Wikipedia liwiki https://li.wikipedia.org/wiki/Veurblaad MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Media Speciaal Euverlèk Gebroeker Euverlèk gebroeker Wikipedia Euverlèk Wikipedia Plaetje Euverlèk plaetje MediaWiki Euverlèk MediaWiki Sjabloon Euverlèk sjabloon Help Euverlèk help Categorie Euverlèk categorie Portaol Euverlèk portaol TimedText TimedText talk Module Overleg module 0 2145 482934 477050 2025-06-23T07:36:05Z 178.51.188.149 Lee Jae-myung 2025 482934 wikitext text/x-wiki {{dialek|Mestreechs}} {{landjtabel| | naomlandj = Zuud-Korea<br />대한민국<br />大韓民國<br />''Daehan-minguk''<br />Republic of Korea | vlag = [[Plaetje:Flag of South Korea.svg|120px|Vlag van Zuud-Korea]] | waope = [[Plaetje:Coat of arms of South Korea.svg|120px|Waope van Zuud-Korea]] | lokasie = [[Plaetje:Locator map of South Korea.svg|250px|Lokasie van Zuud-Korea]] | taole = [[Koreaans]] | hoofstad = [[Seoul]] | staotsvörm = [[Rippebliek]] ([[democratie]]) | staotshoof = [[Lee Jae-myung]] (sinds [[2025]]) | lies = Lies vaan presidente vaan Zuid-Korea | titelhoofregering = premier| naomhoofregering = | km2 = 100.032 | pctwater = 0,3 | inwoeners = 49,044,790 | deechde = 493 | munteinheid = ₩, [[Won]] | valutacode = KRW | tiedzaone = +9 | fiesdaag = [[15 augustus]] | vouksleed = [[Aegukga]] | tld = kr | landjcode = KOR | tillefoon = 82 }} '''Zuid-Korea''', officieel de '''Rippubliek Korea''' (Koreaans '''대한민국''', ''Daehan Minguk'') is e land in Oos-[[Azië]] wat 't zuidelek deil vaan 't sjiereiland [[Korea]] besleit. 't Land grens in 't noorde aon [[Noord-Korea]] en is wijer aon drei kante door zie umgeve. Hoofstad is [[Seoul]], ander groete stei (mèt d'n officiële status vaan [[metropool]]) zien [[Busan]], [[Daegu]], [[Incheon]], [[Gwangju]], [[Daejeon]] en [[Ulsan]]. 't Motto is ''널리 인간세상을 이롭게 하라 (홍익인간)''. == Bestuurleke indeiling == De hoofstad (''teukbyeolsi'') Seoul en de zes ander metropole (''gwangyeoksi'', zuug bove bij de inleiing) vörme eige bestuurleke einhede, die oonaofhenkelek zien vaan de nege provincies (''do'') boe-oet de res vaan 't land besteit. De provincies zien: * [[Gyeonggi]] * [[Gangwon]] * [[Noord-Chungcheong]] * [[Zuud-Chungcheung]] * [[Noord-Jeolla]] * [[Zuud-Jeolla]] * [[Noord-Gyeongsang]] * [[Zuud-Gyeongsang]] * [[Jeju]] == Historie == Korea bestoont tot 't ind vaan d'n [[Twiede Wereldoorlog]] es ei land; zuug daoveur [[Korea]]. Nao de [[Japan]]se capitulatie verdeilde de [[Vereinegde State]] en de [[USSR]] 't land in twie stökker; de Sovjetlegers zouwe tot aon de 38e breidegraad marsjere en in 't gebeed ten zuie daovaan zouwe de Amerikane hun bezèttingsmach vestege. In [[1948]] woorte twie regeringe, 'n [[communisme|communistische]] en 'n [[kapitalisme|vrijemerretregering]], in 't zadel gezat. In [[juni]] [[1950]] kaom 't tot 'nen oorlog, de [[Koreaansen Oorlog]]. Nao aonvenkeleke successe vaan de communiste (die gesteund woorte neet allein door de USSR, meh ouch door [[Sjina (volksrippebliek)|Volksrippebliek Sjina]]) kaome de Zuidkoreane trök, aongevöld mèt legers oet Europese len, boeoonder [[Nederland]] en 't [[Belsj]]. Oeteindelek woort in [[1953]] e [[staak-'t-vure]] aofgeslote, wat de facto 't ind vaan d'n oorlog beteikende, al is de vrei tösse de bei len noets geteikend. In de jaore daonao kaom Zuid-Korea oonder 'n [[autocratie|autocratisch]] bewind, wat iers nog ikkenomisch bij Noord-Korea achterleep, meh vaanaof de late jaore zesteg dit land inhaolde en 'n ikkenomische groetmach ("tieger") woort. Nao 'ne [[coup]] in [[1980]] kaome sociaal oonröste op geng, die oeteindelek leide tot de inveuring vaan de [[democratie]] in 't land. De prizzedent [[Kim Dae-Jung]], dee vaan [[1998]] tot [[2002]] in functie waor, brach mèt de ''Zonnesjijnpolletiek'' de doej mèt naoberland Noord-Korea op geng, meh slaagde neet in echte touwnadering, ouch al umtot ziene Noord-Koreaanse collega [[Kim Jong Il]] weineg tot niks touwgaof en -gief. Heer woort bij zien aoftrejje in 2002 opgevolg door de get rechlijnegere Roh Moo-Hyun, dee zien zonnesjijnpolletiek neet veurtzat. {{Azië}} [[Categorie:Zuud-Korea| ]] hjrqqvqz1emk7spz8hzpqk1eugto2uv 0 20892 482935 447641 2025-06-23T08:14:11Z IchbinvanHiermenier 31561 Ich höb de teks nao Hiersj aangepas. 482935 wikitext text/x-wiki {{dialek2|Mestreechs|Hiersj}} 't '''Hiersj''' is 't dialek vân de [[Mestreech]]se sjtadswiek [[Hier]]. 't Dialek wiek sjterrek vân 't Mesjtreechs aaf en wèt zich tot in dizzen tied vreij good te hawwe. 't '''Amies''' is in groete lijne geliek ân 't Hiersj. Hier is gein nuijbouwwiek meh 'n âjd dörp wat in de Mesjtreechter sjtadsbebouwing is opgenome. Tot [[1970]] waor 't ouch 'n zelfsjtandige gemeinte. Heijdoor haet 't 'n eige dialek gevörmp, wat in väöl punte aansjleting vint beij de ânder dialekte in 't [[Heuvelland]]. Ândersj es die dialekte ([[Meersjes]], [[Mergraotes]], [[Èèsjdes]]) is 't wel al in vreuger tije deepgoond door 't Mesjtreechs beïnvloed. ==Kinmerke== ===Invlood vaan 't Mestreechs=== De euvereinkómste mèt 't Mestreechs zitte veural in de vocaole. De [[Middelnederlands]]e ''ie'' (oetgesproke es ''ieë'') is in 't Mestreechs en 't Hiersj allebei ''ie'' gewore. Daorum hèt de wiek ''Hier'' (tege Meersjes ''Hjèr'', Valkebergs ''Hièr'', Mergraotes ''Hieër''). Oongeveer 'tzelfde is aon de hand mèt de ''oe'' in wäörd wie ''groet'' (good Mestreechs en good Hiersj; tege Meersjes ''grwat'', Valkebergs ''groat'', Mergraotes ''groeët''). Opvallend is ouch de aofwisseling tösse ''ie'' en ''ij'', ''uu'' en ''ui'' en ''oe'' en ''ou''. Zoe lievert 't werkwoord ''blieve'' de persoensvörm ''blijf''. De naom vaan 't actiecomité ''[[Hier blijf Hier]]'' is dus ouch good Mestreechs en good Hiers. (Oongeveer 'tzelfde vint me ouch nog in 't Èèsjdes). ===Versjèlle mèt 't Mestreechs=== Dudeleke versjèlle zien dao evels, wie bove gezag, ouch. 't Belaankriekste is tot de [[Panninger Linie]] tösse Hier en [[Wiek]] doorlöp. Dees lijn sjeit de "Nederlandse" en "Duitse" oetspraok vaan wäörd wie ''s(j)tein'', ''s(j)lech'' en ''s(j)piet''. De variante mèt allein ''s-'' zien Mestreechs, die mèt ''sj-'' zien Hiersj. Ouch op 't woordind kump de ''-sj'' dèks veur: ''flesj'' tegeneuver Mestreechs ''fles'' (Mestreech is dao-in 'n absoluut taoleiland binne Zuid-Limbörg). Typisch Heuvellands is de ''-sj'' nao 'n r in alle posities. Dat zuut me al in de naom vaan 't dialek: ''Hier'''sj''''' (Mestreechs zouw 'gewoen' ''Hiers'' zien). Bovedeen heet 't Hiers neet mètgedoon aon versjèllende typisch Mestreechse taolvernuiinge. 't Mestreechs ''Laank trèkke'' vaan vocaole gebäört neet 't in Hiers. Dat kin me op sjrif soms ouch trökzien: Mestreechs ''vaan'' - Hiers ''van''. In 't Mestreechs is de typisch Limbörgse klaank ''ae'' eigelek euveral in ''ee'' veranderd. 't Hiers deit dao evels neet euveral in mèt (beveurbeld ''wae'' en ''gaere'' tege Mestreechs ''wee'' en ''gere''). 't Mestreechs heet ''ao'' in väöl wäörd boe aander Limbörgse dialekte 'n ''aa'' höbbe. 't Hiers deit dao neet in mèt. Mestreechs ''aon'', ''naom'' en ''taol'' zien in 't Hiers gewoen ''aan'', ''naam'' en ''taal'', wie in aander Limbörgse dialekte. ==Behaajd en cultivatie== Doortot Hier 'n wiek vaan Mestreech is gewore, höbbe ziech dao väöl Mestreechtenere gevesteg en is 't taolcontak mèt dit dominant dialek intensief. Heidoor nump 't belaank vaan 't Hiers aof. De Hierenere zien evels wel taolbewös en spanne ziech in um 't dialek levend te hawwe. Väöl vaan 't Hiers wat me vaandaog d'n daag huurt weurt wel ummer sterker door 't Mestreechs beïnvlood, meh dreug nog altied e paar van zien hoofpunte in ziech. In 1990 versjeen 'nen dreitaolegen [[dictionair]] Hiers-Mestreechs-Standaardnederlands, um 't taolgood te bewaore en ouch de versjèlle mèt 't Mestreechs te benaodrökke. ==Literatuur== * J. Notermans, ''Hiersj-Mestreechs-ABN Woordenboek''. Mestreech, 1990 {{Corpus}} [[Categorie:Cultuur in Mestreech]] [[Categorie:Oes-Limburgse dialekte]] 995o84u3r6sm0vagm9yl8rwwtc5gl0m 482936 482935 2025-06-23T08:21:11Z IchbinvanHiermenier 31561 Ich höb de teks nao Hiersj aangepas. 482936 wikitext text/x-wiki {{dialek2|Mestreechs|Hiersj}} 't '''Hiersj''' is 't dialek vân de [[Mestreech]]se sjtadswiek [[Hier]]. 't Dialek wiek sjterrek vân 't Mesjtreechs aaf en wèt zich tot in dizzen tied vreij good te hawwe. 't '''Amies''' is in groete lijne geliek ân 't Hiersj. Hier is gein nuijbouwwiek meh 'n âjd dörp wat in de Mesjtreechter sjtadsbebouwing is opgenome. Tot [[1970]] waor 't ouch 'n zelfsjtandige gemeinte. Heijdoor haet 't 'n eige dialek gevörmp, wat in väöl punte aansjleting vint beij de ânder dialekte in 't [[Heuvelland]]. Ândersj es die dialekte ([[Meersjes]], [[Mergraotes]], [[Èèsjdes]]) is 't wel al in vreuger tije deepgoond door 't Mesjtreechs beïnvloed. ==Kinmerke== ===Invlood vaan 't Mestreechs=== De euvereinkómste mèt 't Mestreechs zitte veural in de vocaole. De [[Middelnederlands]]e ''ie'' (oetgesproke es ''ieë'') is in 't Mestreechs en 't Hiersj allebei ''ie'' gewore. Daorum hèt de wiek ''Hier'' (tege Meersjes ''Hjèr'', Valkebergs ''Hièr'', Mergraotes ''Hieër''). Oongeveer 'tzelfde is aon de hand mèt de ''oe'' in wäörd wie ''groet'' (good Mestreechs en good Hiersj; tege Meersjes ''grwat'', Valkebergs ''groat'', Mergraotes ''groeët''). Opvallend is ouch de aofwisseling tösse ''ie'' en ''ij'', ''uu'' en ''ui'' en ''oe'' en ''ou''. Zoe lievert 't werkwoord ''blieve'' de persoensvörm ''blijf''. De naom vaan 't actiecomité ''[[Hier blijf Hier]]'' is dus ouch good Mestreechs en good Hiers. (Oongeveer 'tzelfde vint me ouch nog in 't Èèsjdes). ===Versjèlle mèt 't Mestreechs=== Dudeleke versjèlle zien dao evels, wie bove gezag, ouch. 't Belaankriekste is tot de [[Panninger Linie]] tösse Hier en [[Wiek]] doorlöp. Dees lijn sjeit de "Nederlandse" en "Duitse" oetspraok vaan wäörd wie ''s(j)tein'', ''s(j)lech'' en ''s(j)piet''. De variante mèt allein ''s-'' zien Mestreechs, die mèt ''sj-'' zien Hiersj. Ouch op 't woordind kump de ''-sj'' dèks veur: ''flesj'' tegeneuver Mestreechs ''fles'' (Mestreech is dao-in 'n absoluut taoleiland binne Zuid-Limbörg). Typisch Heuvellands is de ''-sj'' nao 'n r in alle posities. Dat zuut me al in de naom vaan 't dialek: ''Hier'''sj''''' (Mestreechs zouw 'gewoen' ''Hiers'' zien). Bovedeen heet 't Hiers neet mètgedoon aon versjèllende typisch Mestreechse taolvernuiinge. 't Mestreechs ''Laank trèkke'' vaan vocaole gebäört neet 't in Hiers. Dat kin me op sjrif soms ouch trökzien: Mestreechs ''vaan'' - Hiers ''van''. In 't Mestreechs is de typisch Limbörgse klaank ''ae'' eigelek euveral in ''ee'' veranderd. 't Hiers deit dao evels neet euveral in mèt (beveurbeld ''wae'' en ''gaere'' tege Mestreechs ''wee'' en ''gere''). 't Mestreechs heet ''ao'' in väöl wäörd boe aander Limbörgse dialekte 'n ''aa'' höbbe. 't Hiers deit dao neet in mèt. Mestreechs ''aon'', ''naom'' en ''taol'' zien in 't Hiers gewoen ''aan'', ''naam'' en ''taal'', wie in aander Limbörgse dialekte. ==Behajd en cultivatie== Doortot Hier 'n wiek vân Mesjtreech is gewore, höbbe zich dao väöl Mesjtreechtenaere gevesteg en is 't taalcontak mèt dit dominant dialek intensief. Heijdoor nump 't belang vân 't Hiersj aaf. De Hierenaere zien aevels wel taalbewös en sjpanne zich in um 't dialek leventig te hawwe. Väöl vân 't Hiersj wat me vandaag d'n daag huurt weurt wel ummer sjterker door 't Mesjtreechs beïnvloed, meh dreug nog altied 'n paar vân zien hoofpunte in zich. In 1990 versjeen unne dreijtalige [[dictionair]] Hiersj-Mesjtreechs-Sjtandaardnederlands, um 't taalgood te beware en ouch de versjèlle mèt 't Mesjtreechs te benaodrökke. ==Literatuur== * J. Notermans, ''Hiersj-Mestreechs-ABN Woordenboek''. Mestreech, 1990 {{Corpus}} [[Categorie:Cultuur in Mestreech]] [[Categorie:Oes-Limburgse dialekte]] pq9si894skxnofqvbdapcopjj3fubnf 482937 482936 2025-06-23T08:26:21Z IchbinvanHiermenier 31561 Ich höb de teks nao Hiersj aangepas. 482937 wikitext text/x-wiki {{dialek2|Mestreechs|Hiersj}} 't '''Hiersj''' is 't dialek vân de [[Mestreech]]se sjtadswiek [[Hier]]. 't Dialek wiek sjterrek vân 't Mesjtreechs aaf en wèt zich tot in dizzen tied vreij good te hawwe. 't '''Amies''' is in groete lijne geliek ân 't Hiersj. Hier is gein nuijbouwwiek meh 'n âjd dörp wat in de Mesjtreechter sjtadsbebouwing is opgenome. Tot [[1970]] waor 't ouch 'n zelfsjtandige gemeinte. Heijdoor haet 't 'n eige dialek gevörmp, wat in väöl punte aansjleting vint beij de ânder dialekte in 't [[Heuvelland]]. Ândersj es die dialekte ([[Meersjes]], [[Mergraotes]], [[Èèsjdes]]) is 't wel al in vreuger tije deepgoond door 't Mesjtreechs beïnvloed. ==Kinmerke== ===Invloed vân 't Mesjtreechs=== De euvereinkómste mèt 't Mesjtreechs zitte veural in de vocale. De [[Middelnederlands]]e ''ie'' (oetgesjproke es ''ieë'') is in 't Mesjtreechs en 't Hiersj allebei ''ie'' gewore. Daorum hèt de wiek ''Hier'' (tege Meersjes ''Hjèr'', Valkebergs ''Hièr'', Mergraotes ''Hieër''). Oongeveer 'tzelfde is aan de hand mèt de ''oe'' in wäörd wie ''groet'' (good Mesjtreechs en good Hiersj; tege Meersjes ''grwat'', Valkebergs ''groat'', Mergraotes ''groeët''). Opvallend is ouch de aafwisseling tössje ''ie'' en ''ij'', ''uu'' en ''ui'' en ''oe'' en ''ou''. Zoe levert 't werkwoord ''blieve'' de persoensvörm ''blijf''. De naam vân 't actiecomité ''[[Hier blijf Hier]]'' is dus ouch good Mesjtreechs en good Hiersj. (Oongeveer 'tzelfde vint me ouch nog in 't Èèsjdes). ===Versjèlle mèt 't Mestreechs=== Dudeleke versjèlle zien dao evels, wie bove gezag, ouch. 't Belaankriekste is tot de [[Panninger Linie]] tösse Hier en [[Wiek]] doorlöp. Dees lijn sjeit de "Nederlandse" en "Duitse" oetspraok vaan wäörd wie ''s(j)tein'', ''s(j)lech'' en ''s(j)piet''. De variante mèt allein ''s-'' zien Mestreechs, die mèt ''sj-'' zien Hiersj. Ouch op 't woordind kump de ''-sj'' dèks veur: ''flesj'' tegeneuver Mestreechs ''fles'' (Mestreech is dao-in 'n absoluut taoleiland binne Zuid-Limbörg). Typisch Heuvellands is de ''-sj'' nao 'n r in alle posities. Dat zuut me al in de naom vaan 't dialek: ''Hier'''sj''''' (Mestreechs zouw 'gewoen' ''Hiers'' zien). Bovedeen heet 't Hiers neet mètgedoon aon versjèllende typisch Mestreechse taolvernuiinge. 't Mestreechs ''Laank trèkke'' vaan vocaole gebäört neet 't in Hiers. Dat kin me op sjrif soms ouch trökzien: Mestreechs ''vaan'' - Hiers ''van''. In 't Mestreechs is de typisch Limbörgse klaank ''ae'' eigelek euveral in ''ee'' veranderd. 't Hiers deit dao evels neet euveral in mèt (beveurbeld ''wae'' en ''gaere'' tege Mestreechs ''wee'' en ''gere''). 't Mestreechs heet ''ao'' in väöl wäörd boe aander Limbörgse dialekte 'n ''aa'' höbbe. 't Hiers deit dao neet in mèt. Mestreechs ''aon'', ''naom'' en ''taol'' zien in 't Hiers gewoen ''aan'', ''naam'' en ''taal'', wie in aander Limbörgse dialekte. ==Behajd en cultivatie== Doortot Hier 'n wiek vân Mesjtreech is gewore, höbbe zich dao väöl Mesjtreechtenaere gevesteg en is 't taalcontak mèt dit dominant dialek intensief. Heijdoor nump 't belang vân 't Hiersj aaf. De Hierenaere zien aevels wel taalbewös en sjpanne zich in um 't dialek leventig te hawwe. Väöl vân 't Hiersj wat me vandaag d'n daag huurt weurt wel ummer sjterker door 't Mesjtreechs beïnvloed, meh dreug nog altied 'n paar vân zien hoofpunte in zich. In 1990 versjeen unne dreijtalige [[dictionair]] Hiersj-Mesjtreechs-Sjtandaardnederlands, um 't taalgood te beware en ouch de versjèlle mèt 't Mesjtreechs te benaodrökke. ==Literatuur== * J. Notermans, ''Hiersj-Mestreechs-ABN Woordenboek''. Mestreech, 1990 {{Corpus}} [[Categorie:Cultuur in Mestreech]] [[Categorie:Oes-Limburgse dialekte]] 1b92vp6zb79goizhtro5qzipenota4i 482938 482937 2025-06-23T08:33:35Z IchbinvanHiermenier 31561 Ich höb de teks nao Hiersj aangepas. 482938 wikitext text/x-wiki {{dialek2|Mestreechs|Hiersj}} 't '''Hiersj''' is 't dialek vân de [[Mestreech]]se sjtadswiek [[Hier]]. 't Dialek wiek sjterrek vân 't Mesjtreechs aaf en wèt zich tot in dizzen tied vreij good te hawwe. 't '''Amies''' is in groete lijne geliek ân 't Hiersj. Hier is gein nuijbouwwiek meh 'n âjd dörp wat in de Mesjtreechter sjtadsbebouwing is opgenome. Tot [[1970]] waor 't ouch 'n zelfsjtandige gemeinte. Heijdoor haet 't 'n eige dialek gevörmp, wat in väöl punte aansjleting vint beij de ânder dialekte in 't [[Heuvelland]]. Ândersj es die dialekte ([[Meersjes]], [[Mergraotes]], [[Èèsjdes]]) is 't wel al in vreuger tije deepgoond door 't Mesjtreechs beïnvloed. ==Kinmerke== ===Invloed vân 't Mesjtreechs=== De euvereinkómste mèt 't Mesjtreechs zitte veural in de vocale. De [[Middelnederlands]]e ''ie'' (oetgesjproke es ''ieë'') is in 't Mesjtreechs en 't Hiersj allebei ''ie'' gewore. Daorum hèt de wiek ''Hier'' (tege Meersjes ''Hjèr'', Valkebergs ''Hièr'', Mergraotes ''Hieër''). Oongeveer 'tzelfde is aan de hand mèt de ''oe'' in wäörd wie ''groet'' (good Mesjtreechs en good Hiersj; tege Meersjes ''grwat'', Valkebergs ''groat'', Mergraotes ''groeët''). Opvallend is ouch de aafwisseling tössje ''ie'' en ''ij'', ''uu'' en ''ui'' en ''oe'' en ''ou''. Zoe levert 't werkwoord ''blieve'' de persoensvörm ''blijf''. De naam vân 't actiecomité ''[[Hier blijf Hier]]'' is dus ouch good Mesjtreechs en good Hiersj. (Oongeveer 'tzelfde vint me ouch nog in 't Èèsjdes). ===Versjèlle mèt 't Mesjtreechs=== Dudeleke versjèlle zien dao aevels, wie bove gezag, ouch. 't Belangriekste is tot de [[Panninger Linie]] tössje Hier en [[Wiek]] doorlöp. Dis lijn sjeit de "Nederlandse" en "Duitsje" oetsjpraak vân wäörd wie ''s(j)tein'', ''s(j)lech'' en ''s(j)piet''. De variante mèt allein ''s-'' zien Mesjtreechs, die mèt ''sj-'' zien Hiersj. Ouch op 't woordeind kump de ''-sj'' dèks veur: ''flesj'' tegeneuver Mesjtreechs ''fles'' (Mesjtreech is dao-in 'n absoluut taaleiland binne Zuid-Limbörg). Typisch Heuvellands is de ''-sj'' nao 'n r in alle posities. Dat zuut me al in de naam vân 't dialek: ''Hier'''sj''''' (Mesjtreechs zouw 'gewoen' ''Hiers'' zien). Bovedien haet 't Hiersj neet mètgedoon aan versjèllende typisch Mesjtreechse taalvernuiinge. 't Mesjtreechs ''Laank trèkke'' vaan vocale gebäört neet 't in Hiersj. Dat kin me op sjrif soms ouch trökzien: Mesjtreechs ''vaan'' - Hiersj ''vân''. In 't Mesjtreechs is de typisch Limbörgse klank ''ae'' eigelek euveral in ''ee'' veranderd. 't Hiersj deit dao aevels neet euveral in mèt (beveurbeeld ''wae'' en ''gaere'' tege Mesjtreechs ''wee'' en ''gere''). 't Mesjtreechs haet ''ao'' in väöl wäörd boe ânder Limbörgse dialekte 'n ''aa'' höbbe. 't Hiersj deit dao neet in mèt. Mesjtreechs ''aon'', ''naom'' en ''taol'' zien in 't Hiersj gewoen ''aan'', ''naam'' en ''taal'', wie in ânder Limbörgse dialekte. ==Behajd en cultivatie== Doortot Hier 'n wiek vân Mesjtreech is gewore, höbbe zich dao väöl Mesjtreechtenaere gevesteg en is 't taalcontak mèt dit dominant dialek intensief. Heijdoor nump 't belang vân 't Hiersj aaf. De Hierenaere zien aevels wel taalbewös en sjpanne zich in um 't dialek leventig te hawwe. Väöl vân 't Hiersj wat me vandaag d'n daag huurt weurt wel ummer sjterker door 't Mesjtreechs beïnvloed, meh dreug nog altied 'n paar vân zien hoofpunte in zich. In 1990 versjeen unne dreijtalige [[dictionair]] Hiersj-Mesjtreechs-Sjtandaardnederlands, um 't taalgood te beware en ouch de versjèlle mèt 't Mesjtreechs te benaodrökke. ==Literatuur== * J. Notermans, ''Hiersj-Mestreechs-ABN Woordenboek''. Mestreech, 1990 {{Corpus}} [[Categorie:Cultuur in Mestreech]] [[Categorie:Oes-Limburgse dialekte]] mknuvebz5hzquvy3zvszsp2mhz4wu5n 482939 482938 2025-06-23T08:45:39Z IchbinvanHiermenier 31561 Sjabloon aangepas veur Hiersj 482939 wikitext text/x-wiki {{dialek|Hiersj}} 't '''Hiersj''' is 't dialek vân de [[Mestreech]]se sjtadswiek [[Hier]]. 't Dialek wiek sjterrek vân 't Mesjtreechs aaf en wèt zich tot in dizzen tied vreij good te hawwe. 't '''Amies''' is in groete lijne geliek ân 't Hiersj. Hier is gein nuijbouwwiek meh 'n âjd dörp wat in de Mesjtreechter sjtadsbebouwing is opgenome. Tot [[1970]] waor 't ouch 'n zelfsjtandige gemeinte. Heijdoor haet 't 'n eige dialek gevörmp, wat in väöl punte aansjleting vint beij de ânder dialekte in 't [[Heuvelland]]. Ândersj es die dialekte ([[Meersjes]], [[Mergraotes]], [[Èèsjdes]]) is 't wel al in vreuger tije deepgoond door 't Mesjtreechs beïnvloed. ==Kinmerke== ===Invloed vân 't Mesjtreechs=== De euvereinkómste mèt 't Mesjtreechs zitte veural in de vocale. De [[Middelnederlands]]e ''ie'' (oetgesjproke es ''ieë'') is in 't Mesjtreechs en 't Hiersj allebei ''ie'' gewore. Daorum hèt de wiek ''Hier'' (tege Meersjes ''Hjèr'', Valkebergs ''Hièr'', Mergraotes ''Hieër''). Oongeveer 'tzelfde is aan de hand mèt de ''oe'' in wäörd wie ''groet'' (good Mesjtreechs en good Hiersj; tege Meersjes ''grwat'', Valkebergs ''groat'', Mergraotes ''groeët''). Opvallend is ouch de aafwisseling tössje ''ie'' en ''ij'', ''uu'' en ''ui'' en ''oe'' en ''ou''. Zoe levert 't werkwoord ''blieve'' de persoensvörm ''blijf''. De naam vân 't actiecomité ''[[Hier blijf Hier]]'' is dus ouch good Mesjtreechs en good Hiersj. (Oongeveer 'tzelfde vint me ouch nog in 't Èèsjdes). ===Versjèlle mèt 't Mesjtreechs=== Dudeleke versjèlle zien dao aevels, wie bove gezag, ouch. 't Belangriekste is tot de [[Panninger Linie]] tössje Hier en [[Wiek]] doorlöp. Dis lijn sjeit de "Nederlandse" en "Duitsje" oetsjpraak vân wäörd wie ''s(j)tein'', ''s(j)lech'' en ''s(j)piet''. De variante mèt allein ''s-'' zien Mesjtreechs, die mèt ''sj-'' zien Hiersj. Ouch op 't woordeind kump de ''-sj'' dèks veur: ''flesj'' tegeneuver Mesjtreechs ''fles'' (Mesjtreech is dao-in 'n absoluut taaleiland binne Zuid-Limbörg). Typisch Heuvellands is de ''-sj'' nao 'n r in alle posities. Dat zuut me al in de naam vân 't dialek: ''Hier'''sj''''' (Mesjtreechs zouw 'gewoen' ''Hiers'' zien). Bovedien haet 't Hiersj neet mètgedoon aan versjèllende typisch Mesjtreechse taalvernuiinge. 't Mesjtreechs ''Laank trèkke'' vaan vocale gebäört neet 't in Hiersj. Dat kin me op sjrif soms ouch trökzien: Mesjtreechs ''vaan'' - Hiersj ''vân''. In 't Mesjtreechs is de typisch Limbörgse klank ''ae'' eigelek euveral in ''ee'' veranderd. 't Hiersj deit dao aevels neet euveral in mèt (beveurbeeld ''wae'' en ''gaere'' tege Mesjtreechs ''wee'' en ''gere''). 't Mesjtreechs haet ''ao'' in väöl wäörd boe ânder Limbörgse dialekte 'n ''aa'' höbbe. 't Hiersj deit dao neet in mèt. Mesjtreechs ''aon'', ''naom'' en ''taol'' zien in 't Hiersj gewoen ''aan'', ''naam'' en ''taal'', wie in ânder Limbörgse dialekte. ==Behajd en cultivatie== Doortot Hier 'n wiek vân Mesjtreech is gewore, höbbe zich dao väöl Mesjtreechtenaere gevesteg en is 't taalcontak mèt dit dominant dialek intensief. Heijdoor nump 't belang vân 't Hiersj aaf. De Hierenaere zien aevels wel taalbewös en sjpanne zich in um 't dialek leventig te hawwe. Väöl vân 't Hiersj wat me vandaag d'n daag huurt weurt wel ummer sjterker door 't Mesjtreechs beïnvloed, meh dreug nog altied 'n paar vân zien hoofpunte in zich. In 1990 versjeen unne dreijtalige [[dictionair]] Hiersj-Mesjtreechs-Sjtandaardnederlands, um 't taalgood te beware en ouch de versjèlle mèt 't Mesjtreechs te benaodrökke. ==Literatuur== * J. Notermans, ''Hiersj-Mestreechs-ABN Woordenboek''. Mestreech, 1990 {{Corpus}} [[Categorie:Cultuur in Mestreech]] [[Categorie:Oes-Limburgse dialekte]] izl96srovnw4rsabh8nntc9nn6zcq4t 0 38354 482933 482931 2025-06-22T15:05:20Z NT1310314 31532 482933 wikitext text/x-wiki {{Dialek|Krieewelsch}} {{düütsch}} [[File:North_rhine_w_KR.svg|Lage en NRW|150px|thumb]] '''Krieewel''' ([[Duutsj|dütsch]]: ''Krefeld''; [[Limburgs|limbörjesch]], hollängsche Schriewong: '''Krieëvel''', [[Venloos|Venloer Platt]]: '''Kreifeld''') es en kreisfräi Stadt en Norrdring-Wästfaale met ronn 230.000 Leut. Se leet a de linke Räänstroam, nordwääßs us [[Düsseldorf]]. Seitm 19. Johrhundert hätt Krieewel dä Johresmaat "Samt- un Seidestadt", well do vill Seede un Samt jemaat wörde sin. Hück es et en moderne Mittelstädtj met Fabrike, Logistik on Kultur. ==Jeschicht== We eerschmals 1187 erwähnt as Crevelt, es Krieewel 1794 von de Fransose besatz wääse un 1815 preußesch wääse. En de 2. Weltkriech hät et ville Zerstöörunge jävve, ävver et es schnell opjebout worre. ==Wirtschaft== Im 19. Johrhundert wor die Textilindustrie dä Jeldbringer. Hück dominiert Maschijnenbau, Chemie, Logistik un Handel - dozu kütt et Binnenhafen aan Rään. ==Kultur & Sehnswääddischte== * Römer-Museum (Villa Borg) * Kaiser-Wilhelm-Museum * Botanescher Gaad * Krieewelsche Pappköpp, Karneval, Seidenstadtfest ==Verker== Krieewel es joot verbunde övver A44, A57, Regional- un S-Bahn noo [[Düsseldorf]] un [[Duisburg]]. Et Binnenhafen verknüppelt Stadt met Rään. ==Belder== <gallery> File:Im_Brahm_Krefeld.jpg|Großbäckerei ''Im Brahm'' </gallery> [[Categorie:Kreisfreie steij in Noordrien-Wesfale]] 1ey6izd99yptqag6rce8xmbebvtzrec 14 75799 482932 2025-06-22T12:00:29Z Stephan 0796 13118 Nuuj pazjena: [[Categorie:Wikipedia:Artikele nao dialek|Krieewelsch]] 482932 wikitext text/x-wiki [[Categorie:Wikipedia:Artikele nao dialek|Krieewelsch]] cwh4jiniuordkpz2dx7zd5nvr8thb1t