erich Maria Remarque
Fichier:Konrad Zuse (1992).jpg|Konrad Zuse
Fichier:Lex Roth-001.jpg|Lex Roth
Fichier:Meryl Streep 2012.jpg|Meryl Streep
&lt;/gallery&gt;

* [[1370]]: [[Johann vu Görlitz]], Herzog vu Görlitz.
* [[1478]]: [[Felipe I. vu Kastilien]], genannt ''de Schéinen'', Kinnek vu Spuenien.
* [[1761]]: [[Denis Decrès]], franséischen Admirol.
* [[1767]]: [[Wilhelm von Humboldt]], däitsche Geléierten a Staatsmann.
* [[1788]]: [[George Byron]], engleschen Dichter.
* [[1868]]: [[Alois Čenský]], tschecheschen Architekt.
* [[1898]]: [[Erich Maria Remarque]], däitsche Schrëftsteller (''Im Westen nichts neues'').
* [[1900]]: [[Catherine Hessling]], franséisch Filmschauspillerin.
* [[1904]]: [[Ernest Ludovicy]], lëtzebuergesche Pedagog a Schrëftsteller.
* 1904: [[Bobby Todd]], däitsche Schauspiller, Dréibuchauteur a Kabarettist.
* [[1906]]: [[Billy Wilder]], éisträichesch-amerikanesche Filmregisseur a Produzent.
* [[1909]]: [[Aloyse Deitz]], lëtzebuergesche Sculpteur.
* [[1910]]: [[Konrad Zuse]], Bauingenieur an Erfinder vum éischte Computer, dee gaangen ass.
* [[1912]]: [[Jean-Pierre Hoscheid]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1923]]: [[José Giovanni]], franséisch-Schwäizer Auteur, Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1928]]: [[Steingrímur Hermannsson]], islännesche Politiker.
* 1928: [[Horst Keitel]], däitsche Schauspiller.
* 1928: [[Gino Bramieri]], italieenesche Schauspiller.
* [[1933]]: [[Jacques Martin]], franséische Radio- an Televisiounsanimateur.
* 1933: [[Lex Roth]], lëtzebuergesche Sprooch-Aktivist.
* [[1936]]: [[Kris Kristofferson]], US-amerikanesche Countrysänger a Schauspiller.
* [[1940]]: [[Abbas Kiarostami]], iranesche Filmregisseur a Lyriker.
* [[1943]]: [[Emile Antony]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1944]]: [[Klaus Maria Brandauer]], éisträichesche Schauspiller a Regisseur.
* 1944: [[Helmut Dietl]], däitsche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1946]]: [[Józef Oleksy]], polnesche Politiker.
* [[1947]]: [[Bruno Latour]], franséische Soziolog.
* [[1949]]: [[Meryl Streep]], US-amerikanesch Schauspillerin.
* [[1953]]: [[René Weis]], lëtzebuergesche Literaturwëssenschaftler an Auteur.
* [[1955]]: [[Robert Klein]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1956]]: [[Jean-Paul Defrang]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1958]]: [[Jacques Bonnaffé]], franséische Schauspiller.
* [[1964]]: [[Dan Brown]],US-amerikanesche Schrëftsteller.
* [[1966]]: [[Emmanuelle Seigner]], franséisch Schauspillerin.
* [[1974]]: [[Joëlle Welfring]], lëtzebuergesch Politikerin.
* [[1979]]: [[Thomas Voeckler]], franséische Vëlossportler.
* [[1990]]: [[Jean-François Schneiders]], lëtzebuergesche Schwëmmer.
* [[1988]]: [[Tania Pedrosa]], lëtzebuergesch Foussballspillerin.
* [[1994]]: [[Sarah Rolko]], lëtzebuergesch Schwëmmerin.
* 1994: [[Yann Wolff]], lëtzebuergesche Basketballspiller.

== Gestuerwen ==
* [[1527]]: [[Niccolò Machiavelli]], italieenesche Politiker, Historiker an Dichter.
* [[1854]]: [[Auguste Metz]], lëtzebuergesche Politiker, Entreprener an Industriepionéier.
* [[1912]]: [[Michel Frédérick]], Schwäizer professionelle Vëlossportler.
* [[1919]]: [[Dominique Lang]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1922]]: [[Martin Schweisthal]], lëtzebuergesche Schrëftsteller a Sproochwëssenschaftler.
* [[1965]]: [[David O. Selznick]], US-amerikanesche Filmproduzent.
* [[1969]]: [[Judy Garland]], US-amerikanesch Filmschauspillerin.
* [[1977]]: [[Jacqueline Audry]], franséisch Regisseurin.
* [[1980]]: [[Albert Goldmann]], lëtzebuergesche Jurist.
* [[1984]]: [[Joseph Losey]], US-amerikanesche Regisseur.
* [[1987]]: [[Fred Astaire]], US-amerikaneschen Dänzer, Sänger a Schauspiller.
* [[2005]]: [[Herman Berkien]], hollännesche Sänger an Entertainer.
* 2005: [[Manolis Anagnostakis]], griicheschen Dichter.
* [[2007]]: [[Bernd Becher]], däitsche Fotograf.
* [[2008]]: [[George Carlin]], US-amerikanesche Schauspiller a Komiker.
* [[2009]]: [[Karel Van Miert]], belsche Politiker.
* [[2015]]: [[James Horner]], US-amerikanesche Komponist.
* [[2017]]: [[Gunter Gabriel]], däitsche Sänger.
* 2017: [[Quett Masire]], Politiker a Staatspresident aus Botswana.
* [[2020]]: [[Joel Schumacher]], US-amerikanesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.

== Feierdeeg ==

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|22 June|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am Juni| 22]]</text>
      <sha1>fd1sgjie06g6ioiznjbqc8a2l8w39m0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625943</id>
      <parentid>2625941</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T10:54:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marko Kafé</username>
        <id>49564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gebuer */ + Journalist</comment>
      <origin>2625943</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5211" sha1="fvxqofhw9gmffrfw1co34vucd7vpkd3" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
Den '''22. [[Juni]]''' ass den 173. Dag vum Joer (174. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==
* [[1633]]: Ufank vum Prozess géint de [[Galileo Galilei]], well deen d'[[Kopernikanescht Weltbild]] verdeedegt huet.
* [[1846]]: Den [[Adolphe Sax]] kritt de [[Saxophon]] patentéiert.
* [[1940]]: [[Frankräich]] ënnerschreift d'Waffestallstandsofkommes mat Däitschland.
* [[1941]]: Däitschland iwwerfält d'[[Sowjetunioun]] (''[[Unternehmen Barbarossa]]'').

===Lëtzebuerg===
* [[1978]]: D'Regierung erkläert, de [[Atomzentral vu Remerschen (Projet)|Plang vun engem Atomkraaftwierk zu Remerschen]] net méi virundreiwen ze wëllen.

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:W.v.Humboldt.jpg|Wilhelm von Humboldt
Fichier:Montabert byron.jpg|George Byron
Fichier:Erich Maria Remarque1.jpg|Erich Maria Remarque
Fichier:Konrad Zuse (1992).jpg|Konrad Zuse
Fichier:Lex Roth-001.jpg|Lex Roth
Fichier:Meryl Streep 2012.jpg|Meryl Streep
&lt;/gallery&gt;

* [[1370]]: [[Johann vu Görlitz]], Herzog vu Görlitz.
* [[1478]]: [[Felipe I. vu Kastilien]], genannt ''de Schéinen'', Kinnek vu Spuenien.
* [[1761]]: [[Denis Decrès]], franséischen Admirol.
* [[1767]]: [[Wilhelm von Humboldt]], däitsche Geléierten a Staatsmann.
* [[1788]]: [[George Byron]], engleschen Dichter.
* [[1868]]: [[Alois Čenský]], tschecheschen Architekt.
* [[1898]]: [[Erich Maria Remarque]], däitsche Schrëftsteller (''Im Westen nichts neues'').
* [[1900]]: [[Catherine Hessling]], franséisch Filmschauspillerin.
* [[1904]]: [[Ernest Ludovicy]], lëtzebuergesche Pedagog a Schrëftsteller.
* 1904: [[Bobby Todd]], däitsche Schauspiller, Dréibuchauteur a Kabarettist.
* [[1906]]: [[Billy Wilder]], éisträichesch-amerikanesche Filmregisseur a Produzent, Dréibuchauteur a Journalist.
* [[1909]]: [[Aloyse Deitz]], lëtzebuergesche Sculpteur.
* [[1910]]: [[Konrad Zuse]], Bauingenieur an Erfinder vum éischte Computer, dee gaangen ass.
* [[1912]]: [[Jean-Pierre Hoscheid]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1923]]: [[José Giovanni]], franséisch-Schwäizer Auteur, Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1928]]: [[Steingrímur Hermannsson]], islännesche Politiker.
* 1928: [[Horst Keitel]], däitsche Schauspiller.
* 1928: [[Gino Bramieri]], italieenesche Schauspiller.
* [[1933]]: [[Jacques Martin]], franséische Radio- an Televisiounsanimateur.
* 1933: [[Lex Roth]], lëtzebuergesche Sprooch-Aktivist.
* [[1936]]: [[Kris Kristofferson]], US-amerikanesche Countrysänger a Schauspiller.
* [[1940]]: [[Abbas Kiarostami]], iranesche Filmregisseur a Lyriker.
* [[1943]]: [[Emile Antony]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1944]]: [[Klaus Maria Brandauer]], éisträichesche Schauspiller a Regisseur.
* 1944: [[Helmut Dietl]], däitsche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1946]]: [[Józef Oleksy]], polnesche Politiker.
* [[1947]]: [[Bruno Latour]], franséische Soziolog.
* [[1949]]: [[Meryl Streep]], US-amerikanesch Schauspillerin.
* [[1953]]: [[René Weis]], lëtzebuergesche Literaturwëssenschaftler an Auteur.
* [[1955]]: [[Robert Klein]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1956]]: [[Jean-Paul Defrang]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1958]]: [[Jacques Bonnaffé]], franséische Schauspiller.
* [[1964]]: [[Dan Brown]],US-amerikanesche Schrëftsteller.
* [[1966]]: [[Emmanuelle Seigner]], franséisch Schauspillerin.
* [[1974]]: [[Joëlle Welfring]], lëtzebuergesch Politikerin.
* [[1979]]: [[Thomas Voeckler]], franséische Vëlossportler.
* [[1990]]: [[Jean-François Schneiders]], lëtzebuergesche Schwëmmer.
* [[1988]]: [[Tania Pedrosa]], lëtzebuergesch Foussballspillerin.
* [[1994]]: [[Sarah Rolko]], lëtzebuergesch Schwëmmerin.
* 1994: [[Yann Wolff]], lëtzebuergesche Basketballspiller.

== Gestuerwen ==
* [[1527]]: [[Niccolò Machiavelli]], italieenesche Politiker, Historiker an Dichter.
* [[1854]]: [[Auguste Metz]], lëtzebuergesche Politiker, Entreprener an Industriepionéier.
* [[1912]]: [[Michel Frédérick]], Schwäizer professionelle Vëlossportler.
* [[1919]]: [[Dominique Lang]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1922]]: [[Martin Schweisthal]], lëtzebuergesche Schrëftsteller a Sproochwëssenschaftler.
* [[1965]]: [[David O. Selznick]], US-amerikanesche Filmproduzent.
* [[1969]]: [[Judy Garland]], US-amerikanesch Filmschauspillerin.
* [[1977]]: [[Jacqueline Audry]], franséisch Regisseurin.
* [[1980]]: [[Albert Goldmann]], lëtzebuergesche Jurist.
* [[1984]]: [[Joseph Losey]], US-amerikanesche Regisseur.
* [[1987]]: [[Fred Astaire]], US-amerikaneschen Dänzer, Sänger a Schauspiller.
* [[2005]]: [[Herman Berkien]], hollännesche Sänger an Entertainer.
* 2005: [[Manolis Anagnostakis]], griicheschen Dichter.
* [[2007]]: [[Bernd Becher]], däitsche Fotograf.
* [[2008]]: [[George Carlin]], US-amerikanesche Schauspiller a Komiker.
* [[2009]]: [[Karel Van Miert]], belsche Politiker.
* [[2015]]: [[James Horner]], US-amerikanesche Komponist.
* [[2017]]: [[Gunter Gabriel]], däitsche Sänger.
* 2017: [[Quett Masire]], Politiker a Staatspresident aus Botswana.
* [[2020]]: [[Joel Schumacher]], US-amerikanesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.

== Feierdeeg ==

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|22 June|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am Juni| 22]]</text>
      <sha1>fvxqofhw9gmffrfw1co34vucd7vpkd3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625944</id>
      <parentid>2625943</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T10:56:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marko Kafé</username>
        <id>49564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gebuer */ gekierzt</comment>
      <origin>2625944</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5194" sha1="qgxcnlabn4dg93didmmw83286thx2h6" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
Den '''22. [[Juni]]''' ass den 173. Dag vum Joer (174. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==
* [[1633]]: Ufank vum Prozess géint de [[Galileo Galilei]], well deen d'[[Kopernikanescht Weltbild]] verdeedegt huet.
* [[1846]]: Den [[Adolphe Sax]] kritt de [[Saxophon]] patentéiert.
* [[1940]]: [[Frankräich]] ënnerschreift d'Waffestallstandsofkommes mat Däitschland.
* [[1941]]: Däitschland iwwerfält d'[[Sowjetunioun]] (''[[Unternehmen Barbarossa]]'').

===Lëtzebuerg===
* [[1978]]: D'Regierung erkläert, de [[Atomzentral vu Remerschen (Projet)|Plang vun engem Atomkraaftwierk zu Remerschen]] net méi virundreiwen ze wëllen.

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:W.v.Humboldt.jpg|Wilhelm von Humboldt
Fichier:Montabert byron.jpg|George Byron
Fichier:Erich Maria Remarque1.jpg|Erich Maria Remarque
Fichier:Konrad Zuse (1992).jpg|Konrad Zuse
Fichier:Lex Roth-001.jpg|Lex Roth
Fichier:Meryl Streep 2012.jpg|Meryl Streep
&lt;/gallery&gt;

* [[1370]]: [[Johann vu Görlitz]], Herzog vu Görlitz.
* [[1478]]: [[Felipe I. vu Kastilien]], genannt ''de Schéinen'', Kinnek vu Spuenien.
* [[1761]]: [[Denis Decrès]], franséischen Admirol.
* [[1767]]: [[Wilhelm von Humboldt]], däitsche Geléierten a Staatsmann.
* [[1788]]: [[George Byron]], engleschen Dichter.
* [[1868]]: [[Alois Čenský]], tschecheschen Architekt.
* [[1898]]: [[Erich Maria Remarque]], däitsche Schrëftsteller (''Im Westen nichts neues'').
* [[1900]]: [[Catherine Hessling]], franséisch Filmschauspillerin.
* [[1904]]: [[Ernest Ludovicy]], lëtzebuergesche Pedagog a Schrëftsteller.
* 1904: [[Bobby Todd]], däitsche Schauspiller, Dréibuchauteur a Kabarettist.
* [[1906]]: [[Billy Wilder]], éisträichesch-amerikanesche Filmregisseur a Produzent, Dréibuchauteur a Journalist.
* [[1909]]: [[Aloyse Deitz]], lëtzebuergesche Sculpteur.
* [[1910]]: [[Konrad Zuse]], Bauingenieur an Erfinder vum éischte Computer.
* [[1912]]: [[Jean-Pierre Hoscheid]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1923]]: [[José Giovanni]], franséisch-Schwäizer Auteur, Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1928]]: [[Steingrímur Hermannsson]], islännesche Politiker.
* 1928: [[Horst Keitel]], däitsche Schauspiller.
* 1928: [[Gino Bramieri]], italieenesche Schauspiller.
* [[1933]]: [[Jacques Martin]], franséische Radio- an Televisiounsanimateur.
* 1933: [[Lex Roth]], lëtzebuergesche Sprooch-Aktivist.
* [[1936]]: [[Kris Kristofferson]], US-amerikanesche Countrysänger a Schauspiller.
* [[1940]]: [[Abbas Kiarostami]], iranesche Filmregisseur a Lyriker.
* [[1943]]: [[Emile Antony]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1944]]: [[Klaus Maria Brandauer]], éisträichesche Schauspiller a Regisseur.
* 1944: [[Helmut Dietl]], däitsche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1946]]: [[Józef Oleksy]], polnesche Politiker.
* [[1947]]: [[Bruno Latour]], franséische Soziolog.
* [[1949]]: [[Meryl Streep]], US-amerikanesch Schauspillerin.
* [[1953]]: [[René Weis]], lëtzebuergesche Literaturwëssenschaftler an Auteur.
* [[1955]]: [[Robert Klein]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1956]]: [[Jean-Paul Defrang]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1958]]: [[Jacques Bonnaffé]], franséische Schauspiller.
* [[1964]]: [[Dan Brown]],US-amerikanesche Schrëftsteller.
* [[1966]]: [[Emmanuelle Seigner]], franséisch Schauspillerin.
* [[1974]]: [[Joëlle Welfring]], lëtzebuergesch Politikerin.
* [[1979]]: [[Thomas Voeckler]], franséische Vëlossportler.
* [[1990]]: [[Jean-François Schneiders]], lëtzebuergesche Schwëmmer.
* [[1988]]: [[Tania Pedrosa]], lëtzebuergesch Foussballspillerin.
* [[1994]]: [[Sarah Rolko]], lëtzebuergesch Schwëmmerin.
* 1994: [[Yann Wolff]], lëtzebuergesche Basketballspiller.

== Gestuerwen ==
* [[1527]]: [[Niccolò Machiavelli]], italieenesche Politiker, Historiker an Dichter.
* [[1854]]: [[Auguste Metz]], lëtzebuergesche Politiker, Entreprener an Industriepionéier.
* [[1912]]: [[Michel Frédérick]], Schwäizer professionelle Vëlossportler.
* [[1919]]: [[Dominique Lang]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1922]]: [[Martin Schweisthal]], lëtzebuergesche Schrëftsteller a Sproochwëssenschaftler.
* [[1965]]: [[David O. Selznick]], US-amerikanesche Filmproduzent.
* [[1969]]: [[Judy Garland]], US-amerikanesch Filmschauspillerin.
* [[1977]]: [[Jacqueline Audry]], franséisch Regisseurin.
* [[1980]]: [[Albert Goldmann]], lëtzebuergesche Jurist.
* [[1984]]: [[Joseph Losey]], US-amerikanesche Regisseur.
* [[1987]]: [[Fred Astaire]], US-amerikaneschen Dänzer, Sänger a Schauspiller.
* [[2005]]: [[Herman Berkien]], hollännesche Sänger an Entertainer.
* 2005: [[Manolis Anagnostakis]], griicheschen Dichter.
* [[2007]]: [[Bernd Becher]], däitsche Fotograf.
* [[2008]]: [[George Carlin]], US-amerikanesche Schauspiller a Komiker.
* [[2009]]: [[Karel Van Miert]], belsche Politiker.
* [[2015]]: [[James Horner]], US-amerikanesche Komponist.
* [[2017]]: [[Gunter Gabriel]], däitsche Sänger.
* 2017: [[Quett Masire]], Politiker a Staatspresident aus Botswana.
* [[2020]]: [[Joel Schumacher]], US-amerikanesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.

== Feierdeeg ==

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|22 June|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am Juni| 22]]</text>
      <sha1>qgxcnlabn4dg93didmmw83286thx2h6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625945</id>
      <parentid>2625944</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T10:59:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marko Kafé</username>
        <id>49564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gebuer */ + a Synchronspriecher</comment>
      <origin>2625945</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5214" sha1="ls3xwen0ayg6gqihqx50mll91ne7w1j" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
Den '''22. [[Juni]]''' ass den 173. Dag vum Joer (174. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==
* [[1633]]: Ufank vum Prozess géint de [[Galileo Galilei]], well deen d'[[Kopernikanescht Weltbild]] verdeedegt huet.
* [[1846]]: Den [[Adolphe Sax]] kritt de [[Saxophon]] patentéiert.
* [[1940]]: [[Frankräich]] ënnerschreift d'Waffestallstandsofkommes mat Däitschland.
* [[1941]]: Däitschland iwwerfält d'[[Sowjetunioun]] (''[[Unternehmen Barbarossa]]'').

===Lëtzebuerg===
* [[1978]]: D'Regierung erkläert, de [[Atomzentral vu Remerschen (Projet)|Plang vun engem Atomkraaftwierk zu Remerschen]] net méi virundreiwen ze wëllen.

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:W.v.Humboldt.jpg|Wilhelm von Humboldt
Fichier:Montabert byron.jpg|George Byron
Fichier:Erich Maria Remarque1.jpg|Erich Maria Remarque
Fichier:Konrad Zuse (1992).jpg|Konrad Zuse
Fichier:Lex Roth-001.jpg|Lex Roth
Fichier:Meryl Streep 2012.jpg|Meryl Streep
&lt;/gallery&gt;

* [[1370]]: [[Johann vu Görlitz]], Herzog vu Görlitz.
* [[1478]]: [[Felipe I. vu Kastilien]], genannt ''de Schéinen'', Kinnek vu Spuenien.
* [[1761]]: [[Denis Decrès]], franséischen Admirol.
* [[1767]]: [[Wilhelm von Humboldt]], däitsche Geléierten a Staatsmann.
* [[1788]]: [[George Byron]], engleschen Dichter.
* [[1868]]: [[Alois Čenský]], tschecheschen Architekt.
* [[1898]]: [[Erich Maria Remarque]], däitsche Schrëftsteller (''Im Westen nichts neues'').
* [[1900]]: [[Catherine Hessling]], franséisch Filmschauspillerin.
* [[1904]]: [[Ernest Ludovicy]], lëtzebuergesche Pedagog a Schrëftsteller.
* 1904: [[Bobby Todd]], däitsche Schauspiller, Dréibuchauteur a Kabarettist.
* [[1906]]: [[Billy Wilder]], éisträichesch-amerikanesche Filmregisseur a Produzent, Dréibuchauteur a Journalist.
* [[1909]]: [[Aloyse Deitz]], lëtzebuergesche Sculpteur.
* [[1910]]: [[Konrad Zuse]], Bauingenieur an Erfinder vum éischte Computer.
* [[1912]]: [[Jean-Pierre Hoscheid]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1923]]: [[José Giovanni]], franséisch-Schwäizer Auteur, Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1928]]: [[Steingrímur Hermannsson]], islännesche Politiker.
* 1928: [[Horst Keitel]], däitsche Schauspiller a Synchronspriecher.
* 1928: [[Gino Bramieri]], italieenesche Schauspiller.
* [[1933]]: [[Jacques Martin]], franséische Radio- an Televisiounsanimateur.
* 1933: [[Lex Roth]], lëtzebuergesche Sprooch-Aktivist.
* [[1936]]: [[Kris Kristofferson]], US-amerikanesche Countrysänger a Schauspiller.
* [[1940]]: [[Abbas Kiarostami]], iranesche Filmregisseur a Lyriker.
* [[1943]]: [[Emile Antony]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1944]]: [[Klaus Maria Brandauer]], éisträichesche Schauspiller a Regisseur.
* 1944: [[Helmut Dietl]], däitsche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1946]]: [[Józef Oleksy]], polnesche Politiker.
* [[1947]]: [[Bruno Latour]], franséische Soziolog.
* [[1949]]: [[Meryl Streep]], US-amerikanesch Schauspillerin.
* [[1953]]: [[René Weis]], lëtzebuergesche Literaturwëssenschaftler an Auteur.
* [[1955]]: [[Robert Klein]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1956]]: [[Jean-Paul Defrang]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1958]]: [[Jacques Bonnaffé]], franséische Schauspiller.
* [[1964]]: [[Dan Brown]],US-amerikanesche Schrëftsteller.
* [[1966]]: [[Emmanuelle Seigner]], franséisch Schauspillerin.
* [[1974]]: [[Joëlle Welfring]], lëtzebuergesch Politikerin.
* [[1979]]: [[Thomas Voeckler]], franséische Vëlossportler.
* [[1990]]: [[Jean-François Schneiders]], lëtzebuergesche Schwëmmer.
* [[1988]]: [[Tania Pedrosa]], lëtzebuergesch Foussballspillerin.
* [[1994]]: [[Sarah Rolko]], lëtzebuergesch Schwëmmerin.
* 1994: [[Yann Wolff]], lëtzebuergesche Basketballspiller.

== Gestuerwen ==
* [[1527]]: [[Niccolò Machiavelli]], italieenesche Politiker, Historiker an Dichter.
* [[1854]]: [[Auguste Metz]], lëtzebuergesche Politiker, Entreprener an Industriepionéier.
* [[1912]]: [[Michel Frédérick]], Schwäizer professionelle Vëlossportler.
* [[1919]]: [[Dominique Lang]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1922]]: [[Martin Schweisthal]], lëtzebuergesche Schrëftsteller a Sproochwëssenschaftler.
* [[1965]]: [[David O. Selznick]], US-amerikanesche Filmproduzent.
* [[1969]]: [[Judy Garland]], US-amerikanesch Filmschauspillerin.
* [[1977]]: [[Jacqueline Audry]], franséisch Regisseurin.
* [[1980]]: [[Albert Goldmann]], lëtzebuergesche Jurist.
* [[1984]]: [[Joseph Losey]], US-amerikanesche Regisseur.
* [[1987]]: [[Fred Astaire]], US-amerikaneschen Dänzer, Sänger a Schauspiller.
* [[2005]]: [[Herman Berkien]], hollännesche Sänger an Entertainer.
* 2005: [[Manolis Anagnostakis]], griicheschen Dichter.
* [[2007]]: [[Bernd Becher]], däitsche Fotograf.
* [[2008]]: [[George Carlin]], US-amerikanesche Schauspiller a Komiker.
* [[2009]]: [[Karel Van Miert]], belsche Politiker.
* [[2015]]: [[James Horner]], US-amerikanesche Komponist.
* [[2017]]: [[Gunter Gabriel]], däitsche Sänger.
* 2017: [[Quett Masire]], Politiker a Staatspresident aus Botswana.
* [[2020]]: [[Joel Schumacher]], US-amerikanesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.

== Feierdeeg ==

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|22 June|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am Juni| 22]]</text>
      <sha1>ls3xwen0ayg6gqihqx50mll91ne7w1j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625951</id>
      <parentid>2625945</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:38:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marko Kafé</username>
        <id>49564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gebuer */ + Dréibuchauteur</comment>
      <origin>2625951</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5231" sha1="ofvl3hx68hb2g1bi4phjjcwzev6wc4v" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
Den '''22. [[Juni]]''' ass den 173. Dag vum Joer (174. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==
* [[1633]]: Ufank vum Prozess géint de [[Galileo Galilei]], well deen d'[[Kopernikanescht Weltbild]] verdeedegt huet.
* [[1846]]: Den [[Adolphe Sax]] kritt de [[Saxophon]] patentéiert.
* [[1940]]: [[Frankräich]] ënnerschreift d'Waffestallstandsofkommes mat Däitschland.
* [[1941]]: Däitschland iwwerfält d'[[Sowjetunioun]] (''[[Unternehmen Barbarossa]]'').

===Lëtzebuerg===
* [[1978]]: D'Regierung erkläert, de [[Atomzentral vu Remerschen (Projet)|Plang vun engem Atomkraaftwierk zu Remerschen]] net méi virundreiwen ze wëllen.

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:W.v.Humboldt.jpg|Wilhelm von Humboldt
Fichier:Montabert byron.jpg|George Byron
Fichier:Erich Maria Remarque1.jpg|Erich Maria Remarque
Fichier:Konrad Zuse (1992).jpg|Konrad Zuse
Fichier:Lex Roth-001.jpg|Lex Roth
Fichier:Meryl Streep 2012.jpg|Meryl Streep
&lt;/gallery&gt;

* [[1370]]: [[Johann vu Görlitz]], Herzog vu Görlitz.
* [[1478]]: [[Felipe I. vu Kastilien]], genannt ''de Schéinen'', Kinnek vu Spuenien.
* [[1761]]: [[Denis Decrès]], franséischen Admirol.
* [[1767]]: [[Wilhelm von Humboldt]], däitsche Geléierten a Staatsmann.
* [[1788]]: [[George Byron]], engleschen Dichter.
* [[1868]]: [[Alois Čenský]], tschecheschen Architekt.
* [[1898]]: [[Erich Maria Remarque]], däitsche Schrëftsteller (''Im Westen nichts neues'').
* [[1900]]: [[Catherine Hessling]], franséisch Filmschauspillerin.
* [[1904]]: [[Ernest Ludovicy]], lëtzebuergesche Pedagog a Schrëftsteller.
* 1904: [[Bobby Todd]], däitsche Schauspiller, Dréibuchauteur a Kabarettist.
* [[1906]]: [[Billy Wilder]], éisträichesch-amerikanesche Filmregisseur a Produzent, Dréibuchauteur a Journalist.
* [[1909]]: [[Aloyse Deitz]], lëtzebuergesche Sculpteur.
* [[1910]]: [[Konrad Zuse]], Bauingenieur an Erfinder vum éischte Computer.
* [[1912]]: [[Jean-Pierre Hoscheid]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1923]]: [[José Giovanni]], franséisch-Schwäizer Auteur, Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1928]]: [[Steingrímur Hermannsson]], islännesche Politiker.
* 1928: [[Horst Keitel]], däitsche Schauspiller a Synchronspriecher.
* 1928: [[Gino Bramieri]], italieenesche Schauspiller.
* [[1933]]: [[Jacques Martin]], franséische Radio- an Televisiounsanimateur.
* 1933: [[Lex Roth]], lëtzebuergesche Sprooch-Aktivist.
* [[1936]]: [[Kris Kristofferson]], US-amerikanesche Countrysänger a Schauspiller.
* [[1940]]: [[Abbas Kiarostami]], iranesche Dréibuchauteur, Filmregisseur a Lyriker.
* [[1943]]: [[Emile Antony]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1944]]: [[Klaus Maria Brandauer]], éisträichesche Schauspiller a Regisseur.
* 1944: [[Helmut Dietl]], däitsche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1946]]: [[Józef Oleksy]], polnesche Politiker.
* [[1947]]: [[Bruno Latour]], franséische Soziolog.
* [[1949]]: [[Meryl Streep]], US-amerikanesch Schauspillerin.
* [[1953]]: [[René Weis]], lëtzebuergesche Literaturwëssenschaftler an Auteur.
* [[1955]]: [[Robert Klein]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1956]]: [[Jean-Paul Defrang]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1958]]: [[Jacques Bonnaffé]], franséische Schauspiller.
* [[1964]]: [[Dan Brown]],US-amerikanesche Schrëftsteller.
* [[1966]]: [[Emmanuelle Seigner]], franséisch Schauspillerin.
* [[1974]]: [[Joëlle Welfring]], lëtzebuergesch Politikerin.
* [[1979]]: [[Thomas Voeckler]], franséische Vëlossportler.
* [[1990]]: [[Jean-François Schneiders]], lëtzebuergesche Schwëmmer.
* [[1988]]: [[Tania Pedrosa]], lëtzebuergesch Foussballspillerin.
* [[1994]]: [[Sarah Rolko]], lëtzebuergesch Schwëmmerin.
* 1994: [[Yann Wolff]], lëtzebuergesche Basketballspiller.

== Gestuerwen ==
* [[1527]]: [[Niccolò Machiavelli]], italieenesche Politiker, Historiker an Dichter.
* [[1854]]: [[Auguste Metz]], lëtzebuergesche Politiker, Entreprener an Industriepionéier.
* [[1912]]: [[Michel Frédérick]], Schwäizer professionelle Vëlossportler.
* [[1919]]: [[Dominique Lang]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1922]]: [[Martin Schweisthal]], lëtzebuergesche Schrëftsteller a Sproochwëssenschaftler.
* [[1965]]: [[David O. Selznick]], US-amerikanesche Filmproduzent.
* [[1969]]: [[Judy Garland]], US-amerikanesch Filmschauspillerin.
* [[1977]]: [[Jacqueline Audry]], franséisch Regisseurin.
* [[1980]]: [[Albert Goldmann]], lëtzebuergesche Jurist.
* [[1984]]: [[Joseph Losey]], US-amerikanesche Regisseur.
* [[1987]]: [[Fred Astaire]], US-amerikaneschen Dänzer, Sänger a Schauspiller.
* [[2005]]: [[Herman Berkien]], hollännesche Sänger an Entertainer.
* 2005: [[Manolis Anagnostakis]], griicheschen Dichter.
* [[2007]]: [[Bernd Becher]], däitsche Fotograf.
* [[2008]]: [[George Carlin]], US-amerikanesche Schauspiller a Komiker.
* [[2009]]: [[Karel Van Miert]], belsche Politiker.
* [[2015]]: [[James Horner]], US-amerikanesche Komponist.
* [[2017]]: [[Gunter Gabriel]], däitsche Sänger.
* 2017: [[Quett Masire]], Politiker a Staatspresident aus Botswana.
* [[2020]]: [[Joel Schumacher]], US-amerikanesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.

== Feierdeeg ==

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|22 June|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am Juni| 22]]</text>
      <sha1>ofvl3hx68hb2g1bi4phjjcwzev6wc4v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625952</id>
      <parentid>2625951</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:41:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marko Kafé</username>
        <id>49564</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gebuer */ +  a Philosoph</comment>
      <origin>2625952</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5243" sha1="h61fzyuw5mczjcwa0apce0f5gyctuj5" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
Den '''22. [[Juni]]''' ass den 173. Dag vum Joer (174. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==
* [[1633]]: Ufank vum Prozess géint de [[Galileo Galilei]], well deen d'[[Kopernikanescht Weltbild]] verdeedegt huet.
* [[1846]]: Den [[Adolphe Sax]] kritt de [[Saxophon]] patentéiert.
* [[1940]]: [[Frankräich]] ënnerschreift d'Waffestallstandsofkommes mat Däitschland.
* [[1941]]: Däitschland iwwerfält d'[[Sowjetunioun]] (''[[Unternehmen Barbarossa]]'').

===Lëtzebuerg===
* [[1978]]: D'Regierung erkläert, de [[Atomzentral vu Remerschen (Projet)|Plang vun engem Atomkraaftwierk zu Remerschen]] net méi virundreiwen ze wëllen.

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:W.v.Humboldt.jpg|Wilhelm von Humboldt
Fichier:Montabert byron.jpg|George Byron
Fichier:Erich Maria Remarque1.jpg|Erich Maria Remarque
Fichier:Konrad Zuse (1992).jpg|Konrad Zuse
Fichier:Lex Roth-001.jpg|Lex Roth
Fichier:Meryl Streep 2012.jpg|Meryl Streep
&lt;/gallery&gt;

* [[1370]]: [[Johann vu Görlitz]], Herzog vu Görlitz.
* [[1478]]: [[Felipe I. vu Kastilien]], genannt ''de Schéinen'', Kinnek vu Spuenien.
* [[1761]]: [[Denis Decrès]], franséischen Admirol.
* [[1767]]: [[Wilhelm von Humboldt]], däitsche Geléierten a Staatsmann.
* [[1788]]: [[George Byron]], engleschen Dichter.
* [[1868]]: [[Alois Čenský]], tschecheschen Architekt.
* [[1898]]: [[Erich Maria Remarque]], däitsche Schrëftsteller (''Im Westen nichts neues'').
* [[1900]]: [[Catherine Hessling]], franséisch Filmschauspillerin.
* [[1904]]: [[Ernest Ludovicy]], lëtzebuergesche Pedagog a Schrëftsteller.
* 1904: [[Bobby Todd]], däitsche Schauspiller, Dréibuchauteur a Kabarettist.
* [[1906]]: [[Billy Wilder]], éisträichesch-amerikanesche Filmregisseur a Produzent, Dréibuchauteur a Journalist.
* [[1909]]: [[Aloyse Deitz]], lëtzebuergesche Sculpteur.
* [[1910]]: [[Konrad Zuse]], Bauingenieur an Erfinder vum éischte Computer.
* [[1912]]: [[Jean-Pierre Hoscheid]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1923]]: [[José Giovanni]], franséisch-Schwäizer Auteur, Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1928]]: [[Steingrímur Hermannsson]], islännesche Politiker.
* 1928: [[Horst Keitel]], däitsche Schauspiller a Synchronspriecher.
* 1928: [[Gino Bramieri]], italieenesche Schauspiller.
* [[1933]]: [[Jacques Martin]], franséische Radio- an Televisiounsanimateur.
* 1933: [[Lex Roth]], lëtzebuergesche Sprooch-Aktivist.
* [[1936]]: [[Kris Kristofferson]], US-amerikanesche Countrysänger a Schauspiller.
* [[1940]]: [[Abbas Kiarostami]], iranesche Dréibuchauteur, Filmregisseur a Lyriker.
* [[1943]]: [[Emile Antony]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1944]]: [[Klaus Maria Brandauer]], éisträichesche Schauspiller a Regisseur.
* 1944: [[Helmut Dietl]], däitsche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1946]]: [[Józef Oleksy]], polnesche Politiker.
* [[1947]]: [[Bruno Latour]], franséische Soziolog a Philosoph.
* [[1949]]: [[Meryl Streep]], US-amerikanesch Schauspillerin.
* [[1953]]: [[René Weis]], lëtzebuergesche Literaturwëssenschaftler an Auteur.
* [[1955]]: [[Robert Klein]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1956]]: [[Jean-Paul Defrang]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1958]]: [[Jacques Bonnaffé]], franséische Schauspiller.
* [[1964]]: [[Dan Brown]],US-amerikanesche Schrëftsteller.
* [[1966]]: [[Emmanuelle Seigner]], franséisch Schauspillerin.
* [[1974]]: [[Joëlle Welfring]], lëtzebuergesch Politikerin.
* [[1979]]: [[Thomas Voeckler]], franséische Vëlossportler.
* [[1990]]: [[Jean-François Schneiders]], lëtzebuergesche Schwëmmer.
* [[1988]]: [[Tania Pedrosa]], lëtzebuergesch Foussballspillerin.
* [[1994]]: [[Sarah Rolko]], lëtzebuergesch Schwëmmerin.
* 1994: [[Yann Wolff]], lëtzebuergesche Basketballspiller.

== Gestuerwen ==
* [[1527]]: [[Niccolò Machiavelli]], italieenesche Politiker, Historiker an Dichter.
* [[1854]]: [[Auguste Metz]], lëtzebuergesche Politiker, Entreprener an Industriepionéier.
* [[1912]]: [[Michel Frédérick]], Schwäizer professionelle Vëlossportler.
* [[1919]]: [[Dominique Lang]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1922]]: [[Martin Schweisthal]], lëtzebuergesche Schrëftsteller a Sproochwëssenschaftler.
* [[1965]]: [[David O. Selznick]], US-amerikanesche Filmproduzent.
* [[1969]]: [[Judy Garland]], US-amerikanesch Filmschauspillerin.
* [[1977]]: [[Jacqueline Audry]], franséisch Regisseurin.
* [[1980]]: [[Albert Goldmann]], lëtzebuergesche Jurist.
* [[1984]]: [[Joseph Losey]], US-amerikanesche Regisseur.
* [[1987]]: [[Fred Astaire]], US-amerikaneschen Dänzer, Sänger a Schauspiller.
* [[2005]]: [[Herman Berkien]], hollännesche Sänger an Entertainer.
* 2005: [[Manolis Anagnostakis]], griicheschen Dichter.
* [[2007]]: [[Bernd Becher]], däitsche Fotograf.
* [[2008]]: [[George Carlin]], US-amerikanesche Schauspiller a Komiker.
* [[2009]]: [[Karel Van Miert]], belsche Politiker.
* [[2015]]: [[James Horner]], US-amerikanesche Komponist.
* [[2017]]: [[Gunter Gabriel]], däitsche Sänger.
* 2017: [[Quett Masire]], Politiker a Staatspresident aus Botswana.
* [[2020]]: [[Joel Schumacher]], US-amerikanesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.

== Feierdeeg ==

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|22 June|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am Juni| 22]]</text>
      <sha1>h61fzyuw5mczjcwa0apce0f5gyctuj5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625953</id>
      <parentid>2625952</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:47:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marko Kafé</username>
        <id>49564</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Gebuer */ Tippfeeler verbessert</comment>
      <origin>2625953</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5244" sha1="mw7hwd9ye42spvac4wzberh2pbmocuw" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
Den '''22. [[Juni]]''' ass den 173. Dag vum Joer (174. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==
* [[1633]]: Ufank vum Prozess géint de [[Galileo Galilei]], well deen d'[[Kopernikanescht Weltbild]] verdeedegt huet.
* [[1846]]: Den [[Adolphe Sax]] kritt de [[Saxophon]] patentéiert.
* [[1940]]: [[Frankräich]] ënnerschreift d'Waffestallstandsofkommes mat Däitschland.
* [[1941]]: Däitschland iwwerfält d'[[Sowjetunioun]] (''[[Unternehmen Barbarossa]]'').

===Lëtzebuerg===
* [[1978]]: D'Regierung erkläert, de [[Atomzentral vu Remerschen (Projet)|Plang vun engem Atomkraaftwierk zu Remerschen]] net méi virundreiwen ze wëllen.

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:W.v.Humboldt.jpg|Wilhelm von Humboldt
Fichier:Montabert byron.jpg|George Byron
Fichier:Erich Maria Remarque1.jpg|Erich Maria Remarque
Fichier:Konrad Zuse (1992).jpg|Konrad Zuse
Fichier:Lex Roth-001.jpg|Lex Roth
Fichier:Meryl Streep 2012.jpg|Meryl Streep
&lt;/gallery&gt;

* [[1370]]: [[Johann vu Görlitz]], Herzog vu Görlitz.
* [[1478]]: [[Felipe I. vu Kastilien]], genannt ''de Schéinen'', Kinnek vu Spuenien.
* [[1761]]: [[Denis Decrès]], franséischen Admirol.
* [[1767]]: [[Wilhelm von Humboldt]], däitsche Geléierten a Staatsmann.
* [[1788]]: [[George Byron]], engleschen Dichter.
* [[1868]]: [[Alois Čenský]], tschecheschen Architekt.
* [[1898]]: [[Erich Maria Remarque]], däitsche Schrëftsteller (''Im Westen nichts neues'').
* [[1900]]: [[Catherine Hessling]], franséisch Filmschauspillerin.
* [[1904]]: [[Ernest Ludovicy]], lëtzebuergesche Pedagog a Schrëftsteller.
* 1904: [[Bobby Todd]], däitsche Schauspiller, Dréibuchauteur a Kabarettist.
* [[1906]]: [[Billy Wilder]], éisträichesch-amerikanesche Filmregisseur a Produzent, Dréibuchauteur a Journalist.
* [[1909]]: [[Aloyse Deitz]], lëtzebuergesche Sculpteur.
* [[1910]]: [[Konrad Zuse]], Bauingenieur an Erfinder vum éischte Computer.
* [[1912]]: [[Jean-Pierre Hoscheid]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1923]]: [[José Giovanni]], franséisch-Schwäizer Auteur, Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1928]]: [[Steingrímur Hermannsson]], islännesche Politiker.
* 1928: [[Horst Keitel]], däitsche Schauspiller a Synchronspriecher.
* 1928: [[Gino Bramieri]], italieenesche Schauspiller.
* [[1933]]: [[Jacques Martin]], franséische Radio- an Televisiounsanimateur.
* 1933: [[Lex Roth]], lëtzebuergesche Sprooch-Aktivist.
* [[1936]]: [[Kris Kristofferson]], US-amerikanesche Countrysänger a Schauspiller.
* [[1940]]: [[Abbas Kiarostami]], iranesche Dréibuchauteur, Filmregisseur a Lyriker.
* [[1943]]: [[Emile Antony]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1944]]: [[Klaus Maria Brandauer]], éisträichesche Schauspiller a Regisseur.
* 1944: [[Helmut Dietl]], däitsche Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1946]]: [[Józef Oleksy]], polnesche Politiker.
* [[1947]]: [[Bruno Latour]], franséische Soziolog a Philosoph.
* [[1949]]: [[Meryl Streep]], US-amerikanesch Schauspillerin.
* [[1953]]: [[René Weis]], lëtzebuergesche Literaturwëssenschaftler an Auteur.
* [[1955]]: [[Robert Klein]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1956]]: [[Jean-Paul Defrang]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1958]]: [[Jacques Bonnaffé]], franséische Schauspiller.
* [[1964]]: [[Dan Brown]], US-amerikanesche Schrëftsteller.
* [[1966]]: [[Emmanuelle Seigner]], franséisch Schauspillerin.
* [[1974]]: [[Joëlle Welfring]], lëtzebuergesch Politikerin.
* [[1979]]: [[Thomas Voeckler]], franséische Vëlossportler.
* [[1990]]: [[Jean-François Schneiders]], lëtzebuergesche Schwëmmer.
* [[1988]]: [[Tania Pedrosa]], lëtzebuergesch Foussballspillerin.
* [[1994]]: [[Sarah Rolko]], lëtzebuergesch Schwëmmerin.
* 1994: [[Yann Wolff]], lëtzebuergesche Basketballspiller.

== Gestuerwen ==
* [[1527]]: [[Niccolò Machiavelli]], italieenesche Politiker, Historiker an Dichter.
* [[1854]]: [[Auguste Metz]], lëtzebuergesche Politiker, Entreprener an Industriepionéier.
* [[1912]]: [[Michel Frédérick]], Schwäizer professionelle Vëlossportler.
* [[1919]]: [[Dominique Lang]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1922]]: [[Martin Schweisthal]], lëtzebuergesche Schrëftsteller a Sproochwëssenschaftler.
* [[1965]]: [[David O. Selznick]], US-amerikanesche Filmproduzent.
* [[1969]]: [[Judy Garland]], US-amerikanesch Filmschauspillerin.
* [[1977]]: [[Jacqueline Audry]], franséisch Regisseurin.
* [[1980]]: [[Albert Goldmann]], lëtzebuergesche Jurist.
* [[1984]]: [[Joseph Losey]], US-amerikanesche Regisseur.
* [[1987]]: [[Fred Astaire]], US-amerikaneschen Dänzer, Sänger a Schauspiller.
* [[2005]]: [[Herman Berkien]], hollännesche Sänger an Entertainer.
* 2005: [[Manolis Anagnostakis]], griicheschen Dichter.
* [[2007]]: [[Bernd Becher]], däitsche Fotograf.
* [[2008]]: [[George Carlin]], US-amerikanesche Schauspiller a Komiker.
* [[2009]]: [[Karel Van Miert]], belsche Politiker.
* [[2015]]: [[James Horner]], US-amerikanesche Komponist.
* [[2017]]: [[Gunter Gabriel]], däitsche Sänger.
* 2017: [[Quett Masire]], Politiker a Staatspresident aus Botswana.
* [[2020]]: [[Joel Schumacher]], US-amerikanesche Filmregisseur an Dréibuchauteur.

== Feierdeeg ==

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|22 June|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am Juni| 22]]</text>
      <sha1>mw7hwd9ye42spvac4wzberh2pbmocuw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>23. Juni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1988</id>
    <revision>
      <id>2625929</id>
      <parentid>2604262</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:45:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>/* Evenementer */k</comment>
      <origin>2625929</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6148" sha1="p1ll5f8rh74e7ybi0bkatvkto0e55y4" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
Den '''23. [[Juni]]''' ass den 174. Dag vum Joer (175. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==
* [[1789]]: [[Frankräich]]: [[Kinneklech Séance vum 23. Juni 1789|Kinneklech Séance]]: De [[Louis XVI. vu Frankräich|Louis XVI.]] erkläert d'Deliberatioune vum [[17. Juni]] fir ongülteg a bleift derbäi datt déi dräi Stänn bestoe bleiwen.
* [[1865]]: Enn vum [[Sezessiounskrich]].
* [[1948]]: Ufank vun der [[Blockad vu Berlin]].
* [[1952]]: Déi éischt Nummer vun der [[Bild-Zeitung]] kënnt am [[Axel Springer]] Verlag eraus.[[Fichier:Constitution du Grand Duché de Luxembourg 1848 Cover page.jpg|thumb|100px|Verfassung vun 1848.]]
* [[2014]]: De [[José Mário Vaz]] fänkt säi Mandat als [[Lëscht vun de Presidente vu Guinea-Bissau|President vu Guinea-Bissau]] un.
* [[2016]]: Bei engem Referendum am [[Vereenegt Kinnekräich|Vereenegte Kinnekräich]] stëmmt d'Majoritéit dofir, datt [[Austrëtt vum Vereenegte Kinnekräich aus der Europäescher Unioun|hiert Land aus der Europäescher Unioun austriede]] soll.

===Lëtzebuerg===
* [[1848]]: Déi éischt [[Lëtzebuerger Constitutioun|Lëtzebuerger Verfassung]] gëtt ugeholl.
* [[1963]]: De [[Lëtzebuerger Nationalfeierdag]] gëtt fir d'éischt am Summer gefeiert, amplaz am Wanter.
* [[1983]]: [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]: D'Partei &quot;[[Déi Gréng]]&quot; gëtt gegrënnt.

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:The Duke of Windsor (1945).jpg|Edward VIII.
Fichier:Martti Ahtisaari.jpg|Martti Ahtisaari
Alan Turing az 1930-as években.jpg|Alan Turing
Fichier:Manuel Andrack-186 8694.JPG|Manuel Andrack
Fichier:Zidane 2008.jpg|Zinédine Zidane
Fichier:Duffy 2010 erdoedy.jpg|Duffy
&lt;/gallery&gt;

* [[1845]]: [[Antoine Luja]], lëtzebuergeschen Architekt.
* [[1856]]: [[Joseph Weber (Zänndokter)|Joseph Weber]], lëtzebuergeschen Zänndokter, Auteur an Diplomat.
* [[1893]]: [[Jérôme Anders]], lëtzebuergeschen Ekonomist, Regierungsconseiller an Auteur.
* [[1894]]: [[Alfred Kinsey]], amerikanesche Sexualfuerscher.
* [[1894]]: [[Edward VIII.]], Kinnek vu Groussbritannien.
* [[1901]]: [[Paul Verhoeven (däitsche Filmregisseur)|Paul Verhoeven]], däitsche Filmregisseur.
* [[1903]]: [[Louis Seigner]], franséische Schauspiller.
* [[1904]]: [[Lucien Michels (Foussballspiller)|Lucien Michels]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1906]]: [[Albert Lieven]], däitsche Schauspiller.
* [[1910]]: [[Jean Anouilh]], franséischen Theaterschrëftsteller.
* [[1911]]: [[Gust Lamesch]], lëtzebuergesche Fechter.
* [[1912]]: [[Geneviève Soria]], franséisch Schaupillerin.
* 1912: [[René Schmitt (Museker)|René Schmitt]], lëtzebuergesche Museker.
* 1912: [[Alan Turing]], brittesche Mathematiker a Kryptoanalytiker.
* [[1917]]: [[Émile Erpelding]], lëtzebuergesche Schoulmeeschter an Auteur.
* [[1919]]: [[Hermann Gmeiner]], Grënner vun den SOS-Kannerdierfer. 
* [[1927]]: [[Bob Fosse]], US-amerikanesche Choreograph a Regisseur. 
* 1927: [[Louis Grospierre]], franséische Filmregisseur.
* 1927: [[Rolf Wilhelm]], däitsche Komponist an Dirigent.
* [[1929]]: [[Claude Goretta]], Schwäizer Filmregisseur.
* [[1935]]: [[Jean Bichel]], lëtzebuergesche Schmadd a Sculpteur.
* [[1936]]: [[Konstantinos Simitis]], griichesche Politiker a Ministerpresident.
* [[1937]]: [[Martti Ahtisaari]], finneschen Diplomat, Politiker a Staatspresident, Friddensnobelpräisdréier.
* [[1938]]: [[Alain Georges]], lëtzebuergesche Finanzexpert.
* [[1942]]: [[Martin John Rees]], britteschen Astronom.
* [[1943]]: [[Vinton G. Cerf]], US-amerikaneschen Informatiker.
* [[1960]]: [[Jaume Nomen]], spueneschen Astronom.
* [[1964]]: [[Marc Haentges]], lëtzebuergesche Basketballspiller a Geschäftsmann.
* 1964: [[Patrick Juchem]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1965]]: [[Manuel Andrack]], däitschen Tëleesredakteur, -moderateur an Auteur.
* [[1967]]: [[Boris Aljinovic]], däitschen Theater- a Filmschauspiller.
* [[1970]]: [[Yann Tiersen]], franséische Komponist a Museker.
* [[1972]]: [[Zinédine Zidane]], franséische Foussballspiller.
* 1972: [[Sacha Schneider]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* 1972: [[Carine Gindt]], lëtzebuergesch Foussballspillerin.
* [[1984]]: [[Duffy]], brittesch Sängerin.
* [[1991]]: [[Michael Cannon]], lëtzebuergeschen Äishockeyspiller.

== Gestuerwen ==
* [[1096]]: [[Al-Waqasi]], mauresche ''Weisen'', Grammatiker, Wëssenschaftler, Historiker an Dichter.
* [[1859]]: [[Heinrich Stammer]], Däitschprofesser am Kolléisch.
* [[1891]]: [[Norman Robert Pogson]], engleschen Astronom.
*[[1915]]: [[Paul Mayrisch]], lëtzebuergeschen Industriellen a Politiker.
* [[1917]]: [[Mathias Meysembourg]], lëtzebuergesche Moler.
* [[1930]]: [[Joseph Dahlmann]], däitsche Jesuittepater an Orientalist.
* [[1959]]: [[Boris Vian]], franséische Schrëftsteller, Ingenieur a Museker.
* [[1967]]: [[Henri Rollan]], franséische Schauspiller.
* [[1972]]: [[Werner Klingler]], däitsche Schauspiller, Filmregisseur an Dréibuchauteur.
* [[1979]]: [[Jean Lammar]], lëtzebuergeschen Architekt.
* [[1981]]: [[Zarah Leander]], schweedesch Schauspillerin.
* 1981: [[Bruno Mattiussi]], lëtzebuergesche Boxer an Olympionik.
* [[1991]]: [[Michael Pfleghar]], däitsche Filmregisseur.
* 1991: [[Lea Padovani]], italieenesch Schauspillerin.
* 1991: [[Piero Lulli]], italieenesche Schauspiller.
* [[1998]]: [[Maureen O'Sullivan]], iresch-US-amerikanesch Schauspillerin.
* [[1999]]: [[Carl Lange (Schauspiller)|Carl Lange]], däitsche Schauspiller.
* [[2011]]: [[Peter Falk]], US-amerikanesche Schauspiller.
* [[2015]]: [[Helmuth Lohner]], éisträichesche Schauspiller.
* 2015: [[Magali Noël]], franséisch Schauspillerin a Sängerin.
* 2015: [[Charles Waringo]], lëtzebuergesche Lokalpolitiker an Auteur.
* 2015: [[Robert Weimerskirch]], lëtzebuergesche Moler.
* [[2019]]: [[Menn Bodson]], lëtzebuergeschen Televisiounsregisseur a -produzent.
* [[2023]]: [[Frederic Forrest]], US-amerikanesche Schauspiller.

== Feierdeeg ==
* [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]: Nationalfeierdag.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|23 June|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am Juni| 23]]
[[Kategorie:Gesetzlech Feierdeeg zu Lëtzebuerg| 06 23]]</text>
      <sha1>p1ll5f8rh74e7ybi0bkatvkto0e55y4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>27. August</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2057</id>
    <revision>
      <id>2625875</id>
      <parentid>2625084</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:41:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625875</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5300" sha1="nlvjdsxv2rmchzvm49p982j5rrsczd3" xml:space="preserve">{{Mountkalenner}}
De '''27. [[August]]''' ass den 239. Dag vum Joer (240. am [[Schaltjoer]]) am [[Gregorianesche Kalenner]].

== Evenementer ==
* [[1790]]: [[Frankräich]]: D'[[Assignat]]e kréien e Geldwäert.
* [[1791]]: [[Pillnitzer Deklaratioun]]. De [[Leopold II. (HRR)|Keeser Leopold II.]] an de [[Friedrich Wilhelm II. vu Preisen|Friedrich Wilhelm vu Preisen]] beschléisse sech an d'franséisch Affären anzemëschen, zu Gonschte vun der franséischer [[Monarchie]].
* [[1883]]: De [[Vulkan]] [[Krakatau]] an [[Indonesien]] brécht aus, op d'mannst 36.000 Mënsche stierwen.
* [[1991]]: [[Moldawien]] gëtt onofhängeg.

== Wëssenschaft an Technik ==
=== Astronomie ===
* [[1865]]: Den däitsch-däneschen [[Heinrich Ludwig d'Arrest|H. L. d'Arrest]] entdeckt d'[[Spiralgalaxie]] [[NGC 63]].

== Gebuer ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:Hegel portrait by Schlesinger 1831.jpg|G. W. F. Hegel
Fichier:John Grun.jpg|John Grün
Fichier:Vincent Auriol-1927.jpg|Vincent Auriol
Fichier:Man Ray 1934.jpg|Man Ray
Fichier:Lbj2.jpg|Lyndon B. Johnson
Fichier:Cesária Évora 2009.jpg|Cesária Évora
&lt;/gallery&gt;

* [[1770]]: [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], däitsche Philosoph.
* [[1868]]: [[John Grün]], lëtzebuergesche Kraaftmënsch.
* [[1882]]: [[Léon Schaack]], lëtzebuergesche Magistrat.
* [[1884]]: [[Vincent Auriol]], President vun der [[Frankräich|franséischer Republik]].
* [[1885]]: [[August Donnen]], lëtzebuergesche Sänger, Schauspiller, Regisseur an Auteur.
* [[1888]]: [[Charles de Waha]], lëtzebuergesche Medezinner, Chirurg a Politiker.
* [[1889]]: [[Egide Petges]], lëtzebuergeschen Industriellen a Politiker.
* [[1890]]: [[Man Ray]], US-amerikanesche Kënschtler.
* [[1899]]: [[Cecil Scott Forester]], brittesche Schrëftsteller.
* [[1900]]: [[René Delacroix]], franséische Filmregisseur.
* [[1902]]: [[Renée Brasseur]], lëtzebuergesch Schwëmmerin an Olympionickin.
* [[1908]]: [[Lyndon B. Johnson]], US-amerikanesche Politiker, 36. President vun den USA.
* [[1909]]: [[Lester Young]], US-amerikaneschen Tenorsaxophonist, Klarinettist a Komponist.
* [[1910]]: [[Mutter Teresa|Agnes Gonxha Bojaxhiu]], albanesch Uerdensgrënnerin a Friddensnobelpräisdréierin (''Mutter Teresa'').
* [[1925]]: [[Darry Cowl]], franséische Museker a Schauspiller.
* [[1928]]: [[Mangosuthu Gatsha Buthelezi]], südafrikanesche Politiker.
* 1928: [[Osamu Shimomura]], japanesche Biochemiker.
* [[1936]]: [[Philippe Labro]], franséische Journalist, Filmregisseur a Schrëftsteller.
* [[1939]]: [[Yolande Kieffer]], lëtzebuergesch Journalistin.
* [[1940]]: [[Jean Greisch]], lëtzebuergesche Philosoph, Auteur an Iwwersetzer.
* [[1941]]: [[Cesária Évora]], kapverdianesch Musekerin.
* [[1942]]: [[Jean Greisch]], lëtzebuergesche Philosoph, Auteur an Iwwersetzer.
* [[1943]]: [[Tuesday Weld]], US-amerikanesch Schauspillerin.
* [[1946]]: [[John C. Mather]], US-amerikaneschen Astrophysiker.
* [[1952]]: [[Paul Reubens]], US-amerikanesche Stand-Up-Komiker, Schauspiller a Filmregisseur.
* [[1963]]: [[Paul Wirtgen]], lëtzebuergeschen Dokter a Member vum Staatsrot.
* [[1964]]: [[Claude Grimberger]], lëtzebuergesche Foussballspiller.
* [[1976]]: [[Mark Webber]], F1-Pilot.
* [[1983]]: [[Jamala]], ukrainesch Sängerin.
* [[1986]]: [[Sebastian Kurz]], éisträichesche Politiker.
* [[1990]]: [[Mathias Jänisch]], lëtzebuergesch-däitsche Foussballspiller.
* [[1994]]: [[Jendrik Sigwart]], däitsche Sänger.
* [[1998]]: [[Kim Olafsson]], lëtzebuergesch-islännesch Foussballspillerin.

== Gestuerwen ==
* [[1517]]: [[Jérôme vu Bauschelt]] (Jeroen van Busleyden), Jurist, Diplomat, Mäzen; Conseiller um [[Grousse Conseil vu Mechelen]].
* [[1576]]: [[Tizian]], italieenesche Moler.
* [[1635]]: [[Lope de Vega]], spueneschen Auteur.
* [[1822]]: [[Jean-Baptiste Servais]], Geometer, Architekt a Buergermeeschter vun der Stad Lëtzebuerg.
* [[1866]]: [[Jean-Pierre Maeysz]], lëtzebuergesche Geeschtlechen.
* [[1876]]: [[Michel Rodange]], lëtzebuergesche Schrëftsteller (''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'').
* [[1938]]: [[Guillaume Soisson]], lëtzebuergesche Ingenieur a Politiker.
* [[1942]]: [[Alfred Maul (Ingenieur)|Alfred Maul]], däitschen Ingenieur an Erfinder.
* [[1948]]: [[Jean-Jacques Theisen]], lëtzebuergesche Schoulmeeschter, Organist a Politiker.
* [[1950]]: [[Henri Kellen]], lëtzebuergesche Vëlossportler.
* [[1957]]: [[Léon Laval]], lëtzebuergeschen Ingenieur, Geschäftsmann an Deputéierten.
* [[1965]]: [[Le Corbusier]], franséisch-Schwäizer Architekt, Architekturtheoretiker.
* [[1975]]: [[Haile Selassie I. vun Ethiopien]].
* [[1981]]: [[Paul Herget]], US-amerikaneschen Astronom.
* [[1985]]: [[François Neuens]], lëtzebuergesche Vëlossportler.
* [[1990]]: [[Stevie Ray Vaughan]], US-amerikanesche Blues-Museker.
* [[1992]]: [[Hélène Perdrière]], franséisch Schauspillerin.
* [[1996]]: [[Bert Fortell]], éisträichesche Schauspiller.
* [[2001]]: [[Dirk Spierenburg]], hollännesche Politiker, Diplomat a Wirtschaftler.
* [[2001]]: [[Gustave Zanter]], lëtzebuergesche Glas- a Mosaikkënschtler.
* [[2009]]: [[Sergei Michalkow]], russesche Schrëftsteller.
* [[2012]]: [[Albert George Wilson]], US-amerikaneschen Astronom.

== Feierdeeg ==

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|27 August|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Dag am August| 27]]</text>
      <sha1>nlvjdsxv2rmchzvm49p982j5rrsczd3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lëtzebuerg (Land)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2208</id>
    <revision>
      <id>2625949</id>
      <parentid>2611207</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:08:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625949</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36311" sha1="suxgb87xongyfkuvml49fbj2x53iphv" xml:space="preserve">{{Aner Bedeitungen op Mooss|dem '''Land Lëtzebuerg'''|aner Bedeitungen|Lëtzebuerg}}{{Infobox Land
 | Numm = Groussherzogtum Lëtzebuerg&lt;br&gt;&lt;small&gt;[[Franséisch|fr]]: Grand-Duché de Luxembourg&lt;br&gt;[[Däitsch|de]]: Großherzogtum Luxemburg&lt;/small&gt;
 | Fändel = Flag of Luxembourg.svg
 | Fändel Bildbreet = 130px
 | Fändel Artikel = Fändel vu Lëtzebuerg
 | Wopen = Greater coat of arms of the grand-duchy of Luxembourg.svg
 | Wope Breet = 130px
 | Wopen Artikel = Wope vu Lëtzebuerg
 | National Devise = 
 | Kaart = EU-Luxembourg.svg
 | Kaart Breet = 
 | Offiziell Sprooch = [[Lëtzebuergesch]], [[Franséisch]] an [[Däitsch]]&lt;ref&gt;Streng geholl gëtt et zu Lëtzebuerg keng &quot;offiziell&quot; Sprooch: d'[[Lëtzebuerger Constitutioun]] verweist op e Gesetz, mä de [[Legislativ|Legislateur]] gebraucht am Gesetz iwwer de [[Méisproochegkeet zu Lëtzebuerg|Sproochegebrauch]] just d'Termen ''[[Nationalsprooch]]'', ''[[Gesetzessprooch]]'' a ''[[Verwaltungssprooch]]''&lt;/ref&gt;.
 | Haaptstad = [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]
 | Haaptstad Awunner = {{wikidata|eid=Q1842|property|P1082}} {{small|({{wikidata|eid=Q1842|qualifier|P1082|P585}})}}
 | Haaptstad Koordinaten= {{coor dms|49|36|00|N|06|08|00|O}}
 | Staatsform = [[Konstitutionell Monarchie]]
 | Landeschef Titel = [[Lëscht vun den Herrscher vu Lëtzebuerg|Groussherzog]]
 | Landeschef = {{wikidata|property|linked|P35}}
 | Regierungschef Titel = [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Premierministeren|Premierminister]]
 | Regierungschef = {{wikidata|property|linked|P6}}
 | Total Fläch = 2.586,36
 | Fläch Plaz = 
 | Waasserfläch = 0,60
 | Bevëlkerung = {{wikidata|eid=Q32|property|P1082}} {{small|({{wikidata|eid=Q32|qualifier|P1082|P585}})}}
 | Bevëlkerung Plaz = 
 | Bevëlkerungsdicht = 259,84
 | Onofhängegkeet = [[19. Abrëll]] [[1839]] vun [[Holland]] (Vertrag vu London)&lt;p&gt;''[[11. Mee]] [[1867]] international unerkannt ([[Traité vu London (1867)|2. Vertrag vu London]])''&lt;/p&gt;
 | Nationalfeierdag = [[23. Juni]]
 | Nationalhymn = [[Ons Heemecht]]
 | Wärung = [[Euro]] (EUR)
 | Zäitzon = +1 (+2 am Summer)
 | Internet TLD = [[.lu]]
 | Telefonsprefix = +352
 | Notizen =
 | Extra Bild = Luxembourg on the globe (Europe centered).svg
 | Extra Bild2 =
}}
'''Lëtzebuerg''', offiziell a laanger Form d''''Groussherzogtum Lëtzebuerg''' (op [[Däitsch]]: ''Großherzogtum Luxemburg''; op [[Franséisch]]: ''Grand-Duché de Luxembourg'')&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Citation|URL=https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Luxembourg&amp;oldid=201734317|Titel=Luxembourg|Gekuckt=28.02.2023|Datum=25.02.2023|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://hdr.undp.org/content/human-development-report-2021-22|Titel=Human Development Report 2021-22|Gekuckt=28.02.2023|Auteur=United Nations|Datum=08.09.2022|Sprooch=en}}&lt;/ref&gt;, ass e Land a [[Europa (Kontinent)|Westeuropa]] ouni Zougang zum [[Mier]]&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://books.google.fr/books?id=CdmwRoyhV6AC&amp;pg=PA29#v=onepage&amp;q&amp;f=false|Titel=Parlons luxembourgeois: langue et culture linguistique d'un petit pays au coeur de l'Europe|Gekuckt=28.02.2023|Auteur=François Schanen|Datum=2004|Editeur=L'Harmattan|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;. Et grenzt un d'[[Belsch]] am Westen an am Norden, [[Däitschland]] am Osten, a [[Frankräich]] am Süden. D'Land besteet aus zwou Haaptregiounen: d'[[Éislek]] am Norden, dat en Deel vum [[Ardennen|Ardennemassiv]] ass, an d'[[Guttland]] am Süden, eng Ausdeenung vu [[Loutrengen]] am [[Geologie|geologesche]] Sënn vum Begrëff. Mat enger Fläch vun 2.586&amp;nbsp;km² zielt et zu de klengste souveränen Natiounen an [[Europa (Kontinent)|Europa]].

Op den 1. Januar 2024 hat Lëtzebuerg 672.050 Awunner&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://statistiques.public.lu/fr/actualites/2024/stn16-population-2024.html|Titel=Une croissance démographique réduite en 2023|Gekuckt=21/04/2024|Auteur=STATEC|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

Lëtzebuerg ass eng representativ [[Demokratie]] an eng [[konstitutionell Monarchie]] mat engem [[Groussherzog]] als Staatschef, wouduerch d'Land dat eenzegt Groussherzogtum ass, dat nach ëmmer als souveräne [[Staat]] op der Welt existéiert. Seng dynamesch [[Wirtschaft]] mécht et zu engem vun de räichste Länner vun der Welt an et huet ee vun den héchste Bruttoinlandprodukter pro Kapp op der Welt. D'Wirtschaft konzentréiert sech haaptsächlech op [[Finanzplaz Lëtzebuerg|finanziell Aktivitéiten]] (ongeféier d'Hallschent vum Bruttoinlandprodukt), favoriséiert duerch eng ganz avantagéis [[Besteierung]] a bestëmmte Beräicher (virtuell Steierbefreiung fir Gewënner aus der Exploitatioun vu Patenter oder Software). Der [[Netregierungsorganisatioun|ONG]] [[Oxfam]] no (Zuele vun 2017) gehéiert Lëtzebuerg zu den &quot;attraktiivste [[Steierparadis|Steierparadäiser]], déi vun de Firme benotzt ginn&quot;, eng Situatioun déi sech zënterhier e bësse geännert huet.

Am Laf vun der Geschicht war déi zentral Lag vum Lëtzebuerger Territoire matten an Europa eng Plaz vu grousser strategescher Wichtegkeet fir vill Muechten, zanter sengem Ufank als Hannerland vum [[Réimescht Räich|Réimesche]] Rheinland&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;, dem Bau vun enger feudaler Buerg op de Ruine vun engem fréiere réimesche Fort am [[Karolenger|postkarolengesche]] Kontext am [[Mëttelalter|Héichmëttelalter]] an duerno wéinst senger strategescher Lag am Südoste vun de [[Burgundesch Nidderlanden|Burgundeschen]] a [[Spuenesch Nidderlanden|Spueneschen Nidderlanden]] tëscht dem [[15. Joerhonnert|15.]] an dem [[17. Joerhonnert]].

Lëtzebuerg ass dee klengste Grënnungsmember vun der [[Europäesch Unioun|Europäescher Unioun]] a Member vun der [[Eurozon]], der [[Organisatioun vum Nordatlantik-Traité]] (NATO), der [[Organisatioun fir Ekonomesch Zesummenaarbecht an Europa|Organisatioun fir Ekonomesch Zesummenaarbecht an Entwécklung]] (OEZE), de [[Vereent Natiounen|Vereenten Natiounen]] (UN), der [[Organisatioun fir Sécherheet an Zesummenaarbecht an Europa]] (OSZE) dem [[Benelux]] an der [[UEBL]] a reflektéiert esou säi politesche Konsens fir wirtschaftlech, politesch a militäresch Integratioun.

D'[[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] ass d'Haaptstad an déi gréisst Stad, wou ë.&amp;nbsp;a. de Sëtz vu verschiddenen Etablissementer an Institutioune vun der [[Europäesch Unioun|Europäescher Unioun]] ass. 2012 krut Lëtzebuerg fir d'éischt Kéier an der Geschicht en temporäre Sëtz am [[Sécherheetsrot vun de Vereenten Natiounen]]. Duerch seng geographesch Lag gëtt d'Lëtzebuerger Kultur souwuel vum [[Germanesch Sproochen|Germanesche]] wéi och vum [[Romanesch Sproochen|Romanesche]] beaflosst. [[Lëtzebuergesch]] ass déi eenzeg Nationalsprooch vun de Lëtzebuerger, mä [[Franséisch]] an [[Däitsch]] zielen als administrativ a juristesch Sprooche vum Land. Als Resultat gëtt Lëtzebuerg als dräisproochegt Land ugesinn.&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1984/02/24/n1/jo|Titel=Legilux|Gekuckt=28.02.2023|Wierk=legilux.public.lu}}&lt;/ref&gt; Duerch d'Migratioun an déi institutionell a finanziell Entwécklung gëtt do dernieft och vill [[Italieenesch]], [[Portugisesch]] an [[Englesch]] geschwat&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://sip.gouvernement.lu/dam-assets/publications/brochure-livre/minist-etat/sip/brochure/a-propos/A_propos_Langues/a-propos-langues-lu.pdf|Titel=À propos... Sproochen zu Lëtzebuerg|Gekuckt=30.10.2024|Datum=August 2022|Editeur=sip.gouvernement.lu|Säiten=p. 1|Sprooch=lb}}&lt;/ref&gt;.

== Geschicht ==
''Nott: Vun der Geschicht vum haitege Staat Lëtzebuerg kann een eréischt vum 19. Joerhonnert u schwätzen. Virdrun ass d'Geschicht vu Lëtzebuerg als déi vun der Géigend ze verstoen, resp. där vun der Grofschaft an duerno dem Herzogtum mam selwechten Numm.''
=== Grofschaft, duerno Herzogtum Lëtzebuerg ===
Ëm d'Joer [[963]] (den Datum ass ëmstridden; neierdéngs geet een éischter vum Joer [[987]] aus&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://sip.gouvernement.lu/dam-assets/publications/brochure-livre/minist-etat/sip/brochure/a-propos/A_propos_Histoire/apropos-geschichte-luxemburgs-de.pdf|Titel=Apropos ... Geschichte Luxemburgs|Gekuckt=30.10.20224|Datum=Dezember 2022|Editeur=sip.gouvernement.lu|Säiten=p. 4|Sprooch=de}}&lt;/ref&gt;) huet de [[Siegfried I. vu Lëtzebuerg|Siegfried]] aus dem Haus vun den [[Ardennergrofen]] mat der [[Abtei Sankt Maximin Tréier|Abtei Sankt Maximin]] vun [[Tréier]] Lännereien zu [[Feelen]] géint de [[Bockfiels]], op deem e spéitréimescht Kastell mam Numm ''[[Lucilinburhuc]]'' stoung, getosch. Do ronderëm huet sech d'[[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] entwéckelt, an d'Haus Lëtzebuerg huet sech zu enger Grofschaft etabléiert.

{{Méi Info 2|Stad Lëtzebuerg|Grofschaft Lëtzebuerg}}

[[1354]] ass d'Grofschaft Lëtzebuerg mat hiren ''Annexen'' ([[Durbuy]], [[La Roche-en-Ardenne|La Roche]], [[Arel]], asw.) zu enger neier Entitéit gemaach ginn, an zwar zum [[Herzogtum Lëtzebuerg]]. Nieft deem Herzogtum, dat bis [[1794]]/[[1795|95]] gedauert huet, koum nach d'[[Grofschaft Chiny]] an de Besëtz vum [[Haus Lëtzebuerg]], ouni awer formell an d'Herzogtum Lëtzebuerg integréiert ze ginn.

[[1437]] ass d'Haus Lëtzebuerg ausgestuerwen, an d'Herzogtum Lëtzebuerg koum [[1441]]/[[1443|43]] an de Besëtz vum [[Herzogtum Bourgogne|Herzog vu Burgund]], dem [[Philippe III. vun der Bourgogne|Philipp de Gudden]] a gouf domat een Deel vun de [[Burgundesch Nidderlanden|Burgundeschen Nidderlanden]]. Déi gounge [[1477]], nom Doud vum [[Karel de Kéngen]], an duerch d'Bestietnes vun deem senger Duechter [[Marie de Bourgogne]] mam [[Maximilian I. (HRR)|Maximilian vun Habsburg]], un d'Haus [[Habsburg]].

Duerch Ierfschaft koum Lëtzebuerg [[1556]] an de Besëtz vum spuenesche Kinnek [[Philippe II. vu Spuenien|Philippe II]]. Vun do un heeschen d'Gebidder, déi als ''Nidderlande'' bezeechent ginn, [[Spuenesch Nidderlanden]]. [[1581]], no de Konfessiounskricher, hu sech d'Nidderlande gedeelt, d'Herzogtum Lëtzebuerg war vun do un Deel vun de [[Südlech Nidderlanden|Südlechen Nidderlanden]], déi och einfach weider ''[[Spuenesch Nidderlanden]]'' oder nach ''kathoulesch Nidderlanden'' genannt gi sinn. Frankräich, dat d'Ëmklamerung duerch d'Habsburger sprengen, a gläichzäiteg de [[Rhäin]] als Grenz erreeche wollt, huet sech och fir d'Nidderlanden intresséiert, an dofir koum et ëmmer nees zu Kricher.

Nom [[Drëssegjärege Krich]] an dem spuenesch-franséische Kontinuatiounskrich koum et [[1659]] zum [[Traité vun de Pyrenäen]] an deem ë.&amp;nbsp;a. decidéiert gouf, datt Deeler vum Herzogtum Lëtzebuerg u Frankräich kéimen ([[Diddenuewen]], [[Montmédy]], [[Damvillers]], [[Carignan (Ardennes)|Ivoy]], asw.)&lt;ref&gt;Art.38. En quatrième lieu, dans la Province et Duché de Luxembourg, lesdit Seigneur Roy Tres-Chrestien demeurera saisi, jouira effectivement des places de Thionville, Montmedy, Damvillers, leurs appartenances, dépendances, annexes, Prevostez et Seigneuries: et de la Ville et Prevosté d'Ivoy, de Chavency le Chateau, et sa Prevosté ; et du lieu et Poste de Marville, situé sur la petite riviere appelée Vezin, et de la Prevosté dudit Marville, lequel lieu et Prevosté avoient autrefois appartenu, partie aux ducs de Luxembourg, et partie à ceux de Bar&lt;/ref&gt;. [[1684]] huet de [[Louis XIV. vu Frankräich|Louis XIV.]] d'[[Festung Lëtzebuerg]] eruewert, an d'Herzogtum huet de facto bis [[1697]] ([[Traité vu Rijswijk]]) zu Frankräich gehéiert.

[[1713]]/[[1714]], nom [[Spueneschen Ierffollegkrich]], goungen d'Südlech Nidderlanden, inklusiv Lëtzebuerg, un déi éisträichesch Habsburger-Linn. Déi ''Éisträichesch Period'' huet bis zum éischte [[Koalitiounskrich]] gedauert, an der Eruewerung vun den [[Éisträichesch Nidderlanden|Éisträicheschen Nidderlanden]] duerch d'[[Franséisch Revolutioun]]struppe 1794/95.

D'Herzogtum Lëtzebuerg, grad wéi och déi aner Fürstentemer, déi d'Nidderlanden ausgemaach haten, sinn ofgeschaaft ginn. D'Fransousen hunn néng [[Départements réunis]] (à la France) amplaz vun de fréieren Nidderlanden a vun den onofhängege Principautéite vu [[Prënzbistum Léck|Léck]], [[Fürstentum Stavelot-Malmedy|Stavelot-Malmedy]] a [[Herzogtum Bouillon|Bouillon]] agefouert. Dem alen Herzogtum Lëtzebuerg säi Gebitt ass op dräi Departementer verdeelt ginn: ''[[Departement Forêts|Forêts]], [[Departement Sambre-et-Meuse|Sambre-et-Meuse]]'' an ''[[Departement Ourthe|Ourthe]]''. Duerch den [[Traité vu Campo-Formio]], am Oktober 1797, huet Éisträich zu Gonschte vu Frankräich op déi südlech Nidderlande verzicht. Domat waren och d'Awunner vum ale Lëtzebuerger Raum [[Internationaalt Recht|no internationalem Recht]] Fransousen.

&lt;gallery perrow=&quot;5&quot; widths=&quot;220&quot;&gt;
Fichier:Duché-de-Luxembourg Iacobo Surhonio Montano 1551.jpg|&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;D'Herzogtum ëm 1551&lt;/div&gt;
Fichier:Duché de-Luxembourg Jean-Janson-1637-1693-Amsterdam.jpg|&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;D'Herzogtum am 17. Joerhonnert&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

=== D'Groussherzogtum ===
[[Fichier:LuxembourgPartitionsMap Lëtzebuergesch.png|thumb|Territorial Entwécklung vum Herzogtum zum Groussherzogtum]]
Um [[Wiener Kongress]] [[1815]] gouf dat viregt Herzogtum Lëtzebuerg vun den europäesche Groussmuechten net &quot;restauréiert&quot;. D'Preisen, déi d'Ostufer vun der [[Musel]] scho besat haten, kruten nach all déi al lëtzebuergesch Gebidder ëstlech vun der [[Our (Sauer)|Our]], mat Ausnam vu [[Veianen]], an déi ëstlech vun der [[Sauer]]. Aus dem Gebitt vum Département des Forêts an Deeler vum Departement Sambre-et-Meuse ass, aus reng strateegesch-diplomateschen an dynastesche Grënn, ee Groussherzogtum ginn. De Wëllem vun Oranien-Nassau, dee grad kuerz virdrun als hollännesche Kinnek [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I.]] unerkannt gi war, gouf a [[Personalunioun]] [[Groussherzog vu Lëtzebuerg]]. Dat neit Lëtzebuerger Land gouf och an den [[Däitsche Bond]] (eng Zort Ersatzräich) integréiert, an d[[Festung Lëtzebuerg|'Festung Lëtzebuerg]] gouf eng &quot;[[Bundesfestung]]&quot;, wat dem preisesche Kinnekräich d'Garnisounsrecht erméiglecht huet. Vun Zäit zu Zäit sollten d'Vertrieder vun deene ronn 40 Länner, déi am Däitsche Bond waren, sech ënner dem Virsëtz vum Keeser vun Éisträich zu [[Frankfurt am Main|Frankfurt]] treffen. Well de Wëllem I., dee Kinnek vun de Vereenegten Nidderlande war, och als Herrscher vu Lëtzebuerg wéi ee Kinnek wollt behandelt ginn, huet hien um [[Wiener Kongress]] drop gehale fir &quot;Grouss&quot;-Herzog ze ginn, also eng ''&quot;Kinneklech'' ''Altess''&quot; ({{De}} ''&quot;Königliche Hoheit&quot;'', {{Fr}} ''&quot;Altesse royale&quot;''), wat en als &quot;einfachen&quot; Herzog vu Lëtzebuerg net hätt kënne sinn. Dat ass d'Erklärung, firwat Lëtzebuerg als '''Grouss'''-Herzogtum nei entstanen ass (et huet deemno glat näischt mat der Gréisst vum Land ze dinn). 1830 huet dem Wëllem I. seng onglécklech-ongerecht Politik a senge Südprovënzen d'[[Belsch Revolutioun]] ausgeléist, déi och ee gudden Deel vun de Lëtzebuerger begeeschtert huet, well hien, eise Groussherzog, säi Groussherzogtum praktesch ëmmer nëmme wéi déi 19. Provënz vu sengem Räich behandelt hat. Den [[19. Abrëll]] [[1839]], néng Joer no der Grënnung vun der [[Belsch]], gouf um [[Traité vu London (1839)|Traité vu London]], no laangem hin an hier, d'Groussherzogtum an zwee gedeelt: de westlechen Deel, deen haaptsächlech [[Franséisch|franco-romanesch]] (Wallounesch a Loutrengesch) war, gouf als [[Lëtzebuerg (Provënz)|Provënz Lëtzebuerg]] der Belsch zougesprach, an de [[Däitsch|germanophonen]], also ëstlechen Deel, ass - weiderhin als Groussherzogtum - fir d'éischt Kéier een eegestännege Staat ginn, allerdéngs nach ëmmer (bis [[1890]]) a Personalunioun mat Holland.

{{Méi Info 1|De Mythos vun der Onofhängegkeet 1839}}

[[Fichier:Luxembourg-lb.png|thumb|250px|Kaart vu Lëtzebuerg zanter 1839]]
[[1848]], ënner dem [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II]]., krut Lëtzebuerg seng éischt eege [[Lëtzebuerger Constitutioun|Constitutioun]], deemools eng vun deene liberaalsten, mä schonn [[1856]] huet de [[Wëllem III. vun Holland|Wëllem III.]], duerch e [[Staatsstreech]], deen Text nees ausser Kraaft gesat. Mam [[Geschicht vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|Bau vun engem Eisebunnsreseau]] krut Lëtzebuerg vun [[1858]] un Uschloss un d'Nopeschlänner, an d'Entdeckung vun neie Produktiounsmethoden hunn der [[Siderurgie zu Lëtzebuerg|Entwécklung vun der Eisenindustrie]] am [[Minettsgéigend|Minett]] e groussen Opschwong ginn, soudatt Lëtzebuerg wirtschaftlech ewell besser do stoung. D'Integratioun vu Lëtzebuerg an den [[Däitschen Zollveräin]], vun 1842 un, hat allerdéngs schonn déck zu dësem Opschwong bäigedroen…[[1867]], ee Joer no der preisescher Victoire géint Éisträich am [[Preisesch-Éisträichesche Krich]], an dem Ënnergank vum Däitsche Bond, koum et bal zum Verkaf vum Lëtzebuerger Land duerch de Wëllem III. un den [[Napoleon III. vu Frankräich|Napoleon III.]], Keeser vun de Fransousen. Am däitsche Raum war vill Oppositioun géint dëse Projet, a fir wéinst der ''[[Lëtzebuerg-Kris]]'' e Krich tëscht Preisen a Frankräich ze verhënneren, gouf an engem neien [[Traité vu London (1867)|Traité vu London]] Lëtzebuerg als ''fir ëmmer [[Neutralitéit (International Politik)|neutral]] an onofhängeg'' erkläert: d'Preisen, déi hir Garnisoun no 1866 zu Lëtzebuerg &quot;vergiess&quot; haten, hunn hir Zaldote mussen ofzéien, an d'Festung ass geschleeft ginn. [[1868]] krut Lëtzebuerg, an deem neie Kontext, och eng nei Constitutioun, een Text, deen an der Haaptsaach d'Verfassung vun 1848 reproduzéiert huet. 1870/73 gouf d'Land zu engem [[Bistum Lëtzebuerg|eegene Bistum]] gemaach, an de Mgr [[Nicolas Adames]] ass éischte Bëschof vu Lëtzebuerg ginn.

[[1890]] hat dat hollännescht Herrscherhaus vun [[Oranien-Nassau]] kee männlechen Nokomme fir op de lëtzebuergeschen Troun, a sou krut d'Land, an der Persoun vum [[Adolf vun Nassau]], dee säin Herzogtum 1866 u Preise verluer hat, säin &quot;eegenen&quot; Herrscher a säin &quot;eegent&quot; Herrscherhaus (dat vun [[Nassau-Weilburg]]).

D'''éiweg Neutralitéit'' huet [[1914]]-[[1918]] a [[1940]]-[[1944]]/[[1945|45]] Däitschland net doru gehënnert, Lëtzebuerg am [[Éischte Weltkrich|Éischten]] an am [[Zweete Weltkrich]] ze besetzen. Am Zweete Weltkrich gouf Lëtzebuerg de facto wéi e ''Reichsgebiet'' behandelt. Am Ufank mat schéi Schwätzen, duerno mat Terror, hunn d'Besatzer probéiert, d'Lëtzebuerger dovun z'iwwerzeegen, datt si ''[[Heim ins Reich]]'' géife gehéieren. Eng lëtzebuergesch Minoritéit, déi ofschätzeg &quot;[[Gielemännchen|Gielemännercher]]&quot;, genannt gouf, huet mat den [[Nazi]]e [[Nazikollaboratioun zu Lëtzebuerg|collaboréiert]]. Vun [[1942]] sinn d'Lëtzebuerger an d'[[Wehrmacht]] [[Zwangsrekrutéierten (Lëtzebuerg)|agezu ginn]]. [[1944]]/[[1945|45]] gouf den Norde vum Land wärend der [[Ardennenoffensiv]] uerg zerstéiert.

{{Méi Info 1|Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich}}

Nom Krich huet Lëtzebuerg seng Neutralitéit opginn an ass Member vun enger Rëtsch inter- oder supranationalen Organisatioune ginn, dorënner dem [[Benelux]], der [[NATO]] an der [[CECA]], dem éischte Virleefer vun der [[EU]]. Lëtzebuerg war ee vun den 12 Staaten, déi den [[1. Januar]] [[1999]] den [[Euro]] als Wärung agefouert hunn. Virun 1999 war d'Wärung de [[Lëtzebuerger Frang]].

{{Méi Info 1|Geschicht vu Lëtzebuerg}}

&lt;gallery&gt;
Fichier:HRR 14Jh.jpg
Fichier:HRR 1400.png
Fichier:LuxembourgPartitionsMap Lëtzebuergesch.png
&lt;/gallery&gt;

== National Symboler ==
D'national Symboler vu Lëtzebuerg sinn de [[Fändel vu Lëtzebuerg|Fändel]], de [[Wope vu Lëtzebuerg|Wopen]], d'[[Nationalhymn]], den [[Nationalfeierdag]] an d'[[Wilhelmus|Hymn vun de Groussherzoge]] vu Lëtzebuerg&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://sip.gouvernement.lu/dam-assets/publications/brochure-livre/minist-etat/sip/brochure/Tout_savoir_Luxembourg/Tout_savoir-FR.pdf|Titel=Tout savoir sur le Grand-Duché de Luxembourg, pp. 12-13|Gekuckt=07.11.2024|Auteur=Service information et presse du gouvernement|Datum=03.2015|Editeur=sip.gouvernement.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

{{Méi Info 1|National Symboler vu Lëtzebuerg}}

== Politik ==
Lëtzebuerg, dat zënter dem [[Traité vu London (1839)|Traité vu London]] vum 19. Abrëll 1839 als e souveränen an onofhängege Staat existéiert, ass eng representativ [[Demokratie]], a Form vun enger [[Konstitutionell Monarchie|konstitutioneller Monarchie]] mat engem [[Groussherzog vu Lëtzebuerg|Groussherzog]] als Chef vum Land.

{{Méi Info 1|Politesche System vu Lëtzebuerg}}

E Parlament, [[Chamber]] genannt, gëtt fir 5 Joer gewielt; 60 Deputéierte vertriede [[Walbezierker zu Lëtzebuerg|véier Walbezierker]]. D'Opdeelung vun de Sëtz no de [[Chamberwale vum 8. Oktober 2023]] ass déi heiten: d'[[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei]] (chrëschtdemokratesch) 21 Sëtz, d'[[Demokratesch Partei]] (liberal) 14 Sëtz, d'[[Lëtzebuerger Sozialistesch Aarbechterpartei|LSAP]] (sozialistesch) 12 Sëtz&lt;ref&gt;ursprénglech 11 Sëtz; am September 2024 ass de [[Ben Polidori]] vun der Piratepartei bei d'LSAP gewiesselt&lt;/ref&gt;, d'[[Alternativ Demokratesch Reformpartei]] 5 Sëtz, [[Déi Gréng]] (gréng) 4 Sëtz, d'[[Piratepartei]] 2 Sëtz&lt;ref&gt;ursprénglech 3 Sëtz; am September 2024 ass de [[Ben Polidori]] bei d'LSAP gewiesselt&lt;/ref&gt; an [[Déi Lénk]] 2 Sëtz. [[Fokus (Lëtzebuergesch Partei)|Fokus]], [[Kommunistesch Partei Lëtzebuerg]], [[Déi Konservativ]], [[Lëtzebuerger Bierger Partei]], [[Déi Liberal]], [[Liberté - Fräiheet!]], [[Mir d'Vollek (Lëtzebuergesch Partei)|Mir d'Vollek]], [[Partei fir Aarbecht, Rechtsstaat, Trucmachin, Elitefërderung a basisdemokratesch Initiativ|d'PARTEI]], [[Partei fir Integral Demokratie]] a [[Volt Lëtzebuerg|Volt]] sinn net an der Chamber vertrueden. Aus deene Walen ass d'[[Regierung Frieden-Bettel]] ervirgaangen, eng Koalitiounsregierung aus CSV an DP. Si gouf de 17. November 2023 vereedegt.

Um Plang vun der Europäescher Unioun ass Lëtzebuerg duerch [[Lëscht vun de lëtzebuergeschen Europadeputéierten|sechs Deputéiert]] (vun am Ganze 720) am [[Europäescht Parlament|Europäesche Parlament]] vertrueden. Am [[Conseil vun der Europäescher Unioun|Ministesch-Conseil]] huet et 4 Stëmmen (op 345).

== Sproochesituatioun zu Lëtzebuerg ==
D'Lëtzebuerger Verfassung seet: „D'Sprooch vum Grand-Duché vu Lëtzebuerg ass Lëtzebuergesch. D'Gesetz reegelt d'Benotzung vun der lëtzebuergescher, der franséischer an der däitscher Sprooch.“&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/constitution/1868/10/17/n1/consolide/20230701/lb#art_4|Titel=Verfassung vum Grand-Duché vu Lëtzebuerg|Gekuckt=30.10.2024|Editeur=legilux.public.lu|Säiten=Art. 4|Sprooch=lb}}&lt;/ref&gt; Schonn an der Constitutioun vun 1948 stoung dran, datt e Gesetz de Sproochegebrauch reegele géif. Dëst Gesetz vum [[24. Februar]] [[1984]]&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1984/02/24/n1|Titel=Loi du 24 février 1984 sur le régime des langues|Gekuckt=30.10.2024|Datum=24.02.1984|Editeur=data.legilux.public.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt; leet fest, datt d'[[Nationalsprooch]] vun de Lëtzebuerger d'[[Lëtzebuergesch]] ass; datt d'Gesetzestexter an hir Bestëmmungen, wéi s'auszeféiere sinn, op [[Franséisch]] geschriwwe ginn; an datt ee, wat d'Verwaltungssproochen a juristesch Sprooche betrëfft, vum Franséischen, [[Däitsch]]en oder Lëtzebuergesche Gebrauch maache kann. Bierger kënnen eng Demande un d'Verwaltung op Lëtzebuergesch, Franséisch oder Däitsch schreiwen, d'Äntwert muss, sou wäit wéi méiglech, an der selwechter Sprooch sinn.

Am Géigesaz zu Länner wéi z.&amp;nbsp;B. der [[Schwäiz]] oder der [[Belsch]], wou ''jee no Regioun'' verschidde Sprooche geschwat ginn, ass d'Distributioun vun de Sproochen net ''geographesch'', mä ''funktionell'' an ''individuell'' (&quot;[[Polyglossie]]&quot;).

{{Méi Info 1|Méisproochegkeet zu Lëtzebuerg}}

D'Lëtzebuergesch huet sech lues a lues an der Perceptioun vun de Lëtzebuerger vun enger Variant vum Däitschen (''Onst Däitsch'') zu enger eegener Sprooch gewandelt. Och vum Gebrauch hir ass et an deene leschte Joerzéngten iwwer déi traditionell Domäne vun engem [[Dialekt]] erausgewuess a gëtt haut vun der Fuerschung als déi neist [[germanesch Sproochen|germanesch Sprooch]] ugesinn.

{{Méi Info 2|Lëtzebuergesch|Geschicht vun der Lëtzebuerger Sprooch}}

[[Fichier:Distrikte-Kantone-Gemeinden Lux.png|thumb|120px|administrativ Andeelung]]

== Administrativ Andeelung ==
Lëtzebuerg ass an zwielef [[Lëtzebuerger Kantonen|Kantonen]], {{Gemengenzuel}} [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Gemengen|Gemengen]] an a véier [[Walbezierker zu Lëtzebuerg|Walbezierker]] agedeelt. [[Lëtzebuerger Distrikter|Dräi Verwaltungsdistrikter]], déi et virdru gouf, goufen 2015 ofgeschaaft.

{{Méi Info 1|Administrativ Andeelung vu Lëtzebuerg}}

== Justiz ==
D'Land ass an zwéi [[Geriichtsbezierk]]er agedeelt, de Bezierk Lëtzebuerg an de Bezierk Dikrech. De Bezierk Lëtzebuerg ass fir d'[[Friddensgeriicht (Lëtzebuerg)|Friddensgeriicht]]er op Lëtzebuerg an [[Esch-Uelzecht]] opgedeelt.

== Geographie ==
Lëtzebuerg läit a Westeuropa tëscht der [[Belsch]], [[Frankräich]] an [[Däitschland]].

{{Méi Info 1|Geographie vu Lëtzebuerg}}

== Geologie ==

{{Méi Info 1|Geologie vu Lëtzebuerg}}

== Hydrographie ==
Déi véier gréisst Flëss am Land sinn d'[[Musel]], d'[[Sauer]], d'[[Our (Sauer)|Our]] an d'[[Uelzecht]].

{{Méi Info 1|Hydrographie vu Lëtzebuerg}}

== Ekonomie ==
{{Méi Info 1|Lëtzebuerger Wirtschaftsstruktur}}
{{Update}}

Zu den Haaptentreprisen zu Lëtzebuerg zielen (klasséiert no der Zuel vun hiren Employéen): [[Arcelor]], [[Goodyear Operations|Goodyear]], Groupe [[Cactus]], [[CFL]], [[BGL BNP Paribas]], [[Banque internationale à Luxembourg]], [[Luxair]], [[Pedus Service]], [[BCEE]], Groupe [[Guardian]], [[Du Pont de Nemours]], [[Kredietbank]], Groupe [[Match|Courthéoux-Match]], [[Cargolux]], [[Saint-Paul Luxembourg|Groupe Saint-Paul]], [[Brink's Security Luxembourg]], [[ING]], Groupe [[Céramétal]], [[Auchan]] Luxembourg.

== Demographie ==
{{Méi Info 1|Demographie vu Lëtzebuerg}}
&lt;!--
Lëtzebuerg hat den 8. November 2021, dem Stéchdatum vun der [[Volleks- a Wunnengszielung|Vollekszielung]], 643.941 Awunner.&lt;ref name=zielung21&gt;Quell fir d'Donnéen zu der Bevëlkerung: [[STATEC]]: [https://statistiques.public.lu/dam-assets/recensement/publication-5/docs/rp01-05-population-nationalit-v10.pdf &quot;Une population de plus en plus cosmopolite.&quot;] 2023-05, op statistiques.public.lu, nogekuckt 2023-05-08.&lt;/ref&gt; Dovu sinn 339.890 (52,8%) [[Lëtzebuerger Nationalitéit|Lëtzebuerger]] an 304.051 Auslänner (47,2%) mat am ganzen 180 verschiddenen Nationalitéiten. Vun der auslännescher Bevëlkerung hirersäits si ronn véier Fënneftel (80.9%), genee 245.906 Persounen, aus engem anere Land vun der [[Europäesch Unioun|Europäescher Unioun]]. 61.207 Lëtzebuerger (18%) hunn nach (op d'mannst) eng aner Nationalitéit.

Vun den Auslänner déi am Land liewen, sinn déi meescht, 93.659 Leit, Portugisen (14,5% vun der Gesamtbevëlkerung). Dono kommen 49.071 Fransousen, 23.881 Italieener, 19.692 Belsch, 12.906 Däitscher, 8.447 Spuenier, 6.284 Rumänen a 4.977 Polen. 26.959 kommen aus aneren [[EU]]-Länner; 18.844 aus aneren europäesche Länner wéi der EU, dorënner si 4.289 Britten.

Aus Asie komme 17.420 Leit (2,7%), dovu si 4.130 Chineesen. 13.554 (2,1%) hunn d'Nationalitéit vun engem Land um afrikanesche Kontinent, dorënner 2.562 Kapverdianer. Aus Nordamerika kommen der 2.780 (0,4%), dovun 2.196 aus den USA. Bei de Leit aus Mëttel- a Südamerika (4.962; 0,8%) sinn d'Brasilianer mat 2.859 déi Meescht. 245 (0,0%) Australier oder Neiséilänner wunnen am Land.&lt;ref name=zielung21/&gt;

Am Laf vum Joer 2009 ass d'Zuel vun enger hallwer Millioun Awunner iwwerschratt ginn. Vun 1995 bis 2010 ass d'Wunnbevëlkerung, bannent 15 Joer, ëm ronn 100.000 Leit gewuess; vum Enn vum Zweete Weltkrich bis 2016 souguer ëm 286.000, wat praktesch eng Verdueblung bannent eppes iwwer 70 Joer ass.

De Bevëlkerungswuesstem geet zum groussen Deel op den Zouzuch vu Leit aus dem Ausland zeréck, déi op Lëtzebuerg schaffe kommen: D'Zuel vun den Aarbechtsplazen ass vun 197.500 am Joer 1995 iwwer 307.700 am Joer 2005 op p 418.400 am Joer 2016 geklommen.&lt;ref name=travail2016&gt;[http://www.statistiques.public.lu/stat/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=12951&amp;IF_Language=fra&amp;MainTheme=2&amp;FldrName=3 &quot;Vue d'ensemble du marché du travail (en 1 000 personnes) 2000 - 2016&quot;] op statistique.publc.lu.&lt;/ref&gt;. Dës héich Zuel vun Aarbechtsplaze bréngt och mat sech, datt déi zu engem ëmmer méi groussen Deel vu sougenannte [[Frontalier]]e besat ginn. Hir Zuel ass vu 56.100 am Joer 1995 iwwer 119.700 am Joer 2005 op 173.800 am Joer 2015 geklommen. 2016 waren et der 180.900.&lt;ref name=travail2016 /&gt;
--&gt;
Op den 1. Januar 2024 hat Lëtzebuerg 672.050 Awunner, 1,7&amp;nbsp;% méi wéi am Joer virdrun. D'Bevëlkerung ass manner gewuess wéi am Joer 2022 (Erhéijung vun 2,4&amp;nbsp;%), dat Joer dat vun der Arrivée vun [[ukrain]]esche Krichsflüchtlinge markéiert war. Den Taux vun 1,7&amp;nbsp;% ass ee vun de niddregste Wuesstemstauxe vum leschte Joerzéngt (wou en tëscht 2,0 an 2,5&amp;nbsp;% louch), mat der Ausnam vun de [[COVID-19-Pandemie|COVID-19]]-Joren (Wuesstem 2020 an 2021 vun nëmmen 1,4 an 1,7&amp;nbsp;%). Den Zouwuess vun der Bevëlkerung geet haaptsächlech op d'[[Migratioun zu Lëtzebuerg|Migratioun]] zeréck: 26.964 Migrante sinn 2023 am Land ukomm a 16.588 sinn der fortgaangen.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Citation|URL=https://statistiques.public.lu/dam-assets/actualite/2024/stn16-pop-2024/stn16-2024-population-2024-v20.pdf|Titel=STATNEWS N° 16 – Une croissance démographique réduite en 2023|Gekuckt=01.11.2024|Datum=18.04.2024|Editeur=statistiques.public.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;

Vun der Gesamtbevëlkerung am Grand-Duché (1. Januar 2024) waren 317.678 Leit Auslänner (42,72&amp;nbsp;%), vun deenen der 12,4&amp;nbsp;% zu Lëtzebuerg gebuer sinn. 77,3&amp;nbsp;% vun der auslännescher Bevëlkerung zu Lëtzebuerg kommen aus Staate vun der [[Europäesch Unioun|Europäescher Unioun]] (-1,1&amp;nbsp;% am Verglach mat 2023). Am Joer 1981 hunn déi aktuell 27 Memberstaate souguer 91,5&amp;nbsp;% vun der auslännescher Bevëlkerung zu Lëtzebuerg ausgemaach. D'Diversifikatioun vun der Immigratioun bréngt mat sech, datt den Undeel vun den Auslänner, déi keng EU-Nationalitéit hunn, eropgeet. Mat 90.915 Awunner sinn d'[[Portugal|Portugisen]] déi gréisst auslännesch Communautéit am Land, virun de [[Frankräich|Fransousen]] (49.234) an den [[Italien|Italieener]] (25.116).&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://statistiques.public.lu/dam-assets/catalogue-publications/en-chiffres/2024/population-chiffres-2024.pdf|Titel=La démographie luxembourgeoise en chiffres|Gekuckt=01.11.2024|Auteur=François PELTIER, Charlie KLEIN|Datum=23.10.2024|Wierk=|Editeur=statistiques.public.lu|Säiten=p. 12|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;

D'Ukrainer waren am Joer 2022 déi gréisst Immigratiounsgemeinschaft, awer hir Zuel ass 2023 staark gefall a goung vu 4.268 op 807 Immigranten (-81,1&amp;nbsp;%) erof. 2023 hu 570 Ukrainer de Lëtzebuerger Territoire verlooss, am Verglach zu just 32 Leit am Joer 2022.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

Am Joer 2023 goufe 6.320 [[Puppelchen|Puppelcher]] gebuer, dat waren der 175 manner wéi 2022. De konjunkturellen Indicateur vun der [[Fruchtbarkeet]] läit bei 1,25 Kanner pro Fra, en Taux deen an de leschte puer Joerzéngten nach ni sou niddereg war. Am Joer 2023 si 4.431 Leit gestuerwen, 18 Doudesfäll manner wéi 2022.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

D'[[Liewenserwaardung]] bei der Gebuert läit bei 85 Joer fir d'Fraen an 81 Joer fir d'Männer. Am Laf vum Joer 2023 louch d'[[natierlech Bevëlkerungsentwécklung]] (Gebuerten - Doudesfäll) bei 1.889 Leit, iwwerdeems de Migratiounsbilan (Arrivéeën - Departen) bei 10.376 Leit louch.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

Den Duerchschnëttsalter vun der Bevëlkerung läit bei 40,6 Joer fir d'Fraen an 39,2 Joer fir d'Männer. D'Auslänner sinn däitlech méi jonk wéi d'Lëtzebuerger. Den Duerchschnëttsalter fir d'Lëtzebuerger Frae läit bei 42,2 Joer am Verglach zu 38,7 Joer fir d'auslännesch Fraen. Bei de lëtzebuergesche Männer ass den Duerchschnëttsalter 40,0 Joer géintiwwer 38,4 Joer fir d'auslännesch Männer.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

Déi meescht Auslänner déi sech 2023 zu Lëtzebuerg niddergelooss hunn, waren d'Portugisen (3.638 Immigranten), virun de Fransousen (3.145 Immigranten) an den Italieener (1.947 Immigranten). Ënnert den Emigranten, d.&amp;nbsp;h. deene Leit, déi vu Lëtzebuerg an en anert Land gaange sinn, waren et haaptsächlech Lëtzebuerger (3.102 Emigranten), Portugisen (3.091 Emigranten) a Fransousen (2.159 Emigranten).&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;
===Alterspyramid===
[[Fichier:Population pyramid of Luxembourg 2024 (lb).png|zentréiert|450x450px|Alterspyramid vun der Bevëlkerung vu Lëtzebuerg am Joer 2024]]

== Kultur ==
Lëtzebuerg war bis elo dräimol [[Europäesch Kulturhaaptstad]]: [[1995]] (Stad Lëtzebuerg), [[2007]] (mat der [[Groussregioun]]) an 2022 ([[Esch-Uelzecht]], zesumme mat Gemenge vum Syndikat [[PRO-SUD]] a vun der franséischer [[Communauté de Communes du Pays-Haut Val d'Alzette]]).

{{Méi Info 1|Kultur zu Lëtzebuerg}}

== Audiovisuell ==
Lëtzebuerg huet joerzéngtelaang eng Pionéierroll a punkto europawäite kommerzielle Radio- (zanter [[1929]]) an Televisiounsprogrammer (zanter [[1954]]) gespillt. Haut nach huet d'[[RTL Group]] hei hire Sëtz. [[1988]] gouf deen éischte Lëtzebuerger Televisiounssatellit, [[Astra 1A]] op Orbit geschéckt; eng sëllege koumen der no, déi vun der [[SES (Entreprise)|SES]], déi hire Sëtz zu [[Betzder]] huet, bedriwwe ginn.

An deene leschte 2 Joerzéngten huet och d'[[Lëscht vu lëtzebuergesche Filmer|Lëtzebuerger Filmproduktioun]] en Opschwong erlieft, ongeféier 40 [https://web.archive.org/web/20060213084441/http://www.cna.public.lu/1 Produktiounsfirmaen] gëtt et am Land.

== Literatur ==
* [[Michel Pauly|Pauly, M.]], 2011. ''Geschichte Luxemburgs''. Verlag C.H. Beck, München, 128 S. ISBN 978-3-406-62225-0
* [[Alex Storoni|Storoni, A.]], 2010. ''Les Paysages Géologiques du Luxembourg.'' 57 S. Éditions Schortgen, Esch-Uelzecht. ISBN 978-2-87953-096-3
* Bousch, P., T. Chilla, P. Gerber, O. Klein, C. Schulz, C. Sohn &amp; D. Wiktorin (Koord.), 2009. Der Luxemburg Atlas. Atlas du Luxembourg. 224 S. emons: (=Hermann-Josef Emons Verlag). ISBN 978-3-89705-692-3 (D'Artikele sinn zu engem Deel op Franséisch, déi aner op Däitsch geschriwwen).
* [[Jean-Mathias Goerens|Goerens, Jean-Mathias]], [[Jean-Claude Muller]], Yves Robert, Gian Giuseppe Simeone, [[Gilbert Trausch]], [[Danièle Wagner]] &amp; [[Frank Wilhelm]], 1995. Grand-duché de Luxembourg. Le guide. Éditions Saint-Paul. 239 S. ISBN 2-87963-206-4. (En Iwwerbléck iwwer d'Geschicht, d'Geographie an d'Ekonomie vum Land).
* [[Gilbert Trausch|Trausch, Gilbert]] (sous la direction de), 2003. Histoire du Luxembourg. Le destin européen d'un &lt;!-- /* Style Definitions */ p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal	{mso-style-parent:&quot;&quot;;	margin:0cm;	margin-bottom:.0001pt;	mso-pagination:widow-orphan;	font-size:11.0pt;	font-family:Arial;	mso-fareast-font-family:&quot;Times New Roman&quot;;}@page Section1	{size:595.3pt 841.9pt;	margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt;	mso-header-margin:35.4pt;	mso-footer-margin:35.4pt;	mso-paper-source:0;}div.Section1	{page:Section1;}--&gt;« petit pays ». Éditions Privat, Toulouse. 33 S. ISBN 2-7089-4773-7
== Kuckt och ==
{{Méi Info 1|Portal:Lëtzebuerg}}
* [[Benelux]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Luxembourg|Lëtzebuerg}}
* [http://www.gouvernement.lu Haaptsäit vun der Lëtzebuerger Regierung]
* [http://www.etat.lu/ Haaptsäit vun der Lëtzebuerger Administratioun]
* [https://web.archive.org/web/20190129153624if_/https://www.kulturgeschicht.lu/#10 Kulturgeschicht vu Lëtzebuerg]
* [https://web.archive.org/web/20100121110946/http://www.promoteluxembourg.lu/ ''Is it true what they say about… Luxembourg?'', 10 Kuerzfilmer iwwer Lëtzebuerg] {{en}}
* [https://5minutes.rtl.lu/actu/luxembourg/a/1535002.html Comment le Luxembourg a évolué au fil du temps] mat engem Video: L'histoire du Grand-Duché en 2 minutes, op RTL 5 minutes, gekuckt den 23. Juni 2020

{{clear}}
&lt;div class=&quot;BoxenVerschmelzen&quot;&gt;
{{Navigatioun Memberstaaten EU}}
{{NATO}}
&lt;/div&gt;

{{LinkPortalLëtzebuerg}}
{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Lëtzebuerg| ]]
[[Kategorie:Karlspräis]]</text>
      <sha1>suxgb87xongyfkuvml49fbj2x53iphv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Geschicht vun der Lëtzebuerger Sprooch</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2839</id>
    <revision>
      <id>2625896</id>
      <parentid>2577962</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:50:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* De Michel Rodange */</comment>
      <origin>2625896</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27606" sha1="iu2j38np5rclsz46nzg45c6jkbka11l" xml:space="preserve">An dësem Artikel geet et ëm d''''Geschicht vun der Lëtzebuerger Sprooch'''.

== Wou kënnt d'Lëtzebuerger Sprooch hier ? ==
Déi Fro, déi deene Meeschten e Liewe laang um Häerz an och um Mo läit, ass déi, ob d'Lëtzebuergescht wierklech eng Sprooch ass oder nëmmen en [[Däitschland|däitschen]] [[Dialekt]], well dat héiert ee jo dacks genuch. Un zwee zäitversate Beispiller well ech beweisen, datt d'Äntwert net liicht ass: Déi sougenannt [[Siwebiergen|Siwebierger]] [[Sachsen]], déi am [[12. Joerhonnert]] aus eise Géigenden, tëscht [[Flandern]] an [[Elsass]], fort an [[Transsylvanien]] (deemools am Kinnekräich [[Ungarn]], zanter dem Enn vum [[Éischte Weltkrich]] a [[Rumänien]]) – ausgewandert sinn, schwätzen haut nach zu e puer dausend eng Sprooch, déi een - no 900 Joer - kéint fir en [[Éislek]]er Dialekt halen.

Un der Thees vum däitschen Dialekt oder ''Platt'' ass natierlech eppes drun. D'Wuerzele vun eiser Sprooch reeche wäit zeréck bis an d'Zäit ëm [[600|600 no Christus]] an an d'Gebitt vun de [[Franken (Vollek)|Franken]]; méi prezis (besonnesch am Éislek) vun de [[Ripuarier]], engem rhein-fränkesche Stamm; a soss am Land bei déi westfränkesch [[Salier]], déi am Laf vun hirer Vëlkerwanderung den Tour iwwer de [[Paräis]]ser Raum gemaach an an hirer fränkescher Sprooch e Koup vu gallo-romaneschen Aflëss erlieft hunn (dat ass zumann&lt;sup&gt;''[wat heescht zumann?]''&lt;/sup&gt; d'Thees vum [[Robert Bruch]]{{Source?}}, eng Opfaassung, déi haut awer net méi onëmstridden ass{{Source?}}).

Datt dëst awer nëmmen eng vun eise Wuerzelen ass, kann ee liicht beweisen: Mir louchen a leien no bei [[Frankräich]] a bei [[Wallounien]], d'Grofe vu Lëtzebuerg waren op de romanesche Kulturraum ausgeriicht, dat aalt Herzogtum hat däitsch- awer och wallounesch Deeler, a schonn am 12. Joerhonnert, spéitstens awer mam Ufank vun der sougenannter Friemherrschaft, also am [[15. Joerhonnert]] ënner de [[Bourgogne|Burgunder]], gouf de romaneschen Afloss systematesch. Ënner der zweemoleger Herrschaft vun de Fransousen, vun [[1684]]-[[1698]] an duerno bei der [[Franséisch Revolutioun|Franséischer Revolutioun]] an ënner dem [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]], [[1795]]-[[1814]], koumen net nëmme vill franséisch Wierder an eis Sprooch, mä d'Franséischt gouf direkt eis Amtssprooch, denke mer nëmmen un de [[Code Napoléon]], deen zum Deel haut nach gëllt.

Datt eis westmuselfränkesch Sprooch ganz allgemeng duerch déi 400-järeg Herrschaft vun de Burgunder, de [[Spuenien|spueneschen]] [[Habsburger]], de franséische Kinneken, den [[éisträich]]eschen Habsburger, an um Enn, schonn an der sougenannter Entloossung an d'Onofhängketkeet [[1815]] an [[1839]], och nach vun den [[Holland|Hollänner]] an de Preise beaflosst a geformt gouf, steet fest. Dat léisst ee begräifen, datt hei am Laf vun de Joerhonnerten eng eegestänneg Sprooch entstanen ass, déi mat engem renge fränkeschen Dialekt net méi vill ze doen huet. Eréischt [[1867]], bei der Schläifung vun der Festung, sinn déi lescht Friem – d'Preisen, wéi mer haut dacks nach ouni Nuance fir all Däitsche soen - iwwer [[Musel]], [[Sauer]] an [[Our (Sauer)|Our]] heemgezunn. A wann der haut engem vun [[Tréier]] sot: ''Hatt hat säi Portmonni nees um Büffet trëlle gelooss'', oder ''Mäin Nëwwi huet um Pallier eng rar Kollektioun vu Pottschampe stoen'', da versteet dee vun Tréier kee Wuert.

== Vum Gebrauchs-Lëtzebuergesch bis zur Schrëft- a Literatursprooch ==

Vergiesse mer eppes net: [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] war bis [[1839]] kee Staat an nach manner eng Natioun mat engem Nationalitéitsgefill. Dat Gefill ass eréischt lues a lues gewuess. D'Sprooch vun de Lëtzebuerger – e westfränkeschen Taartebuedem also, mat allméigleche galloromanesche bis franséische Garnituren - war eng Sprooch fir den Alldag; fir ze schwätzen, net fir ze schreiwen a scho guer net, fir [[Literatur]] ze produzéieren. Déi Räich an déi Déck hunn ënner sech dacks franséisch an däitsch geschwat, d'Lëtzebuergescht war d'Sprooch iwwer Land, d'Sprooch vun de klengen, ongebiltene Leit, ni geschriwwen, ni festgehalen, well gewuess vu Géigend zu Géigend, vun Duerf zu Duerf, an dat erkläert och – net ganz, mä zum gudden Deel – firwat mer haut nach op knapps 90 x 70&amp;nbsp;km eng Onmass vu verschidde regionalen a lokalen Ënnermondaarten hunn. Déi [[Ettelbréck]]er schwätzen anescht wéi déi [[Dikrech]]er, [[Housen]]er ass net [[Maarnech]]er, an um Wormer Berreg schwätze s'anescht wéi ënnen am Duerf. Et war keng [[Rechtschreiwung]] a keng Literatur do, déi d'Sprooch festgehalen, gebonnen, kanaliséiert hätt.

D'Schrëft-Lëtzebuergesch daucht ongeféier op, wéi d'Land onofhängeg gouf, respektiv kuerz virdrun. En éischt an eenzegt Dokument vu ''lëtzebuergescher'' Literatur, wann ee sou wëllt, staamt allerdéngs schonn aus dem [[13. Joerhonnert]]. Et ass d'''[[Codex Mariendalensis|Yolanda-Lie]]d'', d'Beschreiwung a ronn 6.000 Verse vum Liewe vun der [[Veianen|Veianer]] Grofenduechter [[Yolanda vu Veianen|Yolanda]], déi géint de Wëlle vun hiren Elteren, géint all Intrigen an hochzäitspolitesch Spekulatiounen an d'Klouschter [[Mariendall]] goung; en Eepos, dat de Brudder [[Hermann vu Veldenz]] [[1231]]-[[1283]] - op [[muselfränkesch]] - niddergeschriwwen huet – an eiser Ursprooch, an enger Sprooch, déi mat där vun de leschte Joerhonnerten an där vun haut sou gutt wéi näischt méi ze doen huet.

D'Schrëft-Lëtzebuergesch aus de leschten zwee Joerhonnerten hu mer net de Sproochgeléierten a Linguisten, mä de Literaten ze verdanken; de klengen a manner klenge Schreiwer a [[Lëscht vu lëtzebuergesche Schrëftsteller|Schrëftsteller]], déi sech erkéngt hunn, Literatur ze produzéieren. Ech schécken nach eng Kéier viraus, datt vun enger [[Orthographie]] nach keng Ried goung; a wat fir enger Sprooch wier déi och festgehale ginn, bei all deenen Ënnerdialekter?

Gemenkerhand gëtt gesot, eis Literatur wier [[1839]] mat der Onofhängegkeet vum Land gebuer; dat stëmmt nëmmen zum Deel. De [[Gréiwemaacher|Gréivemacher]] Spillmann [[Mathias Schou]], méi bekannt ënner dem Numm ''De blannen Theis'', dee vun [[1747]] - [[1824]] gelieft huet, hannerléisst eis well eng Partie Liddercher, déi hien zum Deel opgeschriwwen an zum Deel och selwer verfaasst huet; ''[[Hopp Marjänn]]'', ''[[Zu Arel op der Knippchen]]'', ''[[Et leeft eng Geess iwwer d'Hesprenger Bréck]]'', fir nëmmen déi ze nennen. Vun engem [[Jacob Diedenhoven]], dee vun [[1809]] - [[1868]] gelieft huet, kenne mer dat zimmlech frivolt Gedicht ''[[De Bittgank no Conter]]'', an [[1829]], also nach ëmmer 10 Joer virun der Onofhängegkeet, publizéiert den [[Antoine Meyer]], dee vun [[1801]] – [[1847]] gelieft huet, e Gedichtband op Lëtzebuergesch: ''[[E Schréck op de Lëtzebuerger Parnassus]]''.

Richteg awer ass, datt mat der Onofhängegkeet och d'Zesummegehéiregkeetsgefill oder d'Nationalgefill opkoum. D'Vollék am neie Staat war nach keng Natioun, et ass et awer, net zulescht duerch eis dräi sougenannt Nationaldichter [[Dicks]], [[Michel Lentz|Lentz]] a [[Michel Rodange|Rodange]] ginn. Dobäi sinn déi dräi beileiwen net an een Dëppen ze geheien.

=== De Michel Lentz ===

Den eelsten ass de Michel Lentz, dee vun [[1820]] bis [[1893]] gelieft huet. En ass am haitegen Hotel Schintgen an der Ënneschtgaass gebuer an ass och do, als pensionéierte Staatsbeamte vun der [[Chambre des comptes (Lëtzebuerg)|Chambre des comptes]], gestuerwen. Eigentlech huet hien nëmme Gedichter geschriwwen, vun deenen der awer vill vertount goufen an zum Deel haut nach gesonge ginn: ''[[D'Margréitchen]]'', ''[[Wéi meng Mamm nach huet gesponnen]]'', ''[[Iwwer mir net ee Stierchen]]'', ''[[Vu mengem Dueref goung ech hier]]'', besonnesch awer de ''[[Feierwon]]'', eis éischt inoffiziell Nationalhymn an natierlech och eis ''[[Ons Heemecht|Heemecht]]'', ''wou d'Uelzecht duerech d'Wisen zitt'', e Lidd, vun deem haut déi 1. an déi 4. Strof eis offiziell Nationalhymn duerstellen.

=== Den Dicks ===

Den [[Edmond de la Fontaine]], dee mer besser als ''Dicks'' kennen, ass [[1823]], also dräi Joer méi spéit gebuer ass [[1891]], an zwee Joer virum Michel Lentz, gestuerwen. Dem [[Friddensriichter]] vu Beruff verdanke mer eng Partie Gedichter, dorënner ''[[De Wëllefchen an de Fisschen]]'', mä virun allem de [[Lëtzebuerger Theater]]. Säi Stéck ''[[De Scholdschäin]]'' ass dat éischt Stéck a Lëtzebuerger Sprooch a gëtt haut nach, meeschtens zesumme mat der ''[[Mumm Séis]]'', dem Dicks säi bekanntste Stéck, opgefouert. E puer aner Stéker vun him sinn ''[[Op der Juegd]]'', ''[[D'Kiermesgäscht]]'' an ''[[De Ramplassang]]'', alles Kaméidestécker mat Gesank, eis éischt sougenannt Operetten.

Dicks a Lentz, hu sech gutt kannt a waren och zesummen am Comité vum Turnveräin ''Gym''. D'Gym huet d'Stécker vum Dicks gespillt, an heisndo huet de Lentz souguer Regie gefouert. Et stëmmt also net, datt déi zwéin sech net leide konnten, och wa se mol iwwer d'Lëtzebuerger Sprooch Kaméidi mateneen haten. D'Sprooch huet se wierklech ënnerscheet: den Dicks wousst als Friddensriichter wéi de Lëtzebuerger d'Maul gewuess wier, mä de Lentz huet gemengt, e misst wéi e Grandseigneur a Superpatriot schreiwen. Dat huet den Dicks him am Gedicht ''[[De Volleksdichter]]'' virgehäit, wou en dra seet ''Kuck, wou s de stees a wou s de bass, den Zolverknapps ass kee Parnass.''

=== De Michel Rodange ===
De Michel Rodange ass 1827 gebuer; siwe Joer nom Lentz a véier Joer nom Dicks. Gestuerwen ass e schonn 1876 am Alter vun nëmmen 49 Joer; 17 Joer virum Lentz a 15 Joer virum Dicks. Firwat dës genee Zuelen? Dicks a Lentz krute schonn 1903, d.&amp;nbsp;h. 12, resp. 10 Joer no hirem Doud e gemeinsaamt Monument op der [[Place d'Armes|Plëssdaarm]] opgeriicht, mä et huet nom Doud vum Rodange 52 Joer, also méi wéi en halleft Joerhonnert gedauert, bis se him dee klenge Fiisschen um Knuedler vergonnt hunn. Nëmmen dräi Wierker vun him siefe genannt: D'Theaterstéck ''[[Dem Grof Siegfried seng Goldkummer]]'', dat laangt Gedicht ''[[Dem Léiweckerchen säi Lidd]]'', mä dann natierlech säi Liewenswierk, de ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]''. Déi zwéi biergerlech Dichter Lentz an Dicks hu wuel vum Rodange gewosst, mä se hu kee Kontakt mat him gesicht, se hunn en noweislech ni ernimmt, se hu souguer säin Doud doutgeschwigen. Haut wësse mer – och wann dat de Rodange näischt méi dénge kann – datt de Rodange héich iwwer deenen anere béide steet, mä zu Liefzäite vun deenen dräi haten d'Leit léiwer de liichte Kascht vum Dicks, déi patriotesch Gefiller vum Lentz, as wéi dem kranke Rodange seng sozialkritesch Téin vis-à-vis vun der Politik an dem allgemenge Misär vun de klenge Leit, déi vun Honger zu Dausenden an Amerika ausgewandert sinn. Wéi hat de Lentz iwwer d'Land geschriwwen: ''Wéi wunnt et sech sou heemleg dran, wéi ass 't sou gutt doheem.'' Ma jëmmen!

=== Déi éischt Hallschent vum 20. Joerhonnert ===

Dës Dräi hunn déi jonk Lëtzebuerger Literatur sou geprägt, datt an der éischter Hallschent vum [[20. Joerhonnert]] net vill Neies oder Besseres nokoum. E puer Leit muss een awer nennen: De Fabréckshär an Theaterschreiwer [[André Duchscher]], deen exklusiv an der [[Iechternach]]er Ënnermondaart geschriwwen huet, de [[Batty Weber]], deen nieft aneren Theaterstécker besonnesch eis éischt grouss Tragedie ''[[De Schéifer vun Aasselburn]]'' verfaasst huet, de [[Steesel]]er [[Willy Goergen]], dee méi fir seng Kannergedichter bekannt ass, an deem säi Jong, de [[Max Goergen]], dee fir e gudde Vollekstheater gesuergt huet; Stécker, déi virum [[Zweete Weltkrich]] an och nach duerno reegelméisseg gespillt goufen; sou ''[[D'Meedche vu Gëtzen]]'' oder ''[[D'Schmattslisy]]''. Dëst ass awer och d'Zäit vun den éischte Satiriker, wéi den [[Auguste Liesch]], deem mer ''[[d'Maus Ketti]]'' verdanken, an de [[Putty Stein]].

=== Nom Zweete Weltkrich ===
D'Zäit nom Zweete Weltkrich bréngt eng reegelrecht Explosioun an der Lëtzebuerger Literatur mat sech. Nei Leit ginn nei Weeër a maachen eis Literatur salonfäeg, soudatt se sech haut roueg mat Literature vun anere Länner moosse kann. Nëmmen e puer Nimm siefe genannt: [[Marcel Reuland]], [[Tit Schroeder]], [[Pol Greisch]], [[Roger Manderscheid]], [[Henri Losch]], [[Josy Braun]], [[Guy Rewenig]] a [[Jhemp Hoscheit]], nieft Satiriker wéi [[Pir Kremer]], [[Pol Pütz]] oder [[Jemp Schuster]]. Och d'Kannerliteratur entwéckelt sech op eng imprerssionant Manéier. De [[Lëtzebuerger Schrëftstellerverband]] zielt haut ronn 80 Memberen, vun deenen der ongeféier 20 all Joer oder bal all Joer mat engem neie Buch op de Maart kommen.

== D'Sprooch an hir Orthographie an der Legislatioun ==
{{Méi Info 1|Geschicht vun der Lëtzebuerger Schreifweis}}

Mir wëssen, dat geschwatent Lëtzebuergescht ass al, dat geschriwwent jonk. D'Sprooch an all hiren Ënnermondaarte war eng Gebrauchssprooch fir den Alldag, net fir d'Literatur oder fir op offizielle Plazen ze gebrauchen. Den [[9. Dezember]] [[1896]] hält de [[Caspar Mathias Spoo]] (als zweeten, nom [[Charles Mathias André]], [[1848]]) eng Ried op Lëtzebuergesch an der [[Chamber]], wou jo nëmme [[franséisch]] geschwat gouf. Awer de Spoo hat keen Erfolleg mat deem Versuch, an 't ass nach guer net sou laang hier, datt et eng Selbstverständlechkeet ass, am Parlament Lëtzebuergesch ze schwätzen. [[1912]] ass d'Lëtzebuergescht an der [[Primärschoul]] agefouert ginn, haut gëtt et och eng Lëtzebuergeschstonn op Septième, mä fréier wéi haut - an ob an der Primärschoul oder am Postprimaire -, gëtt d'Lëtzebuerger Sprooch an d'Lëtzebuerger Literatur op eng Manéier behandelt, déi an Europa eenzegaarteg ass. Kee Land huet sou en zerrassent Verhältnes zur eegener [[Mammesprooch]] wéi Lëtzebuerg. Dat Verhältnes ass historesch z'erklären, wat awer net heescht, datt et net ze verbessere wier.

Wéi bis ugefaange gouf, op Lëtzebuergesch ze schreiwen an ze dichten, du war och de Wonsch no enger eegener Orthographie, no enger Lëtzebuerger Rechtschreiwung do, a schonn den Antoine Meyer, deen als éischte Lëtzebuerger Literat gëllt, huet [[1829]] hannen a sengem Gedichtbändchen ''[[E Schréck op de Lëtzebuerger Parnassus]]'' eng Method publizéiert, wéi hie Lëtzebuergesch schreift. Dicks, Lentz a Rodange haten hir eege Schreifweisen entwéckelt, besonnesch den Dicks huet sech mat sengem ''Versuch über die Orthographie der luxemburger deutschen Mundart'' ervirgedoen.

Et huet awer bis [[1910]] gedauert, ier déi éischt wierklech Orthographie vum [[Nikolaus Welter]] a vum [[René Engelmann]] entwéckelt gouf. Se ass am Bichelchen ''[[Das Luxemburgische und sein Schrifttum]]'' vum Nikolaus Welter festgehalen, an 't ass déi Orthographie, an där mer déi [[diakritescht Zeechen|diakritesch Zeechen]] vun Dicks-Lentz-Rodange, z.&amp;nbsp;B. den Hittchen op Zâng, Dûscht, oder den Apostroph bei wo'er, Le'w, erëmfannen en halleft Joerhonnert laang, also nach bis nom 2. Weltkrich, geschriwwe gouf, ouni jeemools als &quot;offiziell&quot; erkläert ginn ze sinn. Se gouf eréischt vun der Orthographie vum [[Robert Bruch]], an där mir haut schreiwen, ofgeléist, an där mer awer ganz vill Elementer aus der ''[[Orthographie Welter-Engelmann]]'' erëmfannen.

=== OLO ===

Virum Robert Bruch senger Orthographie gouf et awer nach eng aner Schreifweis, an déi ass [[1946]], also direkt nom [[Zweete Weltkrich|Krich]] duerch en Arrêté Ministériel zu der Offizieller Lëtzebuerger Schreifweis deklaréiert ginn. '''OLO''', ''T ofizièl lezebuurjer ortografi'' (D'[[Offiziell Lëtzebuerger Orthographie]]) gouf dat genannt, wat den [[Nicolas Margue]] an de [[Jean Feltes]] sech do ausgeduecht haten, an iwwer dat d'ganzt Land haart gelaacht huet. Firwat? Dës Schreifweis war geduecht, fir, an engem verständlechen Iwwerschwang vun de nationalistesche Gefiller, wäit vun Nazidäitschland ewechzekommen, no bei d'[[Vereenegt Staate vun Amerika|Amerikaner]] ze réckelen, den ''sch'' z.&amp;nbsp;B. als ''sh'' ze schreiwen, mä déi zwéin Hären hate vergiess, datt mir [[Germanen|germanesch]] Sproochwuerzelen hunn a vu Kandsbeen un un déi däitsch Rechtschreiwung gewinnt goufen. An engem Wuert, et war keng Akzeptanz do, d'Leit hunn déi OLO-Schreifweis op reng phoneetescher Basis net gewollt an hunn déi al vum Nikolaus Welter einfach virugeschriwwen.

=== De Robert Bruch a seng Grammatik ===

De Professer a [[Linguistik|Linguist]] Robert Bruch huet [[1955]] am [[Institut grand-ducal]] ënner dem Titel ''[[Précis de Grammaire Luxembourgeoise]]'' eng lëtzebuergesch Grammatik publizéiert. D'Rechtschreiwung aus dëser Grammatik gouf d'Basis fir d'Schreifweis vum sougenannten ''[[Luxemburger Wörterbuch|Lëtzebuerger Dictionnaire]]'', deen eng Kommissioun, an där de Robert Bruch am Ufank Sekretär war, an engem Zäitraum vu méi wéi 20 Joer ausgeschafft huet. [[1975]] gouf dës Schreifweis – zu eiser offizieller Schreifweis deklaréiert an [[1984]], wéi d'Lëtzebuerger Sprooch och offiziell zu eiser drëtter Nationalsprooch erhuewe gouf, am Memorial engem méi breede Publikum nobruecht.

De Robert Bruch huet och de Begrëff geschaf vun der ''[[Koinè]]'', e griichescht Wuert fir eis ''[[Allgemeng Lëtzebuerger Ëmgankssprooch]]'', nom griichesche Wuert ''koinos'' – gemeinsam/zesummen. Ech sot et schonn, am Ländche schwätze mer eng Onmass Ënnerdialekter, an de Robert Bruch huet gespiert, datt mir sou eppes wéi ''das Hochdeutsche'', eeben eng allgemeng Lëtzebuerger Sprooch a Rechtschreiwung bräichten. Seng Studien hunn hien dozou bruecht, ze soen, datt dat ganz normaalt Lëtzebuergescht (ouni awer prezis Krittären opzestellen) fir hien am [[Uelzechtdall]] tëscht [[Dummeldeng]] a [[Miersch]] geschwat géif (also an den Dierfer wéi [[Walfer]], [[Heeschdref]], [[Luerenzweiler]] a [[Lëntgen]] op der rietser a [[Steesel]], [[Hënsdref]], [[Pretten]] a [[Gousseldeng]] op der lénkser Säit vun der [[Uelzecht]]), an hien huet déi Sprooch als Parameter fir dat offiziellt Lëtzebuergescht geholl. En Iertum wier et awer elo, ze mengen, et däerft een also nëmme méi an der ''Koinè'' schreiwen; de Contraire ass richteg, well dem Robert Bruch seng Orthographie erlaabt et, an all eisen Ënnermondaarten ze schreiwen; d'''Koinè'' ass eenzeg an eleng do, fir Leit déi, sief et als Schrëftsteller oder och als Verfaasser vun offiziellen Texter, eng allgemeng Sprooch brauchen a fir d'Sprooch no baussen ze stabiliséieren.

Sou herrlech Ënnermondaarte wéi déi vun Iechternach, [[Veianen]], [[Klierf]] oder [[Réimech]] opzeginn, wier eng Veraarmung vun eiser Sprooch.

=== D'Reform vun 1999 ===
Dem Robert Bruch seng Orthographie ass also déi, déi mer haut schreiwen. Allerdéngs huet den CPLL, de ''[[Conseil permanent de la langue luxembourgeoise]]'', als Nofollger vun der fréierer Dictionnaireskommissioun, den [[30. Juli]] [[1999]] eng kleng Reform um Robert Bruch senger Schreifweis virgeholl&lt;ref&gt;Cf. Règlement grand-ducal du 30 juillet 1999 portant réforme du système officiel d'orthographe luxembourgeoise [https://web.archive.org/web/20110817002529/http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1999/0112/a112.pdf#page=2 Mémorial A n° 112: 2040-2048, 11.08.1999]&lt;/ref&gt;. Verschidde Saache si geännert, vereinfacht oder bäigefléckt ginn. De Robert Bruch hat net un alles geduecht, wat verständlech ass, well eng Sprooch sech jo och ëmmer weider entwéckelt, a mir musse wëssen, wéi ee 50 Joer méi spéit Saache schreift wéi &quot;Rondpoints-Schëld&quot;, &quot;Saumon-fumés-Schnittercher&quot; oder &quot;One-man-showen&quot;. Dës kombinatoresch Flexibilitéit um Niveau vun den zesummegesate Wierder huet de [[Jérôme Lulling]] a sengem Mémoire de D.E.A. (1997) iwwer déi [[Lexikon|lexikalesch]] Kreativitéit vum Lëtzebuergesche beschriwwen, duerno nach eng Kéier méi am Detail a senger Dokterthees (2002). A sengem Artikel &quot;Quelques réflexions sur les modifications orthographiques proposées par le Conseil permanent de la langue luxembourgeoise (CPLL) dans leur document de discussion de mars 1999&quot; (03/1999) huet hien den CPLL op d'Resultater vu senge Recherchen opmierksam gemaach an och op d'Aarbechte vum [[Anja Namur]] an dem [[Alain Carion]], an deene si ë.&amp;nbsp;a. déi orthographesch Integratioun vu franséische Wierder am Lëtzebuergeschen analyséiert hunn.

Kuerz no der Reform gouf tëscht 2000 an 2002 en éischte Spellchecker fir d'Lëtzebuergescht ënner dem Numm ''Cortina'' entwéckelt. Dee Projet gouf deemools allgemeng begréisst, awer och vereenzelt kritiséiert, well keng dialektal Varianten am Theesaurus virkomm sinn. De Projet Cortina gouf 2002 agestallt. Véier Joer drop, 2006, gouf e [[Spellchecker]] ënner fräier Lizenz entwéckelt, dee mat de gängegen Open-Source-Programmer funktionéiert ([[OpenOffice]], [[Mozilla Thunderbird]], asw.). Dësen Utilitär ënner dem Numm www.spellchecker.lu gëtt reegelméisseg weiderentwéckelt.

== Ausbléck a Conclusioun ==

Wéi laang schwätze mer nach eis Sprooch? Wat bleift an 20, 50 Joer nach vun hir iwwereg? Mir baséiren op enger muselfränkescher, also [[Germanesch Sproochen|germanescher Sprooch]] mat prezisem frankophonen Aschlag. Dat Franséischt huet am Laf vun der Zäit, besonnesch bei den Intellektuellen, ëmmer méi e groussen Deel vun der Sprooch beluecht, dir braucht nëmmen d'''Chamberblietchen'' ze liesen. Parallel sinn, besonnesch nom [[Zweete Weltkrich]], Dausende vu Wierder aus eisem Wuertschaz verschwonnen. Frot mol e jonke Lëtzebuerger vun haut, wat e Klauschter, en Digel, e Wissbam, en Teimer oder e Fléiel ass. Awer net alles ass mam Ausstierwe vun der [[Agrarwirtschaft]] z'erklären.

Den Defizit an der Mammesprooch vun de jonke Leit, läit wuel zum Deel drun, datt d'Technik – denke mer nëmmen un d'Elektronik – eng Abberzuel vun englesche Begrëffer an d'Sprooch aschleist; datt besonnesch déi kleng a Primärschoulskanner ënner enger Dauerberiselung vun der däitscher Televisioun, vum ''Fernsee'', stinn an datt hir beruffsaktiv Elteren, selwer e groussen Deel virun der Televisioun sëtzen a vill manner mat de Kanner schwätze wéi fréier; dovun ofgesinn, datt och scho bei den Eltere vun haut e grousse [[Sproochdefizit]] festzestellen ass. Wouhier sollen d'Kanner dann hire Wuertschaz kréien? Vun der Gaass, an der Schoul?
Dat bréngt eis zur [[Demographie|demographescher]] Situatioun. Nach ass d'Lëtzebuerger Sprooch keng [[Minoritéitesprooch]], mä vergiesse mer net, datt just nach 60 % vun de Leit, déi hei wunnen, Lëtzebuergesch schwätzen. A wa mer déi Leit huelen, déi am Beruffsliewe stinn, da komme mer nach op 38 Prozent aktiv Lëtzebuerger an also 62 Prozent, déi kee Lëtzebuergesch schwätzen. Donieft wësse mer, datt an den auslännesche Famillje méi Kanner gebuer ginn, wéi an de lëtzebuergeschen.

Klassesch war et bis lo, fir ze soen, de [[Portugal|Portugisen]] hir Kanner léieren d'Lëtzebuergescht op der Gaass, am Schoulhaff. Dat stëmmt bis elo, wann och net iwwerall. Et gëtt Schoulhäff, do héiert ee kee Lëtzebuergescht méi, héchstens nach e schlecht Franséischt. Op där anerer Saït begéint der jonk Portugisen aus der zweeter an drëtter Generatioun, déi net nëmmen en akzentloost Lëtzebuergescht, mä souguer en authentesche Veianer oder Iechternacher Ënnerdialekt schwätzen. De Lëtzebuerger Wuertschaz awer hëlt of, dorun ass keen Zweiwel, an d'Fro, wéi laang d'Strooss oder de Schoulhaff d'Sprooch weidervermëttele kann, hänkt dovun of, wéini d'Prozenter sou kippen, datt mer als Lëtzebuerger oder Lëtzebuergesch-Sproocheger net méi zu genuch sinn, fir d'Sprooch nach weiderzedroen.

=== Den Integratiounsfacteur Sprooch ===

Wann eise Premier seet, eis Sprooch wier den Integratiounsfacteur Nummer eent fir eis auslännesch Gäscht, da kënnt dat stëmmen, seng Ausso ass vläicht visionär gewiescht: Mat den neien EU-Länner aus dem Osten ass et nämlech eriwwer mat der Passe-partouts-Sprooch &quot;Franséisch&quot;, an och d'[[Englesch]]t gëtt weeder bei deenen neie Friemen, nach bei de Lëtzebuerger e gemeinsamen Nenner hier.

Dat bedéngt awer, datt dem Lëtzebuergesche méi konsequent Opmierksamkeet geschenkt gëtt, wéi nëmmen an e puer Walsloganen. Wa mer zu sou vill Natiounen an dësem klenge Land d'Lëtzebuergescht als Ingetratiounsfacteur wëllen hunn, da muss seng Bedeitung am [[Précoce]], am [[Préscolaire]], am [[Primaire]] an am [[Postprimaire]] grëndlech iwwerduecht ginn; da brauche mer nei Strukturen an nei Qualifikatiounen an de Sproochcourse fir Erwuessener, da brauche mer sou séier wéi méiglech nei Dictionnairen, da muss déi nei [[Lëtzebuerger Universitéit]] sech bewosst ginn, datt si Proffe fir Lëtzebuerger Sprooch a Literatur fir de [[Secondaire]] auszebilden huet, da gehéiert och der lëtzebuergescher Literatur eng besser Plaz am Enseignement, well wat wier eng Sprooch, eng Natioun ouni hir Literatur, déi d'Sprooch festhält a s'op engem kulturellen Niveau weidervermëttelt?

Een éischte Schrack a Richtung vum Opwerte vun der Lëtzebuerger Sprooch ass vun der Lëtzebuerger Universitéit gemaach ginn, wéi si 2007 fir d'Wantersemester 2007-2008 eng Formation continue fir Lëtzebuergesch Formateuren am Beräich vun der Erwuessenebildung agefouert huet.
 
''Lëtzebuergesch quo vadis?'' heescht eng rezent Publikatioun. ''Lëtzebuergesch, wuer gees de hin?'' D'Äntwert hänkt dovun of, ob mir d'Sprooch eescht huelen oder net; ob mir selwer, als Lëtzebuerger an [[Europa (Kontinent)|Europa]], iwwerliewe wëllen.

== Literatur ==
* [[Joseph Hess]], ''Die Sprache der Luxemburger''; Lëtzebuerg (Brück), 1946.
* [[Robert Bruch]], ''Grundlegung einer Geschichte des Luxemburgischen''; Lëtzebuerg (Linden), 1953.
* [[Robert Bruch]], ''Das Luxemburgische im westfränkischen Kreis''; Lëtzebuerg (Linden), 1954.
* [[Fernand Hoffmann]], ''Sprachen in Luxemburg - Sprachwissenschaftliche und literarhistorische Beschreibung einer Triglossie-Situation''; Lëtzebuerg [Institut grand-ducal, Section de Linguistique, de Folklore et de Toponymie (= Beiträge zur luxemburgischen Sprach- und Volkskunde, Nr. XII)], 1979; 174 Säiten.
* [[Germaine Goetzinger]], [[Gast Mannes]] &amp; [[Roger Müller]], ''Lëtzebuergesch - &quot;eng Ried, déi vun allen am meeschten ëm ons kléngt.&quot; (A. Meyer) - Eine Sprache geht ihren Weg: Von &quot;onst Däitsch&quot; zu &quot;eis Sprooch&quot;.'' (= Ausstellungskatalog); Lëtzebuerg (Centre national de Littérature), 2000; 128 Säiten.
* [[François Schanen]], ''Parlons luxembourgeois - Langue et culture linguistique d'un petit pays au coeur de l'Europe''; Paräis (L'Harmattan), 2004; 376 Säiten.
* [[Nikolaus Welter]], ''Das Luxemburgische und sein Schrifttum''; Lëtzebuerg (Gustave Soupert), 1915 (= 2. revidéiert Oplo); 139 Säiten. - Dozou: Antoinette Welter, ''Une anthologie qui fit date - Parution du manuel de Nikolaus Welter il y a cent ans'', in: ''Die Warte - Perspectives'', kulturell Bäilo vum ''Luxemburger Wort'', 13. &amp; 20. November 2020.

== Kuckt och ==
* [[Lëtzebuergesch]]
* [[Geschicht vun der Lëtzebuerger Schreifweis]]
* [[Lëtzebuergesch Dictionnairen]]
* [[Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises]] (Uni Lëtzebuerg)
* [[Kommissär fir d'Lëtzebuerger Sprooch]]

== Um Spaweck ==
* [https://kulturgeschicht.lu/taxonomy/term/16#1 Wéi Lëtzebuerg dräisproocheg ginn ass - en Iwwerbléck iwwer d'Sproochgeschicht bis 1984]

{{WikipediaLU}}
{{Referenzen}}

[[Kategorie:Lëtzebuergesch Sprooch]]</text>
      <sha1>iu2j38np5rclsz46nzg45c6jkbka11l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1872</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4054</id>
    <revision>
      <id>2625835</id>
      <parentid>2558341</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:24:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625835</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4602" sha1="gsvfrdptkzkh46a4oui22y6j2jnfxr5" xml:space="preserve">{{Artikel Joer}}

== Evenementer ==

=== Europa ===
==== Lëtzebuerg ====
* D'[[Rëmelenger Schmelz]] gëtt gegrënnt.
* De [[Stater Park]] gëtt no Pläng vum [[Édouard André]] ugeluecht.
* [[27. Januar]]: D'[[Société de botanique du grand-duché de Luxembourg|botanesch Gesellschaft vu Lëtzebuerg]] (Flora) gëtt gegrënnt.
* [[10. Oktober]]: De [[Konvikt]] gëtt ageweit.

=== Afrika ===

=== Amerika ===

==== USA ====

==== Südamerika ====

=== Asien ===

=== Ozeanien &amp; Pazifik ===

=== Arabesch Welt ===

== Konscht a Kultur ==

=== Molerei ===
* De franséische Moler [[Claude Monet]] moolt säi Bild ''Impression, soleil levant'', dat den [[Impressionismus]] grënnt an em och den Numm ginn huet.

[[Fichier:RenertCover1872Facsimile.jpg|thumb|100px|''Renert'']]
=== Literatur ===
* [[Michel Rodange]]: ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]''.
* [[Jules Verne]], ''Le Tour du monde en quatre-vingt jours ''

=== Musek ===

== Wëssenschaft an Technik ==

== Gebuer ==
* {{5. Januar}}: [[Pierre Braun]], lëtzebuergesche Jurist a Politiker.
* {{6. Januar}}: [[Alexander Nikolajewitsch Skrjabin]], russesche Pianist a Komponist.
* [[16. Januar]]: [[Pierre Toussaint Stéfani]], lëtzebuergeschen Entertainer.
* [[28. Januar]]: [[Otto Braun]], däitsche Politiker.
* [[29. Januar]]: [[Sosthène Weis]], lëtzebuergesche Moler.
* {{4. Februar}}: [[Alexander Weyer]], lëtzebuergesche Kraaftmënsch.
* {{0}}4. Februar; [[Hubert Bertrang]], Direkter vun der lëtzebuergescher Forstverwaltung.
* [[29. Februar]]: [[Fernand Mertens]], belsche Komponist.
* [[16. Mäerz]]: [[Théodore Boever]], lëtzebuergesche Bauer a Politiker.
* {{8. Abrëll}}: [[Iwan Bloch]], däitschen Dermatolog a Sexolog.
* {{6. Mee}}: [[Étienne Galowich]], Konschtschmadd.
* [[18. Mee]]: [[Bertrand Russell]], brittesche Philosoph, Mathematiker a Sozialwëssenschaftler.
* [[31. Mee]]: [[Charles Greeley Abbot]], engleschen Astronom.
* {{4. Juni}}: [[Alphonse Kemp]], lëtzebuergeschen Architekt.
* {{6. Juni}}: [[Pierre Blanc]], lëtzebuergesche Moler.
*{{9. Juni}}: [[Louis Dejean]], franséische Sculpteur.
* [[14. Juni]]: [[Irene Abendroth]], ukrainesch Sopranistin.
* [[27. Juni]]: [[Heber Doust Curtis]], US-amerikaneschen Astronom.
* {{1. Juli}}: [[Louis Blériot]], franséische Fluchpionéier.
* {{4. Juli}}: [[Calvin Coolidge]], 30. President vun den USA.
* {{6. Juli}}: [[François Scharff]], lëtzebuergesche Fotograf.
* {{8. Juli}}: [[Georges Droessaert]], lëtzebuergesche Schouster a Gewerkschaftler.
* [[16. Juli]]: [[Roald Amundsen]], norwegesche Polarfuerscher.
* [[20. August]]: [[Léopold Goebel]], lëtzebuergeschen Drécker a Politiker.
* {{9. September}}: [[Léon Blum]], franséische Politiker.
* [[26. September]]: [[Hubert Campill]], lëtzebuergeschen Affekot.
* {{6. November}}: [[Michel Frédérick]], Schwäizer professionelle Vëlossportler.
* [[18. November]]: [[Alphonse Jungers]], lëtzebuergesche Moler.
* [[23. November]]: [[Dannie Heineman]], belsch-amerikaneschen Ingenieur a Geschäftsmann.
* [[30. November]]: [[John McCrae]], kanadeschen Dichter a Medezinner.
* [[10. Dezember]]: [[Léon Moutrier]], lëtzebuergesche Politiker.
* [[22. Dezember]]: [[Camille Guérin]], franséische Veterinär, Bakteriolog an Immunolog.
* [[28. Dezember]]: [[Pío Baroja]], spueneschen Auteur.

== Gestuerwen ==
* [[19. Januar]]: [[Michel Clement]], lëtzebuergeschen Nottär a Politiker.
* 19. Januar: [[Jean-Pierre Kuborn]], lëtzebuergesche Libraire an Industriellen.
* [[23. Januar]]: [[Mathias Kirsch]], lëtzebuergesche Moler.
* [[12. Abrëll]]: [[Nikolaos Mantzaros]] griichesche Komponist a Musekpedagog.
* {{1. Mee}}: [[Amalia vu Sachsen-Weimar-Eisenach]], Fra vum Prënz Henri, dem Läitnant-Gouverneur vu Lëtzebuerg.
* {{0}}1. Mee: [[Alphonse Claude du Pasquier]], lëtzebuergeschen Industriellen a Schmelzhär.
* [[18. Mee]]: oder [[19. Mee]]: [[Johan Hendrik van Dale]], hollänneschen Dictionnaires-Mécher.$
* [[17. Juli]]: [[Ernest Dominique Laeis]], lëtzebuergesch-däitsche Jurist, Auteur a Lokalpolitiker.
* [[28. Juli]]: [[Frederik Kaiser]], hollänneschen Astronom.
* {{5. August}}: [[Charles Eugène Delaunay]], franséischen Astronom a Mathematiker.
* [[13. August]]: [[Jean Linden (Dechen)|Jean Linden]], lëtzebuergesche Geeschtlechen an Auteur.
* [[25. August]]: [[Guillaume Bodinier]], franséische Moler.
* [[15. Oktober]]: [[Louis Charles Rothermel]], lëtzebuergeschen Apdikter.
* [[21. November]]: [[Torgeir Augundsson]], norwegesche Museker.
* {{4. Dezember}}: [[Léon Lamort]], lëtzebuergeschen Industriellen.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}</text>
      <sha1>gsvfrdptkzkh46a4oui22y6j2jnfxr5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fiels</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4335</id>
    <revision>
      <id>2625881</id>
      <parentid>2623073</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:18:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>/* Michel Rodange an der Fiels */ Update</comment>
      <origin>2625881</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6643" sha1="n5rvc8mv23blznvohr5dwxlz0wvcnoy" xml:space="preserve">{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm = Fiels&lt;br&gt;''Feels''
 | Bild = Larochette town and castle 2016-07.jpg
 | Bildtext = Vue op FIels mat der Buerg 
 | Numm (Franséisch) = Larochette
 | Numm (Däitsch) = Fels
 | Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
 | Kanton = {{Kanton Miersch}}
 | Gemeng = {{Fiels}}
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Fiels}} 
 | Koordinaten = {{coor dms|49|47|01|N|06|13|10|O}}
 | Kaart =
 | Kaartentext = 
}}
D''''Fiels''' (lokal: '''Feels'''&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.cpll.lu/letzebuerger-uertsnimm/|Titel=Lëscht vun den Uertschaften a Lieu-diten zu Lëtzebuerg|Gekuckt=14.06.2020|Datum=|Editeur=CPLL - Conseil permanent de la langue luxembourgeoise|Sprooch=|Archiv-Datum=11.08.2020|Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20200811042027/https://www.cpll.lu/letzebuerger-uertsnimm/}}&lt;/ref&gt;) ass eng [[lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] Uertschaft am [[Kanton Miersch]] a [[Chef-lieu]] vun der [[Gemeng Fiels]].

== Geographie ==
D'Fiels läit un der [[Wäiss Iernz|Wäisser Iernz]].

== Geschicht ==
{{Kapitel Info feelt}}
D'Fielsser Géigend war schonn zur [[Réimescht Räich|Réimerzäit]] bewunnt; bei der Restauratioun vun der Buerg gouf eng réimesch Mënz fonnt.

Vum [[11. Joerhonnert|11.]] bis [[18. Joerhonnert]] gouf d'Liewe vun de Buerghären{{Wien?}}&lt;!-- Hei vläit e puer Wuert zu den Häre vu Fiels  --&gt; op der [[Buerg Fiels|Fielsser Buerg]] bestëmmt.

[[24. Juni]] [[1865]] war e grousst Feier an der Fiels. Déi fréier Parkierch (Nikloskierch) a 75 Haiser falen de Flamen zum Affer. Am ganze Land gouf fir d'Affer gesammelt.

===Textilindustrie===
Zanter dem Mëttelalter bis an d'zweet Halschecht vum 20. Joerhonnert huet d'[[Textilindustrie zu Lëtzebuerg|Textilindustrie]] an der Fiels eng wichteg Roll gespillt.&lt;ref&gt;Quell fir dëst Kapitel, wann net anescht uginn: Paul Ewen: &quot;Feelser blo Boxen.&quot; In: ''forum'' Nr. 422, November/Dezember 2021, S.45-47.&lt;/ref&gt;
Sou ass beluecht, dass ënnert dem Johann II. ''von der Feltz'' d'Fiels vum béimesche Kinnek [[Jang de Blannen]] 1343 e Patent krut fir véier [[Wiefstull|Wiefstill]] ze bedreiwen. An de Joerhonnerten dono waren d'Arméien e wichtege Client, sief et z.&amp;nbsp;B. déi éisträichesch oder franséisch, wie grad Här a Meeschter war, oder zum Schluss d'[[Lëtzebuerger Arméi]], déi 1967, wéi den allgemengen Arméidéngscht ofgeschaf gouf, een Drëttel vun der Produktioun ofkaaft huet.

Vun 1945 bis 1960 huet d'Fielser Textilindustrie floréiert, ma vun do u goung et lues a lues biergof. Mat zum Niddergang bäigedroen hunn allgemeng wirtschaftlech Entwécklungen, wéi d'Opkomme vun neie Produktiounslänner an [[Asien]] oder [[Afrika]], oder d'Virléift fir bëlleg Masseproduktioun, déi een dacks auswiessele konnt. Den 10. Mäerz 1970 hunn d'''Draperies de Fels'' (Famill Ginter) zougemaach, 1984 d'Firma ''Vestimenta'' (Famill Lewandowski), an 1985 d'Kleederfabréck ''Ginter-Ginter'' (Famill Ginter-Bertrang).

Bekannt Produkter aus der Fiels waren [[Jeans]] vu Vestimenta, d'&quot;Feelser blo Boxen&quot; oder d'&quot;Tiertechboxen&quot; vu Ginter-Ginter, alles zolidd Gezei, dat als Schaffgezei vun Entreprisë wéi der [[Arbed]], der [[Post Luxembourg|Post]], der [[Geschicht vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|Eisebunn]], asw. ofkaaft gouf.

An der Marchandisenhal vun der fréierer [[Gare Fiels|Fielser Gare]] ass e klenge Musée, wou verschidde Produktiounsanlagen nom Gebrauch hikoumen.

== Kuckeswäertes ==
* D'[[Buerg Fiels]]
* D'[[Kierch Fiels]]
* D'[[De Roebé-Schlass|De-Roebé-Schlass]]
* D'Haus vum [[Michel Rodange]]
* De [[Musée iwwer d'Textilindustrie an der Fiels]]
* D'[[Justizkräiz (Fiels)|Justizkräiz op der Bleech]]
* De [[Verluerekascht Fiels|Verluerekascht]]
* Den [[Ouschterbuer Fiels|Ouschterbuer]]
* Den [[Haangelsbur]]

== Bekannt Perséinlechkeeten an d'Fiels ==
=== Victor Hugo an d'Fiels ===
A sengem ''Carnet de voyage'' schreift de [[Victor Hugo]] de [[16. Juli]] [[1871]] iwwer d'Fiels:
''.... nous a fait servir un luncheon dans la magnifique salle que fait le grand donjon sans toit. J'ai tout revu avec émotion, le puits, les tours, la chapelle....... J'ai dessiné la ruine.''

De Victor Hugo huet d'[[Buerg Fiels|Buerg aus der Fiels]] zweemol gemoolt:
* Souvenir de la Rochette, 16. Juli 1871 (Bläistëftzeechnung 75 x 115&amp;nbsp;mm)
* Souvenir de Larochette, [[17. Juli]] (Lavis 110 x 350&amp;nbsp;mm)

=== Michel Rodange an der Fiels ===
De [[Michel Rodange]] krut den [[13. Juli]] [[1854]] seng Ernennung als Schoulmeeschter fir d'Oberprimärschoul an der Fiels. Dës Funktioun huet hie bis [[1859]] ausgeübt. Wärend där Zäit huet hien an der Hënneschter Gaass gewunnt, am Haus vum fréiere Kaploun. [[1936]], bei der Honnertjoerfeier vun der [[Fielsser Musek]], gouf eng Gedenkplack iwwer der Hausdier vun dësem Haus ubruecht. An der Sëtzung vum [[28. Juli]] [[1953]] huet de Fielsser Gemengerot beschloss fir déi Strooss &quot;Rue Michel Rodange&quot; ze nennen.

[[1872]] schreift de Michel Rodange a sengem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]], am Siwente Gesank (Vers 5)&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:

&lt;blockquote&gt;
De Léiw louss d’Déier ruffen,&lt;br&gt;
Di grouss als wéi di kleng;&lt;br&gt;
Se koumen all mat Heefen&lt;br&gt;
A keemol eent eleng.&lt;br&gt;

Zur '''Fiels '''am Ärenzdällchen&lt;br&gt;
War hauer och e Fest,&lt;br&gt;
Duer koumen d’Musikanten&lt;br&gt;
An d’Sänger all di best.&lt;br&gt;
&lt;/blockquote&gt;

[[Fichier:ZinnenLoiNaturalisation.jpg|350px|thumb|D'Naturalisatiounsgesetz vum [[Jean-Antoine Zinnen]]]]


=== Jean-Antoine Zinnen an der Fiels ===
De [[Jean-Antoine Zinnen]], Komponist vun [[Ons Heemecht|&quot;Eiser Heemecht&quot;]], huet en Deel vu sengem Liewen an der Fiels verbruecht.

=== Generol Patton an der Fiels ===
De [[George S. Patton|Generol Patton]] hat fir kuerz Zäit säin Haaptquartéier am ''Grand-Hôtel de la Poste'' an der Fiels.

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Uertschaften]]
* [[Entwécklung vun der Gemengenzuel zu Lëtzebuerg]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Larochette|Fiels}}
* [https://web.archive.org/web/20110224020129/http://www.larochette.lu/ Offiziell Säit vun der Gemeng Fiels]
* [http://www.syvicol.lu/annuaire/detail_commune.php?commune=63 Syvicol]
* [http://www.youthhostels.lu/?language=language&amp;t=42 Fielsser Jugendherberg]
* [http://www.industrie.lu/schungfabriklutgenlarochette.html Fielsser Industriegeschicht:Schongfabréck Lutgen]

== Fotoalbum ==
{|
|[[Fichier:Larochette1835Berward.jpg|350px|thumb|D'Fiels virum grousse Feier]]
|[[Fichier:Fiels Déi al Gare.jpg|350px|thumb|D'[[Jangli#De Jangli vu Kruuchten an d'Fiels|Jangelis]] Gare]]
|}
{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Uertschaften zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>n5rvc8mv23blznvohr5dwxlz0wvcnoy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Néngsen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4646</id>
    <revision>
      <id>2625868</id>
      <parentid>2582074</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:22:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625868</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2223" sha1="s07nds29ncgst2e7ban3j5qhfsoxnbo" xml:space="preserve">{{skizzGeoLUX}}
{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm = Néngsen&lt;br&gt;''Ningsen''
 | Bild = Neunhausen Panorama 01.jpg
 | Bildtext = Néngsen vum Kierfecht aus gesinn (2015)
 | Numm (Franséisch) = Neunhausen 
 | Numm (Däitsch) = Neunhausen
 | Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
 | Kanton = {{Kanton Wolz}}
 | Gemeng = {{Esch-Sauer}}
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Esch-Sauer}}
 | Awunner =
 | Awunnerdatum =
 | Fläch =
 | Koordinaten = {{coor dms|49|52|37|N|05|53|09|E}}
 | Kaart =
 | Kaartentext = 
}}
'''Néngsen''' (lokal: '''Ningsen'''&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.cpll.lu/letzebuerger-uertsnimm/|Titel=Lëscht vun den Uertschaften a Lieu-diten zu Lëtzebuerg|Gekuckt=14.06.2020|Datum=|Editeur=CPLL - Conseil permanent de la langue luxembourgeoise|Sprooch=|Archiv-Datum=11.08.2020|Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20200811042027/https://www.cpll.lu/letzebuerger-uertsnimm/}}&lt;/ref&gt;) ass eng [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesch]] Uertschaft an der [[Gemeng Esch-Sauer]] ([[Kanton Wolz]]). Bis Enn 2011 war et den Haaptuert vun der fréierer [[Gemeng Néngsen]], déi du mat Esch-Sauer fusionéiert huet.

Am [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] ginn am néngte Gesank (Vers 481) déi Néngser an hiert Duerf ausdrécklech ernimmt an do heescht et&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;: 
&lt;blockquote&gt;
{{Div col}}
Sou mouch ech, kuckt, Här Pater,&lt;br&gt;
Et deemol mat dem Wollef;&lt;br&gt;
An datt e lieweg fortkoum,&lt;br&gt;
Dat war mer net gehollef.&lt;br&gt;

Mer fonnten drop bei '''Néngsen'''&lt;br&gt;
En Iesel gutt am Schlof;&lt;br&gt;
De Stallbock gung drëm weeden.&lt;br&gt;
De Wollef schéckt mech of.&lt;br&gt;
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;

Dorop verweist eng Installatioun bei der Kierch.
&lt;gallery&gt;
File:Sail Renert 1.jpg
File:Sail Renert 2.jpg
File:Nengsen Renert.jpg
&lt;/gallery&gt;

== Kuckt och ==
* [[Kierch Néngsen|Kierch vun Néngsen]]
* [[Naturpark Uewersauer]]
{{Kuckt och Lëschte Lëtzebuerg}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Neunhausen|Néngsen}}
* [http://www.esch-sur-sure.lu/ Offiziell Websäit vun der Gemeng Esch-Sauer]
* [http://www.syvicol.lu/annuaire/detail_commune.php?commune=78 Syvicol]
{{Referenzen an Notten}}

{{DEFAULTSORT:Nengsen}}
[[Kategorie:Uertschaften zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>s07nds29ncgst2e7ban3j5qhfsoxnbo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gemeng Préizerdaul</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4650</id>
    <revision>
      <id>2625836</id>
      <parentid>2623366</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:24:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625836</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14071" sha1="hqul0im8kzkl4k52ulqkoez3yzh3ht1" xml:space="preserve">{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm (Franséisch) = Préizerdaul 
 | Numm (Däitsch)  = Préizerdaul
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Préizerdaul}}
 | Koordinaten    = {{coor dms|49|47|39|N|05|56|15|O}} 
 }}

D''''{{PAGENAME}}''' ass eng vun den {{Gemengenzuel}} [[Gemeng (Lëtzebuerg)|lëtzebuergesche Gemengen]]. Se läit am [[Kanton Réiden]]. De [[Chef-lieu]] vun der Gemeng ass d'Uertschaft {{wikidata|property|linked|P36}}, no där d'Gemeng bis 2001 genannt war&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Citation|URL=http://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/07/17/n2/jo|Titel=Loi du 17 juillet 2001 relatif au changement de nom de la commune de Bettborn en celui de Préizerdaul|Gekuckt=10.07.2020|Datum=17.07.2001|Editeur=legilux.public.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

Et ass eng vun deene Gemengen zu Lëtzebuerg, déi net den Numm vun enger Uertschaft hunn: „Préizerdaul“ ass de lokalen Numm vum „Préizer Dall“&lt;ref&gt;no der [http://www.cpll.lu/wp-content/uploads/2020/01/ZLS-Letzebuerger-Orthographie.pdf Reegel 9.1.2 vun der neier Lëtzebuerger Orthografie] gëtt bei Ofleedunge vu geographeschen Nimm op -er auserneegeschriwwen&lt;/ref&gt;, deemno dem Dall ronderëm d'Uertschaft [[Proz]].

== Uertschaften an der Gemeng&lt;ref&gt;{{Kadaster Nimm}}&lt;/ref&gt; ==
* [[Biebereg]], (Bettborn)
* [[Platen]], (Platen)
* [[Proz]], (Pratz)
* [[Rëmerech]], (Reimberg)

Zur Gemeng gehéieren nach follgend Häff a [[Lieu-dit]]en:
*[[Routbaach (Préizerdaul)|Routbaach]]
*[[Horas]]

==Geographie==
{{Kapitel Info feelt}}

==Geschicht==
=== Vun de Kelte bis haut ===
{{Kapitel Info feelt}}
&lt;!--Weider Infoe fir z'iwwerschaffe gëtt et op https://www.preizerdaul.lu/temps-anciens-1798.html--&gt;
=== Biebereg oder ''Préizerdaul''?&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.preizerdaul.lu/bettborn-ou-preizerdaul.html|Titel=iwwerschafften Text vun &quot;Bettborn ou Préizerdaul&quot;|Gekuckt=11.07.2020|Datum=|Editeur=Gemeng Préizerdaul - Historique|Sprooch=lb|Archiv-Datum=15.07.2020|Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20200715234445/https://www.preizerdaul.lu/bettborn-ou-preizerdaul.html}}&lt;/ref&gt; ===
Ofgesi vun e puer [[Vogt]]eien déi am Préizer Dall louchen an déi den Herrschafte vun [[Iewerleng]], [[Ell (Lëtzebuerg)|Ell]] oder [[Nojem]] gehéiert hunn, huet de ganze Préizer Dall an der Feudalzäit zur [[Propstei]] [[Arel]] gehéiert, déi et fir de ''Landesfürst'' ënnert der Bezeechnung „Haff Proz“ verwalt huet.

Iwwerdeems Proz a Platen vu [[Réimescht Räich|réimeschem]] Ursprong sinn, war Rëmerech eng [[Franken|fränkesch]] Siidlung. Eng Uertschaft Biebereg (''Bettborn'') gouf et weeder an der réimescher nach an der fränkescher Zäit. An der [[Kelten]]zäit gouf et do e [[Gëttersteen]] a Verbindung mat engem Pëtz (Buer, vum dt. ''Born''), wou méiglecherweis déi dräi „Beten“ veréiert gi sinn. Dëst ka vläicht eng Erklärung fir d'Bezeechnung ''Bet-born'' sinn. Am [[7. Joerhonnert]] gouf do eng Kapell opgeriicht, déi der [[Muttergottes]] geweit war. Eréischt géint Ufank vum [[2. Joerdausend]] sinn e puer Haiser bei der Kapell gebaut ginn.

Datt ënnert Franséischer Herrschaft de Préizer Dall zu enger „Agence“ mam Numm „Bettborn“ erhuewe gouf, war pueren Zoufall. Op der Sich no engem Municipalitéitskommissär krut den [[Anton Knaas]], en [[Nottär]] aus der Géigend dëst Amt ugebueden. De Knaas hat sich, kuerz nodeem d'Fransouse komm sinn, no bei der (Biebereger?) Kierch een Haus gebaut, dat en och als Sëtz vun der Agence benotzt huet. Domat war d'Agence Biebereg zoustänneg fir déi 3 Dierfer vum Préizer Dall: Proz, Platen a Rëmerech. Well de selwechten Nottär ënnert [[Napoleon Bonaparte|napoleoneschem Regime]] och zum Buergermeeschter ernannt ginn ass, huet hien d'Bezeechnung „Gemeng Biebereg“ bäibehalen. Dat war souguer ganz verstänneg, well Biebereg zwar e bësse méi no u Plate louch, awer bal op gläicher Distanz tëschent Proz a Rëmerech. Déi zwou Sektiounen haten e wäit verspreete Bëschbesëtz, wat e groussen Afloss op d'Gemengesteieren hat a fir munch Differenzen tëschent den 3 Sektioune gesuergt huet. Well Platen a Biebereg als eng eenzeg Sektioun ugesi goufen, huet all Sektioun hiert Eegeliewe gefouert an hir eegen Interesse verdeedegt. Zesummen huet den 3 Sektioune vun 1806 un d'Porkierch, d'Schoul déi 1831 gebaut gouf an d'Parhaus, dat un d'Schoul ugebaut war, gehéiert.

D'Joren [[1847]] an [[1848]] hu vill derzou bäigedroen, datt d'Dierfer am Dall méi no zesummegeréckelt sinn. Am Joer 1847 gouf d'Deelstéck ([[Räichel]] - [[Groussbus]]) vun der neier [[Nationalstrooss 12|Landstrooss]] gebaut, déi [[Arel]] mat [[Ettelbréck]] verbanne sollt. Dës Verbindung ass der Längt no duerch de ganze Préizer Dall gelaf an huet Platen, Biebereg a Proz matenee verbonnen. Laanscht déi nei Strooss gouf vill gebaut, well d'Bauland bëlleg ze kréie war. Doduerch gouf de Sputt tëscht den dräi Dalldierfer opgefëllt, sou datt dës dräi Dierfer no an no e Ganzt gebilt hunn: de „Préizer Dall“. Wéi am Joer 1848 Versammlungsfräiheet gewäert gouf, si Veräiner, déi scho bestanen hunn, wéi z.&amp;nbsp;B. de [[Chouer (Musek)|Kierchechouer]] an d'Musek un d'Ëffentlechkeet getrueden, anerer wéi d'[[Pompjeeën|Pompjeeë]] sinn nei gegrënnt ginn. So sinn d'Mënschen och méi no zesummegeréckelt an hunn de Begrëff „Préizer Dall“ mat Liewe gefëllt. Biebereg huet sech vergréissert a sech a Richtung Rëmerech ausgedeent. Rëmerech selwer hat sech och schonn eng Ofkierzung bei d'Kierch a bei d'Schoul zu Biebereg als Kierchepad ugeluecht. Domat war d'Zougehéiregkeetsgefill zum Préizer Dall och bei de Rëmerecher gewuess.

Wann een d'[[Luxemburger Gazette]] duerchkuckt, déi am [[Iowa]] ([[Vereenegt Staate vun Amerika|USA]]) Amerika erauskoum, mierkt een, datt di vill Auswanderer vu Rëmerech an aus deenen aneren Dierfer, sech net als Platener, Rëmerecher oder Prozer, mee ëmmer als Préizer Daller bezeechent hunn.

Nodeems de Gemengerot decidéiert huet, déi dräi Walsektiounen zesummenzeleeën, war et un der Zäit, och der allgemeng benotzter Bezeechnung „Préizer Dall“ eng rechtlech Grondlag ze ginn. De [[Staatsrot (Lëtzebuerg)|Staatsrot]] hat uganks en negativen Avis zum Projet ofginn&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/TravailALaChambre/Recherche/RechercheArchives/!ut/p/z1/nZC7DoJAEEW_hS_YYXiXvDK7QEDABdzGUBESRQvj92uIhTQrcbqbnHMzuUyxgallfM7T-Jhvy3h555Nyz-hzHpbpEakqUghl4ucZHEziDutXIMGka4SN4McBgqC6yGPTAWotpvb4sLkQogYjC4Aq_Mf_btrnawClr--ZWhHdAluAvNoGzNLMk21pUeB-AN0Gv764X6WUA8xiMowX6GTAgg!!/dz/d5/L0lDU0lKSWdrbUEhIS9JRFJBQUlpQ2dBek15cXchLzRKQ2lqb01MdEJqZFJQWVZERUEhL1o3XzI4SEhBTkVUMkdPTEUwQVVEOEtKMFAxOFU3LzA!/?PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_action=document&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_secondList=&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_selectedDocNum=3#Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7|Titel=Projet de loi n° 4782/01 relatif au changement de nom de commune de Bettborn en celui de &quot;Préizerdaul&quot; - Avis du Conseil d'Etat (24.6.1998)|Gekuckt=11.07.2020|Datum=22.03.2001|Editeur=chd.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;, mam Argument, datt den Numm „Préizerdaul“ nëmmen eng Regioun bezeechne géif, an net d'Gemeng oder déi eenzel Dierfer. Zu Lëtzebuerg gëtt et awer eng ganz Rei Uertschaften, déi „-dall“ an hirem Numm hunn, ouni datt domat eng Regioun, mä just d'Duerf bezeechent gëtt. Als Beispill zielen ë.&amp;nbsp;a. de [[Pafendall]], [[Fënsterdall]], [[Blummendall]], [[Mariendall]], [[Reckendall]] an de [[Mëllerdall]]. Aner Dierfer a Gemengen hunn als Suffix „-wald“ oder „-bach“ an hirem Numm a bezeechnen domat méi wéi nëmmen e Bësch oder eng Baach.

Weiderhin hat de Staatsrot argumentéiert, datt de Gesetzprojet net fäeg wier, eppes zum Zesummegehéieregkeetsgefill oder der lokaler Identitéit bäizedroen. D'Gemeng war awer am Géigendeel dozou der Meenung, datt déi gemeinsam Uertsbezeechnung „Préizerdaul“ de Sektiounen näischt ewech huele géif, mä datt se esouguer nach d'Zesummeschaffen tëscht de 4 Uertschafte verstäerkte géif. Ausserdeem géif d'Identifizéierung mam Begrëff „Préizerdaul“ och eppes vum Stolz vun de Préizer Daller Leit op hir gemeinsam Heemecht a gläichzäiteg op d'Besonneschkeet vun hirer lokaler Mondaart hiweisen, wéi se am Wuert „Daul“ amplaz vun „Dall“ zum Ausdrock kënnt.

De Gesetzesprojet gouf den 9. Mäerz 2001 vum deemolegen Inneminister [[Michel Wolter]] an der Chamber deposéiert&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/TravailALaChambre/Recherche/RechercheArchives/!ut/p/z1/nZC7DoJAEEW_hS_YYXiXvDK7QEDABdzGUBESRQvj92uIhTQrcbqbnHMzuUyxgallfM7T-Jhvy3h555Nyz-hzHpbpEakqUghl4ucZHEziDutXIMGka4SN4McBgqC6yGPTAWotpvb4sLkQogYjC4Aq_Mf_btrnawClr--ZWhHdAluAvNoGzNLMk21pUeB-AN0Gv764X6WUA8xiMowX6GTAgg!!/dz/d5/L0lDU0lKSWdrbUEhIS9JRFJBQUlpQ2dBek15cXchLzRKQ2lqb01MdEJqZFJQWVZERUEhL1o3XzI4SEhBTkVUMkdPTEUwQVVEOEtKMFAxOFU3LzA!/?PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_action=document&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_secondList=&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_selectedDocNum=0#Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7|Titel=Projet de loi 4782 relatif au changement de nom de la commune de Bettborn en celui de «Préizerdaul»|Gekuckt=11.07.2020|Datum=09.03.2001|Editeur=chd.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt; an en ass schlussendlech dach nach duerchgaangen, an den Numm „Préizerdaul“ gouf mam Gesetz vum 17. Juli 2001 offiziell ugeholl&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

===Entwécklung vun der Awunnerzuel===
&lt;timeline&gt;
Colors=
 id:lightgrey value:gray(0.8)
 id:darkgrey value:gray(0.6)
 id:bar value:rgb(0.9,0.35,0.25)

ImageSize = width:500 height:300
PlotArea = left:50 bottom:20 top:20 right:30
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:2000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:400 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:80 start:0
BackgroundColors = canvas:white

BarData=
 bar:1821 text:1821
 bar:1871 text:1871
 bar:1910 text:1910
 bar:1922 text:1922
 bar:1935 text:1935
 bar:1947 text:1947
 bar:1960 text:1960
 bar:1970 text:1970
 bar:1981 text:1981
 bar:1991 text:1991
 bar:2001 text:2001
 bar:2011 text:2011
 bar:2021 text:2021

PlotData=
 color:bar width:20 align:left
 bar:1821 from:0 till:850
 bar:1871 from:0 till:1439
 bar:1910 from:0 till:964
 bar:1922 from:0 till:931
 bar:1935 from:0 till:899
 bar:1947 from:0 till:859
 bar:1960 from:0 till:742
 bar:1970 from:0 till:745
 bar:1981 from:0 till:809
 bar:1991 from:0 till:887
 bar:2001 from:0 till:1244
 bar:2011 from:0 till:1398
 bar:2021 from:0 till:1725

PlotData=
 bar:1821 at: 850 fontsize:S text:850 shift:(-8,5)
 bar:1871 at: 1439 fontsize:S text:1.439 shift:(-14,5)
 bar:1910 at: 964 fontsize:S text:964 shift:(-8,5)
 bar:1922 at: 931 fontsize:S text:931 shift:(-8,5)
 bar:1935 at: 899 fontsize:S text:899 shift:(-8,5)
 bar:1947 at: 859 fontsize:S text:859 shift:(-8,5)
 bar:1960 at: 742 fontsize:S text:742 shift:(-8,5)
 bar:1970 at: 745 fontsize:S text:745 shift:(-8,5)
 bar:1981 at: 809 fontsize:S text:809 shift:(-8,5)
 bar:1991 at: 887 fontsize:S text:887 shift:(-8,5)
 bar:2001 at: 1244 fontsize:S text:1.244 shift:(-14,5)
 bar:2011 at: 1398 fontsize:S text:1.398 shift:(-14,5)
 bar:2021 at: 1725 fontsize:S text:1.725 shift:(-14,5)
&lt;/timeline&gt;
{{Statec Awunner}}

=== Wopen ===
{|class = wikitable
|align=&quot;center&quot;|[[Fichier:Coat of arms preizerdaul luxbrg.png|100px]]
| Beschreiwung am Originaltext:&lt;br&gt;
''D'or à la fasce ondée de gueules accompagnée de trois étoiles du même et d'une fleur de lis d'azur au point du chef.''&lt;br&gt;{{small|[[Gemeng (Lëtzebuerg)#De Gemengerot|D.C.]] [[20. Mäerz]] [[1985]] - [[Arrêté ministériel|A.M.]] [[2. Juli]] [[1985]] - Mémorial B 1985, Säit 941 - Projet: [[Jean-Claude Loutsch]] 1984.}} 
|}

==Politik==
De Gemengerot vun der {{PAGENAME}} gëtt nom [[Majorzsystem]] gewielt.

===Buergermeeschteren===
{{Kapitel Info feelt}}
*ëm 1800: [[Anton Knaas]]
*...
* 1982 - 2011: [[Emile Calmes]]
* 2011 - 2017: [[Fernand Heyart]]
* zanter 2017: [[Marc Gergen]]

== Kuckeswäertes ==
[[Fichier:OpFabPréiz.JPG|thumb|''Op der Fabréck'' am Préizerdaul]]
* D'Gebuertshaus vum Lëtzebuerger Geolog [[Michel Lucius (Geolog)|Michel Lucius]] zu Rëmerech.
* Virum Foussballterrain steet eng Statu vum Renert. Do virdrun ass nach een Auszuch aus dem [[Michel Rodange]] sengem Wierk &quot;De [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]&quot;.
[[Fichier:WaassradPréiz.JPG|thumb|upright|Waasserrad ''Op der Fabréck'' am Préizerdaul]]

== Interkommunal Syndikater ==
D'Gemeng Préizerdaul ass Member vu follgenden [[Interkommunal Syndikater zu Lëtzebuerg|interkommunale Syndikater]]:
{{div col|cols = 3}}
* [[Syndicat de distribution d'eau des Ardennes|DEA]]
* [[École de musique du Canton de Redange]]
* [[De Réidener Kanton]]
* [[Réidener Schwemm]]
* [[SICONA-Centre]]
* [[SIDEC]]
* [[SIDERO]]
* [[SIGI]]
* [[SYVICOL]]
{{div col end}}
== Jumelagen ==
* [[Bettborn (Moselle)|Bettborn]] a [[Frankräich]]
* [[Péni]] am [[Burkina Faso]]
* [[San Agustin]] am [[El Salvador]]

== Literatur ==
* [[Henri Klees]]: &quot;Das Pratzerdal im 19. Jahrhundert: Notizen zur Sozial- und Wirtschaftsgeschichte.&quot; In: ''125e anniversaire / Sapeurs-pompiers de Bettborn.'' Luxembourg, 1978, S. 101-110.
* [[Emile Schaus|Emil Schaus]]: [http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=4004082&amp;search_terms=#panel:pp|issue:4004082|article:DTL849 &quot;Pratzertal und Pratzertaler in zwei Weltkriegen 1914-1918, 1939-1945.&quot;] ''Heemecht'' Jg.38 (1986), Nr.4, S.509ff.

== Kuckt och ==
* {{LNM}}
{{Kuckt och Lëschte Lëtzebuerg}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Préizerdaul}}
* [https://web.archive.org/web/20110712212726/http://www.preizerdaul.lu/ Offiziell Säit vun der Gemeng Préizerdaul]
* [http://www.syvicol.lu/annuaires-des-communes-et-des-syndicats/annuaire-des-communes/fiche/redange/preizerdaul D'Gemeng Préizerdaul op der Websäit vum Syvicol]

{{Referenzen}}
{{Navigatioun Gemengen am Kanton Réiden}}

[[Kategorie:Gemengen zu Lëtzebuerg|Preizerdaul]]
[[Kategorie:Gemeng Préizerdaul| ]]</text>
      <sha1>hqul0im8kzkl4k52ulqkoez3yzh3ht1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625893</id>
      <parentid>2625836</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:42:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625893</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14076" sha1="lmo0b2w9q2en5uj8zkx29mbujby6ccu" xml:space="preserve">{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm (Franséisch) = Préizerdaul 
 | Numm (Däitsch)  = Préizerdaul
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Préizerdaul}}
 | Koordinaten    = {{coor dms|49|47|39|N|05|56|15|O}} 
 }}

D''''{{PAGENAME}}''' ass eng vun den {{Gemengenzuel}} [[Gemeng (Lëtzebuerg)|lëtzebuergesche Gemengen]]. Se läit am [[Kanton Réiden]]. De [[Chef-lieu]] vun der Gemeng ass d'Uertschaft {{wikidata|property|linked|P36}}, no där d'Gemeng bis 2001 genannt war&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Citation|URL=http://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/07/17/n2/jo|Titel=Loi du 17 juillet 2001 relatif au changement de nom de la commune de Bettborn en celui de Préizerdaul|Gekuckt=10.07.2020|Datum=17.07.2001|Editeur=legilux.public.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

Et ass eng vun deene Gemengen zu Lëtzebuerg, déi net den Numm vun enger Uertschaft hunn: „Préizerdaul“ ass de lokalen Numm vum „Préizer Dall“&lt;ref&gt;no der [http://www.cpll.lu/wp-content/uploads/2020/01/ZLS-Letzebuerger-Orthographie.pdf Reegel 9.1.2 vun der neier Lëtzebuerger Orthografie] gëtt bei Ofleedunge vu geographeschen Nimm op -er auserneegeschriwwen&lt;/ref&gt;, deemno dem Dall ronderëm d'Uertschaft [[Proz]].

== Uertschaften an der Gemeng&lt;ref&gt;{{Kadaster Nimm}}&lt;/ref&gt; ==
* [[Biebereg]], (Bettborn)
* [[Platen]], (Platen)
* [[Proz]], (Pratz)
* [[Rëmerech]], (Reimberg)

Zur Gemeng gehéieren nach follgend Häff a [[Lieu-dit]]en:
*[[Routbaach (Préizerdaul)|Routbaach]]
*[[Horas]]

==Geographie==
{{Kapitel Info feelt}}

==Geschicht==
=== Vun de Kelte bis haut ===
{{Kapitel Info feelt}}
&lt;!--Weider Infoe fir z'iwwerschaffe gëtt et op https://www.preizerdaul.lu/temps-anciens-1798.html--&gt;
=== Biebereg oder ''Préizerdaul''?&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.preizerdaul.lu/bettborn-ou-preizerdaul.html|Titel=iwwerschafften Text vun &quot;Bettborn ou Préizerdaul&quot;|Gekuckt=11.07.2020|Datum=|Editeur=Gemeng Préizerdaul - Historique|Sprooch=lb|Archiv-Datum=15.07.2020|Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20200715234445/https://www.preizerdaul.lu/bettborn-ou-preizerdaul.html}}&lt;/ref&gt; ===
Ofgesi vun e puer [[Vogt]]eien déi am Préizer Dall louchen an déi den Herrschafte vun [[Iewerleng]], [[Ell (Lëtzebuerg)|Ell]] oder [[Nojem]] gehéiert hunn, huet de ganze Préizer Dall an der Feudalzäit zur [[Propstei]] [[Arel]] gehéiert, déi et fir de ''Landesfürst'' ënnert der Bezeechnung „Haff Proz“ verwalt huet.

Iwwerdeems Proz a Platen vu [[Réimescht Räich|réimeschem]] Ursprong sinn, war Rëmerech eng [[Franken|fränkesch]] Siidlung. Eng Uertschaft Biebereg (''Bettborn'') gouf et weeder an der réimescher nach an der fränkescher Zäit. An der [[Kelten]]zäit gouf et do e [[Gëttersteen]] a Verbindung mat engem Pëtz (Buer, vum dt. ''Born''), wou méiglecherweis déi dräi „Beten“ veréiert gi sinn. Dëst ka vläicht eng Erklärung fir d'Bezeechnung ''Bet-born'' sinn. Am [[7. Joerhonnert]] gouf do eng Kapell opgeriicht, déi der [[Muttergottes]] geweit war. Eréischt géint Ufank vum [[2. Joerdausend]] sinn e puer Haiser bei der Kapell gebaut ginn.

Datt ënnert Franséischer Herrschaft de Préizer Dall zu enger „Agence“ mam Numm „Bettborn“ erhuewe gouf, war pueren Zoufall. Op der Sich no engem Municipalitéitskommissär krut den [[Anton Knaas]], en [[Nottär]] aus der Géigend dëst Amt ugebueden. De Knaas hat sich, kuerz nodeem d'Fransouse komm sinn, no bei der (Biebereger?) Kierch een Haus gebaut, dat en och als Sëtz vun der Agence benotzt huet. Domat war d'Agence Biebereg zoustänneg fir déi 3 Dierfer vum Préizer Dall: Proz, Platen a Rëmerech. Well de selwechten Nottär ënnert [[Napoleon Bonaparte|napoleoneschem Regime]] och zum Buergermeeschter ernannt ginn ass, huet hien d'Bezeechnung „Gemeng Biebereg“ bäibehalen. Dat war souguer ganz verstänneg, well Biebereg zwar e bësse méi no u Plate louch, awer bal op gläicher Distanz tëschent Proz a Rëmerech. Déi zwou Sektiounen haten e wäit verspreete Bëschbesëtz, wat e groussen Afloss op d'Gemengesteieren hat a fir munch Differenzen tëschent den 3 Sektioune gesuergt huet. Well Platen a Biebereg als eng eenzeg Sektioun ugesi goufen, huet all Sektioun hiert Eegeliewe gefouert an hir eegen Interesse verdeedegt. Zesummen huet den 3 Sektioune vun 1806 un d'Porkierch, d'Schoul déi 1831 gebaut gouf an d'Parhaus, dat un d'Schoul ugebaut war, gehéiert.

D'Joren [[1847]] an [[1848]] hu vill derzou bäigedroen, datt d'Dierfer am Dall méi no zesummegeréckelt sinn. Am Joer 1847 gouf d'Deelstéck ([[Räichel]] - [[Groussbus]]) vun der neier [[Nationalstrooss 12|Landstrooss]] gebaut, déi [[Arel]] mat [[Ettelbréck]] verbanne sollt. Dës Verbindung ass der Längt no duerch de ganze Préizer Dall gelaf an huet Platen, Biebereg a Proz matenee verbonnen. Laanscht déi nei Strooss gouf vill gebaut, well d'Bauland bëlleg ze kréie war. Doduerch gouf de Sputt tëscht den dräi Dalldierfer opgefëllt, sou datt dës dräi Dierfer no an no e Ganzt gebilt hunn: de „Préizer Dall“. Wéi am Joer 1848 Versammlungsfräiheet gewäert gouf, si Veräiner, déi scho bestanen hunn, wéi z.&amp;nbsp;B. de [[Chouer (Musek)|Kierchechouer]] an d'Musek un d'Ëffentlechkeet getrueden, anerer wéi d'[[Pompjeeën|Pompjeeë]] sinn nei gegrënnt ginn. So sinn d'Mënschen och méi no zesummegeréckelt an hunn de Begrëff „Préizer Dall“ mat Liewe gefëllt. Biebereg huet sech vergréissert a sech a Richtung Rëmerech ausgedeent. Rëmerech selwer hat sech och schonn eng Ofkierzung bei d'Kierch a bei d'Schoul zu Biebereg als Kierchepad ugeluecht. Domat war d'Zougehéiregkeetsgefill zum Préizer Dall och bei de Rëmerecher gewuess.

Wann een d'[[Luxemburger Gazette]] duerchkuckt, déi am [[Iowa]] ([[Vereenegt Staate vun Amerika|USA]]) Amerika erauskoum, mierkt een, datt di vill Auswanderer vu Rëmerech an aus deenen aneren Dierfer, sech net als Platener, Rëmerecher oder Prozer, mee ëmmer als Préizer Daller bezeechent hunn.

Nodeems de Gemengerot decidéiert huet, déi dräi Walsektiounen zesummenzeleeën, war et un der Zäit, och der allgemeng benotzter Bezeechnung „Préizer Dall“ eng rechtlech Grondlag ze ginn. De [[Staatsrot (Lëtzebuerg)|Staatsrot]] hat uganks en negativen Avis zum Projet ofginn&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/TravailALaChambre/Recherche/RechercheArchives/!ut/p/z1/nZC7DoJAEEW_hS_YYXiXvDK7QEDABdzGUBESRQvj92uIhTQrcbqbnHMzuUyxgallfM7T-Jhvy3h555Nyz-hzHpbpEakqUghl4ucZHEziDutXIMGka4SN4McBgqC6yGPTAWotpvb4sLkQogYjC4Aq_Mf_btrnawClr--ZWhHdAluAvNoGzNLMk21pUeB-AN0Gv764X6WUA8xiMowX6GTAgg!!/dz/d5/L0lDU0lKSWdrbUEhIS9JRFJBQUlpQ2dBek15cXchLzRKQ2lqb01MdEJqZFJQWVZERUEhL1o3XzI4SEhBTkVUMkdPTEUwQVVEOEtKMFAxOFU3LzA!/?PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_action=document&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_secondList=&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_selectedDocNum=3#Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7|Titel=Projet de loi n° 4782/01 relatif au changement de nom de commune de Bettborn en celui de &quot;Préizerdaul&quot; - Avis du Conseil d'Etat (24.6.1998)|Gekuckt=11.07.2020|Datum=22.03.2001|Editeur=chd.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;, mam Argument, datt den Numm „Préizerdaul“ nëmmen eng Regioun bezeechne géif, an net d'Gemeng oder déi eenzel Dierfer. Zu Lëtzebuerg gëtt et awer eng ganz Rei Uertschaften, déi „-dall“ an hirem Numm hunn, ouni datt domat eng Regioun, mä just d'Duerf bezeechent gëtt. Als Beispill zielen ë.&amp;nbsp;a. de [[Pafendall]], [[Fënsterdall]], [[Blummendall]], [[Mariendall]], [[Reckendall]] an de [[Mëllerdall]]. Aner Dierfer a Gemengen hunn als Suffix „-wald“ oder „-bach“ an hirem Numm a bezeechnen domat méi wéi nëmmen e Bësch oder eng Baach.

Weiderhin hat de Staatsrot argumentéiert, datt de Gesetzprojet net fäeg wier, eppes zum Zesummegehéieregkeetsgefill oder der lokaler Identitéit bäizedroen. D'Gemeng war awer am Géigendeel dozou der Meenung, datt déi gemeinsam Uertsbezeechnung „Préizerdaul“ de Sektiounen näischt ewech huele géif, mä datt se esouguer nach d'Zesummeschaffen tëscht de 4 Uertschafte verstäerkte géif. Ausserdeem géif d'Identifizéierung mam Begrëff „Préizerdaul“ och eppes vum Stolz vun de Préizer Daller Leit op hir gemeinsam Heemecht a gläichzäiteg op d'Besonneschkeet vun hirer lokaler Mondaart hiweisen, wéi se am Wuert „Daul“ amplaz vun „Dall“ zum Ausdrock kënnt.

De Gesetzesprojet gouf den 9. Mäerz 2001 vum deemolegen Inneminister [[Michel Wolter]] an der Chamber deposéiert&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/TravailALaChambre/Recherche/RechercheArchives/!ut/p/z1/nZC7DoJAEEW_hS_YYXiXvDK7QEDABdzGUBESRQvj92uIhTQrcbqbnHMzuUyxgallfM7T-Jhvy3h555Nyz-hzHpbpEakqUghl4ucZHEziDutXIMGka4SN4McBgqC6yGPTAWotpvb4sLkQogYjC4Aq_Mf_btrnawClr--ZWhHdAluAvNoGzNLMk21pUeB-AN0Gv764X6WUA8xiMowX6GTAgg!!/dz/d5/L0lDU0lKSWdrbUEhIS9JRFJBQUlpQ2dBek15cXchLzRKQ2lqb01MdEJqZFJQWVZERUEhL1o3XzI4SEhBTkVUMkdPTEUwQVVEOEtKMFAxOFU3LzA!/?PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_action=document&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_secondList=&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_selectedDocNum=0#Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7|Titel=Projet de loi 4782 relatif au changement de nom de la commune de Bettborn en celui de «Préizerdaul»|Gekuckt=11.07.2020|Datum=09.03.2001|Editeur=chd.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt; an en ass schlussendlech dach nach duerchgaangen, an den Numm „Préizerdaul“ gouf mam Gesetz vum 17. Juli 2001 offiziell ugeholl&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

===Entwécklung vun der Awunnerzuel===
&lt;timeline&gt;
Colors=
 id:lightgrey value:gray(0.8)
 id:darkgrey value:gray(0.6)
 id:bar value:rgb(0.9,0.35,0.25)

ImageSize = width:500 height:300
PlotArea = left:50 bottom:20 top:20 right:30
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:2000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:400 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:80 start:0
BackgroundColors = canvas:white

BarData=
 bar:1821 text:1821
 bar:1871 text:1871
 bar:1910 text:1910
 bar:1922 text:1922
 bar:1935 text:1935
 bar:1947 text:1947
 bar:1960 text:1960
 bar:1970 text:1970
 bar:1981 text:1981
 bar:1991 text:1991
 bar:2001 text:2001
 bar:2011 text:2011
 bar:2021 text:2021

PlotData=
 color:bar width:20 align:left
 bar:1821 from:0 till:850
 bar:1871 from:0 till:1439
 bar:1910 from:0 till:964
 bar:1922 from:0 till:931
 bar:1935 from:0 till:899
 bar:1947 from:0 till:859
 bar:1960 from:0 till:742
 bar:1970 from:0 till:745
 bar:1981 from:0 till:809
 bar:1991 from:0 till:887
 bar:2001 from:0 till:1244
 bar:2011 from:0 till:1398
 bar:2021 from:0 till:1725

PlotData=
 bar:1821 at: 850 fontsize:S text:850 shift:(-8,5)
 bar:1871 at: 1439 fontsize:S text:1.439 shift:(-14,5)
 bar:1910 at: 964 fontsize:S text:964 shift:(-8,5)
 bar:1922 at: 931 fontsize:S text:931 shift:(-8,5)
 bar:1935 at: 899 fontsize:S text:899 shift:(-8,5)
 bar:1947 at: 859 fontsize:S text:859 shift:(-8,5)
 bar:1960 at: 742 fontsize:S text:742 shift:(-8,5)
 bar:1970 at: 745 fontsize:S text:745 shift:(-8,5)
 bar:1981 at: 809 fontsize:S text:809 shift:(-8,5)
 bar:1991 at: 887 fontsize:S text:887 shift:(-8,5)
 bar:2001 at: 1244 fontsize:S text:1.244 shift:(-14,5)
 bar:2011 at: 1398 fontsize:S text:1.398 shift:(-14,5)
 bar:2021 at: 1725 fontsize:S text:1.725 shift:(-14,5)
&lt;/timeline&gt;
{{Statec Awunner}}

=== Wopen ===
{|class = wikitable
|align=&quot;center&quot;|[[Fichier:Coat of arms preizerdaul luxbrg.png|100px]]
| Beschreiwung am Originaltext:&lt;br&gt;
''D'or à la fasce ondée de gueules accompagnée de trois étoiles du même et d'une fleur de lis d'azur au point du chef.''&lt;br&gt;{{small|[[Gemeng (Lëtzebuerg)#De Gemengerot|D.C.]] [[20. Mäerz]] [[1985]] - [[Arrêté ministériel|A.M.]] [[2. Juli]] [[1985]] - Mémorial B 1985, Säit 941 - Projet: [[Jean-Claude Loutsch]] 1984.}} 
|}

==Politik==
De Gemengerot vun der {{PAGENAME}} gëtt nom [[Majorzsystem]] gewielt.

===Buergermeeschteren===
{{Kapitel Info feelt}}
*ëm 1800: [[Anton Knaas]]
*...
* 1982 - 2011: [[Emile Calmes]]
* 2011 - 2017: [[Fernand Heyart]]
* zanter 2017: [[Marc Gergen]]

== Kuckeswäertes ==
[[Fichier:OpFabPréiz.JPG|thumb|''Op der Fabréck'' am Préizerdaul]]
* D'Gebuertshaus vum Lëtzebuerger Geolog [[Michel Lucius (Geolog)|Michel Lucius]] zu Rëmerech.
* Virum Foussballterrain steet eng Statu vum ''Reenert''. Do virdrun ass nach een Auszuch aus dem [[Michel Rodange]] sengem Wierk &quot;De [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]&quot;.
[[Fichier:WaassradPréiz.JPG|thumb|upright|Waasserrad ''Op der Fabréck'' am Préizerdaul]]

== Interkommunal Syndikater ==
D'Gemeng Préizerdaul ass Member vu follgenden [[Interkommunal Syndikater zu Lëtzebuerg|interkommunale Syndikater]]:
{{div col|cols = 3}}
* [[Syndicat de distribution d'eau des Ardennes|DEA]]
* [[École de musique du Canton de Redange]]
* [[De Réidener Kanton]]
* [[Réidener Schwemm]]
* [[SICONA-Centre]]
* [[SIDEC]]
* [[SIDERO]]
* [[SIGI]]
* [[SYVICOL]]
{{div col end}}
== Jumelagen ==
* [[Bettborn (Moselle)|Bettborn]] a [[Frankräich]]
* [[Péni]] am [[Burkina Faso]]
* [[San Agustin]] am [[El Salvador]]

== Literatur ==
* [[Henri Klees]]: &quot;Das Pratzerdal im 19. Jahrhundert: Notizen zur Sozial- und Wirtschaftsgeschichte.&quot; In: ''125e anniversaire / Sapeurs-pompiers de Bettborn.'' Luxembourg, 1978, S. 101-110.
* [[Emile Schaus|Emil Schaus]]: [http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=4004082&amp;search_terms=#panel:pp|issue:4004082|article:DTL849 &quot;Pratzertal und Pratzertaler in zwei Weltkriegen 1914-1918, 1939-1945.&quot;] ''Heemecht'' Jg.38 (1986), Nr.4, S.509ff.

== Kuckt och ==
* {{LNM}}
{{Kuckt och Lëschte Lëtzebuerg}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Préizerdaul}}
* [https://web.archive.org/web/20110712212726/http://www.preizerdaul.lu/ Offiziell Säit vun der Gemeng Préizerdaul]
* [http://www.syvicol.lu/annuaires-des-communes-et-des-syndicats/annuaire-des-communes/fiche/redange/preizerdaul D'Gemeng Préizerdaul op der Websäit vum Syvicol]

{{Referenzen}}
{{Navigatioun Gemengen am Kanton Réiden}}

[[Kategorie:Gemengen zu Lëtzebuerg|Preizerdaul]]
[[Kategorie:Gemeng Préizerdaul| ]]</text>
      <sha1>lmo0b2w9q2en5uj8zkx29mbujby6ccu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fändel vu Lëtzebuerg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5284</id>
    <revision>
      <id>2625946</id>
      <parentid>2625596</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:04:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625946</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13048" sha1="33zvg0ffo64cf8vmmjpnepewb09z8f5" xml:space="preserve">[[Fichier:Flag of Luxembourg.svg|thumb|250px|Zeechnung vum Lëtzebuerger Fändel]]
[[Fichier:Luxembourg, drapeau national (100).jpg|thumb|250px|De Lëtzebuerger Fändel]]
[[Fichier:Luxembourg, drapeau national (101).jpg|thumb|250px|Versioun mam Monogramm vum [[Henri vu Lëtzebuerg|Grand-Duc Henri]] am Kader vum Nationalfeierdag]]
De '''Fändel vu Lëtzebuerg''' ass ee vun den [[National Symboler vu Lëtzebuerg|nationale Symboler]] vu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://sip.gouvernement.lu/dam-assets/publications/brochure-livre/minist-etat/sip/brochure/Tout_savoir_Luxembourg/Tout_savoir-FR.pdf|Titel=Tout savoir sur le Grand-Duché de Luxembourg, pp. 12-13|Gekuckt=07.11.2024|Auteur=Service information et presse du gouvernement|Datum=03.2015|Editeur=sip.gouvernement.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;; e besteet aus dräi horizontale Sträifen an de [[Faarf|Faarwe]] [[rout]], [[wäiss]] a [[blo]] an ass a senger haiteger Form mam [[Gesetz]] vum [[23. Juni]] [[1972]] agefouert ginn&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1972/06/23/n1/jo|Titel=Loi du 23 juin 1972 sur les emblèmes nationaux|Gekuckt=04.10.2022|Datum=23.06.1972|Editeur=legilux.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/tc/1993/09/16/n1/jo|Titel=Texte coordonné du 16 septembre 1993 de la loi modifiée du 23 juin 1972 sur les emblèmes nationaux|Gekuckt=04.10.2022|Datum=16.09.1993|Editeur=legilux.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;. En ass bal mam [[Holland|hollännesche]] Fändel identesch, ausser datt d'Verhältnes Längt/Breet en anert ass an déi blo Faarf méi hell ass.

== Fändel ==
=== Proportioun an Andeelung ===

3:5 (oder 1:2) horizontal, dräi Sträifen: [[rout]], [[wäiss]], [[Blo|hellblo]].

=== Faarwen ===

De [[Groussherzoglecht Reglement|Règlement Grand-Ducal]] vum [[27. Juli]] [[1993]] leet d'Faarwe follgendermoosse fest&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/rgd/1993/07/27/n2/jo|Titel=Règlement grand-ducal du 27 juillet 1993 précisant la composition chromatique des couleurs du drapeau national luxembourgeois et du pavillon de la batellerie et de l'aviation|Gekuckt=04.10.2022|Datum=27.07.1993|Editeur=legilux.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+&lt;small&gt;offiziell Faarfcode vum Lëtzebuerger Fändel&lt;/small&gt;
!Faarf
![[Pantone]] Code
!Bemierkung
|-
|Rout
|style=&quot;background:#EF3340; color:#FFFFFF;&quot; align = &quot;center&quot;| 032C
|
|-
|Blo
|style=&quot;background:#00A3E0; color:#FFFFFF;&quot; align = &quot;center&quot;| 299C 
|
|-
|Giel
|style=&quot;background:#FFCD00; color:#FFFFFF;&quot; align = &quot;center&quot;| 116C
|just um [[Roude Léiw]]
|}
&lt;!--- oder och nach
* Rout: [[CMYK]] (%) C 0 - M 90 - Y 85 - K 0
* Blo: [[CMYK]] (%) C 85 - M 20 - Y 0 - K 0
* Giel: [[CMYK]] (%) C 0 - M 15 - Y 95 - K 0 ---&gt;

=== Geschicht ===
Den éischte bekannte Fändel gouf vum [[Wëllem vu Lëtzebuerg (Grof)|Grof Wëllem vu Lëtzebuerg]] am Joer 1123 gedroen; e war horizontal gesträift, warscheinlech an de Faarwe giel a rout&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://sip.gouvernement.lu/dam-assets/publications/brochure-livre/minist-etat/sip/brochure/Tout_savoir_Luxembourg/Tout_savoir-FR.pdf|Titel=Tout savoir sur le Grand-Duché de Luxembourg, pp. 12-13|Gekuckt=07.11.2024|Auteur=Service information et presse du gouvernement|Datum=03.2015|Editeur=sip.gouvernement.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

D'Faarwe vum lëtzebuergesche Fändel wéi mer en haut kennen, si méiglecherweis fir d'éischt wärend der [[belsch]]er [[Belsch|Revolutioun]] (1830-1839) opgedaucht. Se si vum [[Wopen|Wope]] vum [[Heinrich V. vu Lëtzebuerg|Heinrich V.]], dem Jong vun der Gräfin [[Ermesinde vu Lëtzebuerg|Ermesinde]] a vun hirem zweete Mann, aus dem Haus [[Herzogtum Limburg|Limburg]], iwwerholl ginn: bei de roude [[Léiw]] op engem [[sëlwer]]ege Feld (→ [[wäiss]] Faarf) sinn nach blo Sträifen dobäikomm, fir ze weisen, datt den Heinrich V. net den Eelsten am Haus Limburg war. Déi horizontal dräifaarweg Andeelung ass den [[12. Juni]] [[1845]] festgehale ginn.

Et huet bis den [[23. Juni]] [[1972]] gedauert, ier d'Gesetz iwwer de lëtzebuergesche Fändel agefouert gouf. Doranner goufen och de Fändel/Wope fir d'Schëffer an d'Fligere preziséiert.

=== Hallefmast ===
Fir beim Doud vu wichtege Staatsleit oder bei villbeuechten Evenementer mat Doudegen d'Trauer auszedrécken, kann de Fändel op [[Hallefmast]] gesat ginn, d.&amp;nbsp;h. e gëtt just an d'Hallschent vun der Fändelsstaang opgezunn.

Wéini d'Fändelen op offizielle Gebaier op Hallefmast gesat ginn, ass net gesetzlech festgehalen, mä gëtt vu Fall zu Fall vum Premier decidéiert. Bei internationalen Evenementer gëtt d'Decisioun z.&amp;nbsp;B. opgrond vun den historeschen oder diplomatesche Bezéiungen, der Aart vum Evenement oder der Funktioun vun der betraffener Persoun getraff&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/TravailALaChambre/Recherche/RoleDesAffaires/!ut/p/z1/ldDBDoIwDAbgZ-EJVjoYchwgzcBo2LKBuxhOhETRg_H5NcSDekDtrcn3_2nKPOuYn_rbOPTX8Tz1x8e-9-KAUDpXIkltEUFS7IxWgkMdsnYG8DYSMo0ZB6AdMv9__rXpt_wC8Mv1LfMzKbBwWkUIqzxFUNRs6jyMgQz_BJQ0EWC1rhJrtpxS8QRLP_h2xeVkbQejGmQQ3AFRPgV6/#|Titel=Question écrite n° 6838 - Sujet : Mise en berne des drapeaux nationaux|Gekuckt=04.10.2022|Auteur=Simone Asselborn-Bintz, Dan Biancalana|Datum=14.09.2022|Editeur=chd.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/TravailALaChambre/Recherche/RoleDesAffaires/!ut/p/z1/ldDBDoIwDAbgZ-EJVjoYchwgzcBo2LKBuxhOhETRg_H5NcSDekDtrcn3_2nKPOuYn_rbOPTX8Tz1x8e-9-KAUDpXIkltEUFS7IxWgkMdsnYG8DYSMo0ZB6AdMv9__rXpt_wC8Mv1LfMzKbBwWkUIqzxFUNRs6jyMgQz_BJQ0EWC1rhJrtpxS8QRLP_h2xeVkbQejGmQQ3AFRPgV6/#|Titel=Réponse écrite à la Question écrite n° 6838|Gekuckt=04.10.2000|Auteur=Xavier Bettel, Premier Ministre, Ministre d'Etat|Datum=04.10.2022|Editeur=chd.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

== Wopen ==

De Wope vu Lëtzebuerg ass eng Adaptatioun vum Wope vum Herzogtum vu [[Limbourg|Limburg]]. Dësen hat aus engem wäisse/sëlwer Schëld an engem roude Léiw bestanen. Den Heinrich V. vu Lëtzebuerg, Jong vum [[Walram III. vu Limburg]], huet dësen dann, fir e vu sengem Papp a sengem Hallef-Brudder hiren z'ënnerscheeden, verännert andeems e warscheinlech&lt;ref&gt;[[Jean-Claude Loutsch]]: ''Armorial du Pays de Luxembourg''&lt;/ref&gt; d'Faarwe vum Banner (giel a rout Sträifen) vun den ale Grofe vu Lëtzebuerg ëmgeännert a mat dem roude Léiw kombinéiert huet.

{{Méi Info 1|Wope vu Lëtzebuerg}}

== Roude Léiw ==
[[Fichier:Civil Ensign of Luxembourg.svg|thumb|250px|De Roude Léiw]]
[[Fichier:Ech sin dofir.JPG|thumb|250px|De Wope vu Lëtzebuerg - Autocollant mam Roude Léiw]]
De Roude Léiw ass zanter [[1972]] den offizielle Fändel [[Lëtzebuerger Pavillon maritime|(Pavillon)]] fir all d'[[Schëff]]er (ob se op engem [[Floss]], [[Kanal (Waasserbau)|Kanal]] oder um [[Mier]] fueren) an d'[[Fliger]]en, déi zu Lëtzebuerg ugemellt sinn. En ass direkt ofgeleet vum Wope vun der [[Groussherzog|groussherzoglecher Famill]]. De Roude Léiw um Wope vun der Stad Lëtzebuerg gesäit e bëssen anescht aus, deen huet kee gespléckte Schwanz an och keng gëlle Krallen an Zong.

{{Méi Info 1|Lëtzebuerger Pavillon maritime}}

=== De ''Roude Léiw'' als Fändel? ===
De [[5. Oktober]] [[2006]] huet den Deputéierte [[Michel Wolter]] eng Gesetzpropositioun&lt;ref&gt;[http://www.chd.lu/wps/portal/public/!ut/p/c0/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3gXI5ewIE8TIwN380ATAyMvVy_z0GA_Ywt3Y_2CbEdFAOAWuyQ!/?PC_7_D2DVRI420GVM102BI3QJP938E1_action=doDocpaDetails&amp;filter_action=&amp;PC_7_D2DVRI420GVM102BI3QJP938E1_destination=genericDetails&amp;PC_7_D2DVRI420GVM102BI3QJP938E1_displayLink=true&amp;PC_7_D2DVRI420GVM102BI3QJP938E1_cmd=INDEX&amp;PC_7_D2DVRI420GVM102BI3QJP938E1_id=5617&amp;PC_7_D2DVRI420GVM102BI3QJP938E1_currentLibrary=&amp;PC_7_D2DVRI420GVM102BI3QJP938E1_positionInHistory=# Proposition de loi Nr 5617] Dossier mam Avis vum Conseil d'état&lt;/ref&gt; an der [[Chamber]] agereecht fir den aktuellen Nationalfändel (rout-wäiss-blo) duerch de ''Pavillon maritime'' (Roude Léiw) z'ersetzen. En argumentéiert, datt den aktuelle Fändel reegelméisseg mat dem [[Fändel vun Holland|hollännesche Fändel]] verwiesselt géif an datt de Roude Léiw anerersäits méi populär, méi ästheetesch an historesch méi bedeitend wier. Vill national Politiker (dorënner Leit un der Spëtzt vum Wolter senger eegener Partei [[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]]) a Perséinlechkeeten hu sech an der Press verwonnert gewisen, wat d'Noutwennegkeet an den Zäitpunkt vun dëser Ännerung ugeet. Déi eenzeg politesch Partei, déi sech fir dës Initiativ ausgesprach huet, war d'[[ADR]].

De [[24. Oktober]] huet eng privat Initiativ mam Numm ''Initiativ Roude Léiw'' op enger Pressekonferenz erkläert, dem Michel Wolter säi Projet op enger net-politescher Basis z'ënnerstëtzen. Hir éischt Aktioune sollten d'Verdeele vu Roude-Léiw-Autocollante sinn, an dat op eng [[Petitioun]] an enger Internet-Ëmfro hin.

Zanterhier goufen eng Zuel [[Parodie|Parodië]] vun dëser Initiativ mat méi oder manner Erfolleg kreéiert, zum Beispill d'''Initiativ Schwaarzt Rëndvéi''.

Méi seriö gemengt war d'''Initiativ Roud-Waiss-Blo''{{Sic}} déi fir den Erhalt vun der Trikolor agetrueden ass.

Den [[12. Februar]] [[2007]] huet d'''Initiativ Roude Léiw'' dem Chamberpresident [[Lucien Weiler]] hir Petitiounslëscht mat 26.600 Ënnerschrëften iwwerreecht, déi zanter dem [[23. Oktober]] [[2006]] iwwer Internet oder Lëschten am ganze Land gesammelt goufen.

Et koum schlussendlech zu engem Gesetzprojet, deen déi zwéi Fändelen als Nationalfändel virgeséich, deen awer vum Staatsrot staark kritiséiert gouf. Zanterhier ass et roueg ginn ëm de Projet, wéi och ëm déi ganz Initiativ. De Michel Wolter ass zanter dem 15. Abrëll 2009 Administrateur vun der &quot;net-politescher&quot; ''Initiativ Roude Léiw'' a &quot;sicht no roude Léiwen an der ganzer Welt&quot;&lt;ref&gt;''Initiativ Roude Léiw'' [https://web.archive.org/web/20070805203505/http://www.initiativ-roudeleiw.lu/index.php Wéi geet et weider?] (Versioun 15. Mee 2011)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://www.michel-wolter.lu/category/roude-leiw |Titel=Dem Michel Wolter seng Kollektioun |Gekuckt=15.05.2011 |Archiv-Datum=03.03.2012 |Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20120303235453/http://www.michel-wolter.lu/category/roude-leiw }}&lt;/ref&gt;.

Den 18. Oktober 2024 ass d'Theema nees op d'Tapéit komm, wéi déi vum Lenny Haag initiéiert [[Ëffentlech Petitioun (Lëtzebuerg)|ëffentlech Petitioun]] online gaangen ass. De Petitionär huet sech dofir agesat, datt mam Roude Léiw &quot;''Lëtzebuerg, mat engem Symbol, dat eis wierklech gehéiert, besser representéiert gëtt''&quot;. D'Petitioun krut awer nëmmen 900 vun den erfuerderleche 4.500 Ënnerschrëften, sou dass et net zu enger Auditioun dozou an der Chamber koum.&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.petitiounen.lu/petition/3353?cHash=e542396f0d3fa51c3149bd9b5dd51ebf|Titel=&quot;Pour l'adoption officielle du Roude Léiw comme drapeau national du Luxembourg&quot;|Gekuckt=07.11.2024|Wierk=www.petitiounen.lu|Sprooch=lb}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.diegrenzgaenger.lu/gesellschaft/sollte-die-luxemburgische-flagge-verschwinden/|Titel=Sollte die luxemburgische Flagge verschwinden?|Gekuckt=07.11.2024|Auteur=pata23|Datum=23.10.2024|Wierk=Diegrenzgaenger|Sprooch=de}}&lt;/ref&gt;.

== D'Kokard vun der Militäraviatioun ==
[[Fichier:Roundel of Luxembourg.svg|thumb|100px|D'Kokard vun der Militäraviatioun]]
Duerch d'groussherzoglecht Reglement vum 15. Februar 1982&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/rgd/1982/02/15/n1/jo|Titel=Règlement grand-ducal du 15 février 1982 concernant les drapeaux et emblèmes militaires|Gekuckt=04.10.2022|Datum=15.02.1982|Editeur=legilux.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt; ass eng [[Kokard]] fir d'Militäraviatioun festgeluecht ginn.

D'[[Boeing E-3 Sentry|AWACS Loftopklärer]] vun der [[Organisatioun vum Nordatlantik-Traité|NATO]], déi zu Lëtzebuerg immatrikuléiert sinn droen dës Kokard.
{{clear}}

== Literatur ==
* Loutsch, Jean-Claude: ''Armorial du pays de Luxembourg''; Luxembourg, Imprimerie Saint Paul, 1974

== Kuckt och ==
* [[Lëtzebuerger Pavillon maritime]]
* [[Wope vu Lëtzebuerg]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Flags of Luxembourg|Lëtzebuerger Fändelen}}
* [http://flagspot.net/flags/lu.html Fändele vun der Welt] {{en}}
&lt;!--* [http://www.initiativ-roudeleiw.lu &quot;Initiativ Roude Léiw&quot;] {{lb}} doudege Link --&gt;
* [https://web.archive.org/web/20070929061812/http://www.initiativ-roudwaissblo.lu/ &quot;Initiativ Roud-Wäiss-Blo&quot; (archivéiert)] {{lb}}
* [https://web.archive.org/web/20070928153126/http://www.initiativ-schwaarztrendvei.lu/ &quot;Initiativ Schwaarzt Rëndvéi&quot; (archivéiert)] {{lb}}
* [https://web.archive.org/web/20110810073045/http://www.legilux.public.lu/leg/textescoordonnes/compilation/code_administratif/VOL_4/EMBLEMES_NAT.pdf Code Administratif - Volume 4 - Emblèmes Nationaux&quot;] {{lb}}

{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Fandel vu Letzebuerg}}
[[Kategorie:Nationalfändelen|Letzebuerg]]
[[Kategorie:Kultur zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:National Symboler vu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>33zvg0ffo64cf8vmmjpnepewb09z8f5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1827</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6044</id>
    <revision>
      <id>2625865</id>
      <parentid>2513954</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:16:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gebuer */ nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625865</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1635" sha1="dz1dvhgbhd3ofaxec6lwlzpburbcy5v" xml:space="preserve">{{Artikel Joer}}

== Evenementer ==

=== Europa ===

=== Afrika ===

=== Amerika ===

==== USA ====

==== Südamerika ====

=== Asien ===

=== Ozeanien &amp; Pazifik ===

=== Arabesch Welt ===

== Konscht a Kultur ==

=== Molerei ===

=== Literatur ===

=== Musek ===

== Wëssenschaft an Technik ==
=== Astronomie ===
* [[11. November]]: De britteschen [[Astronom]] [[John Herschel]] entdeckt déi [[lënsefërmeg Galaxie]] [[NGC 43]].

== Gebuer ==
* {{3. Januar}}: [[Michel Rodange]], lëtzebuergesche Schrëftsteller (''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'').
* [[14. Februar]]: [[George Bassett Clark]], US-amerikaneschen Astronom an Teleskopebauer.
* [[24. Abrëll]]: [[Charles Jules Parlier]], franséische Generol.
* [[25. Abrëll]]: [[Jean-Antoine Zinnen]], lëtzebuergesche Komponist (''[[Ons Heemecht]]'').
* {{3. Mee}}: [[Jean-Pierre-Joseph Koltz]], lëtzebuergesche Botaniker a Forstingenieur.
* [[20. August]]: [[Charles De Coster]], belsche Schrëftsteller.
*[[15. Dezember]]: [[Prosper Clasen]], lëtzebuergesche Geeschtlechen, Professer an Auteur.

== Gestuerwen ==
* {{3. Februar}}: [[Nicolas Vincent Légier]], franséische Magistrat an Industriellen, [[Weilerbacher Schmelz|Schmelzhär zu Weilerbach]].
* {{5. Mäerz}}: [[Alessandro Volta]], italieenesche Physiker.
* [[13. Mäerz]]: [[François Roeser]], Geschäftsmann a Buergermeeschter vun der Stad Lëtzebuerg.
* [[26. Mäerz]]: [[Ludwig van Beethoven]], Komponist.
* [[22. Abrëll]]: [[Thomas Rowlandson]], brittesche Moler a Karikaturist.
* [[29. Abrëll]]: [[Pierre Maisonnet]], lëtzebuergesche Moler.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}</text>
      <sha1>dz1dvhgbhd3ofaxec6lwlzpburbcy5v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1876</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6183</id>
    <revision>
      <id>2625882</id>
      <parentid>2608639</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:19:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Gestuerwen */</comment>
      <origin>2625882</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4156" sha1="4obytb3osa2ems2sbujt3nkwrtqkf0o" xml:space="preserve">{{Artikel Joer}}

== Evenementer ==
[[Fichier:Bellary Zilla,Great Famine of 1876–78..jpg|thumb|130px|Hongerskatasptrof an Indien 1876-78.]]
* 1876-1878: Eng grouss Dréchent, Hëtzwell an Hongersnout plot ë. a. grouss Deeler vu Südostasien, Afrika, Mëttelamerika an den Norde vu Südamerika; geschat 3&amp;nbsp;% vun der Weltbevëlkerung stierwen un de Follgen dovun.
=== Europa ===
==== Lëtzebuerg ====
*An der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] ginn d'[[Place de la Constitution|Constitutiounsplaz]] an de Brécke-Boulevard (nom Zweete Weltkrich a ''[[Boulevard Franklin-D.-Roosevelt (Stad Lëtzebuerg)|Boulevard Roosevelt]]'' ëmbenannt) ugeluecht.

=== Afrika ===

=== Amerika ===

==== USA ====

==== Südamerika ====

=== Asien ===

=== Ozeanien &amp; Pazifik ===

=== Arabesch Welt ===

== Konscht a Kultur ==

=== Molerei ===

=== Literatur ===

=== Musek ===

==Wëssenschaft an Technik==
===Astronomie===
* [[23. September]]: De franséischen [[Astronom]] [[Édouard Jean-Marie Stephan]] entdeckt d'[[Galaxie]]n [[NGC 7317]], [[NGC 7318A]], [[NGC 7318B]], [[NGC 7319]] an [[NGC 7320]].

== Gebuer ==
* {{5. Januar}}: [[Konrad Adenauer]], däitsche Politiker a laangjärege Kanzler.
* [[21. Januar]]: [[Jack London]], US-amerikanesche Schrëftsteller.
* [[23. Januar]]: [[Otto Diels]], däitsche Cheemiker.
* [[19. Februar]]: [[Constantin Brâncuși]], rumänesch-franséische Sculpteur.
* {{2. Mäerz}}: Poopst [[Pius XII.]]
* [[17. Mäerz]]: [[Ernest Esclangon]], franséischen Astronom, Physiker a Mathematiker.
* [[21. Mäerz]]: [[Samuel Fuchs]], Groussrabinner zu Lëtzebuerg.
* {{4. Abrëll}}: [[Joseph Clasen]], lëtzebuergeschen Ingenieur an Industriellen.
* {{8. Mee}}: [[Mathias Tresch]], lëtzebuergesche Journalist a Schrëftsteller.
* {{8. Mee}}: [[Yves Mirande]], franséische Schauspiller, Dréibuchuteur a Filmregisseur
* {{7. Juni}}: [[Adolf Hnatek]], éisträicheschen Astronom.
* [[21. Juni]]: [[Nicolas Petit]], lëtzebuergeschen Architekt.
* [[26. Juni]]: [[Gaston Barbanson]], belschen Industriellen.
* [[26. Juli]]: [[Paul Lévy (Journalist)|Paul Lévy]], lëtzebuergesch-franséische Schrëftsteller.
* 26. Juli: [[Jean Wilwert (1876)|Jean Wilwert]], lëtzebuergesche Wënzer.
* {{7. August}}: [[Mata Hari]], hollännesch Dänzerin a Spiounin.
* [[14. August]]: [[Sibilla Aleramo]], italieenesch Schrëftstellerin.
* [[25. August]]: [[Hélène Donnen]], lëtzebuergesch Schauspillerin.
* [[29. August]]: [[Albert C. Ritchie]], US-amerikanesche Politiker.
* [[13. September]]: [[Sherwood Anderson]], US-amerikanesche Schrëftsteller.
* [[15. September]]: [[Émile Conzemius]], lëtzebuergeschen Dokter.
* [[30. September]]: [[Jean Witry]], lëtzebuergesche Handwierksvertrieder.
* {{8. November}}: [[Jean-Nicolas Raus]], lëtzebuergeschen Ingenieur.
* [[23. November]]: [[Manuel de Falla]], spuenesche Komponist.
* [[13. Oktober]]: [[Jean-Baptiste Sax]], lëtzebuergeschen Affekot a Politiker.
* [[28. Oktober]]: [[Nicolas Ries]], lëtzebuergesche Schrëftsteller an Editeur.
* [[16. November]]: [[André Abbal]], franséische Sculpteur an Zeechner.
* [[27. November]]: [[Viktor Kaplan]], éisträicheschen Ingenieur an Erfinder.
* {{9. Dezember}}: [[Michel Lucius]], lëtzebuergesche Geolog.
* [[20. Dezember]]: [[Walter Sydney Adams]], US-amerikaneschen Astronom.

== Gestuerwen ==
* [[30. Mäerz]]: [[Antoine-Jérôme Balard]], franséische Cheemiker.
* [[18. Abrëll]]: [[Jean Georges Hamélius]], lëtzebuergesche Politiker.
* [[20. Abrëll]]: [[Alphonse Funck]], lëtzebuergesche Politiker.
* [[11. Juli]]: [[Michel Gloesener]], lëtzebuergesche Physiker.
* [[25. August]]: [[Jean-Pierre Brimmeyr]], lëtzebuergeschen Apdikter, Politiker, Historiker an Naturwëssenschaftler.
* [[27. August]]: [[Michel Rodange]], lëtzebuergesche Schrëftsteller (''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'').
* [[28. August]]: [[Michel Nicolas Muller]], lëtzebuergesche Geeschtlechen a Professer.
* [[16. November]]: [[Karl Ernst von Baer]], däitsch-balteschen Naturwëssenschaftler an Entdeckungsreesenden.
* [[13. Dezember]]: [[Antoine Godart]], lëtzebuergesche Pedagog.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}</text>
      <sha1>4obytb3osa2ems2sbujt3nkwrtqkf0o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6521</id>
    <revision>
      <id>2625846</id>
      <parentid>2622376</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:30:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>De(n) GilPe huet d'Säit [[Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]] op [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]] geréckelt: nei Ortho</comment>
      <origin>2622376</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14369" sha1="8gguw5ym9geqobu72oqk9n3ulskf4ua" xml:space="preserve">[[Fichier:Fiisschen-w.jpg|thumb|[[Michel-Rodange-Monument um Knuedler|Michel-Rodange-Monument]] um [[Knuedler]], vum Sculpteur [[Jean Curot]].]]

De '''Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst''' (an Originalschreifweis: ''Renert oder de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt'') ass eng Fabel vum [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerger]] [[Schrëftsteller]] [[Michel Rodange]].

Si koum [[1872]] fir d'éischt eraus an ass eng Adaptatioun vum [[Goethe]] sengem ''Reineke Fuchs'' op [[Lëtzebuergesch]], woubäi déi eenzel Personnagë déi [[Dialekt]]er schwätze vun där Géigend, wou se hier sinn. De Rodange huet aus där Matière e Lidd vun am Ganze 14 Gesäng a 6052 Verse gemaach, en Hommage un d'Lëtzebuerger Landschaften a Géigenden, mä gläichzäiteg och e Spottgedicht op d'Lëtzebuerger Gesellschaft vun der Zäit vum jonken Nationalstaat mat ongewësser Zukunft an der [[Industriell Revolutioun|industrieller Revolutioun]].

Well vill Bierger an och d'Kierch sech getrëppelt gefillt hunn, blouf d'Gedicht laang verkannt a gouf souguer zenséiert. Haut awer gëtt de Renert als dat gréisst Stéck Literatur a Lëtzebuerger Sprooch vum [[19. Joerhonnert]] ugesinn.

==Inhalt vum Buch==
[[Fichier:Webwalking-renert.ogv‎|thumb|thumbtime=16.1|De Renert op [[Schibbreger Schlass|Schibbreg]], aus dem III. Gesank.]]

De ''Renert'' ass eng Déierefabel, déi um [[Johann Wolfgang von Goethe]] sengem ''Reinecke Fuchs'' baséiert. Virdergrënneg geet et ëm d'Geschicht vum [[Fuuss]] Renert, deen déi aner Déiere veruuzt (och alt der doutmécht), dofir e puermol viru Geriicht gestallt gëtt, zum Schluss awer vum Kinnek, dee sech och vum Fuuss ëmgaachele léisst, geadelt gëtt. Mä d'Geschicht ass just de &quot;Virwand&quot;, fir d'gesellschaftlech a politesch Zoustänn [[satir]]esch ze beschreiwen oder ze parodéieren: wéi Lëtzebuerg, am Kader vun der [[Lëtzebuerg-Kris]], bal vun engem vu sengen Nopere geschléckt gouf an d'Industriebesëtzer (déi bal all och gläichzäiteg Politiker waren), jee nodeem, wou se sech méi Virdeeler erhofft hunn, zerstridden hunn, wou s'am beschten ewechkéimen; d'Hypokrisie vun der deemools nach allmächteger [[Kathoulesch Kierch|kathoulescher Kierch]], z.&amp;nbsp;B. an der Affär vum [[Paschtouer vu Maarnech]], engem sou gutt et goung vertuschte [[Pedophilie]]skandal, a wéi déi einfach Leit (duergestallt duerch kleng Déieren - Mais, Vigel, och alt Schof) ëmmer nees déi Domm dobäi waren.

==Resümmee vun der Handlung==
De Kinnek [[Léiw]] rifft all Déieren zesummen. De Fuuss Renert ass net komm; hien hat grad en [[Haushong|Hong]] doutgemaach. Noenee ginn de [[Bieren|Bier]], de [[Kaz|Kueder]] an den [[Dachsen|Dachs]] bei e geschéckt fir e bei de Kinnek ze bréngen; eréischt den Dachs huet domat Succès. De Fuuss gëtt zum Doud verurteelt, mä ënner dem Gaalgen erzielt en dem Kinnek vun engem Schatz, deen hien zegutt hätt, a vun engem Komplott géint hien. Déi Beschëllegt ginn agespaart, an de Fuuss kënnt fräi. Kuerz drop mécht en den [[Huesen|Hues]] dout.

De Kinnek rifft eng zweet Kéier d'Déiere beieneen. No de Kloe vum [[Kueben|Kueb]] an der [[Kanéngercher|Kanéngchen]] decidéiert de Léiw, dem Fuuss seng Buerg ze stiermen. Den Dachs geet de Fuuss warnen. Hien erzielt em, wéi d'europäesch Herrscher iwwer de Leit hire Käpp ewech Staaten opriichten. 
Um Wee bei de Kinnek beicht de Fuuss dem Dacks eng ganz Rëtsch Mëssdoten. E beschwéiert sech, datt iwwerall d'Wollefsgesetzer gëlle géifen, a seet, datt hie sech dofir och sou behuele géif. Virum Kinnek fuerdert de Fuuss seng Géigner eraus. Hie gëtt nees geriicht, an alt nees erzielt en dem Kinnek vun engem Schatz. Duerno duelléiert e sech mam [[Wollef]], gewënnt, a gëtt vum Kinnek zum Baron gemaach. All déi, déi géint hie waren, sinn op eemol nees gutt mat him. Se mierken net, datt de Renert elo vun hinne profitéiert.

== Ausschnëtt ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Déi éischt Stroph vum Renert
!Original Schreifweis
!Schreifweis 2019
|-
|'''Ëschte Gesank.'''&lt;br&gt;
Et war esô emm d'Peïschten,&lt;br&gt;
‘T stung Alles ann der Blë,&lt;br&gt;
An d'Villercher di songen&lt;br&gt;
Hir Lider spët a frë.
|'''Éischte Gesank.'''&lt;br&gt;
Et war esou ëm d'Päischten,&lt;br&gt;
’t stung alles an der Bléi,&lt;br&gt;
An d'Villercher di songen&lt;br&gt;
Hir Lidder spéit a fréi.
|}

==Editiounsgeschicht==
[[Fichier:RenertCover1872Facsimile.jpg|thumb|Facsimile vum bannenzegen Titelblat vun der 1. Editioun vum Renert.]]
[[Fichier:Michel Rodange Tockert.jpg|thumb|Dem Joseph Tockert seng Editioun vun 1927 vum Michel Rodange senge Wierker.]]

De ''Renert'' ass 1872 an däitscher [[Fraktur]]-Schrëft am Format 16° an enger Oplo vun 1 000 Stéck beim Editeur&lt;ref&gt;Cf. S. 298 in {{Autorenlexikon-DE-2007}}&lt;/ref&gt; [[Jean Joris]] erauskomm. En Deel vun dëser Oplo war anonym; um banneschten Titel steet: &quot;''Renert / oder / de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt. / Op en Neis fotografëert / vun / Engem Letzebreger''&quot;. An engem aneren Deel ass de &quot;M. Rodange&quot; als Auteur genannt, an datt een et beim L. Schamburger ze kafe kréich. Vun dëser éischter Oplo ware bannent 3 Joerzéngte just 313 Exemplare verkaf ginn.

&quot;Entdeckt&quot; gouf de ''Renert'' eréischt uganks vum [[20. Joerhonnert]], wéi de Sträit ëm dat spéidert [[Schoulgesetz vun 1912]] héich Welle geschloen huet. Besonnesch d'Grënner vun der [[Sozialdemokratesch Partei (1903)|Sozial-demokratescher Partei]], de [[Michel Welter]], den [[C. M. Spoo]] an hire Sympathisant, den [[Nicolas Welter]], hunn op Konferenzen uechtert d'Land Reklamm fir de ''Renert'' gemaach.

[[1909]] ass eng 2. Oplo vun 2 000 Stéck beim Ch. Praum erauskomm, als 22. Band vu senger ''Bibliothek Luxemburger Theaterstücke etc.'' E war an enger adaptéierter [[Geschicht vun der Lëtzebuerger Schreifweis|Orthographie]] an 72 Verse waren [[Zensur (Kontroll)|zensuréiert]]. Eng 3. Oplo ass [[1921]] beim Verlag Linden &amp; Hansen an enger Héicht vun 2 100 Exemplairen an den Drock gaangen. Dës Editioun war mat 21 Biller vum [[Auguste Trémont]] a 4 vum [[Franz Seimetz]] illustréiert; och hei gouf d'Rechtschreiwung geännert, a 40 Verse gestrach. [[1927]] huet de [[Joseph Tockert]] eng ''Michel Rodange Jubiläumsausgabe'' erausginn, mam vollstännege ''Renert''-Text, alt nees an enger anerer Schreifweis, mat enger Biographie an och Explikatiounen. [[1932]] gouf et eng Luxus-Editioun vun 200 Stéck, an [[1939]] eng Neioplo vum Tockert senger Versioun, mat Vignettë vum [[Raymon Mehlen]], wouvun et och nach [[1940]] eng ''Neue Volksausgabe'' gouf.

Eng ''Neue Ausgabe mit Kommentar und Glossar'' koum [[1941]] eraus, 56 Verse sinn doran der Zensur zum Affer gefall. Bis [[1974]] sinn nach 6 Editioune publizéiert ginn. 1974 huet de [[Cornel Meder]] d'''Michel Rodange Gesamtwierk'' erausginn, mam vum Rodange korrigéierten Text (deen et als handschrëftlech Korrektur gëtt, deen awer bis dohin net publizéiert gi war) an a moderner Schreifweis. Dovu gouf dat Joer drop eng Schoulausgab gemaach. [[1982]] - [[1984]] ass eng uerg zesummegestrachen Editioun vum [[Marcel Ditsch]] erauskomm, illustréiert mat Fotoe vu Plastilinsmännercher, an där déi meescht politesch an zäithistoresch Bezich erausgehäit gi waren, a just nach d'Déieregeschicht reschtgelooss gouf.

[[1987]] huet de [[Romain Hilgert]] seng ''komplett Editioun mat historeschen a politeschen Explikatiounen'' an der Editioun Guy Binsfeld publizéiert, mat engem ausféierleche Virwuert (''E Buch a Maansgréisst'') an deem en dem Rodange säi Liewen, de sozialen a politesche Kontext vun der Zäit, d'Entstéiungs- an d'Receptiounsgeschicht vum ''Renert'' beschreift. Virun alem ass den Text selwer sou erëmginn, datt een an enger Kolonn niewendrun all déi Uspillungen op zäitgenëssesch Persounen an Virfäll, an och emol e vereelzten Ausdrock, explizéiert fënnt, soudatt een den Text a senger voller Déift appreciéiere kann. Dëst Buch ass [[1995]] an [[2008]] am selwechte Verlag nei opgeluecht ginn.

[[2003]] ass de Renert als [[Lauschterbuch]], op 3 CDen a vum [[Steve Karier]] virgelies, vum [[CNL|Nationale Literaturzentrum]] erausgi ginn.&lt;ref&gt;Cf. Rodange 2002 an der Literatur.&lt;/ref&gt;

[[2022]] hunn de [[Service de coordination de la recherche et de l'innovation pédagogiques et technologiques|SCRIPT]] an den [[Zenter fir d'Lëtzebuerger Sprooch|ZLS]] fir den 150. Anniversaire vun der éischter Publikatioun eng Schouleditioun vum 'Reenert' verëffentlecht. Si baséiert um Originaltext vun 1872, deen an déi haiteg Orthografie gesat gouf. Niewent zwéi groussen Essayen iwwer d'Biografie vum Auteur an d'Déierefabel als literarescht Instrument fir Gesellschaftskritik sinn déi 14 Gesäng allkéiers mat engem Commentaire ergänzt ginn, deen den historeschen a politesche Kontext vun der Zäit beliicht. Doriwwer eraus ginn eng 900 Wierder, déi haut net méi jiddwerengem geleefeg sinn, erkläert. D'Kënschtlerin [[Mia Kinsch]] huet all Gesank illustréiert.

Et gouf och eng englesch Versioun mam Titel ''Reenert – The Fox in a Sunday Suit and in Human Shape'' realiséiert. Déi bilingual Versioun ass online gratis disponibel.

== Renert am Theater==
Am Kader vu ''[[Lëtzebuerg Europäesch Kulturhaaptstad 1995]]'' gouf de ''Renert'' als Theaterstéck opgefouert.

Am Dezember 2012 gouf de Renert op d'Affiche vum [[Kapuzinertheater]] gesat ënner der Regie vum [[Anne Simon]], woubäi de [[Steve Karier]] eleng op der Bün all d'Rollen interpretéiert huet.&lt;ref&gt;Cf. Feitler 2012 an der Literatur.&lt;/ref&gt;

De [[Jean-Paul Maes]] huet der Renert 2014 an 2017 och eleng interpretéiert. Musikalesch gouf hien dobäi vum [[André Mergenthaler]] um [[Cello]] encadréiert. Regie hat 2017 d'[[Eva Paulin]] am [[Kaleidoskop-Theater]] op der Bün vum [[Beetebuerger Schlass]]&lt;ref&gt;[https://www.100komma7.lu/article/kultur/de-renert-am-beetebuerger-schlass &quot;De Renert&quot; am Beetebuerger Schlass]&lt;/ref&gt;.

==Nom Renert genannt==
{{Div col}}
* Stroossen zu [[Nidderaanwen]], zu [[Bäreldeng]] an an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]];
* e [[Rodange-Renert-Kulturwee zu Wolz|Rodange-Renert-Kulturwee]] zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]];
* e [[Renert-Pad zu Schlënnermanescht|Renert-Pad]] zu [[Schlënnermanescht]];
* e [[Rugby Union|Rugbys]]-Veräin: [[Walferdange Rugby &quot;De Renert&quot;]];
* e Cabarets-Ensembel: [[cabarenert|CabaRenert]];
* e Schoul- a Sportzenter zu [[Berbuerg]]: [[École fondamentale Renert]] ([[Gemeng Manternach]]);
* [[Horesca]]-Betriber: ''Café Renert'' zu Wolz, ''Restaurant De Renert'' zu [[Bettborn]] an de ''Restaurant Beim Renert'' an der Stad Lëtzebuerg;
* den Terrain vun engem [[Naturismus|Naturiste]]-Veräin um ''Camping Fussekaul (De Renert)'' zu [[Heischent]];
* d'[[Hämoglobin]]-Moleküll [β133(H¹¹)Val→Ala];&lt;ref&gt;Déi Moleküll gouf 2001 vun der ''L'équipe luxembourgeoise de recherches sur l'hémoglobine'' vum Dr. Paul Groff am [[Laboratoire national de santé]] entdeckt. Cf. Goetzinger, 2008: 278 an der Literatur.&lt;/ref&gt;
* eng Zort [[Pavé]]-Steng: ''Rénert''.&lt;ref&gt;Cf. d'Säit iwwer den ''éco-pavé Rénert'' op [https://web.archive.org/web/20110315233830/http://www.chaux-de-contern.lu/m-fr-128-89-renert.html chaux-de-contern.lu]&lt;/ref&gt;
{{Div col end}}

== Literatur ==
*Feitler, Frank, 2012. Renert. De Fuuss am Frack an a Maansgréist / Michel Rodange. Programmheft, Atelier reprographique Ville de Luxembourg. 8 S. [Soloopféierunge vum Steve Karier am Kapuzinertheater am Dezember 2012. Reprisen am Februar 2013.]
*Goetzinger, Germaine, Gast Mannes &amp; Roger Muller, 2002. De Michel Rodange - Op en Neis fotografëert: Ausstellung [Centre national de littérature, 20. November 2002 - 18. April 2003] und Katalog. Centre national de littérature, Miersch. Impr. Saint-Paul. 227 S. ISBN 2-919903-05-5.
*Goetzinger, Germaine, 2008. De Renert. S. 273-278 in: Kmec, Sonja, Benoît Majerus, Michel Margue &amp; Pit Peporté (Ed), 2008. Lieux de mémoire au Luxembourg: usages du passé et construction nationale = Erinnerungsorte in Luxembourg: Umgang mit der Vergangenheit und Konstruktion der Nation. 2. Oplo. éditions saint-paul, Lëtzebuerg. Bd. 1 ISBN 978-2-87963-705-1, Bd. 2 ISBN 978-2-87963-830-0. [1. Oplo 2007: Bd. 1 ISBN 978-2-87963-669-6, Bd. 2 ISBN 978-2-87963-830-0]
*Hoffmann, Fernand, 1972. Uralte Bauernschläue und überhebliche Bescheidenheit. Der 'Renert' als Spiegel der luxemburgischen Volksseele. ''Die Warte'' 25 (1972).
*Rodange, Michel, 2002. Michel Rodange - Renert oder de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt: Op en Neis fotografëert vun Engem Letzebreger. 1872. Tounausgab vum integralen Text an 3 CDen (199 Min.) + 1 Bichelchen. Centre national de littérature, Miersch, a Centre national de l'audiovisuel, Diddeleng. Spriecher: Steve Karier; Toun: Jean-Marie Spartz.
*Rodange, Michel, 1987. Renert. De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. Komplett Editioun mat historeschen a politeschen Explikatioune vum Romain Hilgert. Editioun Guy Binsfeld 1987. ISBN 978-2-87954-036-8. [Neioplo am selwechte Verlag 1995 an 2008]
*Rodange, Michel, 2024. Reenert. De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. The Fox in a Sunday suit and in human shape. Translated by Jeff Thill. Editions Isola, Echternach, 255 p.

== Kuckt och ==
* [[oldwikisource:Renert|De Renert]] op Wikisource
* [[Reynke de Vos]]

== Um Spaweck ==
*[[Fichier:Wikisource-logo.png|18px]] '''Wikisource [https://wikisource.org/wiki/Renert Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]'''
*[[Fichier:Wikisource-logo.png|18px]] '''[https://wikisource.org/wiki/Index:Renert_oder_de_Fuuss_am_Frack_an_a_Ma%27nsgr%C3%ABsst.djvu Index:Renert oder de Fuuss am Frack an a Ma'nsgrësst.djvu]'''

* Romain Hilgert, [[d'Lëtzebuerger Land]], [https://web.archive.org/web/20010729065210/http://www.land.lu/html/dossiers/dossier_renert/renert.html De ganzen Text vum Rodange sengem ''Renert'']
* [http://links.comgouv.lu/lnk/AVgAAAG7SHYAAAAjkJoAAFUF-EkAAAAAotwAAH8FABTDWwBjbnHDJOZwR6bBRoCFQ7YeP0iYLwAGzXk/16/njNOclqao2FFtC9Xw6XADA/aHR0cHM6Ly93d3cuaGV5ZG9vLmx1L2x1L3JlZW5lcnQtYmlsdWFuZ2FsLWVkaXRpb24 Bilingual (lëtzebuergesch-englesch) Versioun] op www.heydoo.lu
* Déi [http://www.actioun-letzebuergesch.lu/files/verschiddenes/reenert_google.pdf original 1. Oplo (gescannt vu Google)] vun 1872 um Site vun der [[Actioun Lëtzebuergesch]]

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Fabelen]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Literatur]]
[[Kategorie:Lëtzebuergeschsproocheg Literatur]]
[[Kategorie:Literatur 1872]]</text>
      <sha1>8gguw5ym9geqobu72oqk9n3ulskf4ua</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625852</id>
      <parentid>2625846</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:39:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625852</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14468" sha1="8ldwm6lpuky6kiojaxssasjhj1ehbpg" xml:space="preserve">[[Fichier:Fiisschen-w.jpg|thumb|[[Michel-Rodange-Monument um Knuedler|Michel-Rodange-Monument]] um [[Knuedler]], vum Sculpteur [[Jean Curot]].]]

De '''Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst''' (an Originalschreifweis: ''Renert oder de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt'') ass eng Fabel vum [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerger]] [[Schrëftsteller]] [[Michel Rodange]].

Si koum [[1872]] fir d'éischt eraus an ass eng Adaptatioun vum [[Goethe]] sengem ''Reineke Fuchs'' op [[Lëtzebuergesch]], woubäi déi eenzel Personnagë déi [[Dialekt]]er schwätze vun där Géigend, wou se hier sinn. De Rodange huet aus där Matière e Lidd vun am Ganze 14 Gesäng a 6052 Verse gemaach, en Hommage un d'Lëtzebuerger Landschaften a Géigenden, mä gläichzäiteg och e Spottgedicht op d'Lëtzebuerger Gesellschaft vun der Zäit vum jonken Nationalstaat mat ongewësser Zukunft an der [[Industriell Revolutioun|industrieller Revolutioun]].

Well vill Bierger an och d'Kierch sech getrëppelt gefillt hunn, blouf d'Gedicht laang verkannt a gouf souguer zenséiert. Haut awer gëtt de Reenert als dat gréisst Stéck Literatur a Lëtzebuerger Sprooch vum [[19. Joerhonnert]] ugesinn.

==Inhalt vum Buch==
[[Fichier:Webwalking-renert.ogv‎|thumb|thumbtime=16.1|De Renert op [[Schibbreger Schlass|Schibbreg]], aus dem III. Gesank.]]

De ''Reenert'' ass eng Déierefabel, déi um [[Johann Wolfgang von Goethe]] sengem ''Reinecke Fuchs'' baséiert. Virdergrënneg geet et ëm d'Geschicht vum [[Fuuss]] Reenert, deen déi aner Déiere veruuzt (och alt der doutmécht), dofir e puermol viru Geriicht gestallt gëtt, zum Schluss awer vum Kinnek, dee sech och vum Fuuss ëmgaachele léisst, geadelt gëtt. Mä d'Geschicht ass just de &quot;Virwand&quot;, fir d'gesellschaftlech a politesch Zoustänn [[satir]]esch ze beschreiwen oder ze parodéieren: wéi Lëtzebuerg, am Kader vun der [[Lëtzebuerg-Kris]], bal vun engem vu sengen Nopere geschléckt gouf an d'Industriebesëtzer (déi bal all och gläichzäiteg Politiker waren), jee nodeem, wou se sech méi Virdeeler erhofft hunn, zerstridden hunn, wou s'am beschten ewechkéimen; d'Hypokrisie vun der deemools nach allmächteger [[Kathoulesch Kierch|kathoulescher Kierch]], z.&amp;nbsp;B. an der Affär vum [[Paschtouer vu Maarnech]], engem sou gutt et goung vertuschte [[Pedophilie]]skandal, a wéi déi einfach Leit (duergestallt duerch kleng Déieren - Mais, Vigel, och alt Schof) ëmmer nees déi Domm dobäi waren.

==Resümmee vun der Handlung==
De Kinnek [[Léiw]] rifft all Déieren zesummen. De Fuuss Reenert ass net komm; hien hat grad en [[Haushong|Hong]] doutgemaach. Noenee ginn de [[Bieren|Bier]], de [[Kaz|Kueder]] an den [[Dachsen|Dachs]] bei e geschéckt fir e bei de Kinnek ze bréngen; eréischt den Dachs huet domat Succès. De Fuuss gëtt zum Doud verurteelt, mä ënner dem Gaalgen erzielt en dem Kinnek vun engem Schatz, deen hien zegutt hätt, a vun engem Komplott géint hien. Déi Beschëllegt ginn agespaart, an de Fuuss kënnt fräi. Kuerz drop mécht en den [[Huesen|Hues]] dout.

De Kinnek rifft eng zweet Kéier d'Déiere beieneen. No de Kloe vum [[Kueben|Kueb]] an der [[Kanéngercher|Kanéngchen]] decidéiert de Léiw, dem Fuuss seng Buerg ze stiermen. Den Dachs geet de Fuuss warnen. Hien erzielt em, wéi d'europäesch Herrscher iwwer de Leit hire Käpp ewech Staaten opriichten. 
Um Wee bei de Kinnek beicht de Fuuss dem Dacks eng ganz Rëtsch Mëssdoten. E beschwéiert sech, datt iwwerall d'Wollefsgesetzer gëlle géifen, a seet, datt hie sech dofir och sou behuele géif. Virum Kinnek fuerdert de Fuuss seng Géigner eraus. Hie gëtt nees geriicht, an alt nees erzielt en dem Kinnek vun engem Schatz. Duerno duelléiert e sech mam [[Wollef]], gewënnt, a gëtt vum Kinnek zum Baron gemaach. All déi, déi géint hie waren, sinn op eemol nees gutt mat him. Se mierken net, datt de Reenert elo vun hinne profitéiert.

== Ausschnëtt ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Déi éischt Stroph vum Renert
!Original Schreifweis
!Schreifweis 2019
|-
|'''Ëschte Gesank.'''&lt;br&gt;
Et war esô emm d'Peïschten,&lt;br&gt;
‘T stung Alles ann der Blë,&lt;br&gt;
An d'Villercher di songen&lt;br&gt;
Hir Lider spët a frë.
|'''Éischte Gesank.'''&lt;br&gt;
Et war esou ëm d'Päischten,&lt;br&gt;
’t stung alles an der Bléi,&lt;br&gt;
An d'Villercher di songen&lt;br&gt;
Hir Lidder spéit a fréi.
|}

==Editiounsgeschicht==
[[Fichier:RenertCover1872Facsimile.jpg|thumb|Facsimile vum bannenzegen Titelblat vun der 1. Editioun vum Renert.]]
[[Fichier:Michel Rodange Tockert.jpg|thumb|Dem Joseph Tockert seng Editioun vun 1927 vum Michel Rodange senge Wierker.]]

De ''Reenert'' ass 1872 an däitscher [[Fraktur]]-Schrëft am Format 16° an enger Oplo vun 1 000 Stéck beim Editeur&lt;ref&gt;Cf. S. 298 in {{Autorenlexikon-DE-2007}}&lt;/ref&gt; [[Jean Joris]] erauskomm. En Deel vun dëser Oplo war anonym; um banneschten Titel steet: &quot;''Renert / oder / de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt. / Op en Neis fotografëert / vun / Engem Letzebreger''&quot;. An engem aneren Deel ass de &quot;M. Rodange&quot; als Auteur genannt, an datt een et beim L. Schamburger ze kafe kréich. Vun dëser éischter Oplo ware bannent 3 Joerzéngte just 313 Exemplare verkaf ginn.

&quot;Entdeckt&quot; gouf de ''Reenert'' eréischt uganks vum [[20. Joerhonnert]], wéi de Sträit ëm dat spéidert [[Schoulgesetz vun 1912]] héich Welle geschloen huet. Besonnesch d'Grënner vun der [[Sozialdemokratesch Partei (1903)|Sozial-demokratescher Partei]], de [[Michel Welter]], den [[C. M. Spoo]] an hire Sympathisant, den [[Nicolas Welter]], hunn op Konferenzen uechtert d'Land Reklamm fir de ''Reenert'' gemaach.

[[1909]] ass eng 2. Oplo vun 2 000 Stéck beim Ch. Praum erauskomm, als 22. Band vu senger ''Bibliothek Luxemburger Theaterstücke etc.'' E war an enger adaptéierter [[Geschicht vun der Lëtzebuerger Schreifweis|Orthographie]] an 72 Verse waren [[Zensur (Kontroll)|zensuréiert]]. Eng 3. Oplo ass [[1921]] beim Verlag Linden &amp; Hansen an enger Héicht vun 2 100 Exemplairen an den Drock gaangen. Dës Editioun war mat 21 Biller vum [[Auguste Trémont]] a 4 vum [[Franz Seimetz]] illustréiert; och hei gouf d'Rechtschreiwung geännert, a 40 Verse gestrach. [[1927]] huet de [[Joseph Tockert]] eng ''Michel Rodange Jubiläumsausgabe'' erausginn, mam vollstännege ''Reenert''-Text, alt nees an enger anerer Schreifweis, mat enger Biographie an och Explikatiounen. [[1932]] gouf et eng Luxus-Editioun vun 200 Stéck, an [[1939]] eng Neioplo vum Tockert senger Versioun, mat Vignettë vum [[Raymon Mehlen]], wouvun et och nach [[1940]] eng ''Neue Volksausgabe'' gouf.

Eng ''Neue Ausgabe mit Kommentar und Glossar'' koum [[1941]] eraus, 56 Verse sinn doran der Zensur zum Affer gefall. Bis [[1974]] sinn nach 6 Editioune publizéiert ginn. 1974 huet de [[Cornel Meder]] d'''Michel Rodange Gesamtwierk'' erausginn, mam vum Rodange korrigéierten Text (deen et als handschrëftlech Korrektur gëtt, deen awer bis dohin net publizéiert gi war) an a moderner Schreifweis. Dovu gouf dat Joer drop eng Schoulausgab gemaach. [[1982]] - [[1984]] ass eng uerg zesummegestrachen Editioun vum [[Marcel Ditsch]] erauskomm, illustréiert mat Fotoe vu Plastilinsmännercher, an där déi meescht politesch an zäithistoresch Bezich erausgehäit gi waren, a just nach d'Déieregeschicht reschtgelooss gouf.

[[1987]] huet de [[Romain Hilgert]] seng ''komplett Editioun mat historeschen a politeschen Explikatiounen'' an der Editioun Guy Binsfeld publizéiert, mat engem ausféierleche Virwuert (''E Buch a Maansgréisst'') an deem en dem Rodange säi Liewen, de sozialen a politesche Kontext vun der Zäit, d'Entstéiungs- an d'Receptiounsgeschicht vum ''Reenert'' beschreift. Virun alem ass den Text selwer sou erëmginn, datt een an enger Kolonn niewendrun all déi Uspillungen op zäitgenëssesch Persounen an Virfäll, an och emol e vereelzten Ausdrock, explizéiert fënnt, soudatt een den Text a senger voller Déift appreciéiere kann. Dëst Buch ass [[1995]] an [[2008]] am selwechte Verlag nei opgeluecht ginn.

[[2003]] ass de Reenert als [[Lauschterbuch]], op 3 CDen a vum [[Steve Karier]] virgelies, vum [[CNL|Nationale Literaturzentrum]] erausgi ginn.&lt;ref&gt;Cf. Rodange 2002 an der Literatur.&lt;/ref&gt;

[[2022]] hunn de [[Service de coordination de la recherche et de l'innovation pédagogiques et technologiques|SCRIPT]] an den [[Zenter fir d'Lëtzebuerger Sprooch|ZLS]] fir den 150. Anniversaire vun der éischter Publikatioun eng Schouleditioun vum 'Reenert' verëffentlecht. Si baséiert um Originaltext vun 1872, deen an déi haiteg Orthografie gesat gouf. Niewent zwéi groussen Essayen iwwer d'Biografie vum Auteur an d'Déierefabel als literarescht Instrument fir Gesellschaftskritik sinn déi 14 Gesäng allkéiers mat engem Commentaire ergänzt ginn, deen den historeschen a politesche Kontext vun der Zäit beliicht. Doriwwer eraus ginn eng 900 Wierder, déi haut net méi jiddwerengem geleefeg sinn, erkläert. D'Kënschtlerin [[Mia Kinsch]] huet all Gesank illustréiert.

Et gouf och eng englesch Versioun mam Titel ''Reenert – The Fox in a Sunday Suit and in Human Shape'' realiséiert. Déi bilingual Versioun ass online gratis disponibel.

== Reenert am Theater==
Am Kader vu ''[[Lëtzebuerg Europäesch Kulturhaaptstad 1995]]'' gouf de ''Reenert'' als Theaterstéck opgefouert.

Am Dezember 2012 gouf de Reenert op d'Affiche vum [[Kapuzinertheater]] gesat ënner der Regie vum [[Anne Simon]], woubäi de [[Steve Karier]] eleng op der Bün all d'Rollen interpretéiert huet.&lt;ref&gt;Cf. Feitler 2012 an der Literatur.&lt;/ref&gt;

De [[Jean-Paul Maes]] huet der Reenert 2014 an 2017 och eleng interpretéiert. Musikalesch gouf hien dobäi vum [[André Mergenthaler]] um [[Cello]] encadréiert. Regie hat 2017 d'[[Eva Paulin]] am [[Kaleidoskop-Theater]] op der Bün vum [[Beetebuerger Schlass]]&lt;ref&gt;[https://www.100komma7.lu/article/kultur/de-renert-am-beetebuerger-schlass &quot;De Renert&quot; am Beetebuerger Schlass]&lt;/ref&gt;.

==Nom Reenert genannt==
{{Div col}}
* Stroossen zu [[Nidderaanwen]], zu [[Bäreldeng]] an an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]];
* e [[Rodange-Renert-Kulturwee zu Wolz|Rodange-Renert-Kulturwee]] zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]];
* e [[Renert-Pad zu Schlënnermanescht|Renert-Pad]] zu [[Schlënnermanescht]];
* e [[Rugby Union|Rugbys]]-Veräin: [[Walferdange Rugby &quot;De Renert&quot;]];
* e Cabarets-Ensembel: [[cabarenert|CabaRenert]];
* e Schoul- a Sportzenter zu [[Berbuerg]]: [[École fondamentale Renert]] ([[Gemeng Manternach]]);
* [[Horesca]]-Betriber: ''Café Renert'' zu Wolz, ''Restaurant De Renert'' zu [[Bettborn]] an de ''Restaurant Beim Renert'' an der Stad Lëtzebuerg;
* den Terrain vun engem [[Naturismus|Naturiste]]-Veräin um ''Camping Fussekaul (De Renert)'' zu [[Heischent]];
* d'[[Hämoglobin]]-Moleküll [β133(H¹¹)Val→Ala];&lt;ref&gt;Déi Moleküll gouf 2001 vun der ''L'équipe luxembourgeoise de recherches sur l'hémoglobine'' vum Dr. Paul Groff am [[Laboratoire national de santé]] entdeckt. Cf. Goetzinger, 2008: 278 an der Literatur.&lt;/ref&gt;
* eng Zort [[Pavé]]-Steng: ''Rénert''.&lt;ref&gt;Cf. d'Säit iwwer den ''éco-pavé Rénert'' op [https://web.archive.org/web/20110315233830/http://www.chaux-de-contern.lu/m-fr-128-89-renert.html chaux-de-contern.lu]&lt;/ref&gt;
{{Div col end}}

== Literatur ==
*Feitler, Frank, 2012. Renert. De Fuuss am Frack an a Maansgréist / Michel Rodange. Programmheft, Atelier reprographique Ville de Luxembourg. 8 S. [Soloopféierunge vum Steve Karier am Kapuzinertheater am Dezember 2012. Reprisen am Februar 2013.]
*Goetzinger, Germaine, Gast Mannes &amp; Roger Muller, 2002. De Michel Rodange - Op en Neis fotografëert: Ausstellung [Centre national de littérature, 20. November 2002 - 18. April 2003] und Katalog. Centre national de littérature, Miersch. Impr. Saint-Paul. 227 S. ISBN 2-919903-05-5.
*Goetzinger, Germaine, 2008. De Renert. S. 273-278 in: Kmec, Sonja, Benoît Majerus, Michel Margue &amp; Pit Peporté (Ed), 2008. Lieux de mémoire au Luxembourg: usages du passé et construction nationale = Erinnerungsorte in Luxembourg: Umgang mit der Vergangenheit und Konstruktion der Nation. 2. Oplo. éditions saint-paul, Lëtzebuerg. Bd. 1 ISBN 978-2-87963-705-1, Bd. 2 ISBN 978-2-87963-830-0. [1. Oplo 2007: Bd. 1 ISBN 978-2-87963-669-6, Bd. 2 ISBN 978-2-87963-830-0]
*Hoffmann, Fernand, 1972. Uralte Bauernschläue und überhebliche Bescheidenheit. Der 'Renert' als Spiegel der luxemburgischen Volksseele. ''Die Warte'' 25 (1972).
*Rodange, Michel, 2002. Michel Rodange - Renert oder de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt: Op en Neis fotografëert vun Engem Letzebreger. 1872. Tounausgab vum integralen Text an 3 CDen (199 Min.) + 1 Bichelchen. Centre national de littérature, Miersch, a Centre national de l'audiovisuel, Diddeleng. Spriecher: Steve Karier; Toun: Jean-Marie Spartz.
*Rodange, Michel, 1987. Renert. De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. Komplett Editioun mat historeschen a politeschen Explikatioune vum Romain Hilgert. Editioun Guy Binsfeld 1987. ISBN 978-2-87954-036-8. [Neioplo am selwechte Verlag 1995 an 2008]
*Rodange, Michel, 2024. Reenert. De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. The Fox in a Sunday suit and in human shape. Translated by Jeff Thill. Editions Isola, Echternach, 255 p.

== Kuckt och ==
* [[oldwikisource:Renert|De Reenert]] op Wikisource
* [[Reynke de Vos]]

== Um Spaweck ==
*[[Fichier:Wikisource-logo.png|18px]] '''Wikisource [[oldwikisource:Renert|Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]'''
*[[Fichier:Wikisource-logo.png|18px]] '''[[oldwikisource:Index:Renert_oder_de_Fuuss_am_Frack_an_a_Ma'nsgrësst.djvu|Index:Reenert oder de Fuuss am Frack an a Ma'nsgrësst.djvu]]'''

* Romain Hilgert, [[d'Lëtzebuerger Land]], [https://web.archive.org/web/20010729065210/http://www.land.lu/html/dossiers/dossier_renert/renert.html De ganzen Text vum Rodange sengem ''Reenert'']
* [http://links.comgouv.lu/lnk/AVgAAAG7SHYAAAAjkJoAAFUF-EkAAAAAotwAAH8FABTDWwBjbnHDJOZwR6bBRoCFQ7YeP0iYLwAGzXk/16/njNOclqao2FFtC9Xw6XADA/aHR0cHM6Ly93d3cuaGV5ZG9vLmx1L2x1L3JlZW5lcnQtYmlsdWFuZ2FsLWVkaXRpb24 Bilingual (lëtzebuergesch-englesch) Versioun] op www.heydoo.lu
* Déi [http://www.actioun-letzebuergesch.lu/files/verschiddenes/reenert_google.pdf original 1. Oplo (gescannt vu Google)] vun 1872 um Site vun der [[Actioun Lëtzebuergesch]]

{{Referenzen an Notten}}
* Mat den neien orthografesche Reegele vun 2019 kritt de Reenert e laangen &lt;e&gt;, geschriwwen &lt;ee&gt;.

[[Kategorie:Fabelen]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Literatur]]
[[Kategorie:Lëtzebuergeschsproocheg Literatur]]
[[Kategorie:Literatur 1872]]</text>
      <sha1>8ldwm6lpuky6kiojaxssasjhj1ehbpg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625861</id>
      <parentid>2625852</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:02:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625861</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14543" sha1="e79y7gi0vzhzb9iv0ys8otge99wxr8q" xml:space="preserve">[[Fichier:Fiisschen-w.jpg|thumb|[[Michel-Rodange-Monument um Knuedler|Michel-Rodange-Monument]] um [[Knuedler]], vum Sculpteur [[Jean Curot]].]]

De '''Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst''' (an Originalschreifweis: ''Renert oder de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt'') ass eng Fabel vum [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerger]] [[Schrëftsteller]] [[Michel Rodange]].

Si koum [[1872]] fir d'éischt eraus an ass eng Adaptatioun vum [[Goethe]] sengem ''Reineke Fuchs'' op [[Lëtzebuergesch]], woubäi déi eenzel Personnagen déi [[Dialekt]]er schwätze vun där Géigend, wou se hier sinn. De Rodange huet aus där Matière e Lidd vun am Ganze 14 Gesäng a 6052 Verse gemaach, en Hommage un d'Lëtzebuerger Landschaften a Géigenden, mä gläichzäiteg och e Spottgedicht op d'Lëtzebuerger Gesellschaft vun der Zäit vum jonken Nationalstaat mat ongewësser Zukunft an der [[Industriell Revolutioun|industrieller Revolutioun]].

Well vill Bierger an och d'Kierch sech getrëppelt gefillt hunn, blouf d'Gedicht laang verkannt a gouf souguer zenséiert. Haut awer gëtt de Reenert als dat gréisst Stéck Literatur a Lëtzebuerger Sprooch vum [[19. Joerhonnert]] ugesinn.

==Inhalt vum Buch==
[[Fichier:Webwalking-renert.ogv‎|thumb|thumbtime=16.1|De Reenert op [[Schibbreger Schlass|Schibbreg]], aus dem III. Gesank.]]

De ''Reenert'' ass eng Déierefabel, déi um [[Johann Wolfgang von Goethe]] sengem ''Reinecke Fuchs'' baséiert. Virdergrënneg geet et ëm d'Geschicht vum [[Fuuss]] Reenert, deen déi aner Déiere veruuzt (och alt der doutmécht), dofir e puermol viru Geriicht gestallt gëtt, zum Schluss awer vum Kinnek, dee sech och vum Fuuss ëmgaachele léisst, geadelt gëtt. Mä d'Geschicht ass just de &quot;Virwand&quot;, fir d'gesellschaftlech a politesch Zoustänn [[satir]]esch ze beschreiwen oder ze parodéieren: wéi Lëtzebuerg, am Kader vun der [[Lëtzebuerg-Kris]], bal vun engem vu sengen Nopere geschléckt gouf an d'Industriebesëtzer (déi bal all och gläichzäiteg Politiker waren), jee nodeem, wou se sech méi Virdeeler erhofft hunn, zerstridden hunn, wou s'am beschten ewechkéimen; d'Hypokrisie vun der deemools nach allmächteger [[Kathoulesch Kierch|kathoulescher Kierch]], z.&amp;nbsp;B. an der Affär vum [[Paschtouer vu Maarnech]], engem sou gutt et goung vertuschte [[Pedophilie]]skandal, a wéi déi einfach Leit (duergestallt duerch kleng Déieren - Mais, Vigel, och alt Schof) ëmmer nees déi Domm dobäi waren.

== Resümmee vun der Handlung ==
De Kinnek [[Léiw]] rifft all Déieren zesummen. De Fuuss Reenert ass net komm; hien hat grad en [[Haushong|Hong]] doutgemaach. Noenee ginn de [[Bieren|Bier]], de [[Kaz|Kueder]] an den [[Dachsen|Dachs]] bei e geschéckt fir e bei de Kinnek ze bréngen; eréischt den Dachs huet domat Succès. De Fuuss gëtt zum Doud verurteelt, mä ënner dem Gaalgen erzielt en dem Kinnek vun engem Schatz, deen hien zegutt hätt, a vun engem Komplott géint hien. Déi Beschëllegt ginn agespaart, an de Fuuss kënnt fräi. Kuerz drop mécht en den [[Huesen|Hues]] dout.

De Kinnek rifft eng zweet Kéier d'Déiere beieneen. No de Kloe vum [[Kueben|Kueb]] an der [[Kanéngercher|Kanéngchen]] decidéiert de Léiw, dem Fuuss seng Buerg ze stiermen. Den Dachs geet de Fuuss warnen. Hien erzielt em, wéi d'europäesch Herrscher iwwer de Leit hire Käpp ewech Staaten opriichten. 
Um Wee bei de Kinnek beicht de Fuuss dem Dacks eng ganz Rëtsch Mëssdoten. E beschwéiert sech, datt iwwerall d'Wollefsgesetzer gëlle géifen, a seet, datt hie sech dofir och sou behuele géif. Virum Kinnek fuerdert de Fuuss seng Géigner eraus. Hie gëtt nees geriicht, an alt nees erzielt en dem Kinnek vun engem Schatz. Duerno duelléiert e sech mam [[Wollef]], gewënnt, a gëtt vum Kinnek zum Baron gemaach. All déi, déi géint hie waren, sinn op eemol nees gutt mat him. Se mierken net, datt de Reenert elo vun hinne profitéiert.

== Ausschnëtt ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Déi éischt Stroph vum Reenert
!Original Schreifweis
!Schreifweis 2019
|-
|'''Ëschte Gesank.'''&lt;br&gt;
Et war esô emm d'Peïschten,&lt;br&gt;
‘T stung Alles ann der Blë,&lt;br&gt;
An d'Villercher di songen&lt;br&gt;
Hir Lider spët a frë.
|'''Éischte Gesank.'''&lt;br&gt;
Et war esou ëm d'Päischten,&lt;br&gt;
’t stung alles an der Bléi,&lt;br&gt;
An d'Villercher di songen&lt;br&gt;
Hir Lidder spéit a fréi.
|}

==Editiounsgeschicht==
[[Fichier:RenertCover1872Facsimile.jpg|thumb|Facsimile vum bannenzegen Titelblat vun der 1. Editioun vum Reenert.]]
[[Fichier:Michel Rodange Tockert.jpg|thumb|Dem Joseph Tockert seng Editioun vun 1927 vum Michel Rodange senge Wierker.]]

De ''Reenert'' ass 1872 an däitscher [[Fraktur]]-Schrëft am Format 16° an enger Oplo vun 1 000 Stéck beim Editeur&lt;ref&gt;Cf. S. 298 in {{Autorenlexikon-DE-2007}}&lt;/ref&gt; [[Jean Joris]] erauskomm. En Deel vun dëser Oplo war anonym; um banneschten Titel steet: &quot;''Renert / oder / de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt. / Op en Neis fotografëert / vun / Engem Letzebreger''&quot;. An engem aneren Deel ass de &quot;M. Rodange&quot; als Auteur genannt, an datt een et beim L. Schamburger ze kafe kréich. Vun dëser éischter Oplo ware bannent 3 Joerzéngte just 313 Exemplare verkaf ginn.

&quot;Entdeckt&quot; gouf de ''Reenert'' eréischt uganks vum [[20. Joerhonnert]], wéi de Sträit ëm dat spéidert [[Schoulgesetz vun 1912]] héich Welle geschloen huet. Besonnesch d'Grënner vun der [[Sozialdemokratesch Partei (1903)|Sozial-demokratescher Partei]], de [[Michel Welter]], den [[C. M. Spoo]] an hire Sympathisant, den [[Nicolas Welter]], hunn op Konferenzen uechtert d'Land Reklamm fir de ''Reenert'' gemaach.

[[1909]] ass eng 2. Oplo vun 2 000 Stéck beim Ch. Praum erauskomm, als 22. Band vu senger ''Bibliothek Luxemburger Theaterstücke etc.'' E war an enger adaptéierter [[Geschicht vun der Lëtzebuerger Schreifweis|Orthographie]] an 72 Verse waren [[Zensur (Kontroll)|zensuréiert]]. Eng 3. Oplo ass [[1921]] beim Verlag Linden &amp; Hansen an enger Héicht vun 2 100 Exemplairen an den Drock gaangen. Dës Editioun war mat 21 Biller vum [[Auguste Trémont]] a 4 vum [[Franz Seimetz]] illustréiert; och hei gouf d'Rechtschreiwung geännert, a 40 Verse gestrach. [[1927]] huet de [[Joseph Tockert]] eng ''Michel Rodange Jubiläumsausgabe'' erausginn, mam vollstännege ''Reenert''-Text, alt nees an enger anerer Schreifweis, mat enger Biographie an och Explikatiounen. [[1932]] gouf et eng Luxus-Editioun vun 200 Stéck, an [[1939]] eng Neioplo vum Tockert senger Versioun, mat Vignettë vum [[Raymon Mehlen]], wouvun et och nach [[1940]] eng ''Neue Volksausgabe'' gouf.

Eng ''Neue Ausgabe mit Kommentar und Glossar'' koum [[1941]] eraus, 56 Verse sinn doran der Zensur zum Affer gefall. Bis [[1974]] sinn nach 6 Editioune publizéiert ginn. 1974 huet de [[Cornel Meder]] d'''Michel Rodange Gesamtwierk'' erausginn, mam vum Rodange korrigéierten Text (deen et als handschrëftlech Korrektur gëtt, deen awer bis dohin net publizéiert gi war) an a moderner Schreifweis. Dovu gouf dat Joer drop eng Schoulausgab gemaach. [[1982]] - [[1984]] ass eng uerg zesummegestrachen Editioun vum [[Marcel Ditsch]] erauskomm, illustréiert mat Fotoe vu Plastilinsmännercher, an där déi meescht politesch an zäithistoresch Bezich erausgehäit gi waren, a just nach d'Déieregeschicht reschtgelooss gouf.

[[1987]] huet de [[Romain Hilgert]] seng ''komplett Editioun mat historeschen a politeschen Explikatiounen'' an der Editioun Guy Binsfeld publizéiert, mat engem ausféierleche Virwuert (''E Buch a Maansgréisst'') an deem en dem Rodange säi Liewen, de sozialen a politesche Kontext vun der Zäit, d'Entstéiungs- an d'Receptiounsgeschicht vum ''Reenert'' beschreift. Virun alem ass den Text selwer sou erëmginn, datt een an enger Kolonn niewendrun all déi Uspillungen op zäitgenëssesch Persounen an Virfäll, an och emol e vereelzten Ausdrock, explizéiert fënnt, soudatt een den Text a senger voller Déift appreciéiere kann. Dëst Buch ass [[1995]] an [[2008]] am selwechte Verlag nei opgeluecht ginn.

[[2003]] ass de Reenert als [[Lauschterbuch]], op 3 CDen a vum [[Steve Karier]] virgelies, vum [[CNL|Nationale Literaturzentrum]] erausgi ginn.&lt;ref&gt;Cf. Rodange 2002 an der Literatur.&lt;/ref&gt;

[[2022]] hunn de [[Service de coordination de la recherche et de l'innovation pédagogiques et technologiques|SCRIPT]] an den [[Zenter fir d'Lëtzebuerger Sprooch|ZLS]] fir den 150. Anniversaire vun der éischter Publikatioun eng Schouleditioun vum 'Reenert' verëffentlecht. Si baséiert um Originaltext vun 1872, deen an déi haiteg Orthografie gesat gouf. Niewent zwéi groussen Essayen iwwer d'Biografie vum Auteur an d'Déierefabel als literarescht Instrument fir Gesellschaftskritik sinn déi 14 Gesäng allkéiers mat engem Commentaire ergänzt ginn, deen den historeschen a politesche Kontext vun der Zäit beliicht. Doriwwer eraus ginn eng 900 Wierder, déi haut net méi jiddwerengem geleefeg sinn, erkläert. D'Kënschtlerin [[Mia Kinsch]] huet all Gesank illustréiert.

Et gouf och eng englesch Versioun mam Titel ''Reenert – The Fox in a Sunday Suit and in Human Shape'' realiséiert. Déi bilingual Versioun ass online gratis disponibel.

== Reenert am Theater==
Am Kader vu ''[[Lëtzebuerg Europäesch Kulturhaaptstad 1995]]'' gouf de ''Reenert'' als Theaterstéck opgefouert.

Am Dezember 2012 gouf de Reenert op d'Affiche vum [[Kapuzinertheater]] gesat ënner der Regie vum [[Anne Simon]], woubäi de [[Steve Karier]] eleng op der Bün all d'Rollen interpretéiert huet.&lt;ref&gt;Cf. Feitler 2012 an der Literatur.&lt;/ref&gt;

De [[Jean-Paul Maes]] huet der Reenert 2014 an 2017 och eleng interpretéiert. Musikalesch gouf hien dobäi vum [[André Mergenthaler]] um [[Cello]] encadréiert. Regie hat 2017 d'[[Eva Paulin]] am [[Kaleidoskop-Theater]] op der Bün vum [[Beetebuerger Schlass]]&lt;ref&gt;[https://www.100komma7.lu/article/kultur/de-renert-am-beetebuerger-schlass &quot;De Renert&quot; am Beetebuerger Schlass]&lt;/ref&gt;.

==Nom Reenert genannt==
Deels nach an enger fréierer Schreifweis ''Renert'' oder ''Rénert:''{{Div col}}
* Stroossen zu [[Nidderaanwen]], zu [[Bäreldeng]] an an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]];
* e [[Rodange-Renert-Kulturwee zu Wolz|Rodange-Renert-Kulturwee]] zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]];
* e [[Renert-Pad zu Schlënnermanescht|Renert-Pad]] zu [[Schlënnermanescht]];
* e [[Rugby Union|Rugbys]]-Veräin: [[Walferdange Rugby &quot;De Renert&quot;]];
* e Cabarets-Ensembel: [[cabarenert|CabaRenert]];
* e Schoul- a Sportzenter zu [[Berbuerg]]: [[École fondamentale Renert]] ([[Gemeng Manternach]]);
* [[Horesca]]-Betriber: ''Café Renert'' zu Wolz, ''Restaurant De Renert'' zu [[Bettborn]] an de ''Restaurant Beim Renert'' an der Stad Lëtzebuerg;
* den Terrain vun engem [[Naturismus|Naturiste]]-Veräin um ''Camping Fussekaul (De Renert)'' zu [[Heischent]];
* d'[[Hämoglobin]]-Moleküll [β133(H¹¹)Val→Ala];&lt;ref&gt;Déi Moleküll gouf 2001 vun der ''L'équipe luxembourgeoise de recherches sur l'hémoglobine'' vum Dr. Paul Groff am [[Laboratoire national de santé]] entdeckt. Cf. Goetzinger, 2008: 278 an der Literatur.&lt;/ref&gt;
* eng Zort [[Pavé]]-Steng: ''Rénert''.&lt;ref&gt;Cf. d'Säit iwwer den ''éco-pavé Rénert'' op [https://web.archive.org/web/20110315233830/http://www.chaux-de-contern.lu/m-fr-128-89-renert.html chaux-de-contern.lu]&lt;/ref&gt;
{{Div col end}}

== Literatur ==
*Feitler, Frank, 2012. Renert. De Fuuss am Frack an a Maansgréist / Michel Rodange. Programmheft, Atelier reprographique Ville de Luxembourg. 8 S. [Soloopféierunge vum Steve Karier am Kapuzinertheater am Dezember 2012. Reprisen am Februar 2013.]
*Goetzinger, Germaine, Gast Mannes &amp; Roger Muller, 2002. De Michel Rodange - Op en Neis fotografëert: Ausstellung [Centre national de littérature, 20. November 2002 - 18. April 2003] und Katalog. Centre national de littérature, Miersch. Impr. Saint-Paul. 227 S. ISBN 2-919903-05-5.
*Goetzinger, Germaine, 2008. De Renert. S. 273-278 in: Kmec, Sonja, Benoît Majerus, Michel Margue &amp; Pit Peporté (Ed), 2008. Lieux de mémoire au Luxembourg: usages du passé et construction nationale = Erinnerungsorte in Luxembourg: Umgang mit der Vergangenheit und Konstruktion der Nation. 2. Oplo. éditions saint-paul, Lëtzebuerg. Bd. 1 ISBN 978-2-87963-705-1, Bd. 2 ISBN 978-2-87963-830-0. [1. Oplo 2007: Bd. 1 ISBN 978-2-87963-669-6, Bd. 2 ISBN 978-2-87963-830-0]
*Hoffmann, Fernand, 1972. Uralte Bauernschläue und überhebliche Bescheidenheit. Der 'Renert' als Spiegel der luxemburgischen Volksseele. ''Die Warte'' 25 (1972).
*Rodange, Michel, 2002. Michel Rodange - Renert oder de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt: Op en Neis fotografëert vun Engem Letzebreger. 1872. Tounausgab vum integralen Text an 3 CDen (199 Min.) + 1 Bichelchen. Centre national de littérature, Miersch, a Centre national de l'audiovisuel, Diddeleng. Spriecher: Steve Karier; Toun: Jean-Marie Spartz.
*Rodange, Michel, 1987. Renert. De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. Komplett Editioun mat historeschen a politeschen Explikatioune vum Romain Hilgert. Editioun Guy Binsfeld 1987. ISBN 978-2-87954-036-8. [Neioplo am selwechte Verlag 1995 an 2008]
*Rodange, Michel, 2024. Reenert. De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. The Fox in a Sunday suit and in human shape. Translated by Jeff Thill. Editions Isola, Echternach, 255 p.

== Kuckt och ==
* [[oldwikisource:Renert|De Reenert]] op Wikisource
* [[Reynke de Vos]]

== Um Spaweck ==
*[[Fichier:Wikisource-logo.png|18px]] '''Wikisource [[oldwikisource:Renert|Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]'''
*[[Fichier:Wikisource-logo.png|18px]] '''[[oldwikisource:Index:Renert_oder_de_Fuuss_am_Frack_an_a_Ma'nsgrësst.djvu|Index:Reenert oder de Fuuss am Frack an a Ma'nsgrësst.djvu]]'''

* Romain Hilgert, [[d'Lëtzebuerger Land]], [https://web.archive.org/web/20010729065210/http://www.land.lu/html/dossiers/dossier_renert/renert.html De ganzen Text vum Rodange sengem ''Reenert'']
* [http://links.comgouv.lu/lnk/AVgAAAG7SHYAAAAjkJoAAFUF-EkAAAAAotwAAH8FABTDWwBjbnHDJOZwR6bBRoCFQ7YeP0iYLwAGzXk/16/njNOclqao2FFtC9Xw6XADA/aHR0cHM6Ly93d3cuaGV5ZG9vLmx1L2x1L3JlZW5lcnQtYmlsdWFuZ2FsLWVkaXRpb24 Bilingual (lëtzebuergesch-englesch) Versioun] op www.heydoo.lu
* Déi [http://www.actioun-letzebuergesch.lu/files/verschiddenes/reenert_google.pdf original 1. Oplo (gescannt vu Google)] vun 1872 um Site vun der [[Actioun Lëtzebuergesch]]

{{Referenzen an Notten}}
* Mat den neien orthografesche Reegele vun 2019 kritt de Reenert e laangen &lt;e&gt;, geschriwwen &lt;ee&gt;.

[[Kategorie:Fabelen]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Literatur]]
[[Kategorie:Lëtzebuergeschsproocheg Literatur]]
[[Kategorie:Literatur 1872]]</text>
      <sha1>e79y7gi0vzhzb9iv0ys8otge99wxr8q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Michel Rodange</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7546</id>
    <revision>
      <id>2625841</id>
      <parentid>2611238</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:26:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625841</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4950" sha1="hxps7prgcrty3rh21gjbakr5i3bbr6h" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}

De '''Michel Rodange''', gebuer den [[3. Januar]] [[1827]] zu [[Waldbëlleg]], a gestuerwen de [[27. August]] [[1876]] a [[Clausen]], ([[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]]), war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Schrëftsteller]]. E gouf virun allem als Auteur vum ''[[Renert]]'' bekannt, enger Adaptatioun vum [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]] sengem ''Reineke Fuchs'' op [[Lëtzebuergesch]].

==Liewen==
De Michel Rodange war vun [[1845]] u [[Schoulmeeschter]], fir d'éischt zu [[Steesel]], duerno an der [[Fiels]]. An der [[Dikrech]]er Zeitung ''[[Der Wächter an der Sauer]]'' huet e seng éischt Gedichter op Däitsch publizéiert. [[1854]] huet hie sech mam Madeleine Leysen bestuet. Si kruten 10 Kanner, wouvun der awer 6 scho fréi gestuerwe sinn.

Vun [[1860]] un huet de Michel Rodange als kantonale [[Piqueur (Bau)|Piqueur]] zu [[Iechternach]], [[Capellen]] a [[Wolz]] geschafft. Hien huet ugefaangen, sech mat [[Däitschsproocheg Literatur|däitscher]], [[Franséischsproocheg Literatur|franséischer]] a [[Griichesch Literatur|griichescher]] Literatur auserneenzesetzen. [[1872]] koum säin Haaptwierk ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]'' eraus, dat awer ufanks kaum een an Uecht geholl huet. [[1873]] huet de Michel Rodange Congé vum Staatsdéngscht geholl, fir beim Bau vun der [[Eisebunnsstreck Ettelbréck-Waasserbëlleg|Eisebunnslinn laanscht d'Sauer]] matzeschaffen. Mä hie war ëmmer méi mam Mo geplot. E gouf an d'Stad versat, wou en d'Schleefaarbechte vun der [[Festung Lëtzebuerg]] surveilléiert huet. De 27. August 1876 ass en, mat nëmmen 49 Joer, u senger Mokränkt verscheet.

Nieft dem ''Renert'' huet de Michel Rodange Lëtzebuerger an däitsch Geleeënheetsgedichter, ''Dem Léiweckerche säi Lidd'' iwwer de Bauerestand an der Zäit vun der Industrie&lt;ref&gt;
[http://www.luxemburgensia.bnl.lu/cgi/luxonline1_2.pl?action=co&amp;sid=leiweckerche Manuscript, Originalhandschrëft vum Michel Rodange vun 1928 ; Editioun mat Erklärungen an engem Glossaire erausgi vum Joseph Tockert, 1928; Facsimilé an der Opmaachung vum Emil van der Vekene, 1973 ; Transcriptioun vum Henri Rinnen, 1973]&lt;/ref&gt;, d'lëschtegt Theaterstéck ''Dem Grof Sigfrid seng Goldkuemer'' an eng autobiographesch ''Chronik von Waldbillig'' geschriwwen. Dat meescht dovu gouf eréischt no sengem Doud publizéiert.

Nom Michel Rodange gouf e [[Lycée Michel Rodange|Lycée]] um [[Campus Geesseknäppchen|Geesseknäppche]] an eng Strooss zu Péiteng an zu Rodange benannt.

De Michel Rodange war de Papp vum [[Albert Rodange]].

== Literatur ==
* Michel Rodange: ''D'Léierchen (Dem Léiweckerche säi Lidd). Facsimilé an Transcriptioun'', Lëtzebuerg, Actioun Lëtzebuergesch, 1973.
* Michel Rodange: Gesamt-Wierk. Klassiker vun der Lëtzebuerger Litteratur, Cornel Meder, 1974
* Michel Rodange: ''De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. Komplett Éditioun mat historeschen a politeschen Explikatioune vum [[Romain Hilgert]]'', Editioun Guy Binsfeld, 1987.
* Marc Barthelemy, Marcel Ewers a Jean-Luc Schleich, De Michel Rodange a seng Heemechtsgemeng Waldbëlleg, 2017, 308 Säiten, op 750 Exemplaire limitéiert Oplo, erausgi vun der Gemeng Waldbëlleg fir den 190. gebuertsdag vum Michel Rodange am Juni 2017.

== Fotoen==
&lt;gallery perrow=&quot;4&quot; widths=&quot;160&quot;&gt;
Fichier:Waldbillig 3 Rue Michel Rodange 2013-08 --2.JPG|Gebuertshaus zu Waldbëlleg (Nobau vun nom Krich).
Fichier:Koerich maison Michel Rodange.jpg|D'Haus zu [[Käerch]] an deem de Michel Rodange vun 1862-1866 gewunnt huet&lt;ref&gt;Cf. d'Plack um Haus&lt;/ref&gt;.
Fichier:Luxembourg Koerich M Rodange plaque.jpg|Plack vun 1939 um Haus zu Käerch
Fichier:Luxembourg City Clausen Michel Rodange house of death.jpg|D'Haus zu Clausen an deem de Michel Rodange 1876 gestuerwen ass.
Fichier:Luxembourg City Clausen Michel Rodange Plaque a.jpg|Plack op der rietser Säitewand vum Haus zu Clausen.
&lt;/gallery&gt;

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vu lëtzebuergesche Schrëftsteller]]
* [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]
* [[Michel-Rodange-Monument um Knuedler]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Michel Rodange|{{PAGENAME}}}}
{{Wikisource|:lb:Author:Michel Rodange|Michel Rodange}}

* [https://web.archive.org/web/20010729065210/http://www.land.lu/html/dossiers/dossier_renert/renert.html Dossier vum Romain Hilgert op www.land.lu iwwer de Méchel Rodange a säi Wierk]
* [http://www.lmrl.lu/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=13&amp;Itemid=37 Biographie op der Säit vum Lycée Michel Rodange]
* [http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_63-2000_20-23.pdf Michel Rodange und die Stadt Luxemburg]
{{Autoritéitskontroll}}
{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Rodange Michel}}
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren|Rodange, Michel]]
[[Kategorie:Gebuer 1827|Rodange, Michel]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1876|Rodange, Michel]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Schoulmeeschteren]]
[[Kategorie:Persounen, no deenen eng Struktur zu Lëtzebuerg genannt ass]]</text>
      <sha1>hxps7prgcrty3rh21gjbakr5i3bbr6h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625863</id>
      <parentid>2625841</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:12:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625863</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5002" sha1="8idkue6zk8h0kb2hxq48ghal0l22mhw" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}

De '''Michel Rodange''', gebuer den [[3. Januar]] [[1827]] zu [[Waldbëlleg]], a gestuerwen de [[27. August]] [[1876]] a [[Clausen]], ([[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]]), war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Schrëftsteller]]. E gouf virun allem als Auteur vum ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'' bekannt, enger Adaptatioun vum [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]] sengem ''Reineke Fuchs'' op [[Lëtzebuergesch]].

==Liewen==
De Michel Rodange war vun [[1845]] u [[Schoulmeeschter]], fir d'éischt zu [[Steesel]], duerno an der [[Fiels]]. An der [[Dikrech]]er Zeitung ''[[Der Wächter an der Sauer]]'' huet e seng éischt Gedichter op Däitsch publizéiert. [[1854]] huet hie sech mam Madeleine Leysen bestuet. Si kruten 10 Kanner, wouvun der awer 6 scho fréi gestuerwe sinn.

Vun [[1860]] un huet de Michel Rodange als kantonale [[Piqueur (Bau)|Piqueur]] zu [[Iechternach]], [[Capellen]] a [[Wolz]] geschafft. Hien huet ugefaangen, sech mat [[Däitschsproocheg Literatur|däitscher]], [[Franséischsproocheg Literatur|franséischer]] a [[Griichesch Literatur|griichescher]] Literatur auserneenzesetzen. [[1872]] koum säin Haaptwierk ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]'' eraus, dat awer ufanks kaum een an Uecht geholl huet. [[1873]] huet de Michel Rodange Congé vum Staatsdéngscht geholl, fir beim Bau vun der [[Eisebunnsstreck Ettelbréck-Waasserbëlleg|Eisebunnslinn laanscht d'Sauer]] matzeschaffen. Mä hie war ëmmer méi mam Mo geplot. E gouf an d'Stad versat, wou en d'Schleefaarbechte vun der [[Festung Lëtzebuerg]] surveilléiert huet. De 27. August 1876 ass en, mat nëmmen 49 Joer, u senger Mokränkt verscheet.

Nieft dem ''Reenert'' huet de Michel Rodange Lëtzebuerger an däitsch Geleeënheetsgedichter, ''Dem Léiweckerche säi Lidd'' iwwer de Bauerestand an der Zäit vun der Industrie&lt;ref&gt;
[http://www.luxemburgensia.bnl.lu/cgi/luxonline1_2.pl?action=co&amp;sid=leiweckerche Manuscript, Originalhandschrëft vum Michel Rodange vun 1928 ; Editioun mat Erklärungen an engem Glossaire erausgi vum Joseph Tockert, 1928; Facsimilé an der Opmaachung vum Emil van der Vekene, 1973 ; Transcriptioun vum Henri Rinnen, 1973]&lt;/ref&gt;, d'lëschtegt Theaterstéck ''Dem Grof Sigfrid seng Goldkuemer'' an eng autobiographesch ''Chronik von Waldbillig'' geschriwwen. Dat meescht dovu gouf eréischt no sengem Doud publizéiert.

Nom Michel Rodange gouf e [[Lycée Michel Rodange|Lycée]] um [[Campus Geesseknäppchen|Geesseknäppche]] an eng Strooss zu Péiteng an zu Rodange benannt.

De Michel Rodange war de Papp vum [[Albert Rodange]].

== Literatur ==
* Michel Rodange: ''D'Léierchen (Dem Léiweckerche säi Lidd). Facsimilé an Transcriptioun'', Lëtzebuerg, Actioun Lëtzebuergesch, 1973.
* Michel Rodange: Gesamt-Wierk. Klassiker vun der Lëtzebuerger Litteratur, Cornel Meder, 1974
* Michel Rodange: ''De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. Komplett Éditioun mat historeschen a politeschen Explikatioune vum [[Romain Hilgert]]'', Editioun Guy Binsfeld, 1987.
* Marc Barthelemy, Marcel Ewers a Jean-Luc Schleich, De Michel Rodange a seng Heemechtsgemeng Waldbëlleg, 2017, 308 Säiten, op 750 Exemplaire limitéiert Oplo, erausgi vun der Gemeng Waldbëlleg fir den 190. gebuertsdag vum Michel Rodange am Juni 2017.

== Fotoen==
&lt;gallery perrow=&quot;4&quot; widths=&quot;160&quot;&gt;
Fichier:Waldbillig 3 Rue Michel Rodange 2013-08 --2.JPG|Gebuertshaus zu Waldbëlleg (Nobau vun nom Krich).
Fichier:Koerich maison Michel Rodange.jpg|D'Haus zu [[Käerch]] an deem de Michel Rodange vun 1862-1866 gewunnt huet&lt;ref&gt;Cf. d'Plack um Haus&lt;/ref&gt;.
Fichier:Luxembourg Koerich M Rodange plaque.jpg|Plack vun 1939 um Haus zu Käerch
Fichier:Luxembourg City Clausen Michel Rodange house of death.jpg|D'Haus zu Clausen an deem de Michel Rodange 1876 gestuerwen ass.
Fichier:Luxembourg City Clausen Michel Rodange Plaque a.jpg|Plack op der rietser Säitewand vum Haus zu Clausen.
&lt;/gallery&gt;

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vu lëtzebuergesche Schrëftsteller]]
* [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]
* [[Michel-Rodange-Monument um Knuedler]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Michel Rodange|{{PAGENAME}}}}
{{Wikisource|:lb:Author:Michel Rodange|Michel Rodange}}

* [https://web.archive.org/web/20010729065210/http://www.land.lu/html/dossiers/dossier_renert/renert.html Dossier vum Romain Hilgert op www.land.lu iwwer de Méchel Rodange a säi Wierk]
* [http://www.lmrl.lu/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=13&amp;Itemid=37 Biographie op der Säit vum Lycée Michel Rodange]
* [http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_63-2000_20-23.pdf Michel Rodange und die Stadt Luxemburg]
{{Autoritéitskontroll}}
{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Rodange Michel}}
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren|Rodange, Michel]]
[[Kategorie:Gebuer 1827|Rodange, Michel]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1876|Rodange, Michel]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Schoulmeeschteren]]
[[Kategorie:Persounen, no deenen eng Struktur zu Lëtzebuerg genannt ass]]</text>
      <sha1>8idkue6zk8h0kb2hxq48ghal0l22mhw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gréngewald</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9221</id>
    <revision>
      <id>2625888</id>
      <parentid>2612952</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:24:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* De Gréngewald an der Literatur */</comment>
      <origin>2625888</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9555" sha1="qknelnig14tshv67ahmwkzfy050sz3w" xml:space="preserve">[[Fichier:Steinsel, Grünewald, Kutschewee.jpg|thumb|300px|Am Gréngewald, hei de [[Geeschterhaischen|Kutschewee]] um Territoire vun der Gemeng Steesel]]
[[Fichier:Steinsel, Grünewald, Weier Déiwendallerwee (101).jpg|thumb|300px|En zougefruerene Weier beim Déiwendallerwee]]
De '''Gréngewald''' ass e [[Bësch]] am [[Nordosten|Nordoste]] vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] op engem Plateau deen am Schnëtt 350 Meter héich läit. Déi héchst Plaz ass um [[Lieu-dit]] ''Laangmuer'' laanscht d'[[Nationalstrooss 11|Iechternacher Strooss]] mat 425 Meter. De Gréngewald besteet zum gréissten Deel aus [[Bichen|Bichebësch]] an den Nowuess geschitt duerch [[Naturverjüngung]], dat heescht datt den Nowuess aus Som vun den ale Beem geschitt. Nëmmen an aussergewéinleche Fäll wéi z.&amp;nbsp;B. no de Stierm [[Daria (Orkan)|Daria]], [[Vivian (Orkan)|Vivian]] a [[Wiebke (Orkan)|Wiebke]] vun uganks 1990, oder soss enger [[Kalamitéit]] gëtt geplanzt. Ongeféier d'Hallschent vun de Beem si méi wéi 140 Joer al.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Jacques Ganser, [https://web.archive.org/web/20181209100425/https://www.wort.lu/de/lokales/schutz-fuer-den-grengewald-5c09016c182b657ad3b9b2a6 Schutz für den Gréngewald] op wort.lu den 9. Dezember 2018 an an der Drockversioun vum [[Luxemburger Wort]] de 7. Dezember 2018 ënnert dem Titel „Luxemburgs grüne Lunge“&lt;/ref&gt;.

Mat 3.734 [[Ar (Flächemooss)|Hektar]]&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ass de Gréngewald de gréisste Bësch zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]], deen uneneenhänkt. De Bësch läit op siwe Gemengen: Lëtzebuerg, [[Walfer]], [[Steesel]], [[Luerenzweiler]], [[Jonglënster]], [[Nidderaanwen]] a [[Sandweiler]].

D'[[Réngelbaach]] an d'[[Schetzelbaach]] aus deenen d'[[Wäiss Iernz]] entsteet, an d'[[Kriibsebaach (Schwaarz Iernz)|Kriibsebaach]] an d'[[Iernsterbaach]] aus deenen d'[[Schwaarz Iernz]] entsteet, hunn do hir Quellen. Och [[Drénkwaasser]] gëtt do ofgezaapt, well de Buedem aus [[Lëtzebuerger Sandsteen|Sandsteen]] en natierleche Filter ass. Déi 20 gefaasste Quellen am Gréngewald liwwere ronn 15% vum ganzen nationalen Drénkwaasser&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Um westleche Bord vum Gréngewald, no bei Walfer, leien d'[[Raschpëtzer]], en ënnerierdeschen [[Aqueduc]]-System aus der [[Réimescht Räich|Réimerzäit]].

Den 28. September 2018 huet de Ministerrot decidéiert dat zéng mol aacht Kilometer grousst Gebitt als nationaalt [[Naturschutzgebitt]] ze deklaréieren&lt;ref&gt;[https://gouvernement.lu/fr/actualites/toutes_actualites/communiques/2018/09-septembre/21-conseil-gouvernement1.html Conseil de gouvernement - Résumé des travaux du 28 septembre 2018] op gouvernement.lu den 28. September 2018, fir d'lescht gekuckt den 9. Dezember 218&lt;/ref&gt;.

Als Staatsbësch ass de Gréngewald d'Géigestéck zum [[Bambësch]], deen der Stad Lëtzebuerg gehéiert.

== Transaktiounen&lt;ref&gt;Quell vum Abschnitt, wou net anescht uginn: Äntwert vum Premier- a Staatsminister Jean-Claude Juncker op d'parlamentaresche Fro 1220 vum Gast Gibéryen a Robert Mehlen (kuckt Um Spaweck)&lt;/ref&gt;==
Am [[19. Joerhonnert]] war de Gréngewald 2.623&amp;nbsp;[[Ar (Flächemooss)|ha]] grouss, haut nach 2.500&amp;nbsp;ha{{Source?}}. 
Den hollännesche Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]] hat am Joer [[1845]] dem Staat 669 ha Bësch ofkaaft. Déi Vente, déi vun der Chamber decidéiert gi war, hat dem Staat ronn 530.000 [[Gulden]] abruecht, déi et erméiglecht hunn, iwwer véier bis fënnef Joer, d'Stroossennetz am Land ze verbesseren, a gläichzäiteg d'Aarbechtslosegkeet, déi déi Zäit grouss war, ze bekämpfen.

Nodeem den Haff no an no Stécker vum Gréngewald dobäi kaaft hat, ënner anerem 1891, huet de Staat am Mäerz 1934, no engem Vott vun der [[Chamber]] 776,12 ha Bësch a Gebaier zeréckkaaft, fir de Präis vun enger 20 Millioune [[Lëtzebuerger Frang|Frang]]&lt;ref&gt;[http://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1934/04/14/n2/jo Loi du 14 avril 1934 concernant l'acquisition par l'Etat du bois Grünewald et du Château de Berg] op leguilux.lu, fir d'lescht gekuckt de 27. Dezember 2018&lt;/ref&gt;. Dem Haff hunn no dëser Transaktioun nach ronn 1.000 ha vum Gréngewald gehéiert. D'Suen déi sou erakoumen, hunn dozou gedéngt, den Ënnerhalt vum Haff ze bezuelen.

Den Haff huet 2003 nach emol knapps 176 ha vum Gréngewald un de Staat verkaaft, absënns fir de Bau vun der [[Autobunn A7 (Lëtzebuerg)|Nordstrooss]] z'erméiglechen. Duerno war den Haff nach Proprietär vun 850&amp;nbsp;ha am Gréngewald.

Am Juli [[2006]] gouf bekannt, datt de Grand-Duc iwwerleeë géif, deen Deel vum Gréngewald, deen a sengem Besëtz war, ze verkafen. Dëse Projet gouf am September vum selwechte Joer fale gelooss, ë.&amp;nbsp;a., well de Staat net genuch Budgetsmëttelen hat, fir en opzekafen. Dofir gouf sech awer gëeenegt, datt de Staat en Deel vun de Käschte vum Entretien vum Grand-Duc sengem Terrain iwwerhuele sollt. Am Géigenzuch wier dësen zu bestëmmte Joreszäiten der Allgemengheet zougänglech.

Bei Geleeënheet vun enger [[Parlamentaresch Ufro|parlamentarescher Ufro]] vun den [[ADR]]-Deputéiert [[Gaston Gibéryen]] a [[Robert Mehlen]] huet de Premierminister [[Jean-Claude Juncker]] uganks Februar 2007 detailléiert Renseignementer ginn iwwer d'Tauschoperatiounen tëscht dem Haff an dem Staat, déi an der Vergaangenheet munch Rumeure mat sech bruecht haten.

== D'groussherzoglecht Gatter==
[[Fichier:Gréngewald, Fudderplaz Déiwendallerwee (101).jpg|thumb|D'Fudderplaz Déiwendallerwee]]
[[Fichier:Gréngewald, Fierschterhaus Déiwendallerwee (101).jpg|thumb|D'Forsthaus beim Déiwendallerwee]]
Den 9. Abrëll 2009 - no bal 90 Joer - gouf de Privatbësch vun der groussherzoglecher Famill fir de Public op gemaach.&lt;ref&gt;Quell vum Abschnitt, wou net anescht uginn: Informatiounspanneauen am fréiere groussherzogleche Gatter am Gréngewald&lt;/ref&gt; Bis dohi war ronderëm de groussherzogleche Bësch tëscht der Iechternacher- an der [[CR119|Eeseburer Strooss]] en Zonk. De Grond firwat de Zonk ëm 1920 opgeriicht gouf war, wéi schéngt, en Trapp [[Mouflon|Muffelen]], deen déi deemoleg groussherzoglech Koppel, d'Groussherzogin [[Charlotte vu Lëtzebuerg|Charlotte]] an de Prënz [[Felix vu Bourbon-Parma|Félix]] vun engem italieenesche Grof geschenkt krut. Mam Gatter gouf engersäits eng onkontrolléiert Ausbreedung vun den net [[heemesch]]e Muffelen erreecht an anersäits konnt eng permanente Heeg assuréiert ginn.

An de Joren 1956 bis 1958 gouf d'[[Gatter]] vun 350 ha op 500 ha vergréissert, andeems d'[[Flouernumm|Flouere]] ''Sandkaul'', ''Kazebaach'', ''Kriibseweier'' an ''Ditgesbaach'' mat abezu goufen. Den Zonk hat dunn eng Längt vun 11&amp;nbsp;km mat 3.100 [[Potto]]en a 77&amp;nbsp;km [[pickegen Drot]]. Fir an d'Gatter era goufen et 36 Paarten, vun deenen der 9 op engem Wee louchen, wou ee mam Camion erafuere konnt.

Duerch Schwaachstellen a Lächer am Zonk koum no an no [[Routwëld]] an duerno och [[Schwaarzwëld]] an d'Gatter eran. Déi staark Reproduktioun vum Rout- a Muffelwëld huet mat sech bruecht, datt dës Wëldaarten tëscht 1950 an 1980 intensiv gejot goufen. Vun 1998 gouf et du keng Muffele méi am Gatter. Anescht war et awer mam Schwaarzwëld, dat wéinst der staarker Reproduktioun zur Haaptwëldaart am Gatter gi war, dat esou de Charakter vun engem “Saupark” krut.

Well ugeholl gouf, datt d'Wëllschwäin net genuch natierlecht Fudder fanne géifen, gouf zousätzlech [[Geescht (Fruucht)|Geescht]] a [[Mais]] bäigefiddert. Zu dësem Zweck gouf 1963 fir déi dagdeeglech Fidderung eng Fudderplaz mat [[Trach|Krëppen]] an engem Fudderschapp opgeriicht. Aus hygienesche Grënn gouf d'Fudderplaz mat [[Pavé|Paweesteng]] ausgeluecht, fir datt e méi einfach war se ze botzen a sou d'Ausbreedung vu Wëldkrankheeten ze verhënneren.

Am Joer 1994 gouf beim ''Déiwendallerwee'', net wäit vun der Fudderplaz ewech, e Forsthaus opgeriicht, wou d'Bëschaarbechter hiert Material stockéiere kënnen a wou se - och bei schlechtem Wieder - schaffe kënnen.

==De Gréngewald an der Literatur==
* ''[[D'Vulleparlament am Gréngewald]]'' heescht e [[satir]]escht Gedicht vum [[Edmond de la Fontaine]], genannt ''Dicks''.
* D'Geriichtsverhandlung vum [[Michel Rodange]] sengem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] spillt sech am Gréngewald of.

== Kuckt och ==
* [[Bësch zu Lëtzebuerg]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}

* [http://g-o.lu/3/YMkI Iwwersiichtplang vum Gréngewald] op geoportail.lu
*[https://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/TravailALaChambre/Recherche/RechercheArchives/!ut/p/z1/nZC7DoJAEEW_hS_YYXiXvDK7QEDABdzGUBESRQvj92uIhTQrcbqbnHMzuUyxgallfM7T-Jhvy3h555Nyz-hzHpbpEakqUghl4ucZHEziDutXIMGka4SN4McBgqC6yGPTAWotpvb4sLkQogYjC4Aq_Mf_btrnawClr--ZWhHdAluAvNoGzNLMk21pUeB-AN0Gv764X6WUA8xiMowX6GTAgg!!/dz/d5/L0lDU0lKSWdrbUEhIS9JRFJBQUlpQ2dBek15cXchLzRKQ2lqb01MdEJqZFJQWVZERUEhL1o3XzI4SEhBTkVUMkdPTEUwQVVEOEtKMFAxOFU3LzA!/?PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_action=document&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_secondList=&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_selectedDocNum=4#Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7 Integralen Text vun der Äntwert vum Premier- a Staatsminister Jean-Claude Juncker op d'parlamentaresche Fro 1220 vum Gast Gibéryen a Robert Mehlen iwwer d'Transaktioune vun den Domainen am Gréngewald vum 4. August 2006] op chd.lu, der Websäit vun der Chamber, fir d'lescht gekuckt de 27. Dezember 2018
{{Navigatioun Gréngewald}}
{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Bëscher zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Natura-2000-Gebidder zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Gréngewald| ]]</text>
      <sha1>qknelnig14tshv67ahmwkzfy050sz3w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625942</id>
      <parentid>2625888</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T10:50:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625942</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9420" sha1="ghm8o0pbsb5i926amek27rsblynnpfp" xml:space="preserve">{{Infobox Bësch}}
[[Fichier:Steinsel, Grünewald, Weier Déiwendallerwee (101).jpg|thumb|300px|En zougefruerene Weier beim Déiwendallerwee]]
De '''Gréngewald''' ass e [[Bësch]] am [[Nordosten|Nordoste]] vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] op engem Plateau deen am Schnëtt 350 Meter héich läit. Déi héchst Plaz ass um [[Lieu-dit]] ''Laangmuer'' laanscht d'[[Nationalstrooss 11|Iechternacher Strooss]] mat 425 Meter. De Gréngewald besteet zum gréissten Deel aus [[Bichen|Bichebësch]] an den Nowuess geschitt duerch [[Naturverjüngung]], dat heescht datt den Nowuess aus Som vun den ale Beem geschitt. Nëmmen an aussergewéinleche Fäll wéi z.&amp;nbsp;B. no de Stierm [[Daria (Orkan)|Daria]], [[Vivian (Orkan)|Vivian]] a [[Wiebke (Orkan)|Wiebke]] vun uganks 1990, oder soss enger [[Kalamitéit]] gëtt geplanzt. Ongeféier d'Hallschent vun de Beem si méi wéi 140 Joer al.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Jacques Ganser, [https://web.archive.org/web/20181209100425/https://www.wort.lu/de/lokales/schutz-fuer-den-grengewald-5c09016c182b657ad3b9b2a6 Schutz für den Gréngewald] op wort.lu den 9. Dezember 2018 an an der Drockversioun vum [[Luxemburger Wort]] de 7. Dezember 2018 ënnert dem Titel „Luxemburgs grüne Lunge“&lt;/ref&gt;.

Mat 3.734 [[Ar (Flächemooss)|Hektar]]&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ass de Gréngewald de gréisste Bësch zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]], deen uneneenhänkt. De Bësch läit op siwe Gemengen: Lëtzebuerg, [[Walfer]], [[Steesel]], [[Luerenzweiler]], [[Jonglënster]], [[Nidderaanwen]] a [[Sandweiler]].

D'[[Réngelbaach]] an d'[[Schetzelbaach]] aus deenen d'[[Wäiss Iernz]] entsteet, an d'[[Kriibsebaach (Schwaarz Iernz)|Kriibsebaach]] an d'[[Iernsterbaach]] aus deenen d'[[Schwaarz Iernz]] entsteet, hunn do hir Quellen. Och [[Drénkwaasser]] gëtt do ofgezaapt, well de Buedem aus [[Lëtzebuerger Sandsteen|Sandsteen]] en natierleche Filter ass. Déi 20 gefaasste Quellen am Gréngewald liwwere ronn 15% vum ganzen nationalen Drénkwaasser&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Um westleche Bord vum Gréngewald, no bei Walfer, leien d'[[Raschpëtzer]], en ënnerierdeschen [[Aqueduc]]-System aus der [[Réimescht Räich|Réimerzäit]].

Den 28. September 2018 huet de Ministerrot decidéiert dat zéng mol aacht Kilometer grousst Gebitt als nationaalt [[Naturschutzgebitt]] ze deklaréieren&lt;ref&gt;[https://gouvernement.lu/fr/actualites/toutes_actualites/communiques/2018/09-septembre/21-conseil-gouvernement1.html Conseil de gouvernement - Résumé des travaux du 28 septembre 2018] op gouvernement.lu den 28. September 2018, fir d'lescht gekuckt den 9. Dezember 218&lt;/ref&gt;.

Als Staatsbësch ass de Gréngewald d'Géigestéck zum [[Bambësch]], deen der Stad Lëtzebuerg gehéiert.

== Transaktiounen&lt;ref&gt;Quell vum Abschnitt, wou net anescht uginn: Äntwert vum Premier- a Staatsminister Jean-Claude Juncker op d'parlamentaresche Fro 1220 vum Gast Gibéryen a Robert Mehlen (kuckt Um Spaweck)&lt;/ref&gt;==
Am [[19. Joerhonnert]] war de Gréngewald 2.623&amp;nbsp;[[Ar (Flächemooss)|ha]] grouss, haut nach 2.500&amp;nbsp;ha{{Source?}}. 
Den hollännesche Kinnek-Groussherzog [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]] hat am Joer [[1845]] dem Staat 669 ha Bësch ofkaaft. Déi Vente, déi vun der Chamber decidéiert gi war, hat dem Staat ronn 530.000 [[Gulden]] abruecht, déi et erméiglecht hunn, iwwer véier bis fënnef Joer, d'Stroossennetz am Land ze verbesseren, a gläichzäiteg d'Aarbechtslosegkeet, déi déi Zäit grouss war, ze bekämpfen.

Nodeem den Haff no an no Stécker vum Gréngewald dobäi kaaft hat, ënner anerem 1891, huet de Staat am Mäerz 1934, no engem Vott vun der [[Chamber]] 776,12 ha Bësch a Gebaier zeréckkaaft, fir de Präis vun enger 20 Millioune [[Lëtzebuerger Frang|Frang]]&lt;ref&gt;[http://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1934/04/14/n2/jo Loi du 14 avril 1934 concernant l'acquisition par l'Etat du bois Grünewald et du Château de Berg] op leguilux.lu, fir d'lescht gekuckt de 27. Dezember 2018&lt;/ref&gt;. Dem Haff hunn no dëser Transaktioun nach ronn 1.000 ha vum Gréngewald gehéiert. D'Suen déi sou erakoumen, hunn dozou gedéngt, den Ënnerhalt vum Haff ze bezuelen.

Den Haff huet 2003 nach emol knapps 176 ha vum Gréngewald un de Staat verkaaft, absënns fir de Bau vun der [[Autobunn A7 (Lëtzebuerg)|Nordstrooss]] z'erméiglechen. Duerno war den Haff nach Proprietär vun 850&amp;nbsp;ha am Gréngewald.

Am Juli [[2006]] gouf bekannt, datt de Grand-Duc iwwerleeë géif, deen Deel vum Gréngewald, deen a sengem Besëtz war, ze verkafen. Dëse Projet gouf am September vum selwechte Joer fale gelooss, ë.&amp;nbsp;a., well de Staat net genuch Budgetsmëttelen hat, fir en opzekafen. Dofir gouf sech awer gëeenegt, datt de Staat en Deel vun de Käschte vum Entretien vum Grand-Duc sengem Terrain iwwerhuele sollt. Am Géigenzuch wier dësen zu bestëmmte Joreszäiten der Allgemengheet zougänglech.

Bei Geleeënheet vun enger [[Parlamentaresch Ufro|parlamentarescher Ufro]] vun den [[ADR]]-Deputéiert [[Gaston Gibéryen]] a [[Robert Mehlen]] huet de Premierminister [[Jean-Claude Juncker]] uganks Februar 2007 detailléiert Renseignementer ginn iwwer d'Tauschoperatiounen tëscht dem Haff an dem Staat, déi an der Vergaangenheet munch Rumeure mat sech bruecht haten.

== D'groussherzoglecht Gatter==
[[Fichier:Gréngewald, Fudderplaz Déiwendallerwee (101).jpg|thumb|D'Fudderplaz Déiwendallerwee]]
[[Fichier:Gréngewald, Fierschterhaus Déiwendallerwee (101).jpg|thumb|D'Forsthaus beim Déiwendallerwee]]
Den 9. Abrëll 2009 - no bal 90 Joer - gouf de Privatbësch vun der groussherzoglecher Famill fir de Public op gemaach.&lt;ref&gt;Quell vum Abschnitt, wou net anescht uginn: Informatiounspanneauen am fréiere groussherzogleche Gatter am Gréngewald&lt;/ref&gt; Bis dohi war ronderëm de groussherzogleche Bësch tëscht der Iechternacher- an der [[CR119|Eeseburer Strooss]] en Zonk. De Grond firwat de Zonk ëm 1920 opgeriicht gouf war, wéi schéngt, en Trapp [[Mouflon|Muffelen]], deen déi deemoleg groussherzoglech Koppel, d'Groussherzogin [[Charlotte vu Lëtzebuerg|Charlotte]] an de Prënz [[Felix vu Bourbon-Parma|Félix]] vun engem italieenesche Grof geschenkt krut. Mam Gatter gouf engersäits eng onkontrolléiert Ausbreedung vun den net [[heemesch]]e Muffelen erreecht an anersäits konnt eng permanente Heeg assuréiert ginn.

An de Joren 1956 bis 1958 gouf d'[[Gatter]] vun 350 ha op 500 ha vergréissert, andeems d'[[Flouernumm|Flouere]] ''Sandkaul'', ''Kazebaach'', ''Kriibseweier'' an ''Ditgesbaach'' mat abezu goufen. Den Zonk hat dunn eng Längt vun 11&amp;nbsp;km mat 3.100 [[Potto]]en a 77&amp;nbsp;km [[pickegen Drot]]. Fir an d'Gatter era goufen et 36 Paarten, vun deenen der 9 op engem Wee louchen, wou ee mam Camion erafuere konnt.

Duerch Schwaachstellen a Lächer am Zonk koum no an no [[Routwëld]] an duerno och [[Schwaarzwëld]] an d'Gatter eran. Déi staark Reproduktioun vum Rout- a Muffelwëld huet mat sech bruecht, datt dës Wëldaarten tëscht 1950 an 1980 intensiv gejot goufen. Vun 1998 gouf et du keng Muffele méi am Gatter. Anescht war et awer mam Schwaarzwëld, dat wéinst der staarker Reproduktioun zur Haaptwëldaart am Gatter gi war, dat esou de Charakter vun engem “Saupark” krut.

Well ugeholl gouf, datt d'Wëllschwäin net genuch natierlecht Fudder fanne géifen, gouf zousätzlech [[Geescht (Fruucht)|Geescht]] a [[Mais]] bäigefiddert. Zu dësem Zweck gouf 1963 fir déi dagdeeglech Fidderung eng Fudderplaz mat [[Trach|Krëppen]] an engem Fudderschapp opgeriicht. Aus hygienesche Grënn gouf d'Fudderplaz mat [[Pavé|Paweesteng]] ausgeluecht, fir datt e méi einfach war se ze botzen a sou d'Ausbreedung vu Wëldkrankheeten ze verhënneren.

Am Joer 1994 gouf beim ''Déiwendallerwee'', net wäit vun der Fudderplaz ewech, e Forsthaus opgeriicht, wou d'Bëschaarbechter hiert Material stockéiere kënnen a wou se - och bei schlechtem Wieder - schaffe kënnen.

==De Gréngewald an der Literatur==
* ''[[D'Vulleparlament am Gréngewald]]'' heescht e [[satir]]escht Gedicht vum [[Edmond de la Fontaine]], genannt ''Dicks''.
* D'Geriichtsverhandlung vum [[Michel Rodange]] sengem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] spillt sech am Gréngewald of.

== Kuckt och ==
* [[Bësch zu Lëtzebuerg]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}

* [http://g-o.lu/3/YMkI Iwwersiichtplang vum Gréngewald] op geoportail.lu
*[https://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/TravailALaChambre/Recherche/RechercheArchives/!ut/p/z1/nZC7DoJAEEW_hS_YYXiXvDK7QEDABdzGUBESRQvj92uIhTQrcbqbnHMzuUyxgallfM7T-Jhvy3h555Nyz-hzHpbpEakqUghl4ucZHEziDutXIMGka4SN4McBgqC6yGPTAWotpvb4sLkQogYjC4Aq_Mf_btrnawClr--ZWhHdAluAvNoGzNLMk21pUeB-AN0Gv764X6WUA8xiMowX6GTAgg!!/dz/d5/L0lDU0lKSWdrbUEhIS9JRFJBQUlpQ2dBek15cXchLzRKQ2lqb01MdEJqZFJQWVZERUEhL1o3XzI4SEhBTkVUMkdPTEUwQVVEOEtKMFAxOFU3LzA!/?PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_action=document&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_secondList=&amp;PC_Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7019404_selectedDocNum=4#Z7_28HHANET2GOLE0AUD8KJ0P18U7 Integralen Text vun der Äntwert vum Premier- a Staatsminister Jean-Claude Juncker op d'parlamentaresche Fro 1220 vum Gast Gibéryen a Robert Mehlen iwwer d'Transaktioune vun den Domainen am Gréngewald vum 4. August 2006] op chd.lu, der Websäit vun der Chamber, fir d'lescht gekuckt de 27. Dezember 2018
{{Navigatioun Gréngewald}}
{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Bëscher zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Natura-2000-Gebidder zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Gréngewald| ]]</text>
      <sha1>ghm8o0pbsb5i926amek27rsblynnpfp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wolwen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9259</id>
    <revision>
      <id>2625864</id>
      <parentid>2263979</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:15:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>/* Klengegkeeten */ nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625864</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1216" sha1="bew4kkp48d6jigwm8g9iuzr8gqg2yo0" xml:space="preserve">{{SkizzGeoLUX}}
{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm = Wolwen
 | Bild = 
 | Bildtext = 
 | Numm (Franséisch) = Wolwelange 
 | Numm (Däitsch) = Wolwelingen
 | Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
 | Kanton = {{Kanton Réiden}}
 | Gemeng = {{Rammerech}}
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Rammerech}}
 | Awunner = 468&lt;ref&gt;Websäit vun der Gemeng&lt;/ref&gt;
 | Awunnerdatum = 01.01.2014
 | Fläch =
 | Koordinaten = {{coor dms|49|49|43|N|05|45|53|O}}
}}

'''Wolwen''' ass eng Uertschaft an der [[Gemeng Rammerech]].

== Kuckeswäertes ==
* D'[[Wolwener Klaus]] mat (den Iwwerreschter vun) der [[Buch op der Wolwener-Klaus|Wolframsbich]]
* [[Kierch Wolwen]]

== Klengegkeeten ==
Aus dem 1. Gesank vum [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] (Vers 391)&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
Setzt een no Esch op d’Uelzecht&lt;br&gt;
An een no Iechternach,&lt;br&gt;
En drëtte setzt no '''Wolwen'''&lt;br&gt;
An een noch Beesslek nach&lt;br&gt;
&lt;/blockquote&gt;

== Kuckt och ==
{{Kuckt och Lëschte Lëtzebuerg}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Wolwelange|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.rambrouch.lu Offiziell Säit vun der Gemeng Rammerech]

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Uertschaften zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>bew4kkp48d6jigwm8g9iuzr8gqg2yo0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625908</id>
      <parentid>2625864</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T17:46:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625908</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1215" sha1="kdpg8kzlwz8ayjlt2cgbha09j4woree" xml:space="preserve">{{SkizzGeoLUX}}
{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm = Wolwen
 | Bild = 
 | Bildtext = 
 | Numm (Franséisch) = Wolwelange 
 | Numm (Däitsch) = Wolwelingen
 | Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
 | Kanton = {{Kanton Réiden}}
 | Gemeng = {{Rammerech}}
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Rammerech}}
 | Awunner = 468&lt;ref&gt;Websäit vun der Gemeng&lt;/ref&gt;
 | Awunnerdatum = 01.01.2014
 | Fläch =
 | Koordinaten = {{coor dms|49|49|43|N|05|45|53|O}}
}}
'''Wolwen''' ass eng Uertschaft an der [[Gemeng Rammerech]].

== Kuckeswäertes ==
* D'[[Wolwener Klaus]] mat (den Iwwerreschter vun) der [[Buch op der Wolwener-Klaus|Wolframsbich]]
* [[Kierch Wolwen]]

== Klengegkeeten ==
Aus dem 1. Gesank vum [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] (Vers 391)&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
Setzt een no Esch op d’Uelzecht&lt;br&gt;
An een no Iechternach,&lt;br&gt;
En drëtte setzt no '''Wolwen'''&lt;br&gt;
An een noch Beesslek nach&lt;br&gt;
&lt;/blockquote&gt;

== Kuckt och ==
{{Kuckt och Lëschte Lëtzebuerg}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Wolwelange|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.rambrouch.lu Offiziell Säit vun der Gemeng Rammerech]

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Uertschaften zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>kdpg8kzlwz8ayjlt2cgbha09j4woree</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Felix vu Bourbon-Parma</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9261</id>
    <revision>
      <id>2625954</id>
      <parentid>2621031</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:48:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625954</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6136" sha1="po0slprk8zt7p8pyv5ebmk5n5kllxz9" xml:space="preserve">{{Infobox Dynastie
| Amtszäit1 = Prënz-Consort vu Lëtzebuerg
| vu1 = [[1919]] bis [[1964]]
}}
De '''Felix Marie Vincent Prënz vu Bourbon-Parma''', gebuer den [[28. September]] [[1893]]&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://data.matricula-online.eu/en/oesterreich/wien/schwarzau-am-steinfeld/01-07/?pg=34 |Titel=Archive copy |Gekuckt=19.12.2022 |Archiv-Datum=19.12.2022 |Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20221219085807/https://data.matricula-online.eu/en/oesterreich/wien/schwarzau-am-steinfeld/01-07/?pg=34 }}&lt;/ref&gt; zu [[Schwarzau am Steinfeld]] bei [[Wien]] ([[Éisträich]]), a gestuerwen den [[8. Abrëll]] [[1970]] zu [[Fëschbech (Miersch)|Fëschbech]], war dat uechtzéngt Kand vum [[Robert I. vu Parma]] an dat sechst Kand mat deem senger zweeter Fra, der [[Maria Antonia vu Bragança]], der Schwëster vum Felix senger spéiderer Schwéiermamm, der [[Maria Ana vu Bragança (1861)|Maria Ana vu Bragança]].

Hie war de méi jonke Brudder vun der Keeserin [[Zita vun Éisträich]]. Säi Grousspapp war den 1834 ofgesate Kinnek [[Miguel I. vu Portugal]].

== De Felix vu Bourbon-Parma gëtt Prënz vu Lëtzebuerg ==
De [[6. November]] [[1919]] huet hie seng [[Cousin a Kusin|Kusin]], d'[[Groussherzog]]in [[Charlotte vu Lëtzebuerg]] bestuet. Den Dag virdrun hat d'[[Chamber]], mat knappser Majoritéit, seng [[Naturaliséierung]] gestëmmt. Doduerch gouf hie Prënz vu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]. Déi Entscheedung war net onëmstridden, well de Felix am [[Éischte Weltkrich]] Läitnant a Capitaine an der éisträichescher Arméi war.

D'groussherzoglech Koppel krut sechs Kanner. 1921 gouf de spéidere Groussherzog [[Jean vu Lëtzebuerg]] gebuer, 1922 d'Elisabeth, 1924 d'Marie-Adelaïde, 1925 d'Marie-Gabrielle, 1927 de Charles a 1929 d'Alix.

De Prënz Felix war vum 23. Januar [[1937]] bis de 25. Abrëll [[1951]] Member vum [[Staatsrot (Lëtzebuerg)|Staatsrot]].&lt;ref&gt;{{Citation |URL=http://www.conseil-etat.public.lu/fr/conseil-d-etat/historique/membresdepuis1857.html |Titel=Lëscht vun de Membere vum Staatsrot op der Websäit vum Staatsrot |Gekuckt=2016-07-22 |archivedate=2016-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160720104801/http://www.conseil-etat.public.lu/fr/conseil-d-etat/historique/membresdepuis1857.html }}&lt;/ref&gt;

== De Prënz Felix am zweete Weltkrich ==

Den 10. Mee 1940 ass de Prënz Felix mat senger Famill an der Lëtzebuerger Regierung an den Exil gaangen, fir d'éischt op [[Paräis]], duerno op [[Lissabon]]. De [[15. Juli]] verléisst de Felix mat de Prënzekanner déi portugisesch Haaptstad, ouni seng Fra, a fiert an Amerika, wou e vum President Roosevelt empfaange gëtt. Bis 1942 hält sech d'groussherzoglech Famill haaptsächlech an de [[Vereenegt Staate vun Amerika]] an am [[Kanada]] op&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.erudit.org/fr/revues/hq/2010-v15-n3-hq034/66123ac/|Titel=L'exil québécois du gouvernement du Luxembourg|Gekuckt=05.05.2023|Auteur=Philippe Bernier Arcand|Datum=2010|Wierk=Histoire Québec|Säiten=19–26|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

Am Oktober 1942 verléisst de Prënz Felix zesumme mat sengem eelste Jong, dem Prënz Jean, de [[Kanada]] fir sech a [[Vereenegt Kinnekräich|Groussbritannien]] an der Arméi z'engagéieren. De Prënz Jean meld sech bei den Irish Guards, de Prënz Felix gëtt &quot;officier de liaison&quot; beim &quot;Northern Command&quot;. Do huet e gehollef d'&quot;Luxembourg Battery&quot;, eng Eenheet vu lëtzebuergesche Volontären opzebauen, déi Deel vun der belscher [[Brigade Piron]] war.&lt;ref&gt;Informatiounen aus: Chronologie &quot;Léif Lëtzebuerger&quot; [http://www.cna.public.lu/presse/2008/03/leif_letzebuerger/32_chronologie_1.pdf Chronologie 1939-1942 - PDF] an [http://www.cna.public.lu/presse/2008/03/leif_letzebuerger/33_chronologie_2.pdf Chronologie 1942-1945 - PDF]&lt;/ref&gt;

Am Juni [[1944]] gouf de Felix bei déi 12. US-Arméi, bei de Generol Bradley, geschéckt. Hien huet sech duerno verschiddenen Eenheeten ugeschloss, fir bei der Befreiung vu Lëtzebuerg kënnen dobäi ze sinn. Den [[10. September]] [[1944]] ass hien zesumme mam Prënz Jean mat der [[5. US-Panzerdivisioun]] zu Lëtzebuerg amarschéiert a vun der Bevëlkerung gefeiert ginn.

Grad wéi de Prënz Jean huet och de Felix bis zum Krichsënn weidergekämpft, a war zum Beispill bei der Befreiung vum [[Konzentratiounslager Dachau]] dobäi.&lt;ref&gt;Informatiounen aus: E.T. Melchers, Luxemburg 1944-45 - Befreiung und Ardennenoffensive, S. 119- 121, Imprimerie Saint-Paul, Luxembourg, 1981&lt;/ref&gt;

== De Prënz Felix no dem zweete Weltkrich ==

Hie war och Colonel vun der [[Fräiwëllegekompanie]] an ''Inspecteur-Général'' vun der [[Lëtzebuerger Arméi]] vun [[1945]] bis [[1967]].

Tëscht [[1923]] an [[1932]] an dann nees tëscht [[1947]] an [[1969]] war hie President vum [[Croix-Rouge luxembourgeoise|Lëtzebuerger Roude Kräiz]].

== Gielercher ==

* {{LHGC| (Promotioun 1923)&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/6jdqgt/pages/3/articles/DTL48?search=l%C3%A9gion%20d%27honneur|Titel=Lokales|Gekuckt=25.07.2023|Datum=25. Juni 1923|Wierk=[[Luxemburger Wort]]|Editeur=eluxemburgensia.lu|Sprooch=de}}&lt;/ref&gt;,&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8q54jx/pages/1/articles/DTL63?search=l%C3%A9gion%20d%27honneur|Titel=Chronique locale - Distinction|Gekuckt=25.07.2023|Datum=25. Juni 1923|Wierk=[[L'Indépendance luxembourgeoise]]|Editeur=eluxemburgensia.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;}}
* {{NHGLCH}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Prince Felix, Prince Consort of Luxembourg|{{PAGENAME}}}}
*[http://www.cna.public.lu/presse/2008/03/leif_letzebuerger/32_chronologie_1.pdf CNA - Léif Lëtzebuerger Chronologie 1939-1942 - PDF]
*[http://www.cna.public.lu/presse/2008/03/leif_letzebuerger/33_chronologie_2.pdf CNA - Léif Lëtzebuerger Chronologie 1942-1945 - PDF]

{{Referenzen an Notten}}

{{DEFAULTSORT:Bourbon-Parma}}
[[Kategorie:Haus Bourbon-Parma]]
[[Kategorie:Membere vum Staatsrot zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Gebuer 1893]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1970]]
[[Kategorie:Ritter vum Nassaueschen Hausuerde vum Gëllene Léiw]]
[[Kategorie:Grand-croix de la Légion d'honneur]]
[[Kategorie:Persounen, no deenen eng Struktur zu Lëtzebuerg genannt ass]]</text>
      <sha1>po0slprk8zt7p8pyv5ebmk5n5kllxz9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625955</id>
      <parentid>2625954</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:49:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gielercher */</comment>
      <origin>2625955</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6135" sha1="h42tg2s65umguqh26yje6dshpr79l3c" xml:space="preserve">{{Infobox Dynastie
| Amtszäit1 = Prënz-Consort vu Lëtzebuerg
| vu1 = [[1919]] bis [[1964]]
}}
De '''Felix Marie Vincent Prënz vu Bourbon-Parma''', gebuer den [[28. September]] [[1893]]&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://data.matricula-online.eu/en/oesterreich/wien/schwarzau-am-steinfeld/01-07/?pg=34 |Titel=Archive copy |Gekuckt=19.12.2022 |Archiv-Datum=19.12.2022 |Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20221219085807/https://data.matricula-online.eu/en/oesterreich/wien/schwarzau-am-steinfeld/01-07/?pg=34 }}&lt;/ref&gt; zu [[Schwarzau am Steinfeld]] bei [[Wien]] ([[Éisträich]]), a gestuerwen den [[8. Abrëll]] [[1970]] zu [[Fëschbech (Miersch)|Fëschbech]], war dat uechtzéngt Kand vum [[Robert I. vu Parma]] an dat sechst Kand mat deem senger zweeter Fra, der [[Maria Antonia vu Bragança]], der Schwëster vum Felix senger spéiderer Schwéiermamm, der [[Maria Ana vu Bragança (1861)|Maria Ana vu Bragança]].

Hie war de méi jonke Brudder vun der Keeserin [[Zita vun Éisträich]]. Säi Grousspapp war den 1834 ofgesate Kinnek [[Miguel I. vu Portugal]].

== De Felix vu Bourbon-Parma gëtt Prënz vu Lëtzebuerg ==
De [[6. November]] [[1919]] huet hie seng [[Cousin a Kusin|Kusin]], d'[[Groussherzog]]in [[Charlotte vu Lëtzebuerg]] bestuet. Den Dag virdrun hat d'[[Chamber]], mat knappser Majoritéit, seng [[Naturaliséierung]] gestëmmt. Doduerch gouf hie Prënz vu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]. Déi Entscheedung war net onëmstridden, well de Felix am [[Éischte Weltkrich]] Läitnant a Capitaine an der éisträichescher Arméi war.

D'groussherzoglech Koppel krut sechs Kanner. 1921 gouf de spéidere Groussherzog [[Jean vu Lëtzebuerg]] gebuer, 1922 d'Elisabeth, 1924 d'Marie-Adelaïde, 1925 d'Marie-Gabrielle, 1927 de Charles a 1929 d'Alix.

De Prënz Felix war vum 23. Januar [[1937]] bis de 25. Abrëll [[1951]] Member vum [[Staatsrot (Lëtzebuerg)|Staatsrot]].&lt;ref&gt;{{Citation |URL=http://www.conseil-etat.public.lu/fr/conseil-d-etat/historique/membresdepuis1857.html |Titel=Lëscht vun de Membere vum Staatsrot op der Websäit vum Staatsrot |Gekuckt=2016-07-22 |archivedate=2016-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160720104801/http://www.conseil-etat.public.lu/fr/conseil-d-etat/historique/membresdepuis1857.html }}&lt;/ref&gt;

== De Prënz Felix am zweete Weltkrich ==

Den 10. Mee 1940 ass de Prënz Felix mat senger Famill an der Lëtzebuerger Regierung an den Exil gaangen, fir d'éischt op [[Paräis]], duerno op [[Lissabon]]. De [[15. Juli]] verléisst de Felix mat de Prënzekanner déi portugisesch Haaptstad, ouni seng Fra, a fiert an Amerika, wou e vum President Roosevelt empfaange gëtt. Bis 1942 hält sech d'groussherzoglech Famill haaptsächlech an de [[Vereenegt Staate vun Amerika]] an am [[Kanada]] op&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.erudit.org/fr/revues/hq/2010-v15-n3-hq034/66123ac/|Titel=L'exil québécois du gouvernement du Luxembourg|Gekuckt=05.05.2023|Auteur=Philippe Bernier Arcand|Datum=2010|Wierk=Histoire Québec|Säiten=19–26|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

Am Oktober 1942 verléisst de Prënz Felix zesumme mat sengem eelste Jong, dem Prënz Jean, de [[Kanada]] fir sech a [[Vereenegt Kinnekräich|Groussbritannien]] an der Arméi z'engagéieren. De Prënz Jean meld sech bei den Irish Guards, de Prënz Felix gëtt &quot;officier de liaison&quot; beim &quot;Northern Command&quot;. Do huet e gehollef d'&quot;Luxembourg Battery&quot;, eng Eenheet vu lëtzebuergesche Volontären opzebauen, déi Deel vun der belscher [[Brigade Piron]] war.&lt;ref&gt;Informatiounen aus: Chronologie &quot;Léif Lëtzebuerger&quot; [http://www.cna.public.lu/presse/2008/03/leif_letzebuerger/32_chronologie_1.pdf Chronologie 1939-1942 - PDF] an [http://www.cna.public.lu/presse/2008/03/leif_letzebuerger/33_chronologie_2.pdf Chronologie 1942-1945 - PDF]&lt;/ref&gt;

Am Juni [[1944]] gouf de Felix bei déi 12. US-Arméi, bei de Generol Bradley, geschéckt. Hien huet sech duerno verschiddenen Eenheeten ugeschloss, fir bei der Befreiung vu Lëtzebuerg kënnen dobäi ze sinn. Den [[10. September]] [[1944]] ass hien zesumme mam Prënz Jean mat der [[5. US-Panzerdivisioun]] zu Lëtzebuerg amarschéiert a vun der Bevëlkerung gefeiert ginn.

Grad wéi de Prënz Jean huet och de Felix bis zum Krichsënn weidergekämpft, a war zum Beispill bei der Befreiung vum [[Konzentratiounslager Dachau]] dobäi.&lt;ref&gt;Informatiounen aus: E.T. Melchers, Luxemburg 1944-45 - Befreiung und Ardennenoffensive, S. 119- 121, Imprimerie Saint-Paul, Luxembourg, 1981&lt;/ref&gt;

== De Prënz Felix no dem zweete Weltkrich ==

Hie war och Colonel vun der [[Fräiwëllegekompanie]] an ''Inspecteur-Général'' vun der [[Lëtzebuerger Arméi]] vun [[1945]] bis [[1967]].

Tëscht [[1923]] an [[1932]] an dann nees tëscht [[1947]] an [[1969]] war hie President vum [[Croix-Rouge luxembourgeoise|Lëtzebuerger Roude Kräiz]].

== Gielercher ==
* {{LHGC| (Promotioun 1923)&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/6jdqgt/pages/3/articles/DTL48?search=l%C3%A9gion%20d%27honneur|Titel=Lokales|Gekuckt=25.07.2023|Datum=25. Juni 1923|Wierk=[[Luxemburger Wort]]|Editeur=eluxemburgensia.lu|Sprooch=de}}&lt;/ref&gt;,&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/8q54jx/pages/1/articles/DTL63?search=l%C3%A9gion%20d%27honneur|Titel=Chronique locale - Distinction|Gekuckt=25.07.2023|Datum=25. Juni 1923|Wierk=[[L'Indépendance luxembourgeoise]]|Editeur=eluxemburgensia.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;}}
* {{NHGLCH}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Prince Felix, Prince Consort of Luxembourg|{{PAGENAME}}}}
*[http://www.cna.public.lu/presse/2008/03/leif_letzebuerger/32_chronologie_1.pdf CNA - Léif Lëtzebuerger Chronologie 1939-1942 - PDF]
*[http://www.cna.public.lu/presse/2008/03/leif_letzebuerger/33_chronologie_2.pdf CNA - Léif Lëtzebuerger Chronologie 1942-1945 - PDF]

{{Referenzen an Notten}}

{{DEFAULTSORT:Bourbon-Parma}}
[[Kategorie:Haus Bourbon-Parma]]
[[Kategorie:Membere vum Staatsrot zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Gebuer 1893]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1970]]
[[Kategorie:Ritter vum Nassaueschen Hausuerde vum Gëllene Léiw]]
[[Kategorie:Grand-croix de la Légion d'honneur]]
[[Kategorie:Persounen, no deenen eng Struktur zu Lëtzebuerg genannt ass]]</text>
      <sha1>h42tg2s65umguqh26yje6dshpr79l3c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eisebunnsstreck Lëtzebuerg - Iechternach</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9297</id>
    <revision>
      <id>2625895</id>
      <parentid>2616426</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:48:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625895</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17379" sha1="eilwq8ha5mdfy3e6nejl54hixuywrl2" xml:space="preserve">{{Infobox Zuchstreck}}
{| class=&quot;wikitable mw-collapsible floatright&quot;
|colspan=&quot;3&quot; style=&quot;color:#ffffff;background-color:#d10074; text-align: center;&quot;|'''Streck'''
|+
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; |'''Garen, Brécken, Tunnellen'''
|'''PK'''
|-
|[[Fichier:BSicon_exKBHFa.svg|20x20px]]
|[[Gare Lëtzebuerg]]
| align=&quot;right&quot; |0,00
|-
|[[Fichier:BSicon exhKRZWae.svg|20x20px]]
|''[[Péitruss]]'' ([[Adolphe-Bréck|Nei Bréck]])
| align=&quot;right&quot; |1,116
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|Lëtzebuerg-Park
| align=&quot;right&quot; |1,613
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|Lëtzebuerg-Glacis
| align=&quot;right&quot; |2,159
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Rollengergronn]]
| align=&quot;right&quot; |3,808 
|-
|[[Fichier:BSicon_exBRÜCKE2.svg|20x20px]]
|
| align=&quot;right&quot; |3,915
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Siwebueren]]
| align=&quot;right&quot; |4,348
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Eech (Stad Lëtzebuerg)|Eech]]
| align=&quot;right&quot; |6,259
|-
|[[Fichier:BSicon exhKRZWae.svg|20x20px]]
|''[[Uelzecht]]''
|
|-
|[[Fichier:BSicon xhKRZe.svg|20x20px]]
|[[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Ëlwen Grenz|Lëtzebuerg-Ëlwen]]
|
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Dummeldeng]]
| align=&quot;right&quot; |7,366
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Sennengerbierg]]
| align=&quot;right&quot; |14,022
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Hueschtert (Nidderaanwen)|Hueschtert]]
| align=&quot;right&quot; |16,263
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Iernster]]
| align=&quot;right&quot; |19,453
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Gonnereng]]
| align=&quot;right&quot; |20,867
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Jonglënster]]
| align=&quot;right&quot; |23,453
|-
|[[Fichier:BSicon_exTUNNEL1.svg|20x20px]]
|''Tunnel (172 m)''
|
|-
|[[Fichier:BSicon_exTUNNEL1.svg|20x20px]]
|''Tunnel (42 m)''
|
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Beidler]]
| align=&quot;right&quot; |28,149
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Rippeg]]
| align=&quot;right&quot; |29,863
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Hemstel]]
| align=&quot;right&quot; |31,129
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Zëtteg]]
| align=&quot;right&quot; |31,804
|-
|[[Fichier:BSicon_exTUNNEL1.svg|20x20px]]
|[[Becher Tunnel]] ''(210 m)''
|
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Bech]]
| align=&quot;right&quot; |33,215
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Konsdref]]
| align=&quot;right&quot; |37,089
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Scheedgen]]
| align=&quot;right&quot; |38,646
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Kalkesbaach]]&lt;ref&gt;vum 2. Juni 1909 un&lt;/ref&gt;
|
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Lauterbuer]]
|
|-
|[[Fichier:BSicon_exBHF.svg|20x20px]]
|[[Iechternach]]-Stad
| align=&quot;right&quot; |45,098
|-
|[[Fichier:BSicon_exKBHFe.svg|20x20px]]
|[[Gare Iechternach (Vizinalbunn)|Iechternach]]
| align=&quot;right&quot; |45,849
|}
'''De Chareli''' (och alt: '''Charli''' oder '''Charly''') war eng [[Schmuelspuerbunn|Schmuelspuer]]-[[Lëscht vun de lëtzebuergeschen Eisebunnsstrecken|Eisebunnslinn]] mat enger Längt vu 45,80&amp;nbsp;km, déi tëscht dem [[20. Abrëll]] [[1904]] an dem [[13. Juni]] [[1954]] vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] op [[Iechternach]] gaangen ass.

Den Numm ''Chareli'' gouf ofgeleet vum Virnumm vum deemolegen zoustännege Generaldirekter fir ëffentlech Aarbechten, dem [[Charles Rischard]].

Iwwer e groussen Deel vun dëser Streck féiert déi haiteg [[Vëlospist PC2]].

== Geschichtleches ==
De [[17. Juni]] [[1897]] huet d'[[Chamber]] bal eestëmmeg fir de Bau vun der Eisebunnslinn Lëtzebuerg-Iechternach gestëmmt. Nëmmen de [[Sozialismus|Sozialist]] [[Michel Welter]] huet dergéint gestëmmt. Him war den [[Devis]] vun 3.334.000 [[Lëtzebuerger Frang|Frang]] ze héich. An dobäi wousst de Welter nach net, datt d'Käschte vun der Streck op 5.920.000 Frang sollte klammen. En anert Argument, dat de Welter virgedroen huet, war d'Distanz. D'Zuchstreck war 45,80 Kilometer laang, iwwer d'Strooss waren et der 33,30.

D'[[Gesetz]] iwwert de Bau vun der Streck gouf den 3. Juli 1897 publizéiert&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1897/06/26/n2/jo|Titel=Loi du 26 juin 1897, concernant la construction et l'exploitation d'une ligne de chemin de fer à petite section de Luxembourg à Echternach|Gekuckt=21.03.2023|Datum=26.06.1897|Editeur=legilux.public.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

Och de [[Michel Rodange]] huet sech a sengem ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'' Gedanken iwwer de Fortschrëtt gemaach (Sechtse Gesank, Vers 147)&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
E plangt di schéinste Stroossen,&lt;br&gt;
Duerch d’Duerf geet d’Eisebunn,&lt;br&gt;
All Dierfche kritt eng Haltplaz,&lt;br&gt;
An zwou, di schonns eng hunn.
&lt;/blockquote&gt;

De [[5. Abrëll]] [[1904]] konnt de &quot;Veräin vun de Lëtzebuerger Ingenieuren&quot; no enger éischter Faart zefridde feststellen, datt &quot;''die Bahn alle an sie gestellten Anforderungen genüge, mehr als genüge''&quot;. Bei der [[Nei Bréck|Neier Bréck]], déi de selwechten Dag ageweit gouf, huet de Staatsminister [[Paul Eyschen]] ënner bloem Himmel eng Ried gehalen, duerno de Bëschof an e puer Ministeren. Et waren dat net déi eenzeg Riede fir deen Dag. No Kanouneschëss gouf d'Vollek aus de [[Waggon]]en erauskommandéiert an d'Dignitairen hu Plaz geholl. Et goung de [[Rollengergronn]] erof, iwwer [[Dummeldeng]], de [[Sennengerbierg]], [[Jonglënster]], [[Konsdref]] an zu [[Bech]] duerch den Tunnel. Iwwerall stoungen Éierejofferen a Buergermeeschtere prett. Déi eng, fir den [[Éierewäin]] erauszeschëdden, déi aner fir Rieden ze halen.

== Bedreiwer ==
D'Konzessioun vun der Streck war un d'[[Chemins de fer vicinaux]] (CV) gaangen, déi d'Exploitatioun vun 1904 bis 1919 un d'[[Société des chemins de fer secondaires luxembourgeois]] (CSL) delegéiert hat. Duerno gouf se vun der [[Société anonyme luxembourgeoise des chemins de fer et minières Prince-Henri]] (PH) bedriwwen. Wéi d'[[Kantonalstreck|Kantonal]]-, d'[[Sekundärbunn|Sekundär]]- an d'[[Chemins de fer vicinaux|Vizinalbunnen]] den 19. Abrëll 1934 zesummegeluecht goufen, huet de Staat d'Exploitatioun vun der Streck mat der staatlecher Gesellschaft [[Chemins de fer à voie étroite de l'État]] (CVE) iwwerholl.

Wärend der Zäit vum [[Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich|Zweete Weltkrich]] huet d'[[Reichsbahn zu Lëtzebuerg|Deutsche Reichsbahn]] d'Exploitatioun iwwerholl. Nom Krich gouf d'Streck, wéi all aner Zuchstrecken zu Lëtzebuerg, provisoresch vum Staat bedriwwen&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/agd/1945/05/24/n4/jo|Titel=Arrêté grand-ducal du 24 mai 1945 concernant l'exploitation provisoire des chemins de fer luxembourgeois|Gekuckt=21.03.2023|Datum=24.05.1945|Editeur=legilux.public.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;, bis se vun 1946 u vun der [[Société nationale des chemins de fer luxembourgeois|CFL]] geréiert gouf.

== Streck ==

=== Stad Lëtzebuerg - [[Gemeng Rollengergronn|Rollengergronn]] - [[Gemeng Eech|Eech]]&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Mayer, Charles-Léon et al. T.V.L.  : &lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt;Trambahn der Stadt Luxemburg 1908 - 1964 Band 1&lt;nowiki&gt;''&lt;/nowiki&gt;., S. 91-111; S. 257-267&lt;/ref&gt; ===
D'Streck ass op der [[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] fortgaangen, wou och den Terminus vun der [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg - Réimech|Streck fir op Réimech]] war, déi och vun der CSL bedriwwe gouf. Vun der [[Place de la Gare (Stad Lëtzebuerg)|Garer Plaz]] aus ass de Chareli op eegene Gleiser (nieft deene vum [[Fréiere Stater Tram|Stater Tram]]) op der lénker Stroossesäit (a Richtung [[Uewerstad]] gekuckt) iwwert d'[[Avenue de la Liberté (Stad Lëtzebuerg)|Nei Avenue]] an d'[[Adolphe-Bréck|Nei Bréck]] gefuer, ier en um [[Boulevard Royal]] op déi riets Säit gewiesselt ass. Op der Héicht vun der [[Groussgaass (Stad Lëtzebuerg)|Groussgaass]] ass d'Streck no lénks an d'[[Avenue Émile-Reuter|Arsenalstrooss]] ofgebéit, wou beim [[Parc municipal (Stad Lëtzebuerg)|Park]] eng Halt („[[Charelis Gare (Stad Lëtzebuerg)|Charelis Gare]]“) war. Op der [[Place de l'Étoile (Stad Lëtzebuerg)|Stäreplaz]] huet de Chareli hannert dem [[Café Wintersdorf]] an der [[Glacis Gare]] gehalen, enger Giddergare, vun där aus Wueren a Richtung Iechternach transportéiert goufen. Vun do aus goung d'Streck duerch de [[Rollengergronn]] an d'[[Millebaach (Stad Lëtzebuerg)|Millebaach]] bis op d'[[Place François-Joseph Dargent|Eecher Plaz]].

Op der Eecher Plaz huet de Chareli - vun Enn 1913 un - d'Gleiser vum Tram gekräizt ier en iwwert eng eege Streck iwwert d'[[Uelzecht]] a Richtung vun der [[Charelis Gare (Dummeldeng)|Dummeldenger Charelis Gare]] viru gefuer ass.

D'[[Charelisbréck zu Dummeldeng]], déi vun den [[Paul Wurth S.A.|Ateliers Paul Wurth]] opgeriicht gouf, war déi éischt Bréck zu Lëtzebuerg déi mat [[Grey-Träger]]e vun der [[HADIR]] gebaut gouf&lt;ref&gt;[http://kneip.luxhiking.net/grey.html Sternstunde der Luxemburger Stahlindustrie]&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery widths=&quot;300px&quot; heights=&quot;200px&quot; perrow=&quot;2&quot; caption=&quot;Dummeldeng&quot;&gt;
Luxembourg, Chareli Ligne Luxembourg-Echternach (104).jpg|D'Charelisbréck
Luxembourg, Chareli Ligne Luxembourg-Echternach (109).jpg|… an d'Gare vun Dummeldeng
&lt;/gallery&gt;

==== Elektrifikatioun vun der Stater Streck&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ====
De Chareli dee vun [[Damplokomotiv]]e gezu gouf, huet fir sou munch Reklamatioune wéinst Knascht gesuergt, absënns am ënneschten Deel vun der Neier Avenue, wou en direkt laanscht d'Haiserfront gefuer ass. Vu virera war scho geplangt ginn, d'Streck méi spéit mat Stroum ze bedreiwen an 1907 gouf et déi éischt Pläng fir d'Stater Streck z'elektrifizéieren, déi dem Exploitant awer net gefall hunn. An de Joren duerno goufe vum Staat verschidde Variante geplangt – déi deels och den Tram mat agebonnen hunn – an der Stater Gemeng proposéiert, ma et koum net zu enger Eenegung, och wann et am Gesetz vum 28. Juni 1911 explizitt virgesi war, datt d'Streck vun der Gare bis op Dummeldeng sollt elektrifizéiert ginn&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1911/06/28/n1/jo|Titel=Loi du 28 juin 1911, concernant la construction de nouvelles lignes de chemins de fer à voie étroite|Gekuckt=22.03.2023|Datum=28.06.2011|Editeur=legilux.public.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery widths=&quot;300px&quot; heights=&quot;200px&quot; perrow=&quot;2&quot; caption=&quot;De Chareli an der Stad&quot;&gt;
Luxembourg, Chareli Ligne Luxembourg-Echternach (111).jpg|De Chareli op der Paräisser Plaz …
Luxembourg, Chareli Ligne Luxembourg-Echternach (102).jpg|an op der Halt ''Lëtzebuerg-Park'' ([[Charelis Gare (Stad Lëtzebuerg)|Charelis Gare]])
&lt;/gallery&gt;

Fir de lokale Verkéier an der Stad ze verbesseren an awer net op den deieren an onerwënschten Dampbetrib zeréckzegräifen, goufe vun 1913 un d'Damplokomotive mat [[Automotrice]]n ersat ginn, déi mat [[Benzol]] ugedriwwe goufen. Vum 17. Mäerz 1913 bis de 24. August 1914 waren deemno speziell Automotricen am Asaz, bis se wéinst Manktem u Benzol hu missen am Depot bleiwen. Nom [[Éischte Weltkrich|Krich]] koume se net méi an den Asaz.

Och an de Joren nom Krich gouf et eng Rëtsch Virschléi fir d'Streck op Stroum ëmzestellen an et huet awer bis de 7. November 1924 gedauert, bis en Ofkommes tëscht dem Staat an der Stater Gemeng konnt ënnerschriwwe ginn. Dora gouf festgehalen, datt d'Stater Gemeng d'Streck vun der Gare bis op Dummeldeng op hir Käschten elektrifizéieren, ënnerhalen a mat eegenem Rullmaterial bedreiwe géif. Zousätzlech zur Vizinalbunn sollt op d'mannst all Stonn en [[Fréiere Stater Tram#Linn an de Rollengergronn an an d'Millebaach|Tram vun der Gare duerch de Rollengergronn bis op Eech]] op der Streck fueren.

Den 12. Juni 1926 gouf vum Gemengerot e Kredit vun 1,6 Millioune Frang fir d'Elektrifizéierung vum Chareli gestëmmt, am Dezember 1926 goufen d'Weichen an d'Kräizungen ausgeschriwwen. An där Zäit goufen och zwou speziell Motricë bestallt, déi staark genuch ware fir engersäits d'Persounenzich mat bis zu véier oder fënnef Remorque fir 250 bis 300 Leit oder anersäits d'Gidderzich mat 100 bis 120 Tonnen an enger Schréi vu 4 - 5 % ze zéien. D'elektresch Anlagen an d'Catenaire goufen eréischt am Abrëll 1927 bestallt.

Nom Accord vun 1924 huet awer nach missen eng zousätzlech Konventioun tëscht der Gemeng an dem Piechter (PH) iwwert d'Gestioun vun der gemeinsamer Streck opgestallt ginn. Zousätzlech zum urspréngleche Punkt vun der Finanzéierung gouf ë. a. festgehalen, datt d'Gidderzich och elektresch solle bedriwwe ginn, datt all Persounenzuch ausschliisslech vum stätteschen Tramspersonal géif begleet ginn (''Pilotwon'') an datt d'Stad an all hiren Trammen eng 2. an 3. Klass-Voiture an e Gepäckwon géif matfuere loossen. Weider gouf gereegelt, datt d'Dummeldenger Gare ënnert d'Kompetenz vun der PH géif falen an datt si fir den Ënnerhalt opkomme misst. Den definitive Kontrakt tëscht der Gemeng an der PH gouf den 22. Juni 1928 ënnerschriwwen.

D'Aarbechten op der Streck hunn am September 1927 ugefaangen an am Februar 1928 konnte schonn Testfaarten um Deel vun der Streck bis op d'Eecher Plaz gemaach ginn. Tëscht dem 26. Juni an dem 9. Juli 1928 goufe méi detailléiert Testfaarte gemaach a verschidden Upassungen hu missen un de Gefierer gemaach ginn. De 17. September 1928 ass du schlussendlech mam elektresche Betrib op der kompletter stättescher Linn ugefaange ginn. Am Asaz op der Stater Streck waren déi speziell Motorween Nr 30 an 31, déi zesumme mat den normale Waggone vum Chareli oder mat den Unhängerween vum Tram (Nr 112 - 114, heiansdo och d'Serie Nr 108 - 111) gekoppelt goufen.

&lt;gallery widths=&quot;300px&quot; heights=&quot;200px&quot; perrow=&quot;2&quot; caption=&quot;Am Rollengergronn an zu Eech&quot;&gt;
Luxembourg, tramway historique, motrice 30 (101).jpg|Testfaart vum Stater Tram mat Gidderween vum Chareli
Luxembourg, Chareli Ligne Luxembourg-Echternach (108).jpg|De Chareli op der Statioun op der [[Place François-Joseph Dargent|Eecher Plaz]]
&lt;/gallery&gt;

=== Eech - Iechternach ===
{{Kapitel Info feelt}}
…

Op der Héicht vu [[Lauterbuer]] läit d'Parzell &quot;Leiwerdelt&quot;. An dësem Steebroch goufe Steng gebrach, déi mam Chareli bis an d'Stad gefouert goufen. Gutt erhalen ass den deemolege [[Quai|Verluedequai]] mat de [[Silo]]en, iwwer déi d'Steng an d'Eisebunnswaggone geluede goufen. D'[[Natur- a Bëschverwaltung|Naturverwaltung]] huet 2024 an Zesummenaarbecht mat dem [[Institut national pour le patrimoine architectural]] déi Plaz restauréiert.&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.wort.lu/luxemburg/ein-stueck-geschichte-neben-der-radpiste-bleibt-erhalten/10224620.html|Titel=Ehemalige Charly-Strecke bei Echternach, Ein Stück Geschichte neben der Radpiste bleibt erhalten. Die ANF restauriert die Trockenmauern des einstigen Steinbruchs bei der früheren Schmalspurbahn. Die Stätte soll aufgewertet werden.|Gekuckt=5.4.2024|Auteur=Irina Figut|Datum=5.4.2024|Editeur=wort.lu [€]}}&lt;/ref&gt;
&lt;gallery widths=&quot;300px&quot; heights=&quot;200px&quot; perrow=&quot;2&quot; caption=&quot;Hueschtert&quot;&gt;
Luxembourg, Chareli Ligne Luxembourg-Echternach (114).jpg|Op der Gare zu [[Hueschtert (Nidderaanwen)|Hueschtert]], deemools
Hueschtert.JPG|…an hautdesdaags (2005)
&lt;/gallery&gt;

…
&lt;gallery widths=&quot;300px&quot; heights=&quot;200px&quot; perrow=&quot;2&quot; caption=&quot;Bech&quot;&gt;
Luxembourg, Chareli Ligne Luxembourg-Echternach (105).jpg|Den Tunnel deen ëm 1900 bei [[Bech]] gebaut gouf
Tunnel du Charly.JPG|…ass hautdesdaags e Vëlostunnel
&lt;/gallery&gt;

…
&lt;gallery widths=&quot;300px&quot; heights=&quot;200px&quot; perrow=&quot;2&quot; caption=&quot;Konsdref an Iechternach&quot;&gt;
Consdorf La Gare Station Bahnhof Bellwald 1224.jpg|D'Charelis Gare zu [[Konsdref]]
Luxembourg, Chareli Ligne Luxembourg-Echternach (115).jpg|…an den Terminus zu [[Iechternach]]
&lt;/gallery&gt;

==Undenken un de Chareli==
[[Fichier:Luxembourg, rue du Charly - nom de rue.jpg|thumb|Stroosseschëld an der Stad|260x260px]]
Fir un déi fréier Eisebunnslinn z'erënnere sinn uechter d'Land eng Rei Plazen a Stroossen nom Chareli genannt: zu Lëtzebuerg, um [[Sennengerbierg]], zu [[Hueschtert (Nidderaanwen)|Hueschtert]] an zu Iechternach.

== Literatur ==
* [[Jean-Paul Meyer|Meyer, Jean-Paul]], 2018. ''Charly Schmalspurbahn Luxemburg-Echternach 1904-1954''. [[Éditions Gérard Klopp]], Luxembourg-Mondorf-les-Bains. ISBN 978-99959-38-01-7
*Bingenheimer, Volker, ''[https://web.archive.org/web/20190111113303/https://www.wort.lu/de/lokales/als-die-lokomotive-ueber-den-gehsteig-zischte-5c375d5c182b657ad3b9d93c Als die Lokomotive über den Gehsteig zischte]'' op wort.lu den 11. Januar 2019 an an der Drockversioun vum [[Luxemburger Wort]] vum 11. Januar 2019 (S. 20/21) ënnert dem Titel „Todesstoß durch den Straßenverkehr“.

== Kuckt och ==
* [[Geschicht vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg]]
* [[Lëscht vun de lëtzebuergeschen Eisebunnsstrecken]]
*[[Schmuelspuerbunnen zu Lëtzebuerg]]
* De [[Eisebunnsstreck Dikrech-Veianen|Benni]]
* De [[Jangli]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Ligne Luxembourg-Echternach|De Charly}}
* [https://persist.lu/ark:70795/0zb3sf/pages/2/articles/DTL55 Von den hauptstädtischen Straßenbahnen] Artikel am [[Luxemburger Wort]] vum 26. Abrëll 1928 iwwert d'Entwécklung vum Trams- a Schmuelspuerreseau
* [http://www.rail.lu/ligneluxembourgechternach.html Fotoe vum Chareli op der &quot;rail&quot; Websäit]

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Fréier Eisebunnsstrecken zu Lëtzebuerg|Letzebuerg-Iechternach]]
[[Kategorie:Schmuelspuerbunnen|Letzebuerg-Iechternach]]
[[Kategorie:Kanton Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Kanton Iechternach]]
[[Kategorie:Kanton Gréiwemaacher]]
[[Kategorie:1904]]</text>
      <sha1>eilwq8ha5mdfy3e6nejl54hixuywrl2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Adélaïde-Marie vun Anhalt-Dessau</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9890</id>
    <revision>
      <id>2625958</id>
      <parentid>2583967</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:57:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <origin>2625958</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1500" sha1="l5255v2wk2puqs5qyxm1w6j91gpjol5" xml:space="preserve">{{Infobox Dynastie}}
D&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;'''Adélaïde-Marie, Prinzessin vun Anhalt-Dessau''', gebuer de [[25. Dezember]] [[1833]] zu [[Dessau]], a gestuerwen de [[24. November]] [[1916]] am Schlass vu [[Königstein im Taunus|Königstein]] am [[Taunus]], war déi zweet Fra vum Herzog Adolf vun Nassau, dem spéidere Grand-Duc [[Adolphe vu Lëtzebuerg]]. Zanter hirem Jonktem war si eng begeeschtert Molerin.

Si war Éierepresidentin vum Naussauesche Konschtveräin a Member vum ''[[Cercle Artistique de Luxembourg|Cercle Artistique]]'' vu Lëtzebuerg. Op hir Propositioun hin ass de ''[[Prix Grand-Duc Adolphe]]'' an d'Liewe geruff ginn, deen all Joer vum groussherzoglechen Haff un e lëtzebuergesche Kënschtler fir säin am Salon vum Cercle Artistique vu Lëtzebuerg ausgestallt Gesamtwierk vergi gëtt.

Hir léifst Theemae waren d'Stëlliewen, d'Blummen an d'Landschaften. [[1892]] ass fir si e Moleratelier am [[Groussherzogleche Palais|Palais]] installéiert ginn. Hiert Uelegbild ''Bouquet de Fleurs'' ass an der Kollektioun vum [[Nationalmusée um Fëschmaart]].

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vu lëtzebuergesche Konschtschafenden]]
* [[Prix Grand-Duc Adolphe]]
* [[Marie-Adélaïde vu Lëtzebuerg]] (hiert Kandskand)

{{Autoritéitskontroll}}

[[Kategorie:Groussherzoginne vu Lëtzebuerg|Adélaïde-Marie]]
[[Kategorie:Gebuer 1833|Anhalt-Dessau Adélaïde-Marie vun]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1916|Anhalt-Dessau Adélaïde-Marie vun]]
[[Kategorie:Membere vum Cercle artistique de Luxembourg]]</text>
      <sha1>l5255v2wk2puqs5qyxm1w6j91gpjol5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zollunioun</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10726</id>
    <revision>
      <id>2625859</id>
      <parentid>2430731</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:59:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625859</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="630" sha1="rc2thg0aenklohb5j31r6yz6vbqdjrr" xml:space="preserve">[[Fichier:Customs Unions World.svg|thumb|Zolluniounen op der Welt]]
Eng '''Zollunioun''' (och: '''Douanes-Unioun'''), ass en Zesummeschloss vun zwéin oder méi Staaten, tëscht deene den [[Douane|Zoll]] ofgeschaaft gëtt an déi e gemeinsamen Zolltarif op de Baussegrenzen vun der Unioun aféieren. Am Géigesaz zu enger [[Wirtschaftsunioun]], wéi d'[[Belsch-Lëtzebuerger Wirtschaftsunioun]] ass an enger Zollunioun keng Harmoniséierung vun de Wirtschaftspolitike vun den eenzele Länner virgesinn.

== Kuckt och ==
*[[Däitschen Zollveräin]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Customs unions|Zollunioun}}

[[Kategorie:Ekonomie]]</text>
      <sha1>rc2thg0aenklohb5j31r6yz6vbqdjrr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wirtschaftsunioun</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10727</id>
    <revision>
      <id>2625860</id>
      <parentid>2619652</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:00:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625860</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="922" sha1="pu84w37fp4j90tnt0vlfcz5xbsjx9hd" xml:space="preserve">Eng '''Wirtschaftsunioun''' ass en Zesummeschléisse vun zwee oder méi [[Staat|Länner]], déi wéi an enger [[Zollunioun]], keng Taxen op de gemeinsame [[Grenz]]en erhiewen, e gemeinsamen Zolltarif op de Baussegrenzen a Kraaft setzen, an déi nach méi wäit ginn, wéi bei enger Zollunioun, doduerch, datt si och nach hir Wirtschaftspolitiken harmoniséieren.

D'Schafe vun enger Wirtschaftsunioun geschitt aus der Usiicht eraus, dat haut an eise komplexe Wirtschaftssystemer eng Zollunioun eleng net méi duergeet, fir de fräie Verkéier tëscht den Uniounslänner sécherzestellen.

D'Schafe vun enger [[Europäesch Wirtschafts- a Wärungsunioun|Wirtschaftsunioun op europäeschem Niveau]] ass de Beweis, datt d'Wirtschaftsraim ëmmer méi grouss musse ginn, fir de modernen, wirtschaftspoliteschen Exigenzen z'entspriechen.
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Economic unions|Wirtschaftsuniounen}}

[[Kategorie:Ekonomie]]</text>
      <sha1>pu84w37fp4j90tnt0vlfcz5xbsjx9hd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mitock</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11158</id>
    <revision>
      <id>2625889</id>
      <parentid>2620892</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:25:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Abschnitt geännert [[mw:MiniEdit| #MiniEdit]]</comment>
      <origin>2625889</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5908" sha1="3kt7ha4umkt00mtkbmlmmpa93i5iz7k" xml:space="preserve">{{Aner Bedeitungen op Mooss|dem Vugel Mitock|d'satiresch Zäitschrëft|De Mitock}}
{{Infobox Déieren
 | Numm = Mitock
 | An anere Sproochen =
 | Bild = Hoopoe de.jpg
 | Bildtext = Mitock
 | Räich = [[Déiereräich]]
 | Stamm = [[Chordata]]
 | Klass = [[Vullen]] 
 | Uerdnung = [[Upupiformes]]
 | Famill = [[Mitocken]]
 | Gattung = [[Upupa]]
 | Aart = 
 | Wëssenschaftlechen Numm = Upupa epops
 | Wëssenschaftlechen Numm Auteur = [[Carl von Linné|Linnaeus]], 1758
}}
[[Fichier:Huppe fasciée MHNT ZOO 2010 11 161 Ouzouer-sur-Trézée.jpg|thumb|''Upupa epops'']]
De '''Mitock''', mam wëssenschaftlechen Numm ''Upupa epops'', ass déi eenzeg Aart, oder no anerer Opfaassung, eng vun e puer Aarten, aus der Vullefamill vun de Mitocken (Upupidae). D'Mitocke gehéieren zu der [[Uerdnung (Biologie)|Uerdnung]] vun den [[Upupiformes]] (de: ''Hopf- und Hornvögel'').

==Verbreedung==
D'Aart ass an [[Europa (Kontinent)|Europa]], [[Asien]] an [[Afrika]] wäit verbreet. A munneche Regiounen ass de Mitock seele ginn. Déi afrikanesch Forme ginn dacks als eegestänneg Aarte betruecht: ''Upupa africana'', ''U. senegalensis'', ''U. marginata''. No Norden ass déi Aart ze fanne bis bal 60° N, am Oste bis un d'Küst vum [[Pazifik]] an no Süde bis [[Madagaskar]], d'[[Kapprovënz]]en, [[Sri Lanka]] an d'[[Sunda-Inselen]].

== Beschreiwung ==
{{Kapitel Info feelt}}
== Liewensraum ==
{{Kapitel Info feelt}}
== Friessen ==
{{Kapitel Info feelt}}
== Bréien ==
{{Kapitel Info feelt}}

==De Mitock zu Lëtzebuerg==
=== Den Numm ===
Et gëtt oder gouf eng ganz Rëtsch vun Nimm fir de Mitock:
{{div col}}
* Hupp-Hupp
* Butbutt
* Buddebutt
* Buddert
* Bëschbubbert
* Bëschbuppert
* Wuppert
* Ruppert
* Witapp
* Riffer
* Drecksvull
* Sténkert
{{div col end}}

=== Verbreedung ===
An den 1960er Joren huet de Mitock fir d'lescht zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] gebréit.&lt;ref&gt;Lorgé &amp; Melchior 2010, S. 202.&lt;/ref&gt; Allerdéngs ass en an der leschter Zäit erëm zu Lëtzebuerg gesi ginn, besonnesch am Fréijoer, an et gëtt ugeholl (2011), datt en deemnächst och erëm do bréie wäert.&lt;ref&gt;''Der Wiedehopf in Luxemburg.'' Gaart an Heem 2011 (Nr. 6), S. 185.&lt;/ref&gt; Déi Säit der Grenz, an der Géigend vun [[Tréier]], ass dat schonn de Fall: do ass am Joer 2009 festgestallt ginn, datt de Mitock fir d'éischt zanter 100 Joer nees emol do gebréit huet, an zwar zu [[Ayl]] am [[Landkrees Tréier-Saarburg]].&lt;ref&gt;Weishaar &amp; Johannes 2011.&lt;/ref&gt;

===De Mitock an der lëtzebuergescher Kultur===
====An der Literatur====
De Mitock ass ee vun de Personnagen am [[Dicks]] sengem ''[[Vulleparlament am Gréngewald]]'' (1848):&lt;ref name = vulleparlement&gt;G. Goetzinger et al.: ''Ech sinn e groussen Hexemeeschter: Dicks, 1823-1891.'' Ausstellung und Katalog. Centre national de littérature, Mersch 2009, S. 57-59, 248.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;P. N.: ''Vor hundert Jahren: eine politische Satire.'' In: Die Warte 1948, 1. Jg., Nr. 8 (20. November), S. 3. [http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=850600&amp;search_terms=#panel:pp|issue:850600|page:13]&lt;/ref&gt;
&lt;blockquote&gt;
''De Miitock jeitzt: &quot; Kèng Steire méh,&lt;br&gt;Kéng Schóll, kee Weirecht, kèng Schossé,&lt;br&gt;Kèng Mären, (bis),&lt;br&gt;A fort mat allen Herren! ''&quot;&lt;ref&gt;''D'Vulleparlament am Gréngewald (ob d'Weis vun der Vullenhóchzeit).'' In: Der Volksfreund 1848, Nr. 79 (5. November).&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

A moderner Schreifweis:

''De Mitock jäizt: &quot;Keng Steire [Steiere] méi, / Keng Schoul, kee Wäirecht [eng Steier um Wäin], keng Chaussée, / Keng Mairen [Buergermeeschteren], / A fort mat allen Hären!&quot;''

De Spottnumm Mitock war fir den Deputéierten [[Nicolas Spanier]], e Mëller vu [[Waldbriedemes]], geduecht, deen antiorangistesch a géint d'Groussgrondbesëtzer vun der Musel war.&lt;ref name = vulleparlement/&gt;

Am [[Michel Rodange]] sengem ''[[Reenert]]'' (1872) (éischte Gesank, 3. Stroph) gehéiert de Mitock zu deenen Déieren, déi op Invitatioun vum Kinnek, dem [[Léiw]], am [[Gréngewald]] zesummekommen.

====De Mitock als Emblem fir eng satiresch Wochenzäitschrëft====

''[[De Mitock|De Mitock, e Wocheblad fir Jux an Zodi]]'' war eng lëtzebuergeschesch [[satir]]esch Wochenzäitschrëft, déi vun 1937 bis 1940 erauskoum.

====De Mitock als Péckvillchen====
Fir d'[[Eemaischen]] vun 2010 huet de lëtzebuergesche Kënschtler [[Alex Gilbert]] de Mitock als Modell fir seng [[Péckvillchen|Péckvillecher]] geholl.&lt;ref&gt;''Les «Péckvillercher» 2010 d'Alex Gilbert.'' Lëtzebuerger Journal vum 11. Mäerz 2010. [http://www.journal.lu/2010/03/11/les-«peckvillercher»-2010-d'alex-gilbert/]&lt;/ref&gt;

== Literatur ==
* Fontaine, Alphonse de la, 1865. [http://www.archive.org/stream/faunedupaysdelux00dela#page/n5/mode/2up ''Faune du Pays de Luxembourg ou Manuel de zoologie contenant la description des animaux vertébrés observés dans le pays de Luxembourg. Oiseaux.''] V. Bück, Luxembourg 326 S. [http://www.archive.org/stream/faunedupaysdelux00dela#page/148/mode/2up (Mitock: S. 148).]
* Lorgé, P. &amp; E. Melchior, 2010. Vögel Luxemburgs. Luxemburg, LNVL, 264 S. (Mitock, S. 202).
* Melchior, E. et al., 1987. ''Atlas der Brutvögel Luxemburgs. Atlas des Oiseaux nicheurs du Grand-Duché de Luxembourg. Atlas of Breeding Birds in Luxembourg.'' Lëtzebuerger Natur- a Vulleschutzliga, Luxemburg, 336 S. [http://hdl.handle.net/2027/coo.31924052765348?urlappend=%3Bseq=134 (Mitock, S. 132s.)]
* L.L.E.P.O., 1979. ''Vögel Luxemburgs. Bilderatlas der heimischen Vogelwelt''. Luxemburg.
* Weishaar, M. &amp; Johannes, R., 2011. ''Neuer Brutnachweis vom Wiedehopf (Upupa epops) nach 100 Jahren in der Region Trier.'' Dendrocopos, 38, S. 75-79 (Trier).

{{Referenzen}}

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vun de Vullen zu Lëtzebuerg]]
* ''[[De Mitock]]'', eng satiresch Zäitschrëft.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Upupa epops}}

[[Kategorie:Mitocken]]
[[Kategorie:Vullen zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>3kt7ha4umkt00mtkbmlmmpa93i5iz7k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Iewescht Schlënner</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12611</id>
    <revision>
      <id>2625838</id>
      <parentid>2579707</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:26:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625838</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11342" sha1="gkfh3n0o3tas9eao53crtd3fjm3v8q1" xml:space="preserve">{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm = Iewescht Schlënner
 | Bild = Gebäude in Oberschlinder 01.jpg
 | Bildtext = Eent vun den zwee Gebaier an der Ieweschter Schlënner (2015)
 | Numm (Franséisch) = Oberschlinder 
 | Numm (Däitsch) = Oberschlinder
 | Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
 | Kanton = {{Kanton Klierf}}
 | Gemeng = {{Parc Housen}}&lt;br&gt;[[Gemeng Buerschent|Buerschent]]
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Parc Housen}}&lt;br&gt;{{Buergermeeschter Buerschent}}
 | Awunner = 0
 | Awunnerdatum = 2015
 | Fläch =
 | Koordinaten = {{coor dms|49|57|15|N|06|03|52|O}}
 | Kaart =
 | Kaartentext =
}}

D''''Iewescht Schlënner''' ass e [[Lieu-dit]], deen deelweis an der [[Gemeng Parc Housen]] an deelweis an der [[Gemeng Buerschent]] läit.

Bis Enn 2011 war et en Deel vun der fréierer [[Gemeng Houschent]] ([[Kanton Dikrech]]), déi du mat de Gemenge [[Gemeng Konstem|Konstem]] an [[Gemeng Housen|Housen]] zu der Gemeng Parc Housen fusionéiert huet.

== Geographie ==
D'Iewescht Schlënner läit nordwestlech vun [[Houschent]] an ëstlech vum [[Fridbësch]] am Dall vun der [[Schlënner]], do wou d'[[Lëtschbaach]] an d'Schlënner leeft. Se läit op enger Héicht vun 300 – 320 m., dat sinn zirka 180 m. méi déif wéi Houschent an 140 m. méi déif wéi de [[Fridbësch]].

Et kënnt een nëmmen iwwer onbefestegt, awer befuerbar [[Feldwee]]ër dohin.

== Geschicht ==

=== D'Duerf Uewerschlënner ===
﻿D'Geschicht vum Duerf Uewerschlënner ass een tragescht Kapitel vum [[Éislek]]. D'Liewen am [[Schlënner]]dall war haart. Virun der industrieller Revolutioun hunn och hei d'Éisleker Leit, wéi iwwerall am Land ënnert raue Konditioune versicht hiert Iwwerliewen duerch Landwirtschaft an Handwierk ze sécheren. D'Feudalherrschaft vun den Häre vu [[Schlass Klierf|Klierf]], [[Schibbreg]] a [[Buerg Buerschent|Buerschent]] huet de klénge Leit kaum Spillraum fir e bessert Liewe gelooss. No engem Joerhonnert am Opschwong gouf d'Duerf Affer vun Honger an Aarmut an d'Leit si geflücht. Hir Geschicht ass kengeswees weltbeweegend ma op kenger anerer Plaz am Land gëtt ee sech méi bewosst wéi staark sech dëst Liewe vun deem vun haut ënnerscheet. D'Uewerschlënner ass een Echantillon vu vergaangenen Zäiten dee bal a Vergiessenheet gerode wier.

Dem [[Nicolas Bosseler|Nic Bosseler]] säi Wierk ''Hoscheid auf der Strass''&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; erméiglecht een Abléck an d'Geschicht an an den Alldag an der Uewerschlënner. Generell kann ee soen, datt alles mat enger Millen un der ieweschter Schlënnerbaach ugefaangen huet.

Den ale [[Kiem]], dee vu [[Konstem]] Richtung [[Houschent]], duerch d'''Schwéngskaul'' féiert, huet d'Uewerschlënner viru laanger Zäit un d'Zivilisatioun ugeschloss. Aus engem Dokument vun [[1330]] geet ervir, dass hei déi eelst [[Millen zu Lëtzebuerg|Mille]] vum Schlënnerdall stoung. Si dréit sënngeméiss den Numm “Schlënnermillen”. De [[Kadaster]] verréit am Joer [[1824]] de Jean Wilmes als Bedreiwer vun der Millen. D'Häre vun der Schibbreg waren zur där Zäit déi legal Besëtzer vun der Millen, an hunn dës als [[Seeërei]] bedreiwe gelooss. Vun 1828 u gouf se als [[Käremillen|Kären]]- oder [[Uelegsmillen|Uelegmille]] benotzt. An der Mëtt vum [[19. Joerhonnert]] ass d'Gebai verfall. Haut ass bis op e puer schappeg Reschter vum [[Doléiner]]haus niewendrun näischt méi vun der Millen iwwreg.

[[1412]] geet d'Gebitt vum Schlënnerdall an d'Hänn vun den Häre vu Klierf iwwer.

[[1585]] ginn Uewer- an Ënnerschlënner an d'[[Par]]gebitt vu [[Branebuerg]] iwwer; eenzel Deeler ginn der Dikrecher [[Al Kierch Dikrech|St. Laurenzkierch]] zougesprach.

Et gëtt net vill Dokumenter an deene vun der Schlënner rieds geet. Et kann een awer e skizzéierten Entworf dovu maachen, wéi dacks d'Uewer- an d'Ënnerschlënner tëschent de verschidden Hären hin an hier gereecht goufen. D'[[franséisch Revolutioun]] am Joer [[1789]] bréngt de warscheinlech gréissten Ëmschwong. De Lëtzebuerger Territoire gëtt vun de franséischen Truppen ageholl an e puer Joer méi spéit dem [[Departement Forêts|Département des Forêts]] zougeuerdent.

[[1815]], am Joer vum [[Wiener Kongress]], gi bei enger Vollekszielung an der Uewerschlënner eng 25 Leit gezielt. 12 Joer méi spéit sollten et der well 38 sinn. Kadasterpläng aus den [[1820]]er Jore bezeien d'Existenz vun 20 Haiser am Duerf Uewerschlënner. [[1847]] wunnen hei 13 Familljen an am ganze 67 Awunner. Em d'Uewerschlënner huet sech eng [[Demographie|demographesch]] Dynamik entwéckelt an d'Duerf huet sech ëm d'[[Hobbesmillen|Hobbes]]- a [[Kalmillen]] zu engem pittoresken Éisleker Dierfche gewandelt.

Am Joer [[1858]] gëtt den [[Ministère de l'intérieur|Inneministère]] d'Permissioun fir eng [[Kapell]] am Duerf opzeriichten. Och eng eege kleng Schoul sollt niewent der Kapell – déi haut nach besteet – entstoen. Bal honnert Joer no der franséischer Revolutioun, den 28. Januar [[1878]] brennt d'Schoul op Grond vun engem Schoulmeeschter deen d'Päif gefëmmt huet of. Dëst war ee weideren Aangelpunkt fir d'zukünftegt Schicksal vum Duerf.

Vun dësem Moment u sollt et mam Duerf just nach d'Baach agoen. D'Leit hunn an der Hoffnung op e bessert Liewen hirem Heemechtsduerf de Réck gedréint an hunn hiert d'Gléck an der „Neier Welt“, an [[Nord- a Mëttelamerika|Nord]]- a [[Südamerika]] gesicht. Si hunn alles opginn. Dës [[Emigratioun]]swell huet den Doudesstouss fir d'Uewerschlënner bedeit.

Bis zur Zäit vum [[Zweete Weltkrich|2. Weltkrich]] hunn nach eng Hand voll Leit hei gelieft. Duerch den Ugrëff vun de [[Nazi]]e gouf och déi lescht Séil gezwongen d'Uewerschlënner ze verloossen. D'Bewunner sinn an d'[[Wehrmacht]] agezunn, deportéiert a gepisakt ginn. Anerer sinn desertéiert an hunn an de Bëschbunkeren am Ëmkrees (wéi z.&amp;nbsp;B. de Bunker Fridbësch an Houschent) Schutz virum Feind gesicht&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Bosseler, N., Lutgen, Alphonse, Meyer, Albert, Schmit, Erny, Schroeder, Marcel, &amp; Schneider, Nico. (1978). Hoscheid auf der Strass : Entwicklungsgeschichte einer Gemeinde durch eine vielhundertjährige Epoche. Hoscheid: Gemeindeverwaltung.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;Archives nationales de Luxembourg&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;Friedrich, E. (1987). Ober- und Unterschlinder. 100e Anniversaire / Sapeurs-pompiers Hoscheid, 100e anniversaire / Sapeurs-pompiers Hoscheid. - Hoscheid, 1987 P. 239-256, ill.&lt;/ref&gt;.

=== Dem Reenert seng Buerg Malpaartes ===
De [[Michel Rodange]] huet ëm d'Joer [[1870]] bei der Visitt vun engem Schantjen duerch Zoufall de [[Roude Fuuss|Fuussebau]] entdeckt, deem hie spéider a senger Fabel den Numm „Malpaartes“ ginn huet.

Den Auteur huet zu där Zäit als Kantonalinspekter zu Wolz geschafft an ass an de Schlënnerdall komm fir sech ze vergewëssere wéi d'Aarbechten un der zweeter Schlënnerbréck viru géingen. Nieft senger Aarbecht, déi de Michel Rodange op déi entleeënst Plaze vum Éislek gefouert huet, hat hien ëmmer eng Affinitéit, eng Léift fir déi typesch Landschafte vun der Regioun. A senger Kandheet huet hien dacks bei sengem Monni zu [[Lëpschent]].

Sou gouf dem Reenert seng Buerg an der Schlënner erduecht. [[1872]] publizéiert de Michel Rodange säi Wierk „[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]“. D'Buch ass eng Adaptatioun vum [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]] sengem „Reineke Fuchs“. Op den éischte Bléck liest sech d'Wierk wéi een Hommage un d'[[Lëtzebuergesch|Lëtzebuerger Sprooch]], un d'Landschaften a Géigenden. Et ass awer wäit méi wei eng romantiséiert [[Fabel]].

Fir den honnertsten Anniversaire vum Auteur goufe queesch duerch d'Land Feieren organiséiert fir dem Auteur a sengem Buch ze gedenken. Den [[Evy Friedrich]] huet am Joer [[1934]] dem Reenert seng Buerg nees entdeckt. A sengem Temoignage erzielt hie vun engem Fuussebau deen ofgeleeën tëschent der Ënneschter Schlënner a [[Schlënnermanescht]], tëscht Brimmen an Hecken an engem géien Hang läit. E Bewunner aus der Ënneschter Schlënner hat him de Wee vun de Fiiss bis bei de Bau explizéiert. Am September [[1935]] war dunn och schlussendlech eng Feier zu Schlënnermanescht, wou dem Michel Rodange sengem Wierk zu Éieren e Pad bis op Malpaartes geschloe gouf an deen dunn ageweit gouf. Mat enger Affiche vum Lëtzebuerger Moler [[Roger Gerson]] gouf d'Feier annoncéiert a war e vollen Erfolleg&lt;ref&gt;De Reenert - kommentéiert Versioun vum Romain Hilgert&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;Evy Friedrich - Ober- und Unterschlinder&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;''Ober- und Unterschlinder'' am Buch ''100e Anniversaire Sapeurs-Pompiers Hoscheid 1887 - 1987''&lt;/ref&gt;.

=== Kapell ===

D'[[Méchelskapell an der Ieweschter Schlënner|Uewerschlënnerkapell]] steet ënnert dem Schutz vun der helleger [[Kunigunde vu Lëtzebuerg|Kunigunde]] an dem hellegen [[Äerzengel#Äerzengel Méchel|Méchel]]. Dacks besteet eng Verwiesslung mat der [[Méchelskierch zu Buerschent|Méchelskierch vu Buerschent]]. Den 13. August [[1858]] gëtt den [[Ministère de l'intérieur|Inneministère]] der [[Gemeng Buerschent]] d'Permissioun fir en 9 [[Ar (Flächemooss)|Ar]] grousst Grondstéck ze kafe fir an der Uewerschlënner de [[Grondsteen]] ze leeë fir eng Kapell, eng Schoul an ee [[Kierfecht]] ze bauen. Zu dësem Zäitpunkt ass d'Schlënner nach eng Uertschaft am Opschwong. Hei fënnt ee Millen, [[Gierwereien zu Lëtzebuerg|Gierwereien]] a landwirtschaftlech Betriber. Dem Nic Bosseler no&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; waren am Joer [[1875]] fir [[Päischten]] déi éischt Feierlechkeeten op där Plaz. De 27. September{{Wéini?}} gëtt d'Kapell eng zweet Kéier ageweit, nodeems d'Gebai op Grond vun enger Privatinitiativ renovéiert gouf. Eng drëtt Renovatioun gouf [[1965]] vum Buerschter Gemengerot beschloss. No laangem Hin an Hier gëtt d'Renovatioun vun der Kapell schlussendlech 1979 an Ugrëff geholl.

Vun deem Zäitpunkt un huet sech eng kleng Communautéit ronderëm d'Uewerschlënnerkapell Joer vir Joer am Dall getraff an do eng Mass organiséiert. Onkloer ass vu wéini un dës Zeremonie schonn ofgehale gëtt. Enger So no soll viru méi wei 350 Joer schonn eng Kéier eng Kapell op dëser Plaz gestanen hunn. Hei sollen d'Stëmme vun den Awunner, déi duerch d'[[Pescht]] gestuerwe waren, ze héiere gewiescht sinn. Et géif sech ëm d'[[Gespenst|Geeschter]] vun de verstuerwenen Affer aus den ausgestuerwenen Dierfer [[Nachthumb]] a [[Wambach]] handelen. Jeeweils eng Fra aus den zwee Dierfer huet iwwerlieft. Allebéid pilgere se all [[Freideg]] an d'Uewerschlënnerkapell fir do fir déi Doudeg ze bieden. Hautdesdaags gëtt nach all Joer am Juli eng Mass an der Kapell gehalen.

== Literatur ==
* [[Evy Friedrich]]: ''Ober- und Unterschlinder'' am Buch ''100e Anniversaire Sapeurs-Pompiers Hoscheid 1887 - 1987'' S. 239-256

== Kuckeswäertes ==
* [[Méchelskapell an der Ieweschter Schlënner]]

== Kuckt och ==
* [[Ënnerschlënner]]
{{Kuckt och Lëschte Lëtzebuerg}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Oberschlinder|{{PAGENAME}}}}
* [https://web.archive.org/web/20160823115950/http://www.hosingen.lu/accueil Websäit vun der Gemeng Parc Housen]
* [http://www.bourscheid.lu/ Websäit vun der Gemeng Buerschent]
* [https://web.archive.org/web/20160304123521/http://www.schlenner.org/ Websäit vun de Frënn vun der Schlënner] futti

{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Häff a Lieu-diten zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>gkfh3n0o3tas9eao53crtd3fjm3v8q1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Caspar Mathias Spoo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13174</id>
    <revision>
      <id>2625894</id>
      <parentid>2561068</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:44:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625894</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10014" sha1="4i1i40fnmr9m4zzdr0vyp7rhkauzxvj" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
De '''Caspar Mathias Spoo''', gebuer als ''Gaspar Spoo'' de [[7. Januar]] [[1837]]&lt;ref&gt;A ville Publikatiounen (inklusiv ''[[Luxemburger Lexikon]]'', ''[[Luxemburger Autorenlexikon]]'' (Print-Versioun 2007) an ''[[Dictionnaire des auteurs luxembourgeois]]'' (Print-Versioun 2010) fënnt een, de Spoo wier de 5. Januar 1837 gebuer. Dee richtegen Datum ass de 7. Januar 1837. Dee fënnt een z.&amp;nbsp;B. am ''Dossier Spoo'', Déifferdanger Volleksbildungsveräin, 1974, S. 19; oder am Buch ''[https://massard.info/pdf/Massard_1988_Cholera_2021.pdf Echternach und die Cholera.]'' vum J.A. Massard, Publications du Centre Universitaire de Luxembourg, Département des Sciences: Biologie-Chimie-Physique, fasc. 1 (1988), S. 49. Am Artikel ''[https://massard.info/pdf/Massard_1987-Spoo.pdf Echternach und Spoo]'' vum J.A. Massard an der Galerie 5 (1987) No 1, S. 17, ass eng Kopie vum Gebuertsakt ze gesinn; do gesäit een och, datt de Spoo nëmmen een eenzege Virnumm hat, an zwar &quot;Gaspar&quot; (net &quot;Caspar&quot;); de Virnumm &quot;Mathias&quot; steet net an dem Gebuertsakt.&lt;/ref&gt; zu [[Iechternach]], a gestuerwen de [[17. Mäerz]] [[1914]] zu [[Esch-Uelzecht]], war e lëtzebuergeschen Industriellen a Politiker.
[[Fichier:CM Spoo acte naissance.jpg|thumb|400px|Dem C.M. Spoo säi Gebuertsakt]]

== Seng berufflech Karriär==
De Spoo, deem seng Elteren Aarbechter an der [[Faïencerie Dondelinger|Faience-Fabrick Dondelinger]] waren a scho fréi gestuerwe waren, huet a jonke Joren am Staatsdéngscht ugefaangen ze schaffen, fir sech a seng Gesëschter iwwer Waasser ze halen. En huet seng Plaz bei der Post opginn{{wéini?}}, fir mam [[André Duchscher]], deen hie scho vu Jonktem u kannt huet, d&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;''Société Duchscher Frères et Spoo'', d'[[Wecker Schmelz]], ze grënnen.

Nodeem e vun [[1886]] un zwee Joer als Comptabel op der [[Diddelenger Schmelz]] geschafft hat, huet e sech [[1888]] selbststänneg gemaach an zu Esch-Uelzecht eng [[Quincaillerie]] mat Konstruktiounsatelier fir [[Kachmaschinn]]en, [[Kessel]]en, [[Teimer]]en, asw. opgemaach: d'''Maschinenfabrik Spoo &amp; Co.''&lt;ref&gt;[http://www.industrie.lu/spooesch.html &quot;Spoo &amp; Co., Maschinenfabrik, Esch/Alzette&quot;] industrie.lu.&lt;/ref&gt;..

[[Fichier:SPOO Graf.jpg|thumb|210px|Dem C.M. Spoo säi Graf um Jousefskierfecht zu Esch-Uelzecht]]

== Seng politesch Karriär==
Do donieft huet hie sech politesch engagéiert. E gouf [[1893]] an den Escher [[Gemengerot]] an [[1896]] an d'[[Chamber]] gewielt. Als Éischten huet hien, zesumme mam [[Michel Welter]], zu Lëtzebuerg moderne Walkampf gemaach, andeems en e Programm opgestallt a publizéiert huet, Rieden doruechter gehalen huet, asw. Politesch war de Spoo dem [[Lénksliberalismus|lénksliberale]] (Kleng-)Biergertum zouzerechnen; hien huet sech, ënner dem Afloss vum André Duchscher, fir d'[[allgemengt Walrecht]], fir eng successiv Besteierung a fir allgemeng [[Sozialversécherung zu Lëtzebuerg|Sozialversécherungen]] agesat. Hien huet och de Bau vun enger [[Lycée de garçons Esch-sur-Alzette|Industrieschoul]] an engem Meedercherslycée zu Esch gefuerdert a sech allgemeng dofir engagéiert, datt de [[Kanton Esch-Uelzecht]], deen duerch d'Industrialiséierung wirtschaftlech an [[Demographie|demographesch]] staark u Gewiicht gewonnen hat, besser an der Chamber sollt vertruede sinn. Säi soziaalt Engagement an der [[Paternalismus|paternalistescher]] Traditioun vum 19. Joerhonnert huet him de Bäinumm &quot;Pappa Spoo&quot; abruecht.

Hie war mat der Barbe Kiesel bestuet a Papp vun ë.&amp;nbsp;a. dem [[Armand Spoo]]. Bei sengem Begriefnes um Escher [[Jousef vun Nazareth|Jousefs]][[kierfecht]] huet de Michel Welter d'[[Läicheried]] gehalen. Hien huet de Spoo &quot;d'[[Gewëssen|Gewësse]] vum lëtzebuergesche [[Sozialismus]]&quot; genannt.&lt;ref&gt;Dr. P.J. Muller: ''Tatsachen aus der Geschichte des Luxemburger Landes'', Ltz. 1968, S.339&lt;/ref&gt;.

== De Spoo an d'Lëtzebuergescht ==
[[Fichier:Spoo-Hêmechssprõch.jpg|290px|left|thumb|Éischt Säit vum Spoo senger Ried (Manuskript; Facsimile)]]
Scho wéi en den 10. November 1896 den Eed als neien Deputéierte an der [[Chamber]] sollt ofleeën, huet de Spoo - op [[Lëtzebuergesch]] - e Playdoyer dofir gehalen, d'Verfassung misst geännert ginn, well do nach ëmmer vun engem &quot;Kinnek-Groussherzog&quot; rieds wier (zanter 1890 hat Lëtzebuerg mam [[Adolphe vu Lëtzebuerg|Adolphe]] en 'eegene' Groussherzog), an och, fir datt do d'[[allgemengt Walrecht]] sollt festgeschriwwe ginn.&lt;ref&gt;Fernand Fehlen: [http://infolux.uni.lu/virun-117-joer-en-eclat-an-der-chamber/ &quot;Virun 117 Joer: En Eclat an der Chamber.&quot;] um Fuerschungsportal iwwer d'Lëtzebuergescht, infolux.uni.lu, 27. November 2013 (gekuckt:17.12.2013).&lt;/ref&gt;

Och seng eigentlech Untrëttsried, den [[9. Dezember]] 1896&lt;ref&gt;Gaspar Mathias Spoo: ''Heemechtssprooch. Ried an der Chambersetzonk vum 9. Dezember 1896. An där neier Schreifweis erausgin vum Déifferdanger Volleksbildungsveräin.'' Differdange 1973/74. D'Originalmanuskript ass ofgedréckt a Fernand Hoffmann: ''Geschichte der Luxemburger Mundartdichtung'' Bd. 1, Luxemburg 1964. Vum Hoffmann liest och: &quot;Spoo und die Folgen.&quot; in ''Dossier Spoo. Galerie'' 5 (1987), S.40-61.&lt;/ref&gt; huet de Spoo op Lëtzebuergesch gehalen, an huet do dra gefuerdert, datt Lëtzebuergesch an der Chamber sollt däerfe geschwat ginn. Intressant war d'Justifikatioun dofir, déi en an der Ried ginn huet: De Gebrauch vum Lëtzebuergesche wier duerch den Artikel 29 vun der Verfassung vun 1868 gedeckt, deen [[Däitsch]] a [[Franséisch]] als Amtssproochen definéiert huet&lt;ref&gt;&quot;''Art. 29 - L'emploi des langues allemande et française est facultatif. L'usage n'en peut être limité.''&quot; Zit. no Jean Thill: ''Documents et textes relatifs aux constitutions et institutions politiques luxembourgeoises.'' Luxembourg 1973, S.42.&lt;/ref&gt; A Lëtzebuergesch wier nun eemol Däitsch (''&quot;Ons Sprôch as dĕ deitsch!''&quot;), an nawell &quot;''méi al a méi éierwäert [...] wéi dat sougenannt Houdäitsch.''&quot; Se wier &quot;''ee vun de gesontesten a räichsten Idiome vun der germanescher Zong''&quot;, deen &quot;''e feierfeste Geldschaf voll kosperer Sproochpierelen a Wierder''&quot; enthale géif.&lt;ref&gt;Blat 1 vun der Ried, an déi haiteg Schreifweis transkribéiert.&lt;/ref&gt; Doropshin huet d'Chamber ofgestëmmt, ob en Deputéierten d'Recht soll hunn, fir an der Chamber Lëtzebuergesch ze schwätzen. Alleguer hu se géint dem Spoo säi Virschlag gestëmmt, bis op den Deputéierte [[Joseph Brincour|Brincour]], dee sech enthalen huet, well fir deen déi &quot;konstitutionell Fro&quot; net kloer war.

De Spoo war iwwregens net deen Éischten, deen an enger Chambersëtzung Lëtzebuergesch geschwat huet: An der Chambersëtzung, den [[28. Abrëll]] [[1848]] zu [[Ettelbréck]], wou et drëms goung, ob Lëtzebuerg sech sollt un der [[Frankfurter Nationalversammlung]] bedeelegen, ass de [[Charles Mathias André|Karl Mathias André]] matzen an enger Ried vu Franséisch op Lëtzebuergesch gewiesselt, an den [[Norbert Metz (1811-1885)|Norbert Metz]] huet him op Lëtzebuergesch geäntwert, well &quot;d'Stänn an de Public sollten alles genee verstoen&quot;. Dat waren déi éischt Wierder Lëtzebuergesch, déi an der Chamber geschwat goufen. — Ze bemierke bleift, datt den [[Nicolas Spanier]] an den [[Henri Greisch]] an der Chambersëtzung vum [[12. Oktober]] [[1848]] och ''“im vaterländischen Dialekte”'', also Lëtzebuergesch, geschwat hunn.&lt;ref&gt;Luxemburger Wort 1848, Nr. 70 (15. Oktober), S. 1 (''Verhandlungen der Kammer: Sitzung vum 12. Oct.''). [http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=197533&amp;search_terms=#issue:197533]&lt;br /&gt;Kuckt och: ''Dichter und Bauer.'' Luxemburger Wort 1944, Nr. 88/89, (9. Dezember), S. 3. [http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=790756&amp;search_terms=#panel:pp%7Cissue:790756%7Cpage:3] — Luxemburger Wort 1948, Nr. 86 (7. Dezember), S. 1. [http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=790728&amp;search_terms=#issue:790728%7Cpage:1]&lt;/ref&gt;

Wéi um [[Schoulgesetz vun 1912]] geschafft gouf huet de Spoo gefuerdert, datt d'Lëtzebuergescht soll Flichtfach an de [[Primärschoul]]e ginn, wat dunn och geschouch. De Staatsminister [[Paul Eyschen]] huet dat ënnerstëtzt an den [[Nik Welter]] krut den offiziellen Optrag d'Schoulbuch ''[[Das Luxemburgische und sein Schrifttum]]'' ze schreiwen.

Ausserdeem huet den C.M. Spoo ë.&amp;nbsp;a. iwwer de [[Michel Lentz]] an den [[Dicks]] divers Artikelen an ''[[Hémecht|Ons Hémecht]]'' an an der ''[[d'Natio'n|Natio'n]]'' verëffentlecht an huet sech op Konferenzen doruechter am Land mat dofir agesat, dem [[Michel Rodange]] säi ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'', dee bis dohi sou gutt wéi vergiess war, engem breede Publikum bekannt ze maachen.

== Wierker ==
* (Ënner dem [[Pseudonym]] &quot;Onbenannt&quot;:) ''Sœur Marie du Bon Pasteur. D'Geschicht fun ènger Létzeburger Scholschwèster'', 1896.
* (Posthum:) ''Seng gesammelt Wierker.'' 1920.

== Literatur ==
* ''Dossier Spoo. Herausgegeben vom Differdinger Volksbildungsverein.'' Differdange 1974.
* &quot;Dossier Spoo.&quot; In: ''Galerie'' 5 (1987), S.3-64.
* [[Serge Hoffmann (Historiker)|Serge Hoffmann]] a.A.: ''C.M. Spoo &amp; M. Welter: 100 Joer sozialistesch Deputéiert. 1896-1996.'' Séance académique du 18 juin 1996 à l'Hôtel de Ville d'Esch-sur-Alzette. Luxembourg 1996.
== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}
* [http://www.industrie.lu/spooesch.html Maschinenfabrik Spoo &amp; Co]
* [http://www.industrie.lu/duchscherpierre.html Fonderie de fer Duchscher Pierre]
{{Autoritéitskontroll}}
{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Spoo Caspar MAthias}}
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Deputéiert]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Industrieller]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren]]
[[Kategorie:Gebuer 1837]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1914]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Entrepreneren]]
[[Kategorie:Persounen, no deenen eng Struktur zu Lëtzebuerg genannt ass]]</text>
      <sha1>4i1i40fnmr9m4zzdr0vyp7rhkauzxvj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bodil-Präis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13765</id>
    <revision>
      <id>2625931</id>
      <parentid>2364175</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:55:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>50611</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2625931</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1577" sha1="9jflxeebfeq1i29rzkysio03jhwafug" xml:space="preserve">De '''Bodil-Präis''' ass den eelsten [[Dänemark|dänesche]] Filmpräis, deen zanter [[1948]] all Joer zu [[Kopenhagen]] iwwerreecht gëtt.

De Bodil-Präis gëtt vum Verband vun de Filmkritker verginn a riicht sech virun allem un dänesch Produktiounen.

De Präis gouf agefouert fir der dänescher Filmindustrie nom [[Zweete Weltkrich]] op d'Been ze hëllefen. Den Numm vum Präis, dee fir d'éischt den [[29. Abrëll]] [[1948]] am Kopenhagener Nobelrestaurant ''Ambassadeur'' ausgedeelt gouf, kënnt vun der dänescher Schauspillerin Bodil Kjer (1917-2003), déi am Joer 1997 fir hiert Liewenswierk e Bodil-Präis krut.

== Kategorien ==
*Beschten dänesche Film (''Bedste danske film''),
*Beschten Haaptduersteller (''Bedste mandlige hovedrolle''),
*Bescht Haaptduerstellerin (''Bedste kvindelige hovedrolle''),
*Beschten Niewenduersteller (''Bedste mandlige birolle''),
*Bescht Niewenduerstellerin (''Bedste kvindelige birolle''),
*Beschten amerikanesche Film (''Bedste amerikanske film'') an
*Beschten net-amerikanesche Film (''Bedste ikke-amerikanske film'')

Nieft de siwen Haaptkategorië gëtt et dräi speziell Präisser:
*de ''Johan Ankerstjernes Fotografpris'', genannt nom dänesche Kameramann [[Johan Ankerstjerne]] fir aussergewéinlech Kameraaarbecht 
*de ''Bodil særpriser'', e Spezialpräis fir besonnesch Leeschtungen an anere Filmberäicher
*den ''Årets Sær''; en Éierepräis fir e Liewenswierk

== Um Spaweck ==
*[https://web.archive.org/web/20060906221753/http://www.filmkritik.dk/bodil.html Offiziell Websäit]

[[Kategorie:Dänesch Filmpräisser]]</text>
      <sha1>9jflxeebfeq1i29rzkysio03jhwafug</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Titelskeletter</title>
    <ns>4</ns>
    <id>15341</id>
    <revision>
      <id>2625933</id>
      <parentid>2625814</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T09:20:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>/* Persounen */ +{{Sozial Medien}}</comment>
      <origin>2625933</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7134" sha1="1m9br56d6fvp4l109beqd4d861cr9pl" xml:space="preserve">'''Titelskeletter''' sinn u sech näischt anescht wéi allgemeng Konventiounen no deenen ee soll en Artikel opbauen. Jee no Informatiounsgehalt vum Artikel kann een natierlech och Titelen ewechloossen oder weider Titelen an Ënnertitelen abauen, mee fir en eenheetlechen Opbau ze garantéieren, deen dem Lieser d'Ëremfanne vun Informatioune méi einfach mécht, sollt ee sech schonn souwäit wéi méiglech un déi hei drënner gewisen Titelskeletter halen.

== Cheemesch Elementer ==
&lt;nowiki&gt;== Roll a Gebrauch ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== [Metall]produktioun ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;

== Filmer ==
&lt;nowiki&gt;{{Infobox Film}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
'''''[Titel]''''' ass en [Nationalitéit] [Genre-]Film vum [Numm Regisseur] aus dem Joer [Joer], mam [[John Doe]] a mat der [[Jeanet Doe]] an den Haaptrollen.

&lt;nowiki&gt;== Ëm wat geet et am Film? ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Gielercher ==&lt;/nowiki&gt; ''(optional)''&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Zitat aus der geschriwwener Press ==&lt;/nowiki&gt; ''(optional)''&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;blockquote&gt; ''Zitat.'' (Source, Datum) &lt;/blockquote&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;
== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;{{Autoritéitskontroll}}&lt;/nowiki&gt;

== Geographie ==

=== Generelles ===
==== Länner ====


&lt;nowiki&gt;== Geographie ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Klima ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Geschicht ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Politik ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Administrativ Ënnerdeelungen ==&lt;/nowiki&gt; ''(optional)''&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Ekonomie ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Demographie ==&lt;/nowiki&gt; ''(optional)''&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Kultur ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Militär ==&lt;/nowiki&gt; ''(optional)''&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Literatur zum Thema ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Kuckt och ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;

==== Stied ====
&lt;nowiki&gt;{{Infobox Uertschaft}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Geographie ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Populatioun ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Geschicht ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Kuckeswäertes ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Bekannt [Stiedter] ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Literatur ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Kuckt och ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;

=== Lëtzebuerger Gemengen ===
&lt;nowiki&gt;== Geographie ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Uertschaften an der Gemeng ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Geschicht ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Jumelagen ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Interkommunal Syndikater ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Kuckt och ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;

=== Lëtzebuerger Uertschaften ===

&lt;nowiki&gt;== Geographie ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Geschicht ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Kuckeswäertes ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Kuckt och ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;

=== Däitsch Landkreeser ===

&lt;nowiki&gt;== Geschicht ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Stied a Gemengen ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;

=== US-Bundesstaaten ===
&lt;nowiki&gt;== Geographie ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;=== Situatioun an Topographie ===&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Geschicht ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;=== Gréisst Stied ===&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Politik ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Demographie ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;

== Invasiv gebittsfriem Planzen vu Bedeitung fir d'Europäesch Unioun ==
Kuckt [[Wikipedia:Virlag fir Wikipedia-Artikelen iwwer invasiv gebittsfriem Planzen vu Bedeitung fir d'Europäesch Unioun]].

== Lëschten ==

Lëschten, déi alphabetesch zortéiert sinn, hunn en automateschen alphabeteschen Index (uewen op der Säit anzesetzen, direkt nom Introssaz):

'''&lt;nowiki&gt;{{AbcIndex}}&lt;/nowiki&gt;'''

== Persounen ==
&lt;nowiki&gt;{{Infobox Biographie}} oder, jee nodeem: {{Infobox Biographie (fiktiv)}}, {{Infobox Biographie (Foussballspiller)}}, {{Infobox Biographie (Mannequin)}}, {{Infobox Biographie (Sportler)}}, {{Infobox Dynastie}}, {{Infobox Minister}} etc.&lt;/nowiki&gt;&lt;ref&gt;Kuckt an der [[:Kategorie:Infoboxen:Biographie]] no fir eng aktuell Lëscht vun alle Persounen-Infoboxen.&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;

Den/D''''Virnumm/Virnimm &quot;Spëtznumm&quot; Familljennumm''', gebuer den … zu …,[ a gestuerwen den … zu …,] ass/war en [Nationalitéit] [Beruff/Aktivitéit].

&lt;nowiki&gt;== Liewen/Karriär ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
''jee nodeem:''&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Wierk ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Gielercher ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Éierung ==&lt;/nowiki&gt; ''oder ''&lt;nowiki&gt;== No him/hir genannt ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;{{Commonscat}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;{{Sozial Medien}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;{{Autoritéitskontroll}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;{{Referenzen}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;{{DEFAULTSORT:Familljennumm Numm}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;[[Kategorie:Lëtzebuergesch [Aktivitéit - z.&amp;nbsp;B. Museker, Schrëftsteller, Filmregisseuren, asw.] ]]&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;[[Kategorie:Gebuer Joer X]]&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;[[Kategorie:Gestuerwen JoerY]]&lt;/nowiki&gt;

Kuckt z.&amp;nbsp;B.: [[John L. MacAdam]]

== Schach==

=== Schacherëffnungen ===

&lt;nowiki&gt;== Geschicht ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== [Grond-]Iddi[-en] ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Varianten ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Enzyklopedie vun de Schacherëffnungen ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Partien ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Literatur ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Kuckt och ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;

== Sproochen ==
&lt;nowiki&gt;{{Infobox Sprooch}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
''Fir Detailer iwwer dës Infobox, kuckt ''[[Schabloun:Infobox Sprooch|hei]].

&lt;nowiki&gt;== Geschicht ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Dialekter ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Geographesch Verbreedung ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Schreifweis an Aussprooch ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;=== Alphabet ===&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;=== Grammaire ===&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;=== Textbeispill ===&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
{| class=&quot;wikitable centre&quot; cellpadding=&quot;4&quot;
|+Universal Deklaratioun vun de Mënscherechter (Artikel 1)
! width=&quot;50%&quot; |{{PAGENAME}}&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.ohchr.org/en/human-rights/universal-declaration/translations/breton|Titel=Universal Declaration of Human Rights|Gekuckt=22.11.2024|Auteur=Diffusion Multilingue des Droits de l'Homme, France|Editeur=www.ohchr.org}}&lt;/ref&gt;
! width=&quot;50%&quot; |[[Lëtzebuergesch]]
|-
| style=&quot;background: #f9f9f9; vertical-align:top&quot;|Lorem ipsum 
| style=&quot;border: 1px #aaa solid;background: #f9f9f9; vertical-align:top&quot; |All Mënsch kënnt fräi a mat der selwechter Dignitéit an deene selwechte Rechter op d'Welt. Jiddereen huet säi Verstand a säi Gewësse krut a soll an engem Geescht vu Bridderlechkeet deenen anere géintiwwer handelen.
|}
&lt;nowiki&gt;== Literatur ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Kuckt och ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;== Um Spaweck ==&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;{{Commonscat||{{PAGENAME}}}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;{{Referenzen an Notten}}&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;
&lt;nowiki&gt;[[Kategorie:XY Sprooch| ]]&lt;/nowiki&gt;

== Verschiddenes ==

Wann zu engem bestëmmten Thema hei keen Titelskelett opgelëscht ass, da kann et sech och ëm en einfachen Oubli handelen. An sou engem Fall, kuckt iech wgl. en aneren Artikel zu deem Thema un iwwer dat der schreiwe wëllt, a kopéiert dann einfach d'Mise en page fir ären Artikel. Natierlech kënnt der se dee Moment och hei bäisetzen, fir datt déi, déi no iech kommen, et direkt vun Ufank u méi einfach hunn.

{{Notten}}

[[Kategorie:Wikipedia-Administratioun]]</text>
      <sha1>1m9br56d6fvp4l109beqd4d861cr9pl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Auguste Trémont</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15696</id>
    <revision>
      <id>2625885</id>
      <parentid>2602309</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:21:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Säi Wierk */</comment>
      <origin>2625885</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6128" sha1="kwn9mjbtkirjs1bawkdq39qudy62gc2" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
[[File:Pierre Blanc - Portrait of Auguste Trémont (1892-1980) - 1905.jpg|thumb|upright|Den 12järegen Auguste Trémont, gemoolt vum [[Pierre Blanc]].]]
Den '''Auguste Nicolas Trémont''', gebuer den [[31. Dezember]] [[1892]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], an do gestuerwen den [[23. Oktober]] [[1980]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Sculpteur]] a [[Moler]].

Den Trémont ass besonnesch bekannt fir seng Duerstellunge vun Déieren. Vun him sinn déi zwéi [[Léiw]]e virum Gemengenhaus um [[Knuedler]] an der Stad Lëtzebuerg.

== Säi Liewen ==
Den Trémont huet virun allem zu [[Paräis]] geschafft an hien huet sech op Déiereskulpture spezialiséiert.

Hien huet zu Lëtzebuerg an der [[Lycée des arts et métiers|Handwierkerschoul]] studéiert. Am Oktober 1909 goung hien op Paräis wou hie säi Studium op der [[École nationale supérieure des arts décoratifs]] weiderféiert.

Den [[Éischte Weltkrich]] huet hien zu Lëtzebuerg iwwerrascht. Beim Versuch iwwer d'[[Schwäiz]] op Paräis ze goen, gouf hie vun den Däitsche verhaft. Nodeem hien entlooss gi war, koum hien op Lëtzebuerg zeréck, wou hien als Zeechner am [[Diddeleng]]er Stolwierk geschafft huet. Hie gouf e Frënd vum [[Aloyse Meyer]], dem spéidere President vun der [[ARBED]]. Mam Bläistëft an der Hand huet hien d'Aarbechter bei der Schaff studéiert.

Nom Waffestëllstand goung hien zeréck op Paräis an huet weider op der École nationale supérieure des beaux-arts studéiert. Hien huet Portraiten a Biller vu Paräis gemoolt, bis hien enges Daags d'Ménagerie (Zoo) am [[Jardin des plantes (Paräis)|Jardin des plantes]], besicht huet. Do huet hie säin Theema fonnt. Op d'Fro firwat hien &quot;animalier&quot; gouf, äntwert hien: &quot;Wëll et dat Schwéierst war&quot;.

D'Joer [[1924]] war d'Joer vun den éischte Skulpturen. Hie huet seng Wierker an der &quot;Galerie Ruhlmann&quot;, der spéiderer &quot;Galerie Edgar Brandt&quot; ausgestallt, souwéi an de &quot;Galeries Malesherbes&quot;. D'1930er Jore ware seng produktiivst. Zu Paräis huet hien déi zwéi grouss Léiwe geschaaft, déi virun der [[Stadhaus Stad Lëtzebuerg|Stater Märei]] stinn.

Den [[Zweete Weltkrich]] ass hien zu Paräis bliwwen. Bei Krichsenn koum hien op Lëtzebuerg zeréck an huet Monumenter fir d'Affer vum Krich geschaaft.

Den Auguste Trémont war e [[Fräimaurerei zu Lëtzebuerg|lëtzebuergesche Fräimaurer]].&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.grande-loge.lu/?id=21&amp;a=131|Titel=Quelques francs-maçons luxembourgeois célèbres {{!}} Grande Loge de Luxembourg|Gekuckt=11.04.2023|Wierk=www.grande-loge.lu}}&lt;/ref&gt;

{{Kapitel Info feelt}}

== Säi Wierk ==
* 1921 - 21 Illustratioune fir déi 3. Oplo vum [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]
* 1924 - Chimpanzé
* Panthère; couple de tigres royaux
* 1926-1932 - Panthère noire; panthère qui tourne; serval; tigre; éléphant; tigre qui marche; lion; bison
* 2 Léiwen ([[Stadhaus Stad Lëtzebuerg|Stadhaus vun der Stad Lëtzebuerg]])
* De Léiw an der Krypta an der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Kathedral]].
* 1932 - Boeuf nain de la Côte d'Ivoire
* Couple de Tigres royaux, Chameau, Cerf (gehéiert der Stad Paräis)
* 1935 - Ouvriers mineurs (Lëtzebuerger Pavillon luxembourgeois op der Bréisseler Weltausstellung)
* 1936 - Scènes religieuses (Kathedral)
* 1937 - Biche (Lëtzebuerger Pavillon op der internationaler Ausstellung zu Paräis), steet elo am [[Parc Heintz (rue de Hollerich)|Heentze Park]] an der Hollerecher Strooss.
* 1945 - Médaille de la libération
* 1953 - Madonna um Westportal respektiv Marieportal vun der [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Kathedral]]
* Monument aux morts, ([[Déifferdeng]])
* Monument aux morts de la force armée
* Stengene Relief mat de Symboler vun den Evangelisten um ieweschten Altor am Chouer vun der [[Basilika Iechternach]]

Biller vum Auguste Trémont fanne mer op villen [[Timber]]en.

== Auszeechnungen==

* [[Prix Grand-Duc Adolphe]] 1918
* {{OMGLGO| (Promotioun 1979)&lt;ref&gt;[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/hdf58zjgg/pages/5/articles/DIVL477?search=Auguste%20Tr%C3%A9mont Remise de médailles à des personnalités de la vie culturelle] op der Säit 5 vum Luxemburger Wort vum 26. Juni 1979 op eluxemburgensia.lu gekuckt den 23. Oktober 2022&lt;/ref&gt;}}

== Fotoalbum vu senge Wierker (Auswiel) ==

&lt;gallery perrow=&quot;3&quot; heights=&quot;200&quot; widths=&quot;200&quot;&gt;
Fichier:Panthere tournant Auguste Tremont.jpg|''Panthère tournant''&lt;br&gt;Hotel vum Thermalbad Munneref
Fichier:Auguste Tremont - Madonna Cathedral Luxembourg.jpg|''Madonna''&lt;br&gt;Marieportal vun der Kathedral
Fichier:Tremont-dudelge.jpg|[[Timber]], 1946
&lt;/gallery&gt;

== No him benannt==
Als Undenken un den Trémont gouf duerch Beschloss vum Stater Gemengerot vum 26. Juni 1997 eng Strooss um [[Zens (Stad Lëtzebuerg)|Zens]] no him benannt; se verleeft vum Boulevard [[Charles Simonis]] aus a Richtung vum Karmeliter-[[Klouschter]] a stéisst do an d'Allée du [[Carmel]].

== Literatur ==
* [[Lucien Kayser|Kayser, Lucien]], 2009. ''face à face: la fonction publique et l'art luxembourgeois''. [[Confédération générale de la fonction publique]]. Lëtzebuerg. ISBN 978-2-87954-212-6. (Ss. 42-43)
* [[Nic Weber|Weber, Nic]] (éd.), 1993. Auguste Trémont: der Künstler, der die Tiere liebte. Éd. des Cahiers luxembourgeois, Luxemburg. 135 S. Imprimerie centrale, Luxemburg.
* [[Georges Schmitt|Schmitt, Georges]], 1975. Auguste Trémont. [Photogr. de [[Marcel Schroeder]]; choix des textes: [[Joseph Probst]]]. Section des arts et des lettres de l'Institut grand-ducal. 118 p.&amp;nbsp;Luxembourg.

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vu lëtzebuergesche Konschtschafenden]]
== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}
{{Autoritéitskontroll}}{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Tremont Auguste}}
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Moler]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Sculpteuren]]
[[Kategorie:Gebuer 1892]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1980]]
[[Kategorie:Prix Grand-Duc Adolphe]]
[[Kategorie:Grand-Officier de l'Ordre de Mérite du Grand-Duché de Luxembourg]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Fräimaurer]]
[[Kategorie:Persounen, no deenen eng Struktur zu Lëtzebuerg genannt ass]]</text>
      <sha1>kwn9mjbtkirjs1bawkdq39qudy62gc2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Schlënnermanescht</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16093</id>
    <revision>
      <id>2625844</id>
      <parentid>2538950</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:28:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625844</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2426" sha1="etbpm0g2pb5l7p8mtgta0qudqp0nwri" xml:space="preserve">{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm (Franséisch) = Schlindermanderscheid 
 | Numm (Däitsch) = Schlindermanderscheid
 | Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
 | Kanton = {{Kanton Dikrech}}
 | Gemeng = {{Buerschent}}
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Buerschent}}
 | Koordinaten = {{coor dms|49|55|55|N|06|03|39|O}}
}}
'''Schlënnermanescht''' ass eng Uertschaft an der [[Gemeng Buerschent]].

Zu Schlënnermanescht gëtt et e Keelenzenter.

== Geographie ==
D'Uertschaft läit op enger Héicht vu ronn 380 Meter (Duerschschnëtt am Duerf), um lénksen Uwänner vun der [[Sauer]]. Déi héchst Plaz um [[Flouernumm|Flouer]] ass op der ''Héicht'' mat 471 Meter, an déi déifst ënner dem ''Schlënnerbierg'' op der Sauer mat ongeféier 230 Meter.&lt;ref&gt;Den nooste Punkt op der topographescher Kaart laanscht d'Sauer, deen eng Héicht ugëtt, ass op der Kräizung vum [[CR320]] mat der [[Nationalstrooss 27]] op der Sektiounsgrenz mat 232 Meter&lt;/ref&gt;

Um [[Flouernumm|Flouer]] vu Schlënnermanescht hunn eng Dose kleng Baachen, déi all vu lénks an d'Sauer lafen, hir Quell. Dräi dovu sinn op der topographescher Kaart mat hirem Numm ogedroen, d'[[Géischelterbaach]], d'[[Schlënner]] an d'[[Tälerbaach]].

==Triviales==
Schlënnermanescht a Buerschent ginn am [[Michel Rodange]] sengem zweete Gesank vum [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Renert]] ernimmt.

De Reenert wunnt op der Buerg ''Malpaartes''. Malpaartes ass e Flouernumm zu Schlënnermanescht, an zwar den ëstlechen Hank mat Bëscher, tëscht ''Rëmelesch'' a ''Kampeschdell'' deen op d'[[Schlënner]] erofgeet.

De Bier gouf op ''Feischent'' ferm gebeetscht. Feischent läit um rietsen Uwänner vun der Sauer. De Bauerenhaff vun deem am Gesank rieds geet ass de ''Féischterhaff'' bei Buerschent.

== Kuckt och ==
* [[Kierch Schlënnermanescht]]
{{Kuckt och Lëschte Lëtzebuerg}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Schlindermanderscheid|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.bourscheid.lu/ Websäit vun der Gemeng Buerschent]
* [[Claude Faber]], [https://www.100komma7.lu/article/wessen/flouernimm-an-der-schlenner Flouernimm - An der Schlënner] op [[Radio 100,7|100komma7.lu]] den 21. August 2020, gekuckt den 21. August 2020
{{Clr}}
[[Fichier:Schlënnermanescht.jpg|thumb|center|750px|Schlënnermanescht vun der Kopp vu Buerschent aus gesinn]]

{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Schlennermanescht}}
[[Kategorie:Uertschaften zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>etbpm0g2pb5l7p8mtgta0qudqp0nwri</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625880</id>
      <parentid>2625844</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:13:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>Update</comment>
      <origin>2625880</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3604" sha1="8jy1ku6bkjlb5zts138wjtkzj03o82b" xml:space="preserve">{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm (Franséisch) = Schlindermanderscheid 
 | Numm (Däitsch) = Schlindermanderscheid
 | Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
 | Kanton = {{Kanton Dikrech}}
 | Gemeng = {{Buerschent}}
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Buerschent}}
 | Koordinaten = {{coor dms|49|55|55|N|06|03|39|O}}
}}
'''Schlënnermanescht''' ass eng Uertschaft an der [[Gemeng Buerschent]].

Zu Schlënnermanescht gëtt et e Keelenzenter.

== Geographie ==
D'Uertschaft läit op enger Héicht vu ronn 380 Meter (Duerschschnëtt am Duerf), um lénksen Uwänner vun der [[Sauer]]. Déi héchst Plaz um [[Flouernumm|Flouer]] ass op der ''Héicht'' mat 471 Meter, an déi déifst ënner dem ''Schlënnerbierg'' op der Sauer mat ongeféier 230 Meter.&lt;ref&gt;Den nooste Punkt op der topographescher Kaart laanscht d'Sauer, deen eng Héicht ugëtt, ass op der Kräizung vum [[CR320]] mat der [[Nationalstrooss 27]] op der Sektiounsgrenz mat 232 Meter&lt;/ref&gt;

Um [[Flouernumm|Flouer]] vu Schlënnermanescht hunn eng Dose kleng Baachen, déi all vu lénks an d'Sauer lafen, hir Quell. Dräi dovu sinn op der topographescher Kaart mat hirem Numm ogedroen, d'[[Géischelterbaach]], d'[[Schlënner]] an d'[[Tälerbaach]].

==Triviales==
Schlënnermanescht a Buerschent ginn am [[Michel Rodange]] sengem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]], absënns am zweete Gesank ernimmt&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
{{Div col|cols=3}}
''Zweete Gesank, Vers 46:''&lt;br&gt;
De Bier koum ëm den Owend&lt;br&gt;
Beim Schlass '''Malpaartes''' un:&lt;br&gt;
Do woren zou all Dieren,&lt;br&gt;
D’Fallbréck war opgezunn.&lt;br&gt;

''Zweete Gesank, Vers 49:''&lt;br&gt;
'''Malpaartes''' ass eng Festonk,&lt;br&gt;
Di schéinst, déi Reenert huet,&lt;br&gt;
An dat vu senge Schlässer,&lt;br&gt;
Dat him am beste guet.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
''Zweete Gesank, Vers 239:''&lt;br&gt;
Sou sot de Fuuss, de Schallek,&lt;br&gt;
Du mouch en sech derduerch&lt;br&gt;
Voll Freeden no '''Malpaartes'''&lt;br&gt;
An d’Schlënner op seng Buerg.
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;
De Reenert wunnt op der Buerg ''Malpaartes''. Malpaartes ass e Flouernumm zu Schlënnermanescht, an zwar den ëstlechen Hank mat Bëscher, tëscht ''Rëmelesch'' a ''Kampeschdell'' deen op d'[[Schlënner]] erofgeet.

&lt;blockquote&gt;
{{Div col|cols=3}}
''Zweete Gesank, Vers 115:''&lt;br&gt;
„Wann dat ass“, sot de Rouden,&lt;br&gt;
„– ech menge, Braun, ’t wier Spaass –&lt;br&gt;
Op '''Féischent '''weess ech Hunneg,&lt;br&gt;
Nach wuel e Fudderfaass.“&lt;br&gt;

''Zweete Gesank, Vers 126:''&lt;br&gt;
Sou sot de Fuuss. Se gungen&lt;br&gt;
Eenzock op '''Féischent '''lass.&lt;br&gt;
Dat läit eng hallef Stënnchen&lt;br&gt;
Vum Reenert sengem Schlass.&lt;br&gt;
&lt;br&gt;
''Zweete Gesank, Vers 133:''&lt;br&gt;
E wosst e Plach op '''Féischent'''&lt;br&gt;
Beim Staarke senger Schmëdd,&lt;br&gt;
Dat war mat Aax a Käilen&lt;br&gt;
Gespaalt bis bal an d’Mëtt.
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;
''Féischent ''läit um rietsen Uwänner vun der Sauer. De Bauerenhaff vun deem am Gesank rieds geet ass de ''[[Féischterhaff]]'' bei Buerschent.

== Kuckt och ==
* [[Kierch Schlënnermanescht]]
{{Kuckt och Lëschte Lëtzebuerg}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Schlindermanderscheid|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.bourscheid.lu/ Websäit vun der Gemeng Buerschent]
* [[Claude Faber]], [https://www.100komma7.lu/article/wessen/flouernimm-an-der-schlenner Flouernimm - An der Schlënner] op [[Radio 100,7|100komma7.lu]] den 21. August 2020, gekuckt den 21. August 2020
{{Clr}}
[[Fichier:Schlënnermanescht.jpg|thumb|center|750px|Schlënnermanescht vun der Kopp vu Buerschent aus gesinn]]

{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Schlennermanescht}}
[[Kategorie:Uertschaften zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>8jy1ku6bkjlb5zts138wjtkzj03o82b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Steve Karier</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18443</id>
    <revision>
      <id>2625845</id>
      <parentid>2622113</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:29:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625845</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6347" sha1="ekoclqxn4693vlbt9wp4exz7yiuqh7f" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
De '''Steve Karier''', gebuer den [[1. Juni]] [[1961]] zu [[Esch-Uelzecht]], ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Schauspiller]].

==Karriär==
No enger Schauspillausbildung op der [[Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst]] zu [[Stuttgart]], krut de Steve Karier [[1984]] säin éischten Engagement zu [[Basel]], wou e bis [[1988]] bliwwen ass.

Nodeem hie sech e puer Joer als fräischaffende Kënschtler zu [[Köln]], [[Luzern]], [[Zürich]], [[Wuppertal]], [[Paräis]], [[Bréissel]], [[Avignon]], [[Lëtzebeurg (Land)|Lëtzebuerg]] an zu Mailand ''Piccolo Teatro'' opgehalen huet, huet de Steve Karier sech op de Wee gemaach fir Tournéeën a [[Schweden]], [[Dänemark]], [[Italien]], [[Ghana]], de [[Vereenegt Arabesch Emirater|Vereenegten Arabeschen Emirater]], Moldawien, de Kosovo an den [[Vereenegt Staate vun Amerika|USA]].

Tëscht [[1995]] an [[2000]] hat hien e fest Engagement beim [[Schauspielhaus Bochum]]. Do stounge wichteg Rollen um Programm:
*de ''Jason'' am [[Euripides]] senger ''[[Medea]]''
*de ''Valerio'' am ''[[Leonce und Lena]]'' vum [[Georg Büchner]]
*de ''Ferdinand'' am [[Friedrich Schiller|Schiller]] sengem ''[[Kabale und Liebe]]''
*an der [[Sarah Kane]] hirem ''[[Zerbombt]]'' d'Roll vum ''Ian''.

Zanter der Spillzäit 2002/2003 spillt de Karier beim [[Staattheater Mainz]]:
*am [[Maxim Biller]] sengem ''[[Kühltransport]]'' de ''Kalman / Dao / Yun''
*den ''Herzog Orsino'' am ''Was ihr wollt'' vum [[William Shakespeare|Shakespeare]]
*de ''Lopachin'' am [[Anton Tschechow|Tschechow]] sengem ''Kirschgarten''
*am [[Gottfried Ephraim Lessing|Lessing]] sengem ''[[Miss Sara Sampson]]'' de Melfont

[[2003]] huet de Steve Karier den integralen Text vum Reenert opgeholl an d'[[Lauschterbuch]] ass op 3 CDe vum [[CNL|Nationale Literaturzentrum]] erauskomm.&lt;ref&gt;Cf. Rodange 2002 an der Literatur.&lt;/ref&gt;

De Steve Karier ass zanter dem Hierscht 2006 nees zu Basel am Theater an huet bis elo do ënner anerem d'Titelroll am Sophokles sengem &quot;Koenig Oedipus&quot; gespillt.

Duerno koumen Haaptrollen an zaitgenëssesche Stecker an d'Roll vum &quot;Präparator&quot; am Horvàth sengem &quot;Glaube, Liebe, Hoffnung&quot;. Am Summer 2009 verléisst de Steve Karier de festen Ensembel zu Basel a schafft erëm fräi.

Am Wanter 2010 Regie vun &quot;Antigone&quot; vum Sophokles am Kapuzinertheater, Lëtzebuerg, Bün Diane Heirend, Kostümer Katharina Polheim; 2011 Regie vun &quot;Dämonen&quot;, Bün a Kostümer Diane Heirend, nees am Kapuzinertheater.

2011 an 2012 spillt de Karier och op de Ruhrfestpiele Recklinghausen, Regie Frank Hoffmann.

Am Summer 2010 grënnt hien de &quot;Fundamental Monodrama Festival&quot; zu Lëtzebuerg, en internationale Festival spezialiséiert op Soloperformancen an ass zanterhier Direkter vun deem Festival.

Am Dezember 2012 gouf de Reenert op d'Affiche vum Kapuzinertheater gesat ënner der Regie vun der [[Anne Simon]], woubäi de Steve Karier eleng op der Bün all d'Rollen interpretéiert huet.&lt;ref&gt;Cf. Feitler 2012 an der Literatur.&lt;/ref&gt;

Weider Gaaschtspillreesen an de leschte Jore féieren de Steve Karier matt Monologen an de [[Vietnam]] an an [[Afrika]], mat gréisseren Inzenéierungen zweemol op Däitschlandtournee an a Rumänien.

Ausserdeem hat hien eng Rei Masterklassen am Vietnam, an den USA an am Niger zanter 2012 a Liesungen.

2019 huet de Steve Karier den éischte Band vun der Harry-Potter Saga als Lauschterbuch op Lëtzebuergesch opgeholl. Hien huet ''Den Harry Potter an den Alchimistesteen'' an enger Opnam vun 9 Stonnen a 36 Minutte fir d'[[Kairos Edition]] enregistréiert.

Lescht Aarbechten op der Bün:

*&quot;Codename Ashcan&quot;, TNL, Regie: Anne Simon, Mai 2017/ 
*&quot;Out in Africa&quot;, TNL, Ruhrfestspiele Recklinghausen/Fundamental/Arcola Theatre London, Text a Regie: Mpumelelo Paul Grootbom (Südafrika)

== Filmographie (Auswiel) ==
* ''[[Little Duke]]'', 2023, vum [[Andy Bausch]]
* ''[[Colonia]]'', 2015, vum [[Florian Gallenberger]]
* ''[[D'Symmetrie vum Päiperlek]]'', 2012, vum [[Paul Scheuer]] a [[Maisy Hausemer]]
* ''De Ronde'', 2011, 9-deeleg TV-Serie fir de flämesche Fernsee (VRT), Regie: [[Jan Eelen]]
* ''[[Trouble No More (Film)|Trouble no more]]'', 2010, Film vum Andy Bausch
* ''[[Luxtime (Film)|Luxtime]]'', 2009, e [[Kuerzfilm]] vum [[Laura Schroeder]]
* ''[[Luftbusiness]]'', 2008, e Kinofilm vum [[Dominique de Rivaz]]
* ''[[Perl oder Pica (Film)|Perl oder Pica]]'',2006, vum [[Pol Cruchten]]
* ''[[Platznehmen]]'', 2004, e Kuerzfilm vun der [[Eva-Maria Schlamp]]
* ''[[Salut Cousin!]]'', 1996, Film vum [[Merzak Allouache]], d'Roll vun engem Polizeiinspekter
* ''[[Black Dju]]'', 1996, vum Pol Cruchten
* ''[[Angst]]'', 1993/4, en däitsch/éisträicheschen Tëlee-Film vum [[Bernd Schadewald]]
* ''[[und sahen was zu machen war]]'', 1991/4. Am [[Documentaire]] vum [[Stephan Sachs]] huet de Karier eng Spriechroll
* ''[[Anna annA]]'', 1991/3, am Schwäizer-däitsch-lëtzebuergesche Spillfilm vun der [[Greti Kläy]] a [[Jürgen Brauer]] spillt de Steve Karier de [[Schoulmeeschter]]
* ''[[Ex und Hopp]]''. 1990/91, Fernseefilm vum Andy Bausch
* ''[[Schacko Klak]]'', 1990, Kinosfilm vum [[Paul Kieffer]] a [[Frank Hoffmann]]
* ''[[A Wopbopaloobop A Lopbamboom]]'', 1988/9 vum [[Andy Bausch]]
* ''[[Die Reise das Land]]'' (1986) vum [[Paul Kieffer]] a [[Frank Hoffmann]]

==Literatur==
*Feitler, Frank, 2012. Renert. De Fuuss am Frack an a Maansgréist / Michel Rodange. Programmheft, Atelier reprographique Ville de Luxembourg. 8 S. [Soloopféierunge vum Steve Karier am Kapuzinertheater am Dezember 2012. Reprisen am Februar 2013.]
*Rodange, Michel, 2002. Michel Rodange - Renert oder de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt: Op en Neis fotografëert vun Engem Letzebreger. 1872. Tounausgab vum integralen Text an 3 CDen (199 Min.) + 1 Bichelchen. Centre national de littérature, Miersch, a Centre national de l'audiovisuel, Diddeleng. Spriecher: Steve Karier; Toun: Jean-Marie Spartz.
*[[Migneco, Friederike]]. Ich bin aus dir gemacht und andere liebesgedichte, 1 CD (49 Min.), Spriecher: Steve Karier; Toun: [[Martin Engler]]; [http://edition-habermann.de/steve-karier/ Edition Habermann], München an Zesummenarbecht mat der Kairos Edition, 2021, Lëtzebuerg.

{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Karier Steve}}
[[Kategorie:Gebuer 1961]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Filmschauspiller]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Theaterschauspiller]]</text>
      <sha1>ekoclqxn4693vlbt9wp4exz7yiuqh7f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wollef (Mythologie)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23207</id>
    <revision>
      <id>2625870</id>
      <parentid>2247744</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:23:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625870</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="364" sha1="r7pyyf6786lchkopv8s44zg259u1cca" xml:space="preserve">{{iwwerschaffen}}
An der Mythologie an an der Fiktioun huet de '''Wollef''' dacks eng Roll gespillt.

== Kuckt och ==
* [[Canis lupus]]
* [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|De Renert]]
* [[Fenriswollef]]
* [[Geri a Freki]]
* [[Lyakon]]
* [[Romulus a Remus]]
* [[Wierwollef]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Wolves in art}}

[[Kategorie:Mythologie]]</text>
      <sha1>r7pyyf6786lchkopv8s44zg259u1cca</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Diskussioun:Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst</title>
    <ns>1</ns>
    <id>23500</id>
    <revision>
      <id>2625848</id>
      <parentid>197833</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:30:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>De(n) GilPe huet d'Säit [[Diskussioun:Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]] op [[Diskussioun:Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]] geréckelt: nei Ortho</comment>
      <origin>197833</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="797" sha1="g4my7h5xo25hyqab2p6rre3ci8k162x" xml:space="preserve">Majo, kritt een daat buch dann och iergendwou fäerdeg gedreckt?

:: Gudden Owend. Am beschten, an enger gutt austafféierter Librairie froen. --[[User:Cornischong|Cornischong]] 19:46, 18 Juli 2006 (UTC)

Am beschten no der kommentéierter Editioun vum Romain Hilgert froen (virun e puer Joer nei opgeluet ginn): Hei gëtt dee ganzen historesch-sozialen Hannergrond exemplaresch erkläert. --Zinneke 21:42, 18 Juli 2006 (UTC)

== Hoffentlech gesäit keen dësen &quot;Artikel&quot; ==
huet de Cornischong den 8. September 2005 iwwer de &quot;Renert&quot;-Artikel geschriwwen. Et huet zwar eng Zäitche gedauert, mee lo huet den Télécran e gesinn. Eng ganz Säit iwwer Wikipedia an e Screenshot vun der Artikelsäit. Solle mer laachen oder kräischen? --[[User:Cornischong|Cornischong]] 23:26, 22 Dezember 2006 (UTC)</text>
      <sha1>g4my7h5xo25hyqab2p6rre3ci8k162x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lycée Michel-Rodange</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24611</id>
    <revision>
      <id>2625866</id>
      <parentid>2576130</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:17:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625866</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7944" sha1="fl3amksnxck0p10gmv1woxjrzupb0ll" xml:space="preserve">{{Infobox Schoul
| Leedung = Jean-Claude Hemmer
}}
De '''Lycée Michel-Rodange''', kuerz '''LMRL''', ass eng ëffentlech [[Secondaire (Lëtzebuerg)|Secondairesschoul]] um [[Campus Geesseknäppchen]] am Quartier [[Hollerech]] vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]].

De Lycée ass nom [[Michel Rodange]], dem Auteur vun ë.&amp;nbsp;a. dem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]], genannt.

== Historique ==
D'[[Regierung Werner-Cravatte|Regierung]] krut mam [[Gesetz]] vum [[1. Abrëll]] [[1968]] d'Erlabnes fir de Bau vun engem Lycée an der Stad Lëtzebuerg&lt;ref name=&quot;public.lu&quot;&gt;{{Citation|URL=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1968/04/01/n5/jo|Titel=Loi du 1er avril 1968 autorisant le Gouvernement à faire procéder à la construction, l'équipement et l'ameublement d'un lycée sur le territoire de la ville de Luxembourg, y compris l'aménagement des alentours|Gekuckt=30.09.2022|Datum=01.04.1968|Wierk=|Editeur=legilux.public.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;. D'Bauaarbechte fir e provisorescht Gebai, dat vun enger [[Däitschland|däitscher]] Firma a Fäerdegbauweis opgeriicht gouf, hunn den [[20. Mee]] 1968 ugefaangen. Well den Direkter vun dëser Firma, deen och de verantwortlechen Ingenieur fir d'Ausféierung vun de Bauaarbechte war, W. B. Schroer geheescht huet, krut d'Gebai den Numm „Schroerbau“.

Mam Gesetz vum [[5. August]] 1968 gouf eng véiert Secondairesschoul an der Stad Lëtzebuerg an d'Liewe geruff&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1968/08/05/n2/jo|Titel=Loi du 5 août 1968 portant création d'un quatrième établissement d'enseignement secondaire à Luxembourg|Gekuckt=30.09.2022|Datum=05.08.1968|Editeur=legilux.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;. Déi gouf am Ufank « '''Nouveau Lycée de Luxembourg''' » genannt.

Fir d'Schouljoer 1968/[[1969]] waren 366 Schüler ageschriwwen, 267 Jongen an 99 Meedercher. Zu deem Zäitpunkt waren d'Bauaarbechten nach net ofgeschloss. D'Jongen (zéng Klassen) goufen dofir an de Südfligel vun der deemoleger [[Lëtzebuerger Nationalbibliothéik]] um [[Boulevard Franklin-D.-Roosevelt (Stad Lëtzebuerg)|Boulevard Roosevelt]] an d'Meedercher (dräi Klassen) an d'Aloyse-Kaiser-Primärschoul ënnerbruecht.

De [[24. Februar]] [[1969]] goufen all d'Klassen an de „Schroerbau“ op de [[Geesseknäppchen]] transferéiert. Dëst Gebai gouf de [[14. Abrëll]] 1969 ageweit&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://persist.lu/ark:70795/641f2m5jb/pages/3/articles/DIVL285|Titel=Endausbau für 1500 Schüler|Gekuckt=30.09.2022|Datum=15.04.1969|Editeur=Luxemburger Wort, 122. Jg., n° 105, S. 3.|Sprooch=de}}&lt;/ref&gt;.

[[1969]] war den « Nouveau Lycée de Luxembourg » – nieft dem [[Lycée classique de Diekirch]] an dem [[Lycée classique d'Echternach]] – ee vun den dräi éischte Lycéeën zu Lëtzebuerg, an deenen d'[[Mixitéit]] (gemëschte Klasse vu Jongen a Meedercher) agefouert gouf.

Duerch d'[[groussherzoglecht Reglement]] vum [[19. Januar]] [[1970]] krut den « Nouveau Lycée de Luxembourg » d'Bezeechnung « '''Lycée Michel Rodange''' »&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/rgd/1970/01/19/n1/jo|Titel=Règlement grand-ducal du 19 janvier 1970 octroyant une dénomination particulière au quatrième établissement d'enseignement secondaire de Luxembourg|Gekuckt=30.09.2022|Datum=19.01.1970|Editeur=legilux.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

Den [[12. Mee]] [[1970]] hunn d'Bauaarbechte fir den Zentralfligel mat de Spezialsäll, de Büroe fir d'Schouldirektioun, der Loge an der Portierswunneng ugefaangen.

Fir e geplangten Ëm– an Ausbau vum Lycée z'erméigleche sinn d'Schüler am Hierscht 2017 a Containermodulen, direkt niewendrun, geplënnert. No Virbereedungsaarbechte konnten ee Joer drop d'Renovéierungsaarbechte vum Lycée – op Basis vum Gesetz vum 15. Dezember 2017&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2017/12/15/a1071/jo|Titel=Loi du 15 décembre 2017 relative à la rénovation et à l'extension du Lycée Michel Rodange à Luxembourg|Gekuckt=30.09.2022|Datum=15.12.2017|Editeur=legilux.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt; – ufänken. Zousätzlech gëtt en neie Fligel drugebaut, mat enger Sportshal, enger Cafeteria an engem Sall fir Prüfungen, an de fréiere Festsall gëtt an eng [[Bibliothéik]] ëmgebaut. Fir d'Aarbechten, déi bis 2021 dauere sollten, waren eng 60 Milliounen Euro virgesinn&lt;ref&gt;[https://www.wort.lu/de/lokales/geesseknaeppchen-eins-nach-dem-anderen-5bec3a20182b657ad3b998e5 &quot;Geesseknäppchen: Eins nach dem anderen.&quot;] wort.lu, 16-11-2018.&lt;/ref&gt;. Dat neit Gebai war am Hierscht 2021 fäerdeg an ass – wéinst der [[COVID-19-Pandemie zu Lëtzebuerg|Corona Situatioun]] – eréischt e Joer méi spéit, de 26. September 2022 ageweit ginn&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://paperjam.lu/article/nouveau-lycee-michel-rodange-i|Titel=Le nouveau Lycée Michel Rodange inauguré|Gekuckt=01.10.2022|Wierk=paperjam.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

== Direkteren ==
* Pierre Goedert, vum 28. August 1968 bis Juli 1984
* Monique Klopp-Albrecht, vum 16. Juli 1984 bis Abrëll 2003
* Gilbert Pesch, vum 1. Mee 2003 bis Abrëll 2011
* Jean-Claude Hemmer, vum 1. Mee 2011 un

==Bekannt Schüler a Professeren ==
* [[Andy Bausch]] (*1959): Filmregisseur an Dréibuchauteur (Schüler)
* [[Francine Closener]] (*1969): Journalistin a Staatssekretärin (Schülerin)
* [[Mady Delvaux-Stehres]] (*1950): fréier Erzéiungsministesch (Professesch bis 1989)&lt;ref&gt;[http://www.gouvernement.lu/gouvernement/membres-gouvernement-2009/delvaux/index.html gouvernement.lu] (gekuckt de 6. Juli 2012)&lt;/ref&gt;
* [[Paul Galles]] (*1973): Deputéierten an der Chamber (Schüler)
* [[Pit Hentgen]] (*1961): Ekonomist a Manager (Schüler)
* [[Françoise Hetto-Gaasch]] (*1960): fréier Ministesch fir de Mëttelstand, Tourismus a Chancëgläichheet (Schülerin)&lt;ref&gt;[http://www.gouvernement.lu/gouvernement/membres-gouvernement-2009/hetto/index.html gouvernement.lu] (gekuckt de 6. Juli 2012)&lt;/ref&gt;
* [[Fred Keup]] (*1980): Deputéierten an der Chamber (Schüler)
* [[Fabienne Lentz]] (*1978): Spriecher vun [[déi Lénk]] (Schülerin)&lt;ref&gt;[http://wwwfr.uni.lu/recherche/flshase/laboratoire_d_histoire/recherche/lux_id/membres_du_projet/fabienne_lentz Presentatioun op der Websäit vun der Uni Lëtzebuerg] (gekuckt de 6. Juli 2012)&lt;/ref&gt;
* [[Léa Linster]] (*1955): Kächen (Schülerin)&lt;ref&gt;[https://books.google.be/books?id=ru1-BwAAQBAJ&amp;pg=PT26&amp;lpg=PT26&amp;dq=L%C3%A9a+Linster+lyc%C3%A9e+michel+rodange&amp;source=bl&amp;ots=t2x29ORbWU&amp;sig=ACfU3U0olJBIE2NBqjF_4bGA60Qn7ywxkA&amp;hl=de&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjxx_O77YL5AhVWNewKHZ6ZBC8Q6AF6BAgiEAM#v=onepage&amp;q=L%C3%A9a%20Linster%20lyc%C3%A9e%20michel%20rodange&amp;f=false ''Mein Weg zu den Sternen: Aus meinem Leben''], Lea Linster, Kerstin Holzer,&lt;/ref&gt;
* [[Lucien Lux]] (*1956): fréiere Minister an Deputéierten an der Chamber (Schüler)
* [[Cyrus Neshvad]]: Filmregisseur a Produzent (Schüler)
* [[Pascal Peters]]: Generaldirekter vun der [[Police grand-ducale]] (Schüler)
* [[Viviane Thill]] (*1962): Filmkritikerin (Schülerin)
* [[Serge Wilmes]] (*1982): Deputéierten an der Chamber (Schüler)

== Kuckt och ==
* [[Secondaireschoulen zu Lëtzebuerg]]
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Lycée Michel-Rodange|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.lmrl.lu/ Websäit vum Lycée Michel Rodange]
* [https://web.archive.org/web/20161231005309/https://www.lmrl.lu/wp/wp-content/uploads/2015/01/LMRL_25e_anniversaire.pdf Den detailléierten Historique an der Festbroschür LMRL 1968-1993]
* [https://gouvernement.lu/dam-assets/documents/actualites/2022/09-septembre/26-inauguration-extension-lycee-michel-rodange/lmr-dossier-presse-inauguration-20220926-version-finale.pdf Inauguration de la rénovation et de l'extension du Lycée Michel-Rodange à Luxembourg], Ministère de la Mobilité et des Travaux publics, Ministre de l'Éducation nationale, de l'Enfance et de la Jeunesse, 26.09.2022

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Schoulen an der Stad Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Bauwierker 1968]]</text>
      <sha1>fl3amksnxck0p10gmv1woxjrzupb0ll</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Beaune</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26670</id>
    <revision>
      <id>2625924</id>
      <parentid>2514282</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:12:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>50611</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2625924</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3566" sha1="k2to5bsry37qnw3rzsn0vzwdu1gvs1i" xml:space="preserve">{{Infobox Uertschaft Frankräich
 | Numm = Beaune
 | Wopen = Blason de la ville de Beaune (21).svg
 | Bild = Hostel Dieu Beaune.jpg
 | Bildtext = Viischt Fassad vum Hôtel-Dieu
 | Regioun = {{Bourgogne-Franche-Comté}}
 | Departement = {{Côte-d'Or}}
 | Arrondissement = [[Arrondissement Beaune|Beaune]]
 | Kanton = [[Canton de Beaune]]
 | Insee = 21054
 | Plz = 21200
 | Koordinaten = {{coor dms|47|01|30|N|04|50|23|O}}
 | Fläch = 3.130
 | Bevëlkerung = 22 916
 | Bevëlkerungsdatum = [[1999]]
}}
[[Fichier:hôtel ville Beaune.jpg|thumb|Stadhaus vu Beaune]]
[[Fichier:Hotel Dieu Beaune 3.jpg|thumb|Hospice vu Beaune]]

'''Beaune''' ass eng franséisch Uertschaft a Gemeng am [[Departement Côte-d'Or]] an der [[Frankräich|franséischer]] Regioun [[Bourgogne-Franche-Comté]]. 
Hir Awunner heesche ''Beaunois''. D'Géigend rondrëm Beaune gëtt ''le Beaunois'' genannt.

==Associatiounen==
Beaune ass Member vun der Associatioun [[Pays Beaunois]], déi 138 Gemenge ronderëm Beaune regruppéiert, wovun der 4 am [[Departement Saône-et-Loire]] leien.

==Monumenter an touristesch Attraktiounen==
* De [[''Palais des ducs de Bourgogne'']]), wou de [[''Musée du vin'']] ënnerbruecht ass
* Den [[Hospices de Beaune|''Hôtel-Dieu'' vu Beaune]], 1443 gegrënnt; am Volléksmond, ''les Hospices''
* Den [[''Hôpital de la Sainte-Trinité'' vu Beaune]]
* De [[''Musée des Beaux-Arts'' vu Beaune]]
* De ''Musée Marey''
* D'[[''Collégiale Notre-Dame'' vu Beaune]]
* D'[[''Tour de l'horloge'']], och ''Beffroi'' genannt 
* D'Festungsmaueren a Bastiounen, déi relativ gutt erhale sinn.

== Jumelagen ==
Beaune ass mat véier Stied jumeléiert:
* [[Bensheim]], an Däitschland zanter dem [[12. Juni]] [[1960]]
* [[Katsunuma]], a [[Japan]] zanter dem [[18. September]] [[1976]]
* [[Krems]], an [[Éisträich]] zanter dem [[23. Mee]] [[1976]]
* [[Malmedy]], an der [[Belsch]] zanter dem [[11. Juni]] [[1962]]

== Literatur ==
* Clément Lassus-Minvielle, ''Le Castrum de Beaune''; Beaune (Centre beaunois d'études historiques), 2021; 135 S. (ill.); ISBN 979-10-95116-08-0
* Lucien Perriaux, ''Histoire de Beaune et du pays beaunois des origines au XIIe siècle''; Paräis (Presses universitaires de France / PUF), 1974.
* Joseph Delissey, ''Le vieux Beaune''; Beaune (Imprimerie Beaunoise), 1941. 
* Antoine Gandelot, ''Histoire de la ville de Beaune et de ses antiquités''; Dijon, 1772.
* Marie-Thérèse Berthier &amp; John-Thomas Sweeney, ''Histoire des '''Hospices de Beaune''' - Vins, domaines, donateurs''; Guy Trédaniel, éditeur; 2012.
* (Kollektiv), ''Hôtel Dieu / '''Hospices de Beaune''' ''; Beaux-Arts éditions; 2012.
* Yves Dard, ''L'homme qui a failli ruiner les '''Hospices de Beaune''' ''; Éditions de l'Escargot Savant, 2018.
* Christian Thévenot, ''Le Beaunois''; Éditions du Net, 2013; 125 Säiten (ill.).

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}
* [http://www.beaune.fr/ Offiziell Säit vun der Stad Beaune]
* [http://www.ot-beaune.fr/ Office de Tourisme vu Beaune]
* [http://www.hospices-de-beaune.com/ Hospices vu Beaune]
* [https://web.archive.org/web/20220626082805/http://www.chvv.org/ Centre d'histoire de la vigne et du vin]
* [https://web.archive.org/web/20110626143450/http://cbeh.org/ Centre beaunois d'études historiques]
* [http://www.mapquest.com/maps/map.adp?latlongtype=decimal&amp;latitude=47.0241666666667&amp;longitude=4.83916666666667&amp;zoom=8 Plang vu Beaune op Mapquest]

{{Kuckt och Côte-d'Or}}

[[Kategorie:Stied am Departement Côte-d'Or]]
[[Kategorie:Gemengen am Arrondissement Beaune]]
[[Kategorie:Uertschaften am Arrondissement Beaune]]</text>
      <sha1>k2to5bsry37qnw3rzsn0vzwdu1gvs1i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wope vu Lëtzebuerg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27845</id>
    <revision>
      <id>2625947</id>
      <parentid>2608852</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:05:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625947</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8785" sha1="px6o3cuydnm1jkfifxk9kinl121yn34" xml:space="preserve">[[Fichier:Greater-Coat-of-Arms-of-Luxembourg.svg|250px|thumb]]
De '''Wope vu Lëtzebuerg''' huet seng Originnen an de Wope vum mëttelalterlechen [[Lëscht vun den Herrscher vu Lëtzebuerg|Haus Lëtzebuerg]]. E geet op den [[Heinrich V. vu Lëtzebuerg]] (1216-1281) zeréck.

Den haitege Wope vu Lëtzebuerg ass am Gesetz vum 23. Juni 1972&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1972/06/23/n1|Titel=Loi du 23 juin 1972 sur les emblèmes nationaux|Gekuckt=07.11.2024|Datum=23.06.1972|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt; definéiert an et gëtt en an dräi Gréissten: e klengen, e mëttelgroussen an e grousse Wopen.

== Heraldesch Beschreiwung ==
An der [[Heraldik|heraldescher Sprooch]] gëtt den haitege Lëtzebuerger Wopen esou beschriwwen: sëlwer a blo gesträift (10), mat engem roude Léiw mat gesplécktem, diagonal gekräiztem Schwanz, mat gëllene Krallen, Zong a Kroun, iwwer allem.

=== Originaltext aus dem Gesetz: ===
{{Zitat|Burelé d'argent et d'azur de dix pièces au lion rampant de gueules, couronné, armé et lampassé d'or, la queue fourchue et passée en sautoir. Timbre: La couronne grand-ducale non doublée.}}

&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
Fichier:Greater-Coat-of-Arms-of-Luxembourg.svg|Grousse Wopen
Fichier:Middle-Coat-of-Arms-of-Luxembourg.svg|Mëttelgrousse Wopen
Fichier:Lesser-Coat-of-Arms-of-Luxembourg.svg|Klenge Wopen
&lt;/gallery&gt;

== Entwécklung vum Wopen ==

=== Poitiers an den Drëtte Kräizzuch ===

D'[[Ermesinde vu Lëtzebuerg|Ermesinde]] huet sech [[1214]] mam [[Walram III. vu Limburg]] bestuet. Dee war zesumme mat sengem Papp dem [[Heinrich III. vu Limburg]] am [[Kräizzich|Drëtte Kräizzuch]] (1189–1192) an den Truppe vum [[Richard I. vun England|Richard Léiwenhäerz]] mat derbäi. De Léiwenhäerz hat bei deem Kräizzuch senger Mamm hire Wopen als [[Grofe vu Poitiers|Gräfin vu Poitiers]], (op Sëlwer e roude Léiw mat gëllene Krallen a gëllener Zong) gedroen. De Léiw ass och e Symbol vun der Muecht an der Stäerkt aus der Bibel. Dëse Wopen hunn e puer Ritter, sou wéi och de Walram, als Éier aus dem drëtte Kräizzuch mat heembruecht an hiren Nofollger verierft.

=== Walram III. vu Limburg ===
De [[Walram III. vu Limburg]] huet als Zeeche vu sengen Uspréch op d'[[Maarkgrofschaft]] [[Namouer]] sengem Léiw eng Kroun opgesat. Wéi du säi Papp gestuerwen ass, huet hien als Zeeche vun der Herrschaft iwwer 2 Grofschafte sengem Léiw och nach de Schwanz gespléckt.

Dat waren d'[[Limbourg|Limburger]] Wopen ier den Heinrich V. Grof vu Lëtzebuerg ginn ass.

&lt;gallery class=center&gt;
Coat_of_arms_walram_III_1.png|Éischte Wope vum Walram III. vu Limburg
Coat_of_arms_walram_III_2.png|Wope vum Walram III. vu Limburg nom Bestietnes mat der Ermesinde
Coat_of_arms_walram_III_3.png|Wope vum Walram III. vu Limburg nom Doud vu sengem Papp 
&lt;/gallery&gt;

=== Heinrich V. vu Lëtzebuerg ===
Den [[Heinrich V. vu Lëtzebuerg|Heinrich V. de Blonden]] huet dunn op sengem Wope sëlwer a blo Sträifen derbäigemaach. Dem Lëtzebuerger Heraldiker [[Jean-Claude Loutsch]] no war dëst warscheinlech geduecht als Revendicatioun datt hien deen eenzege rechtméissegen Nofollger vum [[Heinrich IV. vu Lëtzebuerg]] genannt de Blannen, war. Dat aalt, net dokumentéiert, Banner vun de Grofe vu Lëtzebuerg hat warscheinlech sou Sträifen. D'Grofe vu [[Looz]] a [[Grandpré]], déi och a weiblecher Linn vun den ale Lëtzebuerger Grofen ofstamen, hunn zur gläicher Zäit e [[Gold (Heraldik)|gëllen]] a rout gesträifte Wopen ugeholl. Doraus schléisst de Jean-Claude Loutsch datt dat aalt Lëtzebuerger Banner wuel och gëllen a rout war an den Heinrich V. dëst duerch d'heraldesch Auswiel vun de Faarwe mam roude Léiw sëlwer a blo geholl huet. Den Heraldiker René Klein dogéint geet dovun aus, datt d'Banner vun de Grofe vu Lëtzebuerg blo a gëlle gesträift war, an den Heinrich V. déi blo Sträifen als Symbol vu sengem Heemechtsland gewielt huet, fir sech op Turnéier a Schluechtfelder vu senge Stéifbridder z'ënnerscheeden&lt;ref&gt;René Klein, ''1281, Péiteng kritt de Fräiheetsbréif'', in Péiteng, aus der Geschicht vun enger Uertschaft, Imprimerie St-Paul, 1982, S. 59&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery class=center&gt;
Coat_of_arms_walram_III_2.png|Leschte Wope vum Walram III. vu Limburg, virun 1239 och vum Heinrich V. benotzt
Loon Arms.svg|Wope vun de Grofe vu Looz an de Grofe vu Grandpré
Arms of the Count of Luxembourg.svg|Wope vum Heinrich V., vun zirka 1240 un
Sigel Heng V. vu Lëtzebuerg.jpg|Sekretssigel vum Heinrich&amp;nbsp;V.
&lt;/gallery&gt;

Et sief nach drop higewisen, datt am Kader vum drëtte Kräizzuch méi wéi ee sou e Wope mam roude Léiw entstanen ass, och Doppelgängerwopen déi dem Heinrich V. sengem gläichen. Sou zum Beispill den neie Wope vum Kinnekräich [[Zypern]], deen um Richard Léiwenhäerz seng Eruewerung vu Zypern zeréckgeet, dat hie senge Lehensmänner vum [[Haus Lusignan]] (déi Gebidder an der Grofschaft Poitiers haten) verkaaft hat, déi dunn dem Richard säi roude Léiw op hiren ale Familljewope geluecht hunn, véier blo Sträifen op sëlwer Fong, oder och nach bei de Ritter vun Horst (Recklinghausen/Westfalen), dem Ritter vu Ried oder den Häre vu Wunstorf (Regioun Hannover). Spéider fanne mer der nach beim Haus Stratford (Warwickshire/England), dem Willam van Soles, dem Robert Bamans, dem Jean de Louvetot (Normandie), dem Jehan de Cabenay (Poitou/Aquitaine), dem Jean Här vu Rouveroy (Hainaut/Wallounien)&lt;ref&gt;[https://galerij.kb.nl/kb.html#/nl/wapenboek/page/0/zoom/3/lat/-5.353521355337321/lng/-91.7578125 Wopebuch Beyeren], Kinneklech Bibliothéik vun Holland, 1405 (gutt Explicatiounen op der [[:nl:Wapenboek Beyeren|nl-wiki]])&lt;/ref&gt;. Et gëtt Historiker, déi eng Verbindung tëscht deene Wope gesinn, mä hir Theorien iwwerzeegen net wierklech&lt;ref&gt;Péporté, Pit. &quot;Constructing the Middle Ages: Historiography, Collective Memory and Nation-Building in Luxembourg&quot; pp 80-93. BRILL. (2011)&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery class=center&gt;
Coat of Arms of the House of Lusignan (Kings of Cyprus).svg|Wope vum Haus Lusignan, als Kinneke vun Zypern (1192-1268)
DEU Horst(Emscher) COA.svg|Wope vum Staddeel Gelsenkirchen-Horst
Stratford_type_B_4.jpeg|Wope vum Haus Stratford, Typ B 1543
Wapenboek Beyeren (armorial) - KB79K21 - folios 019v (left) and 020r (right).jpg|Wope vu Robert Bamans a Jean de Louvetot, Turnéier zu Compiègne 1278, am Wopebuch Beyeren 1405
&lt;/gallery&gt;

=== Heinrich VI. vu Lëtzebuerg ===
Den [[Heinrich VI. vu Lëtzebuerg|Heinrich VI.]] huet am Ufank vu senger Herrschaft de Wope vu sengem Papp iwwerholl. Am Joer 1281 oder 1282, nom Doud vu sengem [[Koseng]], dem [[Walram V. vu Limburg]], huet den Heinrich VI. da säi Wopen als Usproch ob d'Herzogtum Limburg geännert an de Schwanz vum Lëtzebuerger Léiw gespléckt an diagonal gekräizt.

&lt;gallery class=center&gt;
Coat_of_arms_Grand_Duchy_of_Luxembourg.png|Wope vum Heinrich VI. vun 1282 bis 1288
&lt;/gallery&gt;

=== Heinrich VII. vu Lëtzebuerg ===
Den [[Heinrich VII. vu Lëtzebuerg|Heinrich VII.]] huet nom Doud vu sengem Papp erëm sengem Grousspapp, dem Heinrich V., säi Wopen iwwerholl. Den Tréierer [[Codex Balduini]] weist no sengem Doud souguer 10 blo [[Läischt (Heraldik)|Läischten]], wat eventuell seng Muecht duerstelle sollt.

&lt;gallery class=center&gt;
Arms of the Count of Luxembourg.svg|Wope vum Heinrich VII. als Grof vu Lëtzebuerg.
Armoiries Henri VII de Luxembourg.svg|Wope vum Heinrich VII. als [[Hellegt Réimescht Räich vun Däitscher Natioun|Däitsche Keeser]]
Death Henry 7.jpg|Wope vum Heinrich VII. am Tréier Codex Balduini (no sengem Doud, 1320 oder 1340 entstan)
Henric van Lusenborch.svg|Wope vum Heinrich vu Lëtzebuerg beim Turnéier zu Compiègne 1278 (ze roden op et de V., VI. oder VII. war)
&lt;/gallery&gt;

=== Jang de Blannen ===
Dem Heinrich VII. säi Bouf, de [[Jang de Blannen]], Grof vu Lëtzebuerg a Kinnek vu Béimen, hat e gevéierelte Wope mam béimesche Léiw an dem Lëtzebuerger Léiw. Dee leschtgenannten ass mol op fënnef mol op véier bloe Läischten ze gesinn, mä net méi op zéng.

&lt;gallery class=center&gt;
Armoiries Jean de Luxembourg superseding.svg|Wope vum Jang de Blannen, Beschreiwung vum J.C. Loutsch, 1974
Wope Jang de Blannen (Beyeren 1600).jpg|Wope vum Jang de Blannen, Wopebuch Beyeren, 1600
&lt;/gallery&gt;

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Wopen]]
* [[Fändel vu Lëtzebuerg]]

== Um Spaweck ==
* Klein, René, President vun der Commission héraldique de l'État, ''[http://www.gouvernement.lu/1823876/ à propos... des armoiries de S.A.R. le Grand-Duc de Luxembourg]''; SIP, Juni 2006, ISBN 2-87999-035-1

{{Referenzen}}
* Dr. Jean-Claude Loutsch, Armorial du pays de Luxembourg, Publications nationales du Ministère des Arts et des Sciences, Lëtzebuerg 1974

[[Kategorie:Lëtzebuerger Wopen]]
[[Kategorie:National Symboler vu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>px6o3cuydnm1jkfifxk9kinl121yn34</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29305</id>
    <revision>
      <id>2625940</id>
      <parentid>2603862</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T10:48:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <origin>2625940</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4226" sha1="97jo6h0rp0a73h3ui30vl6idke1qzzt" xml:space="preserve">[[Fichier:Ordreadolphenassau2.jpg|thumb|D'Plack vum Uerden, déi beim Grand-Officier a Grand-Croix lénks un der Broscht gedroe gëtt]]
[[Fichier:Ordre de Nassau.jpg|thumb|Commandeur-Halsband vum Uerden]]
Den '''Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau''' (am Original: {{De}} ''Herzoglich Nassauischer Militär- und Civil-Verdienst-Orden Adolphs von Nassau''&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;) ass den Hausuerde vum [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerger]] Groussherzoglechen Haff.

== Geschicht ==
Den Uerde gouf 1858 vum [[Adolphe vun Nassau|Adolphe]], [[Herzog vun Nassau]], fir säin [[Herzogtum Nassau|Herzogtum]] gegrënnt&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Citation|URL=http://www.legilux.public.lu/leg/textescoordonnes/compilation/code_administratif/VOL_4/DISTINC_HONOR.pdf|Titel=Arrêté ducal du 8 mai 1858 portant institution de l'Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau|Gekuckt=12.04.2025|Datum=08.05.1858|Format=archivéiert Versioun|Wierk=Code administratif|Säiten=S. 13|Sprooch=de|archivedate=2014-04-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140424142509/http://www.legilux.public.lu/leg/textescoordonnes/compilation/code_administratif/VOL_4/DISTINC_HONOR.pdf}}&lt;/ref&gt;, ier dee méi spéit ([[1890]]) als [[Adolphe vu Lëtzebuerg]] [[Groussherzog vu Lëtzebuerg]] gouf. Den  Numm vum Uerde geet zeréck op ee vu senge Virfare mam selwechten Numm, den  [[Adolphe vun Nassau]] (1250 – 1298), dee vun 1292 bis zu sengem Doud [[Kinnek vun Däitschland]] war.

Nodeems d'Herzogtum an der Folleg vum [[Preisesch-Éisträichesche Krich]] vu [[Preisen]] annektéiert gouf, ass den Uerde vun 1866 un net méi vergi ginn. Wéi den Adolphe dunn 1890 Groussherzog gi war, huet hien den Uerden nees agefouert.

D'Statute vum Uerde goufe fënnef Mol g'ännert, fir d'lescht 1927, wéi déi aacht Graden, déi zënter 1909 bestanen hunn, follgend Bezeechnunge kruten:

== Graden ==
Et gëtt 8 Grade vun deem Uerden:
* [[Fichier:LUX Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau - Grand-croix BAR.svg|60px]] Grand-Croix,
* [[Fichier:LUX Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau - Grand Officier BAR.svg|60px]] Grand-Officier,
* [[Fichier:LUX Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau - Commandeur BAR.svg|60px]] Commandeur avec couronne,
* [[Fichier:LUX Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau - Commandeur BAR.svg|60px]] Commandeur,
* [[Fichier:LUX Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau - Officier BAR.svg|60px]] Officier avec couronne,
* [[Fichier:LUX Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau - Officier BAR.svg|60px]] Officier,
* [[Fichier:LUX Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau - Chevalier BAR.svg|60px]] Chevalier avec couronne,
* [[Fichier:LUX Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau - Chevalier BAR.svg|60px]] Chevalier.
D'''Croix d'honneur pour dames'' ass dem Commandeur gläichgestallt.&lt;ref&gt;[https://sip.gouvernement.lu/dam-assets/publications/brochure-livre/minist-etat/sip/brochure/Distinctions_honorifique/Distinctions_honorifiques-FR.pdf Broschür: Distinctions honorifiques du Grand-Duché de Luxembourg erausgi vum SIP]&lt;/ref&gt;

== Leit déi den Uerde kruten (Auswiel) ==
{{Div col|cols=2}}
*[[Pol Albrecht]]
*[[François Altwies]] 
*[[Gaston Barbanson]] 
*[[Charles Bech]]
*[[Stéphane Bern]]
*[[Roland Bombardella]] 
*[[Marcel Cahen]]
*[[Winston Churchill]]
*[[Nicolas Cito]] 
*[[Pierre Even]] 
*[[Luc Frieden]] 
*[[Joseph Gredt]] 
*[[Emile Krieps]] 
*[[Guy Lenz]] 
*[[Aloyse Meyer]]
*[[Eugène Mousset]]
*[[Ernest Mühlen]]
*[[Guido Oppenheim]]
*[[Lydie Polfer]]
*[[Gaston Reinig]] 
*[[Nico Ries]] 
*[[Hubert Schumacher]] 
*[[Jules Vannérus]]
{{Div col end}}

== Kuckt och ==
* [[Lëtzebuergesch Auszeechnungen an Éierenzeechen]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau|{{PAGENAME}}}}
* [https://web.archive.org/web/20140424142509/http://www.legilux.public.lu/leg/textescoordonnes/compilation/code_administratif/VOL_4/DISTINC_HONOR.pdf Legal Texter iwwer d'Lëtzebuerger Auszeechnungen an Éierenzeechen am Code administratif] (archivéiert Versioun)

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Ordre de Mérite civil et militaire d'Adolphe de Nassau| ]]</text>
      <sha1>97jo6h0rp0a73h3ui30vl6idke1qzzt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ordre de Léopold II</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29349</id>
    <revision>
      <id>2625939</id>
      <parentid>2602580</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T10:42:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625939</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1832" sha1="bym485vaovuvv6lxu4qyvfjw92no9xr" xml:space="preserve">{{Aner Bedeitungen op Mooss|dem Uerden dee vum Léopold II. agefouert gouf|aner Bedeitungen|Ordre de Léopold (Homonymie)}}
[[Fichier:Ordre Leopold II.jpg|thumb|3000px|Déi verschidde Medailen]]
Den '''Ordre de Léopold II''' gouf vum belsche Kinnek [[Leopold II. vun der Belsch|Leopold II.]] am Joer [[1900]] agefouert.&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://users.skynet.be/hendrik/fr/B-F-Leopold2.html |Titel=Privatsäit iwwer den Uerden |Gekuckt=21.07.2009 |Archiv-Datum=11.02.2009 |Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20090211124725/http://users.skynet.be/hendrik/fr/B-F-Leopold2.html }}&lt;/ref&gt;.

[[1908]] gouf den Uerden an de belsche System vun den Uerden an Dekoratiounen integréiert.

Den Uerde gëtt ausgedeelt u Persounen déi Verdéngschter vis-à-vis vum Kinnek oder vum Kinnekshaus hunn.

== Graden ==
D'Barette vun de verschiddene Klassen a Medailen:

*[[Fichier:BEL Order of Leopold II - Grand Cross BAR.png|100px]] [[:Kategorie:Grand-croix de l'ordre de Léopold II|Grand-croix]]
*[[Fichier:BEL Order of Leopold II - Grand Officer BAR.png|100px]] [[:Kategorie:Grand officier de l'ordre de Léopold II|Grand officier]]
*[[Fichier:BEL Order of Leopold II - Commander BAR.png|100px]] [[:Kategorie:Commandeur de l'ordre de Léopold II|Commandeur]]
*[[Fichier:BEL Order of Leopold II - Officer BAR.png|100px]] [[:Kategorie:Officier de l'ordre de Léopold II|Officier]]
*[[Fichier:BEL Order of Leopold II - Knight BAR.png|100px]] [[:Kategorie:Chevalier de l'Ordre de Léopold II.|Chevalier]]
*[[Fichier:BEL Order of Leopold II - Gold Medal BAR.png|100px]] Or
*[[Fichier:BEL Order of Leopold II - Silver Medal BAR.png|100px]] Argent
*[[Fichier:BEL Order of Leopold II - Bronze Medal BAR.png|100px]] Bronze
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Order of Léopold II|Ordre de Léopold II}}
{{Referenzen}}

[[Kategorie:Ordre de Léopold II|*]]</text>
      <sha1>bym485vaovuvv6lxu4qyvfjw92no9xr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ordre d'Orange-Nassau</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29538</id>
    <revision>
      <id>2625930</id>
      <parentid>2603585</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:48:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625930</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3337" sha1="9dfg6xfyech8h3scoea8bmhpjgml4tk" xml:space="preserve">[[Fichier:Ordreorangenassau.jpg|thumb|D'Plack vum Uerden, déi beim Grand-Croix an Grand-Officier lénks op der Broscht gedroe gëtt]]
Den '''Ordre d'Orange-Nassau''' (op [[Holland|hollännesch]]: ''Orde van Oranje-Nassau'') ass eng zivil a militäresch hollännesch [[Auszeechnung]], déi de [[4. Abrëll]] [[1892]] vun der Regentin [[Emma vu Waldeck-Pyrmont]], am Numm vun hirer deemools mannerjäreger Duechter, der spéiderer Kinnigin [[Wilhelmina I. vun Holland]], geschaf gouf.

== Geschicht ==
[[Fichier:OrangeMedalNetherlands.jpg|thumb|upright|D'Ritterkräiz am ''Ordre Orange-Nassau'']]
[[1841]] huet de [[Wëllem II. vun Holland]] als [[Groussherzog]] vu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] den [[Ordre de la couronne de chêne]] geschaf. Obschonn et keen offiziellen hollänneschen Uerde war, hunn eng Partie hollännesch Personnalitéiten deen Uerde bis zum Doud vum Wëllem II kritt, bis zum Zäitpunkt also wou Lëtzebuerg net méi a Personalunioun mat Holland war.

D'Noutwennegkeet ass also empfonnt ginn, fir en drëtten hollänneschen Uerden (no dem [[Ordre militaire de Guillaume]] an dem [[Ordre du Lion néerlandais]]) ze schafen.

Am [[Zweete Weltkrich]], gouf dësen Uerde souwuel un hollännesch Zaldote wéi och u Membere vu Geheimdéngschter, déi zur Liberatioun vun Holland vum däitsche Jach bäigedroen hunn, verginn. Haut ass dësen Uerden d'Haaptauszeechnung an Holland. Mat dem Uerde ginn och Prënzen, Ministeren, Diplomaten an aner Dignitairen aus dem Ausland geéiert.

== D'Graden haut ==
[[Fichier:Oranje-Nassau Officier, Vlaascho.jpg|thumb|upright|D'Officierkräiz am ''Ordre Orange-Nassau'']]
Ausser dem Kinnek, dee ''Grand-Maître'' vum Uerden ass gëtt et 6 Graden:
* Grand-Croix
* Grand-Officier
* Commandeur
* Officier
* Chevalier
* Membre
{| class=wikitable
!colspan=&quot;3&quot;|D'Barretten zanter 1966
|- align=center
| [[Fichier:NLD Order of Orange-Nassau - Knight Grand Cross BAR.png|100px]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;Grand-Croix&lt;/small&gt;
| [[Fichier:NLD Order of Orange-Nassau - Grand Officer BAR.png|100px]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;Grand-Officer&lt;/small&gt;
| [[Fichier:Order of Orange-Nassau ribbon - Commander.svg|100px]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;Commandeur&lt;/small&gt;
|- align=center
| [[Fichier:NLD Order of Orange-Nassau - Officer BAR.png|100px]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;Officier&lt;/small&gt;
| [[Fichier:NLD Order of Orange-Nassau - Knight BAR.png|100px]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;Chevalier&lt;/small&gt;
| [[Fichier:Order of Orange-Nassau ribbon.svg|100px]]&lt;br&gt;&lt;small&gt;Member&lt;/small&gt;
|}

== Insignen ==
D'Medail vum Uerden ass e Malteeserkräiz am Email, mat an der Mëtt dem gëllene Léiw aus dem hollännesche Wopen. Am wäisse Krees ronderëm steet déi hollännesch Devise: ''Je Maintiendrai''. D'Medail gëtt un engem orangëfaarwege Band, dat wäiss a blo agebäert ass, gedroen.

== Kuckt och ==
* [[Lëtzebuergesch Auszeechnungen an Éierenzeechen]]
* [[Europäesch Auszeechnungen]]
* [[National Auszeechnungen an Éierenzeechen ausser Lëtzebuerg]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Order of Orange-Nassau|{{PAGENAME}}}}
* [http://lintjes.nl/onderscheidingen/de-orde-van-oranje-nassau Offiziell Säit vum Ordre d'Orange-Nassau op Hollännesch.]
* [https://web.archive.org/web/20121104013157/http://www.st-ab.nl/wettennr05/0568-001_Reglement_op_de_Orde_van_de_Nederlandse_Leeuw_en_de_Orde_van_Oranje-Nassau.htm Gesetztext op Hollännesch]

[[Kategorie:Ordre d'Orange-Nassau| ]]</text>
      <sha1>9dfg6xfyech8h3scoea8bmhpjgml4tk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Reynke de Vos</title>
    <ns>0</ns>
    <id>31140</id>
    <revision>
      <id>2625886</id>
      <parentid>2581446</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:21:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Kuckt och */</comment>
      <origin>2625886</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2749" sha1="6ajccf6rr18szl2g370yphyq5zjslpr" xml:space="preserve">[[Fichier:Reineke Fuchs.jpg|thumb|350px|Reineke Fuchs (vum [[Wilhelm von Kaulbach|W.v.Kaulbach]])]]
Den Déiereneepos '''Reynke de vos''', dee [[1498]] vum [[Hans van Ghetelen]] zu [[Lübeck]] gedréckt gouf, ass de bekanntsten nidderdäitschen Déieren[[eepos]] a [[Vers]]en.

De [[satir]]eschen Eepos erzielt, wéi den Näischnotz Reineke sech duerch genial Ligegeschichte beim Léiw, dem Kinnek vun den Déieren, rengwäscht a sech aus allen Uklopunkten erauszitt, a sou géint seng Géigner gewënnt.

De ''Reynke de vos'' gehéiert zu enger aler Traditioun vun der europäescher Déiereneepik, déi vun der laténgescher « ''[[Ecbasis captivi]]'' », dem « ''Isengrimus'' » an dem « ''Reinardus vulpes'' » vum [[Nivardus]], iwwer de franséische « ''Roman de Renard'' », den däitsche « ''Reinhardt Fuchs'' » vum [[Heinrich der Glîchezære|Heinrich dem Gleissner]] bis bei den hollännesche « ''Reinaert de Vos'' » féiert.

D'Wierk war grad sou bekannt a verbreet wéi den « &quot;[[Till Eulenspiegel|Eulenspiegel]]&quot; » a gouf an en ettlech europäesch Sproochen iwwersat.

De [[Martin Luther|Luther]] huet et eng &quot;lebendige Contrafacur des Hoflebens&quot; genannt an de [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]] eng &quot;unheilige Weltbibel&quot;.

Am Héichdäitschen ass d'Wierk [[1544]] zu [[Frankfurt am Main]] erauskomm an enger Prosaiwwersetzung vum [[Johann Christoph Gottsched|Gottsched]], op där och dem Goethe säi ''[[Reineke Fuchs]]'' vu [[1752]] baséiert.

== Literatur ==
* ''Reineke Fuchs: das niederdeutsche Epos &quot;Reynke de vos&quot; vu 1498.'' Übertragung und Nachwort vum Karl Langosch. Stuttgart: Reclam, 1967, Nodrock 1994 ISBN 3-15-008768-6
* Amand Berteloot / Loek Geeraedts (Hrsg.): ''Reynke de Vos - Lübeck 1498. Zur Geschichte und Rezeption eines deutsch-niederländischen Bestsellers''. Münster: Lit 1998 (Niederlande-Studien, Kleinere Schriften 5) ISBN 3-8258-3891-9
* Hubertus Menke / Ulrich Weber (Hrsg.): ''Die unheilige Weltbibel: der Lübecker Reynke de Vos (1498 - 1998)''. Ausstellung vun der Abteilung fir Nidderdäitsch Sprooch a Literatur vun der ''Christian-Albrechts-Universität'' zu Kiel an Zusammenaarbecht mat ''Bibliothek der Hansestadt Lübeck'' an der ''Herzog-August-Bibliothek Wolfenbüttel'' 1998.

== Kuckt och ==
*[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]

== Um Spaweck ==
*[https://archive.is/19980710161714/http://www.bis.uni-oldenburg.de/~havekost/needer/rey1-1.htm Reynke de vos]
*[http://www.digibib.tu-bs.de/?docid=00000258 ''Reineke Vos. No der Lübecker Ausgab vom Joer 1498''], erausginn vum [[Hoffmann von Fallersleben]]. Breslau 1852
{{Commonscat|Reineke Fuchs}}

[[Kategorie:Literatur am 15. Joerhonnert]]
[[Kategorie:Däitsch Literatur]]
[[Kategorie:Romaner - Eepik]]</text>
      <sha1>6ajccf6rr18szl2g370yphyq5zjslpr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Joseph Saidu Momoh</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33258</id>
    <revision>
      <id>2625926</id>
      <parentid>2592994</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:24:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625926</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2112" sha1="1slb4utatq4o0r6j3zcnlurggs0jws2" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}De '''Joseph Saidu Momoh''', gebuer de [[26. Januar]] [[1937]] zu [[Binkolo]], a gestuerwen den [[3. August]] [[2003]] zu [[Conakry]], war vun 1985 bis 1992 President vu [[Sierra Leone]].

De Momoh, dee vum Stamm vun de [[Limba]] war, ass [[1958]] an d'Arméi vun der [[Vereenegt Kinnekräich|brittescher]] [[Kolonie]] agetratt. [[1971]] gouf hien de Chef vun dëser Trupp, an [[1974]] Deputéierten am Parlament a Staatssekretär an der Regierung vum deemolege President [[Siaka Stevens]].

Als [[Generolmajouer]] gouf hien 1984 Chef vum [[État-major]].

Den [[28. November]] [[1985]] gouf de Momoh President a blouf dat bal siwe Joer bis den [[29. Abrëll]] [[1992]], wéi hie vum [[Valentine Strasser]] ofgesat gouf.

Am Biergerkrich vun 1998 gouf de Momoh am Februar vun Zaldote vun der Interventiounstrupp vun der [[Wirtschaftsgemeinschaft vun de westafrikanesche Staaten]] (''Economic Community Of West African States'', &lt;abbr&gt;ECOWAS&lt;/abbr&gt;) gefaange geholl an de [[5. November]] [[1998]] wéinst Konspiratioun an Héichverrot zu 10 Joer Prisong verurteelt, wéinst engem Putsch am Mee [[1997]] an deen hie sollt verwéckelt gewiescht sinn.

Hie konnt fortlafen, ass awer dunn an d'Hänn vun de Rebelle vun der ''[[Revolutionary United Front]]'' (RUF) vum Foday Sankoh geroden a gouf am November 1999 erëm lafe gelooss. D'Regierung vum President [[Ahmad Tejan Kabbah]] hat hie schonn am Juli [[Amnestie|amnestéiert]].

No sengem Doud am [[Exil]] a [[Guinea]] gouf hien op [[Freetown]] bruecht an e krut e Staatsbegriefnes.

== Um Spaweck ==
*{{en}} [https://web.archive.org/web/20070211130456/http://www.sierra-leone.org/slnews1198.html ''Sierra Leone News'' Iwwer seng Veruteelung]
*{{en}} [http://www.africa.upenn.edu/Newsletters/irinw598.html ''IRIN NEWS'' Iwwer seng Fräiloossung am November 1999]
*{{en}} [https://web.archive.org/web/20070226065308/http://www.statehouse-sl.org/state-fun-jsmomoh-august24.html Iwwer säin Doud am August 2003]

{{DEFAULTSORT:Momoh Joseph Saidu}}
[[Kategorie:Presidente vu Sierra Leone]]
[[Kategorie:Gebuer 1937]]
[[Kategorie:Gestuerwen 2003]]</text>
      <sha1>1slb4utatq4o0r6j3zcnlurggs0jws2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Valentine Strasser</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33320</id>
    <revision>
      <id>2625919</id>
      <parentid>2593003</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T03:12:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>200.24.154.85</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Um Spaweck */</comment>
      <origin>2625919</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1530" sha1="t9qvwe4mwtdtkaggovnr3e3fpfnyj2u" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}

De '''Valentine Esegragbo Melvine Strasser''', gebuer de [[26. Abrëll]] [[1967]], war vun [[1992]] bis [[1996]] Staatspresident vu [[Sierra Leone]].

Den [[29. Abrëll]] [[1992]] huet de [[Capitaine (Arméi)|Capitaine]] Strasser mat enger Grupp vu jonken Offizéier de President [[Joseph Saidu Momoh]] ofgesat an d'Muecht iwwerholl.

D'Ursaach vum [[Putsch]] war, datt d'Zaldote keng Pai méi kruten. Dës Grupp huet den ''National Provisonal Ruling Council'' gegrënnt, vun deem de Strasser President war.

De Strasser gouf domat ee vun de jéngste Staatscheffe vun der Welt.

E Putschversuch géint hien, dee vun Unhänger vum Momoh ausgaange war, hat kee Succès a 26 Leit déi dra verwéckelt ware goufen higeriicht.

De Strasser gouf de [[16. Januar]] [[1996]] duerch e Putsch vu sengem Stellvertrieder [[Julius Maada Bio]] ofgesat an an den Exil geschéckt.

== Um Spaweck ==
*{{en}} [https://web.archive.org/web/20080129144011/http://www.sierra-leone.org/slnews0196.html ''Sierra Leone News'' Iwwer d'Entmuechtung vum Strasser]
*{{en}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/766705.stm ''BBC'' dem Strasser säin Openthalt an England]
*{{en}} [https://web.archive.org/web/20080516220243/http://www.sierra-leone.org/slnews0801.html ''Sierra Leone News'' dem Strasser säi Retour a Sierra Leone]
* {{en}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/4505437.stm ''BBC'' iwwer dem Straaser seng nei Kandidatur]

{{DEFAULTSORT:Strasser Valentine}}
[[Kategorie:Presidente vu Sierra Leone]]
[[Kategorie:Gebuer 1965]]</text>
      <sha1>t9qvwe4mwtdtkaggovnr3e3fpfnyj2u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Julius Maada Bio</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33440</id>
    <revision>
      <id>2625917</id>
      <parentid>2464756</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T23:52:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8440:7149:10F9:346C:CCFF:FE97:904C</ip>
      </contributor>
      <origin>2625917</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1396" sha1="3zpo5yfozaheax0du4mu8mmpzjs54p4" xml:space="preserve">{{Update}}
{{Infobox Biographie}}

De '''Julius Maada Bio''', gebuer den [[12. Mee]] [[1964]], war [[1996]] fir eng kuerz Zäit Staatschef vu [[Sierra Leone]]. De Generol Bio war de [[16. Januar]] [[1996]] un der Spëtzt vum [[Putsch]] géint de [[Valentine Strasser]], deem säi Stellvertrieder hie war.

Wéinst dem Duercherneen nom Putsch goufen d'Walen, déi fir Enn Februar 1996 virgesi waren, op den [[29. Mäerz]] geréckelt.

Dat waren déi éischt fräi Walen zanter Joerzéngten a Sierra Leone.

No de Walen, bei deenen den [[Ahmad Tejan Kabbah]] als President gewielt gouf, huet de Julius Bio sech aus der Politik zeréckgezunn an ass an d'Privatwirtschaft schaffe gaangen, an huet sech bei karitativen Organisatiounen engagéiert.

Den 22. Juni 2025 gouf de Julius Maada Bio zum President vun der Wirtschaftsgemeinschaft vu Westafrika (ECOWAS) wärend engem reegelméissege Sommet vu Staatscheffen zu Abuja, Nigeria, gewielt. &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rfi.fr/fr/afrique/20250622-julius-maada-bio-pr%C3%A9sident-de-la-sierra-leone-%C3%A9lu-pr%C3%A9sident-de-la-c%C3%A9d%C3%A9ao |title=Julius Maada Bio, President vu Sierra Leone, gewielt zum President vun der ECOWAS |work=Radio France International|date=22. Juni 2025 |access-date=23. Juni 2025}}&lt;/ref&gt;.

{{DEFAULTSORT:Bio Julius Maada}}
[[Kategorie:Presidente vu Sierra Leone]]
[[Kategorie:Genereel]]
[[Kategorie:Gebuer 1964]]</text>
      <sha1>3zpo5yfozaheax0du4mu8mmpzjs54p4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625920</id>
      <parentid>2625917</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T03:17:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>200.24.154.85</ip>
      </contributor>
      <origin>2625920</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1409" sha1="lg7ocxzvta78tiy3fo3keflcqnh4d2k" xml:space="preserve">{{Update}}
{{Infobox Biographie}}

De '''Julius Maada Bio''', gebuer den [[12. Mee]] [[1964]], war [[1996]] fir eng kuerz Zäit Staatschef vu [[Sierra Leone]]. De Generol Bio war de [[16. Januar]] [[1996]] un der Spëtzt vum [[Putsch]] géint de [[Valentine Strasser]], deem säi Stellvertrieder hie war.

Wéinst dem Duercherneen nom Putsch goufen d'Walen, déi fir Enn Februar 1996 virgesi waren, op den [[29. Mäerz]] geréckelt.

Dat waren déi éischt fräi Walen zanter Joerzéngten a Sierra Leone.

No de Walen, bei deenen den [[Ahmad Tejan Kabbah]] als President gewielt gouf, huet de Julius Bio sech aus der Politik zeréckgezunn an ass an d'Privatwirtschaft schaffe gaangen, an huet sech bei karitativen Organisatiounen engagéiert.

Den 22. Juni 2025 gouf de Julius Maada Bio zum President vun der Wirtschaftsgemeinschaft vu Westafrika (ECOWAS) wärend engem reegelméissege Sommet vu Staatscheffen zu Abuja, Nigeria, gewielt.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.rfi.fr/fr/afrique/20250622-julius-maada-bio-pr%C3%A9sident-de-la-sierra-leone-%C3%A9lu-pr%C3%A9sident-de-la-c%C3%A9d%C3%A9ao |title=Julius Maada Bio, President vu Sierra Leone, gewielt zum President vun der ECOWAS |work=Radio France International|date=22. Juni 2025 |access-date=23. Juni 2025}}&lt;/ref&gt;

{{Referenzen}}
{{DEFAULTSORT:Bio Julius Maada}}
[[Kategorie:Presidente vu Sierra Leone]]
[[Kategorie:Genereel]]
[[Kategorie:Gebuer 1964]]</text>
      <sha1>lg7ocxzvta78tiy3fo3keflcqnh4d2k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625925</id>
      <parentid>2625920</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:20:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>Upassungen</comment>
      <origin>2625925</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1441" sha1="0o2sy4p493qq9p0x6fiwhsk99vr9oty" xml:space="preserve">{{SkizzPolitiker}}{{Infobox Biographie}}

De '''Julius Maada Bio''', gebuer den [[12. Mee]] [[1964]], war [[1996]] fir eng kuerz Zäit Staatschef vu [[Sierra Leone]]. De Generol Bio war de [[16. Januar]] [[1996]] un der Spëtzt vum [[Putsch]] géint de [[Valentine Strasser]], deem säi Stellvertrieder hie war.

Wéinst dem Duercherneen nom Putsch goufen d'Walen, déi fir Enn Februar 1996 virgesi waren, op den [[29. Mäerz]] geréckelt.

Dat waren déi éischt fräi Walen zanter Joerzéngten a Sierra Leone.

No de Walen, bei deenen den [[Ahmad Tejan Kabbah]] als President gewielt gouf, huet de Julius Bio sech aus der Politik zeréckgezunn an ass an d'Privatwirtschaft schaffe gaangen, an huet sech bei karitativen Organisatiounen engagéiert.

Wärend engem reegelméissege Sommet vu Staatscheffen zu [[Abuja]] an [[Nigeria]], gouf de Julius Maada Bio den 22. Juni 2025 zum President vun der [[Wirtschaftsgemeinschaft vun de westafrikanesche Staaten]] (''Economic Community Of West African States'', &lt;abbr&gt;ECOWAS&lt;/abbr&gt;) gewielt&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://apnews.com/article/sierra-leone-ecowas-chairman-43eb0a442a3451f4add0ebe3bb328d38|Titel=Sierra Leone's President Bio to be the next ECOWAS chairman with region in turmoil|Gekuckt=2025-06-23|Datum=2025-06-22|Wierk=AP News|Sprooch=en}}&lt;/ref&gt;.

{{Referenzen}}
{{DEFAULTSORT:Bio Julius Maada}}
[[Kategorie:Presidente vu Sierra Leone]]
[[Kategorie:Genereel]]
[[Kategorie:Gebuer 1964]]</text>
      <sha1>0o2sy4p493qq9p0x6fiwhsk99vr9oty</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eilenniwwel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36819</id>
    <revision>
      <id>2625957</id>
      <parentid>2579779</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:57:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>50611</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2625957</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2510" sha1="tmiewr8gj7ze86oqgi29z3bv8ola63u" xml:space="preserve">{{Infobox NGC
| Numm = Eilenniwwel (Messier 97)
| Bild = M97-stargazer-obs.jpg
| Bildbeschreiwung = Foto, opgeholl um Stargazer-Observatoire.
| Stärebild = {{Ursa Major}}
| Rektaszensioun = 11{{h}} 14,8{{m}}
| Deklinatioun = + 55° 01,1'&lt;ref name=&quot;SIMBAD&quot;&gt;[http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=Messier%2097 SIMBAD]&lt;/ref&gt;
| Hubble-Typ = 
| Konzentratiounsklass = 
| Visuell Magnitude = 9,9&lt;ref name=&quot;SEDS&quot;&gt;[http://messier.seds.org/m/m097.html Messier 97 bei SEDS]&lt;/ref&gt;
| Visuell Magnitude B-Band = 
| Wénkelduerchmiesser = 3,4'× 3,3'&lt;ref name=&quot;SIMBAD&quot; /&gt;
| Flächenhellegkeet mag/arcmin = 
| Gehéiert zu = [[Mëllechstrooss]]
| Faarfexzess = 
| Distanz Liichtjoer = 
| Routverrécklung = {{10E|(27±17)|−6}}
| Radialvitess = (8 ± 5)&lt;ref name=&quot;SIMBAD&quot; /&gt;
| Absolut Hellegkeet = 
| Absolutten Duerchmiesser = 
| Metallizitéit = 
| Mass = 0,15&lt;ref name=&quot;SEDS&quot; /&gt;
| Stären = 
| Alter = 6000&lt;ref name=&quot;SEDS&quot; /&gt;
| Entdecker = [[Pierre Méchain]]
| Entdeckungsdatum = [[1781]]
| M = 97
| NGC = 3587
| PK = 148+57,1
}}
Den '''Eilenniwwel''' (oder '''Messier 97''' oder '''[[New General Catalogue|NGC]] 3587''' bezeechent) ass e [[planetareschen Niwwel]] mat enger Gréisst vun 3.4'&amp;nbsp;×&amp;nbsp;3.3' an enger [[Visuell Magnitude|visueller Magnitude]] vu +9,9&amp;nbsp;mag am [[Stärebild]] [[Ursa Major (Stärebild)|Ursa Major]].

Dee vum Zentralstär ausgestoussene Mantel huet en Duerchmiesser vun 2 [[Liichtjoer]] an deent sech mat ongeféier 40&amp;nbsp;km/s am [[Weltraum]] aus.

Den Niwwel gouf am Joer [[1781]] vum [[Pierre Méchain]] entdeckt.

{{Kuckt och NGC-Messier}}
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Owl Nebula}}
* [http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?NGC3587 SEDS]
* [http://aladin.u-strasbg.fr/java/alapre.pl?NGC3587]
* [https://web.archive.org/web/20210421201641/https://skyview.gsfc.nasa.gov/current/cgi/runquery.pl?Interface=quick&amp;VCOORD=NGC3587&amp;SURVEY=Digitized+Sky+Survey]
* [http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?protocol=html&amp;Ident=NGC+3587 SIMBAD Query]
* [http://server7.wikisky.org/starview?object=NGC+3587 Artikel a Biller vum NGC 3587 op wikisky.org]
* [http://www.ngcicproject.org/dss/dss_ngc.asp NGC/IC Projet]
* {{en}} [http://nedwww.ipac.caltech.edu/cgi-bin/nph-objsearch?objname=NGC%203587 ''NGC 3587'' an der NASA Extragalactic Database]

{{Navigatioun Messier|97}}
{{Navigatioun NGC|3587}}

[[Kategorie:Planetaresch Niwwelen]]
[[Kategorie:Stärebild Ursa Major]]
[[Kategorie:Astronomesch Objeten, déi 1781 entdeckt goufen]]
[[Kategorie:Entdeckunge vum Pierre Méchain]]</text>
      <sha1>tmiewr8gj7ze86oqgi29z3bv8ola63u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Supjesbox</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44769</id>
    <revision>
      <id>2625872</id>
      <parentid>2035626</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:39:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625872</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1158" sha1="htx1fwglxf50pchg6izgw1wfcf621vc" xml:space="preserve">[[Fichier:Steghose gold1.JPG|thumb|Eng Supjesbox aus den 1990er Joren]]
Eng '''Supjesbox''' ass eng laang [[Box (Gezei)|Box]], déi ënnen un de Boxebee Bänner huet, déi ënner de [[Fouss|Féiss]] erduerchginn (dohier den Numm, dee vu ''sous-pied'' ofgeleet ass), a solle verhënneren, datt sech d'Boxebeen eropstrëppen. Vill [[Skibox|Ski-]] a [[Reitbox]]e gehéieren zu de Supjesboxen.

Am [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] ernimmt de [[Michel Rodange]] déi Zort Box am néngte Gesank (Vers 296)&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
Dir wësst, ech war Ramplassang,&lt;br&gt;
Ramplassang fir e Fochs;&lt;br&gt;
Ech hat e grénge Mantel&lt;br&gt;
An och eng Supjesbox.&lt;br&gt;
&lt;/blockquote&gt;

Am [[Michel Lentz]] sengem ''De Fräsch an den Ochs'' gëtt déi &quot;Bochs&quot; vun engem Ochs gedroen. An der drëtter Strof an der [[Welter-Engelmann-Schreifweis]] steet:&lt;br&gt;&lt;blockquote&gt;
:''Hei ko'm um Summerwe e gro'sse schwe'ren Ochs''
:''Op he'ge Spillebên an enger Zupjesbochs''
:''Am Lengent bis un d'Nues, wern'ert Stiwlen un,''
:''E Schnëppel op de Mo'd mat enger Kastors Dunn.''
&lt;/blockquote&gt;{{Referenzen an Notten}}
[[Kategorie:Gezei]]</text>
      <sha1>htx1fwglxf50pchg6izgw1wfcf621vc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sierra Leone</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45980</id>
    <revision>
      <id>2625937</id>
      <parentid>2521530</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T10:14:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625937</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1777" sha1="e2bqd5ourx3quab9rdeo3k7b2ezsyn4" xml:space="preserve">{{SkizzGeoAFR}}
{{Infobox Land
| Numm = Republic of Sierra Leone&lt;br&gt;{{small|Republik Sierra Leone}}
| Fändel = Flag of Sierra Leone.svg
| Fändel Bildbreet= 150px
| Fändel Artikel = Fändel vu Sierra Leone
| Wopen = Coat of arms of Sierra Leone.svg
| Wope Breet = 100px
| Wopen Artikel = Wope vu Sierra Leone
| National Devise = &quot;Unity, Freedom, Justice&quot;&lt;br&gt;{{small|(Eenheet, Fräiheet, Gerechtegkeet)}}
| Kaart= Location_Sierra_Leone_AU_Africa.svg
| Kaart Breet =
| Offiziell Sprooch = [[Englesch]]
| Haaptstad = [[Freetown]]
| Haaptstad Awunner =
| Haaptstad Koordinaten =
| Staatsform = [[Presidentiell Republik]] 
| Landeschef Titel = President
| Landeschef = [[Julius Maada Bio]]
| Regierungschef Titel = Chief Minister 
| Regierungschef = [[Jacob Jusu Saffa]]
| Total Fläch= 71.740
| Fläch Plaz = 119
| Waasserfläch = 1,1
| Bevëlkerung = 6.190.280 {{small|(2013)}}
| Bevëlkerung Plaz = 114
| Bevëlkerungsdicht = 79,4
| Onofhängegkeet = [[27. Abrëll]] [[1961]] (vu [[Vereenegt Kinnekräich|Groussbritannien]])
| Nationalfeierdag = 
| Nationalhymn = ''High We Exalt Thee, Realm of the Free''
| Wärung = [[Leone]] (SLL)
| Zäitzon = +0
| Internet TLD = [[.sl]]
| Telefonsprefix = +232
| Notizen =
| Extra Bild = Sierra_Leone_-_Location_Map_(2012)_-_SLE_-_UNOCHA.svg
| Extra Bild2 =
}}
'''Sierra Leone''', offiziell '''Republik Sierra Leone''' (op [[Englesch]]: ''Republic of Sierra Leone''), ass e Staat a [[Westafrika]]. E grenzt u [[Guinea]] am Norden an Nordosten, u [[Liberia]] am Südosten an un den [[Atlantik]] am Südwesten.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}

{{clear}}
&lt;div class=&quot;BoxenVerschmelzen&quot;&gt;
{{Navigatioun Länner an Afrika}}
{{Navigatioun Memberstaaten AU}}
{{Commonwealth of Nations}}
&lt;/div&gt;

[[Kategorie:Sierra Leone]]
[[Kategorie:Westafrika]]</text>
      <sha1>e2bqd5ourx3quab9rdeo3k7b2ezsyn4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Charles vu Lëtzebuerg (1927)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46505</id>
    <revision>
      <id>2625913</id>
      <parentid>2621590</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T19:20:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2607:FEA8:BB22:7A00:A4D0:301E:D93F:FFA5</ip>
      </contributor>
      <origin>2625913</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2474" sha1="4h2m4xekoo8v2zqscu7p3dpzkf84w57" xml:space="preserve">{{Aner Bedeitungen op Mooss|dem Fils vun der Groussherzogin Charlotte|de Bouf vum Ierfgroussherzog Guillaume|Charles vu Lëtzebuerg (2020)}}
{{skizz}}
{{Infobox Dynastie}}
De Prënz '''Charles vu Lëtzebuerg''', gebuer de [[7. August]] [[1927]], a gestuerwen de [[26. Juli]] [[1977]], war de jéngste Jong vun der [[Charlotte vu Lëtzebuerg|Groussherzogin Charlotte vu Lëtzebuerg]] a vum Prënz [[Felix vu Bourbon-Parma]].

Hien huet um Collège Jean-de-Brébeuf zu Montreal, um Collège Saint-Charles-Garnier zu Québec&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.erudit.org/fr/revues/hq/2022-v28-n1-hq07421/100332ac/|Titel=Les Bourbon-Parme dans les institutions d’enseignement du Québec|Gekuckt=2025-06-22|Auteur=Philippe Bernier Arcand|Datum=2022|Wierk=Histoire Québec|Säiten=24–28|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt; an der Loyola School zu New York&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.nytimes.com/1967/02/11/archives/mrs-joan-dillon-betrothed-to-prince-she-will-be-wed-in-spring-to.html|Titel=Mrs. Joan Dillon Betrothed to Prince; She Will Be Wed in Spring to Charles of Luxembourg|Gekuckt=2025-06-22|Auteur=Special to The New York Times|Datum=1967-02-11|Wierk=The New York Times|Sprooch=en-US}}&lt;/ref&gt; studéiert.

Hie war mat der [[Joan Douglas-Dillon]] bestuet, der Duechter vum fréieren [[Vereenegt Staate vun Amerika|amerikaneschen]] Tresorminister, an US-Ambassadeur a Frankräich, [[C. Douglas Dillon]], a war de Papp vun zwee Kanner, [[Robert vu Lëtzebuerg|Robert]] a [[Charlotte Cunningham|Charlotte]]. Hie war de Monni vum [[Henri vu Lëtzebuerg]].

De 24. Mäerz 1969 gouf hien als Member vum [[Staatsrot (Lëtzebuerg)|Staatsrot]] nominéiert an ass dat bis zu sengem Doud bliwwen.&lt;ref&gt;{{Citation |URL=http://www.conseil-etat.public.lu/fr/conseil-d-etat/historique/membresdepuis1857.html |Titel=Lëscht vun de Membere vum Staatsrot op der Websäit vum Staatsrot |Gekuckt=2016-07-22 |archivedate=2016-07-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160720104801/http://www.conseil-etat.public.lu/fr/conseil-d-etat/historique/membresdepuis1857.html }}&lt;/ref&gt;

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Prince Charles of Luxembourg|{{PAGENAME}}}}
{{Autoritéitskontroll}}
{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Letzebuerg Charles vu}}
[[Kategorie:Gebuer 1927]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1977]]
[[Kategorie:Haus Lëtzebuerg-Nassau|Charles 1927]]
[[Kategorie:Membere vum Staatsrot zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Offizéier]]
[[Kategorie:Persounen, no deenen eng Struktur zu Lëtzebuerg genannt ass]]</text>
      <sha1>4h2m4xekoo8v2zqscu7p3dpzkf84w57</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Henri vun Oranien-Nassau</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46640</id>
    <revision>
      <id>2625936</id>
      <parentid>2593026</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T09:39:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <origin>2625936</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4593" sha1="p9q9ciilcs5wcprszt8qqvmdaayuef6" xml:space="preserve">{{Infobox Dynastie
| Amtszäit1 = Lieutenant-Représentant vu Lëtzebuerg
| vu1 = [[1850]] bis [[1879]]
}}
De '''Willem Frederik Hendrik''', gebuer den [[13. Juni]] [[1820]] zu [[Soestdijk]] an [[Holland]], a gestuerwen den [[13. Januar]] [[1879]] zu [[Walfer]], war Prënz vun [[Oranien-Nassau]] a Prënz vun den [[Holland|Nidderlanden]]. Vun 1850 bis zu sengem Doud war hie ''[[Lieutenant-Représentant|Prince-lieutenant]]'' vu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]], wou hien als '''Prënz Henri''', oder '''Prënz Hari''' respektiv '''Hary''', bekannt war.

De Prënz Henri war den drëtte Jong vum Kinnek [[Wëllem II. vun Holland]] a senger Fra, der [[Anna Pawlowna]], an hat de Spëtznumm &quot;de Séifuerer&quot;. Hie war Offizéier vun der hollännescher Marinn.

Nom Doud vu sengem Papp [[1849]] gouf hien de 5. Februar 1850 vu sengem Brudder [[Wëllem III. vun Holland|Wëllem III.]] zum ''Prince-lieutenant'' vum Groussherzogtum Lëtzebuerg ernannt. Vun do un huet hien all Joer e puer Méint zu Lëtzebuerg verbruecht, wou hien am [[Walfer Schlass]] gewunnt huet. Hie war weiderhin Admiralleitnant vun der hollännescher Flott.

Den [[19. Mee]] [[1853]] huet hie sech mat der Prinzessin [[Amalia vu Sachsen-Weimar-Eisenach]] bestuet, der Duechter vum Herzog [[Karl Bernhard zu Sachsen-Weimar-Eisenach]]; si hate keng Kanner.

Nom Doud vun der Amalia, den [[1. Mee]] [[1872]], huet hie sech eng zweet Kéier, de [[24. August]] [[1878]], mat der Prinzessin [[Marie vu Preisen]] bestuet, ass awer schonn e puer Méint drop, den [[13. Januar]] [[1879]], zu Walfer un de [[Riedelen|Riedele]] gestuerwen.

Well de Prënz Henri zum Entstoe vum Nationalbewosstsinn zu Lëtzebuerg bäigedroen huet, gouf hien op verschidden Aart a Weise geéiert:
* Am Lëtzebuerger Land hunn 12 Stroossen, Avenuen a Boulevarden den Numm ''Prince Henri''.
* Zu Walfer gëtt et de ''Centre culturel et sportif Prince Henri'', de ''Stade Prince Henri'', d'''Eech vum Prënz Henri'' an de ''Centre Princesse Amélie''. Och den Numm vum Walfer Basketballveräin, ''Résidence Walfer'', erënnert un d'Funktioun vum Walfer Schlass am Zesummenhank mam Prënz Henri.
* Da gouf et nach eng [[Société anonyme luxembourgeoise des chemins de fer et minières Prince-Henri|fréier Eisebunnsgesellschaft]] an eng [[Minière Prince Henri|fréier Minière]] déi no him benannt waren.
__NOTOC__
== Literatur ==
* [[Gusty Graas|Graas, G.]], 2025. ''Wer war Prinz Heinrich, den man „der gute&quot; nannte? Heute vor 175 Jahren bekam Luxemburg einen Statthalter, der das Land zur Blüte führte.'' [[Die Warte]] 5|2818 vum 6. Februar 2025, S. 6-7.
* [[Alain Bohler|Bohler, Alain]], 2020. ''Un prince intrépide. Bicentenaire de la naissance du prince Henri des Pays-Bas.'' Die Warte 2020-06-11, N° 53, S. 6-7.
* Graas, G., 2020. ''Ein beliebter Statthalter in unruhigen Zeiten. Vor 200 Jahren wurde Prinz Heinrich der Niederlande geboren.'' Lëtzebuerger Journal 2020-06-09, S. 15. Cf. [https://web.archive.org/web/20200609134111/https://www.journal.lu/top-navigation/article/ein-beliebter-statthalter-in-unruhigen-zeiten/ journal.lu - 09.06.2020].
* [[Emil Haag|Haag, Emil]], 2011. ''Le Prince Henri &lt;sup&gt;*&lt;/sup&gt;1820 &lt;sup&gt;†&lt;/sup&gt;1879, un Luxembourgeois de coeur'', In: ''Une réussite originale - Le Luxembourg au fil des siècles''; Lëtzebuerg (Éditions Guy Binsfeld), 2011; 576 Säiten (ill.); ISBN 978-2-87954-235-5, Ss 250-259.
* [[Christiane Huberty|Huberty, Christiane]], 2008. ''Prënz Hary an Amalia. Princesse Henri et Princesse Amélie''. In: ''Lieux de mémoire au Luxembourg. Erinnerungsorte in Luxemburg''. 2. Editioun, S. 91-96. S. Kmec, B. Majerus, M. Margue, P. Peporte, éditeurs. éditions saint-paul, Lëtzebuerg.
* [[Gilbert Trausch|Trausch, Gilbert]], 1984. ''Aux origines du sentiment national luxembourgeois: histoire et coup de pouce ou mythes et réalités'', in: {{Nos cahiers}}, 5/2: 73-111.

== Kuckt och ==
* [[Park zu Heeschdref|Bam vum Prënz Henri am Heeschdrëffer Park]]
* [[Eech vum Prënz Henri]]

== Fotosalbum ==
&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;
{|
|[[Fichier:PrënzHenriColmarBierg01.jpg|thumb|upright|D'Plackett zu Éiere vum Prënz Hary op der Fassad vun der aler Gare zu Colmer-Bierg.]]
|}
&lt;/div&gt;

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Prince Henry of the Netherlands|Henri vun Oranien-Nassau}}
{{Autoritéitskontroll}}

{{DEFAULTSORT:Henri Prenz}}
[[Kategorie:Gouverneure vu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Lieutenant-Représentantë vu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Haus Oranien-Nassau]]
[[Kategorie:Gebuer 1820]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1879]]
[[Kategorie:Persounen, no deenen eng Struktur zu Lëtzebuerg genannt ass]]</text>
      <sha1>p9q9ciilcs5wcprszt8qqvmdaayuef6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Carnival Cruise Lines</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50068</id>
    <revision>
      <id>2625932</id>
      <parentid>2608276</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T09:14:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>50611</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2625932</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8574" sha1="buuha6jkuo3gpnncu5bce4o7m9sj0nm" xml:space="preserve">{{Skizz}}
D''''Carnival Cruise Lines Inc.''' ('''CCL''') ass d'Grënnungsgesellschaft an déi gréisst vun den haut zwielef Croisièresgesellschafte vun der [[Carnival Corporation &amp; plc]] mat Gesellschaftssëtz zu [[Miami]].

== Geschicht ==
Den Ted Arison, dee virdru Partner vum Knut Kloster a senger [[Norwegian Cruise Line]] war, huet [[1972]] d'Carnival Cruise Lines gegrënnt, fir unzefänke mat engem eenzele Schëff, der ''Mardi Gras'' (virdrun ''Empress of Canada''), déi scho bei hirer éischter Rees op Gond gelaf war, mä du reparéiert konnt ginn. Den Numm „Mardi Gras on the Rocks“ krut och e Coctail, dee lang op de Carnival-Schëffer zerwéiert gouf.

Dëse Réckschlag huet awer net verhënnert datt dës Gesellschaft Erfolleg no Erfolleg buche konnt. [[1984]] huet Carnival mat enger Publicitéitscampagne, déi 10 Mio. [[US-Dollar|USD]] kascht huet, an der Televisioun opgetrompt. Dräi Joer méi spéit huet se hir Aktien um fräie Maart ugebueden. Carnival huet, am Kader vum Ausbau vun hiren Aktivitéiten, ëm 1988, d'[[Holland-America Line]] mat der ''Windstar Cruises'' fir 900 Mio. USD iwwerholl. [[1991]] huet se zousätzlech nach ''d'Seabourn Cruise Line AS'' abezunn.

Vun 1994 un gouf den Numm ''Carnival Cruise Lines'' dunn nëmme fir d'Bezeechnung vun der Grënnungsgesellschaft benotzt. D'Haaptorganisatioun fir si an all déi zousätzlech incorporéiert Croisièresgesellschaften ass dunn ënner dem Numm ''Carnival Corporation'' gefouert ginn.

Ënner dem Numm ''Carnival Destiny'' ass [[1996]] dat éischt Passagéierschëff vu méi wéi 100.000 [[BRT]] agesat ginn, e Schëff, dat méi grouss war wéi d'[[RMS Queen Elizabeth]], déi vun 1940 un de Rekord als gréisst Passagéierschëff gehalen huet.

[[1998]] huet d'Carnival Corporation dunn och nach déi italieenesch [[Costa Crociere]] S. p. A., eng féierend europäesch Croisières-Linn, an och nach d'[[Cunard Line]] opkaaft. [[2002]] koum dunn nach ''d'P &amp; O-Princess Cruises Ltd'' dobäi. An der Transaktioun waren d'Gesellschafte P &amp; O Cruises, Princess Cruises, P &amp; O Holiday, Swan Hellenic an déi däitsch P &amp; O-Duechter [[AIDA Cruises]] enthalen.

== Lëscht vun de Croisièresschëffer ==
{| class=&quot;prettytable&quot; 
|- bgcolor=&quot;#dfdfdf&quot;
| width=&quot;80&quot; | '''Jahr''' || width=&quot;180&quot; | '''Name''' || width=&quot;120&quot; | '''Tonnage''' || width=&quot;260&quot; | '''Werft'''
| width=&quot;480&quot; | '''Status/Wat aus em ginn ass'''
|-----
| 1972 ''(1961)'' || ''Mardi Gras'' || align=&quot;Center&quot; | 18.261 BRT || Vickers-Armstrong Ltd., Barrows
| 1961 ex ''Empress of Canada'', [[CP Ships|CP]] / 1972 an CCL / 1993 verkaaft
|-----
| 1975 ''(1956)'' || ''Carnivale'' || align=&quot;Center&quot; | 18.952 BRT || Fairfield S. B. &amp; Eng. Co. Ltd., Glasgow
| 1956 ex ''Empress of Britain'', [[CP Ships|CP]] / 1975 an CCL / 1994 verkaaft
|-----
| 1977 ''(1962)'' || ''Festivale'' || align=&quot;Center&quot; | 26.632 BRT || John Brown &amp; Co. Ltd., Clydebank
| 1962 ex ''Transvaal Castle'', [[Union-Castle Line|Union-Castle]] / 1977 un CCL / 1994 verkaaft
|-----
| 1981 || ''Tropicale'' || align=&quot;Center&quot; | 22.919 BRT || Aalborg Vaerft AS, Aalborg
| 2000 u Costa iwwerdro an a ''Costa Tropicale'' ëmbenannt.
|-----
| 1985 || ''Holiday'' || align=&quot;Center&quot; | 46.052 BRT || Aalborg Vaerft AS, Aalborg
| Am Déngscht
|-----
| 1986 || ''Jubilee'' || align=&quot;Center&quot; | 47.262 BRT || Kockums AB, Malmö
| 2004 u P &amp; O Holiday iwwerdro an a ''Pacific Sun'' ëmgedeeft
|-----
| 1987 || ''Celebration'' || align=&quot;Center&quot; | 47.262 BRT || Kockums AB, Malmö
| Am Déngscht
|-----
| 1990 || ''Fantasy'' || align=&quot;Center&quot; | 70.390 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 1991 || ''Ecstasy'' || align=&quot;Center&quot; | 70.390 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 1993 || ''Sensation'' || align=&quot;Center&quot; | 70.390 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 1994 || ''Fascination'' || align=&quot;Center&quot; | 70.390 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 1995 || ''Imagination'' || align=&quot;Center&quot; | 70.390 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 1996 || ''Inspiration'' || align=&quot;Center&quot; | 70.390 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 1998 || ''Elation'' || align=&quot;Center&quot; | 70.390 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 1998 || ''Paradise'' || align=&quot;Center&quot; | 70.390 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 1996 || ''Carnival Destiny'' || align=&quot;Center&quot; | 101.509 BRT || Fincantieri S.p.A., Monfalcone
| Am Déngscht
|-----
| 1999 || ''[[Carnival Triumph]]'' || align=&quot;Center&quot; | 101.509 BRT || Fincantieri S.p.A., Monfalcone
| Am Déngscht
|-----
| 2000 || ''Carnival Victory'' || align=&quot;Center&quot; | 101.509 BRT || Fincantieri S.p.A., Monfalcone
| Am Déngscht
|-----
| 2001 || ''Carnival Spirit'' || align=&quot;Center&quot; | 85.920 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 2002 || ''Carnival Pride'' || align=&quot;Center&quot; | 85.920 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 2003 || ''Carnival Legend'' || align=&quot;Center&quot; | 85.920 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 2003 || ''Carnival Miracle'' || align=&quot;Center&quot; | 85.920 BRT || Kvaerner-Masa-Yards AB, Turku
| Am Déngscht
|-----
| 2002 || ''[[Carnival Conquest]]'' || align=&quot;Center&quot; | 110.239 BRT || Fincantieri S. p. A., Monfalcone
| In Dienst
|-----
| 2003 || ''Carnival Glory'' || align=&quot;Center&quot; | 110.239 BRT || Fincantieri S. p. A., Monfalcone
| Am Déngscht
|-----
| 2004 || ''Carnival Valor'' || align=&quot;Center&quot; | 110.239 BRT || Fincantieri S. p. A., Monfalcone
| Am Déngscht
|-----
| 2005 || ''[[Carnival Liberty]]'' || align=&quot;Center&quot; | 110.239 BRT || Fincantieri S. p. A., Monfalcone
| Am Déngscht
|-----
| 2007 || ''Carnival Freedom'' || align=&quot;Center&quot; | 110.239 BRT || Fincantieri S. p. A., Monfalcone
| Am Déngscht
|-----
| 2007 || ''Blu Carnival'' || align=&quot;Center&quot; | 110.239 BRT || Fincantieri S. p. A., Monfalcone
| Am Déngscht
|}
Mardi Gras&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.meyerturku.fi/fi/alukset/mardi_gras.jsp|Titel=Mardi Gras {{!}} First Cruise Ship with a Roller-Coaster|Gekuckt=2025-04-12|Wierk=MEYER TURKU|Sprooch=fi}}&lt;/ref&gt;

Carnival Celebration&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.meyerturku.fi/fi/alukset/carnival_celebration.jsp|Titel=New for Carnival Cruise Line {{!}} Delivery in 2022|Gekuckt=2025-04-12|Wierk=MEYER TURKU|Sprooch=fi}}&lt;/ref&gt;

Carnival Jubilee&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.meyerwerft.de/de/schiffe/carnival_jubilee.jsp|Titel=MEYER WERFT baut Carnival Jubilee für Carnival|Gekuckt=2025-04-12|Wierk=MEYER WERFT|Sprooch=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.oz-online.de/artikel/1555243/Meyer-Werft-baut-neues-Kreuzfahrtschiff-fuer-US-Reederei|Titel=Auslieferung 2027: Meyer Werft baut neues Kreuzfahrtschiff für US-Reederei|Gekuckt=2025-04-12|Wierk=www.oz-online.de|Sprooch=de|archivedate=2025-04-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250412123441/https://www.oz-online.de/artikel/1555243/Meyer-Werft-baut-neues-Kreuzfahrtschiff-fuer-US-Reederei}}&lt;/ref&gt;

Carnival Festivale&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.meyerwerft.de/en/press/press_detail/steel_cut_start_of_production.jsp|Titel=Press Detail|Gekuckt=2025-04-12|Wierk=MEYER WERFT|Sprooch=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.waslosin.de/meyer-werft-papenburg-brennstart-fuer-carnival-festivale/|Titel=Meyer Werft Papenburg - Brennstart für Carnival Festivale - Was los in|Gekuckt=2025-04-10|Auteur=Phil Gerdes|Datum=2025-04-10|Sprooch=de}}&lt;/ref&gt;

Carnival Tropicale&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.carnival-news.com/2025/04/06/carnival-cruise-line-unveils-an-exciting-innovation-itinerary-of-new-ships-fleet-enhancements-deployment-plans-and-exclusive-destinations|Titel=Carnival Cruise Line Unveils an Exciting ‘Innovation Itinerary’ Of New Ships, Fleet Enhancements, Deployment Plans and Exclusive Destinations|Gekuckt=2025-04-12|Wierk=Carnival Cruise Line|Sprooch=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.carnival-news.com/2025/04/09/start-the-music-first-steel-cut-on-carnival-festivale|Titel=Start the Music! First Steel Cut on Carnival Festivale|Gekuckt=2025-04-12|Wierk=Carnival Cruise Line|Sprooch=en}}&lt;/ref&gt;

== Quellen ==
*''Merian Extra - MS EUROPA'' - ISBN 3-7742-6613-1
* Ward, Douglas: Berlitz Complete Guide to Cruising &amp; Cruise Ships 2006, ISBN 981-246-739-4
== Kuckt och ==
* [[Lëscht vu Croisièreschëffer]]
* [[Lëscht vu Reedereie mat Croisièreschëffer]]
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Carnival Cruise Lines ships|Schëffer vun de Carnival Cruise Lines}}
* [http://www.carnival.com/ Offiziell Säit vun de Carnival Cruise Lines]

[[Kategorie:Reedereien]]</text>
      <sha1>buuha6jkuo3gpnncu5bce4o7m9sj0nm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hotel Grand-Chef</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55545</id>
    <revision>
      <id>2625837</id>
      <parentid>2621535</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:25:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625837</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18688" sha1="9oiq871e8lupr5ry28j9j0nrii8nxah" xml:space="preserve">[[Fichier:MunnerefGrandChef01.jpg|thumb|Den Hotel Grand-Chef 2008 vun der Biederstrooss aus gesinn.]]
[[Fichier:Hotel Grand Chef 1913.jpg|thumb|Den Hotel Grand-Chef ëm 1913.]]

Den '''Hotel Grand-Chef''', och '''Hôtel du Grand-Chef'''&lt;ref&gt;Follgend Schreifweise vum Numm gi vum Hotel selwer benotzt: &quot;Hôtel Grand Chef&quot;, &quot;Hôtel du Grand Chef&quot; an &quot;Hôtel du Grand-Chef&quot;. A fréieren Zäiten, sou op enger [[Postkaart]] vum Ufank vum 20. Joerhonnert, steet den däitschen Numm &quot;Hôtel zum grossen Helden&quot;. Am zweete Weltkrich hunn d'Besatzer den Hotel &quot;Kurhotel zum Grossen Helden&quot; ëmgedeeft.&lt;/ref&gt;, ass e fréieren [[Hotel]] an der Biederstrooss (''Um Bad'', ''Avenue des Bains'') zu [[Munneref]], dee vun 1852 bis Enn 2012 bestanen huet. 

==Geschicht vum Hotel==
===De Bau vum Hotel===
De [[Grondsteen|Grondstee]] gouf [[1849]] geluecht an dräi Joer drop, [[1852]], huet den Hotel seng Dieren opgemaach. De Grënner&lt;ref&gt;Quell fir de Grënner vum Hotel: Affiche am Entréesberäich vum Hotel mat enger Foto vum [[Buste]] vum Trotyanne vum [[Sculpteur]] [[Pierre Federspiel]].&lt;/ref&gt; war den [[Hippolyte Trotyanne]] (1823-1898).

D'Baupläng huet de Trotyanne vum jonken Architekt [[Charles Arendt|Charles J. Arendt]] (1825-1910) realiséiere gelooss, deemools [[Distriktsarchitekt]] zu [[Gréiwemaacher]]&lt;ref&gt;Eréischt méi spéit gouf de Charles Arendt [[Staatsarchitekt]]&lt;/ref&gt;, mat dem ausdréckleche Wonsch, sech un den [[Neigotik|neogotesche]] Stil vun de [[Loutrengen|loutrengesche]] Schlässer ze halen. D'[[Hasteng]] goufen dowéinst vun [[Neufchef]] importéiert. D'[[Zill (Bau)|Zill]]e goufen an de Munnerëffer Wise geformt a gebrannt, um Lieu-dit &quot;Gebrannte Wues&quot; tëscht Munneref an [[Elleng]].

Déi faarweg Fënsteraarbechten am Trapenhaus goufe vum Meeschter [[Charles-Laurent Maréchal]] (1801-1887) an der [[Glasmanufaktur]] vu [[Metz]] / [[Champigneulles]] fabrizéiert. Déi [[Manufaktur]] huet deemools zu de beschten a ganz [[Frankräich]] gezielt.

D'Baukäschten hunn eng fir deemools astronomesch Zomm vun 300.000 Frang erreecht. Dës Investitioun hat fir Munneref deemools en enormen Impakt, soudatt de [[Baron]] [[Charles-Joseph de Gargan]] den 20. November 1915 an engem Bréif schreift: «&amp;nbsp;''Monsieur Trotyanne mérite bien que son souvenir soit honoré à Mondorf qu'il a soutenu avec tant de dévouement.''&amp;nbsp;»

[[Fichier:Hotel Grand Chef Ecusson Initiales HT 1852.jpg|thumb|250px|Dem [[Hippolyte Trotyanne]] seng Initialen an d'Joreszuel vun der Erëffnung iwwer der Entréesdier vum Hotel]]

D'Bauaarbechte goufe vum [[Ingenieur]] [[Hartmann]] geleet. Duerchgefouert goufen d'Aarbechte vum Entreprener [[Etienne Schleck-Wigreux]]&lt;ref&gt;Den Etienne Schleck-Wigreux war den Urgrousspapp vum Publizist an Historiker [[Henri Koch-Kent]]&lt;/ref&gt;, deen deemools just mat den Aarbechten um Buedhaus fäerdeg gouf. Dem Etienne Schleck seng Famill huet dunn den Hotel vun 1855 bis 1898 gefouert. Den Hippolyte Trotyanne war Bauhär a Besëtzer, huet säin Hotel awer ni selwer gefouert. Fir d'Erëffnung vun der éischter Saison huet hie säin Numm, seng [[Initialen]] an d'Joreszuel 1852 iwwer der Haaptdier ameessele gelooss (H. Trotyanne / HT / 1852).

Den [[Hôtel de l'Europe zu Munneref|Hôtel de l'Europe]] (Famill Didderich) an de Grand-Chef waren deemools déi eenzeg Hoteler a direkter Noperschaft zum [[Thermalbad Munneref|Thermalbad]]. Zu Munneref am Duerf gouf et [[1853]] follgend Hoteler: den Hôtel du Nord, den Hôtel de France an den Hôtel des Bains. Zu [[Altwis]] gouf et den Hôtel de Luxembourg (Tanson 1981).

Ufank der 1960er Jore gouf en neie Fligel op der Récksäit vum Hotel ugebaut.

Ufanks 2013, no der Wanterpaus, huet den Hotel seng Dieren net méi opgemaach.&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://www.grandchef.lu/maintenance.html |Titel=Websäit vum Hotel |Gekuckt=18.09.2013 |Archiv-Datum=04.03.2014 |Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20140304060022/http://www.grandchef.lu/maintenance.html }}&lt;/ref&gt; Dono sollt en a Wunnengen ëmgebaut ginn: D'Gebai gouf komplett entkäert, ma zanter dass d'Baufirma faillite ass, sti just nach d'Baussemaueren do {{small|(Stand: Juni 2025)}}.&lt;ref&gt;[https://www.rtl.lu/news/national/a/2311224.html &quot;Historeschen Hotel &quot;Grand-Chef&quot; no Faillite vu Promoteur an desolatem Zoustand.&quot;] rtl.lu, 08.06.2025.&lt;/ref&gt;

===De Park vum Hotel===
No 1886 gouf ronderëm den Hotel e Park no de Pläng vum franséische Landschaftsarchitekt [[Édouard André]], deen och d'Pläng fir de Park vum Thermalbad ugeluecht hat, amenagéiert. Dräi vun deenen ale Beem am Park gehéieren haut zu de [[Bemierkenswäert Beem zu Lëtzebuerg|bemierkenswäerte Beem zu Lëtzebuerg]].

{{Méi Info 1|Park vum Hotel Grand-Chef zu Munneref}}

===Den Numm Grand-Chef===
Wéi den Hotel en Numm sollt kréie gouf virgeschloen, en zu Éiere vun der hollännescher Kinnigin &quot;''Hôtel de la Reine''&quot; ze nennen, wat den Trotyanne op kee Fall wollt, well d'Kinnigin guer net beléift war. Zur selwechter Zäit, wou den Hotel gebaut gouf, ass och de Park vum Thermalbad ugeluecht ginn. Bei deenen Aarbechte gouf am Oktober 1851 op zirka 200 m Distanz vum Hotel e Graf fonnt, an deem e gallo-réimesche Feldhär begruewe war. Et war e groussgewuessene Mann an den Architekt Arendt huet den 21. Oktober 1851 follgende Bericht un d'[[Section historique (Institut grand-ducal)|Société pour la conservation des monuments historiques dans le pays de Luxembourg]] geschéckt:

&lt;blockquote&gt;
«&amp;nbsp;''Occupé depuis quelques temps à diriger les travaux préparatifs à la construction d'un hôtel qu'un M. Trotyanne fait élever sur mes plans en ce lieu, je viens d'assister ces jours à la découverte d'une tombe (présumée gauloise) au Aalebierg (Altenberg), sis derrière l'établissement des bains (à 200 m de celui-ci). Le plateau de cette colline est formé d'une couche de terre argileuse qui recouvre une roche minée de calcaire bleu. En y extrayant des pierres pour les fondations, les ouvriers ont trouvé d'abord le fer d'un poignard qui s'est cassé, puis des ossements en majeure partie pétrifiés, et ensuite tous les accessoires d'un guerrier. Le squelette étant couché, les pieds vers l'orient, et n'avait pas moins de six pieds de longueur. A côté de la tête gisait un fragment de calotte en fer, à rebord garni de clous. J'avais de prime abord pris cet objet pour le couronnement d'un casque, mais je suis d'avis aujourd'hui qu'il fit partie du bouclier, au centre duquel il recouvrit et garantit la main de celui qui le tint''&amp;nbsp;».
&lt;/blockquote&gt;
&lt;blockquote&gt;
«&amp;nbsp;''Sur la poitrine se trouvaient disposés en forme de croix le glaive et le poignard ou couteau de chasse. Sur les côtés reposait la complète garniture de ceinture et enfin, au bas, près des pieds, se trouvaient placés la lance, deux fragments de javelots et une hache. Les armes sont en fer et fortement altérées par l'oxydation, les poignées (faites sans doute en bois et cuir) y manquent partout. Nulle trace de pièces monnayées ni aucune isncription ne s'est pu rencontrer.''&amp;nbsp;»
&lt;/blockquote&gt;
&lt;blockquote&gt;
«&amp;nbsp;''On a déterré en sus un briquet, un couteau, le fragment d'une bouteille en verre jaune très mince, et, à quelques pas plus loin, cinq urnes en poterie noire. Ce qui est surtout remarquable dans cette trouvaille, c'est la conservation vraiment étonnante de la garniture de la ceinture. Elle est en argent et ciselée avec goût. La richesse de cette garniture indique assez que celui qui la porta ne fut pas un soldat ordinaire: la position du mort et la présence de la hache parmi les armes me font supposer que le tombeau que nous venons de dépouiller fut celui d'un chef de l'époque gallo-franque.''&amp;nbsp;»
&lt;/blockquote&gt;

Den Trotyanne huet déi wäertvoll Stécker am ''Hôtel de l'Europe'' ënnerbruecht, op Dränge vum Architekt Arendt huet hien dunn alles dem [[Nationalmusée fir Geschicht a Konscht|Staatsmusée]] geschenkt. Den Hotel gouf zu gudder Lescht Grand-chef genannt.

=== De Grand-Chef am ''Renert'' ===
&quot;'''Zum Groussen Helden'''&quot; heescht den Hotel am ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Renert]]'' vum [[Michel Rodange]], wéi am follgenden Auszug dokumentéiert gëtt:&lt;ref&gt;Cf. [https://web.archive.org/web/20070704120309/http://www.land.lu/html/dossiers/dossier_renert/renertII.html De Renert, 2. Gesank: De Bier als Buet]&lt;/ref&gt;

&lt;blockquote&gt;
{|
|-
| style=&quot;padding-right: 20px&quot; |
Mat Wéimern a mat Hipplen&lt;br&gt;
Koum Braun dach endlich drun&lt;br&gt;
Ze triede vir de Kinnek.&lt;br&gt;
De Kinnek rifft en un:

Ass dat de Braun, de braavste&lt;br&gt;
Vu menge Leiden all!&lt;br&gt;
Dat huet gedunn de Renert:&lt;br&gt;
Sai Wierfel ass gefall.

Net heesche wëll ech Kinnek,&lt;br&gt;
Net Kroun nach Sewel dron,&lt;br&gt;
Bis datt dem Fuuss, dem Mierder,&lt;br&gt;
De Kapp ass ofgeschlon.

Här Braun, dir gitt sechs Wochen&lt;br&gt;
'''No Munrëf an de Bad''',&lt;br&gt;
Dann huet ier Haut, ech hoffen,&lt;br&gt;
Sech ganz erëm ersat.
| style=&quot;padding-left: 20px; border-left: 1px solid #999999&quot; |
Ech schécken iech méng Doktren:&lt;br&gt;
De Flëpp vum Kuebebuer,&lt;br&gt;
De Miller och vu Miirzeg&lt;br&gt;
An d'Mamer Zockerkur.

A gitt mer an en Hotel,&lt;br&gt;
Wou Häre sinn wi dir,&lt;br&gt;
Wi dat '''zum Groussen Helden''',&lt;br&gt;
Mä d'Käschte loosst der mir!

Sou sot zum Bier de Kinnek;&lt;br&gt;
Nun ass et sécher dach,&lt;br&gt;
De Bier goung net no '''Munrëf''',&lt;br&gt;
En ass keen Dag gewach.

E war ze vill am Äifer,&lt;br&gt;
Da léisst en sech net zëssen,&lt;br&gt;
Wéi all séng Frënn an Noper&lt;br&gt;
Am Préizerdall wuel wëssen.
|}
&lt;/blockquote&gt;

=== D'Bedreiwer vum Hotel ===
* 1854: C. '''Auburtin'''
* 1855 - 1899&lt;ref&gt;Nom Doud vum Hippolyte Trotyanne (10. Mee 1898) verkafe seng Ierwen (Familljen Daubree, Baubiet a Chaudru de Raynal) d'Joer drop am Abrëll 1899 den ''Hôtel du Grand-Chef'' fir 130000 Frang un de Jules Kohn, den Hotel hat deemools nach 60 Zëmmeren (Tanson 1981). 1895 hat den Hotel nach 100 Zëmmeren (Tanson 1981: 147).&lt;/ref&gt;: D'Famill vum Entreprener Etienne &amp; Jeanette '''Schleck-Wigreux''', deen den Hotel gebaut huet;
* 1899 - 1915: D'Famill '''Kohn''', déi och den Hotel Elite zu Munneref haten;
* 1915 - ?: Mme '''Didderich-Schweitzer''', déi Besëtzerin vum Hotel de l'Europe war, huet den Hotel Grand-Chef 1915 kaaft.
* 19??-1933: Emile '''Didderich'''&lt;ref&gt;Den Emile Didderich, den 30. September 1933 am Alter vun nëmmen 52 Joer gestuerwen, war e renomméierte Gastronom, en unerkannten Historiker a Schrëftsteller. Hie war Membre-correspondant vum [[Section historique (Institut grand-ducal)|Institut grand-ducal]]. Säi Brudder war den Historiker [[Arthur Didderich]], ee vun de wéinege Lëtzebuerger, déi mat der [[Légion d'honneur|franséischer Éierelegioun]] ausgezeechent goufen.&lt;/ref&gt; (Fils vun der Mme Didderich-Schweitzer) &amp; Lucie Ludig;
* 1933 - 1962: Lucie '''Didderich'''-Ludig
* 1962 - 1993: Paul '''Bosseler''' (Hoteliersfamill vu Gréiwemaacher) &amp; Valentine Didderich;
* 1993 - 2012: Emile &amp; Marie-Jeanne '''Bosseler-Chilin''' &amp; Jean '''Bosseler'''.

===Den Hotel am Joer 2012 ===
Den Hotel hat 40 Zëmmeren a war domat, zesumme mam Parkhotel, eent vun de groussen Haiser zu Munneref. De Restaurant vum Hotel war nom Grënner benannt (''Restaurant Trotyanne''), hien hat an den 1950er a 1960er ee [[Guide Michelin|Michelin-Stär]]. Den Hotel war zanter 1978 Member vun der Hotelskette ''Relais du silence''.

==Eminent Gäscht==
[[Fichier:Kurpark Munneref Paul Eyschen.jpg|thumb|400px|De Staatsminister [[Paul Eyschen]] op enger Postkaart am Kurpark.]]
[[Fichier:Jean Monnet 1952 1953 Villa Grand Chef.jpg|thumb|400px|De [[CECA]]-President [[Jean Monnet]] an der Villa vum Hotel Grand-Chef mat zwou Sekretärinnen an engem Gaascht. Wanter 1952-1953.]]

Ënner de ville Besicher a Kuriste ware reegelméisseg bekannt Perséinlechkeeten. Vill vun hinnen hunn am Hotel du Grand-Chef gewunnt oder waren do am Kascht. (Thill 1994).
* 1855 - De [[Kinnek]] vun Holland a [[Groussherzog]] vu Lëtzebuerg [[Wëllem III. vun Holland]] (den 28. Mee 1855 zesumme mat sengem Brudder de [[Henri vun Oranien-Nassau|Prënz Henri vun Holland]], nodeem si de Grondstee vum [[Monument vum réimeschen Aadler]] zu [[Duelem (Réimech)|Duelem]] geluecht haten);
* 1855 - Den [[Dicks]] (Edmond de la Fontaine), wunnt am August 1855 am Grand-Chef. De 17. August 1855 schreift hie senger Tata: «&amp;nbsp;''Je passe mon temps très agréablement en rêvant, vaudevillissant et flânant...''&amp;nbsp;». Den Dicks huet d'''[[Mumm Séis]]'' zu Munneref geschriwwen a komponéiert mat deene bekannte Melodië vum ''Kanonéier'' a vun der [[Arie]] vum ''Hexenthommes''. Hien huet Munneref déi flott ''[[Mondorf-Polka]]'' vermaacht, déi haut nach heefeg um [[Repertoire]] vu lëtzebuergesche Museksgesellschafte steet.
* 1881 - D'[[Nelly Morisson]] (si stierft mat 18 Joer de 5. September 1881 un [[Typhus]] am Hotel)
* 1892, 1896 - De Groussherzog [[Adolphe vu Lëtzebuerg]], 1896 zesumme mat sengem Brudder dem [[Prënz Nicolas]]. Nom Schwammen an där aler Schwämm&lt;ref&gt;Déi al Schwämm gouf 1947 zerstéiert&lt;/ref&gt; gouf et am Grand-Chef e 12-gängege [[Galadîner]], mat follgenden eminente Gäscht: de [[Premierminister (Lëtzebuerg)|Staatsminister]] [[Paul Eyschen]], de Generaldirekter (Minister) [[Charles Rischard]], de Regierungsrot Henrion&lt;ref&gt;Den Henrion (gestuerwen den 19. Oktober 1916) war zanter 1896 Administrateur-délégué vum Thermalbad.&lt;/ref&gt;, de President vun der [[Rechnungskummer]] Salentiny, den Dr. [[Martin Klein]], de Munnerëffer Paschtouer [[Nicolas Kneip]]&lt;ref&gt;Den Nicolas Kneip war Paschtouer zu Munneref vun 1890 bis 1905 (Tanson 1981)&lt;/ref&gt; an de Buergermeeschter [[Jacques Marx]]&lt;ref&gt;De Jacques Marx war zweemol Buergermeeschter vu Munneref: 1.02.1888-1.01.1897 an 1.01.1903-1.01.1915 (Tanson 1981).&lt;/ref&gt;.
* 1913 - D'[[Groussherzog]]in [[Marie-Adélaïde vu Lëtzebuerg]] besicht d'Buerung vun der neier Quell, déi no hir genannt gëtt.
* 1918 - Den amerikanesche Generol Hunt, Kommandeur vun der [[3. amerikanescher Divisioun]], riicht den 22. November säin Haaptquartéier am Grand-Chef an.
* 1923 - D'Groussherzogin [[Charlotte vu Lëtzebuerg|Charlotte]] besicht de 14. Februar de Kurpark.
* 1934 - D'[[SELF]] ([[Société des écrivains luxembourgeois de langue française]]) gëtt den 8. Juli am Grand-Chef gegrënnt.
* 1937 - Zu Gaascht am Kurpark sinn déi franséisch [[Violonist|Geivirtuosin]] [[Yvonne Astruc]], de [[Pianist]] [[Arthur Rubinstein]] an de franséische [[Komponist]] [[Maurice Ravel]], deen e ganzt Joer zu Munneref bleift.
* 1947 - D'''[[American Luxembourg Society]]'' gëtt am Grand-Chef gegrënnt&lt;ref name=Matdeelung&gt;Mëndlech Matdeelung vum Jean Bosseler, Juni 2008&lt;/ref&gt;.
* 1948 - Den 1. Juni gëtt de Verkéierskartell &quot;Rhine Tug Pool&quot; (&quot;Internationales Schlepp- und Schiffahrtskartell&quot;) am Grand-Chef gegrënnt.
* 1952 - Op Ureegung vum Fransous [[Chargueraud-Hartmann]] gouf am Grand-Chef eng international Reunioun vun Experte vun de [[Vereent Natiounen|Vereenten Natiounen]] a vun der [[Europäesch Wirtschaftskommissioun|Europäescher Wirtschaftskommissioun]] organiséiert, fir d'Grënnung vun der [[Union internationale de la navigation fluvialeUINF]] (Union internationale de la navigation fluviale) virzebereeden. D'Resultat waren déi &quot;[[Mondorfer Beschlüsse]]&quot; genannte Fundamenter vun der UINF.
* 1952-1953 - Vum 11. August u wunnt den éischte [[CECA]]-President [[Jean Monnet]] fir aacht Méint zu Munneref, fir d'éischt am Grand-Chef, plënnert du fir d'Wanterméint, wou den Hotel zou ass, an d'Villa nieft dem Grand-Chef op N°38 an der Biederstrooss&lt;ref&gt;Mëndlech Matdeelung. D'Villa gehéiert haut nach zum Hotel Grand-Chef&lt;/ref&gt;. Munneref kritt deemools eminent Gäscht ze gesinn: d'Regierungschefe vun de sechs Grënnungsmembere vun der CECA Frankräich, Däitschland, Belsch, Italien, Holland a Lëtzebuerg.
* 1970 - De jugoslawesche Statschef [[Josip Broz Tito|Tito]] ass den 10. Oktober am Grand-Chef zu Gaascht.
* 2002 - De [[Shimon Peres]] schléift am Grand-Chef&lt;ref name=Matdeelung /&gt;.

Weider Perséinlechkeeten, déi am Grand-Chef zu Gaascht waren: D'hollännesch Kinniginnen, d'belsch Kinneke [[Leopold II. vun der Belsch|Leopold II.]] a [[Leopold III. vun der Belsch|Leopold III.]], de Fluchkapitän [[Peter Townsend]], d'Geievirtuosen [[Yehudi Menuhin]] a [[Jacques Thibaut]], de [[Willy Brandt]] als däitschen Ausseminister.

== Literatur ==
* [[Fernand Bosseler|Bosseler, Fernand]], 1997. ''Un hôtel à Mondorf''. pp.&amp;nbsp;213–215 in: Gerges, Martin (éd.), 1997. ''Mondorf, son passé, son présent, son avenir''. Mondorf le Domaine thermal et les éditions Les publications mosellanes. 614 p.&amp;nbsp;Imprimerie Victor Buck. ISBN 2-919975-06-4.
* [[Arthur Diderrich|Diderrich, Arthur]], 1946. ''Cent ans d'Histoire de la station thermale de Mondorf-Etat''. Les cahiers luxembourgeois N° 5/6 (Juni/Juli): 332-348.
* [[Lé Tanson|Tanson, Lé]], 1981. ''Chronik der &quot;Stadt&quot; und Gemeinde Bad Mondorf''. Éd.: Administration communale de Mondorf-les-Bains. 414 p.
* [[Norbert Thill|Thill, Norbert]], 1993. ''Mondorf-Bad von Anbeginn''. heimat + mission 12: 1-16.
* Thill, Norbert, 1994a. ''Aus der Gästechronik des &quot;Hôtel du Grand chef&quot;''. heimat + mission 3: 33-35.
* Thill, Norbert, 1994b. ''Zu Besuch im &quot;Hôtel du Grand chef&quot;''. heimat + mission 3: 36-48.
* [[Frank Wilhelm|Wilhelm, Frank]]. Victor Hugo, curiste à Mondorf-Altwies. In {{nos cahiers}} Joer 6 (1985) n° 3: 101-130 &amp; Joer 7 (1986) n° 1: 41-78. Luxembourg.

== Fotoalbum ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Entree.jpg|Entrée zum Hotelareal
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Begréissungsvase.jpg|Begréissungsvase riets hanner der Entrée
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Owes.jpg|Owesstëmmung
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Niewetrakt mat Statue.jpg|Niewentrakt mat Statuen
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 neien Trakt.jpg|Neien Trakt hanner dem Hotel, 1960er Joren
Fichier:Thermalbad_Munneref_Litografie_Karl_Rosbach_1853.jpg|[[Lithographie]] vum Kurpark 1853
Fichier:Kurpark Munneref Litografie 1868.jpg|Lithographie vum Kurpark 1868
Fichier:Hotel Grand Chef 1871 VH carnet.jpg|Foto vu virun 1872
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Grenz Gander Pavillon.jpg|Grenzbréck iwwer d'[[Gander]] mat dem &quot;Pavillon lorrain&quot;
&lt;/gallery&gt;
&lt;!--Fichier:Grand Hotel de l Europe 1919.jpg|De Grand Hotel de l'Europe 1919--&gt;

== Kuckt och ==
* [[Park vum Hotel Grand Chef zu Munneref|Park vum Hotel Grand-Chef]]
* [[Hippolyte Trotyanne]]
* [[Thermalbad Munneref]]
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Hotel Grand-Chef, Mondorf-les-Bains|{{PAGENAME}}}}
*[https://web.archive.org/web/20080613202610/http://www.grandchef.lu/ Internetsäit vum Hotel Grand-Chef]

{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Hotellen|Grand Chef]]
[[Kategorie:Gebaier zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Gemeng Munneref]]</text>
      <sha1>9oiq871e8lupr5ry28j9j0nrii8nxah</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625890</id>
      <parentid>2625837</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:36:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>/* De Grand-Chef am ''Renert'' */ Update</comment>
      <origin>2625890</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18697" sha1="tk7p9rsnt8zozkk8tn0rtdnkywthx1w" xml:space="preserve">[[Fichier:MunnerefGrandChef01.jpg|thumb|Den Hotel Grand-Chef 2008 vun der Biederstrooss aus gesinn.]]
[[Fichier:Hotel Grand Chef 1913.jpg|thumb|Den Hotel Grand-Chef ëm 1913.]]

Den '''Hotel Grand-Chef''', och '''Hôtel du Grand-Chef'''&lt;ref&gt;Follgend Schreifweise vum Numm gi vum Hotel selwer benotzt: &quot;Hôtel Grand Chef&quot;, &quot;Hôtel du Grand Chef&quot; an &quot;Hôtel du Grand-Chef&quot;. A fréieren Zäiten, sou op enger [[Postkaart]] vum Ufank vum 20. Joerhonnert, steet den däitschen Numm &quot;Hôtel zum grossen Helden&quot;. Am zweete Weltkrich hunn d'Besatzer den Hotel &quot;Kurhotel zum Grossen Helden&quot; ëmgedeeft.&lt;/ref&gt;, ass e fréieren [[Hotel]] an der Biederstrooss (''Um Bad'', ''Avenue des Bains'') zu [[Munneref]], dee vun 1852 bis Enn 2012 bestanen huet. 

==Geschicht vum Hotel==
===De Bau vum Hotel===
De [[Grondsteen|Grondstee]] gouf [[1849]] geluecht an dräi Joer drop, [[1852]], huet den Hotel seng Dieren opgemaach. De Grënner&lt;ref&gt;Quell fir de Grënner vum Hotel: Affiche am Entréesberäich vum Hotel mat enger Foto vum [[Buste]] vum Trotyanne vum [[Sculpteur]] [[Pierre Federspiel]].&lt;/ref&gt; war den [[Hippolyte Trotyanne]] (1823-1898).

D'Baupläng huet de Trotyanne vum jonken Architekt [[Charles Arendt|Charles J. Arendt]] (1825-1910) realiséiere gelooss, deemools [[Distriktsarchitekt]] zu [[Gréiwemaacher]]&lt;ref&gt;Eréischt méi spéit gouf de Charles Arendt [[Staatsarchitekt]]&lt;/ref&gt;, mat dem ausdréckleche Wonsch, sech un den [[Neigotik|neogotesche]] Stil vun de [[Loutrengen|loutrengesche]] Schlässer ze halen. D'[[Hasteng]] goufen dowéinst vun [[Neufchef]] importéiert. D'[[Zill (Bau)|Zill]]e goufen an de Munnerëffer Wise geformt a gebrannt, um Lieu-dit &quot;Gebrannte Wues&quot; tëscht Munneref an [[Elleng]].

Déi faarweg Fënsteraarbechten am Trapenhaus goufe vum Meeschter [[Charles-Laurent Maréchal]] (1801-1887) an der [[Glasmanufaktur]] vu [[Metz]] / [[Champigneulles]] fabrizéiert. Déi [[Manufaktur]] huet deemools zu de beschten a ganz [[Frankräich]] gezielt.

D'Baukäschten hunn eng fir deemools astronomesch Zomm vun 300.000 Frang erreecht. Dës Investitioun hat fir Munneref deemools en enormen Impakt, soudatt de [[Baron]] [[Charles-Joseph de Gargan]] den 20. November 1915 an engem Bréif schreift: «&amp;nbsp;''Monsieur Trotyanne mérite bien que son souvenir soit honoré à Mondorf qu'il a soutenu avec tant de dévouement.''&amp;nbsp;»

[[Fichier:Hotel Grand Chef Ecusson Initiales HT 1852.jpg|thumb|250px|Dem [[Hippolyte Trotyanne]] seng Initialen an d'Joreszuel vun der Erëffnung iwwer der Entréesdier vum Hotel]]

D'Bauaarbechte goufe vum [[Ingenieur]] [[Hartmann]] geleet. Duerchgefouert goufen d'Aarbechte vum Entreprener [[Etienne Schleck-Wigreux]]&lt;ref&gt;Den Etienne Schleck-Wigreux war den Urgrousspapp vum Publizist an Historiker [[Henri Koch-Kent]]&lt;/ref&gt;, deen deemools just mat den Aarbechten um Buedhaus fäerdeg gouf. Dem Etienne Schleck seng Famill huet dunn den Hotel vun 1855 bis 1898 gefouert. Den Hippolyte Trotyanne war Bauhär a Besëtzer, huet säin Hotel awer ni selwer gefouert. Fir d'Erëffnung vun der éischter Saison huet hie säin Numm, seng [[Initialen]] an d'Joreszuel 1852 iwwer der Haaptdier ameessele gelooss (H. Trotyanne / HT / 1852).

Den [[Hôtel de l'Europe zu Munneref|Hôtel de l'Europe]] (Famill Didderich) an de Grand-Chef waren deemools déi eenzeg Hoteler a direkter Noperschaft zum [[Thermalbad Munneref|Thermalbad]]. Zu Munneref am Duerf gouf et [[1853]] follgend Hoteler: den Hôtel du Nord, den Hôtel de France an den Hôtel des Bains. Zu [[Altwis]] gouf et den Hôtel de Luxembourg (Tanson 1981).

Ufank der 1960er Jore gouf en neie Fligel op der Récksäit vum Hotel ugebaut.

Ufanks 2013, no der Wanterpaus, huet den Hotel seng Dieren net méi opgemaach.&lt;ref&gt;{{Citation|URL=http://www.grandchef.lu/maintenance.html |Titel=Websäit vum Hotel |Gekuckt=18.09.2013 |Archiv-Datum=04.03.2014 |Archiv-URL=https://web.archive.org/web/20140304060022/http://www.grandchef.lu/maintenance.html }}&lt;/ref&gt; Dono sollt en a Wunnengen ëmgebaut ginn: D'Gebai gouf komplett entkäert, ma zanter dass d'Baufirma faillite ass, sti just nach d'Baussemaueren do {{small|(Stand: Juni 2025)}}.&lt;ref&gt;[https://www.rtl.lu/news/national/a/2311224.html &quot;Historeschen Hotel &quot;Grand-Chef&quot; no Faillite vu Promoteur an desolatem Zoustand.&quot;] rtl.lu, 08.06.2025.&lt;/ref&gt;

===De Park vum Hotel===
No 1886 gouf ronderëm den Hotel e Park no de Pläng vum franséische Landschaftsarchitekt [[Édouard André]], deen och d'Pläng fir de Park vum Thermalbad ugeluecht hat, amenagéiert. Dräi vun deenen ale Beem am Park gehéieren haut zu de [[Bemierkenswäert Beem zu Lëtzebuerg|bemierkenswäerte Beem zu Lëtzebuerg]].

{{Méi Info 1|Park vum Hotel Grand-Chef zu Munneref}}

===Den Numm Grand-Chef===
Wéi den Hotel en Numm sollt kréie gouf virgeschloen, en zu Éiere vun der hollännescher Kinnigin &quot;''Hôtel de la Reine''&quot; ze nennen, wat den Trotyanne op kee Fall wollt, well d'Kinnigin guer net beléift war. Zur selwechter Zäit, wou den Hotel gebaut gouf, ass och de Park vum Thermalbad ugeluecht ginn. Bei deenen Aarbechte gouf am Oktober 1851 op zirka 200 m Distanz vum Hotel e Graf fonnt, an deem e gallo-réimesche Feldhär begruewe war. Et war e groussgewuessene Mann an den Architekt Arendt huet den 21. Oktober 1851 follgende Bericht un d'[[Section historique (Institut grand-ducal)|Société pour la conservation des monuments historiques dans le pays de Luxembourg]] geschéckt:

&lt;blockquote&gt;
«&amp;nbsp;''Occupé depuis quelques temps à diriger les travaux préparatifs à la construction d'un hôtel qu'un M. Trotyanne fait élever sur mes plans en ce lieu, je viens d'assister ces jours à la découverte d'une tombe (présumée gauloise) au Aalebierg (Altenberg), sis derrière l'établissement des bains (à 200 m de celui-ci). Le plateau de cette colline est formé d'une couche de terre argileuse qui recouvre une roche minée de calcaire bleu. En y extrayant des pierres pour les fondations, les ouvriers ont trouvé d'abord le fer d'un poignard qui s'est cassé, puis des ossements en majeure partie pétrifiés, et ensuite tous les accessoires d'un guerrier. Le squelette étant couché, les pieds vers l'orient, et n'avait pas moins de six pieds de longueur. A côté de la tête gisait un fragment de calotte en fer, à rebord garni de clous. J'avais de prime abord pris cet objet pour le couronnement d'un casque, mais je suis d'avis aujourd'hui qu'il fit partie du bouclier, au centre duquel il recouvrit et garantit la main de celui qui le tint''&amp;nbsp;».
&lt;/blockquote&gt;
&lt;blockquote&gt;
«&amp;nbsp;''Sur la poitrine se trouvaient disposés en forme de croix le glaive et le poignard ou couteau de chasse. Sur les côtés reposait la complète garniture de ceinture et enfin, au bas, près des pieds, se trouvaient placés la lance, deux fragments de javelots et une hache. Les armes sont en fer et fortement altérées par l'oxydation, les poignées (faites sans doute en bois et cuir) y manquent partout. Nulle trace de pièces monnayées ni aucune isncription ne s'est pu rencontrer.''&amp;nbsp;»
&lt;/blockquote&gt;
&lt;blockquote&gt;
«&amp;nbsp;''On a déterré en sus un briquet, un couteau, le fragment d'une bouteille en verre jaune très mince, et, à quelques pas plus loin, cinq urnes en poterie noire. Ce qui est surtout remarquable dans cette trouvaille, c'est la conservation vraiment étonnante de la garniture de la ceinture. Elle est en argent et ciselée avec goût. La richesse de cette garniture indique assez que celui qui la porta ne fut pas un soldat ordinaire: la position du mort et la présence de la hache parmi les armes me font supposer que le tombeau que nous venons de dépouiller fut celui d'un chef de l'époque gallo-franque.''&amp;nbsp;»
&lt;/blockquote&gt;

Den Trotyanne huet déi wäertvoll Stécker am ''Hôtel de l'Europe'' ënnerbruecht, op Dränge vum Architekt Arendt huet hien dunn alles dem [[Nationalmusée fir Geschicht a Konscht|Staatsmusée]] geschenkt. Den Hotel gouf zu gudder Lescht Grand-chef genannt.

=== De Grand-Chef am ''Reenert'' ===
&quot;''Zum Groussen Helden''&quot; heescht den Hotel am ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'' vum [[Michel Rodange]], wéi am follgenden Auszuch dokumentéiert gëtt (Véierte Gesank, Vers 61–101)&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:

&lt;blockquote&gt;
{{Div col|cols=3}}
&lt;div style=&quot;page-break-inside:avoid&quot;&gt;
Mat Wéimern a mat Hipplen&lt;br&gt;
Koum Braun dach endlech drun&lt;br&gt;
Ze treede vir de Kinnek.&lt;br&gt;
De Kinnek rifft en un:&lt;br&gt;

„Ass dat de Braun, de braavste&lt;br&gt;
Vu menge Leiden all?&lt;br&gt;
Dat huet gedunn de Reenert:&lt;br&gt;
Säi Wierfel ass gefall.&lt;br&gt;

Net heesche wëll ech Kinnek,&lt;br&gt;
Net Kroun nach Seewel dron,&lt;br&gt;
Bis datt dem Fuuss, dem Mierder,&lt;br&gt;
De Kapp ass afgeschlon.&lt;br&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;page-break-inside:avoid&quot;&gt;
Här Braun, Dir gitt sechs Wochen&lt;br&gt;
No Munnref an de Bad,&lt;br&gt;
Dann huet Ier Haut, ech hoffen,&lt;br&gt;
Sech ganz erëm ersat.&lt;br&gt;

Ech schécken Iech meng Doktren:&lt;br&gt;
De Flëpp vum Kuebebuer,&lt;br&gt;
De Miller och vu Mierzeg&lt;br&gt;
An d’Mamer Zockerkuer.&lt;br&gt;

A gitt mer an en Hotel,&lt;br&gt;
Wou Häre sinn, wi Dir,&lt;br&gt;
Wi dat '''zum Groussen Helden''',&lt;br&gt;
Mä d’Käschte loosst Der mir!“&lt;br&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;page-break-inside:avoid&quot;&gt;
Sou sot zum Bier de Kinnek.&lt;br&gt;
Nun ass et sécher dach,&lt;br&gt;
De Bier goung net no Munnref,&lt;br&gt;
En ass keen Dag gewach.&lt;br&gt;

E war ze vill am Äifer,&lt;br&gt;
Da léisst en sech net zëssen,&lt;br&gt;
Wi all seng Frënn an Noper&lt;br&gt;
Am Préizerdall wuel wëssen.&lt;br&gt;
&lt;/div&gt;
{{Div col|cols=3}}
&lt;/blockquote&gt;

=== Bedreiwer vum Hotel ===
* 1854: C. '''Auburtin'''
* 1855 - 1899&lt;ref&gt;Nom Doud vum Hippolyte Trotyanne (10. Mee 1898) verkafe seng Ierwen (Familljen Daubree, Baubiet a Chaudru de Raynal) d'Joer drop am Abrëll 1899 den ''Hôtel du Grand-Chef'' fir 130000 Frang un de Jules Kohn, den Hotel hat deemools nach 60 Zëmmeren (Tanson 1981). 1895 hat den Hotel nach 100 Zëmmeren (Tanson 1981: 147).&lt;/ref&gt;: D'Famill vum Entreprener Etienne &amp; Jeanette '''Schleck-Wigreux''', deen den Hotel gebaut huet;
* 1899 - 1915: D'Famill '''Kohn''', déi och den Hotel Elite zu Munneref haten;
* 1915 - ?: Mme '''Didderich-Schweitzer''', déi Besëtzerin vum Hotel de l'Europe war, huet den Hotel Grand-Chef 1915 kaaft.
* 19??-1933: Emile '''Didderich'''&lt;ref&gt;Den Emile Didderich, den 30. September 1933 am Alter vun nëmmen 52 Joer gestuerwen, war e renomméierte Gastronom, en unerkannten Historiker a Schrëftsteller. Hie war Membre-correspondant vum [[Section historique (Institut grand-ducal)|Institut grand-ducal]]. Säi Brudder war den Historiker [[Arthur Didderich]], ee vun de wéinege Lëtzebuerger, déi mat der [[Légion d'honneur|franséischer Éierelegioun]] ausgezeechent goufen.&lt;/ref&gt; (Fils vun der Mme Didderich-Schweitzer) &amp; Lucie Ludig;
* 1933 - 1962: Lucie '''Didderich'''-Ludig
* 1962 - 1993: Paul '''Bosseler''' (Hoteliersfamill vu Gréiwemaacher) &amp; Valentine Didderich;
* 1993 - 2012: Emile &amp; Marie-Jeanne '''Bosseler-Chilin''' &amp; Jean '''Bosseler'''.

===Den Hotel am Joer 2012 ===
Den Hotel hat 40 Zëmmeren a war domat, zesumme mam Parkhotel, eent vun de groussen Haiser zu Munneref. De Restaurant vum Hotel war nom Grënner benannt (''Restaurant Trotyanne''), hien hat an den 1950er a 1960er ee [[Guide Michelin|Michelin-Stär]]. Den Hotel war zanter 1978 Member vun der Hotelskette ''Relais du silence''.

==Eminent Gäscht==
[[Fichier:Kurpark Munneref Paul Eyschen.jpg|thumb|400px|De Staatsminister [[Paul Eyschen]] op enger Postkaart am Kurpark.]]
[[Fichier:Jean Monnet 1952 1953 Villa Grand Chef.jpg|thumb|400px|De [[CECA]]-President [[Jean Monnet]] an der Villa vum Hotel Grand-Chef mat zwou Sekretärinnen an engem Gaascht. Wanter 1952-1953.]]

Ënner de ville Besicher a Kuriste ware reegelméisseg bekannt Perséinlechkeeten. Vill vun hinnen hunn am Hotel du Grand-Chef gewunnt oder waren do am Kascht. (Thill 1994).
* 1855 - De [[Kinnek]] vun Holland a [[Groussherzog]] vu Lëtzebuerg [[Wëllem III. vun Holland]] (den 28. Mee 1855 zesumme mat sengem Brudder de [[Henri vun Oranien-Nassau|Prënz Henri vun Holland]], nodeem si de Grondstee vum [[Monument vum réimeschen Aadler]] zu [[Duelem (Réimech)|Duelem]] geluecht haten);
* 1855 - Den [[Dicks]] (Edmond de la Fontaine), wunnt am August 1855 am Grand-Chef. De 17. August 1855 schreift hie senger Tata: «&amp;nbsp;''Je passe mon temps très agréablement en rêvant, vaudevillissant et flânant...''&amp;nbsp;». Den Dicks huet d'''[[Mumm Séis]]'' zu Munneref geschriwwen a komponéiert mat deene bekannte Melodië vum ''Kanonéier'' a vun der [[Arie]] vum ''Hexenthommes''. Hien huet Munneref déi flott ''[[Mondorf-Polka]]'' vermaacht, déi haut nach heefeg um [[Repertoire]] vu lëtzebuergesche Museksgesellschafte steet.
* 1881 - D'[[Nelly Morisson]] (si stierft mat 18 Joer de 5. September 1881 un [[Typhus]] am Hotel)
* 1892, 1896 - De Groussherzog [[Adolphe vu Lëtzebuerg]], 1896 zesumme mat sengem Brudder dem [[Prënz Nicolas]]. Nom Schwammen an där aler Schwämm&lt;ref&gt;Déi al Schwämm gouf 1947 zerstéiert&lt;/ref&gt; gouf et am Grand-Chef e 12-gängege [[Galadîner]], mat follgenden eminente Gäscht: de [[Premierminister (Lëtzebuerg)|Staatsminister]] [[Paul Eyschen]], de Generaldirekter (Minister) [[Charles Rischard]], de Regierungsrot Henrion&lt;ref&gt;Den Henrion (gestuerwen den 19. Oktober 1916) war zanter 1896 Administrateur-délégué vum Thermalbad.&lt;/ref&gt;, de President vun der [[Rechnungskummer]] Salentiny, den Dr. [[Martin Klein]], de Munnerëffer Paschtouer [[Nicolas Kneip]]&lt;ref&gt;Den Nicolas Kneip war Paschtouer zu Munneref vun 1890 bis 1905 (Tanson 1981)&lt;/ref&gt; an de Buergermeeschter [[Jacques Marx]]&lt;ref&gt;De Jacques Marx war zweemol Buergermeeschter vu Munneref: 1.02.1888-1.01.1897 an 1.01.1903-1.01.1915 (Tanson 1981).&lt;/ref&gt;.
* 1913 - D'[[Groussherzog]]in [[Marie-Adélaïde vu Lëtzebuerg]] besicht d'Buerung vun der neier Quell, déi no hir genannt gëtt.
* 1918 - Den amerikanesche Generol Hunt, Kommandeur vun der [[3. amerikanescher Divisioun]], riicht den 22. November säin Haaptquartéier am Grand-Chef an.
* 1923 - D'Groussherzogin [[Charlotte vu Lëtzebuerg|Charlotte]] besicht de 14. Februar de Kurpark.
* 1934 - D'[[SELF]] ([[Société des écrivains luxembourgeois de langue française]]) gëtt den 8. Juli am Grand-Chef gegrënnt.
* 1937 - Zu Gaascht am Kurpark sinn déi franséisch [[Violonist|Geivirtuosin]] [[Yvonne Astruc]], de [[Pianist]] [[Arthur Rubinstein]] an de franséische [[Komponist]] [[Maurice Ravel]], deen e ganzt Joer zu Munneref bleift.
* 1947 - D'''[[American Luxembourg Society]]'' gëtt am Grand-Chef gegrënnt&lt;ref name=Matdeelung&gt;Mëndlech Matdeelung vum Jean Bosseler, Juni 2008&lt;/ref&gt;.
* 1948 - Den 1. Juni gëtt de Verkéierskartell &quot;Rhine Tug Pool&quot; (&quot;Internationales Schlepp- und Schiffahrtskartell&quot;) am Grand-Chef gegrënnt.
* 1952 - Op Ureegung vum Fransous [[Chargueraud-Hartmann]] gouf am Grand-Chef eng international Reunioun vun Experte vun de [[Vereent Natiounen|Vereenten Natiounen]] a vun der [[Europäesch Wirtschaftskommissioun|Europäescher Wirtschaftskommissioun]] organiséiert, fir d'Grënnung vun der [[Union internationale de la navigation fluvialeUINF]] (Union internationale de la navigation fluviale) virzebereeden. D'Resultat waren déi &quot;[[Mondorfer Beschlüsse]]&quot; genannte Fundamenter vun der UINF.
* 1952-1953 - Vum 11. August u wunnt den éischte [[CECA]]-President [[Jean Monnet]] fir aacht Méint zu Munneref, fir d'éischt am Grand-Chef, plënnert du fir d'Wanterméint, wou den Hotel zou ass, an d'Villa nieft dem Grand-Chef op N°38 an der Biederstrooss&lt;ref&gt;Mëndlech Matdeelung. D'Villa gehéiert haut nach zum Hotel Grand-Chef&lt;/ref&gt;. Munneref kritt deemools eminent Gäscht ze gesinn: d'Regierungschefe vun de sechs Grënnungsmembere vun der CECA Frankräich, Däitschland, Belsch, Italien, Holland a Lëtzebuerg.
* 1970 - De jugoslawesche Statschef [[Josip Broz Tito|Tito]] ass den 10. Oktober am Grand-Chef zu Gaascht.
* 2002 - De [[Shimon Peres]] schléift am Grand-Chef&lt;ref name=Matdeelung /&gt;.

Weider Perséinlechkeeten, déi am Grand-Chef zu Gaascht waren: D'hollännesch Kinniginnen, d'belsch Kinneke [[Leopold II. vun der Belsch|Leopold II.]] a [[Leopold III. vun der Belsch|Leopold III.]], de Fluchkapitän [[Peter Townsend]], d'Geievirtuosen [[Yehudi Menuhin]] a [[Jacques Thibaut]], de [[Willy Brandt]] als däitschen Ausseminister.

== Literatur ==
* [[Fernand Bosseler|Bosseler, Fernand]], 1997. ''Un hôtel à Mondorf''. pp.&amp;nbsp;213–215 in: Gerges, Martin (éd.), 1997. ''Mondorf, son passé, son présent, son avenir''. Mondorf le Domaine thermal et les éditions Les publications mosellanes. 614 p.&amp;nbsp;Imprimerie Victor Buck. ISBN 2-919975-06-4.
* [[Arthur Diderrich|Diderrich, Arthur]], 1946. ''Cent ans d'Histoire de la station thermale de Mondorf-Etat''. Les cahiers luxembourgeois N° 5/6 (Juni/Juli): 332-348.
* [[Lé Tanson|Tanson, Lé]], 1981. ''Chronik der &quot;Stadt&quot; und Gemeinde Bad Mondorf''. Éd.: Administration communale de Mondorf-les-Bains. 414 p.
* [[Norbert Thill|Thill, Norbert]], 1993. ''Mondorf-Bad von Anbeginn''. heimat + mission 12: 1-16.
* Thill, Norbert, 1994a. ''Aus der Gästechronik des &quot;Hôtel du Grand chef&quot;''. heimat + mission 3: 33-35.
* Thill, Norbert, 1994b. ''Zu Besuch im &quot;Hôtel du Grand chef&quot;''. heimat + mission 3: 36-48.
* [[Frank Wilhelm|Wilhelm, Frank]]. Victor Hugo, curiste à Mondorf-Altwies. In {{nos cahiers}} Joer 6 (1985) n° 3: 101-130 &amp; Joer 7 (1986) n° 1: 41-78. Luxembourg.

== Fotoalbum ==
&lt;gallery&gt;
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Entree.jpg|Entrée zum Hotelareal
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Begréissungsvase.jpg|Begréissungsvase riets hanner der Entrée
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Owes.jpg|Owesstëmmung
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Niewetrakt mat Statue.jpg|Niewentrakt mat Statuen
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 neien Trakt.jpg|Neien Trakt hanner dem Hotel, 1960er Joren
Fichier:Thermalbad_Munneref_Litografie_Karl_Rosbach_1853.jpg|[[Lithographie]] vum Kurpark 1853
Fichier:Kurpark Munneref Litografie 1868.jpg|Lithographie vum Kurpark 1868
Fichier:Hotel Grand Chef 1871 VH carnet.jpg|Foto vu virun 1872
Fichier:Hotel Grand Chef 2008 Grenz Gander Pavillon.jpg|Grenzbréck iwwer d'[[Gander]] mat dem &quot;Pavillon lorrain&quot;
&lt;/gallery&gt;
&lt;!--Fichier:Grand Hotel de l Europe 1919.jpg|De Grand Hotel de l'Europe 1919--&gt;

== Kuckt och ==
* [[Park vum Hotel Grand Chef zu Munneref|Park vum Hotel Grand-Chef]]
* [[Hippolyte Trotyanne]]
* [[Thermalbad Munneref]]
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Hotel Grand-Chef, Mondorf-les-Bains|{{PAGENAME}}}}
*[https://web.archive.org/web/20080613202610/http://www.grandchef.lu/ Internetsäit vum Hotel Grand-Chef]

{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Hotellen|Grand Chef]]
[[Kategorie:Gebaier zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Gemeng Munneref]]</text>
      <sha1>tk7p9rsnt8zozkk8tn0rtdnkywthx1w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mailand</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55808</id>
    <revision>
      <id>2625910</id>
      <parentid>2598528</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T18:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:B021:F07:1388:A860:A42E:3A5B:82E</ip>
      </contributor>
      <origin>2625910</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2561" sha1="dhhk7kr1j76ma02z3rgs98bwkyvwoyl" xml:space="preserve">{{SkizzGeoIT}}
{{Infobox Uertschaft Italien
 | Lëtzebuergeschen Numm = Mailand
 | Numm an der Landessprooch = Milano
 | Wopen = CoA civ ITA milano.png
 |lat_deg= 45|lat_min= 27|lat_sec= 45
 |lon_deg= 9|lon_min= 11|lon_sec= 11
 | Regioun = Lombardei
 | Provënz = Mailand
 | Provënzkennzeechen = MI
 | Fläch = 182
 | Héicht = 120
 | istat = 015146
}}
'''Mailand''' ([[Italieenesch|it.:]] ''Milano'', [[Lombardesch|lmo.:]] ''Milan/Milà'') ass eng Stad an Norditalien. Si huet am Stadkär ronn 1,3 Milliounen Awunner, an der Provënz sinn et zirka 4,8 an an der [[Metropolregioun]] ''Grande Milano'' zirka 7,5 Milliounen (Stand jeeweileg 2006). Domat ass se déi zweetgréisst Stad an [[Italien]].

Mailand ass den Zentrum vun Italie wat d'[[Wirtschaft]] an d'[[Moud]] betrëfft. D'Stad ass ë.&amp;nbsp;a. fir hire goteschen [[Mailänner Doum|Doum]], hiert weltberümtent Opernhaus [[Teatro alla Scala|Mailänner Scala]], verschidde Konschtschätz (dorënner ''[[D'Nuechtiessen|D'Nuechtiesse]]'' vum [[Leonardo da Vinci]]) an hir Foussballveräiner [[Associazione Calcio Milan|AC Mailand]] an [[FC Internazionale Milano|Inter Mailand]] bekannt.
[[Fichier:Klimadiagramm-deutsch-Milano (Mailand)-Italien.png|thumb|left|300px|Klimadiagramm]]
{{Clearleft}}

== Konscht ==
''[[Corvetto]]'' ass de Quartier fir déi zeitgenëssesch Konscht zu Mailand&lt;ref&gt;[https://www.artribune.com/arti-visive/arte-contemporanea/2024/03/via-romilli-milano-arte-contemporanea/ Via Romilli: d'zeitgenëssesch Konscht bléie zu Mailand], ''Artribune'', Mäerz 2024&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.artribune.com/arti-visive/arte-contemporanea/2024/01/fondazione-galleria-milano/ Fondazione Galleria Milano: nei Projeten fir déi zeitgenëssesch Konscht], ''Artribune'', Januar 2024&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.exalto.it/via-romilli-a-milano/ Via Romilli zu Mailand: de neie Quartier fir déi zeitgenëssesch Konscht], ''Exalto'', 2024&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.ilgiorno.it/milano/cronaca/da-montenapo-a-corvetto-fioriscono-gallerie-e-progetti-itineranti-una-nuova-epoca-a79cd914 Vum Montenapo bis zum Corvetto: Galerien an ënnerschiddlech Projeten bléien], ''Il Giorno'', 2024&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.viafarini.org/460/corvetto-artweek/ Corvetto ArtWeek: d'Konscht eroberst d'Quartier], ''Viafarini'', 2024&lt;/ref&gt;.

== Kuckt och ==
* [[Viale Bligny (Mailand)]]
* [[Viale Sabotino (Mailand)]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Milan|Mailand}}
* [https://web.archive.org/web/20010615132608/http://www.comune.milano.it/ Offiziell Säit vun der Stad]

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Universitéitsstied an Italien]]</text>
      <sha1>dhhk7kr1j76ma02z3rgs98bwkyvwoyl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Junkers Ju 52/3m</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56531</id>
    <revision>
      <id>2625918</id>
      <parentid>2580702</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T00:48:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>925</id>
      </contributor>
      <comment>[[File:JU_52_3M.jpg]] gouf duerch [[File:Ju_52_3M.jpg]] ersat (vum [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] deen als Grond uginn huet: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · Correct designation, according to the nome</comment>
      <origin>2625918</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1172" sha1="8oliskqg9fu3vj936rqdeahqyz23a82" xml:space="preserve">{{Skizz}}
[[Fichier:Junkers Ju52 3M.jpg|thumb|center|700 px|Déi legendär Tante Ju.]]
[[Fichier:Ju 52 3M.jpg|thumb|300px|Junkers Ju 52/3m vun der Lufthansa beim Start.]]
[[Fichier:Ju-52.JPG|thumb|right|300px|Junkers Ju 52/3m vun der Lufthansa (D-AQUI).]]
D''''Junckers Ju 52''' oder ''Tante Ju'', wéi se familiär genannt gouf, ass en dräimotorege Transportfliger vum Hiersteller [[Junkers Flugzeug- und Motorenwerke|Junkers Flugzeugwerk AG]] aus [[Dessau]], dee souwuel militäresch wéi och am ziville Beräich benotzt gouf. Am [[Zweete Weltkrich]] gouf se souwuel fir Truppen- wéi och als Material- a Waffentransporter gebraucht. Et war den typesche Fliger fir [[Falschiermsprénger]] ofzesetzen. Den haut als ''Ju 52'' bekannte Fliger ass déi dräimotoreg Versioun ''Junkers Ju 52/3m'' vun 1932, déi op dem eemotorege Modell [[Junkers Ju 52/1m]] baséiert. D'Ju 52 war e séchere Fliger. Et gëtt haut nach puer fluchfäeg Ju 52, déi fir Ronnflich fir Touristen agesat ginn.

== Kuckt och ==
* [[Junkers Ju 87]]
* [[Junkers Ju 88]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Junkers Ju 52}}

[[Kategorie:Militärfligeren]]
[[Kategorie:Militärfligeren am Zweete Weltkrich]]</text>
      <sha1>8oliskqg9fu3vj936rqdeahqyz23a82</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Riederen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57722</id>
    <revision>
      <id>2625892</id>
      <parentid>2346299</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:41:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625892</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3675" sha1="342bqez8w1qklaql5snujuilqokd3st" xml:space="preserve">[[Fichier:Breaking Wheel.jpg|350px|thumb|Hiriichtung duerch Riederen]]
D''''Riedere''' war fréier eng brutal Manéier, fir Persounen, déi [[Doudesstrof|zum Doud verurteelt]] waren, mat Hëllef vun engem Rad hinzeriichten. Si gouf vum Mëttelalter bis an déi fréi Neizäit praktizéiert. A [[Bayern]] ass si eréischt 1813 komplett ofgeschaaft ginn. Déi lescht Hiriichtung duerch Riederen huet sech 1841 a [[Preisen]] ofgespillt.

== Duerchféierung ==

Fir d'éischt goufen déi als Mäerder oder Raiber Verurteelt op d'Riichtplaz bruecht an do um Buedem festgebonnen. Am éischten Akt war d'Zil net den Doud, mä d'qualvollt Mutiléiere vum Kierper. Dofir si bei der geleefegster Variant d'Been als éischt gebrach ginn. Dobäi huet de Schaarfriichter d'Riichtrad, dat meescht en eisene Bord hat, op den ënneschten Deel vum Bee fale gelooss a sech da bis zum Verurteelte sengen Äerm eropgeschafft. De Rhythmus an d'Zuel vun de Schléi war ëmmer festgeschriwwen. Fir d'Wierkung z'erhéije si schaarfkanteg Holzstécker ënner d'Gelenker geluecht ginn. Méi spéit gouf et extra Virriichtungen, an déi de Verurteelte konnt agespaant ginn. Obwuel dat net geleefeg war, konnt de Schaarfriichter de Verurteelten nom Enn vum éischten Akt exekutéieren, andeems hie beim Gnodestouss op den Hals oder d'Häerz geziilt huet.

Am zweeten Akt ass de Kierper op en anert Rad geflecht ginn, wat duerch déi gebrache Glidder méiglech war, oder doru festgebonne ginn. Duerno ass dat Rad op engem Poul opgeriicht ginn an de Schaarfriichter konnt de Verurteelte käppen oder mat eppes erwiergen. Ënner dem Rad ass och e Feier ugefaange ginn oder et huet een de Geriederten einfach do dra geheit.

Op verschiddene Plaze sinn d'Schanken direkt um Rad mat enger Eisestaang futti geschloe ginn.

Well d'Läich no der Hiriichtung op dem Rad bliwwen an dem Verfall iwwerlooss ginn ass oder vun Déiere gefriess gouf, hat dës Form vu Bestrofung, änlech wéi déi antik [[Kräizegung]], eng sakral Funktioun iwwer den Doud ewech: no dem deemolege Glawe konnt eng Persoun ouni Begriefnes net [[Operstéiung|operstoen]].

Wann de Geriederten nach lieweg vum Rad gefall ass oder d'Hiriichtung op soss eng Aart net geklappt huet, gouf dat als gëttlecht Agräifen interpretéiert.

== D'Riederen an der lëtzebuergescher Literatur ==
An der lëtzebuergescher Literatur mécht de [[Michel Rodange]] a sengem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] Allusiounen un d'Riederen. Sou schreift hien:

&lt;blockquote&gt;
{{Div col}}
''Drëtte Gesank, Vers 24:''&lt;br&gt;
Da loossen ech e fänken,&lt;br&gt;
Säi Schlass, dat gëtt besat;&lt;br&gt;
E gëtt gestrooft mam Stillchen,&lt;br&gt;
Mam Gaalgen a mam '''Rad'''.“&lt;br&gt;

''Drëtte Gesank, Vers 76:''&lt;br&gt;
Mä wann Dir net gifft kommen,&lt;br&gt;
Da giff Äert Schlass besat,&lt;br&gt;
Dir gifft gehoolt, gestrooft ginn,&lt;br&gt;
Mam Gaalgen a mam '''Rad'''.&lt;br&gt;
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;

==D'Riederen an der Konscht==
&lt;gallery&gt;
Fichier:Rädern des Hans Spiess.jpg|D'Riedere vum Hans Spiess (1513)
Fichier:Kazn kolesovaniem.jpg|Representatioun aus dem fréien 18. Joerhonnert
Fichier:Sankt Georg als Geräderter.jpg|Den hellege Georges an enger Kierchefënster zu Tübingen
Fichier:CalasChapbook.jpg|Den Doud vum Jean Calas (Enn vum 17. Joerhonnert)
Fichier:Thetriumphofdeath - detail.jpg|[[Pieter Bruegel den Eeleren]] - Triumph vum Doud (zirka 1562)
Fichier:Radern (Variante mit Eisenstange).png|D'Riedere mat Hëllef vun enger Eisestaang (1633)
Fichier:Wundersame Rettung und Heilung eines Geraderten.png|Rettung an Heelung vun engem Geriederte vun der [[Muttergottes]]
&lt;/gallery&gt;

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Breaking wheels}}

[[Kategorie:Doudesstrofen]]</text>
      <sha1>342bqez8w1qklaql5snujuilqokd3st</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Stillchen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57733</id>
    <revision>
      <id>2625857</id>
      <parentid>2399809</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:56:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625857</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1660" sha1="maf5kgkv0al79mm67yx2axrlf7g9j6s" xml:space="preserve">[[Fichier:Pillory 9105377.jpg|thumb|Am Stillchen]]
[[Fichier:Ilmenau Pranger.jpg|thumb|upright|Lomperank zu Ilmenau]]
[[Fichier:Braine-le-Château JPG01.jpg|thumb|upright|Gutt erhalene Stillchen zu Braine-le-Château]]

De '''Stillchen''' oder '''Lomperank''' (de: ''Pranger'') war en Dispositif fir verurteelt Persounen ëffentlech ze strofen. Et war och den Numm vun der Plaz wou se virum Publikum gestrooft goufen.

Well de Verurteelten op deem Dispositif net nëmmen eleng am Stoen, mä och bei senger Strof duerch Streech, am Sëtzen ausgestallt gouf, gouf dat Instrument zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] de ''Stillchen'' (klenge Stull) genannt.

== Geschichtleches ==
An der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] stoung de Stillchen um [[Fëschmaart (Stad Lëtzebuerg)|Fëschmaart]]. E gouf eréischt duerch e Gesetz vum [[18. Juni]] [[1879]]&lt;ref&gt;[http://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/1879/06/18/n1/jo Loi du 18 juin 1879 portant révision du Code pénal]&lt;/ref&gt; ofgeschaaft.

== Literatur ==
*An der lëtzebuergescher Literatur geet am 3. Gesank (Vers 23) vum [[Michel Rodange]] sengem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] vum ''Stillchen'' rieds, do wou et heescht&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
{{Div col}}
Nu gitt an drot dës Buetscheft&lt;br&gt;
Dem Reenert op seng Buerg,&lt;br&gt;
Datt, wann en net géif kommen,&lt;br&gt;
Et géing em net méi duerch.&lt;br&gt;

Da loossen ech e fänken,&lt;br&gt;
Säi Schlass, dat gëtt besat;&lt;br&gt;
E gëtt gestrooft mam '''Stillchen''',&lt;br&gt;
Mam Gaalgen a mam Rad.“&lt;br&gt;
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Pillories}}

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Strofen]]</text>
      <sha1>maf5kgkv0al79mm67yx2axrlf7g9j6s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gaalgen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57738</id>
    <revision>
      <id>2625871</id>
      <parentid>2467799</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:33:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625871</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2298" sha1="e3o8jhbc706wr3qoqkh10jog8f7cg4a" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;8&quot; cellpadding=&quot;0&quot; class=&quot;hintergrundfarbe1 rahmenfarbe1&quot; style=&quot;width: 100%; font-size: 95%; border-bottom-style: solid; margin-bottom: 1em; position:relative;&quot;
| style=&quot;width: 25px; vertical-align: middle;&quot; | [[Fichier:Disambig.svg|25px]]
| Dësen Artikel beschäftegt sech mat dem Gaalgen als Instrument fir eng Hiriichtung. Fir aner Bedeitungen, kuckt wgl.. [[Gaalgen (Homonymie)]].
|}
{{skizz}}
[[Fichier:Tombstone courthouse gallows.jpg|thumb|300px|Nobau vun engem historesche Gaalgen am [[Tombstone]] Courthouse State Historic Park, Arizona]]
E '''Gaalgen''' (vum alen Héichdäit.. ''Galgo'' = Bampotto) ass e Dispositif fir d'Doudesstrof duerch en Henker ze vollzéien an zwar duerch de [[Strack (Hiriichtung)|Strack]]. D'Gaalge goufe fréier baussent den Uertschaften op engem héije Punkt opgeriicht. Dorun erënneren och nach zu Lëtzebuerg Bezeechnunge vun e puer Koppen, wéi [[Gaalgebierg]] ([[Bieles]], [[Gaalgebierg (Esch-Uelzecht)|Esch-Uelzecht]] oder [[Keel]]) oder [[Lieu-dit]]en, wéi z.&amp;nbsp;B. ''am Gaalgen'' zu [[Fréiseng]].

== De Gaalgen an der lëtzebuergescher Literatur ==
An der [[Literatur zu Lëtzebuerg|lëtzebuergescher Literatur]] mécht de [[Michel Rodange]] a sengem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] e puer mol Allusiounen un de Gaalgen. Hien huet geschriwwen&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:

&lt;blockquote&gt;
{{Div col}}
''Drëtte Gesank, Vers 24:''&lt;br&gt;
Da loossen ech e fänken,&lt;br&gt;
Säi Schlass, dat gëtt besat;&lt;br&gt;
E gëtt gestrooft mam Stillchen,&lt;br&gt;
Mam Gaalgen a mam Rad.“&lt;br&gt;

''Drëtte Gesank, Vers 76:''&lt;br&gt;
Mä wann Dir net gifft kommen,&lt;br&gt;
Da giff Äert Schlass besat,&lt;br&gt;
Dir gifft gehoolt, gestrooft ginn,&lt;br&gt;
Mam Gaalgen a mam Rad.&lt;br&gt;

''Fënnefte Gesank, Vers 105:''&lt;br&gt;
Bei Aangber stung de Gaalgen:&lt;br&gt;
Dräi Staangen un em Nol.&lt;br&gt;
„Nu Fiissche“, sot de Wollef,&lt;br&gt;
„Bekuckt Ier Plaz emol!&lt;br&gt;

''Zwielefte Gesank, Vers 27:''&lt;br&gt;
Och Häre vun der Chamber&lt;br&gt;
A munchen Affekot;&lt;br&gt;
Ee wënscht dem Fuuss de Gaalgen,&lt;br&gt;
Deen aner gëtt em Rot.&lt;br&gt;
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;

== Kuckt och ==
* [[Doudesstrof]]
* [[Strack (Hiriichtung)|Strack]]
* [[Stillchen]]
* [[Gaalgebierg]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Gallows|Gaalgen}}{{Referenzen an Notten}}
[[Kategorie:Doudesstrofen]]</text>
      <sha1>e3o8jhbc706wr3qoqkh10jog8f7cg4a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625891</id>
      <parentid>2625871</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:37:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* De Gaalgen an der lëtzebuergescher Literatur */</comment>
      <origin>2625891</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2322" sha1="oy9tnhmj4yybwqweah406e9l5mr3umk" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;8&quot; cellpadding=&quot;0&quot; class=&quot;hintergrundfarbe1 rahmenfarbe1&quot; style=&quot;width: 100%; font-size: 95%; border-bottom-style: solid; margin-bottom: 1em; position:relative;&quot;
| style=&quot;width: 25px; vertical-align: middle;&quot; | [[Fichier:Disambig.svg|25px]]
| Dësen Artikel beschäftegt sech mat dem Gaalgen als Instrument fir eng Hiriichtung. Fir aner Bedeitungen, kuckt wgl.. [[Gaalgen (Homonymie)]].
|}
{{skizz}}
[[Fichier:Tombstone courthouse gallows.jpg|thumb|300px|Nobau vun engem historesche Gaalgen am [[Tombstone]] Courthouse State Historic Park, Arizona]]
E '''Gaalgen''' (vum alen Héichdäit.. ''Galgo'' = Bampotto) ass e Dispositif fir d'Doudesstrof duerch en Henker ze vollzéien an zwar duerch de [[Strack (Hiriichtung)|Strack]]. D'Gaalge goufe fréier baussent den Uertschaften op engem héije Punkt opgeriicht. Dorun erënneren och nach zu Lëtzebuerg Bezeechnunge vun e puer Koppen, wéi [[Gaalgebierg]] ([[Bieles]], [[Gaalgebierg (Esch-Uelzecht)|Esch-Uelzecht]] oder [[Keel]]) oder [[Lieu-dit]]en, wéi z.&amp;nbsp;B. ''am Gaalgen'' zu [[Fréiseng]].

== De Gaalgen an der lëtzebuergescher Literatur ==
An der [[Literatur zu Lëtzebuerg|lëtzebuergescher Literatur]] mécht de [[Michel Rodange]] a sengem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] e puer mol Allusiounen un de Gaalgen. Hien huet geschriwwen&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:

&lt;blockquote&gt;
{{Div col}}
''Drëtte Gesank, Vers 24:''&lt;br&gt;
Da loossen ech e fänken,&lt;br&gt;
Säi Schlass, dat gëtt besat;&lt;br&gt;
E gëtt gestrooft mam Stillchen,&lt;br&gt;
Mam '''Gaalgen '''a mam Rad.“&lt;br&gt;

''Drëtte Gesank, Vers 76:''&lt;br&gt;
Mä wann Dir net gifft kommen,&lt;br&gt;
Da giff Äert Schlass besat,&lt;br&gt;
Dir gifft gehoolt, gestrooft ginn,&lt;br&gt;
Mam '''Gaalgen '''a mam Rad.&lt;br&gt;

''Fënnefte Gesank, Vers 105:''&lt;br&gt;
Bei Aangber stung de '''Gaalgen''':&lt;br&gt;
Dräi Staangen un em Nol.&lt;br&gt;
„Nu Fiissche“, sot de Wollef,&lt;br&gt;
„Bekuckt Ier Plaz emol!&lt;br&gt;

''Zwielefte Gesank, Vers 27:''&lt;br&gt;
Och Häre vun der Chamber&lt;br&gt;
A munchen Affekot;&lt;br&gt;
Ee wënscht dem Fuuss de '''Gaalgen''',&lt;br&gt;
Deen aner gëtt em Rot.&lt;br&gt;
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;

== Kuckt och ==
* [[Doudesstrof]]
* [[Strack (Hiriichtung)|Strack]]
* [[Stillchen]]
* [[Gaalgebierg]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Gallows|Gaalgen}}{{Referenzen an Notten}}
[[Kategorie:Doudesstrofen]]</text>
      <sha1>oy9tnhmj4yybwqweah406e9l5mr3umk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Romain Hilgert</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63472</id>
    <revision>
      <id>2625867</id>
      <parentid>2620593</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:17:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625867</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3687" sha1="i6spagmoucp9i4vgb2re0sk70tibfww" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
De '''Romain Hilgert''', gebuer den [[22. Dezember]] [[1954]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Journalist]], [[Iwwersetzer]] an Auteur&lt;ref&gt;[http://www.press.lu/membre/188/ De Romain Hilgert op der Websäit vum Conseil de presse]&lt;/ref&gt;.

No der ''[[Zeitung vum Lëtzebuerger Vollek]]'' huet hie fir ''[[d'Lëtzebuerger Land]]'' geschriwwen, vun deem e vun [[2006]] bis zu senger Pensionéierung am Abrëll 2019&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://www.wort.lu/de/business/fuehrungswechsel-beim-letzebuerger-land-5cb0658cda2cc1784e341d67 Führungswechsel beim &quot;Lëtzebuerger Land&quot;] op wort.lu den 12. Abrëll 2019&lt;/ref&gt; Gerant a Chefredakter war. Säi Schwéierpunkt louch bei politeschen a gesellschaftlech-historeschen Theemen.

Doriwwer eraus huet de Romain Hilgert sech op d'Geschicht vum [[Buchdrock]]s-, [[Verlag]]s- an [[Zeitung]]swiesen zu Lëtzebuerg spezialiséiert. Bis 2006 huet hie sech ëm d'[[Luxemburgensia]]-Rubrik vun der Internetsäit vum ''Land'' gekëmmert, wou en ë.&amp;nbsp;a. eng digital Bibliothéik mat Wierker vu Lëtzebuerger Auteuren aus dem [[19. Joerhonnert]] ([[Michel Rodange]], [[Antoine Meyer]],…) an eng Beschreiwung vu [[Roman]]er publizéiert huet, déi zu Lëtzebuerg erauskoumen.

Hien ass Auteur vun ë.&amp;nbsp;a. enger [[Anthologie]] vun den Zeitungen, déi zanter [[1704]] zu Lëtzebuerg erauskoumen, an enger Editioun vum ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'', wou en d'Bezich op den deemolege politeschen a gesellschaftleche Kontext explizéiert, an huet ë.&amp;nbsp;a. d'''[[Manifest vun der Kommunistescher Partei]]'' vum [[Karl Marx]] a [[Friedrich Engels]] op [[Lëtzebuergesch]] iwwersat (1983).
De Romain Hilgert huet d'Iwwersetzung &quot;Spaweck&quot; fir den Internet erfonnt, déi op Wikipedia gebraucht gëtt.

== Wierker ==
* Marx, K., Engels, Friedrich, &amp; Hilgert, Romain. (1983). D'Manifest vun der kommunistescher Partei : Éischt Lëtzebuergesch Editioun. Lëtzebuerg: Coopérative ouvrière de presse et d'édition.
*Hilgert, R. (1992). Banken, Kaffi, Hädekanner : 500 Jahre Luxemburg und die Dritte Welt. Luxemburg: COPE.
*Rodange, M., Hilgert, Romain, &amp; Wagner, Dieter. (1995). Renert : De Fuuss am Frack an a Maansgrésst (Neioplo 1995. ed.). Lëtzebuerg: G. Binsfeld.
*Losch, H., Luxembourg Ministère de l'éducation, de la formation professionnelle et des sports, &amp; Hilgert, Romain. (2002). Michel Rodange : 1827-1876. Luxembourg: Ministère de l'éducation nationale, de la formation professionnelle et des sports.
*Hilgert, R., &amp; Luxembourg Service Information et Presse. (2004). Zeitungen in Luxemburg : 1704 - 2004. Luxemburg: Service information et presse.

== Gielchen ==

* Chevalier vum [[Ordre de Mérite du Grand-Duché de Luxembourg]] (Promotioun 2012)&lt;ref&gt;[http://www.press.lu/informations/revuepresse/85/ 22.06.2012 - 24 Journalisten in nationalen Verdienstorden ausgezeichnet] um Internetsite vum Conseil de Presse&lt;/ref&gt;

== Um Spaweck ==
* [https://web.archive.org/web/20180729080717/http://luxembourg.public.lu/fr/publications/e/journaux-luxembourg/journaux-luxembourg-2004-FR.pdf ''Les journaux au Luxembourg'' als Download am PDF]
* [https://karlmarx.lu Das Kapital], karlmarx.lu. Säit iwwer dem [[Karl Marx|Marx]] säi ''[[Das Kapital|Kapital]]''.

&lt;!--* [http://www.land.lu/html/dossiers/dossier_luxemburgensia/ D'Luxemburgensia-Rubrik op land.lu] dout...--&gt;
{{Autoritéitskontroll}}

{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Hilgert Romain}}
[[Kategorie:Gebuer 1954]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Journalisten]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren]]
[[Kategorie:Chevalier de l'Ordre de Mérite du Grand-Duché de Luxembourg]]</text>
      <sha1>i6spagmoucp9i4vgb2re0sk70tibfww</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Julien Lefèvre</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63585</id>
    <revision>
      <id>2625877</id>
      <parentid>2595573</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:53:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Wierker */</comment>
      <origin>2625877</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3057" sha1="qdyg9xqsv180rtto1bogexdxzqt91wn" xml:space="preserve">{{SkizzKonscht}}{{Infobox Biographie (Sportler)}}
De '''Julien Lefèvre''', gebuer den [[1. Juli]] [[1907]] zu [[Esch-Uelzecht]], a gestuerwen de [[4. Januar]] [[1984]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Skulptur|Sculpteur]] a [[Medailleur]].

Säi Papp war den Entreprener [[Alfred Lefèvre]], deen ënner anerem den Hotel Alfa an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] am [[Garer Quartier (Stad Lëtzebuerg)|Garer Quartier]] opgeriicht huet.

De Julien Lefèvre huet vill vu senge Wierker zesumme mat senger Fra [[Nina Lefèvre|Nina-Victorine Kestler]] (1904-1981) erschaaft. Dës Wierker koumen ënner dem gemeinsamen Numm ''&quot;Julien et Nina Lefèvre&quot;'' eraus, wéi z.&amp;nbsp;B. d'[[Éiereplack Dicks-Rodange-Lentz]].

Hie war [[1935]] Grënnungsmember an éischte President vum ''Groupement des Escrimeurs'', aus deem [[1937]] d'''[[Fédération luxembourgeoise d'escrime]]'' ginn ass.

[[1936]] war hie bei den [[Olympesch Wanterspiller 1936|Olympesche Wanterspiller]] zu [[Garmisch-Partenkirchen]], wou hien Ersatzmann am Bobfuere war.

Hien huet Lëtzebuerg op den [[Olympesch Summerspiller 1936|Olympesche Summerspiller 1936]] zu [[Berlin]] als Sculpteur vertrueden.&lt;ref&gt;[http://www.sports-reference.com/olympics/athletes/le/julien-lefevre-1.html De Julien Lefèvre op der Websäit vu sports-reference.com]&lt;/ref&gt;

== Wierker ==
* Wandmolerei am [[Hotel Alfa]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] am [[Garer Quartier (Stad Lëtzebuerg)|Garer Quartier]]
* Medaillon aus [[Bronz]] vum [[Michel Rodange]] op der Fassad vum [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]-Haus zu [[Wolz]]
* Medaillon a Plack vum [[Edward Steichen]] op der Edward-Steichen-Plaz zu [[Béiweng]] (&quot;Julien et Nina Lefèvre&quot;)

== Gielercher ==

* Commandeur vum [[Ordre de Mérite du Grand-Duché de Luxembourg]] (Promotion 1979)&lt;ref&gt;[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/hdf58zjgg/pages/5/articles/DIVL477?search=Julien%20Lef%C3%A8vre Remise de médailles à des personnalités de la vie culturelle] am Luxemnburger Wort vum 26. Juni 1979 op der Säit 5 op eluxemburgensia.lu gekuckt de 6. Dezember 2022&lt;/ref&gt;

== No him genannt ==
Um [[Lampertsbierg]] ass eng Strooss (Rue Nina et Julien Lefèvre, L-1952) no him a senger Fra genannt ginn.&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://map.geoportail.lu/addresses/Luxembourg/Rue%20Nina%20et%20Julien%20Lef%C3%A8vre/?lang=fr|Titel=Luxembourg : Rue Nina et Julien Lefèvre|Gekuckt=2025-02-20|Wierk=map.geoportail.lu}}&lt;/ref&gt;

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vu lëtzebuergesche Konschtschafenden]]
* [[Lëscht vu lëtzebuergeschen Olympionicken]]

{{Referenzen}}

{{Autoritéitskontroll}}

{{DEFAULTSORT:Lefevre Julien}}
[[Kategorie:Gebuer 1907]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Sculpteuren]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Bobfuerer]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Olympionicken]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1984]]
[[Kategorie:Commandeur de l'Ordre de Mérite du Grand-Duché de Luxembourg]]
[[Kategorie:Persounen, no deenen eng Struktur zu Lëtzebuerg genannt ass]]</text>
      <sha1>qdyg9xqsv180rtto1bogexdxzqt91wn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fabel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63890</id>
    <revision>
      <id>2625873</id>
      <parentid>2479036</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:39:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625873</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1750" sha1="22pwyl022akmhnytumqzki0xkamf4gg" xml:space="preserve">[[Fichier:Grandville leLoup Et Le Chien.jpg|thumb|300px|Illustratioun vum [[Grandville]] fir ''le Loup et le chien'' vum [[Jean de La Fontaine]].]]
Eng '''Fabel''' ass eng kuerz [[Erzielung]], dacks a [[Vers]]form geschriwwen, déi en [[didaktik|erzéiereschen]] Zweck erfëlle soll. A ville Fäll sinn et [[Déieren]], déi wéi Mënsche handelen a schwätzen, an zesoen all Fabelen hunn eng [[Moral]], déi sech aus der Erzielung ofleede léisst, oder explizit um Schluss (méi seelen um Ufank) ausgedréckt gëtt.
Allgemeng sinn et dacks zwee Charakteren, déi sech géintiwwer stinn, woubäi deen ee méi an deen anere manner gutt drun ass, wat duerch d'Handlung dann ëmgedréint gëtt.

Fabele gouf et schonn a [[Mesopotamien]], viru 4000 Joer. Aus der Griichescher [[Antiquitéit]] sinn d'Fabele vum [[Hesiodot]] a vum [[Esop]] bekannt. An der [[Réimescht Räich|Réimerzäit]] ware Fabelen an der Moud, vill griichescher goufen adaptéiert an ëmgeschriwwen.([[Horaz]], [[Phèdre]], [[Flavius Avianus]],...).

Och am [[Mëttelalter]] an an der [[Renaissance]] sinn d'Fabele beléift bliwwen, lues a lues goufen d'Fabelen dozou benotzt, gesellschaftlech Ëmstänn ze kritiséieren.

De [[Jean de La Fontaine]] war am 17. Joerhonnert dee bekanntste Fabeleschreiwert am franséischsproochege Raum, an huet munnech Auteuren dozou inspiréiert, och där ze schreiwen.

Bekannt Auteure vu Fabelen an anere Länner waren ë.&amp;nbsp;a. de [[John Gay]] a Groussbritannien, den [[Tomás de Iriarte y Oropesa]] a Spuenien, de [[Gotthold Ephraim Lessing]] an Däitschland oder den [[Ignacy Krasicki]] a Polen.

== Kuckt och ==
* [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Fables}}

[[Kategorie:Fabelen| ]]</text>
      <sha1>22pwyl022akmhnytumqzki0xkamf4gg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jean Joris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>68612</id>
    <revision>
      <id>2625839</id>
      <parentid>2584117</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:26:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625839</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1035" sha1="lxnr5g6tbglubm6kitdqvjif26219f7" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
De '''Jean Joris''', gebuer de [[5. Abrëll]] [[1829]] zu [[Autelbas|Autelbas-les-Arlon]], a gestuerwen den [[3. November]] [[1893]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergeschen]] Auteur, Drécker, Editeur a Journalist.

Hien huet [[1871]] d'Zeitung ''[[L'Indépendance luxembourgeoise]]'' gegrënnt, déi hie bis zu sengem Doud als Redakter geleet huet.

[[1872]] huet hien déi éischt Oplo vum [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Renert]] erausginn.

Hien huet de [[Libretto]] vun der [[Lëtzebuergesch Operetten|lëtzebuergescher Operett]] [[Gewéssensbéss]] geschriwwen.

== Wierker ==
* ''1867-1872. Une page d'histoire du grand-duché de Luxembourg'', Joseph Beffort, Lëtzebuerg, 1888.
{{Autoritéitskontroll}}

{{DEFAULTSORT:Joris Jean}}
[[Kategorie:Gebuer 1829]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren]]
[[Kategorie:Drécker]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Editeuren]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Journalisten]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1893]]</text>
      <sha1>lxnr5g6tbglubm6kitdqvjif26219f7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625869</id>
      <parentid>2625839</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:22:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625869</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1036" sha1="nhb5ph65xinaq214tydnjxuwveqr4hw" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
De '''Jean Joris''', gebuer de [[5. Abrëll]] [[1829]] zu [[Autelbas|Autelbas-les-Arlon]], a gestuerwen den [[3. November]] [[1893]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergeschen]] Auteur, Drécker, Editeur a Journalist.

Hien huet [[1871]] d'Zeitung ''[[L'Indépendance luxembourgeoise]]'' gegrënnt, déi hie bis zu sengem Doud als Redakter geleet huet.

[[1872]] huet hien déi éischt Oplo vum [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] erausginn.

Hien huet de [[Libretto]] vun der [[Lëtzebuergesch Operetten|lëtzebuergescher Operett]] [[Gewéssensbéss]] geschriwwen.

== Wierker ==
* ''1867-1872. Une page d'histoire du grand-duché de Luxembourg'', Joseph Beffort, Lëtzebuerg, 1888.
{{Autoritéitskontroll}}

{{DEFAULTSORT:Joris Jean}}
[[Kategorie:Gebuer 1829]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Auteuren]]
[[Kategorie:Drécker]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Editeuren]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Journalisten]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1893]]</text>
      <sha1>nhb5ph65xinaq214tydnjxuwveqr4hw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mathilde d'Udekem d'Acoz</title>
    <ns>0</ns>
    <id>69175</id>
    <revision>
      <id>2625903</id>
      <parentid>2485965</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T16:36:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.61.126.100</ip>
      </contributor>
      <origin>2625903</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1632" sha1="7lmj7oyrvttv0owxmvn1sfp7r5rmrdp" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie|Gebuertsdatum=20. Januar 1975 Uccle/Ukkel}}
D''''Mathilde Marie Christine Ghislaine d'Udekem d'Acoz''', gebuer zu [[Uccle]] den [[20. Januar]] [[1975]], ass zanter dem [[4. Dezember]] [[1999]] d'Fra vum [[belsch]]e [[Philippe vun der Belsch|Prënz Philippe, Herzog vu Brabant]], deen den 21. Juli 2013 Kinnek vun de Belsch gouf.

Si ass d'Duechter vum Grof [[Patrick d'Udekem d'Acoz]] an der Gräfin Anne Komorowski, déi aus [[Polen]] kënnt.

D'Mathilde an de Philippe hu 4 Kanner:

* ''[[Elisabeth vun der Belsch|Elisabeth]] Thérèse Marie Hélène'' (* 25. Oktober 2001 zu [[Anderlecht]]). D'Elisabeth ass d'Trounierwin. 
* ''Gabriel Baudouin Charles Marie/Gabriël Boudewijn Karel Maria'' (* 20. August 2003 zu Anderlecht);
* ''Emmanuel Leopold Guillaume François Marie'' (* 4. Oktober 2005 zu Anderlecht); 
* ''Eléonore Fabiola Victoria Anne Marie'' (* 16. Abrëll 2008 zu Anderlecht).
&lt;gallery&gt;
Fichier:Emmanuel de Belgique en 2016.jpg|[[Emmanuel vun der Belsch|Prënz Emmanuel]]
Fichier:Eléonore de Belgique.jpg|[[Éléonore vun der Belsch|Prinzessin Eleonore]]
&lt;/gallery&gt;

==Trivial==
D'Mathilde ass zanter 1831, wéi d'Belsch no der Revolutioun en eegene Kinnek haten, déi éischt belsch Kinnigin déi op belschem Territoire op d'Welt koum.
[[Fichier:Blason Udekem d'Acoz.svg|thumb|100px|Wope vun der Mathilde d'Udekem d'Acoz.]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Queen Mathilde of Belgium|{{PAGENAME}}}}
{{Autoritéitskontroll}}
{{DEFAULTSORT:Udekem dAcoz Mathilde}}
[[Kategorie:Kinniginne vun de Belsch]]
[[Kategorie:Gebuer 1973]]
[[Kategorie:Sonderstufe des Grosskreuzes vum Bundesverdienstkreuz]]</text>
      <sha1>7lmj7oyrvttv0owxmvn1sfp7r5rmrdp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625904</id>
      <parentid>2625903</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T16:38:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.61.126.100</ip>
      </contributor>
      <origin>2625904</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1632" sha1="lm8c0zxie7y3kbrrk5d06ib1k6l7xfi" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie|Gebuertsdatum=20. Januar 1977 Uccle/Ukkel}}
D''''Mathilde Marie Christine Ghislaine d'Udekem d'Acoz''', gebuer zu [[Uccle]] den [[20. Januar]] [[1977]], ass zanter dem [[4. Dezember]] [[1999]] d'Fra vum [[belsch]]e [[Philippe vun der Belsch|Prënz Philippe, Herzog vu Brabant]], deen den 21. Juli 2013 Kinnek vun de Belsch gouf.

Si ass d'Duechter vum Grof [[Patrick d'Udekem d'Acoz]] an der Gräfin Anne Komorowski, déi aus [[Polen]] kënnt.

D'Mathilde an de Philippe hu 4 Kanner:

* ''[[Elisabeth vun der Belsch|Elisabeth]] Thérèse Marie Hélène'' (* 25. Oktober 2001 zu [[Anderlecht]]). D'Elisabeth ass d'Trounierwin. 
* ''Gabriel Baudouin Charles Marie/Gabriël Boudewijn Karel Maria'' (* 20. August 2003 zu Anderlecht);
* ''Emmanuel Leopold Guillaume François Marie'' (* 4. Oktober 2005 zu Anderlecht); 
* ''Eléonore Fabiola Victoria Anne Marie'' (* 16. Abrëll 2008 zu Anderlecht).
&lt;gallery&gt;
Fichier:Emmanuel de Belgique en 2016.jpg|[[Emmanuel vun der Belsch|Prënz Emmanuel]]
Fichier:Eléonore de Belgique.jpg|[[Éléonore vun der Belsch|Prinzessin Eleonore]]
&lt;/gallery&gt;

==Trivial==
D'Mathilde ass zanter 1831, wéi d'Belsch no der Revolutioun en eegene Kinnek haten, déi éischt belsch Kinnigin déi op belschem Territoire op d'Welt koum.
[[Fichier:Blason Udekem d'Acoz.svg|thumb|100px|Wope vun der Mathilde d'Udekem d'Acoz.]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Queen Mathilde of Belgium|{{PAGENAME}}}}
{{Autoritéitskontroll}}
{{DEFAULTSORT:Udekem dAcoz Mathilde}}
[[Kategorie:Kinniginne vun de Belsch]]
[[Kategorie:Gebuer 1973]]
[[Kategorie:Sonderstufe des Grosskreuzes vum Bundesverdienstkreuz]]</text>
      <sha1>lm8c0zxie7y3kbrrk5d06ib1k6l7xfi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ordre de Léopold</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71207</id>
    <revision>
      <id>2625938</id>
      <parentid>2602799</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T10:41:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625938</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1511" sha1="p6o69bv1hnfeq4kkmhbnhq44p1p173c" xml:space="preserve">{{Aner Bedeitungen op Mooss|dem Uerden dee ënnert dem Leopold I. agefouert gouf|aner Bedeitungen|Ordre de Léopold (Homonymie)}}
[[Fichier:Ordre de Leopold.jpg|thumb|300px|Déi verschidde Medailen]]
Den '''Ordre de Léopold''' oder '''Leopoldsuerden''' (op [[Hollännesch]]: ''Leopoldsorde''), ass den héchsten Uerden an der [[Belsch]]. Säin Numm geet op de [[Leopold I. vun der Belsch|Leopold I.]] zeréck.

Déi Dekoratioun gouf [[1832]] duerch en Impuls vum deemolege Staatsminister [[Félix de Mérode]] agefouert, an den Éischten deen d'Gielche krut war de franséische Sapeur Ausseil dee bei der Belagerung vun [[Antwerpen]] e Bee verluer hat. Et gëtt dräi Kategorien, zivil, militär a maritim. De maritimmen Uerde gouf [[1934]] agefouert.

E gëtt fir Meritten an alle Beräicher ausgedeelt.

== Graden ==
Den Uerden huet 5 Graden:
* [[Fichier:Ordre de Léopold GC ribbon.svg|60px]] [[:Kategorie:Grand Cordon vum Ordre de Léopold|Grand cordon]]
* [[Fichier:Ordre de Léopold GO ribbon.svg|60px]] [[:Kategorie:Grand officier vum Ordre de Léopold|Grand officier]]
* [[Fichier:Ordre de Léopold C ribbon.svg|60px]] [[:Kategorie:Commandeur vum Ordre de Léopold|Commandeur]]
* [[Fichier:Ordre de Léopold O ribbon.svg|60px]] [[:Kategorie:Officier vum Ordre de Léopold|Officier]]
* [[Fichier:BEL - Order of Leopold - Knight bar.svg|60px]] [[:Kategorie:Chevalier vum Ordre de Léopold|Chevalier]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Order of Léopold|Ordre de Léopold}}

[[Kategorie:Ordre de Léopold| ]]</text>
      <sha1>p6o69bv1hnfeq4kkmhbnhq44p1p173c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pierre Frieden (1837-1902)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>74053</id>
    <revision>
      <id>2625876</id>
      <parentid>2607078</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:53:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625876</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10192" sha1="2ljuwe1tqxkxxhc08lewseo48g4nso9" xml:space="preserve">{{Aner Bedeitungen op Mooss|dem Paschtouer Pierre Frieden|aner Leit mat deem Numm|Pierre Frieden (Homonymie)}}
{{Infobox Biographie}}
De '''Pierre Frieden''', gebuer de [[25. Februar]] [[1837]] zu [[Éinen]]&lt;ref name=&quot;Gonner&quot;&gt;Nicolas Gonner: ''Die Luxemburger in der neuen Welt.'' Illustrierte Neuausg. in 2 Bänden, hrsg. von Jean Ensch, Carlo Hury u. Jean-Claude Muller; unter Mitarbeit von Antoine Gonner u. Liliane Stemper-Brickler. Éditions-Reliures Schortgen, Esch/Alzette 1985, Bd. 1, S. 458.&lt;/ref&gt;, a gestuerwen [[1902]] an den [[Vereenegt Staate vun Amerika|USA]], war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] Geeschtlechen. Hie war dofir bekannt, 1869 als ''Paschtouer vu [[Maarnech]]'' an e [[Pedophilie]]skandal verwéckelt gewiescht ze sinn, deen deemools, trotz alle Versich vun der [[Kathoulesch Kierch|Kierch]], en ze vertuschen, an dunn ze minimiséieren, héich Welle geschloen huet. 
[[Fichier:Paschtouer vu Maarnech Wäschfra 21 Mee 1870.JPG|thumb|280px|Karikatur an der ''[[D'Wäschfra (1868)|Wäschfra]]'' vum 21. Mee 1870: den Abbé Frieden (2. vu riets) gëtt vun engem &quot;Komper&quot; vu Maarnech fortgeleet, fir de Gendaarmen z'entgoen.]]

==Als Geeschtlechen zu Lëtzebuerg==
De Frieden war den [[30. August]] [[1862]] zu [[Tréier]] am Doum vum Bëschof [[Wilhelm Arnoldi]] ordinéiert ginn.&lt;ref name=&quot;Gonner&quot;/&gt;{{,}}&lt;ref&gt;N. Gonner: ''Die Luxemburger in der neuen Welt: Beiträge zur Geschichte der Luxemburger, verbunden mit Rathschlägen für luxemburger Auswanderer und einer Karte der Vereinigten Staaten mit den luxemburger Ansiedlungen: Festschrift gelegentlich der fünfjährigen Unabhängigkeit des Großherzogthums Luxemburg.'' Dubuque: Selbstverlag des Verfassers, Dubuque, Luxemburger Gazette, 1889, S. 382.&lt;/ref&gt; Hien ass doropshin als Kaploun am September 1862 op [[Nidderpallen]]&lt;ref&gt;Luxemburger Wort, Nr. 151, 26. September 1862, S. 1 (Luxemburg, 24. Sept.).[http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=235528&amp;search_terms=#panel:pp%7Cissue:235528%7Cpage:1]&lt;/ref&gt; an 1863 op [[Jonglënster]]&lt;ref&gt;Luxemburger Wort, Nr. 184, 18. September 1863, S. 2 (Luxemburg, 16. Sept.).[http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=239340&amp;search_terms=#panel:pp%7Cissue:239340%7Cpage:2]&lt;/ref&gt; geschéckt ginn. Am Juli 1868 gouf de Frieden, deen an der Tëschenzäit Kaploun zu [[Kaalmes]] gi war, zum Paschtouer vu Maarnech ernannt.&lt;ref&gt;[http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=265264&amp;search_terms=#panel:pp|issue:265264|page:3 Luxemburger Wort, Nr. 172, 22. Juli 1868, S. 3 (Luxemburg, 21. Jul.)]&lt;/ref&gt;

Am Mee 1869 ass de [[Parquet (Lëtzebuerg)|Parquet]] vun Dikrech Uschëllegungen nogaangen, déi dem Frieden virgeworf hunn, hien hätt sech u Kanner vu Maarnech vergraff. Dee konnt awer net verhéiert ginn, well e sech duerch d'Bascht gemaach hat.

Op der Titelsäit vum ''[[Luxemburger Wort]]'' vum 13. Juli 1869 huet de Chefredakter, den Abbé [[Nicolas Breisdorff]], dem Frieden d'Partie gehalen an als onschëllegt Affer vu ''&quot;Geschwätz&quot;'' duergestallt. Seng Flucht gouf souguer mat Bibelzitater justifiéiert. Seng Affer do dergéint - Heescheleit an Doléiner - goufen als ''&quot;verkommen a liddereg&quot;'' beschriwwen, deenen net ze gleewe wier.&lt;ref&gt;[http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=270208&amp;search_terms=#panel:pp|issue:270208|page:1 Luxemburger Wort, Nr. 162, 13. Juli 1869, S.1.]&lt;/ref&gt;

De Frieden, deen offiziell vum 21. Juli 1868 bis de 4. Juli 1869 Paschtouer zu Maarnech war,&lt;ref&gt;M. Blum, J. Zieser &amp; A. Koenig: ''Series pastorum, oder: Reihenfolge der Seelsorger der einzelnen Pfarreien des heutigen Grossherzogtums Luxemburg.'' Luxemburg 1930, S. 159.&lt;/ref&gt; ass fir d'éischt op [[Oochen]] an e Klouschter geflücht, an duerno an d'USA. Sou gouf hien 1870 vun der Cour d'assises ''par contumace'' zu liewenslaanger Zwangsaarbecht verurteelt.&lt;ref&gt;Marc Thiel: ''D'Wäschfra. Histoire d'un journal satirique''. Éditions forum 1993, S.130-132.&lt;/ref&gt;

&quot;''Fir datt de Paschtouer Frieden senger Strof entgoe kéint,''&quot; schreift de [[Romain Hilgert]] a sengem Kommentar zum ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]''&lt;ref name=&quot;Hilgert&quot;&gt;Michel Rodange: ''Renert, de Fuuss am Frack an a Maansgréisst. Komplett Editioun mat historeschen a politeschen Explikatioune vum Romain Hilgert.'' Editioun Guy Binsfeld, Lëtzebuerg 1987, S. 79f.&lt;/ref&gt;
, &quot;''hu seng klerikal Komperen, Kollegen (sic) a Komplizen him eng Par zu New York an duerno zu Baltimore an Amerika verschaaft.''&quot;

==Als Geeschtlechen an Nordamerika==

Den 1. August 1869 koum hien an déi nordamerikanesch Missiounen. No [[New York City|New York]] a [[Baltimore]] koum hien an d'Diözes Covington an op Radway, IL. Hie war och ee Joer laang Professer am Seminär zu [[St. Francis]]. No enger Ënnerbriechung vun zwee Joer, wéinst senger schwaacher Gesondheet, war hien als Séilsuerger zu [[Belgium (Wisconsin)|Belgium]] an zu [[Ashford (Wisconin)|Ashford]] &lt;!--Crosspoint--&gt;&lt;!--Crosspoint schéngt den Numm vun enger Kierch ze sinn, an et ginn där méi. Dofir hunn ech dat emol an den onsiichtbaren Text gesat. Les Meloures--&gt; an der Äerzdiözes Milwaukee aktiv. 1880 gouf hie Rekter vun der Kierch vum hl. Häerz Jesu (Sacred Heart of Jesus) zu St. Francis, Milwaukee County, WI.

Dës biographesch Donnéeë stame vum [[Nicolas Gonner]] (1889). Si si spéider vum Paschtouer [[Alexander Koenig]], deen ënner dem Pseudonym &quot;Paul Felix von der Mosel&quot; publizéiert huet, méi oder manner wuertwiertlech iwwerholl ginn.&lt;ref&gt;Alexander Koenig: ''Berühmte Moselaner aus den Kantonen Grevenmacher und Remich.'' Neue Mosel-Zeitung (Mich. Braun), Grevenmacher 1920, S. 20.&lt;/ref&gt;

Méiglecherweis stëmme si awer net honnertprozenteg. Sou fënnt een, datt de Reverend Ferdinand Peter Frieden vum September 1876 bis de Mee 1877 an der St. Mary Lake Church (Belgium) aktiv war, awer och nach vum November 1878 bis de Mee 1881, wou hie laut Gonner a Koenig schonn zu St. Francis soll gewiescht sinn.&lt;ref&gt;[http://www.schulteis.com/omnibus/index.htm?ssmain=parish-mission-p22.htm; St. Mary Lake Church, Belgium]&lt;/ref&gt; Den 30. November 1880 huet de Frieden zu Belgium den John Klein vun [[Alsdorf (Äifel)|Alsdorf]] bei [[Béibreg|Bitburg]] mat der Margaret Michels bestuet.&lt;ref&gt;[http://www.kleinhistory.com/otherKleinfamilies.htm Other Klein families]&lt;/ref&gt; Enger anerer Quell no wir de &quot;Father Peter Frieden&quot; och 1871 &lt;!--och agefléckt, well wann e schonn 1870 do war--&gt; zu Belgium gewiescht, wou hien tëscht 1871 an 1876 verschidde Kanner gedeeft, an no enger kuerzer Ënnerbriechung, am Laf vun 1877 nees do gewierkt hätt.&lt;ref&gt;''The 100 Year Story of Lake Church'', extracted from the Ozaukee Press 1948, by The Rev. Raynor Hausmann, Pastor of St. Mary Parish. [http://www.rootsweb.ancestry.com/~wiozauke/places/LakeChurchHistory.html]&lt;/ref&gt;

== Kritesch Stëmmen aus Lëtzebuerg ==

Datt de Frieden esou ouni Weideres an Amerika säin Amt als Priister ausübe konnt, konnt déi lëtzebuergesch Zeitung ''[[L'Indépendance luxembourgeoise]]'' net verstoen. An am Mäerz 1877 huet si dat an dësem Kommentar zum Ausdrock bruecht:&lt;ref&gt;[http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=3061638&amp;search_terms=pierre%20frieden#panel:pp|issue:3061638|article:DTL42 L'Indépendance luxembourgeoise 1877-03-06, S. 2 (Interieur)]&lt;/ref&gt;

&lt;blockquote&gt;'' Le martyr de Marnach, l'abbé Pierre Frieden, condamné par contumace aux travaux forcés à perpétuité pour attentats à la pudeur sur des enfants de moins de 15 ans, a su échapper à l'atteinte de la justice et fonctionne aujourd'hui comme curé en Amérique. Aucun prêtre ne pouvant exercer ses fonctions sans l'autorisation de l'évêque du diocèse qu'il quitte, nous demandons comment cela s'est fait que le monstre de Marnach fonctionne aujourd'hui en Amérique? S'il a obtenu régulièrement l'autorisation, le ''célébret'' , nous devons avouer que l'autorité ecclésiastique a assumé une bien lourde responsabilité et qu'elle s'est rendue solidaire des nouveaux exploits de ce prêtre infâme.''&lt;/blockquote&gt;

De ''Paschtouer vu Maarnech'' krut vum [[Michel Rodange]] am ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'' e literarescht &quot;Denkmal&quot; gesat (Véierte Gesank, Vers 61–101)&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
{{Div col|cols=3}}
&lt;div style=&quot;page-break-inside:avoid&quot;&gt;
Zu Lëtzebreg ees hunn ech&lt;br&gt;
De Rousekranz gefouert,&lt;br&gt;
An d’Fraen hätte gär mech&lt;br&gt;
Als Heeltem ugerouert.&lt;br&gt;

Du maachen se mech Schéifer&lt;br&gt;
Zu Maarnech op der Strooss,&lt;br&gt;
Do huet dann dack e Lämmche&lt;br&gt;
Mer Läif a Séil gelooss.&lt;br&gt;

A wou ech konnt erdappen&lt;br&gt;
E Bëtschel an em Eck,&lt;br&gt;
Do goung ech mer et schnappen&lt;br&gt;
A schleefen hannert d’Heck.&lt;br&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;page-break-inside:avoid&quot;&gt;
A koumen d’Baure kloen,&lt;br&gt;
Da sot ech: ‚’t war de Wollef ‘,&lt;br&gt;
A foung een un ze kräischen,&lt;br&gt;
Dann hunn ech alt gehollef.&lt;br&gt;

Op eemol sténken d’Lompen!&lt;br&gt;
’t war duerch en Heeschebouf,&lt;br&gt;
Deen hat meng Grëff a Gesten&lt;br&gt;
Gesinn, a munnech Prouf.&lt;br&gt;

D’ganz Land war op de Bengen,&lt;br&gt;
D’Néckloshaus an d’Geriichter,&lt;br&gt;
D’Gendaarmen a vill Feeschter&lt;br&gt;
An all déi schro Gesiichter.&lt;br&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;page-break-inside:avoid&quot;&gt;
Mäi Komper, kuckt, Här Pater,&lt;br&gt;
E frumme brave Chrëscht,&lt;br&gt;
Dee koum mech avertéieren;&lt;br&gt;
Du sinn ech dann entwëscht.&lt;br&gt;

Drop huet fir mech mäi Komper&lt;br&gt;
Seng Zeitonk voll geluen.&lt;br&gt;
En hätt, mortjën, mam Schwieren&lt;br&gt;
All Riichter bal bedruen.&lt;br&gt;

E wosst der Saach mech schëlleg&lt;br&gt;
A schwiert, ech wär et net;&lt;br&gt;
Du koumen zwanzeg Lamer,&lt;br&gt;
Déi zeien dat an dëtt.&lt;br&gt;

Drop gouf ech du veruurteelt&lt;br&gt;
In contumacium;&lt;br&gt;
Ech duecht: ‚Dir kënnt mech klibbren,&lt;br&gt;
Sobald ich wiedrum kumm.‘
&lt;/div&gt;
{{Div col end}}
{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Frieden Pierre}}
[[Kategorie:Gebuer 1837]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1902]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Paschtéier]]</text>
      <sha1>2ljuwe1tqxkxxhc08lewseo48g4nso9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gemeng Weiler zum Tuer</title>
    <ns>0</ns>
    <id>74485</id>
    <revision>
      <id>2625905</id>
      <parentid>2623398</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T16:48:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zinneke</username>
        <id>34</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Buergermeeschteren */</comment>
      <origin>2625905</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5351" sha1="5s569s7cenql0pnpaw22fn5i6ptgeec" xml:space="preserve">{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm (Franséisch) = Weiler-la-Tour 
 | Numm (Däitsch)  = Weiler zum Turm
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Weiler-la-Tour}} 
 | Koordinaten    = {{coor dms|49|32|33|N|06|11|59|O}}
 }}
D''''{{PAGENAME}}''' ass eng vun den {{Gemengenzuel}} [[Gemeng (Lëtzebuerg)|lëtzebuergesche Gemengen]]. Se läit am [[Kanton Lëtzebuerg]]. De [[Chef-lieu]] vun der Gemeng ass d'Uertschaft {{wikidata|property|linked|P36}} vun där se och hiren Numm huet.

== Uertschaften an der Gemeng ==
* [[Haassel]]
* [[Siren]]
* [[Weiler zum Tuer]]

Häff a [[Lieu-dit]]en:
* [[Schlammestee]] (''Weiler-Station'')
* [[Trudlermillen]]

== Geographie ==

== Geschicht ==
===Entwécklung vun der Awunnerzuel===

&lt;timeline&gt;
Colors=
 id:lightgrey value:gray(0.8)
 id:darkgrey value:gray(0.6)
 id:bar value:rgb(0.9,0.35,0.25)

ImageSize = width:500 height:300
PlotArea = left:50 bottom:20 top:20 right:30
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:2500
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0
BackgroundColors = canvas:white

BarData=
 bar:1821 text:1821
 bar:1871 text:1871
 bar:1910 text:1910
 bar:1922 text:1922
 bar:1935 text:1935
 bar:1947 text:1947
 bar:1960 text:1960
 bar:1970 text:1970
 bar:1981 text:1981
 bar:1991 text:1991
 bar:2001 text:2001
 bar:2011 text:2011
 bar:2021 text:2021

PlotData=
 color:bar width:20 align:left
 bar:1821 from:0 till:602
 bar:1871 from:0 till:900
 bar:1910 from:0 till:717
 bar:1922 from:0 till:723
 bar:1935 from:0 till:660
 bar:1947 from:0 till:611
 bar:1960 from:0 till:594
 bar:1970 from:0 till:634
 bar:1981 from:0 till:898
 bar:1991 from:0 till:1085
 bar:2001 from:0 till:1321
 bar:2011 from:0 till:1888
 bar:2021 from:0 till:2456

PlotData=
 bar:1821 at: 602 fontsize:S text:602 shift:(-8,5)
 bar:1871 at: 900 fontsize:S text:900 shift:(-8,5)
 bar:1910 at: 717 fontsize:S text:717 shift:(-8,5)
 bar:1922 at: 723 fontsize:S text:723 shift:(-8,5)
 bar:1935 at: 660 fontsize:S text:660 shift:(-8,5)
 bar:1947 at: 611 fontsize:S text:611 shift:(-8,5)
 bar:1960 at: 594 fontsize:S text:594 shift:(-8,5)
 bar:1970 at: 634 fontsize:S text:634 shift:(-8,5)
 bar:1981 at: 898 fontsize:S text:898 shift:(-8,5)
 bar:1991 at: 1085 fontsize:S text:1.085 shift:(-14,5)
 bar:2001 at: 1321 fontsize:S text:1.321 shift:(-14,5)
 bar:2011 at: 1888 fontsize:S text:1.888 shift:(-14,5)
 bar:2021 at: 2456 fontsize:S text:2.456 shift:(-14,5)
&lt;/timeline&gt;
{{Statec Awunner}}

=== Wopen ===
{|class = wikitable
|align=&quot;center&quot;|[[Fichier:Coat of arms weiler la tour luxbrg.png|100px]]
| Beschreiwung am Originaltext:&lt;br&gt;
''d'or à la fasce ondée d'azur à la tour de gueules couverte d'azur, ouverte et ajourée d'argent, brochant, chapé d'un fascé d'or et d'azur; au chevron de gueules chargé de trois fleurs de lis d'argent brochant sur la partition''&lt;br&gt;{{small|[[Gemeng (Lëtzebuerg)#De Gemengerot|D.C.]] [[26. Mäerz]] [[1981]] - [[Arrêté ministériel|A.M.]] [[15. Mee]] [[1981]] - Mémorial B 1981, Säit 821 - Projet: 1981 [[Marcel Lenertz]]}}
|}

==Politik==
De Gemengerot vun der {{PAGENAME}} gëtt nom [[Majorzsystem]] gewielt.

===Buergermeeschteren===
{{Kapitel Info feelt}}
{{div col|cols=3}}
*...
* 1844: Pierre Alesch&lt;ref&gt;ARRÊTÉ ROYAL GRAND-DUCAL, du 29 décembre 1843, n°2926f, portant nomination des Bourgmestres et Echevins des villes, et des Bourgmestres des campagnes du Grand-Duché am [http://data.legilux.public.lu/filestore/eli/etat/leg/memorial/1844/a3/fr/pdf/eli-etat-leg-memorial-1844-a3-fr-pdf.pdf Memorial N°3 vun 1844]&lt;/ref&gt;
*...
* 1946 - 1951: Emil Marx&lt;ref&gt;[[:Fichier:Stroossesch%C3%ABld_%C2%ABRue_Emil_Marx%C2%BB,_Weiler-la-Tour.jpg|Stroosseschëld]]&lt;/ref&gt;
*...
* 1964 - 1969: Emil Marx
*...
* 2005 - 2011: [[Tilly Metz]]
* 2011 - 2018: [[Cécile Hemmen]]
* 2018 - 2025: [[Vincent Reding]]
{{div col end}}

== Infrastruktur ==
1939 sinn déi dräi Uertschafte [[Siren]], Weiler zum Tuer an [[Haassel]] un d'Waasserleitungsnetz ugeschloss ginn.

== Interkommunal Syndikater ==
D'Gemeng Weiler zum Tuer ass Member vu follgenden [[Interkommunal Syndikater zu Lëtzebuerg|interkommunale Syndikater]]: 
{{div col|cols=3}}
* [[SICEC]]
* [[SIDEST]]
* [[SIDOR]]
* [[SIFRIDAWE]]
* [[SIGI]]
* [[SPIC]]
* [[SYVICOL]]
{{div col end}}

== Bekannt Leit aus der Gemeng ==

* [[Lucien Bidinger]] (1917-1982), Vëlossportler
* [[Léon Kinsch (1870-1954)|Léon Kinsch]] (1870-1954), Gemengepolitiker an Deputéierten
* [[Jean-Nicolas Moes]] (1857-1907), Journalist an Editeur
* [[Nicolas Molling|Nic Molling]] (1902-1964), Journalist, Editeur a Schrëftsteller
* [[Léon Weirich]] (1878-1942), Biergaarbechter, Gewerkschaftler a Politiker

==Kuckeswäertes==
* Den Naturléierpad &quot;Steekauzwee&quot;

== Kuckt och ==
* [[Kierch Weiler zum Tuer]]
* [[Orthodox Kierch Weiler zum Tuer]]
* {{LNM}}
{{Kuckt och Lëschte Lëtzebuerg}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Weiler-la-Tour|Weiler zum Tuer}}
* [http://www.weiler-la-tour.lu/ Websäit vun der Gemeng]
* [http://www.syvicol.lu/annuaires-des-communes-et-des-syndicats/annuaire-des-communes/fiche/luxembourg/weiler-la-tour D'Gemeng Weiler zum Tuer op der Websäit vum Syvicol]

{{Navigatioun Gemengen am Kanton Lëtzebuerg}}
{{Referenzen}}

[[Kategorie:Gemengen zu Lëtzebuerg|Weiler zum Tuer]]
[[Kategorie:Gemeng Weiler zum Tuer| ]]</text>
      <sha1>5s569s7cenql0pnpaw22fn5i6ptgeec</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lëtzebuerg-Kris</title>
    <ns>0</ns>
    <id>76496</id>
    <revision>
      <id>2625887</id>
      <parentid>2468170</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:23:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Zu Lëtzebuerg selwer */</comment>
      <origin>2625887</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6706" sha1="g8o11n1k08qtbygb77db069rrsfb01w" xml:space="preserve">{{Navigatioun Geschicht vu Lëtzebuerg}}
'''Lëtzebuerg-Kris''' (oder '''Lëtzebuerg-Fro''') ass eng Bezeechnung fir d'Ausernanersetzungen tëscht [[Frankräich]] an [[Däitschland]], wéi [[1867]] d'franséisch Regierung ënner dem [[Napoleon III. vu Frankräich|Napoleon III.]] wëlles hat, [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] ze kafen.

D'Kris goung domat op en Enn, datt d'europäesch Groussmuechte mam [[Traité vu London (1867)|Traité vu London]] Lëtzebuerg fir neutral an onofhängeg erkläert hunn.

=== Ausgangssituatioun ===
[[Fichier:Landverkauf.JPG|thumb|''Auf der großen Ländermesse.'' Karikatur am ''[[Kladderadatsch]]'' vum 5. Mee 1867, wou e &quot;Pfusch-Händler&quot; (Wëllem III.), dee Lëtzebuerg verkafe wëll, vun engem preisesche &quot;Maart-Polizist&quot; (Bismarck) ugehale gëtt.]]
[[File:Httpdigi.ub.uni-heidelberg.dediglitklabismarck18900046.jpg|thumb|''&quot;Ein guter Schäfer läßt kein Schaf verloren gehen&quot;'': Nom Preisesch-Éisträichesche Krich weist d'&quot;Germania&quot; de Schéifer (Bismarck) drop hin, hir Schof (Klengstaaten) ze schützen, an deit op Lëtzebuerg (déisäit vum Rhäin), dat e Wollef (Napoléon III.) am A huet.]]
Zanter [[1815]], nom Artikel 67 vum Akt vum [[Wiener Kongress]], hat den hollännesche Kinnek den Titel an d'Herrschaft iwwer dat nei gegrënnt [[Groussherzogtum Lëtzebuerg]]. Gläichzäiteg war d'Land Member vum [[Däitsche Bond]] ginn, an aus der [[Festung Lëtzebuerg]] gouf eng [[Bundesfestung]], an där d'Preisen d'Garnisounsrecht haten. Den Däitsche Bond war am Fong geholl ni méi wéi eng Diplomatekonferenz, déi vun Zäit zu Zäit ënner dem Virsëtz vum éisträichesche Keeser zu Frankfurt zesumme koum. No der [[Belsch Revolutioun|belscher Revolutioun]] ([[1830]]-[[1839]]), gouf d'Land ekonomesch vun der Belsch getrennt, a gouf 1842 an de preisesch dominéierten [[Däitschen Zollveräin]] integréiert.

Ënner dem [[Napoleon III. vu Frankräich|Napoleon III.]] huet Frankräich eng [[Imperialismus|imperialistesch]] Aussepolitik bedriwwen, déi drop aus war, säin Territoire ze vergréisseren, ë.&amp;nbsp;a. och, fir [[Preisen]], dat [[1866]] den [[Preisesch-Éisträichesche Krich|Däitsch-éisträichesche Krich]] gewonnen hat a voll am Komme war, de Bass kënnen ze halen. Preisen huet nämlech no der Opléisung vum Däitsche Bond den [[Norddäitsche Bond]] gegrënnt, e wichtege Schratt zu engem vereenten Däitschland ouni Éisträich. D'Festung Lëtzebuerg war zanter 1866 zwar keng '''Bundes'''-Festung méi, mä d'Preisen hunn hir Garnisoun do &quot;vergiess&quot;...

Mä schonn virdrun huet den Napoléon III. sech fir d'[[Belsch]] a fir Lëtzebuerg intresséiert. Hien huet Geheimverhandlunge mam [[Otto von Bismarck]] gefouert. Dësen huet him ze verstoe ginn, datt, wa Frankräich sech vun däitschen Territoiren ewechhale géif, a sech och net an däitsch Eenegungsbestriewungen amësche géif, hien näischt géif ënnerhuelen, wa Frankräich sech d'Belsch an/oder Lëtzebuerg uneegene wéilt.

Eng franséisch Annexioun vum jonke belsche Kinnekräich ass fir England absolut net a Fro komm. Déi Saach mat Lëtzebuerg wier scho méi einfach ze maache gewiescht: Preisen hätt dofir Holland entweeder [[Ostfriesland]] an d'Plaz ofgetrueden, oder awer de [[Wëllem III. vun Holland|Wëllem III.]] hätt vu Frankräich eng Kompensatioun vu fënnef Millioune [[Gulden|Florenge]] kritt. Well de Wëllem knapps bei Keess war, huet hien den 23. Mäerz 1867 der 2. Optioun mam Kaf zougestëmmt. Hien huet dat awer ëffentlech gemaach, a sou koum et zu Protester an der däitscher Ëffentlechkeet. Och a Frankräich gouf dat staark kritiséiert, an et war nobäi, datt et e Krich tëscht Däitschland a Frankräich géif.

===Zu Lëtzebuerg selwer===
Zu Lëtzebuerg selwer hunn d'Politiker (déi gläichzäiteg meeschtens och Industriebesëtzer waren) drëms gestridden, wat fir eng Léisung an hiren Aen déi bescht wier.
&lt;!-- Hei misst erkläert ginn, wie vun de Schlësselpolitiker/Industriebesëtzer firwat watfireng Positioun hat. --&gt;
Déi Streidereien sinn e wichtegt Element vum [[Michel Rodange]] sengem ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'' wou de Geck doriwwer gemaach gëtt.

Fir eng Léisung ze fannen, gouf zu [[London]] eng international Konferenz organiséiert, déi de 7. Mee ugefaangen huet. Déi zwou Säite ware bereet, Kompromësser ze maachen, a sou konnt den [[11. Mee]] [[1867]] de sougenannten [[Traité vu London (1867)|Zweeten Traité vu London]] ënnerschriwwe ginn.

=== Wat decidéiert gouf ===
* Frankräich keeft Lëtzebuerg net, den hollännesche Kinnek bleift [[Souverain]] vum Land.
* Dofir zitt Preise seng Garnisoun aus der [[Festung Lëtzebuerg|Festung]] of an
* d'Festung gëtt sou wäit wéi néideg, zerstéiert.
* Lëtzebuerg soll bei zukünftege Konflikter [[Neutralitéit (International Politik)|neutral]] bleiwen.
* D'Garantiemuechte vum [[Traité vu London (1839)|éischten Traité vu London]]: Frankräich, Groussbritannien, Preisen, Éisträich a [[Russland]] sollen och dës Kéier driwwer waachen, datt den Traité agehale géif.

=== D'Follge vun der Lëtzebuerg-Kris ===
D'Spannungen tëscht Preisen a Frankräich goufen net ausgeglach, mä hu sech verstäerkt, well den Napoléon III. sech vum Bismarck bedru gefillt huet. Knapps 3 Joer duerno koum et dunn zum [[Franséisch-Preisesche Krich|Franséisch-Preisesche Krich (1870-1871)]].

Fir Lëtzebuerg waren et natierlech den Ofzuch vun de preiseschen Truppen an d'Schleefe vun der Festung, déi héich Auswierkungen op d'Ekonomie an d'Urbaniséierung vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] mat sech bruecht hunn. Lëtzebuerg konnt sech als eegestännege Staat stabiliséieren. E besonnesch wichtegen Aspekt war och, datt trotz der Neutralitéit Lëtzebuerg virun am [[Däitschen Zollveräin]] huet däerfe bleiwen, wat eng fundamental wichteg Roll bei der [[Siderurgie zu Lëtzebuerg|Entwécklung vun der Siderurgie]] gespillt huet.

== Literatur ==
* [[Christian Calmes]], ''1867 - L'affaire du Luxembourg'' ; Lëtzebuerg (St.-Paulus), 1967.
* [[Emil Haag]], ''Was wollte Bismarck mit der Luxemburger Affäre 1867 ? '' ; in: ''Hémecht'', Jgg. 23 (1971), Heft 1, Ss. 43-58.
* Christian Calmes, Danielle Bossaert, ''Histoire du Grand-Duché de Luxembourg'' ; Lëtzebuerg (St.-Paulus), 1994; ISBN 2-87963-209-9
* [[Pierre Ruppert]], ''Le Grand-Duché de Luxembourg dans les relations internationales. Recueil des traités, conventions et arrangements internationaux'' ; Lëtzebuerg, 1892; Ss. 151-152.

== Um Spaweck ==
* [http://wwi.lib.byu.edu/index.php/The_Treaty_of_London_(1867) Traité vu London (1867)] {{fr}}

{{DEFAULTSORT:Letzebuerg-Kris}}
[[Kategorie:Geschicht vu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:1867]]</text>
      <sha1>g8o11n1k08qtbygb77db069rrsfb01w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Schibbreger Schlass</title>
    <ns>0</ns>
    <id>81109</id>
    <revision>
      <id>2625843</id>
      <parentid>2613491</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:28:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625843</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17233" sha1="tbmbfbnqfe5rpqvg5mkwepm8qi6pj3p" xml:space="preserve">{{Infobox Gebai
|Numm = Schibbreger Schlass&lt;br&gt;Schibbreg
|Bild = 
|Bildtext =
|Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
|Plaz = [[Kautebaach]]
|Adress = 
|Koordinaten = {{coor dms1|49|57|51,7|N|06|01|35,3|O}}
|Baustil = [[Renaissance]]
|Architekt(en) = 
|Status = [[Lëscht vun de klasséierte Monumenter|Klasséiert Monument]] ([[Institut national pour le patrimoine architectural]])
|Datum vum Bau = 
|Proprietär = privat
}}
[[Fichier:Schüttbuerg vun Alschent-001.jpg|thumb|(1) Schibbereg vun Alschent aus gesinn.]]
[[Fichier:F-Clement N-Liez vue-du-chateau-de-schuttbourg.png|thumb|(2) D'Schibbreger Schlass. Zeechnung vum [[Frantz Clément (Moler)|Frantz Clément]] an [[Nicolas Liez (Moler)|Nicolas Liez]], zirka 1834. Vue vun NW.]]
D''''Schibbreger Schlass''' (oder just '''Schibbreg''') ass eng Anlag mat [[Buerg]] a [[Renaissance]]schlass um [[Lieu-dit]] mam selwechten Numm tëscht [[Konstem]] a [[Kautebaach]], iwwer dem Dall vun der [[Klierf (Baach)|Klierf]], an der [[Kadastersektioun|Sektioun]] [[Kautebaach]] vun der [[Gemeng Kiischpelt]].

==Den Numm vun der Buerg==
Nieft der haiteger offizieller Schreifweis&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://lod.lu/artikel/SCHIBBREGERSCHLASS1|Titel=„Schibbreger Schlass“ - LOD|Gekuckt=07.09.2022|Wierk=lod.lu|Sprooch=lb}}&lt;/ref&gt; waren oder si follgend Nimm am Gebrauch: op [[Lëtzebuergesch]] ''Schëttbuerg'', ''Schüttbuerg'', ''Schiebuerg'' a ''Schibberech''; op [[Franséisch]] ''Schuttbourg'', op [[Däitsch]] ''Schüttburg'', ''Schieburg'' a ''Schudeburg'' (1406).

==Geographie==
Schibbreg läit tëscht [[Konstem]] a [[Kautebaach]] op 385 m Héicht op engem schmuele längelzege [[Schifer]]virspronk, ronn 60 m iwwer dem Dall vun der [[Klierf (Baach)|Klierf]]. D'Buerg ass a Privatbesëtz a kann net besicht ginn. Vu Konstem brauch een ze Fouss eng hallef Stonn bis op d'Schibbreger Schlass. Vun [[Alschent]] huet een eng schéi Vue op Schibbreg.

D'[[Schibbreger Millen]] läit op der Klierf, 800 m Loftlinn nordwestlech vun der Buerg&lt;ref&gt;Cf. Hemmer 1974, S. 53: &quot;Am jenseitigen Hang hoch über dem Tal der Clerf ragt die Schüttburg als trutziges Raubritternest aus der Waldeinsamkeit.&quot;&lt;/ref&gt;.

==D'Buerganlag==
[[Fichier:Schuettbourg Luxembourg Ferraris 1777.png|thumb|{{Nowrap|« ''Le Schuttburg'' »}} op der [[Ferrariskaart]], 1777.]]

Vun Nordwesten hier kënnt een iwwer eng stenge Bréck iwwer en 10 m breede Gruef an déi ronn 20 × 90 m laanggestreckt Anlag, déi nordnordwest-südsüdost ausgeriicht ass&lt;ref&gt;Déi meescht Informatiounen zu dësem Kaiptel stamen aus Zimmer 1996, cf. Literatur.&lt;/ref&gt;. Riets hanner der Paart sinn d'Fundamenter vun engem 7 m décken Tuerm erhalen. Westlech dovu féiert de Buergwee duerch eng weider Paart bei de Palas, dem haitege Wunngebai an neisten Deel vun der Anlag. Südlech geet et schliisslech duerch eng drëtt Paart bei den eelste Buergdeel. Südwestlech vun dëser drëtter Paart ass e Kapellentuerm erhalen.

De [[Carlo Hemmer]] huet am zweete Band vu sengem &quot;Besinnlich-kritisches Luxemburger Wanderbuch&quot;, dee posthum erauskoum, follgend Beschreiwung vun der Anlag hannerlooss&lt;ref&gt;D'Beschreiwung berout op en Trëppeltour vu Kautebaach op Wëlwerwolz, deen de Carlo Hemmer de 25. Mee 1984 ënnerholl hat. Cf. Gillen et al. 1991: 146 an der Literatur.&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
&quot;''Am Ende steigt auf dem Bergrücken breit hingelagert die Schüttburg auf. Ein schmaler, selten schöner Fußweg führt über anstehenden Schiefer und an rotvioletten Orchideen vorbei zum Eingangstor hin&lt;ref&gt;Deen hei beschriwwene Wee vun der Schibbreger Millen aus erop op d'Schlass kann ee schéin op de Biller 1 an 2 gesinn.&lt;/ref&gt;. Schade: Asphaltteppich, gradlinig abgesteckt, kalt und vegetationslos. Ein mit Eisennägeln beschlagenes Doppeltor mit Rundbogen verschliesst bunte efeubewachsene Schiefermauern, ein wehrhafter Rundturm steigt auf. Dahinter das Wohngebäude. Ein Spitzbogentor, über den Mauern teilweise zu sehen, führt durch eine zweite Wehrmauer; über ihm in einer Mauernische eine Madonna. Blühende Holunderbüsche brechen aus den Mauerspalten.''&quot;
&lt;/blockquote&gt;

==Geschicht==
[[Fichier:Schüttburg.jpg|thumb|Schibbreg op enger Zeechnung vum [[Michel Engels]], virun 1902. Vue vun NW.]]
[[Fichier:N-Liez chateau-de-schuttbourg.png|thumb|upright|… an op enger Zeechnung vum [[Nicolas Liez (Moler)|Nicolas Liez]], zirka 1834. Vue vun NNW.]]

Bis ewell konnt keng eegen Herrschaft vu Schibbreg nogewise ginn an et feele bis haut déi néideg archeologesch a bautechnesch Ënnersichungen, déi et géingen erlaben, wëssenschaftlech ofgeséchert Datéierunge vun den Anlagen ze maachen&lt;ref&gt;Cf. Zimmer 1996 an der Literatur.&lt;/ref&gt;.

Am [[Mëttelalter]] verkafen d'Häre vu Fëschbech d'Buerg un d'Häre vu Klierf.

Vun der Schibbreger Buerg, déi héchstwarscheinlech am [[14. Joerhonnert]] gebaut gouf, ass am Joer 1406 eng éischt Kéier als ''Schudeburg'' rieds, e ''Lehnsgut'' vun der Herrschaft [[Roudemaacher]]. D'Buerg war ursprénglech net als Residenz geduecht, mä als Bollwierk mat Garnisoun. Si steet am südlechen Deel vun der Anlag.

Zanter 1550 gehéiert zu Schibbreg en zimmlech groussen Haff zu [[Holztem]], deen duerch e Piechter bewirtschaft gouf géint en Zëns, deen aus Déngschtleeschtungen a Liwwerunge vu Liewensmëttel a Geld bestanen huet&lt;ref&gt;Quell: [http://www.lannersnet.lu/c/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=15&amp;Itemid=7&amp;lang=de Die Schüttburg und ihr Zinshof in Holzthum] op lannersnet.lu&lt;/ref&gt;.

1576 gouf am nërdlechen Deel dat neit [[Renaissance]]schlass gebaut.

1805 gëtt d'Buerg deelweis ofgerappt fir Baumaterial ze verkafen.

1936 gouf d'Anlag renovéiert a Schibbreg ass am Fréijoer 1939 als gréisst [[Jugendherbergen zu Lëtzebuerg|Jugendherberg]] vum Land fir de Public zougänglech ginn (iwwer 200 Better).

Am [[Zweete Weltkrich]], besonnesch an der [[Ardennenoffensiv]], sinn d'Gebaier staark beschiedegt ginn.

1950 gouf mat gréissere Restauréierungsaarbechten ugefaangen, ouni de fréieren Zoustand vun der Anlag ze dokumentéieren&lt;ref&gt;Cf. Koltz 1975 an der Literatur.&lt;/ref&gt;.

1957-1958 si weider Restauréierungsaarbechten duerchgefouert ginn.

1994 goufe Vermiessungsaarbechten ([[Topographie]] an eng formgerecht Bauopnam) duerchgefouert, bei där awer nëmme wéineg Originalbausubstanz nogewise konnt ginn.

Zanter dem Oktober 2001 steet d'Anlag op der [[Lëscht vun de klasséierte Monumenter|Inventarlëscht vun de geschützten Nationalmonumenter]]&lt;ref&gt;{{INPA-JL}}&lt;/ref&gt;.

===Besëtzer vun der Buerg===
* Häre vu Fëschbech:
** 1404-1439: Johann I, Här vu Fëschbech a Schibbreg (entsprécht dem Johann III vu Fëschbech)
** 1439-1461: Johann II, Här vu Fëschbech a Schibbreg (entsprécht dem Johann VI vu Fëschbech)
* Häre vu Branebuerg a Klierf:
** 1461-1471: Friedrich II vu Branebuerg, Här vu Klierf a Schibbreg
** 1471-1480: Wilhelm vu Branebuerg (†1480)
* 1480-1537: Katharina II vu Branebuerg (†1537) an Hartard vu Wolz (1486-1517)
* Déi vu Schauenburg:
** 1538-1540: Christoffel vu Schauenburg, Här zu Preisch
** 1540-1576: Bernhard vu Schauenburg (Brudder vum Christoffel), Här zu Schibbreg (nom Doud vum Christoffel och Här zu Preisch)
* 1576-1601: Johann vu Kerpen
* Déi vun Dalberg:
** 1605-1619: Wolf Friedrich Kämmerer vu Worms, (vun Dalberg genannt)
** 1624-1630: Wolf Johann a Philipp Balthasar waren déi zwee Jonge vum Wolf Friedrich vun Dalberg. Si hu vu 1624 un den Titel Häre vu Schibbreg gedroen
* Déi de Humyn:
** 1630-1639: Claude de Humyn († 29. Juli 1639 zu Bréissel)
** 1639-1679: Peter Ernst de Humyn († 26. Oktober 1679, e puer Méint no sengem Brudder Otto Heinrich, † 5. Juni 1679, deen och den Titel Här vu Schibbreg gedroen huet
** 1679-1735: Claude François de Humyn ([[Neveu]] vum Peter Ernst a Jong vum Otto Heinrich). No sengem Doud 1735 zu Bréissel si seng Nëwwien Claude Charles de Halley a Claude-François seng Ierwe ginn.
* 1687-1688: Claude Charles de Halley. Hien hat eng Duechter de Humyn bestuet a war e [[Koseng]] vum Claude François de Humyn
* 1699-1722: Philippe Dominique van Uylenbrouck. Hien ass de 24. Mee 1692 mat der Anna Caroline de Humyn, der Duechter vum Claude-François de Humyn, bestuet ginn a se hunn zesummen op Schibbreg gewunnt. De 7. Februar 1699 kruten se offiziell den Titel als Häre vu Schibbreg wéi de Claude François hinnen d'Schibbregger Schlass ganz iwwerlooss huet, als Géigeleeschtung hu se missen op d'Herrschaft vu Wardin, Tarchamps, Bras an Harsy verzichten. D'Koppel hat eng eenzeg Duechter, d'Marie Josepha Clara Theresia van Uylenbrouck, déi den 11. Oktober 1714 zu Bréissel mam Alexander Joseph de Hoefnagle bestuet gouf.
* Déi de Hoefnagle:
** 1722-1764: Alexander Joseph de Hoefnagle. Hien ass den 28. Juni 1764 am Alter vun 83 Joer op Schibbreg gestuerwen an am Chouer vun der [[Kierch Konstem|Kierch zu Konstem]] begruewe ginn.
** 1764-1792: Augustin Karl Joseph de Hoefnagle. Hien huet 1745 d'Anna Lucie Delahaye vu Wolz bestuet a se kruten den 9. Abrëll 1747 hiren eenzege Jong, den Augustin Alexander Franz Joseph, deen de leschten Här vu Schibbreg ginn ass. Den Augustin Karl Joseph ass den 21. Dezember 1792 op Schibbreg gestuerwen.
** 1792-1819: Augustin Alexander Franz Joseph de Hoefnagle. Hien huet sech de 6. Abrëll 1796 zu [[Dasburg]] mat der Anna Maria Josephine vun Iewerleng bestuet. Den Augustin Alexander Franz Joseph ass den 30. August 1819 a seng Fra den 1. Juni 1820 gestuerwen ouni Kanner ze hannerloossen. D'Schlass ass un d'Therese de Hoefnagle verschenkt ginn.
* 1820-1824: Therese de Hoefnagle. Wéi se den [[Nottär]] Jean Baptiste Pondron vun [[Housen]]&lt;ref&gt;Cf. L'Évêque de la Basse-Moûturie 1844 an der Literatur.&lt;/ref&gt; den 21. Februar 1821 bestuet huet gouf d'Schlass am Kadaster op deem säin Numm agedroen. D'Therese de Hoefnagle ass den 3. Oktober 1867 gestuerwen.
* 1824-1854: Jean Baptiste Pondron. Wéi hien den 12. Mee 1853 gestuerwen ass gouf d'Schlass nees op den Numm vun der Wittfra agedroen.
* 1854-1894: André Pondron. Hie krut d'Schlass de 6. August 1854 als Ierfdeel vu senger Mamm an huet do gewunnt bis en den 20. Januar 1894 mat 72 Joer do gestuerwen ass. Hien ass um Kierfecht vu Konstem begruewe ginn.
* 1894-1923: Paul Lamort, Friddensriichter zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]]. Hien hat d'Buerg vun den Ierwe vum André Pondron kaaft.
* 1923-1930: J.P. Clarens a Konsorten, Geschäftsmann zu [[Nidderwolz]].
* 1930-1933: Eugène Welter-Goebel vum [[Lampertsbierg]].
* 1933-1935: Franz Würth-Koch, Wittfra mat Kanner vu Lëtzebuerg.
* 1935-1997: Marie Eugénie Joséphine Meers-Jadoul vun [[Uccle]] (bei Bréissel). Si ass den 3. Januar 2000 zu Uccle gestuerwen. 1941 gouf d'Buerg vun der Madame Jadoul hirem Mann, mat deem se a Gütertrennung gelieft huet, fir 66.500 Mark un déi däitsch Besatzer verkaaft, déi en Hitler-Jugendheem dran ageriicht hunn. D'Madame Jadoul, déi awer déi eigentlech Proprietärin war, huet sech géint de Verkaf gewiert an huet d'Geld net ugeholl. 1944 koum d'Gebai ënner Zwangsverwaltung. D'Madame Jadoul huet sech an engem 13 Joer laange Geriichtsprozess dogéint gewiert a krut schliisslech Recht.
* 1997-: F. Feltgen. Hien huet d'Buerg den 11. Februar 1997 vun der Madame Jadoul kaaft déi awer de [[Widdem]] drop hat.

==D'Schüttbuerg am Renert==
Als ''Schlass zu Schibreg'' kënnt d'Schüttbuerg am III. Gesank vum [[Michel Rodange]] sengem ''[[Renert]]'' vir.
&lt;blockquote&gt;
{{Div col}}
De Wollef war beim Kinnek,&lt;br&gt;
D'Fra Gormang war eleng,&lt;br&gt;
De Fuuss geet an hir Wunnecht&lt;br&gt;
A fënnt doheem hir Kleng.

Wéi ass et dann, dir Krotten?&lt;br&gt;
Sot Renert, wéi e koum,&lt;br&gt;
Wou ass dann iere Vueder,&lt;br&gt;
Wou ass séng uersche Moum?

Du spréngt aus engem Wénkel&lt;br&gt;
Hir Mamm op Reenert lass:&lt;br&gt;
De Fiissche musst entsprangen,&lt;br&gt;
Si huet sech nogeflass.

Om ale '''Schlass zu Schibreg'''&lt;br&gt;
Do wutscht en duerch e Schaart,&lt;br&gt;
Si no - du blouf se steechen:&lt;br&gt;
Du laacht de Reenert haart.

De Schallek mécht eng Kéier,&lt;br&gt;
Kënnt hannebäi erëm:&lt;br&gt;
Do deet en ër nach Schmot un&lt;br&gt;
A laacht aus heller Stëmm.

A wéi en dat gestiicht hat,&lt;br&gt;
Du mécht en sech an d'Schlënner,&lt;br&gt;
Op d'Festonk no Malpaartes,&lt;br&gt;
Bei d'Fra a bei d'Gesënner.
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;

== Illustratiounen ==
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
Fichier:Webwalking-renert.ogv|Schibbreg am Reenert (III. Gesank)
Fichier:Schuttbourg Luxembourg by Paul Lancrenon 1893.jpg|Foto vum 12. Oktober 1893 vum franséische Fotograf [[Paul Lancrenon]] (1857-1922). Vue vu Süden.
Fichier:Luxembourg Walking Trail Sign at Schuttbourg.jpg|Schëld vum [[Éislek Trail]] beim Schibbreger Schlass
&lt;/gallery&gt;

== No Schibbreg genannt ==
* De Lieu-dit an déi fréier [[Schibbreger Millen]] an der Gemeng Kiischpelt;
* de [[Schibbreger Tunnel]] op der [[Société nationale des chemins de fer luxembourgeois|CFL]]-[[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Ëlwen Grenz|Nordstreck]];
* an der [[Geologie]] e Gestengs aus dem [[Ënneschten Emsium]]: d'[[Quarzophyllade vu Schüttbuerg]].

==Literatur==
{{Div col}}
* Blackes, Henri, 1968. Schüttburger Besitz, Rechte und Renten anno 1761. [Signé: Eremit von der Eltz]. Luxemburger Wort Jg. 121, Nr. 31: 4, Nr. 33: 4; Nr. 46: 4.
* Bosseler, Nicolas, 1978. Kautenbach, Merkholtz, Alscheid, der Kohnerhof und die Schüttburg auf ihrem schicksalhaften Weg durch die Jahrhunderte. Hrsg. von der Gemeindeverwaltung Kautenbach. Luxemburg, Sankt-Paulus-Druckerei. 358 p.
* Dunan, Marie Elisabeth, 1960. Les châteaux forts du Comté de Luxembourg et les progrès dans leur défense sous Jean l'Aveugle 1309-1346. Publ. de la Section historique 70, Luxembourg.
* [[Evy Friedrich|Friedrich, Evy]], 1972. Die Schüttburg. Revue Jg. 27, Nr. 26: 30-35. Luxembourg.
* Friedrich, Evy, 1977. Schüttburg. Tageblatt Nr. 275: p.&amp;nbsp;8, Esch-sur-Alzette.
* Gillen, Roger, [[Lex Jacoby]], Édouard Nicolay, [[Adrien Ries]], Hugues Schaffner, Jeanny Zuang, [Carlo Hemmer], 1991. ''Carlo Hemmer: säi Liewe, säi Wierk. Sein Leben, sein Werk. Sa vie, son oeuvre.'' Impr. Saint-Paul, Luxembourg, 297 p.
* [[Carlo Hemmer]], 1974. ''Besinnlich-kritisches Luxemburger Wanderbuch'' (mit Photographien von [[Marcel Schroeder]] und Vignetten nach Lithographien, Stichen und zeichnungen aus romantischer Zeit). Dréckerei Bourg-Bourger, Lëtzebuerg, 224 S.
* Hoffmann, Joseph, 1984. Die Schüttburg unweit Kautenbach. pp.&amp;nbsp;42–44 in: Inauguration du drapeau et journée cantonale / Corps des sapeurs-pompiers de la commune de Kautenbach. Wiltz.
* Keiser, Peter, 1937. Die Geschlechter von der Schüttburg: ein Beitrag zur Heimatkunde. [Hrsg. Tony Kellen] Wiltz: Verl. der Ardenner Zeitung. 88 S.
* Koltz, Jean-Pierre, 1975. Les châteaux historiques du Luxembourg. [photographies: Tony Krier ; préf.: Gaston Thorn ; contribution: Carlo Hemmer]. Luxembourg: Imprimerie Saint-Paul, 231 p. (publié dans le cadre de l'Année européenne du patrimoine architectural)
* Krantz, Robert &amp; Norbert Quintus, 1984. Das alte Luxemburg heute: ein kultureller Wegweiser von der Romanik zum Barock 800-1800 (Burgen, Schlösser, Kirchen, Friedhöfe, Dörfer). [layout Sonja Muller ; couv. Marcel Schroeder] Luxembourg: RTL Édition, 271 p.
* Lamort, Paul, 2004. Histoire de la terre et de la seigneurie de Schutbourg [Reprint de l'édition originale de 1896] Differdange: Fernand Feltgen. 92 p.
* L'Évêque de la Basse-Moûturie, 1844. ''Itinéraire du Luxembourg germanique, ou Voyage historique et pittoresque dans le Grand-Duché.'' Luxembourg, Libr. V. Hoffman, XXIX-500 S. [Schüttbuerg: [http://books.google.be/books?id=BOFaAAAAQAAJ&amp;pg=PA435 S. 435]
* [[Paul Lamort|Lamort, Paul]], 1904. Les ruines du château de Schutbourg (canton de Wiltz). 1 vol. (9 pl.). [Fotografien]
* [[Nicolas Liez|Liez, Nicolas]], 1968. Voyage pittoresque à travers le Grand-Duché de Luxembourg. [éd.: Edouard Kutter jr., préf. par Pierre Grégoire] imprimé aux Pays-Bas. 1 vol. (non paginé). [Reprod. photomécanique de l'Édition originale de N. Reuter &amp; Cie. ; V. Hoffmann, 1834, Luxembourg]
* Zimmer, John, 1996. Die Burgen des Luxemburger Landes. Band 2: Die Burgen von A-Z. Éditions Saint-Paul, Luxembourg. ISBN 2-919883-07-0.
* Frank Weyrich, 2021, Ein verstecktes Kleinod. Luxemburger Wort, 17.05.2021, S. 34{{Div col end}}

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Buergen a Schlässer]]
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Schuttbourg Castle|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.lannersnet.lu/c/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=15&amp;Itemid=7&amp;lang=de ''Die Schüttburg und ihr Zinshof in Holzthum'' op lannersnet.lu]
* [http://www.lannersnet.lu/c/index.php?view=article&amp;catid=12%3Aschuttbourg&amp;id=15%3Aschuttbourg&amp;format=pdf&amp;option=com_content&amp;Itemid=7&amp;lang=de PDF vum Claude Lanners iwwer d'Schüttbuerg]
* [https://web.archive.org/web/20100507163426/http://www.webwalking.lu/de/projects/schuttburg D'Schüttbuerg op webwalking.lu] [Schéi stëmmungsvoll Foto]
*[https://web.archive.org/web/20210517063150/https://www.wort.lu/de/lokales/eine-verborgene-burg-und-ihre-geschichte-609a7afcde135b92368a5974 Eine verborgene Burg und ihre Geschichte] op wort.lu de 17. Mee 2021

{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Buergen a Schlässer zu Lëtzebuerg|Schüttbuerg]]
[[Kategorie:Gemeng Kiischpelt]]
[[Kategorie:Klasséiert Buergen a Schlässer|Schüttbuerg]]</text>
      <sha1>tbmbfbnqfe5rpqvg5mkwepm8qi6pj3p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625855</id>
      <parentid>2625843</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625855</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17382" sha1="gh8vo1h4eidd4plthfkwh993nkvtppz" xml:space="preserve">{{Infobox Gebai
|Numm = Schibbreger Schlass&lt;br&gt;Schibbreg
|Bild = 
|Bildtext =
|Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
|Plaz = [[Kautebaach]]
|Adress = 
|Koordinaten = {{coor dms1|49|57|51,7|N|06|01|35,3|O}}
|Baustil = [[Renaissance]]
|Architekt(en) = 
|Status = [[Lëscht vun de klasséierte Monumenter|Klasséiert Monument]] ([[Institut national pour le patrimoine architectural]])
|Datum vum Bau = 
|Proprietär = privat
}}
[[Fichier:Schüttbuerg vun Alschent-001.jpg|thumb|(1) Schibbereg vun Alschent aus gesinn.]]
[[Fichier:F-Clement N-Liez vue-du-chateau-de-schuttbourg.png|thumb|(2) D'Schibbreger Schlass. Zeechnung vum [[Frantz Clément (Moler)|Frantz Clément]] an [[Nicolas Liez (Moler)|Nicolas Liez]], zirka 1834. Vue vun NW.]]
D''''Schibbreger Schlass''' (oder just '''Schibbreg''') ass eng Anlag mat [[Buerg]] a [[Renaissance]]schlass um [[Lieu-dit]] mam selwechten Numm tëscht [[Konstem]] a [[Kautebaach]], iwwer dem Dall vun der [[Klierf (Baach)|Klierf]], an der [[Kadastersektioun|Sektioun]] [[Kautebaach]] vun der [[Gemeng Kiischpelt]].

==Den Numm vun der Buerg==
Nieft der haiteger offizieller Schreifweis&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://lod.lu/artikel/SCHIBBREGERSCHLASS1|Titel=„Schibbreger Schlass“ - LOD|Gekuckt=07.09.2022|Wierk=lod.lu|Sprooch=lb}}&lt;/ref&gt; waren oder si follgend Nimm am Gebrauch: op [[Lëtzebuergesch]] ''Schëttbuerg'', ''Schüttbuerg'', ''Schiebuerg'' a ''Schibberech''; op [[Franséisch]] ''Schuttbourg'', op [[Däitsch]] ''Schüttburg'', ''Schieburg'' a ''Schudeburg'' (1406).

==Geographie==
Schibbreg läit tëscht [[Konstem]] a [[Kautebaach]] op 385 m Héicht op engem schmuele längelzege [[Schifer]]virspronk, ronn 60 m iwwer dem Dall vun der [[Klierf (Baach)|Klierf]]. D'Buerg ass a Privatbesëtz a kann net besicht ginn. Vu Konstem brauch een ze Fouss eng hallef Stonn bis op d'Schibbreger Schlass. Vun [[Alschent]] huet een eng schéi Vue op Schibbreg.

D'[[Schibbreger Millen]] läit op der Klierf, 800 m Loftlinn nordwestlech vun der Buerg&lt;ref&gt;Cf. Hemmer 1974, S. 53: &quot;Am jenseitigen Hang hoch über dem Tal der Clerf ragt die Schüttburg als trutziges Raubritternest aus der Waldeinsamkeit.&quot;&lt;/ref&gt;.

==D'Buerganlag==
[[Fichier:Schuettbourg Luxembourg Ferraris 1777.png|thumb|{{Nowrap|« ''Le Schuttburg'' »}} op der [[Ferrariskaart]], 1777.]]

Vun Nordwesten hier kënnt een iwwer eng stenge Bréck iwwer en 10 m breede Gruef an déi ronn 20 × 90 m laanggestreckt Anlag, déi nordnordwest-südsüdost ausgeriicht ass&lt;ref&gt;Déi meescht Informatiounen zu dësem Kaiptel stamen aus Zimmer 1996, cf. Literatur.&lt;/ref&gt;. Riets hanner der Paart sinn d'Fundamenter vun engem 7 m décken Tuerm erhalen. Westlech dovu féiert de Buergwee duerch eng weider Paart bei de Palas, dem haitege Wunngebai an neisten Deel vun der Anlag. Südlech geet et schliisslech duerch eng drëtt Paart bei den eelste Buergdeel. Südwestlech vun dëser drëtter Paart ass e Kapellentuerm erhalen.

De [[Carlo Hemmer]] huet am zweete Band vu sengem &quot;Besinnlich-kritisches Luxemburger Wanderbuch&quot;, dee posthum erauskoum, follgend Beschreiwung vun der Anlag hannerlooss&lt;ref&gt;D'Beschreiwung berout op en Trëppeltour vu Kautebaach op Wëlwerwolz, deen de Carlo Hemmer de 25. Mee 1984 ënnerholl hat. Cf. Gillen et al. 1991: 146 an der Literatur.&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
&quot;''Am Ende steigt auf dem Bergrücken breit hingelagert die Schüttburg auf. Ein schmaler, selten schöner Fußweg führt über anstehenden Schiefer und an rotvioletten Orchideen vorbei zum Eingangstor hin&lt;ref&gt;Deen hei beschriwwene Wee vun der Schibbreger Millen aus erop op d'Schlass kann ee schéin op de Biller 1 an 2 gesinn.&lt;/ref&gt;. Schade: Asphaltteppich, gradlinig abgesteckt, kalt und vegetationslos. Ein mit Eisennägeln beschlagenes Doppeltor mit Rundbogen verschliesst bunte efeubewachsene Schiefermauern, ein wehrhafter Rundturm steigt auf. Dahinter das Wohngebäude. Ein Spitzbogentor, über den Mauern teilweise zu sehen, führt durch eine zweite Wehrmauer; über ihm in einer Mauernische eine Madonna. Blühende Holunderbüsche brechen aus den Mauerspalten.''&quot;
&lt;/blockquote&gt;

==Geschicht==
[[Fichier:Schüttburg.jpg|thumb|Schibbreg op enger Zeechnung vum [[Michel Engels]], virun 1902. Vue vun NW.]]
[[Fichier:N-Liez chateau-de-schuttbourg.png|thumb|upright|… an op enger Zeechnung vum [[Nicolas Liez (Moler)|Nicolas Liez]], zirka 1834. Vue vun NNW.]]

Bis ewell konnt keng eegen Herrschaft vu Schibbreg nogewise ginn an et feele bis haut déi néideg archeologesch a bautechnesch Ënnersichungen, déi et géingen erlaben, wëssenschaftlech ofgeséchert Datéierunge vun den Anlagen ze maachen&lt;ref&gt;Cf. Zimmer 1996 an der Literatur.&lt;/ref&gt;.

Am [[Mëttelalter]] verkafen d'Häre vu Fëschbech d'Buerg un d'Häre vu Klierf.

Vun der Schibbreger Buerg, déi héchstwarscheinlech am [[14. Joerhonnert]] gebaut gouf, ass am Joer 1406 eng éischt Kéier als ''Schudeburg'' rieds, e ''Lehnsgut'' vun der Herrschaft [[Roudemaacher]]. D'Buerg war ursprénglech net als Residenz geduecht, mä als Bollwierk mat Garnisoun. Si steet am südlechen Deel vun der Anlag.

Zanter 1550 gehéiert zu Schibbreg en zimmlech groussen Haff zu [[Holztem]], deen duerch e Piechter bewirtschaft gouf géint en Zëns, deen aus Déngschtleeschtungen a Liwwerunge vu Liewensmëttel a Geld bestanen huet&lt;ref&gt;Quell: [http://www.lannersnet.lu/c/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=15&amp;Itemid=7&amp;lang=de Die Schüttburg und ihr Zinshof in Holzthum] op lannersnet.lu&lt;/ref&gt;.

1576 gouf am nërdlechen Deel dat neit [[Renaissance]]schlass gebaut.

1805 gëtt d'Buerg deelweis ofgerappt fir Baumaterial ze verkafen.

1936 gouf d'Anlag renovéiert a Schibbreg ass am Fréijoer 1939 als gréisst [[Jugendherbergen zu Lëtzebuerg|Jugendherberg]] vum Land fir de Public zougänglech ginn (iwwer 200 Better).

Am [[Zweete Weltkrich]], besonnesch an der [[Ardennenoffensiv]], sinn d'Gebaier staark beschiedegt ginn.

1950 gouf mat gréissere Restauréierungsaarbechten ugefaangen, ouni de fréieren Zoustand vun der Anlag ze dokumentéieren&lt;ref&gt;Cf. Koltz 1975 an der Literatur.&lt;/ref&gt;.

1957-1958 si weider Restauréierungsaarbechten duerchgefouert ginn.

1994 goufe Vermiessungsaarbechten ([[Topographie]] an eng formgerecht Bauopnam) duerchgefouert, bei där awer nëmme wéineg Originalbausubstanz nogewise konnt ginn.

Zanter dem Oktober 2001 steet d'Anlag op der [[Lëscht vun de klasséierte Monumenter|Inventarlëscht vun de geschützten Nationalmonumenter]]&lt;ref&gt;{{INPA-JL}}&lt;/ref&gt;.

===Besëtzer vun der Buerg===
* Häre vu Fëschbech:
** 1404-1439: Johann I, Här vu Fëschbech a Schibbreg (entsprécht dem Johann III vu Fëschbech)
** 1439-1461: Johann II, Här vu Fëschbech a Schibbreg (entsprécht dem Johann VI vu Fëschbech)
* Häre vu Branebuerg a Klierf:
** 1461-1471: Friedrich II vu Branebuerg, Här vu Klierf a Schibbreg
** 1471-1480: Wilhelm vu Branebuerg (†1480)
* 1480-1537: Katharina II vu Branebuerg (†1537) an Hartard vu Wolz (1486-1517)
* Déi vu Schauenburg:
** 1538-1540: Christoffel vu Schauenburg, Här zu Preisch
** 1540-1576: Bernhard vu Schauenburg (Brudder vum Christoffel), Här zu Schibbreg (nom Doud vum Christoffel och Här zu Preisch)
* 1576-1601: Johann vu Kerpen
* Déi vun Dalberg:
** 1605-1619: Wolf Friedrich Kämmerer vu Worms, (vun Dalberg genannt)
** 1624-1630: Wolf Johann a Philipp Balthasar waren déi zwee Jonge vum Wolf Friedrich vun Dalberg. Si hu vu 1624 un den Titel Häre vu Schibbreg gedroen
* Déi de Humyn:
** 1630-1639: Claude de Humyn († 29. Juli 1639 zu Bréissel)
** 1639-1679: Peter Ernst de Humyn († 26. Oktober 1679, e puer Méint no sengem Brudder Otto Heinrich, † 5. Juni 1679, deen och den Titel Här vu Schibbreg gedroen huet
** 1679-1735: Claude François de Humyn ([[Neveu]] vum Peter Ernst a Jong vum Otto Heinrich). No sengem Doud 1735 zu Bréissel si seng Nëwwien Claude Charles de Halley a Claude-François seng Ierwe ginn.
* 1687-1688: Claude Charles de Halley. Hien hat eng Duechter de Humyn bestuet a war e [[Koseng]] vum Claude François de Humyn
* 1699-1722: Philippe Dominique van Uylenbrouck. Hien ass de 24. Mee 1692 mat der Anna Caroline de Humyn, der Duechter vum Claude-François de Humyn, bestuet ginn a se hunn zesummen op Schibbreg gewunnt. De 7. Februar 1699 kruten se offiziell den Titel als Häre vu Schibbreg wéi de Claude François hinnen d'Schibbregger Schlass ganz iwwerlooss huet, als Géigeleeschtung hu se missen op d'Herrschaft vu Wardin, Tarchamps, Bras an Harsy verzichten. D'Koppel hat eng eenzeg Duechter, d'Marie Josepha Clara Theresia van Uylenbrouck, déi den 11. Oktober 1714 zu Bréissel mam Alexander Joseph de Hoefnagle bestuet gouf.
* Déi de Hoefnagle:
** 1722-1764: Alexander Joseph de Hoefnagle. Hien ass den 28. Juni 1764 am Alter vun 83 Joer op Schibbreg gestuerwen an am Chouer vun der [[Kierch Konstem|Kierch zu Konstem]] begruewe ginn.
** 1764-1792: Augustin Karl Joseph de Hoefnagle. Hien huet 1745 d'Anna Lucie Delahaye vu Wolz bestuet a se kruten den 9. Abrëll 1747 hiren eenzege Jong, den Augustin Alexander Franz Joseph, deen de leschten Här vu Schibbreg ginn ass. Den Augustin Karl Joseph ass den 21. Dezember 1792 op Schibbreg gestuerwen.
** 1792-1819: Augustin Alexander Franz Joseph de Hoefnagle. Hien huet sech de 6. Abrëll 1796 zu [[Dasburg]] mat der Anna Maria Josephine vun Iewerleng bestuet. Den Augustin Alexander Franz Joseph ass den 30. August 1819 a seng Fra den 1. Juni 1820 gestuerwen ouni Kanner ze hannerloossen. D'Schlass ass un d'Therese de Hoefnagle verschenkt ginn.
* 1820-1824: Therese de Hoefnagle. Wéi se den [[Nottär]] Jean Baptiste Pondron vun [[Housen]]&lt;ref&gt;Cf. L'Évêque de la Basse-Moûturie 1844 an der Literatur.&lt;/ref&gt; den 21. Februar 1821 bestuet huet gouf d'Schlass am Kadaster op deem säin Numm agedroen. D'Therese de Hoefnagle ass den 3. Oktober 1867 gestuerwen.
* 1824-1854: Jean Baptiste Pondron. Wéi hien den 12. Mee 1853 gestuerwen ass gouf d'Schlass nees op den Numm vun der Wittfra agedroen.
* 1854-1894: André Pondron. Hie krut d'Schlass de 6. August 1854 als Ierfdeel vu senger Mamm an huet do gewunnt bis en den 20. Januar 1894 mat 72 Joer do gestuerwen ass. Hien ass um Kierfecht vu Konstem begruewe ginn.
* 1894-1923: Paul Lamort, Friddensriichter zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]]. Hien hat d'Buerg vun den Ierwe vum André Pondron kaaft.
* 1923-1930: J.P. Clarens a Konsorten, Geschäftsmann zu [[Nidderwolz]].
* 1930-1933: Eugène Welter-Goebel vum [[Lampertsbierg]].
* 1933-1935: Franz Würth-Koch, Wittfra mat Kanner vu Lëtzebuerg.
* 1935-1997: Marie Eugénie Joséphine Meers-Jadoul vun [[Uccle]] (bei Bréissel). Si ass den 3. Januar 2000 zu Uccle gestuerwen. 1941 gouf d'Buerg vun der Madame Jadoul hirem Mann, mat deem se a Gütertrennung gelieft huet, fir 66.500 Mark un déi däitsch Besatzer verkaaft, déi en Hitler-Jugendheem dran ageriicht hunn. D'Madame Jadoul, déi awer déi eigentlech Proprietärin war, huet sech géint de Verkaf gewiert an huet d'Geld net ugeholl. 1944 koum d'Gebai ënner Zwangsverwaltung. D'Madame Jadoul huet sech an engem 13 Joer laange Geriichtsprozess dogéint gewiert a krut schliisslech Recht.
* 1997-: F. Feltgen. Hien huet d'Buerg den 11. Februar 1997 vun der Madame Jadoul kaaft déi awer de [[Widdem]] drop hat.

==D'Schüttbuerg am Reenert==
Als ''Schlass zu Schibbreg'' kënnt d'Schüttbuerg am III. Gesank (Zeil 181) vum [[Michel Rodange]] sengem ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'' vir&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
{{Div col}}
De Wollef war beim Kinnek,&lt;br&gt;
D’Fra Gormang war eleng;&lt;br&gt;
De Fuuss geet an hir Wunnecht&lt;br&gt;
A fënnt doheem hir Kleng.&lt;br&gt;

„Wéi ass et dann, dir Krotten?“&lt;br&gt;
Sot Reenert, wéi e koum,&lt;br&gt;
„Wou ass dann iere Vueder,&lt;br&gt;
Wou ass seng uersche Moum?“&lt;br&gt;

Du spréngt aus engem Wénkel&lt;br&gt;
Hir Mamm op Reenert lass;&lt;br&gt;
De Fiissche musst entsprangen,&lt;br&gt;
Si huet sech nogeflass.&lt;br&gt;

Om ale '''Schlass zu Schibbreg''',&lt;br&gt;
Do wutscht en duerch e Schaart,&lt;br&gt;
Si no – du blouf se steechen;&lt;br&gt;
Du laacht de Reenert haart.&lt;br&gt;

De Schallek mécht eng Kéier,&lt;br&gt;
Këmmt hannebäi erëm;&lt;br&gt;
Do deet en er nach Schmot un&lt;br&gt;
A laacht aus heller Stëmm.&lt;br&gt;

A wéi en dat gestiicht hat,&lt;br&gt;
Du mécht en sech an d’Schlënner&lt;br&gt;
Op d’Festonk no Malpaartes&lt;br&gt;
Bei d’Fra a bei d’Gesënner.&lt;br&gt;
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;

== Illustratiounen ==
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
Fichier:Webwalking-renert.ogv|Schibbreg am Reenert (III. Gesank)
Fichier:Schuttbourg Luxembourg by Paul Lancrenon 1893.jpg|Foto vum 12. Oktober 1893 vum franséische Fotograf [[Paul Lancrenon]] (1857-1922). Vue vu Süden.
Fichier:Luxembourg Walking Trail Sign at Schuttbourg.jpg|Schëld vum [[Éislek Trail]] beim Schibbreger Schlass
&lt;/gallery&gt;

== No Schibbreg genannt ==
* De Lieu-dit an déi fréier [[Schibbreger Millen]] an der Gemeng Kiischpelt;
* de [[Schibbreger Tunnel]] op der [[Société nationale des chemins de fer luxembourgeois|CFL]]-[[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Ëlwen Grenz|Nordstreck]];
* an der [[Geologie]] e Gestengs aus dem [[Ënneschten Emsium]]: d'[[Quarzophyllade vu Schüttbuerg]].

==Literatur==
{{Div col}}
* Blackes, Henri, 1968. Schüttburger Besitz, Rechte und Renten anno 1761. [Signé: Eremit von der Eltz]. Luxemburger Wort Jg. 121, Nr. 31: 4, Nr. 33: 4; Nr. 46: 4.
* Bosseler, Nicolas, 1978. Kautenbach, Merkholtz, Alscheid, der Kohnerhof und die Schüttburg auf ihrem schicksalhaften Weg durch die Jahrhunderte. Hrsg. von der Gemeindeverwaltung Kautenbach. Luxemburg, Sankt-Paulus-Druckerei. 358 p.
* Dunan, Marie Elisabeth, 1960. Les châteaux forts du Comté de Luxembourg et les progrès dans leur défense sous Jean l'Aveugle 1309-1346. Publ. de la Section historique 70, Luxembourg.
* [[Evy Friedrich|Friedrich, Evy]], 1972. Die Schüttburg. Revue Jg. 27, Nr. 26: 30-35. Luxembourg.
* Friedrich, Evy, 1977. Schüttburg. Tageblatt Nr. 275: p.&amp;nbsp;8, Esch-sur-Alzette.
* Gillen, Roger, [[Lex Jacoby]], Édouard Nicolay, [[Adrien Ries]], Hugues Schaffner, Jeanny Zuang, [Carlo Hemmer], 1991. ''Carlo Hemmer: säi Liewe, säi Wierk. Sein Leben, sein Werk. Sa vie, son oeuvre.'' Impr. Saint-Paul, Luxembourg, 297 p.
* [[Carlo Hemmer]], 1974. ''Besinnlich-kritisches Luxemburger Wanderbuch'' (mit Photographien von [[Marcel Schroeder]] und Vignetten nach Lithographien, Stichen und zeichnungen aus romantischer Zeit). Dréckerei Bourg-Bourger, Lëtzebuerg, 224 S.
* Hoffmann, Joseph, 1984. Die Schüttburg unweit Kautenbach. pp.&amp;nbsp;42–44 in: Inauguration du drapeau et journée cantonale / Corps des sapeurs-pompiers de la commune de Kautenbach. Wiltz.
* Keiser, Peter, 1937. Die Geschlechter von der Schüttburg: ein Beitrag zur Heimatkunde. [Hrsg. Tony Kellen] Wiltz: Verl. der Ardenner Zeitung. 88 S.
* Koltz, Jean-Pierre, 1975. Les châteaux historiques du Luxembourg. [photographies: Tony Krier ; préf.: Gaston Thorn ; contribution: Carlo Hemmer]. Luxembourg: Imprimerie Saint-Paul, 231 p. (publié dans le cadre de l'Année européenne du patrimoine architectural)
* Krantz, Robert &amp; Norbert Quintus, 1984. Das alte Luxemburg heute: ein kultureller Wegweiser von der Romanik zum Barock 800-1800 (Burgen, Schlösser, Kirchen, Friedhöfe, Dörfer). [layout Sonja Muller ; couv. Marcel Schroeder] Luxembourg: RTL Édition, 271 p.
* Lamort, Paul, 2004. Histoire de la terre et de la seigneurie de Schutbourg [Reprint de l'édition originale de 1896] Differdange: Fernand Feltgen. 92 p.
* L'Évêque de la Basse-Moûturie, 1844. ''Itinéraire du Luxembourg germanique, ou Voyage historique et pittoresque dans le Grand-Duché.'' Luxembourg, Libr. V. Hoffman, XXIX-500 S. [Schüttbuerg: [http://books.google.be/books?id=BOFaAAAAQAAJ&amp;pg=PA435 S. 435]
* [[Paul Lamort|Lamort, Paul]], 1904. Les ruines du château de Schutbourg (canton de Wiltz). 1 vol. (9 pl.). [Fotografien]
* [[Nicolas Liez|Liez, Nicolas]], 1968. Voyage pittoresque à travers le Grand-Duché de Luxembourg. [éd.: Edouard Kutter jr., préf. par Pierre Grégoire] imprimé aux Pays-Bas. 1 vol. (non paginé). [Reprod. photomécanique de l'Édition originale de N. Reuter &amp; Cie. ; V. Hoffmann, 1834, Luxembourg]
* Zimmer, John, 1996. Die Burgen des Luxemburger Landes. Band 2: Die Burgen von A-Z. Éditions Saint-Paul, Luxembourg. ISBN 2-919883-07-0.
* Frank Weyrich, 2021, Ein verstecktes Kleinod. Luxemburger Wort, 17.05.2021, S. 34{{Div col end}}

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Buergen a Schlässer]]
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Schuttbourg Castle|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.lannersnet.lu/c/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=15&amp;Itemid=7&amp;lang=de ''Die Schüttburg und ihr Zinshof in Holzthum'' op lannersnet.lu]
* [http://www.lannersnet.lu/c/index.php?view=article&amp;catid=12%3Aschuttbourg&amp;id=15%3Aschuttbourg&amp;format=pdf&amp;option=com_content&amp;Itemid=7&amp;lang=de PDF vum Claude Lanners iwwer d'Schüttbuerg]
* [https://web.archive.org/web/20100507163426/http://www.webwalking.lu/de/projects/schuttburg D'Schüttbuerg op webwalking.lu] [Schéi stëmmungsvoll Foto]
*[https://web.archive.org/web/20210517063150/https://www.wort.lu/de/lokales/eine-verborgene-burg-und-ihre-geschichte-609a7afcde135b92368a5974 Eine verborgene Burg und ihre Geschichte] op wort.lu de 17. Mee 2021

{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Buergen a Schlässer zu Lëtzebuerg|Schüttbuerg]]
[[Kategorie:Gemeng Kiischpelt]]
[[Kategorie:Klasséiert Buergen a Schlässer|Schüttbuerg]]</text>
      <sha1>gh8vo1h4eidd4plthfkwh993nkvtppz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625856</id>
      <parentid>2625855</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:55:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* D'Schüttbuerg am Reenert */</comment>
      <origin>2625856</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17382" sha1="90pmgvm2kws97j9l8f3w5oq8fe69hzd" xml:space="preserve">{{Infobox Gebai
|Numm = Schibbreger Schlass&lt;br&gt;Schibbreg
|Bild = 
|Bildtext =
|Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
|Plaz = [[Kautebaach]]
|Adress = 
|Koordinaten = {{coor dms1|49|57|51,7|N|06|01|35,3|O}}
|Baustil = [[Renaissance]]
|Architekt(en) = 
|Status = [[Lëscht vun de klasséierte Monumenter|Klasséiert Monument]] ([[Institut national pour le patrimoine architectural]])
|Datum vum Bau = 
|Proprietär = privat
}}
[[Fichier:Schüttbuerg vun Alschent-001.jpg|thumb|(1) Schibbereg vun Alschent aus gesinn.]]
[[Fichier:F-Clement N-Liez vue-du-chateau-de-schuttbourg.png|thumb|(2) D'Schibbreger Schlass. Zeechnung vum [[Frantz Clément (Moler)|Frantz Clément]] an [[Nicolas Liez (Moler)|Nicolas Liez]], zirka 1834. Vue vun NW.]]
D''''Schibbreger Schlass''' (oder just '''Schibbreg''') ass eng Anlag mat [[Buerg]] a [[Renaissance]]schlass um [[Lieu-dit]] mam selwechten Numm tëscht [[Konstem]] a [[Kautebaach]], iwwer dem Dall vun der [[Klierf (Baach)|Klierf]], an der [[Kadastersektioun|Sektioun]] [[Kautebaach]] vun der [[Gemeng Kiischpelt]].

==Den Numm vun der Buerg==
Nieft der haiteger offizieller Schreifweis&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://lod.lu/artikel/SCHIBBREGERSCHLASS1|Titel=„Schibbreger Schlass“ - LOD|Gekuckt=07.09.2022|Wierk=lod.lu|Sprooch=lb}}&lt;/ref&gt; waren oder si follgend Nimm am Gebrauch: op [[Lëtzebuergesch]] ''Schëttbuerg'', ''Schüttbuerg'', ''Schiebuerg'' a ''Schibberech''; op [[Franséisch]] ''Schuttbourg'', op [[Däitsch]] ''Schüttburg'', ''Schieburg'' a ''Schudeburg'' (1406).

==Geographie==
Schibbreg läit tëscht [[Konstem]] a [[Kautebaach]] op 385 m Héicht op engem schmuele längelzege [[Schifer]]virspronk, ronn 60 m iwwer dem Dall vun der [[Klierf (Baach)|Klierf]]. D'Buerg ass a Privatbesëtz a kann net besicht ginn. Vu Konstem brauch een ze Fouss eng hallef Stonn bis op d'Schibbreger Schlass. Vun [[Alschent]] huet een eng schéi Vue op Schibbreg.

D'[[Schibbreger Millen]] läit op der Klierf, 800 m Loftlinn nordwestlech vun der Buerg&lt;ref&gt;Cf. Hemmer 1974, S. 53: &quot;Am jenseitigen Hang hoch über dem Tal der Clerf ragt die Schüttburg als trutziges Raubritternest aus der Waldeinsamkeit.&quot;&lt;/ref&gt;.

==D'Buerganlag==
[[Fichier:Schuettbourg Luxembourg Ferraris 1777.png|thumb|{{Nowrap|« ''Le Schuttburg'' »}} op der [[Ferrariskaart]], 1777.]]

Vun Nordwesten hier kënnt een iwwer eng stenge Bréck iwwer en 10 m breede Gruef an déi ronn 20 × 90 m laanggestreckt Anlag, déi nordnordwest-südsüdost ausgeriicht ass&lt;ref&gt;Déi meescht Informatiounen zu dësem Kaiptel stamen aus Zimmer 1996, cf. Literatur.&lt;/ref&gt;. Riets hanner der Paart sinn d'Fundamenter vun engem 7 m décken Tuerm erhalen. Westlech dovu féiert de Buergwee duerch eng weider Paart bei de Palas, dem haitege Wunngebai an neisten Deel vun der Anlag. Südlech geet et schliisslech duerch eng drëtt Paart bei den eelste Buergdeel. Südwestlech vun dëser drëtter Paart ass e Kapellentuerm erhalen.

De [[Carlo Hemmer]] huet am zweete Band vu sengem &quot;Besinnlich-kritisches Luxemburger Wanderbuch&quot;, dee posthum erauskoum, follgend Beschreiwung vun der Anlag hannerlooss&lt;ref&gt;D'Beschreiwung berout op en Trëppeltour vu Kautebaach op Wëlwerwolz, deen de Carlo Hemmer de 25. Mee 1984 ënnerholl hat. Cf. Gillen et al. 1991: 146 an der Literatur.&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
&quot;''Am Ende steigt auf dem Bergrücken breit hingelagert die Schüttburg auf. Ein schmaler, selten schöner Fußweg führt über anstehenden Schiefer und an rotvioletten Orchideen vorbei zum Eingangstor hin&lt;ref&gt;Deen hei beschriwwene Wee vun der Schibbreger Millen aus erop op d'Schlass kann ee schéin op de Biller 1 an 2 gesinn.&lt;/ref&gt;. Schade: Asphaltteppich, gradlinig abgesteckt, kalt und vegetationslos. Ein mit Eisennägeln beschlagenes Doppeltor mit Rundbogen verschliesst bunte efeubewachsene Schiefermauern, ein wehrhafter Rundturm steigt auf. Dahinter das Wohngebäude. Ein Spitzbogentor, über den Mauern teilweise zu sehen, führt durch eine zweite Wehrmauer; über ihm in einer Mauernische eine Madonna. Blühende Holunderbüsche brechen aus den Mauerspalten.''&quot;
&lt;/blockquote&gt;

==Geschicht==
[[Fichier:Schüttburg.jpg|thumb|Schibbreg op enger Zeechnung vum [[Michel Engels]], virun 1902. Vue vun NW.]]
[[Fichier:N-Liez chateau-de-schuttbourg.png|thumb|upright|… an op enger Zeechnung vum [[Nicolas Liez (Moler)|Nicolas Liez]], zirka 1834. Vue vun NNW.]]

Bis ewell konnt keng eegen Herrschaft vu Schibbreg nogewise ginn an et feele bis haut déi néideg archeologesch a bautechnesch Ënnersichungen, déi et géingen erlaben, wëssenschaftlech ofgeséchert Datéierunge vun den Anlagen ze maachen&lt;ref&gt;Cf. Zimmer 1996 an der Literatur.&lt;/ref&gt;.

Am [[Mëttelalter]] verkafen d'Häre vu Fëschbech d'Buerg un d'Häre vu Klierf.

Vun der Schibbreger Buerg, déi héchstwarscheinlech am [[14. Joerhonnert]] gebaut gouf, ass am Joer 1406 eng éischt Kéier als ''Schudeburg'' rieds, e ''Lehnsgut'' vun der Herrschaft [[Roudemaacher]]. D'Buerg war ursprénglech net als Residenz geduecht, mä als Bollwierk mat Garnisoun. Si steet am südlechen Deel vun der Anlag.

Zanter 1550 gehéiert zu Schibbreg en zimmlech groussen Haff zu [[Holztem]], deen duerch e Piechter bewirtschaft gouf géint en Zëns, deen aus Déngschtleeschtungen a Liwwerunge vu Liewensmëttel a Geld bestanen huet&lt;ref&gt;Quell: [http://www.lannersnet.lu/c/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=15&amp;Itemid=7&amp;lang=de Die Schüttburg und ihr Zinshof in Holzthum] op lannersnet.lu&lt;/ref&gt;.

1576 gouf am nërdlechen Deel dat neit [[Renaissance]]schlass gebaut.

1805 gëtt d'Buerg deelweis ofgerappt fir Baumaterial ze verkafen.

1936 gouf d'Anlag renovéiert a Schibbreg ass am Fréijoer 1939 als gréisst [[Jugendherbergen zu Lëtzebuerg|Jugendherberg]] vum Land fir de Public zougänglech ginn (iwwer 200 Better).

Am [[Zweete Weltkrich]], besonnesch an der [[Ardennenoffensiv]], sinn d'Gebaier staark beschiedegt ginn.

1950 gouf mat gréissere Restauréierungsaarbechten ugefaangen, ouni de fréieren Zoustand vun der Anlag ze dokumentéieren&lt;ref&gt;Cf. Koltz 1975 an der Literatur.&lt;/ref&gt;.

1957-1958 si weider Restauréierungsaarbechten duerchgefouert ginn.

1994 goufe Vermiessungsaarbechten ([[Topographie]] an eng formgerecht Bauopnam) duerchgefouert, bei där awer nëmme wéineg Originalbausubstanz nogewise konnt ginn.

Zanter dem Oktober 2001 steet d'Anlag op der [[Lëscht vun de klasséierte Monumenter|Inventarlëscht vun de geschützten Nationalmonumenter]]&lt;ref&gt;{{INPA-JL}}&lt;/ref&gt;.

===Besëtzer vun der Buerg===
* Häre vu Fëschbech:
** 1404-1439: Johann I, Här vu Fëschbech a Schibbreg (entsprécht dem Johann III vu Fëschbech)
** 1439-1461: Johann II, Här vu Fëschbech a Schibbreg (entsprécht dem Johann VI vu Fëschbech)
* Häre vu Branebuerg a Klierf:
** 1461-1471: Friedrich II vu Branebuerg, Här vu Klierf a Schibbreg
** 1471-1480: Wilhelm vu Branebuerg (†1480)
* 1480-1537: Katharina II vu Branebuerg (†1537) an Hartard vu Wolz (1486-1517)
* Déi vu Schauenburg:
** 1538-1540: Christoffel vu Schauenburg, Här zu Preisch
** 1540-1576: Bernhard vu Schauenburg (Brudder vum Christoffel), Här zu Schibbreg (nom Doud vum Christoffel och Här zu Preisch)
* 1576-1601: Johann vu Kerpen
* Déi vun Dalberg:
** 1605-1619: Wolf Friedrich Kämmerer vu Worms, (vun Dalberg genannt)
** 1624-1630: Wolf Johann a Philipp Balthasar waren déi zwee Jonge vum Wolf Friedrich vun Dalberg. Si hu vu 1624 un den Titel Häre vu Schibbreg gedroen
* Déi de Humyn:
** 1630-1639: Claude de Humyn († 29. Juli 1639 zu Bréissel)
** 1639-1679: Peter Ernst de Humyn († 26. Oktober 1679, e puer Méint no sengem Brudder Otto Heinrich, † 5. Juni 1679, deen och den Titel Här vu Schibbreg gedroen huet
** 1679-1735: Claude François de Humyn ([[Neveu]] vum Peter Ernst a Jong vum Otto Heinrich). No sengem Doud 1735 zu Bréissel si seng Nëwwien Claude Charles de Halley a Claude-François seng Ierwe ginn.
* 1687-1688: Claude Charles de Halley. Hien hat eng Duechter de Humyn bestuet a war e [[Koseng]] vum Claude François de Humyn
* 1699-1722: Philippe Dominique van Uylenbrouck. Hien ass de 24. Mee 1692 mat der Anna Caroline de Humyn, der Duechter vum Claude-François de Humyn, bestuet ginn a se hunn zesummen op Schibbreg gewunnt. De 7. Februar 1699 kruten se offiziell den Titel als Häre vu Schibbreg wéi de Claude François hinnen d'Schibbregger Schlass ganz iwwerlooss huet, als Géigeleeschtung hu se missen op d'Herrschaft vu Wardin, Tarchamps, Bras an Harsy verzichten. D'Koppel hat eng eenzeg Duechter, d'Marie Josepha Clara Theresia van Uylenbrouck, déi den 11. Oktober 1714 zu Bréissel mam Alexander Joseph de Hoefnagle bestuet gouf.
* Déi de Hoefnagle:
** 1722-1764: Alexander Joseph de Hoefnagle. Hien ass den 28. Juni 1764 am Alter vun 83 Joer op Schibbreg gestuerwen an am Chouer vun der [[Kierch Konstem|Kierch zu Konstem]] begruewe ginn.
** 1764-1792: Augustin Karl Joseph de Hoefnagle. Hien huet 1745 d'Anna Lucie Delahaye vu Wolz bestuet a se kruten den 9. Abrëll 1747 hiren eenzege Jong, den Augustin Alexander Franz Joseph, deen de leschten Här vu Schibbreg ginn ass. Den Augustin Karl Joseph ass den 21. Dezember 1792 op Schibbreg gestuerwen.
** 1792-1819: Augustin Alexander Franz Joseph de Hoefnagle. Hien huet sech de 6. Abrëll 1796 zu [[Dasburg]] mat der Anna Maria Josephine vun Iewerleng bestuet. Den Augustin Alexander Franz Joseph ass den 30. August 1819 a seng Fra den 1. Juni 1820 gestuerwen ouni Kanner ze hannerloossen. D'Schlass ass un d'Therese de Hoefnagle verschenkt ginn.
* 1820-1824: Therese de Hoefnagle. Wéi se den [[Nottär]] Jean Baptiste Pondron vun [[Housen]]&lt;ref&gt;Cf. L'Évêque de la Basse-Moûturie 1844 an der Literatur.&lt;/ref&gt; den 21. Februar 1821 bestuet huet gouf d'Schlass am Kadaster op deem säin Numm agedroen. D'Therese de Hoefnagle ass den 3. Oktober 1867 gestuerwen.
* 1824-1854: Jean Baptiste Pondron. Wéi hien den 12. Mee 1853 gestuerwen ass gouf d'Schlass nees op den Numm vun der Wittfra agedroen.
* 1854-1894: André Pondron. Hie krut d'Schlass de 6. August 1854 als Ierfdeel vu senger Mamm an huet do gewunnt bis en den 20. Januar 1894 mat 72 Joer do gestuerwen ass. Hien ass um Kierfecht vu Konstem begruewe ginn.
* 1894-1923: Paul Lamort, Friddensriichter zu [[Wolz (Uertschaft)|Wolz]]. Hien hat d'Buerg vun den Ierwe vum André Pondron kaaft.
* 1923-1930: J.P. Clarens a Konsorten, Geschäftsmann zu [[Nidderwolz]].
* 1930-1933: Eugène Welter-Goebel vum [[Lampertsbierg]].
* 1933-1935: Franz Würth-Koch, Wittfra mat Kanner vu Lëtzebuerg.
* 1935-1997: Marie Eugénie Joséphine Meers-Jadoul vun [[Uccle]] (bei Bréissel). Si ass den 3. Januar 2000 zu Uccle gestuerwen. 1941 gouf d'Buerg vun der Madame Jadoul hirem Mann, mat deem se a Gütertrennung gelieft huet, fir 66.500 Mark un déi däitsch Besatzer verkaaft, déi en Hitler-Jugendheem dran ageriicht hunn. D'Madame Jadoul, déi awer déi eigentlech Proprietärin war, huet sech géint de Verkaf gewiert an huet d'Geld net ugeholl. 1944 koum d'Gebai ënner Zwangsverwaltung. D'Madame Jadoul huet sech an engem 13 Joer laange Geriichtsprozess dogéint gewiert a krut schliisslech Recht.
* 1997-: F. Feltgen. Hien huet d'Buerg den 11. Februar 1997 vun der Madame Jadoul kaaft déi awer de [[Widdem]] drop hat.

==D'Schüttbuerg am Reenert==
Als ''Schlass zu Schibbreg'' kënnt d'Schüttbuerg am III. Gesank (Vers 181) vum [[Michel Rodange]] sengem ''[[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]'' vir&lt;ref&gt;an der Schreifweis vun 2019&lt;/ref&gt;:
&lt;blockquote&gt;
{{Div col}}
De Wollef war beim Kinnek,&lt;br&gt;
D’Fra Gormang war eleng;&lt;br&gt;
De Fuuss geet an hir Wunnecht&lt;br&gt;
A fënnt doheem hir Kleng.&lt;br&gt;

„Wéi ass et dann, dir Krotten?“&lt;br&gt;
Sot Reenert, wéi e koum,&lt;br&gt;
„Wou ass dann iere Vueder,&lt;br&gt;
Wou ass seng uersche Moum?“&lt;br&gt;

Du spréngt aus engem Wénkel&lt;br&gt;
Hir Mamm op Reenert lass;&lt;br&gt;
De Fiissche musst entsprangen,&lt;br&gt;
Si huet sech nogeflass.&lt;br&gt;

Om ale '''Schlass zu Schibbreg''',&lt;br&gt;
Do wutscht en duerch e Schaart,&lt;br&gt;
Si no – du blouf se steechen;&lt;br&gt;
Du laacht de Reenert haart.&lt;br&gt;

De Schallek mécht eng Kéier,&lt;br&gt;
Këmmt hannebäi erëm;&lt;br&gt;
Do deet en er nach Schmot un&lt;br&gt;
A laacht aus heller Stëmm.&lt;br&gt;

A wéi en dat gestiicht hat,&lt;br&gt;
Du mécht en sech an d’Schlënner&lt;br&gt;
Op d’Festonk no Malpaartes&lt;br&gt;
Bei d’Fra a bei d’Gesënner.&lt;br&gt;
{{Div col end}}
&lt;/blockquote&gt;

== Illustratiounen ==
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
Fichier:Webwalking-renert.ogv|Schibbreg am Reenert (III. Gesank)
Fichier:Schuttbourg Luxembourg by Paul Lancrenon 1893.jpg|Foto vum 12. Oktober 1893 vum franséische Fotograf [[Paul Lancrenon]] (1857-1922). Vue vu Süden.
Fichier:Luxembourg Walking Trail Sign at Schuttbourg.jpg|Schëld vum [[Éislek Trail]] beim Schibbreger Schlass
&lt;/gallery&gt;

== No Schibbreg genannt ==
* De Lieu-dit an déi fréier [[Schibbreger Millen]] an der Gemeng Kiischpelt;
* de [[Schibbreger Tunnel]] op der [[Société nationale des chemins de fer luxembourgeois|CFL]]-[[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Ëlwen Grenz|Nordstreck]];
* an der [[Geologie]] e Gestengs aus dem [[Ënneschten Emsium]]: d'[[Quarzophyllade vu Schüttbuerg]].

==Literatur==
{{Div col}}
* Blackes, Henri, 1968. Schüttburger Besitz, Rechte und Renten anno 1761. [Signé: Eremit von der Eltz]. Luxemburger Wort Jg. 121, Nr. 31: 4, Nr. 33: 4; Nr. 46: 4.
* Bosseler, Nicolas, 1978. Kautenbach, Merkholtz, Alscheid, der Kohnerhof und die Schüttburg auf ihrem schicksalhaften Weg durch die Jahrhunderte. Hrsg. von der Gemeindeverwaltung Kautenbach. Luxemburg, Sankt-Paulus-Druckerei. 358 p.
* Dunan, Marie Elisabeth, 1960. Les châteaux forts du Comté de Luxembourg et les progrès dans leur défense sous Jean l'Aveugle 1309-1346. Publ. de la Section historique 70, Luxembourg.
* [[Evy Friedrich|Friedrich, Evy]], 1972. Die Schüttburg. Revue Jg. 27, Nr. 26: 30-35. Luxembourg.
* Friedrich, Evy, 1977. Schüttburg. Tageblatt Nr. 275: p.&amp;nbsp;8, Esch-sur-Alzette.
* Gillen, Roger, [[Lex Jacoby]], Édouard Nicolay, [[Adrien Ries]], Hugues Schaffner, Jeanny Zuang, [Carlo Hemmer], 1991. ''Carlo Hemmer: säi Liewe, säi Wierk. Sein Leben, sein Werk. Sa vie, son oeuvre.'' Impr. Saint-Paul, Luxembourg, 297 p.
* [[Carlo Hemmer]], 1974. ''Besinnlich-kritisches Luxemburger Wanderbuch'' (mit Photographien von [[Marcel Schroeder]] und Vignetten nach Lithographien, Stichen und zeichnungen aus romantischer Zeit). Dréckerei Bourg-Bourger, Lëtzebuerg, 224 S.
* Hoffmann, Joseph, 1984. Die Schüttburg unweit Kautenbach. pp.&amp;nbsp;42–44 in: Inauguration du drapeau et journée cantonale / Corps des sapeurs-pompiers de la commune de Kautenbach. Wiltz.
* Keiser, Peter, 1937. Die Geschlechter von der Schüttburg: ein Beitrag zur Heimatkunde. [Hrsg. Tony Kellen] Wiltz: Verl. der Ardenner Zeitung. 88 S.
* Koltz, Jean-Pierre, 1975. Les châteaux historiques du Luxembourg. [photographies: Tony Krier ; préf.: Gaston Thorn ; contribution: Carlo Hemmer]. Luxembourg: Imprimerie Saint-Paul, 231 p. (publié dans le cadre de l'Année européenne du patrimoine architectural)
* Krantz, Robert &amp; Norbert Quintus, 1984. Das alte Luxemburg heute: ein kultureller Wegweiser von der Romanik zum Barock 800-1800 (Burgen, Schlösser, Kirchen, Friedhöfe, Dörfer). [layout Sonja Muller ; couv. Marcel Schroeder] Luxembourg: RTL Édition, 271 p.
* Lamort, Paul, 2004. Histoire de la terre et de la seigneurie de Schutbourg [Reprint de l'édition originale de 1896] Differdange: Fernand Feltgen. 92 p.
* L'Évêque de la Basse-Moûturie, 1844. ''Itinéraire du Luxembourg germanique, ou Voyage historique et pittoresque dans le Grand-Duché.'' Luxembourg, Libr. V. Hoffman, XXIX-500 S. [Schüttbuerg: [http://books.google.be/books?id=BOFaAAAAQAAJ&amp;pg=PA435 S. 435]
* [[Paul Lamort|Lamort, Paul]], 1904. Les ruines du château de Schutbourg (canton de Wiltz). 1 vol. (9 pl.). [Fotografien]
* [[Nicolas Liez|Liez, Nicolas]], 1968. Voyage pittoresque à travers le Grand-Duché de Luxembourg. [éd.: Edouard Kutter jr., préf. par Pierre Grégoire] imprimé aux Pays-Bas. 1 vol. (non paginé). [Reprod. photomécanique de l'Édition originale de N. Reuter &amp; Cie. ; V. Hoffmann, 1834, Luxembourg]
* Zimmer, John, 1996. Die Burgen des Luxemburger Landes. Band 2: Die Burgen von A-Z. Éditions Saint-Paul, Luxembourg. ISBN 2-919883-07-0.
* Frank Weyrich, 2021, Ein verstecktes Kleinod. Luxemburger Wort, 17.05.2021, S. 34{{Div col end}}

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Buergen a Schlässer]]
== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Schuttbourg Castle|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.lannersnet.lu/c/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=15&amp;Itemid=7&amp;lang=de ''Die Schüttburg und ihr Zinshof in Holzthum'' op lannersnet.lu]
* [http://www.lannersnet.lu/c/index.php?view=article&amp;catid=12%3Aschuttbourg&amp;id=15%3Aschuttbourg&amp;format=pdf&amp;option=com_content&amp;Itemid=7&amp;lang=de PDF vum Claude Lanners iwwer d'Schüttbuerg]
* [https://web.archive.org/web/20100507163426/http://www.webwalking.lu/de/projects/schuttburg D'Schüttbuerg op webwalking.lu] [Schéi stëmmungsvoll Foto]
*[https://web.archive.org/web/20210517063150/https://www.wort.lu/de/lokales/eine-verborgene-burg-und-ihre-geschichte-609a7afcde135b92368a5974 Eine verborgene Burg und ihre Geschichte] op wort.lu de 17. Mee 2021

{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Buergen a Schlässer zu Lëtzebuerg|Schüttbuerg]]
[[Kategorie:Gemeng Kiischpelt]]
[[Kategorie:Klasséiert Buergen a Schlässer|Schüttbuerg]]</text>
      <sha1>90pmgvm2kws97j9l8f3w5oq8fe69hzd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hilda vu Lëtzebuerg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>81672</id>
    <revision>
      <id>2625956</id>
      <parentid>2282774</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:53:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625956</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="530" sha1="e3vq47wq2ti4xu51xguqnsb6d1tpuvb" xml:space="preserve">{{Infobox Dynastie}}
D''''Hilda Sophie Adélaïde Wilhelmine vun Nassau, Prinzessin vu Lëtzebuerg''', gebuer de [[15. Februar]] [[1897]] op [[Schlass Bierg]] a gestuerwen den [[8. September]] [[1979]], war eng Duechter vum Groussherzog [[Wëllem IV. vu Lëtzebuerg]] an der [[Maria Ana vu Bragança]].

1930 huet si sech mam Prënz Adolf von Schwarzenberg (1901-1933) bestuet.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}
{{Autoritéitskontroll}}

[[Kategorie:Haus Lëtzebuerg-Nassau]]
[[Kategorie:Gebuer 1897]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1979]]</text>
      <sha1>e3vq47wq2ti4xu51xguqnsb6d1tpuvb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Michel-Rodange-Monument um Knuedler</title>
    <ns>0</ns>
    <id>88184</id>
    <revision>
      <id>2625854</id>
      <parentid>2548355</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:41:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>nei Reegelen: Reenert mat &lt;ee&gt;</comment>
      <origin>2625854</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8824" sha1="n8geyyacrx7covhixfaxpr8okq8dxpu" xml:space="preserve">{{Infobox Monument}}
D''''Michel-Rodange-Monument''' um [[Knuedler]] an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]], dat meeschtens einfach „''de Fiisschen“'' genannt gëtt, ass e Monument zu Éiere vum [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerger]] Schrëftsteller [[Michel Rodange]] (1827 – 1876). D'Monument ass besonnesch markant wéinst senger Skulptur, dem Fiisschen, deen den Haaptpersonnage aus dem ''Reenert'' ass, dem Michel Rodange sengem beschtbekannte Wierk.

D'Monument gouf an de Joren [[1931]]/[[1932|32]] gebaut an de 26. Juni 1932 offiziell ageweit. 1981 gouf d'Original vum ''Fiissche'' mat enger Replik ersat.

==Monument==
Am Oktober 1930 gouf en Organisatiounskommitee an d'Liewe geruff fir dem Michel Rodange posthum e Monument opzeriichten. No engem ëffentleche Concours gouf de Lëtzebuerger Moler a Sculpteur [[Jean Curot]] (1882 – 1954) de 24. Abrëll 1931 vun enger internationaler Jury als Gewënner ausgezeechent. De Curot, dee sengerzäit Professer an der deemoleger [[Lycée des arts et métiers|Handwierkerschoul]] war,  hat selwer virgeschloe fir d'Monument, dat d'Form vun engem [[Buer (Waasser)|Buer]] huet, an déi bestoend [[Balustrad]], ëstlech vum [[Stadhaus Stad Lëtzebuerg|Stadhaus]] z'integréieren. D'Monument ass aus hellem [[Sandsteen|Sandstee]] gebaut a steet deemno tëscht dem [[Stadhaus Stad Lëtzebuerg|Stadhaus]] an der Trap déi nieft dem [[Centre Guillaume-II]] an d'[[Ënneschtgaass (Stad Lëtzebuerg)|Ënneschtgaass]] erofgeet. 

Uewen um Monument sëtzt de ''Fiisschen'', den Haaptpersonnage aus dem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]; e gouf vun de Kënschtler [[Henri Demuth]] an [[Ernest Grosber]] sculptéiert&lt;ref&gt;Fir de Fuuss am Steen huet den däitsche [[Schéiferhond]] vum Camille Dieschbourg, dee Professer an der Handwierkerschoul war, Modell gestanen. Cf. Y. Yegles 2011 an der Literatur.&lt;/ref&gt;.

Ënner dem Fuuss ass e [[Medaillon]] aus [[Koffer]] mam [[Portrait]] vum Michel Rodange ze gesinn, de vum [[Jean-Théodore Mergen]] realiséiert gouf&lt;ref&gt;Cf. Braun-Breck 1999: 25 an der Literatur.&lt;/ref&gt;. Do drënner steet den Numm vum Dichter mat sengem Gebuerts- a Stiewesjoer a Form vun engem Relief aus dem Stee gemeesselt. Ronderëm dësen Haaptdeel vum Monument schwéngt sech e Kranz vu Rousen am Steen.

De Buer selwer besteet aus engem hallef-oktogonale Baseng an dee [[Waasser]] aus engem [[Krunn]] leeft. Eng bronze Plack weist drop hin, datt et [[Drénkwaasser]] ass. Déi Plack ( « eau potable ») ass net original, mä gouf eréischt ëm 2011 ubruecht. 2024 gouf se mat enger Plack mam lëtzebuergeschen Text „Drénkwaasser“ ersat.

Um Réck vum Monument ass e Véierzeiler an der Originalschreifweis aus dem Reenert an de Stee gemeesselt:
{|
|valign=&quot;top&quot;|
:MER PLECKTEN
:ABRIKOSEN...
:....UN ALLEN
:HECKE GER
|valign=&quot;top&quot;|
:WIE GEHT NUN
:OWER PRAFFEN
:AM BAMBÖSCH
:D'SCHLEWENDER?
:{{small|RENERT X. GESANK}}
|}
==Aweiung==
[[Fichier:Monument Michel Rodange (17298 r).jpg|thumb|300px|Postkaart mam Monument, bei der Aweiung 1932.]]
[[Fichier:Monument Michel Rodange (17298 v).jpg|thumb|300px|Postkaart mam Text vun der Kantat (Auteur: [[Batty Weber]]), déi bei der Aweiung gesonge gouf.]]
D'Monument konnt deelweis iwwer eng [[Souscriptioun]] realiséiert ginn&lt;ref name=&quot;Blasen 1985&quot;/&gt;. D'Aweiung war de [[26. Juni]] [[1932]], dat a Presenz vum [[Felix vu Bourbon-Parma|Prënz Felix]], dem [[Premierminister (Lëtzebuerg)|Staatsminister]] [[Joseph Bech]], dem [[Buergermeeschter]] [[Gaston Diderich]], dem Alphonse Nickels, dee President vum Comité fir d'Opriichte vum Monument war, dem Michel Rodange sengen Duechteren Élise a Marguerite, a soss nach zirka 2000 Leit. Nieft de Riede gouf eng feierlech [[Kantat]] gesongen, mat engem Text vum [[Batty Weber]] an enger Musek vum [[Fernand Mertens]]. D'Kantat gouf vum [[Orphéon]] aus der Stad gesongen a vun der [[Lëtzebuerger Militärmusek|Militärmusek]] begleet&lt;ref name=&quot;Blasen 1985&quot; /&gt;.

== Original a Kopie ==
D'Original vum Fiissche gouf am [[November]] [[1979]] – jee no Quell – gestuel&lt;ref name=&quot;Blasen 1985&quot;&gt;Cf. Blasen 1985 an der Literatur.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Cf. Claude Wolwert (Red.), De Renert um Knuedler, Um Spaweck&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Guy Thewes am Reportage vun RTL (Um Spaweck), bei 05&lt;nowiki&gt;'51''&lt;/nowiki&gt;&lt;/ref&gt; an nees zeréckfonnt oder geschännt&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Cf. Presse-Dossier 2024 Um Spaweck&lt;/ref&gt;, wouropshin de Sockel fir eng Zäit eidel blouf. Iwwerdeems d'Original am [[Lëtzebuerg City Museum|Stater Musée]] versuergt gëtt, huet de [[Nationalmusée fir Archeologie, Geschicht a Konscht|Staatsmusée]] eng Replik maache gelooss, déi zwee Joer méi spéit, 1981, nees op d'Monument gesat gouf.

D'Original ass haut am Stater Musée ausgestallt.

== Renovatiounen ==
Am Kader vun enger Sanéierung vum Knuedler an den 1980er Jore gouf de Belag vun der Plaz erneiert an d'Monument krut en neie Sockel aus [[Granit]] mat enger Bordür ronderëm. 

Mat der Transformatioun vum fréiere [[Centre Guillaume-II|fréiere Kongregatiounsgebai]] fir de Bau vum [[Bierger-Center vun der Stad Lëtzebuerg|Bierger-Center]] tëscht 2010 an 2014, war et néideg ginn, Aarbechten un der Trap ëstlech vum Stadhaus ze realiséieren. D'Michel-Rodange-Monument gouf deemools scho liicht gebotzt a restauréiert well kuerz virum Ufank vun den Aarbechten op de bronzen Elementer an de Steng Verfierwungen duerch [[Oxidatiouns-Reaktioun|Oxidatioun]] festgestallt goufen. No dëser Restauratioun, ëm 2011, gouf och eng bronze Plack « eau potable » ënner dem Waasserrouer ubruecht.

Wéi dunn de Knuedler tëscht 2021 an 2024 nei amenagéiert gouf, an nodeems grouss Schied um Monument festgestallt gi waren, gouf decidéiert, eng komplett Renovatioun vum Monument an der Balustrad an d'Weeër ze leeden. De ''Service Bâtiments'' vun der Stater Gemeng huet sech ëm d'Restauratioun gekëmmert. Absënns engem neie Sockel an der Drénkwaasser-Plack ass d'Monument, esou wéi et haut do steet, quasi nees wéi et am Original do stoung. D'Waasser sprutzt elo net méi andauernd eraus, mä just nach wann een de Knäppchen op der bronze Plack dréckt.

D'Käschte fir d'Restauration vum Monument an der Balustrad leie bei ronn 550.000 Euro&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;; déi restauréiert Elementer goufen de 5. Juni 2024 nei ageweit&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

==Interessantes==
* Um Knuedler sinn d'Skulpture vun dräi aneren [[Déier]]en ze gesinn:
** zwéi [[bronze]] [[Léiw]]e vum [[Auguste Trémont]], op béide Säite vun der Trap virum Stadhaus;
** e bronze [[Päerd]] mam [[Wëllem II. vun Holland|Wëllem II.]], [[Kinnek]] vun [[Holland]] a [[Groussherzog]] vu Lëtzebuerg;
* Op der Nordsäit vum Knuedler, tëscht deenen zwéi Passagen déi an d'[[Paschtoueschgaass (Stad Lëtzebuerg)|Paschtoueschgaass]] féieren, ass e stadbekannte Café nom Fiissche genannt: de Café ''beim Renert''.

==Literatur==
*Anonyme, 1988. De Renert um Knuedler. ''[[ons stad]]'' 27: 18. [https://onsstad.vdl.lu/fileadmin/uploads/media/ons_stad_27-1988_18.pdf Pdf]
*[[Léon Blasen|Blasen, L]]., 1985. Die Denkmäler der Stadt Luxemburg. Der Michel Rodange-Brunnen, genannt &quot;De Fiisschen&quot;. ''[[Télécran]]'' vum 19.-25. Januar 1985, S. 20-21.
*[[Lotty Braun-Breck|Braun-Breck, Lotty]], 1999. Claus Cito, der Bildhauer aus Bascharage (1882-1965). ''[[ons Stad]]'' 60: 22-27. [http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_60-1999_22-27.pdf#page=4 (Pdf)]
*Rodange, M., 1987. Renert. De Fuuss am Frack an a Maansgréisst. Komplett Editioun mat historeschen a politeschen Explikatioune vum Romain Hilgert. Editioun Guy Binsfeld 1987. ISBN 978-2-87954-036-8. [Neioplo am selwechte Verlag 1995 an 2008]
*[[Isabelle Yegles|Yegles, I.]], 2011. Les fontaines en ville haute et les représentations de l'animal. ''ons stad'' 97: 52-54. [http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_97-2011_52-54.pdf Pdf]

== Kuckt och ==
* [[Monument Dicks-Lentz]]
* Aner Plazen am Zentrum vun der Stad Lëtzebuerg
**[[Plëss d'Arem]]
** [[Clairefontaine-Plaz]]
** [[Glacis (Lampertsbierg)]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Monument Michel Rodange on Place Guillaume II|{{PAGENAME}}}}
* [https://onsstad.vdl.lu/fileadmin/uploads/media/ons_stad_27-1988_18.pdf?csrt=1846463623933321135 De Renert um Knuedler] , Red. Claude Wolwert, [[Ons stad|Ons Stad]], 27/1988
* [https://play.rtl.lu/shows/lb/de-magazin/episodes/r/3374943 D'Restauratioun vum Fiisschen: Eng Retrospektiv vun de leschte Méint] play.rtl.lu, 06.06.2024
* [https://www.vdl.lu/sites/default/files/media/ni/document/05062024-Dossier-de-presse-Inauguration-Monument-Michel-Rodange-VDL_1.pdf Presse-Dossier no der Restauratioun vum Monument], vdl.lu, 06.06.2024

{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Monumenter an der Stad Lëtzebuerg|Rodange Michel Monument]]
[[Kategorie:Uewerstad]]
[[Kategorie:Skulpturen 1932]]
[[Kategorie:Bueren an der Stad Lëtzebuerg|Rodange]]</text>
      <sha1>n8geyyacrx7covhixfaxpr8okq8dxpu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Léon Nilles</title>
    <ns>0</ns>
    <id>89297</id>
    <revision>
      <id>2625883</id>
      <parentid>2613162</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:20:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Publikatiounen */</comment>
      <origin>2625883</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3164" sha1="o2yt19q4pm0noommtmi74lknkctrk51" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
De '''Léon Nilles''', gebuer den [[19. Juli]] [[1928]] zu [[Nidderkäerjeng]], a gestuerwen den [[3. August]] [[2016]] zu [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]&lt;ref&gt;Doudesannonce am [[Luxemburger Wort]] vum 5. August 2016, S. 38&lt;/ref&gt;, war e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] Bauingenieur, Auteur an Hotelier.

Hien ass bekannt als Auteur vun Texter am Theemeberäich Verkéier an Erzéiung am Stroosseverkéier&lt;ref name=&quot;LAL 2007&quot;&gt;Luxemburger Autorenlexikon 2007 S. 452&lt;/ref&gt; a virun allem och als Promoteur, Hotelier a Muséesbesëtzer.

De Léon Nilles huet zu [[Aasselbuer]] dräi Privatmuséeën ageriicht déi ëffentlech zougänglech sinn: de Waassermillemusée op der [[Aasselbuerer Millen]], de ''[[Musée des écritoires]]'' an de Schoulklassemusée an der fréierer [[Post vun Aasselbuer]].

== Studium a weider Aktivitéiten ==
No senger Première am [[Lycée de garçons d'Esch-sur-Alzette|Escher Jongelycée]] huet de Léon Nilles [[Ingenieur]] op der [[ETH Zürich|ETH]] zu [[Zürich]] studéiert. No sengem Ofschloss op der ETH huet hie kuerz als Ingenieur bei der [[ARBED]] geschafft, a gouf duerno ''Professeur-ingénieur'' um deemolegen [[Institut supérieur de technologie|Technikum]] (haut [[Uni Lëtzebuerg]]).

Vun 1970 bis 1987 war en och am Gemengerot zu [[Bartreng]] aktiv&lt;ref&gt;Annonce vun der Gemeng Bartreng bei den Doudesannoncen am LW de 6. August 2016&lt;/ref&gt;.

Hie war vun 1964 bis 1987 President vun der [[Sécurité Routière]]&lt;ref&gt;Annonce vun der Sécurité Routière bei den Doudesannoncen am LW den 9. August 2016&lt;/ref&gt; an e war President vum [[Institut national de recherche routière]] (INRR). Ausserdeem war e Grënnungspresident vu PARIM (Prévention des accidents routiers – Institut mondial).

Hien hat och e Projet proposéiert fir mat enger [[Seelbunn]], déi de Kierchbierg, d'Alstad an d'Rumm matenee verbonnen hätt, den Zougang fir Touristen fir kulturell an historesch Attraktiounen an der Stad Lëtzebuerg, ze verbesseren&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160806152405/http://www.wort.lu/de/lokales/nachruf-bauingenieur-leon-nilles-gestorben-57a4a305ac730ff4e7f6493e Bauingenieur Léon Nilles gestorben], Noruff op wort.lu, 5. August 2016 (och am Luxemburger Wort vum 6. August 2016, S.27)&lt;/ref&gt;.

== Publikatiounen==
* ''Den Alen am Kuef. Farce (a Versen). 1 Akt'', Drama, 1946.&lt;ref&gt;D'Farce orientéiert sech um ''Spill vun der Bidden'' vu sengem Däitschprofesser [[Marcel Reuland]] an enthält Passagen aus dem [[Michel Rodange]] sengem [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]]. Cf. Luxemburger Autorenlexikon 2007, S. 452.&lt;/ref&gt;

==Literatur==
*Muller, Roger (rm), 2007. ''Nilles, Léon.'' In: G. Goetzinger a Claude D. Konter, ''Luxemburger Autorenlexikon''. Centre national de littérature, Mersch. Cf S. 452.
*Dauch, Stéphanie, 2016. ''Léon Nilles: un grand homme disparaît.'' Luxemburger Wort 2016-08-22, S. 50.

== Um Spaweck ==
* [http://www.hotelvieuxmoulin.lu/ Websäit vun der Aasselbuerer Millen]

{{Referenzen an Notten}}

{{DEFAULTSORT:Nilles Leon}}
[[Kategorie:Gebuer 1928]]
[[Kategorie:Gestuerwen 2016]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Ingenieuren]]</text>
      <sha1>o2yt19q4pm0noommtmi74lknkctrk51</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Advanced Satellite for Cosmology and Astrophysics</title>
    <ns>0</ns>
    <id>95794</id>
    <revision>
      <id>2625921</id>
      <parentid>2434311</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T04:50:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>50611</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2625921</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2858" sha1="sy8h9998tcmhk4txw6burojyy2ykba5" xml:space="preserve">{| border=&quot;0&quot; width=&quot;300&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;1&quot; style=&quot;float:right; margin-left:0.5em; background:#FBBFFA;&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | ASCA
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[Fichier:ASCA.jpg|thumb|300px|center|De Röntgenteleskop-Satellit ASCA]]
 |- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Typ|| Röntgenteleskop
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Land || {{JPN}}/{{USA}}
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Agentur || [[Institute of Space and Astronautical Science|ISAS]]/[[National Aeronautics and Space Administration|NASA]]
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| [[Apogeum]] || 615&amp;nbsp;km
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| [[Perigeum]] || 524&amp;nbsp;km
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| [[Inklinatioun (Astronomie)|Bunnschréi]]|| 31,1°
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Mass|| 420&amp;nbsp;kg
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Bunn-Ëmlafzäit || 96,1 min
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Start|| [[20. Februar]] [[1993]], 02:20 UTC 
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Startplaz || [[Uchinoura Space Center|Kagoshima]]
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Drorakéit || [[Mu (Rakéit)|M-3S-2]]-7
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Status|| [[2. Mäerz]] [[2001]] (vergloust)
|}

Den '''Advanced Satellite for Cosmology and Astrophysics (ASCA)''', och bekannt ënner der Bezeechnung '''ASTRO-D''' oder '''Asuka''' war e japanesch-amerikanescht Weltraumteleskop fir [[Röntgenastronomie]].

ASCA war de véierte japanesche [[Röntgensatellit]] a gouf vum japaneschen Institut fir Raumfuerschung [[Institute of Space and Astronautical Science|ISAS]] zesumme mat der [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]] entwéckelt. ASCA gouf den [[20. Februar]] [[1993]] vum [[Uchinoura Space Center|Kagoshima Space Center]] mat enger [[Mu (Rakéit)|M-3S-2]]-Rakéit an eng niddreg Äerdëmlafbunn mat 31,5 Grad [[Inklinatioun (Astronomie)|Bunnschréi]] bruecht. De Satellit war bis de [[14. Juli]] [[2000]] a Betrib, bis an engem geomagnéitesche Stuerm d'Lagreegelung ausgefall war. Den [[2. Mäerz]] [[2001]] ass de Satellit an der [[Äerdatmosphär]] iwwer dem Westpazifik vergloust.

Den ASCA hat véier identesch Röntgenteleskope vum [[Wolter-Teleskop|Wolter]]-Typ mat enger effektiver Totalfläch vun 1300&amp;nbsp;cm&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; bei 1[[keV]] Energie a 600&amp;nbsp;cm&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; bei 6-7&amp;nbsp;keV. Als éischte Röntgenobservatoire hat d'ASCA an zwéi vu senge véier Röntgenteleskopen [[CCD-Sensor|CCD]]-Detektere mat deenen d'Energie vun de Röntgenphotone méi genee wéi mat fréieren Detektersystemer gemooss konnt ginn, benotzt. D'Röntgenspektren déi domat opgeholl goufen, hu virun allem zu engem bessere Versteesdemech vun [[aktive galaktesche Kär]]e bäigedroen.

== Um Spaweck ==
* {{en}} NASA: [https://web.archive.org/web/20121014100300/http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/asca/ The ASCA Mission (1993-2000)] 
== Kuckt och ==
{{Kuckt och Portal:Astronomie}}

[[Kategorie:Weltraumteleskopen]]
[[Kategorie:Röntgenteleskopen]]
[[Kategorie:Japanesch Raumfaart]]
[[Kategorie:NASA]]</text>
      <sha1>sy8h9998tcmhk4txw6burojyy2ykba5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Alenka Bratušek</title>
    <ns>0</ns>
    <id>97471</id>
    <revision>
      <id>2625922</id>
      <parentid>2605211</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T05:04:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>50611</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2625922</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2586" sha1="36zrpkjk8y3wxsakb0b7ob8ruek4e7w" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
D''''Alenka Bratušek''', gebuer den [[31. Mäerz]] [[1970]] zu [[Celje]], ass eng [[Slowenien|sloweenesch]] Politikerin (PS). Si war vum dem 20. Mäerz 2013 bis de 5. Mee 2014 Ministerpresidentin vum Land.

Si huet op der [[Universitéit Ljubljana]] [[Management]] studéiert an do 2006 e Master germaach. Vun 1999 bis 2011 huet si am sloweenesche Finanzministère geschafft, fir d'lescht als Generaldirektesch an der Budgets-Direktioun.

Bei de Parlamentswale gouf si op der Lëscht vun der Partei [[Pozitivna Slovenija]] an d'Parlament geswielt.

2013 huet si d'Parteipresidence ''faisant fonction'' iwwerholl, nodeem de [[Zoran Janković]] seng Presidence wéinst Korruptionsverdacht huet missen néierleeën.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20131014082451/http://pozitivnaslovenija.si/novice/item/657-pozitivno-slovenijo-vodi-mag-alenka-bratu%C5%A1ek &quot;Pozitivno Slovenijo vodi mag. Alenka Bratušek&quot;] (&quot;Mag. Alenka Bratušek féiert Positiivt Slowenien&quot;, (sloweenesch), Communiqué vum 17. Januar 2013)&lt;/ref&gt; De 27. Februar 2013 huet d'sloweenescht Parlament och dem Ministerpresident [[Janez Janša]] d'Mësstraue votéiert, well hien och ënner Korruptiounsverdacht stoung, an huet d'Bratušek déi bis dohi Leader vun der Oppositioun war, zu der neier Ministerpresidentin gewielt.&lt;ref&gt;[[Neue Zürcher Zeitung]]: ''[http://www.nzz.ch/aktuell/international/sloweniens-opposition-stuerzt-regierungschef-jansa-1.18029616 Sloweniens Opposition stürzt Regierungschef Jansa]'', 27. Februar 2013.&lt;/ref&gt; Den 20.Mäerz gouf d'Koalitioun vun hirer Partei ''Positiivt Slowenien'', de ''Socialni demokrati'', der ''Državljanska lista'' an der Demokratescher Pensionistepartei vu Slowenie vum Parlament confirméiert.

De 5. Mee 2014 huet si hire Récktrëtt als Premierministesch agereecht, nodeem se d'Wal zum President vun hirer Partei géint de Zoran Janković verluer hat.

Als Regierungscheffin ''faisant fonction'' huet si sech selwer als Kandidatin fir Member vun der [[Kommissioun Juncker]] ze ginn, virgeschloen. Dowéinst, an och, well se mat hire Kompetenzen net iwwerzeege konnt, gouf si no hirer Auditioun vum Europäesche Parlament ofgeleent.

== Um Spaweck ==
* [https://web.archive.org/web/20160107110740/http://www.dz-rs.si/wps/portal/en/Home/ODrzavnemZboru/KdoJeKdo/PoslankeInPoslanci/poslanec?idOseba=P166 Biographesch Donnéeën] op der Websäit vum sloweenesche Parlamzent (englesch)
{{Autoritéitskontroll}}
{{Sozial Medien}}
{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Bratusek Alenka}}
[[Kategorie:Gebuer 1970]]
[[Kategorie:Premierministere vu Slowenien]]</text>
      <sha1>36zrpkjk8y3wxsakb0b7ob8ruek4e7w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Astron (Satellit)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112698</id>
    <revision>
      <id>2625923</id>
      <parentid>2426344</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T06:24:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>50611</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2625923</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2227" sha1="f1zj3gqvmhk7994m3k70zrd7qqjab5h" xml:space="preserve">{| border=&quot;0&quot; width=&quot;300&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;1&quot; style=&quot;float:right; margin-left:0.5em; background:#FBBFFA;&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | Astron
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; | [[Fichier:Astron.gif|thumb|300px|center|De Weltraumteleskop Astron]]
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Typ|| Weltraumteleskop
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Land || Sowjetunioun
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Apogeum || 191.944&amp;nbsp;km
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Perigeum || 12.254&amp;nbsp;km
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| [[Inklinatioun (Astronomie)|Bunnschréi]]|| 60,7°
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Mass|| 3500&amp;nbsp;kg
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Moossen || 6 m Längt
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Bunn-Ëmlafzäit || 5925 min&lt;ref&gt;Bunndaten no [http://www.n2yo.com/satellite/?s=13901 n2yo], Stand Mäerz 2012&lt;/ref&gt;
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Start|| [[23. Mäerz]] [[1983]], 12:45 UTC
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Startplaz || [[Baikonur]] LC200/39
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Drorakéit || [[Proton (Rakéit)|Proton-K/D-1 307-01]]
|- bgcolor=&quot;#FFFAFA&quot;
| Status|| am Orbit, deaktivéiert
|}
Den '''Astron''' war e [[Sowjetunioun|sowjetesche]] [[Weltraumteleskop]]. Säin Asazgebitt waren [[Ultraviolettastronomie|Ultraviolett]]- a [[Röntgenastronomie|Röntgen]]fotoen. E gouf den [[23. Mäerz]] [[1983]] mat enger [[Proton (Rakéit)|Proton]]-Rakéit an den [[Ëmlafbunn|Orbit]] geschoss. Seng staark elliptesch [[Ëmlafbunn]] als [[Satellittenorbit#Highly Elliptical Orbit (HEO)|Highly-Elliptical-Orbit-Satellit (HEO)]] hat dofir gesuergt, datt den Astron zu 90&amp;nbsp;% vun der Zäit baussenzeg vum Äerdschiet an der Stralungsceinture war. De Satellit war 6 Meter laang, war am Ganzen 3.500&amp;nbsp;kg schwéier a war op der Designerbasis vun der [[Venera]]-Raumsond opgebaut.

Den Astron gouf sechs Joer laang bedriwwen a war zu senger Zäit dat gréisst Ultraviolettteleskop am Weltraum.

== Um Spaweck ==
* {{en}} NASA: [https://web.archive.org/web/20090826100025/http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/heasarc/missions/astron.html Informatiounen iwwer den Astron-Satellit] 
* {{en}} Encyclopedia Astronautica: [http://www.astronautix.com/craft/astron.htm Astron] 
{{Referenzen}}

[[Kategorie:Weltraumteleskopen]]
[[Kategorie:Raumfaart an der Sowjetunioun an a Russland]]
[[Kategorie:1983 an der Raumfaart]]</text>
      <sha1>f1zj3gqvmhk7994m3k70zrd7qqjab5h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Schabloun:Op engem 22. Juni</title>
    <ns>10</ns>
    <id>113159</id>
    <revision>
      <id>2625914</id>
      <parentid>2352330</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T21:24:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625914</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="887" sha1="9p0m65zd8btqc6xpz0r1oiaolvu4fjd" xml:space="preserve">* [[1767]]: Gebuert vum däitsche Geléierten a Staatsmann [[Wilhelm von Humboldt]].
* [[1788]]: Den engleschen Dichter [[George Byron]] kënnt op d'Welt.
* [[1898]]: Den däitsche Schrëftsteller [[Erich Maria Remarque]],  gëtt gebuer.[[Fichier:Operation Barbarossa corrected border.png|100px|right]]
* [[1906]]: Gebuert vum éisträichesch-amerikanesche Filmregisseur [[Billy Wilder]].
* [[1910]]: De Bauingenieur an Erfinder vum éischte Computer [[Konrad Zuse]] kënnt op d'Welt.
* [[1941]]: Däitschland iwwerfält d'[[Sowjetunioun]] (&quot;'''[[Unternehmen Barbarossa]]'''&quot;).
* [[1949]]: D'US-amerikanesch Schauspillerin [[Meryl Streep]] gëtt gebuer.
* [[1978]]: D'Lëtzebuerger Regierung erkläert, de [[Atomzentral vu Rëmerschen (Projet)|Plang vun engem Atomkraaftwierk zu Rëmerschen]] net méi virundreiwen ze wëllen.
&lt;noinclude&gt;
[[Kategorie:Op engem Juni|Juni 22]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9p0m65zd8btqc6xpz0r1oiaolvu4fjd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Stater Tram</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114569</id>
    <revision>
      <id>2625853</id>
      <parentid>2625258</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:39:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>/* Tramsschapp Cloche d'or */</comment>
      <origin>2625853</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72101" sha1="bmz3f96t8invzamhng95jynn5gmxwqg" xml:space="preserve">{{Infobox Transportreseau
|Linnen     = 1
|Statiounen = 24
}}
De '''Stater Tram''' ass am Ament eng [[Tram]]slinn, déi vun der Firma [[LuxTram|LuxTram S.A.]] bedriwwe gëtt an där hiert éischt Deelstéck den [[10. Dezember]] [[2017]] opgoung. Si markéiert en neit Kapitel vum Tram an der Stad, nodeems et schonn tëscht [[1875]] an [[1964]] ee gouf, deem um Gebitt vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] a verschiddenen Nopeschgemenge gefuer ass.

{{Méi Info 1|Fréiere Stater Tram}}

D'Streck besteet einstweilen aus enger eenzeger Linn, der T1, a féiert op enger Längt vu 16 [[Meter|Kilometer]] vum [[Findel - Luxembourg Airport (Tramshalt)|Fluchhafe Findel]] iwwer de [[Kierchbierg]], de [[Glacis (Lampertsbierg)|Glacis]], den [[Hamilius (Tramshalt)|Hamilius]], d'[[Gare Centrale (Tramshalt)|Stater Gare]] an d'[[Howald Gare (Tramshalt)|Gare Houwald]] bis bei de [[Stadion (Tramshalt)|Stadion]]. Den Trajet huet 24 Halten, déi an der Moyenne 500 Meter auserneeleien. Eng Faart dauert 46 Minutten.

2025 ass dermat ugefaange ginn, dat éischt Deelstéck vun enger vu méi geplangten neie Strecken ze bauen, soudatt ee mëttelfristeg nees vun engem Tramsreseau schwätze kann.

== Geschicht ==
=== Chronologie ===
*7. Mäerz 1991: Grënnung vun der ''TRAM'' [[A.s.b.l.]]&lt;ref&gt;[http://www.etat.lu/memorial/2001/C/Pdf/c0120162.pdf#Page=9 Memorial C, Nr 120/2001, S. 5721]&lt;/ref&gt;. D'Iddi vum Retour vum Tram kënnt eng éischt Kéier op.
*1994: Verëffentlechung vun der ''Luxtraffic'' Etüd.
*1995 Presentatioun vum ''[[Projet BTB]]'' (Bus-Tram-Bunn), mat enger “Tram-Bunn” (''tram-train'').
*1999: Wéinst ze vill staarker Oppositioun gëtt de BTB begruewen.
*2002: Presentatioun vum Projet ''mobiliteit.lu'', als Evolutioun vum BTB.
*2003: De Projet gëtt am Detail presentéiert.
*2005: D'Iddi vum “Tram-Zuch” gëtt definitiv opginn.
*2006: D'Iddi vun engem klasseschen Tram kënnt op a gëtt vum Staat an der Stad Lëtzebuerg ugeholl.
*20. Juni 2007: Grënnung vum ''GIE LuxTram'' (''Groupement d'intérêt économique'')&lt;ref&gt;[http://www.etat.lu/memorial/2007/C/Pdf/c245830A.pdf#Page=2&amp;#x5D; Memorial C, Nr 2458/2007, S. 117458]&lt;/ref&gt;.
*2007 an 2008: D'Streck gëtt festgeluecht (Gare - Luxexpo).
*2010: wéinst der [[Finanzkris 2007/2008|Finanzkris]] gëtt de Projet op Äis geluecht.
*Mäerz 2012: D'Géigner vum Tram fuerderen e [[Referendum]].
*Januar 2014: Op en Neits fuerderen d'Géigner e Referendum.
*Abrëll 2014: Ukënnegung vun der Extensioun vun der Linn (op d'[[Cloche d'or]] an op de [[Fluchhafe Lëtzebuerg|Fluchhafen]]).
*Mee 2014: Eng drëtt a lescht Fuerderung fir e Referendum gëtt vun der [[Chamber]] verworf.
*4. Juni 2014: D'Chamber stëmmt fir en Tram ze realiséieren&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;[http://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2014/07/24/n6/jo Loi du 24 juillet 2014 portant sur la construction d'une ligne de tramway à Luxembourg entre la Gare Centrale et le Circuit de la Foire Internationale au Kirchberg] Memorial A, 154/2014, S. 2348 op legilux.lu (gekuckt den 12. August 2014)&lt;/ref&gt;.
*17. Oktober 2014: Den Numm vum ''GIE LuxTram'' gëtt a ''GIE Tramway Luxembourg''&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;[http://www.etat.lu/memorial/2014/C/Pdf/c345019B.pdf#Page=47 Memorial C, 3450/2014, S. 165599]&lt;/ref&gt; geännert.
*21. Oktober 2014: ''LuxTram'' gëtt als [[Société anonyme]] gegrënnt&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;[http://www.etat.lu/memorial/2014/C/Pdf/c354425B.pdf#Page=8 Memorial C. 3544/2014, S.170072 Memorial C. 3544/2014, S.170072]&lt;/ref&gt;.
*15. Januar 2015: ''GIE Tramway Luxembourg'' gëtt vu ''LuxTram S.A.'' iwwerholl&lt;ref&gt;[http://www.etat.lu/memorial/2015/C/Pdf/c0393132.pdf#Page=20 Memorial C, 393/2015, S. 18836]&lt;/ref&gt;.
*Januar 2015: D'Viraarbechte vum neien Tramsschapp fänken un.
*18. September 2015: De [[Grondsteen|Grondstee]] vum neien Tramsschapp gëtt geluecht.
*Februar 2016: D'Viraarbechte vun der Linn fänken un.
*Juli 2016: Déi éischt Schinne gi geluecht.
*24. August 2016: Déi éischt Schinne ginn zesummegeschweesst.
*8. Februar 2017: Den éischten Tram gëtt geliwwert.
*12. Juli 2017: Déi éischt Tester gi lass.
*23. / 24. September 2017: Den Tram an den Neien Tramsschapp ginn dem Publikum op enger „Porte ouverte“ virgestallt.
*2. November 2017: Testfaarten am normale Verkéier, awer ouni Passagéier.
*10. Dezember 2017: Den éischten Deel vun der Streck ([[Luxexpo (Tramshalt)|Luxexpo]]-[[Rout Bréck - Pafendall (Tramshalt)|Rout Bréck]]) geet op.
* 14. Dezember 2017: D'Chamber stëmmt fir den Ausbau vun der Linn op d'Cloche d'or an de Fluchhafen.
*21. Mee 2018: Éischt Testfaarten op der Streck Rout Bréck-[[Stäreplaz / Étoile (Tramshalt)|Stäreplaz]]&lt;ref&gt;[http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/story/21784645 &quot;Le tram a déjà franchi le Pont rouge.&quot;] lessentiel.lu, 22 mai 2018 18:44; Act: 23.05.2018 09:52.&lt;/ref&gt;.
* 27. Juli 2018: Verlängerung vun der Linn bis op d'Stäreplaz&lt;ref name=juli18&gt;[http://www.rtl.lu/letzebuerg/1189605.html &quot;Den Tram fiert vum 27. Juli u bis op d'Stäreplaz.&quot;] rtl.lu, 04.06.2018, 11:08:48.&lt;/ref&gt;.
* 29. Oktober 2018: Ufank vun den Aarbechten un der 3. Phas (Stäreplaz - Gare).
* 5. Oktober 2020: Éischt Testfaarten op der Verlängerung vun der Linn bis op d'[[Garer Quartier (Stad Lëtzebuerg)|Gare]].
* 13. Dezember 2020: Ouverture vun der Verlängerung bis op d'Gare.
* 11. Juli 2022: Éischt Testfaarten op der Verlängerung vun der Linn bis bei de [[Lycée Bouneweg (Tramshalt)|Lycée Bouneweg]]&lt;ref name=Bouneweg&gt;[https://www.rtl.lu/mobiliteit/news/a/1922920.html &quot;D'Erweiderunge vun der Tramsstreck lafen op Héichtouren.&quot;] rtl.lu, 03.06.2022.&lt;/ref&gt;.
* 11. September 2022: Verlängerung bis op Bouneweg&lt;ref name=Bouneweg/&gt;.
* 1. Februar 2024: D'Chamber stëmmt fir den Ausbau vum Tramsreseau um Streckendeel Rout Bréck – Laangfur a Stater Gare – Hollerech&lt;ref name=licht&gt;[https://www.wort.lu/luxemburg/chamber-gibt-gruenes-licht-fuer-ausbau-der-tram/7915294.html &quot;Chamber gibt grünes Licht für Ausbau der Tram.&quot;] wort.lu, 01.02.2024.&lt;/ref&gt;.
* 17. Mee 2024: Éischt Testfaarten op der Streck Bouneweg-[[Stadion vu Lëtzebuerg|Stadion]].
* 7. Juli 2024: Verlängerung vun der Linn bis bei de [[Stadion (Tramshalt)|Stadion]]&lt;ref name=&quot;:8&quot;&gt;{{Citation|URL=https://www.wort.lu/luxemburg/zentrum/in-vier-monaten-faehrt-die-tram-zum-stadion/8837576.html|Titel=In vier Monaten fährt die Tram zum Stadion|Gekuckt=29.02.2024|Datum=29.02.2024|Wierk=luxemburger-wort-online|Sprooch=de}}&lt;/ref&gt;.
* 10. Dezember 2024: Éischt Testfaarten op der Streck Kierchbierg-Fluchhafen&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.rtl.lu/mobiliteit/news/a/2257997.html|Titel=Éischt Tester um Dënschdeg: Vu Mäerz 2025 u wäert ee kënne mam Tram bis op de Fluchhafe fueren|Gekuckt=10.12.2024|Wierk=www.rtl.lu|Sprooch=lb}}&lt;/ref&gt;.
* 17. Februar 2025: Ufank vun den Aarbechten op der Streck Rout Bréck-Europaschoul&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://luxtram.lu/fr/premier-prolongement-de-la-ligne-de-tramway-au-kirchberg/|Titel=PREMIER PROLONGEMENT DE LA LIGNE DE TRAMWAY AU KIRCHBERG|Auteur=[[LuxTram]]|Datum=2025-02-19}}&lt;/ref&gt;.
* 2. Mäerz 2025: Verlängerung bis op de Fluchhafen&lt;ref name=&quot;luxtram.lu&quot;&gt;[https://www.luxtram.lu/fr/debut-des-tests-et-essais-du-tramway-3/ Début des tests et essays du tramway] luxtram.lu, 10.12.2024.&lt;/ref&gt;.

=== Den ale Reseau ===
{{Haaptartikel|Fréiere Stater Tram}}
[[Fichier:TVL n°26.jpg|thumb|upright|Eng Motrice vum ''Alen Tram'', déi am [[Musée des tramways et de bus de la ville de Luxembourg|Tramsmusée]] ausgestallt ass.]]
An der Stad Lëtzebuerg gouf et vun [[1875]] un en [[Fréiere Stater Tram|éischten Tramsreseau]]&lt;ref&gt;[https://www.wort.lu/fr/luxembourg/ca-s-en-va-et-ca-revient-il-y-a-cinquante-ans-disparaissait-le-dernier-tram-53b57a13b9b3988708041586 Il y a cinquante ans disparaissait le dernier tram] op wort.lu de 4. Juli 2014 (gekuckt den 31. Juli 2017)&lt;/ref&gt;. Am Ufank waren et Trammen déi vu Päerd gezu goufen (Päerdstram) a vun 1908 u gouf de Reseau elektrifizéiert. 1930 hat de Reseau 30 Kilometer. 1926 sinn déi éischt Bussen agesat ginn a lues a lues ass dunn den Tramsreseau zu Gonschte vun de Bussen ofgerappt ginn. De leschten Tram ass de 5. September 1964 gefuer.

=== Mëssgléckte Projet vun enger &quot;Tram-Bunn&quot;...===
[[Fichier:Saarbahn johanniskirche.jpg|thumb|D'''Saarbahn'' zu Saarbrécken; eng Maquette dervu war 1995 zu Lëtzebuerg ausgestallt ginn.]]
Zanter 1990 gouf et an der Stad Lëtzebuerg Bestriewungen, nees en Tram anzeféieren. Am Mäerz 1991 ass d'TRAM A.s.b.l. gegrënnt ginn, mam Zil fir z'ënnersichen ob dëst méiglech an ubruecht wier. Am Dezember 1991 ass d'TRAM A.s.b.l. den Tramsreseau op [[Düsseldorf]] besiche gaangen&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[http://www.tram.lu/historique.html &quot;Historique&quot; op der Websäit vun der TRAM A.s.b.l. (gekuckt den 3. August 2017)]&lt;/ref&gt;; an den zwee Joerzéngten duerno, stoungen nach aner Visitte vun Tramsreseauen uechter Europa um Programm. Zesumme mam [[Mouvement écologique]] a mam [[Oekofonds]] huet d'TRAM A.s.b.l. am Joer 1992 d'Etüd &quot;E modernen Tram fir Lëtzebuerg&quot; virgestallt&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. Virun de Gemengewale gouf eng Table-ronde mat de politesche Parteien organiséiert&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Am Joer 1994 sollt dunn - duerch eng Initiativ vum Transportministère zesumme mat der Stad Lëtzebuerg - mat der ''Luxtraffic'' Etüd erausfonnt ginn, wat fir e Verkéiersmëttel am beschte gëeegent wier fir den ëffentleche Verkéier am Land ze verbesseren. Als Konklusioun aus der Etüd ass de Projet BTB (Bus-Tram-Bunn) ervirgaangen&lt;ref&gt;[http://www.rail.lu/btbbulletin.html E modernen Tram fir Lëtzebuerg - eng Investitioun an d'Zukunft] op rail.lu (gekuckt den 3. August 2017)&lt;/ref&gt;.

[[1995]] ass dunn de Projet BTB vun der Regierung un d'Rulle bruecht ginn, mat deem et haaptsächlech drëm goung fir eng sougenannt &quot;Tram-Bunn&quot; an d'Liewen ze ruffen. Eng Maquette vu sou enger Bunn wéi se zu [[Saarbrécken]] fiert (''Saarbahn'') gouf am September an der Stad ausgestallt&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. Déi éischt Kriticke géint en Tram koumen am Joer 1998 op, absënns duerch d'Aktioun vum Automobile-Club am ''Auto-Moto-Magazine'' (¿¿¿)&lt;ref&gt;[http://www.eluxemburgensia.lu/webclient/DeliveryManager?application=DIRECTLINK&amp;custom_att_2=simple_viewer&amp;pid=1848056&amp;search_terms=Automobile%20club%20tram#panel:pp%7Cissue:1848056%7Carticle:DTL164%7Cquery:Automobile%20club%20tram Vorsicht! Tram] am [[D'Lëtzebuerger Land|Lëtzebuerger Land]], de 5. Juni 1998, Säit 3 (gekuckt de 7. August 2017)&lt;/ref&gt;. Doropshin hu sech eng Rëtsch Politiker{{wien?}} schwéier gedoe fir sech fir den Tram anzesetzen, wat mat sech bruecht huet, datt de Projet BTB schlussendlech gestuerwen ass&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. De Budget fir de BTB gouf sengerzäit op 760 Milliounen Euro geschat&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20171206074635/http://mobile.news.paperjam.lu/news/ville-de-luxembourg-le-tram-leger-sur-de-bonnes-voies Ville de Luxembourg: le tram léger sur de bonnes voies] op Paperjam.lu de 24. Mäerz 2006 (gekuckt den 3. August 2017)&lt;/ref&gt;.

Am Januar [[2002]] huet den Transportminister [[Henri Grethen]] en neie Projet „mobilitéit.lu“ presentéiert. Dëse Projet huet dat wesentlecht aus dem BTB iwwerholl, goung awer méi wäit, andeem och eng nei Verbindung vun der Stad bis op [[Esch-Uelzecht]] proposéiert gouf. Et goung awer net am Detail riets vum schwieregen Tracé duerch d'Stad&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. E Joer méi spéit, de 14. Januar [[2003]], huet de Minister dunn den Uschloss vum Kierchbierg un den [[Eisebunn]]sreseau virgestallt&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;[https://www.gouvernement.lu/798098/14grethen Raccordement ferroviaire de Kirchberg et de Findel] op gouvernement.lu den 13. Januar 2003 (gekuckt de 5. August 2017)&lt;/ref&gt;. Zwou Verbindunge ware virgesinn: 
* eng éischt sollt op der Héicht vun der [[Pont grande-duchesse Charlotte|Rouder Bréck]] vun der [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Ëlwen]] aus iwwer e gekréngelten Tracé op de Kierchbierg an da weider iwwer d'[[Avenue John-F.-Kennedy (Stad Lëtzebuerg)|Avenue John F. Kennedy]] bis bei d'Luxexpo féieren. Dësen Deel sollt am Tram-Bunn-Modus gefuer ginn.
* eng zweet sollt vun der Streck [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Waasserbëlleg Grenz|Lëtzebuerg-Waasserbëlleg]] aus duerch en Tunnel bis op de Findel an duerno iwwerierdesch weider bis op de Fluchhafe féieren. Dësen Deel vun der Streck hätt solle mat Tram-Bunnen a klasseschen Zich gefuer ginn. 
Dëse Projet mat enger Längt vu 14&amp;nbsp;km, gouf op 389,68 Milliounen Euro geschat. Als Optioun war och nach eng Verlängerung bis op de Lampertsbierg virgesinn. De Projet de loi gouf de 14. Januar 2003 virgestallt&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; an d'Gesetz den 18. Dezember 2003 vun der Chamber gestëmmt&lt;ref&gt;[http://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2003/12/18/n1/jo Loi du 18 décembre 2003 modifiant la loi du 10 mai 1995 relative à la gestion de l'infrastructure ferroviaire.] am Memorial A 195 vum 31/12/2003 (gekuckt de 5. August 2017)&lt;/ref&gt;. D'Aarbechte sollten an e puer Phase gemaach ginn. Den éischten Deel (Dummeldeng - Kierchbierg) hätt sollen Enn 2006 / uganks 2007 fäerdeg sinn an duerno hätt den zweeten Deel (Iergäertchen - Findel) ufänke kënnen. Dësen Deel wier dann 2012 / 2013 fäerdeg gewiescht.

[[2004]] gouf et du vun der A.s.b.l. ''RER Luxembourg'' eng nei Initiativ géint d'Konzept vun der Tram-Bunn&lt;ref&gt;{{Citation |URL=http://www.etat.lu/memorial/memorial/2004/C/Pdf/c109328A.pdf#Page=2 |Titel=Memorial C 1093/2004, S. 52418 |Gekuckt=2017-08-20 |archivedate=2005-02-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050223102324/http://www.etat.lu/memorial/memorial/2004/C/Pdf/c109328A.pdf#Page=2 }}&lt;/ref&gt;, déi dofir agetrueden ass den ëffentlechen Transport deelweis bis ronn 60 Meter ënnert dem Buedem duerch d'Stad ze féieren. Dëse Projet ass méi spéit och ënner dem Numm „City-Tunnel“ vun der [[Alternativ Demokratesch Reformpartei|ADR]] opgegraff ginn&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170927110801/https://adr.lu/der-city-tunnel-ist-die-losung/?print=2 Der City-Tunnel ist DIE Lösung] op adr.lu (gekuckt de 5. August 2017)&lt;/ref&gt;. Zesumme confirméieren awer de Staat an d'Stad Lëtzebuerg am Joer 2005, datt si weiderhin hannert dem Projet Tram-Bunn stinn.

De Projet ass awer definitiv den 10. November [[2005]] gestuerwen, wéi d'[[Société nationale des chemins de fer luxembourgeois|CFL]] erklären, datt si net capabel sinn en Tram-Bunn-Reseau ze bedreiwen&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

===... zu Gonschte vun engem klasseschen Tram ===
[[Fichier:Hybrid-Bus Emile Weber Luxembourg 01.jpg|thumb|Den Tram ersetzt verschidde Buslinnen, dorënner déi vill benotzt [[AVL-Linn 16|Linn 16]].]]
D'Iddi fir en Tram ze baue fir domat d'Stad z'entlaaschten, ass am Juni 2005 opkomm an et gouf en Aarbechtsgrupp « Extension du réseau ferré dans la Ville de Luxembourg » gegrënnt. Den neie Projet gouf den 10. Mäerz [[2006]] am [[Regierung (Lëtzebuerg)#Regierungsrot|Regierungsrot]] an de 27. Mäerz am Stater [[Gemeng (Lëtzebuerg)|Gemengerot]] presentéiert&lt;ref name=&quot;rtl.lu&quot;&gt;[http://5minutes.rtl.lu/laune/actu/1001037.html Dossier Luxtram: Ce que l'on sait, ce que l'on ne sait pas] op 5minutes.lu de 6. Februar 2017 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;. D'Regierung grad ewéi d'Stad Lëtzebuerg stoungen allebéid hannert deem neie Projet an e gouf am Abrëll vun der Chamber validéiert&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20170701190547/http://www.mt.public.lu/projets/chemins_fer/tram/constiGIE.pdf La constitution du GIE « LuxTram »] Dossier de presse op mt.public.lu (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;. Domat konnt de Projet du konkreet ulafen&lt;ref name=&quot;rtl.lu&quot; /&gt;. Déi ursprénglech Iddi vun der Tram-Bunn gëtt deemno opginn zu Gonschte vun der Realiséierung vun engem klasseschen Tram, kombinéiert mat enger Verbesserung vum Schinnennetz&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;.

Den Tracé vum Tram gouf [[2007]] definéiert. De Prinzip vun enger Verbindung vum Kierchbierg iwwer d'[[Avenue John-F.-Kennedy (Stad Lëtzebuerg)|Avenue Kennedy]] gouf bäibehalen, et gouf awer eng Verlängerung duerch d'[[Uewerstad]] bis op d'Gare virgeschloen. D'Oppositioun aus dem Camp vun de Aktivisten déi fir den Tunnel agetruede sinn, war hefteg. Si sinn esou wäit gaange fir den Tram als eng „folkloristesch Variante vum Bus“&lt;ref&gt;« Le tram n'est rien d'autre qu'une variante folklorique du bus! » &quot;Historique&quot; op der Websäit vun der TRAM A.s.b.l. (gekuckt den 3. August 2017)&lt;/ref&gt; ze qualifizéieren a fir d'Kritiker vum Tunnelprojet ze diskreditéieren. D'Regierung war gezwongen ze reagéieren an huet widderholl, datt si géint de „Bus-Bunn-Projet“ wier.

Den 21. Juni 2007 gouf de ''GIE LuxTram'' gegrënnt, dee Pläng ausschaffe sollt, fir en Tram duerch d'Stad fueren ze loossen. De GIE besteet zu gläichen Deeler aus Vertrieder vum Staat an der Stad Lëtzebuerg. Den „Avant-projet sommaire“ gesouch eng Tramslinn vir, déi vun der [[Gare Houwald]] iwwer d'[[Gare Zéisseng]] - d'[[Gare Lëtzebuerg|Gare Centrale]] an d'Uewerstad op de Kierchbierg bis bei d'Luxexpo féiere sollt. Se sollt kombinéiert gi mat enger Eisebunnsverbindung vun der [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Waasserbëlleg Grenz|CFL-Linn 3]] iwwer de Fluchhafe Findel mat enger Endstatioun bei der Luxexpo&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;.

Am Mee 2008 gouf eng Maquette vun engem Tram (vun der Linn 1 vum Tram vun Nice) an der Stad ausgestallt fir der Bevëlkerung esou de Projet vum Tram virzestellen&lt;ref name=&quot;rail.lu&quot;&gt;[http://www.rail.lu/projettramlux.html Projet de tramways de la Ville de Luxembourg], op rail.lu (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;. Den Tracé tëscht der Stater Gare an der Uewerstad gouf 2008 festgehalen, nodeems et dräi Variante goufen: eng iwwer d'Nei Avenue (déi och duerno zeréckbehale gouf), eng aner iwwer d'Al Avenue an eng drëtt iwwer déi zwou Avenuen, awer allkéiers nëmmen an enger Richtung&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160311115215/http://www.gtf.be/gtf_luxtram.html Luxtram: le futur tram de Luxembourg], op gtf.be, Websäit vum Groupement belge pour la promotion et l'exploitation Touristique du transport ferroviaire (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;.

Wéi am Joer [[2010]] Lëtzebuerg d'[[Finanzkris 2007/2008|Finanzkris]] ze spiere krut, war d'Regierung verflicht, eng Rëtsch Spuermoossnamen z'ergräifen a verschidde Projeten hu missen op Äis geluecht ginn. Dorënner och de Projet vum Tram. De Premier [[Jean-Claude Juncker]] huet a senger [[Ried zur Lag vun der Natioun]] de 4. Mee 2010 ugekënnegt, datt den Tram net virun [[2014]] kéint realiséiert ginn&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;{{,}}&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170726000727/http://www.lessentiel.lu/fr/rechercher/story/23909419 Patrick Théry, On a beau dire, le tram est bel et bien sur les rails] op lessentiel.lu de 26. September 2010 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;. Ursprénglech war virgesinn, datt d'Aarbechten uganks [[2011]] sollten ufänken, soudatt d'Linn 2014 hätt kënnen opgoen&lt;ref&gt;[http://Le+tram+va+redessiner+les+artères+de+Luxembourg Le tram va redessiner les artères de Luxembourg] op lessentiel.lu de 15. September 2009 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;. Am August goufen am Zentrum vun der Stad [[Geotechnik|geotechnesche]] Buerunge fir de Bau vum Tracé gemaach, fir déi genee Positioun vun de Statioune kënne festzeleeën&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170726000739/http://www.lessentiel.lu/fr/rechercher/story/12845897 Des forages sur le futur tracé du tram] op lessentiel.lu den 23. August 2010 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;.

=== Oppositioun an alternativ Projeten ===
Am Mäerz 2012 hu verschidde Volleksvertrieder vum ADR a besonnesch den Deputéierte [[Jacques-Yves Henckes]] - déi vu vir era géint den Tram an éischter fir de „City-Tunnel“ agetruede sinn - verlaangt, datt e Referendum sollt organiséiert ginn, mat deem d'Bevëlkerung sech fir déi eng oder aner Iddi kéint ausschwätzen&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170729214404/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/referendum-sur-le-tram-il-faudra-attendre-l-avis-du-gouvernement-4f60efa3e4b02f5ce8fac82f Référendum sur le tram: il faudra attendre l'avis du gouvernement] op wort.lu de 14. Mäerz 2012 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;[http://L'ADR+veut+un+référendum+sur+le+tram L'ADR veut un référendum sur le tram] op wort.lu de 14. Mäerz 2012 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;. Déi aner [[Lëscht vun de politesche Parteien zu Lëtzebuerg|Parteien]] hunn de Virschlag vum ADR kritiséiert, mat der Begrënnung, datt en nationale Referendum iwwer e lokale Sujet géint d'Gesetz verstousse géif. D'Iddi vum Referendum ass am Mee vun der Regierung verworf ginn, well de „City-Tunnel“ nëmme schwéier realiséierbar wier, souwuel a Bezuch op d'Käschten, wéi och op déi technesche Machbarkeet&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170729173151/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/city-tunnel-vs-tram-il-n-y-aura-pas-de-referendum-4fbfa410e4b0c4249c53fdf2 City-tunnel vs tram: il n'y aura pas de référendum] op wort.lu de 25. Mäerz 2012 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;.

Am Juni huet den deemolege Minister fir nohalteg Entwécklung, [[Claude Wiseler]], confirméiert, datt den Tram en Deel vun der Regierung hirem Plang fir eng nohalteg Mobilitéit wier an datt de Schantje fir den Tram ze bauen 2014 ufänke géif. Déi geschate Käschte fir déi éischt Phas géife bei 320 Milliounen Euro leien. Et gouf awer och nach preziséiert, datt de Schantje fir déi éischt Phas eréischt kéint ufänken nodeems eng Ëmwelt-Impaktstudie gemaach gi wier&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170729174440/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/320-millions-d-euros-pour-la-premiere-phase-du-tram-4fcf928be4b0c77473ce9847 320 millions d'euros pour la première phase du tram] op wort.lu de 15. Juni 2012 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;. D'Géigner vum Projet hunn en ze deier an net néideg fonnt&lt;ref&gt;[https://www.wort.lu/fr/luxembourg/parfois-juge-trop-cher-ou-inutile-le-tram-circulera-a-luxembourg-en-2017-4fda0c73e4b0c152a04dd5db Parfois jugé trop cher ou inutile, le tram circulera à Luxembourg en 2017] op wort.lu de 27. Juni 2012 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;. De Projet géif et erlaben déi 270 Bussen déi pro Stonn iwwer d'Nei Avenue fueren do erauszehalen. Haaptsächlech déi regional Buslinne solle ronderëm der Stad op Statiounen nieft der Tramslinn gekappt gi wou een dann ëmklamme kann&lt;ref&gt;[http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/dossier/tram/story/19959250 Un réseau de bus adapté à la future ligne de tram] op lessentiel.lu de 24 Abrëll 2012 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;. Am September [[2013]] huet de Regierungsrot gréng Luucht gi fir datt de Staat sech finanziell um Bau vun der Tramslinn bedeelege kann&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170729173312/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/feu-vert-pour-le-tram-qui-reliera-la-gare-centrale-a-luxexpo-52468871e4b0970ab1696d8b Feu vert pour le tram qui reliera la gare centrale à Luxexpo] op wort.lu den 28. September 2013 (gekuckt de 6. August 2017)&lt;/ref&gt;.

De Projet stoung am Januar [[2014]] erëm am Vierdergrond. De [[Staatsrot (Lëtzebuerg)|Staatsrot]] war nämlech der Opfaassung - entgéint der Meenung vun der Regierung zwee Joer virdrun - datt den Tram tëscht dem Kierchbierg an der Gare d'Problematik déi duerch de staarke Voyageursverkéier entsteet, net léise kann&lt;ref name=&quot;wort.lu1&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20170729070527/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/le-tram-n-est-pas-une-solution-selon-le-conseil-d-etat-52df89bee4b0e9996823d358 Le tram n'est pas une solution, selon le Conseil d'Etat] op www.wort.lu den 22. Januar 2014 (gekuckt den 10. August 2017)&lt;/ref&gt;. Fir effikass ze sinn, misst den Tram capabel si fir och op der Schinneninfrastruktur vum Zuch ze fueren. De [[François Bausch]] - Nofollger vum Claude Wiseler - huet dem Conseil d'état erkläert, datt dëse Projet eleng d'Verkéiersproblemer net léise kéint, ma datt een en als Deel vun engem ganze Pak vu Léisunge betruechte misst, deen d'Regierung am Kader vun engem nohaltege Mobilitéitsplang (MoDu) virgesäit&lt;ref name=&quot;wort.lu3&quot;&gt;[https://www.wort.lu/fr/luxembourg/tram-a-luxembourg-le-conseil-d-etat-pinaille-le-ministre-lui-repond-52ea164fe4b00e3c1fceffbb Tram à Luxembourg: le Conseil d'Etat pinaille, le Ministre lui répond] den 30. Januar 2014 op wort.lu (gekuckt den 10. August 2017&lt;/ref&gt;. Den ADR huet nach eng Kéier e Referendum gefuerdert&lt;ref name=&quot;wort.lu2&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20170729070510/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/l-adr-veut-un-referendum-sur-le-tram-530c8986e4b0577c214a14e4 L'ADR veut un référendum sur le tram], op www.wort.lu de 25. Februar 2014 (gekuckt den 10. August 2017)&lt;/ref&gt;.

Am Mäerz 2014 gouf d'[[Adolphe-Bréck|Nei Bréck]] fir de Verkéier zou gemaach well se - fir datt den Tram driwwer fuere kann - komplett restauréiert a méi breet gemaach muss ginn. De Schantjen huet dräi Joer gedauert. Wärend där Zäit gouf niewendrun eng provisoresch Bréck gebaut déi - wéinst hirer Faarf - am Volleksnumm d'„Blo Bréck“ genannt gouf&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170812060808/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/le-pont-adolphe-au-chomage-technique-a-partir-du-premier-week-end-de-mars-52f9f69ae4b07ca9197daa44 Le pont Adolphe au chômage technique à partir du premier week-end de mars] op wort.lu den 11. Februar 2014 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;. D'Nei Bréck ass am Mäerz [[2017]] erëm opgaangen&lt;ref&gt;[http://www.rtl.lu/letzebuerg/1016793.html Prett fir weider 100 Joer: Reouverture de 25. Mäerz] op rtl.lu am Mäerz 2017 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;.

Am Abrëll 2014 haten de François Bausch an d'Stater Buergermeeschtesch [[Lydie Polfer]] informéiert, datt den Tram um Tracé duerch d'Stad ouni Catenaire fuere géif. Dëst war drop zeréckzeféieren, well d'Géigner vum Tram sech ëmmer drop behaapt hunn, datt d'Catenairen d'Vue vun der Stad verschampeléiere géifen. Den Ufank vun den Aarbechte gouf fir 2015 ugekënnegt&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170812061746/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/luxembourg-le-tram-enleve-le-haut-5360f5b4e4b0c1eb30fa4f9a Luxembourg: le tram enlève le haut] op wort.lu den 30. Abrëll 2014 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;. Si hunn och matgedeelt, datt d'Linn am Endausbau bis op den [[Houwald]] an op de [[Fluchhafe Lëtzebuerg|Fluchhafe Findel]] verlängert géif ginn. Dës zwou Verlängerunge géifen deemno zousätzlech zum urspréngleche Projet (Kierchbierg-Gare) gebaut ginn&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170812061508/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/tram-a-luxembourg-le-trace-initial-doit-etre-prolonge-53609b3de4b01cc492c69c78 Tram à Luxembourg: le tracé initial doit être prolongé] op wort.lu den 30. Abrëll 2014 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;. Dës Ukënnegung huet d'Buergermeeschtere vun [[Gemeng Hesper|Hesper]], [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] a [[Gemeng Sandweiler|Sandweiler]] op de Plang bruecht, déi gemengt hunn, se wiere vum Nohaltegkeetsminister beduckst ginn&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170729070447/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/tram-trois-bourgmestres-ont-l-impression-d-avoir-ete-dupes-533ec8f6e4b012fe7ff65e65 Tram: trois bourgmestres ont l'impression d'avoir été dupés] op wort.lu de 4. Abrëll 2014 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;. De Projet fir eng Verbindung vun der Eisebunnslinn vun Dummeldeng op de Kierchbierg ze baue schéngt definitiv net méi aktuell ze sinn.

Tëscht November an Dezember 2013 hat LuxTram eng Meenungsëmfro organiséiert an där hir Resultater goufen am Mee 2014 virgestallt. Dobäi koum eraus, datt nëmmen 23&amp;nbsp;% vun de Befrote géint de Projet waren, 7&amp;nbsp;% waren nach onentschloss&lt;ref&gt;[http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/dossier/tram/story/26132254 Sept personnes sur dix se disent favorables au tram] op lessentiel.lu de 15. Mee 2014 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;. Dës Resultater hu gewëssermoossen iwwerrascht, well grad an där Zäit eng ëffentlech [[Petitioun]] um Internet am Gaang war, déi e Referendum géint den Tram gefuerdert huet. Well d'Petitioun déi néideg 4500 Ënnerschrëften zesumme kritt hat, huet de Sujet missen an der Chamber diskutéiert ginn&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170722141420/http://www.lessentiel.lu/fr/news/luxembourg/story/19835995 Le référendum sur le tram obtient 4 500 signatures] op lessentiel.lu den 2. Mee 2014 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;. No der Debatt tëscht den Deputéierten an de Petitionären ass de Referendum majoritär vun den Deputéierte refuséiert ginn, aus Angscht datt d'Organiséiere vun engem Referendum de Projet nach weider verspéide géif. Den Deputéierte [[Claude Adam]] huet dobäi bemierkt, datt bei de Parlamentswalen 2013 90 % vun de Wieler fir eng Partei gestëmmt haten, déi fir den Tram war&lt;ref&gt;Laurence Bervard, [http://www.lessentiel.lu/fr/news/dossier/tram/story/30429994 Les députés rejettent l'idée d'un référendum] op lessentiel.lu de 27. Mee 2014 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;. De 4. Juni 2014 huet d'Chamber mat 56 vu 60 Stëmmen de Gesetzprojet 6626 gestëmmt, mat deem 230 Milliounen Euro bewëllegt goufen, fir en Tram vun der Luxexpo op d'[[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] ze bauen&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;[http://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/TravailALaChambre/Recherche/RoleDesAffaires?action=doDocpaDetails&amp;backto=/wps/portal/public/Accueil/Actualite&amp;id=6626] „Projet de loi portant sur la construction d'une ligne de tramway à Luxembourg entre la Gare Centrale et le Circuit de la Foire Internationale au Kirchberg“ op chd.lu, der Websäit vun der Chambre des députés (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;. Dobäi kommen eng 124 Millioune vun der Stad Lëtzebuerg, soudatt d'Gesamtkäschten (inklusiv den Ënnerhalt fir 4 Joer) bei 354 Milliounen Euro leie géifen.

En alternative Projet fir de Bau vun enger [[Seelbunn]] déi tëscht der Stater Gare an dem Kierchbierg fuere kéint, an deen och vun der [[Chambre des métiers|Handwierkerkummer]] ënnerstëtzt gouf, ass awer vum Minister François Bausch ofgeleent ginn, well hien en als onrealistesch ugesinn huet&lt;ref&gt;[http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/dossier/tram/story/24914255 La Chambre des métiers défend le téléphérique] op lessentiel.lu den 2. Abrëll 2014 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;. D'Gesetz iwwer de Bau vun der Tramslinn tëscht der Stater Gare an der Luxexpo um Kierchbierg ass de 24. Juli 2014 ënnerschriwwen&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; an de 6. August publizéiert ginn&lt;ref name=&quot;:6&quot; /&gt;.

Den 21. Oktober 2014 hunn de Minister fir Nohalteg Entwécklung an Infrastrukturen, [[François Bausch]], fir de Lëtzebuerger Staat, souwéi d'Buergermeeschtesch [[Lydie Polfer]] an déi Éischt Schäffin [[Sam Tanson]] fir d'Stad Lëtzebuerg den Akt ënnerschriwwen, fir aus dem ''Groupement d'intérêt économique'' (GIE) eng [[Société anonyme|Aktiegesellschaft]] ze maachen&lt;ref name=&quot;:4&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:5&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:14&quot;&gt;Maurice Fick, [https://web.archive.org/web/20170803004809/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/la-societe-d-exploitation-du-tram-est-creee-premier-troncon-du-tram-mis-en-service-au-second-semestre-2017-54468bfeb9b398870807d12a &quot;Premier tronçon du Tram mis en service au second semestre 2017&quot;] op wort.lu den 21. Oktober 2014 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;.

{{Méi Info 1|LuxTram}}

De Choix fir aus dem GIE eng privat a keng ëffentlech Gesellschaft ze maachen ass - den Autoritéiten no - drop zeréckzeféieren datt et mat enger ëffentlecher Gesellschaft méi deier a méi komplizéiert gi wier, absënns wat d'Prozedure vun den ëffentlechen Aarbechten ugaange wier. Dës Entscheedung gouf besonnesch vum [[Fédération nationale des cheminots, travailleurs du transport, fonctionnaires et employés luxembourgeois|Landesverband]], der gréisster Gewerkschaft vun den Eisebunner bedauert&lt;ref&gt;[http://www.lequotidien.lu/politique-et-societe/tram-le-landesverband-prepare-son-implantation-aupres-des-futurs-conducteurs/ Tram: le syndicat des cheminots prépare déjà son implantation auprès des futurs conducteurs] op lequotidien.lu den 9. Juli 2015 (gekuckt den 12. August 2017)&lt;/ref&gt;.

== D'Linn T1: Déi éischt Linn vum ''Neien Tram'' ==
{{Haaptartikel|Luxtram-Linn T1}}
[[Fichier:Luxembourg T1 map-lb.svg|thumb|Streck vun der T1]]
Déi éischt Linn, déi gebaut gouf, [[Luxtram-Linn T1|T1 genannt]], fiert zanter dem 2. Mäerz 2025 vum [[Fluchhafe Lëtzebuerg|Fluchhafe]] bis bei de [[Stadion vu Lëtzebuerg|Stadion]] op der [[Cloche d'or]].

De Bau vun der Streck huet den 18. September 2015 ugefaangen. Dat éischt Stéck vun der Streck, vun der Luxexpo bis bei d'[[Pont grande-duchesse Charlotte|Rout Bréck]], ass den [[10. Dezember]] [[2017]] opgaangen. Duerno goufen et Verlängerunge bis op d'[[Place de l'Étoile (Stad Lëtzebuerg)|Stäreplaz]] ([[27. Juli]] [[2018]]), op d'[[Gare Lëtzebuerg|Gare]] ([[13. Dezember]] [[2020]]), bis op Bouneweg ([[11. September]] [[2022]]), bis op d'[[Cloche d'or]] ([[7. Juli]] [[2024]]) a bis op de Findel ([[2. Mäerz]] [[2025]]).

== Ausbaupläng ==
Den 22. Abrëll 2022 huet den Transportminister [[François Bausch]] den neien [[Nationale Mobilitéitsplang 2035]] virgestallt. Seng Nofollgerin [[Yuriko Backes]] sot am Mäerz 2024 an engem Interview, si wéilt, wat den Tramsreseau betrëfft, d'Ziler vun deem Plang och ënnert der [[Regierung Frieden-Bettel]] anhalen.&lt;ref&gt;Frank Weyrich: [https://www.wort.lu/luxemburg/yuriko-backes-will-bau-der-tram-nach-esch-beschleunigen/8955067.html &quot;Yuriko Backes will Bau der Tram nach Esch beschleunigen.&quot;] wort.lu,  6.3.2024.&lt;/ref&gt;

Fir den Tram gesäit den Nationale Mobilitéitsplang 2035, nieft der Linn T1 Fluchhafe Findel&lt;ref&gt;d'Linn T1 hält um Kierchbierg op wann de séieren Tram vun Esch iwwer de Kierchbierg bis op de Fluchhafe fiert&lt;/ref&gt; - Stadion, déi et scho (bal ganz) gëtt, nach follgend nei Linne vir&lt;ref&gt;Ministère de la Mobilité et des Travaux publics: [https://transports.public.lu/fr/publications/strategie/pnm-2035-brochure/pnm-2035-brochure-fr.html &quot;PNM 2035 - Plan national de mobilité&quot;], S. 53 – 56, 22/04/2022.&lt;/ref&gt;:

=== Geplangten Ausbau bis 2035 ===
[[Fichier:Luxembourg, Tram 2035 - réseau projeté.png|thumb|300px|Geplangte Reseau vum Stater Tram fir d'Joer 2035]]
==== Giel Linn: Luxexpo - Pôle d'échange West ====
Déi giel Linn&lt;ref name=&quot;:26&quot;&gt;Aarbechtstitel, no der Faarf déi um Plang gebraucht gëtt, cf.: Ministère de la Mobilité et des Travaux publics: &quot;[https://transports.public.lu/fr/publications/strategie/pnm-2035-brochure/pnm-2035-brochure-fr.html PNM 2035 - Plan national de mobilité]&quot;, S. 54 + 56, 22/04/2022&lt;/ref&gt; fiert um Trajet Luxexpo - Pôle d'échange (PE) West, via Boulevard K. Adenauer, Gare, Hollerech a P+R Bouillon. Vun der geplangter Linn gouf den 10. Mäerz 2023 de Bau vun den zwéin éischten Deeler virgestallt, déi vum Regierungsrot gestëmmt gi waren&lt;ref&gt;Sabrina Backes: [https://www.rtl.lu/mobiliteit/news/a/2039508.html &quot;Vun der Gare op Hollerech, vun der rouder Bréck an de Quartier &quot;Laangfur&quot;.] rtl.lu, 10.03.2022.&lt;/ref&gt;. D'Finanzéierungsgesetz fir béid Streckendeeler gouf den 23. Mee 2023 an der Chamber deposéiert&lt;ref name=&quot;:27&quot;&gt;{{Citation|URL=https://www.chd.lu/fr/dossier/8224|Titel=Projet de loi portant sur la construction des extensions de la ligne de tramway à Luxembourg entre les stations Rout Bréck- Pafendall et Laangfur au Kirchberg et entre les stations Gare Centrale et Hollerich|Gekuckt=27.11.2023|Wierk=www.chd.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt; an den 1. Februar 2024 gestëmmt&lt;ref name=licht/&gt;.
* Rout Bréck - ''Laangfur''

Déi nei Streck Rout Bréck - Kierchbierg / ''Laangfur'' (en Deel vun der gieler Linn am Osten&lt;ref&gt;am Finanzéierungsgesetz als « extension K2A » bezeechent&lt;/ref&gt;) béit ëstlech vun der Halt ''[[Rout Bréck - Pafendall (Tramshalt)|Rout Bréck-Pafendall]]'' op de [[Boulevard Konrad-Adenauer]] of, leeft iwwer dee Boulevard virun an dréint dann no der [[Europäesch Schoul|Europaschoul]] a Richtung Norde bis an de Flouer ''Laangfur.'' D'Aarbechten um Kierchbierg solle vun 2025 bis 2027 goen, mat enger Ouverture vun der Linn fir Enn 2027 / Ufank 2028. D'Streck mat 2,3&amp;nbsp;km a mat dräi Halten ass mat 106 Milliounen Euro budgetiséiert&lt;ref name=&quot;:28&quot;&gt;{{Citation|URL=http://gouvernement.lu/fr/actualites/toutes_actualites/communiques/2023/03-mars/10-extension-luxtram.html|Titel=Extension de la ligne de tramway au Kirchberg et vers Hollerich: Présentation du projet de financement|Gekuckt=28.11.2023|Datum=03.10.2023|Wierk=gouvernement.lu|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

D'Aarbechte fir d'Verlängerung ''Laangfur'' - ''Kuebebierg'' - Luxexpo si fir 2031 - 2033 geplangt&lt;ref name=&quot;:27&quot; /&gt;.

* Gare - Nei Hollerech

Den éischten Tronçon um westlechen Deel vun der gieler Linn&lt;ref&gt;am Finanzéierungsgesetz als « extension HOA » bezeechent&lt;/ref&gt; leeft no der [[Place de la Gare (Stad Lëtzebuerg)|Garer Plaz]], virun der Ramp vun der Buchler-Bréck, a südwestlecher Richtung duerch de geplangten neie Quartier Nei Hollerich bis op d'Héicht vun der aktueller Kräizung ''Route d'Esch / Rue de l'Aciérie''. Den Tracé huet 1,1 Kilometer an et komme fir den Ufank zwéin Arrêten dohin. Fir de Bau vun dëser Streck sinn 29 Milliounen Euro virgesinn&lt;ref name=&quot;:28&quot; /&gt;.

D'Aarbechten si fir 2026 bis 2028 geplangt, mat enger Ouverture vun der Linn fir Enn 2027 / Ufank 2028&lt;ref name=&quot;:27&quot; /&gt;.

Tëscht 2030 an 2031 ginn d'Aarbechte fir d'Streck no Weste virun an de Quartier [[Porte de Hollerich]], dee vu Mëtt vun den 2020er Joren u soll bebaut ginn, a wou um neie ''Boulevard de Hollerich'' zwou Halte virgesi sinn.

Am grousse Ganze wäert de Projet ëm déi 135 Milliounen Euro ouni TVA kaschten, vun deenen de Staat der 90 an d'Stad Lëtzebuerg 45 Milliounen iwwerhëlt&lt;ref name=&quot;:28&quot; /&gt;&lt;ref&gt;David Thinnes: [https://www.wort.lu/luxemburg/zentrum/so-sieht-das-zukunftige-hollericher-okoviertel-aus/4878910.html &quot;'Portes de Hollerich': So sieht das zukünftige Hollericher Ökoviertel aus.&quot;] wort.lu [w+], 26.11.2023.&lt;/ref&gt;.

{{Méi Info 1|Luxtram-Linn Luxexpo - Pôle d'échange West}}

==== Hellblo Linn: Luxexpo - Pôle d'échange (PE) Bouillon ====
Déi hellblo Linn&lt;ref name=&quot;:26&quot; /&gt; ass vun der Luxexpo iwwer déi aktuell Streck via d'Avenue John F. Kennedy an d'Rout Bréck bis op de [[Rond-point Robert-Schuman|Rond-point Schuman]] geplangt an da via Neipuertsgaass, Arsenalstrooss, Stäreplaz, CHL, dann iwwer nei Boulevarden am Weste vun der Stad (''Boulevard de Merl, Boulevard de Cessange'') bis op de Pôle d'échange (PE) Bouillon.

{{Méi Info 1|Luxtram-Linn Luxexpo - Pôle d'échange Bouillon}}

==== Mof Linn: Fluchhafen - Bieles ====
Déi mof Linn&lt;ref name=&quot;:26&quot; /&gt; (deels och nach ''séieren Tram'' genannt) fiert vum Fluchhafe bis bei d'Stadhaus zu Bieles, via Luxexpo, Boulevard K. Adenauer, Hamilius, Gare, [[Nei Hollerech]], Escher Strooss, Stadion, Leideleng, Féiz, Esch-Schëffleng, Esch-Rämerech a Belval. Op enger Deelstreck – tëscht Leideleng a Féiz – kann d'Linn mat héijer Vitess (bis 100&amp;nbsp;km/h) bedriwwe ginn.

Wann de séieren Tram vun Esch iwwer de Kierchbierg bis op de Fluchhafe fiert, hält d'Linn T1 bei der Luxexpo op. D'Käschte fir d'Linn an den Express-Vëloswee nieft der Streck, déi vun der Cloche d'or bis op Bieles fuere soll, gëtt op iwwer 3 Milliarden Euro geschat.&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.rtl.lu/mobiliteit/news/a/2113772.html|Titel=Bis 2035: De séieren Tram zu Lëtzebuerg gëtt Realitéit|Gekuckt=06.10.2023|Wierk=www.rtl.lu|Sprooch=lb}}&lt;/ref&gt;

{{Méi Info 1|Luxtram-Linn Fluchhafen - Bieles}}

=== Eventuellen Ausbau no 2035 ===
Bei déi genannt Pläng kéinten no 2035 nach weider Linnen oder Verlängerungen derbäikommen:
* hellblo Linn: Verlängerung vum Pôle d'échange (PE) Bouillon iwwer en neie Boulevard am Weste vun der Stad bis op d'Cloche d'or
* mof Linn: nei, direkt Streck tëscht der Stäreplaz an der Cloche d'or iwwert d'Escher Strooss amplaz iwwer d'Nei Avenue an d'Gare
* donkelblo Linn&lt;ref name=&quot;:26&quot; /&gt;: Gare - Mamer, via Nei Avenue, Hamilius, Stäreplaz an d'Areler Strooss (aus Capacitéitsgrënn eréischt méiglech wann déi mof Linn net méi duerch d'Nei Avenue fiert)

=== Fréier Pläng ===
An de Jore virdru gouf et schonn déi eng oder aner Propos fir en Ausbau: Am Joer 2016 waren ufanks dräi Extensiounen a Betruecht gezu ginn: eng éischt op [[Leideleng]], eng zweet op [[Bartreng]] an eng drëtt bei de ''Mediapark'' um [[Kierchbierg]], an der Géigend vum Wunnquartier [[Domaine du Kiem]]. D'Linn kéint gespléckt ginn, soudatt eng Faart iwwer déi aner vun der Luxexpo aus bei de ''Mediapark'' fuere géif an déi aner op de [[Fluchhafe Lëtzebuerg|Fluchhafen]]&lt;ref&gt;Erwan Nonet, [http://www.lequotidien.lu/luxembourg/tram-trois-extensions-sont-deja-envisagees/ Tram: trois extensions sont déjà envisagées] op lequotidien.lu de 27. Oktober 2016 (gekuckt den 20. August 2017)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170922210512/https://www.wort.lu/de/politik/aus-dem-parlament-vierte-tram-erweiterung-geplant-58d40697a5e74263e13ac707 Vierte Tram-Erweiterung geplant] op wort.lu den 23. Mäerz 2017 (gekuckt de 15. August 2017)&lt;/ref&gt;. Am Juni 2017 gouf d'Prioritéit dunn awer vum Nohaltegkeetsminister éischter op eng zweet Linn geluecht, déi op enger Längt vu 16&amp;nbsp;km iwwer [[Mamer]] bis op de [[Wandhaff (Käerch)|Wandhaff]] fuere kéint&lt;ref&gt;[http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/story/12038097 Le tram ira à Mamer après 2021] op lessentiel.lu den 20. Juni 2017 (gekuckt den 20. August 2017)&lt;/ref&gt;.

En iwwerschaffte Projet gouf Enn 2020 virgestallt: Ewell soll eng nei Linn vun der Gare iwwer Hollerech (duerch de Quartier ''[[Nei Hollerech]]''), bis bei de [[P+R Bouillon]] goen; eng weider vun der Cloche d'Or no Norden iwwer [[Zéisseng]] a [[Märel (Stad Lëtzebuerg)|Märel]] bis op d'[[Route d'Arlon (Stad Lëtzebuerg)|Areler Strooss]], wou s'op déi nei Linn trëfft, déi vun der Stäreplaz laanscht den [[Centre hospitalier de Luxembourg|CHL]] weider no Weste goe soll; an och d'Pläng fir eng 2. Linn um Kierchbierg, iwwer de [[Boulevard Konrad-Adenauer]] a laanscht den neie Quartier ''Laangfur'' bis bei den Tramsschapp goufe reaktivéiert.&lt;ref&gt;Christophe Lemaire: [https://paperjam.lu/article/cartes-projets-extensions-tram &quot;Les projets d'extension du tram de Luxembourg.&quot;] paperjam.lu, 13.12.2020 • Édité le 14.12.2020.&lt;/ref&gt;

D'2020er Projete goufen da gréisstendeels an där Form am Mobilitéitsplang 2035 iwwerholl.

== Ekipement vun de Statiounen ==
All d'Statioune si mat Informatiounssaile fir d'Passagéier ekipéiert, wou ee gesäit wéini den nächsten Tram kënnt oder wa Stéierungen op der Linn sinn. D'Statioune sinn all accessibel fir Leit mat ageschränkter Mobilitéit, och fir Leit am [[Rollstull]]. Se hu meeschtens säitlech [[Quai (Eisebunn)|Quaie]] mat enger Längt vu 45 Meter déi vis-a-vis ee vun deem aneren ugeluecht sinn.

D'Tramshaisercher op de Statioune goufe vun der franséischer Gesellschaft ''MobilConcepts'', am Kader vun engem Kontrakt vun 2 Milliounen Euro installéiert&lt;ref name=&quot;:11&quot;&gt;[http://www.constructioncayola.com/rail/article/2017/03/07/110826/quel-mobilier-urbain-pour-tram-luxembourg.php &quot;Quel mobilier urbain pour le tram du Luxembourg ?&quot;] constructioncayola.com, 7. Mäerz 2017 (gekuckt de 15. August 2017)&lt;/ref&gt;. Se goufe vum Designer Marc Aurel entworf a si stolgro fir sech gutt an d'stättescht Ëmfeld z'integréieren&lt;ref name=&quot;:11&quot; /&gt;. Just op der Statioun ''Place de Metz'' sti keng Tramshaisercher. Den Entretien an d'Gestioun vun de [[Publicitéit|Reklamme]] gëtt fir 10 Joer vun ''IP Luxembourg Broadcasting Center Europe'', enger Filial vum [[RTL Group|RTL Grupp]] assuréiert&lt;ref name=&quot;:11&quot; /&gt;.

Uganks war am Februar [[2009]] en internationalen [[Architektur|Architekteconcours]] organiséiert gi wou et drëm goung fir e personaliséierte Mobilier (Haisercher, Vëlosstänner, Dreckskëschten, asw.) ze definéieren. De Concours war deemools vum [[London]]er Büro ''Lifschutz Davidson Sandilands Island Studios'' gewonne ginn&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20171210015800/http://paperjam.lu/communique/concours-darchitecte-de-la-ligne-de-tram-deux-projets-egalite Concours d'architecte de la ligne de tram: deux projets à égalité] op paperjam.lu de 6. Februar 2009&lt;/ref&gt;. Schlussendlech gouf awer decidéiert kee personaliséierte Mobilier ze huelen, ma dees vun der Staang, absënns fir mam existente Mobilier an der Stad ze harmoniséieren&lt;ref&gt;Jean-Michel Hennebert, [https://web.archive.org/web/20171006234649/http://paperjam.lu/news/nous-avons-quitte-la-logique-du-sur-mesure «Nous avons quitté la logique du sur-mesure»] op paperjam.lu den 28. Juli 2016 (gekuckt de 15. August 2017)&lt;/ref&gt;.

Vereenzelt ginn et och zousätzlech Installatiounen:
* Bei der [[Luxexpo (Tramshalt)|Halt ''Luxexpo'']] gouf e 60 Meter laangen a 95 Tonne schwéieren Daach aus Glas gebaut, dee queesch driwwer geet, an dee vum Peter Latz an der Julie Conrad entworf gouf&lt;ref&gt;[http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/story/Un-auvent-de-60m-pour-le-tram-au-Kirchberg-17388208 &quot;Un auvent de 60 m pour le tram au Kirchberg.&quot;] lessentiel.lu, 11. oct. 2017&lt;/ref&gt;. 
* Bei der [[Theater (Tramshalt)|Halt ''Theater'']] gouf eng Installatioun vum [[Michel Leonardi]] opgeriicht, déi aus enger Zort Maste mat uewendrop faarwegen, duerchsiichtegen Diecher, déi um Buedem faarweg Flecke maachen, wann d'Sonn duerch schéint (änlech wéi déi vun him bei der Kräizung beim [[Pont d'Avroy]] zu [[Léck]]).

&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Luxembourg, station Rout Bréck-Pafendall (1).jpg|D'Halt ''[[Rout Bréck - Pafendall (Tramshalt)|Rout Bréck - Pafendall]]'' huet en zentrale Quai
Luxembourg, tram 2018-07 station Theater (01).jpg|D'Halt ''[[Theater (Tramshalt)|Theater]]'' huet Quaie laanscht d'Säit
Luxembourg, inauguration tram phase 2 (107).jpg|Leit virum Michel Leonardi senger Installatioun, bei der Halt ''Theater''.
&lt;/gallery&gt;

Am Februar 2017 goufen déi offiziell Nimm vun 11 Statioune bekannt gemaach: vun den 8 déi vun 2017 un ugefuer ginn a vun deenen dräi bis op d'Stäreplaz. D'Nimm bezéie sech op Plazen déi ugefuer ginn a sinn deels op [[Franséisch]], [[Lëtzebuergesch]] oder an deenen zwou Sproochen&lt;ref&gt;[http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/dossier/tram/story/29027257 Les noms des stations de tram sont connus] op lessentiel.lu den 20. Februar 2017 (gekuckt de 15. August 2017)&lt;/ref&gt;.

== Rullmaterial ==
[[Fichier:Luxembourg, Open day at Luxtram - Tram (3).jpg|thumb|Viischt Vue vun enger Ramm.]]
D'Linn T1 gëtt mat 33 ''[[CAF Urbos|Urbos 3]]''-Ramme vun der Firma [[CAF]] (Construcciones y auxiliar de ferrocarriles) exploitéiert, déi hire Sëtz zu Beasain am [[Autonom Gemeinschaft Baskeland|Spuenesche Baskeland]] huet&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20171126210229/http://www.caf.net/fr/compania/instalaciones.php Ateliers et bureaux] op caf.net (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt; exploitéiert. 

Déi éischt Ramm (2 Kabinnen a 7 Modullen) gouf den 8. Februar 2017 an der Nuecht geliwwert&lt;ref name=&quot;:18&quot; /&gt;{{,}}&lt;ref&gt;[http://Den&amp;#x20;Tram&amp;#x20;ass&amp;#x20;do!&amp;#x20;1.&amp;#x20;Rame&amp;#x20;ass&amp;#x20;zu&amp;#x20;Lëtzebuerg&amp;#x20;ukomm Den Tram ass do! 1. Rame ass zu Lëtzebuerg ukomm] op rtl.lu den 10. Februar 2017 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;. Fir den éischten Deel vun der Streck waren néng Rammen néideg&lt;ref name=&quot;:14&quot; /&gt;.  De Rescht vun der Serie koum progressiv mam Ausbau no. 

Déi éischt néng Ramme goufen zu [[Zaragoza]] gebaut, déi dono an der CAF-Fabrick zu [[Bagnères-de-Bigorre]], a Frankräich.&lt;ref&gt;[http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/story/les-rames-du-tram-en-balade-sur-l-autoroute-a6-30769477 &quot;Les rames du tram en balade sur l'autoroute A6.&quot;] lessentiel.lu, 04-12-2019.&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref name=&quot;:18&quot;&gt;Keith Barrow, [http://www.railjournal.com/index.php/light-rail/caf-delivers-first-luxembourg-tram.html?channel=526 CAF delivers first Luxembourg tram] op railjournal.com den 10. Februar 2017 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;[http://www.bus-an-zuch.de/Luxtram.htm Fuhrpark Luxtram] op bus-an-zuch.de (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;.

D'Rammen hunn eng Längt vu 45 Meter (a kënne - wann néideg - 10 Meter méi laang gemaach ginn&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;{{Citation|URL=https://www.virgule.lu/luxembourg/a-quoi-ressemble-le-centre-de-maintenance-du-tram/233709.html|Titel=A quoi ressemble le centre de maintenance du tram?|Gekuckt=11.12.2023|Datum=11.12.2023|Wierk=virgule-online|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;) an enger Breet vun 2,65 Meter. Pro Ramm kënne 450 Leit transportéiert ginn.

Eng technesch Eegenaart ass, datt d'Zich sou ekipéiert sinn, datt se deen Deel vun der Streck, deen duerch de Stadzentrum féiert (3,6&amp;nbsp;km), ouni [[Catenaire]] fuere kënnen. Dobäi gi se mat Stroum aus [[Superkondensator]]e vum Typ ''Rapid Charge Accumulator'' ugedriwwen, déi déi spuenesch Firma schonn an den Tramsreseauen zu [[Saragossa]] an zu [[Sevilla]] am Gebrauch huet. Den Tram gëtt dann iwwer e System opgelueden deen an der Plattform vun der Statioun agebaut ass&lt;ref name=&quot;:16&quot;&gt;Marc Fressoz, [https://web.archive.org/web/20170721195220/http://www.mobilicites.com/011-3768-Luxembourg-opte-pour-le-tram-sans-catenaire-de-CAF.html Luxembourg fait le choix du tram de CAF à alimentation mixte] op mobilicites.com den 19. Mee 2015 (gekuckt de 14. August 2017)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;Michel Chlastacz, [https://web.archive.org/web/20180920122518/http://www.busetcar.com/luxembourg-le-luxtram-sera-a-la-fois-espagnol-et-sans-fil/ Luxembourg: le &quot;Luxtram&quot; sera à la fois espagnol et sans fil !] op busetcar.com den 22. Mee 2015 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;. D'Ramme sinn all klimatiséiert, hunn [[Universal Serial Bus|USB]]-Steckeren an eng tramstypesch Schell fir d'Foussgänger ze warnen. Dës Schell kléngt esou, wéi déi vum fréieren Tram&lt;ref name=&quot;:24&quot;&gt;Jörg Tschürtz, [http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/dossier/tram/story/27463359 Un «ding, ding» rétro et des ports USB pour le tram] op lessentiel.lu de 14. Juni 2017 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;.

De spezifeschen Design vun de Ramme gouf vum Erich Rhinn mat der Agence Avant-première entworf. Owes sinn d'Diere faarweg beliicht, mat allkéiers enger anerer Faarf pro Module. Déi Beliichtung gouf vun de Kënschtler Michel Léonardi an Isabelle Corten entworf. Den Eric Rhinn huet virdrun den Design vun de Ramme vum Tram vu Besançon, wou de selwechte Modell vun CAF fiert, entwéckelt&lt;ref&gt;[http://www.constructioncayola.com/rail/article/2015/07/03/100865/avant-premiere-caf-concoivent-tramway-luxembourg.php Avant Première et CAF conçoivent le tramway de Luxembourg] op constructioncayola.com den 3. Juli 2015 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:17&quot;&gt;Robert Viennet, [http://www.mobilicites.com/011-4456-Luxembourg-devoile-la-maquette-grandeur-nature-de-son-futur-tramway.html Luxembourg dévoile la maquette grandeur nature de son futur tramway] op mobilicites.com de 7. Dezember 2015 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;. Den Design fir Lëtzebuerg gouf zeréckbehale well en d'Architektur vun den eenzele Stater Quartiere respektéiert&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170801140403/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/presentation-officielle-les-premieres-images-du-nouveau-tram-5593d5ad0c88b46a8ce5c18e Les premières images du nouveau tram] op wort.lu den 1. Juli 2015 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;. Eng Maquette am Moossstaf 1:1 gouf der Ëffentlechkeet tëscht Enn 2015 an Ufank 2016 virgestallt&lt;ref name=&quot;:17&quot; /&gt;{{,}}&lt;ref&gt;[http://www.corporatenews.lu/fr/archives-shortcut/archives/article/2015/07/presentation-des-rames-de-tramway-de-luxembourg-une-nouvelle-identite-visuelle-pour-luxtram?author=Luxtram+S.A Présentation des rames de tramway de Luxembourg: une nouvelle identité visuelle pour Luxtram] op corporatenews.lu den 2. Juli 2015 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;. D'Awunner konnten deemools déi bannenzeg Amenagementer entdecken a verschidden Doleance konnten nach berécksiichtegt ginn (Sëtzer, Plaz vun de Staange fir sech unzehalen, asw.)&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170723111400/http://www.lessentiel.lu/fr/news/luxembourg/story/20203126 Le chantier du tram passe la vitesse supérieure] op lessentiel.lu den 19. Februar 2016 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;.

&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Luxembourg, Open day at Luxtram - Tram (7).jpg|Chaufferskabinn
Luxembourg, Open day at Luxtram - Tram (5).jpg|Banneraum
Luxembourg, essai tram (5).jpg|Déi faarweg beliicht Dieren: Erkennungszeeche vum Lëtzebuerger Tram
Luxembourg, essai tram (2).jpg|Den ''Hënneschte'' vun enger Ramm déi aus dem Depot fiert
&lt;/gallery&gt;

RTL Radio Lëtzebuerg hat am Mäerz 2017 e Concours lancéiert fir e Spëtznumm fir den Tram ze sichen; de Choix war op &quot;Siggi&quot; gefall&lt;ref&gt;[http://5minutes.rtl.lu/grande-region/luxembourg/1020116.html Siggi: le futur tram a enfin un nom] op 5minutes.rtl.lu den 28. Mäerz 2017 (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;. Dësen huet sech awer net am Sproochgebrauch duerchgesat.

LuxTram huet och e puer Streckegefierer ugeschaaft, dorënner e Mercedes-Unimog fir Stroossen- a Schinneverkéier. D'Gefier ass eng Zort Leederwon, kann awer och eng Ramm ofschleefen&lt;ref&gt;[http://www.rail.lu/im/x3/W170712_0195.jpg Eng Foto vun dësem Gefier] op rail.lu (gekuckt de 17. August 2017)&lt;/ref&gt;.

== Tramsschäpp ==

=== Tramsschapp Kierchbierg ===
[[Fichier:Luxembourg, CRM tram (1).jpg|thumb|Vue vum Neien Tramsschapp: d'Verwaltungsgebai an am Hannergrond den Depot (lénks) an d'Atelieren (riets).]]
Den Entretien vun den Tramme gëtt am ''Neien Tramsschapp'' (offiziell: ''Centre de remisage et de maintenance'', gekierzt CRM) gemaach. Den Tramsschapp läit nordëstlech vun der [[Luxexpo (Tramshalt)|Halt Luxexpo]] an ass vun do aus iwwer en Accès un d'Linn ugeschloss iwwer deen och d'Verlängerung a Richtung Findel leeft.

Am Tramsschapp ginn déi 32 Ramme geparkt, déi fir de Betrib gebraucht ginn. Hei gëtt och den Entretien vun de Gefierer gemaach an et ass eng zentral Kontrollstatioun vun der Linn installéiert. Den Neien Tramsschapp läit op enger Fläch vun 3,3 ha (dovun 1,39 ha Verwaltungsgebaier) tëscht der Luxexpo an der [[Autobunn A1 (Lëtzebuerg)|Autobunn]], am [[Gréngewald]], op der Grenz vun der Stad Lëtzebuerg an der [[Gemeng Nidderaanwen]]&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.virgule.lu/luxembourg/tram-place-au-futur-centre-de-maintenance/189713.html|Titel=Tram: place au futur centre de maintenance|Gekuckt=11.12.2023|Datum=11.12.2023|Wierk=virgule-online|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

De Komplex begräift dräi Gebaier, déi - fir sech gutt an d'Ëmfeld vum Gréngewald unzepassen - Fassaden aus net-traitéiertem Holz hunn. D'Diech si begréngt a mat [[Sonnekollekter]]en ekipéiert&lt;ref name=&quot;:21&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20170630030434/http://aucarre.lu/Uploads/Projets/Doc/13_01_REFERENCE_FR_AU2_INCA-CRM_C.pdf CRM - Centre de Remisage et de Maintenance à Luxembourg-Kirchberg] op aucarre.lu (gekuckt den 20. August 2017)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;Erwan Nonet, [http://www.lequotidien.lu/luxembourg-ville/luxembourg-voila-le-futur-tramsschapp/ Voilà le futur Tramsschapp !] op lequotidien.lu den 13. Februar 2015 (gekuckt den 20. August 2017)&lt;/ref&gt;. Dat éischt Gebai ass den iwwerdaachten Depot mat aachte Gleiser wou déi 45 Meter laang Rammen ofgestallt ginn&lt;ref name=&quot;:21&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:22&quot;&gt;Christelle Brucker, [https://web.archive.org/web/20170801091356/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/kirchberg-neien-tramsschapp-le-chantier-va-bon-train-57ff96365061e01abe83a477 Neien Tramsschapp: le chantier va bon train] op wort.lu den 13. Oktober 2016 (gekuckt den 20. August 2017)&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:23&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20170630040529/http://www.perrard.lu/fr/references/11-batiments/206-luxtram-centre-de-remisage-et-de-maintenance-du-tramway LUXTRAM - Centre de remisage et de maintenance du tramway.] op perrard.lu (gekuckt den 20. August 2017)&lt;/ref&gt;. 

Am zweete Gebai ass den Entretiensatelier&lt;ref name=&quot;:23&quot; /&gt;, deen am Fong an zwéin Deeler opgedeelt ass&lt;ref name=&quot;:22&quot; /&gt;: en éischten Deel mat zwéi Gleiser mat enger Wäschmaschinn fir d'Rammen. Dräi Véierel vum Waasser wat an dëser Wäschmaschinn gebraucht gëtt, gëtt nees recycléiert&lt;ref name=&quot;:7&quot; /&gt;. Hei ginn d'Ramme bannen a bausse gebotzt, op enger Fosse kënne s'inspizéiert a gefléckt ginn, d'[[Sandkëscht (Eisebunn)|Sandkëschte]] kënnen opgefëllt&lt;ref name=&quot;:21&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:22&quot; /&gt; an d'Rieder reprofiléiert ginn. Am zweeten Deel sinn dräi Entretiensgleiser wou et och en Accès op den Daach vun de Ramme gëtt. Eent vun de Gleiser ass mat engem mobillen Hydraulikzylinder ekipéiert fir d'[[Dréigestell]]er wiesselen ze kënnen&lt;ref name=&quot;:22&quot; /&gt;. 

Am drëtte Gebai ass d'Verwaltung, d'Iwwerwaachungszentral vun der Linn an zënter Januar 2017 de Siège vu LuxTram SA, dee virdrun an der [[Avenue Émile-Reuter|Arsenalstrooss]] war&lt;ref name=&quot;:21&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:22&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:23&quot; /&gt;. De ganze Komplex, deen 2015 ugefaangen ze baue gouf, ass zënter dem Fréijoer 2017 a Betrib&lt;ref name=&quot;:23&quot; /&gt;. Uganks 2020 goung eng Solaranlag um Daach un d'Netz; si produzéiert am Joer den Equivalent u Stroum, deen den Tram bannent engem Mount Betrib verbraucht.&lt;ref&gt;[https://www.rtl.lu/mobiliteit/news/a/1585029.html &quot;Visitt vum neien Tramsschapp um Kierchbierg.&quot;] rtl.lu, 25.09.2020 09:53.&lt;/ref&gt;

&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Fichier:Luxembourg, siège Luxtram (05).jpg|Zentrale Kommandoposten
Fichier:Luxembourg, CRM tram (7).jpg|Remise (bannenan)
Fichier:Luxembourg, CRM tram (6).jpg|Remise (vu baussen)
Fichier:Luxembourg, CRM tram (8).jpg|Statioun fir d'Sandreservoiren ze fëllen
Fichier:Luxembourg, CRM tram (9).jpg|Den Atelier fir vun ënnen un d'Rammen ze kommen
Fichier:Luxembourg, Open day at Luxtram - Tram (8).jpg|D'Wäschstrooss
Fichier:Luxembourg, CRM tram (10).jpg|Passerell fir op den Daach vun de Rammen ze kommen
Fichier:Luxembourg, CRM tram (11).jpg|Hiefstatioun
Fichier:Luxembourg, siège Luxtram (11).jpg|Erënnerungsplack un d'Pose vum Grondsteen
&lt;/gallery&gt;

=== Tramsschapp Cloche d'or ===
Am Kader vun der Extensioun vum Stater Tramsreseau ass et néideg en zweeten Tramsschapp ze bauen, an deem de Remisage an den Entretien vun de Rammen déi fir déi nei Linne gebraucht ginn, gemaach kënne ginn. Den zweete Schapp ass op der [[Cloche d'or]] geplangt a soll tëscht der [[Autobunn A6 (Lëtzebuerg)|Autobunn A6]] an dem zukünftege [[Boulevard de Cessange|Boulevard de]] [[Boulevard de Cessange|Cessange]] gebaut ginn. An der direkter Ëmgéigend läit de [[P+R Stade de Luxembourg]] an och den neie Betribshaff vun de Stater Bussen ass do geplangt.

Den Tramsschap Cloche d'or ass fir déi aktuell urban Ramme grad ewéi fir déi vum [[Luxtram-Linn Fluchhafen - Bieles|„séieren Tram“ bis op Bieles]] virgesinn; am Ganzen ass en Ënnerdaach fir 41 Ramme geplangt.

De Bau vum Tramsschapp soll Enn 2025 ufänken an an zwou Etappen duerchgefouert ginn:

* déi éischt Phas ass virgesi fir d'Ramme vun der zweeter Linn (''giel Linn'': [[Luxtram-Linn Luxexpo - Pôle d'échange West]]) ënnerdaach ze stellen;
* mat der zweeter Bauphas gëtt den Tramsschapp fäerdeg gebaut; se begräift dann d'Hale fir déi zousätzlech Ramme fir d'Streck a Richtung [[Minettsgéigend|Minett]], wann d'Streck tëscht der Stad a Féiz bis 2030 fäerdeg gebaut ass. D'Gebaier, mat ë.&amp;nbsp;a. dem Entretiensatelier ginn och an dëser zweeter Etapp gebaut.

Grad wéi schonn um Kierchbierg ginn d'Gebaier och hei no ekologesche Krittären entworf a mat Photovoltaikanlagen, engem Reewaasserréckgewënnungssystem a gréngen Diecher ekipéiert. De Siège vu [[LuxTram|Luxtram]] ass och an dësen neie Gebaier virgesinn. Am Ganze kënne bis zu 600 Leit hei schaffen.

Fir de Bau vum Tramsschapp op der Cloche d'or ass eng Finanzenveloppe vun 152 Milliounen Euro virgesinn: 131 Millioune solle vum Staat an 21 Millioune vun der Stad Lëtzebuerg iwwerholl ginn.&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.chd.lu/fr/mobilite-financement-tramsschapp-tram-cloche-or|Titel=Un projet de loi pour financer un deuxième Tramsschapp à la Cloche d'Or|Gekuckt=16.05.2025|Auteur=Chambre des députés|Datum=08.05.2025|Editeur=www.chd.lu}}&lt;/ref&gt;

== Fueren a Signalisatioun ==
Op der Tramslinn gëtt „op Siicht“ gefuer, dat heescht, datt et op der Streck just Schëlter fir d'Vitess-Limitatioun, fir d'Sécherung vun der Streck oder fir d'Iwwerfuere vu Kräizunge gëtt.

Wat d'[[Verkéiersluucht#Speziell Luuchte fir den ëffentlechen Transport|Verkéiersluuchte]] fir d'Iwwerfuere vu Kräizungen ugeet, sou gëlle fir den Tram dem [[Code de la route (Lëtzebuerg)|Lëtzebuerger Code de la route]] no déi speziell Verkéiersluuchte wéi se och op de Busspuere gebraucht ginn: 
* En horizontale Stréch heescht, datt een obligatoresch stallhale muss;
* E vertikale Stréch heescht, datt ee fräi fuere kann; weist de Stréch no uewe riets oder uewe lénks, da kann een nëmmen an déi Richtung fräi fuere wou de Stréch hiweist. Wann de Buschauffer deenen anere Chaufferen d'Virfaart iwwerloosse muss, da gëtt dëst mat engem wäissen Dräieck ugewisen, deen d'Spëtzt no ënnen huet;
* E Rondel weist un, datt et drop an drun ass, datt d'Richtung wiesselt an där de Verkéier fléisst an datt et verbueden ass weider ze fueren. Dëse Verbuet gëllt net fir déi Chaufferen déi - am Ament wou de Rondel opliicht – sou no derbäi sinn, datt se net méi an den néidege Sécherheetskonditioune stoe bleiwe kënnen. De Rondel weist awer och nach deene Chaufferen, déi an der Kräizung stinn, un datt se d'Kräizung fräi maache mussen;
* En Dräieck mat der Spëtz no ënnen ersetzt de vertikale Stréch am Fall wou ee fuere kann, awer dem anere Verkéier d'Virfaart iwwerloosse muss.
Dës speziell Luuchte liichte [[wäiss]] oder [[Giel|hellgiel]].

Zwéin aner Signaler déi spezifesch fir den Tram sinn, bestinn aus [[Buschtaf|Buschtawen]] a si vun der däitscher Tramssignalisatioun iwwerholl ginn:
* „A“ (''angemeldet''): gëtt iwwer dem horizontale Stréch ubruecht a weist un, datt jee nodeem, den Tram vum Prioritéitssystem fir d'Verkéiersluuchten erkannt gouf;
* „T“ (''Türen schließen''): kann tëscht dem horizontalen a vertikale Stréch ubruecht ginn a weist - op de Statiounen déi direkt virun enger Kräizung leien - am Luuchtenzyklus den idealen Ament u fir d'Diere vum Tram zou ze maachen, fir gläich kënne fort ze fueren.
Fir d'Signaler virun de [[Gleis|Weiche]] gëllen dës Aspekter: [[rout]] fir stoen ze bleiwen, [[gréng]] fir eng fräi Streck an [[Orange (Faarf)|orange]], wann d'Streck fräi ass, d'Weich awer an eng aner Richtung gestallt ass. D'Signaler weisen eng [[giel]] Zuel „750 “un, wann d'Catenairen ënner Stroum stinn a blénke giel wa kee Stroum dran ass.

&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Fichier:Luxembourg, signalisation lumineuse tram.jpg|Tramsluucht mat de Signaler (vun uewen no ënnen): de Buschtaf „A“, den horizontale Stréch, de Rondel an de vertikale Stréch.
Fichier:Luxembourg, signalisation tram (1).jpg|E Signal fir d'Sécherung vun der Weich, hei als &quot;Stopp&quot;-Signal. Driwwer ass e Liichtsignal wou nach eppes aneschtes ugewise ka ginn. Drënner, d'Schëld mat der Nummer an eng Schaltkëscht vun der Weich.
Fichier:Luxembourg, signalisation tram (2).jpg|E Signal dat uweist, datt d'Catenaire ënner Stroum steet.
&lt;/gallery&gt;

== Annonce vun de Statiounen ==
An de Gefierer gëtt all Statioun mat engem eegenen Jingel ugekënnegt. Dës goufe vum Pianist [[Michel Reis]] komponéiert. All Jingel dauert 15 Sekonnen (ausser op den Terminussen) an den Numm gëtt zweemol hannereneen, allkéiers vun enger anerer Persoun, gesot&lt;ref&gt;Joseph Gaulier: [http://www.lessentiel.lu/fr/luxembourg/dossier/tram/story/Le-tram-se-presentera-au-public-ce-week-end-30198187 &quot;|titre=Le public va pouvoir embarquer dans le tram.&quot;] lessentiel.lu, 19. sept. 2017&lt;/ref&gt;. Et gëtt pro Statioun 4 Variatioune vum jeeweilegen Jingel, déi jee no Faartrichtung oder no Gefier zum Asaz kommen. D'Nimm vun de Statioune goufen och vun allkéiers engem anere geschwat. Déi um Kierchbierg sinn z.B vu Mataarbechter vu Luxtram, an déi an der Uewerstad vu Membere vum Stater Gemengerot (dorënner d'Buergermeeschtesch [[Lydie Polfer]] fir &quot;Hamilius&quot;. Och d'Transportministere  [[François Bausch]] (&quot;Gare Centrale&quot;) a [[Yuriko Backes]] maachen eng Uso).&lt;ref&gt;Tómas Atli Einarsson: [https://www.wort.lu/luxemburg/michel-reis-der-mann-hinter-den-tram-jingles/15313105.html Michel Reis: Der Mann hinter den Tram-Jingles.&quot;] wort.lu [w+], 07.07.2024.&lt;/ref&gt;

&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=&quot;150&quot;&gt;
Fichier:Luksemburgo, tramo, Luxexpo, 1.ogg|Annonce vun der Statioun ''Luxexpo''.
Fichier:Luksemburgo, tramo, Alphonse Weicker, 1.ogg|Annonce vun der Statioun ''Alphonse Weicker''.
Fichier:Luksemburgo, tramo, Roud Bréck-Pafendall, 1.ogg|Annonce vun der Statioun ''Rout Bréck - Pafendall''.
&lt;/gallery&gt;

== Personal ==

Fir d'Bedreiwe vun der Linn sinn an enger éischter Phas 30 Tramschaufferen am Asaz, déi aus 900 Kandidaturen eraus gesicht goufen&lt;ref name=&quot;:24&quot; /&gt;. Anescht wéi zum Beispill bei de [[Autobus de la Ville de Luxembourg|Stater Bussen]] oder beim [[Transport intercommunal de personnes dans le canton d'Esch-sur-Alzette|TICE]] wou d'Buschauffere [[Fonctionnaire|Fonctionnairë]] sinn, ass d'Fuerpersonal vum Tram als ''Salarié'' agestallt well LuxTram eng Gesellschaft ënner privatem Recht ass. D'Tramschauffere mussen awer capabel sinn am Tram Matdeelungen an den dräi Sprooche [[Lëtzebuergesch]], [[Franséisch]] an [[Däitsch]] ze maachen&lt;ref&gt;Jean-Michel Hennebert, [https://web.archive.org/web/20170814140302/http://paperjam.lu/news/les-futurs-traminots-ne-seront-pas-fonctionnaires Les futurs «traminots» ne seront pas fonctionnaires] op paperjam.lu den 2. Juli 2015 (gekuckt den 20. August 2017)&lt;/ref&gt;.

Bei enger Protestaktioun, bei der Aweiung vum 2. Deel, hunn d'Gewerkschaften [[OGBL]] an [[FNCTTFEL]] den ënnerschiddleche Status vis-à-vis zu Chauffeuren am ëffentlechen Déngscht kritiséiert; d'Paie léich 30 % bis 50% méi déif bei Luxtram, an et géif manner Congésdeeg&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20180905065333/https://www.wort.lu/de/business/unzumutbare-arbeitsbedingungen-5b5aea7b182b657ad3b90926 &quot; 'Unzumutbare Arbeitsbedingungen'.&quot;] ''Luxemburger Wort'', 27. Juli 2018.&lt;/ref&gt;. Den 3. Oktober 2019 ass den éischte Kollektivvertrag tëscht de Gewerkschaften (OGBL a Landesvernand) a Luxtram ënnerschriwwe ginn, an deem ë.&amp;nbsp;a. eng Erhéijung vum Salaire vu 4&amp;nbsp;%, en 13. Mount, zwéin zousätzlech Congésdeeg, Chéque-repasen asw. festgehale goufen&lt;ref&gt;{{Citation|URL=https://www.luxtram.lu/wp-content/uploads/201041-02-LXT_RA2019_web1.pdf|Titel=Rapport d'activité 2019|Gekuckt=11.12.2023|Auteur=Luxtram|Sprooch=fr}}&lt;/ref&gt;.

=== Entwécklung vum Personal&lt;ref&gt;Quell: [https://www.luxtram.lu/fr/a-propos-de-luxtram/rapport-dactivite/ Rapports d'activité] op luxtram.lu&lt;/ref&gt; ===
&lt;timeline&gt;
Colors=
 id:lightgrey value:gray(0.8)
 id:darkgrey value:gray(0.6)
 id:bar  value:rgb(0.6,0,0.6)

ImageSize = width:500 height:300
PlotArea = left:50 bottom:20 top:20 right:30
DateFormat = x.y
Period  = from:0 till:150
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:100 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0
BackgroundColors = canvas:white

BarData=
 bar:2016 text:2016
 bar:2017 text:2017
 bar:2018 text:2018
 bar:2019 text:2019
 bar:2020 text:2020
 bar:2021 text:2021
 bar:2022 text:2022
 bar:2023 text:2023
 bar:2024 text:2024
 bar:2025 text:2025
 bar:2026 text:2026
 bar:2027 text:2027
 bar:2028 text:2028

PlotData=
 color:bar width:20 align:left 
 bar:2016 from:0 till:20
 bar:2017 from:0 till:60
 bar:2018 from:0 till:93
 bar:2019 from:0 till:109
 bar:2020 from:0 till:124
 bar:2021 from:0 till:0
 bar:2022 from:0 till:0
 bar:2023 from:0 till:0
 bar:2024 from:0 till:0
 bar:2025 from:0 till:0
 bar:2026 from:0 till:0
 bar:2027 from:0 till:0
 bar:2028 from:0 till:0

PlotData=
 bar:2016 at: 20 fontsize:S text:20 shift:(-6,5)
 bar:2017 at: 60 fontsize:S text:60 shift:(-6,5)
 bar:2018 at: 93 fontsize:S text:93 shift:(-6,5)
 bar:2019 at: 109 fontsize:S text:109 shift:(-8,5)
 bar:2020 at: 124 fontsize:S text:124 shift:(-8,5)
 bar:2021 at: 0 fontsize:S text:… shift:(-8,5)
 bar:2022 at: 0 fontsize:S text:… shift:(-8,5)
 bar:2023 at: 0 fontsize:S text:… shift:(-8,5)
 bar:2024 at: 0 fontsize:S text:… shift:(-8,5)
 bar:2025 at: 0 fontsize:S text:… shift:(-14,5)
 bar:2026 at: 0 fontsize:S text:… shift:(-14,5)
 bar:2027 at: 0 fontsize:S text:… shift:(-14,5)
 bar:2028 at: 0 fontsize:S text:… shift:(-14,5)
&lt;/timeline&gt;

&lt;small&gt;(Mataarbechter pro Joer, am Duerchschnëtt)&lt;/small&gt;
== Tarifikatioun a Finanzement ==
Wéi de Rescht vum [[ëffentlechen Transport zu Lëtzebuerg]] ass d'Fuere mam Tram [[Gratis ëffentlechen Transport zu Lëtzebuerg|zanter dem 1. Mäerz 2020 gratis]].

Virdrun huet am Tram déi selwecht Tarifikatioun gezielt wéi och soss am ëffentlechen Transport am Land, deemno dee sougenannten Eenheetstarif, deen et zënter dem 1. Januar 1991 gouf&lt;ref&gt;Chambre des députés, [http://www.rail.lu/doc/Btbfull.pdf][http://www.rail.lu/doc/Btbfull.pdf « Dossier thématique tram régional »] S. 119 op rail.lu am Mee 1999 (gekuckt den 20. August 2017)&lt;/ref&gt;. Fir d'Ouverture vun der Streck waren d'Faarte mam Tram bis den 31. Januar 2018 gratis&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20171221064526/https://www.mobiliteit.lu/actualites/good-morning-mobiliteit#journee-dinauguration Journée d'inauguration] op mobiliteit.lu, der Websäit vum Verkéiersverbond; gekuckt den 3. Dezember 2017&lt;/ref&gt;.

De Finanzement vun der Linn (Entretien, Material, Personalkäschten) gëtt vu LuxTram assuréiert. Wéi een nach huet misse bezuelen, goungen d'Recette vum Billjeesverkaf laang net duer, fir d'Käschten ze decken an de Staat huet d'Differenz iwwerholl.

== Literatur ==
* [https://web.archive.org/web/20110617105257/http://www.mt.public.lu/presse/actualite/2007/10/01mobil2020/brochure.pdf mobil 2020 - Mobilitéit déi beweegt], Broschür vum Ministère des transports, Oktober 2007.
* Kéiseckerinfo 12/17: ''[http://www.meco.lu/wp-content/uploads/2017/12/TramBrochure_29_11_17_kleng.pdf Den Tram - Eng Visioun gëtt Realitéit!]'' Broschür vum [[Mouvement écologique]],iwwer d'Geschicht vum neie Stater Tram (20 S.)
* Pascal Mittelberger: [https://web.archive.org/web/20221106222313/https://www.wort.lu/fr/luxembourg/retour-sur-les-grandes-etapes-du-tram-a-luxembourg-631b5058de135b923636a739 &quot;Retour sur les grandes étapes du tram à Luxembourg.&quot;] wort.lu, 10.09.2022.

== Kuckt och ==
* [[Fréiere Stater Tram]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Trams in Luxembourg|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.luxtram.lu Websäit vu Luxtram]
* [https://web.archive.org/web/20110617105257/http://www.mt.public.lu/presse/actualite/2007/10/01mobil2020/brochure.pdf Ministère des Transports: ''Mobil 2020 - Mobilitéit déi beweegt'' (pdf)]
* [http://www.gouvernement.lu/7591099/01-changements-transports-publics Conférence de presse au sujet des changements du 10 décembre 2017 dans le domaine des transports publics] den 1. Dezember 2017 op gouvernement.lu, gekuckt de 5. Dezember 2017
* [https://web.archive.org/web/20171205155337/https://www.wort.lu/de/lokales/dossier-eine-tram-fuer-luxemburg-5656024c0da165c55dc4e204 Dossier - Eine Tram für Luxemburg] Eng ganz Rëtsch Artikelen iwwer den Tram op wort.lu, gekuckt de 7. Dezember 2017

=== Wéi funktionéiert den Tram? ===
Erklärungen iwwer d'Funktiounsweis vum Stater Tram op [[science.lu]], der Internetsäit vum [[Fonds national de la recherche]]{{Fr}}:

* [https://www.science.lu/de/science-derriere-le-tram/comment-fonctionne-le-tram-luxembourg-partie-1-moteur-electrique-accumulateurs-super-condensateurs Partie 1 : moteur électrique, accumulateurs, super-condensateurs]
* [https://www.science.lu/fr/science-derriere-le-tram/comment-fonctionne-le-tram-luxembourg-partie-2-dou-provient-lenergie-du-tram Partie 2 : d'où provient l'énergie du tram ?]
* [https://www.science.lu/fr/science-derriere-le-tram/comment-fonctionne-le-tram-luxembourg-partie-3-freinage-virages-securite-convivialite Partie 3 : freinage, virages, sécurité, convivialité]
{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Stater Tram| ]]</text>
      <sha1>bmz3f96t8invzamhng95jynn5gmxwqg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Victoria vum Vereenegte Kinnekräich</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120082</id>
    <revision>
      <id>2625928</id>
      <parentid>2552628</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:40:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625928</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4779" sha1="0sf9yz5p0qt25womdp83oiuzs0u1epj" xml:space="preserve">{{Infobox Dynastie}}
[[Fichier:Queen Victoria 1887.jpg|thumb|D'Kinnigin Victoria 1887, um Dag vun hirem 50. Anniversaire um Troun.]]

D''''Victoria ''' (mam ganzen Numm ''Alexandrina Victoria''), gebuer de [[24. Mee]] [[1819]] am [[Kensington Palace]], zu [[London]], a gestuerwen den [[22. Januar]] [[1901]] am [[Osborne House]], op der [[Isle of Wight]], war vun 1837 bis 1901 [[Lëscht vun de brittesche Monarchen|Kinnigin]] vum [[Vereenegt Kinnekräich|Kinnekräich vu Groussbritannien an Irland]] a war ausserdeem zënter dem 1. Januar 1877 déi éischt brittesch Monarchin mam Titel [[Keeser vun Indien|Empress of India]] (Keeserin vun Indien). Si war d'Duechter vum [[Edward Augustus, Duke of Kent and Strathearn]] an der [[Victoire vu Sachsen-Coburg-Saalfeld]].

Als [[Konstitutionell Monarchie|konstitutionell Monarchin]] war si pro forma Herrscherin iwwer méi wéi ee Fënneftel vun der Äerd an engem Drëttel vun der Weltbevëlkerung. Wärend hirer Regierungszäit hunn d&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;''Upper Class'' an d'''Middle Class'' a Groussbritannien en Opschwonk kannt, deen et sou bis ewell ni gi war, an de [[British Empire]] stoung um Héichpunkt vu senger Muecht. Si hat eng enk Bezéiung zu hirem Mann a Cousin, dem Prënz [[Albert vu Sachsen-Coburg a Gotha|Albert]] an huet sech, do deem sengem Doud 1861, bal ganz aus der Ëffentlechkeet zeréckgezunn, a bis un d'Enn vun hirem Liewen Trauergezei gedroen.

Si huet 63 Joer 7 Méint regéiert, méi laang wéi all anere brittesche Monarch virun hir. Wéinst hire sëllege Kanner (9) a Kandskanner (44), déi an den Adelshaiser doruechter bestuet waren, gëtt si alt d'&quot;Groussmamm vun Europa&quot; genannt.

Wéinst hirer laanger Regence gouf d'[[Viktorianesch Ära]] no hir genannt.

== Kanner ==
D'Victoria an den Albert haten néng Kanner:
* [[Victoria vu Groussbritannien an Irland (1840–1901)|Victoria]] ''(„Vicky“)'' (* 21. November 1840; † 5. August 1901), [[Princess Royal]]
: ⚭ 1858 [[Friedrich III. (Deutsches Reich)|Friedrich&amp;nbsp;III., Däitsche Keeser a Kinnek vu Preisen]]
* [[Edward VII.|Albert Eduard]] ''(„Bertie“)'' (* 9. November 1841; † 6. Mee 1910), [[Prince of Wales]], als Eduard&amp;nbsp;VII. Kinnek vu Groussbritannien an Irland a Keeser vun Indien
: ⚭ 1863 [[Alexandra vun Dänemark|Prinzessin Alexandra vun Dänemark]]
* [[Alice vu Groussbritannien an Irland|Alice]] (* 25. Abrëll 1843; † 14. Dezember 1878)
: ⚭ 1862 [[Ludwig IV. vun Hessen-Darmstadt|Groussherzog Ludwig&amp;nbsp;IV. vun Hessen]]
* [[Alfred vu Sachsen-Coburg-Gotha)|Alfred]] ''(„Affie“)'' (* 6. August 1844; † 31. Juli 1900), [[Duke of Edinburgh]] a regéierenden Herzog vu Sachsen-Coburg-Gotha
: ⚭ 1874 [[Maria Alexandrowna Romanowa|Groussfürstin Maria vu Russland]]
* [[Helena vu Groussbritannien an Irland|Helena]] ''(„Lenchen“)'' (* 25. Mee 1846; † 6. Juni 1923)
: ⚭ 1866 [[Christian vu Schleswig-Holstein|Prënz Christian vu Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg]]
* [[Louise, Duchess of Argyll|Louise]] (* 18. Mäerz 1848; † 3. Dezember 1939)
: ⚭ 1871 [[John Campbell, 9. Duke of Argyll]]
* [[Arthur, 1. Duke of Connaught and Strathearn|Arthur William]] (* 1. Mee 1850; † 16. Januar 1942), [[Duke of Connaught and Strathearn]]
: ⚭ 1879 [[Luise Margareta vu Preisen|Prinzessin Luise Margarete vu Preisen]]
* [[Leopold, 1. Duke of Albany|Leopold George]] (* 7. Abrëll 1853; † 28. Mäerz 1884), [[Duke of Albany]]
: ⚭ 1882 [[Helene zu Waldeck und Pyrmont|Prinzessin Helene zu Waldeck und Pyrmont]]
* [[Beatrice vu Groussbritannien an Irland|Beatrice]] (* 14. Abrëll 1857; † 16. Oktober 1944)
: ⚭ 1885 [[Heinrich Moritz von Battenberg|Prënz Heinrich von Battenberg]]

== Literatur ==
* Karl-Heinz Wocker: ''Königin Victoria. Die Geschichte eines Zeitalters''. Heyne, München 1989, ISBN 3-453-55072-2.
* Stanley Weintraub: ''Queen Victoria''. Benziger Verlag, Solothurn und Düsseldorf 1994, ISBN 3-545-34070-8.
* Herbert Tingsten: ''Königin Viktoria und ihre Zeit.'' Diederichs, München 1997, ISBN 3-424-01360-9.
* Jürgen Lotz: ''Victoria.'' Rowohlt Verlag, Reinbek 2000, ISBN 3-499-50627-0.
* Kurt Tetzeli von Rosador: ''Queen Victoria. Ein biographisches Lesebuch''. Hrsg. Kurt Tetzeli v. Rosador &amp; Arndt Mersmann. Deutscher Taschenbuch Verlag, München 2000, ISBN 3-423-12846-1.
* Carolly Erickson: ''Königin Victoria. Eine Biographie''. Piper, München 2001, ISBN 3-492-23286-8.
* Karina Urbach: ''Queen Victoria. Eine Biografie''. Verlag C.&amp;nbsp;H. Beck, München 2011, ISBN 978-3-406-58788-7.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Victoria of the United Kingdom}}
{{Autoritéitskontroll}}

[[Kategorie:Brittesch Monarchen]]
[[Kategorie:Monarche vum Vereenegte Kinnekräich]]
[[Kategorie:Keesere vun Indien]]
[[Kategorie:Gebuer 1819]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1901]]</text>
      <sha1>0sf9yz5p0qt25womdp83oiuzs0u1epj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Philip, Duke of Edinburgh</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123628</id>
    <revision>
      <id>2625927</id>
      <parentid>2524878</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T07:37:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625927</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3543" sha1="saz0sdn0r4icsws3aawytkvq7ai92aq" xml:space="preserve">{{Infobox Dynastie
| Amtszäit1 = Prënz vum Vereenegte Kinnekräich
| vu = [[1947]] bis [[2021]]
}}
HRH, de '''Prince Philip, Duke of Edinburgh''', gebuer {{JULGREGDATUM|10|6|1921|Link=&quot;true&quot;}} am Schlass [[Mon Repos (Korfu)|Mon Repos]], op [[Korfu]], als ''Prënz Philipp vu Griicheland an Dänemark''&lt;ref&gt;[http://www.royal.gov.uk/ThecurrentRoyalFamily/TheDukeofEdinburgh/EarlyLife.aspx Official website of the British monarchy]&lt;/ref&gt;, a gestuerwen den [[9. Abrëll]] [[2021]] am [[Windsor Schlass]], war de [[Prënz-Consort]] vun der brittescher Kinnigin [[Elisabeth II.]]

Hie war dat jéngst vu 5 Kanner vum Prënz [[Andreas vu Griicheland|Andreas vu Griicheland an Dänemark]] an der Prinzessin [[Alice vu Battenberg]]. Seng Kandheet huet hien, no engem Militärputsch, bei senger Mamm zu Paräis verbruecht. Seng Eltere ware getrennt, a seng Mamm hat psychesch Problemer, sou datt hien an de Joren dono bei verschiddene Familljememberen opgewuess ass. Wärend dem [[Zweete Weltkrich]] goung hie bei d'[[Royal Navy]] an huet 1947 déi brittesch Nationalitéit ugeholl, an huet och säin Numm vu ''Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg'' a ''Mountbatten'' ëmännere gelooss an op den Titel ''Prënz vu Griicheland an Dänemark'' verzicht.

Den 20. November 1947 huet hien déi deemoleg brittesch Prinzessin an Trounfollgerin Elizabeth bestuet.

Wéinst senger militärescher Karriär an dem Status vu senger Fra hat hien eng ganz Rëtsch militäresch Graden: ''Lord High Admiral'' vum Vereenegte Kinnekräich, ''[[Admiral of the Fleet]]'' (Groussadmirol) vun der Royal Navy, ''Field Marshal'' (Feldmarschall) vun der [[British Army]] a ''Marshal of the Royal Air Force'' (Loftmarschall) vun der [[Royal Air Force]].

Hie war och Member vum [[Savage Club]] a bei de [[Fräimaurer]].

An de Medie goufe seng geleeëntlech net ëmmer [[politesch korrekt]] Aussoe bei offiziellen Optrëtter gär erëmginn a kommentéiert.

Hien huet mat der Kinnigin Elizabeth 4 Kanner:
* de [[Charles III. vum Vereenegte Kinnekräich|Kinnek Charles III.]];
* d'[[Anne, Princess Royal|Prinzessin Anne Elizabeth Alice Louise]];
* de [[Andrew, Duke of York|Prënz Andrew Albert Christian Edward]]; an
* de [[Edward, Earl of Wessex|Prënz Edward Antony Richard Louis]].

Säi kompletten Titel war ''His Royal Highness The Prince Philip, Duke of Edinburgh, Earl of Merioneth and Baron Greenwich, Royal Knight of the [[Jarretellesuerden|Most Noble Order of the Garter]], Extra Knight of the Most Ancient and Most Noble Order of the Thistle, Member of the Order of Merit, Grand Master and First and Principal Knight of the Most Excellent Order of the British Empire, Knight of the Order of Australia, Companion of the Queen's Service Order, Lord of Her Majesty's Most Honourable Privy Council, Member of Her Majesty's Privy Council for Canada''.

== Soss==
D'[[Prënz-Philip-Beweegung]] ass e [[Cargo-Kult]] vun de Leit vum Duerf Yaohnanen op der Insel [[Tanna (Vanuatu)|Tanna]], déi zu [[Vanuatu]] gehéiert. Dëse Kult veneréiert de Prënz Philip als eng [[Gott]]heet.

== Um Spaweck==
{{Commonscat|Prince Philip, Duke of Edinburgh|Prënz Philip}}
{{Autoritéitskontroll}}
{{Referenzen}}

[[Kategorie:Grand-croix de l'ordre de Saint-Charles]]
[[Kategorie:Gebuer 1921]]
[[Kategorie:Gestuerwen 2021]]
[[Kategorie:Offizéier (Vereenegt Kinnekräich)]]
[[Kategorie:Sonderstufe des Grosskreuzes vum Bundesverdienstkreuz]]
[[Kategorie:Membere vun der Royal Society]]
[[Kategorie:Groß-Stern des Ehrenzeichens für Verdienste um die Republik Österreich (1952)]]</text>
      <sha1>saz0sdn0r4icsws3aawytkvq7ai92aq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dorsum Zirkel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>129256</id>
    <revision>
      <id>2625950</id>
      <parentid>2485963</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T11:21:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>50611</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2625950</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2154" sha1="bisin3a7l5kugj7juynj9fvic6rswb9" xml:space="preserve">{| {{Prettytable-R}}
|-
! bgcolor=&quot;#FFC0C0&quot; colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; | Dorsum Zirkel
|-
|colspan=&quot;2&quot; |[[Fichier:AS15-M-1837.jpg |thumb|300px|center|&lt;div align=&quot;center&quot;&gt;Uewe lénks de Südostdeel vum Zirkel-Réck. An der Bildmëtt de Moundkrater [[Lambert (Moundkrater)|Lambert]]&lt;/div&gt;]] 
|-
! bgcolor=&quot;#FFC0C0&quot; colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; | Eegenschaften
|-
| '''[[Geographesch Breet|Breet]]'''
| 29,55° N
|-
| '''[[Geographesch Längt|Längt]]'''
| -24,82° W
|-
| '''Duerchmiesser'''
| 195,22&amp;nbsp;km
|-
| '''Genannt nom'''
| [[Ferdinand Zirkel]]
|-
| '''Genannt am Joer'''
| [[1976]]
|}
Den '''Dorsum Zirkel''' ass en 210&amp;nbsp;km laangen [[Dorsum (Planetologie)|Dorsum]] am [[Mare Imbrium]] op der [[Viischt Äerdmoundsäit|viischter Moundsäit]]. E gouf [[1976]] nom däitsche Geolog a Mineralog [[Ferdinand Zirkel]] genannt.

Südlech vun den nërdlechen Ausleefer vum Dorsum Zirkel läit eng Grupp vu ganz klenge Krateren.&lt;ref&gt;[http://www.lpi.usra.edu/resources/mapcatalog/topophoto/40A1S1/ Topophotomap 40A1/S1]&lt;/ref&gt; D'Bezeechnunge goufe vun der NASA op der [[Topophotomap]]-Kaarteserie notéiert. D'[[International Astronomesch Unioun|I.A.U.]] huet déi Bezeechnungen am Joer [[1976]] iwwerholl.

{{Niewekrater/Entête}}&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160830075927/http://the-moon.wikispaces.com/IAU%20Transactions%20XVIB#First_names_bank Exzerpt] aus ''Transactions of the IAU'' Bd. XVIB, Auteur D. Riedel, 1977&lt;/ref&gt;
{{Nebenkrater|[[Annegrit (Moundkrater)|Annegrit]]||29.41|-25.64|1.29|283}}
{{Nebenkrater|[[Charles (Moundkrater)|Charles]]||29.88|-26.37|1.34|1151}}
{{Nebenkrater|[[Mavis (Moundkrater)|Mavis]]||29.75|-26.36|1.09|3762}}
{{Niewekrater/Enn}}
{|
|[[Fichier:Annegrit-Charles-Mavis LO-IV-133H LTVT.JPG|thumb|270px|D'Kratere Annegrit, Charles a Mavis ([[Lunar Orbiter 4]])]]
|[[Fichier:Dorsum Zirkel AS15-M-1554.jpg|thumb|310px|Schiif Usiicht vum Dorsum Zirkel (Foto: [[Apollo 15]]).]]
|}

{{Kuckt och Äerdmound}}
== Um Spaweck ==
* [https://web.archive.org/web/20180531192546/http://the-moon.wikispaces.com/Dorsum+Zirkel The-moon.wikispaces.com: Dorsum Zirkel]
{{Navigatioun Moundbierger}}
{{Referenzen}}

[[Kategorie:Dorsa]]</text>
      <sha1>bisin3a7l5kugj7juynj9fvic6rswb9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Reis-Demuth-Wiltgen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>131936</id>
    <revision>
      <id>2625842</id>
      <parentid>2458170</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:27:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPeBot</username>
        <id>65660</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ortho (via JWB)</comment>
      <origin>2625842</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3847" sha1="op97yyhy2z4llxtp3qriv1qhptrhfdx" xml:space="preserve">{{Infobox Museksgrupp
|Numm = Reis-Demuth-Wiltgen
|Bild = 
|Bildbeschreiwung = 
|Genre = [[Jazz]]
|Land = {{LUX}}
|Grënnung = 1998 
|Trennung = 
|Websäit = 
|Aktuell Memberen = 
|Fréier Memberen = 
|Memberen = [[Michel Reis]] (Piano)&lt;br&gt;[[Marc Demuth]] (Bass)&lt;br&gt;[[Paul Wiltgen]] (Batterie)
}}

'''Reis-Demuth-Wiltgen''' ass e lëtzebuergeschen [[Jazz]]-Trio vum [[Michel Reis]] (Piano), dem [[Marc Demuth]] (Bass) an dem [[Paul Wiltgen]] (Batterie).

Si hunn en 1998 gegrënnt, wéi se nach am Lycée waren, a si reegelméisseg zu Lëtzebuerg opgetrueden. Well si duerno allen dräi a verschidde Länner studéiere gaange sinn, hu si eng Zäit laang gepaust an 2011 nees op en Neits zesummefonnt.

2013 hu si hiren no sech benannten éischten Album verëffentlecht, dee gutt bei de Kritiker ukomm ass.&lt;ref&gt;[http://www.autrerivage.com/index.php/en/artists/reis-demuth-wiltgen autrerivage.com]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=roj&gt;[http://republicofjazz.blogspot.lu/search/label/Michel%20Reis republicofjazz]&lt;/ref&gt; Duerno si si op vill Jazz-Festivaller an Europa an an Asie gaangen.&lt;ref name=roj/&gt; Am selwechte Joer krute si de [[Music:LX]]-Präis als Exportkënschtler vum Joer an der Kategorie &quot;Jazz&quot;.&lt;ref name=lx&gt;Presentatioun op [http://www.musiclx.lu/artist/jazz-world/michel-reis.html musiclx.lu]&lt;/ref&gt;

2016 hu si hiren zweeten Album ''Places in Between'' verëffentlecht. E gouf zu [[New York City]] opgeholl.&lt;ref&gt;''Places in Between'' op [https://www.jpc.de/jpcng/jazz/detail/-/art/reis-demuth-wiltgen-places-in-between/hnum/2506797 jpc.de] (gekuckt den 11. Februar 2017)&lt;/ref&gt;

Hir drëtt Verëffentlechung, den Album ''Once in a Blue Moon'', hu Reis Demuth Wiltgen am September 2017 opgeholl an d'Joer drop erausbruecht. Am Mäerz 2018 ass den Trio mam bekannten amerikanesche [[Saxophon]]ist [[Joshua Redman]] als Gaaschtmuseker op Tour duerch Europa gaangen.&lt;ref&gt;europejazz.net: [https://www.europejazz.net/news/reis-demuth-wiltgen-tour-joshua-redman ''Reis Demuth Wiltgen on tour with Joshua Redman''] (net datéiert)&lt;/ref&gt; Am selwechte Joer huet den Trio eng zweet Kéier de [[music:LX]]-Präis an der Kategoerie &quot;Jazz&quot; gewonnen.&lt;ref&gt;Jeff Schinker in tageblatt.lu: [https://www.tageblatt.lu/headlines/politischer-druck-auf-rotem-teppich-die-luxembourg-music-awards-polemisieren/ Politischer Druck auf rotem Teppich: Die „Luxembourg Music Awards“ polemisieren]&quot; (20. Dezember 2018)&lt;/ref&gt;

Der Grupp hire véierten Album ''Sly'', deen am Mee 2019 opgeholl gouf, ass am Febuar 2021 um italieenesche Plackelabel Cam Jazz erauskomm, wéi den Alum virdrun och.&lt;ref&gt;jazzmusicarchives.com: [http://www.jazzmusicarchives.com/album/michel-reis/reis-demuth-wiltgen-trio-sly Presentatioun vum Alvum Sly] (net datéiert)&lt;/ref&gt; Den Albumcover mat engem Fuuss an den Titel (&quot;sly&quot; kann een als &quot;schlau&quot; iwwersetzen) sinn eng Referenz op dem [[Michel Rodange]] seng Fabel vum [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Renert]] an eng Hommage um Trio säi Heemechtsland.&lt;ref&gt;jazzradar.com: [https://www.jazzradar.com/cd-reviews/reis-demuth-wiltgen-sly/?fbclid=IwAR1-JkjPm5XDzr9WcGU_SEgDqs8baE92BnYbLTGRhZktl5eoJA6Xu9Rfzis Kritik vu ''Sly''] (1. Mäerz 2021)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;delano.lu: [https://delano.lu/d/detail/10-things-to-do/get-new-jazz-album/213647 ''Get new jazz album''] (net datéiert)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;lequotidien.lu: [https://lequotidien.lu/culture/reis-demuth-wiltgen-sort-de-sa-taniere/ ''Reis-Demuth-Wiltgen sort de sa tanière''] (23.Februar 2021)&lt;/ref&gt;

== Albumen ==
* 2013: ''Reis Demuth Wiltgen''
* 2016: ''Places in Between''
* 2018: ''Once in a Blue Moon''
* 2021: ''Sly''

== Um Spaweck ==
* [http://reisdemuthwiltgen.com/ Offiziell Homepage]
* Discographie vum Michel Reis op [https://rateyourmusic.com/artist/reis_demuth_wiltgen rateyourmusic.com]

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Jazzbands]]
[[Kategorie:Museksgruppen zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>op97yyhy2z4llxtp3qriv1qhptrhfdx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625884</id>
      <parentid>2625842</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:20:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Abschnitt geännert [[mw:MiniEdit| #MiniEdit]]</comment>
      <origin>2625884</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3848" sha1="415bg5kdbdpl0q84pv2e4vznd5e8kuf" xml:space="preserve">{{Infobox Museksgrupp
|Numm = Reis-Demuth-Wiltgen
|Bild = 
|Bildbeschreiwung = 
|Genre = [[Jazz]]
|Land = {{LUX}}
|Grënnung = 1998 
|Trennung = 
|Websäit = 
|Aktuell Memberen = 
|Fréier Memberen = 
|Memberen = [[Michel Reis]] (Piano)&lt;br&gt;[[Marc Demuth]] (Bass)&lt;br&gt;[[Paul Wiltgen]] (Batterie)
}}

'''Reis-Demuth-Wiltgen''' ass e lëtzebuergeschen [[Jazz]]-Trio vum [[Michel Reis]] (Piano), dem [[Marc Demuth]] (Bass) an dem [[Paul Wiltgen]] (Batterie).

Si hunn en 1998 gegrënnt, wéi se nach am Lycée waren, a si reegelméisseg zu Lëtzebuerg opgetrueden. Well si duerno allen dräi a verschidde Länner studéiere gaange sinn, hu si eng Zäit laang gepaust an 2011 nees op en Neits zesummefonnt.

2013 hu si hiren no sech benannten éischten Album verëffentlecht, dee gutt bei de Kritiker ukomm ass.&lt;ref&gt;[http://www.autrerivage.com/index.php/en/artists/reis-demuth-wiltgen autrerivage.com]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=roj&gt;[http://republicofjazz.blogspot.lu/search/label/Michel%20Reis republicofjazz]&lt;/ref&gt; Duerno si si op vill Jazz-Festivaller an Europa an an Asie gaangen.&lt;ref name=roj/&gt; Am selwechte Joer krute si de [[Music:LX]]-Präis als Exportkënschtler vum Joer an der Kategorie &quot;Jazz&quot;.&lt;ref name=lx&gt;Presentatioun op [http://www.musiclx.lu/artist/jazz-world/michel-reis.html musiclx.lu]&lt;/ref&gt;

2016 hu si hiren zweeten Album ''Places in Between'' verëffentlecht. E gouf zu [[New York City]] opgeholl.&lt;ref&gt;''Places in Between'' op [https://www.jpc.de/jpcng/jazz/detail/-/art/reis-demuth-wiltgen-places-in-between/hnum/2506797 jpc.de] (gekuckt den 11. Februar 2017)&lt;/ref&gt;

Hir drëtt Verëffentlechung, den Album ''Once in a Blue Moon'', hu Reis Demuth Wiltgen am September 2017 opgeholl an d'Joer drop erausbruecht. Am Mäerz 2018 ass den Trio mam bekannten amerikanesche [[Saxophon]]ist [[Joshua Redman]] als Gaaschtmuseker op Tour duerch Europa gaangen.&lt;ref&gt;europejazz.net: [https://www.europejazz.net/news/reis-demuth-wiltgen-tour-joshua-redman ''Reis Demuth Wiltgen on tour with Joshua Redman''] (net datéiert)&lt;/ref&gt; Am selwechte Joer huet den Trio eng zweet Kéier de [[music:LX]]-Präis an der Kategoerie &quot;Jazz&quot; gewonnen.&lt;ref&gt;Jeff Schinker in tageblatt.lu: [https://www.tageblatt.lu/headlines/politischer-druck-auf-rotem-teppich-die-luxembourg-music-awards-polemisieren/ Politischer Druck auf rotem Teppich: Die „Luxembourg Music Awards“ polemisieren]&quot; (20. Dezember 2018)&lt;/ref&gt;

Der Grupp hire véierten Album ''Sly'', deen am Mee 2019 opgeholl gouf, ass am Febuar 2021 um italieenesche Plackelabel Cam Jazz erauskomm, wéi den Alum virdrun och.&lt;ref&gt;jazzmusicarchives.com: [http://www.jazzmusicarchives.com/album/michel-reis/reis-demuth-wiltgen-trio-sly Presentatioun vum Alvum Sly] (net datéiert)&lt;/ref&gt; Den Albumcover mat engem Fuuss an den Titel (&quot;sly&quot; kann een als &quot;schlau&quot; iwwersetzen) sinn eng Referenz op dem [[Michel Rodange]] seng Fabel vum [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Reenert]] an eng Hommage um Trio säi Heemechtsland.&lt;ref&gt;jazzradar.com: [https://www.jazzradar.com/cd-reviews/reis-demuth-wiltgen-sly/?fbclid=IwAR1-JkjPm5XDzr9WcGU_SEgDqs8baE92BnYbLTGRhZktl5eoJA6Xu9Rfzis Kritik vu ''Sly''] (1. Mäerz 2021)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;delano.lu: [https://delano.lu/d/detail/10-things-to-do/get-new-jazz-album/213647 ''Get new jazz album''] (net datéiert)&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;lequotidien.lu: [https://lequotidien.lu/culture/reis-demuth-wiltgen-sort-de-sa-taniere/ ''Reis-Demuth-Wiltgen sort de sa tanière''] (23.Februar 2021)&lt;/ref&gt;

== Albumen ==
* 2013: ''Reis Demuth Wiltgen''
* 2016: ''Places in Between''
* 2018: ''Once in a Blue Moon''
* 2021: ''Sly''

== Um Spaweck ==
* [http://reisdemuthwiltgen.com/ Offiziell Homepage]
* Discographie vum Michel Reis op [https://rateyourmusic.com/artist/reis_demuth_wiltgen rateyourmusic.com]

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Jazzbands]]
[[Kategorie:Museksgruppen zu Lëtzebuerg]]</text>
      <sha1>415bg5kdbdpl0q84pv2e4vznd5e8kuf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vincent Reding</title>
    <ns>0</ns>
    <id>143968</id>
    <revision>
      <id>2625906</id>
      <parentid>2613613</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T16:55:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zinneke</username>
        <id>34</id>
      </contributor>
      <origin>2625906</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2117" sha1="9vlz7d11708xzqmutwg5e9ls6i958ni" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
De '''Vincent Reding''', gebuer [[1992]], ass e [[Lëtzebuerg (Land)|lëtzebuergesche]] [[Kriminologie|Kriminolog]], [[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]]-Politiker a vun Dezember 2018&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20181227181403/https://www.wort.lu/de/lokales/weiler-la-tour-reding-als-buergermeister-vereidigt-5c12810c182b657ad3b9bab0 Weiler-la-Tour: Reding als Bürgermeister vereidigt] op wort.lu den 13. Dezember 2018, fir d'lescht gekuckt de 27. Dezember 2018&lt;/ref&gt; bis September 2025&lt;ref name=wort2206&gt;[https://www.wort.lu/luxemburg/zentrum/weiler-la-tour-buergermeister-vincent-reding-gibt-sein-amt-ab/73158417.html &quot;Weiler-la-Tour: Bürgermeister Vincent Reding gibt sein Amt ab.&quot;] wort.lu, 22.06.2025.&lt;/ref&gt; Buergermeeschter vun der [[Gemeng Weiler zum Tuer]].

==Liewen a Karriär ==
Hien huet 2017 säi Studium als Kriminolog fäerdeg gemaach.

Bei de [[Gemengewalen (Lëtzebuerg)|Gemengewalen am Joer 2017]] huet hie fir d'éischt Kéier an der Gemeng Weiler zum Tuer kandidéiert a koum, virun der deemoleger Buergermeeschtesch Cécile Hemmen, op déi éischt Plaz, wat d'Zuel vun de Stëmmen ugeet. Hie koum doropshin als zweete Schäffen an de Schäfferot.

Bei de [[Chamberwale vum 14. Oktober 2018|Chamberwalen 2018]] krut hien a senger Gemeng nees méi Stëmme wéi d'Cécile Hemmen, an och méi wéi den CSV-Spëtzekandidat Claude Wiseler.

Nom Récktrëtt vun der Cécile Hemmen als Buergermeeschtesch vu Weiler goufen de 14. Oktober 2018 Komplementarwalen an der Gemeng ofgehalen an de Vincent Reding gouf dunn neie Buergermeeschter. Hie gouf den 13. Dezember 2018 vereedegt&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Am Juni 2025 huet hie säi Récktrëtt als Buergermeeschter fir September dat Joer annoncéiert.&lt;ref name=wort2206/&gt;
== Um Spaweck ==
* Nadine Schartz, ''Der jüngste Bürgermeister'', am Luxemburger Wort vum 27. Dezember 2018, S. 22

{{Referenzen an Notten}}

{{DEFAULTSORT:Reding Vincent}}
[[Kategorie:Buergermeeschtere vu Weiler zum Tuer]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Buergermeeschteren]]
[[Kategorie:Lëtzebuergesch Kriminologen]]
[[Kategorie:Gebuer 1992]]</text>
      <sha1>9vlz7d11708xzqmutwg5e9ls6i958ni</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lëscht vun de reliéisen Objeten zu Lëtzebuerg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>147403</id>
    <revision>
      <id>2625858</id>
      <parentid>2625587</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:57:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sultan Edijingo</username>
        <id>1468</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* H */</comment>
      <origin>2625858</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60855" sha1="2q4d4pxq75uphgxcyqv42tx9byr6p3p" xml:space="preserve">{| class=&quot;hintergrundfarbe2 rahmenfarbe1&quot; style=&quot;padding: 10px; font-size: 95%; margin-right:5px; border-style: solid;&quot;
| 
[[Fichier:Nuvola apps kpager.png|25px]] An dëser '''Lëscht vun de reliéisen Objete''' fannt Dir eng Opzielung vu reliéise Saache, wéi Skulpturen am Steen, Holzschnëtzereien, kleng Statuen a Fassaden, Miniaturkapellen a. s. w. déi een an Uertschaften oder um Flouer fënnt an déi kenger méi spezifescher Lëscht oder Kategorie kënnen zougedeelt ginn.

Fir spezifesch Lëschte kuckt wgl.: [[Lëscht vu reliéise Gebaier zu Lëtzebuerg|Reliéis Gebaier zu Lëtzebuerg]] - [[Lëscht vun de Weekapellen zu Lëtzebuerg|Weekapellen zu Lëtzebuerg]] - [[Lëscht vun de Weekräizer zu Lëtzebuerg|Weekräizer zu Lëtzebuerg]] - [[Lëscht vun de Lourdes-Grotten zu Lëtzebuerg|Lourdes-Grotten zu Lëtzebuerg]].
Muttergottespilgerplazen: [[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Lëtzebuerg]] - [[Kierch Lëtzebuerg-Stadgronn|Stadgronn]] - [[Monument Notre-Dame vu Fatima zu Wolz|Wolz]] - [[Léiffrächen]] - [[Kapell Giischterklaus|Giischterklaus]] - [[Veianer Bildchen]] - [[Heeschbreger Bildchen]].
|}

Dës Lëscht vun de reliéisen Objeten ass en Deel vun de [[Wikipedia:Referenztabellen|Referenztabellen]].
Se ass nach net komplett.

{{AbcIndex}}

== A ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Aangelsbierg]]|| [[Gemeng Fëschbech|Fëschbech]] || || || || || ||
|-----
|[[Aansebuerg]]|| [[Gemeng Tënten|Tënten]] || || || || || || 
|----
| [[Aassel]] || [[Gemeng Bus|Bus]] || ||rue de Luxembourg {{N2}} ||{{Coor dms|49|33|15.6|N|06|18|52.5|O}} || [[Fichier:Kapellchen Aassel.jpg|center|105x110px]] || ||
|----
| [[Aasselbur]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|----
|[[Aasselscheier]] || [[Gemeng Luerenzweiler|Luerenzweiler]]|| || || || || ||
|----
| [[Äischen]] || [[Gemeng Habscht|Habscht]] || || || || || ||
|----
| [[Äischer]] || [[Gemeng Kiischpelt|Kiischpelt]] || || || || || ||
|----
| [[Akescht]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|----
| [[Allerbur]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|----
| [[Allënster]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || ||
|----
| [[Alschent]] || [[Gemeng Kiischpelt|Kiischpelt]] || || || || || ||
|-----
| [[Altréier]] || [[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|----
| [[Altwis]] || [[Gemeng Munneref|Munneref]] || || || || || ||
|---
| [[Alzeng]] || [[Gemeng Hesper|Hesper]] || || || || || ||
|----
| [[Amber]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || ||
|----
| [[Angelduerf]] || [[Gemeng Ierpeldeng|Ierpeldeng]] || || || || || ||--&gt;
|}

== B ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Baastenduerf]] || [[Gemeng Tandel|Tandel]] || || || || || ||
|-----
| [[Bäerbuerg]] || [[Gemeng Manternach|Manternach]] || || || || || || --&gt;
|----
| [[Bäerdref]] || [[Gemeng Bäerdref|Bäerdref]] || || Um Circuit auto-pédestre vu Bäerdref laanscht d'[[Haalsbaach (Baach)|Haalsbaach]] um Lieu-dit &quot;Beau Lis de notre vallée&quot; || {{Coor dms|49|49|11.9|N|6|22|26.0|O}} || [[Fichier:Berdorf beau lis de notre vallee 1.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Berdorf beau lis de notre vallee 2.jpg|center|105x110px]] || An enger Fielsnisch steet eng kleng Muttergottesstatu mam Titel ''Beau Lis de notre Vallée'' an eng Bänk. 
Dës Plaz geet op d'Redemptoristen zeréck, déi vun 1901 a bis an 1960er Joren zu Iechternach waren. Mat ''Beau Lis'' ass wuel d[[Liljen (Blummen)|'Lilje]] gemengt, e Symbol fir d'Rengheet vun der [[Jongfra Maria]].
&lt;!--
|----
|[[Bärel]] || [[Gemeng Wanseler|Wanseler]] || || || || || ||
|----
| [[Bäreldeng]] || [[Gemeng Walfer|Walfer]] || || || || || ||
|----
| [[Bartreng]] || [[Gemeng Bartreng|Bartreng]] || || || || || ||
|----
| [[Baschelt]] || [[Gemeng Bauschelt|Bauschelt]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Bauschelt]] || [[Gemeng Bauschelt|Bauschelt]] || || Hanner dem Krichsmonument op der Place de la Libération|| {{Coor dms|49|52|58.5|N|05|48|31.76|O}}||[[Fichier:Den Donatus am Bam, Bauschelt-101.jpg|center|105x110px]] ||[[Fichier:Den Donatus am Bam, Bauschelt-102.jpg|center|105x110px]] || Eng Kapellche mam [[Donatus vu Bad Münstereifel|Donatus]] héich uewen am Bam, drënner en einfachen Altor
|-
| [[Bauschelt]] || [[Gemeng Bauschelt|Bauschelt]] ||1978 || Beim Haus Nr 1 an der Réimerstrooss || {{Coor dms|49|53|10.2|N|05|48|56.03|O}}||[[Fichier:Weekapellchen, Réimerstrooss, Bauschelt-101.jpg|center|105x110px]] ||[[Fichier:Weekapellchen, Réimerstrooss, Bauschelt-102.jpg|center|105x110px]] || Hëlze Christus-Skulptur mat engem [[Chronogramm]]
|-
| [[Bauschelt]] || [[Gemeng Bauschelt|Bauschelt]] || || Eck Schoulstrooss a Rue Jérôme-de-Busleyden|| {{Coor dms|49|53|17.89|N|05|48|54.82|O}}||[[Fichier:Weekapell, Rue Jérôme-de-Busleyden, Bauschelt-101.jpg|center|105x110px]] ||[[Fichier:Weekapell, Rue Jérôme-de-Busleyden, Bauschelt-102.jpg|center|105x110px]] || Mat enger [[Pietà|Pietà-Skulptur]], gëtt den Androck vun engem Krichsmonument
&lt;!-- |----
| [[Bech]] || [[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|---
| [[Bech-Maacher]] || [[Gemeng Schengen|Schengen]] || || || || || ||
|----
| [[Beefort]] || [[Gemeng Beefort|Beefort]] || || || || || ||
|----
| [[Beeforterheed]] || [[Gemeng Reisduerf|Reisduerf]] || || || || || ||
|----
| [[Beeler]] || [[Gemeng Wäisswampech|Wäisswampech]] || || || || || ||
|----
| [[Beesslek]] || [[Gemeng Ëlwen|Ëlwen]] || || || || || ||
|----
| [[Beesten]] || [[Gemeng Noumer|Noumer]] || || || || || ||
|----
| [[Beetebuerg]] || [[Gemeng Beetebuerg|Beetebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Beggen]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Beidler]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || || 
|---- 
| [[Béigen]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|---- 
| [[Béiwen (Stauséigemeng)|Béiwen]] || [[Gemeng Lac de la Haute-Sûre|Stauséigemeng]] || || || || || ||
|----
| [[Béiwen-Atert]] || [[Gemeng Béiwen-Atert|Béiwen-Atert]] || || || || || ||
|-----
| [[Béiweng]] || [[Gemeng Réiser|Réiser]] || || || || || ||
|---- 
| [[Belair (Stad Lëtzebuerg)|Belair]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Bënzelt]] || [[Gemeng Wäisswampech|Wäisswampech]] || || || || || ||
|----
| [[Bëschdref]] || [[Gemeng Béiwen-Atert|Béiwen-Atert]] || || || || || || --&gt;
|----
| [[Bëschrued]] || [[Gemeng Wal|Wal]] || || Haus 40, Angelsgronn || {{Coor dms|49|49|8.0|N|05|56|36.0|O}} || [[Fichier:Weekraiz angelsgronn Bëschrued.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:40, Angelsronn, Bëschrued-103.jpg|center|105x110px]] || Kräizegungsskulptur op der Fassad vun engem Haus
&lt;!-- |----
| [[Bëttel]] || [[Gemeng Tandel|Tandel]] || || || || || ||
|----
| [[Betten op der Mess]] || [[Gemeng Dippech|Dippech]] || || || || || ||
|----
| [[Bettenduerf]] ||[[Gemeng Bettenduerf|Bettenduerf]] || || || || || ||
|----
| [[Betzder]] ||[[Gemeng Betzder|Betzder]] || || || || || ||
|----
| [[Beyeren]] || [[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]] || || || || || ||
|----
| [[Bieberech]] || [[Gemeng Préizerdaul|Préizerdaul]] || || || || || ||
|----
| [[Biekerech]] || [[Gemeng Biekerech|Biekerech]] || || || || || ||
|----
| [[Bieles]] || [[Gemeng Suessem|Suessem]] || || || || || ||
|---
| [[Bierchem]] || [[Gemeng Réiser|Réiser]] || || || || || ||
|----
| [[Bierden]] || [[Gemeng Ierpeldeng]] || || || || || ||
|----
| [[Biereng]] || [[Gemeng Miersch|Miersch]] || || || || || ||
|----
| [[Bierg (Kolmer-Bierg)|Bierg]] || [[Gemeng Kolmer-Bierg|Kolmer-Bierg]] || || || || || ||
|----
| [[Bierg (Betzder)|Bierg]] ||[[Gemeng Betzder|Betzder]] || || || || || ||
|----
| [[Biergem]] || [[Gemeng Monnerech|Monnerech]] || || || || || ||
|----
| [[Biermereng]] || [[Gemeng Schengen|Schengen]] || || || || || ||
|----
| [[Bierschbech]] || [[Gemeng Miersch|Miersch]] || || || || || ||
|----
| [[Biertreng]] || [[Gemeng Schieren|Schieren]] || || || || || ||
|----
| [[Bigelbaach]] || [[Gemeng Reisduerf|Reisduerf]] || || || || || ||
|----
| [[Biissen]] ||[[Gemeng Biissen|Biissen]] || || || || || ||
|----
| [[Bilschdref]] || [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|----
| [[Bireng]] || [[Gemeng Diddeleng|Diddeleng]] || |||| || || ||
|----
| [[Bitscht]] || [[Gemeng Géisdref|Géisdref]] || || || || || ||
|----
| [[Biwels]] || [[Gemeng Pëtscht|Pëtscht]] || || || || || ||
|----
| [[Biwer]] || [[Gemeng Biwer|Biwer]] || || || || || ||
|----
| [[Biwwesch]] || [[Gemeng Ëlwen|Ëlwen]] || || || || || ||
|----
| [[Blaaschent]] ||[[Gemeng Luerenzweiler|Luerenzweiler]] || || || || || ||
|----
| [[Blummendall]] ||[[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|----
| [[Bollenduerferbréck]] ||[[Gemeng Bäerdref|Bäerdref]] || || || || || ||
|----
| [[Bommel (Néngsen)|Bommel]] ||[[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|----
| [[Bouferdeng]] || [[Gemeng Luerenzweiler|Luerenzweiler]]|| || || || || ||
|----
| [[Boukels (Géisdref)]] || [[Gemeng Géisdref|Géisdref]] || || || || || ||
|----
| [[Bouneweg]] ||[[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Boxer]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|----
| [[Branebuerg]] || [[Gemeng Tandel|Tandel]] || || || || || ||
|----
| [[Brattert]] || [[Gemeng Wal|Wal]] || || || || || ||
|----
| [[Breedelt]] || [[Gemeng Wäisswampech|Wäisswampech]] || || || || || ||
|----
| [[Breinert]] || [[Gemeng Biwer|Biwer]] || || || || || || --&gt;
|----
| [[Brichermillen (Mutfert)|Brichermillen]] || [[Gemeng Conter|Conter]] || || An enger Nisch um Giewel vun der Millen ||{{Coor dms|49|34|14.06|N|06|13|52.69|O}}||[[Fichier:Hellegestatu Brichermillen.jpg|center|105x110px]] || || E Bëschof, eng Hellegestatu ouni Attribut.
|----
| [[Brichermillen (Mutfert)|Brichermillen]] || [[Gemeng Conter|Conter]] || || Bei der Millen ||{{Coor dms|49|34|14.51|N|06|13|52.28|O}}||[[Fichier:Grott Brichermillen.jpg|center|105x110px]] || || Eng eidel Grott.
&lt;!-- |----
| [[Briddel]] || [[Gemeng Koplescht|Koplescht]] || || || || || ||
|----
| [[Brouderbuer]] || [[Gemeng Bettenduerf|Bettenduerf]] || || || || || ||
|----
| [[Bruch (Miersch)]] ||[[Gemeng Béiwen-Atert|Béiwen-Atert]] || || || || || ||
|----
| [[Bruch (Wecker)]] || [[Gemeng Biwer|Biwer]] || || || || || ||
|----
| [[Bruechtebaach]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|----
| [[Buckels]] ||[[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|----
| [[Buddeler]] || [[Gemeng Biwer|Biwer]] || || || || || ||
|----
| [[Buddelerbaach]] || [[Gemeng Biwer|Biwer]] || || || || || ||
|----
| [[Buerglënster]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || ||
|----
| [[Buerschdref]] || [[Gemeng Mompech|Mompech]] || || || || || ||
|----
| [[Buerschent]] || [[Gemeng Buerschent|Buerschent]] || || || || || || 
|----
| [[Buerschtermillen]] || [[Gemeng Buerschent|Buerschent]] || || || || || ||
|----
| [[Bungeref]] || [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|----
| [[Bur (Tënten)]] || [[Gemeng Tënten|Tënten]] || || || || || ||
|----
| [[Bur (Mompech)]] || [[Gemeng Mompech|Mompech]] || || || || || ||
|----
| [[Bus (Réimech)|Bus]] || [[Gemeng Bus|Bus]] || || || || || || --&gt;
|}

== C ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Chrëschtnech]] || [[Gemeng Waldbëlleg|Waldbëlleg]] || || || || || ||
|----
| [[Clausen]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|-----
| [[Closdelt]] || [[Gemeng Buerschent|Buerschent]] || || || || || || --&gt;
|}

== D ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
|----- &lt;!--
| [[Houschter-Déckt|Déckt]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|----
| [[Déckt (Housen)|Déckt]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|----
| [[Deewelt]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|----
| [[Déierbech]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|----
| [[Déifferdeng]] || [[Gemeng Déifferdeng|Déifferdeng]] || || || || || ||
|----
| [[Déiljen]] || [[Gemeng Beefort|Beefort]] || || || || || ||
|----
| [[Dellen]] || [[Gemeng Groussbus|Groussbus]] || || || || || ||
|----
| [[Dénkert]] || [[Gemeng Lac de la Haute-Sûre|Stauséigemeng]] || || || || || || --&gt;
|-----
| [[Diänjen]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || 1760 ||Um Kierfechtsportal ||{{Coor dms|50|03|42.94|N|05|57|16.03|O}}|| [[Fichier:Kierfechtsportal Diänjen-101.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Kierfechtsportal Diänjen-103.jpg|center|105x110px]] || Skulptur vun enger [[Pietà]]

|-----
| [[Diänjen]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || ||Baussen un der [[Kierch Diänjen|Kierch]]||{{Coor dms|50|03|43.27|N|05|57|16.59|O}}|| [[Fichier:Missiounskräiz, Kierfecht Diänjen-101.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Kierfecht Diänjen-103.jpg|center|105x110px]] || E [[Missiounskräiz]], dorënner, an enger Nisch d'''Mater dolorosa''.
&lt;!-- |----
| [[Dickweiler]] || [[Gemeng Rouspert|Rouspert]] || || || || || || --&gt;
|-----
| [[Diddeleng]] || [[Gemeng Diddeleng|Diddeleng]] || ||An der [[Kierch Diddeleng|Parkierch]], beim rietsen Altor ||{{Coor dms|49|28|47.50|N|06|05|09.57|O}}|| [[Fichier:Weekräiz Pietà, Kierch Diddeleng-101.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Weekräiz Pietà, Kierch Diddeleng-102.jpg|center|105x110px]] || ''[[Bildstock]]'' mat enger [[Pietà]]
&lt;!--|----
| [[Dierbech]] || [[Gemeng Géisdref|Géisdref]]|| || || || || ||
|----
| [[Dierbech]] || [[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|-----
| [[Dikrech]] || [[Gemeng Dikrech|Dikrech]] || || || || || ||
|---
| [[Dippech]] || [[Gemeng Dippech|Dippech]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Dol]] || [[Gemeng Géisdref|Géisdref]] || || Um [[CR321]], nërdlech vun der Uertschaft||{{Coor dms|49|56|24.35|N|5|58|11.54|O}}|| [[Fichier:Weeschräin «Gedenk o gütigste Jungfrau Maria...», CR321, Dol-101.jpg|center|105x110px]] ||[[Fichier:Weeschräin «Gedenk o gütigste Jungfrau Maria...», CR321, Dol-103.jpg|center|105x110px]] || Originaltext ënnen:''Gedenk o gütigste Jungfrau Maria, daß es noch niemals erhört ist worden das Jemand welcher zu dir gesteht, verlasen ist worden''&lt;!--|----
| [[Dolebierg]] || [[Gemeng Ärenzdall|Ärenzdall]] || || || || || ||
|-----
| [[Dondel]] || [[Gemeng Kielen|Kielen]] || || || || || ||
|-----
| [[Donkels]] || [[Gemeng Wanseler|Wanseler]] || || || || || ||
|----
| [[Dräibur]] || [[Gemeng Wuermer|Wuermer]] || || || || || ||
|----
| [[Draufelt]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|----
| [[Drénkelt]] || [[Gemeng Ëlwen|Ëlwen]] || || || || || ||
|----
| [[Duelem (Garnech)|Duelem bei Garnech]] || [[Gemeng Garnech|Garnech]] || || || || || ||
|----
| [[Duelem (Réimech)|Duelem bei Réimech]] || [[Gemeng Duelem|Duelem]] || || || || || || 
|----
| [[Duerscht]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|----
| [[Dummeldeng]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || || --&gt;
|}

== E ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Eech (Stad Lëtzebuerg)|Eech]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]]|| || || || || ||
|-----
| [[Eeschweller]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || ||
|----
| [[Eesebur]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || ||
|----
| [[Eeselbur]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|----
| [[Éileng]] || [[Gemeng Reckeng op der Mess|Reckeng op der Mess]] || || || || || ||
|----
| [[Éilereng]] || [[Gemeng Suessem|Suessem]] || || || || || ||
|----
| [[Éimereng]] || [[Gemeng Schengen|Schengen]] || || || || || ||
|----
| [[Éimerengerhaff]] || [[Gemeng Bus|Bus]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Éinen]] || [[Gemeng Wuermer|Wuermer]] || 1952 || uewen an de Wéngerten (am Aker) ||{{Coor dms|49|36|5.3|N|6|23|25.8|O}}|| [[Fichier:Nikolauskapelle Ehnen 01.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Nikolauskapelle Ehnen 02.jpg|center|105x110px]] || Déi kleng Kapell mat enger hëlzener Skulptur vum hellege [[Kleeschen|Niklos]] huet e Géigestéck op der däitscher Säit vun der Musel géigeniwwer vun Éinen. Se geet op eng Seechen aus dem Joer 1764 zeréck.&lt;ref&gt;Kapellen aus éiser Géigend, S. 31-33&lt;/ref&gt;
&lt;!-- |----
| [[Éiter]] || [[Gemeng Conter|Conter]] || || || || || ||
|----
| [[Ell (Lëtzebuerg)|Ell]] || [[Gemeng Ell|Ell]] || || || || || ||
|----
| [[Elleng]] || [[Gemeng Munneref|Munneref]] || || || || || || 
|----
| [[Elleng-Gare]] || [[Gemeng Munneref|Munneref]] || || || || || ||
|----
| [[Elveng]] ||[[Gemeng Schengen|Schengen]] || || || || || ||
|----
| [[Ëlwen]] || [[Gemeng Ëlwen|Ëlwen]] || || || || || ||
|----
| [[Elz]] || [[Gemeng Réiden|Réiden]] || || || || || ||
|-----
| [[Engelshaff]] || [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] || || || || || || 
|-----
| [[Ënnereesbech]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|----
| [[Ënnerschlënner]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|----
| [[Ënsber]] || [[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|----
| [[Eppelduerf]] || [[Gemeng Ärenzdall|Ärenzdall]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Esch-Sauer]] || [[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || [[CR316]], tëscht [[Eschduerf]] an Esch-Sauer|| {{Coor dms|49|54|05.5|N|05|55|57.6|O}}||[[Fichier:Esch-sur-Sûre Wayside shrine St-Antoine (2).jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Esch-sur-Sûre Wayside shrine St-Antoine (1).jpg|center|105x110px]]|| Un engem Bam laanscht der Strooss
&lt;!-- |---- 
| [[Esch-Uelzecht]] || [[Gemeng Esch-Uelzecht|Esch-Uelzecht]] || || || || || ||
|----
| [[Eschduerf]] || [[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|----
| [[Eschent]] || [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|----
| [[Eschweiler (Wolz)|Eschweiler]] || [[Gemeng Eschweiler|Eschweiler]] || || || || || ||
|----
| [[Ettelbréck]] || [[Gemeng Ettelbréck|Ettelbréck]] || || || || || || --&gt;
|}

== F ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
|----- &lt;!--
| [[Fausermillen]] || [[Gemeng Mäertert|Mäertert]] || || || || || ||
|----
| [[Féiz]] || [[Gemeng Monnerech|Monnerech]] || || || || || ||
|----
| [[Fëlschdref]] || [[Gemeng Duelem|Duelem]] || || || || || ||
|----
| [[Féngeg]] || [[Gemeng Käerjeng|Käerjeng]] || || || || || || 
|----
| [[Fenneng]] || [[Gemeng Beetebuerg|Beetebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Fenteng]] || [[Gemeng Hesper|Hesper]] || || || || || ||
|---
| [[Fëschbech (Hengescht)]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|----
| [[Fëschbech (Miersch)]] || [[Gemeng Fëschbech|Fëschbech]] || || || || || ||
|----
| [[Fetschebur]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Fetschenhaff]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Fiels]] || [[Gemeng Fiels|Fiels]] || || || || || ||
|-----
| [[Findel]] || [[Gemeng Sandweiler|Sandweiler]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Fluessweiler]] || [[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]] || || Beim Bësch laanscht den [[CR122]] am Süde vu Fluessweiler (an der Breechkaul bei der décker Eech) || {{Coor dms|49|39|39.2|N|6|20|50.9|O}} || [[Fichier:Pieta Flaxweiler 01.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Pieta Flaxweiler 02.jpg|center|105x110px]] &lt;br&gt; [[Fichier:Fluesweiler Pieta Original.jpg|center|105x110px]] ||
Déi ursprénglech [[Pietà]] soll vun engem onbekannte Kënschtler aus dem 16. Joerhonnert stamen. D'Original aus roudem Sandstee steet an der [[Kierch Fluessweiler|Kierch vu Fluesweiler.]] 1924 gouf eng Kopie um Albert Kratzenberg geschaf, 1959 gouf déi Kopie restauréiert an op e feste Sockel aus Stee gestallt. 1960 goufen um Wee fir bei d'Pietà 7 Statiounen opgestallt, déi di 7 Schmäerzen duerstellen.&lt;ref&gt;N. Weins, Auf Wegkreuzfahrt Band I, S.79&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;Weekräizer aus éiser Géigend, S.42&lt;/ref&gt;{{,}}&lt;ref&gt;Kapellen aus éiser Géigend, S.54&lt;/ref&gt;
|-
| [[Fluessweiler]] || [[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]] || || laanscht dem [[CR122]]|| {{Coor dms|49|39|39.2|N|6|20|50.9|O}} || [[Fichier:Fluesweiler 7-Schmäerzewee 1.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Fluesweiler 7-Schmäerzewee 2.jpg|center|105x110px]] ||Siwe-Schmäerzewee
Statioun I: A sene praesignatur, Prophezeiung vum Simeon

Statioun II: Aegypto exul datur, Flucht an Egypten
|-
| [[Fluessweiler]] || [[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]] || || laanscht dem [[CR122]]|| {{Coor dms|49|39|39.2|N|6|20|50.9|O}} || [[Fichier:Fluesweiler 7-Schmäerzewee 3.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Fluesweiler 7-Schmäerzewee 4.jpg|center|105x110px]] ||Siwe-Schmäerzewee
Statioun III: Amissus quaritatur, am Tempel verluer.

Statioun IV: Cruce oneratur, ďKräiz gedroen
|-
| [[Fluessweiler]] || [[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]] || || laanscht dem [[CR122]]|| {{Coor dms|49|39|39.2|N|6|20|50.9|O}} || [[Fichier:Fluesweiler 7-Schmäerzewee 5.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Fluesweiler 7-Schmäerzewee 6.jpg|center|105x110px]] ||Siwe-Schmäerzewee
Statioun V: Agnus immolatur, als Lamm geaffert

Statioun VI: In sinu collacatur, mat der Lanz gestach
|-
| [[Fluessweiler]] || [[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]] || || laanscht dem [[CR122]] || {{Coor dms|49|39|39.2|N|6|20|50.9|O}} || [[Fichier:Fluesweiler 7-Schmäerzewee 7.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Fluesweiler 7-Schmäerzewee 9.jpg|center|105x110px]] ||Siwe-Schmäerzewee
Statioun VII: Sepulcro commendatur, an ďGraf geluecht
|-
|[[Fluessweiler]]
|[[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]]
|
|laanscht dem [[CR122]]
|{{Coor dms|49|39|39.2|N|6|20|50.9|O}}
| [[Fichier:Fluesweiler 7-Schmäerzewee 10.jpg|center|105x110px]]
| [[Fichier:Fluesweiler_7-Schmäerzewee_11.jpg|center|105x110px]]
| D'Original un der Pietà an der Fluesweiler Kierch mat engem Stéck vun der &quot;décker Eech&quot;, déi eng 600 Joer al gouf.
|}

== G ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |----
| [[Gaasperech]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|--- 
| [[Garnech]] || [[Gemeng Garnech|Garnech]] || || || || || ||
|---
| [[Géidgen]] || [[Gemeng Ëlwen|Ëlwen]] || || || || || ||
|---
| [[Geieschhaff (Bech)]] || [[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|---- 
| [[Géisdref]] || [[Gemeng Géisdref|Géisdref]] || || || || || ||
|---
| [[Gëlt-Hueschtert|Gëlt]] || [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|---
| [[Gëtzen]] || [[Gemeng Käerch|Käerch]] || || || || || ||
|---
| [[Giewel (Käerch)|Giewel]] || [[Gemeng Käerch|Käerch]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Giischterklaus]] || [[Gemeng Rouspert-Mompech|Rouspert-Mompech]] || || ca 30 m virun der [[Giischterklaus]] || {{Coor dms|49|47|3.8|N|6|29|55.6|O}} || [[Fichier:Girsterklause Bildstock.jpg|center|105x110px]] || || E ''[[Bildstock]]'', d'[[Pietà]] an d'Figuren ënnen op der Sail si Kopien, d'Originaler sinn am [[Nationalmusée fir Geschicht a Konscht|nationale Geschichtsmusée an der Stad Lëtzebuerg]].&lt;ref&gt;N. Weins, Auf Wegkreuzfahrt Band V, S.35&lt;/ref&gt;
&lt;!-- |----
| [[Gilsdref]] || [[Gemeng Bettenduerf|Bettenduerf]] || || || || || ||
|---
| [[Gondeleng]] || [[Gemeng Waldbriedemes|Waldbriedemes]] || |||| || || ||
|-----
| [[Gonnereng]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || ||
|---
| [[Gouschtengen]] || [[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]] || || || || || ||
|---
| [[Gousseldeng]] || [[Gemeng Lëntgen|Lëntgen]] || || || || || ||
|---
| [[Gräisch]] || [[Gemeng Simmer|Simmer]] || || || || || ||
|---
| [[Grandsen]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Gréiweknapp]] || [[Gemeng Béiwen-Atert|Béiwen-Atert]] || || Um [[CR114]] am Agang vum Duerf, bei der Ofzweigung fir d'[[Gehaanskapell um Helperknapp]] ||{{Coor dms|49|45|37.8|N|06|02|03.3|O}} || [[Fichier:Wegkapelle Gréiweknapp 01.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Weeschräin, Gréiweknapp CR114-104.jpg|center|105x110px]] || Eng Miniaturkapell {{Commonscat|Wayside shrine, CR114 (Grevenknapp)|}}
&lt;!-- |----
| [[Greiweldeng]] || [[Gemeng Stadbriedemes|Stadbriedemes]] || || || || || ||
|----
| [[Gréiwels]] || [[Gemeng Wal|Wal]] || || || || || ||
|---
| [[Gréiwemaacher]] || [[Gemeng Gréiwemaacher|Gréiwemaacher]] || || || || || ||
|---
| [[Grentzen]] || [[Gemeng Ettelbréck|Ettelbréck]] || || || || || ||
|---
| [[Gronn (Stad Lëtzebuerg)|Gronn]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|---
| [[Grooljen]] || [[Gemeng Pëtscht|Pëtscht]] || || || || || ||
|---
| [[Groussbus]] || [[Gemeng Groussbus|Groussbus]] || || || || || ||
|---
| [[Guedber]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || || --&gt;
|}

== H ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |---
| [[Haassel]] || [[Gemeng Weiler zum Tuerm|Weiler zum Tuerm]] || || || || || ||
|----
| [[Habscht]] || [[Gemeng Habscht|Habscht]] || || || || || ||
|-----
| [[Hakenhaff]] || [[Gemeng Lenneng|Lenneng]] || || || || || ||
|----
| [[Haler]] || [[Gemeng Waldbëlleg|Waldbëlleg]] || || || || || ||
|----
| [[Hamm (Stad Lëtzebuerg)|Hamm]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|---
| [[Harel]] || [[Gemeng Lac de la Haute-Sûre|Stauséigemeng]] || || || || || || --&gt;
|----
| [[Heeschbreg]] || [[Gemeng Bech|Bech]] || || D'Madonnepilgerplaz [[Heeschbreger Bildchen]] || {{Coor dms|49|45|09.65|N|06|19|39.91|O}} || [[Fichier:BildchHee12.JPG|center|105x110px]] ||[[Fichier:Bildchenno12.JPG|center|105x110px]] || D'Heeschbreg Bildchen ass e [[Lëscht vun de klasséierte Monumenter|klasséiert Monument.]] {{Commonscat|Heeschbreger Bildchen}}
&lt;!-- |----
| [[Heeschdref]] ||[[Gemeng Steesel|Steesel]] || || || || || ||
|--
| [[Heeschpelt]] || [[Gemeng Wal|Wal]] || || || || || ||
|---
| [[Heesdref]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|--- 
| [[Héischdref]] || [[Gemeng Reisduerf|Reisduerf]] || || || || || ||
|---
| [[Heischent]] || [[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|---
| [[Heischtergronn|Heischtergronn-Heischent]] || [[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|---
| [[Héiweng]] || [[Gemeng Garnech|Garnech]] || || || || || ||
|--
| [[Helfenterbréck]] || [[Gemeng Bartreng|Bartreng]] || || || || || ||
|--
| [[Helleng]] || [[Gemeng Fréiseng|Fréiseng]] || || || || || ||
|---
| [[Helsem]] || [[Gemeng Walfer|Walfer]] || || || || || ||
|---
| [[Helzen]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|---
| [[Hemstel]] || [[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|----
| [[Hënchereng]] || [[Gemeng Beetebuerg|Beetebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Hengescht]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || || 
|---
| [[Hënsdref]] || [[Gemeng Luerenzweiler|Luerenzweiler]] || || || || || ||
|---
| [[Hëpperdang]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|---
| [[Hesper]] || [[Gemeng Hesper|Hesper]] || || || || || || --&gt;
|---
| [[Hiefenech]] || [[Gemeng Hiefenech|Hiefenech]] || || am Fiels laanscht d'[[N14]] (Op der Strooss) ier et an den [[CR121]] Richtung [[Reilander Millen]] ofbéit || {{Coor dms|49|44|57.4|N|06|16|01.4|O}} || [[Fichier:Fielsnisch Heffingen 02.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Fielsnisch Heffingen 01.jpg|center|105x110px]] || Fielsnisch mat [[Jongfra Maria|Mariestatu]] an Opschrëft:&lt;br&gt;''M. KEMP. gest. 17 NOV. 1903''
&lt;!-- |----
| [[Hielem]] ||[[Gemeng Luerenzweiler|Luerenzweiler]] || || || || || ||
|----
| [[Hierber]] || [[Gemeng Mompech|Mompech]] || || || || || || 
|----
| [[Hitten]] || [[Gemeng Biekerech|Biekerech]] || || || || || ||
|---
| [[Hoen]] || [[Gemeng Stengefort|Stengefort]] || || || || || ||
|---
| [[Holler]] || [[Gemeng Wäisswampech|Wäisswampech]] || || || || || ||
|---
| [[Hollerech]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Holz (Rammerech)]] || [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|---
| [[Holzem]] || [[Gemeng Mamer|Mamer]] || || || || || ||
|---
| [[Holzemer Millen]] || [[Gemeng Mamer|Mamer]] || || || || || ||
|---
| [[Holztem]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|---
| [[Houfelt]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|---
| [[Houschent]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|---
| [[Houschter-Déckt]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|---
| [[Housen]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|---
| [[Houwald]] || [[Gemeng Hesper|Hesper]] || || || || || ||
|---
| [[Huelmes]] || [[Gemeng Tënten|Tënten]] || || 
|----
| [[Hueschtert (Nidderaanwen)]] || [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] || || || || || ||
|---
| [[Hueschtert (Rammerech)]] || [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|---
| [[Huewel]] || [[Gemeng Biekerech|Biekerech]] || || || || || ||
|----
| [[Huldang]] || [[Gemeng Ëlwen|Ëlwen]] || || || || || || --&gt;
|}

== I ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
|-----
| [[Iechternach]] || [[Gemeng Iechternach|Iechternach]] || || An der Kierchentrap vun der [[Péitrus a Paulus-Kierch Iechternach|Péitrus a Paulus-Kierch]] || {{Coor dms|49|48|44.65|N|06|25|22.65|O}} ||[[Fichier:Echternach St. Peter2.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Echternach St. Peter.jpg|center|105x110px]] || Nisch mat enger Skulptur vum Apostel Péitrus, dem Co-Patréiner vun där Kierch.
|-----
| [[Iechternach]] || [[Gemeng Iechternach|Iechternach]] || || 4, rue Hoovelek, Eck Rue Sainte-Claire || {{Coor dms|49|48|41.83|N|06|25|24.53|O}} ||[[Fichier:De Kleeschen, 4, rue Hoovelek, Iechternach-101.jpg|center|105x110px]] |||| Den [[Zinniklos]] mat de Kanner an der Solperbidden
&lt;!-- |---
| [[Ielwen]] || [[Gemeng Biekerech|Biekerech]] || || || || || ||
|----
| [[Iermsdref]] || [[Gemeng Ärenzdall|Ärenzdall]] || || || || || || --&gt;
|---
| [[Iernster]] || [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] ||1938 || Rietserhand um [[CR132]] am Ausgang vun der Uertschaft, Richtung [[Rammeldang]], net wäit vum [[Lieu-dit]] Engelshaff || {{Coor dms|49|40|30.12|N|06|14|38.24|O}} ||[[Fichier:Eppes vun 1938 zu Iernster-102.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Eppes vun 1938 zu Iernster-103.jpg|center|105x110px]] || Am Haische steet eng Lourdes-Madonna.
&lt;!-- |----
| [[Iernzen]] || [[Gemeng Fiels|Fiels]] || || || || || ||
|----
| [[Ierpeldeng (Bus)|Ierpeldeng]] || [[Gemeng Bus|Bus]] || || || || || || 
|---
| [[Ierpeldeng (Eschweiler)]] || [[Gemeng Eschweiler|Eschweiler]] || || || || || ||
|---
| [[Ierpeldeng/Sauer]] || [[Gemeng Ierpeldeng|Ierpeldeng]] || || || || || ||
|----
| [[Ierseng]] || [[Gemeng Waldbriedemes|Waldbriedemes]] || || || || || ||
|----
| [[Iewerleng]] || [[Gemeng Useldeng|Useldeng]] || || || || || ||
|---
| [[Iewerlénger Millen]] || [[Gemeng Useldeng|Useldeng]] || || || || || ||
|----
| [[Iischpelt]] || [[Gemeng Lac de la Haute-Sûre|Stauséigemeng]] || || || || || ||
|---
| [[Ischpelt]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|----
| [[Iwwersiren]] || [[Gemeng Schëtter|Schëtter]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Izeg]] || [[Gemeng Hesper|Hesper]] || || Rue de Sandweiler ([[CR159]]), am Ausgang vun der Uertschaft|| {{Coor dms|49|35|17.44|N|06|10|23.95|O}}|| [[Fichier:Izeg, rue de Sandweiler.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Izeg, rue de Sandweiler-001.jpg|center|105x110px]] || En Haischen, Ave Maria O.P.N., an deem den ieweschten Deel vun engem Weekräiz steet.
|}

== J ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Jeanharishaff]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || ||
|-----
| [[Jenne Kapell]] || [[Gemeng Groussbus|Groussbus]] || || || || || || --&gt;
|----
| [[Jonglënster]] || [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || 23, rue du Village, um Giewel an enger Nisch || {{Coor dms|49|42|52.57|N|06|15|12.27|O}}||[[Fichier:Jonglënster Statu 23 village.jpg|center|105x110px]] |||[[Fichier:Jonglënster Statu 23 village (cropped).jpg|center|105x110px]] || D'[[Muttergottes]], duergestallt als ''Regina Mundi''.
&lt;!-- |----
| [[Juckefeld]] || [[Gemeng Konsdref|Konsdref]] || || || || || || --&gt;
|}

== K ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
|----- &lt;!--
| [[Kaalber]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|---
| [[Käerch]] || [[Gemeng Käerch|Käerch]] || || || || || ||
|---
| [[Capellen]] || [[Gemeng Mamer|Mamer]] || || || || || ||
|---
| [[Kapweiler]] || [[Gemeng Sëll|Sëll]] || || || || || ||
|----
| [[Kauneref]] || [[Gemeng Lac de la Haute-Sûre|Stauséigemeng]] || || || || || ||
|---
| [[Kautebaach]] || [[Gemeng Kiischpelt|Kiischpelt]] || || || || || ||
|---
| [[Keel]] || [[Gemeng Keel|Keel]] || || || || || ||
|---
| [[Keespelt]] || [[Gemeng Kielen|Kielen]] || || || || || ||
|---
| [[Kéideng]] || [[Gemeng Fëschbech|Fëschbech]] || || || || || ||
|---
| [[Kënzeg]] || [[Gemeng Käerjeng|Käerjeng]] || || || || || ||
|---
| [[Kielen]] || [[Gemeng Kielen|Kielen]] || || || || || ||
|---
| [[Kierchen]] || [[Gemeng Ëlwen|Ëlwen]] || || || || || ||
|---
| [[Klengbetten]] || [[Gemeng Stengefort|Stengefort]] || || || || || ||
|---
| [[Kleng-Elchert]] || [[Gemeng Ell|Ell]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Klierf]]|| [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || En Haischen am Fiels, laanscht der [[Klierf (Baach)|Klierf]] am Kapellenweg || {{Coor dms|50|03|30.04|N|06|01|34.5|O}} || [[Fichier:Weeschräin, Kapellenweg, Klierf-102.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Weeschräin, Kapellenweg, Klierf-103.jpg|center|105x110px]] || Do schéngt mol méi gewiescht ze sinn: Dernieft eng Miniatur-[[Tak]]&lt;br&gt; mam Hellegen Haupert, driwwer eng eidel Nisch {{Commonscat|Wayside shrine, Kapellenweg (Clervaux)|}}
&lt;!-- |-
|---
| [[Knapphouschent]] || [[Gemeng Eschweiler|Eschweiler]] || || || || || ||
|---
| [[Kockelscheier]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|---
| [[Koler]] || [[Gemeng Garnech|Garnech]] || || || || || ||
|---
| [[Kolmer-Bierg]] || [[Gemeng Kolmer-Bierg|Kolmer-Bierg]] || || || || || || --&gt;
|---
| [[Konsdref]] || [[Gemeng Konsdref|Konsdref]] || 1866 || rue de Mullerthal ([[CR118]]) || {{Coor dms|49|46|44.2|N|6|19|48.1|O}} || [[Fichier:Mini-Grott Bildchen an der Baach Consdorf 01.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Mini-Grott Bildchen an der Baach Consdorf 02.jpg|center|105x110px]] || D'Bildchen an der Baach erënnert un e Virfall vu virun 1830 bei deem e Bauer am leschte Moment virum Doud gerett gouf. D'Bildche gëtt vun der Famill Goedert vu Konsdref an der Rei gehalen, déi am Zweete Weltkrich wärend der [[Ëmsiidlung vun de Lëtzebuerger am Zweete Weltkrich|Zwangsëmsiidlung]] e Versprieche gemaach hat.&lt;ref&gt;''Blumen für die Trösterin - Gelöbnis in der Zwangsumsiedlung: Seit Generationen pflegt eine Familie aus Consdorf das &quot;Bildchen an der Baach&quot;'', am Luxemburger Wort vum 7. Mee 2020 S.28&lt;/ref&gt; Iwwer der Grott ass e Chronogramm aus dem Joer 1934: SUESSE TROESTERIN ERHALTE / CONSDORF IN GLAUBE / HOFFNUNG LIEBE ZU / CHRISTUS UNSERM ERLOESER 
&lt;!-- |---
| [[Konstem]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|---
| [[Conter]] || [[Gemeng Conter|Conter]] || || || || || ||
|---
| [[Koplescht]] || [[Gemeng Koplescht|Koplescht]] || || || || || ||
|---
| [[Kräizerbuch]] || [[Gemeng Habscht|Habscht]] || || || || || ||
|---
| [[Krautem]] || [[Gemeng Réiser|Réiser]] || || || || || ||
|---
| [[Kréindel]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|---
| [[Kuebebur]] || [[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|---
| [[Kruuchten]] || [[Gemeng Noumer|Noumer]] || || || || || ||
--&gt;
|}

== L ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Laaschent]] || [[Gemeng Tandel|Tandel]] || || || || || ||
|---
| [[Lampech]] ||[[Gemeng Reckeng op der Mess|Reckeng op der Mess]] || || || || || ||
|---
| [[Lannen (Réiden)|Lannen]] ||[[Gemeng Réiden|Réiden]] || || || || || ||
|---
| [[Leetem]] || [[Gemeng Wäisswampech|Wäisswampech]] || || || || || ||
|---
| [[Leideleng]] || [[Gemeng Leideleng|Leideleng]] || || || || || ||
|---
| [[Léifreg]] || [[Gemeng Lac de la Haute-Sûre|Stauséigemeng]] || || || || || ||
|---
| [[Léiler]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|---
| [[Léiweng]] || [[Gemeng Réiser|Réiser]] || || || || || ||
|---
| [[Lelleg]] || [[Gemeng Manternach|Manternach]] || || || || || ||
|----
| [[Lellgen]] || [[Gemeng Kiischpelt|Kiischpelt]] || || || || || ||
|---
| [[Lëllgen]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|---
| [[Lëlz]] || [[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|---
| [[Lénger]] || [[Gemeng Käerjeng|Käerjeng]] || || || || || ||
|----
| [[Lenneng]] || [[Gemeng Lenneng|Lenneng]] || || || || || ||
|---
| [[Lëntgen]] || [[Gemeng Lëntgen|Lëntgen]] || || || || || || 
|----
| [[Lëppschent]] || [[Gemeng Buerschent|Buerschent]] || || || || || || --&gt;
|----
| [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || An der [[Uewerstad]], um Krautmaart, [[Haus Höcklin von Steinach]], op der Face || {{Coor dms|49|36|38.4|N|06|07|56.9|O}}||[[Fichier:Maison Höcklin von Steinach Madonna Facade.jpg|center|105x110px]] || || Madonna mam Jesuskand.
|---
| [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || An der [[Uewerstad]], um [[Fëschmaart]], Eck Waassergaass a Breedewee, Haus [[Ënnert de Stäiler]] || {{coor dms|49|36|40.3|N|06|08|02.5|O}}||[[Fichier:Anna Selbdritt Ënner de Stäiler Luxembourg City.jpg|center|105x110px]] || || Statu vun der [[Anna selbdritt]].
|---
| [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || An der [[Uewerstad]], 14-16, Fleeschiergaass, op der Face || {{Coor dms|49|36|49.41|N|06|07|58.9|O}}||[[Fichier:Luxembourg, 14-16 rue de la Boucherie (détail).jpg|center|105x110px]] || || Den [[Hellege Christophorus]] mam Jesus-Kand um Bockel.
|----
| [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || An der [[Uewerstad]], iwwer dem Agang vum Haus op Nr 8, rue Willy-Goergen || {{Coor dms|49|36|49.56|N|06|07|47.92|O}}||[[Fichier:8 rue Willy Goergen-001.jpg|center|105x110px]] ||[[Fichier:Luxembourg, 8 rue Willy Goergen (détail 01) (2).jpg|center|105x110px]] || Eng Muttergottes-Skulptur an eng vun enger Märtyrerin.
|----
| [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || Muttergottesstatu op der Kräizung [[Boulevard Royal]]-[[Avenue Marie-Thérèse]] an der Stad Lëtzebuerg.|| {{Coor dms|49|36|34.3|N|06|07|34.0|O}}||[[Fichier:Luxembourg City Virgin Mary statue 2012.jpg|center|105x110px]] || || 
|----
| [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || Am [[Stadgronn]], iwwer der Entrée vum [[Nationalmusée fir Naturgeschicht|Naturmusée]], dem fréieren [[Hospice Saint-Jean]] || {{Coor dms|49|36|35.67|N|06|08|8.8|O}}||[[Fichier:Naturmusée Muttergottesstatu.jpg|center|105x110px]] ||[[Fichier:Naturmusée Statu Dafjang.jpg|center|105x110px]] || Eng Muttergottes-Skulptur an eng vum Jang den Deefer
&lt;!-- |---
| [[Liewel]] || [[Gemeng Biekerech|Biekerech]] || || || || || ||
|---
| [[Longsdref]] ||[[Gemeng Tandel|Tandel]] || || || || || ||
|---
| [[Luerenzweiler]] || [[Gemeng Luerenzweiler|Luerenzweiler]] || || || || || || --&gt;
|}

== M ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Maarnech]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || || 
|-----
| [[Rombech|Maarteleng-Rombech]] || [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|---
| [[Mäerkels]] || [[Gemeng Kiischpelt|Kiischpelt]] || || || || || ||
|----
| [[Mäertert]] ||[[Gemeng Mäertert|Mäertert]] || || || || || ||
|-----
| [[Mäerzeg]] || [[Gemeng Mäerzeg|Mäerzeg]] || || || || || ||
|-----
| [[Mamer]]||[[Gemeng Mamer|Mamer]] || || || || || ||
|----
| [[Manternach]] || [[Gemeng Manternach|Manternach]] || || || || || ||
|----
| [[Mariendall]] || [[Gemeng Tënten|Tënten]] || || || || || ||
|----
| [[Masseler]]|| [[Gemeng Géisdref|Géisdref]] || || || || || ||
|---
| [[Méchela]] || [[Gemeng Buerschent|Buerschent]] || || || || || || 
|-----
| [[Méchelbuch]] ||[[Gemeng Viichten|Viichten]] || || || || || ||
|-----
| [[Meecher]] || [[Gemeng Lac de la Haute-Sûre|Stauséigemeng]] || || || || || ||
|-----
| [[Meechtem]]||[[Gemeng Wuermer|Wuermer]] || || || || || ||
|-----
| [[Meespelt]] ||[[Gemeng Kielen|Kielen]] || || || || || || --&gt;
|---
|[[Méideng]] ||[[Gemeng Conter|Conter]] || ||um [[Flouernumm|Flouer]] Kiem, lanscht dem [[CR153]] || {{Coor dms|49|34|35.67|N|06|15|09.3|O}}||[[Fichier:Méideng Donatussteen um Kiem.jpg|center|105x110px]] || || Inscriptioun: ''Saint Donat Protégez Nous''
&lt;!-- |----
| [[Méischdref]]||[[Gemeng Mompech|Mompech]] || || || || || ||
|-----
| [[Méischtref]] ||[[Gemeng Bettenduerf|Bettenduerf]] || || || || || ||
|----
| [[Mënjecker]] || [[Gemeng Manternach|Manternach]] || || || || || ||
|-----
| [[Mënsbech]] || [[Gemeng Schëtter|Schëtter]] || || || || || ||
|----
| [[Menster]] || [[Gemeng Betzder|Betzder]] || || || || || ||
|----
| [[Merscheet]] ||[[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|----
| [[Miedernach]] || [[Gemeng Ärenzdall|Ärenzdall]] || || || || || ||
|----
| [[Miersch]]||[[Gemeng Miersch|Miersch]] || || || || || ||
|----
| [[Mierschent]] || [[Gemeng Pëtscht|Pëtscht]] || || || || || ||
|----
| [[Miesdref]]|| [[Gemeng Miersch|Miersch]] || || || || || ||
|-----
| [[Mompech]] || [[Gemeng Mompech|Mompech]] || || || || || ||
|-----
| [[Monnerech]] || [[Gemeng Monnerech|Monnerech]] || || || || || ||
|-----
| [[Munneref]]|| [[Gemeng Munneref|Munneref]] || || || || || ||
|-----
| [[Munzen]] ||[[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|-----
| [[Mutfert]] ||[[Gemeng Conter|Conter]] || || || || || || --&gt;
|}

== N ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |----
| [[Nacher]] || [[Gemeng Géisdref|Géisdref]] || || || || || ||
|----
| [[Näerden]] || [[Gemeng Biekerech|Biekerech]] || || || || || ||
|----
| [[Näerzeng]] || [[Gemeng Beetebuerg|Beetebuerg]] || || || || || ||
|----
| [[Näertreg]] || [[Gemeng Wanseler|Wanseler]] || || || || || ||
|----
| [[Näidsen]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|----
| [[Neihaischen]] || [[Gemeng Schëtter|Schëtter]] || || || || || ||
|----
| [[Néngsen]] || [[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|----
| [[Nidderaanwen]] || [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] || || || || || ||
|----
| [[Nidderdonven]] || [[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]] || || || || || ||
|----
| [[Nidderfeelen]] || [[Gemeng Feelen|Feelen]] || || || || || ||
|----
| [[Nidderkäerjeng]] || [[Gemeng Käerjeng|Käerjeng]] || || || || || ||
|---
| [[Nidderkolpech]] || [[Gemeng Ell|Ell]] || || || || || ||
|----
| [[Nidderkuer]] || [[Gemeng Déifferdeng|Déifferdeng]] || || || || || ||
|----
| [[Nidderpallen]] || [[Gemeng Réiden|Réiden]] || || || || || ||
|----
| [[Nidderwolz]] || [[Gemeng Wolz|Wolz]] || |||| || || ||
|----
| [[Nidderwampech]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|----
| [[Nojem]] || [[Gemeng Réiden|Réiden]] || || || || || ||
|----
| [[Noumer]] || [[Gemeng Noumer|Noumer]] || || || || || ||
|----
| [[Nouspelt]] || [[Gemeng Kielen|Kielen]] || || || || || ||
|----
| [[Noutem (Stauséigemeng)|Noutem]] || [[Gemeng Lac de la Haute-Sûre|Stauséigemeng]] || || || || || ||
|----
| [[Nuechtmanescht]] || [[Gemeng Pëtscht|Pëtscht]] || || || || || || --&gt;
|}

== O ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[On]] ||[[Gemeng Wuermer|Wuermer]] || || || || || ||
|----
| [[Ollem]] || [[Gemeng Kielen|Kielen]] || || || || || ||
|---
| [[Openthalt]] || [[Gemeng Béiwen-Atert|Béiwen-Atert]] || || || || || ||
|----
| [[Osper]] || [[Gemeng Réiden|Réiden]] || || || || || ||
|---
| [[Ouljen]] || [[Gemeng Betzder|Betzder]] || || || || || || --&gt;
|}

== P ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Pärel (Uertschaft)|Pärel]] || [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|----
| [[Péiteng]] || [[Gemeng Péiteng|Péiteng]] || || || || || ||
|----
| [[Pënsch]] || [[Gemeng Kiischpelt|Kiischpelt]] || || || || || ||
|----
| [[Peppeng]] || [[Gemeng Réiser|Réiser]] || || || || || ||
|-----
| [[Pëtscht]] || [[Gemeng Pëtscht|Pëtscht]] || || || || || ||
|----
| [[Pëtten]] || [[Gemeng Miersch|Miersch]] || || || || || ||
|-----
| [[Pläitreng]] || [[Gemeng Conter|Conter]] || || || || || ||
|---
| [[Platen]] ||[[Gemeng Préizerdaul|Préizerdaul]] || || || || || ||
|----
| [[Pletschette]] || [[Gemeng Ärenzdall|Ärenzdall]] || || || || || ||
|----
| [[Pommerlach]] || [[Gemeng Wanseler|Wanseler]] || || || || || ||
|----
| [[Präiteler]] || [[Gemeng Konsdref|Konsdref]] || || || || || ||
|----
| [[Pretten]] || [[Gemeng Lëntgen|Lëntgen]] || || || || || ||
|----
| [[Proz]] || [[Gemeng Préizerdaul|Préizerdaul]] || || || || || || --&gt;
|}

== Q ==
== R ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |----
| [[Räichel]]||[[Gemeng Réiden|Réiden]] || || || || || ||
|----
| [[Rammeldang]]||[[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] || || || || || ||
|----
| [[Rammerech]]|| [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|----
| [[Randschelt]]|| [[Gemeng Wal|Wal]] || || || || || ||
|----
| [[Recken]]||[[Gemeng Miersch|Miersch]] || || || || || ||
|----
| [[Reckeng op der Mess]] ||[[Gemeng Reckeng op der Mess|Reckeng]] || || || || || ||
|----
| [[Réiden]]||[[Gemeng Réiden|Réiden]] || || || || || || --&gt;
|----
| [[Reiland]]||[[Gemeng Hiefenech|Hiefenech]] || 1894 || 3, Op der Strooss [[Nationalstrooss 14|N14]] || {{Coor dms|49|45|12.39|N|6|15|22.08|O}} || [[Fichier:Reiland, Sanctuaire.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Reiland, Sanctuaire-002.jpg|center|105x110px]] || Eng Madonna an enger Nisch mat enger Päärtchen.
|----
| [[Reilander Millen]]||[[Gemeng Hiefenech|Hiefenech]] || 1903 || [[Nationalstrooss 14|N14]], 380 m vun der Reilander Millen || {{Coor dms|49|44|57.26|N|6|16|1.27|O}} || [[Fichier:Mini-Wegkapelle auf N14 bei Reulandermühle 01.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Mini-Wegkapelle auf N14 bei Reulandermühle 02.jpg|center|105x110px]] || Schrëft ënner der Kapellchen: M. KEMP gest. 17. NOV 1903.&lt;br&gt;De Michel Kemp, de Besëtzer vun der Reilander Millen, ass hei duerch en Ongléck de 17. November 1903 ënnert säin eegene Won geroden an ëm d'Liewe komm.&lt;ref&gt;[https://viewer.eluxemburgensia.lu/ark:70795/mgmqwm/pages/2?search=Kemp Noriicht iwwer d'Accident vum Michel Kemp an der Obermosel-Zeitung vum 20. Nov. 1903]&lt;/ref&gt;

&lt;!-- |----
| [[Reiler]]||[[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|----
| [[Réimech]] || [[Gemeng Réimech|Réimech]] || || || || || ||
|----
| [[Réiser]]|| [[Gemeng Réiser|Réiser]] || || || || || ||
|----
| [[Rëmeleng]] || [[Gemeng Rëmeleng|Rëmeleng]] || || || || || ||
|----
| [[Rëmerschen]] || [[Gemeng Schengen|Schengen]] || || || || || ||
|---
| [[Réngel]]||[[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|----
| [[Ried]]||[[Gemeng Waldbriedemes|Waldbriedemes]] || || || || || ||
|----
| [[Riedgen]]||[[Gemeng Reckeng op der Mess|Reckeng]] || || || || || ||
|---- 
| [[Rippeg]] ||[[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|----
| [[Rodange]]||[[Gemeng Péiteng|Péiteng]] || || || || || ||
|----
| [[Rolleng (Bus)|Rolleng]] || [[Gemeng Bus|Bus]] || || || || || || 
|---
| [[Rolleng (Miersch)|Rolleng]] ||[[Gemeng Miersch|Miersch]] || || || || || ||
|--- 
| [[Rolleng (Péiteng)|Rolleng]]||[[Gemeng Péiteng|Péiteng]] || || || || || ||
|----
| [[Rombech]]||[[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|----
| [[Roudemer]]|| [[Gemeng Jonglënster|Jonglënster]] || || || || || ||
|----
| [[Rouderssen]]||[[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|----
| [[Rouspert]] || [[Gemeng Rouspert|Rouspert]] || || || || || || 
|----
| [[Rued (Ell)]] ||[[Gemeng Ell|Ell]] || || || || || ||
|----
| [[Rued (Simmer)]] ||[[Gemeng Simmer|Simmer]] || || || || || ||--&gt;
|----
| [[Rued-Sir]] ||[[Gemeng Betzder|Betzder]] ||[[1945]] || ''Rieder Bësch'' || {{Coor dms|49|39|59.1|N|6|17|43.8|O}} || [[Fichier:Roodt-sur-Syre,_Léiffrächen_(101).jpg|110px]] || [[Fichier:Roodt-sur-Syre, Léiffrächen (103).jpg|110px]] || {{Méi Info 1|Léiffrächen zu Rued-Sir}} 
&lt;!--
|----
| [[Rueder]]|| [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || || --&gt;
|}

== S ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |----
| [[Sandweiler]] || [[Gemeng Sandweiler|Sandweiler]] || || || || || || 
|-----
| [[Scheedgen]] || [[Gemeng Konsdref|Konsdref]] || || || || || ||
|-----
| [[Schëffleng]] ||[[Gemeng Schëffleng|Schëffleng]] || || || || || || --&gt;
|-
| [[Scheierhaff (Kanech)|Scheierhaff]] || [[Gemeng Lenneng|Lenneng]] || || Beim Parking vum ''Kikuoka Golf Club ''|| {{Coor dms|49|35|37.65|N|06|18|44.78|O}} || [[Fichier:Weekräiz Kikuoka-101.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Weekräiz Kikuoka-102.jpg|center|105x110px]] || 
|-----
| [[Schëmpech]] ||[[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || Eck Haaptstrooss - Op d'Millen || {{Coor dms|50|00|37.3|N|05|50|59.03|O}} || [[Fichier:Heiligenskulptur Schimpach 01.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Heiligenskulptur Schimpach 02.jpg|center|105x110px]] || Skulptur vun engem Bëschof, Opschrëft ënnen drënner kaum nach liesbar
&lt;!-- |-----
| [[Schëndels]] ||[[Gemeng Miersch|Miersch]] || || || || || || 
|-----
| [[Schengen]] || [[Gemeng Schengen|Schengen]] || || || || || ||
|-----
| [[Schëtter]] || [[Gemeng Schëtter|Schëtter]] || || || || || ||
|-----
| [[Schiltzbierg]]|| [[Gemeng Fëschbech|Fëschbech]] || || || || || ||
|-----
| [[Schlënnermanescht]] || [[Gemeng Buerschent|Buerschent]] || || || || || ||
|-----
| [[Schous]] || [[Gemeng Fëschbech|Fëschbech]] || || || || || ||
|-----
| [[Schraasseg]] || [[Gemeng Schëtter|Schëtter]] || || || || || ||
|-----
| [[Schrondweiler]] || [[Gemeng Noumer|Noumer]] || || || || || ||
|-----
| [[Schuller]] || [[Gemeng Dippech|Dippech]] || || || || || || --&gt;
|-----
| [[Schibbreger Schlass|Schüttbuerg]] || [[Gemeng Kiischpelt|Kiischpelt]] || || iwwer der Paart vum Schibbreger Schlass || {{coor dms|49|57|51.7|N|06|01|35.3|O}} || [[Fichier:Kiischpelt, Schibbreger Schlass (104).jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Kiischpelt, Schibbreger Schlass (106).jpg|center|105x110px]] || 
&lt;!-- |-----
| [[Schweebech]] || [[Gemeng Sëll|Sëll]] || || || || || ||
|-----
| [[Schweech]] ||[[Gemeng Biekerech|Biekerech]] || || || || || ||
|-----
| [[Schwéidsbengen]] || [[Gemeng Schengen|Schengen]] || || || || || ||
|-----
| [[Selschent]] || [[Gemeng Eschweiler|Eschweiler]] || || || || || ||
|-----
| [[Sëll]] || [[Gemeng Sëll|Sëll]] || || || || || ||
|-----
| [[Senneng]] || [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] || || || || || || --&gt;
|-----
| [[Sennengerbierg]] || [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] || 1931 || Rue des Romains - Chaussée St. Martin || {{coor dms|49|38|57.73|N|06|14|25.94|O}} || [[Fichier:Monument St. Martin à Senningerberg 01.jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Monument St. Martin à Senningerberg 02.jpg|center|105x110px]] || Denkmal fir den Openthalt vum hellege Mäerten am Joer 384 zu Nidderaanwen. Virdru stoung bis an d'17. Joerhonnert do eng Kapell, duerno en einfacht Weekräiz.
&lt;!-- |-----
| [[Sir (Uertschaft)|Sir]] || [[Gemeng Bauschelt|Bauschelt]] || || || || || ||
|-----
| [[Siren]] || [[Gemeng Weiler zum Tuerm|Weiler zum Tuerm]] || || || || || ||
|-----
| [[Siwwenaler]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|-----
| [[Soller]] || [[Gemeng Wanseler|Wanseler]] || || || || || ||
|-----
| [[Sprénkeng]] || [[Gemeng Dippech|Dippech]] || || || || || ||
|-----
| [[Stackem]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|-----
| [[Stadbriedemes]] || [[Gemeng Stadbriedemes|Stadbriedemes]] || || || || || ||
|-----
| [[Steebrécken]] || [[Gemeng Monnerech|Monnerech]] || || || || || ||
|-----
| [[Steeën]] || [[Gemeng Ärenzdall|Ärenzdall]] || || || || || ||
|-----
| [[Steenem]] || [[Gemeng Rouspert|Rouspert]] || || || || || || --&gt;
|-----
| [[Steesel]] || [[Gemeng Steesel|Steesel]] || || Schetzelklaus a Schetzelhiel am [[Gréngewald]] || {{coor dms|49|40|02.8|N|06|11|31.8|O}} || [[Fichier:Steinsel, Grünewald, ermitage Schetzel (01).jpg|center|105x110px]] || [[Fichier:Schetzel Gréngewald Plaque EL.jpg|center|105x110px]] || Nom [[Schetzel]] sinn de [[Schetzelbur]] an d'[[Schetzelbaach]] genannt, déi eng ronn 200 Meter vun der Schetzelhiel ewech leien.
&lt;!-- |-----
| [[Stengefort]] || [[Gemeng Stengefort|Stengefort]] || || || || || ||
|-----
| [[Stolzebuerg]] || [[Gemeng Pëtscht|Pëtscht]] || || || || || ||
|-----
| [[Stroossen]] || [[Gemeng Stroossen|Stroossen]] || || || || || ||
|-----
| [[Suessem]] || [[Gemeng Suessem|Suessem]] || || || || || || --&gt;
|}

== T ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Tandel]] || [[Gemeng Tandel|Tandel]] || || || || || ||
|-----
| [[Téiteng]] || [[Gemeng Keel|Keel]]|| || || || || ||
|----
| [[Tënten]] || [[Gemeng Tënten|Tënten]] || || || || || ||
|----
| [[Toodler]] || [[Gemeng Esch-Sauer|Esch-Sauer]] || || || || || ||
|---
| [[Tratten]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|---
| [[Trätterstrooss]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|----
| [[Trënteng]] || [[Gemeng Waldbriedemes|Waldbriedemes]] || || || || || || --&gt;
|}

== U ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Uerschdref]] || [[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|----
| [[Uespelt]]|| [[Gemeng Fréiseng|Fréiseng]] || || || || || ||
|---- |
| [[Uesweller]] || [[Gemeng Rouspert|Rouspert]] || || || || || ||
|----
|[[Ueweraanwen]] || [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] || || || || || ||
|---- 
| [[Ueweraanwen-Barrière]] || [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]] || || || || || ||
|---- 
| [[Uewerdonven]] || [[Gemeng Fluessweiler|Fluessweiler]] || || || || || ||
|---- 
| [[Uewereesbech]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|---- 
| [[Uewerfeelen]] || [[Gemeng Feelen|Feelen]] || || || || || ||
|---- 
| [[Uewerglabech]] || [[Gemeng Noumer|Noumer]] || || || || || ||
|---- 
| [[Uewerkäerjeng]] || [[Gemeng Käerjeng|Käerjeng]] || || || || || ||
|---- 
| [[Uewerkolpech]] || [[Gemeng Ell|Ell]] || || || || || ||
|----
| [[Uewerkuer]] || [[Gemeng Déifferdeng|Déifferdeng]] || || || || || ||
|---- 
| [[Uewerpallen]] || [[Gemeng Biekerech|Biekerech]] || || || || || ||
|---- 
| [[Uewerwampech]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|---- 
| [[Uewerwuermeldeng]] || [[Gemeng Wuermer|Wuermer]] || || || || || ||
|-----
| [[Useldeng]] || [[Gemeng Useldeng|Useldeng]] || || || || || || --&gt;
|}

== V ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
|-
| [[Veianen]] || [[Gemeng Veianen|Veianen]] || || ''Grand-Rue'' ({{N17}}) || {{Coor dms|49|56|00.1|N|06|12|10.4|O}} || [[Fichier:Wegkreuz Vianden Grand-Rue 01.jpg|center|105x110px]] || || Beim Justizkräiz gëtt bei der&lt;br&gt;Pressessioun bei d'[[Veianer Bildchen]]&lt;br&gt;de Seegen ausgedeelt. 
&lt;!-- |---- 
| [[Viichten]] || [[Gemeng Viichten|Viichten]] || || || || || || --&gt;
|}

== W ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Waalsdref]] || [[Gemeng Tandel|Tandel]]|| || || || || ||
|-
|[[Waarken]] || [[Gemeng Ettelbréck|Ettelbréck]] || || || || || ||
|-
|[[Waasserbëlleg]] || [[Gemeng Mäertert|Mäertert]] || || || || || ||
|--
|[[Wäicherdang]] || [[Gemeng Klierf|Klierf]] || || || || || ||
|-
|[[Wäisswampech]] || [[Gemeng Wäisswampech|Wäisswampech]] || || || || || ||
|--
|[[Wal (Réiden)|Wal]] || [[Gemeng Wal|Wal]] || || || || || ||
|--
|[[Waldbëlleg]] || [[Gemeng Waldbëlleg|Waldbëlleg]] || || || || || ||
|-
|[[Waldbriedemes]] ||[[Gemeng Waldbriedemes|Waldbriedemes]] || || || || || ||
|--
|[[Waldhaff (Bech)]] || [[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|--
|[[Waldhaff (Nidderaanwen)]]|| [[Gemeng Nidderaanwen|Nidderaanwen]]|| || || || || ||
|--
|[[Walfer]] || [[Gemeng Walfer|Walfer]] || || || || || ||
|--
|[[Wallenduerfer-Bréck]] || [[Gemeng Reisduerf|Reisduerf]] || || || || || ||
|--
|[[Walter]] ||[[Gemeng Lac de la Haute-Sûre|Stauséigemeng]] || || || || || ||
|--
|[[Wanseler]] ||[[Gemeng Wanseler|Wanseler]] || || || || || ||
|--
|[[Wecker (Biwer)|Wecker]] ||[[Gemeng Biwer|Biwer]] || || || || || ||
|--
|[[Wecker Gare]]|| [[Gemeng Biwer|Biwer]]|| || || || || ||
|----
| [[Wegdichen]] || [[Gemeng Wolz|Wolz]] || || || || || || 
|-
|[[Weidert]] || [[Gemeng Fiels|Fiels]] || || || || || ||
|--
|[[Weier]] || [[Gemeng Fëschbech|Fëschbech]] || || || || || ||
|--
|[[Weiler (Pëtscht)|Weiler]] || [[Gemeng Pëtscht|Pëtscht]] || || || || || ||
|--
|[[Weiler (Wëntger)|Weiler]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|--
|[[Weilerbaach]] || [[Gemeng Bäerdref|Bäerdref]] || || || || || ||
|--
|[[Weiler zum Tuerm]] || [[Gemeng Weiler zum Tuerm|Weiler zum Tuerm]] || || || || || ||
|--
| [[Weimeschkierch]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|--
|[[Welfreng]] || [[Gemeng Duelem|Duelem]] || || || || || || --&gt;
|--
|[[Welleschten]] || [[Gemeng Schengen|Schengen]] || || Skulptur um Haus Nr 48 an der Réimecher Strooss zu Welleschten|| {{Coor dms|49|31|30.8|N|06|20|32.36|O}} || [[Fichier:Welterléiser, Wellesteen, 48 rue de Remich.jpg|center|110px|verweis=Special:FilePath/Welterléiser,_Welleschten,_48_rue_de_Remich.jpg]]|| ||De Welterléiser, Kopie vum Original, enger hëlze Skulptur aus dem 17. Joerhonnert, déi fréier an dëser Niche stoung a lo a &quot;Sécherheet&quot; ass

&lt;!-- |--
| [[Welschent]] || [[Gemeng Buerschent|Buerschent]] || || || || || ||
|--
|[[Welsduerf]] ||[[Gemeng Kolmer-Bierg|Kolmer-Bierg]] || || || || || ||
|---
|[[Wëlwerwolz]] ||[[Gemeng Kiischpelt|Kiischpelt]]|| || || || || ||
|--
|[[Wëntger]] || [[Gemeng Wëntger|Wëntger]] || || || || || ||
|--
|[[Wëntreng]] ||[[Gemeng Schengen|Schengen]] || || || || || ||
|--
|[[Wilwerdang]] ||[[Gemeng Ëlwen|Ëlwen]] || || || || || ||
|---
|[[Wolwen]] ||[[Gemeng Rammerech|Rammerech]] || || || || || ||
|--
|[[Wolz (Uertschaft)|Wolz]] || [[Gemeng Wolz|Wolz]] || || || || || ||
|--
|[[Wuelessen]] || [[Gemeng Parc Housen|Parc Housen]] || || || || || ||
|--
|[[Wuermer]] || [[Gemeng Wuermer|Wuermer]] || || || || || || --&gt;
|}

== Z ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; BORDER=&quot;1&quot; CELLSPACING=&quot;0&quot;
|-----
! Uertschaft
! Gemeng
! Joer
! Plaz
! style=&quot;width: 105px;&quot; |Koordinaten
! Bild 1
! Bild 2
! Bemierkungen
&lt;!-- |-----
| [[Zéisseng]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|---
| [[Zens (Stad Lëtzebuerg)|Zens]] || [[Lëtzebuerg (Stad)|Lëtzebuerg]] || || || || || ||
|---
| [[Zëtteg]] || [[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|---
| [[Zëtteger Millen]] || [[Gemeng Bech|Bech]] || || || || || ||
|---
| [[Zolwer]] || [[Gemeng Suessem|Suessem]] || || || || || ||
|---
| [[Zowaasch]] || [[Gemeng Déifferdeng|Déifferdeng]] || || || || || || --&gt;
|}

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vu reliéise Gebaier zu Lëtzebuerg]]
* [[Lëscht vun de Weekapellen zu Lëtzebuerg]]
* [[Lëscht vun de Weekräizer zu Lëtzebuerg]]
* [[Lëscht vun de Lourdes-Grotten zu Lëtzebuerg]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Wayside shrines in Luxembourg|{{PAGENAME}}}}
{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Lëschten:Geographie:Lëtzebuerg|Uertschaften]]
[[Kategorie:Lëschten (Lëtzebuerg)|Relieis Objeten]]
[[Kategorie:Lëschten (Relioun)|Objeten zu Letzebuerg]]</text>
      <sha1>2q4d4pxq75uphgxcyqv42tx9byr6p3p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:WikiProjet Schreifweis 2019</title>
    <ns>4</ns>
    <id>149112</id>
    <revision>
      <id>2625862</id>
      <parentid>2522387</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T13:03:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>/* Verbesserunge mam '''ee''' */ Reenert</comment>
      <origin>2625862</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11707" sha1="31vk27hpsvdt129c0xmxh8gdtgynr1l" xml:space="preserve">Op dëser '''Projetssäit''' ginn déi Upassunge festgehalen, déi hei op der Wikipedia no der Publikatioun vun den '''neie Schreifweisreegelen, am November 2019'''&lt;ref&gt;https://portal.education.lu/zls/ORTHOGRAFIE&lt;/ref&gt;, fälleg goufen.

Wat bis elo verbessert gouf:

==Verbesserunge mam '''ee'''==
{{Div col|cols=3}}
* ''akademesch, Akademiker'' → akadeemesch, Akadeemiker
* ''algeresch'' → algeeresch
* ''arithmetesch, Arithmetik'' → arithmeetesch, Arithmeetik
* ''aragonesesch'' → aragoneesesch
* ''Arterie''→ Arteerie
* ''ästhetesch/-tik'' → ästheetesch/-tik
* ''Athlet(ik)''→ Athleet(ik)
* ''Beleg'' → Beleeg
* ''bewegen'' → beweegen
* ''beweglech'' → beweeglech
* ''Bewegung'' → Beweegung
* ''chemesch'' → cheemesch
* ''chilenesch'' → chileenesch
* ''chinesesch'' → chineesesch
* ''choleresch'' → choleeresch
* ''Diabetes, Diabetiker'' → Diabeetes, Diabeetiker
* ''Diözes / Diozes'' → Diözees 
* ''Dekret ''→ Dekreet
* ''Edel (-gas, -steen)'' → Eedel (-gas, -steen)
* ''eben'' → eeben
* ''endemesch'' → endeemesch
* ''epesch'' → eepesch
* ''Epik'' → Eepik
* ''Epos'' → Eepos
* ''eritreësch'' → eritreeësch
* ''extrem'' → extreem
* ''Gen'' → Geen
* ''guatemaltekesch'' → guatemalteekesch
* ''guineësch'' → guineeësch
* ''equatorialguineësch'' → equatorialguineeësch
* ''genetesch, Genetik'' → geneetesch, Geneetik
* ''Genitiv ''→ Geenitiv
* ''Hypothes'' → Hypothees
* ''iberesch'' → ibeeresch
* ''indonesesch'' → indoneesesch
* ''israelesch'' → israeelesch
* ''Italiener'' → Italieener
* ''italienesch'' → italieenesch
* ''kosmetesch, Kosmetik'' → kosmeetesch, Kosmeetik
* ''kongolesesch'' → kongoleesesch
* ''konkret'' → konkreet
* ''libanesesch'' → libaneesesch
* ''Liichtathlet(ik)''→ Liichtathleet(ik)
* ''Malteser'' → Malteeser
* ''maltesesch'' → malteesesch
* ''mikronesesch'' → mikroneesesch
* ''mirandesesch'' → mirandeesesch
* ''nepalesesch'' → nepaleesesch
* ''Pelikan'' → Peelikan
* ''Pegel'' → Peegel
* ''phonetesch, Phonetik'' → phoneetesch, Phoneetik
* ''piemontesesch'' → piemonteesesch
* ''Polemik'' →  Poleemik
* ''Privileg'' → Privileeg
* ''Phenomen'' → Phenomeen
* ''Regel'' → Reegel
* ''Renert'' →  Reenert
* ''san-marinesesch'' → san-marineesesch
* ''schlesesch'' → schleesesch
* ''schwedesch'' → schweedesch
* ''Segel'' → Seegel
* ''Segen'' → Seegen
* ''Sekret ''→ Sekreet
* ''senegalesesch'' → senegaleesesch
* ''siamesesch'' → siameesesch
* ''slowenesch'' → sloweenesch
* ''sudanesesch'' → sudaneesesch
* ''südsudanesesch'' → südsudaneesesch
* ''Synthes'' → Synthees
* ''Synthetik/ -esch'' → Syntheetik/ -esch
* ''Thema'' → Theema
** Thematik, thematesch, thematiséieren bleiwen onverännert
* ''theoretesch'' → theoreetesch
* ''Thes'' → Thees
* ''Trema'' → Treema
* ''tunesesch'' → tuneesesch
* ''venetesch'' → veneetesch
* ''vietnamesesch'' → vietnameesesch
* ''weder'' → weeder
* ''Zebra'' →  Zeebra

{{Div col end}}

==Verbesserunge mam '''ll'''==
* ''Folgen'' → Follgen
* ''Nofolger'' → Nofollger
* ''Pedal'' → Pedall

==Verbesserunge mam '''tt'''==
* ''absoluten(r)'' → absolutten(r)
* ''antisemitesch'' → antisemittesch 
* ''britesch'' → brittesch
* ''etlech'' → ettlech
* ''Witmann / -fra'' → Wittmann / -fra

==Verbesserunge mam stommen '''h'''==
(Reegel 4.3.1.)
{{Div col|cols=3}}
* ''ähnlech'' → änlech (+ Derivéeën)
* ''Befehl ''→ Befeel
* ''Bühn'' → Bün
* ''berühmt'' → berüümt 
* ''Erfahrung'' → Erfarung
* ''fäheg'' → fäeg
* ''Fahrt'' → Faart
* ''Fehler'' → Feeler
* ''Fernseh'' → Fernsee
* ''Föhn'' → Fön
* ''Führerschäin'' → Fürerschäin
* ''gelähmt''→ geläämt
* ''Hellseher'' → Hellseeër
* ''Kühler'' → Küler
* ''Lähmung'' → Lämung
* ''Schlagsahn'' → Schlagsan
* ''Sehn'' → Seen
* ''Strahlung'' → Stralung
* ''Tiefkühltruh'' → Tifkültru
* ''Throun'' → Troun
* ''Truh'' → Tru
* ''wahrscheinlech'' → warscheinlech
* ''Wahlen'' → Walen
* ''Wahnsinn'' → Wansinn
* ''während'' → wärend
* ''Währung'' → Wärung
{{Div col end}}
''Ohn ''ass eng vun den Ausnamen a gouf zeréckgeréckelt.

==Duebel geschriwwene Konsonant==
(Reegel 4.1.1.1.)
* ''Fabrik(en)'' → Fabrick(en)
* ''Klinik(en)'' → Klinick(en)
* ''Medeziner'' → Medezinner
* ''Synonymer/n''  → Synonymmer/n

==Verbesserunge mam stommen '''e''' um Enn vu franséische Wierder==
(Reegel 4.1.1.1. an 7.2.3.)
{{Div col|cols=3}}
* ''Analyse'' → Analys
* ''Etape'' → Etapp
* ''Finale'' → Finall
* ''Initiative'' → Initiativ
* ''Limite'' → Limitt
* ''Mandarine'' → Mandarinn
* ''Marine'' → Marinn
* ''Operette'' → Operett
* ''Origine'' → Originn
* ''Passerelle'' → Passerell
* ''Phase'' → Phas
* ''Piste'' → Pist
* ''Taxe'' → Tax
* ''Vitamine'' → Vitaminn
* ''Vitesse'' → Vitess
{{Div col end}}

== Ofkierzungen ==
* ''w.e.g.'' → wgl.

== Uertschaftsnimm ==
{{Div col|cols=3}}
*''Alef'' → Aleft
*''Aasselbuer-Kiemen'' → Uesper
*''Bäerbuerg'' → Berbuerg
*''Bauscheltermillen'' → Bauschelter Millen
*''Beeforterheed'' → Beeforter Heed
*''Betten op der Mess'' → Betteng op der Mess
*''Beyeren'' → Beyren
*''Bieberech'' → Biebereg
*&lt;s&gt;''Bierengerbierg'' → Bierenger Bierg&lt;/s&gt;&lt;ref name=zsm /&gt;
*''Bomécht'' → Bomecht
*''Boukelssermillen'' → Boukelsser Millen
*''Brichermillen (Bruch)'' → Bricher Millen
*''Buerschtermillen'' → Buerschter Millen
*''Bungerefermillen'' → Bungerëffer Millen
*''Bur (Helperknapp)'' → Buer (Helperknapp)
*''Burfelt'' → Buerfelt
*''Bus (Réimech)'' → Bous
*''Dippech-Gare'' → Dippecher Gare
*''Doosber-Bréck'' → Doosber Bréck
*''Eechelbur'' → Eechelbuer
*''Eeschweller'' → Eschweiler (Wolz)
*''Eesebur'' → Eesebuer
*''Eeselbur'' → Eeselbuer
* &lt;s&gt;''Éitermillen'' → Éiter Millen&lt;/s&gt;&lt;ref name=zsm&gt;zesummegeschriwwen entgéint der Reegel 9.1.2, well d'Gemeng dat esou wollt&lt;/ref&gt;
*''Elleng-Gare'' → Ellenger Gare
*''Eschent'' → Éischt
*''Foulscht'' → Folscht
*''Géidgermillen'' → Géidger Millen
*''Helfenterbréck'' → Helfenter Bréck
*''Hënchereng'' → Hunchereng
*''Hierbermillen'' → Hierber Millen
* &lt;s&gt;''Hollermillen'' → Holler Millen&lt;/s&gt;&lt;ref name=zsm /&gt;
*''Houschter-Déckt'' → Houschter Déckt
*''Huewelerhalt'' → Hueweler Halt
*''Huldangermillen'' → Huldanger Millen
*''Iischpelt'' → Eeschpelt
*''Kaalbermillen'' → Kaalber Millen
*''Kiercher Millen'' → op Kierchermillen
*''Kleng-Elchert'' → Kleng Elchert
*''Konsdrefer Millen'' → Konsdrëffer Millen
*''Kuebebur'' → Kuebebuer
*''Leideleng-Gare'' → Leidelenger Gare
*&lt;s&gt;''Menster'' → Mensder&lt;/s&gt; op Menster zréckgesat nodeems den CPLL d'Schreifweis g'ännert huet
*''Merscheet'' → Mëtscheed
*''Nacherstrooss'' → Nacher Strooss
*''Niesendallerhaff'' → Nisendaller Haff
*''Nojemerbierg'' → Nojemer Bierg
*''On'' → Ohn
*''Ousterbur'' → Ousterbuer
*''Pëtscht'' → Pëtschent
*''Pisseng'' → Piisseng
*''Recken op der Mess'' → Reckeng op der Mess
*''Reilandermillen'' → Reilander Millen
*''Ried'' → Réid
*''Rombech'' → Roumecht
*''Rommelerhaff'' → Rommeler Haff
*''Schëndelser Millen'' → Schëndelsser Millen
*''Schweebecher-Bréck'' → Schweebecher Bréck 
* &lt;s&gt;''Toodlermillen'' → Toodler Millen&lt;/s&gt;&lt;ref name=zsm /&gt;
*''Uerschdref'' → Ueschdref
*''Uerschdrefer Millen'' → Ueschdrëffer Millen
*''Uewerschlënner'' → Iewescht Schlënner
*''Uewermaarteleng'' → Uewermaartel
*''Uewerwuermeldeng'' → Wuermer Bierg
*''Wallenduerfer-Bréck'' → Wallenduerfer Bréck
*''Weidig'' → Weydeg
*''Weier'' → Weyer
*''Wellesteen'' → Welleschten
*''Welsduerf'' → Welsdref
*''Wuermeldeng'' → Wuermer

{{Div col end}}

=== Nach ze maachen&lt;ref&gt;[http://www.cpll.lu/wp-content/uploads/2019/04/2019.04.05.L%C3%ABscht-vun-den-Uertschaften-a-Lieu-diten-zu-L%C3%ABtzebuerg-1.xlsx Offiziell Lëtzebuerger Uertsnimm] op cpll.lu&lt;/ref&gt;: ===
{{Div col|cols=3}}
*''Hongerhaff ''→ Hongeschhaff
*''Ierpeldeng/Sauer'' → Ierpeldeng-Sauer (''Ierpeldeng/Sauer'' ass e Redirect a soll mMn. ganz verschwannen, et heescht keng Uertschaft sou)
*''Käerjeng'' → Nidderkäerjeng (léiwer net, dat ass eng Homonymiessäit)
*''Klierf'' → Clierf (Steet nach zur Diskussioun ass net konsequent behandelt mat der Baach)
*''Läitrengerhaff'' → Läitrenger Haff
*''Rëmmereg'' → Rëmerech (net konsequent mat aneren Uertschaften déi en däitsche -berg hannen hunn)
*''Säitert'' → Saitert  (Mol nach net: Et gëtt där Säiterte méi an et ass keng Logik an der Nummännerung)
*''Schleiterhaff'' → Schläiterhaff
*''Wämperhaart'' → Wemperhaart
{{Div col end}}

== Vokaler a, i, o an u ==
(Reegel 1.5. zesummegesate Wierder)
{{Div col|cols=3}}
* ''Hambier'' →  Hammbier
* ''Schiidsriichter'' →  Schidsriichter
* ''Schoofspelz'' → Schofspelz
* ''Schubkar'' → Schubbkar
{{Div col end}}

== Prefix ur- ==
Reegel 1.6.1
* ''Uerteel ''→ Urteel

== Vokalverdueblung am Suffix ==
Reegel 1.6.3
{{Div col|cols=3}}
* ''analogt '' → analoogt
* ''brauchbart'' → brauchbaart
* ''éierbart ''→ éierbaart
* ''gemeinsamt'' → gemeinsaamt
* ''spontant'' → spontaant
* ''verharmlost'' → verharmloost
* ''wonnerbart'' → wonnerbaart
{{Div col end}}
== Suffixen -bar, -chen, -haft, -lech, -lecht, -lek, -ling/-leng, -los, -nes/-nis, -sam, -schaft ==
{{Div col|cols=3}}
* ''Erlaabnes'' → Erlabnes
* ''Liibling'' → Libling
* ''Mäerchen'' → Märchen
* ''wootlech'' → wotlech
* ''zimlech'' → zimmlech
{{Div col end}}
== Den  '''e''' an onbetounte Silben ==
* ''Verduebelung'' → Verdueblung
* ''Verdonkelung'' → Verdonklung

== Reegel 3.2.1.  '''i''' an '''u''' virum r ==
{{Div col|cols=3}}
* ''Bir'' → Bier
* ''Bur'' → Buer
* ''Gehir'' → Gehier
* ''Geschir ''→ Geschier
* ''hurelen'' → huerelen
* ''Kur'' → Kuer
* ''Spur'' → Spuer
* ''Stir'' → Stier
{{Div col end}}
Nach ze maachen: 
*Schmuelspur → Schmuelspuer
*Spureschëld → Spuereschëld

== Reegel 3.2.2 '''o''' virum r ==
{{Div col|cols=3}}
* ''hoereg'' → horeg
* ''boerem'' → borem
* ''kloeren'' → kloren
* ''moeren'' → moren
* ''opgeboert'' → opgeboort
{{Div col end}}

== Auserneeschreiwung ==
* ''de(m)selwechten / déiselwecht'' → de(m) selwechten / déi selwecht (9.5.2)
* ''(e)souvill'' → (e)sou vill (9.5.2)&lt;ref name=Konjunktioun&gt;Beim Gebrauch als Konjunktioun gëtt ''(e)souvill'' an (''e)souwäit'' uneneegeschriwwen&lt;/ref&gt;
* ''(e)souwäit'' → (e)sou wäit (9.5.2)&lt;ref name=Konjunktioun /&gt;
* ''(e)wéivill'' → (e)wéi vill (9.5.2)
* ''(e)wéilaang'' → (e)wéi laang (9.5.2)
* ''zevill'' → ze vill (9.5.2)
* ''zugonschte (vun)'' → zu Gonschte (vun)

== Zesummeschreiwung ==
* ''anglo-amerikanesch'' → angloamerikanesch (9.3.1)
* ''daf-stomm / daf stomm'' → dafstomm (9.3.1)
* ''helleg gesprach'' → helleggesprach (9.4.2 Ausnam, nei Bedeitung)
* ''iergend een'' → iergendeen (+ Derivéeën) (9.5.1)
* ''wann ech gelift'' →  wannechgelift (9.5.1)

== Verbesserung K → C ==
* ''Konstitutioun  ''→ Constitutioun

==Aner Verbesserungen==
{{Div col|cols=3}}
* ''achzeg (uechzeg)'' → achtzeg (uechtzeg) (4.3.4.8)
* ''apostolesch ''→ apostoulesch
* ''dagsiwwer'' → daagsiwwer (1.6.2)
* ''Barrière ''→ Barriär
* ''Critère ''→ Krittär
* ''Kommoud'' → Komoud
* ''Kusinn'' → Kusin (7.2.3)
* ''neng'' → néng
* ''sëllech(en)'' → sëlleg(en)
* ''serieux '' → seriö
* ''städtesch'' → stättesch (4.2.1)
* ''verfügt'' → verfüügt 
* ''zeng'' → zéng (4.3.4.8)
=== Nach ze maachen ===
* ''Breetegrad ''→ Breedegrad 
* ''Carrière ''→ Karriär
* ''Längtegrad ''→ Längegrad
{{Div col end}}
{{Referenzen}}

[[Kategorie:Wikipedia:WikiProjeten|Schreifweis 2019]]</text>
      <sha1>31vk27hpsvdt129c0xmxh8gdtgynr1l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Schabloun:WDS 8. Abrëll</title>
    <ns>10</ns>
    <id>152380</id>
    <revision>
      <id>2625897</id>
      <parentid>2452829</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T15:02:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>925</id>
      </contributor>
      <comment>De Link op &quot;Das_Testament_des_Dr._Mabuse_-_Fritz_Lang.jpg&quot; gouf ewechgeholl, dëse Fichier gouf op Commons vum IronGargoyle geläscht, de Grond ass: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Das Testament des Dr. Mabuse.jpg|]].</comment>
      <origin>2625897</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="801" sha1="p88t72r174yjo1yjlr1w2vo3vyedvmb" xml:space="preserve">*... de lëtzebuergeschen Auteur '''[[Norbert Jacques]]''' d'Figur vum ''Doktor Mabuse'' erfonnt huet?

*... bei [[Uergel]]päifen ë. a. tëscht ''Labial-'' an ''Zongepäifen'' ënnerscheet gëtt?

* … déi éischt [[Geschicht vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|Eisebunnsstreck zu Lëtzebuerg]] den 11. August 1859 [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Beetebuerg Grenz|tëscht Lëtzebuerg a Zoufftgen]] a Betrib geholl gouf? 

* ...[[Wäisse Wäin]] vun alle méigleche [[Wäindrauf|Wäindrauwen]], och där mat bloelzeger Haut, gemaach ka ginn?  

* ... den islännesche [[Nobelpräis fir Literatur|Literatur-Nobelpräisdréier]] [[Halldór Laxness]] sech 1922-23 an d'[[Benediktinerabtei Klierf]] zeréckgezunn huet an do gedeeft gouf?        &lt;noinclude&gt;[[Kategorie:Schablounen:WDS Abrëll|08]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>p88t72r174yjo1yjlr1w2vo3vyedvmb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Franséisch Süd- an Antarktisgebidder</title>
    <ns>0</ns>
    <id>163085</id>
    <revision>
      <id>2625907</id>
      <parentid>2623101</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T17:20:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8440:7145:AAF8:346C:CCFF:FE97:904C</ip>
      </contributor>
      <origin>2625907</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3173" sha1="s5d7x5popaw6wsuaitv7p5lik3w61vp" xml:space="preserve">{{Infobox Land
| Numm         = Franséisch Süd- an&lt;br&gt;Antarktisgebidder
| Fändel        = Flag of the French Southern and Antarctic Lands.svg
| Fändel Bildbreet   = 150px
| Fändel Artikel    = Fändel vun de Franséische Süd- an Antarktisgebidder
| Wopen         = Armoiries des Terres australes et antarctiques françaises.svg
| Wope Breet      = 110px
| Wopen Artikel     = Wopen vun de Franséische Süd- an Antarktisgebidder
| National Devise    = 
| Kaart         = French Southern and Antarctic Lands in its region.svg
| Kaart Breet      = 
| Offiziell Sprooch   = {{wikidata|property|linked|P37}}
| Haaptstad       = {{wikidata|property|linked|P36}}
| Haaptstad Awunner   = 
| Haaptstad Koordinaten = {{coor dms|43|0|0|S|67|0|0|E}} 
| Staatsform      = Iwwerséigebitt mat besonneschem Status
| Landeschef Titel   = 
| Landeschef      = 
| Regierungschef Titel = 
| Regierungschef    = {{wikidata|property|linked|P6}}
| Total Fläch      = 7.829
| Fläch Plaz      = 
| Waasserfläch     = 
| Bevëlkerung      = {{wikidata|property|linked|P1082}}
| Bevëlkerung Plaz   = 
| Bevëlkerungsdicht   = 
| Onofhängegkeet    = 
| Nationalfeierdag   = 
| Nationalhymn     = 
| Wärung        = {{wikidata|property|linked|P38}}
| Zäitzon        = +4, +5, +10
| Internet TLD     = {{wikidata|property|linked|P78}}
| Telefonsprefix    = {{wikidata|property|linked|P474}}
| Notizen        = 
| Extra Bild      = 25 Luxe, calme et volupté.jpg
| Extra Bild2      = 
}}
D''''franséisch Süd- an Antarktisgebidder''' ([[franséisch]]: ''Terres australes et antarctiques françaises'', ofgekierzt '''TAAF)''', sinn e [[Franséisch Iwwerséigebidder|franséischt Iwwerséigebitt]] mat besonneschem Status (Collectivité ''[[sui generis]]'').

Den Territoire besteet aus fënnef verschiddenen Distrikter:

* [[Crozetinselen]],
* [[Kerguelen]], 
* [[Verspreet Inselen am Indeschen Ozean]],
* [[Sankt Paul an Amsterdam]],
* [[Adélieland]].

D'franséisch Süd- an Antarktisgebidder leien all am südlechen [[Indeschen Ozean]] ausser dem Adélieland, dat am [[Antarkteschen Ozean]], direkt südlech vum Indeschen Ozean läit.

Déi dräi historesch Distrikter (Crozet, Kerguelen, Sankt Paul an Amsterdam) begräifen hautdesdaags dat gréisst [[Naturschutzgebitt|Naturschutzreservat]] vu [[Frankräich]] an ee vun de gréisste Mieresschutzgebitter vun der Äerd. De Perimeter vum Naturschutzgebitt steet zanter dem 5. Juli 2019 op der [[Weltierwen|UNESCO Lëscht vum Weltierwen]].

[[Fichier:Ile de Saint paul et le Marion Dufresne au large (cropped).jpg|center|700px]]

Am Oktober 2024 huet de President vu Madagaskar, den Andry Rajoelina, säi Wonsch bestätegt, d'Verstreet Inselen, déi Madagaskar zënter 1973 behaapt huet, vu Frankräich zréckzeginn[https://www.tf1info.fr/international/visite-d-emmanuel-macron-a-madagascar-pourquoi-les-iles-eparses-sont-si-strategiques-pour-la-france-2366729.html].

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|French Southern and Antarctic Lands|{{PAGENAME}}}}

[[Kategorie:Franséisch Inselen]]
[[Kategorie:Inselen am Indeschen Ozean]]
[[Kategorie:Inselen am Antarkteschen Ozean]]
[[Kategorie:Weltnaturierwen]]
[[Kategorie:Ofhängeg Territoiren]]</text>
      <sha1>s5d7x5popaw6wsuaitv7p5lik3w61vp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Guillaume vu Lëtzebuerg (Homonymie)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>164263</id>
    <revision>
      <id>2625935</id>
      <parentid>2556134</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T09:37:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625935</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="711" sha1="ewidt71m9e39lv78obowivmpqrr0302" xml:space="preserve">{{Homonymie Persounen}}

* [[Wëllem vu Lëtzebuerg (Grof)|Wëllem ''(= Guillaume)'' vu Lëtzebuerg]] (1070 – 1129): Grof vu Lëtzebuerg
* [[Guillaume vu Lëtzebuerg (1963)|Guillaume vu Lëtzebuerg]], gebuer 1963: Prënz Guillaume, den drëtte Jong vum Groussherzog Jean an der Groussherzogin Joséphine-Charlotte.
* [[Guillaume vu Lëtzebuerg]], gebuer 1981: zanter 2000 Ierfgroussherzog vu Lëtzebuerg.

== Kuckt och ==
* [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I. vun Holland]], a Personalunioun Groussherzog vu Lëtzebuerg;
* [[Wëllem II. vun Holland]], a Personalunioun Groussherzog vu Lëtzebuerg;
* [[Wëllem III. vun Holland]], a Personalunioun Groussherzog vu Lëtzebuerg.
{{DEFAULTSORT:Letzebuerg}}</text>
      <sha1>ewidt71m9e39lv78obowivmpqrr0302</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Schabloun:WDS Joer 0</title>
    <ns>10</ns>
    <id>168720</id>
    <revision>
      <id>2625898</id>
      <parentid>2599110</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T15:02:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>925</id>
      </contributor>
      <comment>De Link op &quot;Das_Testament_des_Dr._Mabuse_-_Fritz_Lang.jpg&quot; gouf ewechgeholl, dëse Fichier gouf op Commons vum IronGargoyle geläscht, de Grond ass: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Das Testament des Dr. Mabuse.jpg|]].</comment>
      <origin>2625898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="105035" sha1="agae28eiz6jifiehei3vzumdi3fb2qx" xml:space="preserve">{{#switch: {{{1}}}
	| 1-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Penny black.jpg|right|89px|One Penny Black]]
		| Text = d'Erfindung vum '''[[Timber]]''' et mat sech bruecht huet, datt net méi deen, deen e Bréif kritt, mä deen, deen e fortschéckt, de Porto huet misse bezuelen?
	}}
	| 1-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Mathias Hardt.jpg|right|100px|Mathias Hardt]]
		| Text = de '''[[Mathias Hardt]]''' (1809-1877) mat sengem ''Vocalismus der Sauermundart'' (1834) déi éischt wëssenschaftlech Beschreiwung vum [[Lëtzebuergesch]]e gemaach huet?
	}}
	| 1-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Pont SGO.jpg|90px|right]]
		| Text = am Mäerz 2017 déi éischt '''[[Bréck iwwer den Oyapock|Bréck tëscht Frankräich a Brasilien]]''' ageweit gouf?
	}}
	| 1-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Personenstand.jpg|right|83px|Questionnaire Personenstandsaufnahme]]
		| Text = bei der sougenannter '''[[Personenstandsaufnahme vum 10. Oktober 1941|''Personenstandsaufnahme'' vum 10. Oktober 1941]]''' d'[[Resistenz zu Lëtzebuerg|Resistenzgruppen]] d'Lëtzebuerger majoritär dovun iwwerzeegt kruten, bei verfängleche Froen iwwer Mammesprooch a „''Volkszugehörigkeit''“ mat „Lëtzebuergesch“ amplaz, wéi praktesch virgeschriwwen, mat „''deutsch''“ z'äntwerten?
	}}
	| 1-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = zwou Persoune mam Numm '''[[Ernest Arendt]]''' Member vum [[Staatsrot (Lëtzebuerg)|Staatsrot]] waren, an zwar de [[Ernest Arendt (Riichter)|Riichter Ernest Arendt]] vun 1902 bis 1931 an den [[Ernest Arendt (Affekot)|Affekot Ernest Arendt]] vun 1973 bis 1988?
	}}
	| 1-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Mill Ends Park.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Mill Ends Park]]''' mat 0,292&amp;nbsp;m&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; dee klengste Park vun der Welt ass?
	}}
	| 1-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Knossos Bull-Leaping Fresco.jpg|right|125px|Minoesch Fresk zu Knossos]]
		| Text = et verschidden Theorien iwwer den Ënnergang vun der '''[[Minoesch Kultur|Minoescher Kultur]]''' ginn, wouvun déi gängegst e [[Vulkan]]ausbroch op der Insel [[Santorini|Thira]] dofir verantwortlech mécht?
	}}
	| 1-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:MargueriteClement.JPG|90px|right]]
		| Text = d''''[[Marguerite Thomas-Clement]]''' (1886-1979) 1919 déi éischt a laang eenzeg Fra war, déi an d'Lëtzebuerger [[Chamber]] gewielt gouf?
	}}
	| 1-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kronleuchtersaal02.jpg|130px|right]]
		| Text = et an der [[Köln]]er Kanalisatioun e Sall gëtt, [[Lüstersall an der Kanalisatioun vu Köln|dee '''mat Lüsteren dekoréiert''']] ass?
	}}
	| 1-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:PEI_ONR_4919.jpg|120px|right|Krispines]]
		| Text = bei der '''[[Krispines]]'''-Kapell, och ''Péiter Onrou'' genannt, um [[Lampertsbierg]] et bis virun net all ze laanger Zäit de [[Brauch]] gouf, Käerze mat dragepickte Spéngelen ofzebrennen, fir datt Männer, déi ontrei waren, solle „bestrooft“ ginn?
	}}
	| 1-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = den '''[[Alphonse de la Fontaine]]''' (1825-1896), e Brudder vum [[Edmond de la Fontaine]] (''Dicks''), Auteur vun der éischter Fauna vun de [[Wierbeldéieren]] vu Lëtzebuerg war?
	}}
	| 1-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:KIE ZOW 101.jpg|80px|right]]
		| Text = op de '''Fënstere vun der [[Kierch Zowaasch]]''' verschidde Memberen aus der Grofefamill Saintignon an aner Stëfter vun der Kierch als Helleger duergestallt sinn?
	}}
	| 1-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Illustration Secale cereale0.jpg|right|90px]]
		| Text = d''''[[Kar (Planz)|Kar]]''' keng klassesch Fruuchtzort ass, déi et schonn an der Antiquitéit gouf, mä villméi eréischt virun 2000 bis 3000 Joer als „Onkraut“ an de Weessefelder vu Klengasien opkoum, wou et da mat rekoltéiert gouf?
	}}
	| 1-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = den '''[[Tevita Momoedonu]]''' aus [[Fidschi]] alt ''the Five Minute Prime Minister'' genannt gëtt, well en 2000 zweemol (wärend e puer Minutten) an 2001 (wärend zwéin Deeg) Premierminister war?
	}}
	| 1-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Turner St Esprit Luxembourg.jpg|120px|right|De Bation Louis, vum W.J.M Turner]]
		| Text = an de [[Kasematten|Kasematte]] vum fréiere '''[[Bastioun Louis]]''' vun der [[Festung Lëtzebuerg]] haut d'Bank LBBW Luxemburg S.A. hire Wäikeller huet?
	}}
	| 1-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Darvasa gas crater panorama crop.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Krater vun Derweze]]''' an Turkmenistan zanter 1971 am Gaang ass ze brennen, an dowéinst vun de Leit vun do den Numm ''Paart vun der Häll'' krut?
	}}
	| 1-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Wort no 1.jpg|right|95px]]
		| Text = d''''''[[Luxemburger Wort]]''''' déi eelst lëtzebuergesch Dageszeitung ass, déi praktesch ouni Ënnerbriechung bis haut existéiert?
	}}
	| 1-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Heliocentric.jpg|120px|right]]
		| Text = den [[Aristarch vu Samos]] (ëm 310 - ëm 230 v. Chr.) och alt „griichesche [[Nikolaus Kopernikus|Kopernikus]]“ genannt gëtt, well hien als ee vun den Éischten d''''[[heliozentrescht Weltbild]]''' vertratt huet, no deem d'[[Sonn]] an net d'[[Äerd]] am Zentrum vum Weltall stéing?
	}}
	| 1-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Paris 06 Eiffelturm 4828.jpg|right|89px]]
		| Text = d'Iddi fir den '''[[Eiffeltuerm]]''' vum Elsässer Ingenieur [[Maurice Koechlin]] war?
	}}
	| 1-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, rue Marie et Joseph Hackin (nom de rue).jpg|130px|right]]
		| Text = de lëtzebuergesch-franséischen Archeologekoppel '''[[Joseph Hackin]]''' a '''[[Ria Hackin-Parmentier]]''' 1941 beim Ënnergang vum Cargoschëff ''[[SS Jonathan Holt ]]'', dat torpedéiert gouf, ëm d'Liewe koumen?
	}}
	| 1-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Nic Klopp - Sécession - Exposition Peintures Sculptures Arts décoratifs.jpg|100px|right]]
		| Text = et iwwer 30 Joer no Wien a München och an der lëtzebuergescher Konschtszeen zu enger '''[[Sezessioun (Lëtzebuerg)|Sezessioun]]''' koum, déi der moderner [[Molerei]] zum Duerchbroch verhollef huet?
	}}
	| 1-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Cape_Verde_location_map.svg|110px|right|Cap Vert]]
		| Text = d'Land '''[[Cap Vert]]''' säin Numm vun engem Kap 500 km wäit ewech zu [[Dakar]] am [[Senegal]] huet, dat den Inselen hiren Numm ginn huet?
	}}
	| 1-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Landverkauf.JPG|130px|right]]
		| Text = et bei der '''[[Lëtzebuerg-Kris]]''' [[1867]] drëms goung, datt Lëtzebuerg u Frankräich verkaf sollt ginn?
	}}
	| 1-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Alexis Heck 1830 1908.jpg|100px|right]]
		| Text = nom Tourismuspionéier '''[[Alexis Heck]]''' (1830-1908) net nëmmen [[École d'hôtellerie et de tourisme du Luxembourg|eng Schoul]], ma och e [[Cocktail]] genannt gouf?
	}}
	| 1-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Coat of arms Grand Duchy of Luxembourg.png|right|89px|Wope vu Lëtzebuerg]]
		| Text = dem '''[[Wope vu Lëtzebuerg]]''' seng Originnen an de Wope vum mëttelalterlechen Haus Lëtzebuerg huet, an op den [[Heinrich V. vu Lëtzebuerg|Henri V.]] (1136-1196) zeréckgeet?
	}}
	| 1-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Gordian Troeller (cropped).jpg|110px|right]]
		| Text = de lëtzebuergesche Journalist an Dokumentarfilmmécher '''[[Gordian Troeller]]''' (1917-2003) 1992 den Adolf-Grimme-Präis fir säi Liewenswierk krut?
	}}
	| 1-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Biergahornen Corniche 1.jpg|130px|right]]
		| Text = 1984 op engem vun deenen zwéi '''[[Biergahornen op der Corniche]]''' (haut net méi do) eng bis dohin onbekannt [[Wanzen]]aart entdeckt gouf?
	}}
	| 1-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Telstar.jpg|100px|right|Telstar]]
		| Text = wéinst der Technikbegeeschterung an den 1960er Joren e lëtzebuerger Basketballveräin, de [[BBC Telstar Hesper]], nom Kommunikatiounssatellit '''[[Telstar]]''' genannt gi war?
	}}
	| 1-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Pingos near Tuk.jpg|right|130px|Pingoen]]
		| Text = e '''[[Pingo]]''' eng Knupp oder en Hiwwel ass, deen am Permafraschtbuedem ze fannen ass, an aus engem Kär vun Äis besteet, iwwer deem sech de Buedem wëlleft?
	}}
	| 1-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Gotescht Haus, 20d, Rue André-Duchscher- Ééwisht Baach, Iechternach-101.jpg|95px|right]]
		| Text = bei der Renovéierung vum '''[[Gotescht Haus Iechternach|Goteschen Haus]]''' zu Iechternach de Giewel nëmmen do stoe gelooss gouf, wou z'erkenne war, wéi d'Haus uersprénglech war?
	}}
	| 1-31 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:MALBROUCK 2621 w.jpg|right|140px|Buerg Malbrouck]]
		| Text = d''''[[Buerg Malbrouck]]''' am loutrengesche [[Manderen]] nom englesche Feldhär [[John Churchill, 1. Herzog vu Marlborough]] genannt ass, deen am Spueneschen Ierffollegkrich 1705 do aquartéiert war?
	}}
	| 2-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Pair of side chairs MET DP111237.jpg|120px|right]]
		| Text = den [[Thomas Chippendale]] (1718-1779) en englesche Konscht- a Miwwelschräiner war, no dem den '''Chippendale-Stil''' benannt ass?
	}}
	| 2-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Codex Mariendalensis page.jpg|90px|right|Codex Mariendalensis]]
		| Text = de '''[[Codex Mariendalensis]]''', eng spéitmëttelalterlech Handschrëft iwwer d'Geschicht vun der [[Yolanda vu Veianen]], joerzéngtelaang als verluer gegollt huet, ier en 1999 erëmfonnt gouf?
	}}
	| 2-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Soyuz 18 booster.jpg|right|100px|Soyuz-Rakéit zu Baikonur]]
		| Text = d'Sowjetunioun, fir de Westen an d'Ier ze féieren, hire Kosmodrom bei Tjuratam no der Uertschaft '''[[Baikonur]]''' genannt huet, déi iwwer 300&amp;nbsp;km vun do ewechlouch?
	}}
	| 2-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Biver (13) Terrils.JPG|130px|right]]
		| Text = d'Uertschaft '''[[Biver (Bouches-du-Rhône)|Biver]]''' an de [[Departement Bouches-du-Rhône|Bouches-du-Rhône]] nom lëtzebuergesch-belsche Grouweningenieur [[Ernest Biver]] genannt gouf?
	}}
	| 2-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Berdorf (LU), Hohllay -- 2015 -- 6097-101.jpg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Huel Lee]]''' zu [[Bäerdref]] hir aktuell Form huet, well do zanter der [[Réimescht Räich|Réimerzäit]] Millesteng aus dem Fiels gebrach goufen?
	}}
	| 2-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Shakespeare2.jpg|99px|right]]
		| Text = de [[Miguel de Cervantes]] an de '''[[William Shakespeare]]''', de selwechten Dag, an zwar den [[23. Abrëll]] [[1616]] gestuerwe sinn?
	}}
	| 2-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:McDonalds-Chicken-McNuggets.jpg|130px|right]]
		| Text = de Lëtzebuerger [[René Arend]] d'''Chicken McNuggets'' an de ''McRib'', zwéi McDonald's Produiten, kreéiert huet?
	}}
	| 2-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Collage guerra civile spagnola.png|100px|right]]
		| Text = d'Gesetz, dat de Leit aus Lëtzebuerg verbueden huet, '''[[Spueniekämpfer|um Spuenesche Biergerkrich deelzehuelen]]''', eréischt 2003 revoquéiert gouf?
	}}
	| 2-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Distribution_of_early_iron_working_sites_in_Luxembourg_—_Розташування_перших_металургійних_заводів_у_Люксембурзі.png|100px|right]]
		| Text = vun den 11 '''[[Siderurgie zu Lëtzebuerg|Héichiewen zu Lëtzebuerg]]''', déi et an de 40er Jore vum 19. Joerhonnert gouf, ausser zu [[Zowaasch]], keen Eenzegen am [[Minettsgéigend|Minett]] stoung?
	}}
	| 2-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:The Europa series 50 € obverse side.png|120px|right]]
		| Text = de '''[[Eurobilljeeën|50-Eurobilljee]]''' deen am meeschte gebrauchte Geldschäin an der [[Eurozon]] ass? Den 1. Januar 2018 waren 9.826.239.828 Exemplairen dovun am Ëmlaf. Duerno kommen dee vun 20 an dee vun 10 [[Euro]].
	}}
	| 2-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Ch Bernhoeft 1891 GD Luxembourg 09 Pl 2.1 Dalheim Aigle romaine.jpg|90px|right|Adler Duelem]]
		| Text = den '''[[Réimermonument Duelem|Adler um Duelemer Réimermonument]]''' ursprénglech vergoldt war an an eng aner Richtung gekuckt huet?
	}}
	| 2-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Flag of Moresnet.svg|120px|right|Fändel vu Moresnet]]
		| Text = '''[[Neutral-Moresnet]]''' tëscht 1815 an 1919 en neutralen Territoire war, eng 65&amp;nbsp;km nërdlech vu Lëtzebuerg, well Preisen op der enger Säit, Holland an duerno d'Belsch op der anerer, sech net eens goufe wien e kréich?
	}}
	| 2-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Wiesenbach.jpeg|right|130px]]
		| Text = de '''[[Vincent Wiesenbach]]''' (1880-1911), den éischte Lëtzebuerger mat engem Piloteschäin, 1911 mat sengem selwer gebaute Fliger déidlech verongléckt ass?
	}}
	| 2-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:N-Liez hotel-du-gouvernement-a-luxembourg.png|130px|right]]
		| Text = de '''[[Groussherzogleche Palais]]''' an der Mëtt vum 19. Joerhonnert eng Zort administrativen Allzweckbau war, wou nieft dem Kinnek-Groussherzog oder sengem Statthalter, déi do periodesch residéiert hunn, d'Regierung, d'Parlament, a vun 1858 un, de Staatsrot hire Sëtz haten, an och nach eng archeologesch Sammlung dran ënnerbruecht war?
	}}
	| 2-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = et beim lëtzebuergesche '''[[Schoulgesetz vun 1912]]''' zu engem gudden Deel drëm goung, d'Muecht vun der [[Kathoulesch Kierch|Kathoulescher Kierch]] an de Primärschoulen anzeschränken, wat déi Jore virdrun zu heftegen Ausernanersetzungen tëscht [[Lénksblock|Lénks-]] a Rietsparteie gefouert hat?
	}}
	| 2-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Saturn from Cassini Orbiter (2004-10-06).jpg|130px|right]]
		| Text = den Astronom '''[[Christiaan Huygens]]''' als Éischten dat, wat de [[Galileo Galilei]] als „Ouere“ vum [[Saturn (Planéit)|Saturn]] bezeechent hat, als d'[[Saturnréng]] identifizéiert hat?
	}}
	| 2-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = '''''[[Les danseurs d'Echternach]]''''' vum [[Evy Friedrich]] aus dem Joer 1947 deen éischte lëtzebuergesche Film war, deen um [[Festival vu Cannes]] gewise gouf?
	}}
	| 2-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Grün 02.jpg|105px|right]]
		| Text = ee Konschtstéck vum lëtzebuergesche Kraaftmënsch '''[[John Grün]]''' (1868-1912) dora bestoung, 2 Päerd mat 2 erwuessene Reider drop an d'Luucht ze hiewen?
	}}
	| 2-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxemburgerli Himbeere Zitrone.jpg|130px|right|Luxemburgerli]]
		| Text = ''„'''[[Luxemburgerli]]'''“'' den Numm vun enger Makrounespezialitéit vun enger [[Zürich|Zürcher]] Confiserie ass?
	}}
	| 2-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Treaty of London 1867 Art VII and signatures.jpg|130px|right]]
		| Text = et beim '''[[Traité vu London (1867)|Traité vu London]]''' vun 1867 déi éischt Kéier war, wéi Vertrieder vu Lëtzebuerg (de [[Victor de Tornaco]] an den [[Emmanuel Servais]]) en internationalen Traité mat ënnerschriwwen hunn?
	}}
	| 2-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Non violence sculpture by carl fredrik reutersward malmo sweden.jpg|130px|right]]
		| Text = et vun der Skulptur '''[[Non-Violence]]''' (oder ''The Knotted Gun'') vum [[Carl Fredrik Reuterswärd]] eng 20 Repliquë gëtt, wourënner eng zu [[New York City|New York]], déi de Lëtzebuerger Staat de [[Vereent Natiounen|Vereenten Natioune]] geschenkt huet, an engem virum Jean-Monnet-Gebai um [[Kierchbierg]]?
	}}
	| 2-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de '''[[Charles Bivort]]''' (1845-1920) vun [[Tratten]] déi éischt [[Stenographie|Stenographéiermaschinn]] fir Blanner erfonnt huet?
	}}
	| 2-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Coltsfoot close-up aka.jpg|right|129px]]
		| Text = den '''[[Ieselsfouss]]''', eng Fréijoersplanz, och ''Fils avant le père'' genannt gëtt, well d'Bléi virun de Blieder erauskënnt?
	}}
	| 2-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:G-simon-gauleiter.jpg|right|90px]]
		| Text = et vum fréiere Gauleiter '''[[Gustav Simon]]''' sengem Doud eng „offiziell“ an eng „inoffiziell“ Versioun gëtt?
	}}
	| 2-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Marsupilami smiling.jpg|115px|right]]
		| Text = nom [[André Franquin]] sengem [[Comic]]personnage '''[[Marsupilami]]''' en [[(98494) Marsupilami|Asteroid genannt]] gouf?
	}}
	| 2-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Gangler_Lexicon_inner_cover.jpg|99px|right|Lexicon der Luxemburger Umgangsspraache]]
		| Text = dem [[Jean-François Gangler]] säi '''''[[Lexicon der Luxemburger Umgangssprache]]''''' vun 1847 deen éischten [[Lëtzebuergesch Dictionnairen|Dictionnaire vum Lëtzebuergesche]] war?
	}}
	| 2-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Gonepteryx.rhamni.mounted.jpg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Zitrouneblat]]''' e [[Päiperleken|Päiperlek]] ass, deen [[Imago (Zoologie)|als Päiperlek]] iwwerwantert?
	}}
	| 2-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = 
		| Text =  vum héchste Billjee a [[Lëtzebuerger Frang]], dem Fënnefdausender, 20 Joer nom Aféiere vum [[Euro]] a Form vu Billjeeën nach ëmmer eppes iwwer 10.000 Schäiner am Wäert vun 1,3 Milliounen Euro am Ëmlaf waren?
	}}
	| 2-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Feb1712.jpg|130px|Schweedesche Kalenner vum Februar 1712|right]]
		| Text = et dräimol an der Geschicht en '''[[30. Februar]]''' gouf?
	}}
	| 3-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Stadpark Esch-Uelzecht 01.jpg|120px|right|Stadpark Esch]]
		| Text = de '''[[Stadpark vun Esch-Uelzecht]]''' 1911 um Hank vum Gaalgebierg ugeluecht gouf, well den Escher Bësch, wou d'Leit soss an d'Gréngs trëppele goungen, bal ganz ofgeholzt gi war, fir do d'[[Adolf-Emil-Hütte]] ze bauen?
	}}
	| 3-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Waxwing.jpg|right|99px]]
		| Text = de '''[[Seideschwanz|Peschtvull]]''' sou genannt gëtt, well fréier säi sporadescht a mysteriéist Opdauchen a Mëtteleuropa als e schlecht Omen ugesi gouf?
	}}
	| 3-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de Medezinner a Cheemiker '''[[Henri-Jean-Népomucène Crantz]]''' vu Rued (1722-1792) fir seng Fuerschungen an der Hygiène fir Hiewanen vum [[Joseph II. (HRR)|Jousef II.]] geadelt gouf?
	}}
	| 3-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Dead Sea 1920px.jpg|60px|right|Doudegt Mier]]
		| Text = d'Uewerfläch vum '''[[Doudegt Mier|Doudege Mier]]''' ronn 400&amp;nbsp;m ënnert dem Mieresspigel ass?
	}}
	| 3-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Simmering (Wien) - Gasometer (1).JPG|130px|right|Gasometeren zu Simmering]]
		| Text = an de fréiere '''[[Gasometeren (Wien)|Gasometere]] vu Wien-[[Simmering]]''' haut eng 1.500 Leit wunnen?
	}}
	| 3-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = dem '''[[Lëtzebuerger Haffbibliothéik|Groussherzog seng Bibliothéik]]''' ronn 45.000 Wierker ëmfaasst?
	}}
	| 3-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Belgium-6450 - Manneken Pis (13934735107).jpg|90px|right]]
		| Text = de '''[[Manneken Pis]]''' am Mee 2018 säin 1000. Costume geschenkt krut?
	}}
	| 3-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Narmerpalette verso UT 1931.jpg|95px|right]]
		| Text = op der '''[[Pallett vum Narmer]]''', an enger vun deenen alleréischten hieroglypheschen Inskriptiounen iwwerhaapt, d'Vereenegung vun Ënner- mat Ueweregypten duerch den [[Narmer]] duergestallt gëtt?
	}}
	| 3-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Dicksgärtchen Vianden 02.jpg|95px|right]]
		| Text = den '''[[Edmond de la Fontaine]]''' (1823-1891) net nëmmen, ënner dem [[Pseudonym]] ''Dicks'', [[Lëscht vun de Musekskompositioune vum Dicks|Operette]] geschriwwen huet, mä och jorelaang al [[Seechen|Seeërcher]] a [[Brauch|Bräich]] erfuerscht huet?
	}}
	| 3-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg Hotel de Ville (2232245399).jpg|130px|right]]
		| Text = wärend den Ëmbauaarbechten vum [[Chambersgebai]], 1997-1999, d'[[Chamber]] hir Sëtzungen am '''[[Stadhaus Stad Lëtzebuerg|Stater Stadhaus]]''' ofgehalen huet?
	}}
	| 3-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Sequoiaen Amaliapark 2009-04.JPG|95px|right]]
		| Text = ''„'''[[Mammutbeem|Sequoiaen]]'''“'' wuel dat eenzegt Wuert am Lëtzebuergeschen ass, bei deem all 5 [[Vokal]]er hannerenee stinn?
	}}
	| 3-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Wolfsschlucht michel engels 1901.jpg|88px|right]]
		| Text = d''''[[Wollefsschlucht (Iechternach)|Wollefsschlucht]] bei [[Iechternach]]''' hiren Numm 1881 vun engem vun den éischten Touristen, déi doduerch gefouert goufen, krut, dee se mat der „Wolfsschlucht“ aus dem [[Carl Maria von Weber]] sengem ''Freischütz'' verglach huet?
	}}
	| 3-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:L'isola del cinema.jpg|130px|right]]
		| Text = den Ausdrock '''''[[Paparazzi]]''''' op e Personnage aus dem [[Federico Fellini]] sengem Film ''[[La dolce vita]]'' zeréckgeet?
	}}
	| 3-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:WaterPolo.JPG|129px|right]]
		| Text = beim '''[[Waasserball]]''' d'Feldspiller de Ball mat all Kierperdeel spille kënnen, just net mat den zwou Hänn gläichzäiteg?
	}}
	| 3-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Michel Théato en 1900.jpg|100px|right]]
		| Text = deen éischte lëtzebuergesche Goldmedailegewënner op enger Olympiad de '''[[Michel Théato]]''' war, an zwar 1900 zu Paräis am Marathon-Laf?
	}}
	| 3-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Iceland Mid-Atlantic Ridge map.svg|130px|right]]
		| Text = '''[[Island]]''' souwuel op der nordamerikanescher wéi der europäescher [[Tektonik|Lithosphärplack]] läit?
	}}
	| 3-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:TunnelStad.jpg|130px|right]]
		| Text = den '''[[Tunnel ënner der Stad Lëtzebuerg]]''' uganks der 1960er Joren ugeluecht gouf, fir eng Ofwaasserleitung aus dem Péitrussdall mam Pafendall ze verbannen?
	}}
	| 3-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:MunnerefGrandChefGinkgo01.jpg|130px|right]]
		| Text = de franséische Komponist [[Maurice Ravel]] 1937 ee Joer laang zu [[Munneref]] am '''[[Hotel Grand-Chef]]''' gewunnt huet?
	}}
	| 3-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = d'Joer '''[[238]]''' och [[Sechskeeserjoer]] genannt gëtt, well sechs Männer no- a mateneen vum Senat als [[Lëscht vun de Keesere vum Réimesche Räich|Keeser vum Réimesche Räich]] unerkannt goufen?
	}}
	| 3-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Wallnut Lane Bridge 361615pv.jpg|right|119px]]
		| Text = d''''[[Walnut Lane Bridge]]''' zu Philadelphia (Foto) eng Kopie aus arméiertem Bëtong vun der Neier Bréck ([[Adolphe-Bréck]]) an der Stad Lëtzebuerg ass?
	}}
	| 3-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Cooking with radio waves - Short Wave Craft Nov 1933 cover.jpg|100px|right]]
		| Text = de lëtzebuergesch-amerikaneschen Erfinder a Science-fiction-Auteur '''[[Hugo Gernsback]]''' (1884-1967) sech a senge Geschichten eng ganz Rëtsch technesch Konzepter ausgeduecht huet, déi eréischt an de Joerzéngten duerno developpéiert konnte ginn?
	}}
	| 3-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:RuanNguyen.png|100px|right]]
		| Text = ronn all zweete Vietnamees mam Familljennumm '''[[Nguyễn]]''' heescht?
	}}
	| 3-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Zeichen_140_-_Tiere,_StVO_1970.svg|100px|right]]
		| Text = d''''[[Verkéierswarnschëld]]''' viru [[Schëld A, 14a|Véi op der Strooss]] 2012 aus dem [[Code de la route (Lëtzebuerg)|Lëtzebuerger Code de la Route]] gestrach gouf, ma 2024 nees agefouert gouf?
	}}
	| 3-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Mammuthus exilis.jpg|130px|right]]
		| Text = den '''[[Zwergmammut]]''' (''Mammuthus exilis'') eng ausgestuerwe Mammutaart ass, déi sech op eng Insel zeréckgezunn hat, an do am Laf vun der [[Evolutioun (Biologie)|Evolutioun]] aus Manktem u Fudder ëmmer méi kleng gouf?
	}}
	| 3-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Anna Boch in Her Studio 1893.jpg|100px|right]]
		| Text = d''''[[Anna Boch]]''' den eenzege Client war deen de [[Vincent Van Gogh]] zu senge Liefzäiten hat?
	}}
	| 3-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Beauvais Cathedral Exterior 1, Picardy, France - Diliff.jpg|130px|right|Kathedral Beauvais]]
		| Text = d''''[[Kathedral Saint-Pierre zu Beauvais]]''' déi mam héchste gotesche Chouer vun der Welt ass, mä ni fäerdeg gebaut gouf?
	}}
	| 3-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Germaine Damar - Radiofilm 1960.jpg|100px|right|Germaine Damar op argentinescher Zäitschrëft 1960]]
		| Text = d'lëtzebuergesch Schauspillerin '''[[Germaine Damar]]''' duerch de Film ''[[Die Beine von Dolores]]'' an Argentinien esou bekannt gouf, datt si do 3 Joer laang ëm Chrëschtdag eng eegen Televisiounsemissioun hat?
	}}
	| 3-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Casablanca, title.JPG|130px|right]]
		| Text = de Saz ''„Play it again, Sam!“'' esou net am Film '''''[[Casablanca (Film)|Casablanca]]''''' (1942) virkënnt?
	}}
	| 3-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Ukulele4.png|80px|right|Ukulele]]
		| Text = d''''[[Ukulele]]''' en [[hawaii]]anescht [[Museksinstrument]] ass, deem seng Originnen op [[Madeira]] zeréckginn, vu wou portugisesch Imigranten et matbruecht haten?
	}}
	| 3-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, Croix de Hinzert (2).JPG|120px|right|Hinzerter Kräiz]]
		| Text = d''''[[Hinzerter Kräiz]]''' 1946 um Stater [[Nikloskierfecht]] opgeriicht gouf, fir un déi 82 Lëtzebuerger z'erënneren, déi am Zweete Weltkrich am [[SS-Sonderlager Hinzert]] an zu [[Klingelpütz|Köln-Klingelpütz]] higeriicht goufen?
	}}
	| 3-31 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Bryce Canyon 2 md.jpg|130px|right|Hoodooen am Bryce Canyon National Park]]
		| Text = een am '''[[Bryce-Canyon-Nationalpark]]''' Honnerte vun [[Hoodoo]]e bewonnere kann?
	}}
	| 4-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Sunny april morning spaghetti tree harvest (7036208493).jpg|110px|right]]
		| Text = e Reportage iwwer „'''[[Spaghetti-Bam|Spaghettibeem]]'''“ 1957 en [[Abrëllsgeck]] vun der [[BBC]] war, deen deemools vill fir richteg gehalen hunn?
	}}
	| 4-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Place de Bruxelles.svg|120px|right]]
		| Text = op der '''[[Place de Bruxelles (Stad Lëtzebuerg)|Bréisseler Plaz]]''' an der Stad de 5. Juli 1951 déi éischt [[Verkéiersluucht]] zu Lëtzebuerg a Betrib geholl gouf?
	}}
	| 4-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Planets2008.jpg|130px|right]]
		| Text = all d''''[[Planéit]]e vun eisem [[Sonnesystem]]''' no [[réimesch Mythologie|réimesche Gëtter]] genannt goufen, ausser d'[[Äerd]] an den [[Uranus (Planéit)|Uranus]]?
	}}
	| 4-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Halldór Kiljan Laxness 1955.jpg|90px|right]]
		| Text = den islännesche [[Nobelpräis fir Literatur|Literatur-Nobelpräisdréier]] '''[[Halldór Laxness]]''' sech 1922-23 an d'[[Benediktinerabtei Klierf]] zeréckgezunn huet an do gedeeft gouf?
	}}
	| 4-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Pinot Gris close.JPG|105px|right|Pinot-Gris-Drauwen]]
		| Text = '''[[Wäisse Wäin]]''' vun alle méigleche [[Wäindrauf|Wäindrauwen]], och där mat bloelzeger Haut, gemaach ka ginn?
	}}
	| 4-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = déi '''éischt''' [[Geschicht vun der Eisebunn zu Lëtzebuerg|'''Eisebunnsstreck''' zu Lëtzebuerg]] den 11. August 1859 [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Beetebuerg Grenz|tëscht Lëtzebuerg a Zoufftgen]] a Betrib geholl gouf?
	}}
	| 4-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Orgel_der_Nikolaikirche_in_Berlin_04.jpg|91px|right]]
		| Text = bei '''[[Uergel]]päifen''' ë.&amp;nbsp;a. tëscht ''Labial-'' an ''Zongepäifen'' ënnerscheet gëtt?
	}}
	| 4-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = 
		| Text = de lëtzebuergeschen Auteur '''[[Norbert Jacques]]''' d'Figur vum ''Doktor Mabuse'' erfonnt huet?
	}}
	| 4-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Yellowstone River in Hayden Valley.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Yellowstone-Nationalpark]]''' den eelsten Nationalpark vun der Welt ass?
	}}
	| 4-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Emetteur de Junglinster les trois mâts vus de l'Ouest.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Sender 1212]]''' e Radiosprogramm an däitscher Sprooch war, dee vum Dezember 1944 bis Krichsenn vum amerikanesche militäresche Geheimdéngscht als „schwaarz Propaganda“ nuets iwwer d'Anlage vu Radio Lëtzebuerg ausgestraalt gouf?
	}}
	| 4-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Mundaneum Tiräng Karteikaarten.jpg|120px|right|Tiräng mat Karteikaarte mat bibliographesche Referenzen aus dem Mundaneum]]
		| Text = d''''[[Mundaneum]]''' vum Belsch [[Paul Otlet]] (1868-1944) eng Zort Multimedia-Archiv war, dat un e bibliographesch-enzyklopedesche Repertoire gekoppelt war, an haut als eng „analog Sichmaschinn“ vum Wësse vun der Welt ugesi gëtt?
	}}
	| 4-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Gare Belval-Université 2010-10-17 B.JPG|130px|right]]
		| Text = d''''[[Gare Belval-Université]]''', [[Jim Clemes|hirem Architekt]] no, engem Mued oder enger Raup gläiche soll?
	}}
	| 4-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg_-_rue_Chimay_Dräikinneksgaass_-_nom_de_rue.jpg|right|125px]]
		| Text = d''''[[Dräikinneksgaass]]''' an der Stad Lëtzebuerg sou genannt gëtt, well et do eng Bäckerei gouf, déi e Bild vun den [[Dräi Kinneken]] iwwer der Dier hänken hat?
	}}
	| 4-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Plumedbasiliskcele4.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''''[[Basiliscus plumifrons]]''''', eng Eidechsenaart, op Franséisch och ''lézard Jésus-Christ'' genannt gëtt, well en, fir senge Feinden z'entkommen, op den hënneschte Patten iwwer d'Waasser lafe kann?
	}}
	| 4-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:10 Thaler Note BIL 1856.jpg|130px|right|10-Daler-Billjee vun der BIL]]
		| Text = deen '''éischte lëtzebuergesche [[Geldschäin]]''' 1856 vun enger privater Bank erausgi gouf, nämlech der [[BIL]]?
	}}
	| 4-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:UNESCO logo French.svg|95px|right]]
		| Text = der '''[[UNESCO]]''' no e [[Buch]] op d'mannst 49 Säiten (ouni den Deckel) muss hunn?
	}}
	| 4-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Wilhelmvoigtgrab.jpg|95px|right|Graf Hauptmann von Köpenick]]
		| Text = dem „'''[[Hauptmann von Köpenick]]“ säi Graf''' an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] um [[Nikloskierfecht]] ass?
	}}
	| 4-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Chateau Allemagne en Provence IMG 9064 touched.jpg|right|130px]]
		| Text = '''„[[Allemagne-en-Provence|Däitschland]]“ an der [[PACA|Provence]]''' nëmme knapps iwwer 500 Awunner huet?
	}}
	| 4-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Jean Schortgen.png|90px|right]]
		| Text = deen éischten Aarbechter, deen Deputéierten an der [[Chamber]] gouf, de '''[[Jean Schortgen]]''', op engem [[1. Mee]] bei engem Accident an der Grouf leie blouf?
	}}
	| 4-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:StenSchm1.JPG|right|130px]]
		| Text = am Joer 1957 an der '''[[Stengeforter Schmelz]]''' 10.041 Tonne Phenol produzéiert goufen?
	}}
	| 4-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Site um Bois de Cazier w.jpg|right|130px]]
		| Text = d''''[[Drëttel-Reegel]]''' an der [[Fotografie]] dora besteet, datt de 'Bléckfank' vum Bild op enger Intersektioun vun den horizontalen a vertikale Linne vu jee engem Drëttel vum Bild ass?
	}}
	| 4-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:KueheinHalbtrauer.jpg|100px|right]]
		| Text = am '''[[Arno Schmidt]]''' sengem Roman ''Abend mit Goldrand'' eng ganz Rei Beschreiwungen iwwer Lëtzebuerg stinn, obwuel de Schmidt ni e Fouss an d'Land gesat huet?
	}}
	| 4-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de '''[[Péiterséileginselkonflikt]]''' e Grenzkonflikt tëscht [[Spuenien]] a [[Marokko]] war, deen ausgebrach ass, wéi am Juli 2002 marokkanesch Truppen op der [[Péiterséileginsel]] u Land gaange sinn?
	}}
	| 4-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:MetroStockelD&amp;D.jpg|115px|right]]
		| Text = déi zwéin Detektiven an ''[[Les Aventures de Tintin|Dem Tintin senge Geschichten]]'', am Original ''Dupont et Dupond'', an de lëtzebuergeschen Iwwersetzunge '''''[[Biwer a Biver]]''''' heeschen?
	}}
	| 4-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Amazonrivermap hr.svg|115px|right|Amazonas]]
		| Text = den '''[[Amazonas]]''' seng Quell 190&amp;nbsp;km vum Pazifik ewech huet, mä da méi wéi 6000&amp;nbsp;km queesch duerch Südamerika leeft, fir dann an den [[Atlantik]] ze lafen?
	}}
	| 4-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Lëtzebuerger Guillotine 2009 08-IMG 6199.JPG|89px|right|Lëtzebuerger Guillotine]]
		| Text = d''''[[Doudesstrof zu Lëtzebuerg]]''' fir d'lescht de 24. Februar 1949 ausgeféiert gouf, 1979 per Gesetz ofgeschaaft gouf an 1999 an der [[Lëtzebuerger Constitutioun|Verfassung]] festgehale gouf, datt se net méi agefouert kéint ginn?
	}}
	| 4-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[File:House Shared By Two Countries.jpg|90px|right]]
		| Text = '''[[Baarle-Hertog]]''', eng belsch Gemeng, ë.&amp;nbsp;a. aus 20 Exklave besteet, déi an Holland leien, an deenen hirersäits 7 hollännesch Enklave sinn?
	}}
	| 4-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Loschbour Mullerthal 2013.jpg|130px|right|De Loschbuer]]
		| Text = d''''[[Loschbur-Fra]]''' eng 1000 Joer méi al ass wéi de [[Loschbur-Mann]]?
	}}
	| 4-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:ServaisEmile.jpg|90px|right]]
		| Text = den '''[[Émile Servais]]''' (1847-1928) den 9. Januar 1919 zum President vun der Republik Lëtzebuerg designéiert gi war, ier den Dag drop franséisch Truppen dem republikaneschen Opstand en Enn gemaach hunn?
	}}
	| 4-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:President Kaczyński and PM Kaczyński.jpg|95px|right|Jaroslaw a Lech Kaczyński]]
		| Text = de '''[[Jarosław Kaczyński]]''' 2006-2007 polnesche Premierminister ënner dem Staatspresident '''[[Lech Kaczyński]]''', sengem [[Zwilling|eeneeëgen Zwillingsbrudder]], war?
	}}
	| 5-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Ancien hôpital d'Esch-sur-Alzette 01.jpg|130px|right]]
		| Text = dat eelst Spidol zu Esch-Uelzecht d''''[[Metze Spidol]]''' war, dat 1878 vun de Bedreiwer vun der [[Metze Schmelz]] als e Spidol fir hir Aarbechter gebaut gouf?
	}}
	| 5-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Plakeg Maulefsratl.jpg|right|130px|Plakeg Maulefsrat]]
		| Text = d''''[[Plakeg Maulefsrat]]en''' (''Heterocephalus glaber'') a grousse Kolonië liewen, déi vu jee engem Weibchen dirigéiert ginn, dat sech, wéi bei de Beien, exklusiv ëm d'Reproduktioun këmmert?
	}}
	| 5-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:KettyMaus2.jpg|120px|right]]
		| Text = „'''[[Ketty Maus]]'''“ den Numm vun enger fiktiver Fra ass, deen op Modeller vu lëtzebuergesche [[Pass (Dokument)|Päss]] gebraucht gëtt?
	}}
	| 5-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Hydrochoeris hydrochaeris in Brazil in Petrópolis, Rio de Janeiro, Brazil 09.jpg|130px|right]]
		| Text = dat gréisst [[Knabberdéieren|Knabberdéier]], d''''[[Capybara]]''', bis zu 1,20&amp;nbsp;m grouss ka ginn?
	}}
	| 5-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:20191212 Szczury w Świątyni Karni Maty w Deśnok 1052 8157 DxO.jpg|130px|right]]
		| Text = am '''[[Ratentempel vun Deshnok|Karni-Mata-Tempel]] zu Deshnok''' an Indien eng 20.000 Rate liewen, déi als helleg gëllen an deenen do Friesse geaffert gëtt?
	}}
	| 5-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Ondatra zibethicus FWS.jpg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Bisamrat]]''' keng Rat ass, mä villméi zu de [[Wullmais]] (Arvicolinae) gehéiert, vun deene se de gréisste Vertrieder ass?
	}}
	| 5-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Roud Wullmaus Logo.JPG|129px|right|Logo Ro'd Wullmaus]]
		| Text = '''''[[D'Ro'd Wullmaus]]''''' eng lëtzebuergesch Schülerzeitung aus de Joren 1969-1973 war, déi wéinst hiren antiautoritären Texter a [[Karikatur]]en och alt de Prozess gemaach krut?
	}}
	| 5-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Fredmeyer edit 1.jpg|130px|right]]
		| Text = d'Zuel vun de '''[[Supermarché|Supermarchéën]] zu Lëtzebuerg''' tëscht 1996 an 2016 vun 42 op 106 eropgaangen ass?
	}}
	| 5-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Rio de Janeiro Helicoptero 47 Feb 2006.jpg|130px|right]]
		| Text = '''[[Rio de Janeiro]]''' iertemlech no engem „[[Januar]]-Floss“ genannt gouf, deen et awer net gëtt?
	}}
	| 5-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = den [[18. Mee]] [[1975]] ronn 12.000 jonk Leit zu Lëtzebuerg '''op ee Coup [[Groussjäregkeet|groussjäreg]]''' goufen, well den Alter dofir per Gesetz vun 21 op 18 Joer erofgesat gouf?
	}}
	| 5-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Fallen Astronaut.jpg|right|100px]]
		| Text = dem belsche Kënschtler '''[[Paul Van Hoeydonck]]''' säi '''''Fallen Astronaut''''' dat eenzegt Konschtwierk ass, dat bis ewell um [[Äerdmound]] installéiert gouf?
	}}
	| 5-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Ruysmolen1867.jpg|100px|right|D'Senne zu Bréissel virun der Iwwerdeckelung]]
		| Text = [[Bréissel]] a [[Paräis]] hiren Urspronk un de [[Meander]]e vun zwéin '''[[homophon]]e [[Floss|Flëss]]''' hunn?
	}}
	| 5-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Eurovisie Songfestival 1966 te Luxemburg. De winnaar Udo Jürgens met de winnares, Bestanddeelnr 918-9215.jpg|110px|right]]
		| Text = Lëtzebuerg (via [[RTL Group|RTL]]) tëscht 1956 an 1993 am Ganze siwenandrëssegmol beim '''[[Eurovision Song Contest]]''' matgemaach huet an dëse [[Lëscht vun de lëtzebuergesche Beiträg beim Eurovision Song Contest|fënnefmol gewonnen huet]]?
	}}
	| 5-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:OurthekanaalBernistap1.jpg|right|130px]]
		| Text = de '''[[Meuse-Musel-Kanal]]''' e Projet aus den 1820er Jore war, deen, queesch duerch d'[[Ardennen]], [[Léck]] hätt solle mat [[Waasserbëlleg]] verbannen, an deen zwar ugefaangen, awer ni fäerdeg gemaach gouf?
	}}
	| 5-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kierch Crusnes.jpg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Bäerbelekierch zu Crusnes]]''' déi eenzeg Kierch a Frankräich ass, déi ganz aus [[Eisen|Eise]] gebaut ass?
	}}
	| 5-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de '''''[[Prix Grand-Duc Adolphe]]''''' e Konschtpräis ass, deen zu Lëtzebuerg zanter 1902 all zwee Joer (virun 1995: meeschtens all Joer) un een oder méi Kënschtler vergi gëtt, déi um ''Salon'' vum [[Cercle Artistique de Luxembourg]] (CAL) ausgestallt hunn?
	}}
	| 5-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Thyes Felix.jpg|95px|right]]
		| Text = de '''[[Félix Thyes]]''' (1830-1855) deen éischte lëtzebuergesche Schrëftsteller a franséischer Sprooch war?
	}}
	| 5-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = d'Lidd '''''[[Bella Ciao]]''''' ursprénglech iwwer dat schwéiert Liewe vu Räis-Baierinnen am [[Piemont]] erzielt, déi ënner hirem strenge Patron ze leiden haten, méi spéit awer an en antifaschistescht Partisane-Lidd ëmgedicht gouf?
	}}
	| 5-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Helen Buchholtz w.jpg|right|130px]]
		| Text = d''''[[Helen Buchholtz]]''' (1877-1953), eng lëtzebuergesch Komponistin, bei hirem Doud iwwer 200 Noutemanuskripter vu Kompositiounen hannerlooss huet?
	}}
	| 5-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = d''''[[Staatlech Pressehëllef]]''', déi zu Lëtzebuerg 1976 agefouert gouf, fir de Meenungspluralismus ze stäipen, sech am Joer 2018 op eng 8,16 Milliounen Euro belaf huet?
	}}
	| 5-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Coat of arms of San Marino.svg|100px|right]]
		| Text = zu '''[[San Marino]]''' d'Amt vum Staatschef vun zwou Persounen ausgeüübt gëtt, déi all 6 Méint änneren?
	}}
	| 5-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Burfelt 3.jpg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Buergfrid-Affär]]''' eng politesch-juristesch Affär tëscht 1969 an 1974 war, déi der Ministesch [[Madeleine Kinnen]], der éischter Fra an enger Lëtzebuerger Regierung, hiert Amt kascht huet?
	}}
	| 5-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Giants-causeway-in-ireland.jpg|right|130px]]
		| Text = '''[[Basalt]]''' d'Form vu sechseckege Saile kritt, wann d'Basalt-Lava méi lues wéi gewéinlech ofkillt?
	}}
	| 5-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Jabo.jpg|right|130px]]
		| Text = déi sougenannt '''[[Offiziell Lëtzebuerger Orthographie]]''' déi éischt gesetzlech festgeluecht Schreifweis vum [[Lëtzebuergesch]]e war, déi [[1946]] agefouert gouf, awer sou gutt wéi vu kengem benotzt a schonn 1950 duerch déi vum ''[[Luxemburger Wörterbuch]]'' ersat gouf, wat awer eréischt gesetzlech 1975 festgehale ginn ass?
	}}
	| 5-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Flickr - BioDivLibrary - n26 w1150 (1).jpg|100px|right]]
		| Text = et a Brasilien eng 20 '''''[[Luxemburgia]]'''''-Aarte gëtt?
	}}
	| 5-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:PaulGreen@FGRFC.jpg|110px|right]]
		| Text = d''''[[Forest Green Rovers FC]]''' e [[Veganismus|vegane]] Foussballveräi sinn?
	}}
	| 5-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kronprinz Wilhelm - Darche - Esch - 1914-08-26.jpg|140px|right]]
		| Text = den däitsche Krounprënz [[Wilhelm von Preußen]] déi éischt Méint vum [[Éischte Weltkrich]] säin '''Haaptquartéier an der [[Groussgaass (Esch-Uelzecht)|Groussgaass]]-Schoul''' zu [[Esch-Uelzecht]] hat?
	}}
	| 5-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Syldavia.webp|130px|right]]
		| Text = d'Sprooch aus dem fiktive Land '''[[Syldawien]]''' an den [[Dem Tintin seng Geschichten|Tintins-Geschichten]] zu engem groussen Deel e schrëftlech verfriemte [[Bréissel]]er Dialekt ass?
	}}
	| 5-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:La clef du cabinet 1704.jpg|90px|right]]
		| Text = déi éischt Zeitung, déi zu Lëtzebuerg erauskoum, '''''[[La Clef du cabinet des princes de l'Europe]]''''' ([[1704]]) war, an dat, fir d'Zensur a Frankräich z'ëmgoen?
	}}
	| 5-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:P7220018 DxO.jpg|100px|right]]
		| Text = de '''[[Louis XIV. vu Frankräich|Kinnek Louis XIV.]] de Pätter''' vum Stater Affekot [[Jean-Bernard Knepper]] sengem Jong Louis ass, dee wärend dem [[Openthalt vum Louis XIV. vu Frankräich zu Lëtzebuerg|Kinnek senger Visite zu Lëtzebuerg]] gebuer gouf?
	}}
	| 5-31 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:6-Reliquie der Sandalen v.Jesus-k.jpg|110px|right]]
		| Text = d''''[[Sandale vu Christus]]''' an der [[Abtei Prüm]] am Mëttelalter zu de bedeitendste [[Reliquie]]n an der Géigend gezielt hunn, bis zu [[Tréier]] de sougenannten [[Hellege Rack]] opgedaucht ass?
	}}
	| 6-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Hoopoe de.jpg|90px|right]]
		| Text = de '''[[Mitock]]''' (''Upupa epops'') op Lëtzebuergesch och nach Wuppert, Butbutt, Buddert, Buddebutt, Bëschbuppert, Sténkert, Drecksvull, Riffer, Ruppert, Hupp-Hupp oder Witapp genannt gëtt?
	}}
	| 6-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Gare Volmerange les Mines-002.jpg|130px|right]]
		| Text = d'[[Gare Däitsch-Oth|Gare vun Däitsch-Oth]] an '''[[Gare Wuelmereng|déi vu Wuelmereng]]''' zwou '''[[Kappgare|Kappgarë]]''' vun der [[CFL]] sinn, déi a Frankräich leien?
	}}
	| 6-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =[[File:Joosy Stoffel - 60 jaar Rotterdamse Turnbond - Bestanddeelnr 916-3525 (1964).jpg|Josy Stoffel|90px|right]]
		| Text = de Konschtturner '''[[Josy Stoffel]]''' vun 1949 bis 1964 ouni Ënnerbriechung Landesmeeschter am Turne war an u véier Weltmeeschterschaften, sechs Europameeschterschaften a fënnef Olympiaden deelgeholl huet?
	}}
	| 6-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Platinum-Iridium meter bar.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Meter]]''' [[1793]] als den 10-milliounsten Deel vun der Distanz vum [[Pol (Geographie)|Pol]] bis bei den [[Equator]] vum [[Äerdmeridian]], op deem [[Paräis]] läit, definéiert gouf, an e Prototyp vun dësem Meter [[1795]] a [[Messeng]] gegoss gouf?
	}}
	| 6-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Nobel Prize 2011-Press Conference KI-DSC 7581.jpg|90px|right]]
		| Text = de gebiertegen Iechternacher '''[[Jules Hoffmann (Biolog)|Jules Hoffmann]]''' 2011 den [[Nobelpräis fir Physiologie oder Medezin|Nobelpräis fir Medezin]] kritt huet an zanter 2012 Member vun der [[Académie française]] ass?
	}}
	| 6-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Seconde-guerre-mondiale-debarquement-LCVP-6juin1944.jpg|120px|right]]
		| Text = siwe Lëtzebuerger op der Säit vun den Alliéierte de 6. Juni 1944 bei der '''[[Operation Overlord]]''' am Asaz waren? Et waren dat bei de Buedemtruppen de [[Charles-André Schommer]] op ''Omaha Beach'' an op ''[[Sword Beach]]'' de [[Pierre Laux]] bei den engleschen Truppen an den [[Antoine Neven]], [[Jean Neven]], [[Félix Peters]] a [[Jean Reiffers]] beim franséische Commando Kieffer. De [[Jean-Bernard Ney]] war deen Dag als Navigateur u Bord vun engem Fliger vun der englescher Aviatioun iwwer ''Omaha Beach'' am Asaz.
	}}
	| 6-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:1 franc Luxembourg Jean I (1989)-revers.png|110px|right]]
		| Text = de '''[[Lëtzebuerger Frang]]''' tëscht 1935 an 1941 e Véierels méi wäert war wéi [[Belsche Frang|dee Belschen]], nom Krich awer nees zu enger [[Belsch-Lëtzebuerger Wirtschaftsunioun|Paritéit vun 1:1]] erëmagefouert gouf?
	}}
	| 6-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Sender Housen 2 BRW.jpg|100px|right]]
		| Text = de '''[[Sendemast vun Housen]]''' mat 300 Meter dat [[Héich Konstruktiounen zu Lëtzebuerg|héchst Bauwierk vu Lëtzebuerg]] ass?
	}}
	| 6-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Schluecht vu Valmy.jpg|120px|right]]
		| Text = d''''[[Schluecht vu Valmy]]''' zwar keng eendeiteg taktesch Resultater ervirbruecht huet, mä e grousse symbolesche Wäert hat, well se als déi éischt franséisch Victoire no der [[Franséisch Revolutioun|Franséischer Revolutioun]] gefeiert gouf?
	}}
	| 6-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Berlin, Mitte, Bertolt-Brecht-Platz 1, Theater am Schiffbauerdamm.jpg|110px|right]]
		| Text = de lëtzebuergesche Schauspiller '''[[Joseph Noerden]]''' tëscht 1949 an 1953 am [[Bertolt Brecht]] sengem ''Berliner Ensemble'' gespillt huet?
	}}
	| 6-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Ant Nebula.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Seechomessenniwwel]]''', e [[planetareschen Niwwel]], sou genannt gëtt, well en dem Kapp an dem Thorax vun enger [[Seechomessen|Seechomes]] gläicht?
	}}
	| 6-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Residenz der Grossherzoeglichen Familie.jpg|130px|right]]
		| Text = am '''[[Schlass Bierg]]''', der [[Groussherzog vu Lëtzebuerg|groussherzoglecher]] Residenz, tëscht 1941-1944 vum [[Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich|däitschen Occupant]] eng sougenannt ''[[Nationalpolitische Erziehungsanstalt Kolmar-Berg|Nationalpolitische Erziehungsanstalt]]'' ageriicht gi war?
	}}
	| 6-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Seal of the United States Virgin Islands.svg|115px|right]]
		| Text = d''''[[Amerikanesch Joffereninselen|Amerikanesch Joffereninsele]]''' bis 1917 zu [[Dänemark]] gehéiert hunn, déi se du fir 25 Milliounen Dollar un d'USA verkaaft hunn?
	}}
	| 6-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kursaal De Balkon haut.jpg|right|130px]]
		| Text = de '''[[Kursaal|Ciné Kursaal]]''' vu Rëmeleng, och nach den ''Ale Kino'' genannt, deen eelste [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Kinoen|Kino zu Lëtzebuerg]] ass, deen nach haut a Betrib ass?
	}}
	| 6-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Edouard luja snl.jpg|90px|right]]
		| Text = den '''[[Edouard Luja]]''' (1875-1953), e lëtzebuergesche Biolog, Fuerscher an Entdeckungsreesenden, eng 130 bis dohin onbekannt Planzen- an Déierenaarten entdeckt huet, wouvun der eng Partie säin Numm kruten, z.&amp;nbsp;B. d&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;''Acacia Lujaei'' oder d&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;''Eulophia Lujaeana''?
	}}
	| 6-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Milbekéis.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Milbekéis]]''' eng Spezialitéit aus Sachsen-Anhalt ass, deen duerch d'Exkrementer vun e puer Millioune [[Milben]], déi drop sëtzen, zeideg gëtt, a sou säin typesche Goût kritt?
	}}
	| 6-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Simone de Beauvoir.jpg|100px|right]]
		| Text = d'franséisch Schrëftstellerin '''[[Simone de Beauvoir]]''' en Urenkelkand vum [[Hubert Brasseur (1823)|Hubert Brasseur]] war, engem vun de Matgrënner vun der [[Brasseurs Schmelz]] zu Esch?
	}}
	| 6-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Blason département fr Var.svg|90px|right]]
		| Text = '''[[Departement Var|Var]]''' dat eenzegt [[Franséisch Departementer|franséischt Departement]] ass, dat no engem Floss genannt ass (dem [[Var (Floss)|Var]]), deen hautesdaags guer net derduerchleeft?
	}}
	| 6-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de Begrëff „'''[[Télécran]]'''“ fir d'éischt an der franséischer Iwwersetzung vum [[George Orwell]] sengem Roman ''Nineteen eighty-four'' fir den englesche Begrëff ''telescreen'' gebraucht gouf?
	}}
	| 6-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, Pont G-D Charlotte (1a).jpg|130px|right]]
		| Text = op de Baupläng vun der '''[[Rout Bréck|Rouder Bréck]]''' zwou Vëlospistë vun 1,75&amp;nbsp;m virgesi waren; dës awer, wéi s'a Betrib geholl gouf, zu Gonschte vum Autostrafic geaffert goufen?
	}}
	| 6-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Viichten-Terpsichore-w.jpg|95px|right]]
		| Text = um '''[[Mosaik vu Viichten]]''', dat 1994 entdeckt gouf, an dat géint d'Joer 240 geluecht gouf, den [[Homer]] mat den Néng [[Mus (Mythologie)|Musen]] ze gesinn ass?
	}}
	| 6-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de '''[[Johannes Mylius]]''' vun Diddeleng (ëm 1537-1596) Studieboursse gestëft huet, déi nach Joerhonnerten duerno ausbezuelt goufen?
	}}
	| 6-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Chichen Itza 3.jpg|130px|right]]
		| Text = op der Nordsäit vun der '''[[Pyramid vum Kukulcán]]''', wärend der [[Equinoxe]], de Schiet esou op d'Säitemauer vun der Trap fält, dass et ausgesäit wéi wann do eng riseg Schlaang erofkrauche géif?
	}}
	| 6-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Mongenast Mathias.jpg|right|85px|Mathias Mongenast]]
		| Text = d''''[[Regierung Mongenast]]''' zu Lëtzebuerg just 25 Deeg, vum 12. Oktober bis de 6. November 1915 am Amt war?
	}}
	| 6-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Town Hall Tower &amp; Sukiennice.jpg|130px|right]]
		| Text = '''[[Kraków]]''' (Krakau) vun 1038 bis 1609 d'Haapt- a Kinneksstad vu [[Geschicht vu Polen|Polen]] war?
	}}
	| 6-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Lenoir gas engine car.jpg|right|130px]]
		| Text = den '''[[Étienne Lenoir]]''' (1822-1900) 1860 deen éischte brauchbare Gasmotor an 1863 dat éischt Stroossegefier, dat domat ugedriwwe gouf, gebaut huet?
	}}
	| 6-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:LuxemburgWisconsinDowntown1.jpg|130px|right|Luxemburg, Wisconsin]]
		| Text = „'''[[Luxemburg]]'''“ gläich dräi Uertschaften an de [[Vereenegt Staate vun Amerika|Vereenegte Staaten]] heeschen?
	}}
	| 6-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Tranchée de Caster.jpg|right|130px]]
		| Text = d''''[[Tranchée de Caster]]''' an der Belsch e 65 Meter déiwen Aschnëtt an d'[[Montagne Saint-Pierre]] ass, déi tëscht 1930 an 1933 fir den [[Albertkanal]] ugeluecht gouf?
	}}
	| 6-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg City église Saint-Alphonse ext a.jpg|90px|right|Kierch St Alphonse]]
		| Text = d'Kierchtierm vun der 1858 gebauter '''[[Kierch Saint-Alphonse vu Lëtzebuerg|Kierch St. Alphonse]]''' („Paterekierch“) an der Stad Lëtzebuerg, sou niddreg sinn, well se no bei der [[Festung Lëtzebuerg|Festungsmauer]] stoungen a soss eng giedeleg Zilscheif gi wieren, wa se méi héich gewiescht wieren?
	}}
	| 6-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Maxwell - 2014 Euro - 1.jpg|80px|right]]
		| Text = den '''Asteroid [[(255019) Fleurmaxwell]]''' no der Lëtzebuerger Äiskonschtleeferin [[Fleur Maxwell]] benannt gouf?
	}}
	| 7-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Astana-Ishim-River-embankment-7797.jpg|130px|right]]
		| Text = déi '''[[Astana|kasachesch Haaptstad]]''' bannent manner wéi 7 Joerzéngte sechsmol den Numm gewiesselt huet?
	}}
	| 7-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Guillaume Kroll.jpg|95px|right]]
		| Text = de lëtzebuergesche Metallurg '''[[William J. Kroll]]''' (1889 - 1973) ë.&amp;nbsp;a. deen no him genannte „Kroll-Prozess“ entdeckt huet, deen et erméiglecht, [[Titan (Element)|Titan]] industriell ze produzéieren?
	}}
	| 7-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Husumer Protestfierkelen.jpg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Husumer Protestschwäin]]''' eng rout-wäiss-rout gesträift Schwéngsrass ass, déi uganks vum 20. Jh. vun den Dänen an Nordfriesland geziicht gouf, fir dergéint ze protestéieren, datt se net den dänesche Fändel hunn däerfen eraushänken?
	}}
	| 7-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Pellicola Cinematografica Sotto.png|130px|right]]
		| Text = deen éischte ''Long métrage'' op Lëtzebuergesch '''''[[Wat huet e gesot?]]''''' geheescht huet, an 1981 doruechter gewise gouf?
	}}
	| 7-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Hauptstrasse in Grevels 01.jpg|130px|right]]
		| Text = d'Uertschaft '''[[Gréiwels]]''' fréier ''Nei-Brasilien'' housch, well sech do am Joer 1828, op den deemolege Gemengegrenze vu Groussbus, Heischent a Wal, Leit néiergelooss hunn, déi alles verkaaft haten, fir a [[Brasilien]] auszewanderen, do awer ni ukomm sinn a veraarmt op Lëtzebuerg zeréckkoumen?
	}}
	| 7-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Victor Tedesco at 68, from Louis Bertrand, Histoire de la démocratie et du socialisme en Belgique depuis 1830.gif|100px|right]]
		| Text = de '''[[Victor Tedesco]]''' (1821-1897) aus der Stad Lëtzebuerg an der Belsch wéinst Opruff zur Revolutioun zum Doud verurteelt gouf, spéider awer Affekot, Gemengerot a Provënzialrot zu Arel war?
	}}
	| 7-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Core Creek Park dock on Lake Luxembourg.jpg|120px|right]]
		| Text = de '''[[Lake Luxembourg]]''' a Pennsylvania säin Numm krut, well d'[[Charlotte vu Lëtzebuerg|Groussherzogin Charlotte]] an hirem Exil wärend dem [[Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich|Zweete Weltkrich]] do en Terrain kaf hat?
	}}
	| 7-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Zolwerknapp 02.jpg|right|130px]]
		| Text = den '''[[Zolwerknapp]]''' en [[Zeiebierg]] ass; d.&amp;nbsp;h. en Hiwwel, deen op senger Kopp Reschter vun enger méi haarder Gestengsschicht huet, wéi déi ronderëm, déi erodéiert ass?
	}}
	| 7-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Wincrange, Wëntger (103).jpg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Gemeng Wëntger]]''' 2019 déi lescht Gemeng zu Lëtzebuerg war, déi [[Odonymie|Stroossennimm]] agefouert huet?
	}}
	| 7-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Guillaume Capus.jpg|95px|right]]
		| Text = de lëtzebuergesch-franséischen Naturfuerscher an Entdeckungsreesende '''[[Guillaume Capus]]''' (1857-1939) annerhallwe Mount am Norde vum Afghanistan vun engem Stamm festgehale gi war, an eréischt op Interventioun vum Vizekinnek vun Indien fräikomm ass?
	}}
	| 7-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Antw-Zoo-Entrée--w.jpg|right|130px]]
		| Text = den '''[[Zoo vun Antwerpen]]''' schonn 1843 gegrënnt gouf, an haut iwwer 5.000 Déieren huet, déi sech op 900 [[Aart (Biologie)|Aarte]] verdeelen?
	}}
	| 7-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Charles Metz.JPG|100px|right|Charles Metz]]
		| Text = de '''[[Charles Metz]]''' (1799-1853) Deputéierten souwuel an [[Chamber (Belsch)|der Belscher]] wéi och an der [[Chamber|Lëtzebuerger Chamber]] war?
	}}
	| 7-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kierfecht Zowaasch-103.jpg|130px|right]]
		| Text = zu '''[[Zowaasch]]''' bis an d'Joer 1980 bei all Begriefnes e franséischen Douanier huet missen dobäi sinn, well de '''Kierfecht''' op franséischem Terrain läit?
	}}
	| 7-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Johann von beck.jpg|right|90px]]
		| Text = de '''[[Jean Beck]]''' (1588-1648) aus der Stad Lëtzebuerg et zum Maître de Camp général an der Habsburger Arméi an zum [[Lëscht vun de Gouverneure vu Lëtzebuerg|Gouverneur]] vum Herzogtum Lëtzebuerg an der Grofschaft Chiny bruecht hat?
	}}
	| 7-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:The Beatles members at New York City in 1964.jpg|100px|right]]
		| Text = op der Single ''Komm, gib mir deine Hand/Sie liebt dich'' zwou däitsch Versioune vun de [[Beatles]] hire Lidder sinn, déi de '''[[Camillo Felgen]]''' hinnen iwwersat hat?
	}}
	| 7-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:European Council (38185339475).jpg|130px|right]]
		| Text = d'Fro vum '''[[Sëtz vun den europäeschen Institutiounen|Sëtz vun den Europäeschen Institutiounen]]''' bal 40 Joer laang ëmmer nees diskutéiert gouf, bis eng Kompromëssléisung fonnt gouf?
	}}
	| 7-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Leiffraechen_(Grott).jpg|130px|right|Léiffrächen]]
		| Text = zu [[Keel]] op der '''[[Léiffrächen]]''' Enn 1947 dräi Kanner mysteriéis ''Marienerscheinunge'' solle gehat hunn, wat deemools Dausende vu Virwëtzegen ugelackelt huet?
	}}
	| 7-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, Bibliothéque nationale Kirchberg (102).jpg|130px|right]]
		| Text = dat eelst Dokument am Besëtz vun der '''[[Lëtzebuerger Nationalbibliothéik]]''' en handgeschriwwent Stéck aus engem Gebietsbuch aus dem 8 Joerhonnert ass, dat de [[Willibrord]] vum Poopst geschenkt krut?
	}}
	| 7-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Canaan Banana.jpg|100px|right]]
		| Text = et 1982 am [[Simbabwe]] e Gesetz gouf, dat et verbueden huet, de Geck mam President '''[[Canaan Banana]]''' sengem [[Familljennumm]] ze maachen?
	}}
	| 7-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:CodexAureusEpternacDEckel.JPG|right|90px]]
		| Text = de '''''[[Codex Aureus Epternacensis]]''''', d'Gëllen Evangeliebuch vun Iechternach (entstanen 1030-1050), [[1955]] zu Verkaf stoung, mä de Lëtzebuerger Staat en deemools net kafe wollt oder konnt, an en sou an de Germanische Nationalmuseum zu Nürnberg koum, wou en haut nach ass?
	}}
	| 7-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Joséphine-Charlotte metro station platforms with a metro ghost (1s exposure) in Woluwe-Saint-Lambert, Belgium.jpg|140px|right]]
		| Text = nom [[Henri vu Lëtzebuerg|Groussherzog Henri]] [[Joséphine-Charlotte vun der Belsch|senger Mamm]] schonns zu Liefzäiten eng '''[[Joséphine-Charlotte (Bréisseler Metro)|Bréisseler Metrosstatioun]]''' genannt gouf?
	}}
	| 7-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Walbor2.JPG|120px|right]]
		| Text = d''''''Brubbel''''' zu [[Wallenborn]] deen eenzege Kalwaassergeysir an Däitschland ass, an all déck hallef Stonn Schwiefelgaser ausstéisst?
	}}
	| 7-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de '''[[Jacques Leurs]]''' bekannt dofir ass, deen éischte Lëtzebuerger mat schwaarzer Hautfaarf gewiescht ze sinn?
	}}
	| 7-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg_Abbaye_de_Neumünster.jpg|130px|right|Neimënster]]
		| Text = de Bäitrëttstraité vu [[Rumänien]] a [[Bulgarien]] zu der [[Europäesch Unioun|EU]] 2005 an der '''[[Neimënster|Abtei Neimënster]]''' ënnerschriwwe gouf?
	}}
	| 7-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Paul Lauterbur 2003 cropped.jpg|100px|right]]
		| Text = de '''[[Paul Lauterbur]]''' (1929-2007), Nobelpräisdréier fir Medezin 2003, lëtzebuergesch Urgrousselteren hat?
	}}
	| 7-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Venuspioneeruv.jpg|100px|right|d'Venus]]
		| Text = en Dag op der '''[[Venus (Planéit)|Venus]]''' méi laang dauert wéi e Venus-Joer? Se brauch knapps 225 Äerd-Deeg fir en Ëmlaf ëm d'Sonn, mä hirer 243 fir eng Rotatioun ëm hir eegen Achs.
	}}
	| 7-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Bernard molitor (attr.), sécretaire, francia 1800 ca.jpg|80px|right]]
		| Text = de '''[[Bernard Molitor]]''' (1755-1833) e lëtzebuergesche Konschtschräiner war, dee sech zu Paräis en Numm gemaach hat, an zäitweileg ''Fournisseur de la Cour impériale'' war?
	}}
	| 7-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = '''[[Luxembourgit]]''' e Mineral ass, dat zu Lëtzebuerg entdeckt gouf?
	}}
	| 7-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Golden-cap.jpg|110px|right]]
		| Text = mat „[[Mutz vum Monomach (Kascht)|Mutz vum Monomach]]“, engem russesche Kascht a Form vun der traditioneller '''[[Mutz vum Monomach|Kroun vun de Groussfürsten]]''' an den éischten Zaren, souwuel eng Fleesch-Mayonnaise-Zalot wéi och e Friichtekuch gemengt ka sinn?
	}}
	| 7-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de '''''[[Magnum bullarium romanum]]''''', eng vun de véier grousse Kollektioune vun de Peepst hire Bullen (Ordenanzen) an der Kierchegeschicht, déi vu 1727 u beim Stater Libraire an Editeur [[André Chevalier]] erauskoum, dee gréisste Buchprojet vun der Lëtzebuerger Geschicht war?
	}}
	| 7-31 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Camp_Ashcan_prisoners.jpg|130px|right|Goering &amp; Co an der Ashcan]]
		| Text = '''''[[Ashcan]]''''' (d.&amp;nbsp;h. Dreckskëscht) de Codenumm fir en [[alliéiert am Zweete Weltkrich|alliéiert]] Gefaangelager zu [[Munneref|Bad Munneref]] am Palace-Hôtel war, an deem am Summer 1945 all déi bis dohi gefaangen héichrangeg Nazien an däitsch Militär souzen, fir verhéiert ze ginn?
	}}
	| 8-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Cody-Buffalo-Bill-LOC.jpg|right|95px]]
		| Text = de '''[[Buffalo Bill]]''' mat senger ''Wild West Show'' den 3. September [[1906]] en Optrëtt zu Lëtzebuerg hat?
	}}
	| 8-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Flag of the German Community in Belgium.svg|130px|right]]
		| Text = d&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;'''[[Däitschsproocheg Communautéit vun der Belsch|Däitschsproocheg Communautéit]]''' déi klengst vun den 3 Communautéiten an der [[Belsch]] ass?
	}}
	| 8-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Menhir Eenelter Luxembg 01.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Menhir vu Recken]]''' joerhonnertelaang ëmgekippt do louch, ier en 1978 als sollechen erkannt an an de Joren dono nees opgeriicht gouf?
	}}
	| 8-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Greek triremes at Salamis.jpg|130px|right]]
		| Text = bei der '''[[Schluecht vu Salamis]]''' enger vun de gréisste Séischluechten an der griichescher Antiquitéit, [[Athen]] ënner dem [[Themistokles]] d'Flott vum [[Xerxes I.]] vu Persien verdriwwen huet?
	}}
	| 8-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:VenedEsch1 2001-09.jpg|right|130px]]
		| Text = 2001 fir de Film '''''[[Secret Passage]]''''' zu Esch-Uelzecht, op der Industriebrooch vun Terre-Rouge, eng iwwer 6 Hektar grouss Kuliss vu [[Venedeg]] am 15. Joerhonnert an Originalgréisst, inklusiv de Kanäl, opgebaut gouf?
	}}
	| 8-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Gloesener michel 1792 1876.jpg|100px|right]]
		| Text = de '''[[Michel Gloesener]]''' vun [[Uewerkäerjeng]] d'Reversibilitéit vun der Induktioun am Dynamo erkannt huet an domat de Grondstee fir den elektresche Motor geluecht huet?
	}}
	| 8-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kreuzhof - panoramio - Hans100 (2).jpg|130px|right]]
		| Text = d'[[Schengener Ofkommes]] um Schëff '''[[MS Princesse Marie-Astrid |MS Princesse Marie-Astrid 2]]''' ënnerschriwwe gouf, dat dono, als ''MS Regensburg,'' op der [[Donau]] ënnerwee war?
	}}
	| 8-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:RIAN archive 612748 Valentina Tereshkova.jpg|110px|right]]
		| Text = déi sowjetesch [[Raumfuerer|Kosmonaute]] [[Juri Gagarin]] a '''[[Walentina Tereschkowa]]''' 1961, respektiv 1963, deen éischte Mann an déi éischt Fra am Weltall waren?
	}}
	| 8-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Scarlett Johansson in Kuwait 01b-tweaked.jpg|95px|right]]
		| Text = de Film ''[[Girl with a Pearl Earring (Film)|Girl with a Pearl Earring]]'' mat der '''[[Scarlett Johansson]]''' an der Titelroll, bal ganz zu Lëtzebuerg gedréint ginn ass?
	}}
	| 8-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Jean_Jules_Linden01.jpg|right|100px|Jean Linden]]
		| Text = de lëtzebuergesch-belsche Botaniker '''[[Jean Linden (Botaniker)|Jean Linden]]''' (1817-1898) mat deen éischte war, deen an Europa [[Orchideeën|Orchideeë]] geziicht huet an dës am grousse Stil kommerzialiséiert huet?
	}}
	| 8-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Macaca_nigra_self-portrait_large.jpg|100px|right|Cheeeeese]]
		| Text = dem ''United States Copyright Office'' no '''[[Afeselfie|Afeselfien]]''' net dem [[Auteursrecht]] ënnerleien?
	}}
	| 8-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:RenertCover1872Facsimile.jpg|90px|right]]
		| Text = vun der 1. Oplo vum [[Michel Rodange]] sengem '''''[[Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst|Renert]]''''' no 30 Joer just 313 Exemplairë verkaaft gi waren?
	}}
	| 8-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Georges Bidault.jpg|100px|right]]
		| Text = 1946 an der franséischer Regierung vum '''[[Georges Bidault]]''' gläich zwéi Regierungsmembere waren, déi zu Lëtzebuerg gebuer waren, nämlech d'[[Andrée Viénot]] an de [[Robert Schuman]]?
	}}
	| 8-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Gueule d'enfer.jpg|130px|right|''Gueule d'Enfer'', d'Meurthe leeft an d'Musel]]
		| Text = d'[[Musel]] viru laanger Zäit an d'Meuse gelaf ass, an an deem Bett wou se haut leeft d''''[[Meurthe (Floss)|Meurthe]]''' gelaf ass?
	}}
	| 8-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Dollar symbol gold.svg|70px|right]]
		| Text = den '''[[Dollar]]''' säin Numm vun der Uertschaft Sankt Joachimsthal hier huet, déi haut [[Jáchymov]] heescht?
	}}
	| 8-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:2019 Luxembourg National Day VIP (124).jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Lëtzebuerger Nationalfeierdag]]''' 1840 zweemol gefeiert gouf?
	}}
	| 8-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Francesco Maria Grimaldi.jpg|100px|right]]
		| Text = d'Traditioun, d'Bierger an d'[[Moundkrater|Krateren]] um [[Äerdmound|Mound]] no bekannten Astronomen a Wëssenschaftler ze nennen, vum '''[[Francesco Maria Grimaldi]]''' (1618-1663) agefouert gouf?
	}}
	| 8-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Barrage Esch-sur-Sure.jpg|right|130px]]
		| Text = de '''[[Barrage Esch-Sauer]]''', deen tëscht 1955 an 1957 gebaut gouf, um Fouss 4,5&amp;nbsp;m déck ass an 1,5 un der Kroun, an datt d'Staumauer 168&amp;nbsp;m laang ass?
	}}
	| 8-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Ideal1948.jpg|95px|right]]
		| Text = am Joer 1811 zu Lëtzebuerg 66 '''[[Gierwereien zu Lëtzebuerg|Gierwereie]]''' bestanen hunn, an datt d'Haaptclienten dovu laang d'Arméie waren, déi zu Lëtzebuerg stationéiert waren?
	}}
	| 8-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:EschTDF06Gedenkplaz.jpg|130px|right|Monument TdF 2006 zu Esch-Uelzecht]]
		| Text = den '''[[Tour de France]]''' zanter 1947 bis ewell néngmol duerch Lëtzebuerg goung?
	}}
	| 8-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Hieronymus van Busleyden.jpg|right|95px]]
		| Text = de '''[[Jérôme vu Bauschelt]]''' (ëm 1470 - 1517) Member vum [[Grousse Conseil vu Mechelen]] war?
	}}
	| 8-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Monet dejeunersurlherbe.jpg|100px|right]]
		| Text = souwuel de [[Claude Monet|Monet]] wéi de [[Edouard Manet|Manet]] en Tableau mam Numm '''''[[Le déjeuner sur l'herbe]]''''' gemoolt hunn?
	}}
	| 8-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Rosa centifolia foliacea 17.jpg|89px|right]]
		| Text = de Moler '''[[Pierre-Joseph Redouté]]''' (1759-1840) ''Rafael vun de Blumme'' genannt gouf?
	}}
	| 8-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = '''[[Jéinesch]]''' (oder ''Lakerschmus''), d'Sprooch vun de [[Jéiner|Jéinen]], bis ufanks vum 20. Joerhonnert vu Weimeschkiercher Händlerfamille geschwat gouf?
	}}
	| 8-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Greek-Persian duel.jpg|110px|right]]
		| Text = d''''[[Ionesch Revolt]]''' 500/499 v. Chr. en Opstand vun de klengasiateschen an zypriotesche Griiche géint d'Perser war?
	}}
	| 8-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, Spueneschen Tiermchen 04.jpg|130px|right]]
		| Text = vun den iwwer 40 sougenannte '''[[Spueneschen Tiermchen|Spueneschen Tiermercher]]''', déi et an der Stad Lëtzebuerg gouf, der just nach 9 bis haut existéieren, resp. nees opgebaut goufen?
	}}
	| 8-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Der Landwirth Logo.jpg|130px|right|Der Landwirth]]
		| Text = d''''[[Lise Rischard]]''' (geb. Meyer, 1868-1940) am [[Éischte Weltkrich]] den Englänner Informatiounen iwwer däitsch Truppentransporter an der [[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] zoukomme gelooss huet, andeems dës kodéiert an engem Fortsetzungsroman an der Zäitschrëft ''[[Der Landwirth|Der Landwirt]]'' publizéiert goufen?
	}}
	| 8-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Postkaart Adolf-Emil-Hütte-101.jpg|130px|right]]
		| Text = fir de Bau vun der '''[[Adolf-Emil-Hütte]]''' (haut ArcelorMittal Esch-Belval) 1909 praktesch dee ganzen 92&amp;nbsp;ha groussen ''Escher Bësch'' ofgeholzt ginn ass?
	}}
	| 8-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:4Gëttersteen Herkules.jpg|right|119px|Herkules um Bäerdrefer Véiergëttersteen]]
		| Text = an der [[Kierch Bäerdref|Kierch]] vu [[Bäerdref]], ënner dem Haaptaltor, ee [[réimesch Mythologie|réimesche]] '''[[Véiergëtterstee vu Bäerdref|Véiergëtterstee]]''' steet, mat der Minerva, der Juno, dem Apollo an dem Herkules drop?
	}}
	| 8-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de lëtzebuergeschen Ethnolog '''[[Edouard Conzemius]]''' (1892-1931) e Spezialist vun de Miskito- a Sumu-Indianer an Honduras an Nicaragua war?
	}}
	| 8-31 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:20150823 Berchem Rest area 012.jpg|130px|right]]
		| Text = déi zwou Bensinnsstatiounen op der '''[[Aire de Berchem]]''' iwwer 360 Millioune Liter Sprit am Joer verkafen?
	}}
	| 9-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Adrien Ries.jpg|100px|right]]
		| Text = den '''[[Adrien Ries]]''' (1933-1991) am Joer 1970 de Begrëff ''[[Nordstad]]'' an d'Welt gesat huet, deen den urbane Ballungsraum ëm [[Dikrech]] an [[Ettelbréck]] bezeechent?
	}}
	| 9-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Flag of South Africa.svg|130px|right]]
		| Text = '''[[Südafrika]]''' offiziell 3 Haaptstied huet: [[Pretoria]] als Verwaltungshaaptstad, [[Kapstad]] als Regierungs- a [[Bloemfontein]] als Geriichts-Haaptstad?
	}}
	| 9-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Esch. Uelzechtstrooss.jpg|right|130px]]
		| Text = d&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;'''[[Uelzechtstrooss]]''' zu Esch virun 1923, jee no Deelstéck, ''Avenue de l'Hôtel de Ville'', ''Rue de la Poste'' a ''Rue Marie-Thérèse'' housch?
	}}
	| 9-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Messier51.jpg|130px|right|Whirlpool-Galaxie]]
		| Text = een an der '''[[Whirlpool-Galaxie]]''' (''Messier 51'' oder ''NGC 5194/5195''), eng Spiralgalaxie am [[Stärebild]] ''Canes Venatici'', eng äusserst aktiv Stäregebuert observéiere kann?
	}}
	| 9-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Chateau Berwart.JPG|130px|right]]
		| Text = d''''[[Schlass Berwart|Berwart-Schlass]]''' zu [[Esch-Uelzecht]] 1954 ofgerappt gouf, fir 1956 als Kuliss fir d'Feierlechkeete vum Cinquantenaire nees fir kuerz Zäit opgeriicht ze ginn?
	}}
	| 9-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Termometro.JPG|90px|right]]
		| Text = -40 '''[[Grad Fahrenheit]]''' a -40 '''[[Grad Celsius]]''' déi selwecht Temperatur uginn?
	}}
	| 9-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Flevoland-Position.png|100px|right|Lag vu Flevoland]]
		| Text = déi [[hollännesch Provënzen|hollännesch Provënz]] '''[[Provënz Flevoland|Flevoland]]''' praktesch ganz aus Land besteet, dat dem Mier ofgewonne gouf?
	}}
	| 9-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Flaschenpost.jpg|130px|right]]
		| Text = d'''Bundesamt für Seeschifffahrt und Hydrographie'' zu [[Hamburg]] déi gréisst Sammlung vu '''[[Fläschepost]]en''' op der Welt huet?
	}}
	| 9-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = et zu Lëtzebuerg zwéi Vëlossportler mam Numm '''[[Nicolas Frantz]]''' gouf, woubäi een dovun, den [[Nicolas Frantz II]], bei enger Course no enger Chute vun engem Auto iwwerrannt gouf, wéi e probéiert hat, säi Cousin mam nämmlechten Numm an zweemolegen Tour-de-France-Gewënner, z'iwwerhuelen?
	}}
	| 9-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Flag of Andorra.svg|right|120px]]
		| Text = d'Republik '''[[Andorra]]''' zwéi Staatscheffen huet, nämlech de franséische President [[Emmanuel Macron]] an de [[Joan Enric Vives i Sicília]], Bëschof vu La Seu d'Urgell?
	}}
	| 9-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Portrait Henri Tudor 004.jpg|100px|right]]
		| Text = den '''[[Henri Tudor]]''' (1859-1928), deen deen éischte brauchbare Bläiakkumulator erfonnt huet, u [[Bläi]]&lt;nowiki&gt;vergëftung &lt;/nowiki&gt; gestuerwen ass?
	}}
	| 9-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = d''''''[[Naturschutzgebitt Dreckswiss|Dreckswiss]]''''' en Naturschutzgebitt an de Gemenge [[Gemeng Käerjeng|Käerjeng]] a [[Gemeng Suessem|Suessem]] ass, dat 71 ha Fiichtgebitt ëm d'[[Kuer]] ëmfaasst?
	}}
	| 9-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Ropetrailer3.jpg|130px|right]]
		| Text = dem [[Alfred Hitchcock]] säi Film '''''[[Rope (Film 1948)|Rope]]''''' esou opgeholl gouf, wéi wann en aus enger eenzeger Astellung bestoe géif?
	}}
	| 9-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:City walls and towers 2 Echternach, Luxembourg.JPG|right|130px]]
		| Text = vun den ursprénglech op d'mannst 14 Tierm vun der '''[[Iechternacher Stadmauer]]''' der 5 erhale sinn an a Wunnengen ëmgebaut goufen?
	}}
	| 9-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Otzi-Quinson.jpg|130px|right]]
		| Text = den '''''[[Ötzi]]''''' iwwer 5000 Joer no sengem Doud e klengen diplomatesche Sträit tëscht Éisträich an Italien ausgeléist huet?
	}}
	| 9-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Manatee photo.jpg|130px|right|Manati]]
		| Text = '''[[Ronnschwanzséikéi]]''' (''Trichechidae'', och „Manati“ genannt) dacks ronderëm Elektrizitéitswierker ze fanne sinn, well do d'Waasser méi waarm ass, a se mëttlerweil ofhängeg vun dëser kënschtlecher Hëtzt gi sinn, an opgehalen hunn, a méi waarm Gewässer ze wanderen?
	}}
	| 9-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:King Baudouin of Belgium.jpg|100px|right]]
		| Text = de belsche Kinnek '''[[Baudouin vun der Belsch|Baudouin]]''' am Abrëll 1990 fir 36 Stonnen als ''net am Stand, ze regéieren'' erkläert gouf?
	}}
	| 9-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Rumelange, Grand-Rue (ca. 1948), carte postale 13031.jpg|130px|right]]
		| Text = nodeem dem '''[[Minettstram]]''' säi Betrib den 22. September 1956 agestallt gi war, ee Bäiwon vum Tram eng Zäit duerno nach als Büro fir déi theoreetesch Führerschäiprüfung benotzt ginn ass?
	}}
	| 9-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:N-Liez_vue-de-la-schleifmuhl.png|130px|right|Schläifmillen, ëm 1834.]]
		| Text = d''''[[Duchindustrie|Draperies de Luxembourg]]''' am 19. Joerhonnert 2.000 Leit beschäftegt an 1.000 Tonne gewäsche Woll am Joer verschafft hunn, an zu deene gréisste vun Europa gezielt gi sinn?
	}}
	| 9-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:MJK 12586 Désirée Nosbusch (Berlinale 2018).jpg|95px|right]]
		| Text = d''''[[Désirée Nosbusch]]''' scho mat 12 Joer Radiosemissiounen a mat 15 Joer Tëleesemissiounen an däitscher Sprooch moderéiert huet?
	}}
	| 9-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxemburger Zeitung Logo.jpg|180px|right]]
		| Text = d''''''[[Luxemburger Zeitung]]''''' tëscht 1902 an 1940 zweemol am Dag eng nei Editioun erausbruecht huet?
	}}
	| 9-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Jean Jacoby - Hurdling - The Race.jpg|130px|right]]
		| Text = de lëtzebuergesche Moler '''[[Jean Jacoby]]''' (1891-1936) zweemol – 1924 an 1928 – d'Goldmedail am Olympesche Konschtconcours gewonnen huet?
	}}
	| 9-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Jack-o'-Lantern 2003-10-31.jpg|110px|right]]
		| Text = '''[[Halloween]]''' op e Karschnatz- an Neijoerschfest vun de [[Kelten]] zeréckgeet?
	}}
	| 9-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Haile Selassie in full dress.jpg|85px|right]]
		| Text = de '''[[Haile Selassie I. vun Ethiopien|Ras-Täfäri]]''' de 25. Mee 1924 op offizieller Visite zu Lëtzebuerg war?
	}}
	| 9-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Bassin de la Meuse.svg|95px|right]]
		| Text = d'[[Kuer]] mat hiren Niewebaachen an d'[[Fooschtbaach]] am [[Éislek]] déi eenzeg Waasserleef zu Lëtzebuerg sinn, déi net zum Baseng vum [[Rhäin]] gehéieren, mä zu '''deem vun der [[Meuse (Floss)|Meuse]]'''?
	}}
	| 9-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, concert Musique militaire Place d'Armes vers 1920.png|130px|right|De Kiosk ëm 1920]]
		| Text = [[1895]], an de Pionéierjore vum [[Telefon]] zu Lëtzebuerg, e Mikro um '''[[Musekskiosk]] op der [[Plëss d'Arem]]''' un de Reseau ugeschloss war, fir datt d'Postbeamten de Sonndesconcert an der Telefonszentral nolauschtere konnten?
	}}
	| 9-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Freitag der 13. im Kalender.jpg|100px|right|Freideg den 13.]]
		| Text = '''[[Paraskavedekatriaphobie]]''' d'Angscht virum [[Freideg]] den Dräizéngten ass?
	}}
	| 9-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:RemouchampsRubicon.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Rubicon (Belsch)|Rubicon]]''' an der Belsch bei Remouchamps de längste schëffbaren ënnerierdesche [[Floss]] op der Welt ass?
	}}
	| 9-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = „'''[[Kueb (Gebai)|Kueb]]'''“ an de spéiden 1970er Jore wéinst sengem Glach mat engem Villchen de Spëtznumm vun engem Bauprojet fir d'[[Europäescht Parlament|Europaparlament]] um [[Kierchbierg]] war, dee schlussendlech duerch e manner ambiziéisen ersat gouf, deen dann, trotz enger anerer Form, bis haut „Klenge Kueb“ genannt gëtt?
	}}
	| 9-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Schëld Place de Metz.jpg|right|130px]]
		| Text = d''''[[Nationalstrooss 3A]]''' mat nëmme knapps 50&amp;nbsp;m déi kierzt [[:Kategorie:Nationalstroossen zu Lëtzebuerg|Nationalstrooss zu Lëtzebuerg]] ass?
	}}
	| 10-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Pravcicka brana 2015-08 --3.JPG|130px|right|Pravčická brána]]
		| Text = d''''[[Pravčická brána]]''' an Nordtschechien déi gréisst natierlech Sandsteebréck an Europa ass?
	}}
	| 10-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = d''''[[Hélène Hiertz]]''' (1911-1985), déi di éischt Kächen zu Lëtzebuerg war, déi fir hire Restaurant e ''Michelin''-Stär krut, eng aktiv [[Resistenz zu Lëtzebuerg|Resistenzlerin]] war?
	}}
	| 10-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:DenkmalJohannEberhardJungblut.JPG|130px|right]]
		| Text = den ''Erdäpfelmuseum'' zu Prinzendorf an Éisträich zu Éiere vum lëtzebuergesche Geeschtleche '''[[Johann Eberhard Jungblut]]''' ugeluecht gouf, deen do 1761 d'Gromper agefouert huet?
	}}
	| 10-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Moselle from Paul Eyschen Monument Stadtbredimus c65.jpg|130px|right]]
		| Text = hanner dem '''[[Paul-Eyschen-Monument zu Stadbriedemes]]''' eng Populatioun vu [[Sëlwerfëschelchen|Sëlwerfëschelcher]] lieft, déi fir gewéinlech a Mëtteleuropa just a Wunnengen ze fanne sinn?
	}}
	| 10-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Flag of Nauru.svg|130px|right]]
		| Text = '''[[Nauru]]''' deen eenzege Memberstaat vun der UNO ass, dee keng Haaptstad huet?
	}}
	| 10-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Faïencerie Dondelinger.jpg|130px|right]]
		| Text = d'[[Basilika Iechternach|Iechternacher Basilika]] am 19. Joerhonnert joerzéngtelaang eng '''[[Faïencerie Dondelinger|Faïencerie]]''' war, an datt ee vun de Kierchtierm de Kamäin dovu war?
	}}
	| 10-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Henry Miller 1940.jpg|100px|right]]
		| Text = dem '''[[Henry Miller]]''' säi Roman ''Quiet Days in Clichy'' ënner anerem och zu Lëtzebuerg spillt?
	}}
	| 10-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Spoorbrug lijn 126 over de Maas 3.JPG|130px|right]]
		| Text = de '''''[[Pont de Fer]]''''' zu [[Huy]] an der Belsch entgéint sengem Numm net aus [[Eisen]], mä aus [[Bloe Steen (Natursteen)|Bloem Steen]] ass?
	}}
	| 10-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kondominium Sauer.JPG|130px|right]]
		| Text = d'[[Our (Sauer)|Our]], d'[[Sauer]] an d'[[Musel]] op deene Stécker vun hirem Laf, wou se d'Grenz tëscht Lëtzebuerg an Däitschland maachen, e '''[[Kondominium]]''' sinn?
	}}
	| 10-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = den [[Nicolas Kinsch]] vun [[Esch-Uelzecht]] vun 1959 bis 1967 Äerzbëschof vu Kisangani ([[Demokratesch Republik Kongo]]) war, den [[James Schwebach]] vu [[Platen]] 1891-1921 Bëschof vu La Crosse ([[Wisconsin (Bundesstaat)|Wisconsin]]) war; de [[Jacques Mangers]] vu [[Stolzebuerg]] vun 1953 bis 1964 Bëschof vun Oslo war; de [[Jean-Baptiste Fallize]] vun [[Harel]] 1892-1922 Apostolesche Vikar vun Norwegen war an de [[Michel Fallize]] och vun Harel 1889-1910 Generalvikar vun der Diözes Dacca ([[Bangladesch]]) war?
	}}
	| 10-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = {{center|[[Fichier:Salar de Uyuni Décembre 2007 - Centre de Nulle Part.jpg|450px|360-Grad-Panorama]]}}
		| Text = de '''[[Salar de Uyuni]]''' mat enger [[Fläch]] vun 10.582&amp;nbsp;km² déi gréisste Salzwüst op der Welt ass?
	}}
	| 10-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg Ville photothèque 3-2011a.jpg|right|130px]]
		| Text = an der '''[[Fotothéik vun der Stad Lëtzebuerg]]''' eng 6 Millioune Fotoen an Negativer vun 1855 bis haut iwwer d'Stad Lëtzebuerg versuergt ginn?
	}}
	| 10-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kockelscheuer, rue Luxite (nom de rue).jpg|right|130px]]
		| Text = et an der Gemeng Réiser eng Strooss gëtt, déi '''[[Luxite|no Sprengstoff genannt]]''' gouf?
	}}
	| 10-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:A13 (Luxemburg) bei Frisange.jpg|130px|right]]
		| Text = de Film ''[[Autobahnraser]]'' op der '''[[Autobunn A13 (Lëtzebuerg)|Lëtzebuerger A13]]''' gedréint gouf, ier déi fir den normale Verkéier opgoung, an déi dofir kuerzfristeg mat däitschen Autobunnsschëlter 'ëmdekoréiert' gouf?
	}}
	| 10-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Whale-shark-enhanced.jpg|160px|right]]
		| Text = déi gréisst lieweg Hai-Aart, de '''[[Walhai]]''', deen iwwer 13 m laang ka ginn, sech vu [[Plankton]] erniert, an dofir fir de Mënsch ongeféierlech ass?
	}}
	| 10-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Emile Reuter.JPG|90px|right]]
		| Text = den '''[[Émile Reuter]]''' (1874-1973) dee [[Chamberpresidenten|Chamberpresident]] zu Lëtzebuerg mat bis ewell der längster Amtszäit war (vun 1926 bis 1958, ofgesi vun der däitscher Besatzungszäit)?
	}}
	| 10-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Americas on the globe (white-red).svg|100px|right]]
		| Text = de Kontinent '''[[Amerika (Kontinent)|Amerika]]''' säin nach haut geleefegen Numm [[1507]] op enger Kaart kritt huet, déi en Deel vum Kartograph [[Martin Waldseemüller]] sengem Wierk ''[[Cosmographiae Introductio]]'' war, well de Waldseemüller gemengt hat, den [[Amerigo Vespucci]] hätt en entdeckt?
	}}
	| 10-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:The_Atomium's_North_face_with_a_Smurf_(DSCF1216).jpg|100px|right|Atomium]]
		| Text = den '''[[Atomium]]''' zu [[Bréissel]] en [[Eisen|Eise]]-Kristall an enger 165-milliardefacher Vergréisserung duerstellt?
	}}
	| 10-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = souwuel de Moler a Manager '''[[Gust Graas]]''' wéi och de Politiker [[Gusty Graas]] den Titel ''Grand officier de l'[[ordre de la couronne de chêne]]'' kritt hunn?
	}}
	| 10-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Degradation alfred dreyfus.jpg|110px|right]]
		| Text = et am Kader vun der '''''[[Affär Dreyfus]]''''', déi déi franséisch Ëffentlechkeet jorelaang polariséiert huet, 11 Joer gedauert huet, ier den [[Alfred Dreyfus]] nees rehabilitéiert gouf?
	}}
	| 10-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Gefëllte Bretzel.jpg|right|130px|Bretzel]]
		| Text = op '''[[Bretzelsonndeg]]''' dem [[Brauch]] no Männer enger Fra, déi hinnen eppes bedeit, eng [[Bretzel]] schenken, fir dann, bei géigesäitegem Intressi, [[Ouschteren]] en [[Ouschteree]] vun hir geschenkt kréien, ausser bei [[Schaltjoer|Schaltjoren]], wou et ëmgedréint ass?
	}}
	| 10-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Zénon Bernard, Jongen a Meedercher.jpg|110px|right]]
		| Text = de '''[[Zénon Bernard (1893)|Zénon Bernard]]''', 20 Joer nodeem hien e Gol am eenzege Match, deen déi [[lëtzebuergesch Foussballnationalekipp]] jee géint Frankräich gewonnen huet, geschoss hat, als éischte [[Kommunistesch Partei Lëtzebuerg|Kommunist]] an d'[[Chamber]] gewielt gouf?
	}}
	| 10-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:South Africa 2011 dominant language map.svg|110px|right]]
		| Text = '''[[Südafrika]]''' eelef [[offiziell Sprooch|ofiziell Sproochen]] huet?
	}}
	| 10-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Serge Gainsbourg par Claude Truong-Ngoc 1981.jpg|130px|right|Serge Gainsbourg (1981)]]
		| Text = de franséische Chansonnier '''[[Serge Gainsbourg]]''' an den 1960er Joren och Regisseur vu [[Sandalefilm]]er war?
	}}
	| 10-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Iechterncher Séi beta w 2-5.jpg|130px|right]]
		| Text = den '''[[Iechternacher Séi]]''' e kënschtleche Séi ass, deen Enn der 1970er Joren ugeluecht gouf, fir d'touristesch Offer ze diversifiéieren, an dofir d'[[Lëschenhaus]], e Barockgebai vu 1676, ofgerappt gouf, well et soll gehënnert hunn?
	}}
	| 10-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:US Navy 031029-N-6236G-001 A painting of President John Adams (1735-1826), 2nd president of the United States, by Asher B. Durand (1767-1845)-crop.jpg|100px|right]]
		| Text = den [[John Adams|zweeten]] an deen [[Thomas Jefferson|drëtte '''President vun de Vereenegte Staate''']] genee de selwechten Dag, de [[4. Juli]] [[1826]], gestuerwe sinn?
	}}
	| 10-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Belval Avenue de la Recherche 2019-12 --1.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Boulevard de la Recherche]]''' um [[Belval]] op knapps 300 Meter duerch Frankräich geet?
	}}
	| 10-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Pierre Brunehaut 01.jpg|130px|right]]
		| Text = et Legenden, awer keng schlësseg Erklärunge gëtt, wéi a firwat d''''[[Pierre Brunehaut]]''', e Monolith an der belscher [[Provënz Hainaut]], op déi Plaz koum, wou en haut steet?
	}}
	| 10-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = d''''[[Carmen Pereira]]''' 1984 wärend dräi Deeg d'Amt als Presidentin vu [[Guinea-Bissau]] hat an domat déi éischt Fra an där Positioun an Afrika war?
	}}
	| 10-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Limbourg, de Vesder in de stad foto1 2012-06-28 14.41.JPG|130px|right]]
		| Text = d'Stad '''[[Limbourg]]''' weeder an [[Provënz Limburg (Belsch)|der belscher]] nach an [[Provënz Limburg (Holland)|hollännescher Provënz Limburg]] läit, deene se den Numm ginn huet, ma an der [[Provënz Léck]]?
	}}
	| 10-31 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Antoine_Meyer_1829_Schrek_Parnassus.png|right|90px]]
		| Text = de Mathematiksprofesser [[Antoine Meyer]] (1801-1857) den Auteur vum éischte Buch op Lëtzebuergesch, '''''[[E' Schrek ob de' Lezeburger Parnassus]]''''' (1829), war?
	}}
	| 11-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Soldat Marathon Cortot Louvre LP243.jpg|130px|right]]
		| Text = de Rapport iwwer e '''Leefer''', deen d'Victoire an der '''[[Schluecht vu Marathon]]''' mat sengem leschten Otemzuch zu Athen soll verkënnegt hunn, eng Erfindung aus dem 4. Jh v. Chr. war?
	}}
	| 11-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Habschter-Tunnel---w.jpg|130px|right]]
		| Text = den '''[[Habschter Tunnel]]''', beim Ofschloss vun den Aarbechten 1879, dee längsten am Land war?
	}}
	| 11-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Schwaarzspiecht.jpg|right|95px]]
		| Text = de '''[[Schwaarze Spiecht]]''', dee virum Ufank vun den 1960er Jore just an de Biergbëscher an Nord- an Zentraleuropa doheem war, sech zanterhier am flaache Land bis op den Atlantik breetgemaach huet, ouni datt genee gewosst ass firwat?
	}}
	| 11-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Portrait de Jean-Baptiste Nothomb par Jean-Baptiste Bernard.jpg|right|100px]]
		| Text = de '''[[Jean-Baptiste Nothomb]]''' (1805-1881) ee vun de „Pappe“ vun der Belscher Verfassung war?
	}}
	| 11-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Ice hockey puck on ice 20180112.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Puck (Sport)|Puck]]''' 1877 vum William Fleet Robertson erfonnt gouf, andeems en einfach zwou Tranchë vun engem Vollgummisball uewen an ënnen ewechgeschnidden hat?
	}}
	| 11-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Charles Arendt 1825 1910.jpg|95px|right]]
		| Text = de Staatsarchitekt '''[[Charles Arendt]]''' 1900 proposéiert hat, um [[Glacis (Lampertsbierg)|Glacis]] eng neigotesch Kathedral mat Plaz fir bis zu 3.000 Leit ze bauen?
	}}
	| 11-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Iran saffron threads.jpg|130px|right]]
		| Text = een, fir ee Kilo '''[[Safran]]'''-Stempelen ze gewannen, 80.000 bis 150.000 Bléie brauch?
	}}
	| 11-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Walferdange, Grünewald, Chêne du prince Henri (102).jpg|90px|right]]
		| Text = nach 100 Joer nom Doud vum Prënz [[Henri vun Oranien-Nassau]], him zu Éieren '''[[Eech vum Prënz Henri|eng Eech]] am [[Gréngewald]]''' geplanzt gouf?
	}}
	| 11-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = all Joers vun der Asbl [[natur&amp;ëmwelt]] e „'''[[Vull vum Joer]]'''“ ausgeruff gëtt, fir op eng bedreet [[Lëscht vun de Vullen zu Lëtzebuerg|Vullenaart zu Lëtzebuerg]] opmierksam ze maachen?
	}}
	| 11-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:De Charly.JPG|130px|right]]
		| Text = de Spëtznumm „'''[[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg - Iechternach|Chareli]]'''“ vun der [[Schmuelspuerbunnen zu Lëtzebuerg|Vizinalbunn]] vun der Stad op Iechternach op de Virnumm vum Minister [[Charles Rischard]] zeréckgeet?
	}}
	| 11-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Red deer stag 2009 denmark.jpg|95px|right]]
		| Text = de '''[[Routhirsch]]''' zu Lëtzebuerg am 19. Joerhonnert praktesch ausgerott war, säi Bestand awer zanter der Mëtt vum 20. Joerhonnert nees an d'Luucht geet, op haut e puer Dausend Déieren?
	}}
	| 11-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Fort Louvigny Luxembourg City 2012-04.JPG|130px|right]]
		| Text = d'Grondmauere vum markanten 8-stäckegen Tuerm vun der '''[[Villa Louvigny]]''', op de Reschter vum Fort Louvigny stinn?
	}}
	| 11-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Caméléon Madagascar 02.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Risechameleon]]''', mat enger Längt vu 70&amp;nbsp;cm, déi gréisst [[Chameleonen|Chameleonaart]] ass, déi et gëtt?
	}}
	| 11-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Haendschefabrik1963kutter.jpg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Händschefabréck Reinhard am Stadgronn]]''', mat enger 1.000 Aarbechter, viru ronn 100 Joer dee gréissten Industriebetrib an der Stad Lëtzebuerg war?
	}}
	| 11-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:RR5111-0290R.jpg|130px|right]]
		| Text = den '''[[Alexei Leonow]]''' 1965 deen éischte Mënsch war, dee säi Raumschëff verlooss huet, an [[Baussebordasaz|am Weltraum geschwieft]] ass?
	}}
	| 11-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, rue de Chiny - nom de rue.jpg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Rue de Chiny (Märel)|Rue de Chiny]]''' an der Stad Lëtzebuerg 2013 zu [[Märel (Stad Lëtzebuerg)|Märel]] opgehalen huet, z'existéieren, fir 2019 [[Garer Quartier (Stad Lëtzebuerg)|op der Gare]] nees [[Rue de Chiny (Stad Lëtzebuerg)|nei opzetauchen]]?
	}}
	| 11-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Flag of Afghanistan (2013–2021).svg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Fändel vum Afghanistan]]''' am Laf vum 20. Joerhonnert eng 20-mol geännert gouf?
	}}
	| 11-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Remerschen, The Princess of Schengen (102).jpg|120px|right]]
		| Text = vun der '''''[[Prinzessin vu Schengen]]''''' just nach Zänn iwreg sinn?
	}}
	| 11-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Olympic flag.svg|130px|right]]
		| Text = d''''[[Olympesch Spiller]]''' vun 1916 engersäits an 1940 an 1944 op där anerer, wéinst dem [[Éischte Weltkrich|Éischten]], resp. dem [[Zweete Weltkrich]] annuléiert goufen?
	}}
	| 11-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Assemblée constitutive APF.jpg|130px|right]]
		| Text = [[Victor Bodson|e Lëtzebuerger]] den éischte President vun der '''[[Assemblée parlementaire de la Francophonie]]''' war, enger Organisatioun déi sech aus [[franséisch]]sproochegen, interparlamentaresche Regierungen oder Organisatiounen zesummesetzt?
	}}
	| 11-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Paleis van de Grote Raad te Mechelen.jpg|100px|right]]
		| Text = den Ausdrock „op [[Mechelen|Mechele]] goen“ (fir „déi lescht Trompkaart auszespillen“) op de '''[[Grousse Rot vu Mechelen]]''' zeréckgeet, déi iewescht Geriichtsinstanz an de [[Burgundesch Nidderlanden|Burgundeschen]], [[Spuenesch Nidderlanden|Spueneschen]] an [[Éisträichesch Nidderlanden|Éisträicheschen Nidderlanden]]?
	}}
	| 11-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = den '''[[Alphonse Kemp]]''' 1911 e Projet virgestallt huet fir d'Uelzecht an engem Tunnel ënnert dem Rummplateau erduerch ze féieren?
	}}
	| 11-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kim Jong-il on August 24, 2011.jpg|95px|right]]
		| Text = et vun enger vun de sëllege Publikatiounen, déi de '''[[Kim Jong-il]]''' als Auteur uginn, eng lëtzebuergesch Iwwersetzung gëtt, nämlech ''Déi historesch Lekzioun vum Opbau vum Zozialissem an déi allgemeng Linn vun onser Partei''?
	}}
	| 11-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg City Chambre des députés Nov 2009.jpg|right|125px]]
		| Text = bei de '''[[Chamberwale vum 18. Juni 1989]]''' véier verschidde gréng Parteien ugetruede sinn?
	}}
	| 11-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:IAEA 02790015 (5613115146).jpg|100px|right]]
		| Text = d''''[[Katastroph vun Tschernobyl]]''' der Ëffentlechkeet bekannt gouf, wéi a Schweden anormal héich Stralungswäerter bei enger Atomzentral gemooss goufen, vun deenen ufanks ugeholl gouf, si kéime vun do?
	}}
	| 11-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de [[Joseph Faulké]] an den [[Alphonse Rupprecht]] „'''uniforméiert Champignonsspezialiste'''“ waren?
	}}
	| 11-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Stewart Granger in Young Bess trailer.jpg|130px|right]]
		| Text = '''[[Stewart Granger]]''' e Pseudonym ass, deen dëse Schauspiller ugeholl huet fir net mat engem [[James Stewart|homonyme Beruffskolleeg]] verwiesselt ze ginn?
	}}
	| 11-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Jean-Claude Juncker &amp; Jacques Santer - 1997.jpg|130px|right]]
		| Text = de '''[[Jacques Santer]]''' an de '''[[Jean-Claude Juncker]]''' ee wéi deen aneren noeneen Affekot, CSV-Fraktiounssekretär, Staatssekretär am Aarbechtsministère, Aarbechts-, Finanz- a Premierminister, a President vun der Europäescher Kommissioun waren?
	}}
	| 11-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = 160 Millioune Liichtjoere vun hei ewech d''''[[HD 45350 b|Peitruss]]''' ronderëm d''''[[HD 45350|Lucilinburhuc]]''' kreest?
	}}
	| 11-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg road sign diagram A 28 (2018).svg|110px|right]]
		| Text = am Mee 2012 zu Lëtzebuerg mam '''[[Schëld A, 28]]''' e [[Verkéiersschëld]] agefouert gouf, dat virun [[Tram]]sgleiser warnt, obwuel d'Gesetz, fir en [[Stater Tram|Tram an der Stad Lëtzebuerg]] (nees) anzeféieren, eréischt am Juni 2014 an der Chamber gestëmmt gouf?
	}}
	| 12-1 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Navez, Portrait of Engelspach-Larivière, 1830.jpg|100px|right|uguste Engelspach-Larivière]]
		| Text = [[Auguste Engelspach-Larivière|ee vun de '''Pionéier vun der Lëtzebuerger Geologie''']] eng wichteg Roll an der belscher Revolutioun gespillt huet a mat just 32 Joer un engem Schlag gestuerwen ass?
	}}
	| 12-2 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, Église Saint-Jean (Neumünster) côté Alzette (101).jpg|130px|right]]
		| Text = dem [[Serge Ecker]] seng '''[[Melusina (Skulptur)|Melusina-Skulptur]]''' mat Hëllef vun engem groussen 3D-Drécker entstanen ass?
	}}
	| 12-3 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Capital city Luxembourg 05.jpg|130px|right]]
		| Text = ënner dem '''[[Pafendaller Viaduc]]''', wou haut d'[[Jugendherberg Stad Lëtzebuerg|Jugendherberg vun der Stad Lëtzebuerg]] steet, Enn 19./uganks 20. Jh. e Schluechthaus stoung?
	}}
	| 12-4 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxemb Weiler-la-Tour, Greek Orthodox Church with flags.jpg|130px|right]]
		| Text = et zu Lëtzebuerg eng '''[[Griichesch-orthodox Kierch Weiler zum Tuer|griichesch-orthodox]]''' an eng [[russesch-orthodox Kierch zu Lëtzebuerg|russchesch-orthodox Kierch]] gëtt?
	}}
	| 12-5 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Charleroi - hôtel de ville vu de la place Charles II - 2014-08-07.jpg|130px|right]]
		| Text = '''[[Charleroi]]''' deen Numm 1666 zu Éiere vum Kinnek [[Carlos II. vu Spuenien|Carlos II.]] krut, a bis dohi ''Charnoy'' housch?
	}}
	| 12-6 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = 1922 an 1923 mat der [[Marcelle Dauphin]] an der [[Louise Welter]] déi '''éischt Fraen zu Lëtzebuerg Doktesch''' goufen (Zänndoktesch, resp. Generalistin)?
	}}
	| 12-7 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, fontaine Trentenaire Traité de Rome (2).jpg|130px|right]]
		| Text = dem '''[[François Gillen]] säi [[Buer fir den 30. Anniversaire vun de Réimeschen Traitéen|Buer]]''' op der Spëtzt vun der [[Al Avenue|Aler]] an der [[Nei Avenue|Neier Avenue]] am [[Garer Quartier (Stad Lëtzebuerg)|Garer Quartier]] fir den 30. Anniversaire vun de [[Réimesch Traitéen|Réimesche Traitéen]] opgeriicht gouf?
	}}
	| 12-8 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:N-Liez vue-de-la-schleifmuhl.png|130px|right]]
		| Text = d''''Duchfabréck op der [[Schläifmillen (Lëtzebuerg)|Schläifmille]]''' laang virun der [[Hamm (Stad Lëtzebuerg)|Gemeng Hamm]], an där se louch, en eegen Pompjeescoprs hat?
	}}
	| 12-9 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Malakoff place du 11 Novembre 1.jpg|130px|right]]
		| Text = d'Stad '''[[Malakoff (Hauts-de-Seine)|Malakoff]]''' bei Paräis no enger Kopie vun engem [[Malakoff-Tuerm (Sewastopol)|Tuerm vun der Festung Malakoff]], déi do stoung, genannt gouf, deen d'Fransousen 1856 am [[Krimkrich]] eruewert haten?
	}}
	| 12-10 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Dreifaltigkeitskirche Luxbg 2011B.jpg|100px|right]]
		| Text = 1890, wéi mam [[Adolphe vu Lëtzebuerg]] d'Dynastie [[Nassau-Weilburg]] de Lëtzebuerger Troun iwwerholl huet, d''''[[Dräifaltegkeetskierch vu Lëtzebuerg|Dräifaltegkeetskierch]] an der [[rue de la Congrégation|Jofferegässel]]''' d'Kierch vum Lëtzebuerger Herrscherhaus gouf?
	}}
	| 12-11 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = den Doud vum Deputéierten [[Aly Duhr]], den 1. Januar 1974, als Konsequenz hat, datt d'CSV bis d'[[Chamberwale vum 26. Mee 1974|Walen am Mee 1974]] mat '''engem Deputéierte manner''' an der Chamber vertruede war, well kee méi op hirer Lëscht vum Ostbezierk stoung, deen nach hätt kënnen noréckelen?
	}}
	| 12-12 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Verenigde Nederlandse Staten 1790.jpg|130px|right]]
		| Text = '''[[Léck]]''' tëscht August 1789 a Januar 1791 [[Lécker Revolutioun|eng Republik war]]?
	}}
	| 12-13 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Pellicola Cinematografica Sotto.png|130px|right]]
		| Text = de Film '''''[[Déi zwéi vum Bierg]]''''' am Dréibuch ''Di zwéi vum Bierg'' an um Filmplakat ''Déi zwee vum Bierg'' housch?
	}}
	| 12-14 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Close-up of mole.jpg|130px|right]]
		| Text = den '''[[Europäesche Maulef]]''' op der Insel [[Groussbritannien (Insel)|Groussbritannien]], awer net op [[Irland (Insel)|Irland]] virkënnt?
	}}
	| 12-15 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Robert-Schuman-1953 (cropped).jpg|100px|right]]
		| Text = deen nom Politiker '''[[Robert Schuman]]''' genannte [[Rond-point Robert-Schuman]] an der Stad Lëtzebuerg, grad wéi deen zu Bréissel, allen zwéin zwar „Rond-Point“ heeschen, awer keng ''[[Intersection à sens giratoire obligatoire]]'', wéi s'am [[Code de la route (Lëtzebuerg)|Code de la route]] virgesinn ass, sinn?
	}}
	| 12-16 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = déi héchst '''Victoire''' vun der '''[[Lëtzebuergesch Foussballnationalequipe|Lëtzebuergescher Foussballnationalequipe]]''', de 26. Juli 1948 zu London, 6–0 géint Afghanistan war?
	}}
	| 12-17 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:ChessSet.jpg|100px|right]]
		| Text = dat Wuert '''''[[Schach]]''''' op Persesch „Kinnek“ bedeit, a ''Schachmatt'' „de Kinnek ass dout“?
	}}
	| 12-18 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg, parcmètre Duncan meter (102).jpg|130px|right]]
		| Text = déi éischt '''[[Parkauer]]''' zu Lëtzebuerg de 25. Abrëll 1958 an der Stad bei der [[Postgebai Stad Lëtzebuerg|Post]] um [[rue de la Poste (Stad Lëtzebuerg)|Piquet]] an an der [[Aldrengerstrooss]] opgestallt gouf?
	}}
	| 12-19 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =[[Fichier:Court of Justice of the European Union Logo EN.svg|160px|right]]
		| Text = den '''3. Tuerm vum [[Europäesche Geriichtshaff]]''', mat 115 Meter Héicht, dat [[Héich Konstruktiounen zu Lëtzebuerg|héchst Gebai zu Lëtzebuerg]] ass (Antennemasten net matgerechent)?
	}}
	| 12-20 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Front view of a resting Canis lupus ssp.jpg|100px|right]]
		| Text = ëm d'Joer 2020 '''[[Wollef|Wëllef]]''' vun der mëtteleuropäescher Flaachlandpopulation a vun där aus dem Alperaum sech an der Regioun ëm d'Belsch a Lëtzebuerg vereenegt hunn?
	}}
	| 12-21 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Richard2 Anna.jpg|100px|right]]
		| Text = dem [[Geoffrey Chaucer]] säin allegorescht Gedicht ''The Parliament of Fowls'' dacks als Geleeënheetsgedicht fir d''''Hochzäit''' vum Kinnek '''[[Richard II. vun England|Richard II.]]''' mat der '''[[Anne vu Béimen]]''' gedeit gëtt?
	}}
	| 12-22 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Kneiff.jpg|130px|right]]
		| Text = bis 1952 den [[Napoleonsgaart]], dono bis 1997 d'[[Buergplaz zu Huldang]], an zanterhier '''[[Op Kneiff]]''' als déi héchst Plaz zu Lëtzebuerg gëllt?
	}}
	| 12-23 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Erpeldange4.JPG|130px|right]]
		| Text = d''''[[Gemeng Ierpeldeng op der Sauer]]''' aus dräi [[Kadastersektioun|Sektioune]] besteet, wouvun eng am [[Éislek]], eng am [[Guttland]] an déi drëtt op der Grenz vun den zwou Regioune läit?
	}}
	| 12-24 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = den Zockerbäcker '''[[Nicolas Namur]]''', ier e säi Betrib an der Stad Lëtzebuerg gegrënnt huet, 1854 bis 1861 Pâtissier a [[Kalifornien]] war?
	}}
	| 12-25 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Rubjerg Knude Fyr, Hjørring, Denmark, 1807072202, ako.jpg|130px|right]]
		| Text = den 1900 gebaute Liichttuerm '''[[Rubjerg Knude Fyr]]''' an Dänemark 2019 eng 70 Meter an d'Hannerland geréckelt gouf, fir dass en net an d'Mier soll falen?
	}}
	| 12-26 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Auto-mixte-Parijs-1906.jpg|100px|right]]
		| Text = de lëtzebuergeschen Entreprener '''[[Théodore Pescatore (1871-1931)|Théodore Pescatore]]''' (1871-1931) schonn 1904 eng Firma (''L'Auto mixte'') gegrënnt huet, fir [[Hybrid]]-Gefierer ze bauen?
	}}
	| 12-27 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = Klierf, den Houwald, Esch-Sauer an d'Kautebaach déi éischt Uertschaften zu Lëtzebuerg waren, déi eng '''[[Gemeinschaftsantenn]]''' haten an dat, nach ier et 1967 e Gesetz dofir gouf?
	}}
	| 12-28 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Olympus Mons.jpg|130px|right]]
		| Text = den '''[[Olympus Mons]]''' um [[Mars (Planéit)|Mars]] mat iwwer 22&amp;nbsp;km Héicht iwwer dem mëttlere Planéitenniveau a 26&amp;nbsp;km iwwer der Plateausdéift an engem Duerchmiesser vu bal 600&amp;nbsp;km deen héchsten a gréisste bekannte Bierg am Sonnesystem ass?
	}}
	| 12-29 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Maison Höcklin von Steinach Luxembourg City 2013-08.jpg|100px|right]]
		| Text = d''''[[Haus Höcklin von Steinach]]''' um [[Krautmaart]] warscheinlech dat eelst Wunnhaus an der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]] ass, dat nach erhalen ass?
	}}
	| 12-30 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild = [[Fichier:Luxembourg communes map.svg|100px|right]]
		| Text = d''''[[Entwécklung vun der Gemengenzuel zu Lëtzebuerg|Zuel vun de Gemengen zu Lëtzebuerg]]''' tëscht de Joren 1830 an 1891 vun 120 op 130 eropgoung, fir dann nees, duerch Fusiounen, op déi aktuell {{Gemengenzuel}} erofzefalen?
	}}
	| 12-31 = {{#switch: {{{2}}}
		| Bild =
		| Text = de '''[[Julien Lefèvre]]''' Lëtzebuerg 1936 op den olympesche Summerspiller als Sculpteur an op de Wanterspiller als (Ersatz-)Bobfuerer vertrueden huet?
	}}
}}&lt;noinclude&gt;
{{Dokumentatioun}}
[[Kategorie:Schablounen:WDS]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>agae28eiz6jifiehei3vzumdi3fb2qx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lee Jae-myung</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171276</id>
    <revision>
      <id>2625851</id>
      <parentid>2625824</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:35:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>k</comment>
      <origin>2625851</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="763" sha1="3gu36g1knaazcrhxcipo4mbsc5yca58" xml:space="preserve">{{Infobox Minister
| Funktioun1 = 14. President vu Südkorea
| Amtszäit1 = 4. Juni 2025 -
| Virgänger1 = [[Han Duck-soo]] (kommissaresch)
}}
De '''Lee Jae-myung''', gebuer de [[8. Dezember]] [[1963]] zu [[Anong]], ass e [[südkorea]]nesche [[Politiker]] vun der sozialliberaler [[Minju-Partei]] an zanter dem 4. Juni 2025 de 14. President vun der Republik Korea.

Bei de Presidentschaftswale vun 2022 huet hie géint de [[Yoon Suk-yeol]] verluer a gouf duerno Oppositiounsféierer. Vu Juli 2018 bis Oktober 2021 war hie [[Gouverneur]] vun der Provënz [[Gyeonggi-do]].

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}

{{Autoritéitskontroll}}
{{Navigatioun Presidente vu Südkorea}}

{{DEFAULTSORT:myungjae Lee}}
[[Kategorie:Presidente vu Südkorea]]
[[Kategorie:Gebuer 1963]]</text>
      <sha1>3gu36g1knaazcrhxcipo4mbsc5yca58</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Diskussioun:Lee Jae-myung</title>
    <ns>1</ns>
    <id>171277</id>
    <revision>
      <id>2625850</id>
      <parentid>2625825</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T12:34:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mobby 12</username>
        <id>60927</id>
      </contributor>
      <comment>/* Do feelt e Wuert… */ Äntweren</comment>
      <origin>2625850</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="565" sha1="cxuw70ii6m9vkt3ovp70l4ptcxqfd9d" xml:space="preserve">== Do feelt e Wuert… ==

Moien, 

Am Artikel steet: &quot;'2022 huet hie géint säi de Yoon Suk-yeol verluer'&quot;. Hannert &quot;säi&quot; schéngt eppes ze feelen. Ass et eventuell Kontrahent? oder wat war gemengt? | [[Benotzer:GilPe|GilPe]] ([[Benotzer Diskussioun:GilPe|Diskussioun]]) 10:42, 22. Jun. 2025 (UTC)

:Moien, nee do feelt näischt. Hunn de &quot;säi&quot; beim Iwwerliesen iwwersinn. Am Ufank wollt ech &quot;2022 huet hie géint säi Géigner de Yoon Suk-yeol verluer&quot;. | [[Benotzer:Mobby 12|Mobby 12]] ([[Benotzer Diskussioun:Mobby 12|Diskussioun]]) 12:34, 22. Jun. 2025 (UTC)</text>
      <sha1>cxuw70ii6m9vkt3ovp70l4ptcxqfd9d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171278</id>
    <redirect title="Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst" />
    <revision>
      <id>2625847</id>
      <timestamp>2025-06-22T12:30:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>De(n) GilPe huet d'Säit [[Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]] op [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]] geréckelt: nei Ortho</comment>
      <origin>2625847</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" sha1="a7918rnrwku5j6gnkbf4iqigr77nsa8" xml:space="preserve">#VIRULEEDUNG [[Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]</text>
      <sha1>a7918rnrwku5j6gnkbf4iqigr77nsa8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Diskussioun:Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst</title>
    <ns>1</ns>
    <id>171279</id>
    <redirect title="Diskussioun:Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst" />
    <revision>
      <id>2625849</id>
      <timestamp>2025-06-22T12:30:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>De(n) GilPe huet d'Säit [[Diskussioun:Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]] op [[Diskussioun:Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]] geréckelt: nei Ortho</comment>
      <origin>2625849</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78" sha1="gsh1pasecx5ziu3nbyvb20tl9a0vxa2" xml:space="preserve">#VIRULEEDUNG [[Diskussioun:Reenert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst]]</text>
      <sha1>gsh1pasecx5ziu3nbyvb20tl9a0vxa2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Brécken iwwer d'Donau</title>
    <ns>14</ns>
    <id>171280</id>
    <revision>
      <id>2625878</id>
      <timestamp>2025-06-22T14:09:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zinneke</username>
        <id>34</id>
      </contributor>
      <comment>Säit ugeluecht mat: '[[Kategorie:Donau]]'</comment>
      <origin>2625878</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" sha1="lojy66535ox197bzjkddb798egtc1os" xml:space="preserve">[[Kategorie:Donau]]</text>
      <sha1>lojy66535ox197bzjkddb798egtc1os</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625879</id>
      <parentid>2625878</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T14:10:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zinneke</username>
        <id>34</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Wikipedia:HotCat|HC]]: [[Kategorie:Brécken no Flëss]] derbäigesat</comment>
      <origin>2625879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" sha1="oh83qlfl3c0198gm64fh4bv0zt9ptzh" xml:space="preserve">[[Kategorie:Donau]]
[[Kategorie:Brécken no Flëss]]</text>
      <sha1>oh83qlfl3c0198gm64fh4bv0zt9ptzh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Roger Nicolas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171281</id>
    <revision>
      <id>2625899</id>
      <timestamp>2025-06-22T15:14:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Johnny Chicago</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <comment>nei</comment>
      <origin>2625899</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2634" sha1="m9ggheid8gh1gd57oa6sdpwf833iky8" xml:space="preserve">{{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}}
De '''Roger Nicolas''', gebuer de [[16. Januar]] [[1919]] zu [[Toul]] a gestuerwen de [[17. August]] [[1977]] zu [[Saint-Maur-des-Fossés]], war e [[Frankräich|franséische]] [[Schauspiller]]. 

== Filmographie ==
=== Kino ===
* 1930: ''Moustique fait ses malles'' 
* 1942: ''Sirius symphonies'' - Regie: [[Jean Devaivre]] 
* 1942 : ''Dans le mouvement'' - Regie: [[Louis Devaivre]] - (Kuerzfilm)
* 1946: ''Je cherche un petit appartement'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1946 : ''Je te serai fidèle'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm) 
* 1946 : ''Quand allons-nous nous marier?'' - Regie:  Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1946 : ''Rêver'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1946 : ''Symphonies'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1949: ''[[Ma tante d'Honfleur (Film 1949)|Ma tante d'Honfleur]]'' - Regie: [[René Jayet]] - Haaptacteuren : [[Suzanne Dehelly]], [[Jean Parédès]] - (als Charles) 
* 1950: ''[[Le roi du bla bla bla]]'' - Regie: [[Maurice Labro]] - Haaptacteuren : [[Jean Tissier]], [[Christian Duvaleix]] - (als Prosper) 
* 1951: ''Jamais deux sans trois'' - Regie: [[André Berthomieu]] - Haaptacteuren : [[Marthe Mercadier]], [[Alice Tissot]] - (als Nicolas/ Henri/Camille)  
* 1952: ''Le dernier Robin des Bois'' - Regie: André Berthomieu - Haaptacteuren : [[Nicole Maurey]], [[Lucien Nat]] - (als Ludovic)  
* 1953: ''Mourez, nous ferons le reste'' - Regie: [[Christian Stengel]] - Haaptacteuren : [[Magali Noël]], [[Suzet Maïs]] - (als Ulysse )  
* 1955: ''Quatre jours à Paris'' - Regie: André Berthomieu - Haaptacteuren : [[Luis Mariano]], [[Geneviève Kervine]] - (als Nicolas)  
* 1956: ''[[Baratin (Film)|Baratin]]'' - Regie: [[Jean Stelli]] - Haaptacteuren : [[Sylvia Lopez]], [[Micheline Luccioni]] - (als Roger Brissac)
* 1961: ''L'art culinaire à travers les âges'' -  Regie: [[Jean-Marie Isnard]] - (Kuerzfilm)
* 1962: ''[[Le diable et les dix commandements]] '' - Episod: ''Luxurieux point ne seras'' -  Regie: [[Julien Duvivier]] - Haaptacteuren : [[Henri Tisot]], [[Dany Saval]] - (als Paulo)  
* 1969: ''Aux frais de la princesse'' - Regie: [[Roland Quignon]] - Haaptacteuren : [[Francis Blanche]], [[Marthe Mercadier]] - (als Spartaquès) 
* 1970: ''Clodo'' - Regie: [[Georges Clair]] - Haaptacteuren : [[Raymond Souplex]], [[Pauline Carton]] - (als Doudou)

== Um Spaweck ==
{{Autoritéitskontroll}}


{{DEFAULTSORT:Nicolas Roger}}
[[Kategorie:Franséisch Filmschauspiller]]
[[Kategorie:Franséisch Theaterschauspiller]]
[[Franséisch:Franséisch Televisiounsschauspiller]
[[Kategorie:Gebuer 1919]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1977]]</text>
      <sha1>m9ggheid8gh1gd57oa6sdpwf833iky8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625900</id>
      <parentid>2625899</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T15:15:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Johnny Chicago</username>
        <id>17</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625900</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2670" sha1="mzkiftlcrf2mcbbmbi2nbnafol8c0u5" xml:space="preserve">{{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}}
De '''Roger Nicolas''', gebuer als ''Roger Henri Eugène Nicolas'' de [[16. Januar]] [[1919]] zu [[Toul]] a gestuerwen de [[17. August]] [[1977]] zu [[Saint-Maur-des-Fossés]], war e [[Frankräich|franséische]] [[Schauspiller]]. 

== Filmographie ==
=== Kino ===
* 1930: ''Moustique fait ses malles'' 
* 1942: ''Sirius symphonies'' - Regie: [[Jean Devaivre]] 
* 1942 : ''Dans le mouvement'' - Regie: [[Louis Devaivre]] - (Kuerzfilm)
* 1946: ''Je cherche un petit appartement'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1946 : ''Je te serai fidèle'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm) 
* 1946 : ''Quand allons-nous nous marier?'' - Regie:  Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1946 : ''Rêver'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1946 : ''Symphonies'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1949: ''[[Ma tante d'Honfleur (Film 1949)|Ma tante d'Honfleur]]'' - Regie: [[René Jayet]] - Haaptacteuren : [[Suzanne Dehelly]], [[Jean Parédès]] - (als Charles) 
* 1950: ''[[Le roi du bla bla bla]]'' - Regie: [[Maurice Labro]] - Haaptacteuren : [[Jean Tissier]], [[Christian Duvaleix]] - (als Prosper) 
* 1951: ''Jamais deux sans trois'' - Regie: [[André Berthomieu]] - Haaptacteuren : [[Marthe Mercadier]], [[Alice Tissot]] - (als Nicolas/ Henri/Camille)  
* 1952: ''Le dernier Robin des Bois'' - Regie: André Berthomieu - Haaptacteuren : [[Nicole Maurey]], [[Lucien Nat]] - (als Ludovic)  
* 1953: ''Mourez, nous ferons le reste'' - Regie: [[Christian Stengel]] - Haaptacteuren : [[Magali Noël]], [[Suzet Maïs]] - (als Ulysse )  
* 1955: ''Quatre jours à Paris'' - Regie: André Berthomieu - Haaptacteuren : [[Luis Mariano]], [[Geneviève Kervine]] - (als Nicolas)  
* 1956: ''[[Baratin (Film)|Baratin]]'' - Regie: [[Jean Stelli]] - Haaptacteuren : [[Sylvia Lopez]], [[Micheline Luccioni]] - (als Roger Brissac)
* 1961: ''L'art culinaire à travers les âges'' -  Regie: [[Jean-Marie Isnard]] - (Kuerzfilm)
* 1962: ''[[Le diable et les dix commandements]] '' - Episod: ''Luxurieux point ne seras'' -  Regie: [[Julien Duvivier]] - Haaptacteuren : [[Henri Tisot]], [[Dany Saval]] - (als Paulo)  
* 1969: ''Aux frais de la princesse'' - Regie: [[Roland Quignon]] - Haaptacteuren : [[Francis Blanche]], [[Marthe Mercadier]] - (als Spartaquès) 
* 1970: ''Clodo'' - Regie: [[Georges Clair]] - Haaptacteuren : [[Raymond Souplex]], [[Pauline Carton]] - (als Doudou)

== Um Spaweck ==
{{Autoritéitskontroll}}


{{DEFAULTSORT:Nicolas Roger}}
[[Kategorie:Franséisch Filmschauspiller]]
[[Kategorie:Franséisch Theaterschauspiller]]
[[Franséisch:Franséisch Televisiounsschauspiller]
[[Kategorie:Gebuer 1919]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1977]]</text>
      <sha1>mzkiftlcrf2mcbbmbi2nbnafol8c0u5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625911</id>
      <parentid>2625900</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T18:57:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2625911</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2664" sha1="els2dqn7tybqujax4d51i0tjay8d1zu" xml:space="preserve">{{SkizzFilm}}{{Infobox Biographie}}
De '''Roger Nicolas''', gebuer als ''Roger Henri Eugène Nicolas'' de [[16. Januar]] [[1919]] zu [[Toul]], a gestuerwen de [[17. August]] [[1977]] zu [[Saint-Maur-des-Fossés]], war e [[Frankräich|franséische]] [[Schauspiller]]. 

== Filmographie ==
=== Kino ===
* 1930: ''Moustique fait ses malles'' 
* 1942: ''Sirius symphonies'' - Regie: [[Jean Devaivre]] 
* 1942 : ''Dans le mouvement'' - Regie: [[Louis Devaivre]] - (Kuerzfilm)
* 1946: ''Je cherche un petit appartement'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1946 : ''Je te serai fidèle'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm) 
* 1946 : ''Quand allons-nous nous marier?'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1946 : ''Rêver'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1946 : ''Symphonies'' - Regie: Louis Devaivre - (Kuerzfilm)
* 1949: ''[[Ma tante d'Honfleur (Film 1949)|Ma tante d'Honfleur]]'' - Regie: [[René Jayet]] - Haaptacteuren : [[Suzanne Dehelly]], [[Jean Parédès]] - (als Charles) 
* 1950: ''[[Le roi du bla bla bla]]'' - Regie: [[Maurice Labro]] - Haaptacteuren : [[Jean Tissier]], [[Christian Duvaleix]] - (als Prosper) 
* 1951: ''Jamais deux sans trois'' - Regie: [[André Berthomieu]] - Haaptacteuren : [[Marthe Mercadier]], [[Alice Tissot]] - (als Nicolas/ Henri/Camille) 
* 1952: ''Le dernier Robin des Bois'' - Regie: André Berthomieu - Haaptacteuren : [[Nicole Maurey]], [[Lucien Nat]] - (als Ludovic) 
* 1953: ''Mourez, nous ferons le reste'' - Regie: [[Christian Stengel]] - Haaptacteuren : [[Magali Noël]], [[Suzet Maïs]] - (als Ulysse ) 
* 1955: ''Quatre jours à Paris'' - Regie: André Berthomieu - Haaptacteuren : [[Luis Mariano]], [[Geneviève Kervine]] - (als Nicolas) 
* 1956: ''[[Baratin (Film)|Baratin]]'' - Regie: [[Jean Stelli]] - Haaptacteuren : [[Sylvia Lopez]], [[Micheline Luccioni]] - (als Roger Brissac)
* 1961: ''L'art culinaire à travers les âges'' - Regie: [[Jean-Marie Isnard]] - (Kuerzfilm)
* 1962: ''[[Le diable et les dix commandements]] '' - Episod: ''Luxurieux point ne seras'' - Regie: [[Julien Duvivier]] - Haaptacteuren : [[Henri Tisot]], [[Dany Saval]] - (als Paulo) 
* 1969: ''Aux frais de la princesse'' - Regie: [[Roland Quignon]] - Haaptacteuren : [[Francis Blanche]], [[Marthe Mercadier]] - (als Spartaquès) 
* 1970: ''Clodo'' - Regie: [[Georges Clair]] - Haaptacteuren : [[Raymond Souplex]], [[Pauline Carton]] - (als Doudou)

== Um Spaweck ==
{{Autoritéitskontroll}}


{{DEFAULTSORT:Nicolas Roger}}
[[Kategorie:Franséisch Filmschauspiller]]
[[Kategorie:Franséisch Theaterschauspiller]]
[[Franséisch:Franséisch Televisiounsschauspiller]]
[[Kategorie:Gebuer 1919]]
[[Kategorie:Gestuerwen 1977]]</text>
      <sha1>els2dqn7tybqujax4d51i0tjay8d1zu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorie:Brécken an Ungarn</title>
    <ns>14</ns>
    <id>171282</id>
    <revision>
      <id>2625901</id>
      <timestamp>2025-06-22T16:00:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zinneke</username>
        <id>34</id>
      </contributor>
      <comment>Säit ugeluecht mat: '[[Kategorie:Brécken no Länner|Ungarn]]'</comment>
      <origin>2625901</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" sha1="35idtc1u7mqxdyq180iys0dfo0v0grq" xml:space="preserve">[[Kategorie:Brécken no Länner|Ungarn]]</text>
      <sha1>35idtc1u7mqxdyq180iys0dfo0v0grq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625902</id>
      <parentid>2625901</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T16:00:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zinneke</username>
        <id>34</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Wikipedia:HotCat|HC]]: [[Kategorie:Bauwierker an Ungarn]] derbäigesat</comment>
      <origin>2625902</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75" sha1="1ffi7roqi5k2f14rumq0csafjc8axs0" xml:space="preserve">[[Kategorie:Brécken no Länner|Ungarn]]
[[Kategorie:Bauwierker an Ungarn]]</text>
      <sha1>1ffi7roqi5k2f14rumq0csafjc8axs0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Diskussioun:Jean Fetz</title>
    <ns>1</ns>
    <id>171283</id>
    <revision>
      <id>2625909</id>
      <timestamp>2025-06-22T18:40:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jj.pp.33</username>
        <id>66217</id>
      </contributor>
      <comment>Neien Abschnitt /* Wear et méiglech w.e.g den Jean Fetz site erom öffentlech ze maan */</comment>
      <origin>2625909</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="346" sha1="kx0opabnyws4qm20rtt7086p3mgcq0e" xml:space="preserve">== Wear et méiglech w.e.g den Jean Fetz site erom öffentlech ze maan ==

Den Jean Fetz site as gespaart.Den Inhalt vum Text op Senger Sait as net méi up to date,well den site net méi geupdate geuf.Zumols as d’Profilfoto schrecklech.BG [[Benotzer:Jj.pp.33|Jj.pp.33]] ([[Benotzer Diskussioun:Jj.pp.33|Diskussioun]]) 18:40, 22. Jun. 2025 (UTC)</text>
      <sha1>kx0opabnyws4qm20rtt7086p3mgcq0e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Viale Sabotino (Mailand)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171284</id>
    <revision>
      <id>2625912</id>
      <timestamp>2025-06-22T18:58:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:B021:F07:1388:A860:A42E:3A5B:82E</ip>
      </contributor>
      <comment>Säit ugeluecht mat: ''''Viale Sabotino''' ass eng Strooss am Quartier '''Porta Romana''' an der italienescher Stad [[Mailand]]. Se verbënnt de '''Piazzale Medaglie d’Oro''' mam '''Piazzale Libia''' an ass Deel vun engem urbanen Achsensystem am Süde vun der Stad.&lt;ref name=&quot;wd&quot;&gt;&quot;Viale Sabotino (Q110937100)&quot;, Wikidata, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;  == Geschicht == D'Géigend ronderëm Viale Sabotino war fréier Deel vun de Flächen ausserhalb vun de spuenesche Stadtmaueren, dé…'</comment>
      <origin>2625912</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3680" sha1="cj3pzebryjodcp2c44vq50n8mkbampo" xml:space="preserve">'''Viale Sabotino''' ass eng Strooss am Quartier '''Porta Romana''' an der italienescher Stad [[Mailand]]. Se verbënnt de '''Piazzale Medaglie d’Oro''' mam '''Piazzale Libia''' an ass Deel vun engem urbanen Achsensystem am Süde vun der Stad.&lt;ref name=&quot;wd&quot;&gt;&quot;Viale Sabotino (Q110937100)&quot;, Wikidata, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;

== Geschicht ==
D'Géigend ronderëm Viale Sabotino war fréier Deel vun de Flächen ausserhalb vun de spuenesche Stadtmaueren, déi am 16. Joerhonnert gebaut goufen. [[Porta Romana]] war eng vun de wichtegste Stadporte vu Mailand.&lt;ref name=&quot;portaromana&quot;&gt;&quot;Porta Romana – Wikipedia (it.)&quot;&lt;/ref&gt;  
Nom Ofriisse vun de Mauere géint Enn vum 19. Joerhonnert gouf d’Strooss urbaniséiert an am 20. Joerhonnert mat Gebaier am rationalistesche Stil ausgebaut.&lt;ref name=&quot;urbanfile&quot;&gt;&quot;Storia di Porta Romana&quot;, Urbanfile.it, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;

== Architektur an Notzung ==
Viale Sabotino besteet haaptsächlech aus Wunngebai mat 5 bis 8 Stäck, mat kommerziellen Eenheeten op dem Buedemstack. Déi meescht Gebaier entstinn tëschent 1900 an 1970, a weisen Elementer vum [[Liberty-Stil]] a vum no-Krichs-Funktionalismus.&lt;ref name=&quot;lombardia&quot;&gt;&quot;Lombardia Beni Culturali – Viale Sabotino&quot;, Regione Lombardia.&lt;/ref&gt;

== Handel a Gastronomie ==
Op der Strooss fanne sech verschidden traditionell a modern Betriber:
* '''GustaMi''', eng Bäckerei a Café;&lt;ref name=&quot;gustami&quot;&gt;&quot;GustaMi – Viale Sabotino&quot;, Tripadvisor. Consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
* '''AUuM''', eng modern italieenesch Pizzeria;&lt;ref name=&quot;auum&quot;&gt;&quot;AUuM Restaurant&quot;, International Week Milano, 2023.&lt;/ref&gt;
* '''Pinzimonio''', en hybride Buttek mat frësche Produkter an engem klengen Iessberäich, opgemaach 2022.&lt;ref name=&quot;pinzimonio&quot;&gt;&quot;Pinzimonio, fruttivendolo con cucina&quot;, Food Service Web. Consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;

Urbanistesch Etüde vum [[Politecnico di Milano]] beschreiwen dës Zesummesetzung als Beispill fir kleng europäesch '''food halls'''.&lt;ref name=&quot;politesi&quot;&gt;&quot;Retail and Food Clusters in Porta Romana&quot;, Politesi, 2023.&lt;/ref&gt;

== Transport ==
D’Strooss gëtt bedéngt vun der [[Mailänder Metro|Metro-Linn M3]] ('''Porta Romana''') souwéi vum Tram (Linnen 9 a 24) an de Buslinnen 62, 65 a 77.&lt;ref name=&quot;atm&quot;&gt;&quot;ATM – Azienda Trasporti Milanesi&quot;, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;  
Nieft der Strooss läit d’[[Università Bocconi]] an d’[[Policlinico di Milano]], déi fir Studente wéi och fir d’Gesondheetsversuergung relevant sinn.&lt;ref name=&quot;yesmilano&quot;&gt;&quot;YesMilano – Profil Quartier Porta Romana&quot;, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;

== Referenzen ==
&lt;references&gt;
&lt;ref name=&quot;wd&quot;&gt;&quot;Viale Sabotino (Q110937100)&quot;, Wikidata, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;portaromana&quot;&gt;&quot;Porta Romana – Wikipedia (it.)&quot;&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;urbanfile&quot;&gt;&quot;Storia di Porta Romana&quot;, Urbanfile.it, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;lombardia&quot;&gt;&quot;Lombardia Beni Culturali – Stroossebeschreiwung: Viale Sabotino&quot;, Regione Lombardia.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;gustami&quot;&gt;&quot;GustaMi – Viale Sabotino&quot;, Tripadvisor. Consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;auum&quot;&gt;&quot;AUuM Restaurant&quot;, International Week Milano, 2023.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;pinzimonio&quot;&gt;&quot;Pinzimonio, fruttivendolo con cucina&quot;, Food Service Web.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;politesi&quot;&gt;Politecnico di Milano – Politesi: &quot;Retail and Food Clusters in Porta Romana&quot;, 2023.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;atm&quot;&gt;&quot;ATM – Azienda Trasporti Milanesi&quot;, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;yesmilano&quot;&gt;&quot;YesMilano – Profil Quartier Porta Romana&quot;, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;/references&gt;

[[Kategorie: Stroossen a Mailand]]  
[[Kategorie: Quartier Porta Romana]]</text>
      <sha1>cj3pzebryjodcp2c44vq50n8mkbampo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2625916</id>
      <parentid>2625912</parentid>
      <timestamp>2025-06-22T22:42:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zinneke</username>
        <id>34</id>
      </contributor>
      <origin>2625916</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3726" sha1="ax761wzggpid0p8l6wufmwusw7xvnxg" xml:space="preserve">{{Läschen|Relvanz a Maschinneniwwersetzung}}
'''Viale Sabotino''' ass eng Strooss am Quartier '''Porta Romana''' an der italienescher Stad [[Mailand]]. Se verbënnt de '''Piazzale Medaglie d’Oro''' mam '''Piazzale Libia''' an ass Deel vun engem urbanen Achsensystem am Süde vun der Stad.&lt;ref name=&quot;wd&quot;&gt;&quot;Viale Sabotino (Q110937100)&quot;, Wikidata, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;

== Geschicht ==
D'Géigend ronderëm Viale Sabotino war fréier Deel vun de Flächen ausserhalb vun de spuenesche Stadtmaueren, déi am 16. Joerhonnert gebaut goufen. [[Porta Romana]] war eng vun de wichtegste Stadporte vu Mailand.&lt;ref name=&quot;portaromana&quot;&gt;&quot;Porta Romana – Wikipedia (it.)&quot;&lt;/ref&gt;  
Nom Ofriisse vun de Mauere géint Enn vum 19. Joerhonnert gouf d’Strooss urbaniséiert an am 20. Joerhonnert mat Gebaier am rationalistesche Stil ausgebaut.&lt;ref name=&quot;urbanfile&quot;&gt;&quot;Storia di Porta Romana&quot;, Urbanfile.it, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;

== Architektur an Notzung ==
Viale Sabotino besteet haaptsächlech aus Wunngebai mat 5 bis 8 Stäck, mat kommerziellen Eenheeten op dem Buedemstack. Déi meescht Gebaier entstinn tëschent 1900 an 1970, a weisen Elementer vum [[Liberty-Stil]] a vum no-Krichs-Funktionalismus.&lt;ref name=&quot;lombardia&quot;&gt;&quot;Lombardia Beni Culturali – Viale Sabotino&quot;, Regione Lombardia.&lt;/ref&gt;

== Handel a Gastronomie ==
Op der Strooss fanne sech verschidden traditionell a modern Betriber:
* '''GustaMi''', eng Bäckerei a Café;&lt;ref name=&quot;gustami&quot;&gt;&quot;GustaMi – Viale Sabotino&quot;, Tripadvisor. Consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
* '''AUuM''', eng modern italieenesch Pizzeria;&lt;ref name=&quot;auum&quot;&gt;&quot;AUuM Restaurant&quot;, International Week Milano, 2023.&lt;/ref&gt;
* '''Pinzimonio''', en hybride Buttek mat frësche Produkter an engem klengen Iessberäich, opgemaach 2022.&lt;ref name=&quot;pinzimonio&quot;&gt;&quot;Pinzimonio, fruttivendolo con cucina&quot;, Food Service Web. Consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;

Urbanistesch Etüde vum [[Politecnico di Milano]] beschreiwen dës Zesummesetzung als Beispill fir kleng europäesch '''food halls'''.&lt;ref name=&quot;politesi&quot;&gt;&quot;Retail and Food Clusters in Porta Romana&quot;, Politesi, 2023.&lt;/ref&gt;

== Transport ==
D’Strooss gëtt bedéngt vun der [[Mailänder Metro|Metro-Linn M3]] ('''Porta Romana''') souwéi vum Tram (Linnen 9 a 24) an de Buslinnen 62, 65 a 77.&lt;ref name=&quot;atm&quot;&gt;&quot;ATM – Azienda Trasporti Milanesi&quot;, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;  
Nieft der Strooss läit d’[[Università Bocconi]] an d’[[Policlinico di Milano]], déi fir Studente wéi och fir d’Gesondheetsversuergung relevant sinn.&lt;ref name=&quot;yesmilano&quot;&gt;&quot;YesMilano – Profil Quartier Porta Romana&quot;, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;

== Referenzen ==
&lt;references&gt;
&lt;ref name=&quot;wd&quot;&gt;&quot;Viale Sabotino (Q110937100)&quot;, Wikidata, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;portaromana&quot;&gt;&quot;Porta Romana – Wikipedia (it.)&quot;&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;urbanfile&quot;&gt;&quot;Storia di Porta Romana&quot;, Urbanfile.it, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;lombardia&quot;&gt;&quot;Lombardia Beni Culturali – Stroossebeschreiwung: Viale Sabotino&quot;, Regione Lombardia.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;gustami&quot;&gt;&quot;GustaMi – Viale Sabotino&quot;, Tripadvisor. Consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;auum&quot;&gt;&quot;AUuM Restaurant&quot;, International Week Milano, 2023.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;pinzimonio&quot;&gt;&quot;Pinzimonio, fruttivendolo con cucina&quot;, Food Service Web.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;politesi&quot;&gt;Politecnico di Milano – Politesi: &quot;Retail and Food Clusters in Porta Romana&quot;, 2023.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;atm&quot;&gt;&quot;ATM – Azienda Trasporti Milanesi&quot;, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;yesmilano&quot;&gt;&quot;YesMilano – Profil Quartier Porta Romana&quot;, consultéiert den 20. Juni 2025.&lt;/ref&gt;
&lt;/references&gt;

[[Kategorie: Stroossen a Mailand]]  
[[Kategorie: Quartier Porta Romana]]</text>
      <sha1>ax761wzggpid0p8l6wufmwusw7xvnxg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lana Del Rey</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171285</id>
    <revision>
      <id>2625934</id>
      <timestamp>2025-06-23T09:35:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GilPe</username>
        <id>14980</id>
      </contributor>
      <comment>Nei Säit</comment>
      <origin>2625934</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1628" sha1="szjn9psvimdch4xw3cvnu7gupsxi3rn" xml:space="preserve">{{Infobox Biographie}}
D''''Lana Del Rey''', gebuer als '''Elizabeth Woolridge Grant''' den [[21. Juni]] [[1985]] zu [[New York City|New York]], ass eng [[Vereenegt Staate vun Amerika|US-amerikanesch]] [[Sänger|Sängerin]] a [[Songwriter|Songwriterin]]. Wéinst hirem [[Melancholie|melancholesche]] Stil an hirer markanter Stëmm gëllt si als eng vun de aflossräichste Sängerinne vun hirer Generatioun.

Der Lana Del Rey hir Musek baséiert op enger Mëschung aus [[Indie-Pop]] an [[Alternative Rock|Alternative]], an déi si nach aner Stiler integréiert. Well si an hiren Texter iwwer [[Léift]], Einsamkeet an den [[American Dream|amerikaneschen Dram]] séngt, gëtt hir Musek gëtt dacks als &quot;Hollywood [[Sadcore]]&quot; bezeechent . Hire Stil erënnert un [[Americana]]-Kultur aus den 1950er an 1960er Joren.

D'Lana Del Rey huet hir Karriär am Joer 2007 ënnert dem Numm ''Lizzy Grant'' ugefaangen an huet 2010 hiren éischten Album, ''Lana Del Ray a.k.a. Lizzy Grant'', erausbruecht. Tëscht 2005 an 2006 hat si schonn ënner dem Pseudonym ''May Jailer'' den Album ''Sirens'' opgeholl, deen awer eréischt am Mee 2012 public gouf. 

Hiren internationalen Duerchbroch hat si 2011 mam Lidd ''Video Games'' a mat hirem zweete Studioalbum, ''Born to Die'', deen ee vun de meescht verkaaften Albume vum Joer 2012 war. 

== Diskographie==
* Kuckt: [[:de:Lana Del Rey/Diskografie|Diskografie]] {{De}}

== Um Spaweck==
{{Commonscat}}
{{Sozial Medien}}
{{Autoritéitskontroll}}
{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Del Rey Lana}}
[[Kategorie:Gebuer 1985]]
[[Kategorie:US-amerikanesch Popsänger]]
[[Kategorie:US-amerikanesch Songwriter]]</text>
      <sha1>szjn9psvimdch4xw3cvnu7gupsxi3rn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fändel vu Lettland</title>
    <ns>0</ns>
    <id>171286</id>
    <revision>
      <id>2625948</id>
      <timestamp>2025-06-23T11:07:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bdx</username>
        <id>7724</id>
      </contributor>
      <comment>Neien Artikel</comment>
      <origin>2625948</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2298" sha1="ac6liqegcgoocwl80juzb8lfoz0hnwh" xml:space="preserve">[[Fichier:Flag of Latvia.svg|thumb|De Fändel vu Lettland]]
De '''Fändel vu [[Lettland]] ''' (Lettesch: ''Latvijas karogs'') ass däischterrout mat enger horizontaler wäisser Sträif an der Mëtt. 

== Beschreiwung ==

D'Gesetz vum 29. Oktober 2009 hält d'Ausgesi vum Fändel fest. D'Verhältnes vun de rouden an de wäisse Sträifen ass 2:1:2, d'Verhältnes vun der Breet an der Längt ass 1:2. D'Faarwe vum Fändel entspriechen de Faarwen Pantone 201C a Pantone-Wäiss.&lt;ref name=enciklopedija&gt;{{Citation | URL = https://enciklopedija.lv/skirklis/8867-Latvijas-valsts-karogs | Titel = Nacionālā enciklopēdija: Latvijas valsts karogs | Gekuckt = 23. Juni 2025 | Datum = 11. Oktober 2024 | Editeur = Nacionālā enciklopēdija (National Enzyklopedie) | Sprooch = lv }}&lt;/ref&gt;

Déi rout-wäiss-rout Faarwen, ginn op eng mëttelalterlech Iwwerliwwerung aus der livlännescher Reimchronik {{small|([[:w:de:Livländische Reimchronik|de]])}} zréck, an där esou ee Fändel vun de Lettgallen ernimmt gëtt. Déi Duerstellung huet am 19. Joerhonnert lettesch Studenten dozou inspiréiert, d'Faarwe bei kulturellen Evenementer ze gebrauchen. Wärend dem [[Éischte Weltkrich]] krut d'Iddi vun engem nationale Symbol weidere Réckewand a lettesch Zaldote hu fir d'éischt e Fändel an deene Faarwe gebraucht.&lt;ref name=enciklopedija/&gt;

No der Onofhängekeet am Joer 1918 ass de Fändel den offizielle Fändel vum Land ginn a seng Gestaltung gouf fir d'éischt gesetzlech gereegelt. Bis zur [[Sowjetunioun|sowjetescher]] Besatzung 1940 gouf en national an international unerkannt. An der Sowjetzäit war e verbueden a gouf mat der Resistenz associéiert. Eréischt no der zweeter Onofhängegkeetserklärung 1990 gouf de Fändel nees offiziell agefouert.&lt;ref name=enciklopedija/&gt;{{,}}&lt;ref name=&gt;{{Citation | URL = https://www.lsm.lv/raksts/dzive--stils/vesture/valsts-simboli-karogs--pirmo-reizi-minets-13gadsimta.a300119/ | Titel = Valsts simboli: Karogs – pirmo reizi minēts 13.gadsimtā  | Gekuckt = 23. Juni 2025 | Auteur = Rudīte Spakovska| Datum = 18. November 2018 | Editeur = lsm.lv | Sprooch = lv }}&lt;/ref&gt;

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Flags of Latvia|Fändele vu Lettland}}

{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Fandel vu Lettland}}
[[Kategorie:Nationalfändelen|Lettland]]
[[Kategorie:Lettland]]</text>
      <sha1>ac6liqegcgoocwl80juzb8lfoz0hnwh</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>