Wikipedia liwiki https://li.wikipedia.org/wiki/Veurblaad MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter Media Speciaal Euverlèk Gebroeker Euverlèk gebroeker Wikipedia Euverlèk Wikipedia Plaetje Euverlèk plaetje MediaWiki Euverlèk MediaWiki Sjabloon Euverlèk sjabloon Help Euverlèk help Categorie Euverlèk categorie Portaol Euverlèk portaol TimedText TimedText talk Module Overleg module Event Event talk Limburgs 0 10 482965 482305 2025-06-27T22:50:23Z De Wikischim 2106 /* Zeve belangrieke dialekregio's */ Kleverlands is ech 'n anger groep (veer nuime 't Venrays, Gochs, Nimwaegs toch gei Limburgs?) 482965 wikitext text/x-wiki {{misjmasj}} {{taal |kopkläör=paleturquoise |naam=Limburgs |eigenaam=Limburgs, plat |gebeed=Gooddeils [[Nederlands Limburg]],<br />[[Belsj Limburg]], midde-[[Rienland]],<br /> e paar dörper in [[Wallonië]]. |class=[[Indo-Europese taole|Indo-Europees]]<br />&nbsp;[[Germaanse taole|Germaans]]<br />&nbsp;&nbsp;[[Wesgermaanse taole|Wesgermaans]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Nederduuts]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Nederfrankisch]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Zuidnederfrankisch]]<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Limburgs''' |sjpraekers=ca. 1,6 miljoen |cons=Nederland: neet bedreig<br />Belsj en Duitsland: bedreig |officieel=Erkinning in Nederland |ISO= li, lim, lim }} [[File:Limburgish language-extent in dutch.png|thumb|Het Limburgse taalgebied incl. [[Noord-Limburgs]] met [[Venlo]] en [[Vèlbedersch|Oost-Bergisch]]]] {{dialeksec|Norbiks}} 't '''Limburgs''' (ouch waal: '''Lèmburgs''', ''Limburgsj'' of ''Limburgisj'') is d'r populaere naam vör 'n verzameling dialekte die in de dialektologie 't [[Nederfrankisch|Zuidoosnederfrankisch]] geneumd werre. Me is ooch d'r term 'Limburgs' gaoë gebruke umdat de mètste gebroekers van dis dialekte in èng van de beide [[Limburge]] wonne, mae 't haat och luuj in Wallonië en Duutsjland die dis taal nog kalle. 't Limburgs is dus e [[diasysteem]]. 't Limburgs is ing vaan de winnige [[toeëntaal|toeëntale]] in [[Europa]]. In 1997 tekende de Hollendsje överhèèd 't [[Europees handvest ter erkenning van Europese regionaal tale]] en erkende daomit 't Limburgs in Nederland as Europese regionaal sjtreektaal. De Bèlzje överhèèd haat in 2001 't [[Kaderverdraag inzake de besjerming van nationaal minderhede]] getekend. Vlaandere weigert dit verdraag te ratificere, oeëdör 't Handvest ter erkenning van regionaal tale neet getekend kan werre en daorum besjteunt dis dialekte in [[Belsj Limburg]] nog neet officieel. == Verspreiing == {{dialeksec|Mestreechs}} 't Woord ''Limburgs'' kin op twie maniere gedefinieerd weure: es sumpelweg alle dialekte die in Bèlsj en Hollands Limburg gesproke weure, en es 'n taolkundege einheid. Umtot 't Lèmburgs allewijl es streiktaol erkind weurt, is 't nötteg um die taol taolkundig aof te bakene[[Limburgs#Vootnoot|<sup>1</sup>]]. Boe de grens ligk is nog e bitteke umstreje: vreuger woort ze getrokke mèt de [[Uerdinger Linie]] en de [[Benrather Linie]], 't gebeed dös, boe-in me ''ich maak'' zeet veur ''ik maak'' of ''ich mach(e)''. Dat zouw evels beteikene tot 't [[Venloos]] en 't [[Kirchräödsj]] bei neet tot 't Limburgs hure. Allewijl weurt es belangriekste kinmèrk 't gebroek vaan sleep- en stoottoon gezeen, en wel 't gebroek vaan de sleeptoon veur de vaan oorsproonk lenger en stoottoon veur de vaan oorsprong körter syllabes. De twiede grens is daan de Benrather Linie, dee 't tonaliteitsgebeed in e noordwestelik deil, 't Limburgs, en e zuidoostelik deil, 't [[Ripuarisch]], verdeilt. Zelfs de [[tonaliteitslien]] es wes- en noordgrens vaan 't Limburgs werp probleme op: bekaans ummer gief 't boete dit gebeed nog dialekte die wel 't versjèl tösse de twei toene kinne, meh die ''neet'' in oppositie gebruke. Zoe weurt in 't [[Venrojs]], 't [[Lommels]], en 't [[Sintruins]] wel "gezonge", meh trif me gein wäörd aon die mèt behölp vaan de toene oeterein gehawwe weure. Ouch beveent ziech te zuie vaan Mestreech e [[Neet-tonaol enclaaf van Riems en Aesjde|gebeed zoonder tonaliteit]]. Meistal hèlt de besjrieving vaan 't Limburgs bij de Duitse grens op, behave de [[Zelfkant]], e gebeedsje tot e hèpske oet [[Nederland]] vörmp en inkel jaore bij Nederland heet gehuurd. Toch geit 't Limburgs wied in Duitsland door, tot euver de [[Rien]], woe me vaan ''[[Bergisch]]'' sprik. Dees variante zien allein mèt e weineg routine es Limburgs te herkinne. Soms nump me ouch de mier noordelike dialekte mèt (wie 't Venrojs), meh die zien in essentie [[Braobants]]. Wel kinne de [[Piellands]]e en [[Genneperlands]]e dialekte zuidoostelike kinmèrke wie versjeie saorte [[umlaut]]. De dialekte vaan de dörper oet de Braobantse gemeinte [[Kranedonk]] hure weer wel tot 't Limburgs. 't Weste vaan Belsj Limburg is 'n kwestie apaart. In de noordwestelike gemeintes [[Lommel]], [[Ham (Belsj Limburg)|Ham]] en De [[Loei]] weure dialekte gesproke die zoe good wie gans Braobants zien: 't Eineg Limburgs kinmèrk wat ze höbbe is de umlaut in diminutieve. 't Zuidweste, [[Sintruin]] en umgeving, ligk wel boete de tonaliteitsgrens meh binne de Uerdinger Linie. Bovedeen ligk dit gebeed t'n ooste vaan de [[Getelien]]: 'n bundeling vaan klein isoglöskes, die door hun groete aontal same belaangriek zien. Deze grens vörmp veur väöl lui e deil vaan de wesgrens. 't Ooste vaan [[Vlaoms-Braobant]], [[Tiene]] en umgeving, teslotte ligk te weste vaan die Getelien meh t'n ooste vaan de Uerdinger Linie. Ouch weure de Ripuarische dialekte in 't uterste zuidooste vaan Nederlands Limburg, zeker ouch door de sprekers zelf, wel Limburgs geneump; dit is oonder taolkundige evels hoegs oongebrukelik. == Kinmèrke == 't Allerveurnaomste kinmerk is, wie gezag, de twietoenegheid. 't Twiede belangriekste, door de meiste dialekte gedeild, is 't wäördje ''i(e)ch'' boe 't Hollands ''ik'' heet. Derde is 't pronoom ''doe'' (soms ''diech'') - de westelike dialekte (Bèlsj Lèmburg vaanaof [[Hasselt]]), gebroeke daoveur evels, zjus wie 't Nederlands vörm vaan ''gij'' (bev. ''dzjie'' in 't [[Hessels]]). Wijer koueme in de meiste dialekte de Hollandse ''ui'' en ''ij'' trök es ''oe'' en ''ie''. In väöl dialekte weurt de t op 't eind vaan e woord in combinatie mèt väöl consonante neet oetgesproke (''s(j)lech'' veur ''slecht''). Lèstens, meh neet 't mins belangrieke, heet 't Limburgs 'n eige verbuigingssysteem, dat väöl vaan zoewaal 't Hollands/Brabantse es vaan 't Duitse aofwiek. 'rs Zien drei grammaticaal geslaachte (mennelik, vrouwlik, oonzijig), mèt de artikele ''dee, die, dat'' (toonloos ''d'n/d'r, de, 't'') en ''eine(n), ein, ei(n)'' ('''ne(n), 'n, e/'n''). 't Miervajd volg de vrouwelike vörm. Typisch Limburgs is, tot 't adjectief bij 't vrouwlik en 't miervajd in inkel gevalle de -e oetstoot: * Dee/eine ('ne) sjoene maan. * Die/ein ('n) sjoen vrouw. * Dat/ei (e) sjoen keend. * Die sjoen minse. Zuug wijer [[Limburgse grammair]], [[Toeanen in 't Limbörgs]] en ouch [[Limburgse klaanklier en spelling]]. == Taolhistorie == === ([[Nederfrankisch|Neder-]])[[Frankisch]] === 't [[Wesgermaans]] volk de [[Franke]] vesteg ziech in de laat-Roemeinsen tied in noordelik [[Gallië]] es ''foederati'' vaan 't [[Roemeins Riek]]. Mèt de [[Groete Volksverhoezing]] en de collaps vaan 't riek trèkke de Franke noordweerts verspreie ze ziech euver e väöl groeter gebeed: ze kolonisere e groet deil vaan de [[Nederlen]] en grof eweg 't modern Midde-Duitsland. In de dao-opvolgende iewe nump hun expansie nog wijer touw, mèt es huugdepunt 't riek vaan [[Sjarel de Groete]] bij dee z'nen doed in [[814]]. De taol vaan de Franke weurt in hun kèrngebeed gesproke en breit ziech oet ten koste vaan ander Germaanse dialecte en Romaanse taolvörm. In de res vaan hun riek oondergoon de dao aonwezege taole sterken invlood vaan 't Frankisch. 't Limburgs ligk in 't Frankisch kerngebeed en is al vaanaof de vreug [[Middeliewe]] Frankischtaoleg. De [[Hoegduitse klankversjuving]] heet in 't gans continentaal Wesgermaans taolgebeed gezörg veur [[Hoegduits]]e, [[Middelduits]]e en [[Nederduits]]e variante. 't Frankisch heet ze alledrei. 'n Taolkundege aofspraak heet de grens tösse 't Nederduits en 't Middelduits bij de [[Benrather Linie]] gelag. Daomèt zien de Limburgse dialekte Nederfrankisch. === [[Ingweoons]] === Aon de zuidweskös vaan de [[Noordzie]] weurt e Germaans dialek gesproke wat hendeg vaan dat Frankisch aofwiek: 't [[Fries]]. Veur de expansie vaan de Franke en 't Frankisch stoont dees taol evels neet zoe allein es denao: In zoe good wie gans modèrn [[Nederland]] en [[Vlaondere]] mote de direkte verwante vaan 't Fries geklónke höbbe, dewijl ouch 't [[Saksisch]] mèt zekerheid väöl korter bij 't Fries stoont es noe ('t is verfrankisch). De verzaomelnaom veur 't Fries en de verwante Germaanse dialekte is ''Ingweoons''. D'n opmars vaan de Franke vaanoet 't zuie kós dees taolinvlood neet euveral wegvege: 't Fries blaof bestoon, in ierste instantie zelfs in 't later [[Noord-Holland|Noord-]] en [[Zuid-Holland]], en in väöl andere gebejer blaof 'n Ingweoons [[substraot]] achter. In Limburg is dees oonderlaog evels relatief zwak. Ingweoonse wäörd die 't gehaold höbbe zien ''vief'' en ''zègke''. In de dialekte die kortbij 't [[Ripuarisch]] stoon, wie 't [[Heëlesj]], huurt me dao 't neet-Ingweoons ''vunnef'' en ''zage''. === De [[Kölse expansie]] === Roond 800 ligk de taol vaan 't later Limburg nog relatief kortbij de taol oet [[Braobant]] en [[Vlaondere]]. In de [[Karolinge|Karolingischen]] tied evels kump dao verandering in. De mechtegste stad in de wij umstreke weurt [[Kölle]] en de koumende veer iewe zörg dat deveur tot de kinmerke vaan 't [[Kölsj|Köls]], e Middenduits dialek, eint veur eint geëxporteerd weure. Zoewel in 't [[Rienland]], in [[Gelre]] es in 't [[Graafsjap Loen]] wèlt me 't Köls imitere, of kint me in eder geval aon de taol oet 't ooste 'n hoeger status touw. Zoe zalle stei wie [[Aoke]], [[Mestreech]] en [[Venlo]] tössestaties zien gewees in de verspreiing vaan de versjèllende dialekkinmerke. Mèrkwierdeg genoog woorte de Kölse eigenaardeghede gans oongeliek in 't weste geïmporteerd. Limburg heet daodoor e terrasvörmeg taollandsjap gekrege: vaan 't zuide en ooste nao 't noorde en weste touw weurt de taol ummer Nederduitser, minder Köls vaan karakter. Vaan oos nao wes heet de Kölse expansie veur de volgende grenze gezörg: * de [[Benrather Linie]] (''mache-make''); * de grens vaan ''d'r'' es bestump artikel; * de [[Panninger Linie]] (''sjlech-slech''); * de [[Panninger Seitenlinie]] (''sjaop-schaop''); * de [[betoeningslien]] (wel of gein oppositie tösse twie toene); * de [[doe-gijlien]]; * de [[Getelien]] ('ne houp klein isoglöskes die min of mie samevalle); * de grens aon d'n [[umlaut]] in oonregelmaotege [[verb]]e en miervajde; * de grens aon d'n umlaut in [[diminutief|diminutieve]]; * de [[Uerdinger Linie]] (''ich-ik'') 'n Aontal vaan die grenze löp door tot boete 't Limburgs taolgebeed, m.n. de twie umlautsgrenze, die zelfs tot wied in 't [[Nedersaksisch]] procedere. === De [[Braobantse expansie]] === Tegen 't ind vaan de [[daartiende iew]] is de mach vaan Kölle gebroke en dómmeneert [[Braobant]] de zuidelike Nederlen. E groet deil vaan 't later Limburg riech ziech in cultureel opziech op Braobant. De Kölse taolexpansie stop direk, meh weurt eigelik amper trökgedrejd. Dit bliek beveurbild oet de [[Uerdinger Linie]], die nog ummer mèt 'ne boeg um de Braobantse stad [[Tiene]] heer ligk en oondanks de Braobantse expansie sjijns noets nao 't ooste versjove is. Veranderinge die in e groet deil vaan 't later Belsj Limburg weure doorgeveurd zien: * Umlaut en diftongering vaan de ''oe'' in ''ui'', diftongering vaan de ''ie'' in ''ij'': ''hoes > huis'', ''ies > ijs''; * Mutatie vaan de ''ee'' en ''oo'' in ''ie'' en ''oe'': ''good > goed'', ''beer > bier''; * Eliminatie vaan 't wäördsje ''doe'' te geunste vaan ''gij''. Limburg waor evels in deen tied politiek zoe versnipperd tot deen invlood bij 't Maasland abrup ophoolt. De drei bove besjreve taolveranderinge höbbe hun isoglosses allemaol dao loupe, en bij [[Genk]] loupe ze zelfs, same mèt de Panninger Seitenlinie, geliek in de [[Genker barrièr]]. De Braobantse expansie heet nog iewe gedoord, al versjove de dialekgrenze vaanaof de zeventiende iew nog mer weineg. Feitelik waor op dat memint 't Limburgs taollandsjap gooddeils vasgelag. De dialekte zien daonao geleidelik aon oetereingegreujd. Mèt 't oontstoon en in beteikenis touwnumme vaan de Nederlandse Staanderdtaol kaome de dialekte oonder ummer touwnummenden invlood daovaan. Beter mobiliteit en gestege opleiingsnivo zörgde in de [[twintegste iew]] veur touwgenómme contak tösse vesjèllende dialeksprekers en brach laanksemaon 'n [[regiolek|regiolectisering]] op gaank. == De [[Waols|Waolse Expansie]] == Vaanaof de [[19e ièw|19e iew]] begos de [[industrie]] op te komme. Dizzen tied weurt neet allein in Limbörg, meh ouch in de res vaan [[Europa]] de [[Industriële Rivvelutie]] geneump. Vaanaof dat momint kin me 't Limbörgstaoleg gebeed in veer ikkenomische gebeje opdeile: 't Gebeed dat ziech laot kènmerke mèt industrie roontelum de [[mijnwèrker|mijne]], 't gebeed dat ziech riech bis de febrieke vaan [[Liège]], 't gebeed dat ziech riech op de handel mèt [[Indhove]] en 't gebeed dat eigelek weineg tot gein indöstrie heet. De bekènde Zuid-Limbörgse Mijnstreek (roontelum [[Heerle]], [[Zitterd]], [[Geleen]] en [[Kèrkraoj]]) veraanderd in hun dialekte neet väöl (al geit dat later wel gebäöre), ouch veur 't utterste weste vaan Belsj-Limbörg gebäört d'r neet väöl, simpelweeg umtot 't neet väöl industrie dao gief. Roontelum [[Mestreech]] en [[Hasselt]] begint laankzaom meh zeker de vocabulaire evels hendeg snel te veraandere: Veural 't [[Waols]] en later ouch 't [[Frans]] vaan Liège heet 'n innorme invlooj op de steij, boe dat 't extreems gebäört in [[Eijsde]], [[Mestreech]] en [[Tóngere]]. Zoe weurt herinnere ''rappelere'' en zuver make ''sjoevenere''. Sommege vaan de Waols-Franse wäörd haole 't zelfs väöl wijer, bis aon [[Venlo]], zoewie versjèt in plaots vaan vork. Dit maak de kloof evels wel groeter tösse 't Limbörgs en 't oets zoe kortbij ligkende [[Ripuarisch]], dat niks vaan dees Waolse expansie mètkraog. In 't noorde begint de ik-ich lijn laankzaom mie en mie nao 't zuie te trèkke, vaanwege de ikkenomische invlooj vaan Indhove. Bis 't momint dat zelfs Venlo euver de streep geit. Nog ummertouw is Venlo e typisch geval vaan 'n euvergaangsdialek vaan 't dao origineel gesproke [[Limbörgs]] (ze spreke nog altied vaan ''mich'' en neet ''meej'' en ouch ''dich'', neet ''ow'' of ''geej'') en 't mie Indhoofse [[Kleverlands]] (ze spreke nimmie vaan ''ich'', meh ''ik'' en zègke neet ''sjoen'' meh ''moei''). == Allewijle invlooje == Allewijl lieket 't Limbörgs vaan Belsj- en Nederlands-Limbörgs veur de ierste kier ech oeterein beginnentere te greuie. Belsj-Limbörg (mèt oetzoondering de grensdörpkes die ziech riechte op Mestreech) begint mie te vervlaomse, dewijl Nederlands-Limbörg begint te verhollandse. De plaotse roontelum Mestreech (zoewel Belsj es Nederlands) lieket mie en mie nao 't Mestreechs te greuie, dewijl me 'tzelfde zuut in Zitterd en Geleen (die laankzaom meh zeker ouch qua dialek op mekaar beginne te lieke), de dialekte in [[Parkstad]] beginne te veralgemeinieziere en in minder maote ouch 't Heuvelland (allewel dao ouch 't Mestreechs väöl invlooj heet door 't gebrek aon e eige cultureel centrum). De vraog is evels wat de strijd zal winne in Limbörg: de vernederlandiziering of de veralgemeiniziering. == Dialekte == :''Hoofartikel: [[Limburgse dialekte]]''<br /> De versjèlle tösse de Limburgse dialekte zien aonzeenlik. Neet allein deit dat ziech veur aon de ren vaan 't taolgebeed, woe 't Limburgs laanksem meh dudelik euvergeit in ander taole en de typisch Limburgse kinmerke ei veur ei laote valle, ouch in 't hart vaan 't taolgebeed gief 't dèks al zoeväöl taolversjèlle, dèks geconcentreerd in taol-anclaves, tot wezelik eder plaots zien eige dialek heet. De meiste versjèlle zien groetendeils oos-wes georiënteerd, wat me dudelik bemerk bij 't reize vaan de Belsj-Brabants-Limburgse grens via Belsj en Nederlandse Limburg door 't Rienland. In noord-zuidriechting zien de versjèlle belangriek kleinder, vaandao tot me in groete deile vaan Nederlands Limburg ziech oonderein gemekelik kint verstoon, dewijl [[Hessels]] en [[Remunjs]] neet zoemer oonderein te verstoon zien. == Gebruuk: taolverlees en -behaajd == 't Limburgs heet sins kort in Nederland 'ne wèttelike status meh is nörges wèrkelik officieel. De taol heet altied 'n [[daktaol]] bove ziech gehad en steit noe euveral "oonder" 't Nederlands en 't Duits. In de modèrnen tied vaan massamedia beteikent dat tot immigrante ziech vaan de cultuurtaol, neet vaan 't Limburgs zalle bedene. Ouch beteikent 't soms tot awwers hun kinder neet mier optrèkke in de volkstaol. In Nederlands Limburg sprik door 't groetste deil vaan de provincie de mierderheid nog 't dialek (dit is dös neet per se Limburgs), vaan 'n klein mierderheid in 't plattelaand vaan [[Gennep]] en umstreke en good de helf vaan de jóngere in [[Wieërt|Wiert]] tot mier es negeteg procint hei en dao in 't [[Heuvelland|Heuvellaand]]. Veural in 't zuie mote ouch de immigrés, wèlle ze bij de gemeinsjap hure, ziech 't plat eige make. Vaan noord nao zuid is 'nen dudeliken trend waor te numme vaan minder nao mie dialekgebroek. Oetzunderinge zien daobij de stei, meh hiel in 't bezoonder [[Heële|Heerle]], woe me 't aondeil vaan sprekers vaan 't [[Heëlesj]] op mer 20% sjat (meh woe 't ouch nog [[Heerles Nederlands]] gief). Door 't hoeg aonzien vaan 't Limburgs, wat in de leste jaore nog touwnump, zien dao relatief weineg lui die moodwèlleg 't Limburgs inwissele veur 't Nederlands. In Belsj Limburg sprik de mierderheid vaan de ierste generatie nog Limburgs, meh de twiede generatie, veural de vrouwlui, höbbe 't dialek massaol laote valle, en trèkke hun kinder op 't Nederlands op. Me sjat tot vaan de daarde generatie nog umtrint 25% 't dialek behiers; dèks is dat 'n ander dialek es dat vaan de plaots woe ze woene. Väöl vaan die jóngere, veural de vrouwlui, gebruke 't dialek aamper nog. De volkstaol had in Vlaondere veural in de jaore '50 t/m '70 hiel weineg prestiesj. 't Veurbild vaan Heerle in Nederland wies evels oet tot dit neet noedzaokelik 't ind vaan 't Limburgs in 't Belsj hoof te beteikene. In de Duitse gebejer is de situatie oonbekind, meh dao liekent 't gebruuk vaan 't plat ouch stèrk achteroet te goon, zoeget wie in 't Belsj. == Gevolge van de installatie van de Raod veur 't Limburgs == {{Dialeksec|Valkebergs}} In 2003 weurt door de [[Raod veur 't Limburgs]] in samewerking mèt [[Veldeke Limburg]] de 1<sup>e</sup> pos-hbo kadercursus [[lièrgank Limburgs]] georganiseerd. De sjtudie van 't Limburgs keumt in 'n sjroomversjnelling. === Zeve belangrieke dialekregio's === 't Limburgs weurt in 't populair-weitesjappelik book ''Riek van Klank'', oetgegeve door [[Veldeke (vereiniging)|Veldeke]] in 2007, verdeild in zeve regio's die belangrieke dialekkènmerke gemein höbbe. <br /> Binne die grenze loupe ouch nog secundair taalgrenze of [[isoglos]]se. <br /> Die zeve regio's zin: ** 't [[Ripuarisch]], rónd [[Kirchroa]] en wiejer [[Duutsjland]] in (Boete besjowwing gelaote: [[Eupe]], [[Kelmis]] en res [[Duutsjtalige Gemeensjap]]) ** 't [[Oas-Limburgs]], [[Nederlands Limburg|Zuud-Limburg]], rónd [[Zittert]], rónd [[Remunj]] tot achter [[Panninge]] (Boete besjowwing gelaote: [[Platdiets en Plattdütsch|Plattdütsch]] va [[Oos-Voeres|S'n Maeëte, S'n Pieëter, Teuve en Rimmersjdel]] en [[Plombières]]) ** 't [[Centraal-Limburgs]], van [[Tóngere]], [[Mestreech]], [[Bilze]], [[Genk]], [[Maaseik]], [[Bree]] tot en mèt [[Wieërt]] ([[Voeres]] en [[Moelings]] boete besjowwing gelaote) ** 't [[Wes-Limburgs]], van [[Borgloon]], [[Hasselt]], [[Beringen]] tot en mèt [[Achel]] ** de [[Wes-Limburgse euvergangsdialekte]], [[Sint Truiden]] en umsjtreke ** 't [[Brabants-Limburgs]], [[Tessenderlo]] tot en mèt [[Lommel]] ** 't [[Kleverlands-Limburgs]], van [[Venlo]], [[Venroj]] tot [[Gennep]] === De versjillende Limburgse dialekte binne dees encyclopedie en de sjpelling === * de Limburgse Wikipedia haet 'n paar [[Wikipedia:Riechliene veur spèlling|Riechliene veur de spelling]] * ein kort euverziech van de sjriefwies (sjpelling) in de diverse dialekte en de [[plaatsname]]lies in 't dialek sjtoon ouch op 'n [[Wikipedia:sjpellingssjpiekbreefke|sjpellingssjpiekpagina]] op dees Wikipedia. * De besjrieving van 'n plaatselik [[Limburgse dialekte|Limburgs dialek]] kèns se op dees encyclopedie vinge via 'ne link in 't artikel van de betreffende plaats. Alle plaatse sjtoon in hun eige dialek op de Nederlands Limburgse [[plaatsname]]lies. Veurbeelde van Limburgse dialekte o.a. 't [[Klummes]], 't [[Mestreechs]], 't [[Moferts]], 't [[Nuts]], 't [[Norbiks]], 't [[Remunjs]], 't [[Valkebergs]], 't [[Venloos]], 't [[Vieleter]], 't [[Voeres]] plat. === Limburgse literatuur === 't Begin van de [[Limburgse literatuur]] geit truuk nao de [[12e iew]] mèt werk van de diechter [[Heinric van Veldeke]] oet [[Spalbeek|Sjpalbeek]] ([[Hasselt]] in [[Belsj]]). Ouch de [[Nederlandse literatuur]] en de [[Duutsje literatuur]] zeen häöm es sjtart van hunne [[literatuur]]. Tot aan de 17e ièw weurt d'r nieks gevónge op dialekgebied. In de [[17e ièw]], [[18e ièw]] en [[19e ièw]] ies sjpraoke van mer inkel dialeksjtökker. Op 'n inkel werk nao, bliek 't meiste geine literatuur te zin. Pas in de [[20e ièw]] en daonao zal 't Limburgs miè hoagwaerdige sjriefcultuur kriege. Publicaties, sjtudies en beuk euver de sjtreektaal, 't Limburgs en de Limburgse dialekte sjtoon in [[Literatuur euver 't Limburgs]]. == Invloed van de Sjtaotskoele == {{Dialeksec|Norbiks}} Bies wied in d'r 19de ieëw waor 't dialekt de taal oeë-in oonderwaeze waoërt in Nederland. Op èng oetzoondering nao, n.l. 't ooste va Limburg oeë 't Hoeëgduutsj de sjoeëltaal waor. Inspecteurs van d'r minister kalde va ''trage en vadsige pastoors'' die gewend waore [[Duutsj]] te kalle en gene zin howwe um op 't Nederlands uvver te goeë. Willem I sjtèlde gratis lieërmiddele ter besjikking mae pas in de twiede helft van dae ieëw begint me mèt oonderwies in en van de Nederlandse standaardtaal. De oontginning va kaole haat daobie 'n rol gesjpäöld; Zuid-Limburg waoërt opgenaome in de nationale infrasjtruktuur en geïntegreerd in 't nationaal communicatiesysteem. Dat de örsjte mienwijkers Duutsjers waore en dat 'n kwart van de bevolking tösje de twieë Waeltkrege Duutsj waor, haat, dör hunne lieëge maatsjappeleke sjtatus, gene invloed gehad op 't vernederlandingsproces dat inmiddels de sjteun how va belangrieke maatsjappeleke instituties, mèt naam van de Kèrk. <ref>P.H. van der Plank, Taalsociologie, een inleiding tot de rol van taal in het maatschappelijk verkeer, 1985, blz 164, ISBN 90-6283-636-4</ref> <br /> == Rudimènte van naamvalle in 't Limburgs == {{dialeksec|Remunjs}} 't Limburgs haet nog [[wikt:lies van genetief vorme in 't Limburgs|euverbliefsele]] van de [[Genetief]] en inkele [[wikt:lies van locatief vorme in 't Limburgs|euverbliefsele]] van de [[Locatief]] wie ''heives'' (nao hoes). == Vootnoot == * [[Limburgs#Verspreiing|<sup>1</sup>]]: De erkinning binne Nederland betrif evels alle dialekte in Limburg en is dus neet taolkundeg gedefinieerd. == Referenties == {{referenties}} == Extern links == * [http://www.veldeke.net/ www.veldeke.net] * [http://www.limburgs.org Stiechting Limbörgse Academie (Limburgish Academy Foundation)] mèt dictionairs Limbörgs-Hollands, Limbörgs-Ingels, Hollands-Limbörgs en Ingels-Limbörgs en ouch 'n historie vaan de Limbörgse taol/spraok. * [http://www.vanoostendorp.nl/fonologie/tongval/t33.html De Chinezen van Nederland] euver 't gebroek van [[sjtoèttoon|sjtoèttone]] en [[sjleiptoon|sjleiptone]] in 't Limburgs * [https://web.archive.org/web/20100528030840/http://cf.hum.uva.nl/natlearn/limburgs/limbvrg.html Limburgs als streektaal: tien vragen] * [https://web.archive.org/web/20050102084945/http://www.limburgsedialecten.nl/ Website vaan de Limburgse streiktaolfunctionaris] * [https://web.archive.org/web/20041213095351/http://taal.phileon.nl/lim/limburgs.php/ Artikel euver 't Limburgs op de Nederlandse streiktaolesite] * [http://www.limburghuis.com Thoespazjina vaan de werkgroop AGL, die ziech inzèt veur 'n algemein Limburgs] * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=lim Volges etnologue] * [http://e-wld.nl/ Elektronisch Woordenboek van de Limburgse Dialecten (e-WLD)] van Belgisch en Nederlands Limburg en de Platdietse streek in België. Méér dan 130.000 woorden en begrippen. [[Categorie:Limburgs| ]] [[Categorie:Limburgse dialekte|*]] [[Categorie:Germaanse tale]] [[Categorie:Tale in Belsj]] [[Categorie:Tale in Duutsjland]] [[Categorie:Tale in Nederlandj]] 4l30x7esz477wkdzn98zd8q45umx0vw Wikipedia:De kaffee 4 1386 482962 482916 2025-06-27T20:56:59Z MediaWiki message delivery 11181 /* Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews */ nuje subkop 482962 wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ [[Categorie:Wikipedia:Kaffee|*]] Important: Please '''refrain''' from using ContentTranslation2. This tool is unfit for the Limburgish language. We have decided to forbid its use until further notice. ----- Please don't bother us with any translation requests for articles. These disrupt the ordinary work on this Wikipedia and are more often than not intended for POV pushing. If you do, this may result in an infinite block. ----- * '''li:''' Aanvraoge veur 'ne [[m:bot|botvlag]] mótte op dees pagina gedaon waere. Deze wiki gebroek 't [[m:bot policy|standaard botbeleid]] en steit [[m:bot policy#Global_bots|wikiwiej bots]] en [[m:bot policy#Automatic_approval|automatische goodkeuring van bepaolde types bot]] toe. Anger bots mótte zich hiejónger aanmelje en den [[m:Steward requests/Bot status|toegank aanvraoge]] van 'ne steward es d'r gein taengesjtömme zeen. * '''en:''' Requests for the [[m:bot|bot]] flag should be made on this page. This wiki uses the [[m:bot policy|standard bot policy]], and allows [[m:bot policy#Global_bots|global bots]] and [[m:bot policy#Automatic_approval|automatic approval of certain types of bots]]. Other bots should apply below, and then [[m:Steward requests/Bot status|request access]] from a steward if there is no objection. {| cellspacing="10px" style="background:none" |- valign="top" |width="50%" align=center style="border: 1px solid #1188AA; background-color:white" padding:0.5em;"| <div style="font-size: x-large; margin: 0.5em;">Wilkóm in de kaffee</div> <center>'''[http://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:De_kaffee&action=edit&section=new Voog hie e nuuj berich toe]'''</center><br> Hie in de kaffee kans te kalle, praote, zjwetse, tatere, awhore, leutere, klasjenere euver al wat rillevant is veur ós projek en de [[Wikimedia]]-welt daoboete. Höbs te 'n vraog euver wie al hie functioneert, dan sjtil ze ós hie. Wils te aan 'n artikel of e gans projek beginne en mós te dao toewsjtumming veur höbbe, dan biste hie ouch op de gooj plaots. En intersante mitdeilinge zien natuurlik al eve wilkom.<br> Hawt astebleef wel de Wikiquette in de gater: blief vruntelik, gank neet mitein sjelle of keke, wach röstig op 'n antwoord. Zoe hawte veer de Wikipedia e bitteke laefbaar. |} {| cellspacing="10px" style="background:none" |- valign="top" |width="50%" align="center" style="border: 1px solid #1188AA; background-color:white" padding:0.5em;"| [[Plaetje:Pilsner_Bier.jpg|140px|left]] [[Aafbeilding:Red_Wine_Glas.jpg|110px|right]] In de Limburgse kaffee weurt natuurlik [[beer]] gesjöd, [[wien]] of 'n [[aels (drank)|aelske]] gedrónke. [[Whisky]] en [[port]] zint ouch veurraodig, dus euver de grènze kieke doont veer toch waal. Veur de luuj, die geinen alcohol drinke is d'r [[koffie]], [[thee]] en [[mèlk|milk]]. [[:nl:Water|Water]], [[:nl:sherry|Sherry]] en [[:nl:champagne|champagne]] mótte veer nog bie [[:nl:|de naober]] haole.<br> Veur debie e sjtök [[vla]] of 'n [[waffel]], [[huidvleisj]] of [[rommedoe]] op zjwart broad,<br> 'n tas [[sóp]], e [[broad|bruèdsje]] mèt [[sjink]], 'ne zoere [[hièring]], e [[videeke]] of gewoon get [[noot|neutsjes]]. Geneet, mer drink mit maote, en sjmiet neet mit aw reskes drank. "Alles mit maote", zag de snieder. Doe sloog 'r zie vrouw mit d'n èllestek. En natuurlik loestere v'r ónderwiel nao [[muziek]] of zinge gezellig same e [[sjlager|leedsje]] mèt. |} {| cellspacing="10px" style="background:none" |- valign="top" |width="50%" align=center style="border: 1px solid #1188AA; background-color:white" padding:0.5em;"| As te gei Limburgs sjpriks:<br> [[Image:Flag of the Netherlands.svg|20px]] Schroom niet om hier in het Nederlands te schrijven!<br> [[Image:Flag of Germany.svg|20px]] Man kann hier auch auf Deutsch schreiben!<br> [[Image:Flag of France.svg|20px]] N'hésitez pas à écrire en français !<br> [[Image:Flag_of_England.svg|20px]] You can write in English here!<br> [[Image:Frisian flag.svg|20px]] Jo kinne hjir ek yn it Frysk skriuwe!<br> Je kunt hier ook in andere Nederlandse en Vlaamse streektalen schrijven!<br> ...and we might even understand other Germanic or Romance languages. [[Image:NL-LimburgVlag.svg|20px]] En as te waal Limburgs sjpriks, mer neet wits wies te 't kans sjrieve: [[Wikipedia:Wie_sjrief_ich_Limburgs|probeer 't ins]]! |} ---- '''Zuug veur awwer discussies [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief160905|archief 2005]], [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief190406|archief 2006 (1)]], [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief130906|archief 2006 (2)]], [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief140607|archief 2007 (1)]], [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief120108|archief 2007(2)]], [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief020109|archief 2008]], [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief120210|archief 2009]], [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief071011|archief 2010/11]], [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief230713|arsjief 2011-13]], [[Wikipedia:De kaffee/Arsjief051214|arsjief 2013/14]], [[/Arsjief01062016|Arsjief 2015-16]], [[/Arsjief041017|Arsjief 2016-17]], [[/Arsjief300918|Arsjief 2018-19]], [[/Arsjief060221|Arsjief 2018-21]], [[/Arsjief260523|Arsjief 2021-23]], [[/Arsjief100224|Arsjief 2023-24]] ''' __TOC__ <!--- notes about interwikis: at ca:Viquipèdia:La taverna interwikis are (hidden) in ca:Template:Taverna , at fy:Wikipedy:Oerlis_side interwikis are (hidden) in fy:De_kroech , at he:ויקיפדיה:מזנון interwikis are (hidden) in he:תבנית:מזנון , at is:Wikipedia:Potturinn interwikis are (hidden) in is:Snið:Potturinn ; to [[User:Gangleri|my]] opinion interwikis should not be used in templates, linking should be easy especially for "newbies" ---> <!-- Hei laote stoon --> <!-- Laote stoon --> == ContentTranslation2 == Leef lui, Gisteraovend heet iemes vaan boete drei artikele aongemaak mèt 'ne vertaoltool dee luustert nao de naom [[:mw:Content_translation/V2|Content translation 2]]. 't Rizzeltaot is e bizaar slech Limbörgs mèt wäörd oet allerlei versjèllende dialekte, plus gans get Hollandse wäörd. Iech wèl gere veurstèlle tot v'r 't gebruuk daovaan veurluipeg verbeeje, en wel um de volgende reies: * Veur 't Limbörgs wèrk 't veuresnog neet. Dat kump doortot 't wäörd vaan alle dialekte ougs, meh ouch umtot de Limbörgse sjriftraditie hendeg klein is. AI kin veur 'n klein sjrieftaol wie 't Limbörgs noets zoe good wèrke wie veur 't Nederlands of Ingels. * Zelfs al zouw deze tool verbeterd weure, daan mooste otomatische vertaolinge ummer nog zelf naoloupe. Zègke ze wat bedoeld weurt, zelf al zien de zinne grammaticaol correk? Dat werk kump daan op eus sjouwere, dewijl lui vaan boete, die de taol neet kinne, mer rösteg mèt mesjienevertaolinge koume aonzètte. Dat kós wel ins versjrikkelek oet de hand loupe. * De praktijk heet gelierd tot neet-sprekende gebrukers die hei 'n artikel plaotse - of 't noe 'n vertaolverzeuk is, 'n neet-vertaolde teks in get aanders, 'n mesjienevertaoling of 'n handmaotege poging tot Limbörgs - dat dèks doen mèt 'n aander doel es 't bouwe vaan 'n encyclopedie. Ze promote hun politieke ideeë, of de stad boe ze in woene, of hun relizjie, of hunnen hobby, of e produk boe ze zelf belaank bij höbbe. 't Zien dèks (neet ummer trouwens) neet de oonderwerpe boe veer op zitte te wachte. Die drei vaan gistere waore e good veurbeeld. Alles biejein liek m'ch daorum tot v'r 't gebruuk vaan dezen tool mer beter gans kinne verbeje - wat in de praktijk trop zal neerkoume tot v'r zoe aongemaakde artikele in principe direk wisse. Zeet g'r 't daomèt ins? [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 3 fib 2024 14:06 (CET) :Joa, ich bin 't doa mit ins. --[[Gebroeker:Stephan 0796|Zjweëgelke]] ([[Euverlèk gebroeker:Stephan 0796|euverlègk]]) 3 fib 2024 14:36 (CET) ::Gans mit èns. Ich zeen oppe euverligkpagina dao ouch vanne klènder spraoke bezwaore, meh dao wuuert netuurlik neet op gereageerd. Jaomer det v'r 't neet gewuuen oet kónne zitten op dees site... --[[Gebroeker:Ooswesthoesbes|OosWesThoesBes]] ([[Euverlèk gebroeker:Ooswesthoesbes|euverlègk]]) 3 fib 2024 19:35 (CET) @[[User:Steinbach]]: Ich weit neet of luuj ieës nao de kaffee gaon en dan onna specefiek hiebaove det laeze. Kónne v'r det neet baeter gewuuen bie [[MediaWiki:Newarticletext]] of [[MediaWiki:Sitenotice]] zitte? --[[Gebroeker:Ooswesthoesbes|OosWesThoesBes]] ([[Euverlèk gebroeker:Ooswesthoesbes|euverlègk]]) 28 fib 2024 19:45 (CET) :Die ierste liek m'ch wel e good idee. Iech naom ummer aon tot veer niks kóste doen aon wat centraol dao-euver beslote waor, meh de höbs geliek: mèt dat beriech kinne v'r dat gemekelek aonpasse. [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 28 fib 2024 19:47 (CET) == Kristalle jubileum Wikipedia == Daag allemaol, Dit is e bezunder jaor veur us allemaol: de Limbörgse Wikipedia besteit twinteg jaor! Iech vin tot v'r daobij stèl mote stoon. Wie perceis, dat wèl iech gere mèt uuch bespreke. ===Wat goon v'r perceis vere?=== 't Klink mesjiens raar, meh 't is nog lesteg veur te zègke sinds wienie de Limbörgse Wikipedia noe besteit. Miejer data koume daoveur in aonmerking. * Op 29 augustus woort 't domein gecreëerd. Dat góng toen nog gewoen op aonvraog: "diech wèls 'ne Wikipedia in die-en-die taol? Daan make v'r diech eine!" G'r snap dus tot 't op deen daag nog geinen inhaajd gaof. [https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Veurblaad&oldid=1 De ierste versie vaan 't Veurblaad] vint g'r hei. * Op 5 september sjreef 'nen oonbekinde gebruker oet Stein demèt aon de haol; heer sjreef [https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Veurblaad&diff=2&oldid=1 de ierste kemissie in 't Limbörgs] op 't Veurblaad. Later dee maond maakde heer - iech dink tot 't dezelfde waor - ziech bekind es "[[Speciaal:Biedrage/Andre~liwiki|André]]", heer deeg oonder dat account ein bewèrking. * Op 6 november weurt 't Veurblaad vaan 'n korte kemissie oetgebreid tot get substantieels, nao 't aajd model vaan de Franse Wikipedia wat väöl klein wiki's in deen tied ouch hantere. * Op 24 november koume de ierste artikele. [https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Nederlands_Limburg&oldid=43 Nederlands Limburg] versjijnt daan um kwart veur zès in de vreuge mörge - in 't Nederlands, gekopieerd vaan nl: natuurlek. * Ouch op 24 november melt Guaka ziech aon. Heer is daan al betrokke bij aander Wikipedia's en heet dus al ervaoring. Heer zouw ouch 't IP kinne zien wat op 6 november aon de geng is. In eder geval begint heer daan direk [[Nederlands Limburg]] nao 't Nuts te vertaole. Häöm zeen iech es de vaajer vaan de Limbörgse Wikipedia. Es iech instap, ind december vaan dat jaor, heet de Limbörgse Wikipedia nege artikele. Begin vaan 't nui jaor melt ouch Cicero ziech aon. In de loup vaan 2005 kump 't projek mèt us drei good tot leve. ===Wat moot noe goon gebäöre=== Dit moot geveerd weure! Limbörgers en Wikipediaone mote dit wete, jehzeker! V'r goon 't melde op d'n Hollandse Wikipedia (wat perceis, dao kom iech nog op trök), bij meta etc. En natuurlek bij Veldeke, bij de gezètte en bij 1Limburg. En es 't uuch 'tzelfde is, wèl iech ouch hiel gere de lui vaan vreuger debij rope, nostalgisch ingestèld wie iech bin. Meh... MEH.... ===Kinne v'r us zoe vertuine?=== Nein en nog ins nein! Dat geit zoe neet. V'r loupe debij wie e [https://forum.mestreechonline.nl/forum/mestreech-maastricht/mestreechs-dialek/1813-leesplenkske-vaan-de-mestreechter-sjamptaol vètteg lieske]. Hei moot ech nog gans get gebäöre ietot v'r de peers en de naobers kinne opzeuke. Um mer e paar vaan de groetste pijnpunte te neume: * Sommege Limbörgse artikele, die v'r eigelek al in 2005 hejje mote höbbe, gief 't nog ummer neet! Wèt g'r, tot euver de miejerheid vaan de dörper in Belsj Limbörg nog gein artikel is? Iech vin 't 'n sjan! (En daobij loer is natuurlek ouch nao mien eige want iech waor al deen tied presint um get traon te doen.) Dat moot ech, ech weure aongepak dit jaor. * Somege artikele bestoon wel meh zien versjrikkelek verwaarloes. [[Nederlands Limburg]] kin anno 2024 ech neet mie zoe - erger verawwerd kin zoeget neet. Ouch artikele wie [[Geert Wilders]] en [[Max Verstappen]] zien väöls te laank blieve ligke. Dat zien toch artikele die väöl lui wel geïntrèsseerd zalle aonklikke; es ze dit vinde, höbbe ze astrein genóg vaan de Limbörgse Wikipedia! Dus: wat v'r aonmake mote v'r up to date hawwe (al geef iech touw tot iech zelf al deen tied geine zin had um get aon Wilder te doen; ouch hei höb iech dus sjöld). * Ouch 't Veurblaad, de ierste paasj dieste tegekums, is al väöls te laank 'tzelfde. Dat heet ouch 'n rei natuurlek: v'r make väöls te wieneg nui artikele aon um dat eder maond te wissele. Meh eder jaor get aanders, kom op, dat moot toch kinne? * 'tzelfde gelt veur de ''Unmenge'' aon neet-aofgemaakde artikele. V'r höbbe in de loup vaan de jaore 'n cultuur gekweek boe artikele haaf aofgemaak blieve ligke, dewijl hun oteurs rösteg aon get aanders beginne. Dat moot stoppe. Ietot 't 24 november is, mote de wio's verdwene zien. (En jao, ouch hei is e ''mea culpa'' gepas). Iech hej m'ch Wikipedia anno 2024 trouwens ouch wel groeter gedruimp es 'r noe is, meh dat kin nog wel. V'r goon dit jaor vas wel de 15.000 euver, dat is e sjiek roond getal. En iech höb gelierd de kwaliteit väöl belaankrieker te vinde es de kwantiteit. Zoeväöl Wikipedia's in klein taole stoon vol mèt robot-geginnereerde stumpkes - mèt bekaans niks eigelek. Daan doen veer 't nog neet zoe slech! ===En nog get positiefs ouch?=== Wiezoe al dat gezóks? V'r höbbe toch get te vere, jeh neet daan? Jehzeker! En dat goon v'r ouch doen. Ierstens vin iech 't opknappe vaan Wikipedia wie bove besjreve al 'n vering op ziech, zeker es 't lök. Twiedens wèl iech ouch get fiesteleks doen. Iech dink daan in de ierste plaots aon 'ne sjriefwèdstrijd. Dao kinne v'r daan ouch lui vaan boete veur vraoge, beveurbeeld in de Hollandse kaffee. Zouwe v'r kinne dinke euver 'ne leuke pries, al waor 't mer 'n vlaoj? :) Ouch de huugdepunte vaan 20 jaor Wikipedia verdene 't veur 't vootleech te koume. Eus bèste artikele, complete series etc. kinne daan op 't Veurblaad koume. Same, of in toerbeurt, edere maond 'n aandert. Dat is wel eve get aanders es vief'nhaaf jaor 'tzelfde artikel! En natuurlek mèt 't bijpassend fiestelek veurblaad. ===Dus lui...=== Noe wèl iech uuch wel ins hure. Goon v'r dit vere? En doen v'r dat daan wie iech 't veur miech zeen, of gans anders? Laot uuch mer hure, Wikipediaone vaan vendaog en gistere, {{ping|Ooswesthoesbes}}, {{ping|Stephan 0796}}, {{ping|Zeiverklaos}}, {{ping|Luuk043}}, {{ping|Pahles}}, {{ping|Aelske}}, {{ping|LightPhoenix}}, {{ping|Guaka}}, {{ping|Cicero}}, {{ping|BertK}}, {{ping|Pivos}}, {{ping|Mergelsberg}}! [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 10 fib 2024 22:48 (CET) :Det gaon v'r zeker viere! :) De ieërlikheid verplich mich waal te zègke det ich op 't moment nieks d'raan kan doon, went 't is [[vastelaovendj]]. Zeker zón artikel ei wie Max Verstappe mót ich toch waal es Moferter kónnen oetbreie. --[[Gebroeker:Ooswesthoesbes|OosWesThoesBes]] ([[Euverlèk gebroeker:Ooswesthoesbes|euverlègk]]) 11 fib 2024 11:35 (CET) ::Alaaf Owtb! Gelökkeg höbbe v'r nog wel e paar maond de tied um dit in orde te make. :) [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 11 fib 2024 12:10 (CET) :::Dreimoal kreftig alaaf! 🎉 Natuurlig goa v'r dat vere! Dit joar wil ich mich weer concentrere op topografische óngerwerpe en 't beihaote van 't nuitsuueverzich. Wiejer zou ich mieë wille sjrieve uuever de Duutsje taal en höar dialekte. Meh ieësj de basis en vuur mich persuuenlig besjteet zie ooch oet artikele uuever dörper en anger topografische name in de [[Euregio Maas-Rien|Euregio]]. :) --[[Gebroeker:Stephan 0796|Zjweëgelke]] ([[Euverlèk gebroeker:Stephan 0796|euverlègk]]) 11 fib 2024 14:09 (CET) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Announcing the results of the UCoC Coordinating Committee Charter ratification vote</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, Thank you everyone for following the progress of the Universal Code of Conduct. I am writing to you today to announce the outcome of the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|ratification vote]] on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter]]. 1746 contributors voted in this ratification vote with 1249 voters supporting the Charter and 420 voters not. The ratification vote process allowed for voters to provide comments about the Charter. A report of voting statistics and a summary of voter comments will be published on Meta-wiki in the coming weeks. Please look forward to hearing about the next steps soon. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 12 fib 2024 19:23 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26160150 --> == De WikiconNL 2024 inschrijving is geopend! == De WikiconNL vindt plaats op zaterdag 18 mei bij Beeld & Geluid aan de Media Parkboulevard 1 in Hilversum. Schrijf je in via [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeyUQyvCoqRVRdel6WkfjDmg4gZWv4ML1rm32kw_3XNcFOyyQ/viewform deze link.] De WikiconNL is de jaarlijkse conferentie over Wikipedia, Wikimedia, digitaal erfgoed en onderwerpen zoals auteursrecht en (linked) open data. Het thema dit jaar is 'tussen strijd en samenwerking'. Binnen dit thema is er aandacht voor nieuwe technologische ontwikkelingen en hun impact op Wikipedia en vrije kennis, hoe conflicten in de wereld de Wikimedia projecten kunnen beïnvloeden en is er aandacht voor samenwerking achter de schermen om consensus te bereiken over de inhoud. Kijk op [[wmnl:WikiconNL_2024|deze pagina]] voor meer informatie en de oproep voor sprekers. [[Gebroeker:ThamaraGroenleer|ThamaraGroenleer]] ([[Euverlèk gebroeker:ThamaraGroenleer|euverlègk]]) 28 fib 2024 12:56 (CET) == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024: We are back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2024 general.jpg|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the forth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 1st until 31st March 2024. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive prizes.<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/UCDM 2024|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[:m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) </div> <!-- Bericht verzonden door User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26166467 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Report of the U4C Charter ratification and U4C Call for Candidates now available</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am writing to you today with two important pieces of information. First, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|report of the comments from the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter ratification]] is now available. Secondly, the call for candidates for the U4C is open now through April 1, 2024. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members are invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Per the charter, there are 16 seats on the U4C: eight community-at-large seats and eight regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Meta-wiki]]. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 5 mrt 2024 17:25 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26276337 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Wikimedia Foundation Board of Trustees 2024 Selection</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> : ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear all, This year, the term of 4 (four) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Elections Committee]] will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Board Governance Committee created a Board Selection Working Group from Trustees who cannot be candidates in the 2024 community- and affiliate-selected trustee selection process composed of Dariusz Jemielniak, Nataliia Tymkiv, Esra'a Al Shafei, Kathy Collins, and Shani Evenstein Sigalov [3]. The group is tasked with providing Board oversight for the 2024 trustee selection process, and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 2024: Call for candidates and call for questions * June 2024: Affiliates vote to shortlist 12 candidates (no shortlisting if 15 or less candidates apply) [5] * June-August 2024: Campaign period * End of August / beginning of September 2024: Two-week community voting period * October–November 2024: Background check of selected candidates * Board's Meeting in December 2024: New trustees seated Learn more about the 2024 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|this Meta-wiki page]], and make your plan. '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2024 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|Meta-wiki page]]. Best regards, [[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (Governance Committee Chair, Board Selection Working Group) [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] Even though the ideal number is 12 candidates for 4 open seats, the shortlisting process will be triggered if there are more than 15 candidates because the 1-3 candidates that are removed might feel ostracized and it would be a lot of work for affiliates to carry out the shortlisting process to only eliminate 1-3 candidates from the candidate list.<section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]12 mrt 2024 20:57 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:MPossoupe (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26349432 --> == Your wiki will be in read-only soon == <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Laes dit besjeid in 'n anger spraok]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] <span class="mw-translate-fuzzy">De [[foundation:|Wikimedia Foundation]] geit 't sjakele tösse zien ieëste en zie twieëdje gegaevescentrum teste.</span> Dit zal daoveur zeen det Wikipedia en anger wiki's van Wikimedia ouch nao 'ne ramp dispeniebel blieve. <span class="mw-translate-fuzzy">Zie zóllen al 't internètverkieër trögksjikke nao 't ieëste datacentrum op '''{{#time:j xg|2024-03-20|li}}'''.</span> De tes zal aanvangen óm '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-03-20T14:00|en}} {{#time:H:i e|2024-03-20T14:00}}]''' (15:00 CET inne Benelux). Óm bepirkingen in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]] is 't aevel waal nuuedig de wiki's tiedelik op allein-laeze te zitte. Oos excuses veur 't óngemaak; veer wirke d'raan dit inne toekóms te mindere. '''Geer zóltj in staot zeen veur 'ne korten tied artikelen op alle wiki's te laeze, meh neet veur die te bewirke.''' *Geer zóltj heugstens veur 'n oer lang gein bewirkinge kónne doon op {{#time:l j xg Y|2024-03-20|li}}. *Wentj g'r verzeuk te bewirken of get op te slaon ónger daen tied, krieg g'r 'n foutmeljing te zeen. Veer haope det gèn bewirkinge verlaore gaon, meh kónne dao gèn garansje veur gaeve. Wentj g'r dees foutmeljing zeentj, wach dan estebleef toet alles trögk normaal is. Dan kóntj geer eur bewirking opslaon. Aevezieër raoje veer uch stèllig aan 'n aafsjrif te make van eur bewirkinge. ''Anger oetwirkinge'': *Achtergróndjtaken oetveure geit lansamer gaon en e deil take kónnen ouch aafgebraoke waere. Roeadgekluuerdje links zólle neet zoea flot biegewirk waere wie normaal. Wentj g'r 'n artikel aanmaak det örges anges al verweze steit, zal de link langer roead blieve wie normaal. E deil langloupendje scrips zóllen aafgebraoke mótte waere. * Veer verwachte det 't oetbringe vanne nuuj code plaatshaet wie eder waek. 't Kan zich aevel veurdoon det codeverangeringe de geval geblokkeerd waere wen de operaasje die later broek. * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.</span> Dit projek wuuertj wen nuuedig oetgestèldj. Geer kóntj de [[wikitech:Switch_Datacenter|plenning laezen op wikitech.wikimedia.org]]. Verangeringe waeren aangekóndig inne plenning. Hie-euver zólle nag mieë meljinge versjik waere. 'n Meljing zal 30 menuut ieër de ómzitting plaatshaet getuindj waeren op alle wiki's. '''Deil dees infermaasje estebleef mit eur gemeinsjap.'''</div><section end="server-switch"/> [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]], 15 mrt 2024 01:01 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Trizek (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=25636619 --> == Beurzen voor deelname Wikimania == Dit jaar vindt [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimania<nowiki> Wikimania] van 7-10 augustus plaats in Katowice (Polen). </nowiki> Wikimania is de jaarlijkse wereldwijde conferentie voor iedereen die betrokken is bij een van de Wikimediaprojecten. Wikimedia Nederland stelt weer een aantal  reisbeurzen beschikbaar voor Wikimedianen die erbij willen zijn. Een volledige beurs is maximaal €1.300. Het is ook mogelijk een beurs aan te vragen voor een deel van de kosten. Aanvragen van een beurs kan tot 3 mei door het invullen van [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdeAbvxCtSSQYTyUSeUG0rDAkEvwdsMemwSR6qohpqW6hh9YQ/viewform [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdeAbvxCtSSQYTyUSeUG0rDAkEvwdsMemwSR6qohpqW6hh9YQ/viewform] dit formulier] Om een beurs aan te vragen hoef je geen lid te zijn van Wikimedia Nederland. We willen in ieder geval één beurs geven aan iemand die nog nooit eerder naar Wikimania is geweest. [[Gebroeker:JansenKirsten|JansenKirsten]] ([[Euverlèk gebroeker:JansenKirsten|euverlègk]]) 10 apr 2024 10:46 (CEST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to select members of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through May 9, 2024. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 25 apr 2024 22:21 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == Wikipedia bij [[L1]] == Daag lui, höbbe v'r allemaol [https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2638476/20-jaar-wikipedia-in-t-dialect-verslavende-hobby dit stökske] geleze? Jao toch? [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 26 apr 2024 20:29 (CEST) :Jehzeker, sjoean det die weer 'ns get aandach aan ós bestaeje :) --[[Gebroeker:Ooswesthoesbes|OosWesThoesBes]] ([[Euverlèk gebroeker:Ooswesthoesbes|euverlègk]]) 27 apr 2024 09:46 (CEST) ::Zieëker! :) --[[Gebroeker:Stephan 0796|Zjweëgelke]] ([[Euverlèk gebroeker:Stephan 0796|euverlègk]]) 27 apr 2024 23:50 (CEST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Sign up for the language community meeting on May 31st, 16:00 UTC</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/>Hello all, The next language community meeting is scheduled in a few weeks - May 31st at 16:00 UTC. If you're interested, you can [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Wikimedia_Language_engineering/Community_meetings#31_May_2024 sign up on this wiki page]. This is a participant-driven meeting, where we share language-specific updates related to various projects, collectively discuss technical issues related to language wikis, and work together to find possible solutions. For example, in the last meeting, the topics included the machine translation service (MinT) and the languages and models it currently supports, localization efforts from the Kiwix team, and technical challenges with numerical sorting in files used on Bengali Wikisource. Do you have any ideas for topics to share technical updates related to your project? Any problems that you would like to bring for discussion during the meeting? Do you need interpretation support from English to another language? Please reach out to me at ssethi(__AT__)wikimedia.org and [[etherpad:p/language-community-meeting-may-2024|add agenda items to the document here]]. We look forward to your participation! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 mei 2024 23:22 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:SSethi (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Feedback invited on Procedure for Sibling Project Lifecycle</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' [[File:Sibling Project Lifecycle Conversation 3.png|150px|right|link=:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle]] Dear community members, The [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] (CAC) of the [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] invites you to give feedback on a '''[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle|draft Procedure for Sibling Project Lifecycle]]'''. This draft Procedure outlines proposed steps and requirements for opening and closing Wikimedia Sibling Projects, and aims to ensure any newly approved projects are set up for success. This is separate from the procedures for opening or closing language versions of projects, which is handled by the [[:m:Special:MyLanguage/Language committee|Language Committee]] or [[m:Special:MyLanguage/Closing_projects_policy|closing projects policy]]. You can find the details on [[:m:Special:MyLanguage/Talk:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle#Review|this page]], as well as the ways to give your feedback from today until the end of the day on '''June 23, 2024''', anywhere on Earth. You can also share information about this with the interested project communities you work with or support, and you can also help us translate the procedure into more languages, so people can join the discussions in their own language. On behalf of the CAC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 22 mei 2024 04:25 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == Wie zeet me "De Heer is gerezen" == Daag lui, iech moot veur e projek e stök veurtaole nao 't Limbörgs en dao gief 't versjèllende deile die rifferere nao kèrkelek gezaank. Noe kin iech nurges vinde of me zeet tot "d'n Hier is gereze" of dat "gereze" vernederlands is. Alvas bedaank veur eur antwoorde! [[Gebroeker:Zeiverklaos|Zeiverklaos]] ([[Euverlèk gebroeker:Zeiverklaos|euverlègk]]) 28 mei 2024 10:25 (CEST) :Wat hejste diech gedach vaan "D'n Hier is opgestande"? [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 28 mei 2024 10:35 (CEST) ::Jao, waat Steinbach zaet is de bèste euverzitting :) --[[Gebroeker:Ooswesthoesbes|OosWesThoesBes]] ([[Euverlèk gebroeker:Ooswesthoesbes|euverlègk]]) 29 mei 2024 07:47 (CEST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Announcing the first Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello, The scrutineers have finished reviewing the vote results. We are following up with the results of the first [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) election]]. We are pleased to announce the following individuals as regional members of the U4C, who will fulfill a two-year term: * North America (USA and Canada) ** – * Northern and Western Europe ** [[m:Special:MyLanguage/User:Ghilt|Ghilt]] * Latin America and Caribbean ** – * Central and East Europe (CEE) ** — * Sub-Saharan Africa ** – * Middle East and North Africa ** [[m:Special:MyLanguage/User:Ibrahim.ID|Ibrahim.ID]] * East, South East Asia and Pacific (ESEAP) ** [[m:Special:MyLanguage/User:0xDeadbeef|0xDeadbeef]] * South Asia ** – The following individuals are elected to be community-at-large members of the U4C, fulfilling a one-year term: * [[m:Special:MyLanguage/User:Barkeep49|Barkeep49]] * [[m:Special:MyLanguage/User:Superpes15|Superpes15]] * [[m:Special:MyLanguage/User:Civvì|Civvì]] * [[m:Special:MyLanguage/User:Luke081515|Luke081515]] * – * – * – * – Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community. Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. Follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-wiki]]. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 3 jun 2024 10:15 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The final text of the Wikimedia Movement Charter is now on Meta</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hi everyone, The final text of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] is now up on Meta in more than 20 languages for your reading. '''What is the Wikimedia Movement Charter?''' The Wikimedia Movement Charter is a proposed document to define roles and responsibilities for all the members and entities of the Wikimedia movement, including the creation of a new body – the Global Council – for movement governance. '''Join the Wikimedia Movement Charter “Launch Party”''' Join the [[m:Special:MyLanguage/Event:Movement Charter Launch Party|“Launch Party”]] on '''June 20, 2024''' at '''14.00-15.00 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1718892000 your local time]). During this call, we will celebrate the release of the final Charter and present the content of the Charter. Join and learn about the Charter before casting your vote. '''Movement Charter ratification vote''' Voting will commence on SecurePoll on '''June 25, 2024''' at '''00:01 UTC''' and will conclude on '''July 9, 2024''' at '''23:59 UTC.''' You can read more about the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|voting process, eligibility criteria, and other details]] on Meta. If you have any questions, please leave a comment on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter|Meta talk page]] or email the MCDC at [mailto:mcdc@wikimedia.org mcdc@wikimedia.org]. On behalf of the MCDC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 11 jun 2024 10:44 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is now open – cast your vote</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, The voting to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|'''Wikimedia Movement Charter''']] is now open. The Wikimedia Movement Charter is a document to define roles and responsibilities for all the members and entities of the Wikimedia movement, including the creation of a new body – the Global Council – for movement governance. The final version of the Wikimedia Movement Charter is [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|available on Meta in different languages]] and attached [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wikimedia_Movement_Charter_(June_2024).pdf here in PDF format] for your reading. Voting commenced on SecurePoll on '''June 25, 2024''' at '''00:01 UTC''' and will conclude on '''July 9, 2024''' at '''23:59 UTC'''. Please read more on the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|voter information and eligibility details]]. After reading the Charter, please [[Special:SecurePoll/vote/398|'''vote here''']] and share this note further. If you have any questions about the ratification vote, please contact the Charter Electoral Commission at [mailto:cec@wikimedia.org '''cec@wikimedia.org''']. On behalf of the CEC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 25 jun 2024 12:51 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == Limbörgs in Google Translate == Vendaog kaom dus 't nuits binne tot Google Translate noe ouch in 't Papiaments en 't Limbörgs besjikbaar is. Noe höb iech neet al te väöl vertrouwe in 't otomatisch vertaole nao 't Limbörgs - zuug ouch bove - meh 't is wel intrèssant veur te zien wat veur themabeeld [https://nos.nl/artikel/2526346-nieuwe-talen-bij-google-translate-nu-ook-in-papiaments-en-limburgs de NOS] daobij heet gebruuk. Dat is 't Valkebergs Leesplenkske, veerteg jaor geleie door [[gebroeker:Aelske|Aelske]] huugspersoenelek geteikend! [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 27 jun 2024 19:27 (CEST) :Ich zoog 't jao. Mien gedachte zeen 'tzelvendje. Ich höb 'ns 't veurblaad van nl.wp inne vertaler gesmete; 't rizzeltaot: :* ''De oersprunk en evolusie vaan ut zonnesjtelsel weurt al jaore door astronome bestudeerd.'' :* ''Volgens de mies geaccepteerde theorie, bekind es de hypothese vaan de zonnenevel, is os zonnesjtelsel 4,567 miljard jaor geleie gevörmp wie ‘n klein deil vaan ‘n enorme moleculaire wolk instortte oonder invlood vaan de zwoertekrach. ‘t Groetste deil vaan de massa concentreerde ziech in ‘t midde, en vörmde de zon. De res vörmde ziech in ‘n protoplanetaire sjief boevaan de planete, maone en asteroïde woorte gevörmp. (Lees meer)'' :Neet zoea slech wie ich mèndje, meh toch agrammatikaal en (aangezeen de Raod van 't Limbörgs zich hiemit gemujdj haet, wie te verwachte:) väöls te zieër getroch op 't Mestreechs. :Wo ich veural sjrump veur höb is det boetelenjers/Hollenjers dit gaon broeke veur mekkelik artikelen hie neer te knalle. :Mer e bietje positief mótte v'r toch waal blieve: veur 't Limbörgs es 'n spraok is dit netuurlik 'n groeate euverwinning en ich verwach det 't nag waal get biegesjaaf geit waere. En netuurlik: zeker hieël sjoean veur Aelske :) --[[Gebroeker:Ooswesthoesbes|OosWesThoesBes]] ([[Euverlèk gebroeker:Ooswesthoesbes|euverlègk]]) 28 jun 2024 08:06 (CEST) ::Deh, 'n Mestreechse vertaolmesjien is toch al beter es zoe scrip wat zoemer links en rechs wäörd trèk oet alle dialekte die 't kin vinde. En veur de res mote v'r dat beleid tege otomatisch vertaole veurluipeg mer in stand hawwe. Zoeget vaan: um hei te sjrieve mooste eus taol spreke. Otomatische vertaolinge zien aof te raoje; es te ze toch gebruuks, daan löp ze zelf nao. [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 28 jun 2024 16:12 (CEST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is ending soon</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, This is a kind reminder that the voting period to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] will be closed on '''July 9, 2024''', at '''23:59 UTC'''. If you have not voted yet, please vote [[m:Special:SecurePoll/vote/398|on SecurePoll]]. On behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Ratification/Voting#Electoral_Commission|Charter Electoral Commission]],<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 8 jul 2024 05:45 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">U4C Special Election - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, A special election has been called to fill additional vacancies on the U4C. The call for candidates phase is open from now through July 19, 2024. The [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the [[:foundation:Wikimedia Foundation Universal Code of Conduct|UCoC]]. Community members are invited to submit their applications in the special election for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please review the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|U4C Charter]]. In this special election, according to [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#2. Elections and Terms|chapter 2 of the U4C charter]], there are 9 seats available on the U4C: '''four''' community-at-large seats and '''five''' regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#5. Glossary|No more than two members of the U4C can be elected from the same home wiki]]. Therefore, candidates must not have English Wikipedia, German Wikipedia, or Italian Wikipedia as their home wiki. Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Meta-wiki]]. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 10 jul 2024 02:03 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikimedia Movement Charter ratification voting results</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, After carefully tallying both individual and affiliate votes, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting#Electoral Commission|Charter Electoral Commission]] is pleased to announce the final results of the Wikimedia Movement Charter voting.   As [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter#Thank you for your participation in the Movement Charter ratification vote!|communicated]] by the Charter Electoral Commission, we reached the quorum for both Affiliate and individual votes by the time the vote closed on '''July 9, 23:59 UTC'''. We thank all 2,451 individuals and 129 Affiliate representatives who voted in the ratification process. Your votes and comments are invaluable for the future steps in Movement Strategy. The final results of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] ratification voting held between 25 June and 9 July 2024 are as follows: '''Individual vote:''' Out of 2,451 individuals who voted as of July 9 23:59 (UTC), 2,446 have been accepted as valid votes. Among these, '''1,710''' voted “yes”; '''623''' voted “no”; and '''113''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 73.30% voted to approve the Charter (1710/2333), while 26.70% voted to reject the Charter (623/2333). '''Affiliates vote:''' Out of 129 Affiliates designated voters who voted as of July 9 23:59 (UTC), 129 votes are confirmed as valid votes. Among these, '''93''' voted “yes”; '''18''' voted “no”; and '''18''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 83.78% voted to approve the Charter (93/111), while 16.22% voted to reject the Charter (18/111). '''Board of Trustees of the Wikimedia Foundation:''' The Wikimedia Foundation Board of Trustees voted '''not to ratify''' the proposed Charter during their special Board meeting on July 8, 2024. The Chair of the Wikimedia Foundation Board of Trustees, Nataliia Tymkiv, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Board_resolution_and_vote_on_the_proposed_Movement_Charter|shared the result of the vote, the resolution, meeting minutes and proposed next steps]].   With this, the Wikimedia Movement Charter in its current revision is '''not ratified'''. We thank you for your participation in this important moment in our movement’s governance. The Charter Electoral Commission, [[m:User:Abhinav619|Abhinav619]], [[m:User:Borschts|Borschts]], [[m:User:Iwuala Lucy|Iwuala Lucy]], [[m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]], [[m:User:Der-Wir-Ing|Der-Wir-Ing]]<section end="announcement-content" /> </div> [[Gebroeker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Euverlèk gebroeker:MediaWiki message delivery|euverlègk]]) 18 jul 2024 19:52 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through '''August 10, 2024'''. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 27 jul 2024 04:47 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Reminder! Vote closing soon to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, The voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is closing soon. It is open through 10 August 2024. Read the information on [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024_Special_Election#Voting|the voting page on Meta-wiki to learn more about voting and voter eligibility]]. If you are eligible to vote and have not voted in this special election, it is important that you vote now. '''Why should you vote?''' The U4C is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community input into the committee membership is critical to the success of the UCoC. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 6 aug 2024 17:30 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="nl" dir="ltr">Binnenkort beschikbaar: een nieuwe functie voor subreferenties, probeer het uit!</span> == <div lang="nl" dir="ltr"> <section begin="Sub-referencing"/> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|{{#ifeq:{{#dir}}|ltr|right|left}}|400px]] Hallo. Voor meerdere jaren is er ons door leden van de gemeenschap gevraagd om het makkelijker te maken om referenties te hergebruiken met verschillende details. Er komt nu binnenkort een MediaWiki-oplossing aan: de nieuwe subreferentie-functie in de wikitekst- en visuele tekstverwerker werkt bovenop het bestaande referentiesysteem. U kunt gewoon op dezelfde manier werken zoals voorheen, echter kunt u het gebruik van subreferenties tegenkomen in artikelen die door anderen bewerkt zijn. Voor meer informatie, zie [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|de projectpagina]]. '''Uw feedback wordt op prijs gesteld''' om ervoor te zorgen dat deze functie voor uw werkwijze geschikt is: * [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|Probeer]] de huidige ontwikkelingsversie op de beta-wiki en [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|laat ons uw mening weten]]. * [[m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing/Sign-up|Meldt u aan]] om updates en/of uitnodigingen om deel te nemen in gebruiksonderzoeken te ontvangen. Het [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes|Technical Wishes]]-team van [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Deutschland|Wikimedia Duitsland]] is van plan om deze functie later dit jaar op meer Wikimedia-wiki's beschikbaar te maken. We nemen rond die tijd contact op met makers en beheerders van hulpmiddelen en sjablonen gerelateerd aan referenties. Help ons met het verspreiden van deze boodschap. --[[m:User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[m:User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]]) 10:36, 19 August 2024 (UTC) <section end="Sub-referencing"/> </div> <!-- Bericht verzonden door User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=27309345 --> == Sign up for the language community meeting on August 30th, 15:00 UTC == Hi all, The next language community meeting is scheduled in a few weeks—on August 30th at 15:00 UTC. If you're interested in joining, you can [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#30_August_2024 sign up on this wiki page]. This participant-driven meeting will focus on sharing language-specific updates related to various projects, discussing technical issues related to language wikis, and working together to find possible solutions. For example, in the last meeting, topics included the Language Converter, the state of language research, updates on the Incubator conversations, and technical challenges around external links not working with special characters on Bengali sites. Do you have any ideas for topics to share technical updates or discuss challenges? Please add agenda items to the document [https://etherpad.wikimedia.org/p/language-community-meeting-aug-2024 here] and reach out to ssethi(__AT__)wikimedia.org. We look forward to your participation! [[Gebroeker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Euverlèk gebroeker:MediaWiki message delivery|euverlègk]]) 23 aug 2024 01:19 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:SSethi (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Announcing the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/board-elections@lists.wikimedia.org/thread/OKCCN2CANIH2K7DXJOL2GPVDFWL27R7C/ Original message at wikimedia-l]. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, The scrutineers have finished reviewing the vote and the [[m:Special:MyLanguage/Elections Committee|Elections Committee]] have certified the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Results|results]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) special election]]. I am pleased to announce the following individual as regional members of the U4C, who will fulfill a term until 15 June 2026: * North America (USA and Canada) ** Ajraddatz The following seats were not filled during this special election: * Latin America and Caribbean * Central and East Europe (CEE) * Sub-Saharan Africa * South Asia * The four remaining Community-At-Large seats Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community. Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. You can follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-Wiki]]. On behalf of the U4C and the Elections Committee,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2 sep 2024 16:06 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Have your say: Vote for the 2024 Board of Trustees!</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, The voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Board of Trustees election]] is now open. There are twelve (12) candidates running for four (4) seats on the Board. Learn more about the candidates by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Candidates|reading their statements]] and their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Questions_for_candidates|answers to community questions]]. When you are ready, go to the [[Special:SecurePoll/vote/400|SecurePoll]] voting page to vote. '''The vote is open from September 3rd at 00:00 UTC to September 17th at 23:59 UTC'''. To check your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group<section end="announcement-content" /> </div> [[Gebroeker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Euverlèk gebroeker:MediaWiki message delivery|euverlègk]]) 3 sep 2024 14:14 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == GFDL and Creative Commons == [[File:BD-propagande colour en.jpg|thumb|right|Why GFDL is not a good license for media files]] Hello everyone, greetings from Denmark! And sorry to write in English. Many files are licensed GFDL. But it is not a very good license especially for media files. That is why Wikipedia changed license to Creative Commons in 2009 and why there was a [[:en:Wikipedia:Image license migration]]. The change was not completed here but it is easy to do so. Especially if a bot is used. To complete it a template like [[:en:Template:Cc-by-sa-3.0-migrated]] is needed and also a little change of [[Sjabloon:GFDL]] is needed. Then a text like “|migration=relicense” or “|migration=not-eligible” is required on all the file pages. I can make the changes but I need help with translation. (Many of the files are also on Commons - see [[:Gebroeker:MGA73/Sandbox]]. If those files are deleted there will be fewer files to check and fix. Probably only about 30 files.) Some files does not have a license. Instead of GFDL perhaps uploader would add [[:c:Template:Cc-by-sa-4.0]]? And perhaps also add that to the (few) files licensed GFDL that is not eligible for a relicense? Last thing for now. Files should have a clear source and author. So if that info is not included it would be good if active users would add that (source can for example be a text like "Own work" or "I made this photo"). [[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 13 sep 2024 21:25 (CEST) : I will prepare the license migration. If a local user have a bot and would like to help please let me know. --[[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 19 sep 2024 19:08 (CEST) === Request for bot flag for [[User:MGA73bot]] === Hello! To complete the license migration as mentioned above edits like [[Special:Diff/469276]] is needed on all the files. There are araound 360 files so it is easier to do with a bot (unless the files allready on Commons are deleted first). I have more than 1 million edits with my bot. See [https://meta2.toolforge.org/crossactivity/MGA73bot this list] for current bot flags. Some flags are removed because task is completed. Some edits were done by MGAbot2. The bot uses pywikipedia and it is monitored during edits. Let me know if I should do some bot edits now. --[[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 19 sep 2024 19:55 (CEST) : I have now made some edits with my bot. See [[Speciaal:Biedrage/MGA73bot]]. : I marked those that were not eligible (because of upload date) som the rest will most likely be eligible. --[[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 1 okt 2024 21:28 (CEST) ::Daag lui, {{ping|MGA73}} wèlt tot v'r hei-op ingoon. Maag ziene robot hei botstatus kriege? Dat zouw beteikene tot v'r zien bewèrkinge neet zien in de ''Recènte verangeringe''. Zoeget moot me natuurlek allein doen es me 'ne gebruker en ziene bot vertrojt. Iech zeen gei bezwoer, meh ietot iech 'ne klap drop geef, wèl iech nog wel eur meining vraoge. [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 11 okt 2024 10:48 (CEST) :::Hello [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]]! No comments so far. Perhaps you can give me the flag now? I only need it for 2 days to complete the task. --[[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 20 okt 2024 13:03 (CEST) ::::Geer höb miene zaenge. --[[Gebroeker:Ooswesthoesbes|OosWesThoesBes]] ([[Euverlèk gebroeker:Ooswesthoesbes|euverlègk]]) 23 okt 2024 08:01 (CEST) ::::Gedoon. [[Gebroeker:Steinbach|Steinbach 🦇]] ([[Euverlèk gebroeker:Steinbach|euverlègk]]) 23 okt 2024 10:25 (CEST) ::::: Thank you. Fixed! --[[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 23 okt 2024 12:48 (CEST) == Files without a license == Hello! As mentioned above there are some files here without a license. The files can be seen at [[Gebroeker:MGA73/NoLicense]]. There are 257 files. Per [[wmf:Resolution:Licensing_policy]] all files must have a license. If they do not have a valid license they should be deleted. On other wikis it is standard to delete files after 1 or 2 weeks. --[[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 19 sep 2024 19:08 (CEST) So all active users should help check their own uploads. --[[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 19 sep 2024 19:08 (CEST) :[[Gebroeker:Steinbach]] hope you do not mind the ping but perhaps you could have a look at this message and find a better place for it? And you are very welcome to translate it so it is easier for everyone to read.--[[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 11 okt 2024 15:02 (CEST) ::The majority of those are own work. --[[Gebroeker:Ooswesthoesbes|OosWesThoesBes]] ([[Euverlèk gebroeker:Ooswesthoesbes|euverlègk]]) 12 okt 2024 08:15 (CEST) ::: [[Gebroeker:Ooswesthoesbes|OosWesThoesBes]] that is good. But it still needs a formal license template. Uploader have to add license for example [[Sjabloon:Cc-by-sa-4.0]] so they specify how the file can be reused. By adding a formal license template they release the rights and accept that the file can also be used outside Wikipedia. I was about to suggest [[Sjabloon:PD]] too but it is unclear. It should be split up in templates like [[:c:Template:PD-self]] and [[:c:Template:PD-old-70]] etc. so it is clear why it is PD. --[[Gebroeker:MGA73|MGA73]] ([[Euverlèk gebroeker:MGA73|euverlègk]]) 12 okt 2024 09:38 (CEST) == Your wiki will be in read-only soon == <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Laes dit besjeid in 'n anger spraok]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] <span class="mw-translate-fuzzy">De [[foundation:|Wikimedia Foundation]] geit 't sjakele tösse zien ieëste en zie twieëdje gegaevescentrum teste.</span> Dit zal daoveur zeen det Wikipedia en anger wiki's van Wikimedia ouch nao 'ne ramp dispeniebel blieve. <span class="mw-translate-fuzzy">Zie zóllen al 't internètverkieër trögksjikke nao 't ieëste datacentrum op '''{{#time:j xg|2024-09-25|li}}'''.</span> De tes zal aanvangen óm '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2024-09-25T15:00|en}} {{#time:H:i e|2024-09-25T15:00}}]''' (17:00 CEST inne Benelux). Óm bepirkingen in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]] is 't aevel waal nuuedig de wiki's tiedelik op allein-laeze te zitte. Oos excuses veur 't óngemaak; veer wirke d'raan dit inne toekóms te mindere. 'n Meljing zal 30 menuut ieër de ómzitting plaatshaet getuindj waeren op alle wiki's. <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">This banner will remain visible until the end of the operation.</span> '''Geer zóltj in staot zeen veur 'ne korten tied artikelen op alle wiki's te laeze, meh neet veur die te bewirke.''' *Geer zóltj heugstens veur 'n oer lang gein bewirkinge kónne doon op {{#time:l j xg Y|2024-09-25|li}}. *Wentj g'r verzeuk te bewirken of get op te slaon ónger daen tied, krieg g'r 'n foutmeljing te zeen. Veer haope det gèn bewirkinge verlaore gaon, meh kónne dao gèn garansje veur gaeve. Wentj g'r dees foutmeljing zeentj, wach dan estebleef toet alles trögk normaal is. Dan kóntj geer eur bewirking opslaon. Aevezieër raoje veer uch stèllig aan 'n aafsjrif te make van eur bewirkinge. ''Anger oetwirkinge'': *Achtergróndjtaken oetveure geit lansamer gaon en e deil take kónnen ouch aafgebraoke waere. Roeadgekluuerdje links zólle neet zoea flot biegewirk waere wie normaal. Wentj g'r 'n artikel aanmaak det örges anges al verweze steit, zal de link langer roead blieve wie normaal. E deil langloupendje scrips zóllen aafgebraoke mótte waere. * Veer verwachte det 't oetbringe vanne nuuj code plaatshaet wie eder waek. 't Kan zich aevel veurdoon det codeverangeringe de geval geblokkeerd waere wen de operaasje die later broek. * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.</span> Dit projek wuuertj wen nuuedig oetgestèldj. Geer kóntj de [[wikitech:Switch_Datacenter|plenning laezen op wikitech.wikimedia.org]]. Verangeringe waeren aangekóndig inne plenning. '''Deil dees infermaasje estebleef mit eur gemeinsjap.'''</div><section end="server-switch"/> [[User:Trizek_(WMF)|Trizek_(WMF)]], 20 sep 2024 11:37 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Trizek (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=27248326 --> == 'Wikidata item' link is moving. Find out where... == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><i>Apologies for cross-posting in English. Please consider translating this message.</i>{{tracked|T66315}} Hello everyone, a small change will soon be coming to the user-interface of your Wikimedia project. The [[d:Q16222597|Wikidata item]] [[w:|sitelink]] currently found under the <span style="color: #54595d;"><u>''General''</u></span> section of the '''Tools''' sidebar menu will move into the <span style="color: #54595d;"><u>''In Other Projects''</u></span> section. We would like the Wiki communities feedback so please let us know or ask questions on the [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Discussion page]] before we enable the change which can take place October 4 2024, circa 15:00 UTC+2. More information can be found on [[m:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|the project page]].<br><br>We welcome your feedback and questions.<br> [[Gebroeker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Euverlèk gebroeker:MediaWiki message delivery|euverlègk]]) 27 sep 2024 20:56 (CEST) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27524260 --> == Invitation to Participate in Wiki Loves Ramadan Community Engagement Survey == Dear all, Apologies for writing in English. Please help to translate in your language. We are excited to announce the upcoming [[m:Wiki Loves Ramadan|Wiki Loves Ramadan]] event, a global initiative aimed at celebrating Ramadan by enriching Wikipedia and its sister projects with content related to this significant time of year. As we plan to organize this event globally, your insights and experiences are crucial in shaping the best possible participation experience for the community. To ensure that Wiki Loves Ramadan is engaging, inclusive, and impactful, we kindly invite you to participate in our community engagement survey. Your feedback will help us understand the needs of the community, set the event's focus, and guide our strategies for organizing this global event. Survey link: https://forms.gle/f66MuzjcPpwzVymu5 Please take a few minutes to share your thoughts. Your input will make a difference! Thank you for being a part of our journey to make Wiki Loves Ramadan a success. Warm regards, User:ZI Jony 6 okt 2024 05:20 (CEST) Wiki Loves Ramadan Organizing Team <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=27510935 --> == <span lang="en" dir="ltr">Preliminary results of the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, Thank you to everyone who participated in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]. Close to 6000 community members from more than 180 wiki projects have voted. The following four candidates were the most voted: # [[User:Kritzolina|Christel Steigenberger]] # [[User:Nadzik|Maciej Artur Nadzikiewicz]] # [[User:Victoria|Victoria Doronina]] # [[User:Laurentius|Lorenzo Losa]] While these candidates have been ranked through the vote, they still need to be appointed to the Board of Trustees. They need to pass a successful background check and meet the qualifications outlined in the Bylaws. New trustees will be appointed at the next Board meeting in December 2024. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Results|Learn more about the results on Meta-Wiki.]] Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group <section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]] 14 okt 2024 10:25 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:MPossoupe (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 --> == <span lang="en" dir="ltr">Seeking volunteers to join several of the movement’s committees</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Each year, typically from October through December, several of the movement’s committees seek new volunteers. Read more about the committees on their Meta-wiki pages: * [[m:Special:MyLanguage/Affiliations_Committee|Affiliations Committee (AffCom)]] * [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission (OC)]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation/Legal/Community Resilience and Sustainability/Trust and Safety/Case Review Committee|Case Review Committee (CRC)]] Applications for the committees open on 16 October 2024. Applications for the Affiliations Committee close on 18 November 2024, and applications for the Ombuds commission and the Case Review Committee close on 2 December 2024. Learn how to apply by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation/Legal/Committee_appointments|visiting the appointment page on Meta-wiki]]. Post to the talk page or email [mailto:cst@wikimedia.org cst@wikimedia.org] with any questions you may have. For the Committee Support team, <section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 17 okt 2024 01:08 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27601062 --> == 'Wikidata item' link is moving, finally. == Hello everyone, I previously wrote on the 27th September to advise that the ''Wikidata item'' sitelink will change places in the sidebar menu, moving from the '''General''' section into the '''In Other Projects''' section. The scheduled rollout date of 04.10.2024 was delayed due to a necessary request for Mobile/MinervaNeue skin. I am happy to inform that the global rollout can now proceed and will occur later today, 22.10.2024 at 15:00 UTC-2. [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Please let us know]] if you notice any problems or bugs after this change. There should be no need for null-edits or purging cache for the changes to occur. Kind regards, -[[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] 22 okt 2024 13:28 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27535421 --> == Final Reminder: Join us in Making Wiki Loves Ramadan Success == Dear all, We’re thrilled to announce the Wiki Loves Ramadan event, a global initiative to celebrate Ramadan by enhancing Wikipedia and its sister projects with valuable content related to this special time of year. As we organize this event globally, we need your valuable input to make it a memorable experience for the community. Last Call to Participate in Our Survey: To ensure that Wiki Loves Ramadan is inclusive and impactful, we kindly request you to complete our community engagement survey. Your feedback will shape the event’s focus and guide our organizing strategies to better meet community needs. * Survey Link: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSffN4prPtR5DRSq9nH-t1z8hG3jZFBbySrv32YoxV8KbTwxig/viewform?usp=sf_link Complete the Survey] * Deadline: November 10, 2024 Please take a few minutes to share your thoughts. Your input will truly make a difference! '''Volunteer Opportunity''': Join the Wiki Loves Ramadan Team! We’re seeking dedicated volunteers for key team roles essential to the success of this initiative. If you’re interested in volunteer roles, we invite you to apply. * Application Link: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfXiox_eEDH4yJ0gxVBgtL7jPe41TINAWYtpNp1JHSk8zhdgw/viewform?usp=sf_link Apply Here] * Application Deadline: October 31, 2024 Explore Open Positions: For a detailed list of roles and their responsibilities, please refer to the position descriptions here: [https://docs.google.com/document/d/1oy0_tilC6kow5GGf6cEuFvdFpekcubCqJlaxkxh-jT4/ Position Descriptions] Thank you for being part of this journey. We look forward to working together to make Wiki Loves Ramadan a success! Warm regards,<br> The Wiki Loves Ramadan Organizing Team 29 okt 2024 06:11 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=27568454 --> == Proposal to enable the "Contribute" entry point in Limburgish Wikipedia == {{Int:Hello}} Limburgish Wikipedians, Apologies as this message is not in your language. {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Wikimedia_Language_and_Product_Localization|WMF Language and Product Localization]] team proposes enabling an entry point called "Contribute" to your Wikipedia. The [[:bn:বিশেষ:Contribute|Contribute]] entry point is based on collaborative work with other product teams in the Wikimedia Foundation on [[mediawikiwiki:Edit_Discovery|Edit discovery]], which validated the entry point as a persistent and constant path that contributors took to discover ways to contribute content in Wikipedia. Therefore, enabling this entry point in your Wikipedia will help contributors quickly discover available tools and immediately click to start using them. This entry point is designed to be a central point for discovering contribution tools in Limburgish Wikipedia. '''Who can access it''' Once it is enabled in your Wikipedia, newcomers can access the entry point automatically by just logging into their account, click on the User drop-down menu and choose the "Contribute" icon, which takes you to another menu where you will find a self-guided description of what you can do to contribute content, as shown in the image below. An option to "view contributions" is also available to access the list of your contributions. [[Plaetje:Mobile_Contribute_Page.png|koppeling=https://bar.wikipedia.org/wiki/Datei:Mobile_Contribute_Page.png|Mobile Contribute Page]] [[Plaetje:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|koppeling=https://bar.wikipedia.org/wiki/Datei:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|Mobile contribute menu (detailed)]] For experienced contributors, the Contribute icon is not automatically shown in their User drop-down menu. They will still see the "Contributions" option unless they change it to the "Contribute" manually. This feature is available in four Wikipedia (Albanian, Malayalam, Mongolian, and Tagalog). We have gotten valuable feedback that helped us improve its discoverability. Now, it is ready to be enabled in other Wikis. One major improvement was to [[phab:T369041|make the entry point optional for experienced contributors]] who still want to have the "Contributions" entry point as default.           We plan to enable it '''on mobile''' for Wikis, where the Section translation tool is enabled. In this way, we will provide a main entry point to the mobile translation dashboard, and the exposure can still be limited by targeting only the mobile platform for now. If there are no objections to having the entry point for mobile users from your community, we will enable it by 20th November 2024. We welcome your feedback and questions in this thread on our proposal to enable it here. Suppose there are no objections, we will deploy the "Contribute" entry point in your Wikipedia. We look forward to your response soon. Thank you! On behalf of the WMF Language and Product Localization team. [[Gebroeker:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Euverlèk gebroeker:UOzurumba (WMF)|euverlègk]]) 7 nov 2024 02:43 (CET) == Sign up for the language community meeting on November 29th, 16:00 UTC == Hello everyone, The next language community meeting is coming up next week, on November 29th, at 16:00 UTC (Zonestamp! For your timezone <https://zonestamp.toolforge.org/1732896000>). If you're interested in joining, you can sign up on this wiki page: <https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#29_November_2024>. This participant-driven meeting will be organized by the Wikimedia Foundation’s Language Product Localization team and the Language Diversity Hub. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Moore Wikipedia, and the language support track at Wiki Indaba. We will also have members from the Wayuunaiki community joining us to share their experiences with the Incubator and as a new community within our movement. This meeting will have a Spanish interpretation. Looking forward to seeing you at the language community meeting! Cheers, [[User:SSethi (WMF)|Srishti]] 21 nov 2024 20:54 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:SSethi (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 --> == Launching! Join Us for Wiki Loves Ramadan 2025! == Dear All, We’re happy to announce the launch of [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|Wiki Loves Ramadan 2025]], an annual international campaign dedicated to celebrating and preserving Islamic cultures and history through the power of Wikipedia. As an active contributor to the Local Wikipedia, you are specially invited to participate in the launch. This year’s campaign will be launched for you to join us write, edit, and improve articles that showcase the richness and diversity of Islamic traditions, history, and culture. * Topic: [[m:Event:Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch|Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch]] * When: Jan 19, 2025 * Time: 16:00 Universal Time UTC and runs throughout Ramadan (starting February 25, 2025). * Join Zoom Meeting: https://us02web.zoom.us/j/88420056597?pwd=NdrpqIhrwAVPeWB8FNb258n7qngqqo.1 * Zoom meeting hosted by [[m:Wikimedia Bangladesh|Wikimedia Bangladesh]] To get started, visit the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|campaign page]] for details, resources, and guidelines: Wiki Loves Ramadan 2025. Add [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Participant|your community here]], and organized Wiki Loves Ramadan 2025 in your local language. Whether you’re a first-time editor or an experienced Wikipedian, your contributions matter. Together, we can ensure Islamic cultures and traditions are well-represented and accessible to all. Feel free to invite your community and friends too. Kindly reach out if you have any questions or need support as you prepare to participate. Let’s make Wiki Loves Ramadan 2025 a success! For the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Team|International Team]] 16 jan 2025 13:08 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:ZI Jony@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=27568454 --> == Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 24 jan 2025 02:11 (CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 --> == Feminism and Folklore 2025 starts soon == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear Wiki Community, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a campaign on '''CampWiz''' tool. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]]. This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools'''] Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]''' ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[Gebroeker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Euverlèk gebroeker:MediaWiki message delivery|euverlègk]]) 29 jan 2025 03:36 (CET) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Dear Wiki Community, You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Gebroeker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Euverlèk gebroeker:MediaWiki message delivery|euverlègk]]) 29 jan 2025 03:36 (CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Tiven2240@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26503019 --> == Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 3 fib 2025 01:48 (CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28198931 --> == <span lang="nl" dir="ltr"> De komende Language Community Meeting (28 februari 2025, 14:00 UTC) en de Nieuwsbrief.</span> == <div lang="nl" dir="ltr"> <section begin="message"/> Dag allemaal! [[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=Een symbool voor meerdere talen]] We zijn blij om te kunnen aankondigen dat de volgende '''Language Community Meeting''' binnenkort plaatsvindt, op '''28 februari, om 14:00 UTC'''! Als je wilt meedoen, schrijf je dan eenvoudig in op de '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki pagina]]'''. Het is een bijeenkomst die wordt vormgegeven door de deelnemers. We delen updates over projecten die met taal samenhangen, bespreken technische problemen in de taalwiki's en werken samen aan oplossingen. In onze vorige bijeenkomst kwamen onderwerpen aan de orde zoals het ontwikkelen van taal-toetsenborden, het ontwikkelen van de More-talige Wikipedia en updates vanuit de taalondersteunings-track van Wiki Indaba. '''Heb jij een onderwerp om te delen?''' Of het nu een technische update is vanuit jouw project, een probleem waarvoor je hulp nodig hebt, of een verzoek om ondersteuning voor een vertaling... we willen het graag van jou horen! Voel je daarom vrij om te '''antwoorden op dit bericht''' of om agendapunten toe te voegen aan '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|dit document]]'''. We willen ook graag de aandacht vestigen op de zesde editie van de Language & Internationalization newsletter (januari 2025). Deze is hier beschikbaar: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. Deze nieuwsbrief geeft updates van het vierde kwartaal van 2024: de ontwikkeling van nieuwe functies, verbeteringen in verschillende taal-gerelateerde technische projecten en inspanningen voor ondersteuning, details over bijeenkomsten van de gemeenschappen en ideeën om aan projecten bij te dragen. Als je deze updates wilt ontvangen, dan kan je je inschrijven op de nieuwsbrief op deze wiki-pagina: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]]. We kijken uit naar jouw ideeën en naar jouw deelname aan de language community meeting. Tot ziens op 28 februari! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22 fib 2025 09:29 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:SSethi (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28217779 --> == Verzoek tot samenvoegen == Ik kom twee dubbele artikelen tegen: [[Veldeke-Verhaole-Konkoer]] en [[Veldeke-Verhaolekonkoer]]. Wie kan deze samenvoegen? Dank! [[Gebroeker:Romaine|Romaine]] ([[Euverlèk gebroeker:Romaine|euverlègk]]) 4 mrt 2025 05:10 (CET) Nog eentje die over hetzelfde gaat: [[Lies van popacts]] en [[Lies van bands]]. Wie kan deze samenvoegen? [[Gebroeker:Romaine|Romaine]] ([[Euverlèk gebroeker:Romaine|euverlègk]]) 5 mrt 2025 05:38 (CET) En nog een over hetzelfde: [[Endemisme]] en [[Endemie (biogeografie)]]. Wie kan deze samenvoegen? [[Gebroeker:Romaine|Romaine]] ([[Euverlèk gebroeker:Romaine|euverlègk]]) 5 mrt 2025 05:44 (CET) Allebei gaat over de kop van een insect: [[Kop (insekte)]] en [[Cephalon]]. Wie kan deze samenvoegen? [[Gebroeker:Romaine|Romaine]] ([[Euverlèk gebroeker:Romaine|euverlègk]]) 5 mrt 2025 07:55 (CET) Nog eentje: [[Accent]] is hetzelfde als [[Tóngval]]. Ook deze twee graag samenvoegen in één artikel. Dank! [[Gebroeker:Romaine|Romaine]] ([[Euverlèk gebroeker:Romaine|euverlègk]]) 5 mrt 2025 23:56 (CET) [[Hokusai]] naar [[Katsushika Hokusai]]. [[Gebroeker:Romaine|Romaine]] ([[Euverlèk gebroeker:Romaine|euverlègk]]) 6 mrt 2025 00:23 (CET) Ook 3 categorieën die over hetzelfde gaan: * [[:Categorie:Counties van Californië]] - [[:Categorie:Graofsjappe in Californië]] * [[:Categorie:Counties van Nevada]] - [[:Categorie:Graofsjappe in Nevada]] * [[:Categorie:Counties van Oregon]] - [[:Categorie:Graofsjappe in Oregon]] Kunnen we deze samenvoegen? [[Gebroeker:Romaine|Romaine]] ([[Euverlèk gebroeker:Romaine|euverlègk]]) 6 mrt 2025 03:23 (CET) Meetkunde is hetzelfde als geometrie, deze categorieën zijn dus dubbel: [[:Categorie:Maetkónde]] - [[:Categorie:Geometrie]]. [[Gebroeker:Romaine|Romaine]] ([[Euverlèk gebroeker:Romaine|euverlègk]]) 6 mrt 2025 03:26 (CET) == Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 7 mrt 2025 19:51 (CET) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28307738 --> == An improved dashboard for the Content Translation tool == <div lang="en" dir="ltr"> {{Int:hello}} Wikipedians, Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device. With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below. [[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the "For you" and "...More" buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups ("Create new pages" and "Expand with new sections")-one for each activity.]] [[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]] We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''. Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. Thank you! On behalf of the Language and Product Localization team. </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> 13 mrt 2025 03:56 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:UOzurumba (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&oldid=28382282 --> == Your wiki will be in read-only soon == <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Laes dit besjeid in 'n anger spraok]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] <span class="mw-translate-fuzzy">De [[foundation:|Wikimedia Foundation]] geit 't sjakele tösse zien ieëste en zie twieëdje gegaevescentrum teste.</span> Dit zal daoveur zeen det Wikipedia en anger wiki's van Wikimedia ouch nao 'ne ramp dispeniebel blieve. <span class="mw-translate-fuzzy">Zie zóllen al 't internètverkieër trögksjikke nao 't ieëste datacentrum op '''{{#time:j xg|2025-03-19|li}}'''.</span> De tes zal aanvangen óm '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2025-03-19T14:00|en}} {{#time:H:i e|2025-03-19T14:00}}]''' (15:00 CEST inne Benelux). Óm bepirkingen in [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]] is 't aevel waal nuuedig de wiki's tiedelik op allein-laeze te zitte. Oos excuses veur 't óngemaak; veer wirke d'raan dit inne toekóms te mindere. 'n Meljing zal 30 menuut ieër de ómzitting plaatshaet getuindj waeren op alle wiki's. <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">This banner will remain visible until the end of the operation.</span> '''Geer zóltj in staot zeen veur 'ne korten tied artikelen op alle wiki's te laeze, meh neet veur die te bewirke.''' *Geer zóltj heugstens veur 'n oer lang gein bewirkinge kónne doon op {{#time:l j xg Y|2025-03-19|li}}. *Wentj g'r verzeuk te bewirken of get op te slaon ónger daen tied, krieg g'r 'n foutmeljing te zeen. Veer haope det gèn bewirkinge verlaore gaon, meh kónne dao gèn garansje veur gaeve. Wentj g'r dees foutmeljing zeentj, wach dan estebleef toet alles trögk normaal is. Dan kóntj geer eur bewirking opslaon. Aevezieër raoje veer uch stèllig aan 'n aafsjrif te make van eur bewirkinge. ''Anger oetwirkinge'': *Achtergróndjtaken oetveure geit lansamer gaon en e deil take kónnen ouch aafgebraoke waere. Roeadgekluuerdje links zólle neet zoea flot biegewirk waere wie normaal. Wentj g'r 'n artikel aanmaak det örges anges al verweze steit, zal de link langer roead blieve wie normaal. E deil langloupendje scrips zóllen aafgebraoke mótte waere. * Veer verwachte det 't oetbringe vanne nuuj code plaatshaet wie eder waek. 't Kan zich aevel veurdoon det codeverangeringe de geval geblokkeerd waere wen de operaasje die later broek. * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.</span> Dit projek wuuertj wen nuuedig oetgestèldj. Geer kóntj de [[wikitech:Switch_Datacenter|plenning laezen op wikitech.wikimedia.org]]. Verangeringe waeren aangekóndig inne plenning. '''Deil dees infermaasje estebleef mit eur gemeinsjap.'''</div><section end="server-switch"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15 mrt 2025 00:14 (CET) <!-- Bericht verzonden door User:Quiddity (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=28307742 --> == Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon. Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 4 apr 2025 04:04 (CEST) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! The most active contesters will receive prizes. If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest. <br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]]) </div> 16 apr 2025 18:11 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Hide on Rosé@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&oldid=28552112 --> == Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ("UCoC EG") and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 17 apr 2025 02:34 (CEST) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == Sub-referencing: User testing == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]] <small>''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''</small> Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further: #'''Try it out and share your feedback''' #:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. #'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs''' #:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''. We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well. Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])</bdi> 28 apr 2025 17:03 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=28628657 --> == <span lang="en" dir="ltr">Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- <section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 29 apr 2025 05:41 (CEST)</div> <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == We will be enabling the new Charts extension on your wiki soon! == ''(Apologies for posting in English)'' Hi all! We have good news to share regarding the ongoing problem with graphs and charts affecting all wikis that use them. As you probably know, the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|old Graph extension]] was disabled in 2023 [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/EWL4AGBEZEDMNNFTM4FRD4MHOU3CVESO/|due to security reasons]]. We’ve worked in these two years to find a solution that could replace the old extension, and provide a safer and better solution to users who wanted to showcase graphs and charts in their articles. We therefore developed the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Charts extension]], which will be replacing the old Graph extension and potentially also the [[:mw:Extension:EasyTimeline|EasyTimeline extension]]. After successfully deploying the extension on Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedia, as well as on MediaWiki.org, as part of a pilot phase, we are now happy to announce that we are moving forward with the next phase of deployment, which will also include your wiki. The deployment will happen in batches, and will start from '''May 6'''. Please, consult [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|our page on MediaWiki.org]] to discover when the new Charts extension will be deployed on your wiki. You can also [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|consult the documentation]] about the extension on MediaWiki.org. If you have questions, need clarifications, or just want to express your opinion about it, please refer to the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension_talk:Chart/Project|project’s talk page on Mediawiki.org]], or ping me directly under this thread. If you encounter issues using Charts once it gets enabled on your wiki, please report it on the [[:mw:Extension_talk:Chart/Project|talk page]] or at [[phab:tag/charts|Phabricator]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|User:Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|talk]]) 6 mei 2025 17:07 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Sannita (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28663781 --> == <span lang="en" dir="ltr">Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]]. You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC. If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, </div><section end="announcement-content" /> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|Euverlèk]])</bdi> 16 mei 2025 00:07 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)'' Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 22 mei 2025 17:26 (CEST) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Sannita (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28768453 --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection & Call for Questions</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6] * June 17 – July 1, 2025: Call for candidates * July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5] * August 2025: Campaign period * August – September 2025: Two-week community voting period * October – November 2025: Background check of selected candidates * Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]]. '''Call for Questions''' In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]] '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]] Thank you! [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024 [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ [6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates Best regards, Victoria Doronina Board Liaison to the Elections Committee Governance Committee<section end="announcement-content" /> </div> [[Gebroeker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Euverlèk gebroeker:MediaWiki message delivery|euverlègk]]) 28 mei 2025 05:07 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Hello everyone, ''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)'' The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''. This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable. The three main features of this extension are: * '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki. * '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''. * '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions. '''Note''': The extension comes with a new user right called '''"Event Organizer"''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment. The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]]) If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout. Thank you! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|Euverlèk]]) 29 mei 2025 18:47 (CEST)</bdi> <!-- Bericht verzonden door User:Udehb-WMF@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&oldid=28803829 --> == Vote now in the 2025 U4C Election == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}} Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC]. Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 14 jun 2025 01:00 (CEST) </div> <!-- Bericht verzonden door User:Keegan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28848819 --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div> Hello all, The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position. This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3] Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election. Best regards, Abhishek Suryawanshi<br /> Chair of the Elections Committee On behalf of the Elections Committee and Governance Committee [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term. [3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates<section end="announcement-content" /> </div> [[Gebroeker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Euverlèk gebroeker:MediaWiki message delivery|euverlègk]]) 17 jun 2025 19:44 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:RamzyM (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28866958 --> == <span lang="en" dir="ltr">Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Dear Wikimedia Community, The [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee (CAC)]] of the Wikimedia Foundation Board of Trustees assigned [[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Sister Projects Task Force|the Sister Projects Task Force (SPTF)]] to update and implement a procedure for assessing the lifecycle of Sister Projects – wiki [[m:Wikimedia projects|projects supported by Wikimedia Foundation (WMF)]]. A vision of relevant, accessible, and impactful free knowledge has always guided the Wikimedia Movement. As the ecosystem of Wikimedia projects continues to evolve, it is crucial that we periodically review existing projects to ensure they still align with our goals and community capacity. Despite their noble intent, some projects may no longer effectively serve their original purpose. '''Reviewing such projects is not about giving up – it's about responsible stewardship of shared resources'''. Volunteer time, staff support, infrastructure, and community attention are finite, and the non-technical costs tend to grow significantly as our ecosystem has entered a different age of the internet than the one we were founded in. Supporting inactive projects or projects that didn't meet our ambitions can unintentionally divert these resources from areas with more potential impact. Moreover, maintaining projects that no longer reflect the quality and reliability of the Wikimedia name stands for, involves a reputational risk. An abandoned or less reliable project affects trust in the Wikimedia movement. Lastly, '''failing to sunset or reimagine projects that are no longer working can make it much harder to start new ones'''. When the community feels bound to every past decision – no matter how outdated – we risk stagnation. A healthy ecosystem must allow for evolution, adaptation, and, when necessary, letting go. If we create the expectation that every project must exist indefinitely, we limit our ability to experiment and innovate. Because of this, SPTF reviewed two requests concerning the lifecycle of the Sister Projects to work through and demonstrate the review process. We chose Wikispore as a case study for a possible new Sister Project opening and Wikinews as a case study for a review of an existing project. Preliminary findings were discussed with the CAC, and a community consultation on both proposals was recommended. === Wikispore === The [[m:Wikispore|application to consider Wikispore]] was submitted in 2019. SPTF decided to review this request in more depth because rather than being concentrated on a specific topic, as most of the proposals for the new Sister Projects are, Wikispore has the potential to nurture multiple start-up Sister Projects. After careful consideration, the SPTF has decided '''not to recommend''' Wikispore as a Wikimedia Sister Project. Considering the current activity level, the current arrangement allows '''better flexibility''' and experimentation while WMF provides core infrastructural support. We acknowledge the initiative's potential and seek community input on what would constitute a sufficient level of activity and engagement to reconsider its status in the future. As part of the process, we shared the decision with the Wikispore community and invited one of its leaders, Pharos, to an SPTF meeting. Currently, we especially invite feedback on measurable criteria indicating the project's readiness, such as contributor numbers, content volume, and sustained community support. This would clarify the criteria sufficient for opening a new Sister Project, including possible future Wikispore re-application. However, the numbers will always be a guide because any number can be gamed. === Wikinews === We chose to review Wikinews among existing Sister Projects because it is the one for which we have observed the highest level of concern in multiple ways. Since the SPTF was convened in 2023, its members have asked for the community's opinions during conferences and community calls about Sister Projects that did not fulfil their promise in the Wikimedia movement.[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:WCNA_2024._Sister_Projects_-_opening%3F_closing%3F_merging%3F_splitting%3F.pdf <nowiki>[1]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Community_Affairs_Committee/Sister_Projects_Task_Force#Wikimania_2023_session_%22Sister_Projects:_past,_present_and_the_glorious_future%22 <nowiki>[2]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F <nowiki>[3]</nowiki>] Wikinews was the leading candidate for an evaluation because people from multiple language communities proposed it. Additionally, by most measures, it is the least active Sister Project, with the greatest drop in activity over the years. While the Language Committee routinely opens and closes language versions of the Sister Projects in small languages, there has never been a valid proposal to close Wikipedia in major languages or any project in English. This is not true for Wikinews, where there was a proposal to close English Wikinews, which gained some traction but did not result in any action[https://meta.wikimedia.org/wiki/Proposals_for_closing_projects/Closure_of_English_Wikinews <nowiki>[4]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F <nowiki>[5]</nowiki>, see section 5] as well as a draft proposal to close all languages of Wikinews[https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Proposals_for_closing_projects/Archive_2#Close_Wikinews_completely,_all_languages? <nowiki>[6]</nowiki>]. [[:c:File:Sister Projects Taskforce Wikinews review 2024.pdf|Initial metrics]] compiled by WMF staff also support the community's concerns about Wikinews. Based on this report, SPTF recommends a community reevaluation of Wikinews. We conclude that its current structure and activity levels are the lowest among the existing sister projects. SPTF also recommends pausing the opening of new language editions while the consultation runs. SPTF brings this analysis to a discussion and welcomes discussions of alternative outcomes, including potential restructuring efforts or integration with other Wikimedia initiatives. '''Options''' mentioned so far (which might be applied to just low-activity languages or all languages) include but are not limited to: *Restructure how Wikinews works and is linked to other current events efforts on the projects, *Merge the content of Wikinews into the relevant language Wikipedias, possibly in a new namespace, *Merge content into compatibly licensed external projects, *Archive Wikinews projects. Your insights and perspectives are invaluable in shaping the future of these projects. We encourage all interested community members to share their thoughts on the relevant discussion pages or through other designated feedback channels. === Feedback and next steps === We'd be grateful if you want to take part in a conversation on the future of these projects and the review process. We are setting up two different project pages: [[m:Public consultation about Wikispore|Public consultation about Wikispore]] and [[m:Public consultation about Wikinews|Public consultation about Wikinews]]. Please participate between 27 June 2025 and 27 July 2025, after which we will summarize the discussion to move forward. You can write in your own language. I will also host a community conversation 16th July Wednesday 11.00 UTC and 17th July Thursday 17.00 UTC (call links to follow shortly) and will be around at Wikimania for more discussions. <section end="message"/> </div> -- [[User:Victoria|Victoria]] on behalf of the Sister Project Task Force, 27 jun 2025 22:56 (CEST) <!-- Bericht verzonden door User:Johan (WMF)@metawiki via de lijst op de pagina https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Sister_project_MassMassage_on_behalf_of_Victoria/Target_list&oldid=28911188 --> gtl4d5rmhie4ybujctr86yb9pzjfle4 Gulpe 0 3418 482971 415031 2025-06-28T09:45:07Z 2A02:A476:35C1:0:C874:4EC3:5712:9235 /* Bezeenswaerdighede: */ Het sjtukske uvver de Petruskirk han ich aagepast. Of 't good Vallekebergs is weit ich neet, in bin va Gullepe, mae daodurch weit ich waal vrié zieker dat d'r maer inge taon op die kirk sjteit. 482971 wikitext text/x-wiki {{dialek|Gulpesj}} {{ExGemeinteNL2 |naam=Gulpe (Gulpen) |waope=[[Plaetje:Gulpen_wapen.svg|thumb|90px|Wape va Gulpe]] |begin=ónbekèndj |ènj=[[1999]] |nuuj=[[Gulpe-Wittem]] |hoofplaats=Gulpe |provincie=[[Nederlands Limburg]] |km2=? |water=? |inwoeners=? |deechde=/ |lies=Lies va börgemeestersj va Gulpe }} [[Plaetje:Gulpecentrum.JPG|thumb|right|De Gulp in 't centrum van Gulpe]] '''Gulpe''' ([[Nederlands]]: ''Gulpen''; op 't plaatsnaambord es ''Gullepe'' gesjpeld) is 'n [[dörp|plaatsj]] gelaege an de [[Gulp]] in de [[gemèngte]] [[Gullepe-Wittem]]. In [[2012]] hou zie 4.665 inweunersj. De Gulp hat zieng brón in [[Gullepe (Belsj)|Gullepe]] óp 't [[Belsj]], e gehuch óp de grens van de Belzje plaatsje [[Hommerig]] (Hombourg) en [[Montse]] en is 'n ziejbaeëk van de [[Geul]]. Nóg twieë ander baeëke sjtrome durch dit gróndgebied: de [[Eijserbeek]], in [[Ees]] (Eijs) d'r ''Ezerbaach'' geneump en de [[Selzerbeek]] in [[Nieswiller]], och d'r ''baach'' geneumd.<br /> Vreuger voeërt e tremke van [[Mestreech|Mastrich]] nao [[Vols]]. 't Traject durch dès plaatsj leep achter [[kesjtièl Neubourg|kesjtieël Neubourg]] öm via 'n 600 maeter lang brök övver 't Gulpdal. Nao d'r [[Twiède waereldoorlog|Twède Waeltkreeg]] is d'r tramwaeëg opgeruumd. 't Begin en 't eindpeunt van de brök zunt nog zichbaar want de brök leep va [[Peëzeke]] naoë [[Öäverem]]. 't Tramemplacement waoërt later de buswèrkplaatsj (de Remise).<br /> ==Buurtsjappe== De [[gehuch]]te en [[buurtsjap]]pe: * [[Berghem]] * [[Billinghoeze]] ([[Billinghuizen]]) * [[Krapoel]], [[Krapel]] ([[Crapoel]]) * [[Öäverem]] of de [[Del]] ([[Euverem]]) * [[Ingber]] en [[De Hut]] * [[Landserao]] ([[Landsrade]]) * [[Peëzeke]] ([[Pesaken]]) * [[Waterop]] huuëre bie Gulpe. ==Historie== {{Dialeksec|Valkebergs}} [[Plaetje:Gulpenerbroewerie.JPG|thumb|right|De Gulpener beerbroewerie]] Al veur oos jaortèlling waor hie bewoning. In de [[Romeinse tied]] loog Gulpe bie 't kruuspunt van de heerbane [[Mesjtreech]] - [[Aoke]] en [[Luuk]] - [[Heerle]]. In de [[Mieddelièwe]] waor Gulpe same mèt [[Mergraote]], dat toen ''Gulpe op de berg'' woort geneump, beziet van de Karolingische keuninge. In 1568 kampeerde [[Willem van Oranje]] op de [[Gulperberg]], wie hae probeerde [[Mesjtreech]] te verovere. In 1825 vestigde ziech hie de ''[[Gulpener beerbroewerie]]'' woavan 't [[beer]] landelek bekènd ies ónder de naam ''[[Gulpener beer]]''. ===Historische inwoanertalle=== {| |- valign=top | {| class=wikitable ! Jaor !! Aantal !! Greuj (gans Limburg) |- | 1830 || 1.802<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1830_00_B.xls Volkstèlling 1830]</ref> || -- |- | 1840 || 1.981<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1840_00_S11.xls Volkstèlling 1840 - Limburg]</ref> || +9,9% ''(+5,6%)'' |- | 1849 || 2.141<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1849_06_H2.xls Volkstèlling 1849 - Hertigdóm Limbörg: gemeintesgewies indeiling van de provincie]</ref> || +8,1% ''(+4,3%)'' |- | 1859 || 2.275<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1859_01_H3A.xls Volkstèlling 1859 - Plaatselike indeiling]</ref> || +6,3% ''(+4,4%)'' |- | 1869 || 2.464<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1869_01_H4A.xls Volkstèlling 1869 - Feitelike of getèlde bevolking in eder gemeinte van 't riek]</ref> || +8,3% ''(+4,5%)'' |- | 1879 || 2.535<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1879_05_H1.xls Volkstèlling 1879 - Limburg: plaatselike indeiling]</ref> || +2,9% ''(+7,0%)'' |- | 1889 || 2.468<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1889_13_H1.xls Volkstèlling 1889 - Limburg]</ref> || -2,6% ''(+6,8%)'' |- | 1899 || 2.539<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1899_11_H1.xls Volkstèlling 1899 - Limburg]</ref> || +2,9% ''(+10,2%)'' |} | {| class=wikitable ! Jaor !! Aantal !! Greuj (gans Limburg) |- | 1909 || 2.547<ref>[http://www.volkstelling.nl/nl/volkstelling/imageview/VT190901T/index.html Volkstèlling 1909 - Plaotseleke indeiling]</ref> || +0,3% ''(+17,8%)'' |- | 1920 || 2.767<ref>[http://www.volkstelling.nl/nl/volkstelling/imageview/VT192001T/index.html Volkstèlling 1920 - Plaatselike indeiling]</ref> || +8,6% ''(+32,6%)'' |- | 1930 || 2.971<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1930_01_T1.xls Volkstèlling 1930 - Plaatselike indeiling]</ref> || +7,3% ''(+25,1%)'' |- | 1947 || 3.640<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1947_B1_T.xls Volkstèlling 1947 - Plaatselike indeiling]</ref> || +22,5% ''(+24,2%)'' |- | 1956 || 4.001<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/WT_1956_B1_T.xls Woningtèlling 1956 - Veurnaamste gegaeves per gemeinte]</ref> || +9,9% ''(+27,3%)'' |- | 1960 || 4.111<ref>[http://www.volkstelling.nl/nl/volkstelling/imageview/VT196002T1/index.html Volkstèlling 1960 - Bevolking van gemeintes en óngerdeile van gemeintes]</ref> || +2,7% ''(+7,4%)'' |- | 1971 || 4.290<ref>[http://www.volkstelling.nl/nl/volkstelling/images/pdf/VT_1971_B1A_T.pdf/VT_1971_B1A_T.pdf Volkstèlling 1971 - Plaatselike indeiling]</ref> || +4,4% ''(+13,9%)'' |} |} ;Opmerking: * Bie de gemeinte Gulpe huèrde ouch de plaatse [[Ingber]], [[Rimmesjtók]], [[Terlinne]] (oastelik deil) en versjillende buurtsjappe aan de Gulp, meh bies 1982 nog neet Wielder. * Bie de volkstèlling van 1971 zeen de inweunertalle op ganse vieftalle aafgerónd. ;[[Indexciefer|Rillatief oontwikkeling]] vaan 1830 tot 1971 (''v''<sub>1830</sub>=100) <timeline> ImageSize = width:755 height:330 PlotArea = left:40 right:10 top:10 bottom:20 TimeAxis = orientation:horizontal AlignBars = justify Colors = id:gray1 value:gray(0.9) DateFormat = yyyy Period = from:1830 till:1971 ScaleMajor = unit:year increment:10 start:1830 PlotData = bar:600 color:gray1 width:1 from:start till:end bar:500 color:gray1 from:start till:end bar:400 color:gray1 from:start till:end bar:300 color:gray1 from:start till:end bar:200 color:gray1 from:start till:end bar:100 color:gray1 from:start till:end bar:0 color:gray1 LineData = layer:front points:(40,70)(90,73) color:blue width:1 #1830-40 index 100-105,6 points:(90,73)(135,75) color:blue width:1 #1840-49 index 105,6-110,2 points:(135,75)(185,77) color:blue width:1 #1849-59 index 110,2-115,0 (nao bove aofgerund vaan 114,9...) points:(185,77)(235,80) color:blue width:1 #1859-69 index 115,0-120,2 points:(235,80)(285,84) color:blue width:1 #1869-79 index 120,2-128,7 points:(285,84)(335,89) color:blue width:1 #1879-89 index 128,7-137,1 points:(335,89)(385,96) color:blue width:1 #1889-99 index 137,1-151,1 points:(385,96)(435,109) color:blue width:1 #1899-1909 index 151,1-178,2 points:(435,109)(490,138) color:blue width:1 #1909-20 index 178,2-236,4 points:(490,138)(540,168) color:blue width:1 #1920-30 index 236,4-295,7 points:(540,168)(625,204) color:blue width:1 #1930-47 index 295,7-367,2 points:(625,204)(670,242) color:blue width:1 #1947-56 index 367,2-443,0 points:(670,242)(690,258) color:blue width:1 #1956-60 index 443,0-475,6 points:(690,258)(745,291) color:blue width:1 #1960-71 index 475,6-541,5 points:(40,70)(90,75) color:green width:1 points:(90,75)(135,79) color:green width:1 points:(135,79)(185,83) color:green width:1 points:(185,83)(235,88) color:green width:1 points:(235,88)(285,90) color:green width:1 points:(285,90)(335,88) color:green width:1 points:(335,88)(385,90) color:green width:1 points:(385,90)(435,91) color:green width:1 points:(435,91)(490,97) color:green width:1 points:(490,97)(540,102) color:green width:1 points:(540,102)(625,121) color:green width:1 points:(625,121)(670,131) color:green width:1 points:(670,131)(690,134) color:green width:1 points:(690,134)(745,139) color:green width:1 </timeline> Greun: Gemeinte Gulpe<br> Provincie Limburg ==Waope== {{dialeksec|Mestreechs}} [[Plaetje:Gulpen wapen 1889.svg|thumb|Aajd waope vaan Gulpe, gedrage veur de fusie vaan 1982.]] De gemeinte Gulpe kraog op 23 aprèl 1889 vaan d'n [[Hoege Raod vaan Adel]] e waope touwgekind ('t waope wat me heineve zuut), wat ziech zoe liet [[heraldiek|umsjrieve]]: :In goud 't beeld vaan d'n H. Petrus, mèt geziech en han vaan natuurleke kleur, haor en baard vaan zèlver (''wit''), mèt 'ne nimbus um de kop en gekleid in 'n toog vaan sabel (''zwart''), in de linkerhand hawwend 'n evangeliebook vaan goud en keel (''roed'') op snei en mèt 'ne sleutel vaan sabel in de rechterhand, welke lèste rös op e veur d'n heilege gezat sjèldsje vaan zèlver, belaoje mèt 'ne vaan goud gekroenden en genagelde liew vaan keel mèt dobbele start. Sint-Pieter is de [[petroanheilige|parochieheilege]] vaan Gulpe; de roeje liew in zèlver is 't waope vaan Valkeberg, de vreuger landshiere vaan Gulpe. Wie de gemeinte Gulpe in 1982 woort oetgebreid mèt Wielder, besloot me e nui waope aon te vraoge (te zien in de tabel). Vaan 20 december vaan dat jaor tot aon häör opheffing droog de gemeinte dit sjèld: :Gedeild nao umgekierde gaffelsnei (''wie 'n twietandege reek mèt de tan nao oonder''): rechs (''veur de beziener links'') in zèlver 'nen umgekierden dobbelstartege liew vaan keel, getongk en genageld vaan goud; links (''veur de beziener rechs'') in goud 'nen dobbelen adeleer vaan sabel, gebeek, getongk en gepoet vaan keel, en in e hartsjèld vaan goud 'n lelie vaan keel; oonder in zèlver twie sjuinsgekruisde sleutele vaan sabel; euver alles heer 'nen umgekierde gaffel vaan lazuur (''blauw''). 't Sjèld gedèk mèt 'ne goewe kroen vaan drei blaajer en twie perele.<ref>[http://www.ngw.nl/heraldrywiki/index.php?title=Gulpen Heraldry of the World - Gulpen]</ref> ==Bezeenswaerdighede:== {{Dialeksec|Valkebergs}} [[Plaetje:Gulpekèrk.JPG|thumb|right|Petruskèrk]] [[Plaetje:Gulperomaansetore.JPG|thumb|right|Mieddelièwse tore op 't kèrkh'f]] * De '''[[Petruskèrk]]''' is van 't type [[kèrk(geboew)|kruuskèrk]] en in [[1925]] geboewd es vervanging van 'n vreuger parochiekèrk, van natuursjtein in [[neoromaans|neoromaanse]] sjtiel. Op d'r tore sjteit 'n zoageneumd Duutsj helmdaak, dat van wied opvilt. De petroan[[heilige]] ies Sint [[Petrus]] same mèt de heilige [[Hubertus]]. In de [[17e ièw]] besjtóng d'r daorum al eine [[Hubertusmert]] in Gulpe. Vanaaf de 17e ièw waor de [[kèrk]] 'n [[simultaankèrk]], umdat zoawaal [[Roems-Kathelieke Kèrk|katholieke]] es [[calvinisme|protestante]] gebruuk daovan maakde. Dat doerde tot 'r in 1937 ein apaarte [[protestantse kèrk]] woort geboewd. In 1923 ies ouch nog 'n [[synagoge]] veur de [[Juud]]se gemeinsjap geboewd. Ouch de [[Hervormde Gemeinte]] haet 'n eige kèrk oet 1966. <br /> * 'ne [[Mieddelièwe|Mieddelièwse]] tore sjteit op 't [[kèrkh'f]] van de parochiekèrk. 't Boewwerk haet 'n [[zadeldaak]], meh ies waarsjienlik in vreuger tieje hoager gewaes en haet toen vermoedelik gefungeerd es verdedigingstore. <br /> * Effe boete 't centrum liek [[Kesjtièl Neubourg]] miedde tösje grachte en park. De historie geit truuk nao de [[11e ièw]], toen hie al 'n versjterk hoes sjtóng. In de [[14e ièw]] leet Gerard van Wittem op de fundamente van 'n rewien 'n burch boewe. De hudige vörm van 't [[kesjtièl]] datteert oet de 17e ièw, mèt renovaties oet de 18e en 19e ièw. De naam wies nao 'n vreuger [[burch]]. Op diet moment ies de [[Vereiniging van Natuurmonumente]] eigenaer van Neubourg en 't róntelum liegkend gebeed.<br /> *An der Meuleweag liek de [[Neubourger meule]] aan de [[Gulp]] mèt 'n oetzónderlik groat [[waterraad]] en achter de [[beerbroewerie]] an der [[Rieksweag]] loag vreuger aug 'n [[watermeule]], de [[Veldmeule]] Achter 't Löfke, mèr die besjtaet neet mie.<br /> *Aan dea Meuleweag sjteit ouch 'n gerestaureerd [[vakwerk]]hoes.<br /> * Op de ''[[Gulperberg]]'' ies in 1935 'n [[Maria]]monument opgetrokke. Daoneve bevingk d'r ziech ouch nog 'n missie[[kruus]] van hónderd jaor ièrder.<br /> * Diverse groate [[carréboerderie|boerehäöf]] in de umgaeving.<br /> * ''De Piramide'', 'n glazere piramide-vörmig geboew, woa-in exposities weure gehoute van 'n kunsthandel. Ieëder [[Primosa]] geneumd.<br /> * ''[[Mosaqua]]'', 'n subtropisch zjwumbad.<br /> ==Dörpsvereniginge== * [[Harmonie]] ''St. Petrus'' oet 1993. Dees harmonie ies de vervenger van de vreuger '' harmonie van Gulpe'' oet 1865 en de harmonie ''Crescendo''. * [[Carnavalsvereiniging]] ''de [[Gaarekiekere]]''. ==Evenemente== {{Dialeksec|Gulpesj}} *Eder jaor in juni weurt de ''[[Nach van Gulpe]]'' georganiseerd durch [[WSV De Veldlopers]], 'ne [[wandeltoch]] van 70 km dae sjnachs geloupe weurt. *Eder jaor in augustus zin in Gulpe de [[bierfeeste]], drie daag lank. *Carnavalsdinsdig is in Gullepe op d'r Maat, [[De Groëte Gulleper Vastelaovends Finale]], dat wead auch op [[L1]] oetgezonde. ==Rifferenties== <references/> ==Extern links== {{commonscat|Gulpen}} *[http://www.gulpen.coolbegin.com Gullepe.KoelBegeen.Kom]<br /> *[http://www.youtube.com/user/gulpenfilms Auw fillums va Gullepe.]<br /> {{GemeinteGulpe-Wittem}} [[Categorie:Gulpe-Wittem]] [[Categorie:Dörper in Nederlands Limburg]] f8q1384j89iss06ru4z7j9udwwyx2r7 In 't nuujs 0 13839 482969 482958 2025-06-28T08:42:40Z Stephan 0796 13118 482969 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ <center> '''Oetgebreider nuujsberichte kan me vènje op [[n:|Wikinuujs]]. Aw nuujsberichte waere nao e tiedsje gearchiveerd. Zuug veur de belankriekste berichte 't [[{{CURRENTYEAR}}|jaorartikel]].''' </center> ==2025== ===juni=== ;26 juni * ''Zuud-Amerika, kóns en cultuur'': D'n Argentiense componis en dirizjènt [[Lalo Schifrin]], veural bekèndj van de meziek veur ''[[Mission impossible]]'', sjtörf op 93-jäörige laeftied aan 'n lóngóntsjtaeking.<ref>[https://nos.nl/artikel/2572640-componist-van-iconische-mission-impossible-tune-overleden NOS.nl - Componist van iconische Mission: Impossible-tune overleden]</ref> ;24 juni * ''Europa algemein, Noord-Amerika, Nederlandj'': In [[Den Haag]] begintj 'nen top veur alle [[NAVO]]-lenj. ;23 juni * ''Zuud-Amerika, weitesjap'': in [[Chili]] waert 't Vera C. Rubin Observatory in gebroek genaome. De [[telescoop]] Geit eins in de drie daag [[sjterresjtelsel]]s baove 't Zuud-Amerikaanse landj vaslègke. 't Óngerzeuk mót ónger mie inzich beie in duuster materie.<ref>[https://www.eoswetenschap.eu/ruimte/vera-rubin-observatory-van-start-eerste-beelden-nu-te-zien EOS wetenschap - Vera Rubin Observatory van start: eerste beelden nu te zien]</ref> ;22 juni * ''Midde-Oeste'': bie 'ne aansjlag op 'n [[Orthodox-christelek|Grieks-orthodoxe]] kèrk inne [[Syrië|Syrische]] huidsjtad [[Damascus]] valle zeker 25 doeje en mie es 60 gewónje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2572218-aanslag-op-syrische-kerk-zorgt-voor-knauw-in-vertrouwen-in-nieuwe-regering NOS - Aanslag op Syrische kerk zorgt voor knauw in vertrouwen in nieuwe regering]</ref> * ''Midde-Oeste'': de [[VS]] valle drie nucleair sites aan in [[Iran]] en mènge zich hiedoor in de oorlog tösje [[Israel]] en 't Ayatollah-regime.<ref>[https://www.nytimes.com/live/2025/06/21/world/iran-israel-trump New York Times - Trump Claims Success After Bombing Key Iran Nuclear Sites]</ref> ;17 juni * ''Groet-Brittannië & Ierlandj, Kóns en cultuur'': De Britsen dj [[John Reid (dj)|John Reid]], bekèndj van de [[house]]gróp [[Nightcrawlers]], sjtörf op 61-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2571537-john-reid-61-overleden-bekend-van-danceklassieker-push-the-feeling-on NOS.nl - John Reid (61) overleden, bekend van danceklassieker Push The Feeling On]</ref> * ''Noord-Europa, kóns en cultuur'': in 't noorde van [[Daenemarke]], kórtbie de sjtad [[Aarhus]], waere dertig grave gevónge mit kosbaar objekte oet de tied van de [[Vikinge]].<ref>[https://www.theguardian.com/world/2025/jun/17/viking-age-burial-site-full-of-ancient-objects-found-in-denmark-say-experts The Guardian - Viking age burial site full of ancient objects found in Denmark, say experts]</ref> ;16 juni * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj, Kóns en cultuur'': D'n Oesteriekse pianis [[Alfred Brendel]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cjmmmrl4mz7o BBC.com - Pianist Alfred Brendel dies aged 94]</ref> ;14 juni * ''Politiek, Noord-Amerika'': in [[Brooklyn Park]] en [[Champlin (Minnesota)|Champlin]], twie veursjtaej van [[Minneapolis]] ([[Minnesota]]), waere parlementariërs Melissa Hortman en John Hoffman naergesjaote. Hiebie kump Hortman same mit häöre man óm 't laeve. Hoffman en zien vrouw rake gewóndj. Me geit oet van e politiek motief.<ref>[https://www.nytimes.com/live/2025/06/14/us/minnesota-shootings/minnesota-shootings-politicians Mew York Times - Manhunt for Suspect in Political Assassination Rattles Minnesota]</ref> ;13 juni * ''Midde-Oeste'': De [[Israël]]ische lochmach veurt bombardemènte oet op versjillende doele in [[Iran]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6359020/israel-voert-luchtaanvallen-uit-op-nucleaire-doelen-en-legertop-iran.html Nu.nl - Israël voert luchtaanvallen uit op nucleaire doelen en legertop Iran]</ref> Dit weurt later op d'n daag beantwaord mit Iraanse rakètte op Israël. ;12 juni * ''Zuud- en Centraal-Azië'': in de [[India]]se sjtad [[Ahmedabad]] sjtort e vleegmesjien denaer. 279 luuj kómme óm 't laeve, zoewaal passageers es luuj op de gróndj. Eine passageer euverlaef de crash.<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10575987/enige-overlevende-begrijpt-niets-van-zijn-redding-zwarte-dozen-na-crash-india-nog-altijd-zoek BNR - Enige overlevende begrijpt niets van zijn redding, zwarte dozen na crash India nog altijd zoek]</ref> ;11 juni * ''Europa algemein'': D'r Duutsjer Ingo Gerhartz weëd d'r nuie commandant van 't [[NAVO]]-hoofkerteer i [[Broensem]]. Gerhartz krieg ónger mieë 't bevel uuever de troepe i de [[Baltische Sjtate]] en anger lenj in [[Oeës-Europa]].<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2927291/nieuwe-commandant-voor-navo-hoofdkwartier-in-brunssum L1 - Nieuwe commandant voor NAVO-hoofdkwartier in Brunssum]</ref> * ''Noord-Amerika, Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse popmuzikantj [[Brian Wilson]], veural bekèndj van [[The Beach Boys]], sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6358874/the-beach-boys-zanger-brian-wilson-op-82-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - The Beach Boys-zanger Brian Wilson op 82-jarige leeftijd overleden]</ref> ;10 juni * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': bie 'n sjeetpartie op 'n sjoel in de [[Oesteriek]]se sjtad [[Graz]] valle 11 doeje en 11 gewónje.<ref>[https://orf.at/stories/3396480/ ORF - Nach Amoklauf in Graz: Tatrekonstruktion in Schule hat begonnen]</ref> ;4 juni * ''Weitesjap, kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': oet paleografisch en diplomatiek oonderzeuk nao drei Limbörgse oerkóndes, boe-oonder ein vaan keizer Hendrik IV oet [[1087]] boe-in 't Sintervaoskapittel rieksoonmiddelek gemaak weurt, dus oonaofhankelek van eine vors, bliek tot de handsjrifte ech zien en neet vervals, wat me ierder dach.<ref>[https://www.kn.nl/verdieping/interview-verdieping/eeuwenoude-oorkonden-werpen-nieuw-licht-op-sint-servaaskapittel-ze-zijn-toch-echt/ KN - Eeuwenoude oorkonden werpen nieuw licht op Sint-Servaaskapittel: ‘Ze zijn tóch echt’]</ref> ;3 juni * ''Politiek, Nederlandj'': 't [[kabinèt-Schoof]] vilt naodet de [[PVV]] zich tröktrèk.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6357901/live-politiek-pvv-stapt-uit-coalitie-en-trekt-eigen-bewindslieden-terug-uit-kabinet.html Nu.nl - Live politiek | PVV stapt uit coalitie en trekt eigen bewindslieden terug uit kabinet]</ref> ;2 juni * ''Economie, Nederlands Limburg'': 't subtropisch zjwumbad [[Mosaqua]] in [[Gulpe]] geet weer oape noadat 'ne nuje exploitant gevónge is, 't bedrief Optisport.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2921696/mosaqua-heropent-de-deuren-eerste-zwemmers-kunnen-weer-baantjes-trekken L1 - Mosaqua heropent de deuren: eerste zwemmers kunnen weer baantjes trekken]</ref> * ''Economie, politiek, Nederlands Limburg'': teendoezende Limbörgers mit e lieg inkome kinne gratis reize mit bösse en treine van Arriva. De [[Gouvernemint (Nederlands Limburg)|provincie Limbörg]], de initiatiefnömmer, geit 't financiere. Limburg is hiemit de iersjte Nederlandse provincie woe minima op zo'n groete sjaal gratis kinne reize mit 't ov.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2921817/tienduizenden-limburgers-kunnen-voortaan-gratis-met-arriva-mee L1 - Tienduizenden Limburgers kunnen voortaan gratis met Arriva mee ]</ref> ;1 juni * ''Oes-Europa'': bie 'nen Oekraïnsen drone-aanval op versjillende [[Róslandj|Róssische]] lóchmachbases opvallend wied van de frontlien waere mierder bómmewerpers geraak. De toesjtelle waere gebroek veur langenaafsjtandsrakètte aaf te vure op [[Oekraïne]]. Sommige toesjtelle zouwe ouch [[atoombóm]]me kènne aafvure.<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10575211/nucleaire-bommenwerpers-geraakt-oekraiense-drones-troffen-nog-niet-eerder-zo-ver-in-rusland-doel BNR - Nucleaire bommenwerpers geraakt, Oekraïense drones troffen nog niet eerder zo ver in Rusland doel]</ref> * ''Politiek, Oes-Europa'': de conservatieve kandidaat [[Karol Nawrocki]] wèntj de [[Pole|Poolse]] prizzedentsverkezinge mit 'n krappe mierderheid.<ref>[https://www.nporadio1.nl/nieuws/buitenland/7f2ee06f-ef9e-4e53-ba60-65edf33db0b9/polen-houdt-conservatieve-president-nawrocki-wint-verkiezingen NPO Radio 1 - Omslag na tweede exitpoll: conservatieve Nawrocki wint verkiezingen]</ref> * ''Weitesjap, natuur & milieu, Noord-Amerika'': [[paleontologie|paleontologe]] van de Universiteit van [[Alaska]] ([[VS]]) kómme tot de conclusie dat [[veugel]] al 73 miljoen jaor geleje aanwezig waore in 't [[Naordpool]]gebeed en geliektiedig same höbbe gelaef mit [[dinosaurusse]].<ref>[https://www.sci.news/paleontology/cretaceous-bird-nesting-polar-latitudes-13949.html Sci.news - 73-Million-Year-Old Fossils Provide Oldest Evidence of Birds Nesting at Polar Latitudes]</ref> ===mei=== ;31 mei * ''Oes-Europa'': inne regio [[Oblas Brjansk|Brjansk]], in 't weste van [[Róslandj]], valle 7 doeje en teentalle gewónje nao ineinsjtorting van twie brögke.<ref>[https://nos.nl/artikel/2569526-minstens-7-doden-na-instorting-russische-bruggen-rusland-wijst-naar-oekraine NOS - Minstens 7 doden na instorting Russische bruggen, Rusland wijst naar Oekraïne]</ref> ;29 mei * ''Nederlands Limburg'': 'ne 39-jöärige maan oes [[Kirchroa]] kunt um 't leëve bie 'n sjeserei i [[Bóches]]. D'r maan is bekank bie de pliese.<ref>[https://www.limburger.nl/regio/simpelveld/bocholtz/moord-in-bocholtz-vastgelegd-door-beveiligingscamera-s-slachtoffer-was-bekende-van-politie-en-justitie/69436273.html De Limburger - Logo dlMoord in Bocholtz vastgelegd door beveiligingscamera’s, slachtoffer was bekende van politie en justitie]</ref> ;28 mei * ''Kóns en cultuur, Oes-Afrika'': De [[Kenia]]anse sjriever [[Ngũgĩ wa Thiong'o]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/ce999kwxn1ro BBC - Giant of African literature Ngũgĩ wa Thiong'o dies aged 87]</ref> ;21 mei * ''Noord-Amerika'': in de [[VS|Amerikaanse]] huidsjtad [[Washington D.C.]] waere twie mètwerkers van de [[Israel]]ische ambassade doedgesjote. De sjeetpartie kump net nao 't nuuj offensief in de [[Gazasjtroek]], meh pas ouch in e patroen van sjterk toenömmend [[antisemitisme|antisemitisch geweld]] es gevolg van de [[Kreeg Hamas-Israël (2023-2025)|kreeg tösje Hamas en Israel]].<ref>[https://www.npr.org/2025/05/22/nx-s1-5407572/israeli-embassy-staffers-killed-washington-dc NPR - Here's what we know about the 2 Israeli embassy staffers killed in Washington, D.C.]</ref> ;19 mei * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': 't [[Sacrementsoctaaf]] van [[Meersje]] weurt opgenaome in de lies van immaterieel erfgood van [[UNESCO]]. 't Octaaf vingk jaorliks plaats op de twjède dónderdig nao [[Pinkstere]] en doert ein waek. De traditie haet zinne warsjpróng in de hwag en late [[middeljewe]].<ref>[https://www.limburger.nl/regio/meerssen/meerssen/eeuwenoude-traditie-erkend-sacrementsoctaaf-meerssen-op-lijst-immaterieel-cultureel-erfgoed/67398403.html De Limbuurger - Logo dlEeuwenoude traditie erkend: Sacrementsoctaaf Meerssen op lijst immaterieel cultureel erfgoed]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Hans Wiegel]] ([[VVD]]) sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2568031-oud-vvd-leider-hans-wiegel-83-overleden NOS.nl - Oud-VVD-leider Hans Wiegel (83) overleden]</ref> ;18 mei * ''Politiek, Oes-Europa'': de pro-[[EU|Europese]] politicus [[Nicusor Dan]] wèntj de [[Roemenië|Roemeense]] prizzedentsverkezinge mit 53,6% van de sjtömme. Zinne radicaalnationalistische rivaal [[George Simion]] krieg 46,6 procent van de sjtömme.<ref>[https://www.volkskrant.nl/buitenland/gematigde-dan-nieuwe-president-roemenie-uiterst-rechtse-simion-geeft-toch-nederlaag-toe~bb927b99/ Volkskrant - Gematigde Dan nieuwe president Roemenië, uiterst rechtse Simion geeft toch nederlaag toe]</ref> ;17 mei * ''Kóns en cultuur, Europa algemein'': [[Oesteriek]] wèntj de 69e editie van 't [[Eurovisie Songfestival]]. [[Israel]], [[Eslandj]], [[Zjwaede]] en [[Italië]] zitte weiejer in de top vief.<ref>[https://www.trouw.nl/cultuur-media/live-songfestival-2025-oostenrijk-wint-het-songfestival-nederland-teleurstellend-twaalfde~b60d23dc/ Trouw - Live Songfestival 2025: Oostenrijk wint het Songfestival, Nederland teleurstellend twaalfde]</ref> ;16 mei * ''Politiek, Kóns en cultuur, Nederlandj'': De Nederlandse politicus en kènjerbokesjriever [[Jan Terlouw]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6355931/voormalig-d66-leider-en-schrijver-jan-terlouw-93-overleden.html Nu.nl - Voormalig D66-leider en schrijver Jan Terlouw (93) overleden]</ref> ;14 mei * ''Politiek, Nederlandj'': sjtaatssikkertaris [[Gijs Tuinman]] ([[BBB]]) óngerteikent 'ne order veur 46 nuuj Leopard 2A8-[[tank]]s via 't Duutsje leger bie de firma [[Rheinmetall]]. Doamit krieg 't Nederlands leger weer tanks. De lètste woorte wegbezunig in [[2011]].<ref>[https://www.ewmagazine.nl/nederland/news/2025/05/leopard-tank-defensie-nederland-duitsland-navo-landmacht-1478770/?fbclid=IwY2xjawKRrgZleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETFxMExMWXA1MlBFbXN0dzBCAR63lqUxPbM0qP8z6Og6sOrmmBvrOzk6GaR-eh6K26IqR1L0iP7zpi6xiISAkA_aem_6DItvxINGQAKlRLF6LKfKA#de-feiten-nederland-koopt-46-leopard-tanks Elsevier Weekblad - Geven de nieuwe Leopard-tanks Defensie echt meer slagkracht?]</ref> ;13 mei * ''Politiek, Midde-Oeste'': politicus en [[Hamas]]-militant [[Mohammed Sinwar]], broor en opvolger van de in oktober [[2024]] doedgemaakde [[Yahya Sinwar]], waert doedgemaak bie 'ne Israelische lóchaanval op 'ne bunker ónger e krankehoes in [[Khan Yunis]] inne [[Gazasjtroek]]. Wiejer sjtörf dinkelik ouch 'ne hoeggeplaatsde Hamas-commandant bie d'n aanval.<ref>[https://www.haaretz.com/israel-news/2025-05-18/ty-article/body-of-gaza-hamas-leader-mohammed-sinwar-reported-found-in-khan-yunis-tunnel/00000196-e229-d6ef-a7f6-f2b9383b0000 Haaretz - Body of Gaza Hamas Leader Mohammed Sinwar Reportedly Found in Khan Yunis Tunnel]</ref> * ''Politiek, Zuud-Amerika'': De [[Uruguay]]aanse aad-prizzedent [[Jóse Mujica]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nmas.com.mx/internacional/latinoamerica/pepe-mujica-muere-hoy-ex-presidente-uruguay-enfermo-cancer-2025/ N+ - Muere 'Pepe' Mujica, el Guerrillero que fue Presidente de Uruguay]</ref> ;9 mei * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': de Joeds-[[Duutsjers|Duutsje]] [[Holocaus]]euverlaevende [[Margot Friedländer]] sjtörf op 103-jäörige laeftied.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/margot-friedlaender-118.html Tagesschau - Margot Friedländer ist gestorben]</ref> ;8 mei * ''Politiek, Zuud-Europa'': D'n [[VS|Amerikaanse]] kardinaal Robert Prevost waert verkaoze tot nuje [[Paus]]. Zinne naam is [[Leo XIV]] en hae is de iersjte Paus dae oet de VS kump.<ref>[https://www.washingtonpost.com/world/2025/05/08/pope-prevost-american-vatican/ Washington Post - American-born Cardinal Robert F. Prevost is elected pope]</ref> ;7 mei * ''Zuud- en Centraal-Azië'': [[India]] veurt lóchaanvalle oet op [[Pakistan]], woenao gevechte oetbreke in de grensregio. Door d'n terroristischen aansjlaag in de betwisde regio Kasjmir van 22 april zint de sjpanninge tösje de buurlenj opgeloupe.<ref>[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/multiple-loud-explosions-heard-pakistani-kashmir-reuters-witness-2025-05-06/ Reuters - India says it attacked Pakistan, Pakistani Kashmir]</ref> ;6 mei * ''Politiek, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': [[Friedrich Merz]] ([[CDU]]) waert noa 'n twiede sjtömming tot bóndjskanseleer van [[Duutsjlandj]] gekaoze. CDU/CSU en [[SPD]] vörme wiejer 'n nuuj [[regering]].<ref>[https://de.euronews.com/2025/05/06/regierungswechsel-live-merz-bundeskanzler-linnemann Euronews - Deutschland hat eine neue Regierung ]</ref> ;5 mei * ''Oes-Europa'': [[Litouwe]] investeert 1,1 miljard euro in de versjterking van zien grenze mit [[Róslandj]] en [[Belarus]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6354772/litouwen-investeert-miljard-om-grens-met-belarus-en-rusland-te-versterken.html Nu.nl - Litouwen investeert miljard om grens met Belarus en Rusland te versterken]</ref> * ''Midde-Oeste'': d'n [[Israel]]ische [[premier]] [[Benjamin Netanyahu|Netanyahu]] kónjig 'nen intensieveren aanval op de [[Gazasjtroek]] aan en wilt meugelik 't ganse gebeed bezette.<ref>[https://www.trouw.nl/buitenland/israel-plant-nog-zwaarder-offensief-op-al-grotendeels-vernietigd-gaza~bf4a7c6b/ Trouw - Israël plant nog zwaarder offensief op al grotendeels vernietigd Gaza]</ref> * ''Sjport'': De Chinees [[Zhao Xintong]], tot veur kort nog amateur, wintj 't Waereldkampiónsjap [[snooker]].<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6354767/omstreden-chinese-snookeramateur-zhao-schrijft-geschiedenis-met-wereldtitel.html Nu.nl - Omstreden Chinese snookeramateur Zhao schrijft geschiedenis met wereldtitel]</ref> ;3 mei * ''Kóns en cultuur, Frankriek'': De Franse, veural in Nederlandj wirkende opera-intendantj [[Pierre Audi]] sjtörf op 67-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6354636/oud-artistiek-directeur-van-de-nationale-opera-pierre-audi-67-overleden.html Nu.nl - Oud-artistiek directeur van De Nationale Opera Pierre Audi (67) overleden]</ref> ===april=== * ''Midde-Oeste'': sektarisch geweld tösje [[Druze]] en milities ónger leijing van de conservatief soennitische Syrische Heilsregering (HTS).<ref>[https://www.tagesschau.de/ausland/asien/syrien-gewalt-tote-drusen-100.html?fbclid=IwY2xjawKAwMRleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETFxMExMWXA1MlBFbXN0dzBCAR6_IhYRe1WBSDk80AyQAshHCoj_ndzwqQf7tKP3x5D2ukSgjnDJoI32rNYOIA_aem_DuDqEqQgdHoS6kljmRDEGg Tagesschau - Zahlreiche Tote bei Gewalt in Syrien]</ref> ;30 april * ''Economie, Oes-Europa, Noord-Amerika'': de [[VS]] en [[Oekraïne]] teikene 'ne deal euver de winning van zeldzaam [[metaal|metale]] (woe-ónger [[lithium]]), [[aerdaolie|aolie]] en [[aerdgaas|gaas]] op Oekraïens gróndjgebeed.<ref>[https://nos.nl/artikel/2565618-oekraine-en-vs-eens-over-veelbesproken-mineralendeal NOS - Oekraïne en VS eens over veelbesproken mineralendeal]</ref> ;29 april * ''Weitesjap, natuur & milieu, Zuud-Amerika'': [[ESA]] lanceert [[satelliet]] Biomass vanoet [[Frans Guyana]]. Dae zal gebroek waere veur e óngerzeuk nao ecosysteme op [[aerd]], in 't bezónger in 't Amazone-[[raengerwoud]]. Zoe kint hae óntbusjing en [[kooldioxied|CO₂]]-opsjlaag door buim baeter in kaart bringe.<ref>[https://www.space.com/space-exploration/launches-spacecraft/vega-c-rocket-launch-esa-biomass-forest-monitoring-satellite Space.com - Vega-C rocket launches European forest-monitoring 'Biomass' satellite to orbit (video)]</ref> ;27 april * ''Politiek, Noord-Amerika'': bie de [[Canada|Canadese]] parlementsverkezinge winne de Liberale ten koste van de Conservatieve.<ref>[https://www.thestar.com/politics/federal/2025-federal-election-live-blog/article_5ee4e098-c52e-476a-8a6f-6387146581c7.html Toronto Star - Election results live: Mark Carney and the Liberal party will form minority government]</ref> * ''Noord-Amerika'': In de [[Canada|Canadese]] sjtad [[Vancouver]] riejt 'nen auto in op bezeukers van e sjtraotfestival. Daobie valle 11 doeje en mierder gewónje.<ref>[https://www.bbc.com/news/live/c2d48erzg7lt BBC - Nine people killed after man drives car into Vancouver festival]</ref> ;26 april * ''Midde-Oeste'': in de [[Iran|Iraanse]] havesjtad [[Bandar Abbas]] valle 70 doeje en zikker 1000 gewónje bie 'n groete explosie. De explosie vóng dinkelik plaats in eine van de containers van de aoliehave. Meugelik bevatte die [[chemische sjtof]]fe veur de [[produktie]] van raket[[brandjsjtof]].<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cpdz300p0qlo BBC - Iran blames 'negligence' for port blast as death toll rises to 70]</ref> ;23 april * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': sjterrechef Jonnie Boer, bekindj es eigenaer van driesjterrerestaurant De Librije in [[Zjwolle]], sjtörf op 60-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n longembolie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2564709-sterrenchef-jonnie-boer-op-60-jarige-leeftijd-overleden NOS - Sterrenchef Jonnie Boer op 60-jarige leeftijd overleden]</ref> ;22 april * ''Zuud- en Centraal-Azië'': in Pahalgam, 'n toeristische plaats in de betwisde [[India]]se regio Kasjmir, valle 26 doeje bie 'nen terroristischen aansjlaag. Van aadsher is 't ónröstig in dae regio. Militante islamiste en separatiste wille zich aafsjeie van de res van India.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/04/22/zeker-20-mensen-omgekomen-bij-dodelijkste-aanval-in-jaren-in-kas/ VRT - Zeker 26 mensen gedood bij dodelijkste aanslag op toeristen in jaren in betwiste Indiase regio Kasjmir]</ref> ;21 april * ''Zuud-Europa'': Paus [[Franciscus (paus)|Franciscus]] sjtörf op 88-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n harre-imfark.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6345979/paus-franciscus-op-88-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Paus Franciscus op 88-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Go Ahead Eagles]] wintj de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker bie de mansluuj]] door nao penanties van [[AZ]] te wènne.<ref>Live-oetzenjing [[NOS Langs de Lijn]]</ref> ;20 april * ''Sjport'': [[Mischa Bredewold]] wintj de [[Amstel Gold Race]] bie de vrouwluuj, en [[Mattias Skjelmose]] bie de mansluuj. ;18 april * ''Sjport'': [[Remco Evenepoel]] wintj de [[Braobese Piel]].<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6353082/evenepoel-klopt-van-aert-in-brabantse-pijl-en-slaat-direct-toe-bij-terugkeer.html Nu.nl - Evenepoel klopt Van Aert in Brabantse Pijl en slaat direct toe bij terugkeer]</ref> ;16 april * ''Wetensjap'': E team van Britse en Amerikaanse wetensjappers kónjig de óntdèkking aan van [[dimethylsulfide]] en [[dimethyldisulfide]] in de atmosfeer van [[K2-18b]], 'n [[exoplaneet]] in de [[Liew (starebeeld)|Liew]] op 124 leechjaor aafsjtandj van de Aerd. Zoe'n gaze waere op Aerd allein door [[leve|biologische]] percesse gemaak; dit is dus 'n sjterke aanwiezing det 't op de planeet laeve gief.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563893-wetenschappers-vinden-sterkste-tekenen-tot-nu-toe-van-mogelijk-buitenaards-leven NOS.nl - Wetenschappers vinden 'sterkste tekenen tot nu toe' van mogelijk buitenaards leven]</ref> ;15 april * ''Kóns en cultuur, Belsj'': de [[Belsj]]e acteur [[Danny Verbiest]], bekindj van de sjtum achter de hóndj Samson in de kingerserie [[Samson en Gert]], sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/04/15/obit-danny-verbiest/ VRT - Geestelijke vader van Samson en 'Kameleon'-knutselaar Danny Verbiest (79) is overleden]</ref> * ''Oes-Afrika'': 't [[Roed Kruuts]] sjtaak alle hölp in [[vlöchteling]]ekamp Zamzam in de door oorlog versjeurde regio Darfoer, [[Soedan]], woe 700.000 luuj verblieve. Ónlangs woort 't kamp ingenaome door militante van RSF.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563661-rode-kruis-staakt-hulp-in-vluchtelingenkamp-sudan-levensgevaarlijk NOS - Rode Kruis staakt hulp in vluchtelingenkamp Sudan: 'Levensgevaarlijk']</ref> ;14 april * ''Natuur & milieu, Nederlands Limburg'': d'n [[otter]] weurt nao 40 jaor weer woergenome in Zuid-Limburg, kortbij [[Mestreech]].<ref>[https://www.limburger.nl/regio/limburg/de-otter-na-veertig-jaar-terug-in-zuid-limburg/56778236.html De Limburger - De otter na veertig jaar terug in Zuid-Limburg ]</ref> * ''Politiek, Centraal-Europa'': 't [[Hongarieje|Hongaarse]] [[parlement]] nump 'n wet aan die jaorlikse Pride-evenemente verbeujt.<ref>[https://nos.nl/artikel/2560216-hongarije-neemt-wet-aan-die-pride-mars-verbiedt NOS - Hongarije neemt wet aan die Pride-mars verbiedt]</ref> ;13 april * ''Kóns en cultuur, Zuud-Amerika'': De Peruaanse sjriever [[Mario Vargas Llosa]] ([[Nobelpries]] veur de Literatuur 2010) sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563543-peruaanse-schrijver-en-nobelprijswinnaar-vargas-llosa-overleden NOS.nl - Peruaanse schrijver en Nobelprijswinnaar Vargas Llosa overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj veur d'n driede kier achterein [[Paries-Roubaix]] bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[Geoffry Kamworor]] wintj de [[Marathon van Rotterdam]] bie de mansluuj (2:04:33), en [[Jackline Cherono]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563444-kamworor-en-cherono-winnen-marathon-van-rotterdam-tesfu-en-luijten-beste-nederlanders NOS.nl - Kamworor en Cherono winnen marathon van Rotterdam, Tesfu en Luijten beste Nederlanders]</ref> * ''Oes-Europa'': bie 'ne Róssische raketaanval op de [[Oekraïne|Oekraïense]] sjtad [[Soemy]] valle 34 doeje en mie es hónderd gewónje.<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2025/04/14/de-russische-aanval-op-burgers-in-soemy-toont-aan-dat-poetin-zich-gesterkt-voelt-door-trump-a4889862 NRC - De Russische aanval op burgers in Soemy toont aan dat Poetin zich gesterkt voelt door Trump ]</ref> ;12 april * ''Sjport'': [[Pauline Ferrand-Prévot]] wintj Paries-Roubaix bie de vrouwluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563332-visma-renster-ferrand-prevot-wint-parijs-roubaix-met-indrukwekkende-solo NOS.nl - Visma-renster Ferrand-Prévot wint Parijs-Roubaix met indrukwekkende solo]</ref> ;10 april * ''Sjport'': De Nederlandsen traineur [[Leo Beenhakker]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6352215/legendarische-voetbaltrainer-leo-beenhakker-82-overleden.html Nu.nl - Legendarische voetbaltrainer Leo Beenhakker (82) overleden]</ref> ;8 april * ''Midde-Amerika'': in [[Santo Domingo]], de huidsjtad vanne [[Dominicaanse Republiek]], sjtort 't daak van 'n nachclub in. Doabie kómme mie es 200 luuj óm 't laeve.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563011-dodental-instorting-club-santo-domingo-boven-de-200 NOS - Dodental instorting club Santo Domingo boven de 200]</ref> ;4 april * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': kótbij abdij [[Rolduc]] i [[Kirchroa]] weëd 'n villa oes de [[Romeinse tied in de Limburge|Römisje tsied]] jevónge.<ref>[https://www.zo-nws.nl/romeinse-villa-bij-abdij-rolduc-kerkrade-gevonden?fbclid=IwY2xjawJfbRJleHRuA2FlbQIxMQABHoLFifT_LCz1oW9LRRlFKz7POYxbDLrA4Jj3AcDF57aGJkPzRf6Ojbk8cQXn_aem_qkqcMq8cCCiTG8AKeZFC5g Z NWS - Romeinse villa bij Abdij Rolduc in Kerkrade gevonden]</ref> ===miert=== * ''Politiek, Zuudoes-Europa/Midde-Oeste'': groetsjalige proteste in [[Törkieje]] taege zittend prizzedent [[Recep Tayyip Erdoğan|Erdoğan]] nao de arrestatie van [[Ekrem Imamoğlu]], börgemeister van [[Istanbul]] en ziene groetste rivaal. Volges de demonstrante is de arrestatie politiek gemotiveerd.<ref>[https://news.sky.com/story/why-are-people-protesting-in-turkey-13334828 Sky news - Why are people protesting in Turkey?]</ref> * ''Oes-Europa'': [[Oekraïne]] vèlt de Róssische oblas [[Oblas Belgorod|Belgorod]] binne. De aanval is aevel neet zoe groet es in [[Oblas Koersk|Koersk]] veurig jaor augustus.<ref>[https://www.longwarjournal.org/archives/2025/03/ukraines-belgorod-incursion-makes-limited-gains.php FDD's Long War Journal - Ukraine’s Belgorod incursion makes limited gains]</ref> * ''Economie'': handelsoorloge tösje de [[VS]] einerzieds en [[Canada]], [[Mexico]], [[China]] en de [[EU]] angerzieds.<ref>[https://apnews.com/article/trump-tariffs-mexico-china-canada-trade-cfe1fa82a47f1bca21a82f4b504486c8 AP News - Trump has begun another trade war. Here’s a timeline of how we got here]</ref> * ''Politiek, Noord-Amerika, Oes-Europa'': De VS beëindige ein waek lank alle militair hölp aan [[Oekraïne]], woenao Róssische en Noord-Koreaanse troepe e taegeoffensief beginne in de door Oekraïne bezatte regio Koersk en dao kènne oprökke.<ref>[https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-verge-losing-kursk-pocket-its-foothold-inside-russia-2025-03-12/ Reuters - Ukraine set to lose Kursk pocket, its foothold inside Russia]</ref> * ''Midde-Oeste'': sektarisch en politiek geweld in 't weste van [[Syrië]] tösje de nuuj machhöbbers, Alawiete en loyaliste van 't veurmalig regime van Assad. Meugelik hónderde [[alawiete]] waere vermoord door militante van de nuuj conservatief soennitische regering in [[Damascus]]. Assad behuurde tot de alawietische minderheid en me is bang dat dees börgers 't sjlachoffer waere van mie wraakakties.<ref>[https://www.france24.com/en/middle-east/20250308-more-than-300-alawite-civilians-killed-syria-security-forces-allies-since-thursday-monitor-says France 24 - More than 300 Alawite civilians killed by Syria security forces, allies since Thursday, monitor says]</ref> ;31 miert * ''Politiek, Vereinigde Sjtaote'': D'n Democratische senateur [[Cory Booker]] ([[New Jersey|NJ]]) begintj aan 'ne recordtoesjpraok van 25 oer en 6 menute. Hie-in bekritiseert hae 't autoritair beleid van presidentj [[Donald Trump]].<ref>[https://www.theguardian.com/us-news/2025/apr/01/cory-booker-senate-speech-trump The Guardian - Cory Booker breaks record for longest Senate speech with Trump condemnation]</ref> ;28 miert * ''Zuudoes-Azië'': In [[Burma]], bie [[Mandalay]] in de buurt, vèntj 'n [[aerdsjóddel]] plaatsj mit 'n krach van 7,7 op de [[Memènt-Magnitudesjaol]]. De sjóddel zörg tot in [[Bangkok]] veur sjaoj en sjlachoffers.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6350716/zware-aardbeving-treft-myanmar-wolkenkrabber-ingestort-in-bangkok.html Nu.nl - Zware aardbeving treft Myanmar, wolkenkrabber ingestort in Bangkok]</ref> ;27 miert * ''Nederlandj'': De Nederlandse presentatries en nuujslaezeres [[Loretta Schrijver]] sjtörf op 68-jäörige laeftied aan dermkanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2561287-nieuwslezer-en-presentator-loretta-schrijver-68-overleden NOS.nl - Nieuwslezer en presentator Loretta Schrijver (68) overleden]</ref> ;26 miert * ''Oes-Afrika'': De [[Soedan]]ese huidsjtad [[Khartoem]] is weer volledig in henj van 't regeringsleger naodat 't de lóchhave haet veroverd op de paramilitair militie RSF, woemit 't al twie jaor oorlog veurt.<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2025/3/26/sudan-armed-forces-retakes-khartoum-airport-from-rsf Al Jazeera - ‘Khartoum is free’ says Sudan Army chief al-Burhan after airport captured]</ref> * ''Midde-Oeste'': hónderde Palestiene inne [[Gazasjtrook]] protestere taege de [[Kreeg Hamas-Israël (2023-2025)|oorlog mit Israel]] en [[Hamas]]. Proteste taege de terreurbeweging geuf 't neet dök inne Gazasjtrook.<ref>[https://www.reuters.com/world/middle-east/hundreds-palestinians-gaza-protest-against-hamas-after-conflict-resumes-2025-03-26/ Reuters - Hundreds stage Gaza protest against Hamas after conflict resumes]</ref> ;21 miert * ''Economie, Nederlands Limburg'': [[VDL NedCar]] in [[Bor]] geit materiaal make veur defensie es óngerdeil van e plan woedoor [[Nederlandj]] en anger Europese lenj minder aafhankelik waere van producente boete [[Europa]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2560604-autofabriek-van-nedcar-gaat-defensiematerieel-maken NOS - Autofabriek van Nedcar gaat defensiematerieel maken]</ref> ;19 miert * ''Politiek, Zuudoes-Europa/Midde-Oeste'': de börgemeister van de [[Törkieje|Törkse]] sjtad [[Istanbul]], [[Ekrem Imamoğlu]], waert opgepak. Hae waert besjouwd es de groetste rivaal van zittend prizzedent [[Recep Tayyip Erdoğan|Erdoğan]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2560277-burgemeester-van-istanbul-imamoglu-rivaal-van-president-erdogan-opgepakt NOS - Burgemeester van Istanbul Imamoglu, rivaal van president Erdogan, opgepakt]</ref> ;18 miert * ''Politiek, economie, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': de [[Duutsjland|Duutsje]] Bóndjsdaag sjtömp in mit 't deils loslaote van de rem op de sjölde. De ''Schuldenbremse'' is e [[Gróndjwet]]sartikel oet [[2009]] woe-in sjteit dat Duutsjlandj mer hiel beperk nuuj sjölde moog aangaon. Noe waert veur defensie en veiligheid 'n oetzöndering gemaak en hie-ónger vèlt de sjteun aan [[Oekraïne]].<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/bundestag-finanzpaket-100.html Tagesschau - Bundestag beschließt Schuldenpaket]</ref> * ''Midde-Oeste'': bie zjwaor [[Israel]]ische lóchaanvalle op de [[Gazasjtroek]] waere mie es 400 doeje gemeld. Daomit waert 'n periode van twie maonde relatieve rös beëindig.<ref>[https://www.reuters.com/world/middle-east/israeli-military-conducts-strikes-hamas-targets-gaza-army-says-2025-03-18/ Reuters - Israel warns more to come as airstrikes kill over 400 in Gaza after two months of truce]</ref> ;17 miert * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': De Nederlandse zenger [[Rob de Nijs]] sjtörf op 82-jäörige laeftied aan de gevolge van de [[Krenkde van Parkinson]].<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6349510/zanger-rob-de-nijs-op-82-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Zanger Rob de Nijs op 82-jarige leeftijd overleden]</ref> ;16 miert * ''Zuudoes-Europa'': bie 'ne brandj in 'ne nachclub in de [[Noord-Macedonië|Noord-Macedonische]] sjtad [[Kočani]] valle 59 doeje en 150 gewónje.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c70wdedp20wo BBC - Death toll from North Macedonia nightclub fire rises to 59]</ref> * ''Nederlands Limburg'': De [[Wilhelminatore]] in [[Valkeberg]] vilt in.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2873772/valkenburgse-wilhelminatoren-ingestort-oorzaak-nog-onduidelijk L1 Nieuws - Valkenburgse Wilhelminatoren ingestort, oorzaak nog onduidelijk]</ref> ;15 miert * ''Politiek, Zuudoes-Europa'': in de [[Servië|Servische]] huidsjtad [[Beograd]] kómme 300.000 luuj biejein veur 'n demonstratie taege zittend prizzedent [[Aleksandar Vučić|Vučić]] en zien regering. Daomit geit 't óm de groetste demonstratie oets in dit landj. De demonstrante eise dat hae zien verantwoordelikheid nump veur de doed van 15 luuj veurig jaor november, wie e geboew insjtortde. Volges de demonstrante is dae ramp 't gevolg gewaes van corruptie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2559771-vreedzaam-anticorruptieprotest-in-servie-trekt-zo-n-300-000-betogers NOS - Vreedzaam anticorruptieprotest in Servië trekt zo'n 300.000 betogers]</ref> ;13 miert * ''Kóns en cultuur, Oes-Europa'': De Róssische componis [[Sofia Goebajdoelina]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2559461-baanbrekende-russische-componiste-sofia-goebajdoelina-93-overleden NOS.nl - Baanbrekende Russische componiste Sofia Goebajdoelina (93) overleden]</ref> ;12 miert * ''Politiek, Noord-Amerika'': de centrumrechse partie Demokraatit wèntj mit 30% van de sjtumme de [[Greunland]]se verkezinge. Centrumpartie Naleraq kump mit 24,5% op de twiede plaats. Bei partieje wille dat Greunland ónaafhankelik waert van [[Daenemarke]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6348855/oppositiepartij-groenland-wint-verkiezingen-regering-verliest-meerderheid.html Nu.nl - Oppositiepartij Groenland wint verkiezingen, regering verliest meerderheid]</ref> * ''Oes-Europa'': Róssische troepe verovere 't sjtedje [[Soedzja]] in de regio [[Koersk (regio)|Koersk]].<ref>[https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-verge-losing-kursk-pocket-its-foothold-inside-russia-2025-03-12/ Reuters - Ukraine set to lose Kursk pocket, its foothold inside Russia]</ref> ;11 miert * ''Zuud-Azië'': bie 'n treinkaping in 't zuudweste van [[Pakistan]] valle 64 doeje, woe-ónger 26 passageers. De aanval is 't werk van 'n militante beweging die zich 't bevriedingsleger van [[Beloetsjistan]] (BLA) nump. 't Wilt zich aafsjeie van de res van Pakistan.<ref>[https://www.dawn.com/news/1897846 Dawn - Will take on terrorists, enablers both inside and outside Pakistan: DG ISPR]</ref> * ''Politiek, Zuudoes-Azië'': de [[Filipiene|Filipiense]] aad-prizzedent [[Rodrigo Duterte]] waert opgepak en euvergebrach nao 't Internationaal Sjtraofhof (ICC) in [[Den Haag]]. Hae waert verantwoordelik gehaje veur de moord op 43 persoene tösje [[2011]] en [[2019]] tiedes zien campagne taege drugs.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cp9ykn85401o BBC - Philippines ex-leader Duterte on plane to The Hague after arrest]</ref> ;10 miert * ''Natuur en milieu, Vereinig Keuninkriek & Ierlandj'': op de [[Noordzie]] kórtbie de [[Ingelandj|Ingelse]] havesjtad [[Hull]] boetse e Portugees vrachsjip en 'ne Amerikaanse tanker opein. Eine opvarende waert vermis en is waarsjienlik nimmie in laeve. De anger bemanningsleje waere gered. Es gevolg van de boetsing óntsjteit brandj en daobie kump [[kerosine]] vrie.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c62z9ee68y6o BBC - North Sea tanker collision - what we know so far]</ref> * ''Politiek, Midde-Oeste'': de [[Syrië|Syrische]] regering en de [[Koerde|Koerdische]] Syrische Democratische Sjtriedkrachte (SDF), bereike e akkoord. De deal ómvat e sjtaak-'t-vure, integratie van de SDF in 't Syrisch leger en 'n hereiniging mit de res van 't landj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2559042-syrische-regering-breidt-macht-uit-dankzij-deal-met-koerden NOS - Syrische regering breidt macht uit dankzij deal met Koerden]</ref> * ''Natuur en milieu, wetensjap'': [[Ocean Census]], 't groetste ziebiologieperjek oets, maak de vónds bekèndj van mie es 800 nuuj saorte die in de luip van 'n klein twie jaor zeen óntdèk.<ref>[https://oceancensus.org/press-release-the-ocean-census-discovers-over-800-new-marine-species/ Ocean Census - PRESS RELEASE: The Ocean Census Discovers Over 800 New Marine Species]</ref> ;7 miert * ''Oes-Afrika'': op 'n veurmalige legerbasis van de [[Soedan]]ese rebellegroepering RSF ten noorde van [[Khartoem]] waere mie es 500 grave gevónje. Wiejer geuf 't sjterke aanwiezinge dat luuj hie systematisch gemarteld woorte.<ref>[https://www.theguardian.com/global-development/2025/mar/07/evidence-of-torture-found-as-detention-centre-and-mass-grave-discovered-outside-khartoum-sudan-rsf The Guardian - Evidence of torture found as detention centre and mass grave discovered outside Khartoum]</ref> ;6 miert * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': bie 'ne groete brandj in 't centrum van [[Arnhem]] waere versjillende historische pande verwoes. Geine raak gewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2558559-grote-brand-treft-arnhem-in-het-hart-we-zijn-zuinig-op-wat-we-nog-hebben NOS - Grote brand treft Arnhem in het hart: 'We zijn zuinig op wat we nog hebben']</ref> ;4 miert * ''Economie, Noord-Amerika, Oes-Azië'': in de [[VS]] gaon inveurhöffinge in op sjpulle oet [[Mexico]] en [[Canada]]. Bedriever die sjpulle oet dees lenj importere mótte 25% [[Belasting (fiscaal)|ómzetbelasting]] betale. Wiejer waere de höffinge veur sjpul oet [[Sjina]] nog eins verhoeg mit 10%, woemit 't percentage veur dees [[produk]]te oetkump op 20%.<ref>[https://www.reuters.com/world/trade-wars-erupt-trump-hits-canada-mexico-china-with-steep-tariffs-2025-03-04/ Reuters - Trump triggers trade war, price hikes with tariffs on Canada, China and Mexico]</ref> * ''Politiek, economie, Europa algemein'': veurzitter van de [[Europese Commissie]] [[Ursula von der Leyen]] prizzenteert e plan woemit [[Europa]] zich kent herbewapene. In totaal geit 't óm 800 miljoen euro. Hiemit kenne [[EU]]-lenj 1,5 procent van 't bbp mie oetgaeve aan defensie es dat ze noe doon (650 miljoen euro) en mit de res kenne lidsjtate zich door middel van lieninge wapes koupe.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/ein-plan-zur-wiederbewaffnung-europas-110332973.html Frankfurter Allgemeine - Ein Plan zur Wiederbewaffnung Europas]</ref> ;3 miert * ''Politiek, Noord-Amerika, Oes-Europa'': de [[VS]] pauzere alle militair hölp aan [[Oekraïne]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13985/artikel/2558105-verenigde-staten-pauzeren-alle-militaire-hulp-aan-oekraine NOS - pauzeren ]</ref> ;2 miert * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': De Nederlandse presentatries [[Dieuwertje Blok]] sjtörf op 67-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6347850/presentatrice-en-actrice-dieuwertje-blok-67-overleden.html Nu.nl - Presentatrice en actrice Dieuwertje Blok (67) overleden]</ref> ;1 miert * ''Midde-Oeste'': de [[PKK]] kónjig, nao decennia van gevechte mit 't [[Törkieje|Törkse]] leger, e sjtaak-'t vure aaf. De militante woorte ierder door häör leijer Öcalan opgeroepe óm de wapes naer te lègke en de PKK te óntbinje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2557726-pkk-kondigt-staakt-het-vuren-aan-na-oproep-gevangen-leider-ocalan NOS - PKK kondigt staakt-het-vuren aan na oproep gevangen leider Öcalan]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse soulzengeres [[Angie Stone]] kump op 63-jäörige laeftied óm bie 'n auto-óngelök.<ref>[https://nos.nl/artikel/2557845-soulzangeres-angie-stone-63-overleden-bij-auto-ongeluk-na-optreden NOS.nl - Soulzangeres Angie Stone (63) overleden bij auto-ongeluk na optreden]</ref> ===fibberwarie=== ;27 fibberwarie * ''Politiek, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': in [[Oesteriek]] sjlete de conservatieve [[Oesteriekse Volkspartie|ÖVP]], de sociaaldemocratische [[Sociaaldemocratische Partie van Oesteriek|SPÖ]] en 't liberaal [[NEOS]] e regeerakkoord. De rechsradicaal [[FPÖ]], die de groetste waor bie de verkezinge veurig jaor september, deit neet mit.<ref>[https://orf.at/stories/3386119/ ORF - ÖVP, SPÖ und NEOS: Koalition präsentiert Regierungsprogramm]</ref> * ''Sjport, Oes-Europa'': De Róssische sjaker [[Boris Spasski]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2557562-russische-schaaklegende-boris-spasski-88-die-verloor-van-bobby-fischer-overleden NOS.nl - Russische schaaklegende Boris Spasski (88), die verloor van Bobby Fischer, overleden]</ref> ;26 fibberwarie * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': D'n Amerikaansen acteur [[Gene Hackman]] (95) en zien vrouw, pianis [[Betsy Arakawa]] (63), waere heim doed gevónge.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6347628/legendarische-hollywoodacteur-hackman-lag-mogelijk-al-week-dood-in-woning.html Nu.nl - Legendarische Hollywoodacteur Hackman lag mogelijk al week dood in woning]</ref> * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': De Amerikaanse actries [[Michelle Trachtenberg]] (39) weurt doed in häör hoes gevónge.<ref>[https://www.nu.nl/film/6347357/buffy-en-gossip-girl-actrice-michelle-trachtenberg-39-overleden.html Nu.nl - Buffy- en Gossip Girl-actrice Michelle Trachtenberg (39) overleden]</ref> ;25 fibberwarie * ''Economie, politiek, Vereinig Keuninkriek & Ierlandj'': [[Premier]] Starmer maak bekindj dat 't [[Vereinig Keuninkriek]] fors mie geit investere in defensie. Per [[2027]] zal 't 2,5 procent van 't bbp zeen (in plaats van 2,3 procent noe) en op langere termien 3 procent. Óm de verhoeging te betale waert bezunig op óntwikkelingshölp. De letste kier dat 't budget zoe hoeg loog, waor tiedes de [[Kajen Oorlog]].<ref>[https://edition.cnn.com/2025/02/25/uk/uk-defense-spending-increase-trump-intl/index.html CNN - Britain ramps up defense spending and cuts foreign aid, ahead of PM Starmer’s crucial meeting with Trump]</ref> ;23 fibberwarie * ''Politiek, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': In Duutsjlandj weurt gesjtump veur de Bóndjsdag. Winner waert de [[CDU]]/CSU, dewiel ouch de extreemrechse [[AfD]] en de socialistische [[Linke]] henjig winne. De [[SPD]], [[Grüne]] en [[FDP]], de partieje die in de veurige coalitie zote, verleze väöl sjtömme. De nuuj linksconservatieve partie [[BSW]] blief net ónger de keesdörpel van 5%.<ref>[https://www.zdf.de/nachrichten/politik/deutschland/bundestagswahl-2025-prognose-hochrechnung-ergebnisse-liveticker-100.html ZDF - Bundestagswahl 2025: So fällt das vorläufige Ergebnis aus]</ref> * ''Politiek, Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Hans van den Broek]] ([[CDA]]) sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2557084-oud-minister-en-cda-prominent-hans-van-den-broek-88-overleden NOS.nl - Oud-minister en CDA-prominent Hans van den Broek (88) overleden]</ref> ;19 fibberwarie * '' Wetensjap, kóns en cultuur, Noord-Afrika'': Egyptologe make de vónds bekèndj van 't graaf van farao [[Toetmoses II]].<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c5ym30v356po BBC News - First pharaoh's tomb found in Egypt since Tutankhamun's]</ref> * ''Kóns en cultuur, Wes-Afrika'': De Malinese fimmaeker [[Souleymane Cissé]] sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2556665-bekroonde-malinese-filmmaker-souleymane-cisse-op-84-jarige-overleden NOS.nl - Bekroonde Malinese filmmaker Souleymane Cissé op 84-jarige overleden]</ref> * ''Nederlandj, Politiek'': De Nederlandse politicus [[Frits Korthals Altes]] ([[VVD]]) sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2556619-oud-vvd-minister-frits-korthals-altes-93-overleden NOS.nl - Oud-VVD-minister Frits Korthals Altes (93) overleden]</ref> ;17 fibberwarie * ''Nederlandj, politiek'': [[Frits Bolkestein]], aad-partieleijer en fractieleijer vanne [[VVD]], sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6346318/oud-vvd-leider-frits-bolkestein-91-overleden.html Nu.nl - Oud-VVD-leider Frits Bolkestein (91) overleden]</ref> ;15 fibberwarie * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': bie 'n sjtaekpartie in [[Villach]], [[Oesteriek]], kump eine persoen óm 't laeve. Vief anger luuj rake gewóndj. Me geit oet van e islamistisch [[terrorisme|terroristisch]] misdrief.<ref>[https://kaernten.orf.at/stories/3293645/ Kaernten.orf.at - Nach dem Terroranschlag: Villach trauert]</ref> ;13 fibberwarie * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': in [[München]] riejt 'nen automobilis in op 'ne groep demonstrante. Daobie rake 25 luuj gewóndj en twie kómme óm 't laeve. E islamistisch [[terrorisme|terroristisch]] motief waert neet oetgesjlote.<ref>[https://web.archive.org/web/20250214205728/https://www.tz.de/muenchen/stadt/auto-anschlag-von-muenchen-verwirrung-um-verdaechtigen-welche-fragen-sich-jetzt-stellen-93571528.html Tageszeitung - Auto-Anschlag in München: Tatverdächtiger in U-Haft – Scholz gedenkt Verletzten am Samstag vor Ort]</ref> ;11 fibberwarie * ''Zuud-Europa'': de Italiaanse pelissie deit invalle inne [[Sicilië|Siciliaanse]] huidsjtad [[Palermo]], mit es doel de opboew van de [[maffia]] inne regio taege te gaon. Hiebie waere 181 luuj opgepak.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6345577/italiaanse-politie-arresteert-181-mensen-op-sicilie-in-strijd-tegen-maffia.html Nu.nl - Italiaanse politie arresteert 181 mensen op Sicilië in strijd tegen maffia]</ref> ;10 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse zenger en prizzentator [[Ron Brandsteder]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2555257-presentator-en-quizmaster-ron-brandsteder-74-overleden NOS.nl - Presentator en quizmaster Ron Brandsteder (74) overleden]</ref> ;9 fibberwarie * ''Oes-Europa, economie'': de [[Baltische sjtaote]] waere aangesjlote op 't Europees [[elektriciteit]]snet en losgekoppeld van Róssische sjtroum.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6345310/estland-letland-en-litouwen-succesvol-aangesloten-op-europees-stroomnet.html Nu.nl - Estland, Letland en Litouwen succesvol aangesloten op Europees stroomnet]</ref> ;7 fibberwarie * ''Oes-Europa'': 't Róssische leger claimp de verovering van de [[Oekraïne|Oeës-Oekraïense]] sjtad [[Toretsk]].<ref>[https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-february-7-2025 Institute for the Study of War - Russian Offensive Campaign Assessment, February 7, 2025]</ref> ;4 fibberwarie * ''Noord-Europa'': elf luuj kómme óm 't laeve bie 'n sjeetpartie inne [[Zjwede|Zjwaedse]] sjtad [[Örebro]].<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c79d52gpd02o BBC - Police say around 10 people killed in Sweden school campus shooting]</ref> * ''Zuud-Europa'': Karim Al-Husseini, bekindj filantroop en sjpiritueel leider van de ismaïliete, 'n subsjtruiming van 't sjiisme, sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.spiegel.de/panorama/karim-aga-khan-iv-oberhaupt-der-ismaeliten-ist-tot-a-8c0df587-c0b5-4e81-b4b7-e328c7a57e11 Der Spiegel - Karim Aga Khan IV. ist tot ]</ref> ;2 fibberwarie * ''Noord-Amerika, Nederlandj, kóns en cultuur'': De Curaçaos-Nederlandsen arsjitek [[Carlos Weeber]] sjtörf op 87-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Alzheimer]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2554279-architect-carlos-carel-weeber-overleden NOS.nl - Architect Carlos 'Carel' Weeber overleden]</ref> ===jannewarie=== * ''Naord-Amerika, Natuur en milieu'': Groete natuurbrenj bereike de sjtad [[Los Angeles]]. Doezende luuj rake óntheimd, de materieel sjaoj is enorm. ;31 jannewarie * ''Belsj, politiek'': Nao 236 daag weurt 'n federaal regering gevörmp oet [[N-VA]], [[Vooruit]], [[CD&V]], [[Les Engagés]] en [[MR]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240221_93241858 De Standaard - Live regeringsvorming | De Wever presenteert regeerakkoord aan koning, vannacht nog bevoegdheidsverdeling]</ref> ;30 jannewarie * ''Groet-Brittannië & Ierlandj, kóns en cultuur'': De Britse beatzengeres [[Marianne Faithfull]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cp8k931j423o BBC News - Singer and actress Marianne Faithfull dies at 78]</ref> * ''Zuud-Europa/Midde-Oeste, kóns en cultuur'': de Törkse componis en pedagoog [[Ilhan Usmanbaş]] sjtörf op 104-jäörige laeftied.<ref>[https://www.dailysabah.com/arts/turkish-composer-educator-ilhan-usmanbas-dies-at-104/news Daily Sabah - Turkish composer, educator Ilhan Usmanbaş dies at 104]</ref> ;29 jannewarie * ''Europa algemein, economie'': de [[Europese Commissie]] prizzenteert planne óm de [[Europa|Europese]] concurrentiekrach te verbaetere ten opzichte van [[Sjina]] en de [[VS]]. E wichtig óngerdeel van die planne is 't truukbringe van de bureaucratie door regelgaeving veur bedriever te harmonisere tösje lidsjtate en zoe te versimpele .<ref>[https://nos.nl/artikel/2553738-europese-commissie-komt-met-plannen-om-economie-uit-het-slop-te-trekken NOS - Europese Commissie komt met plannen om economie uit het slop te trekken]</ref> * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj, politiek'': 'n mierderheid van d'n [[Duutsjlandj|Duutsjen]] [[Bondsdaag]] in [[Berlien]] sjtömp in mit 'n motie van kanseleerkandidaat [[Friedrich Merz]] ([[CDU]]/CSU) veur e sjtrenger [[asielzeuker|asielbeleid]].<ref>[https://www.dw.com/de/mit-afd-unions-antrag-zu-asyl-im-bundestag-angenommen/a-71447482 Deutsche Welle - Mit AfD: Unions-Antrag zu Asyl im Bundestag angenommen]</ref> * ''Noord-Amerika'': bie 'n boetsing tösje e passageersvleegmesjien en 'ne helikopter baove de [[Potomac]] kórtbie [[Washington D.C.]] valle 67 doeje.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6344587/al-55-van-de-67-doden-geidentificeerd-na-crash-vliegtuig-en-helikopter-washington.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Nu.nl - Al 55 van de 67 doden geïdentificeerd na crash vliegtuig en helikopter Washington]</ref> ;27 jannewarie * ''Midde-Afrika'': rebelle van de door [[Rwanda]] gesjteunde [[M23-beweging]] claime de verovering van de sjtad [[Goma]], in 't ónröstige oeste van [[Congo-Kinshasa|Congo]]. Hiebie kómme ónger mie 17 [[VN]]-vreiestroepe óm 't laeve.<ref>[https://www.reuters.com/world/africa/rebels-enter-centre-congos-goma-after-claiming-capture-city-2025-01-27/ Reuters - Rwandan-backed rebels enter Congo's Goma in major escalation]</ref> ;25 jannewarie * ''Nederlandj, kóns en cultuur'': in 't Drents Museum in [[Assen]] vingk 'ne könsrouf plaats, woebie ónger mie 'ne [[:nl:Helm van Coțofenești|kosbare gouwen helm]] waert gesjtole. D'n gesjtoale sjtökker zin óngerdeil van 'n expositie euver de [[Daciërs]], e volk wat veur de koms van de [[Romeine]] in e gebeed woende wat noe [[Roemenië]] hèt.<ref>[https://nos.nl/artikel/2553183-archeologische-topstukken-buitgemaakt-bij-inbraak-drents-museum NOS - Archeologische topstukken buitgemaakt bij inbraak Drents Museum]</ref> ;23 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse dichteres [[Esther Jansma]] sjtörf op 66-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2552949-dichter-esther-jansma-66-overleden NOS.nl - Dichter Esther Jansma (66) overleden]</ref> ;22 jannewarie * ''Midde-Oeste'': bie 'ne brandj in e hotel in 't [[Törkieje|Törkse]] [[ski]]-oord [[Kartalkaya]] valle 76 doeje en rake teentalle luuj gewóndj.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/01/21/minstens-tien-doden-bij-brand-in-hotel-in-turks-skigebied/ VRT - Minstens 76 doden bij hotelbrand in skigebied Kartalkaya in Turkije, 4 mensen zijn opgepakt]</ref> ;21 jannewarie * ''Zuud-Amerika'': De [[Colombia]]anse prizzedent Gustavo Petro verklaort de oorlog aan de marxistische rebellegroepering [[ELN]]. Ónlangs zint teentalle luuj óm 't laeve gekómme en doezende luuj op de vlöch gesjlage bie gevechte in 't noordoeste van 't landj, taege de grens mit 't ónröstige [[Venezuela]]. De ELN en de aeveneins marxistische groepering [[FARC]] vechte hie óm controle euver d'n [[cocaïne]]handel.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2025/jan/20/colombia-guerrilla-violence-deaths The Guardian - Colombia vows war against leftwing guerrillas amid more than 100 deaths]</ref> ;17 jannewarie * ''Zuud-Europa, kóns en cultuur'': in de antieke sjtad [[Pompeï]] waert e good bewaard badhoes mit moersjilderinge bloetgelag wat in de [[Romeine|Romeinsen tied]] deil oetmaakde van 'n private residentie.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c15zgvnvk4do BBC - 'Once-in-a-century' discovery reveals spectacular luxury of Pompeii]</ref> * ''Nederlandj, Kóns en cultuur'': De Nederlandse zengeres en actries [[Manuëla Kemp]] sjtörf op 61-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n óngelök.<ref>[https://nos.nl/artikel/2552099-zangeres-en-presentatrice-manuela-kemp-61-overleden NOS.nl - Zangeres en presentatrice Manuëla Kemp (61) overleden]</ref> ;16 jannewarie * ''Noord-Amerika, Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rezjisseur [[David Lynch]] sjtörf op 78-jäörige laeftied aan [[lóngemfyseem]].<ref>[https://variety.com/2025/film/news/david-lynch-dead-director-blue-velvet-twin-peaks-1236276106/ Variety - David Lynch, Visionary Director of ‘Twin Peaks’ and ‘Blue Velvet,’ Dies at 78]</ref> {{doedbekèndj}} ;15 jannewarie * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] en terreurbeweging [[Hamas]] bereike e akkoord euver e sjtaak-'t-vure in [[Kreeg Hamas-Israel (2023-2024)|Gaza]].<ref>[https://www.reuters.com/world/middle-east/gaza-ceasefire-appears-close-us-egyptian-leaders-put-focus-coming-hours-2025-01-14/ Reuters - Israel, Hamas reach deal meant to end Gaza war, an official said]</ref> * ''Politiek, Oes-Azië'': De [[Zuud-Korea]]anse prizzedent [[:nl:Yoon Suk Yeol|Yoon Suk Yeol]] waert gearresteerd. Veurig jaor december reep hae de militaire noedtoesjtand oet en daobie zat hae 't parlement boete sjpel.<ref>[https://nos.nl/artikel/2551831-geschorste-zuid-koreaanse-president-yoon-gearresteerd-na-uitroepen-staat-van-beleg NOS - Geschorste Zuid-Koreaanse president Yoon gearresteerd na uitroepen staat van beleg]</ref> ;11 jannewarie * ''Belsj Limburg, Noord-Amerika, weitesjap'': aafsjeidnömmend prizzedent [[Joe Biden]] maak bekindj dat [[wiskónde|topwiskóndige]] [[Ingrid Daubechies]] oet [[Hôtele-Helichtre]], [[Belsj-Limburg]], de National Medal of Science óntvingk, de hoegste [[VS|Amerikaanse]] weitesjappelike óngersjeijing.<ref>[https://www.tijd.be/ondernemen/wetenschap/wiskundige-ingrid-daubechies-ontvangt-hoogste-amerikaanse-wetenschapsprijs/10582107.html Tijd.be - Wiskundige Ingrid Daubechies ontvangt hoogste Amerikaanse wetenschapsprijs]</ref> * ''Oes-Afrika'': 't [[Soedan]]ees leger herovert de sjtad [[Wad Madani]] in de sjtaat [[Gezira]] op de paramilitair beweging RSF.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2025/jan/11/sudan-army-recaptures-wad-madani-from-rebel-rapid-support-forces The Guardian - Sudan’s army recaptures Wad Madani from rebel Rapid Support Forces]</ref> ; 7 jannewarie * ''Oes-Azië, natuur & milieu'': de regio Tingri in 't zuje van [[Tibet]], neet wied van de [[Mount Everest]], waert getroffe door 'nen [[aerdsjóddel]] mit 'n krach van 7,1 op de sjaal van Richter. Daobie valle veur zoewied bekindj 126 doeje en 188 gewónje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2550885-dodental-na-aardbeving-tibet-loopt-op-reddingsoperatie-moeilijk NOS - Dodental na aardbeving Tibet loopt op, reddingsoperatie moeilijk]</ref> * ''Zuudoes-Azië, economie'': [[Indonesië]] waert lid van 't economisch samewerkingsverbandj [[BRICS]].<ref>[https://fd.nl/politiek/1541984/indonesie-sluit-zich-als-tiende-lid-aan-bij-het-brics-blok FD - Indonesië sluit zich als tiende lid aan bij het BRICS-blok]</ref> * ''Frankriek, politiek'': politicus Jean-Marie Le Pen, oprichter van de extreemrechse partie [[Front National]] en bekindj óm zien controversieel oetsjpraoke, sjtörf op 96-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2550851-jean-marie-le-pen-96-overleden-oprichter-van-extreemrechts-front-national NOS - Jean-Marie Le Pen (96) overleden, oprichter van extreemrechts Front National]</ref> ; 6 jannewarie * ''Nederlands Limburg'': op de [[Napoleonswaeg]] kórtbie [[Gratem]] vleug 'ne sjoelbös in brandj. Geine raak gewóndj.<ref>[https://www.limburger.nl/regio/leudal/grathem/scholieren-waarschuwden-chauffeur-van-brandende-bus-op-napoleonsweg-willem-heeft-de-nooddeur-ingetrapt/33118189.html?recommender=Proteus De Limburger - Scholieren waarschuwden chauffeur van brandende bus op Napoleonsweg: ‘Willem heeft de nooddeur ingetrapt’]</ref> * ''Zuud-Europa, politiek'': Paus [[Franciscus (paus)|Franciscus]] sjtèlt veur 't iesj 'n vrouw aan op 'n toppositie in 't [[Vaticaan]]. De 59-jäörige zöster Simona Brambilla sjteit aan 't huid van 'n aafdeiling van de Romeinse Curie die euver religieus gemeinsjappe geit.<ref>[https://www.nd.nl/geloof/katholiek/1252836/paus-benoemt-eerste-vrouwelijke-minister-in-vaticaan-en-trump#closemodal Nederlands Dagblad - Paus benoemt eerste ‘vrouwelijke minister’ in Vaticaan en Trump-kritische kardinaal in Washington]</ref> * ''Noord-Amerika, politiek'': [[Justin Trudeau]] treujt aaf es leijer van de Liberaal Partie van [[Canada]]. Hae blief nog [[premier]] bis 'ne angere kandidaat veur zien partie is gevónje.<ref>[https://apnews.com/live/justin-trudeau-canada-prime-minister AP News - As it happened: Canadian Prime Minister Trudeau resigns as Liberal Party leader]</ref> ;5 jannewarie * ''Oes-Europa'': [[Oekraïne|Oekraïense militaire]] beginne e nuuj offensief inne [[Róslandj|Róssische]] regio Koersk, woe ze in de zomer van [[2024]] e gebeed ter gruutde van óngevier de helf van [[Nederlands Limburg]] hadde veroverd op de Rósse, meh in 't naojaor dao gedeiltelik terrein móste opgaeve. 't Zjwaortepunt van 't offensief ligk noe get ten oeste van 't sjtedje [[Soedzja]].<ref>[https://www.volkskrant.nl/buitenland/oekraine-verrast-russen-met-offensief-in-koersk-zware-strijd-gaande~bc086773/ Volkskrant - Oekraïne verrast Russen met offensief in Koersk, zware strijd gaande]</ref> * ''Nederlands Limburg, Economie'': 't [[Gulpe]]r zjwumbaad [[Mosaqua]] geit nao 32 jaor toe.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2818891/afscheid-nemen-van-mosaqua-ik-kuste-hier-voor-het-eerst-een-meisje L1 - Afscheid nemen van Mosaqua: 'Ik kuste hier voor het eerst een meisje']</ref> ;3 jannewarie * ''Nederlandj, Kóns en cultuur'': De Nederlandse radiodeejay [[Willem van Kooten]], baeter bekèndj es Joost den Draaijer van [[Radio Veronica]], sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.spreekbuis.nl/willem-van-kooten-overleden/ Spreekbuis.nl - Willem van Kooten overleden]</ref> ;1 jannewarie * ''Europa algemein'': [[Roemenië]] en [[Bölgarieje]] traeje toe tot de [[Schengen-acquis|Schengenzone]].<ref>[https://edition.cnn.com/2025/01/01/europe/romania-bulgaria-schengen-zone-intl/index.html CNN - Romania and Bulgaria fully join Europe’s borderless travel zone ]</ref> * ''Zuud-Europa'': zikker teen luuj kómme óm 't laeve bie 'n sjeetpartie inne [[Montenegro|Montenegriense]] sjtad [[Cetinje]]. Veer luuj rake zjwaorgewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2550323-zeker-tien-doden-bij-schietpartij-in-bar-montenegro-verdachte-voortvluchtig NOS - Zeker tien doden bij schietpartij in bar Montenegro, verdachte voortvluchtig]</ref> * ''Noord-Amerika'': in [[New Orleans]], deilsjtaat [[Louisiana]], riejt 'nen automobilis in op 'ne groete groep luuj. Volges de lokaal autoriteite valle daobie teen doeje en geuf 't zikker 30 gewónje. D'n automobilis waert doedgesjaote tiedes e vuurgevech. E [[terrorisme|terroristisch motief]] waert neet oetgesjlaote.<ref>[https://www.themirror.com/news/us-news/live-new-years-eve-terror-884866 The Mirror - New Orleans attack LIVE: FBI believes suspect didn't act alone after 10 killed, asks for public's help]</ref> ==2024== ===december=== * ''Midde-Oeste'': Nao jaore van sjtagnatie sjtort 't fróntj van de [[Syrische Börgeroorlog|Syrische Börgerkreeg]] in. Binne 'n waek weurt 't rezjiem van [[Bashar al-Assad]] versjlage, veural door 'n sjnel opmars van de islamistische [[Syrische Heilsregering]] (HTS) en massaal dissertering oet 't regeringslaeger. ;29 december * ''Politiek, Noord-Amerika'': D'n Amerikaanse presidentj [[Jimmy Carter]] sjtörf op 100-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2550032-amerikaanse-oud-president-jimmy-carter-100-overleden NOS.nl - Amerikaanse oud-president Jimmy Carter (100) overleden]</ref> ;28 december * ''Oes-Azië'': 179 luuj kómme óm 't laeve bie 'ne crash mit e passagiersvleegmesjien inne [[Zuud-Korea]]anse sjtad [[Muan]]. Allein twie bemanningsleje euverlaeve de ramp.<ref>[https://nos.nl/artikel/2549913-179-doden-bij-vliegtuigcrash-zuid-korea-twee-overlevenden NOS - 179 doden bij vliegtuigcrash Zuid-Korea, twee overlevenden]</ref> ;26 december * ''Politiek, Zuud-Azië'': d'n [[India]]sen aad-[[premier]] [[Manmohan Singh]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2024/dec/26/former-indian-prime-minister-manmohan-singh-dies-aged-92 The Guardian - Former Indian prime minister Manmohan Singh dies aged 92]</ref> ;25 december * ''Oes-Europa/Centraal-Azië'': e [[Azerbeidzjan|Azerbeidzjaans]] [[vleegmesjien]] op waeg nao [[Grozjny]] inne [[Róslandj|Róssische]] deilrippebliek [[Tsjetsjenië]] sjtort denaer inne buurt vanne [[Kazachstan|Kazachse]] sjtad [[Aktau]] aan de [[Kaspische Zieë]]. De Azerbeidzjaanse autoriteite gaon d'rvan oet dat 't toesjtel oete lóch is gesjote gewaore, vermoedelik door Róssische lóchaafweer. 38 vanne 67 passagiers kómme óm 't laeve en de res raak gewóndj.<ref>[https://www.rtl.nl/nieuws/artikel/5487009/azerbeidzjan-rusland-kazachstan-vliegtuig-vliegtuigcrash RTL Nieuws - Azerbeidzjan: vliegtuig is uit de lucht geschoten, vermoedelijk door Rusland]</ref> ;24 december * ''Politiek, Zuud-Amerika'': De [[Suriname|Surinaamse]] militair en politicus [[Desi Bouterse]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://dwtonline.com/breaking-ex-president-desi-bouterse-overleden/ De Ware Tijd - Ex-president Desi Bouterse overleden]</ref> ;20 december * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': in [[Magdeburg]], de huidsjtad van de [[Duutsjland|Duutsje]] deilsjtaot [[Sakse-Anhalt]], riejt 'nen automobilis in op bezeukers van 'ne keersjmert. Volges de autoriteite valle daobie twie doeje en geuf 't zikker 60 gewónje. D'n automobilis, 'ne 50-jäörige man dae oersjprónkelik oet [[Saoedi-Arabië]] kump, is opgepak. E [[terrorisme|terroristisch motief]] waert neet oetgesjlaote.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/magdeburg-weihnachtsmarkt-104.html Tagesschau - Weihnachtsmarkt in Magdeburg: Zwei Tote und viele Verletzte bei Anschlag]</ref> * ''Frankriek'': ach luuj kriege tösje de ein en zèsteen jaor cel veur betrokkeheid bie de terroristische maord op Samuel Paty in [[2020]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2549109-celstraffen-voor-acht-betrokkenen-bij-onthoofding-franse-leraar-samuel-paty NOS - Celstraffen voor acht betrokkenen bij onthoofding Franse leraar Samuel Paty]</ref> * ''Midde-Oeste, Vereinigde Sjtaote'': Abu Yusif, e kopsjtök van [[IS]], waert doedgemaak bie 'ne [[VS|Amerikaanse]] lóchaanval in 't oeste van [[Syrië]].<ref>[https://news.sky.com/story/us-says-it-has-killed-isis-leader-abu-yusif-in-syria-airstrike-13277161 Sky News - US says it has killed Islamic State leader Abu Yusif in Syria airstrike]</ref> * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': i ge centrum va [[Heële]] weëd e graaf en 'ne [[bróns]]oave oet d'r [[Romeinse tied in de Limburge|Romeinse tied]] gevónge.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2812460/romeinse-bronsoven-en-tweede-graf-ontdekt-onder-raadhuisplein-in-heerlen L1 - Romeinse bronsoven en tweede graf ontdekt onder Raadhuisplein in Heerlen]</ref> ;18 december * ''Sjport, Belsj'': De Belzje fietsrenner [[Rik Van Looy]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20241218_93308076 De Standaard - Portret van wielericoon Rik Van Looy, de op een na beste Belgische renner ooit]</ref> ;17 december * ''Oes-Europa'': De [[Róslandj|Róssische]] topgeneraal Igor Kirillov en zinne assistent kómme óm 't laeve bie 'ne bómaansjlaag in [[Moskou]], meugelik door 't werk van de Oekraïense veiligheidsdeens SBU.<ref>[https://www.volkskrant.nl/buitenland/hoge-russische-generaal-gedood-bij-bomaanslag-in-moskou~be14cfcc6/ Volkskrant - Hoge Russische generaal gedood bij bomaanslag in Moskou]</ref> ;16 december * ''Belsj Limburg'': in e [[kanaal]] in [[Hasselt]] waert e lichaam oet 't water gehaold.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20241216_95779996 HBVL - Lichaam uit kanaal gehaald aan Scheepvaartkaai: politie onderzoekt zaak]</ref> ;15 december * ''Natuur & milieu, Oes-Afrika'': 't [[Frankriek|Franse euverziese gebeedsdeil]] [[Mayotte]] inne [[Indische Oceaan]] waert hel getroffe door [[orkaan]] Chido.<ref>[https://nos.nl/artikel/2548388-doden-door-orkaan-chido-op-comoren-eiland-mayotte-lijkt-verwoest NOS - Doden door orkaan Chido op Comoren: 'Eiland Mayotte lijkt verwoest']</ref> ;14 december * ''Sjport, Nederlands Limburg'': De Nederlands-Limburgse voetbaltraineur [[Frans Körver]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6339083/oud-trainer-frans-korver-87-die-met-recordaantal-clubs-promoveerde-overleden.html Nu.nl - Oud-trainer Frans Körver (87), die met recordaantal clubs promoveerde, overleden]</ref> * ''Politiek, Oes-Azië'': De [[Zuud-Korea]]anse prizzedent Yoon Suk-yeol, dae ierder dizze maond de militaire noedtoesjtand haet oetgeroepe, waert aafgezat door 't [[parlement]].<ref>[https://www.rtl.nl/nieuws/buitenland/artikel/5485148/zuid-koreaanse-president-yoon-afgezet-door-parlement RTL Nieuws- Zuid-Koreaanse president Yoon afgezet door parlement]</ref> ;13 december * ''Politiek, Nederlands Limburg'': De Provinciaal Sjtaote van Limburg debattere veur 't iers in 't Limburgs.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6339000/limburgse-politiek-vergadert-voor-het-eerst-in-eigen-streektaal.html Nu.nl - Limburgse politiek vergadert voor het eerst in eigen streektaal]</ref> ;12 december * ''Oes-Europa'': De [[Róslandj|Róssische]] rakètgelierde Michail Sjatski waert doedgemaak bie 'n sjeetpartie kórtbie [[Moskou]], vermoedelik door de Oekraïense geheime deens SBU.<ref>[https://nos.nl/artikel/2548078-russische-raketgeleerde-doodgeschoten-buiten-moskou NOS - 'Russische raketgeleerde doodgeschoten buiten Moskou']</ref> ;10 december * ''Nederlandj, Kóns en cultuur'': [[Maarten 't Hart]] krieg de [[P.C. Hooftpries]] veur verhaolendj proza.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6338624/meesterverteller-maarten-t-hart-krijgt-pc-hooft-prijs-laat-niemand-onberoerd.html Nu.nl - 'Meesterverteller' Maarten 't Hart krijgt P.C. Hooft-prijs: 'Laat niemand onberoerd']</ref> ;8 december * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] vèlt vanoet de [[Golanhuuegde]] [[Syrië]] binne. Wiejer bombardeert 't opsjlaagplaatse versjpreid euver 't landj en de Syrische [[vloot]] inne westelike kóssjtad [[Latakia]], óm 't veurkómme dat 't materiaal in henj kump van de rebelle.<ref>[https://www.nytimes.com/2024/12/10/world/middleeast/israel-strikes-syria.html New York Times - Israel Strikes Military Assets Across Syria to Keep Them Out of Rebel Hands]</ref> * ''Midde-Oeste'': Vreug in de mörge vlöch de [[Syrië|Syrischen]] dictator [[Bashar al-Assad]] nao [[Róslandj]]. Hiemit kump nao 61 jaor 'n èndj aan 't rezjiem van de [[Ba'athpartie]]. ;7 december * ''Nederlandj'': zès luuj kómme óm 't laeve bie 'n explosie in e flatgeboew in [[Den Haag]]. De pelissie geit oet van e misdrief.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6338567/drie-mannen-opgepakt-voor-betrokkenheid-bij-verwoestende-explosie-den-haag.html Nu.nl - Drie mannen opgepakt voor betrokkenheid bij verwoestende explosie Den Haag]</ref> * ''Kóns en cultuur, Frankriek'': de [[Notre-Dame]] in [[Paries]] waert officieel heräöpend in 't biezeen van teentalle regeringsleijers en anger prominente, woe-onger premier Schoof. In april [[2019]] brande e deil van de [[kathedraal]] aaf en de restauratie doerde zikker vief jaor.<ref>[https://nos.nl/artikel/2547467-met-drie-kloppen-op-de-deur-is-de-notre-dame-in-parijs-officieel-heropend NOS - Met drie kloppen op de deur is de Notre-Dame in Parijs officieel heropend]</ref> ;5 december * ''Belsj Limburg, natuur & milieu'': oet óngerzeuk van 't Belsj Agentsjap veur Bösj en Natuur bliek dat 't [[bösj]]oppervlak in [[Belsj Limburg]] de aafgeloupe vief jaor mit 196 [[hectaar|ha]] is toegenome, óngevier 290 vootbalvelde.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20241204_96189822 HBVL - Geen bosverlies in Limburg, er kwamen de afgelopen vijf jaar zelfs 290 voetbalvelden bos bij]</ref> * ''Belsj, economie'': [[Wallonië|Waalse]] boere blokkere de grenseuvergank van de Nederlandse [[A2]] bie [[Moelinge]] en [[Èèsjde]] en de Belsje [[A3 (Belsj)|A3]] bie [[Wellekete]]. Ze protestere taege 't Mercosur-handelsverdraag mit lenj in [[Zuud-Amerika]]. De boere zint bang veur ónierlike concurrentie.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20241205_93458232 HBVL - Boze Waalse boeren blokkeren snelwegen bij Eijsden en Welkenraedt: forse files op donderdagochtend]</ref> ;4 december * ''Frankriek, politiek'': De centrumrechse [[Frankriek|Franse]] regering vèlt nao 'n motie van wantroewe taege premier [[Michel Barnier]]. Barnier kreeg väöl kritiek van zoewaal 't mechtige extreemlinks es 't mechtige extreemrechs blok wie hae 't [[parlement]] wilde passere bie e begroetingsveursjtel.<ref>[https://nos.nl/artikel/2547086-frankrijk-dieper-in-politieke-crisis-parlement-stemt-kabinet-weg NOS - Frankrijk dieper in politieke crisis: parlement stemt kabinet weg]</ref> ;3 december * ''Oes-Azië, politiek'': De [[Zuud-Korea]]anse prizzedent Yoon Suk-Yeol kónjig de sjtaot van belègk aaf. De machsgreep is volges um nuuedig veur de [[Gróndjwet]] te besjèrme en es besjèrming taege buurlandj [[Noord-Korea]], wat de lètsten tied sjteeds agressiever waert. Zoewaal de regerende conservatief partie es de oppositie zint kritisch euver de besjlissing. Later woort de noodtoesjtand weer ingetrokke.<ref>[https://apnews.com/article/south-korea-yoon-martial-law-997c22ac93f6a9bece68454597e577c1 AP News - South Korean parliament votes to defy president by lifting his declaration of martial law]</ref> ===november=== ;29 november * ''Vereinig Keuninkriek & Ierlandj, politiek'': 't [[Groet-Brittannië|Brits]] Liegerhoes sjtump in mit de legalisering van [[euthanasie]] in [[Ingelandj]] en [[Wales]].<ref>[https://www.theguardian.com/society/2024/nov/29/mps-vote-for-assisted-dying-in-england-and-wales The Guardian - MPs back landmark bill to legalise assisted dying in England and Wales]</ref> * ''Belsj Limburg'': teentalle personeelsleje van de gemeinte [[Heuze-Zolder]] waere tegeliek krank nao 'n biejeinkóms mit lunch.<ref>[https://www.heusden-zolder.eu/veel-gemeentepersoneelsleden-ziek-na-brainstorm.aspx Heusden-zolder.eu - Ruim 60 gemeentepersoneelsleden ziek na brainstorm]</ref> ;28 november * ''Oceanië, politiek'': [[Australië]] verbeujt es iersjte landj oppe welt 't gebroek van [[social media]] veur jongere.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6337065/australie-verbiedt-als-eerste-land-ter-wereld-sociale-media-voor-jongeren.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Nu.nl - Australië verbiedt als eerste land ter wereld sociale media voor jongeren]</ref> * ''Midde-Oeste'': Syrische rebelle ónger leijing van de islamitische beweging [[:en:Hay'at Tahrir al-Sham|Hay'at Tahrir al-Sham]] beginne e [[:nl:https://nl.wikipedia.org/wiki/Offensief_in_het_noordwesten_van_Aleppo_(2024)|offensief]] in 't noorde van [[Syrië]] en verovere daobie ouch [[Aleppo]]. 't Geit óm de zjwaorste gevechte in jaore in 't door [[Syrische Börgeroorlog|börgeroorlog]] versjeurd landj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2546266-geweld-laait-op-in-noord-syrie-zware-gevechten-tussen-rebellen-en-leger NOS - Geweld laait op in Noord-Syrië: zware gevechten tussen rebellen en leger]</ref> * ''Belsj, politiek'': D'n extreemrechse politieker [[Roeland Raes]] ([[Vlaams Belang]]), bekèndj óm zien negationistische ideeë, sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240221_93241858 De Standaard - Live politiek | Roeland Raes (Vlaams Belang), ooit veroordeeld voor negationisme, overleden]</ref> ;27 november * ''Nederlands Limburg, kóns en cultuur'': in 't centrum van [[Heële]] weëd e [[Romeinse tied in de Limburge|Romeins graaf]] gevónge.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2798968/tweeduizend-jaar-oud-graf-onder-raadhuisplein-in-heerlen?fbclid=IwY2xjawG1stNleHRuA2FlbQIxMQABHdNs-ofssm_X0YDGi2w8Is3w6TiX_Gym-47-TG1j9fkBv2hSxmWR2tPLoA_aem_-3v16oZoSiJDUwoBDROseg L1 - Tweeduizend jaar oud graf onder Raadhuisplein in Heerlen]</ref> * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] en [[Hezbollah]] sjlete 'ne waopesjtilsjtand. 't Libanees leger geit same mit de [[VN]] de rös handjhave in 't zude van [[Libanon]].<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10561745/wapenstilstand-israel-en-hezbollah-over-duur-nog-onduidelijkheid BNR - Wapenstilstand Israël en Hezbollah, ‘Over duur nog onduidelijkheid’]</ref> * ''Nederlands Limburg'': [[Donny M.]] weurt veroerdeild tot 25 jaor gevaangenis en [[tbs]] mèt dwaangverpleging veur de oontveuring, verkrachting en maord op 't negejaoreg keend Gino.<ref>[https://www.nu.nl/misdaad/6336940/donny-m-krijgt-25-jaar-cel-en-tbs-voor-ontvoering-misbruik-en-vermoorden-gino-9.html Nu.nl - Donny M. krijgt 25 jaar cel en tbs voor ontvoering, misbruik en vermoorden Gino (9)]</ref> ;26 november * ''Belsj Limburg, natuur & milieu'': i g'n [[Voere (sjtrieëk)|Voersjtrieëk]] tösje [[S'n Maeëte]], [[Voere (plaats)|Voere]] en [[Norbik]] waët vör 't ieësjt 'n [[wil kat]] gesjpot.<ref>[https://www.hln.be/voeren/wilde-kat-voor-het-eerst-gespot-in-natuurgebied-altenbroek-in-voeren~ac2a5f00/?fbclid=IwY2xjawG2ggBleHRuA2FlbQIxMAABHaKfCfctCkcb_pPfcJnZBuCi39b9gEjq7Tx1ZBb17HuGe1K4QSEzBeqsYw_aem_-8xJS5pBSPi_MFq-55DHNw%3Ffbclid%3DIwY2xjawG2ggBleHRuA2FlbQIxMAABHaKfCfctCkcb_pPfcJnZBuCi39b9gEjq7Tx1ZBb17HuGe1K4QSEzBeqsYw_aem_-8xJS5pBSPi_MFq-55DHNw&referrer=https%3A%2F%2Fl.facebook.com%2F HLN - Wilde kat voor het eerst gespot in natuurgebied Altenbroek in Voeren]</ref> ;23 november * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wuuert viefdje inne Grand Prix van [[Las Vegas]]. Daomit kump t'r veur ziene kónkurent [[Lando Norris]] oet en wuuert t'r veure veerdje kieër werreldmeister vanne [[Formule 1]]. ;21 november * ''Midde-Oeste'': 't Internationaal Sjtraofhof in [[Den Haag]] vaerdig arrestatiebevele oet taege d'n [[Israel]]ische premier [[Benjamin Netanyahu]], veurmalig minister van Defensie [[Yoav Gallant]] en [[Hamas]]-leijer [[Mohammed Deif]]. De drie waere vervolg veur kreegsmisdade: Deif veur de terroristische aanvalle op Israel van 7 oktober [[2023]] en de bei Israelische politici veur misdade in de [[Gazasjtroek]]. Óndutelik is aevel of Deif nog in laeve is. Meugelik is hae ierder dit jaor doedgemaak bie 'nen Israelischen aanval.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6336247/arrestatiebevelen-strafhof-tegen-premier-netanyahu-oud-minister-gallant-en-hamas-leider.html Nu.nl - Arrestatiebevelen Strafhof tegen premier Netanyahu, oud-minister Gallant en Hamas-leider]</ref> ;20 november * ''Europa algemein, economie'': d'n Amerikaansen [[auto]]fabrikant [[Ford]] sjrap 4000 jobs in zien Europese fabrieke, ómdat de verkoup tröklöp. Veural in [[Duutsjlandj]] zölle väöl jobs verdwiene.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6336139/ford-schrapt-nog-eens-duizenden-banen-in-europese-autofabrieken.html NU.nl - Ford schrapt nog eens duizenden banen in Europese autofabrieken]</ref> ;19 november * ''Nederlandj, economie'': De Volksbank, eigenaer van de merke SNS, ASN Bank, RegioBank en BLG Wonen, sjrap 750 jobs en is van plan óm de versjillende bankmerke same te veuge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2545045-volksbank-reorganiseert-en-schrapt-750-banen NOS - Volksbank reorganiseert en schrapt 750 banen]</ref> * ''Sjport'': Nederlandj wintj in de [[Davis Cup]] mit 2-1 van Sjpanje. Hiemit kump ouch 'n èndj aan de loupbaan van [[Rafael Nadal]], dae jaorelank aan de waereldtop sjtóng. * ''Oes-Azië, politiek'': in [[Hongkong]] waere 47 veuraansjtaonde [[democratie|democratischgezinde]] activiste veroerdeild tot jaorelang gevangenissjtraove. De activiste woorte in [[2021]] opgepak, ómdat ze betrokke zouwe zeen gewaes bie ónofficieel veurverkezinge veur de oppositie en daomit de controversieel Nationaal Veiligheidswet van de Communistische Partie van [[China]] zouwe höbbe euvertraeje.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2024/nov/19/hong-kong-47-hk47-sentencing-national-security-trial The Guardian - HK47: dozens of pro-democracy activists jailed in Hong Kong’s largest national security trial]</ref> ;18 november * ''Noord-Europa, natuur & milieu, politiek'': [[Denemarke]] geit belasting höffe op [[CO2]]-oetsjtoot van [[vie]]. De maotregel is e óngerdeil van e akkoord wat is gesjlote tösje natuur- en [[landjboew]]organisaties. In dat akkoord sjteit wiejer dat 15% van de landjboewgróndj ómgezat waert in [[bösj]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2544968-landbouwakkoord-in-denemarken-15-procent-van-de-landbouwgrond-wordt-bos NOS - Landbouwakkoord in Denemarken: 15 procent van de landbouwgrond wordt bos]</ref> * ''Belsj, Nederlands Limburg'': de Belsje en Nederlandse pelitie hawwe 'n zeukactie in de [[Vesder]] in [[Verviers]] in verband met de Tefaf-zjuwielerouf in [[Mestreech]] op 28 juni [[2022]]. De zeukactie heet gein rizzeltate opgelieverd.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241118_93975527 De Limburger - Urenlange zoekactie Tefaf-juwelenroof in Belgische rivier levert geen resultaat op]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Franse componis van leechte meziek [[Charles Dumont]], ónger mie bekèndj es de vaste componis van [[Édith Piaf]], sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6335840/charles-dumont-die-veel-liedjes-schreef-voor-edith-piaf-overleden.html Nu.nl - Charles Dumont, die veel liedjes schreef voor Édith Piaf, overleden]</ref> ;17 november * ''Midde-Oeste'': Mohammed Afif, 'nen bekinde woordveurder van terreurbeweging [[Hezbollah]], waert doedgemaak bie 'nen [[Israel]]ische lóchaanval op de [[Libanon|Libanese]] huidsjtad [[Beiroet]].<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cx2ndzpwllxo BBC - Hezbollah media chief killed in Israeli strike in Beirut]</ref> * ''Europa algemein, Noord-Amerika'': De [[VS]] gaeve veur 't iers toesjtömming aan [[Oekraïne]] óm [[:en:ATACMS|ATACMS-rakette]] in te zètte in [[Róslandj]].<ref>[https://www.nytimes.com/2024/11/17/us/politics/biden-ukraine-russia-atacms-missiles.html New York Times - Biden Allows Ukraine to Strike Russia With Long-Range U.S. Missiles]</ref> [[Frankriek]] en 't [[Vereinig Keuninkriek]] volge mit toesjtömming veur 't gebroek van Frans-Britse [[:en:Storm Shadow|Storm Shadow/SCALP-rakette]] boete Oekraïne.<ref>[https://defence-industry.eu/france-and-britain-greenlight-use-of-storm-shadow-missiles-by-ukraine-against-russia/ Defence Industry.eu - France and Britain greenlight use of Storm Shadow missiles by Ukraine against Russia]</ref> ;15 november * ''Belsj Limburg'': In [[Peer (Belsj)|Peer]] begintj 'nen illegale [[rave]] op 't terrein van de failliete meubelhandel [[Heylen]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20241116_92830148 De Standaard - Duizend feestvierders aanwezig op illegale rave in Peer, vijf mensen gearresteerd en twee naar het ziekenhuis gebracht]</ref> ;13 november * ''Nederlandj, economie'': winkelkete [[Blokker (winkelkete)|Blokker]] geit failliet. De 400 winkels blieve veurluipig nog waal aope óm e deil van de sjulde in te losse.<ref>[https://nos.nl/artikel/2544319-blokker-failliet-verklaard-winkels-blijven-voorlopig-open NOS - Blokker failliet verklaard, winkels blijven voorlopig open]</ref> ;12 november * ''Nederlandj, economie, natuur & milieu'': 't Gerechshof in [[Den Haag]] oerdeilt dat olieconcern [[Shell]] zelf moog bepale wie 't ziene [[CO2]]-oetsjtoet geit vermènjere. Daomit waert e ierder vonnis oet [[2021]] vernetig, woe-in de rechter zjuus oerdeilde dat 't bedrief d'n oetsjtoet taege [[2030]] mit 45% mós vermènjere ten opzichte van 't niveau van [[2019]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2544216-milieudefensie-aangeslagen-na-verlies-klimaatzaak-uitspraak-biedt-wel-aanknopingspunten NOS - Milieudefensie aangeslagen na verlies klimaatzaak, uitspraak biedt wel aanknopingspunten]</ref> * ''Weitesjap'': Mit hölp van satellietbeelder weurt de historische sjtad [[al-Qadissiyah]] in 't hujig [[Irak]] heróntdèk.<ref>[https://www.cambridge.org/core/journals/antiquity/article/locating-alqadisiyyah-mapping-iraqs-most-famous-early-islamic-conquest-site/21B9442A0AF8C5AF41F67D7F270B0E34 ''Anitquity'' - Locating al-Qadisiyyah: mapping Iraq's most famous early Islamic conquest site]</ref> ;11 november * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsj-Britse sjilder [[Frank Auerbach]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6335184/brits-duitse-schilder-frank-auerbach-93-overleden.html Nu.nl - Brits-Duitse schilder Frank Auerbach (93) overleden]</ref> ;8 november * ''Nederlandj, economie'': E-bikefabrikant Stella geit [[faillissement|failliet]]. Winkels en servicepunte blieve gesjlote en alle 440 werknömmers zint op de huuegde gebrach van 't faillissement.<ref>[https://nos.nl/artikel/2543723-e-bikefabrikant-stella-nu-officieel-failliet NOS - E-bikefabrikant Stella nu officieel failliet]</ref> ;7 november * ''Nederlandj'': in 't centrum van [[Amsterdam]] waere supporters van de Israelische vootbalclub Maccabi Tel Aviv aangevalle door pro-Palestiense betogers. Ierder dae aovend waor 't al ónröstig. In totaal waere 62 luuj tiedes de relle opgepak. Mierder Maccabi-fans rake gewóndj.<ref>[https://www.ad.nl/binnenland/femke-halsema-op-telegram-werd-opgeroepen-tot-jodenjacht-dat-is-een-schande~a404b6463/ AD - Femke Halsema: ‘Op Telegram werd opgeroepen tot Jodenjacht, dat is een schande’]</ref> ;6 november * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj, politiek'': de [[Freie Demokratische Partei|FDP]] trèk alle [[minister]]s truuk oet 't [[kabinet-Scholz]].<ref>[https://www.tagesschau.de/newsticker/liveblog-ampel-krise-100.html Tagesschau - liveblog: Bruch der Ampelkoalition ++ FDP zieht alle Minister aus Regierung zurück ++]</ref> ;5 november * ''Naord-Amerika, politiek'': De rippeblikeinse kandidaat [[Donald Trump]] wintj de Amerikaanse presidentjsverkezinge van ziene democratische rivaal [[Kamala Harris]].<ref>[https://www.nytimes.com/interactive/2024/11/05/us/elections/results-president.html New York Times - Presidential Election Results]</ref> * ''Nederlandj, economie'': 't Brits [[olie]]concern BP maak bekindj dat 't al zien 335 tankstations in [[Nederlandj]] wilt verkoupe. De kuiper nump óngevier doezend werknömmers euver.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6334329/oliebedrijf-bp-verkoopt-alle-nederlandse-tankstations.html Nu.nl - Oliebedrijf BP verkoopt alle Nederlandse tankstations]</ref> * ''Midde-Oeste, politiek'': De Israelische premier [[Benjamin Netanyahu]] vervingk minister [[Yoav Gallant]] van Defensie. [[Israël Katz]] van Boetelandse Zake waert beneump tot de nuje minister van Defensie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2543388-netanyahu-ontslaat-minister-gallant-op-moment-dat-israel-op-meerdere-fronten-actief-is NOS - Netanyahu ontslaat minister Gallant op moment dat Israël op meerdere fronten actief is]</ref> ;4 november * ''Frankriek'': in [[Paries]] begintj 't proces taege ach luuj die verdach waere van betrokkeheid bie de moord op Samuel Paty in [[2020]].<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/11/04/proces-tegen-8-mensen-die-betrokken-waren-bij-haatcampagne-tegen/ VRT - Proces over moord op Franse leraar Samuel Paty van start: 8 verdachten staan terecht voor terrorisme]</ref> * ''Kóns en cultuur'': E [[pospunk]]nómmer wat saer jaore bekèndjsjtóng es "'t mies mysterieus leedsje op 't Internèt" weurt geïdentificeerd as "[[Subways of your mind]]" van d'n Duutsje band [[FEX]]; 'n identificatie die de bandleje einen daag later bevestige.<ref>[https://www.rollingstone.com/music/music-news/most-mysterious-song-internet-identified-subways-of-your-mind-1235153685/ Rolling Stone - One of the Internet’s Biggest Musical Mysteries Has Likely Been Solved]</ref> ;3 november * ''Oes-Europa, politiek'': zittend prizzedent Maia Sandu wèntj mit 54% van de sjtömme ouch de twiede rónde van de [[Moldavië|Moldavische]] prizzedentsverkezinge. Zie versjleit daomit häöre pro-Róssischen taegesjtander Stoianoglo (46%).<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6334116/zittend-president-sandu-wint-verkiezingen-in-moldavie-na-nek-aan-nekrace.html Nu.nl - Zittend president Sandu wint verkiezingen in Moldavië na nek-aan-nekrace]</ref> * ''Nederlands Limburg'': bie e óngeluk mèt mjèrder auto's op de [[A2]] ter hwagde van [[Meersje]] kump eine perswan um 't laeve, ach anger luuj rake gewónd.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241103_92200325 De Limburger - Dode en acht gewonden bij ongeluk met meerdere auto’s op A2 bij Meerssen]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse popmuzikantj en producentj [[Quincy Jones]] sjtörf op 91-jäörige laeftied aan alvleisklierkanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2543184-muzikant-en-producent-quincy-jones-91-overleden NOS.nl - Muzikant en producent Quincy Jones (91) overleden]</ref><ref>[https://www.nu.nl/muziek/6335350/muzikant-en-producer-quincy-jones-overleed-aan-alvleesklierkanker.html Nu.nl - Muzikant en producer Quincy Jones overleed aan alvleesklierkanker]</ref> ;2 november * ''Zuud-Amerika, economie, natuur & milieu'': op 'ne [[VN]]-top in [[Calí]], [[Colombia]], waert besjlote dat inheimse volkere ouch 'n permanente vertaegewoordiging kriege. Wiejer waere aafsjpraoke gemaak euver 't gebroek van [[DNA]] van [[plante]]. Mit e fonds veur bedrieve waere de opbringste van genetische data oet de [[natuur]] ierliker herverdeild, ónger mie ónger de inheimse volker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2542918-inheemse-volkeren-krijgen-permanente-vertegenwoordiging-bij-vn-voor-natuurbeleid NOS - Inheemse volkeren krijgen permanente vertegenwoordiging bij VN voor natuurbeleid]</ref> * ''Zuud-Amerika, politiek'': 'ne Gewapende groep giezelt 200 militaire inne [[Bolivia]]anse regio [[Cochabamba]] en haje drie poste bezat. De giezeling is hoegswaarsjienlik 't gevolg van e politiek conflik binne de regerende socialistische MAS-partie tösje de hujige prizzedent [[:nl:Luis Arce|Luis Arce]] en de veurmalige prizzedent [[:nl:Evo Morales|Evo Morales]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2543027-regering-bolivia-gewapende-groep-gijzelt-meer-dan-200-militairen NOS - Regering Bolivia: gewapende groep gijzelt meer dan 200 militairen]</ref> * ''Midde-Oeste'': de Israelische marine óntveurt e hoeggeplaats lid van terreurbeweging [[hezbollah]] in de noordelike [[Libanon|Libanese]] kössjtad [[Batroun]].<ref>[https://www.theguardian.com/world/2024/nov/02/israeli-military-abducts-alleged-hezbollah-official-in-sea-raid The Guardian - Israel abducts alleged Hezbollah official in unprecedented sea raid]</ref> ;1 november * ''Zuudoes-Europa'': inne [[Servië|Servische]] sjtad [[Novi Sad]] sjtort e deil van 't daak van 'n treinsjtasie in. Hiebie valle 14 doeje en dertig gewónje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2542860-veertien-doden-na-instorten-dak-treinstation-servie NOS - Veertien doden na instorten dak treinstation Servië]</ref> ===oktober=== ;30 oktober * ''Zudelik Afrika, politiek'': Nao verkezinge in [[Botswana]] kump veur 't iers in de historie van 't landj 'n anger partie es de BDP aan de mach. De oppositiebóndj UDC haoltj 'n groete miejerheid in 't parlemènt.<ref>[https://nos.nl/artikel/2542819-voor-het-eerst-in-58-jaar-nieuwe-partij-aan-de-macht-in-botswana NOS.nl - Voor het eerst in 58 jaar nieuwe partij aan de macht in Botswana]</ref> * ''Midde-Oeste, Weitesjap, kóns en cultuur'': Arsjeologe make de vónds bekèndj van 'n veerdoezendj jaor aw sjtad in de [[Khaybar]]-oase in [[Saoedi-Arabië]]. De sjtad had 'n walmoer van 14,5 kilomaeter mit neet mènjer es 180 bastions.<ref>[https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0309963 Plos One - A Bronze Age town in the Khaybar walled oasis: Debating early urbanization in Northwestern Arabia]</ref> ;29 oktober * ''Zuud-Europa, natuur & milieu'': zeker 202 luuj kómme óm 't laeve bie euversjtruiminge in 't zuudoeste van [[Sjpanje]].<ref>[https://elpais.com/espana/2024-10-29/la-dana-en-espana-en-directo-ultimas-noticias-del-temporal-y-las-inundaciones.html El Pais - Última hora de la dana, en directo | Al menos 95 muertos y decenas de desaparecidos en la peor gota fría del siglo en España]</ref> * ''Midde-Amerika, Weitesjap, kóns en cultuur'': De vónds van 'n [[Maya]]-rewienesjtad in [[Yúcatan]] weurt bekèndj gemaak.<ref>[https://news.tulane.edu/pr/have-we-found-all-major-maya-cities-not-even-close-new-research-suggests Tulane University - Have we found all the major Maya cities? Not even close, new research suggests]</ref> ;28 oktober * ''Midde-Amerika, Kóns en cultuur'': De Cubaansen trompettis [[Manuel Maribal]], bekèndj van de [[Buena Vista Social Club]], sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6333437/buena-vista-social-club-trompettist-manuel-mirabal-op-91-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Buena Vista Social Club-trompettist Manuel Mirabal op 91-jarige leeftijd overleden]</ref> ;26 oktober * ''Wes-Azië/Oes-Europa, politiek'': in [[Georgië]] waere parlementsverkezinge gehoute. Regeringspartie Georgische Druim wèntj volges officieel peilinge mit 54 % van de sjtömme. De partie sjtelt zich de lètsten tied sjteeds autoritairder op en beweeg zich richting buurlandj [[Róslandj]]. De prizzedent van 't landj, Salome Zoerabisjvili, erkint d'n oetsjlaag neet. Volges de oppositie en de OVSE woorte kezers geïntimideerd en ónger drök gezat.<ref>[https://nos.nl/artikel/2542330-president-georgie-erkent-verkiezingsuitslag-niet-en-roept-op-tot-demonstraties NOS - President Georgië erkent verkiezingsuitslag niet en roept op tot demonstraties]</ref> * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] vèlt militair doele aan in [[Iran]], woe-ónger in de huidsjtad [[Teheran]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2542134-israel-claimt-succes-bij-luchtaanval-militaire-doelen-iran-iran-relativeert-impact NOS - Israël claimt 'succes' bij luchtaanval militaire doelen Iran, Iran relativeert impact]</ref> ;24 oktober * ''Zuud-Amerika, politiek'': De [[Venezuela|Venezolaanse]] oppositieleijers María Corina Machado en Edmundo González Urrutia óntvange de [[Sacharovpries]], de hoegste EU-óngersjeijing op 't gebeed van minsjerechte. Machado woort taegegewerk door 't regime van zittend prizzedent Nicolás Maduro. González woort vervolg en vlöchde via de Nederlandse ambassade nao [[Sjpanje]].<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2024/10/24/venezolaanse-oppositieleden-winnen-sacharovprijs-a4870579 NRC Handelsblad - Venezolaanse oppositieleden winnen Sacharovprijs]</ref> * ''Midde-Afrika'': de aanklagers van 't [[Internationaal Sjtraofhof]] in [[Den Haag]] lancere e nuuj óngerzeuk nao oorlogsmisdade in 't oeste van [[Congo-Kinshasa|Congo]]. Dao vinge saer inkel jaore gevechte plaats tösje 't regeringsleger en de [[:nl:M23-beweging|M23-beweging]], 'n rebellegroepering wat óngersjteund waert door buurlandj [[Rwanda]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241024_97092831 De Limburger - Nieuw onderzoek misdaden tegen de menselijkheid in Oost-Congo: ‘Wat we tot nu toe hebben gedaan, was onvoldoende’]</ref> ;23 oktober * ''Belsj Limburg, Nederlands Limburg'': in de [[Zuud-Willemsvaart]] bie [[Maasmechele]] waert gezoch nao de reste van Angelique Hendrix oet [[Sjtein]]. Ze woort in [[1990]] es vermis opgegaeve. E jaor later woort 'ne sjeiel gevónje en ónlangs is oet 'ne [[DNA]]-match gebleke dat dae inderdaad van häör is.<ref>[https://www.hln.be/maasmechelen/politie-in-maasmechelen-op-zoek-naar-resten-van-nederlandse-vrouw-die-in-1990-verdween~a8a61e29/ HLN - Politie in Maasmechelen op zoek naar resten van Nederlandse vrouw die in 1990 verdween]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek & Ierlandj, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': [[Duutsjlandj]] en 't [[Vereinig Keuninkriek]] teikene e nuuj militair pak. Aafgesjpraoke waert dat bei lenj mie metein gaon samewerke op 't gebeed van defensie en same wapes zulle óntwikkele.<ref>[https://www.welt.de/politik/ausland/article254143676/Epochal-Deutschland-und-Grossbritannien-unterzeichnen-Verteidigungsvereinbarung.html Die Welt - Deutsche Jets in Großbritannien – Berlin und London unterzeichnen Verteidigungsabkommen]</ref> * ''Midde-Oeste'': bie 'n sjeetpartie bie TUSAS, e groet lóch- en ruundevaartbedrijf inne Törkse huidsjtad [[Ankara]], valle vief doeje en 22 gewónje. Törkieje hèlt de [[PKK]] verantwoordelik veur d'n aansjlaag en vèlt doele van die beweging aan in 't noorde van [[Irak]] en [[Syrië]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6332794/turkije-verdenkt-pkk-van-dodelijke-aanslag-in-ankara-en-voert-luchtaanvallen-uit.html Nu.nl - Turkije verdenkt PKK van dodelijke aanslag in Ankara en voert luchtaanvallen uit]</ref> * ''Centraal-Azië, Weitesjap'': 'n gróp arsjeologe maak de vónds bekèndj van [[Tugunbulak]], 'n groete rewienesjtad in [[Oezbekistan]] aan de [[Zieroute]], die op mie es 2000 maeter huugde ligk.<ref>[https://archive.ph/TWZdv#selection-1191.48-1191.122 Nature - Surprisingly high-altitude Silk Road city mapped from the sky]</ref> ;22 oktober * ''Belsj Limburg'': bie hoeszeukinge in [[Hasselt]] waere drie persoene gearresteerd. 't Geit óm twintigers die verdach waere van deilname aan 'n [[terrorisme|terroristische groepering]] en 't versjpreie van terroristische [[propaganda]].<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20241024_95710310 Het Belang van Limburg - Drie personen uit Hasselt gearresteerd in terreuronderzoek]</ref> ;20 oktober * ''Politiek, Zuud-Europa'': De Turkse geiselike en politicus [[Fethullah Gülen]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2541568-turkse-geestelijke-gulen-83-aartsvijand-van-erdogan-overleden NOS.nl - Turkse geestelijke Gülen (83), aartsvijand van Erdogan, overleden]</ref> * ''Politiek, Oes-Europa'': in [[Moldavië]] waere prizzedentsverkezinge en e [[referendum]] euver de toetraejing tot de [[EU]] gehoute. Zittend prizzedent Maia Sandu haet mit 42% de meiste sjtömme binnegehaold, meh neet de absolute mierderheid. Alexandr Stoianoglo, häöre pro-Róssischen taegehanger, waert twiede mit 26% van de sjtömme. 'n Klein mierderheid van 50,42% sjtömp veur toetraejing, óndanks meugelike Róssische inmening.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6332505/moldavie-verkiest-met-piepklein-verschil-toenadering-eu-boven-rusland.html Nu.nl - Moldavië verkiest met piepklein verschil toenadering EU boven Rusland]</ref> ;19 oktober * ''Economie, Midde-Amerika'': in groete deile van [[Cuba]] vèlt de [[elektricitèèt|sjtroum]] oet. 't Landj haet te make mit tekórt aan [[brandjsjtof]] en sjlech óngerhaud in de energiesector.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c8elzx8dg7zo BBC - Much of Cuba remains without power - 24 hours after main power plant fails]</ref> * ''Weitesjap, Midde-Oeste, Europa algemein'': D'n [[Israel]]ischen historicus [[Yehuda Bauer]] sjtörf op 98-jäörige laeftied. Hae is bekindj gewaore mit zien óngerzeuk nao d'n [[Holocaus]] en 't [[antisemitisme]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2541397-vernieuwend-holocaustonderzoeker-yehuda-bauer-98-overleden NOS - Vernieuwend Holocaustonderzoeker Yehuda Bauer (98) overleden]</ref> * ''Belsj en Luxembörg, politiek'': 't extreem-rechs [[Vlaams Belang]] geit mitbesjture in [[Ranst]], inne [[Antwerpe (provincie)|provincie Antwerpe]]. Daomit waert 't [[cordon sanitaire]] gebraoke.<ref>[https://www.hln.be/binnenland/cordon-sanitaire-doorbroken-in-ranst-politicoloog-carl-devos-dit-kan-een-precedent-scheppen~a0877573/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Hln.be - Cordon sanitaire doorbroken in Ranst. Politicoloog Carl Devos: “Dit kan een precedent scheppen”]</ref> ;16 oktober * ''Midde-Oeste'': De Palestiensen terroris [[Yahya Sinwar]], leisman van [[Hamas]] en brein achter d'n aanval van 7 oktober 2023, weurt in 'nen Israëlischen aanval ómgebrach.<ref>[https://nos.nl/artikel/2541233-ook-hamas-bevestigt-nu-dood-van-leider-sinwar NOS.nl - Ook Hamas bevestigt nu dood van leider Sinwar]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse zenger [[Liam Payne]], bekèndj van [[One Direction]], sjprink op 31-jäörige laeftied zienen doed tegemoot.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6331973/voormalig-one-direction-lid-liam-payne-31-overleden-na-val-van-balkon.html Nu.nl - Voormalig One Direction-lid Liam Payne (31) overleden na val van balkon]</ref> ;14 oktober * ''Weitesjap, Noord-Amerika'': D'n Amerikaanse psycholoog [[Philip Zimbardo]], bekèndj van 't beröchte Stanford-gevangenisexperiment in [[1971]], sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6332310/bedenker-van-berucht-stanford-gevangenisexperiment-overleden.html Nu.nl - Bedenker van berucht Stanford-gevangenisexperiment overleden]</ref> * ''Nederlands Limburg'': In Mestreech begint de inhajdeleke behandeling vaan de zaak tege [[Donny M.]], dee verdach weurt vaan verkrachting en kindermaord.<ref>[https://www.nu.nl/misdaad/6331639/donny-m-over-seksueel-misbruik-gino-toen-ik-hem-zag-ging-er-een-knop-om.html Nu.nl - Donny M. over seksueel misbruik Gino: 'Toen ik hem zag, ging er een knop om']</ref> * ''Economie'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (economie)|Nobelpries in de Economie]] geit nao [[Daron Acemoglu]], [[Simon Johnson]] en [[James A. Robinson]] "veur studies nao wie institute weure gevörmp en invlood op de welvaort höbbe."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2024/press-release/ NobelPrize.org - Peersberiech]</ref> ;13 oktober * ''Nederlands Limburg, kóns en cultuur'': in [[Venlo]] wuuert 'n namemonument ónthöld veur slachoffers van de bombardemente in 't naojaor van [[1944]], tiedes de [[Twieëde Waereldoorlog]].<ref>[https://omroepvenlo.nl/nieuws/artikel/namenmonument-onthuld-tijdens-ceremonie-op-arsenaalplein Omroep Venlo - Namenmonument onthuld tijdens ceremonie op Arsenaalplein]</ref> * ''Politiek, Belsj en Luxembörg'': Op 't Belsj vènje gemeinte- en provincieverkezinge plaats. De centrumpartieë hauwe zich in 't gemein good, mae in [[Ninove]] haolt 't Vlaams Belang de absolute miejerheid. ;12 oktober * ''Nederlands Limburg, kóns en cultuur'': twelf nuuj luuj traeje toe tot de [[Ridderlike Orde van het Heilig Graaf van Jeruzalem]] in 'n zeldzaam plechtigheid inne [[Sint-Christoffelkathedraal]] in [[Remunj]].<ref>[https://www.kn.nl/verdieping/interview-verdieping/een-machtig-welkomstgevoel-voor-nieuwe-ridders-en-edelvrouwen-van-het-heilig-graf/ Katholiek Nieuwsblad - Een ‘machtig welkomstgevoel’ voor nieuwe ridders en edelvrouwen van het Heilig Graf]</ref> ;11 oktober * ''Politiek'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (vrei)|Nobelpries veur de Vrei]] geit nao [[Nihon Hidankyo]] "um zien inspanninge veur 'ne wereld vrij vaan kernwaopes door mèt getuigeversleeg te tuine tot kernwaopes noets mie gebruuk mage weure."<ref>[https://www.nobelprize.org/press-release-peace-2024/ NobelPrize.org - Peersberiech]</ref> * ''Nederlands Limburg'': e vrachsjeep veurt tege 'n stuw in de [[Maos]] bij [[Mestreech]]. De bemanning is in veiligheid gebrach en geine is gewoond geraak.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241012_92610505 De Limburger - Video: Vrachtschip vaart tegen stuw en dreigt te zinken in Maastricht: bemanning in veiligheid]</ref> ;10 oktober * ''Kóns en cultuur'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|Nobelpries in de Literatuur]] geit nao [[Han Kang]] "veur häör intens poëtische proza wat historische trauma's aongrip en de breekbaarheid vaan 't minselek leve bloetlègk."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2024/press-release/ NobelPrize.org - Peersberiech]</ref> ;9 oktober * ''Weitesjap'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (sjemie)|Nobelpries in de Sjemie]] geit nao [[David Baker]] "veur eiwit-oontwerp mèt de computer" en nao [[Demis Hassabis]] en [[John M. Jumper]] "veur de veurspeuling vaan eiwitstructure".<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2024/press-release/ NobelPrize.org - Peersberiech]</ref> ;8 oktober * ''Weitesjap'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (natuurkunde)|Nobelpries in de Natuurkónde]] geit nao [[John J. Hopfield]] en [[Geoffrey E. Hinton]] "veur hun groondlègkende oontdèkkinge en oetvindinge die [[mesjieneliere]] mèt [[neuraal nètwerk]]e meugelik make."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2024/press-release/ Nobelprize.org - Paersberich]</ref> * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': [[Niek Murray]] zaet te sjtoppe es festivaldirecteur van [[Pinkpop]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241008_96959972 De Limburger - Niek Murray, de opvolger van Jan Smeets, stopt als festivalmanager Pinkpop]</ref> ;7 oktober * ''Weitesjap'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (geneeskunde)|Nobelpries in de Genaeskónde]] geit nao [[Victor Ambros]] en [[Gary Ruvkun]] "óm de óntdèkking van 't [[microRNA]] en zien rol in pos-transcriptioneel generegulatie".<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2024/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries veur de Genaeskónde 2024 (Paersberich)]</ref> ;6 oktober * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj 't WK fietse op sjteinsjlaagwaeg bie de mansluuj. * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Johan Neeskens]] sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6330846/voetbalicoon-johan-neeskens-73-plotseling-overleden.html Nu.nl - Voetbalicoon Johan Neeskens (73) plotseling overleden]</ref> ;5 oktober * ''Weitesjap, Zuud-Europa'': D'n Italiaanse moleculair bioloog [[Sammy Basso]] sjtörf op 28-jäörige laeftied ane gevolge van [[progeria]], 'n zeldzaam krenkde woebie 't lief van de patiënt zier sjnel verajerd. Basso waor veur zoewied bekindj d'n aadste patiënt mit dees krenkde en deeg dao óngerzeuk nao.<ref>[https://www.rainews.it/articoli/2024/10/e-morto-sammy-basso-il-malato-di-progeria-il-piu-longevo-al-mondo-messaggi-commossi-33151f0d-e0cf-41d5-866a-183797a73de1.html Rainews.it - È morto Sammy Basso, il malato di progeria il più longevo al mondo]</ref> * ''Sjport'': [[Marianne Vos]] wintj 't WK fietse op sjteinsjlaagwaeg bie de vrouwluuj. ;3 oktober * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': 't [[Genneps]] waordebook waert geprizzenteerd in 't historisch sjtadhoes van [[Gennep]].<ref>[https://www.veldeke.net/lb/het-genneps-dialectwoordenboek-is-veerdeg/ Veldeke - Het Genneps Dialectwoordenboek is veerdeg]</ref> * ''Politiek, Afrika/Azië, Vereinig Keuninkriek & Ierlandj'': [[Groet-Brittannië]] geuf alle eilendjes vanne [[Chagosarchipel]] midden inne [[Indische Oceaan]] aan [[Mauritius]]. De militair basis blief in Britse henj.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c98ynejg4l5o BBC - UK will give sovereignty of Chagos Islands to Mauritius]</ref> * ''Midde-Afrika'': op 't [[Kivumeer]] in 't uterste oeste vanne [[Democratische Rippebliek Congo]] zink e euvervol passagierssjip. Daobie kómme zeker 126 luuj óm 't laeve.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/10/03/beelden-tonen-hoe-schip-kapseist-op-kivumeer-vrees-voor-honderd/ VRT - Beelden tonen hoe schip kapseist op Kivumeer in Congo: vrees voor honderden doden]</ref> * ''Midde-Oeste'': inne [[Gazasjtrook]] bevrieje Israelische militaire 'n [[Jezidi's|jezidische]] vrouw die in [[2014]], tiedes de [[genocide]] op dizze religieuze groep door [[IS]], woort óntveurd en doorverkoch aan 'ne man oet Gaza.<ref>[https://nos.nl/artikel/2539499-israel-redt-jezidische-vrouw-uit-gaza-10-jaar-na-ontvoering-door-is NOS - Israël redt jezidische vrouw uit Gaza, 10 jaar na ontvoering door IS]</ref> ;2 oktober * ''Nederlandj'': 65.000 [[pelissie]]-agente waere getroffe door 'ne [[hack]]-aanval. Veural zakelike gegaeves woorte gesjtole. Inlichtinge- en veiligheidsdeenste dinke dat e anger landj achter d'n aanval zit.<ref>[https://nos.nl/artikel/2539509-wat-kan-het-land-achter-de-politiehack-met-de-gestolen-gegevens NOS - Wat kan het land achter de politiehack met de gestolen gegevens?]</ref> ;1 oktober * ''Midde-Oeste'': [[Iran]] vèlt Israel aan mit 180 ballistische rakètte.<ref>[https://www.haaretz.com/israel-news/2024-10-01/ty-article-live/nsc-spox-u-s-supports-limited-israeli-operations-in-lebanon-to-protect-citizens/00000192-45ff-da69-a797-5fff1f610000 Haaretz - Attack: 180 Missiles Fired From Iran, IDF Says No Additional Threats Detected]</ref> * ''Midde-Oeste'': [[Israël]] begintj mit e gróndjoffensief taege [[Hezbollah]].<ref>[https://apnews.com/article/israel-lebanon-hezbollah-gaza-news-09-30-2024-83ea5f243688f309754ec74850de4238 Associated Press - Israel begins ground offensive against Hezbollah in southern Lebanon]</ref> * ''Politiek'': [[Mark Rutte]] weurt geïnstalleerd es secretair-ginneraal van de [[NAVO]].<ref>[https://nos.nl/video/2539172-rutte-geinstalleerd-als-nieuwe-secretaris-generaal-van-de-navo NOS - Rutte geïnstalleerd als nieuwe secretaris-generaal van de NAVO]</ref> * ''Oes-Europa'': Róssische troepe neme de Oes-Oekraïense sjtad [[Voehledar]] in.<ref>[https://www.nu.nl/spanningen-oekraine/6330284/oekraiens-leger-trekt-zich-terug-uit-door-russen-ingenomen-plaats-vuhledar.html Nu.nl - Oekraïens leger trekt zich terug uit door Russen ingenomen plaats Vuhledar]</ref> ===september=== * ''Natuur & milieu, Centraal- en Oes-Europa'': watereuverlas in [[Roemenië]], [[Pole]], [[Tsjechië]] en [[Oosteriek]]. * ''Natuur & milieu, Zuudoes-Azië'': mie es 800 luuj sjtörve es gevolg van [[tyfoon]] Yagi. Hel getroffe is veural [[Vietnam]]. ;30 september * ''Politiek, Belsj'': In [[Vlaandere]] weurt de regering-Diependaele gevörmp. Ze berös op 'n coalitie van [[N-VA]], [[Vooruit]] en [[CD&V]].<ref>[https://web.archive.org/web/20241002082334/https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/09/30/liveblog-verkiezingen-30-september/ VRT - Liveblog - Onderwijsvakbond bezorgd over besparingen in secundair onderwijs, ook Katholiek Onderwijs wil snel overleg met minister Demir (N-VA)]</ref> ;29 september * ''Politiek, Oesteriek'': De rechspopulistische [[FPÖ]] waert mit 29,2 % van de sjtömme de groetste partie bie parlementsverkezinge in [[Oesteriek]].<ref>[https://www.tagesschau.de/ausland/europa/oesterreich-wahl-analyse-100.html Tagesschau - Schwierige Regierungsbildung nach FPÖ-Sieg]</ref> ;28 september * ''Kóns en cultuur, Vereinigde Sjtate'': D'n Amerikaanse zenger-sjriever [[Kris Kristofferson]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://variety.com/2024/film/obituaries-people-news/kris-kristofferson-dead-country-music-legend-actor-1236159472/ Variety.com - Kris Kristofferson, Country Music Legend and ‘A Star Is Born’ Leading Man, Dies at 88]</ref> ;27 september * ''Midde-Oeste'': [[Hassan Nasrallah]], de langjäörige leisman van [[Hezbollah]], kump op 64-jäörige laeftied óm bie 'nen Israëlischen aanval.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6329810/hezbollah-bevestigt-dood-van-leider-nasrallah-bij-israelische-aanval.html Nu.nl - Hezbollah bevestigt dood van leider Nasrallah bij Israëlische aanval]</ref> * ''Kóns en cultuur, Vereinig Keuninkriek en Ierlandj'': De Britse actries [[Maggie Smith]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6329745/harry-potter-en-downton-abbey-actrice-maggie-smith-89-overleden.html Nu.nl - Harry Potter- en Downton Abbey-actrice Maggie Smith (89) overleden]</ref> ;23 september * ''Midde-oeste'': Bie Israëlische rakètaanvalle op Zuud-Libanon valle hóngerde doeje en gewonde.<ref>[https://www.nu.nl/midden-oostenconflict/6329276/bijna-500-doden-en-duizenden-gewonden-gemeld-in-libanon-na-israelische-aanvallen.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Nu.nl - Bijna 500 doden en duizenden gewonden gemeld in Libanon na Israëlische aanvallen]</ref> * ''Kóns en cultuur, Belsj'': De Belzjen acteur [[Aron Wade]] sjtörf op 57-jäörige laeftied nao euthanasie.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240923_95357825 De Standaard - Acteur Aron Wade neemt afscheid van het leven door euthanasie wegens psychisch lijden]</ref> ;22 september * ''Politiek, Duutsjlandj'': de [[SPD]] blief mit 30,9% van de sjtömme de groetste partie bie verkezinge in de Duutsje deilsjtaat [[Brandenburg]] (+4,7%). De [[AfD]] kump op de twiede plaats (29,2%, +5,7%). De [[CDU]], Die Linke en de Greune verleze. Groete winnaer op links is 't populistische [[Bündnis Sahra Wagenknecht]].<ref>[https://www.rbb24.de/politik/wahl/Landtagswahl/2024/brandenburg-wahl-2024-hochrechnungen-ergebnisse.html RBB24 - Vorläufiges Endergebnis: SPD vor AfD, BSW vor CDU - Grüne, Linke und Freie Wähler raus]</ref> ;21 september * ''Weitesjap, kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': de Rieksdeens vuur Cultureel Erfgood bevestig de vónds van 3600 munte oet de [[Romeinse tied in de Limburge|Romeinse tied]]. De vindplaats waert neet bekindgemaak.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240921_94616964 De Limburger - Grootste vondst ooit in Limburg: duizenden Romeinse munten van ‘onschatbare historische waarde’]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzsaxofonis [[Benny Golson]] sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2024/09/23/arts/music/benny-golson-dead.html New York Times - Benny Golson, Saxophonist and Composer of Jazz Standards, Dies at 95]</ref> ;20 september * ''Midde-Oeste'': veerteen militante en hoeggeplaatsde commandante van terreurbeweging [[Hezbollah]] kómme óm 't laeve bie 'nen [[Israel]]ische lóchaanval op [[Beiroet]], de huidsjtad van [[Libanon]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2537950-hezbollah-bevestigt-dood-commandanten-na-aanval-israel NOS - Hezbollah bevestigt dood commandanten na aanval Israël]</ref> * ''Nederlandj'': bie e sjtaekincident oppe [[Erasmusbrök]] in [[Rotterdam]] kump eine persoen óm 't laeve. 'ne Man oet [[Zjwitserlandj]] raak zjwaorgewóndj. De verdachte is 'ne 22-jäörige man oet [[Amersfoort]]. Hae zoel bekindj zie bie de [[pelissie]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2537846-verdachte-van-steekpartij-erasmusbrug-is-amersfoorter-bekende-van-politie NOS - Verdachte van steekpartij Erasmusbrug is Amersfoorter, bekende van politie]</ref> * ''Kóns en cultuur, Zuudoes-Azië, Nederlandj'': [[Nederlandj]] geuf 288 sjtökke oet de Riekscollectie truuk aan [[Indonesië]]. 't Geit óm beelde, wapes, munte, serade en textiel die in de ierste helf van de [[19e iew]] en in [[1906]] zint mitgenaome oet respectievelik [[Java]] en Zuud-[[Bali]], wie de bei eilenj nog Nederlandse [[kolonie|koloniën]] waore.<ref>[https://nos.nl/artikel/2537819-nederland-geeft-indonesie-honderden-museumstukken-terug NOS - Nederland geeft Indonesië honderden museumstukken terug]</ref> ;19 september * ''Weitesjap, Kuns en cultuur, Duutsjlandj'': De bibliotheek van [[Leipzig]] maak de vónds van e jäögwerk van [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]] bekèndj. 't Geit óm 'n [[Serenaad in C, KV deest|serenaad veur twie viole en cello]].<ref>[https://stadtbibliothek.leipzig.de/detailansicht-news/news/ganz-kleine-nachtmusik-unbekanntes-mozart-stueck-in-leipzig-entdeckt Stadtbibliothek Leipzig - „Ganz kleine Nachtmusik“: Unbekanntes Mozart-Stück in Leipzig entdeckt]</ref> ;17 september * ''Economie, politiek, Nederlandj'': op [[Prinskesdaag]] waert bekindjgemaak dat de totaal oetgave inne begroeting van 't [[Kabbinèt-Schoof|nuuj kabinet]] volgend jaor 457 miljard euro bedrage, 'n toenaam van 23 miljard euro. De groetste oetgaveposte zin sociaal zekerheid en de zörg mit 115 miljard euro. Wiejer waert mie oetgegaeve aan [[justitie]], e sjtrenger [[migratie]]beleid en [[defensie]]. 't [[Óngerwies]] krieg minder geld. Hoeshajes gaon 0,7% in [[koupkraf|koupkrach]] op veuroet.<ref>[https://nos.nl/collectie/13979/artikel/2537546-dit-zijn-de-plannen-en-voornemens-van-het-kabinet-schoof NOS - Dit zijn de plannen en voornemens van het kabinet-Schoof]</ref> * ''Midde-Oeste'': in [[Libanon]] en [[Syrië]] explodeert e groet aantal semafoons in kórten tied. De apparate waere door väöl [[Hezbollah]]-leje op 't lichaam gedrage en gebroek veur mitein te communicere. Bie de óntploffinge valle zikker zesteen doeje en 2750 gewónje. Hezbollah besjöldig [[Israel]] van de óntploffinge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2537529-doden-en-duizenden-gewonden-door-exploderende-hezbollah-piepers-in-libanon-en-syrie NOS - Doden en duizenden gewonden door exploderende Hezbollah-piepers in Libanon en Syrië]</ref> ;15 september * ''Vereinig Keuninkriek, Frankriek'': ach migrante kómme óm 't laeve in 't [[Kanaal]] tósje [[Frankriek]] en [[Ingelandj]].<ref>https://nos.nl/artikel/2537203-acht-migranten-omgekomen-in-het-kanaal-bij-frankrijk NOS - Acht migranten omgekomen in het Kanaal bij Frankrijk]</ref> ;11 september * ''Politiek, Zuud-Amerika'': De [[Peru]]aanse politicus [[Alberto Fujimori]], presidentj tösje 1990 en 2000, sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://edition.cnn.com/2024/09/11/americas/peru-former-president-alberto-fujimori-dead-intl-latam/index.html CNN.com - Peru’s ex-leader Alberto Fujimori dies at 86]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjilder [[Peter Klashorst]] sjtörf op 67-jäörige laeftied aan [[AIDS]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2536814-kunstenaar-peter-klashorst-67-overleden NOS.nl - Kunstenaar Peter Klashorst (67) overleden]</ref> ;8 september * ''Kóns en cultuur, Vereinig Keuninkriek'': D'n [[Groeët-Brittannië|Britsen]] basgitaris [[Herbie Flowers]], bekindj van de baslien in "Walk on the Wild Side" van [[Lou Reed]] (1972), sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://www.theguardian.com/uk-news/article/2024/sep/08/herbie-flowers-bassist-lou-reed-walk-on-the-wild-side-dies-aged-86 The Guardian - Herbie Flowers, bassist on Lou Reed’s Walk on the Wild Side, dies aged 86]</ref> * ''Wes-Afrika'': bie 'n explosie van 'ne tankwage gevöld mit brandjsjtof in 't noorde van [[Nigeria]] valle 48 doeje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2536426-brandstoftruck-ontploft-in-nigeria-zeker-48-doden NOS - Brandstoftruck ontploft in Nigeria, zeker 48 doden]</ref> * ''Politiek, Zuud-Amerika, Europa algemein'': De [[Venezuela|Venezolaanse]] oppositieleijer [[:en:Edmundo González|Edmundo González]] krieg politiek asiel in [[Sjpanje]]. Nao de controversieel herverkezing van Maduro woort hae nimmie in 't aopebaar gezeen. Hae kreeg óngerdaak in de Nederlandse ambassade in [[Caracas]], de huidsjtad van Venezuela.<ref>[https://nos.nl/artikel/2536405-venezolaanse-oppositieleider-in-spanje-geland-krijgt-politiek-asiel NOS - Venezolaanse oppositieleider in Spanje geland, krijgt politiek asiel]</ref> ;7 september * ''Politiek, Noord-Afrika'': zittend prizzedent Abdelmadjid Tebboune wintj volges officieel ciefers mit 95% van de sjtömme de [[Algerieje|Algeriense]] verkezinge. De oetsjlaag waert in twiefel getrokke.<ref>[https://nos.nl/artikel/2536448-zittend-president-algerije-wint-zoals-verwacht-verkiezingen-veel-vragen-over-uitslag NOS - Zittend president Algerije wint zoals verwacht verkiezingen, veel vragen over uitslag]</ref> ;5 september * ''Politiek, Frankriek'': [[:fr:Michel Barnier|Michel Barnier]] waert aangesjteld es de nuje [[premier]] van [[Frankriek]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2535948-macron-benoemt-brexit-onderhandelaar-barnier-tot-premier-van-frankrijk NOS - Macron benoemt Brexit-onderhandelaar Barnier tot premier van Frankrijk]</ref> ;3 september * ''Oes-Europa'': 't Róssische leger vèlt de [[Oekraïne|Oekraïense]] sjtad [[Poltava]] aan mit ballistische rakette. Daobie valle 51 doeje en mie es 200 gewónje.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c1m0ylnkylko BBC - Ukraine says soldiers among 51 killed in Poltava missile attack]</ref> ;1 september * ''Politiek, Duutsjland'': de [[AfD]] waert mit 32,8% (+9,4%) van de sjtömme de groetse partie bie verkezinge in de Duutsje deilsjtaat [[Thüringen]]. De [[CDU]] kump op de twiede plaats mit 23,6% (+1,6%). In [[Sachsen]] zint de christendemocrate de groetste gebleve (31,9% in totaal, -0,2%), mit de de AfD (30,6%, +3,1%) es twiede partie. Groete winnaer op links is 't populistische [[Bündnis Sahra Wagenknecht]].<ref>[https://www.zdf.de/nachrichten/politik/deutschland/landtagswahl-sachsen-landtagswahl-thueringen-liveticker-100.html ZDF - Sachsen und Thüringen: Ergebnisse und Reaktionen zu den Wahlen]</ref> ===augustus=== ;26 augustus * ''Oes-Afrika'': in 't noordoeste van [[Soedan]] brik 'ne dam van e sjtuwmeer door. Daobie waere twintig dörper verwoes en rake 50.000 luuj daakloos. Teentalle luuj euverlaeve 't neet.<ref>[https://nos.nl/artikel/2534709-dambreuk-in-sudan-lijkt-uit-te-lopen-op-grote-humanitaire-ramp NOS - Dambreuk Sudan: twintig dorpen verwoest, 50.000 mensen dakloos]</ref> * ''Zuud- en Centraal-Azië'': bie versjillende aansjlaeg inne [[Pakistan|Pakistaanse]] deilsjtaat [[Baloetsjistan]] valle mie es 50 doeje. De Baloch Liberation Army (BLA), 'n separatistische beweging inne regio, haet de aansjlaeg opgeëis.<ref>[https://nos.nl/artikel/2534625-meer-dan-50-doden-in-pakistan-bij-aanslagen-door-separatisten NOS - hMeer dan 50 doden in Pakistan bij aanslagen door separatisten]</ref> ;25 augustus * ''Midde-Oeste'': [[Hezbollah]] sjöt 320 rakette en drones aaf op versjillende doele in [[Israel]], meugelik in reactie op de doed vanne hoeggeplaatsde commandant Fuad Shukr aafgeloupe 30 juli. Wiedoet de meiste waere óngersjöp. Israel reageert mit lóchaanvalle op doele van Hezbollah. In Israel valle kump eine persoen óm 't laeve en in [[Libanon]] valle drie doeje.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cq6rzvyz9p6o BBC - Israel and Hezbollah exchange heavy fire in major escalation]</ref> ;24 augustus * ''Nederlands Limburg'': [[Ron van den Hout]] waert geïnstalleerd es de nuje [[bisjop]] van 't [[bisdóm Remunj]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240823_97194158 De Limburger - Nieuwe bisschop van Roermond wordt geïnstalleerd]</ref> * ''Wes-Afrika'': bie 'ne groetsjalige aansjlaag in Barsalogho, [[Burkina Faso]], kómme mie es 200 luuj óm 't laeve en mie es 300 rake gewóndj. Jama’at Nasr al-Islam wal Muslimin (JNIM), 'ne tereurgroep dae gelink is aan [[Al-Qaeda]] en in dae regio aktief is, waert verantwoordelik gehaje veur 't geweld.<ref>[https://www.rfi.fr/fr/afrique/20240825-burkina-faso-l-h%C3%B4pital-de-kaya-confront%C3%A9-%C3%A0-l-urgence-apr%C3%A8s-le-massacre-de-samedi Rfi.fr - Burkina Faso: l'hôpital de Kaya confronté à l'urgence après le massacre de samedi]</ref> ;23 augustus * ''Duutsjland'': bie 'ne metsaanval op e fies ter iere van 't 650-jäörig besjtaon van [[Solich]] valle drie doeje en mierder gewónje.<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/solingen/solingen-mindestens-drei-tote-bei-attacke-auf-solinger-stadtfest_aid-118174681 Rheinische Post - Mindestens drei Tote bei Attacke auf Solinger Stadtfest]</ref> [[IS]] eis d'n aansjlaag op. De verdachte is 'ne 26-jäörige man oet [[Syrië]].<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/innenpolitik/solingen-anschlag-is-100.html Tagesschau - Messerangriff in Solingen - ein Anschlag im Namen des IS?]</ref> ;22 augustus * ''Europa algemein'': óp g'n [[NAVO]]-basis in [[Jellekerke]], kótbie [[Broensem]], wurd de dreiging verhuueg noa waarsjuwinge durch deenste oet 't boetelandj. Personeel, wat doa neet noeëdzakelik mót zieë, wurd oet vuurzörg noa hoes gesjik. De oerzaak van de dreiging is nog ónbekindj.<ref>[https://www.aachener-zeitung.de/lokales/region-heinsberg/geilenkirchen/bedrohung-an-nato-flugplatz-was-wir-wissen-und-was-nicht./18316370.html Aachener Zeitung - Bedrohung an Nato-Flugplatz? Was wir wissen und was nicht.]</ref> * ''Nederlands Limburg'': in [[Sjpawbik]] kump 'ne 67-jäörige wandelaer um 't laeve bie 'ne aanval van 'n kudde [[kooj|keuj]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240822_95822482 De Limburger - Man overleden door aanval kudde koeien, natuurgebied in Spaubeek op slot]</ref> ;17 augustus * ''Zuudoes-Azië'': [[Nusantara]] weurt ingewiejd es nuuj huidsjtad van [[Indonesië]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6324903/indonesie-viert-onafhankelijkheid-in-geplande-nieuwe-hoofdstad-nusantara.html Nu.nl - Indonesië viert onafhankelijkheid in geplande nieuwe hoofdstad Nusantara]</ref> ;15 augustus * ''Oes-Europa'': De Oekraïense sjtriedkrachte bezètte inne regio [[Koersk]] e gebeed ter gruutde van óngevier de helf van [[Nederlands Limburg]] (ca. 1000 km²) en richte e militair kentoer op in 't sjtedje Soedzja, de groetste plaats die ze dao höbbe ingenome.<ref>[https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3274674/kursk-incursion-ukraine-sets-military-office-russian-town-sudzha South China Morning Post - Kursk incursion: Ukraine sets up military office in Russian town of Sudzha]</ref> ;14 augustus * ''Politiek, Zuudoes-Azië'': 't [[Thailandj|Thaise]] Hoeggerechshof zet [[premier]] [[:nl:Srettha Thavasin|Srettha Thavasin]] oet zien amb. Hae zoel de [[Gróndjwet]] höbbe euvertraeje, umdat hae 'ne aad-gevangene haet aangesjteld es [[minister]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2533241-thaise-premier-srettha-uit-ambt-gezet NOS - Thaise premier Srettha uit ambt gezet ]</ref> ;12 augustus * ''Weitesjap'': op [[Mars (planeet)|Mars]] waert vleujbaar water óntdèk.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/czxl849j77ko BBC - Reservoir of liquid water found deep in Martian rocks ]</ref> * ''Nederlands Limburg, Economie'': Tösje [[Berg aan de Maas]] en [[Bor]] weurt begós aan 'n groete óngerhaudsoperatie in 't [[Julianakenaal]]. Hieveur zal ónger mie 't kenaal euver veer kilomaeter waere droeggelag.<ref>[https://nos.nl/artikel/2532956-megaproject-van-start-julianakanaal-drooggelegd-voor-werkzaamheden NOS.nl - Megaproject van start: Julianakanaal drooggelegd voor werkzaamheden]</ref> ;11 augustus * ''Sjport'': De [[Olympische Sjpele]] in Paries loupe aaf. Veur Nederlandj, wat mit 15 gouwe, 7 zilvere en 12 brónze medajes op de zèsde plaats kump, zien dit de succesvolste Sjpele oets; ouch 't Belsj deit 't mit 'n 25e plaats (3 goud, 1 zilver, 6 bróns) baovegemiddeld good. ;10 augustus * ''Economie'': De Amerikaanse tech-óngernumster [[Susan Wojcicki]] sjtörf op 56-jäörige laeftied aan de lóngkanker.<ref>[https://www.nu.nl/tech/6324084/voormalige-youtube-topvrouw-susan-wojcicki-56-overleden.html Nu.nl - Voormalige YouTube-topvrouw Susan Wojcicki (56) overleden]</ref> ;9 augustus * ''Zuud-Amerika'': e vleegmesjien sjtort denaer kortbie Vinhedo, get ten noordweste van [[São Paulo]] in [[Brazilië]]. Alle 61 inzittende kómme daobie óm 't laeve.<ref>[https://nos.nl/artikel/2532608-passagiersvliegtuig-met-61-mensen-aan-boord-neergestort-bij-sao-paulo NOS - Passagiersvliegtuig met 61 mensen aan boord neergestort bij São Paulo]</ref> * ''Oes-Europa'': Oekraïense troepe valle Róssische troepe aan op 't [[Kinboern-sjiereilandj]], wat saer 't begin van de [[Rósso-Oekraïenisje kreeg|invasie in 2022]] bezat waert.<ref>[https://www.rferl.org/a/ukraine-russia-kinburn-spit-raid/33073107.html Rferl.org - Ukraine Raids Russian Forces On Occupied Sliver Of Land In Black Sea]</ref> ;7 augustus * ''Duutsjlandj'': in [[Kröv]], inne Duutsje deilsjtaat [[Rienland-Palts]], sjtort e hotel in. Daobie valle twie doeje en zeve gewönje.<ref>[https://www.swr.de/swraktuell/rheinland-pfalz/trier/hotel-in-kroev-an-der-mosel-eingestuerzt-zwei-tote-100.html SWR - Letzte Überlebende aus eingestürztem Hotel in Kröv gerettet]</ref> ;6 augustus * ''Politiek, Zuud-Azië'': in [[Bangladesh]] waert eine daag nao 't aaftraeje van premier Sheikh Hasina en 'n periode van gewelddadige demonstraties 't [[parlement]] óntbónje. Bankier en nobelprieswinnaer Muhammad Yunus geit 'n interim-regering leije.<ref>[https://nos.nl/artikel/2532063-nobelprijswinnaar-yunus-gaat-interim-regering-bangladesh-leiden NOS - Nobelprijswinnaar Yunus gaat interim-regering Bangladesh leiden]</ref> * ''Oes-Europa'': [[Oekraïne|Oekraïense]] troepe valle de [[Róslandj|Róssische]] regio [[Koersk]] aan mit gróndtroepe en gepantserde veurtuger. Ze numme versjillende dörpkes in en bezette ouch 't sjtedje [[Soedzja]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2532295-rusland-roept-noodtoestand-uit-in-grensregio-koersk-na-oekraiense-aanvallen NOS - Rusland roept noodtoestand uit in grensregio Koersk na Oekraïense aanvallen]</ref> ;4 augustus * ''Sjport'': [[Feyenoord]] pak de [[Johan Cruijffsjaol]] door mit 4-4 en 4-2 in penanties te winne van [[PSV]].<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6323344/live-johan-cruijff-schaal-psv-komt-na-rust-op-gelijke-hoogte-tegen-feyenoord.html Nu.nl - Live Johan Cruijffschaal]</ref> ;3 augustus * ''Natuur & milieu, Belsj Limburg'': in [[Belsj Limburg]] waere 29.000 [[Kwakkers en króddele|boumkwakkers]] geteld. De populatie haet zich saer de millenniumwisseling hersjteld door de aanlèk en 't hersjtel van gesjikde laefgebede. 't Bieske waert daomit nimmie mit oetsjterve bedreig.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/08/03/recordjaar-voor-de-boomkikker-29-000-exemplaren-geteld-in-limbu/ VRT - Boomkikker niet langer met uitsterven bedreigd: 29.000 exemplaren geteld in Limburg]</ref> * ''Oes-Afrika'': bie versjillende aansjlaeg op e hotel inne [[Somalië|Somalische]] huidsjtad [[Mogadishu]] valle zikker 37 doeje en versjillende gewónje. De aansjlaeg waere opgeëis door [[Al-Shabaab]].<ref>[https://www.france24.com/en/africa/20240803-somalia-beach-attack-dozens-killed-al-shabaab-terrorism France24 - More than 30 killed in Somalia beach attack claimed by Al-Shabaab]</ref> ;1 augustus * ''Europa algemein, Noord-Amerika'': oppe lóchhave van [[Ankara]] vingk de groetste gevangeneruul plaats saer 't einde van de [[Kaje Krieg]]. [[Róslandj]] en [[Wit-Róslandj]] laote zèsteen gevangene vrie, dewiel de [[VS]], [[Duutsjlandj]], [[Pole]], [[Sjlovenië]] en [[Noorwege]] ach gevangene en twie minderjäörige vrielaote.<ref>[https://www.theguardian.com/world/article/2024/aug/01/evan-gershkovich-other-foreign-citizens-freed-russia-prisoner-swap The Guardian - Russia frees Evan Gershkovich and others in biggest prisoner swap since cold war]</ref> ===juli=== ;31 juli * ''Midde-Oeste'': bie 'ne [[Israel]]ische lóchaanval inne [[Iran]]ese huidsjtad [[Teheran]] kump [[:nl:Ismail Haniya|Ismail Haniyeh]], de hoegste leijer van [[Hamas]], óm 't laeve.<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2531018-hamasleider-haniyeh-gedood-in-iraanse-hoofdstad-teheran NOS - Hamasleider Haniyeh gedood in Iraanse hoofdstad Teheran]</ref> ;30 juli * ''Midde-Oeste'': bie 'ne [[Israel]]ische lóchaanval inne [[Libanon|Libanese]] huidsjtad [[Beiroet]] kump [[:en:Fuad Shukr|Fuad Shukr]], 'ne hoeggeplaatsde [[Hezbollah]]commandant, óm 't laeve. Hae waert verantwoordelik gehaje veur de raketaanval op kinger in Majdal Sjams, oppe Golanhuuegde.<ref>[https://www.spiegel.de/ausland/beirut-hisbollah-bestaetigt-tod-von-kommandant-fuad-shukr-a-b1d60b88-1e61-44dd-9dbe-35c968552ee1 Der Spiegel - Hisbollah bestätigt Tod von Kommandant Fuad Shukr ]</ref> ;29 juli * ''Vereinig Keuninkriek'': inne [[Ingeland|Ingelse]] sjtad Southport, get ten noorde van [[Liverpool]], zint drie kinjer euverleje bie e sjtaekincident. Ach anger kinjer zint gewóndj geraak. De 17-jäörige verdachte is opgepak.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240729_94835380 De Limburger - Twee kinderen gedood en negen gewond bij mesaanval door 17-jarige verdachte op Britse kinderclub in Southport]</ref> * ''Politiek, Zuud-Amerika'': bie verkezinge in [[Venezuela]] geuf 't óndutelikheid euver de oetsjlaag. Zoewaal zittend prizzedent [[Nicolás Maduro]] es oppositiekandidaat Edmundo González claime de euverwinning. De autocratische Maduro waert aevel door de keescommsissie oetgeroepe tot winnaar mit 51 procent van de sjtömme. 't Geuf sjterke twiefels euver de geldigheid van de oetsjlaag.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240729_96154586 De Limburger - Nicolás Maduro roept zich uit tot winnaar in Venezuela, maar stuit op ongeloof]</ref> ;27 juli * ''Midde-Oeste'': bie 'ne raketaanval op 't Druzische dörp Majdal Sjams op de door [[Israel]] gecontroleerde Golanhuuegde valle 12 doeje. Israel helt [[Hezbollah]] verantwoordelik veur de aanval.<ref>[https://www.timesofisrael.com/11-killed-mostly-children-dozens-more-hurt-as-rocket-hits-soccer-field-in-majdal-shams/ Times of Israel - 12 killed, mostly children, dozens hurt as Hezbollah rocket hits Majdal Shams soccer field]</ref> * ''Kóns en cultuur, Zuud-Europa'': De [[Via Appia]] waert door [[UNESCO]] op de welterfgoodlies gezat.<ref>[https://www.repubblica.it/cultura/2024/07/27/news/via_appia_patrimonio_unesco_60esimo_sito_italiano_cosa_vedere-423417103/ La Repubblica - La via Appia diventa patrimonio Unesco, è il 60esimo sito italiano]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsje componis [[Wolfgang Rihm]] sjtörf op 72-jäörige laeftied. ;26 juli * ''Frankriek'': in aanloup nao de [[Olympische Sjpeule]] in [[Paries]] is 't sjpoor op veer plekke in [[Frankriek]] doelwit van 'ne gecoördineerde sabotagepoging. Vöäl treine valle oet. De verdachte kump oet e extreemlinks milieu.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6322143/grote-aanval-door-brandstichters-legt-vlak-voor-spelen-frans-treinverkeer-plat.html Nu.nl - 'Grote aanval' door brandstichters legt vlak voor Spelen Frans treinverkeer plat]</ref> * ''Noord- en Midde-Amerika'': De Amerikaanse pelissie in [[El Paso]], [[Texas]] pak twie leijers van 't beröchte Sinaloa-drugskartel op. 't Geit óm [[:en:Ismael "El Mayo" Zambada|Ismael "El Mayo" Zambada]] en de zoon van ziene veurganger [[:nL:Joaquín Guzmán Loera|Joaquín Guzmán]], baeter bekindj es El Chapo. Ze waere verdach van groetsjalige [[drugs]]sjmókkel nao de [[VS]]<ref>[https://theconversation.com/mexico-leading-members-of-the-sinaloa-cartel-arrested-in-huge-symbolic-win-for-the-us-235626 The Conversation - Mexico: leading members of the Sinaloa cartel arrested in huge symbolic win for the US]</ref> ;24 juli * ''Sjport'': In [[Paries]] beginne de [[Olympische Sjpele]]. ;21 juli * ''Sjport, Frankriek'': De Sjloveen [[Tadej Pogačar]] wintj de [[Tour de France]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13975/artikel/2529801-pogacar-ook-snelste-in-slottijdrit-en-wint-voor-derde-keer-tour-de-france NOS - Pogacar ook snelste in slottijdrit en wint voor derde keer Tour de France]</ref> * ''Politiek, Vereinigde Sjtaote'': [[Joe Biden]] trèk zich trök es kandidaat veur de prizzedentsverkezinge.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c1e5xpdzkd8o BBC - Joe Biden withdraws from US presidential election race]</ref> ;20 juli * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] veurt 'ne lóchaanval oet oppe have vanne [[Jeme|Jemenitische]] sjtad [[Hodeida]], wat in henj van de Houthi's is. Daobie valle drie doeje en 90 gewónje. 't Geit óm 'n wraakactie op de drone-aanval op Tel Aviv.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6321527/israel-valt-haven-jemen-aan-na-aanval-op-tel-aviv-waarbij-dode-viel.html Nu.nl - Israël valt haven Jemen aan na aanval op Tel Aviv waarbij dode viel]</ref> ;19 juli * ''Midde-Oeste'': de [[houthi's]] claime 'ne drone-aanval [[Tel Aviv]] in [[Israel]], woebie eine man óm 't laeve kump en teen luuj gewóndj rake. 't Is de ierste succesvolle aanval van de [[Jeme|Jemenitische]] terreurgroop op de sjtaat Israel.<ref>[https://edition.cnn.com/2024/07/19/middleeast/israel-tel-aviv-explosion-us-embassy-intl-hnk/index.html CNN - Israel investigates security failures around deadly Tel Aviv drone strike ]</ref> ;18 juli * ''Politiek, Midde-Oeste'': 'n Mierderheid van de Knesset, 't [[parlement]] van [[Israel]], sjtump taege de vestiging van 'ne [[Palestiense Sjtaat]] ten weste van de [[Jordaan]].<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2024/07/18/israelisch-parlement-stemt-tegen-vestiging-palestijnse-staat-a4860113 NRC - Israëlisch parlement stemt tegen vestiging Palestijnse staat ]</ref> ;14 juli * ''Sjport, Europa algemein'': [[Spaons hierevoetbalèlftal|Sjpanje]] wintj 't [[Europees kampioensjap hierevoetbal 2024]] door in de finaal mit 2-1 taege [[Ingels hierevoetbalèlftal|Ingelandj]] te sjpele.<ref>[https://nos.nl/artikel/2528910-volksfeest-in-spanje-losgebarsten-na-winst-ek-voetbal-huldiging-rond-20-00-uur NOS - Volksfeest in Spanje losgebarsten na winst EK voetbal, huldiging rond 20.00 uur]</ref> ;13 juli * ''Politiek, Vereinigde Sjtaote'': tiedes 'n campagnebiejeinkóms in [[Pennsylvania]] raak prizzedentskandidaat [[Donald Trump]] gewóndj aan zien rechteroer wie 'ne 20-jäörige man 't vuur op 'm äöpent. De sjötter waert gedoed en in 't publiek kump eine persoen óm 't laeve, twie rake gewóndj.<ref>[https://www.reuters.com/world/us/trump-shooting-raises-questions-about-security-lapses-2024-07-14/ Reuters - Trump survives assassination attempt at campaign rally after major security lapse]</ref> * ''Midde-Oeste'': bie 'ne Israelische lóchaanval [[Gaza]]-sjtad valle volges 't Gazaans gezóndheidsministerie, wat ónger leijing van [[Hamas]] sjteit, 91 doeje en 300 gewónje. Doelwit is Hamas-leijer [[Mohammed Deif]], dae verantwoordelik waert gehaje veur de [[Kreeg Hamas-Israel (2023-2024)#Aanval op Israel|terroristische aanvalle op Israel van 7 oktober 2023]]. Óndutelik is of hae bie de lóchaanval óm 't laeve is gekómme of gewóndj is geraak.<ref>[https://www.reuters.com/world/middle-east/dozens-palestinians-killed-or-wounded-israeli-attack-khan-younis-hamas-says-2024-07-13/ Reuters - Gaza officials say 90 Palestinians killed as Israel targets Hamas military chief]</ref> ;12 juli * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': jeugbeuksjriefster [[Tonke Dragt]], bekindj van ónger mie de kingerroman ''[[De brief voor de koning]]'', sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2528688-jeugdboekenschrijfster-tonke-dragt-93-overleden NOS - Jeugdboekenschrijfster Tonke Dragt (93) overleden]</ref> ;9 juli * ''Europa algemein, Weitesjap'': de [[:en:Ariane 6|Ariane 6]] waert succesvol gelanceerd. Daomit kump 't Europees [[ruumdevaart]]sprogram weer op gank.<ref>[https://www.nu.nl/tech/6320105/nieuwe-europese-draagraket-ariane-6-maakt-eerste-succesvolle-vlucht.html Nu.nl - Nieuwe Europese draagraket Ariane 6 maakt eerste succesvolle vlucht]</ref> ;8 juli * ''Oes-Europa'': bie Róssische raketaanvalle op versjillende [[Oekraïne|Oekraïense]] sjtaej valle 36 doeje en 140 gewónje. Ónger mie e kingerkrankehoes woort geraak.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cl4y1pjk2dzo BBC - Children's hospital hit as Russian strikes kill dozens in Ukraine]</ref> ;7 juli * ''Politiek, Frankriek'': 't Links blok Nouveau Front Populaire wintj de twiede rónde van de vervreugde parlementsverkezinge (180 bis 215 zedele). [[Emmanuel Macron|Macrons]] [[liberalisme|liberaal]] alliantie [[Ensemble]] kump op de twiede plaats (150 bis 180 zedele) en 't [[Rassemblement National]] van [[Marine Le Pen]] op de derde (120 bis 150 zedele).<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2024/07/07/het-republikeins-front-werkt-nog-links-blok-nfp-wint-franse-parlementsverkiezingen-a4859006?t=1720391391 NRC - Links blok NFP wint verrassend Franse parlementsverkiezingen]</ref> ;4 juli * ''Politiek, Vereinig Keuninkriek'': Bie verkezinge veur 't [[Liegerhoes (Vereinig Keuninkriek)|Liegerhoes]] book de [[Arbeierspartie (Vereinig Keuninkriek)|Arbeierspartie]] 'n mónstereuverwinning. De regerende [[Conservatieve Partie (Vereinig Keuninkriek)|Conservatieve Partie]] behaolt waorsjienelik häör sjlechste rizzeltaat oets.<ref>[https://www.theguardian.com/politics/ng-interactive/2024/jul/04/uk-general-election-results-2024-live-in-full The Guardian - UK general election results in full: Labour wins in landslide]</ref> ;3 juli * ''Sjport, Europa algemein'': [[Mark Cavendish]] pak zien 35e euverwinning in 'n etap in de [[Runj van Frankriek]]. Hae brik daomit 't record van [[Eddy Merckx]].<ref>Live-oetzenjing NPO 1</ref> ;2 juli * ''Politiek, Nederlandj'': 't [[kabbinèt-Schoof]] weurt beëidig. * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever en lètterkónjige [[Wim Hazeu]] sjtörf op 84-jäörige laeftied aan [[ALS]].<ref>[https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/3760254/baarnse-schrijver-wim-hazeu-overleden RTV Utrecht - Baarnse schrijver Wim Hazeu overleden]</ref> ;1 juli * ''Kóns en cultuur, Zuudoes-Europa'': de [[Albanië|Albanese]] sjriever [[:nl:Ismail Kadare|Ismail Kadare]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2526890-ismail-kadare-grootmeester-van-de-albanese-literatuur-overleden NOS - Ismail Kadare, grootmeester van de Albanese literatuur, overleden]</ref> ===juni=== * ''Natuur & milieu, Midde-Oeste'': bie de [[hadj]] in [[Mekka]] ([[Saoedi-Arabië]]) sjtörve 1300 luuj ane gevolge vanne hitte inne regio.<ref>[https://nos.nl/artikel/2525866-dodental-hadj-opgelopen-tot-1300-maakt-saudi-arabie-bekend NOS - Dodental hadj opgelopen tot 1300, maakt Saudi-Arabië bekend]</ref> ;30 juni * ''Nederlands Limburg/Belsj/Duutsjlandj'': D'n ierste [[Drielenjertrein]] veurt van [[Aoke]] euver [[Mestreech]] nao [[Luuk]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2526703-eerste-drielandentrein-na-jaren-oponthoud-eindelijk-vertrokken NOS.nl - Eerste Drielandentrein na jaren oponthoud eindelijk vertrokken]</ref> * ''Politiek, Frankriek'': 't Extreemrechs [[Rassemblement National]] wintj de vervreugde parlemèntsverkezinge. ;26 juni * ''Politiek, Nederlandj'': [[Mark Rutte]], d'n demissionaire premier van Nederlandj, weurt formeel beneump tot de nuje secretair-generaal van de [[NAVO]]. Hae geit die functie per 1 oktober bekleie.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6302504/rutte-na-maandenlang-gesteggel-officieel-benoemd-tot-navo-chef.html Nu.nl - Rutte na maandenlang gesteggel officieel benoemd tot NAVO-chef]</ref> * ''Politiek, Zuud-Amerika'': in [[Bolivia]] kump e gedeilte van 't leger ónger leijing van ginneraal [[:en:Juan José Zúñiga|Juan José Zúñiga]] in opsjtand en probeert daobie zittend prizzedent [[:en:Luis Arce|Luis Arce]] aaf te zette, wat aevel neet lök. Zúñiga woort daonao gearresteerd.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c288eewr1wko BBC - Bolivian police arrest leader of apparent coup attempt]</ref> ;25 juni * ''Sjport, Nederlandj'': De [[KNVB]] pak [[SBV Vitesse]] häör proflicentie aaf. Hiedoor maag de voetbalclub kómmend sezoen neet in de Ierste Devisie sjpele.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6316831/noodlijdend-vitesse-mag-geen-profvoetbal-meer-spelen-club-gaat-in-beroep.html Nu.nl - Noodlijdend Vitesse mag geen profvoetbal meer spelen, club gaat in beroep]</ref> * ''Wetensjap'': 't Chinees ruumdetuug [[Chang'e-6]] kump op Aerd trök mit e bojemmónster van d'n achterkantj van de maon.<ref>[https://www.nu.nl/tech-wetenschap/6318182/chinees-ruimtevaartuig-terug-op-aarde-met-gruis-van-achterkant-van-de-maan.html Nu.nl - Chinees ruimtevaartuig terug op aarde met gruis van 'achterkant' van de maan]</ref> ;23 juni * ''Oes-Europa'': bie [[Aasjleëg in Dagestan van juni 2024|versjillende aansjlaeg]] op 'n [[synagoog]], e pelissiebureau en twie [[kerk]]e inne sjtaej [[Derbent]] en [[Machatsjkala]] inne zujelike [[Róslandj|Róssische]] regio [[Dagestan]] valle twintig doeje, woe-ónger vieftien pelissie-agente, eine preester en veer börgers.<ref>[https://www.themoscowtimes.com/2024/06/24/what-we-know-about-church-and-synagogue-attacks-in-dagestan-a85498 The Moscow Times - What We Know About the Church and Synagogue Attacks in Dagestan]</ref> ;22 juni * ''Kóns en cultuur, Midde-Oeste'': archeologe vinje inne [[Middellandse Zie]] veure kös van [[Israel]] e 3.300 jaor aad sjip mit [[aerdwerk|aerdewerke]] kroeke, woevan de meiste nog intak zin. Veur zoewied bekind is dit 't aadste sjeepswrak oets.<ref>[https://www.nu.nl/tech-wetenschap/6317842/oudste-scheepswrak-ooit-gevonden-voor-israelische-kust-sensationele-vondst.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Nu.nl - Oudste scheepswrak ooit gevonden voor Israëlische kust: 'Sensationele vondst']</ref> ;20 juni * ''Kóns en cultuur'': De Canadesen acteur [[Donald Sutherland]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6317730/van-psychopaat-tot-rouwende-vader-acteur-donald-sutherland-kon-alles.html Nu.nl - Van psychopaat tot rouwende vader: acteur Donald Sutherland kon alles]</ref> ;19 juni * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever [[Jan Cremer]] sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6317448/schrijver-en-kunstenaar-jan-cremer-84-overleden.html Nu.nl - Schrijver en kunstenaar Jan Cremer (84) overleden]</ref> ;14 juni * ''Afrika'': Nao 't sjlete van 'n coalitie mit ónger mie de [[Democratische Alliantie (Zuid-Afrika)|Democratische Alliantie]] weurt [[Cyril Ramaphosa]] herkoze es presidentj van [[Zuud-Afrika]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2524628-cyril-ramaphosa-herkozen-als-president-zuid-afrika NOS.nl - Cyril Ramaphosa herkozen als president Zuid-Afrika]</ref> ;12 juni * ''Nederlandj, Kóns en cultuur'': In [[Haarlem]] begintj 't perces taege rapper [[Ali B]]. Hae weurt verdach van verkrachting en aanrenjing.<ref>[https://www.nu.nl/media/6315476/ali-b-25-jaar-na-beruchte-boos-uitzending-voor-de-rechter-dit-weten-we.html Nu.nl - Ali B 2,5 jaar na beruchte BOOS-uitzending voor de rechter: dit weten we]</ref> * ''Nederlandj'': De rechter deit oetsjpraok in 't perces róndj de maord op [[Peter R. de Vries]]. Twie verdachte kriege 28 jaor gevangenis, van de angere waeren 'rs drie vriegesjpraoke.<ref>[https://nos.nl/artikel/2524212-tot-28-jaar-voor-moord-op-peter-r-de-vries-drie-keer-vrijspraak NOS.nl - Tot 28 jaar voor moord op Peter R. de Vries, drie keer vrijspraak]</ref> ;11 juni * ''Kóns en cultuur'': De Franse zengeres [[Françoise Hardy]] sjtörf op 80-jäörige laeftied aan de kaelkanker.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6316501/franse-zangeres-francoise-hardy-80-na-ziekbed-overleden.html Nu.nl - Franse zangeres Françoise Hardy (80) na ziekbed overleden]</ref> ;10 juni * ''Midde-Afrika'': bie versjillende aanvalle op dörpkes in 't oeste van [[Congo-Kinshasa|Congo]] vermoorde leje vanne jihadistische terreurbeweging [[Allied Democratic Forces|ADF]] mie es 80 luuj. De ADF is gelieerd aan [[IS]] en väöl militante kómme oet buurlandj [[Oeganda]].<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/meer-dan-tachtig-doden-in-een-week-bij-aanvallen-in-congo-bewoners-voelen-zich-door-overheid-in-de-steek-gelaten~ac955bfe/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Algemeen Dagblad - Meer dan tachtig doden in een week bij aanvallen in Congo, ‘bewoners voelen zich door overheid in de steek gelaten’]</ref> ;9 juni * ''Politiek, Europa algemein'': Bie de [[Europese verkezinge]] blief de centrumrechse [[Europese Voukspartie]] de groetste fractie. De liberaal fractie [[Renew Europe]] en de [[Europese Greune Partie]] verleze väöl zedele. De nationalistisch-rechse fractie [[Identiteit en Democratie]] wintj in groete deile van [[Europa]], ónger anger door de wins van 't [[Rassemblement National]] van [[Marine Le Pen]] in [[Frankriek]] en de [[Alternative für Deutschland]]. In [[Nederlandj]] waert [[GroenLinks]]-[[PvdA]] mit 8 zedele de groetste fractie, gevolg door de [[PVV]] mit 6 zedele.<ref>[https://www.nu.nl/europese-verkiezingen/6316153/teruglezen-europese-verkiezingen-volt-haalt-tweede-zetel-in-parlement.html Nu.nl - Teruglezen Europese verkiezingen | Volt haalt tweede zetel in Parlement]</ref> * ''Belsj'': Bie algemein verkezinge blief in [[Vlaandere]] de [[N-VA]] de groetste partie, dewiel in [[Wallonië]] de centrumrechse partieë [[MR]] en [[Les Engagés]] sjterk winne. * ''Sjport'': [[Carlos Alcaraz]] wintj [[Roland Garros (toernooj)|Roland Garros]] bie de mansluuj door de finaal in vief sets (3-6, 6-5, 7-6, 1-6, 2-6) te winne van [[Alexander Zverev]]. ;8 juni * ''Midde-Oeste'': Inne [[Gazasjtroek]] waere veer Israelische giezelaers bevried door 't Israelisch leger.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cd11z2j34k4o BBC - Four Israeli hostages freed in raid in central Gaza]</ref> Daobei sjtörve minder es 100 bis mie es 200 luuj.<ref>[https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-under-100-palestinian-casualties-including-terrorists-in-rescue-op-hamas-claims-210-martyrs/ Times of Israel - IDF says under 100 Palestinian casualties, including terrorists, in rescue op; Hamas claims 210 ‘martyrs’]</ref> * ''Nederlands Limburg'': In de [[Maos (revier)|Maas]] beej [[Lóm]] wuurt 'n lichaam gevónde. 't Betröf 't liek van 'ne 21-jäörige Pruus oet [[Nettetal]], dae same mit 'ne 22-jäörige plaatsgenoot veurige waek zóndaag vanaaf de Maaskade in [[Venlo]] in 't water spróng um 'ne [[mobiel telefoans|mobiel]] te redde dae in 't water waas gevalle.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240609_95034070 De Limburger - Gevonden lichaam in Maas bij Lomm is van vermiste Duitse man (21)]</ref> 't Lichaam van de 22-jäörige man woort d'n daag d'rveur gevónde in de Maas ter huuegte van [[Grevors]].<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/geldern/sprung-in-die-maas-toter-ist-vermisster-aus-nettetal_aid-114116949 Rheinische Post - Sprung in die Maas: Leiche identifiziert – Toter ist Vermisster aus Nettetal]</ref> * ''Sjport'': [[Iga Świątek]] wintj Roland Garros bie de vrouwluuj door in twie sets (6-2-, 6-1) te winne van [[Jasmine Paolini]]. ;7 juni * ''Weitesjap'': D'n Amerikaansen astronaut [[William Anders]], dae in 1968 mitdeeg aan de [[Apollo 8]]-missie, kump op 90-jäörige laeftied óm in e vleegtuugóngelök.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6316032/astronaut-die-wereldberoemde-foto-van-aarde-maakte-overleden-bij-vliegtuigcrash.html Nu.nl - Astronaut die wereldberoemde foto van aarde maakte overleden bij vliegtuigcrash]</ref> ;5 juni * ''Oes-Afrika'': ca. 100 luuj in 't dörpke [[:en:Wad An Nora|Wad an Nora]] inne [[Soedan]]ese regio Al-Jazirah waere vermoord door de paramilitair organisatie RSF.<ref>[https://sudantribune.com/article286609/ Sudan Tribune - RSF commits massacre in Al-Jazirah village, leaving nearly 100 dead]</ref> ;3 juni * ''Politiek, Midde-Amerika'': [[:en:Claudia Sheinbaum|Claudia Sheinbaum]] wintj mit 55 bis 60 procent van de sjtömme de [[Mexico|Mexicaanse]] prizzedentsverkezinge. Ze is doamit de ierste vrouwelike prizzedent van 't landj.<ref>[https://www.france24.com/en/americas/20240603-sheinbaum-set-to-win-mexico-election-becoming-first-female-president France 24 - Ruling leftist party candidate Sheinbaum elected Mexico's first female president]</ref> ;1 juni * ''Sjport'': [[Real Madrid]] wintj veur de vieftiende kier de [[UEFA Champions League (manslui)|UEFA Champions League]] door mit 2-0 van [[Borussia Dortmund]] te winne.<ref>[https://www.nu.nl/champions-league/6315201/real-wint-weer-champions-league-na-zege-op-dortmund-van-maatsen-en-malen.html Nu.nl - Real wint wéér Champions League na zege op Dortmund van Maatsen en Malen]</ref> ===mei=== * ''Natuur & milieu, Wes-Europa,'' 16 mei-17 mei: zjwaore raegeval en watereuverlas in de Duutsje deilsjtaat [[Saarland]], 't noordoeste van [[Frankriek]], [[Luxembörg (land)|Luxemburg]], inne [[Ardenne]] en inne [[Voere (sjtreek)|Voersjtreek]].<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20240518_92193616 HBVL - LIVE. Zware overstromingen in Voeren en in Luik: “De situatie is zeer moeilijk”]</ref> In 't zude van [[Nederlands Limburg]] goof 't ouch euverlas, meh bleef de sja beperk.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240517_92672338 De Limburger - Vier campings in Limburg voor de zekerheid ontruimd: ‘Iedereen is heel ontspannen’]</ref> * ''Natuur & milieu, Oes-Afrika'': zjwaore raegeval en euversjtruiminge in [[Kenia]] mit 169 doeje en 91 vermisde es gevolg. ;30 mei * ''Vereinigde Sjtaote'': 'ne Jury verklaort [[Donald Trump]] sjöljig aan 't betaole van zwieggeld aan pornoactries [[Stormy Daniels]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6314854/donald-trump-als-eerste-oud-president-ooit-schuldig-bevonden-in-strafzaak.html Nu.nl - Donald Trump als eerste oud-president ooit schuldig bevonden in strafzaak]</ref> ;29 mei * ''Sjport'': De Nederlands-Limbörgse ruter [[Arjen Theeuwissen]] (zilver op de [[Olympische Sjpaele]] van 2000) sjtörf op 53-jäörige laeftied.<ref>[https://www.knhs.nl/nieuws/arjen-teeuwissen-plotseling-overleden KNHS - Arjen Teeuwissen plotseling overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Olympiakos Piraeus]] wintj de [[Europa Conference League]] door mit 1-0 te winne van [[Fiorentina]].<ref>Live-oetzenjing Veronica/Disney</ref> ;28 mei * ''Europa algemein, Midde-Oeste'': [[Sjpanje]], [[Noorwege]] en [[Ierlandj]] erkenne [[Palestijnse Staot|Palestina]].<ref>[https://www.nu.nl/binnenland-en-buitenland/6314613/spanje-ierland-en-noorwegen-erkennen-officieel-palestijnse-staat.html Nu.nl - Spanje, Ierland en Noorwegen erkennen officieel Palestijnse staat]</ref> ;25 mei * ''Kóns en cultuur'': Cabaretier [[Youp van 't Hek]] sjpeelt zien lèste veursjtèlling oets in 't Amsterdams [[Theater Carré]].<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6314325/minutenlang-applaus-voor-youp-van-t-hek-na-allerlaatste-show-in-carre.html Nu.nl - Minutenlang applaus voor Youp van 't Hek na allerlaatste show in Carré]</ref> ;24 mei * ''Natuur & milieu, Oceanië'': Bie 'n aerdversjuving in [[Papoea-Nuuj-Guinea]] kómme zeker 2.000 luuj óm.<ref>[https://nos.nl/artikel/2522052-papoea-nieuw-guinea-schat-dodenaantal-aardverschuiving-op-2000 NOS.nl - Papoea-Nieuw-Guinea schat dodenaantal aardverschuiving op 2000]</ref> ;22 mei * ''Sjport'': [[Atalanta Bergamo]] wintj de [[UEFA Europa League]] door mit 3-0 te winne van [[Bayer Leverkusen]]. ;19 mei * ''Sjport'': In [[Riyaad]] ([[Saoedi-Arabië]]) bókse [[Oleksandr Oesyk]] en [[Tyson Fury]] taegenein in wat 't "gevech van de iew" weurt geneump. Oesyk wintj 't gevech op punte.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6313475/usyk-wint-historische-boksstrijd-van-fury-en-grijpt-alle-wereldtitels-in-zwaargewicht.html Nu.nl - Usyk wint historische boksstrijd van Fury en grijpt alle wereldtitels in zwaargewicht]</ref> * ''Midde-Oeste'': D'n Iraanse presidentj [[Ebrahim Raisi]] (63) en ziene minister van boetelandjse zakes [[Hossein Amir-Abdollahian]] (60) kómme óm in 'nen helikoptercrash kortbie de grens mit [[Azerbeidzjan]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6313549/iraanse-president-ebrahim-raisi-omgekomen-bij-helikopterongeluk.html Nu.nl - Iraanse president Ebrahim Raisi omgekomen bij helikopterongeluk]</ref> ;16 mei * ''Sjport, Belsj'': Voetbalclub [[KV Oostenende]] vreug e faillissemènt aan.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240516_95913203 De Standaard - Voetbalclub KV Oostende vraagt faillissement aan na mislukte overname: “Zeer betreurenswaardig”]</ref> * ''Duutsjlandj'': bie 'n explosie in 'n kiosk in [[Düsseldörp]] valle drie doeje en 16 gewónje.<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/duesseldorf/blaulicht/kiosk-explosion-in-duesseldorf-flingern-identitaet-eines-brandtoten-geklaert_aid-112786459 Rheinische Post - Explosion in Düsseldorfer Kiosk: Identität eines Brandtoten geklärt – Zerstörung erschwert Ermittlungen]</ref> ;15 mei * ''Politiek, Nederlandj'': De óngerhanjelaere van [[PVV]], [[BBB]], [[VVD]] en [[NSC]] kómme mit e regeerakkaord. * ''Politiek, Midde-Europa'': De Sjlowaakse premier [[Robert Fico]] weurt denaergesjaote.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6313000/slowaakse-premier-fico-neergeschoten-en-gewond-naar-ziekenhuis-afgevoerd.html Nu.nl - Slowaakse premier Fico neergeschoten en gewond naar ziekenhuis afgevoerd]</ref> ;14 mei * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': De Nederlandse cabaretier [[George Groot]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2520533-cabaretier-george-groot-don-quishocking-overleden NOS.nl - Cabaretier George Groot (Don Quishocking) overleden]</ref> ;13 mei * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': De Canadese sjriefster [[Alice Munroe]] ([[Nobelpries]] in de Literatuur 2013) sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2520506-nobelprijswinnende-schrijver-alice-munro-92-overleden NOS.nl - Nobelprijswinnende schrijver Alice Munro (92) overleden]</ref> ;12 mei * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': D'n Amerikaanse saxofonis [[David Sanborn]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2520379-jazzsaxofonist-david-sanborn-78-overleden NOS.nl - Jazzsaxofonist David Sanborn (78) overleden]</ref> ;11 mei * ''Kóns en cultuur, Europa algemein'': [[Nemo (arties)|Nemo]] wintj veur [[Zjwitserlandj]] 't [[Eurovisie Songfestival]] in [[Malmö]] mit 't leedje ''The code''. De editie waor óntseerd door versjillende incidente, wo-ónger de oetzunjerlike oetsjleting van de Nederlandse inzenjing [[Joost Klein]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13971/artikel/2520133-zwitserland-wint-zwaarbeladen-songfestival-nemo-eerste-non-binaire-winnaar-ooit NOS.nl - Zwitserland wint zwaarbeladen Songfestival, Nemo eerste non-binaire winnaar ooit]</ref> * ''Sjport'': [[FC Twente]] weurt [[Ieredevisie (damesvoetbal)|kampioen voetbal bie de vrouwluuj]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2520083-driemaal-is-scheepsrecht-vrouwen-fc-twente-kampioen-van-nederland - Driemaal is scheepsrecht: vrouwen FC Twente kampioen van Nederland]</ref> ;10 mei * ''Oes-Europa'': Róssische troepe valle opnuuj de regio [[Charkiv]] aan vanoet 't noorde.<ref>[https://www.theguardian.com/world/article/2024/may/10/russians-attack-north-of-kharkiv-ukraine The Guardian - Russians try to break through Ukrainian defence lines north of Kharkiv]</ref> ;9 mei * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rezjisseur [[Roger Corman]], veural bekèndj óm zien b-films, sjtörf op 98-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6312553/filmpionier-en-oscarwinnaar-roger-corman-op-98-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Filmpionier en Oscarwinnaar Roger Corman op 98-jarige leeftijd overleden]</ref> ;8 mei * ''Nederlands Limburg'': De rechbank in [[Remunj]] verbeujt 't gebroek van landjboewgif bie de teelt van lelies in de buurt van 'n woenwiek in [[Zaerem]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240508_94111342 De Limburger - Rechter verbiedt gebruik landbouwgif bij lelieteelt in Sevenum: kans dat omwonenden ziek worden]</ref> ;7 mei * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse producentj [[Steve Albini]], pioneer van 't [[grunge]]-geluid, sjtörf op 61-jäörige laedftied.<ref>[https://pitchfork.com/news/steve-albini-storied-producer-and-icon-of-the-rock-underground-dies-at-61/ Pitchfork - Steve Albini, Storied Producer and Icon of the Rock Underground, Dies at 61]</ref> ;6 mei * ''Midde-Oeste'': 't Israelisch leger vèlt de sjtad [[Rafah]] binne inne zujelike [[Gazasjtrook]].<ref>[https://apnews.com/article/israel-palestinians-gaza-hamas-war-humanitarian-aid-8659eae6e0a7362504f0aa4aa4be53e0 AP News - Hamas accepts Gaza cease-fire; Israel says it will continue talks but presses on with Rafah attacks]</ref> ;4 mei * ''Kóns en cultuur'': [[Madonna]] gief op 't sjtrandj van [[Copacabana]] ([[Rio de Janeiro]]) e konzaer veur 1,6 miljón luuj. Dit maak 't eint van de groetste konzaers oets gegaeve.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6311677/madonna-geeft-een-van-best-bezochte-concerten-ooit-16-miljoen-op-copacabana.html Nu.nl - Madonna geeft een van best bezochte concerten ooit: 1,6 miljoen op Copacabana]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse sjèlder [[Frank Stella]] sjtörf op 87-jäörige laeftied aan lymfeklierkanker.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240505_93704289 De Standaard - Frank Stella, de schilder die het aanzicht van abstracte kunst drastisch veranderde]</ref> ;2 mei * ''Sjport'': De Nederlandse kunssjaatsster [[Sjoukje Dijkstra]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/schaatsen/6311388/legendarische-oud-kunstschaatsster-sjoukje-dijkstra-82-overleden.html Nu.nl - Legendarische oud-kunstschaatsster Sjoukje Dijkstra (82) overleden]</ref> ===april=== * ''Natuur & milieu, Zuud-Azië'': zjwaore raegeval in [[Pakistan]] mit 143 doeje es gevolg. * ''Natuur & milieu, Midde-Oeste'': zeldzaam zjwaore raegeval en euversjtruiminge inne regio róndj de [[Perzische Golf]]. 33 luuj kómme hiebie óm 't laeve. Veural [[Oman]] waert hel getroffe. * ''Natuur & milieu, Oes-Europa, Centraal-Azië'': zjwaor euversjtruiminge inne regio róndj [[Orsk]] ([[Róslandj]]) en 't noordweste van [[Kazachstan]]. 8 luuj kómme hiebie óm 't laeve. ;30 april * ''Politiek, Midde-Amerika'': de presidentiële euverganksraod van [[Haïti]] wies veurmalig sjportminister Fritz Belizaire es nuje [[premier]] aan. Hae krieg de taak óm de orde en veiligheid in 't door bendegeweld geteisterde landj te hersjtelle.<ref>[https://nos.nl/artikel/2518791-haiti-wijst-nieuwe-premier-aan-die-orde-moet-herstellen NOS - Haïti wijst nieuwe premier aan die orde moet herstellen]</ref> ;29 april * ''Oes-Europa'': bie opgravinge in 't hoes van [[nazi]]-kopsjtök [[Hermann Göring]] in de [[Wolfsschanze]] bie [[Kętrzyn]] (veurmalig Oes-Pruse) waere vief [[skelet]]te óntdek.<ref>[https://www.spiegel.de/wissenschaft/wolfsschanze-forscher-finden-skelette-in-haus-von-hermann-goering-a-ddcc89d5-fa3b-456d-9b65-63b06907442d Der Spiegel - Forscher finden Skelette in Görings Haus ]</ref> ;27 april * ''Centraal-Europa'': In [[Murnau]] (inne [[Duutsjland|Duutsje]] deilsjtaat [[Beiere]]) waere twie Oekraïners doedgesjtoke. De verdachte, 'ne 57-jäörige Rós, waert opgepak. Volges de Oekraïense autoriteite zint de sjlachoffersj revaliderende militaire.<ref>[https://www.zdf.de/nachrichten/panorama/kriminalitaet/bayern-murnau-ukrainer-getoetet-russe-tatverdaechtig-100.html ZDF - Tote Ukrainer: Generalstaatsanwalt ermittelt ]</ref> ;21 april * ''Sjport'': [[Grace Brown]] wintj [[Luuk-Bastenake-Luuk]] bie de vrouwluuj, en [[Tadej Pogačar]] bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[Feyenoord]] wintj de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker]] door in de finaal mit 1-0 van [[NEC]] te winne. ;20 april * ''Politiek, Noord-Amerika'': 't [[VS|Amerikaans]] Hoes van Aafgevaerdigde geit akkoord mit e sjteunpakket van 61 miljard [[dollar]] (ca. 57 miljard [[euro]]) veur de [[Oekraïne]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13965/artikel/2517523-vs-na-maanden-akkoord-met-steunpakket-voor-oekraine-van-61-miljard-dollar NOS - VS na maanden akkoord met steunpakket voor Oekraïne van 61 miljard dollar]</ref> ;19 april * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse filosoof [[Daniel Dennett]] sjtörf op 82-jäörige laeftied aan longprobleme.<ref>[https://nos.nl/artikel/2517489-amerikaanse-filosoof-en-uitgesproken-atheist-daniel-dennett-82-overleden NOS.nl - Amerikaanse filosoof en uitgesproken atheïst Daniel Dennett (82) overleden]</ref> ;17 april * ''Sjport'': [[Stephen Williams]] wintj de [[Welzje Piel]] bie de mansluuj, en [[Katarzyna Niewiadoma]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing NOS</ref> * ''Oes-Europa'': 'n Róssische militair basis bie Dzjankoj oppe [[Krim (sjiereiland)|Krim]] waert aangevalle mit [[:nl:ATACMS|ATACMS]]-rakette. [[Oekraïne]] haet d'n aanval opgeëis. Bie d'n aanval woorte volges de Oekraïense sjtriedkrachte ónger mie veer [[:nl:S-400|S-400-lóchaafweerinstallaties]] vernetig.<ref>[https://www.reuters.com/world/europe/four-russian-missile-launchers-critically-damaged-crimea-ukraine-says-2024-04-18/ Reuters - Four Russian missile launchers 'critically damaged' in Crimea, Ukraine says]</ref> ;16 april * ''Kóns en cultuur, Noord-Europa'': 't Børsen-geboew inne [[Daenemarke|Daense]] huidsjtad [[Kopenhage]] sjteit in brandj. E aantal kónswerke waert gered en nemes raak gewóndj. E groet gedeilte van 't iconische geboew geit aevel verlore.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/04/16/beursgebouw-in-brand-kopenhagen/ VRT - Brand in historisch Beursgebouw in Kopenhagen: "Helft gebouw afgebrand, waaronder iconische drakentoren en Grote Hal"]</ref> ;14 april * ''Midde-Oeste'': [[Iran]] lanceert diverse lóchaanvalle op [[Israël]] mit rakètte en drones es vergelding veur 'ne lóchaanval oppe Iraanse ambassade in [[Damascus]] op 1 april. Volges de Israelische sjtriedkrachte woorte wiedoet de meiste drones en rakètte oete lóch gehaold. 'n lóchmachbasis is leech besjadig geraak. 32 persoene rake gewóndj, woevan eine ernstig. 't Is de ierste kier det Iran 'ne direkte aanval oetveurt op Israelisch gróndjgebeed.<ref>[https://apnews.com/article/strait-of-hormuz-vessel-33fcffde2d867380e98c89403776a8ac AP News - Israel says Iran launched more than 300 drones and missiles, 99% of which were intercepted]</ref> * ''Sjport'': De Nederlenjer [[Abdi Nageeye]] wintj de [[Marathon van Rotterdam]] in 2:04:43, e nuuj Nederlands record.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6309017/abdi-nageeye-wint-marathon-van-rotterdam-in-nieuw-nederlands-record.html Nu.nl - Abdi Nageeye wint marathon van Rotterdam in nieuw Nederlands record]</ref> * ''Sjport'': [[Marianne Vos]] wint de [[Amstel Gold Race]] bie de vrouwluuj, en [[Tom Pidcock]] bie de mansluuj.<ref>Liveoetzending [[NOS]]</ref> * ''Sjport'': [[Bayer 04 Leverkusen]] weurt veur 't iers kampión voetbal van Duutsjlandj. Hiemit kump ouch 'n èndj aan 'n serie van ilf opeinvolgende kampiónsjappe veur [[FC Bayern München]]. ;12 april * ''Kóns en cultuur'': D'n Italiaanse mode-óntwerper [[Roberto Cavalli]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6308895/italiaanse-modeontwerper-roberto-cavalli-83-overleden.html Nu.nl - Italiaanse modeontwerper Roberto Cavalli (83) overleden]</ref> ;10 april * ''Sjport'': D'n Amerikaansen American footballer en acteur [[O.J. Simpson]] sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6308719/omstreden-americanfootballspeler-en-acteur-oj-simpson-76-overleden.html Nu.nl - Omstreden Americanfootballspeler en acteur O.J. Simpson (76) overleden]</ref> ;9 april * ''Europa algemein'': 't Europees Hof veur de Rechte van de Mins in [[Sjtraasburg]] kump tot de conclusie det de [[Zjwitserlandj|Zjwitserse sjtaat]] inkel minserechte haet gesjonde, ómdet e neet genoog deit taege [[klimaatopwerming|klimaatverangering]]. 't Is de iersjte zaak woe-in dees vraog behandeld waert. De oetsjpraok van 't hof haet meugelik groete gevolge; ze kènt e precedent sjeppe veur vergeliekbaar rechszake en wiejer is ze bindend.<ref>[https://www.srf.ch/news/international/sieg-fuer-klimaseniorinnen-egmr-schweiz-verletzt-menschenrechte-bei-klimafragen SRF - EGMR: Schweiz verletzt Menschenrechte bei Klimafragen]</ref> * ''Weitesjap, Nederlands Limburg'': Wetensjappers vaan de [[Universiteit vaan Mestreech]] oontdèkke wie 'nen [[eineiëgen twieling]] oontsteit.<ref>[https://nos.nl/artikel/2516187-maastrichtse-onderzoekers-ontdekken-hoe-een-eeneiige-tweeling-ontstaat NOS.nl - Maastrichtse onderzoekers ontdekken hoe een eeneiïge tweeling ontstaat]</ref> ;8 april * ''Nederlandj'': In [[Arnhem]] begintj de zaak taege zeve verdachte die betrokke zouwe zin gewaes bie 't versjtrekke van Middel X, 'n poejer woemit me [[zelfmoord]] kènt plege. Twie verdachte zint aad-besjtuursleje vanne Coöperatie Laatste Wil.<ref>[https://nos.nl/nieuwsuur/video/2515927-rechtszaak-van-start-tegen-verdachten-verstrekken-middel-x NOS - Rechtszaak van start tegen verdachten verstrekken 'Middel X']</ref> * ''Ikkenomie, Belsj'': Bösboewer [[Van Hool]] oet [[Koningshooikt]] (sjtad [[Lier (Belsj)|Lier]]) weurt failliet verklaord. [[VDL]] nump e deil van 't bedrief euver, mae ouch daobie is mer 'n fractie van de jobs gerèd.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240311_92250232 De Standaard - Liveblog Van Hool]</ref><ref>[https://nos.nl/artikel/2515984-vdl-neemt-deel-van-failliet-belgische-busbedrijf-van-hool-over NOS.nl - VDL neemt deel van failliet Belgische busbedrijf Van Hool over]</ref> * ''Weitesjap'': De Britse natuurkóndige [[Peter Higgs]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6308451/peter-higgs-voorspeller-van-het-goddeeltje-op-94-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Peter Higgs, voorspeller van het 'goddeeltje', op 94-jarige leeftijd overleden]</ref> ;7 april * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de mansluuj. ;6 april * ''Sjport'': [[Lotte Kopecky]] wintj Paries-Roubaix bie de vrouwluuj. ;5 april * ''Oes-Europa'': bie 'nen [[Oekraïne|Oekraïense]] drone-aanval op e militair vleegveld in Morozovsk inne [[Róslandj|Róssische]] regio Rostov waere zes gevechtsvleegtuger vernetig. Twintig luuj waere daobie doedgemaak of rake gewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2515662-russische-gevechtsvliegtuigen-vernietigd-na-droneaanval-oekraine NOS - 'Russische gevechtsvliegtuigen vernietigd na droneaanval Oekraïne']</ref> ;3 april * ''Natuur & milieu, Oes-Azië'': inne oestelike [[Taiwan]]ese sjtad Hualien vèntj 'nen [[aerdsjóddel]] mit 'n krach van 7,4 op de MM-sjaal plaats. Daobie valle 13 doeje en 1145 gewónje.<ref>[https://news.southcn.com/node_179d29f1ce/cfdc380820.shtml Southern News Network - 台湾花莲地震已造成13人死亡1145人受伤]</ref> ;2 april * ''Kóns en cultuur'': De Guadeloups-Franse sjriefster [[Maryse Condé]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2515175-franse-schrijfster-maryse-conde-90-overleden NOS.nl - Franse schrijfster Maryse Condé (90) overleden]</ref> ;1 april * ''Mide Oeste'': Bie 'ne [[Israel]]ische 'ne lóchaanval oppe [[Iran|Iraanse]] ambassade in [[Damascus]] kómme 16 luuj óm 't laeve, woe-ónger 'ne hoeggeplaatsde militair vanne Quds-bridgade (sjpeciaal einheid).<ref>[https://www.syriahr.com/en/330101/ SOHR - Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy]</ref> ===miert=== * ''Noord-Amerika, Europa algemein'': groetsjalige [[NAVO]]-oefening in [[Europa]]. 90.000 militaire oet 32 lenj doon mèt.<ref>[https://www.nato.int/cps/en/natohq/222847.htm Navo - Steadfast Defender 24]</ref> * ''Midde-Oeste'', 19 fibberwarie-huuj: [[Frankriek]], [[Duutsjlandj]], [[Griekelandj]] en [[Italië]] vorme 'n Europees coalitie veur handelssjeper oppe [[Roej Zie]] bie [[Jeme]] te besjerme ([[:en:Operation Aspides|Operation Aspides]]). Angers es de Brits-Amerikaanse operatie ([[:en:Operation Prosperity Guardian|Operation Prosperity Guardian]]) is dees missie defensief en waere gein Houthi-doele aangevalle.<ref>[https://www.euronews.com/my-europe/2024/02/19/eu-launches-mission-aspides-to-protect-red-sea-vessels-from-houthi-attacks Euronews- EU launches mission Aspides to protect Red Sea vessels from Houthi attacks ]</ref> ;31 miert * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wint de [[Runj van Vlaandere]] bie de mansluuj, en [[Elisa Longo Borghini]] wintj bie de vrouwluuj. ;27 miert * ''Sjport'': [[Matteo Jorgenson]] wintj [[Dwars door Vlaanderen]] bie de mansluuj. [[Marianne Vos]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6306772/live-wielrennen-dwars-door-vlaanderen-vrouwen-nadert-finale-met-vos-in-kopgroep.html Nu.nl - liveblog]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse politicus [[Joe Lieberman]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6306897/bekende-amerikaanse-politicus-joe-lieberman-op-82-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Bekende Amerikaanse politicus Joe Lieberman op 82-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse psycholoog en ikkenoom [[Daniel Kahneman]] ([[Nobelpries]] 2002) sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2514521-nobelprijswinnende-psycholoog-daniel-kahneman-90-overleden NOS.nl - Nobelprijswinnende psycholoog Daniel Kahneman (90) overleden]</ref> ;26 miert * ''Noord-Amerika'': Inne [[VS|Amerikaanse]] sjtad [[Baltimore]] ([[Maryland]]) is 'n brök ingesjtort nao 'n aanvaring mit e groet vrachsjip. Twie luuj kóste waere gered, zès vermisde zint dinkelik óm 't laeve gekómme.<ref>[https://www.baltimoresun.com/2024/03/26/key-bridge-collapses-into-patapsco/ The Baltimore Sun - 6 workers presumed dead; Baltimore’s Key Bridge collapses after container ship hits support column ]</ref> ;25 miert * ''Politiek, Wes-Afrika'': Oppositiekandidaat Bassirou Diomaye Faye wintj de [[Senegal]]ese prizzedentsverkezinge mit 53,7% van de sjtömme en versjleit zinne taegesjtander Amadou Ba (36,2%), dae [[premier]] waor inne regering van aaftraejend prizzedent Macky Sall.<ref>[https://www.reuters.com/world/africa/senegal-oppositions-faye-leads-early-presidential-election-results-2024-03-25/ Reuters - Senegal's president-elect Faye vows to govern with humility]</ref> ;24 miert * ''Kóns en cultuur'': D'n Hongaarsen dirizjent en componis [[Péter Eötvös]] sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/5d4d4c12-331f-4ff4-ab50-f6f706a122f4/peter-eotvos-toonbeeld-voor-de-jonge-generatie-overleden NPO Klassiek - Peter Eötvös, toonbeeld voor de jonge generatie, overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse rapper [[Def Rhymz]] sjtörf op 53-jäörige laeftied aan hertprobleme.<ref>[https://nos.nl/artikel/2514099-rapper-def-rhymz-53-overleden-na-hartfalen NOS - Rapper Def Rhymz (53) overleden na hartfalen]</ref> * ''Sjport'': [[Mads Pedersen]] wintj [[Gent-Wevelgem]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2514043-pedersen-verslaat-van-der-poel-in-wielerklassieker-gent-wevelgem-na-sprint-a-deux NOS.nl - Pedersen verslaat Van der Poel in wielerklassieker Gent-Wevelgem na sprint-à-deux]</ref> ;23 miert * ''Kóns en cultuur'': D'n Italiaanse pianis [[Maurizio Pollini]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/musici/bd210e4e-0d3f-4b38-85e9-a304d9ec2b80/maurizio-pollini NPO Radio Klassiek - Pianist Maurizio Pollini overleden (82)]</ref> ;22 miert * ''Oes-Europa'': In [[Krasnogorsk]], 'n veursjtad van [[Moskou]], weurt 'nen aansjlaag geplaeg op 'n konzaerzaal, woebie zeker 115 luuj óm 't laeve kómme en 145 luuj gewóndj rake. D'n [[Afghanistan|Afghaansen]] tak van [[IS]] eis d'n aansjlaag op.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6306293/live-moskou-zoektocht-naar-daders-gaande-dit-weekend-geen-grote-evenementen-in-heel-rusland.html Nu.nl - Liveblog]</ref> * ''Sjport'': 't Vrouwluujèlftal van [[Fortuna Zitterd]] versjleit [[Telstar (voetbalclub)|Telstar]] mit 8-0. [[Tessa Wullaert]] sjcoort zeve kier en zèt daomit e record denaer.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6306299/fortuna-aanvaller-tessa-wullaert-vestigt-nieuw-record-in-eredivisie-duel.html Nu.nl - Fortuna-aanvaller Tessa Wullaert vestigt nieuw record in Eredivisie-duel]</ref> ;20 miert * ''Zuudoes-Azië'': [[Vo Van Thuong]], de presidentj van [[Vietnam]], weurt óm e corruptiesjendal tot aaftraeje gedwónge.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6305912/president-vietnam-treedt-af-mogelijk-reden-afblazen-staatsbezoek-koningspaar.html Nu.nl - President Vietnam treedt af, mogelijk reden afblazen staatsbezoek koningspaar]</ref> ;17 miert * ''Politiek, Oes-Europa'': [[Vladimir Poetin]] wintj volges de Róssische keesraod mit zeker 87 procent van de sjtömme de [[Róslandj|Róssische]] prizzedentsverkezinge.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6305520/poetin-wint-zoals-verwacht-russische-verkiezingen-en-krijgt-vijfde-termijn.html Nu.nl - Poetin wint zoals verwacht Russische verkiezingen en krijgt vijfde termijn]</ref> ;16 miert * ''Sjport'': [[Jasper Philipsen]] wintj [[Milaan-San Remo]].<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6305485/philipsen-sprint-naar-zege-milaan-san-remo-na-kopwerk-luxeknecht-van-der-poel.html Nu.nl - Philipsen sprint naar zege Milaan-San Remo na kopwerk luxeknecht Van der Poel]</ref> ;14 miert * ''Belsj'': e peleton van 't veerde Belsje zjeniebataljon van [[Amay]] ([[Provincie Luuk]]) waert opgeheve naodat ónger mie ernstig wangedraag aan 't leech is gekómme.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240314_93146425 De Standaard - Machtsmisbruik, vernederingen en slagen: Defensie schaft volledig peloton af]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandse primatoloog [[Frans de Waal]] sjtörf op 75-jäörige laeftied aan maagkanker.<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2024/03/16/de-man-die-mens-en-aap-dichter-bij-elkaar-bracht-a4193299 NRC.nl - De man die mens en aap dichter bij elkaar bracht]</ref> ;13 miert * ''Nederlandj'': [[Geert Wilders]] geuf zien ambitie veur premier van Nederlandj te waere op. Es leier van de groetste partie ([[PVV]]) waor hae de logische kandidaat.<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/5440101/geert-wilders-formatie-kabinet-torentje RTL Nieuws - Geen premier Wilders, maar wie komt er dan wel in het Torentje?]</ref> ;12 miert * ''Oes-Europa'': Róssische milities sjtaeke vanoet de [[Oekraïne]] de grens euver en rake in gevech mit 't Róssisch leger. De militante höbbe nao eige zègke e dörpke inne regio Koersk ingenome. <ref>[https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-based-russian-armed-groups-say-they-have-launched-incursion-into-russia-2024-03-12/ Reuters - Anti-Kremlin fighters launch cross-border attacks into Russia from Ukraine]</ref> * ''Belsj'': D'n extreemrechsen activis [[Dries Van Langenhove]] weurt tot ei jaor celsjtraof veroerdeild óm racisme en negationisme.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240312_92493736 De Standaard - Proces-Schild & Vrienden | Dries Van Langenhove “werkte fysiek en psychisch geweld in de hand”]</ref> ;11 miert * ''Kóns en cultuur'': [[Tom Lanoye]] krieg de [[Pries van de Nederlandse Lèttere]] toegekèndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2512359-taalvirtuoos-tom-lanoye-krijgt-prijs-der-nederlandse-letteren NOS.nl - 'Taalvirtuoos' Tom Lanoye krijgt Prijs der Nederlandse Letteren]</ref> ;10 miert * ''Politiek, Zuud-Europa'': de centrumrechtse Democratische Alliantie wintj mit 29,49 procent van de sjtömme de [[Portugal|Portugese]] parlementsverkezinge. De Socialistische Partie waert twiede en kump oet op 28,66 procent. De rechs-populistische partie Chega eindig op 18 procent en waert derde.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/portugal-schuift-op-naar-rechts-na-ruim-acht-jaar-socialisme~a2ab7e88/ AD - Portugal schuift op naar rechts na ruim acht jaar socialisme]</ref> * ''Kóns en cultuur'': Op de 96e oetreiking van de [[Academy Awards]] wintj ''[[Oppenheimer (film)|Oppenheimer]]'' de pries veur bèste film. [[Cillian Murphy]] en [[Emma Stone]] waere bèste acteur en actries.<ref>[https://www.nu.nl/film/6304273/dit-zijn-de-oscarwinnaars-van-2024.html Nu.nl - Dit zijn de Oscarwinnaars van 2024]</ref> * ''Sjport'': De [[Tirreno-Adriatico]] weurt gewonne door d'n Daen [[Jonas Vingegaard]]. * ''Sjport'': [[Paries-Nice]] weurt gewonne door d'n Amerikaan [[Matteo Jorgenson]]. ;9 miert * ''Politiek, Wes-Europa'': 'n Mierderheid van de [[Iere]] sjtömp in e [[referendum]] taege de aanpassing van de [[Ierlandj|Ierse]] [[Gróndjwet]]. De Ierse premier Varadkar wilde twie amandemente doorveure, woe-in ónger anger sjteit dat ouch anger relaties es 't huwelik de basis veur 't gezin zouwe kinne zie.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-68484651 BBC - Irish referendums: Voters reject changes to family and care definition]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse popzenger [[Eric Carmen]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6304853/all-by-myself-zanger-eric-carmen-op-74-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - All By Myself-zanger Eric Carmen op 74-jarige leeftijd overleden]</ref> ;7 miert * ''Politiek, Naord-Europa'': [[Zjwede]] kump officieel bie de [[NAVO]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2511843-zweden-officieel-toegetreden-tot-de-navo NOS - Zweden officieel toegetreden tot de NAVO]</ref> ;6 miert * ''Midde-Oeste'': bie ne raketaanval van Houthi-rebelle op e sjip veure kós van [[Jeme]] kómme drie luuj óm 't laeve.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6304193/zeker-twee-doden-bij-eerste-fatale-aanval-van-houthi-rebellen-op-schip-bij-jemen.html Nu.nl - Zeker twee doden bij eerste fatale aanval van Houthi-rebellen op schip bij Jemen]</ref> ;5 miert * ''Oes-Europa'': bie 'nen aanval mit marien drones bie de sjtraot van Kertsj ane oeskant vanne [[Krim (sjiereiland)|Krim]] waert 't Róssisch patrouillesjip Sergej Kotov tot zinke gebrach.<ref>[https://nos.nl/artikel/2511528-opnieuw-russisch-schip-tot-zinken-gebracht-op-zwarte-zee NOS - Opnieuw Russisch schip tot zinken gebracht op Zwarte Zee]</ref> * ''Midde-Amerika'': gewapende bendes besjtorme de lóchhave vanne [[Haïti]]aanse huidsjtad [[Port-au-Prince]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2511514-gewapende-bendes-proberen-vliegveld-van-haiti-over-te-nemen NOS - Gewapende bendes proberen vliegveld van Haïti over te nemen]</ref> * ''Centraal-Europa'': Bie de Teslafabriek kórtbie [[Berlien]] vèlt de sjtroum oet es gevolg van brandjsjtichting. De extreemlinkse Vulkangruppe haet d'n aansjlaag opgeëis.<ref>[https://www.morgenpost.de/vermischtes/article241817658/tesla-brandanschlag-stromausfall-berlin-brandenburg.html Berliner Morgenpost - Elon Musk reagiert – Unternehmen beziffert den Schaden]</ref> ;4 miert * ''Centraal-Europa'': 'n Bewaffnete vrauw versjanst zisj in e sjpitaal in [[Oche]]. Ze wead dursj de pliese mit sjusse jesjtopt.<ref>[https://rp-online.de/nrw/panorama/aachen-nach-grosseinsatz-in-klinik-ermittlungen-gegen-65-jaehrige_aid-108302731 Rheinische Post - Nach Großeinsatz im Aachener Luisenhospital – Ermittlungen gegen 65-Jährige ]</ref> * ''Centraal-Europa'': bie 'ne brandj in e bejaardetehoes in 't Duutsje [[Bedburg-Hau]], neet wied van [[Gennep]] en [[Nijmege]], kómme veer luuj óm 't laeve. Ouch valle 24 gewónje.<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/kleve/bedburg-hau-4-tote-bei-brand-in-altenheim-in-qualburg-ursache-unklar_aid-108209205 Rheinische Post - Ermittlungen gegen Bewohner nach Brandtragödie in Altenheim]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer en traineur [[Kees Rijvers]] sjtörf op 97-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6303915/voetbalicoon-en-oud-bondscoach-kees-rijvers-op-97-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Voetbalicoon en oud-bondscoach Kees Rijvers op 97-jarige leeftijd overleden]</ref>{{doedbekèndj}} ;3 miert * ''Wes-Afrika'': in 't noorde van [[Burkina Faso]] waere drie dörper aangevalle door ónbekinde sjötters. Daobie waere meugelik 170 luuj doedgemaak.<ref>[https://nos.nl/artikel/2511283-schutters-executeren-170-mensen-in-burkina-faso-zegt-aanklager NOS - Schutters executeren 170 mensen in Burkina Faso, zegt aanklager]</ref> * ''Midde-Amerika'': Inne [[Haïti]]aanse huidsjtad [[Port-au-Prince]] valle gewapende bendes de groete gevangenis van 't landj aan. Väöl gedetineerde óntsjnappe, woe-ónger wichtige bendeleje. Ouch waere luuj doedgemaak.<ref>[https://nos.nl/artikel/2511346-grootste-gevangenis-haiti-bestormd-zeker-honderden-gevangenen-bevrijd NOS - Grootste gevangenis Haïti bestormd, 'zeker honderden gevangenen bevrijd']</ref> ;2 miert * ''Nederlands Limburg, kóns en cultuur'': In 't kader van 't projek "Heel [[Heerlen]] graaft" woeëde seër d'r september veurig joar mieë es 8500 artefakte oet vuurnamelig de [[Romeinse tied in de Limburge|Romeinse Tied]] gevónge.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2574018/heel-heerlen-graaft-8500-romeinse-vondsten 1limburg - Heel Heerlen Graaft: 8500 Romeinse vondsten ]</ref> * ''Sjport'': [[Tadej Pogačar]] wintj de [[Strade Bianche]] bie de mansluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2511136-heroische-zege-pogacar-in-strade-bianche-aangekondigde-solo-van-81-kilometer-slaagt NOS.nl - Heroïsche zege Pogacar in Strade Bianche: aangekondigde solo van 81 kilometer slaagt]</ref> [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://www.touretappe.nl/strade-bianche-donne-2024/ Touretappe.nl - Strade Bianche Donne 2024]</ref> ;1 miert * ''Politiek, Centraal- en Oes-Europa'': [[Róslandj]] publiceert e aafgeloesterd gesjprek vanne Duutsje lóchmach. 't Gesjprek ging euver de lievering van Taurus-kruutsrakette veur 't Oekraïens leger.<ref>[https://www.welt.de/politik/deutschland/article250369030/Bundeswehr-Spionage-Ernste-Angelegenheit-Scholz-verspricht-Aufklaerung-zu-Luftwaffen-Mitschnitt.html Welt - Verteidigungsministerium bestätigt Spionagefall – Scholz verspricht Aufklärung]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse mode-óntwerpster [[Iris Apfel]] sjtörf op 102-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6303621/amerikaanse-mode-icoon-met-grote-bril-iris-apfel-op-102-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse mode-icoon met grote bril Iris Apfel op 102-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Japanse [[manga|sjtripteikenaer]] [[Akira Toriyama]] (veural bekèndj van de serie ''[[Dragon Ball]]'') sjtörf op 68-jäörige laeftied aan 'n acute harrebleujing.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6304387/dragon-ball-maker-akira-toriyama-op-68-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Dragon Ball-maker Akira Toriyama op 68-jarige leeftijd overleden]</ref> ===fibberwarie=== * ''Midde-Oeste'', 19 fibberwarie-huuj: [[Frankriek]], [[Duutsjlandj]], [[Griekelandj]] en [[Italië]] vorme 'n Europees coalitie veur handelssjeper oppe [[Roej Zie]] bie [[Jeme]] te besjerme ([[:en:Operation Aspides|Operation Aspides]]). Angers es de Brits-Amerikaanse operatie ([[:en:Operation Prosperity Guardian|Operation Prosperity Guardian]]) is dees missie defensief en waere gein Houthi-doele aangevalle.<ref>[https://www.euronews.com/my-europe/2024/02/19/eu-launches-mission-aspides-to-protect-red-sea-vessels-from-houthi-attacks Euronews- EU launches mission Aspides to protect Red Sea vessels from Houthi attacks ]</ref> * ''Nederlands Limburg, politiek, sjport'': In de raod van [[Vols]] weurt e veursjtèl besjpraoke óm amateurkoerse in de gemeinte te verbeje of te bepèrke.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240219_97544920 De Limburger - Grote wielertoertochten blijven toch welkom in Vaals: opluchting bij organisatoren]</ref> * ''Natuur & milieu, Zuud-Amerika'': bie bósbrenj inne [[Chili|Chileense]] regio Valparaíso valle zeker 131 doeje.<ref>[https://www.jpost.com/international/article-785347 The Jerusalem Post - Forest fires kill 131 in Chile's worst disaster since 2010 earthquake]</ref> * ''Zuud-Amerika'': ónrös in [[Ecuador]] door bendegeweld. * ''Wes-Europa'', medio jannewarie-huuj: boereproteste op 't [[Belsj]] en in [[Frankriek]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6299767/arrestaties-bij-boerenprotesten-in-frankrijk-ook-in-belgie-weer-acties.html Nu.nl - Arrestaties bij boerenprotesten in Frankrijk, ook in België weer acties]</ref> * ''Politiek, Duutsjland'': groetsjalige demonstraties taege de [[AfD]] en rechsextremisme in 't algemein.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/demonstrationen-gegen-rechts-106.html Tagesschau - Hunderttausende setzen "ein klares Signal"]</ref> ;27 fibberwarie * ''Nederlandj'': Crimmeneel [[Ridouan Taghi]] krieg in 't [[Marengoperces]] 'n laeveslang gevangenissjtraof opgelag veur de opdrach tot zès liquidaties.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6302680/levenslang-voor-ridouan-taghi-en-2-anderen-voor-reeks-moorden-in-monsterproces-marengo.html Nu.nl - Levenslang voor Ridouan Taghi en 2 anderen voor reeks moorden in monsterproces Marengo]</ref> * ''Centraal-Europa'': [[Rote Armee Fraktion|RAF-terroriste]] Daniela Klette waert opgepak inne Duutsje huidsjtad [[Berlien]]. Ze waert ónger mie verdach van zes roufeuvervalle. Ouch 'ne twiede verdachte waert gearresteerd.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/raf-klette-festnahme-102.html Tagesschau - Ex-RAF-Terroristin Klette in Untersuchungshaft]</ref> ;26 fibberwarie * ''Politiek, Centraal-Europa, Noord-Europa'': 't [[Hongarije|Hongaars]] parlement sjtömp in mit 't [[NAVO]]-lidmaatsjap van [[Zjwede]]. Daomit kènt 't Scandinavische landj toetraeje tot 't bondgenootsjap.<ref>[https://nos.nl/artikel/2510482-parlement-hongarije-stemt-in-met-navo-lidmaatschap-zweden NOS - Parlement Hongarije stemt in met NAVO-lidmaatschap Zweden]</ref> * ''Nederlandj, kóns en cultuur'': ane zuudkantj van 't veurmalige [[Noord-Holland]]se eilandj [[Marke (eilandj)|Marke]] waere reste van 'ne [[terp]] gevónje. De terp woort inne 18e iew verzjwolge door de [[Zujerzie]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2510508-archeologische-vondst-bij-dijkversterking-marken-blijkt-van-verdronken-werf NOS - Archeologische vondst bij dijkversterking Marken blijkt van 'verdronken werf']</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'': De Britse bankier [[Jacob Rothschild]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/lord-jacob-rothschild-dead-dies-b2502502.html Independent.co.uk - Lord Jacob Rothschild: Financier dies aged 87]</ref> ;25 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse gangsterrapper [[Bigidagoe]] (Denzel Silos) weurt op 26-jäörige laeftied doedgesjote.<ref>[https://www.parool.nl/nieuws/danzel-silos-rapper-bigidagoe-26-van-rapformatie-zone-6-doodgeschoten-bij-station-sloterdijk~b35c154e/ Het Parool - Danzel Silos, rapper Bigidagoe (26) van rapformatie Zone 6, doodgeschoten bij station Sloterdijk]</ref> * ''Sjport'': [[Wout Van Aert]] wintj [[Kuurne-Brussel-Kuurne]]. ;24 fibberwarie * ''Sjport'': [[Jan Tratnik]] wintj [[Omloop Het Nieuwsblad]] bie de mansluuj, en [[Marianne Vos]] wintj bie de vrouwluuj. * ''Kóns en cultuur'': De Canadesen acteur [[Kenneth Mitchell]] sjtörf op 49-jäörige laeftied aan [[ALS]].<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6302932/star-trek-acteur-kenneth-mitchell-49-overleden.html Nu.nl - Star Trek-acteur Kenneth Mitchell (49) overleden]</ref> ;23 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriefster [[Kim Moelands]] sjtörf op 48-jäörige laeftied aan [[tejsjliemkrenkde]].<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6302902/auteur-kim-moelands-op-48-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Auteur Kim Moelands op 48-jarige leeftijd overleden]</ref> ;22 fibberwarie * ''Centraal-Europa, politiek'': [[Duutsjlandj]] legaliseert recreatief gebroek van [[cannabis]].<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/bundestag-cannabis-teillegalisierung-100.html Tagesschau.de - Teil-Legalisierung von Cannabis beschlossen]</ref> * ''Centraal-Europa'': De [[Oesteriek]]se aad-bondskanseleer [[Sebastian Kurz]] waert veroerdeild tot 'n veurwaerdelike celsjtraof van 8 maonde waeges meineid.<ref>[https://www.tagesschau.de/ausland/europa/sebastian-kurz-verurteilung-100.html Tagesschau.de - Schuldspruch für Österreichs Ex-Kanzler Kurz]</ref> * ''Zuud-Europa'': bie 'ne flatbrandj inne Oes-[[Sjpaanje|Sjpaanse]] sjtad [[Valencia]] valle zeker 10 doeje.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/02/22/brand-gebouw-valencia/ VRT - https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/02/22/brand-gebouw-valencia/]</ref> - ;20 fibberwarie * ''Sjport'': D'n Duutsje voetballer [[Andreas Brehme]] sjtörf op 63-jäörige laeftied aan 'nen hertsjtilsjtandj.<ref>[https://www.bz-berlin.de/sport/fussball/wm-held-andreas-brehme-ist-tot BZ Berlin - WM-Held Andreas Brehme ist tot!]</ref> * ''Oes-Europa'': bie 'ne Oekraïense raketaanval op e militair oefeterrein in bezet gebeed inne oblas [[Dontesk (oblas)|Donetsk]] waere 65 Róssische militaire doedgemaak.<ref>[https://www.hln.be/buitenland/65-russische-militairen-in-een-klap-gedood-door-himars-aanval-ze-stonden-opgelijnd-te-wachten-op-hun-commandant~a35e62cc/ HLN - 65 Russische militairen in één klap gedood door Himars-aanval: “Ze stonden opgelijnd te wachten op hun commandant”]</ref> ;17 fibberwarie * ''Oes-Europa'': 't Oekraïens leger trek zich truuk oet [[Avdiivka]]. Róssische troepe neme de sjtad in.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-68323366 BBC News - Avdiivka: Ukraine troops leave embattled eastern town]</ref> * ''Nederlandj'': In [[Den Haag]] löp 'n confrontatie tösje veur- en taegesjtenjers van 't [[Eritrea|Eritrees]] rezjiem compleet oet de handj. 't Geweld en de materieel sjaoj zeen óngezeen.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6301958/me-grijpt-in-met-traangas-bij-rellen-groepen-eritreeers-in-den-haag.html Nu.nl - ME grijpt in met traangas bij rellen groepen Eritreeërs in Den Haag]</ref> ;16 fibberwarie * ''Oes-Europa'': De Róssische politicus [[Aleksej Navalni]] kump óm in e sjtraofkamp.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/russische-ambassade-na-dood-navalny-nederlandse-beschuldigingen-absoluut-onwaar~aaf7849c/ AD - Russische ambassade na dood Navalny: 'Nederlandse beschuldigingen absoluut onwaar’]</ref> * ''Nederlands Limburg, Economie'': [[NedCar]] sjtop mit de productie van auto's. Officieel geit 't febrik neet toe.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2564901/l1mburg-centraal-nedcar-einde-van-een-tijdperk 1Limburg - L1mburg Centraal: Nedcar: einde van een tijdperk]</ref> ;15 fibberwarie * ''Zuud-Europa'': [[Griekelandj]] legaliseert 't [[homohuwelik]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2509039-griekenland-legaliseert-homohuwelijk-ondanks-weerstand-orthodoxe-kerk NOS - Griekenland legaliseert homohuwelijk, ondanks weerstand orthodoxe kerk]</ref> ;14 fibberwarie * ''Oes-Europa'': bie 'nen aanval mit marien drones inne [[Zjwarte Zie]] kórtbie de [[Krim (sjiereiland)|Krim]] waert 't Róssisch landingssjip ''Caesar Kunikov'' tot zinke gebrach.<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5434862/zwarte-zee-vloot-caesar-kunikob RTL - Opnieuw groot Russisch oorlogsschip tot zinken gebracht bij de Krim]</ref> ;13 fibberwarie * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': In [[Venlo]] wuuert de [[boerebroelof]] georganiseerd door de Molukse gemeinschap.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240213_96706256 De Limburger - Venlose Boerebroélof is ook in Molukse handen zo traditioneel als wat: ‘Zo hoort het ook, want we zijn gewoon Venlonaren’]</ref> ;12 fibberwarie * ''Belsj Limburg'': bie e verkiersóngelök in [[Audsberge]] kump 'ne 20-jäörige man óm 't laeve. Drie luuj rake gewóndj.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20240212_94345621 HBVVL - 20-jarige jongeman verongelukt in Oudsbergen, mama (38) en twee kinderen (5 en 9) gewond]</ref> * ''Politiek, Noord-Europa'': De centrum-rechse kandidaat Alexander Stubb wint de [[Finland|Finse]] prizzedentsverkezinge.<ref>[https://www.helsinkitimes.fi/finland/finland-news/politics/24888-stubb-beats-haavisto-in-finland-s-closest-ever-presidential-election.html Helsinki Times - Stubb beats Haavisto in Finland’s closest-ever presidential election]</ref> ;11 fibberwarie * ''Sjport'': [[Ivoriaons hierevoetbalèlftal|Ivoorkös]] wintj 't [[Afrikaans kampioensjap hierevoetbal]] door in 't finaal mit 2-1 van [[Nigeriaons hierevoetbalèlftal|Nigeria]] te winne.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6301150/live-afrika-cup-dolle-vreugde-in-abidjan-na-eindzege-ivoorkust-winnende-goal-haller.html Nu.nl - Live Afrika Cup | Dolle vreugde in Abidjan na eindzege Ivoorkust, winnende goal Haller]</ref> * ''Sjport'': De Keniaansen atleet [[Kelvin Kiptum]], waereldrecordhauwer op de [[marathon (loupe)|marathon]], kump op 24-jäörige laeftied óm bie 'n aanvaring.<ref>[https://nos.nl/artikel/2508501-wereldrecordhouder-op-de-marathon-kelvin-kiptum-24-overleden-bij-ongeluk NOS.nl - Wereldrecordhouder op de marathon Kelvin Kiptum (24) overleden bij ongeluk]</ref> * ''Sjport'': De [[Kansas City Chiefs]] winne de 58e editie van de [[Super Bowl]] door [[San Francisco 49ers]] mit 25-22 te versjlaon.<ref>[https://nos.nl/artikel/2508507-kansas-city-chiefs-na-spannend-gevecht-opnieuw-winnaar-super-bowl NOS.nl - Kansas City Chiefs na spannend gevecht opnieuw winnaar Super Bowl]</ref> ;10 fibberwarie * ''Sjport'': [[Qatarees hierevoetbalèlftal|Qatar]] wintj 't [[Aziatisch kampioensjap hierevoetbal]] door in 't finaal mit 3-1 van [[Jordaans hierevoetbalèlftal|Jordanië]] te winne.<ref>[https://nos.nl/artikel/2508316-qatar-prolongeert-aziatisch-kampioenschap-dankzij-goochelende-penaltynemer NOS.nl - Qatar prolongeert Aziatisch kampioenschap dankzij goochelende penaltynemer]</ref> ;9 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Japanse popzenger [[Damo Suzuki]], veural bekèndj van de Duutsje band [[Can (band)|Can]], sjtörf op 74-jäörige laeftied aan [[dermkanker]].<ref>[https://oor.nl/news/can-legende-damo-suzuki-is-op-74-jarige-leeftijd-overleden/ OOR.nl - Can-zanger Damo Suzuki op 74-jarige leeftijd overleden]</ref> ;7 fibberwarie * ''Zuud- en Centraal-Azië'': bie twie explosies inne [[Pakistan|Pakistaanse]] provincie Beloetsjistan valle zeker 26 doeje.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6300689/zeker-26-doden-bij-aanslagen-in-pakistan-op-dag-voor-verkiezingen.html Nu.nl - Zeker 26 doden bij aanslagen in Pakistan op dag voor verkiezingen]</ref> ;6 fibberwarie * ''Nederlandj'': 't [[NSC]] sjtap oet de óngerhanjelinge euver e rechs kabbinèt mit [[PVV]], [[VVD]] en [[BBB]]; veurman [[Pieter Omtzigt]] zaet det de partie neet in zoe'n regering geit.<ref>[https://nos.nl/collectie/13962/artikel/2507827-voor-nsc-is-deze-formatieronde-ten-einde-houdt-mogelijkheden-open NOS.nl - Voor NSC is deze formatieronde ten einde, houdt mogelijkheden open]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Japansen dirizjent [[Seiji Ozawa]] sjtörf op 88-jäörige laeftied aan de krenkde van Alzheimer.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/9d882ebd-fc7c-4be7-b915-5036ff84e4a2/dirigent-seiji-ozawa-88-overleden NPO Klassiek - Dirigent Seiji Ozawa (88) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse [[country]]zenger [[Toby Keith]] sjtörf op 62-jäörige laeftied aan dermkanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2507814-country-ster-toby-keith-62-overleden NOS.nl - Country-ster Toby Keith (62) overleden]</ref> * ''Zuud-Amerika'': De [[Chili|Chileense]] politicus [[Sebastián Piñera]] kump op 74-jäörige laeftied óm in 'nen helikoptercrash.<ref>[https://nos.nl/artikel/2507841-chileense-oud-president-pinera-omgekomen-bij-helikoptercrash NOS.nl - Chileense oud-president Piñera omgekomen bij helikoptercrash]</ref> ;5 fibberwarie * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Dries van Agt]] ([[KVP]], [[CDA]]), [[Lies vaan premiers vaan de Nederlen|premier]] vam 1977 tot 1982, sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6286503/oud-premier-dries-van-agt-op-93-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Oud-premier Dries van Agt op 93-jarige leeftijd overleden]</ref> ;4 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse radio-deejay [[Jan van Veen]], veural bekèndj van 't program ''[[Candlelight]]'', sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/media/6300302/radio-dj-en-candlelight-presentator-jan-van-veen-79-overleden.html Nu.nl - Radio-dj en Candlelight-presentator Jan van Veen (79) overleden]</ref> ;3 fibberwarie * ''Oes-Europa'': bie 'ne raketaanval op de door [[Róslandj]] bezatte Oekraïense sjtad [[Lysytsjansk]] kómme zeker drie hoeëggeplaatsde separatiste vanne [[Volksrippebliek Loehansk]] óm 't laeve.<ref>[https://eng.obozrevatel.com/section-war/news-ukrainian-armed-forces-strike-on-lysychansk-eliminated-minister-of-emergency-situations-and-two-lpr-deputies-details-emerged-05-02-2024.html Oboz.ua - Ukrainian armed forces strike on Lysychansk eliminated "Minister of Emergency Situations" and two "LPR deputies": details emerged]</ref> * ''Politiek, Vereinig Keuninkriek en Ierlandj'': [[Sinn Féin]]-politicus Michelle O'Neill waert beneump tot premier van [[Noord-Ierlandj]]. Daomit kump veur 't iers 'n rippeblikeinse aan de mach in 't landj.<ref>[https://www.breakingnews.ie/ireland/live-powersharing-returns-in-northern-ireland-1584037.html Breakingnews.ie - Live: Powersharing returns in Northern Ireland as Michelle O'Neil becomes First Minister]</ref> * ''Zuud-Europa'': [[Vittorio Emanuele (kroenprins)|Vittorio Emanuele]], de lèste kroenprins van [[Italië]], sjtörf op 86-jäörige laeftied in ballingsjap.<ref>[https://nos.nl/artikel/2507419-laatste-kroonprins-van-italie-overleden NOS.nl - Laatste kroonprins van Italië overleden]</ref> ;2 fibberwarie * ''Midde-Oeste'': bie [[VS|Amerikaanse]] lóchaanvalle op versjillende militair doele in [[Irak]] en [[Syrië]] waere teentalle pro-Iraanse militante en meugelik ouch börgers doedgemaak. Teentalle luuj rake gewóndj en väöl militair doele waere vernetig. De aanvalle zint 'n vergelding veur de drone-aanval op Amerikaanse soldaote in Jordanië van veurige waek.<ref>[https://www.zeit.de/politik/ausland/2024-02/usa-syrien-irak-angriffe-schaeden Die Zeit - US-Angriffe in Syrien und dem Irak töten offenbar 45 Menschen]</ref> ;1 fibberwarie * ''Politiek, Wes-Azië'': [[Armenië]] sjlut zich aan bie 't Internationaal Sjtraofhof in [[Den Haag]]. Daomit verplich 't zich óm de Róssische prizzedentj [[Vladimir Poetin]] te arrestere. Dees gebeurtenis is teikenend veur de versjlechterde diplomatieke relatie tösje bei lenj. Wiejer probeert Armenië zich hiemit te besjerme taege nuuj militair ambities van [[Azerbeidzjan]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2492752-armenie-sluit-zich-aan-bij-internationaal-strafhof-tot-irritatie-van-rusland NOS - Armenië sluit zich aan bij Internationaal Strafhof, tot irritatie van Rusland]</ref> * ''Nederlands Limburg'': In de [[Maas]] bie [[Kessel]] wuuert 'n lichaam gevónge.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240202_95810939 De Limburger - Stoffelijk overschot aangetroffen in de Maas bij camping in Kessel]</ref> ===jannewarie=== * ''Zuud-Amerika'': ónrös in [[Ecuador]] door bendegeweld. * ''Wes-Europa'', medio jannewarie-huuj: boereproteste op 't [[Belsj]] en in [[Frankrijk]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6299767/arrestaties-bij-boerenprotesten-in-frankrijk-ook-in-belgie-weer-acties.html Nu.nl - Arrestaties bij boerenprotesten in Frankrijk, ook in België weer acties]</ref> * ''Politiek, Duutsjland'': groetsjalige demonstraties taege de [[AfD]] en rechsextremisme in 't algemein.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/demonstrationen-gegen-rechts-106.html Tagesschau - Hunderttausende setzen "ein klares Signal"]</ref> * ''Natuur & milieu, Wes-Europa'', eind december-medio jannewarie: aanhajende raegeval in groete deile van [[Wes-Europa]] en [[:de:Weihnachtshochwasser 2023|hoegwater]] in deile van Noord- en Oes-Duutsjland. * ''Midde-Oeste'', 18 december-huuj: 'n internasjonaal coalitie ónger leijing vanne [[VS]] ([[:en:Operation Prosperity Guardian|Operation Prosperity Guardian]]) besjermp sjeper oppe [[Roej Zie]] bie [[Jeme]]. ;31 jannewarie * ''Nederlands Limburg'': In de [[Maas]] beej [[Velde]] wuuert 'n lichaam gevónde.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2548556/lichaam-vermiste-man-uit-velden-aangetroffen-in-maas 1limburg - Lichaam vermiste man uit Velden aangetroffen in Maas]</ref> ;30 jannewarie * ''Politiek, Zuud- en Centraal-Azië'': De [[Pakistan|Pakistaanse]] aad-premier Imran Khan waert veroerdeild tot teen jaor cel vanwaege 't lekke van sjtaatsgeheime.<ref>[https://nos.nl/artikel/2506845-pakistaanse-oud-premier-khan-moet-tien-jaar-cel-in-voor-lekken-staatsgeheimen NOS - Pakistaanse oud-premier Khan moet tien jaar cel in voor lekken staatsgeheimen]</ref> ;29 jannewarie * ''Nederlandj'': bie 'n explosie in [[Rotterdam]] rake twie luuj gewóndj en kómme zeker drie persoene óm 't laeve.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6300006/alles-wijst-erop-dat-ook-derde-vermiste-onder-puin-rotterdams-pand-is-gevonden.html Nu.nl - Alles wijst erop dat ook derde vermiste onder puin Rotterdams pand is gevonden]</ref> ;28 jannewarie * ''Belsj'': bie e óngelök mit e vleegmesjien ter huuegde van [[Spa]] in de [[Luuk (provincie)|provincie Luuk]] kómme twie inzittende óm 't laeve.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240128_95072409 De Limburger - Twee doden bij crash met klein vliegtuig in Spa]</ref> * ''Midde-Oeste'': bie 'ne drone-aanval op 'n militair basis in [[Jordanië]] waere drie Amerikaanse soldaote doedgemaak, 47 luuj rake gewóndj. Aanvalle op Amerikaanse militaire in 't Midde-Oeste kómme dökker veur saer 't begin van de [[Kreeg Hamas-Israël (2023-2024)|oorlog in Gaza en Israel]], meh dit is de ierste kier dat ouch soldaote zint ómgekómme. Achter de aanvalle zit de pro-Iraanse terreurorganisatie Islamitisch Verzet.<ref>[https://www.reuters.com/world/biden-says-three-us-service-members-killed-drone-attack-us-forces-jordan-2024-01-28/ Reuters- Three US troops killed, up to 34 injured in Jordan drone strike linked to Iran]</ref> * ''Kóns en cultuur, Frankriek'': milieuactiviste bekogele de ''[[Mona Lisa]]'' in 't Louvre in [[Paries]] mit [[sóp]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2506583-milieuactivisten-gooien-soep-naar-mona-lisa NOS - Milieuactivisten gooien soep naar Mona Lisa]</ref> * ''Sjport'': D'n Italiaan [[Jannik Sinner]] wintj d'n Australian Open door in vief sets (3-6 3-6 6-4 6-4 6-4) te winne van de Rus [[Dimitri Medvedev]].<ref>[https://www.gazzetta.it/Tennis/atp/slam/australian-open/28-01-2024/sinner-batte-medvedev-e-vince-l-australian-open-3-6-3-6-6-4-6-4-6-3.shtml La Gazzetta dello Sport - Sinner nella storia! Rimonta e vince l’Australian Open al 5° set]</ref> ;27 jannewarie * ''Sjport'': [[Aryna Sabalenka]] wintj [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] bie de vrouwluuj door in twie sets (6-3, 6-2) te winne van [[Zheng Qinwen]].<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6299293/live-australian-open-reacties-na-tweede-australian-open-titel-op-rij-voor-sabalenka.html Nu.nl - Live Australian Open | Reacties na tweede Australian Open-titel op rij voor Sabalenka]</ref> ;26 jannewarie * ''Midde-Oeste'': versjillende leng sjtoppe tiedelik mit 't sjteune van de UNRWA, de [[VN]]-organisatie veur hölp aan Palestiene, vanwaege meugelike betrokkeheid bie de terroristische aansjlaeg in [[Israel]] op 7 oktober 2023.<ref>[https://www.reuters.com/world/britain-italy-finland-pause-funding-un-refugee-agency-gaza-2024-01-27/ Reuters - More countries pause funds for UN Palestinian agency]</ref> * ''Midde-Oeste'': In 'n door [[Zuud-Afrika]] aangesjpanne zaak reup 't internationaal Gerechshof in [[Den Haag]] [[Israel]] op óm 'n [[genocide]] op Palestiene inne [[Gazasjtrook]] te veurkómme. [[Hamas]] mót alle giezelaers vrielaote.<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2506337-tussenvonnis-internationaal-gerechtshof-israel-moet-genocide-in-gaza-voorkomen NOS - Tussenvonnis Internationaal Gerechtshof: Israël moet genocide in Gaza voorkomen]</ref> ;25 jannewarie * ''Noord-Amerika'': Inne [[VS|Amerikaanse]] sjtaat [[Alabama]] waert Kenneth Eugene Smith, veroerdeild veur de moord op Elizabeth Sennett in [[1989]], [[doeadstraof|geëxecuteerd]] door middel van [[sjtiksjtof]]. 't Is de ierste kier dat dees methode inne VS waert toegepas.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-us-canada-68089279 BBC - Kenneth Eugene Smith: US inmate faces first nitrogen execution after losing last-minute appeals]</ref> ;23 jannewarie * ''Politiek, Wes-Azië, Noord-Europa'': 't [[Törkieje|Törks]] parlement sjtömp in mit 't [[NAVO]]-lidmaatsjap van [[Zjwede]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2505991-turks-parlement-stemt-in-met-navo-lidmaatschap-zweden NOS - Turks parlement stemt in met NAVO-lidmaatschap Zweden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsje producentj [[Frank Farian]], veural bekèndj es de man achter [[Boney M.]], sjtörf op 82-jäörige laeftied. ;22 jannewarie * ''Nederlands & Belsj Limburg, Kóns en Cultuur'': "Limburgse [[vla]]" krieg 'ne besjermde sjtatus en waert door de [[EU]] officieel erkind es sjtreekproduk. Allein vla dae in [[Belsj Limburg|Belsj]] of [[Nederlands Limburg]] gebakke is moog dae naam drage. Wiejer waere ónger mie eise gesjteld aan de receptuur. * ''Midde-Oeste'': in 't midde vanne [[Gazasjtrook]] kómme 21 Israelische soldaote óm 't laeve bie e incident woebie twie geboewe insjtorte es gevolg 'n explosie.<ref>[https://www.timesofisrael.com/in-deadliest-incident-of-gaza-combat-21-soldiers-killed-as-buildings-collapse-in-blast/ Times of Israel - In deadliest incident of Gaza combat, 21 soldiers killed as buildings collapse in blast]</ref> * ''Zuud-Azië'': Premier [[Narendra Modi]] deit d'n [[Ayodhya Ram Modhir|Tempel van Ram]] in [[Ayodhya]] aop. De boew waor henjig ómsjtraeje, ónger mie ómdet 'r op de plaats van 'n aafgebrende moskee sjteit.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-asia-india-68003095 BBC News - Ayodhya Ram Mandir: India PM Modi inaugurates Hindu temple on razed Babri mosque site]</ref> * ''Sjport'': D'n Italiaanse voetballer [[Gigi Riva]], nog ummer topsjcoorder van 't [[Italiaons hierevoetbalèlftal|nationaal ilftal]], sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/22-01-2024/morto-gigi-riva-aveva-79-anni.shtml La Gazzetta dello Sport - Calcio in lutto: è morto Gigi Riva. Aveva 79 anni, è stato un mito del Cagliari e della Nazionale]</ref> ;21 jannewarie * ''Politiek, Noord-Amerika'': [[Ron DeSantis]] sjtap oet de prizzedentsrace. Hae sjteunt [[Donald Trump]] in zien kandidatuur, dae väöl populairder is binne de [[Rippeblikeinse Partie]].<ref>[https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/ron-desantis-planning-drop-presidential-bid-sunday-rcna134953 NBC News - Ron DeSantis suspends his presidential bid and endorses Trump]</ref> * ''Sjport'': De Brit [[Stephen Williams]] wintj de [[Tour Down Under]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2505664-williams-wint-slotetappe-en-klassement-tour-down-under-lemmen-mee-met-de-sterksten NOS.nl - Williams wint slotetappe en klassement Tour Down Under, Lemmen mee met de sterksten]</ref> ;20 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse regisseur [[Norman Jewison]] sjtörf op 97-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6298775/veel-bekroonde-filmregisseur-norman-jewison-97-overleden.html Nu.nl - Veel bekroonde filmregisseur Norman Jewison (97) overleden]</ref> ;19 jannewarie * ''Weitesjap'': de lander [[:en:Smart Lander for Investigating Moon|SLIM]] van 't Japanse [[ruumdevaart]]agentsjap JAXA maak 'n succesvol landing oppe [[maon]]. [[Japan]] is daomit 't viefde landj wat e ruumdevaartuug nao de maon bringk.<ref>[https://web.archive.org/web/20240120142455/https://gotimesnews.com/japans-slim-mission-moon-sniper-landing-mission/ Go Times News - Japan’s lunar lander reaches the moon but is rapidly losing power, space agency says]</ref> * ''Sjport'': D'n Amerikaanse [[golf (sport)|golver]] [[Jack Burke]] sjtörf op 100-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6298461/amerikaanse-golfgrootheid-jack-burke-100-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse golfgrootheid Jack Burke (100) overleden]</ref> ;18 jannewarie * ''Zuud- en Centraal-Azië'': [[Pakistan]] vèlt Beloetsjische separatisten aan in 't zuudoeste van [[Irak]]. Nege luuj kómme óm 't laeve. De aanval is 'n reaksie op de Iraanse aanval op Pakistaanse terroriste.<ref>[https://apnews.com/article/pakistan-iran-air-force-strikes-638f2ee4ccfb1a56d26e8f28f7e91699 AP News - Pakistani retaliatory strikes in Iran kill at least 9, raising tensions along border]</ref> * ''Sjport'': De Canadesen atleet [[Shawn Barber]] sjtörf op 29-jäörige laeftied aan 'n ónbekènde krenkde.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6298340/voormalig-wereldkampioen-polsstokhoogspringen-shawn-barber-29-overleden.html Nu.nl - Voormalig wereldkampioen polsstokhoogspringen Shawn Barber (29) overleden]</ref> ;17 jannewarie * ''Economie, Belsj Limburg'': 't [[Sappi]]-pepierfebrik in [[Laoneke]] geit toe. 6000 luuj verlere hiemit hunne job.<ref>[https://web.archive.org/web/20240119210846/https://drukwerkindemarge.org/nieuws/papierfabriek-sappi-lanaken-definitief-gesloten/ Drukwerk in de marge - Papierfabriek Sappi Lanaken definitief gesloten]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Bennie Muller]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2505280-voormalig-ajax-en-oranje-voetballer-bennie-muller-85-overleden NOS - Voormalig Ajax- en Oranje-voetballer Bennie Muller (85) overleden]</ref> ;16 jannewarie * ''Weitesjap'': Sjinese weitesjappers klone mit sukses 'ne [[resusaap]], 'n soort wat väöl liekent op de minsj en inne medische weitesjap dök es proofdeer waert gebroek. Door de nuuj methode zint inne toekóms meugelik minder bieste nuuedig veur betroewbaar tesrizzeltate te kriege.<ref>[https://www.bbc.com/news/science-environment-67987633 BBC - Cloned rhesus monkey created to speed medical research]</ref> * ''Zuud- en Centraal-Azië'': [[Iran]] veurt lóchaanvalle oet op de soennitische militie Jaish al-Adl in [[Pakistan]]. Daobie valle twie doeje en drie gewónje.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20240116_96742885 HBVL - Iran voert raket- en droneaanvallen uit in Pakistan]</ref> ;15 jannewarie * ''Midde-Oeste'': [[Iran]] veurt raketaanvalle oet op "terroristische doele" kórtbie de [[Irak|Iraakse]] sjtad [[Erbil]] en in [[Syrië]] taege [[IS]].<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5429654/iran-valt-terroristische-doelen-aan-irak-en-syrie-2-doden RTL - Iran valt 'terroristische doelen' aan in Irak en Syrië, doden en gewonden]</ref> ;14 jannewarie * ''Naord-Europa'': [[Margarete II vaan Denemarke|Margarete II]] treujt nao 52 jaor aaf es keuningin van Daenemarke. Häöre zoon volg 'r op es [[Frederik X vaan Denemarke|Frederik X]]. * ''Naord-Europa'': De sjpleeteruptie bie 't Ieslands [[Grindavík]] bereik de beboewing van 't dörp. De hoezer waore al geëvacueerd.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6297791/lava-bereikt-vissersdorp-in-ijsland-meerdere-huizen-vlam-gevat.html Nu.nl - Lava bereikt vissersdorp in IJsland, meerdere huizen vlam gevat]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Róssischen dichter en dissidentj [[Lev Rubinstein]] sjtörf op 76-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n aanvaring.<ref>[https://www.kyivpost.com/post/26708 Kyiv Post - Russian Dissident Poet Rubinstein Dead at 76]</ref> ;13 jannewarie * ''Oes-Azië'': de regerende Sjina-kritische partie DDP wint de [[Taiwan]]ese verkezinge. [[:en:Lai Ching-te|Lai Ching-te]] waert de nuje prizzedentj. ;12 jannewarie * ''Midde-Oeste'': De Britse en Amerikaanse lóchmach en Amerikaanse kreegssjepe veure aanvalle oet op zeker 60 militair doele van de Houthi-rebelle in [[Jeme]], woe-ónger opsjlaagplaatse en lanceersysteme.<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2504571-amerikanen-en-britten-vallen-houthi-doelen-in-jemen-aan-nederland-ondersteunt NOS - Amerikanen en Britten vallen Houthi-doelen in Jemen aan, Nederland ondersteunt]</ref> ;11 jannewarie * ''Weitesjap, Zuud-Amerika, kóns en cultuur'': in 't oeste van [[Ecuador]], deep in 't Amazonewoud, óntdekke arsjeologe e groet netwerk van sjtaej woe zó'n 2000 jaore truuk mie es 10.000 en meugelik 30.000 luuj höbbe gewoend. Qua groetde en periode is dat vergeliekbaar mit [[Lónje]] in de [[Romeins Riek|Romeinse Tied]].<ref>[https://scientias.nl/duizenden-jaren-oude-stad-ontdekt-in-amazonegebied-samenleving-groter-dan-die-van-de-mayas/ Scientias - Duizenden jaren oude stad ontdekt in Amazonegebied: samenleving groter dan die van de Maya’s]</ref> * ''Economie'': De Nederlandsen óngernummer [[Arie van der Valk]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6297585/medegrondlegger-van-der-valkconcern-arie-van-der-valk-overleden.html Nu.nl - Medegrondlegger Van der Valkconcern Arie van der Valk overleden]</ref> ;8 jannewarie * ''Zuud-Amerika'': In [[Ecuador]] óntsjnap drugsbaron [[José Adolfo Macías]] oet de gevangenis. Presidentj [[Daniel Noboa]] reup de noedtoesjtandj oet, wonao 't geweld sjnel escaleert. ;7 jannewarie * ''Sjport'': D'n Duutsje voetballer [[Franz Beckenbauer]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/sport/fussball/franz-beckenbauer-ist-tot-weltmeister-von-1990-und-1974-stirbt-im-alter-von-78-jahren-19434495.html FAZ.net - Franz Beckenbauer im Alter von 78 Jahren gestorben]</ref> ;5 jannewarie * ''Sjport'': De Braziliaanse voetballer en coach [[Mário Zagallo]] (betrokke bie de [[Wereldkampioensjap hierevoetbal|Waereldbaekereuverwinninge]] van 1958, 1962, 1970 en 1994) sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6296901/braziliaanse-voetballegende-en-viervoudig-wk-winnaar-mario-zagallo-overleden.html Nu.nl - Braziliaanse voetballegende en viervoudig WK-winnaar Mário Zagallo overleden]</ref> ;3 jannewarie * ''Midde-Oeste'': In de Zuudoes-Iraanse sjtad [[Kerman]] kómme zeker 91 luuj óm 't laeve bie 'n döbbele explosie. 284 luuj rake gewóndj. De óntploffinge waore inne buurt van 'n herdenkingsbiejeinkóms veur de Iraanse ginneraal Qasem Soleimani, dae precies veer jaore truuk woort doedgemaak bie 'ne Amerikaanse drone-aanval. D'n aansjlaag waert opgeëis door terreurbeweging [[IS]].<ref>[https://www.washingtonpost.com/world/2024/01/03/iran-us-soleimani-explosion-kerman/c7b0f51a-aa32-11ee-bc8c-7319480da4f9_story.html The Washington Post - Iran says at least 84 were killed in blasts at a ceremony honoring slain general]</ref> * ''Nederlandj'': [[Twiede Wereldoorlog]]veteraan André Hissink sjtörf op 104-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503652-wo-ii-vlieger-andre-hissink-104-overleden-ik-heb-gezwijnd NOS - WO II-vlieger André Hissink (104) overleden: 'Ik heb gezwijnd']</ref> * ''Nederlands Limburg'': In [[Mestreech]], aon de [[Boschpoort]], brik 'nen diek door. Oerzaak is d'n aonhawwende regeval en 't droet veurtkoumend hoegwater.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6296595/dijk-in-maastricht-deels-weggespoeld-woonboten-ontruimd.html Nu.nl - Dijk in Maastricht deels weggespoeld, woonboten ontruimd]</ref> * ''Nederlandj'': In 't [[Gelderland|Gelders]] [[Puiflijk]] kómme 50.000 hoonder óm bie 'ne sjtalbrandj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503574-grote-stalbrand-in-puiflijk-50-000-kippen-dood NOS - Grote stalbrand in Puiflijk, 50.000 kippen dood]</ref> * ''Sjport'': De Fransen autocoureur [[René Metge]], drievaudig winner van [[Paries-Dakar]], sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240103_96833386 De Standaard - Drievoudig Dakarwinnaar René Metge overleden]</ref> ;2 jannewarie * ''Kóns en cultuur, Belsj Limburg'': [[Veldeke (vereiniging)|Veldeke]] in [[Belsj Limburg]] geuf 'ne speciale dialekkalender oet mit oetsjpraoke, weiteswaerdighede, gedichskes en wietse oet alle Belsj-Limburgse dialekte.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20240102_95078928 HBVL - Nieuw jaar, nieuwe almanak met Limburgs dialect: “Taalrijkdom die niet verloren mag gaan”]</ref> * ''Midde-Oeste'': Bie 'ne Israelische aanval op e [[Hamas]]-kentoer inne [[Libanon|Libanese]] huidsjtad [[Beiroet]] kómme 7 luuj óm 't laeve, woe-ónger Saleh al-Arouri, e kopsjtök vanne terreurbeweging.<ref>[https://www.timesofisrael.com/hamas-deputy-leader-saleh-al-arouri-killed-in-alleged-israeli-strike-in-beirut-suburb/?utm_source=article_hpsidebar&utm_medium=desktop_site&utm_campaign=liveblog-january-03-2024 Times of Israel - Hamas deputy leader Saleh al-Arouri killed in alleged Israeli strike in Beirut]</ref><ref>[https://www.aljazeera.com/news/2024/1/3/who-was-saleh-al-arouri-the-hamas-leader-killed-in-beirut Al Jazeera - Who was Saleh al-Arouri, the Hamas leader killed in Beirut?]</ref> * ''Midde-Oeste'': 't Israelisch leger trek zich gedeiltelik truuk oet 't noorde vanne [[Gazasjtroek]]. De ierste bewoeners kere truuk.<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2503534-eerste-palestijnen-terug-naar-verwoest-noord-gaza-nu-israel-zich-daar-terugtrekt NOS - Eerste Palestijnen terug naar verwoest Noord-Gaza nu Israël zich daar terugtrekt]</ref> * ''Wes-Azië/Midde-Oeste'': De Törkse pelissie pak 33 luuj op. Ze waere verdach van spionage veur [[Israel]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240102_93987246 De Limburger - Turkse politie pakt verdachten van spionage voor Israël op]</ref> * ''Politiek, Oes-Azië'': De [[Zuud-Korea]]anse oppositieleijer [[:en:Lee Jae-myung|Lee Jae-myung]] waert tiedes e werkbezeuk in [[Busan]] naergesjtoke en raak doabie gewóndj. De aanvaller, 'ne 67-jäörige man, is opgepak.<ref>[https://en.yna.co.kr/view/AEN20240102003451315 Yonhap News Agency - Opposition leader Lee Jae-myung attacked during visit to Busan]</ref> * ''Oes-Azië'': op 'n lóchhave kórtbie [[Tokio]] kump e passageersvleegmesjien in boetsing mit e vleegmesjien vanne Japanse köswach. Vief inzittende vanne köswach kómme daobie óm 't laeve, eine raak gewóndj. In 't passageertoesjtel rake 14 luuj gewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503496-honderden-tijdig-geevacueerd-bij-vliegtuigongeluk-tokio-vijf-doden-bij-kustwacht NOS - Honderden tijdig geëvacueerd bij vliegtuigongeluk Tokio, vijf doden bij kustwacht]</ref> ;1 jannewarie * ''Economie, Afrika, Midde-Oeste'': [[Egypte]], [[Ethiopië]], [[Iran]], [[Saudi-Arabië]] en de [[Vereinigde Arabische Emirate]] sjlete zich aan bie [[BRICS]]. * ''Politiek, Midde-Oeste'': 't Israelisch hoeggerechshof verwerp de ómsjtreje hervormingswet van premier Netanyahu. De wet waor gemeind um de mach vanne [[regering]] en 't [[parlement]] te vergroete ten koste vanne mach van 't hof.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503458-hooggerechtshof-israel-haalt-streep-door-staatsrechthervorming-netanyahu NOS - Hooggerechtshof Israël haalt streep door staatsrechthervorming Netanyahu]</ref> * ''Politiek, Wes-Azië'': De internationaal neet-erkinde rippebliek [[Hoeg-Karabach]] waert formeel opgeheve. * ''Natuur & milieu, Oes-Azië'': [[Japan]] weurt geraak door 'nen aerdsjóddel van 7,6 op de Memènt-Magnitudesjaol. Daobie valle zeker 202 doeje, 665 gewónje en rake 102 luuj vermis.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503407-zware-aardbeving-voor-de-kust-van-japan-tsunamiwaarschuwing-afgegeven NOS.nl - Zware aardbeving voor de kust van Japan, tsunamiwaarschuwing afgegeven]</ref> ==2023== ===december=== * ''Natuur & milieu, Duutsjland'': [[:de:Weihnachtshochwasser 2023|hoegwater]] in groete deile van Noord- en Oes-Duutsjland. * ''Zuud-Amerika'': diplomatieke crisis tösje de buurlenj [[Venezuela]] en [[Guyana]] noa e ómsjtreje [[referendum]] euver de annexatie vanne westelike Guyanese regio's. * ''Zuud-Azië'': hónderddoezende Afghane vlöchte oet [[Pakistan]] of waere 't landj oetgezat. * ''Midde-Oeste'', 18 december-huuj: 'n internasjonaal coalitie ónger leijing vanne [[VS]] ([[:en:Operation Prosperity Guardian|Operation Prosperity Guardian]]) besjermp sjeper oppe [[Roej Zie]] bie [[Jeme]]. * ''Midde-Oeste'': aanvalle op Amerikaanse bases in [[Syrië]] en [[Irak]] door pro-Iraanse milities en Amerikaanse vergeldingsacties. * ''Midde-Oeste'', 7 oktober-huuj: [[Israëlisch-Palestiens conflik (2023)|kreeg in Israel en de Gazasjtroek]]. * ''Natuur & milieu'', 30 november-12 december: 198 leng neme deil aan de klimaatconferentie in [[Dubai]], [[Vereinigde Arabische Emirate]]. Ze waere 't eins euver de aafbouw van fossiel [[brandjsjtof]]fe. ;31 december * ''Duutsjland'': De Duutsje pelissie arresteert 3 luuj op verdenking van veurbereijing van 'nen aansjlaag op de [[Dóm van Kölle]]. Op keersjaovend woort 'ne 30-jäörige Tadzjiek aangehaote. Dae waert gezeen es 'ne sjpil in e terroristisch netwerk in 't weste van de deilsjtaat [[Noordrien-Wesfale]].<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/koeln/drei-weitere-verdaechtige-in-gewahrsam-nach-koelner-terroralarm_aid-104278149 Rheinische Post - Drei weitere Verdächtige in Gewahrsam nach Kölner Terroralarm]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlands-Limbörgse popjournalis en radio-dj [[Hubert van Hoof]] störf op 72-jaorege leeftied.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2249240/radio-icoon-hubert-van-hoof-72-overleden 1Limburg - Radio-icoon Hubert van Hoof (72) overleden]</ref> * ''Economie'': De Belzje zakeman [[Paul Buysse]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231231_94023609 De Standaard - Paul Buysse, the Belgian who sold the Rolls]</ref> * ''Weitesjap'': [[NASA]] lanceert vanaaf [[Antarctica]] 'ne nuje ruumde[[telescoop]] genaamp [[:en:GUSTO (telescope)|GUSTO]]. Dae geit óngerzeuk doon nao [[sjterresjtof]]. ;30 december * ''Nederlands Limburg'': 'ne 36-jäörige man oet [[Itter]] kump óm 't laeve nao e óngelök mit [[vuurwerk]].<ref>[https://www.1limburg.nl/112/2358624/dode-vuurwerkongeval-is-36-jarige-man-ook-een-gewonde 1limburg - Dode vuurwerkongeval is 36-jarige man, ook één gewonde]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britsen acteur [[Tom Wilkinson]] sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6296164/britse-acteur-tom-wilkinson-plotseling-op-75-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Britse acteur Tom Wilkinson plotseling op 75-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Oes-Europa'': bie 'nen aanval oppe Zuud-Róssische regio [[Belgorod]] valle 24 doeje en 108 gewónje. ;29 december * ''Oes-Europa'': bie 'ne Róssische aanval op versjeie Oekraïense sjtaej kómme 41 luuj óm 't laeve en mie es 160 luuj rake gewóndj. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzpianis [[Les McCann]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240101_97034427 De Standaard - Vaak gesamplede jazzgigant Les McCann overleden]</ref> ;27 december * ''Kóns en cultuur'': De Zuud-Koreaansen acteur [[Lee Sun-kyun]] begeit op 48-jäörige laeftied zelfmaord.<ref>[https://nos.nl/artikel/2502883-parasite-acteur-lee-sun-kyun-dood-gevonden-in-auto NOS.nl - Parasite-acteur Lee Sun-kyun dood gevonden in auto]</ref> * ''Frankriek/Europa'': De Franse politicus [[Jacques Delors]] sjtörf op 98-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6295793/franse-politicus-en-europese-unie-architect-jacques-delors-98-overleden.html Nu.nl - Franse politicus en Europese Unie-architect Jacques Delors (98) overleden]</ref> ;26 december * ''Duutsjlandj'': D'n Duutsje politicus [[Wolfgang Schäuble]] (CDU) sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.faz.net/wolfgang-schaeuble-ist-tot-ehemaliger-cdu-politiker-wurde-81-jahre-alt-19409165.html FAZ.net - Wolfgang Schäuble ist tot]</ref> ;24 december * ''Wes-Afrika'': bie aanvalle op versjeie dörpkes in Centraal-[[Nigeria]] kómme 200 luuj óm 't laeve. Zó'n 500 luuj rake gewóndj. De sjlachoffers zint hoofzakelik christene. Me hèlt islamitische Fulani-militante verantwoordelik veur de aanvalle. ;23 december * ''Nederlands Limburg'': bie 'n sjeetpartie in [[Gelaen]] kump 'ne man óm 't laeve.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20231223_96348064 De Limburger - Slachtoffer schietpartij centrum Geleen overleden, dader voortvluchtig]</ref> ;21 december * ''Midde-Europa'': Aan de universiteit van [[Praag]] vèntj 'n sjeetpartie plaats wobie 14 doeje valle, ónger wae de sjötter zelf.<ref>[https://nos.nl/artikel/2502418-bloedbad-op-universiteit-praag-oud-student-doodt-14-mensen NOS.nl - Bloedbad op universiteit Praag: oud-student doodt 14 mensen]</ref> * ''Sjport'': De Utrechtse amateurvoetbalclub [[USV Hercules]], die in de [[Daarde Devisie|Driede Devisie]] sjpeelt, zörg veur 'n sensatie door in de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker]] mit 3-2 van [[AFC Ajax]] te winne.<ref>[https://nos.nl/artikel/2502455-blamage-voor-ajax-nederlaag-tegen-amateurs-hercules-in-bekertoernooi NOS.nl - Blamage voor Ajax: nederlaag tegen amateurs Hercules in bekertoernooi]</ref> ;20 december * ''Zuud-Amerika'': Aad-prizzedent [[Desi Bouterse]] waert veroerdeild tot 20 jaor cel veur zinne rol bie de Decembermoorde in [[1982]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6294863/desi-bouterse-krijgt-ook-in-hoger-beroep-twintig-jaar-cel-voor-decembermoorden.html Nu.nl - Desi Bouterse krijgt ook in hoger beroep twintig jaar cel voor Decembermoorden]</ref> * ''Nederlands Limburg'': [[Harrie Smeets]], bisjop van Remunj tösje 2018 en 2023, sjtörf op 63-jäörige laeftied aan 'nen harretumor.<ref>[https://www.kn.nl/in-memoriam/harrie-smeets-1960-2023-toch-een-bisschop-tot-het-eind/ Katholiek Nieuwsblad - Harrie Smeets (1960-2023): Toch een bisschop tot het eind]</ref> * ''Politiek, Europa algemein'': 't [[Europees Parlement]] en de [[EU]] waere 't eins euver e pakket aan regels euver [[asiel]] en [[migratie]]. Wichtige óngerdeile van dit pakket zint versjnelde screening van migrante ane boetegrenze vanne EU en de meugelikheid veur migrante sjneller truuk te sjikke es ze oet veilige lenj kómme. ;19 december * ''Economie, Nederlands Limburg'': 't ''[[Sprookjesbos]]'' in [[Valkeberg]] geit failliet.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20231219_96267312 De Limburger - Sprookjesbos failliet: Valkenburg verliest na Valkenier opnieuw toeristische trekpleister]</ref> ;18 december * ''Natuur & milieu, Noord-Europa'': in 't zuudweste van [[Iesland]] op 't sjiereilandj Reykjanes bars 'ne [[völkaan]] oet. Veur zoewied bekindj zint gein sjlachoffers gevalle.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6294675/na-weken-van-maatregelen-barst-vulkaan-op-ijsland-eindelijk-uit.html Nu.nl -Na weken van maatregelen barst vulkaan op IJsland eindelijk uit]</ref> * ''Politiek, Zuudoes-Europa'': zittend prizzedent Vučić wint de [[Servië|Servische]] parlementsverkezinge. Zien partie, de Servische Progressieve Partie, kump oet op zó'n 47 procent. ;16 december * ''Nederlands Limburg, Weitesjap'': De Nederlands-Limbörgsen historicus [[Mathieu Segers]] störf op 47-jaorege leeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6294471/hoogleraar-en-europadeskundige-mathieu-segers-47-overleden.html Nu.nl - Hoogleraar en Europadeskundige Mathieu Segers (47) overleden]</ref> * ''Economie, Midde-Oeste'': Alle groete containerverveurders sjtoppe veurluipig mit vare euver de [[Roej Zie]] nao aanvalle van Houthi-rebelle op vrachsjepe inne watere róndj [[Jemen]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2501801-alle-grote-rederijen-mijden-rode-zee-na-aanvallen-het-loopt-uit-de-hand NOS - Alle grote rederijen mijden Rode Zee na aanvallen: 'Het loopt uit de hand']</ref> * ''Midde-Oeste'': Nawaf al-Ahmad al-Jaber al-Sabah, de emir van [[Koeweit]], sjtörf op 86-jäörige laeftied. ;14 december * ''Politiek, Oes-Europa'': de [[EU]] sjtart de toetraejingsóngerhandelinge mit [[Oekraïne]] en [[Moldavië]]. [[Georgië]] krieg de sjtatus kandidaat-lidsjtaat. ;13 december * ''Nederlands Limburg'': De gemeinte [[Valkeberg]] deit de veiligheid róndum de keersjmerte in de Gemeinte- en de Fluweelegrot aansjerpe. Ouch op de keersjmert op de [[Vriethof (Mestreech)|Vriethof]] in [[Mesjtreech]] were maotregele genómme. Rae daoveur ies 't verhoagd dreiginigsniveau door de oorlog in Gaza en koranverbrandinge in Zjwede.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2347925/extra-veiligheidsmaatregelen-bij-kerstmarkten-valkenburg 1limburg - Extra veiligheidsmaatregelen bij kerstmarkten Valkenburg]</ref> * ''Politiek, Oes-Europa'': de liberale politicus [[Donald Tusk]] waert gekoze es nuje premier van [[Pole]]. ;1 december * ''Midde-Oeste'': 't Israelisch leger vèlt 't zuje vanne Gazasjtroek binne. D'r waere gevechte gemeld inne sjtad Khan Yunis. ===november=== * ''Zuud-Azië'': hónderddoezende Afghane vlöchte oet [[Pakistan]] of waere 't landj oetgezat. * ''Belsj, Belsj-Limburg'': jaorlikse militair oefening ''Celtic Tiger'' inne Belsje Kempe, mit 900 militaire en 150 veurtuger.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/13/celtic-uprise/ VRT - Meer dan 700 militairen oefenen op straat in Limburg en Antwerpen: "Er wordt geschoten, maar met oefenmunitie"]</ref> * ''Midde-Oeste'': aanvalle op Amerikaanse bases in [[Syrië]] en [[Irak]] en Amerikaanse vergeldingsacties * ''Midde-Oeste'', 7 oktober-huuj: [[Israëlisch-Palestiens conflik (2023)|kreeg in Israel en de Gazasjtroek]]. ;30 november * ''Kóns en cultuur'': D'n Iers-Britse folkzenger [[Shane MacGowan]] ([[The Pogues]]) sjtörf op 65-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2499805-shane-macgowan-65-van-the-pogues-overleden NOS.nl - Shane MacGowan (65) van The Pogues overleden]</ref> ;29 november * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Duutsj-Amerikaanse politicus en diplomaat [[Henry Kissinger]] ([[Nobelpries]] veur de Vrei 1973) sjtörf op 100-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6291935/amerikaanse-diplomaat-en-nobelprijswinnaar-henry-kissinger-100-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse diplomaat en Nobelprijswinnaar Henry Kissinger (100) overleden]</ref> ;26 november * ''Sjport'': 't [[Formule 1]]-kampioensjap ènjig mit de Grand Prix van [[Abu Dhabi (stad)|Abu Dhabi]]. [[Max Verstappen]] wintj e record van 19 op 22 races; daobie haet 'r mie es doezend rundjes geleid (ouch e record), es ènsigste alle races oetgevare en haet 'r mie es twie kier zoeväöl punte es nómmer twie [[Sergio Pérez]] (575 óm 285).<ref>Live-oetzenjing [[Langs de Lijn]]</ref> ;22 november * ''Politiek, Nederlandj'': Bie de [[Twiede Kamer]]verkezinge kump de [[PVV]] van [[Geert Wilders]] oet op 37 zedele, woemit ze wiedoet de groetste partie is gewaore. Achter de PVV sjtaon 't links blok [[GroenLinks]]-[[PvdA]] van [[Frans Timmermans (politicus)|Frans Timmermans]] mit 25 zedele, de [[VVD]] van [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius|Dilan Yeşilgöz]] mit 24 zedele en de nuuj partie [[Nieuw Sociaal Contract|NSC]] van [[Pieter Omtzigt]] mit 20 zedele.<ref>[https://nos.nl/collectie/13958/artikel/2498877-exitpoll-ipsos-pvv-met-afstand-grootste-partij-gevolgd-door-gl-pvda-vvd-en-nsc NOS - Exitpoll Ipsos: PVV met afstand grootste partij, gevolgd door GL-PvdA, VVD en NSC]</ref> ;20 november * ''Politiek, Zuud-Amerika'': Javier Milei, van de rechs-populistische partie Avanza Libertad, wint de [[Argentinië|Argentiense]] prizzedentsverkezinge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2498505-uiterst-rechtse-milei-wint-presidentsverkiezingen-in-argentinie]</ref> ;19 november * ''Economie'': De Nederlandse zakeman [[Wim van de Leegte]], vreugere topman van [[VDL]], sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6290394/wim-van-der-leegte-oud-topman-vdl-op-76-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Wim van der Leegte, oud-topman VDL, op 76-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De [[Kaapverdië|Kaapverdiaans]]-[[Portugal|Portugese]] zengeres [[Sara Tavares]] sjtörf op 45-jäörige laeftied aan 'nen harretumor.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231120_96633993 De Standaard - Sara Tavares maakte Portugees-Kaapverdische pop voor de hele wereld]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Franse pianiste [[Colette Maze]] sjtörf op 109-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/7ea9f5ed-a3e1-41e7-8f77-06af5ab8b52b/franse-pianist-colette-maze-108-brengt-album-uit NPO Klassiek - Pianist Colette Maze (109) overleden: eeuw achter de piano]</ref> ;18 november * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Ruud Geels]] (20 kier international) sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2498324-oud-topspits-ruud-geels-op-75-jarige-leeftijd-overleden NOS.nl - Oud-topspits Ruud Geels op 75-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis [[David Del Tredici]] sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2023/11/18/arts/music/david-del-tredici-dead.html New York Times - David Del Tredici, Who Set ‘Alice’ to Music, Dies at 86]</ref> * ''Sjport'': In 'n kwalificatiematch veur 't [[Europees Kampioensjap hierevoetbal 2024]] wintj [[Frans hierevoetbalèlftal|Frankriek]] mit 14-0 van [[Gibraltarees hierevoetbalèlftal|Gibraltar]]. Dit is e record veur Europese voetbalmatche. ;16 november * ''Kóns en cultuur, Belsj-Limburg'': de film ''Zondebokken'' van documentaire- en filmmaeker Rocky Grispen oet [[Mezeik]] geit in première. De film geit euver de [[bokkeriejersj]] en de akteurs kómme allemaol oet Belsj- en Nederlands-Limburg.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/16/de-bokkenrijders-komen-opnieuw-tot-leven-in-film-zondebokken/ VRT - De Bokkenrijders komen opnieuw tot leven in film "Zondebokken" van Maaseikse regisseur Rocky Grispen]</ref> ;14 november * ''Nederlandj'': De Nederlandse journalis en prizzentator [[Karel van de Graaf]] sjtörf op 72-jäörige laeftied aan de gevolge van de [[krenkde van Alzheimer]].<ref>[https://www.nu.nl/media/6289806/journalist-en-wie-is-de-mol-presentator-karel-van-de-graaf-72-overleden.html Nu.nl - Journalist en Wie is de Mol?-presentator Karel van de Graaf (72) overleden]</ref> ;13 november * ''Weitesjap, natuur & milieu'': oet berekeninge van 'n internationaal óngerzeuksgroep bliek det mit bósjhersjtel en aanplant van nuje [[bósj]] 829 miljard ton [[CO2]] oete [[atmosfeer]] kèn waere gehaold.<ref>[https://nos.nl/collectie/13871/artikel/2497723-herstel-bossen-kan-flink-bijdragen-aan-klimaatverbetering-maar-geduld-vereist NOS - Herstel bossen kan flink bijdragen aan klimaatverbetering, maar geduld vereist]</ref> ;10 november * ''Belsj-Limburg'': In [[Diepenbik]] waere twie extreemrechse activiste gearresteerd die benj höbbe mit [[The Base]], 'n terroristische, op geweld gerichte sjplintergróp.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231111_96260214?&articlehash=ryflAtQG4IxhxVMKnxiX%2FVGrY%2FTBt5Bw7N3ptmy4y3YuLm1nuTZ94W8V2csVn0u8G%2FeFLHMx9gavE3u6ZPrX5mbkcEZP2IYBYw5AMnD1J7pGQOkVqyRafq%2BdfymBfASq%2FaSbrpWdFL2IOEGys1A%2F2wIbHYCY2JUMKPD6VoiNoQgnOvyVICk%2BxG89tcgQMR9NHF78T6N8vgXd3zVxxxCEtS%2FJF%2FexIRrA%2BNUnDdK3X0Dc%2BSno9jzLAkbRPoabu00g5sQdqCllLvZKk3Cu1Bvl%2B%2BBFWQJhATKW0ZTuUCk9AIav1%2FOaq%2BxaVHgMpqkIOVOS6vSBee9s%2BKHYOm%2BnVMu9jg%3D%3D De Standaard - Na de arrestaties in Diepenbeek: The Base predikt geweld met als doel een witte etnostaat]</ref> ;9 november * ''Midde-Oeste'': bie 'ne nuje Amerikaanse lóchaanval op pro-[[Iran|Iraanse]] militante inne [[Syrië|Syrische]] regio Deiz-ez-Zor valle 9 doeje en 7 gewónje.<ref>[https://www.syriahr.com/en/315250/ SOHR - Amid confirmed reports of fatalities | US airstrikes on military positions in Deir Ezzor leave seven Iranian-backed militiamen injured]</ref> ;2 november * ''Kóns en cultuur'': "Now and then", 'n ónaafgemaak leedje van [[The Beatles]], kump 53 jaor nao 't oetereingaon esnog aafgemaak oet. * ''Zuud-Azië'': rebelle in 't noorde van [[Myanmar]] verovere de sjtrategische grensplaats Chinshwehaw, 'ne wichtige sjakel veur de handel mit [[Sjina]].<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2023/11/2/myanmar-rebels-seize-vital-border-town-as-china-calls-for-ceasefire Al Jazeera - Myanmar rebels seize vital border town as China calls for ceasefire]</ref> ;1 november * ''Wes-Afrika'': Bie 'nen aanval inne [[Nigeria]]anse regio Yobe waere zeker 40 luuj gedoed. * ''Natuur & milieu, Oes-Azië'': Inne [[Groete Oceaan]] bie 't [[Japan]]se eilandj Iwo Jima is e nuuj eilendje óntsjtange nao de oetbarsting van 'n óngerziese völkaan.<ref>[https://apnews.com/article/japan-iwo-jima-volcano-eruption-new-island-94916ed3b033b6626610da16f9942452 AP - A volcanic eruption has created a new island off Japan, but it may not last]</ref> ===oktober=== * ''Midde-Oeste'': aanvalle op Amerikaanse bases in [[Syrië]] en [[Irak]] en Amerikaanse vergeldingsacties * ''Midde-Oeste'', 7 oktober-huuj: [[Israëlisch-Palestiens conflik (2023)|kreeg in Israel en de Gazasjtroek]]. * ''Zuudoes-Europa'': sjpanninge tösje [[Kosovo]] en [[Servië]]. * ''Midde-Oeste'': Etnische [[Armene]] vlöchte oet de belegerde enclave [[Hoeg-Karabach]] nao [[Armenië]]. ;31 oktober * ''Wetensjap'': D'n Amerikaansen astronaut [[Thomas Mattingly]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nasa.gov/news-release/nasa-administrator-remembers-apollo-astronaut-thomas-k-mattingly-ii/ NASA.gov - NASA Administrator Remembers Apollo Astronaut Thomas K. Mattingly II]</ref> ;28 oktober * ''Centraal-Azië'': Bie e óngelök in 'n koel in [[Karaganda]], [[Kazachstan]] valle 46 doeje. * ''Kóns en cultuur'': De Canadees-Amerikaansen acteur [[Matthew Perry]] sjtörf op 54-jäörige laeftied nao 'nen dènkelike zelfmaord.<ref>[https://www.nu.nl/film/6287354/friends-acteur-matthew-perry-op-54-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Friends-acteur Matthew Perry op 54-jarige leeftijd overleden]</ref> ;27 oktober * ''Midde-Oeste'': 't Israelisch leger vèlt de [[Gazasjtroek]] binne. * ''Midde-Oeste'': De [[VS]] valle munitiedepots aan van pro-Iraanse militante in [[Syrië]] en [[Irak]]. 't Geit óm 'ne vergeldingsaanval nao versjeie drone- en raketaanvalle op Amerikaanse bases inne regio.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-middle-east-67236438 BBC - US strikes Syria bases used by Iran-linked groups]</ref> ;26 oktober * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen dichter [[Hans Tentije]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231030_97385327 De Standaard - Dichter Hans Tentije overleden: de Edward Hopper van de Nederlandstalige poëzie]</ref> ;25 oktober * ''Noord-Amerika'': bie 'n sjeetpartie in Lewiston, [[Maine]], valle 18 doeje en 13 gewónje. De sjötter waert twie daag later doed gevónje. ;24 oktober * ''Natuur en milieu, Duutsjlandj'': get ten weste van [[Linnich]] (óng. 20 km ten oeste van [[Broensem]]) vèntj 'nen [[aerdsjóddel]] plaatsj mit 'n krach van 2,4 oppe [[sjaol van Richter]]. ;21 oktober * ''Sjport'': De Britse voetballer Sir [[Bobby Charlton]] sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2494850-engelse-voetballegende-sir-bobby-charlton-86-overleden NOS.nl - Engelse voetballegende Sir Bobby Charlton (86) overleden]</ref> ;18 oktober * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever [[Wessel te Gussinklo]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231020_94942129 De Standaard - Schrijver Wessel te Gussinklo overleden: ‘Alles staat in mijn boeken, ik ben er zelf niet meer’]</ref> ;17 oktober * ''Midde-Oeste'': bie 'n explosie in e krankehoes inne [[Gazasjtrook]] valle zeker teentalle doeje en gewónje. Volgens 't Palestiens ministerie van Volksgezóndheid geit 't óm 'ne Israelische aanval. Volges [[Israel]] is 't 'ne mislökde aanval van terreurorganisatie Islamitische Jihad, die ouch betrokke is bie de kreeg in Israel enne [[Palestijnse Staot|Palestiense gebede]]. * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse jazzpianis en -componis [[Carla Bley]] sjtörf op 87-jäörige laeftied aan [[harrekanker]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231018_93860891 De Standaard - Carla Bley: van sigarettenmeisje tot wereldvermaarde componiste]</ref> ;16 oktober * ''Naord-Europa'': De Finse politicus en diplomaat [[Martti Ahtisaari]] (Nobelpries veur de Vrei 2008) sjtörf op 86-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Alzheimer]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2494270-finse-oud-president-en-vredesmakelaar-martti-ahtisaari-86-overleden NOS.nl - Finse oud-president en 'vredesmakelaar' Martti Ahtisaari (86) overleden]</ref> * ''Belsj'': bie 'ne aansjlaag in 't centrum vanne [[Belsj]]e hoofsjtad [[Brössel]] zint twie [[Zjwede (volk)|Zjwede]] doedgesjote, eine is gewóndj geraak. De sjötter zaet geïnsjpireerd te zie door terreurorganisatie [[IS]]. Hae is nao 'n klopjach neergesjote en euverleje. ;15 oktober * ''Oes-Europa, politiek'': De conservatief en [[euroscepticisme|eurosceptische]] partie PiS van zittende premier [[Mateusz Morawiecki]] blief de groetste in de [[Pole|Poolse]] verkezinge, meh verluus geveulig. De liberaal en pro-Europese burgercoalitie van [[Donald Tusk]] kump op de twiede plaats. ;14 oktober * ''Oceanië, politiek'': De liberaal-conservatief National Party wint de [[Nuuj-Zieland]]se verkezinge. * ''Kóns en cultuur'': D'n Iraanse rezjisseur [[Dariush Merjui]] weurt, mit zien vrouw, op 83-jäörige laeftied vermaord.<ref>[https://www.nu.nl/film/6285408/bekende-iraanse-regisseur-dariush-mehrjui-doodgestoken-in-zijn-eigen-huis.html Nu.nl - Bekende Iraanse regisseur Dariush Mehrjui doodgestoken in zijn eigen huis]</ref> ;13 oktober * ''Weitesjap'': De [[NASA]] lanceert 't ruumdetuug [[Psyche (ruimtesonde)|Psyche]], wat [[Psyche (planetoïde)|de gelieknamige planetoïde]] geit óngerzeuke en dao in 2029 mót aankómme.<ref>[https://www.nasa.gov/missions/psyche-mission/6-things-to-know-about-nasas-asteroid-exploring-psyche-mission/ NASA.gov - 6 Things to Know About NASA’s Asteroid-Exploring Psyche Mission]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse póppesjpeler [[Jozef van den Berg]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gelderlander.nl/west-betuwe/we-kijken-verkeerd-zei-jozef-van-den-berg-1949-2023-we-kregen-het-paradijs-maar-zijn-het-verloren~a782b265b/ De Gelderlander - We kijken verkeerd, zei Jozef van den Berg (1949-2023): ‘We kregen het paradijs, maar zijn het verloren’]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse dichteres [[Louise Glück]] ([[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|Nobelpries in de Literatuur]] 2020) sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231013_97299223 De Standaard - Louise Glück, dichter van het verlangen]</ref> * ''Frankriek'': Inne Noord-[[Frankriek|Franse]] sjtad [[Arras]] waert 'ne lieraar doedgesjtoke door 'ne geradicaliseerde man van Tsjetsjeense aafkóms. 't Dreigingsniveau is verhoeg nao 't allerhoegste niveau en 7000 militaire waere ingezet veur [[terrorisme]] te besjtrieje.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/10/13/frankrijk-verhoogt-veiligheidsniveau/ VRT - Frankrijk kondigt hoogste dreigingsniveau af nadat leraar in Arras werd doodgestoken: "Link met situatie in Midden-Oosten"]</ref> ;10 oktober * ''Belsj Limburg, Economie'': De directie maak bekèndj det 't [[Sappi]]-pepierfebrik in [[Laoneke]] begin 2024 toe geit.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231010_93774302 De Standaard - 600 banen op de tocht door sluiting papierfabriek Sappi in Lanaken]</ref> ;9 oktober * ''Economie'': De [[Nobelpries]] in de Economie weurt toegekèndj aan [[Claudia Goldin]] "ómdet ze ós bezei van vrouwluuj op d'n arbeidsmerret veuroet haet geholpe."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2023/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Economie (paersberich)]</ref> ;8 oktober * ''Midde-Oeste'': [[Hezbollah]] mingk zich in 't conflik mit [[Israël]] door ouch rakètte aaf te vure. * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Tjerk Westerterp]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6284510/voormalig-cda-minister-tjerk-westerterp-op-92-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Voormalig CDA-minister Tjerk Westerterp op 92-jarige leeftijd overleden]</ref> ;7 oktober * ''Natuur & milieu, Centraal-Azië'': [[Afghanistan]] waert getroffe door 'nen [[aerdsjóddel]] mit 'n krach van 6,3 op de [[sjaol van Richter]]. Zeker 1000 luuj kómme daobie óm 't laeve en zó'n 9000 rake gewóndj. * ''Midde-Oeste'': Vanoet de [[Gazasjtroek]] weure hóngerde rakètte op [[Israël]] aafgesjote. Ouch sjtaeke infiltrante de grens euver tösje de Gazasjtroek en Israel. Veural in 't zude van Israel guf 't vuurgevechte. [[Hamas]] eis d'n aanval op.<ref>[https://www.nu.nl/midden-oostenconflict/6284286/massale-verrassingsaanval-door-hamas-op-israel-meerdere-doden-en-gewonden.html Nu.nl - Massale verrassingsaanval door Hamas op Israël, meerdere doden en gewonden]</ref> * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] weurt twiede in de [[sprintrace]] in [[Qatar]] en sjtèlt zoedaonde zienen driede waereldtitel [[Formule 1]] veilig.<ref>Live-oetzenjing [[Langs de Lijn]].</ref> ;6 oktober * ''Midde-Oeste'': De [[Nobelpries]] veur de Vrei weurt oetgereik aan [[Narges Mohammadi]] "óm häör gevech taege de óngerdrökking van vrouwluuj in [[Iran]] en häör gevech veur minsjerechte en vrieheid veur edereine."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2023/press-release/ NobelPrize.com - Nobelpries veur de Vrae (paersberich)]</ref> ;5 oktober * ''Kóns en cultuur'': De [[Nobelpries]] [[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|in de Literatuur]] weurt oetgereik aan [[Jon Fosse]] "óm zien innovatief buun- en prozawerk wo-in hae 'n sjtum gief aan 't ónzegkbaart."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2023/bio-bibliography/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Literatuur (paersberich)]</ref> ;4 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Sjemie weurt oetgereik aan [[Moungi G. Bawendi]], [[Louis E. Brus]] en [[Aleksej E. Jemkimov]] "veur de óntdèkking en synthese van [[kwantumsjtip]]pe."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2023/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Sjemie 2023 (paersberich)]</ref> ;3 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Fysica weurt oetgereik aan [[Pierre Agostini]], [[Ferencz Krausz]] en [[Anne L'Huillier]] "veur ['t óntwikkele van] experimenteel menere die [[attosecondefysica|attosecondepulse]] ginnerere veur de studie van [[elektronedyniamiek]] in materie."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2023/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Natuurkónde 2023 (paersberich)]</ref> ;2 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Genaeskónde weurt oetgereik aan [[Katalin Karikó]] en [[Drew Weissman]] "veur häör óntdèkkinge ómtrèntj [[nucleoside]]-gebaseerde modificaties die de óntwikkeling van effective mRNA-vaccins taege [[COVID-19]] meugelik höbbe gemaak."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2023/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Genaeskónde 2023 (paersberich)]</ref> ;1 oktober * ''Economie, Nederlandj'': de [[aerdgaas|gaaskraan]] in [[Groninge (provincie)|Groninge]] geit toe. * ''Politiek, Oes-Europa'': De populistische partie Smer-SD van Robert Fico wènt de [[Slowakije|Sjlowaakse]] verkezinge. De liberaal partie PS kump op de twiede plaats. * ''Midde-Oeste'': bie 'ne zelfmoordaansjlaag kórtbie 't [[Turkieje|Törks]] parlement in [[Ankara]] rake twie agente gewóndj. 'ne Twiede persoen waert door de pelissie doedgesjote. De Koerdische aafsjeidingsbeweging [[PKK]] eis d'n aansjlaag op. * ''Frankriek'': In 't [[Normandië|Normandische]] dörp La Meauffe explodeert munitie oet de [[Twiede Weltkreeg]]. Eine man kump óm 't laeve, twie anger rake gewóndj. ===september=== * ''Zuudoes-Europa'': sjpanninge tösje [[Kosovo]] en [[Servië]]. * ''Natuur & milieu, Noord-Afrika'': in 't oeste van [[Libië]] valle bie zjwaor euversjtruiminge es gevolg van sjtorm Daniël zeker 11.000 doeje, woevan de meiste inne sjtad Derna. * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. * ''Midde-Oeste'': Etnische [[Armene]] vlöchte oet de belegerde enclave [[Hoeg-Karabach]] nao [[Armenië]]. * ''Midde-Oeste'', 19-20 september: 't [[Azerbeidzjan|Azerbeidzjaans]] leger vèlt de enclave Hoeg-Karabach, die bewoend waert door Armene, aan. D'r valle teentalle doeje en gewónje en einen daag later capitulere Armeense militante. Inne internationaal gemeinsjap waert d'n aanval veroerdeild. ;29 september * ''Zuud- en Centraal-Azië'': Bie 'ne bómaansjlaag inne [[Pakistan|Pakistaanse]] sjtad Mastung valle 55 doeje en zeker 50 gewónje. ;28 september * ''Nederlandj'': In [[Rotterdam]], in e hoes in [[Delfshaven]] en in 't [[Erasmus MC]], weurt gesjote en brandj gestich. Hiebie valle drie doeje. 'ne Verdachte weurt flót opgepak.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6283006/politie-houdt-verdachte-aan-na-schietpartijen-in-erasmus-mc-en-rotterdamse-woning.html Nu.nl - Politie houdt verdachte aan na schietpartijen in Erasmus MC en Rotterdamse woning]</ref> ;27 september * ''Kóns en cultuur'': D'n Iers-Britsen acteur [[Michael Gambon]] sjtörf op 82-jäörige laeftied. ;26 september * ''Midde-Oeste'': Bie 'ne brandj op e broelof inne Noord-[[Irak|Iraakse]] sjtad [[Qaraqosh]] valle 114 doeje en rake zeker 150 luuj gewóndj. ;25 september * ''Midde-Oeste'': Bie 'n explosie in e brandjsjtofdepot in [[Stepanakert]] (Chankendi), de groetse plaats in [[Hoeg-Karabach]], zien 68 luuj óm 't laeve gekómme en 300 luuj gewóndj geraak. Wiejer geuf 't 105 vermisde. De meiste sjlachoffers waore oppe vlöch nao [[Armenië]] es gevolg van 't Azerbeidzjaans offensief van afgeloupe waek. ;24 september * ''Weitensjap'': 't Ruumdetuug [[OSIRIS-REx]] kump trök op Eerd mit e mónster van asteroïde [[Bennu]].<ref>[https://blogs.nasa.gov/osiris-rex/2023/09/24/capsule-containing-asteroid-bennu-sample-has-landed/ NASA - Capsule Containing Asteroid Bennu Sample Has Landed]</ref> * ''Wes-Afrika'': [[Frankriek]] trèk zienen ambassadeur en zien militaire truuk oet [[Niger]].<ref>[https://www.leparisien.fr/international/coup-detat-au-niger-emmanuel-macron-annonce-le-retrait-des-forces-francaises-et-le-retour-de-lambassadeur-24-09-2023-PQIX2ANPUVHAZBOBK3GTANVTQ4.php Le Parisien - Niger : pourquoi Emmanuel Macron a annoncé le retrait de l’armée française]</ref> * ''Zuudoes-Europa'': In 't noorde van [[Kosovo]] vèlt 'n groep van 30 gewapende manne e dörpke binne. Dao sjete ze 'ne pelissie-agent doed en verwónje ze 3 anger agente, woenao ze zich versjanse in e [[kloester]]. Bie vuurgevechte woorte 3 aanvallers doedgemaak, 2 raakde gewóndj en veer woorte gearresteerd.<ref>[https://www.reuters.com/world/europe/one-police-officer-killed-another-injured-kosovo-gunfire-pm-kurti-2023-09-24/ Reuters - Serb gunmen battle police in Kosovo monastery siege; four dead]</ref> * ''Sjport'': De Ethiopische [[Tigist Assefa]] zèt e nuuj record op de [[marathon (loupe)|marathon]] veur vrouwluuj naer. Häören tied van 2:11:53 is 'n verbaetering van mie es twie menute. ;23 september * ''Nederlands Limburg, economie'': In 'ne exploratieput bie 't gehuch [[Californië (Haors aan de Maas)|Californië]] in de gemeinte [[Haors aan de Maas]] waert [[lithium]] aangetroffe, e [[metaal]] wat ónger anger gebroek waert in [[Hendie|mobiel tillefoons]].<ref>[https://m.limburger.nl/cnt/dmf20230922_93338810 De Limburger - Lithium gevonden in Limburg: zitten we op een pot met wit goud? ‘Ik zie de potentie, maar ook veel haken en ogen’]</ref> ;22 september * ''Natuur & milieu'': In [[Afrika]] is 't aantal [[naashaore]]s saer veurig jaor toegenome. Zoewaal 't aantal zjwarte es witte naashaores nump toe.<ref>[https://www.nu.nl/goed-nieuws/6281989/voor-het-eerst-sinds-2012-meer-witte-neushoorns-in-afrika-ook-meer-zwarte.html Nu.nl - Voor het eerst sinds 2012 meer witte neushoorns in Afrika, ook meer zwarte]</ref> * ''Oes-Europa'': [[Oekraïne]] vèlt 'n Róssische marinebasis aan oppe [[Krim (sjiereiland)|Krim]]. Volges de Oekraïense inlichtingedeenst valle daobie teentalle doeje en gewónje, woe-ónger inkel hoeggeplaatsde marinecommandante.<ref>[https://m.limburger.nl/cnt/dmf20230923_92683711 De Limburger - LIVE | Kiev: ’Hoge marinecommandanten getroffen bij aanval op Zwarte Zeevloot, tientallen doden’]</ref> * ''Zuud-Europa'': D'n Italiaansen aad-prizzedent [[Giorgio Napolitano]] sjtörf op 98-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2491460-italiaanse-oud-president-napolitano-98-overleden NOS.nl - Italiaanse oud-president Napolitano (98) overleden]</ref> ;20 september * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse fotograaf [[Erwin Olaf]] sjtörf op 64-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6281764/fotograaf-erwin-olaf-overleden-op-64-jarige-leeftijd.html Nu.nl - Fotograaf Erwin Olaf overleden op 64-jarige leeftijd]</ref> * ''Nederlands Limburg'': De gemeinte [[Bezel]] geit alle komborde vervange door niej borde mit de dialekname van de dörper binne de gemeinte (Bezel, [[De Ruiver]] en [[Óffebek]]).<ref>[https://m.limburger.nl/cnt/dmf20230920_93730595 De Limburger - Beesel vervangt alle komborden in gemeente: plaatsnamen in het dialect en leesbaar door rijhulpsystemen auto’s]</ref> ;10 september * ''Oes-Europa'': 't Oekraïense leger herovert veer boorplatforms oppe [[Zjwarte Zie]] kórtbie de [[Krim (sjiereiland)|Krim]]. ;9 september * ''Afrika'': De Zuud-Afrikaanse politicus [[Mangasuthu Buthulezi]] sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2489824-omstreden-zuid-afrikaanse-oud-politicus-buthelezi-95-overleden NOS.nl - Omstreden Zuid-Afrikaanse oud-politicus Buthelezi (95) overleden]</ref> ;8 september * ''Natuur & milieu, Noord-Afrika'': [[Marokko]] waert getroffe door 'ne zjwaoren [[aerdsjóddel]] woebie zeker 2900 luuj ómkómme. ;3 september * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] pak de Groete Pries van [[Monza]]. Haer weurt daomit d'n allerierste [[Formule 1]]-coureur dae tien races op rie wintj.<ref>[https://www.nu.nl/formule-1/6279318/reacties-na-historische-zege-verstappen-in-monza.html Nu.nl - Liveblog Reacties na historische zege Verstappen in Monza]</ref> ===augustus=== * ''Oceanië, natuur & milieu'': bie bósbrenj op 't [[Hawai]]aanse eilandj Maui valle mie es 100 doeje. Zó'n 1100 luuj waere vermis. * ''Noord-Europa, natuur & milieu'': sjtorm Hans veroerzaak sja en euverlas in 't zude van [[Scandinavië]]. Eine kump óm 't laeve. * ''Centraal-Europa, natuur & milieu'': zjwaore raegeval, euversjtruiminge en aerdversjuvinge in [[Sjlovenië]]. Zès luuj kómme óm 't laeve, woe-ónger twie Nederlandse toeriste. * ''Oes-Europa'': Róssische sjepe inne [[Zjwarte Zie]] waere aangevalle mit maritiem drones en Oekraïense ziehaves waere besjtook mit rakette. * ''Sjport'', 20 juli-20 augustus: 9e editie WK vrówwe[[vootbal]] in [[Australië]] en [[Nuuj-Zielandj]]. * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. ;24 augustus * ''Oes-Europa'': kórtbie de Róssische huidsjtad [[Moskou]] crasht e vleegmesjien van [[Wagner]]-leider [[Jevgenij Prigozjin]]. Alle teen inzittende zint daobie óm 't laeve gekómme. Meugelik zoot ouch Prigozjin in dat toesjtel en is hae ómgekómme. ;23 augustus * ''Weitesjap, Zuud-Azië'': Vikram, de maonlanjer van de Indiase missie [[Chandrayaan-3]], lantj op de Zuudpool van de [[Maon]]. [[India]] weurt hiemit 't vierde landj wat mit succes op de Maon lantj.<ref>[https://www.nu.nl/tech/6277673/india-levert-historische-prestatie-door-als-vierde-land-op-de-maan-te-landen.html Nu.nl - India levert historische prestatie door als vierde land op de maan te landen]</ref> ;21 augustus * ''Politiek, Zuud-Amerika'': De sociaaldemocraat Bernardo Arévalo, ouch waal bekindj es de anti-corruptiekandidaat, wintj de twiede roonde van de prizzedentsverkezinge in [[Guatemala]]. ;19 augustus * ''Politiek, Nederlandj'': [[Pieter Omtzigt]] rich 'n nuuj politieke partie op ([[Nieuw Sociaal Contract]]) en deit mit aan de [[Twiede Kamer]]verkezinge van [[2023]]. ;14 augustus * ''Oes-Afrika'': Inne [[Soedan]]ese provincie Wes-Dafoer waere opnuuj massagraver óntdèk mit dao-in zeker óngevier 1000 lichame. Ze zint dinkelik doedgemaak door de RSF.<ref>[https://www.dabangasudan.org/en/all-news/article/more-mass-graves-found-in-west-darfur-rsf-accused-of-demolishing-camps Dabanga Sudan - More mass graves found in West Darfur, RSF accused of demolishing camps]</ref> ;3 augustus * ''Oes-Europa'': oppositieleijer [[Aleksej Navalny]] waert tot 19 jaore cel veroerdeild.<ref>[https://www.themoscowtimes.com/2023/08/04/russia-sentences-navalny-to-19-years-behind-bars-in-extremism-trial-a82056 Moscow Times - Russia Sentences Navalny to 19 Years Behind Bars in 'Extremism' Trial]</ref> * ''Zuud-Amerika'': tiedelik sjtaak-'t-vure tösje [[Colombia]] en de [[marxisme|marxistische]] rebellebeweging [[ELN]].<ref>[https://apnews.com/article/colombia-eln-guerrilla-peace-agreement-cease-fire-0a35f7f2e0e9b0818c8a2cd4b02ee3ff AP - Colombia begins a six-month cease-fire with its last remaining rebel group in hopes of forging peace]</ref> ;2 augustus * ''Noord-Amerika'': 'ne man dae in [[2018]] 11 luuj doedsjoot in 'n [[synagoge]] inne Amerikaanse sjtad [[Pittsburgh]] waert [[doedsjtraof|ter doed veroerdeild]].<ref>[https://www.bbc.com/news/world-us-canada-66388484 BBC - Pittsburgh synagogue gunman gets death penalty]</ref> ;1 augustus * ''Noord-Amerika'': aanklach taege veurmalig prizzedent [[Donald Trump]] i.v.m. beïnvleujing vanne prizzedentsverkezinge in [[2020]] en de [[Capitool]]besjtorming in jannewarie [[2021]].<ref>[https://apnews.com/article/trump-indicted-jan-6-investigation-special-counsel-debb59bb7a4d9f93f7e2dace01feccdc AP - Trump indicted for efforts to overturn 2020 election and block transfer of power]</ref> ===juli=== * ''Wes-Afrika'', 26-28 juli: [[coup]] in [[Niger]]. * ''Sjport'', 20 juli-huuj: 9e editie WK vrówwe[[vootbal]] in [[Australië]] en [[Nuuj-Zielandj]]. * ''Oes-Azië, natuur & milieu'': [[tyfoon]] Doksuri kump aan landj inne [[Filipiene]], [[Taiwan]] en 't oeste van [[China]]. 78 luuj luuj kómme óm 't laeve, mie es 200 luuj rake gewóndj. * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. ;30 juli * ''Zuud- en Centraal-Azië'': bómaansjlaag tiedes 'n politieke beijeinkóms van 'n islamistische partie inne [[Pakistan|Pakistaanse]] sjtad Khar. Hiebie valle 63 doeje en rake mie es 200 luuj gewóndj. [[IS]] haet d'n aansjlaag opgeëis. ;26 juli * ''Kóns en cultuur'': zengeres [[Sinéad O'Connor]] sjtörf op 56-jäörige laeftied. ;24 juli * ''Nederlandj, politiek'': [[Sylvana Simons]] sjtop es Kamerlid veur [[Bij1]]. * ''Nederlandj, politiek'': [[Farid Azarkan]] sjtop es fractieveurzitter van [[DENK]]. ;23 juli * ''Belsj'': De [[Belsj]]e nuujslaezeres en zjoernaliste [[Martine Tanghe]] sjtörf op 67-jäörige laeftied ane gevolge van [[kanker]]. * ''Sjport'': [[Jordi Meeus]] oet [[Lommel]] wint de sjlotetappe vanne [[Runj van Frankriek]] op de [[Champs-Elysées]]. ;13 juli * ''Politiek, Nederlandj'': [[Sigrid Kaag]] sjtop es liestrekker van [[D66]]. * ''Oes-Afrika'': Inne [[Soedan]]ese provincie Wes-Dafoer waert e massagraaf óntdèk mit dao-in zeker 87 lichame. Volges de [[VN]] behure de meiste sjlachoffers tot de Masalit-sjtam, 'n etnische minderheid inne regio. Ze zint dinkelik doedgemaak door de RSF.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/07/13/ontdekking-massagraf-soedan/ VRT - Massagraf ontdekt in Soedan, buurlanden komen samen om conflict te bespreken]</ref> ;11 juli * ''Kóns en cultuur'': De Tsjechisch-Franse sjriever [[Milan Kundera]] sjtörf op 94-jäörige laeftied. ;10 juli * ''Politiek, Nederlandj'': [[Mark Rutte]] sjtop es liestrekker vanne [[VVD]]. ; 9 juli ''Politiek, Nederlandj'': [[Wopke Hoekstra]] sjtop es liestrekker van 't [[CDA]]. ;7 juli * ''Politiek, Nederlandj'': [[Kabinet-Rutte IV]] vèlt. ;2 juli * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Theo Pahlplatz]] sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6270574/fc-twente-icoon-en-dertienvoudig-international-theo-pahlplatz-76-overleden.html Nu.nl - FC Twente-icoon en dertienvoudig international Theo Pahlplatz (76) overleden]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse motorcoureur [[Joey den Besten]] kump op 30-jäörige laeftied óm in e motoróngelök.<ref>[https://nos.nl/artikel/2481215-motorcoureur-den-besten-30-overleden-na-crash-in-finland NOS.nl - Motorcoureur Den Besten (30) overleden na crash in Finland]</ref> ===juni=== * ''Oes-Europa'', 23-24 juni: de [[Wagnergroep]] kump in opsjtand en bezet versjeie militair bases en Róssische sjtaej, woe-ónger de grenssjtad [[Rostov]]. * ''Atlantische Oceaan'': Óngerzieboot Titan implodeert inne buurt van 't wrak vanne [[Titanic]]. De opvarende höbbe 't óngelök neet euverleef.<ref>[https://edition.cnn.com/2023/06/22/us/submersible-titanic-oceangate-search-thursday/index.html CNN - Titanic-bound submersible suffered ‘catastrophic implosion,’ killing all 5 on board, US Coast Guard says]</ref> * ''Oes-Europa'', 22-23 mei & 1-15 juni: Gevechte inne Róssische grensregio Belgorod tösje 't leger en pro-Oekraïense paramilitaire. * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. * ''Midde-Amerika, natuur en milieu'', 2-3 juni: zjwaor euversjtruiminge in [[Haïti]]. Teentalle luuj kómme daobie óm 't laeve. * ''Noord-Amerika, natuur en milieu'': bósbrenj in [[Canada]] en roukeuverlas in groete deile van Noord-Amerika ;30 juni * ''Zuud-Amerika'': De Braziliaansen ex-presidentj [[Jair Bolsonaro]] weurt veroerdeild veur machsmisbroek. Hiedoor maag hae ach jaor neet mie aan de verkezinge mitdoon.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6270368/bolsonaro-acht-jaar-onverkiesbaar-na-veroordeling-voor-machtsmisbruik.html Nu.nl - Bolsonaro acht jaar onverkiesbaar na veroordeling voor machtsmisbruik]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse componis van lichte meziek [[Ruud Bos]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/5061a0fc-ac7e-4cb8-95ab-7f6455d7d547/componist-ruud-bos-overleden-bekend-van-efteling-en-tv NPO Klassiek - Componist Ruud Bos overleden, bekend van Efteling én tv]</ref> ;25 juni * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse sjemis [[John Goodenough]] ([[Nobelpries]] in de Sjemie 2019) sjtörf op 100-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2480418-oudste-nobelprijswinnaar-accupionier-john-goodenough-100-overleden NOS.nl - Oudste Nobelprijswinnaar, accupionier John Goodenough (100) overleden]</ref> ;22 juni * ''Nederlands Limburg, Kóns en cultuur'': Kleinkunsteneer [[Maurice Hermans]], veural bekind es de zoon vaan [[Toon Hermans]], störf op 74-jaorege leeftied aon 'n bacterieel infectie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2479902-maurice-hermans-74-zoon-van-toon-overleden NOS.nl - Maurice Hermans (74), zoon van Toon, overleden]</ref> * ''Sjport'': 't [[IOC]] trèk de erkènning van de internationaal [[bókse|bóksbóndj]] [[IBA]] in. 't Is veur iers det 't comité zoe'ne sjtap zèt.<ref>[https://nos.nl/artikel/2479887-ioc-neemt-historisch-besluit-en-zet-internationale-boksbond-iba-buitenspel NOS.nl - IOC neemt historisch besluit en zet internationale boksbond IBA buitenspel]</ref> * ''Sjport'': De Belzje voetballer [[Stéphane Demol]] sjtörf op 57-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20230622_97332067 Het Nieuwsblad - Ex-Rode Duivel Stéphane Demol op 57-jarige leeftijd overleden]</ref>{{doedbekèndj}} ;21 juni * ''Weitesjap, Nederland'': Arsjeologe make de vónds bekèndj van e veerdoezendj jaor aud heiligdóm bie [[Tiel]] mit 'nen opboew dae aan [[Stonehenge]] rappeleert.<ref>[https://nos.nl/artikel/2479742-zonnekalender-langs-de-waal-archeologen-ontdekken-stonehenge-van-nederland-bij-tiel NOS.nl - Zonnekalender langs de Waal: archeologen ontdekken 'Stonehenge van Nederland' bij Tiel]</ref> ;18 juni * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de Grand Prix van Canada en kump mit dees 41e euverwinning geliek te sjtaon mit [[Ayrton Senna]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2479446-verstappen-wint-ook-in-canada-en-komt-met-41ste-zege-naast-legende-senna NOS.nl - Verstappen wint ook in Canada en komt met 41ste zege naast legende Senna]</ref> * ''Sjport'': [[Spaons hierevoetbalèlftal|Sjpanje]] wintj de [[UEFA Nations League]] nao wins in [[penantie]]s taege [[Kroatisch hierevoetbalèlftal|Kroatië]]. ;16 juni *''Afrika'': De jihadistische militie ADF pleeg 'nen aansjlaag op 'n sjoel in Mpondwe in 't zuudweste van [[Oeganda]]. 42 luuj, ónger waem 38 kinger, kómme daobie óm 't laeve. * ''Sjport'': De Zjwitserse fietsrenner [[Gino Mäder]] sjtörf op 26-jäörige laeftied aan de gevolge van 'ne val in de [[Runj van Zjwitserlandj]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2479149-wielrenner-gino-mader-26-overleden-dag-na-val-in-ronde-van-zwitserland NOS.nl - Wielrenner Gino Mäder (26) overleden dag na val in Ronde van Zwitserland]</ref> ;15 juni * ''Weitesjap'': D'n Amerikaan [[Donald Triplett]], d'n ierste persoen oets dae de diagnose [[otisme|autisme]] kreeg, sjtörf op 89-jäörige laeftied aan de gevolge van 'ne val.<ref>[https://apnews.com/article/donald-triplett-first-autism-diagnosis-e5d2867f2a922c1aca6446b8bd89a3b7 AP News - Donald Triplett, the 1st person diagnosed with autism, dies at 89]</ref> ;14 juni * ''Zuud-Europa'': Veur de kös van [[Griekelandj]] geuf 't 'n sjipbreuk. Hiebie zint zeker 78, mer meugelik hónderde migrante gehiemeld.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2023/jun/15/greece-refugee-shipwreck-rescuers-scour-sea-for-survivors The Guardian - Greece shipwreck: up to 100 children were below deck, survivors say]</ref> ;13 juni * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse sjriever [[Cormac McCarthy]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6267885/amerikaanse-schrijver-cormac-mccarthy-op-89-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy op 89-jarige leeftijd overleden]</ref> ;12 juni * ''Zuud-Europa'': De Itteljaanse aad-premier [[Silvio Berlusconi]] sjtörf op 86-jäörige laeftied. ;11 juni * ''Sjport'': [[Novak Đoković]] wintj [[Roland Garros]] bie de mansluuj door in drie sets (7-6 (1), 6-3, 7-5) [[Casper Ruud]] te versjlaon. Đoković is noe mit 23 grand slam-winste recordhawwer in 't mannetennis en haet es ènsegste eder van de veer groete toernoje minstens drie kier gewonne.<ref>Live-oetzenjing [[Langs de Lijn]] ([[NPO Radio 1]]</ref> ;10 juni * ''Sjport'': De Poolse [[Iga Swiatek]] wintj veur de driede kier [[Roland Garros]] bie de vrouwluuj door in drie sets (6-2, 5-7, 6-4) van de Tsjechische [[Karolína Muchová]] te winne.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6267475/swiatek-klopt-muchova-in-spannend-duel-en-wint-voor-derde-keer-roland-garros.html Nu.nl - Swiatek klopt Muchová in spannend duel en wint voor derde keer Roland Garros]</ref> * ''Sjport'': [[Manchester City FC]] wintj de [[UEFA Champions League (manslui)|UEFA Champions League]] door mit 1-0 te winne van [[Inter Milan]].<ref>Live-oetzenjing [[RTL 7]]</ref> ;9 juni * ''Nederlands Limburg, politiek'': Limbörg krieg e nuuj provinciaal besjtuur mit [[BBB]], [[VVD]], [[CDA]], [[PvdA]] en [[SP]]. Daomit is Limbörg de ierste Nederlandse provincie mit e coalitieakkoord.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20230607_95785089 De Limburger - Limburg krijgt nieuw provinciebestuur met BBB, VVD, CDA, PvdA en SP]</ref> ;7 juni * ''Sjport'': D'n Italiaanse fietsrenner [[Renato Longo]], viefvoudig waereldkampión [[cyclocross]], sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6267185/vijfvoudig-wereldkampioen-veldrijden-renato-longo-85-overleden.html Nu.nl - Vijfvoudig wereldkampioen veldrijden Renato Longo (85) overleden]</ref> ;6 juni * ''Oes-Europa'': De sjtuwdam bie Nova Kachovka (kórtbie [[Cherson]]) is ingesjtort. De sjaoj is enorm; de toedrach blief d'n iersten tied ónzeker. ;5 juni * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen hoboïs [[Werner Herbers]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/05/hoboist-en-dirigent-werner-herbers-is-overleden-hij-zocht-altijd-naar-iets-wonderbaarlijks-a4166407?utm_source=twitter&utm_medium=social&utm_campaign=twitter&utm_term=20230605 NRC.nl - Hoboïst en dirigent Werner Herbers is overleden. Hij zocht altijd naar iets wonderbaarlijks]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Braziliaanse zengeres [[Astrud Gilberto]], veural bekèndj van 't leedsje ''The girl from Ipanema'', sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2477926-braziliaanse-zangeres-astrud-gilberto-the-girl-from-ipanema-overleden NOS.nl - Braziliaanse zangeres Astrud Gilberto (The Girl From Ipanema) overleden]</ref> ;4 juni * ''Sjport'': [[Royal Antwerp FC]] weurt veur 't iers in 66 jaor kampión voetbal van 't Belsj.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230604_96761306 De Standaard - Alderweireld trapt Antwerp de voetbalhemel in]</ref> ;3 juni * ''Sjport'': [[FC Barcelona]] wintj de [[UEFA Champions League (vrouwluuj)|UEFA Champions League veur vrouwluuj]] door mit 3-2 van [[VfL Wolfsburg]] te winne.<ref>[https://nos.nl/artikel/2477590-barcelona-klopt-nederlands-getint-wolfsburg-na-remontada-in-champions-league-finale NOS.nl - Barcelona klopt Nederlands getint Wolfsburg na 'remontada' in Champions League-finale]</ref> ;2 juni * ''Zuud-Azië'': Bie e treinóngelök in de buurt van [[Balasore]], [[Odisha]], Oes-[[India]], kómme 300 luuj óm en valle nog ens zeker 900 gewónje.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6266360/dodental-treinramp-india-nadert-de-300-zeker-900-gewonden.html Nu.nl - Dodental treinramp India nadert de 300, zeker 900 gewonden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Finse componiste [[Kaija Saariaho]] sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gramophone.co.uk/features/article/contemporary-composer-kaija-saariaho?utm_medium=Social&utm_campaign=Echobox&utm_source=Twitter#Echobox=1685724053-1 Gramophone - Contemporary composer: Kaija Saariaho]</ref> ===mei=== * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. ;31 mei * ''Sjport'': [[Sevilla FC]] wintj de [[UEFA Europa League]] door [[A.S. Roma]] nao penanties te versjlaon. ;28 mei * ''Weitesjap'': D'n Duutsje biomedicus [[Harald zur Hausen]] ([[Nobelpries]] in de Genaeskónde 2008) sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230529_96445417 De Standaard - Nobelprijswinnaar Harald zur Hausen overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Primož Roglič]] wintj de [[Runj van Italië]]. De koers waor óntseerd door 't massaal oetvalle van väöl favoriete mit COVID-19. ;24 mei * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse popzengeres [[Tina Turner]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6265042/muzieklegende-tina-turner-op-83-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Muzieklegende Tina Turner op 83-jarige leeftijd overleden]</ref> ;22 mei * ''Oes-Europa'': 'n Róssische verzatsgróp zaet 't dörpke [[Kozinka (Belgorod)|Kozinka]] aan de grens mit de Oekraïne te höbbe ingenome.<ref>[https://nos.nl/artikel/2476095-onrust-door-aanvallen-oekraiense-saboteurs-in-russische-regio-belgorod NOS.nl - Onrust door aanvallen 'Oekraïense' saboteurs in Russische regio Belgorod]</ref> ;20 mei * ''Oes-Europa'': Nao maondelang gevechte vilt de sjtad [[Bachmoet]] gans in Róssische henj. ;19 mei * ''Kóns en cultuur'': De Britse sjriever [[Martin Amis]] sjtörf op 73-jäörige laeftied aan sjlókdermkanker.<ref>[https://www.nytimes.com/2023/05/20/books/martin-amis-dead.html?smid=tw-nytimes&smtyp=cur The New York Times - Martin Amis, Acclaimed Author of Bleakly Comic Novels, Dies at 73]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse bassis [[Andrew Rourke]] ([[The Smiths]]) sjtörf op 59-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230519_95291471 De Standaard - Andy Rourke, de Motown-motor van The Smiths]</ref> ;18 mei * ''Sjport'': D'n [[American football]]er [[Jim Brown]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6264418/americanfootballlegende-jim-brown-op-87-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Americanfootballlegende Jim Brown op 87-jarige leeftijd overleden]</ref> ;16 mei * ''Europa algemein'': De [[Raod van Europa]] belègk 'nen twiedaagsen top in [[Reykjavík]]. 't Is pas de veerde kier in zie besjtaon det de regeringsleiers van de ganse Raod biejeinkómme. ;14 mei * ''Zuudoes-Europa'': De presidentsverkezinge in [[Turkieë]] enjige ónbesjlis; 'n twiede runj volg. * ''Sjport'': [[Feyenoord]] weurt kampioen van Nederlandj nao 'n 3-0 wins op [[Go Ahead Eagles]]. ;13 mei * ''Kóns en cultuur'': [[Loreen]] wintj veur [[Zjwaede]] 't [[Eurovisie Songfestival]] mit 't leedje ''Tattoo''.<ref>[https://www.nu.nl/songfestival/6263549/loreen-wint-voor-de-tweede-keer-eurovisie-songfestival-namens-zweden.html Nu.nl - Loreen wint voor de tweede keer Eurovisie Songfestival namens Zweden]</ref> ;9 mei * ''Nederlands Limburg, Economie'': [[DSM]] kunjig 'n fusie aan mit de Zjwitserse concurrent [[Firmenich]]. De nuje naam weurt gewoen [[DSM Firmenich]].<ref>[https://www.nu.nl/economie/6262821/koninklijke-dsm-is-niet-meer-chemiebedrijf-fuseert-met-zwitsers-concern.html Nu.nl - Koninklijke DSM is niet meer: chemiebedrijf fuseert met Zwitsers concern]</ref> ;8 mei * ''Nederlands Limburg'': [[Mestreech Aoke Airport]] geit veur ach weke touw veur 'n ripperatie aon de landingsbaon.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6262641/acht-weken-geen-vliegverkeer-op-maastricht-aachen-airport-vanwege-renovatie.html Nu.nl - Acht weken geen vliegverkeer op Maastricht Aachen Airport vanwege renovatie]</ref> ;7 mei * ''Sjport'': [[Annemiek van Vleuten]] wintj de [[Runj van Sjpanje]] bie de vrouwluuj. Ze versjleit [[Demi Vollering]] mit e versjil van mer 9 seconde. * ''Sjport'': [[AFC Ajax|Ajax]] weurt Nederlands landskampión voetbal bie de vrouwluuj. ;5 mei * ''Zuudoes-Europa'': Bie 'n sjeetpartie inne Servische sjtad Mladenovac, get t'n zuje vanne huidsjtad Beograd, kómme ach luuj óm 't laeve en zint 14 luuj gewóndj geraak. ;3 mei * ''Zuudoes-Europa'': Bie 'n sjeetpartie op 'n basissjoel inne [[Servië|Servische]] huidsjtad [[Beograd]] kómme 8 kinger en 'ne bewaker óm 't laeve. Zès kinger en eine lieraar rake gewóndj. ;1 mei * ''Sjport'': De Maasmechelaer [[Luca Brecel]] weurt waereldkampión [[snooker]] door in de finaal mit 18-14 te winne van de Brit [[Mark Selby]].<ref>[https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20230501_92924334 Het Nieuwsblad - LIVE WK SNOOKER. Hij doet het! Luca Brecel kroont zich tot wereldkampioen en schrijft snookergeschiedenis]</ref> ===april=== * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. * ''Oes-Europa'', 10 oktober 2022-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. ;30 april * ''Sjport'': [[PSV]] wintj de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker bie de mansluuj]] door nao penanties van [[AFC Ajax|Ajax]] te winne. * ''Sjport'': D'n Amerikaanse [[wiedsjpringe]]r [[Ralph Bosten]], waereldrecordhawwer tösje 1960 en 1968, sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2473531-voormalig-verspringer-en-wereldrecordhouder-ralph-boston-83-overleden NOS.nl - Voormalig verspringer en wereldrecordhouder Ralph Boston (83) overleden]</ref> ;29 april * ''Nederlands Limburg'': In de [[ENCI-kojl]] brik 'n massaol vechpartij oet, boebij versjèllende lui 't mets trèkke.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6261567/politie-rukt-massaal-uit-voor-steekpartij-met-meerdere-gewonden-in-maastricht.html Nu.nl - Politie rukt massaal uit voor steekpartij met meerdere gewonden in Maastricht]</ref> ;28 april * ''Belsj Limburg, Kóns en cultuur'': In [[Brustem]] bie [[Sintruin]] begintj 'nen illegale [[rave]] dae tot zóndigaovendj (30 april) laat doorgeit. Op 't huugepuntj doon 10.000 luuj draon mit.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230430_92418979 De Standaard - ‘Deelnemers illegale rave vertrekken druppelsgewijs’]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Canadese rockgitaris [[Tim Bachman]] ([[Bachman-Turner Overdrive]]) sjtörf op 71-jäörige laeftied.<ref>[https://people.com/music/bachman-turner-overdrives-tim-bachman-dead-at-age-71/?utm_campaign=peoplemagazine&utm_content=new&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_term=644ec6eb5926cc000177195b People.com - Tim Bachman, Bachman-Turner Overdrive Member, Dead at 71]</ref> ;27 april * ''Media'': D'n Amerikaansen tv-prizzentator [[Jerry Springer]] sjtörf op 79-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.tmz.com/2023/04/27/jerry-springer-dead-dies/?adid=social-twa TMZ - Jerry Springer Dead at 79]</ref> ;25 april * ''Kóns en cultuur'': De Jamaicaans-Amerikaanse zenger en acteur [[Harry Belafonte]] sjtörf op 96-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2023/04/25/arts/music/harry-belafonte-dead.html New York Times - Harry Belafonte, 96, Dies; Barrier-Breaking Singer, Actor and Activist]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse cabaretier [[Paul van Vliet]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6261071/cabaretier-paul-van-vliet-87-overleden.html Nu.nl - Cabaretier Paul van Vliet (87) overleden]</ref> * ''Sjport'': De Belzje Limbörger [[Luca Brecel]] versjleit in de kwartfinaal van 't WK [[snooker]] de zevevaudig waereldkampioen [[Ronnie O'Sullivan]]. ;24 april * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaans-Nederlandse popzangeres [[Lilian Day Jackson]] (bekèndj van [[Spargo]]) sjtörf op 63-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6260953/spargo-zangeres-lilian-day-jackson-overleden-op-63-jarige-leeftijd.html Nu.nl - Spargo-zangeres Lilian Day Jackson overleden op 63-jarige leeftijd]</ref> ;23 april * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wintj [[Luuk-Bastenaoke-Luuk]] bie de vrouwluuj; [[Remco Evenepoel]] wintj bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[Sifan Hassan]] löp in Lonje häören ierste [[marathon (loupe)|marathon]] oets en wintj 'm direk, in 2:18:33.<ref>[https://nos.nl/artikel/2472518-fenomenale-hassan-wint-bij-marathondebuut-in-londen-en-verpulvert-nederlands-record NOS.nl - Fenomenale Hassan wint bij marathondebuut in Londen en verpulvert Nederlands record]</ref> ;21 april * ''Nederlandj'': Avvekaot [[Inez Weski]] weurt gearresteerd op verdènking van 't doorsjpaele van infermatie in häör rol es raodsvrouw van [[Ridouan Taghi]]. ;19 april * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wintj de [[Welzje Piel]] bie de vrouwluuj; [[Tadej Pogačar]] wintj bie de mansluuj.<ref>Live-oetzending NOS</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Zuud-Koreaanse popsjtaar [[Moonbin]] sjtörf op 25-jäörige laeftied aan 'nen dènkelike zelfmaord.<ref>[https://nos.nl/artikel/2472138-k-popster-moonbin-25-overleden NOS.nl - K-popster Moonbin (25) overleden]</ref> ;16 april * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wint de [[Amstel Gold Race]] bie de vrouwluuj; [[Tadej Pogačar]] wint bie de mansluuj.<ref>Live-oetzending NOS</ref> * ''Sjport'': De Belsj [[Bashir Abdi]] wintj de [[Marathon van Rotterdam]]. Bèste Nederlanjer is [[Abdi Nageeye]] op de driede plaatsj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471602-belg-abdi-voor-de-tweede-keer-winnaar-rotterdam-marathon-nageeye-derde NOS.nl - Belg Abdi voor de tweede keer winnaar Rotterdam Marathon, Nageeye derde]</ref> * ''Kóns en cultuur'': ''[[The phantom of the opera]]'', de langsloupende [[musical]] op [[Broadway]] oets, sjtop nao 35 jaor en 13.981 veursjtèllinge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471730-na-13-981-voorstellingen-spookt-het-niet-meer-op-broadway-doek-valt-voor-phantom NOS.nl - Na 13.981 voorstellingen spookt het niet meer op Broadway: doek valt voor 'Phantom']</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzpianis [[Ahmad Jamal]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471746-jazzpianist-ahmad-jamal-92-inspiratiebron-van-een-generatie-overleden NOS.nl - Jazzpianist Ahmad Jamal (92), inspiratiebron van een generatie, overleden]</ref> ;15 april * ''Natuur en milieu, Duutsjlandj'': De lèste drie [[kerncentraal|kerncentrale]] in Duutsjlandj gaon toe. * ''Afrika'': In [[Soedan]] vèntj 'n couppoging plaatsj, wobie 't tot geweld kump tösje de (militair) regering en de paramilitair bewaeging RSF.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6259642/klm-vliegt-niet-meer-over-soedan-tientallen-doden-daar-door-oplaaiend-geweld.html Nu.nl - KLM vliegt niet meer over Soedan, tientallen doden daar door oplaaiend geweld]</ref> De daag dao-op greujt dit geweld oet tot e nationaal conflik. * ''Sjport'': [[Derek Fox]] en [[Corach Rambler]] winne de [[Grand National]]. Róndj 't evenemènt weurt hel gepróttesteerd door dererechteactiviste.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471538-grand-national-onder-druk-118-arrestaties-drie-sterfgevallen-en-schotse-winnaar NOS.nl - Grand National onder druk: 118 arrestaties, drie sterfgevallen en Schotse winnaar]</ref> ;14 april * ''Nederlandj'': [[Euthanasie]] veur kènjer ónger de twelf weurt meugelik gemaak.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6259478/ongeneeslijk-zieke-kinderen-tot-12-jaar-krijgen-mogelijkheid-tot-levensbeeindiging.html Nu.nl - Ongeneeslijk zieke kinderen tot 12 jaar krijgen mogelijkheid tot levensbeëindiging]</ref> * ''Weitesjap'': 't Europees ruumdetuug [[Jupiter Icy Moons Explorer]] (JUICE) weurt gelanceerd. 't Mót in 2034 bie Jupiter aankómme. ;13 april * ''Kóns en cultuur'': De Britse modeóntwerpster [[Mary Quant]], bedènkster van de [[minirok]] en de [[hotpants]], sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471283-modeontwerper-mary-quant-93-vrouw-achter-de-minirok-en-hotpants-overleden NOS.nl - Modeontwerper Mary Quant (93), vrouw achter de minirok en hotpants, overleden]</ref> ;12 april * ''Nederlandj'': De [[Nederlandse Tuinboewraod]] sjaf de [[Floriade]] aaf. Direkte aanleiing is 't miljoeneverlees op de Floriade van 2022 in [[Almere]].<ref>[https://www.nu.nl/economie/6259180/nooit-meer-floriade-tuinbouwtentoonstelling-niet-meer-van-deze-tijd.html Nu.nl - Nooit meer Floriade: 'Tuinbouwtentoonstelling niet meer van deze tijd']</ref> ;9 april * ''Sjport'': De Nederlanjer [[Mathieu van der Poel]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de mansluuj.<ref>Liveoetzenjing [[NOS]]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandsen theoloog en dichter [[Huub Oosterhuis]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6258876/theoloog-en-dichter-huub-oosterhuis-op-89-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Theoloog en dichter Huub Oosterhuis op 89-jarige leeftijd overleden]</ref> ;8 april * ''Sjport'': De Canadese [[Alison Jackson]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de vrouwluuj.<ref>Liveoetzenjing [[NOS]]</ref> ;4 april * ''Naord-Europa'': [[Finland]]j kump nao [[finlandisering|'n jaorelang politiek van neutraliteit]] bie de [[NAVO]]. * ''Nederlandj'': Bie [[Voorschoten]] ([[Zuud-Hollandj]]) óntsjpore 'n geujertrein en 'n passageerstrein nao 'n bóksing mit 'n sjtèlling wo op gewirk weurt. Daobie valle 30 gewónje. Eine wirkman kump óm 't laeve, 'ne 65-jäörige treinmachinis oet [[Beringe]].<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2164650/slachtoffer-voorschoten-is-limburgse-kraanmachinist?fbclid=IwAR22AybZ3iPYcKRYf3JktLJEVc8iXsugQfieEGGgpTk-Epx3F5NgNVE4dn8 1limburg - Slachtoffer Voorschoten is Limburgse kraanmachinist]</ref> ;2 april * ''Sjport'': De Sjloveen [[Tadej Pogačar]] wintj de [[Runde vaan Vlaondere|Runj van Vlaandere]] bie de mansluuj; [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing NOS</ref> * ''Oes-Europa'': De nationalistische blogger [[Vladlen Tatarski]] kump óm bie 'nen aansjlaag op 'ne kaffee in Sint-Petersburg.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6257902/bekende-russische-militaire-blogger-komt-om-bij-explosie-in-sint-petersburg.html Nu.nl - Bekende Russische militaire blogger komt om bij explosie in Sint-Petersburg]</ref> * ''Nederlands Limburg'': [[Leo Hendrikx]], Nederlandse kreegveteraan oet d'n Twiede Waereldoorlog en de lèsten Èngelandjvaarder, sjtörf op 99-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6258067/laatste-engelandvaarder-en-spitfire-piloot-in-woii-leo-hendrikx-99-overleden.html Nu.nl - Laatste Engelandvaarder en Spitfire-piloot in WOII Leo Hendrikx (99) overleden]</ref> ;1 april * ''Nederlandj, Economie'': Zès van de èlf [[eerdgaas|gaas]]pötte in [[Groninge (provincie)|Groninge]] gaon definitief toe. De anger vief blieve op de 'waakvlamsjtandj' en waere allein in geval van noed weer actief.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6257653/meer-dan-de-helft-van-de-groningse-gasputten-gaat-definitief-dicht-op-1-april.html Nu.nl - Meer dan de helft van de Groningse gasputten gaat definitief dicht op 1 april]</ref> ===miert=== * ''Nederlands Limburg'', 23 fibberwarie-huuj: 't [[Julianakanaal]] is toe vanwaege 'nen dambreuk. * ''Zuud-Amerika'', 7 december 2022-huuj: fel proteste in [[Peru]] nao de aafzetting vanne linkse presidentj Castillo. * ''Oes-Europa'', 10 oktober 2022-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september 2022-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. ;31 miert * ''Vereinigde Sjtaote, Natuur en milieu'': E 'monstersjtörmsysteem' raak de Vereinigde Sjtaote. Teentalle tornado's en zjwaor sjtörme rake 't landj van 't zuje tot in 't noorde en zörge veur diverse doeje en hiel väöl materieel sjaaj. ;30 miert * ''Vereinigde Sjtaote'': 'n Zjurie in [[New York (staot)|New York]] besjluut [[Donald Trump]] te vervolge veur 't betale van zwieggeld aan [[Stormy Daniels]]. 't Is veur 't iers det 'nen Amerikaansen ex-presidentj vervolg weurt.<ref>[https://www.nytimes.com/live/2023/03/30/nyregion/trump-indictment-news New York Times - NY Grand Jury votes to indict Donald Trump]</ref> ;29 miert * ''Sjport'': [[Christophe Laporte]] wintj [[Dwars door Vlaanderen]] bie de mansluuj. [[Demi Vollering]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2469352-laporte-wint-ook-dwars-door-vlaanderen-nu-geheel-op-eigen-kracht NOS.nl - Laporte wint ook Dwars door Vlaanderen, nu geheel op eigen kracht]</ref><ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6257343/vollering-soleert-naar-schitterende-zege-in-dwars-door-vlaanderen-vos-derde.html Nu.nl - Vollering soleert naar schitterende zege in Dwars door Vlaanderen, Vos derde]</ref> ;28 miert * ''Kóns en cultuur'': De Japansen tósjenis en filmcomponis [[Ryuichi Sakamoto]] sjtörf op 71-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6257877/japanse-componist-ryuichi-sakamoto-op-71-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Japanse componist Ryuichi Sakamoto op 71-jarige leeftijd overleden]</ref> ;27 miert * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': Komiker en tv-maeker [[Wim de Bie]], dae jaorelank mit [[Kees van Kooten]] 't duo [[Van Kooten en De Bie]] vörmde, sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/media/6256995/komiek-wim-de-bie-83-van-iconisch-duo-van-kooten-en-de-bie-overleden.html Nu.nl - Komiek Wim de Bie (83) van iconisch duo Van Kooten en De Bie overleden]</ref> * ''Midde-Oeste'': Nao zjwaor proteste besjlut d'n [[Israël]]ische premier [[Benjamin Netanyahu]] hervörminge die häöm groete mach zouwe gaeve oet te sjtèlle. ;26 miert * ''Sjport'': De Fransoos [[Christophe Laporte]] wintj [[Gent-Wevelgem]] bie de mansluuj. De Zjwitserse [[Marlen Reusser]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Liveoetzenjing [[NOS]]</ref> ;24 miert * ''Weitesjap'': D'n Amerikaansen óngernummer en inzjenjeur [[Gordon Moore]], veural bekèndj van de [[wèt van Moore]], sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6256810/intel-oprichter-gordon-moore-94-die-wet-van-moore-bedacht-overleden.html Nu.nl - Intel-oprichter Gordon Moore (94) die 'wet van Moore' bedacht overleden]</ref> ;23 miert * ''Nederlands Limburg'': [[Wim Hillenaar]] weurt veurgedrage es de nuie börgemeister vaan [[Mestreech]]. Heer geit op 1 juli [[Annemarie Penn-te Strake]] opvolge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2468629-wim-hillenaar-voorgedragen-als-nieuwe-burgemeester-van-maastricht NOS.nl - Wim Hillenaar voorgedragen als nieuwe burgemeester van Maastricht]</ref> ;21 miert * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse cabaretier [[Fred Florusse]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6256344/don-quishocking-cabaretier-en-regisseur-fred-florusse-85-overleden.html Nu.nl - Don Quishocking-cabaretier en regisseur Fred Florusse (85) overleden]</ref> ;19 miert * ''Economie'': De Zjwisterse investeringsbank [[UBS]] nump häöre concurrent [[Credit Suisse]], dae mit failissemint woort bedreig, euver. Hiemit weurt 'ne groete bankecrisis veurkómme. ;18 miert * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj [[Milaan-Sanremo]], es ierste Nederlanjer saer [[Hennie Kuiper]] in 1985.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6255909/ontketende-van-der-poel-wint-milaan-san-remo-als-eerste-nederlander-in-38-jaar.html Nu.nl - Ontketende Van der Poel wint Milaan-San Remo als eerste Nederlander in 38 jaar]</ref> ;17 miert * ''Ruslandj/Internationaal'': 't [[Internationaal Sjtraofhof]] in [[D'n Haag]] vaerdig 'n arrestatiebevel oet taege [[Vladimir Poetin]].<ref>[https://www.icc-cpi.int/news/situation-ukraine-icc-judges-issue-arrest-warrants-against-vladimir-vladimirovich-putin-and ICC-CPI - Situation in Ukraine: ICC judges issue arrest warrants against Vladimir Vladimirovich Putin and Maria Alekseyevna Lvova-Belova]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Adri Duivesteijn]] ([[PvdA]]) sjtörf op 72-jäörige laeftied aan [[prostaatkanker]].<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6255828/haags-pvda-kopstuk-adri-duivesteijn-op-72-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Haags PvdA-kopstuk Adri Duivesteijn op 72-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Kroatisch-Nederlandse sjriefster [[Dubravka Ugrešić]] sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6255822/schrijfster-dubravka-ugresic-bekend-van-de-vos-op-73-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Schrijfster Dubravka Ugrešić, bekend van De Vos, op 73-jarige leeftijd overleden]</ref> ;15 miert * ''Nederlandj'': Bie verkezinge veur de [[provincie|Provinciaal Sjtaote]] en de [[watersjap]]pe wintj veural de rechs-populistische [[BBB]] henjig. ;13 miert * ''Nederlands Limburg'': In de Hèrkebósjer zedezaak kriege Nancy D. en Peter S. 12 jaor gevangenis opgelag óm 't misbroek van zeve jóng oppaskinger.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2151580/lange-celstraffen-voor-duo-in-grote-kindermisbruikzaak 1Limburg - Lange celstraffen voor duo in grote kindermisbruikzaak]</ref> * ''Sjport'': D'n Amerikaansen [[hoegsjpringe]]r [[Dick Fosbury]], bekèndj van de [[fosburyflop]] womit 'r in 1968 e waereldrecord haolde, sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6255154/hoogspringlegende-dick-fosbury-76-van-revolutionaire-fosburyflop-overleden.html Nu.nl - Hoogspringlegende Dick Fosbury (76) van revolutionaire fosburyflop overleden]</ref> ;12 miert * ''Kóns en cultuur'': Op de 95e [[Academy Awards]] wintj ''[[Everything everywhere all at once]]'' zeve prieze, wo-ónger dae van beste film en bèste actries ([[Michelle Yeoh]]). [[Brendan Fraser]] weurt tot bèsten acteur beneump.<ref>[https://nos.nl/artikel/2467279-everything-everywhere-all-at-once-maakt-belofte-waar-met-historische-oscarsoverwinning NOS.nl - Everything Everywhere All at Once maakt belofte waar met historische Oscarsoverwinning]</ref> ;10 miert * ''Nederlandj'': De Nederlandse regering luf de lèste beperkinge ómtrèntj [[COVID-19]] op.<ref>[https://www.nu.nl/coronavirus/6252775/kabinet-schrapt-per-direct-de-laatste-coronaregels.html Nu.nl - Kabinet schrapt per direct de laatste coronaregels]</ref> * ''Belsj'': De Vlaomse regering kump esnog mit e sjtiksjtofakkaord wo de ganse coalitie achter sjteit.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230310_97523714 De Standaard - Wat staat er in dit stikstofakkoord?]</ref> ;9 miert * ''Duutsjlandj'': Bie 'n sjeetpartie in 'ne Keuninkriekszaal vanne [[Jehovagetuge]] in [[Hamburg]] valle zeker ach doeje (incl. de sjötter) en mierder gewónje.<ref>[https://www.berliner-zeitung.de/news/mehrere-tote-bei-schuessen-in-hamburg-li.326047 Berliner Zeitung - Hamburg: Schüsse bei Zeugen Jehovas – Tote und Verletzte]</ref> ;6 miert * ''Belsj, politiek'': De Vlaamse regering kump mit e concepakkoord euver de sjtiksjtofregulering. Dit akkoord weurt neet gesjteund door 't [[CD&V]], wat hiemit de facto boete de regering weurt gezat.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230306_94232478 De Standaard -Vlaamse regering heeft stikstofakkoord, zonder CD&V]</ref> * ''Duutsjlandj, Noord-Amerika'': [[Traute Lafrenz]], de lètste euverlaevende vanne anti[[nazi]]stische verzetsgroop Weiße Rose Hamburg, sjtörf op 103-jäörige laeftied.<ref>[https://www.abendblatt.de/hamburg/article237852209/Letzte-Ueberlebende-der-Weissen-Rose-ist-tot.html Hamburger Abendblatt - Letzte Überlebende der Weißen Rose ist tot]</ref> ;4 miert * ''Sjport'': In de Klassieker taege [[Feyenoord]] sjpaelt 't vrouweteam van [[AFC Ajax]] veur 't iers in de [[Johan Cruijff Arena]]. De match trèk zoeget 34.000 bezeukers, wat veur de [[Ieredevisie (damesvoetbal)|vrouwluuj-Ieredevisie]] óngekèndj is.<ref>[https://nos.nl/artikel/2466183-geen-winnaar-wel-34-000-toeschouwers-bij-eerste-vrouwen-klassieker-in-arena NOS.nl - Geen winnaar, wel 34.000 toeschouwers bij eerste vrouwen-Klassieker in Arena]</ref> * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wintj de [[Strade Bianche]] bie de vrouwluuj, en [[Tom Pidcock]] wintj bie de mansluuj. ;3 miert * ''Belsj'': In [[Brussel]] demonstrere doezende boere taege 'n versjtrenging van 't sjtiksjtofbeleid veur de landjboew. ;2 miert * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzsaxofonis [[Wayne Shorter]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6253654/saxofonist-en-componist-wayne-shorter-op-89-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Saxofonist en componist Wayne Shorter op 89-jarige leeftijd overleden]</ref> ;1 miert * ''Zuud-Europa'': Bie e treinóngelök in 't noorde van [[Griekelandj]] valle 57 doeje. ===fibberwarie=== * ''Nederlands Limburg'', 23 fibberwarie-huuj: 't [[Julianakanaal]] is toe vanwaege 'n dambreuk. * ''Zuud-Amerika'', 7 december 2022-huuj: fel proteste in [[Peru]] nao de aafzetting vanne linkse presidentj Castillo. * ''Oes-Europa'', 10 oktober 2022-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september 2022-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. ;28 fibberwarie * ''Sjport'': In de kwartfinaal van de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker]] wintj amateurclub [[SV Spakenburg]] mit 1-4 van [[FC Utrecht]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2465644-megastunt-spakenburg-amateurclub-halvefinalist-knvb-beker-na-winst-bij-utrecht NOS - Megastunt Spakenburg: amateurclub halvefinalist KNVB-beker na winst bij Utrecht]</ref> ;26 fibberwarie * ''Zuud-Europa'': Bie e bootóngelök in Zuud-[[Italië]] kómme zeker 67 migrante óm 't laeve. ;25 fibberwarie * ''Sjport'': [[Dylan van Baarle]] wintj [[Omloop Het Nieuwsblad]] bie de mansluuj. [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzending [[NOS]]</ref> ;22 fibberwarie * ''Vereinig Keuninkriek en Ierlandj'': In 't [[Noord-Ierlandj|Noord-Ierse]] [[Omagh]] waert 'ne pelissie-agent besjaote. Hae raak ernstig gewóndj. D'n aansjlaag is meugelik 't wirk vanne rippeblikeinse terreurbeweging [[New IRA]]. ;20 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Japanse sjtripteikenaer en animator [[Leiji Matsumoto]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2464595-invloedrijke-japanse-anime-en-mangatekenaar-leiji-matsumoto-overleden NOS.nl - Invloedrijke Japanse anime- en mangatekenaar Leiji Matsumoto overleden]</ref> ;19 fibberwarie * ''Sjport'': De Nederlandse [[Femke Bol]] löp de 400 meter indoor in 49,29 seconde; e nuuj waereldrecord. Ze is de ierste in 41 jaor die 't waereldrecord verbaetert. ;17 fibberwarie * ''Zuud-Amerika'': Demonstrante in [[Paramaribo]] besjtörme 't [[Suriname|Surinaams]] parlemèntsgeboew. ;15 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Raquel Welch]] sjtörf op 82-jäörige laeftied. ;14 fibberwarie * ''Oceanië, natuur en milieu'': [[Nuuj-Zielandj]] reup de [[noedtoesjtand]] oet óm de sjaaj die orkaan [[Gabrielle (orkaan)|Gabrielle]] deit. 't Is pas de driede kier in de historie van 't landj det de regering det deit.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6251167/nieuw-zeeland-neemt-zeldzame-stap-en-roept-noodtoestand-uit-vanwege-cycloon.html Nu.nl - Nieuw-Zeeland neemt zeldzame stap en roept noodtoestand uit vanwege cycloon]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Wim Kras]], de jóngste sjpeler oets in de [[Ieredevisie (hierevoetbal)|Ieredevisie]], sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6251400/jongste-eredivisie-debutant-ooit-en-volendam-icoon-wim-kras-79-overleden.html Nu.nl - Jongste Eredivisie-debutant ooit en Volendam-icoon Wim Kras (79) overleden]</ref> ;12 fibberwarie * ''Duutsjlandj, politiek'': 't [[CDU]] wèntj de lokaal verkezinge in [[Berlien]] en is dao veur 't iers in jaore de groetste.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/innenpolitik/berlin-wahl-171.html Tagesschau - CDU siegt deutlich - SPD historisch schlecht]</ref> * ''Sjport'': In de [[Super Bowl]] LVII winne de [[Kansas City Chiefs]] mit 38-35 van de [[Philadelphia Eagles]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2463624-kansas-city-chiefs-wint-spectaculaire-super-bowl NOS.nl - Kansas City Chiefs wint spectaculaire Super Bowl]</ref> ;11 fibberwarie * ''Duutsjlandj'': D'n Duutsje politicus [[Hans Modrow]], de lèste communistische premier van de [[DDR]], sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/politik/frueherer-ddr-regierungschef-hans-modrow-gestorben-18671231.html FAZ.net - Zum Tod von Hans Modrow: Der letzte Ministerpräsident der SED]</ref> ;10 fibberwarie * ''Nederlands Limburg'': [[Nederlands Limburg|Limburg]] sjaf es lèste provincie in Nederlandj de bae veur 't debat aaf.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2133071/provinciale-staten-schaft-openingsgebed-af 1Limburg - Provinciale Staten schaft openingsgebed af]</ref> ;9 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis van popleedjes [[Burt Bacharach]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/obituaries/2023/02/09/burt-bacharach-songwriter-dies/ The Washington Post - Burt Bacharach, prolific composer of pop hits, dies at 94]</ref> ;6 fibberwarie * ''Zuudoes-Europa/Midde-Oeste'': Kortbie [[Gaziantep]] in [[Turkije|Turkieë]] vèntj 'ne zjwaoren aerdsjóddel plaatsj mit 'n krach van 7,8 op de [[memènt-magnitudesjaol]]. In Turkië en [[Syrië]] valle teendoezende doeje. ;5 fibberwarie * ''Zuud-Azië'': De vreugere [[Pakistan|Pakistaanse]] presidentj [[Pervez Musharraf]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2462575-pakistaanse-oud-president-musharraf-79-overleden NOS.nl - Pakistaanse oud-president Musharraf (79) overleden]</ref> * ''Nederlandj'': In [[Delf]] vèntj 'n sjtaekpartie plaatsj. Daobie vèlt einen doeje en einen gewónje. ;4 fibberwarie * ''Vereinegde Sjtaote'': De Amerikaanse lochmach haolt 'n Chinese ballon denaer, die volgens häör veur sjpionagedoele waor opgelaote.<ref>[https://edition.cnn.com/politics/live-news/suspected-chinese-balloon-over-us-02-04-23/index.html CNN.com - US shoots down Chinese spy balloon off East Coast]</ref> ===jannewarie=== * ''Zuud-Amerika'', 7 december 2022-huuj: fel proteste in [[Peru]] nao de aafzetting vanne linkse presidentj Castillo. * ''Oes-Europa'', 10 oktober 2022-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september 2022-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. * [[India]] haolt [[China]] in es landj mit de groetste bevolking. ;31 jannewarie * ''Nederlandj'': Bie 'ne brandj in [[Arnhem]] valle twie doeje. Mierder luuj rake hön hoes kwiet.<ref>[https://www.gelderlander.nl/arnhem/twee-doden-verwoeste-huizen-en-veel-boosheid-dit-is-wat-we-tot-nu-toe-weten-over-de-megabrand-in-arnhem~a3be4b26/ De Gelderlander - Twee doden, verwoeste huizen en veel boosheid: dit is wat we tot nu toe weten over de megabrand in Arnhem]</ref> ;30 jannewarie * ''Zuud-Azië'': Bie 'ne bómaansjlaag op 'n [[moskee]] inne [[Pakistan|Pakistaanse]] sjtad Pesjawar valle zeker 59 doeje en 170 gewónje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2461885-pakistan-ontzet-over-zware-aanslag-op-moskee-in-zwaarbeveiligde-zone NOS- Pakistan ontzet over zware aanslag op moskee in zwaarbeveiligde zone]</ref> * ''Belsj'': In 'n [[metro]]sjtasie in [[Brössel]] waere reizigers aangevalle door 'ne man mit e mets. Drie luuj rake gewóndj, woevan eine ernstig. De verdachte is opgepak.<ref>[hhttps://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/01/30/incident-schuman-brussel/ VRT - Brussels metrostation Schuman afgesloten na mesaanval: drie gewonden, verdachte opgepakt]</ref> ;28 jannewarie * ''Zuud-Europa'': De Sjpaanse pelissie pak 'ne 28-jäörige Sjpaans-Marokkaanse man op dae meugelik 'ne aansjlaag wool plege op 't sjtrand van [[Benidorm]]. ;27 jannewarie * ''Midde-Oeste'': Bie 'ne aansjlaag op 'n [[synagoog]] in Oes-[[Jeruzalem]] valle zeve doeje en drie gewónje. De sjötter, 'ne 21-jäörige Palestien, waert doedgesjote in e vuurgevech mit de pelisse.<ref>[https://nos.nl/artikel/2461514-zeker-zeven-doden-bij-aanslag-synagoge-in-jeruzalem NOS - Zeker zeven doden bij aanslag synagoge in Jeruzalem]</ref> ;26 jannewarie * ''Midde-Oeste'': Bie gevechte tösje 't [[Israel]]ische leger en Palestiense militante in Jenin oppe [[Westelike Jordaanoever]] valle 9 doeje. Ónger de doeje zint zeve militante en 'n vrouw.<ref>[https://apnews.com/article/politics-palestinian-territories-government-israel-middle-east-c8e644c39b066d78b8e2accde0a11e23 AP News- Israel, Gaza fighters trade fire after deadly West Bank raid]</ref> ;25 jannewarie * ''Zuud-Europa'': In 'n kèrk en 'n kapel inne Zuud-Sjpaanse sjtad [[Algericas]] ([[Andalusië]]) waere luuj aangevalle door 'ne man mit 'ne machete. Daobie valle einen doeje en veer gewónje. De man is opgepak en de pelissie geit oet van e terroristisch motief.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20230125_97305970 De Limbörger - Een dode en vier gewonden door man met zwaard in Zuid-Spaanse kerken]</ref> * ''Duutsjlandj'': Bie e sjtaekincident in e treintoesjtel hauverwaeges [[Kiel]] en [[Hamburg]] zint twie doeje en zeve gewónje gevalle. Me geit neet oet van e terroristisch motief.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/messerattacke-regionalzug-101.html Tagesschau - Zwei Tote bei Messerattacke in Zug]</ref> * ''Noord-Amerika, Oes-Europa'': De [[VS]] gaon 31 zjwaor gevechstanks van 't type M1 Abrams levere aan [[Oekraïne]]. * ''Oceanië, politiek'': Chris Hipkins volg Jacinda Ardern op es [[premier]] van [[Nuuj-Zielandj]]. ;24 jannewarie * ''Duutsjlandj, Oes-Europa'': [[Duutsjlandj]] geit veerteen Leopard 2-[[tank]]s levere aan [[Oekraïne]]. Ouch anger lenj, woe-ónger [[Pole]], kriege toesjtömming óm dit type tank ane Oekraïense sjtriedkrachte te gaeve.<ref>[https://www.tagesschau.de/ausland/europa/eilmeldung-ukraine-leopard-panzer-101.html Tagesschau - Deutschland liefert 14 "Leopard"-Panzer an Ukraine]</ref> ;23 jannewarie * ''Noord-Amerika'': Bie twie sjeetpartieje inne sjtad Half Moon Bay, kórtbie [[San Francisco]] ([[Californië]]), valle zeve doeje. De sjötter woort opgepak. ;22 jannewarie * ''Noord-Amerika'': Bie 'n sjeetpartie tiedes de vering van 't Sjinees Nuujjaor in Monterey Park, kórtbie [[Los Angeles]] ([[Californië]]), valle teen doeje en teen gewónje. De sjötter haet zichzelf doedgemaak. ;21 jannerwarie * ''Nederlandj'': 'ne Sjötter äöpent 't vuur op 66-jäörige vrouw en häör 38-jäörige dochter in e winkelcentrum in [[Zwijndrecht (Nederland)|Zwijndrecht]]. De 66-jäörige vrouw kump óm 't laeve, häör dochter ligk zjwaorgewóndj in 't krankehoes.<ref>[https://web.archive.org/web/20230125110328/https://www.politie.nl/nieuws/2023/januari/21/vrouw-overlijdt-na-schietpartij-bij-winkelcentrum-zwijndrecht.html Politie - Politie Zwijndrecht zoekt voortvluchtige Minh Nghia Vuong]</ref> ;20 jannewarie * ''Weitesjap'': De Amerikaanse meziekpsychologe [[Sandra Trehub]] sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2023/02/16/science/sandra-trehub-dead.html New York Times - Sandra Trehub, Pioneer in the Psychology of Music, Dies at 84]</ref> ;19 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse zenger-sjriever [[David Crosby]] ([[The Byrds]], [[Crosby, Stills, Nash & Young]]) sjtörf op 81-jäörige laetied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6247736/singer-songwriter-david-crosby-op-81-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Singer-songwriter David Crosby op 81-jarige leeftijd overleden]</ref> ;17 jannewarie * ''Nederlands Limbörg'': In [[Den Bosch]] begintj de zaak taege Peter S. oet [[Bieëgdje]] en Nancy D. oet [[Hèrkebósj]], die verdach waere van sadistisch kènjermisbroek.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2091866/hoe-kon-oppasstel-twee-jaar-lang-kinderen-misbruiken 1Limburg - Hoe kon oppasstel twee jaar lang kinderen misbruiken?]</ref> * ''Nederlandj'': In [[Arkel]], kórtbie [[Gorinchem]], waert 'ne 37-jäörige man opgepak. Hae zouw tösje [[2015]] en [[2018]] 'n leidinggaevende rol höbbe gesjpeeld bie terreurbeweging [[IS]] in [[Syrië]].<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5359788/islamitische-staat RTL Nieuws - Vermoedelijke IS-veiligheidschef opgepakt in Arkel, verdacht van oorlogsmisdaden]</ref> * ''Frankriek'': De Franse [[zöster André]], de auwdste minsj op de waereld, sjtörf op 118-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6247405/franse-zuster-andre-sterft-op-118-jarige-leeftijd-als-oudste-persoon-ter-wereld.html Nu.nl - Franse zuster André sterft op 118-jarige leeftijd als oudste persoon ter wereld]</ref> ;16 jannewarie * ''Zuud-Europa'': [[Maffia]]kopsjtök [[Matteo Messina Denaro]] weurt in [[Palermo]] gearresteerd.<ref>[https://nos.nl/artikel/2460047-siciliaanse-maffiabaas-matteo-messina-denaro-na-30-jaar-opgepakt NOS.nl - Siciliaanse maffiabaas Matteo Messina Denaro na 30 jaar opgepakt]</ref> * ''Zuud-Europa, Kóns en cultuur'': De Italiaanse actries [[Gina Lollobrigida]] sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230116_94318822 De Standaard - Filmicoon en sekssymbool Gina Lollobrigida (95) overleden]</ref> ;15 jannewarie * ''Zuud-Azië'': Bie e óngelök mit e [[vleegmesjieng]] in [[Nepal]] kómme alle 72 inzittende óm 't laeve. * ''Afrika'': Bie 'ne aansjlaag mit e geïmproviseerd explosief in 'n kerk in [[Congo]] valle 10 doeje en 39 gewónje.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/01/15/tien-doden-en-39-gewonden-bij-bomaanslag-op-kerk-in-congo0/ Vrt.be - Minstens 10 doden en 39 gewonden bij bomaanslag op kerk in Congo]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen acteur [[Jan Krol]], bekèndj van ''[[Bartje (tv-serie)|Bartje]]'', sjtörf op 60-jäörige laeftied.<ref>[https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/15277391/bartje-acteur-jan-krol-60-overleden RTV Drenthe - Bartje-acteur Jan Krol (60) overleden]</ref> ;14 jannewarie * ''Oes-Europa'': Bie 'ne Róssische raketaanval op [[Dnipro]] in de [[Oekraïne]] valle 40 doeje en 75 gewónje. Teentalle luuj waere nog vermis.<ref>[https://www.pravda.com.ua/eng/news/2023/01/16/7384991/ Ukrainska Pravda - Attack on Dnipro: death toll rises to 40 people]</ref> * ''Midde-Oeste'': De Brits-Iraanse politicus [[Alireza Akbari]] weurt geëxecuteerd op aanklach van sjpionaasj.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-middle-east-64273520 BBC News - Alireza Akbari: Iran executes British-Iranian dual national]</ref>{{doedbekèndj}} * ''Sjport'': De Nederlandse fietsrenner [[Lieuwe Westra]] sjtörf op 40-jäörige laeftied, dènkelik door zelfmaord.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6247053/oud-profwielrenner-lieuwe-westra-op-veertigjarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Oud-profwielrenner Lieuwe Westra op veertigjarige leeftijd overleden]</ref><ref>[https://nos.nl/artikel/2459894-oud-wielrenner-westra-40-overleden NOS.nl - Oud-wielrenner Westra (40) overleden]</ref> ;11 jannewarie * ''Duutsjlandj'': De pelitie begintj mit de óntruming van [[Lutseroa]]. 't Dörp, wat gesjloop mót waere veur de [[broenkole|broenkool]]winning, weurt door activiste bezat gehauwe.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6246496/ontruiming-duits-bruinkooldorp-mondt-uit-in-gevechten-tussen-politie-en-activisten.html Nu.nl - Ontruiming Duits 'bruinkooldorp' mondt uit in gevechten tussen politie en activisten]</ref> ;10 jannewarie * ''Zuud-Europa'': [[Constantijn II vaan Griekeland|Constantien II]], de lèste keuning van [[Griekeland]]j, sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6246456/laatste-griekse-koning-constantijn-ii-overleden-op-82-jarige-leeftijd.html Nu.nl - Laatste Griekse koning Constantijn II overleden op 82-jarige leeftijd]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse rockgitaris [[Jeff Beck]], bekèndj van [[The Yardbirds]], sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[Nu.nl - https://www.nu.nl/muziek/6246612/rockgitarist-jeff-beck-78-overleden.html]</ref> * ''Australië'': D'n [[Australië|Australische]] [[kardinaal]] George Pell sjtörf op 81-jäörige laeftied. Hae woort veroerdeild veur kingermisbroek en later weer vriegesjpraoke.<ref>[https://www.acistampa.com/story/e-morto-a-81-anni-il-cardinale-george-pell-21541 Acistampa - E' morto a 81 anni il Cardinale George Pell]</ref> ;8 jannewarie * ''Zuud-Amerika'': Aanhengers van ex-presidentj [[Jair Bolsonaro]] besjtörme 't parlemèntsgebouw in [[Brasília]]. De besjtörming is dujelik geïnspireerd door de besjtörming van 't Amerikaans Capitool in 2021.<ref>[https://nos.nl/artikel/2459162-aanhangers-bolsonaro-bestormen-parlement-in-brasilia NOS.nl - Aanhangers Bolsonaro bestormen parlement in Brasilia]</ref> ;6 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Italiaanse voetballer [[Gianluca Vialli]] sjtörf op 58-jäörige laeftied aan alvleisklierkanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2458851-italiaanse-voetballegende-vialli-58-overleden-ciao-luca NOS.nl - Italiaanse voetballegende Vialli (58) overleden: 'Ciao Luca']</ref> ;4 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Britse sjriefster [[Fay Weldon]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2458711-britse-feministische-schrijfster-fay-weldon-91-overleden NOS.nl - Britse feministische schrijfster Fay Weldon (91) overleden]</ref> ;3 jannewarie * ''Vereinigde Sjtaote, Politiek'': Veur 't iers in hóngerd jaor sjtake de sjtumme bie de verkezing veur de sjpraeker van 't [[Hoes van Aafgevaerdigde (Vereinigde Sjtaote)|Hoes van Aafgevaerdigde]]. Door de verdeildheid binne de [[Rippeblikeinse Partie (Vereinigde Sjtaote)|Rippeblikeinse Partie]], die 'n minimaal miejerheid haet, is dit noe ins gein formaliteit. Oetènjelik weurt [[Kevin McCarthy]] op 6 jannewarie nao vieftien sjtumrunje gekoze.<ref>[https://edition.cnn.com/politics/live-news/new-congress-sworn-in-2023/index.html CNN.com - The latest on the new Congress and House speaker vote]</ref> ;2 jannewarie * ''Oes-Europa'': Bie 'nen Oekraïensen aanval op 'n tiedelike Róssische basis in Makiivka inne regio [[Oblas Donetsk|Donetsk]] zint zeker 63, mer dinkelik hónderde militaire óm 't laeve gekómme.<ref>[https://edition.cnn.com/2023/01/02/europe/ukraine-makiivka-strike-intl/index.html CNN - Ukraine claims hundreds of Russian troops killed in strike; Moscow says 63 died]</ref> ;1 jannewarie * ''Economie, Zuudoes-Europa'': [[Kroatië]] treujt toe tot de [[eurozone]]. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen drummer [[Fred White]] ([[Earth, Wind & Fire]]) sjtörf op 67-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2458503-drummer-fred-white-67-van-earth-wind-and-fire-overleden NOS.nl - Drummer Fred White (67) van Earth, Wind & Fire overleden]</ref> ==2022== ===december=== * ''Natuur & milieu, Noord-Amerika'', 21-26 december 2022: 'n frontaal depressie veroerzaak sjniesjtorme en extreem lieg temperature (bis -45°C) euver e groet deil van [[Canada]] en de [[VS]]. * ''Zuud-Amerika'', 7 december-huuj: fel proteste in [[Peru]] nao de aafzetting vanne linkse presidentj Castillo. * ''Oes-Azië'', 26 november- 5 december: fel proteste in [[Sjina]] taege 't sjtreng [[COVID-19|corona]]beleid en 't kommunistisch rezjiem van prizzedent Xi Jinping. * ''Oes-Europa'', 10 oktober-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. ;31 december * ''Zuud-Europa'': Paus emeritus [[Benedictus XVI]] sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6245103/paus-emeritus-benedictus-xvi-overleden-op-95-jarige-leeftijd.html Nu.nl - Paus emeritus Benedictus XVI overleden op 95-jarige leeftijd]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse soulzengeres [[Anita Pointer]] (van de [[Pointer Sisters]]) sjtörf op 74-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2458345-zangeres-anita-van-de-pointer-sisters-overleden NOS.nl - Zangeres Anita van de Pointer Sisters overleden]</ref> ;30 december * ''Nederlands Limbörg'': Bie e verkiersóngelök in [[Bree (Nederlands Limburg)|Bree]] bie Venlo rake mierder luuj gewóndj.<ref>[https://www.1limburg.nl/112/1966702/meerdere-gewonden-bij-ongeval-maasbree 1limburg - Meerdere gewonden bij ongeval Maasbree]</ref> ;29 december * ''Sjport'': De Braziliaanse voetballer [[Pelé]], algemein gezeen es eine van de bèste voetballers oets, sjtörf op 82-jäörige laeftied aan dermkanker.<ref>[https://ge.globo.com/pele/noticia/2022/12/29/morre-o-rei-pele-aos-82-anos.ghtml O Globo - Morre o Rei Pelé aos 82 anos]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse mode-óntwerpster [[Vivienne Westwood]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-44683514.amp BBC News - Dame Vivienne Westwood - the godmother of punk]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse zengeres [[Margriet Eshuis]], veural bekèndj van de band [[Lucifer (band)|Lucifer]], sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6244995/house-for-sale-zangeres-margriet-eshuijs-70-overleden.html Nu.nl - House For Sale-zangeres Margriet Eshuijs (70) overleden]</ref> * ''Zuudoes-Azië'': Bie 'ne groete brandj in e hotel inne [[Cambodja]]anse sjtad Poipot valle zeker 25 doeje. ;28 december * ''Nederlands Limbörg'': Bie 'n treinóngelök in [[Tiender]] in de gemeinte Haors is 'ne man van 57 um 't laeve gekómme. 't Slachoffer kump oet [[Luuene]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20221229_93784356 De Limburger - Slachtoffer spoorongeluk Tienray is man (57) uit Leunen, berging trein duurt nog de hele dag]</ref> ;24 december * ''Sjport'': D'n Italiaanse fietsrenner [[Vittorio Adorni]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6244108/voormalig-giro-ditalia-winnaar-adorni-op-85-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Voormalig Giro d'Italia-winnaar Adorni op 85-jarige leeftijd overleden]</ref> ;23 december * ''Kóns en cultuur'': [[Maxi Jazz]], zenger van de Britse [[house]]gróp [[Faithless]], sjtörf op 65-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6244121/zanger-maxi-jazz-65-van-dancegroep-faithless-overleden.html Nu.nl - Zanger Maxi Jazz (65) van dancegroep Faithless overleden]</ref> ;20 december * ''Nederlands Limbörg'': Bie 'n sjeetpartie in e hoes in [[Broensem]] valle twieë doeje en twieë gewónje. De sjlachoffesj zint e maedje van 14 en 'ne maan van 39.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/1924285/schietpartij-brunssum-meisje-14-en-man-39-komen-om?fbclid=IwAR1kw1FvOIa0a-1bX1AIUomxm4fpnoOdbhP3ZO6cgF8owO9eR6AWmQW3MG4 1limburg.nl - Schietpartij Brunssum: meisje (14) en man (39) komen om]</ref> * ''Nederlands Limbörg'': Bie 'n sjtaekpartie in [[Geverik]] kórtbie [[Baek (plaats)|Baek]] kump 'ne man óm 't laeve.<ref>[https://www.1limburg.nl/112/1924152/man-overleden-bij-steekincident-verdachte-opgepakt 1limburg.nl - Man overleden bij steekincident: verdachte opgepakt ]</ref> ;19 december * ''Sjport'': D'n Duutsje voetbaltrainer [[Kurt Linder]], veural bekèndj van zie werk bie [[AFC Ajax|Ajax]], sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.ajax.nl/artikelen/voormalig-ajax-trainer-kurt-linder-89-overleden/ Ajax.nl - Voormalig Ajax-trainer Kurt Linder (89) overleden]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'': D'n Brits-Pakistaanse chef-kok [[Ali Ahmed Aslam]], oetvinder van 't gerech ''chicken tikka masala'', sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://www.theguardian.com/food/2022/dec/21/ali-ahmed-aslam-inventor-chicken-tikka-masala-dies-77 Guardian - Ali Ahmed Aslam, inventor of chicken tikka masala, dies at 77]</ref> ;18 december * ''Sjport'': [[Argentijns hierevoetbalèlftal|Argentinië]] weurt veur de driede kier [[Wereldkampioensjap hierevoetbal 2022|waereldkampión hierevoetbal]] door in de finaal van 't WK nao penanties van [[Frans hierevoetbalèlftal|Frankriek]] te winne.<ref>Live-oetzenjing NPO 1</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Belzje componis [[Wim Henderickx]] sjtörf op 60-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20221218_97662905 De Standaard - Bevlogen componist die muziek ademde]</ref> ;17 december * ''Kóns en cultuur'': In [[De Standaard]] versjient veur de lèste kier 'ne sjtriep van [[Suske en Wiske]]. Veur dees gezèt is de sjtrip in 1945 oersjprunkelik bedach.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20221216_95986592 De Standaard - Einde zonder knipoog]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse rockbandj [[De Dijk]] gief zie lèste konzaer.<ref>[https://nos.nl/artikel/2456812-de-dijk-speelt-laatste-concert-in-uitverkocht-paradiso NOS.nl - De Dijk speelt laatste concert in uitverkocht Paradiso]</ref> ;16 december * ''Frankriek'': Bie 'ne brandj in e flatgeboew in 'n veursjtad van [[Lyon]] valle teen doeje, ónger waem vief kinger.<ref>[https://nos.nl/artikel/2456574-brand-in-voorstad-lyon-tien-doden-onder-wie-vijf-kinderen NOS - Brand in voorstad Lyon: tien doden, onder wie vijf kinderen]</ref> * ''Nederlands Limbörg, economie, politiek'': 't provinciebesjtuur van Limbörg sjtömp veur 't aophaje van [[Maastricht Aachen Airport|vleegveld Aoke-Mesjtreech]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20221216_97376655 De Limbörger - Ruim baan voor MAA na besluit Staten, maar discussie blijft]</ref> ;14 december * ''Economie, Nederlands Limburg'': De supermerretkaete [[Jan Linders]] maak bekèndj es [[franchise]]bedrief veur [[Albert Heijn]] te gaon wirke. De Jan Linders-winkelformuul zal hiedoor taege èndj 2023 verdwiene.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6242088/albert-heijn-slaat-slag-bij-limburgse-supermarktketen-jan-linders.html Nu.nl - Albert Heijn slaat slag bij Limburgse supermarktketen Jan Linders]</ref> * ''Nederlandj'': [[Jacob Luitjens]], kreegsmisdaodiger en veur zoewied bekèndj de lèste nog laevende [[NSB]]'er, sjtörf op 103-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6242512/laatst-bekende-oud-nsber-jacob-luitjens-op-103-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Laatst bekende oud-NSB'er Jacob Luitjens op 103-jarige leeftijd overleden]</ref> ;13 december * ''Duutsjland, Oesteriek en Zjwitserland'': De Duutsje pelissie deit invalle bie de radikaal klimaatbewaeging Letzte Generation. Elf luuj waere opgepak en bie de hoeszeukinge waere posters, computers en tillefoons in besjlaag genómme.<ref>[https://www.ndr.de/nachrichten/mecklenburg-vorpommern/Razzien-gegen-Letzte-Generation-Aktivisten-auch-in-MV-,razzia1894.html NDR - Razzien gegen "Letzte Generation"-Aktivisten - auch in MV]</ref> * ''Natuur en milieu, Afrika'': Bie euversjtruiminge inne Congolees huidsjtad Kinshasa valle teentalle doeje en gewónje. * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': D'n Amerikaanse [[componis]] Angelo Badalamenti sjtörf op 85-jäörige laeftied. * ''Politiek, Zuudoes-Europa'': [[Bosnië-Herzegovina]] waert kandidaat-lid vanne [[EU]]. * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen tillevisiemaeker [[Han Peekel]] sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/media/6241974/televisiemaker-han-peekel-75-overleden-tijdens-vakantie-op-bali.html Nu.nl - Televisiemaker Han Peekel (75) overleden tijdens vakantie op Bali]</ref> ;7 december * ''Zuud-Amerika'': In [[Peru]] weurt presidentj Castillo aafgezat. * ''Duutsjland, Oesteriek en Zjwitserland'': Duutsje autoriteite pakke 25 luuj op die ónger mie van plaan waore d'n Duutsje Rieksdaag te besjtörme. De luuj zint sympathisante vanne Reichsbürgerbewaeging.<ref>[https://www.derstandard.de/story/2000141600433/reichsbuerger-planten-putsch-in-deutschland Der Standard - Reichsbürger planten Putsch in Deutschland]</ref> ;6 december * ''Sjport'': [[Salinero]], 't [[dressuur]]paerd wo de Nederlandse [[Anky van Grunsven]] twie kier Olympisch goud mit haolde, sjtörf op 28-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bokt.nl/forums/viewtopic.php?f=11&t=2071525&view=unread#unread Bokt - Anky meldt overlijden gouden paard Salinero: 'Mijn hart is gebroken']</ref> ;5 december * ''Oes-Europa'': op twie militair vleegvelder kórtbie de Róssische sjtad Rjazan en inne regio Saratov vènje explosies plaats. Bie de explosies vele drie doeje en mierder gewónje. Volges ónaafhankelike Róssische media woorte daobie ouch inkel bómmewerpers besjadig.<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10496563/rusland-onderzoekt-explosies-op-luchtmachtbases BNR - Explosies op luchtmachtbases diep in Rusland]</ref> ===november=== * ''Oes-Azië'', 26 november-huuj: fel proteste in [[Sjina]] taege 't sjtreng [[COVID-19|corona]]beleid en 't kommunistisch rezjiem van prizzedent Xi Jinping. * ''Oes-Europa'', 10 oktober-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. * ''Weitesjap'': 't Maote- en gewichte-instituut [[BIPM]] nump veer nuuj [[SI]]-veurveugsele aan: ronna- (R, 10²⁷), ronto- (r, 10⁻²⁷), quetta- (Q, 10³⁰) en quecto- (q, 10⁻³⁰).<ref>[https://www.bipm.org/en/cgpm-2022/resolution-3 BIPM - Resolution 3 of the 27th CGPM (2022) ]</ref> ;30 november * ''China'': [[Jiang Zemin]], de vreugere presidentj van [[China]], sjtörf op 96-jäörige laeftied aan [[leukemie]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6239326/oud-president-jiang-zemin-96-die-van-china-wereldmacht-maakte-overleden.html Nu.nl - Oud-president Jiang Zemin (96) die van China wereldmacht maakte overleden]</ref> * ''Sjport'': D'n Italiaansen ex-fietsrenner [[Davide Rebellin]] kump op 51-jäörige laeftied óm in e verkiersóngelök.<ref>[https://www.gazzetta.it/Ciclismo/30-11-2022/ciclismo-morto-rebellin-investito-un-camion-vicentino-4501341537128.shtml La Gazzetta dello Sport - Tragedia nel ciclismo: è morto Davide Rebellin, investito da un camion]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse popmuzikantj [[Christine McVie]] ([[Fleetwood Mac]]) sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.rollingstone.com/music/music-news/christine-mcvie-fleetwood-mac-dead-obtuary-1234638903/ Rolling Stone - Christine McVie, Keyboardist and Singer for Fleetwood Mac, Dead at 79]</ref> ;27 november * ''Belsj'': Nao de voetbalmatch tösse 't [[Belsj hierevoetbalèlftal|Belsj]] en [[Marokkaons hierevoetbalèlftal|Marokko]] (0-2 wins veur Marokko) braeke in [[Brussel]] groetsjalige relle oet. Ouch in diverse Nederlandse sjtaej is 't ónrastig. ;23 november * ''Belsj, Politiek'': De Belzje politica en [[minister van sjtaot]] [[Paula D'Hondt]] ([[CVP]]) sjtörf op 96-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20221123_93690247 De Standaard - Minister van staat en voormalig migrantencommissaris Paula D’Hondt overleden]</ref> ;21 november * ''Zuudoes-Azië, klimaat en milieu'': 't Weste van 't eilandj [[Java]] ([[Indonesië]]) waert getróffe door 'nen [[aerdsjóddel]] mit 'n krach van 5,6 oppe [[sjaol van Richter]]. Daobie valle mie es 300 doeje en 7.700 gewónje. ;20 november * ''Vereinigde Sjtaote'': In 'n homoclub in [[Colorado Springs]] ([[Colorado|CO]]) waere 5 luuj doedgesjote.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/11/20/us/colorado-springs-shooting-gay-nightclub/index.html CNN.com - Gunman kills 5 at LGBTQ nightclub in Colorado Springs before patrons confront and stop him, police say]</ref> * ''Sjport'': In [[Qatar]] begint 't [[Wereldkampioensjap hierevoetbal 2022|WK voetbal]] mit 'ne match tösje [[Qatarees hierevoetbalèlftal|'t gaslandj]] en [[Ecuadoraons hierevoetbalèlftal|Ecuador]] (0-2).<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;18 november * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis [[Ned Rorem]] sjtörf op 99-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/obituaries/2022/11/18/ned-rorem-dead-composer-diarist/ Washington Post - Ned Rorem, Pulitzer-winning composer and noted diarist, dies at 99]</ref> ;17 november * ''Nederlandj/Oes-Europa'': In [[D'n Haag]] weurt 't vonnis oetgesproke in de zaak roond vlöch [[MH 17]]. Drie verdachte waere [[bie versjtaek]] tot laeveslank veroerdeild óm 't oet de loch sjete van de vleegmesjien in 2014; 'ne veerde verdachte weurt vriegesjpraoke. ;16 november * ''Weitesjap'': Vanaaf 't [[Kennedy Space Center]] weurt de [[Orion (rakèt)|Orion]]-rakèt gelanceerd. 't Geit óm 'n tesvlöch veur 'n bemande missie nao de [[maon]], deil van 't [[Artemis (ruimtevaartprogram)|Artemis]]program.<ref>[https://www.nasa.gov/press-release/liftoff-nasa-s-artemis-i-mega-rocket-launches-orion-to-moon NASA.gov - Liftoff! NASA’s Artemis I Mega Rocket Launches Orion to Moon]</ref> ;15 november * ''Midde- en Oes-Europa'': Róslandj veurt 'n groetsjaolige serie rakètaanvel op de Oekraïne oet. Twie Oekraïense aafwaerrakètte kómme in [[Pole]] terech, op 't dörpke [[Przewodów]] (regio [[Lublin (woiwodsjap)|Lublin]]). Hiebie kómme twie luuj óm.<ref>[https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-zelenskyy-kherson-9202c032cf3a5c22761ee71b52ff9d52?utm_source=homepage&utm_medium=TopNews&utm_campaign=position_01 AP News - Strikes put Ukraine in darkness; missiles cross into Poland]</ref> ;13 november * ''Zuudoes-Europa'': Bie 'ne bomaansjlaag in [[Istanbul]] kómme zès luuj óm; 81 rake gewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2452243-aanslag-in-centrum-van-istanbul-zes-doden-en-ruim-tachtig-gewonden NOS.nl - Aanslag in centrum van Istanbul, zes doden en ruim tachtig gewonden]</ref> ;12 november * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Cor van der Gijp]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6235718/legendarische-feyenoord-aanvaller-cor-van-der-gijp-91-overleden.html Nu.nl - Legendarische Feyenoord-aanvaller Cor van der Gijp (91) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse punkmuzikantj [[Keith Levene]] ([[The Clash]]) sjtörf op 65-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6235813/gitarist-keith-levene-65-oprichter-van-the-clash-overleden.html Nu.nl - Gitarist Keith Levene (65), oprichter van The Clash, overleden]</ref> ;11 november * ''Oes-Europa'': 't Oekraïens laeger pak de sjtad [[Cherson]] trök, die saer 2 miert in Róssische henj waor en de aafgeloupe daag door de Rósse is óntruump. ;9 november * ''Belsj'': Op 't [[Belsj]] weurt lenjelik gesjtaak. ;8 november * ''Vereinigde Sjtaote, politiek'': Verkezinge veur 't [[Congres (Vereinegde Staote)|Congres]]. * ''Zuud-Europa, kóns en cultuur'': Arsjeologe vènje in auw [[wermwaterbrón]]ne inne [[Toscane]] mie es twintig zier good bewaarde [[bróns|brónze]] biljer oete [[Romeins Riek|Romeins-Etruskischen tied]].<ref>[https://www.nu.nl/296518/video/deze-eeuwenoude-beelden-vonden-italiaanse-archeologen-in-toscane.html Nu.nl - Deze eeuwenoude beelden vonden Italiaanse archeologen in Toscane]</ref> * ''Belsj, kóns en cultuur'': De Belzje zenger [[Will Ferdy]] sjtörf op 95-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Parkinson]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20221108_94690153 De Standaard - postuum Will Ferdy (1927-2022). Op ‘Christine’ was ‘eerste Vlaamse homo’ nooit verliefd]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek, kóns en cultuur'': De Britse rockmuzikant [[Dan McCafferty]] ([[Nazareth (band)|Nazareth]]) sjtörf op 76-jäörige laeftied aan [[COPD]].<ref>[https://planetradio.co.uk/planet-rock/news/rock-news/nazareth-dan-mccafferty-dead/ Planet Rock - Nazareth's Dan McCafferty dies aged 76]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse laevesleed- en vastelaoveszenger, componis en producentj [[Pierre Kartner]] (Vader Abraham) sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bndestem.nl/breda/pierre-kartner-87-bekend-als-vader-abraham-uit-breda-overleden~a8aa0a7c/ BN De Stem - Pierre Kartner (87) bekend als Vader Abraham uit Breda overleden]</ref> ;5 november * ''Vereinigde Sjtaote, kóns en cultuur'': De Amerikaanse indiemuzikantj [[Mimi Parker]] ([[Low (band)|Low]]) sjtörf op 54-jäörige laeftied aan eiersjtekkanker.<ref>[https://oor.nl/news/mimi-parker-van-low-overleden/ OOR.nl - Mimi Parker van Low overleden]</ref> ;3 november * ''Nederlandj, kóns en cultuur, weitesjap'': Oet óngerzeuk is gebleke det de olievèrfsjets ''Kruutsoprichting'' in 't Museum Bredius in [[Den Haag]] e wèrk van [[Rembrandt]] is.<ref>[https://nos.nl/artikel/2450876-olieverfschets-in-haags-museum-blijkt-rembrandt-te-zijn NOS - Olieverfschets in Haags museum blijkt Rembrandt te zijn]</ref> ;2 november [[File:Administrative map of Tigray.jpg|thumb|Kaat va Tigray]] * ''Oes-Afrika'': De regering van [[Ethiopië]] en rebelle oet Tigray sjlete ónger leijing vanne [[Afrikaanse Unie]] e akkoord euver e sjtaak-'t-vure inne noordelike regio Tigray. Daomèt kump meugelik e indj aan twie jaor krieg.<ref>[https://www.washingtonpost.com/world/2022/11/02/ethiopia-tigray-war-truce/ The Washington Post - Ethiopian government, Tigrayan forces agree to truce after two years of war]</ref> * ''Oes-Europa'': [[Pole]] geit e hèk boewe ane grens mitte Róssische enclave [[Kaliningrad]]. De Poolse regering zaet det ze zich zörg maak euvere veiligheid in 't grensgebeed en is bang det Róslandj 'n [[Asiel in de Europese Unie|migrantecrisis]] geit creëre veure [[EU]] te destabilisere. * ''Noord-Europa, politiek'': 't Centrumlinks blok ónger leijing van premier Mette Frederiksen wèntj de [[Daenemarke|Daense]] parlementsverkezinge.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6233539/deense-premier-wint-met-haar-partij-de-verkiezingen-maar-treedt-toch-af.html Nu.nl - Deense premier wint met haar partij de verkiezingen, maar treedt toch af]</ref> ;1 november * ''Midde-Oeste, politiek'': 't Rechs blok ónger leijing van [[Benjamin Netanyahu]] vanne Likoed-partie wèntj de [[Israel]]ische parlementsverkezinge. * ''Kóns en cultuur'': Rapper [[Takeoff (rapper)|Takeoff]], lid van de formatie [[Migos]], weurt op 28-jäörige laeftied doedgesjote.<ref>[https://www.tmz.com/2022/11/01/migos-takeoff-dead-dies-shot-houston-quavo-migos/?adid=social-twa TMZ - Takeoff Dead at 28 ... Shot in Houston ]</ref> ===oktober=== * ''Oes-Europa'', 10 oktober-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde- en Zuud-Amerika, natuur en milieu'', 7-10 oktober: [[orkaan]] Julia kump aan landj bie [[Venezuela]] en [[Nicaragua]]. Dao gif 't väöl sja en valle teentalle sjlachoffers, ó.m. bie 'n aerdversjuving. * ''Midde-oeste'', 16 september-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. * ''Midde-Oeste'': In [[Saoedi-Arabië]] weurt begós mit de boew van de futuristische sjtad [[The Line]]. ;30 oktober * ''Zuud-Amerika'': [[Luiz Inácio Lula da Silva]] wintj mit 't miniem veursjprunk de [[Brazilië|Braziliaanse]] presidentsverkezinge van de zittende presidentj [[Jair Bolsonaro]].<ref>[https://g1.globo.com/politica/eleicoes/2022/apuracao/presidente.ghtml Globo.com - Eleição para Presidente]</ref> * ''Zuudoes-Azië, natuur en milieu, weitesjap'': Oppe Wakatobi-eilenj, kórtbie 't [[Indonesië|Indonesische]] eilandj [[Celebes]], waere nuuj vogelsoorte óntdèk.<ref>[https://phys.org/news/2022-10-beautiful-bird-species-remote-indonesian.html Phys.org - Several beautiful new bird species found on remote Indonesian islands]</ref> * ''Zuud-Azië'': Inne Wes-[[India]]se deilsjtaat Goejarat sjtort 'n hangbrök in. Hónderde luuj valle in 't reveerwater. Zeker 141 luuj euverlaeve det neet en mie es 100 persoene zint gewóndj geraak. * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de Groete Pries van Mexico. 't Is zien 14e euverwinning dit seizón, hiemit brik 'r 't record van [[Michael Schumacher]] oet 2004.<ref>[https://nos.nl/artikel/2450445-verstappen-breekt-formule-1-record-in-mexico-met-veertiende-zege-dit-jaar NOS.nl - Verstappen breekt Formule 1-record in Mexico met veertiende zege dit jaar]</ref> ;29 oktober * ''Oes-Azië'': In [[Seoul]] óntsjteit bie 'n [[Halloween]]vering e gedrank wobie zeker 153 luuj waere doedgeduujd.<ref>[https://nos.nl/artikel/2450239-dodental-door-verdrukking-bij-halloweenviering-seoul-loopt-op-naar-146 NOS.nl - Dodental door verdrukking bij halloweenviering Seoul loopt op naar 146]</ref> * ''Oes-Afrika'': Inne [[Somalië|Somalische]] huidsjtad [[Mogadishu]] kómme zeker 100 luuj óm 't laeve bie twie explosies. Wiejer rake mie es 300 luuj gewóndj. * ''Kóns en cultuur'': De Belzje journalis en sjriever [[Hugo Camps]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.hln.be/nieuws/het-laatste-nieuws-columnist-en-journalistiek-icoon-hugo-camps-79-overleden~a1263749/ Het Laatste Nieuws - Het Laatste Nieuws-columnist en journalistiek icoon Hugo Camps (79) overleden]</ref> ;28 oktober * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse [[rock 'n roll]]zenger [[Jerry Lee Lewis]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6232816/great-balls-of-fire-zanger-jerry-lee-lewis-87-overleden.html Nu.nl - Great Balls of Fire-zanger Jerry Lee Lewis (87) overleden]</ref> ;27 oktober * ''Economie'': [[Elon Musk]] köp, nao lang óngerhanjelinge, [[Twitter]] definitief op. Hae begintj direk mit d'n doorveur van ingriepende verangeringe. ;26 oktober * ''Midde-Oeste'': Bie 'n sjeetpartie in 'n [[moskee]] inne Iraanse sjtad [[Shiraz]] kómme zeker 13 luuj óm 't laeve. ;24 oktober * ''Nederlandj'': Inne [[Lek]] kórtbie 't [[Zuud-Holland]]s [[Streefkerk]] waere veer doej luuj gevónje. 't Geit óm e gezin oet [[Gouda]]. * ''Zuudoes-Azië'': Bie 'ne lochaanval op e concert inne noordelike [[Myanmar]]ese regio Kachin zint zeker 80 luuj óm 't laeve gekómme. * ''Vereinig Keuninkriek, politiek'': [[Rishi Sunak]] volg Liz Truss op es leier van de Conservatief Partie en premier van 't Vereinig Keuninkriek. * ''Economie, Nederlandj'': [[Philips]] sjrap weltwied 4000 bane vanwaege sjlechte rizzeltate. In Nederlandj verdwiene 800 jobs, woevan 400 door gedwónge óntsjlaag. ;20 oktober * ''Vereinig Keuninkriek, politiek'': [[Liz Truss]] nump al nao 45 daag óntsjlaag es ierste minister van 't [[Vereinig Keuninkriek]]. ;17 oktober * ''Nederlands Limburg'': Börgemeister [[Rianne Donders]] van [[Remunj]] sjtap op.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/1864649/burgemeester-donders-van-roermond-treedt-af 1Limburg - Burgemeester Donders van Roermond treedt af]</ref> * ''Oes-Europa'': Inne Róssische sjtad [[Jejsk]] sjtort 'ne [[sjtraoljaeger]] denaer op e flatgeboew. Daobie valle 15 doeje en 26 gewónje. ;16 oktober * ''Midde-Amerika'': Twie verdachte van de maord op veer Nederlandse journaliste in [[El Salvador]] in 1982 waere opgepak. 't Geit óm 'nen ex-minister en 'nen ex-kóllenel.<ref>[https://nos.nl/artikel/2448574-verdachten-moord-ikon-journalisten-el-salvador-na-40-jaar-opgepakt NOS.nl - Verdachten moord IKON-journalisten El Salvador na 40 jaar opgepakt]</ref> * ''Oes-Azië'': In [[China]] begintj 't twintigste congres van de [[Communistische Partij (China)|Communistische Partie]]. * ''Weitesjap'': De Nederlands-Amerikaansen astronaut en kristallograaf [[Lodewijk van den Berg]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.pzc.nl/zeeuws-nieuws/nederlands-eerste-ruimtevaarder-lodewijk-van-den-berg-90-overleden-zeeuw-viel-in-slaap-vlak-voor-de-landing~ab2c545b/ PZC - Nederlands eerste ruimtevaarder Lodewijk van den Berg (90) overleden: Zeeuw viel in slaap vlak voor de landing]</ref> ;15 oktober * ''Oes-Europa'': In 't Róssisch [[Belgorod]], zjus euver de Oekraïense grens, kómme bie 'n sjeetpartie in e trainingscentrum ilf luuj óm. De toedrach is óndujelik, volgens ein väölgehuurde versie zouwe de daojers huurlinge oet Tadzjikistan zeen. * ''Midde-Oeste'': Bie 'ne brandj inne beröchte Evin-gevangenis kórtbie de Iraanse huidsjtad [[Teheran]] valle 4 doeje en 61 gewónje. ;14 oktober * ''Midde-Oeste'': Bie 'n explosie in 'n kaole[[mienbouw|mien]] inne Törkse sjtad Amasra zint 41 mienwèrkers óm 't laeve gekómme. Èlf luuj zint gewóndj geraak, 58 waere gered. * ''Vereinig Keuninkriek, kóns en cultuur'': Activiste vanne radicaal milieubewaeging Just Stop Oil sjmiete in e museum in [[Lónje]] bleker tomatesóp euver 't sjilderie ''Zónneblome'' van [[Vincent van Gogh]]. Daonao liemde ze zich vas aan 'n moer.,<ref>[https://www.theguardian.com/environment/2022/oct/14/just-stop-oil-activists-throw-soup-at-van-goghs-sunflowers The Guardian - Just Stop Oil activists throw soup at Van Gogh’s Sunflowers]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'', ''Economie'': De Britse minister van Financië [[Kwasi Kwarteng]] weurt nao 'ne goje maondj óntsjlaoge. Zien orthodox-liberaal belastingplan haet in korten tied groeten ikkenomische sjaoj gedaon.<ref>[https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-63221738 BBC News - Kwasi Kwarteng sacked as UK Chancellor]</ref> [[Jeremy Hunt]] volg häöm op. * ''Kóns en cultuur'': De Britsen acteur [[Robbie Coltrane]], bekèndj es Hagrid oet de ''[[Harry Potter]]''-films, sjtörf op 72-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6230033/robbie-coltrane-die-hagrid-speelde-in-harry-potter-op-72-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Robbie Coltrane die Hagrid speelde in Harry Potter op 72-jarige leeftijd overleden]</ref> ;11 oktober * ''Vereinig Keuninkriek en Ierlandj, kóns en cultuur'': Actrice [[Angela Lansbury]], bekindj van de sjtöm van Mrs. Potts in ''Beauty and the beast'', sjtörf op 96-jäörige laeftied. ;10 oktober * ''Oes-Europa'': Versjillende Oekraïense sjtaej waere besjtook mit rakette. De aanvalle veroerzake ónger mie groetsjalige sjtroumoetval.<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10490732/liveblog-oekraine-rusland-donbas-vs-eu-kremlin-kiev-zelenski-poetin-kernwapens-oorlog-wapenleveranties-sancties-zaporizja-krim-krimbrug-sabotage-cherson-kernramp BNR - Liveblog | Rusland bestookt Oekraïense steden met raketten]</ref> * ''Zuud-Amerika, natuur en milieu'': In [[Venezuela]] zint 43 luuj óm 't laeve gekómme nao aerdversjuvinge. Wiejer waere nog teentalle luuj vermis. * ''Economie'': De Nobelpries in de Economie geit nao [[Ben Bernanke]], [[Douglas W. Diamond]] en [[Philip H. Dybvig]] "óm hun ongerzeuk nao banke en financieel crises."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2022/press-release/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> ;9 oktober * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de [[Grand Prix]] van Japan en weurt daomit veur d'n twiede kier waereldkampión [[Formule 1]].<ref>[https://www.nu.nl/formule-1/6228782/superieure-verstappen-weer-wereldkampioen-na-verwarring-over-puntentelling.html Nu.nl - Superieure Verstappen weer wereldkampioen na verwarring over puntentelling]</ref> * ''Weitesjap'': De Franse filosoof en antropoloog [[Bruno Latour]] sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2447692-franse-filosoof-en-baanbrekend-antropoloog-bruno-latour-75-overleden NOS.nl - Franse filosoof en baanbrekend antropoloog Bruno Latour (75) overleden]</ref> ;8 oktober * ''Oes-Europa'': Oppe [[Krimbrögk]], die de [[Krim]] verbindj mit 't [[Rósland|Róssische]] vastelandj, brik 'ne brandj oet nao 'n explosie.<ref>[https://www.trouw.nl/buitenland/explosie-op-krimbrug-is-een-logistiek-probleem-maar-vooral-een-klap-in-het-gezicht-van-poetin~bfeaf5aad/ Trouw - Explosie op Krimbrug is een logistiek probleem, maar vooral een klap in het gezicht van Poetin ]</ref> ;7 oktober * ''Politiek, Oes-Europa'': De Nobelpries veur de Vrae geit nao de Wit-Róssischen dissidentj [[Ales Bjaljatski]], de Róssische minsjerechteorganisatie [[Memorial (organisatie)|Memorial]] en 't Oekraïens [[Centrum veur Börgerlike Vriehede]].<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2022/press-release/ NobelPrize.org - The Nobel Peace Prize 2022]</ref> * ''Oes-Europa'': Kórtbie de sjtad [[Liman]] in Oes-Oekraïne waere twie massagraver óntdèk. Dao-in ligke óngevier 200 lichame.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-63181475 BBC - Ukraine says mass burial sites found in retaken town of Lyman]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek en Ierlandj'': In 't noorde van [[Ierlandj]] zint teen luuj óm 't laeve gekómme door 'n explosie in e tankstation. ;6 oktober * ''Zuudoes-Azië'': Op e kènjerdaagverblief inne Noord-[[Thailand|Thaise]] provincie Nong Bua Lamphu vèntj 'n sjeetpartie plaats. Daobie valle zeker 37 doeje en teen gewónje. * ''Kóns en cultuur'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|Nobelpries in de Literatuur]] geit nao de Franse [[Annie Ernaux]] "óm de mood en klinische sjerpde womit ze de wortele, vervraemdinge en collectieve remminge van 't persoenlik gehäöge ónthölt."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2022/summary/ NobelPrize.org - The Nobel Prize in Literature 2022]</ref> ;5 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Sjemie geit nao [[Carolyn R. Bertozzi]], [[Morten Meldal]] en [[K. Barry Sharpless]] "veur de óntjdèkking van [[kliksjemie]] en [[bio-orthogonaal sjemie]]".<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2022/press-release/ NobelPrize.org - Paersberich: The Nobel Prize in Chemistry 2022]</ref> ;4 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Natuurkónde geit nao [[Alain Aspect]], [[John F. Clauser]] en [[Anton Zeilinger]] "veur hun experimènte mit [[kwantumversjtringeling|versjtringelde]] [[foton]]e, womit ze de sjenninge van de [[Bell-óngeliekheid]] aantuinde en pioneerswerk dege veur de [[kwantuminformatica]]."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2022/summary/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Natuurkónde 2022]</ref> ;3 oktober * ''Weitesjap'': De [[Nobelpries]] in de Genaeskónde geit nao de Zweed [[Svante Pääbo]] "óm zien óntdekkinge ómtrèntj de genome van oetgesjtorve minsjesaorte en de minsjelike evolutie."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2022/press-release/ NobelPrize.org - Paersberich: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022]</ref> ;2 oktober * ''Zuud-Amerika, politiek'': In [[Brazilië]] zeen presidentsverkezinge. De centrumlinkse kandidaat [[Luíz Ignacio Lula da Silva]] versjleit de zittenden extreemrechse presidentj [[Jair Bolsonaro]]. Op 30 oktober zal 'n twiede runj waere gehauwe.<ref>[https://oglobo.globo.com/politica/eleicoes-2022/noticia/2022/10/placar-de-lula-e-bolsonaro-e-o-mais-apertado-para-1o-turno-desde-a-redemocratizacao.ghtml O Globo - Placar Lula e Bolsonaro é o mais apertado para 1º turno desde a redemocratização]</ref> * ''Zuudoes-Europa, politiek'': De centrum-rechtse partie GERB wèntj de [[Bulgarije|Bölgaarse]] parlementsverkezinge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2446838-oud-premier-borisov-wint-bulgaarse-verkiezingen-maar-formatie-wordt-moeilijk NOS.nl - Oud-premier Borisov wint Bulgaarse verkiezingen, maar formatie wordt moeilijk]</ref> ;1 oktober * ''Oes-Europa'': 't Oekraïens laeger pak de sjtad [[Lyman]] trök. Zoewel sjtrategisch es symbolisch is dit 'ne zjwaore sjlaag veur Róslandj.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/10/01/europe/ukraine-russia-lyman-donetsk-intl/index.html CNN.com - Russian forces retreat from strategic Donetsk city a day after Moscow’s annexation of the region]</ref> * ''Zuudoes-Azië, Sjport'': Bie relle tösje hooligans van Arema FC en Persebaya Surabaya in de [[Indonesië|Indonesische]] sjtad [[Malang]] valle zeker 174 doeje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2446735-ten-minste-174-doden-bij-rellen-na-voetbalwedstrijd-in-indonesie NOS.nl - Ten minste 174 doden bij rellen na voetbalwedstrijd in Indonesië]</ref> ===september=== * ''Oes-Europa'', 23-27 september: [[Róslandj]] hèlt [[referendum|referenda]] inne bezatde Oekraïense regio's [[Oblas Loehansk|Loehansk]], [[Oblas Donetsk|Donetsk]], [[Oblas Zaporizja|Zaporizja]] en [[Oblas Cherson|Cherson]]. Dees referenda zint illegaal en verloupe neet democratisch. * ''Midde-oeste'', 16 september-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. * ''Centraal-Azië'', 14-20 september: Bie gevechte oppe grens tösje [[Kirgizië]] en [[Tadzjikistan]] valle mie es 90 doeje. Bei lenj besjöldige zich óngerein van provokaties.<ref>[https://www.reuters.com/world/kyrgyzstan-says-death-toll-border-conflict-rises-36-2022-09-18/ Reuters - Kyrgyz-Tajik border conflict death toll nearly 100]</ref> * ''Midde-Oeste'', 12-14 september: Bie gevechte oppe grens tösje [[Armenië]] en [[Azerbeidzjan]] valle mie es 200 doeje. Bei lenj besjöldige zich óngerein van provokaties.<ref>[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/armenia-says-135-soldiers-killed-clashes-with-azerbaijan-this-week-2022-09-16/ Reuters - More than 200 killed in Armenia-Azerbaijan border clashes - officials]</ref> * ''Oes-Europa'', 6-12 september: Bie e groetsjalig taegenoffensief inne regio [[Charkov]] boke de Oekraïense sjtriedkrachte in e paar daag tied flinke terreinwins oppe Róssische armee.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20220913_91702542 De Limbörger - LIVE | ‘Hevige gevechten in Charkov-regio, Oekraïne rukt verder op’]</ref> * ''Midde- en Noord-Amerika, natuur en milieu'', 27 september-2 oktoeber: [[orkaan]] Ian kump bie [[Cuba]] en [[Florida]] aan landj. Op Cuba zit praktisch de ganse bevolking zónger [[sjtroum]]. Ouch in 't zuudoeste vanne [[VS]] rich 't noedwaer boetegewoen väöl sja aan. Dao valle teentalle doeje en gewónje.<ref>[https://www.nytimes.com/2022/09/27/us/hurricane-ian-cuba.html The New York Times - Cuba's power grid fails in wake of Hurricane Ian, leaving island without electricity]</ref><ref>[https://www.nbcnews.com/news/us-news/biden-visit-florida-puerto-rico-hurricane-ian-devastation-rcna50348 NBC News - Historic search-and-rescue operation underway as Ian's death toll reaches 87]</ref> ;30 september * ''Oes-Europa'': Róslandj annexeert, bie mónj van Poetin, officieel de Oekraïense oblaste Loehansk, Donetsk, Zoprizja en Cherson. Dees annexaties waere door zoe good wie gein ènkel landj erkèndj. * ''Economie, Nederlandj'': Volges 't CBS is de [[inflatie]] gesjtege nao 'n recordhuuegde van 17,1%. Det kump ónger mie door de hoeg enerzjieprieze. * ''Oes-Europa'': Bie 'ne raketaanval op e humanitair konvooi inne regio Zaporizjia valle 30 doeje. Wiejer rake 88 luuj gewóndj. * ''Centraal-Azië'': Bie 'nen terroristischen aansjlaag op 'n sjoel inne [[Afghanistan|Afghaanse]] huidsjtad [[Kaboel]] valle teentalle doeje en gewónje. * ''Afrika'': Presidentj [[Paul-Henri Sandaogo Damiba]] van [[Burkina Faso]] weurt door 't laeger aafgezat. ;28 september * ''Kóns en cultuur'': Rapper Coolio, bekindj van d'n hit ''Gangsta's Paradise'', sjtörf op 59-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2022/09/28/arts/music/coolio-rapper-dead.html The New York Times - Coolio, 'Gangsta's Paradise' Rapper, Dies at 59]</ref> ;26 september * ''Weitesjap'' [Waereldtied; 27 september Midde-Europesen Tied] De [[NASA]] deit e ruumdetuug, [[Double Asteroid Retraction Test|DART]], mit succes insjlaon op asteroïde [[Dimorphos]]. Dit is 'nen test óm te toekóms potentieel insjlaaggevierlike asteroïde te kinne vernetige of ómleie.<ref>[https://twitter.com/NASA/status/1574539270987173903 NASA op Twitter]</ref> * ''Midde-Amerika'': Op [[Cuba]] waert 't [[homohuwelik]] gelegaliseerd. * ''Oceanië, natuur en milieu'': Inne [[Groete Oceaan]] bie [[Tonga]] is e nuuj eilendje óntsjtange nao de oetbarsting van 'n óngerziese [[völkaan]].<ref>[https://www.washingtonpost.com/nation/2022/09/26/new-island-tonga-volcano-2022/ Washington Post - New island forms in Tonga after Home Reef volcano eruption]</ref> * ''Oes-Europa'': Op 'n sjoel in 't Róssische [[Izjevsk]] vèntj 'n sjeetpartie plaats. Daobie valle 18 doeje en 24 gewónje. * ''Nederlands Limburg, Economie'': [[Brand (beer)|Brand]] kunjig aan det 't de productie van [[pils]] oet [[Wielder]] eweg geit haole. De broewerie zouw allein nog mótte waere gebroek veur speciaalbeer.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6226202/brand-stopt-met-het-grootschalig-brouwen-van-pils-in-limburgs-dorp-wijlre.html?redirect=1 Nu.nl - Brand stopt met het grootschalig brouwen van pils in Limburgs dorp Wijlre]</ref> ;25 september * ''Zuud-Europa, politiek'': De parlemèntsverkezinge in [[Italië]] waere gewonne door [[Fratelli d'Italia]], 'n extreemrechse partie mit wortele in 't [[fascisme]]. * ''Sjport'': De Keniaan [[Eliud Kipchoge]] löp op de [[marathon (loupe)|marathon]] van [[Berlien]] 'nen tied van 2:01:09 en verbaetert daomit zien eige waereldrecord.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6226043/kipchoge-verbetert-eigen-wereldrecord-op-marathon-in-berlijn.html Nu.nl - Kipchoge verbetert eigen wereldrecord op marathon in Berlijn]</ref> * ''Sjport'': De Belsj [[Remco Evenepoel]] wintj 't WK fietsrenne op de waeg bie de mansluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2445915-evenepoel-pakt-met-overmacht-wk-titel-geen-succes-oranje-na-van-der-poel-ophef NOS.nl - Evenepoel pakt met overmacht WK-titel, geen succes Oranje na Van der Poel-ophef]</ref> ;24 september * ''Nederlandj/Belsj'': In [[D'n Haag]] en [[Leidschendam]] waere drie mansluuj gearresteerd. 't Zeen krimmenele oet 't drugsmilieu die e plan hauwe veur de Belzje minister [[Vincent van Quickenborne]] te óntveure.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220924_93285624 De Standaard - Drugscriminelen wilden Van Quickenborne ontvoeren, drie Nederlanders gearresteerd]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzsaxofonis [[Pharoah Sanders]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://louderthanwar.com/pharaoh-sanders-rip/ Louder than War - Pharaoh Sanders RIP]</ref> * ''Sjport'': [[Annemiek van Vleuten]] weurt waereldkampión fietsrenne in de waegren, óndanks 'ne breuk in häören èllebaog.<ref>[https://nos.nl/artikel/2445791-stunt-van-vleuten-ondanks-elleboogbreuk-solo-naar-wereldtitel-in-wollongong NOS.nl - Stunt Van Vleuten: ondanks elleboogbreuk solo naar wereldtitel in Wollongong]</ref> ;23 september * ''Sjport'': [[Roger Federer]] nump op 40-jäörige laeftied aafsjeid es [[tennis|proftennisser]]. In 'nen débbelmatch mit [[Rafel Nadal]], deil van de [[Laver Cup]], verluus hae van de Amerikane [[Frances Tiafoe]] en [[Jack Sock]] (6-4, 6-7 (2), 9-11). * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Louise Fletcher]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2445794-actrice-louise-fletcher-88-bekend-als-nurse-ratched-overleden NOS.nl - Actrice Louise Fletcher (88), bekend als Nurse Ratched, overleden]</ref> ;22 september * ''Kóns en cultuur'': De Britse sjriefster [[Hilary Mantel]] sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/4thEstateBooks/status/1573254617990938626 Oetgeverij 4th Estate Books op Twitter]</ref> ;21 september * ''Oes-Europa'': De Róssischen dictator [[Vladimir Poetin]] reup veur 't iers saer 't begin van d'n [[kreeg i g'n Oekraïne|oerlog taege de Oekraïne]] rizzerviste op. ;19 september * ''Kóns en cultuur, Midde-Oeste'': Op 't sjtrandj kórtbie de [[Israel]]ische sjtad [[Tel Aviv]] weurt 'n graafgrót óntdèk oeten tied vanne Egyptische [[farao]] Ramses II. Arsjeologe sjpraeke van 'n extreem zeldzaam óntdekking.<ref>[https://www.jpost.com/archaeology/article-717442 Jerusalem Post - Israeli archeologists discover 'once-in-a-lifetime find' of ancient pottery under beach]</ref> ;18 september * ''Sjport'': De Noor [[Tobias Foss]] weurt in [[Wollongong]] ([[Australië]]) waereldkampión tiedrieje bie de mansluuj. De Nederlandse [[Ellen van Dijk]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2445022-foss-verrast-topfavorieten-op-wk-tijdrijden-voelt-alsof-ik-droom NOS.nl - Foss verrast topfavorieten op WK tijdrijden: 'Voelt alsof ik droom']</ref><ref>[https://nos.nl/artikel/2444996-van-dijk-snelt-in-australie-superieur-naar-derde-wereldtitel-tijdrijden NOS.nl - Van Dijk snelt in Australië superieur naar derde wereldtitel tijdrijden]</ref> ;17 september * ''Zuud-Azië'': In Acham, 't weste van [[Nepal]], valle zeker 17 doeje door aerdversjuvinge. ;16 september * ''Oes-Europa'': In 'ne bósj kórtbie de [[Oekraïne|Oekraïense]] sjtad [[Izjoem]], die veurige waek zaoterdig woort heroverd door Oekraïense sjtriedkrachte, waere hónderde graver en inkel massagraver óntdèk. Dao-in ligke óngevier 450 lichame.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/09/16/massagraf-izjoem/ VRT - Honderden graven ontdekt in bos in bevrijde Oekraïense stad Izjoem: massa-executie of omgekomen tijdens bombardementen?]</ref> * ''Belsj Limburg, politiek'': [[Veerle Heeren]] nump óntsjlaag es börgemeisterse van [[Sintruin]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220916_96222012 De Standaard - Burgemeester Veerle Heeren van Sint-Truiden neemt ontslag]</ref> * ''Zuud-Europa'': Door euversjtruiminge inne [[Marche (Italië)|Marke]] (Midde-[[Italië]]) zint 9 luuj óm 't laeve gekómme. ;14 september * ''Noord-Europa, politiek'': Rechse partieje winne de [[Zjwaede|Zwjaedse]] parlementsverkezinge. De sociaaldemocratische premier Andersson treujt aaf.<ref>[https://nos.nl/artikel/2444621-rechts-blok-wint-parlementsverkiezingen-zweden-premier-treedt-af NOS - Rechts blok wint parlementsverkiezingen Zweden, premier treedt af]</ref> * ''Nederlands Limburg'': Donny M. bekèntj de óntveuring, 't misbroek en de maord op de neugejäörige jóng Gino begin juli.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6223971/donny-m-bekent-ontvoeren-misbruiken-en-doden-van-negenjarige-gino.html Nu.nl - Donny M. bekent ontvoeren, misbruiken en doden van negenjarige Gino]</ref> ;13 september * ''Kóns en cultuur'': De Franse rezjisseur [[Jean-Luc Godard]] sjtörf op 91-jäörige laeftied door euthanasie. ;11 september * ''Sjport'': De Belsj [[Remco Evenepoel]] wintj de [[Runj van Sjpanje]] bie de mansluuj, en de Nederlandse [[Annemiek van Vleuten]] wintj bie de vrouwluuj. * ''Sjport'': De Sjpanjool [[Carlos Alcaraz]] winth de US Open bie de mansluuj door in veer sets (6-4, 2-6, 7-6 (7-1) en 6-3) te winne van de Noor [[Casper Ruud]]. Alcaraz weurt mit dees euverwinning d'n iersten tiener oets dae de Waereldranglies aanveurt. ;10 september * ''Sjport'': [[Iga Świątek]] wintj de [[US Open (tennis)|US Open]] bie de vrouwluuj door in twie sets (6-2, 7-6 (7-5)) te winne van [[Ons Jabeur]]. ;8 september * ''Vereinig Keuninkriek'': Keuningin [[Elizabeth II]] sjtörf op 96-jäörige laeftied en weurt opgevolg door häöre zoon [[Sjarel III]]. * ''Sjport'': De Nederlandse keeper [[Piet Schrijvers]] sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://www.ajax.nl/artikelen/voormalig-ajax-doelman-piet-schrijvers-75-overleden/ Ajax.nl - Voormalig Ajax-doelman Piet Schrijvers (75) overleden]</ref> ;6 september * ''Vereinig Keuninkriek, politiek'': [[Liz Truss]] volg [[Boris Johnson]] op es premier van 't [[Vereinig Keuninkriek]]. ;5 september * ''Centraal- en Oes-Azië'': In [[Sjina]] en [[Afghanistan]] vènje [[aerdsjóddel]]e plaats. Daobie zint teentalle luuj óm 't laeve gekómme en gewóndj geraak. * ''Noord-Amerika'': bie mierder sjtaekpartieje inne [[Canada|Canadese]] sjtaat [[Saskatchewan]] kómme 12 luuj óm 't laeve en rake 18 luuj gewóndj. ;2 september * ''Nederlandj'': Bie e verkiersóngelök in 't [[Noord-Braobant|Braobantse]] Oud-Gastel (gemeinte [[Halderberge]]) kómme veer luuj óm 't laeve.<ref>[https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/4143033/twee-jonge-kinderen-en-twee-vrouwen-omgekomen-bij-ongeluk-in-oud-gastel Omroep Brabant - Twee jonge kinderen en twee vrouwen omgekomen bij ongeluk in Oud Gastel]</ref> ===augustus=== ;31 augustus * ''Nederlands Limburg'': In de [[Pieël|Piel]] bie [[Griendsveen]] weujt 'ne groete natuurbrandj, zoeget op dezelfde plaatsj wo twie jaor haer ouch al 'ne brandj waor.<ref>[https://nos.nl/artikel/2442691-grote-natuurbrand-in-de-peel-tot-nu-toe-twee-hectare-in-brand NOS.nl - Grote natuurbrand in De Peel, tot nu toe twee hectare in brand]</ref> ;30 augustus * ''Oes-Europa'': De [[Sovjet-Unie|Sovjet-Róssische]] sjtaotsman [[Michail Gorbatsjov]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2442662-russische-staatsmedia-gorbatsjov-laatste-president-sovjet-unie-overleden NOS.nl - Russische staatsmedia: Gorbatsjov, laatste president Sovjet-Unie, overleden]</ref> ;29 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Zuud-Afrikaanse actries en model [[Charlbi Dean]] sjtörf op 32-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220830_97111232 De Standaard - Actrice Charlbi Dean (32), hoofdrolspeelster in Gouden Palm-winnaar, plots overleden]</ref> ;27 augustus * ''Zuudoes-Europa'': [[Servië]] en [[Kosovo]] sjlete 'n akkaord euver grensverkier en 'n kènteikekwestie ómtrint Servische Kosovare.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6220280/kosovo-en-servie-bereiken-akkoord-in-gevoelige-kentekenkwestie.html Nu.nl - Kosovo en Servië bereiken akkoord in gevoelige kentekenkwestie]</ref> * ''Nederlandj'': In 't [[Zuud-Hollandj|Zuud-Hollandse]] [[Nieuw-Beijerland]] (gemeinte [[Hoeksche Waard]]) kómme zès luuj óm 't laeve en rake mierder luuj gewóndj wie 'n vrachwage van 'nen diek veurt.<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5329449/vrachtwagen-rijdt-van-dijk-nieuw-beijerland-meerdere-gewonden RTL Nieuws - Vrachtauto rijdt van dijk bij Nieuw-Beijerland, zeker drie doden]</ref> * ''Zuud-Azië'': In [[Pakistan]] valle 1300 doeje door zjwaore raegeval en euversjtruiminge. Wiejer zint 170.000 hoezer besjadig. In totaal zint 33 miljoen luuj getroffe door 't noedwaer. ;26 augustus * ''Midde-Oeste'': Nao 't gereidkómme van 'ne nuje waeg tösje [[Armenië]] en [[Nagorno-Karabach]] kump de [[Laçin-corridor]], inclusief 't gelieknamige sjtrategische sjtedje en twie ómligekende dörper, in [[Azerbeidzjaan]]se henj.<ref>[https://www.rferl.org/a/azerbaijan-lacin-nagorno-karabakh-control-/32006090.html Radio Free Europe - Azerbaijani Forces Take Over Strategic Town Linking Armenia With Nagorno-Karabakh]</ref> ;25 augustus * ''Sjport'': De Belzje fietsrenner [[Herman Vanspringel]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220825_93752461 De Standaard - Voormalig wielerkampioen Herman Vanspringel overleden]</ref> ;24 augustus * ''Oes-Europa'': Bie 'ne Róssische raketaanval op 'n treinsjtasie inne regio [[Dnipro (oblas)|Dnipro]] zint 25 luuj óm 't laeve gekómme en teentalle luuj gewóndj geraak. ;20 augustus * ''Midde-Oeste'': Bie e verkiersóngelök in 't zuudoeste van [[Törkieje]] zint 16 luuj óm 't laeve gekómme en 21 luuj gewóndj geraak. * ''Economie, Zuud-Europa'': [[Grekelandj]] sjteit neet mie ónger versjerp toezich vanne [[eurozone]]. Dat sjtóng 't es gevolg vanne [[kredietcrisis]] in [[2010]]. * ''Oes-Afrika'': Bie 'nen bómaansjlaag op e hotel inne [[Somalië|Somalische]] hoofsjtad [[Mogadishu]] zint 20 luuj óm 't laeve gekómme. * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Bram Peper]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2441448-bram-peper-82-overleden-er-zal-altijd-een-rotterdam-voor-en-na-zijn-tijd-zijn NOS.nl - Bram Peper (82) overleden, 'Er zal altijd een Rotterdam voor en na zijn tijd zijn']</ref> ;16 augustus * ''Nederlands Limburg, Natuur en milieu'': [[Staatsbosbeheer]] maak bekèndj det in de [[Pieël|Piel]] veur 't iers e [[kroenekraan|kroenekranejónk]] is gezeen. Veurhaer vloog 't bies in Limbörg allein euver.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/1805664/eerste-kraanvogeljong-ooit-in-de-peel-dit-is-uniek?swipePagination=cc4d4e0e-ebf1-534b-baa4-e41fa18f3eab 1Limburg - Eerste kraanvogeljong ooit in de Peel: 'Dit is uniek']</ref> * ''Belsj'': De stad [[Ieper]] verbeujt 't festival [[Frontnacht]], boe op 27 augustus (roond de [[IJzerwake]]) diverse extreemrechse bands zouwe speule.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220816_93201616 De Standaard - Extreemrechts festival Frontnacht mag toch niet doorgaan]</ref> ;15 augustus * ''Sjport'': [[Tom Dumoulin]] sjeit direk oet mèt [[fietsrenne]]. Ieder had 'r al gezag tot 'r nao dit sezoen zouw oetsjeie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2440730-tom-dumoulin-stopt-per-direct-geen-wk-wielrennen-in-australie-meer NOS.nl - Tom Dumoulin stopt per direct, geen WK wielrennen in Australië meer]</ref> * ''Nederlands Limburg'': Bie 'n sjtaekpartie in [[Wielder]] kump eine direk óm; 'nen angere sjtörf d'n daag drop. D'n daojer is 'ne Sjpanjool, de slachoffers zeen 'nen angere Sjpanjool en 'ne Portugees.<ref>[https://nos.nl/artikel/2440849-steekpartij-wijlre-eist-tweede-leven NOS.nl - Steekpartij Wijlre eist tweede leven]</ref> ;14 augustus * ''Afrika'': In 'n kirk in [[Gizeh]] brik 'ne brandj oet, wo zeker 41 luuj bie ómkómme. De mieste doeje zeen kènjer in 'n aanligkendj kènjerdaagverblief.<ref>[https://www.reuters.com/world/africa/lest-35-killed-egyptian-church-fire-security-sources-say-2022-08-14/ Reuters - Egyptian church fire kills at least 41, most of them children- sources]</ref> * ''Zuud-Azië, Economie'': D'n Indiase zakeman [[Rakesh Jhunjhunwala]] sjtörf op 62-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6217577/indiase-warren-buffett-op-62-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - 'Indiase Warren Buffett' op 62-jarige leeftijd overleden]</ref> ;12 augustus * ''Vereinigde Sjtaote'': In [[Chautauqua]] ([[New York (staot)|NY]]) weurt de Brits-Indiase sjriever [[Salman Rushdie]] denaergesjtaoke. Rushdie is al saer 1989 doel van dreiging oet islamistischen hook. * ''Zuud-Europa'': Inne [[Montenegro|Montenegriense]] sjtad [[Cetinje]] zint bie 'n sjeetpartie zeker 12 luuj, ónger waem de sjötter, óm 't laeve gekómme. * ''Natuur en milieu, Oes-Europa'': Inne [[Oder]] oppe grens tösje [[Duutslandj]] en [[Pole]] waere teendoezende doej vèsje gevónje. Bei lenj zègke det 't water dinkelik vergiftig is door sjemisch aafval.<ref>[https://www.nu.nl/dieren/6217396/duitsland-en-polen-onderzoeken-massale-vissterfte-in-rivier-de-oder.html Nu.nl - Duitsland en Polen onderzoeken massale vissterfte in rivier de Oder]</ref> ;11 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Anne Heche]] sjtörf op 53-jäörige laeftied aan de gevolge van e verkiersóngelök. ;9 augustus * ''Oes-Europa'': Bie 'nen Oekraïense raketaanval oppe [[Krim]] waere zeker 8 Róssische vleegtuger vernetig. * ''Kóns en cultuur'': De Britse journalis en sjriever [[Nicholas Evans]], veural bekèndj van ''The horse whisperer'', sjtörf op 72-jäörige laeftied.<ref>[https://www.thebookseller.com/news/nicholas-evans-author-of-the-horse-whisperer-dies-aged-72 The Book Seller - Nicholas Evans, author of The Horse Whisperer, dies aged 72]</ref> ;8 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Britse zengeres en actries [[Olivia Newton-John]] sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2022/08/08/arts/olivia-newton-john-dead.html?smtyp=cur&smid=tw-nytimes New York Times - Olivia Newton-John, Pop Singer and ‘Grease’ Star, Dies at 73]</ref> ; 7 augustus * ''Midde-Oeste'': Bie raketbesjetinge in [[Gazasjtrook|Gaza]] en [[Israel]] valle teentalle doeje en gewónje. Alle doeje en wiedoet de meiste gewónje valle ane Palestiense kantj. Ouch woorte bie de besjetinge twie hoeggeplaatsde commendante vanne tereurbeweging Islamitische Jihad doedgemaak. ; 6 augustus * ''Zuud-Europa'': Bie e bösóngelök in [[Kroatië]] kómme 12 Poolse pelgrims óm 't laeve. 32 anger passagiers rake gewóndj, van waem sommige ernstig. De pelgrims waore óngerwaeg nao Medjugorje, e baevaartsoord in [[Bosnië-Herzegovina]]. ;5 augustus * ''Belsj, Weitesjap'': De Belzje geneticus [[Jean-Jacques Cassiman]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20220806093058/https://nieuws.kuleuven.be/nl/2022/overlijden-emeritus-professor-jean-jacques-cassiman KU Leuven - Overlijden emeritus professor Jean-Jacques Cassiman]</ref> ;4 augustus * ''Oes-Azië'': [[Sjina]] hèlt militair oefeninge inne watere róndj [[Taiwan]]. De oefeninge zint 'n reaksie op 't sjtaatsbezeuk van Nancy Pelosi.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/08/04/asia/china-taiwan-military-exercises-intl-hnk-ml/index.html CNN - China fires missiles near Taiwan in live-fire drills as PLA encircles island]</ref> ;3 augustus * ''Midde-Oeste'': Bie gevechte inne regio [[Hoeg-Karabach]] zint drie militaire óm 't laeve gekómme. De gevechte vónje plaats in en róndjóm de [[Laçin-corridor]], 'n sjtrook landj die de regio verbindj mit [[Armenië]].<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2022/8/4/soldiers-killed-nagorno-karabakh-fighting-azerbaijan-armenia Al Jazeera - Three soldiers killed in renewed Nagorno-Karabakh fighting]</ref> ;2 augustus * ''Nederlandj'': [[Mark Rutte]] weurt de langszittende [[premier]] van [[Nederland]]j. Hae is noe 4.311 daag premier, einen daag langer es [[Ruud Lubbers]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2439140-rutte-nu-echt-de-langstzittende-premier-van-nederland NOS.nl - Rutte nu echt de langstzittende premier van Nederland]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote / Oes-Azië'': [[Nancy Pelosi]], veurzitster van 't Amerikaans Hoes van Aafgevaerdigde, bezeuk [[Taiwan]]. ===juli=== ;31 juli * ''Sjport'': [[Annemiek van Vleuten]] wintj de ierste editie van de [[Runj van Frankriek veur Vrouwluuj]]. Mit [[Demi Vollerging]] (bergklassemènt), [[Marianne Vos]] (sjprintklassemènt) en [[Shirin van Anrooij]] (jóngereklassemènt) zörg ze veur 'ne Nederlandse veersjlaag. * ''Sjport'': [[Ingels damesvoetbalèlftal|Èngelandj]] wintj 't [[Europees kampioensjap damesvoetbal 2022|EK damesvoetbal 2022]] door nao verlènging mit 2-1 van [[Duits damesvoetbalèlftal|Duutsjlandj]] te winne. * ''Sjport'': D'n Amerikaanse baskètter [[Bill Russell]] sjtörf op 88-jäörige laeftied. * ''Oes-Azië'': De [[Filipijne|Filipiense]] politicus [[Fidel Ramos]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2438960-oud-president-ramos-van-filipijnen-overleden-94-streed-tegen-armoede NOS.nl - Oud-president Ramos van Filipijnen overleden (94), streed tegen armoede]</ref> ;30 juli * ''Zuud-Azië'': D'n Egyptischen terroris [[Ayman al-Zawahiri]] (71), leier van [[al-Qaedah]] en 't brein achter de aansjlaeg van 11 september 2001, kump óm bie 'nen Amerikaansen droneaanval.<ref>[https://web.archive.org/web/20220802092204/https://edition.cnn.com/2022/08/01/politics/joe-biden-counter-terrorism/index.html CNN - US kills al Qaeda leader Ayman al-Zawahiri in drone strike in Afghanistan]</ref> * ''Sjport'': [[PSV]] pak de [[Johan Cruijffsjaol]] door [[AFC Ajax|Ajax]] mit 3-5 te versjlaon. ;29 juli * ''Kóns en cultuur'': In Australië kump de lèste aaflievering van de [[soap]]serie ''[[Neighbours]]'' op de tv. * ''Noord-Amerika'': De Canadese jihadis Mohammed Khalifa, dae ónger anger verantwoordelik is veur de produksie van executie- en rekruteringsvideo's, weurt door 'n Amerikaanse rechbank veroerdeild tot 'n laeveslang gevangenissjtraof. * ''Noord-Amerika'', ''Natuur en milieu'': Bie zjwaor euversjtruiminge inne Amerikaanse sjtaat [[Kentucky]] valle zeker 37 doeje en 30 gewónje. ;28 juli * ''Oes-Europa'': In Olenivka, inne regio [[Oblas Donetsk|Donetsk]], kómme 53 Oekraïense kreegsgevangene óm 't laeve bie 'ne raketaanval. Róslandj en de Oekraïne besjöldige zich óngerein, wiewaal 't sjterke aanwiezinge gief det 't Róssische laeger verantwoordelik is veur d'n aanval. ;27 juli * ''Noord-Afrika'': In [[Tunesië]] weurt, mit 'n zier lieg opkóms, 'n nuuj gróndjwèt aangenome die de regering dictatoriaal mach gief. Feitelik kump hiemit 'n ind aan de democratie die nao 't [[Arabisch Vreugjaor]] in 't landj waor ingeveurd. ;25 juli * ''Groet-Brittannië en Ierlandj'': De Noord-Ierse politicus [[David Trimble]] sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2438333-noord-ierse-oud-politicus-en-nobelprijswinnaar-david-trimble-77-overleden NOS.nl - Noord-Ierse oud-politicus en Nobelprijswinnaar David Trimble (77) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen acteur [[Paul Sorvino]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6214305/goodfellas-acteur-paul-sorvino-83-overleden.html Nu.nl - Goodfellas-acteur Paul Sorvino (83) overleden]</ref> ;24 juli * ''Sjport'': D'n Daen [[Jonas Vingegaard]] wintj veur d'n ierste kier de [[Runj van Frankriek]].<ref>Live-oetzenjing [[NPO 1]]</ref> ;21 juli * ''Economie'': De [[Europese Centraal Bank]] verhoeg de [[rente]] mit 0,5 percèntpuntj tot 0% percies. Veur 't iers in ach jaor hilt de bank gein negatieve rente mie aan.<ref>[https://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2022/html/ecb.mp220721~53e5bdd317.en.html ECB - Monetary policy decisions]</ref> ;18 juli * ''Kóns en cultuur'': De Zjwaeds-Amerikaanse kónstenaer [[Claes Oldenburg]], pioneer van de [[pop art]], sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/obituaries/2022/07/18/artist-claes-oldenburg-dead/?itid=hp-top-table-main-t-6 Washington Post - Claes Oldenburg, a whimsical father of pop art, dies at 93]</ref> ;11 juli * ''Wetesjap'': D'n ierste foto van de [[James Webb-ruimtetelescoop|James Webb-ruumdetelescoop]] weurt geprizzenteerd.<ref>[https://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2022/nasa-s-webb-delivers-deepest-infrared-image-of-universe-yet NASA.gov - NASA’s Webb Delivers Deepest Infrared Image of Universe Yet]</ref> ;10 juli * ''Sjport'': De Serviër [[Novak Djokovic]] wintj veur de zevende kier Wimbledon bie de mansluuj door in veer sets (4-6, 6-3, 6-4, 7-6 (7-3)) te winne van d'n Australiër [[Nick Kyrgios]]. Veur Kyrgios waor 't zien ierste grandslamfinaal. ;9 juli * ''Sjport'': Sjötterie Sint-Martinus oet [[Bor]] wintj 't [[OLS|Aud Limbörgs Sjöttersfies]] in [[Mael (dörp)|Mael]].<ref>[https://www.1limburg.nl/entertainment/1784267/sint-martinus-uit-born-wint-ols-2022 1Limburg - Sint Martinus uit Born wint OLS 2022 ]</ref> * ''Sjport'': De Kazachse [[Elena Rybakina]] wintj Wimbledon bie de vrouwluuj door in drie sets (3-6, 6-2, 6-2) te winne van de Tunesische [[Ons Jabeur]]. Veur allebei waor 't e debuut in 'n grandslamfinaal. ;8 juli * ''Oes-Azië'': De [[Japan]]sen ex-premier [[Shinzo Abe]] weurt op 67-jäörige laeftied vermaord.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6211029/neergeschoten-japanse-oud-premier-abe-67-overleden-aan-zijn-verwondingen.html Nu.nl - Neergeschoten Japanse oud-premier Abe (67) overleden aan zijn verwondingen]</ref> * ''Economie'': [[Elon Musk]] zuut aaf van de koup van [[Twitter]]. ;7 juli * ''Vereinig Keuninkriek'': [[Boris Johnson]] sjtap op es premier en leisman van de [[Conservatieve Partie (Vereinig Keuninkriek)|Conservatieve Partie]] nao immensen drök van zien partiegenote en e groet aantal ministers wat opsjtap. Oerzaak waore diverse sjendale. ;4 juli * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever en dichter [[Remco Campert]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6210233/schrijver-remco-campert-op-92-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Schrijver Remco Campert op 92-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Noord-Amerika'': Bie 'n sjeetpartie inne Amerikaanse sjtad [[Chicago]] valle 6 doeje en 36 gewónje ;3 juli * ''Oes-Europa'': Róssische troepe en milities vanne [[Volksrippebliek Loehansk]] verovere [[Lisitsjank]]. Hiemit is de gansen oblas [[Oblas Loehansk|Loehansk]] in henj vanne separatiste en 't Róssische leger. * ''Oes-Europa'': Bie 'nen aanval op de Róssische sjtad [[Belgorod]], kórtbie de grens mit de Oekraïne, valle 3 doeje. Ouch raakde zeker 50 gebouwe besjadig. * ''Noord-Europa'': Bie 'n sjeetpartie inne [[Denemarke|Deense]] huidsjtad [[Kopenhage]] valle 3 doeje en 31 gewónje. De sjötter is 'nen 22-jäörige man mit psychische probleme. ;1 juli * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse [[lies vaan musicologe|musicoloog]] [[Richard Taruskin]] sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2022/07/01/arts/music/richard-taruskin-dead.html New York Times - Richard Taruskin, Vigorously Polemical Musicologist, Dies at 77]</ref> ===juni=== ;30 juni * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse YouTuber [[Technoblade]] sjtörf op 23-jäörige laeftied aan de [[kanker]]. {{doedbekèndj}} * ''Oes-Europa'': Oekraïense troepe herovere [[Sjlangeneilandj]], e sjtrategisch eilendje inne [[Zjwarte Zee]] wat saer 24 fibberwaar, d'n iersten daag vanne [[Krieg in de Oekraïne|Róssische invasie]], in henj waor gekómme vanne Rósse. ;29 juni * ''Nederlandj'': Extremistische boere doon 'n poging óm vasgezatte collega's mit geweld te bevrieje oet pelitiecelle in [[Apeldoorn]]. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse [[r&b (urbanmeziekstijl)|r&b]]-zenger [[R. Kelly]] weurt óm ómvangriek en jaore doerendj misbroek van dèks minderjaorige maedjes tot 30 jaor gevangenis veroerdeild.<ref>[https://nos.nl/artikel/2434615-30-jaar-cel-voor-r-kelly-26-jaar-na-eerste-misbruikaantijging NOS.nl - 30 jaar cel voor R. Kelly, 26 jaar na eerste misbruikaantijging]</ref> ;28 juni * ''Nederlandj'': E boereprotes van activistische boere bie 't hoes van minister [[Christine van der Wal]] löp henjig oet de handj.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6209175/rellende-boeren-breken-door-afzetting-politie-bij-huis-minister-van-der-wal.html Nu.nl - Rellende boeren breken door afzetting politie bij huis minister Van der Wal]</ref> ;27 juni * ''Noord-Amerika'': In 'ne vrachwage in [[San Antonio]], [[Texas]], weure 53 euverleje migrante aangetroffe. ;26 juni * ''Zudelik Afrika'': In 'ne illegale kafee inne [[Zuud-Afrika]]anse sjtad [[Oos-Londen]] weure 21 doeje gevónje. 't Geit óm jóng luuj, mer woeraan ze zint gesjtorve is nog neet dutelik. ;25 juni * ''Oes-Europa'': [[Severodonjetsk]] kump in Róssische henj. * ''Noord-Europa'': Bie 'nen aansjlaag op 'nen homobar inne [[Noorwege|Noorse]] huidsjtad [[Oslo]] valle twie doeje. De pelissie geit oet van [[terrorisme]]. ;24 juni * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Ameirkaansen Hoeggerichshof drejt 't lenjelik rech op [[abortus]] trök.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/06/24/politics/dobbs-mississippi-supreme-court-abortion-roe-wade/index.html CNN.com - Supreme Court overturns Roe v. Wade]</ref> ;23 juni * ''Europa'': De [[Oekraïne]] en [[Moldavië]] waere es kandidaat-lid van de [[EU]] toegelaote.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6208305/alle-eu-leiders-omarmen-kandidaat-lidmaatschap-oekraine-en-moldavie.html Nu.nl - Alle EU-leiders omarmen kandidaat-lidmaatschap Oekraïne en Moldavië]</ref> ;22 juni * ''Nederlandj'': In [[Stroe (Gelderland)|Stroe]] (gemeinte [[Barneveld]], [[Gelderland]]) vèntj e lenjelik boereprotes plaats. De boere demonstrere taege vaergaonde maotraegele óm de sjtiksjtofoetsjtoet in de te damme. ;21 juni * ''Zuud-Azië'': [[Afghanistan]] weurt getroffe door 'nen aerdsjóddel van 6,2 op de Memènt-Magnitudesjaol. ;18 juni * ''Kóns en cultuur'': [[Jan Smeets]] nump aafsjeid es baas van [[Pinkpop]]. ;17 juni * ''Sjport'': 't Ingels [[cricket|hierecricketèlftal]] zèt taege Nederlandj 'n ODI-record vamn 498 runs denaer.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6207117/engelse-cricketers-breken-wereldrecord-runs-in-interland-tegen-nederland.html - Nu.nl - Engelse cricketers breken wereldrecord runs in interland tegen Nederland]</ref> ;12 juni * ''Frankriek'': Verkezinge veur 't parlemènt. * ''Sjport'': De Nederlandsen tennisser [[Tim van Rijthoven]] (ATP205) wintj 't toernooj van [[Rosmalen]] door in twie sèts (6-4, 6-1) waereldtopper [[Daniil Medvedev]] te versjlaon. * ''Sjport'': De Zweedse [[golf (sport)|golf]]ster [[Linn Grant]] wintj es ierste vrouw oets e toernooj wo-op ouch mansluuj waere toegelaote. ;5 juni * ''Sjport'': [[Rafael Nadal]] wintj [[Roland Garros (toernooj)|Roland Garros]] bie de mansluuj door in drie sets (6-3, 6-3, 6-0) van [[Casper Ruud]] te winne. Veur Nadel is 't al zien veerteende euverwinning op Roland Garros en zien 22e Grand Slam-euverwinning. ;4 juni * ''Sjport'': [[Iga Swiatek]] wintj Roland Garros bie de vrouwluuj door in twie sets (6-1, 6-3) [[Coco Gauff]] te versjlaon. ;1 juni * ''Nederlands Limburg'': De 9-jäörige jóng [[Gino van der Heijden]] verdwient in [[Kirchroa]]. Drie daag later weurt hae doed trökgevónge in [[Gelaen]]; 'ne man van 22 weurt hieveur gearresteerd.<ref>[https://web.archive.org/web/20220604164751/https://www.1limburg.nl/zoektocht-gino-lichaam-gevonden-geleen 1Limburg - Zoektocht Gino: lichaam gevonden in Geleen]</ref> ===mei=== * Oetbraak vaan [[apepokke]] in [[Europa]]. 't Ierste geval weurt in 't [[Vereinig Keuninkriek]] vasgesjtèld. ;29 mei * ''Sjport'': D'n Australiër [[Jai Hindley]] wintj de [[Runj van Italië]]. ;28 mei * ''Sjport'': [[Real Madrid]] wintj de [[UEFA Champions League (manslui)|UEFA Champions League]] door mit 0-1 van [[Liverpool F.C.]] te winne.<ref>Live-oetzenjing RTL7</ref> ;27 mei * ''Nederlands Limburg'': In 't [[Sprookjesbos]] in [[Valkeberg]] sjtort e kaerke van 'n attractie naer. Drie luuj rake daobie gewónd.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6203261/zes-gewonden-in-sprookjesbos-valkenburg-door-vallende-attractiekarretjes.html Nu.nl - Zes gewonden in Sprookjesbos Valkenburg door vallende attractiekarretjes]</ref> ;26 mei * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen acteur [[Gijs de Lange]] sjtörf op 65-jäörige laeftied aan [[longfibrose]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2430294-gijs-de-lange-onder-meer-bekend-van-het-klokhuis-op-65-jarige-leeftijd-overleden NOS.nl - Gijs de Lange, onder meer bekend van Het Klokhuis, op 65-jarige leeftijd overleden]</ref> * De Nederlandse prizzentator [[Willibrord Frequin]] sjtörf op 80-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Parkinson]].<ref>[https://www.nu.nl/media/6203063/willibrord-frequin-80-overleden-aan-gevolgen-van-parkinson.html Nu.nl - Willibrord Frequin (80) overleden aan gevolgen van parkinson]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse popmuzikantj [[Andy Fletcher]], tósjenis van [[Depeche Mode]], sjtörf op 60-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/depechemode/status/1529901182562340864 Twitter - doedsberich door de band]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse popmuzikantj [[Alan White]], drummer van [[Yes]], sjtörf op 72-jäörige laeftied.<ref>[https://consequence.net/2022/05/alan-white-yes-john-lennon-drummer-dies/ Consequence - R.I.P. Alan White, Drummer for Yes and John Lennon Dead at 72]</ref> ;25 mei * ''Sjport'': [[AS Roma]] wintj de ierste editie van de [[UEFA Conference League]] door in de finaal mit 1-0 van [[Feyenoord]] te winne.<ref>Live-oetzenjing [[Veronica]]</ref> ;24 mei * ''Noord-Amerika'': Op 'n lieger sjaol in [[Uvalde]] ([[Texas|TX]]) sjut 'nen achteenjäörige man 19 kènjer en twie volwassene doed.<ref>[https://edition.cnn.com/us/live-news/texas-elementary-school-shooting-05-25-22/index.html CNN.com - Deadly shooting at Texas elementary school]</ref> ;23 mei * ''Belsj Limburg, Nederlands Limburg'': De Vlaamse regering zuut definitief aaf van 't plan veur 'ne sjneltram tösje [[Hasselt]] en [[Mestreech]].<ref>[https://web.archive.org/web/20220524075504/https://www.1limburg.nl/plan-tram-maastricht-hasselt-na-18-jaar-prullenbak?context=topstory 1Limburg - Plan tram Maastricht-Hasselt na 18 jaar in prullenbak]</ref> ;22 mei * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse documentairemaekster [[Heddy Honigmann]] sjtörf op 70-jäörige laeftied aan de gevolge van [[multiple sclerose]] en [[kanker]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2429761-gelauwerd-filmmaker-heddy-honigmann-70-overleden NOS.nl - Gelauwerd filmmaker Heddy Honigmann (70) overleden]</ref> ;20 mei * ''Sjport'': [[FC Twente]] weurt [[Ieredevisie (damesvoetbal)|landskampión voetbal bie de vrouwluuj]] nao 'n 2-3 wins bie [[AFC Ajax]]. ;18 mei * ''Noord-Europa'': [[Zjwaede]] en [[Finlandj]] dene 'n aanvraog in veur lid te waere van de [[NAVO]]. * ''Sjport'': [[Eintracht Frankfurt]] wintj de [[Europa League]] door nao penanties van [[Glasgow Rangers]] te winne. ;17 mei * ''Kóns en cultuur'': De Griekse popmuzikantj en filmcomponis [[Vangelis]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.amna.gr/home/article/647982/Pethane-o-Baggelis-Papathanasiou APE - Πέθανε ο σπουδαίος συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου]</ref> * ''Nederlandj'': De Marokkaans-Nederlandsen activis en politicus [[Mohammed Rabbae]] ([[GroenLinks]]) sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6201355/oud-groenlinks-lijsttrekker-mohamed-rabbae-81-overleden.html Nu.nl - Oud-GroenLinks-lijsttrekker Mohamed Rabbae (81) overleden]</ref> ;16 mei * ''Oes-Europa'': 't Batteljón van 't [[Azovrezjiment]] in 't [[Azovstal]]-febrik in [[Marioepol]] geuf zich euver. Hiemit kump nao maonde van zjwaor bómbardemènte de sjtad in Róssische han. ;15 mei * ''Nederlandj/Zuud-Europa'': Paus [[Franciscus (paus)|Franciscus]] verklaort de Nederlandse pater [[Titus Brandsma]] heilig. * ''Sjport'': [[Club Brugge]] weurt veur d'n 18e kier landskampión van 't Belsj. ;14 mei * ''Naord-Amerika'': Bie 'n sjeetpartie in [[Buffalo]] ([[New York (staot)|NY]]), hoegswaorsjienelik mit e racistisch motief, kómme teen luuj óm.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/05/14/us/buffalo-ny-supermarket-multiple-shooting/index.html CNN.com - 10 people killed in a racially motivated mass shooting at a Buffalo supermarket, police say. The 18-year-old suspect is in custody]</ref> * ''Kóns en cultuur'': [[Kalush Orchestra]] wintj veur de [[Oekraïne]] 't [[Eurovisie Songfestival]] mit 't leedje ''Stefania''. ;13 mei * ''Midde-Oeste'': Sjeik [[Chalifa bin-Zajed an-Nahjan]], emir van [[Abu Dhabi (emiraat)|Abu Dhabi]] en presidentj van de [[Vereinigde Arabische Emirate]], sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6200575/sjeik-verenigde-arabische-emiraten-khalifa-bin-zayed-al-nahyan-73-overleden.html?redirect=1 Nu.nl - Sjeik Verenigde Arabische Emiraten Khalifa Bin Zayed Al Nahyan (73) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Sjpaanse operazangeres [[Teresa Berganza]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2428711-spaanse-operazangeres-teresa-berganza-89-overleden NOS - Spaanse operazangeres Teresa Berganza (89) overleden]</ref> ;12 mei * ''Belsj'': [[Wouter Beke]] sjtop es veurzitter van de [[CD&V]]. De partie is ónger zie veurzittersjap ummer wiejer in de peilinge weggezak. * ''Weitesjap'': De [[NASA]] publiceert de ierste foto van [[Sagittarius A*]], 't [[zjwart laok]] in 't centrum van de [[Milkwaeg]].<ref>[https://www.nasa.gov/mission_pages/chandra/images/sagittarius-a-nasa-telescopes-support-event-horizon-telescope-in-studying-milky-ways.html NASA - Sagittarius A*: NASA Telescopes Support Event Horizon Telescope in Studying Milky Way's Black Hole]</ref> ;11 mei * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever [[Jeroen Brouwers]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.atlascontact.nl/2022/05/11/jeroen-brouwers-is-overleden/ Uitgeverij Atlas Contact - Jeroen Brouwers overleden]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Henk Groot]] sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2428333-oud-international-henk-groot-84-overleden-kopsterke-spits-van-ajax-en-feyenoord NOS.nl - Oud-international Henk Groot (84) overleden, kopsterke spits van Ajax én Feyenoord]</ref>{{doedbekèndj}} * ''Sjport'': [[AFC Ajax]] weurt veur de 36e kier kampión voetbal van Nederlandj door mit 5-0 van [[sc Heerenveen]] te winne. ;9 mei * ''Sjport'': De Congolees-Nederlandse voetballer [[Jody Lukoki]] sjtörf op 29-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6199668/voormalig-eredivisie-speler-jody-lukoki-op-29-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Voormalig Eredivisie-speler Jody Lukoki op 29-jarige leeftijd overleden]</ref> {{doedbekèndj}} ;6 mei * ''Belsj Limburg'': In [[Tóngere]] begintj 't percès róndj de maord op maffiabaos [[Silvio Aquino]]. Vief verdachte sjtaon terech, eine veur d'n opdrach tot, veer veur 't oetveure van de maord.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20220427_95241465 Het Belang van Limburg - LIVE. Volg hier het assisenproces over de moord op Silvio Aquino]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'': Lokaal verkezinge in gans 't landj en regioparlemèntsverkezinge in [[Naord-Ierlandj]]. De [[Conservatieve Partie (Vereinig Keuninkriek)|Conservatieve Partie]] van premier [[Boris Johnson]] verluus sjterk, dewiel in Naord-Ierlandj de Iers-nationalistische partie [[Sinn Féin]] de groetste weurt. ;5 mei * ''Sjport'': De Nederlandse fietsrenner [[Harm Ottenbros]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2427598-oud-wereldkampioen-wielrennen-harm-ottenbros-78-overleden NOS.nl - Oud-wereldkampioen wielrennen Harm Ottenbros (78) overleden]</ref> ;4 mei * ''Weitesjap'': Op [[Mars (planeet)|Mars]] weurt 'ne [[eerdsjok|Marssjóddel]] van 5 op de MM-sjaol gemaete. Dit is óngevaer de zjwaorste sjok dae op de planeet meugelik is.<ref>[https://www.nasa.gov/feature/jpl/nasa-s-insight-records-monster-quake-on-mars NASA - NASA’s InSight Records Monster Quake on Mars]</ref> ===april=== * ''Afrika'': In de [[Zuud-Afrika]]anse provincie [[KwaZoeloe-Natal]] vènje zjwaor euversjtruiminge plaats, die aan hóngerde luuj 't laeve koste. ;30 april * ''Economie'', ''Sjport'': De bekèndje voetbalzaakwaornummer [[Mino Raiola]] sjtörf op 54-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/30-04-2022/mino-raiola-morto-procuratore-440223652586.shtml La Gazzetta dello Sport - È morto Mino Raiola, aveva 54 anni: l'annuncio sui social da parte della famiglia]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse countryzengeres [[Naomi Judd]] sjtörf op 76-jäörige laeftied, waorsjienelik door zelfmaord.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6198193/bekende-amerikaanse-countryzangeres-naomi-judd-76-overleden.html Nu.nl - Bekende Amerikaanse countryzangeres Naomi Judd (76) overleden]</ref> ;27 april * ''Oes-Europa'': [[Róslandj]] sjtop mit de lievering van [[aerdgaas]] aan [[Pole]] en [[Bulgarieë]]. ;26 april * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsje synthesizersjpaeler [[Klaus Schulze]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://oor.nl/news/in-memoriam-elektronica-pionier-klaus-schulze-1947-2022/ OOR.nl - De vliegende klank­tapijten van Klaus Schulze]</ref> ;25 april * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse bassis en zenger [[Henny Vrienten]], veural bekèndj van [[Doe Maar]], sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6197166/doe-maar-zanger-en-componist-henny-vrienten-73-overleden.html?redirect=1 Nu.nl - Doe Maar-zanger en componist Henny Vrienten (73) overleden]</ref> * ''Oes-Azië'': De Japanse [[Kane Tanaka]], d'n audste minsj van de waereld en d'n op ein nao audste minsj dae oets haet gelaef, sjörf op 119-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6197105/een-na-oudste-mens-ooit-op-119-jarige-leeftijd-overleden-in-japan.html Nu.nl - Een-na-oudste mens ooit op 119-jarige leeftijd overleden in Japan]</ref> * ''Economie'': [[Elon Musk]] köp [[Twitter]] veur 44 miljón dollar.<ref>[https://www.bbc.com/news/business-61222470 BBC News - Elon Musk strikes deal to buy Twitter for $44bn]</ref> ;24 april * ''Frankriek'': Bie de twiede runj van de presidentsverkezinge wintj de rechs-liberalen [[Émanuel Macron]] mit 58,55% óm 41,45% van zien extreemrechse oetdaagster [[Marine Le Pen]]. * ''Zuudoes-Europa'': Bie verkezinge in [[Sjlovenië]] weurt de nuuj linkse partie [[Svoboda (partie)|Svoboda]] de groetste en versjleit daomit de regerende rechs-populistische [[SDS]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2426409-nieuwe-groene-partij-lijkt-de-grootste-bij-sloveense-verkiezingen NOS.nl - Nieuwe groene partij lijkt de grootste bij Sloveense verkiezingen]</ref> * ''Sjport'': [[Remco Evenepoel]] wintj [[Luuk-Bastenake-Luuk]] bie de mansluuj; [[Annemiek van Vleuten]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing NPO 1</ref> ;23 april * ''Kóns en cultuur'': De Belzje zenger [[Arno Hintjes]] sjtörf op 72-jäörige laeftied aan alvleisklierkanker.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220423_95435808 De Standaard - Arno Hintjens overleden na lange strijd tegen kanker]</ref> ;22 april * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse popmuzikantj [[Jan Rot]], veural bekèndj óm zien Nederlandstalige hertalinge van angerstalige leedjes, sjtörf op 64-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://twitter.com/janrot/status/1517481968555986944 Twitter - Doedsberich op 't account van Jan Rot]</ref> ;20 april * ''Sjport'': [[Dylan Teuns]] wintj de [[Welzje Piel]] bie de mansluuj, en [[Marta Cavalli]] wintj bie de vrouwluuj. ;18 april * ''Oes-Europa'': In 't oeste van de [[Oekraïne]] begintj e nuuj Róssisch offensief. Me nump aan det de Rósse zich noe op det deil van 't landj gaon concentrere. * ''Kóns en cultuur'': De Britse componis [[Harrison Birtwistle]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2425625-eigenzinnige-componist-van-moderne-muziek-harrison-birtwistle-overleden NOS.nl - Eigenzinnige componist van moderne muziek Harrison Birtwistle overleden]</ref> * ''Sjport'': [[AA Gent]] pak de [[Croky Cup|baeker van 't Belsj]] door [[RSC Anderlecht]] nao penanties te kloppe.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220418_95713516 De Standaard - AA Gent wint Beker van België na penalty’s]</ref> * ''Sjport'': [[AFC Ajax]] pak de [[KNVB-beker (vrouwlui)|KNVB-baeker bie de vrouwluuj]] door mit 2-1 van [[PSV]] te winne.<ref>[https://nos.nl/artikel/2425606-ajax-vrouwen-pakken-knvb-beker-wel-door-psv-te-verslaan NOS.nl - Ajax-vrouwen pakken KNVB-beker wél door PSV te verslaan]</ref> ;17 april * ''Sjport'': [[Dylan van Baarle]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de mansluuj.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> * ''Sjport'': [[PSV]] pak de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker bie de mansluuj]] door mit 2-1 van [[AFC Ajax]] te winne. ;16 april * ''Sjport'': D'n Oes-Duutsje voetballer [[Joachim Streich]] sjtörf op 71-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6195622/gerd-muller-van-het-oosten-joachim-streich-op-71-jarige-leeftijd-overleden.html?redirect=1 Nu.nl - 'Gerd Müller van het Oosten' Joachim Streich op 71-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Elisa Longo Borghini]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de vrouwluuj. ;14 april * ''Oes-Europa'': 't Róssisch kreegssjeep de Moskva vergeit door 'ne brandj, dae door de Oekraïne es aanval weurt opgeëis. * ''Nederlandj'': De Nederlandse zjuris [[Alex Brenninkmeijer]], nationalen ombudsman van 2005 bis 2014, sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6195298/oud-ombudsman-alex-brenninkmeijer-overleden-op-zeventigjarige-leeftijd.html Nu.nl - Oud-ombudsman Alex Brenninkmeijer overleden op zeventigjarige leeftijd]</ref> ;13 april * ''Sjport'': [[Magnus Sheffield]] wintj de [[Braobentse Piel]] bie de mansluuj, en [[Demi Vollering]] bie de vrouwluuj. ;12 april * ''Nederlandj'': [[Lilianne Ploumen]] treujt trök es fractieveurzitter vaan de [[PvdA]]. ;10 april * ''Nederlands Limbörg'': 'n Zeukaksie nao de vermisde [[Marjo Winkens]] in 'ne bösj in [[Ulesjtraote]] haet nieks opgeleverd.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20220410_94829466 De Limburger - Nieuwe zoekactie naar Marjo Winkens in bos bij Ulestraten levert weer niets op]</ref> * ''Sjport'': [[Michał Kwiatkowski]] wintj d'n [[Amstel Gold Race]] bie de mansluuj, en [[Marta Cavalli]] wintj bie de vrouwluuj. * ''Sjport'': [[Abdi Nageeye]] wintj es ierste Nederlanjer de [[marathon van Rotterdam]] bie de mansluuj in e Nederlands record van 2:04:55.<ref>[https://nos.nl/artikel/2424593-abdi-nageeye-wint-als-eerste-nederlandse-man-de-marathon-van-rotterdam NOS.nl - Abdi Nageeye wint als eerste Nederlandse man de marathon van Rotterdam]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Belzje componis [[Philippe Boesmans]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220411_94941352 De Standaard - Componist Philippe Boesmans overleden]</ref> ;8 april * ''Oes-Europa'': 't Róssisch laeger vilt de sjtatie van [[Kramatorsk]] aan, wo zoeget veerdoezendj börgersj sjtaon te wachte op evacuatie. ;7 april * ''Oes-Europa, Waereldwied'': [[Róslandj]] weurt nao 'n sjtumming van de plenair vergaojering oet de [[VN-minsjerechteraod]] gezat. Rae daoveur is 't groetsjaolig geweld taege börgers in de Oekraïne.<ref>[https://news.un.org/en/story/2022/04/1115782 UN.org - UN General Assembly votes to suspend Russia from the Human Rights Council]</ref> ;6 april * ''Kóns en cultuur'': De Belzje actries [[Reinhilde Decleir]] sjtörf op 73 door [[euthanasie]] nao kanker.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220406_97175761 De Standaard - Actrice Reinhilde Decleir (73) overleden]</ref> * ''Oes-Europa'': De Róssischen ultranationalistische politicus [[Vladimir Zjirinovski]] sjtörf op 75-jäörige laeftied, dènkelik aan [[COVID-19]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2424127-ultra-nationalistische-russische-clown-en-nar-vladimir-zjrinovski-overleden NOS.nl - Ultra-nationalistische Russische 'clown en nar' Vladimir Zjrinovski overleden]</ref> ;3 april * ''Oes-Europa'': In [[Boetsja]], 'n veursjtad van [[Kiev]], waere teentalle tot hónderde lieke aangetroffe. Volges de börgemeister van die sjtad en de Oekraïense regering geit 't óm de lichame van börgers en woorte ze vermoord door Róssische troepe of Tsjetsjeense huurlinge.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/04/03/europe/bucha-ukraine-civilian-deaths-intl/index.html CNN - Bodies of 'executed people' strewn across street in Bucha as Ukraine accuses Russia of war crimes]</ref><ref>[https://www.trouw.nl/buitenland/wereld-reageert-geschokt-op-burgerdoden-in-boetsja~bd177de5/?fbclid=IwAR3eN3skc7LEJT-X20P2ZZp4OoSBxockg8OtsQa7Qy3C7-eGgjv8Mb1kU_0 Trouw - Wereld reageert geschokt op burgerdoden in Boetsja]</ref> * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj de [[Runj van Vlaondere]] bie de mansluuj, en [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj. ;1 april * ''Sjport'': In [[Doha]] weurt geloot veur 't [[Wereldkampioensjap hierevoetbal 2022|WK hierevoetbal]] van later dit jaor. [[Nederlands hierevoetbalèlftal|Nederlandj]] kump in poule A mit [[Qatarees hierevoetbalèlftal|Qatar]], [[Senegalees hierevoetbalèlftal|Senegal]] en [[Ecuadoraons hierevoetbalèlftal|Ecuador]]; [[Belsj hierevoetbalèlftal|'t Belsj]] is mit [[Kroatisch hierevoetbalèlftal|Kroatië]], [[Marokkaons hierevoetbalèlftal|Marokko]] en [[Canadees hierevoetbalèlftal|Canada]] in poule F ingedeild.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6192806/oranje-treft-gastland-qatar-senegal-en-ecuador-in-groepsfase-wk.html Nu.nl - Oranje treft gastland Qatar, Senegal en Ecuador in groepsfase WK]</ref> * ''Nederlandj, Natuur en milieu'': In [[Mestreech]] weurt 't neet wermer es 1,8°C. Heimèt weurt e nationaol kawrecord veur dezen daag gebroke - allewijl 'n zeldzaomheid.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6192844/laagste-maximumtemperatuur-op-1-april-in-nederland-ooit-gemeten-in-maastricht.html Nu.nl - Laagste maximumtemperatuur op 1 april in Nederland ooit gemeten in Maastricht]</ref> ===miert=== ;31 miert * ''Nederlands Limburg'': Bie [[Hèrkebósj]] weurt 't groetste illegaal segrèttefebrik oets gevónge. In 't febrik waor zoeget 150 ton toebak, allezelaeve besjtump veur de Britse merret.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6192575/grootste-illegale-sigarettenfabriek-ooit-bij-toeval-opgerold-in-limburg.html Nu.nl - Grootste illegale sigarettenfabriek ooit bij toeval opgerold in Limburg]</ref> ;29 miert * ''Sjport'': De Belzje voetballer [[Miguel Van Damme]] sjtörf op 28-jäörige laeftied aan de [[leukemie]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220329_92447525 De Standaard - Voetballer Miguel Van Damme verliest jarenlange strijd tegen leukemie]</ref> ;28 miert * ''Oes-Europa'': 't Oekraïens laeger pak [[Irpin]], 'n veursjtad van [[Kiev]], van de Rósse trök. ;27 miert * ''Sjport'': D'n Eritreeër [[Biniam Girmay]] wintj es iersten Afrikaan oets [[Gent-Wevelgem]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220327_95386918 De Standaard - Eritreeër Girmay sprint naar historische zege in Gent-Wevelgem]</ref> * ''Kóns en cultuur'': Bie de 94e [[Academy Awards]] wintj ''[[CODA]]'' de pries veur de bèste film, dewiel ''[[Dune (film, 2021)|Dune]]'' mit de mieste prieze (zès) geit loupe. [[Will Smith]] en [[Jessica Chastain]] winne d'n Oscar veur respectievelik bèsten acteur en bèste actries.<ref>[https://www.nu.nl/film/6191804/coda-wint-oscar-voor-beste-film-dune-grote-winnaar-met-zes-prijzen.html Nu.nl - CODA wint Oscar voor beste film, Dune grote winnaar met zes prijzen]</ref> ;25 miert * ''Midde-Oeste'': In [[Djedda]] ([[Saoedi-Arabië]]), kortbie de plaats wo twie daag later 'ne [[Formule 1]]-race mót kómme, weurt 'nen aanslaag geplaeg op 'n oliedepot. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen drummer [[Taylor Hawkins]] ([[Foo Fighters]]) sjtörf op 50-jäörige laeftied.<ref>[https://oor.nl/news/foo-fighters-drummer-taylor-hawkins-50-overleden/ OOR - Foo Fighters-drummer Taylor Hawkins (50) overleden]</ref> * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse wiskónjige [[Dennis Sullivan]] krieg d'n [[Abelpries]] toegekèndj óm zie werk in de [[topologie]]. * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse soapactries [[Katryn Hays]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://tvline.com/2022/04/08/kathryn-hays-as-the-world-turns-kim-obituary-dead-age-87/ TV Line - ATWT Vet Kathryn Hays Dead at 87]</ref> ;24 miert * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse bassis [[Bert Ruiter]] ([[Focus (band)|Focus]], [[Earth & Fire]]) sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6191310/bassist-bert-ruiter-75-van-earth-fire-en-focus-overleden.html Nu.nl - Bassist Bert Ruiter (75) van Earth & Fire en Focus overleden]</ref> ;23 miert * ''Vereinigde Sjtaote'': De Amerikaanse politica [[Madeleine Albright]] sjtörf op 84-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/03/23/politics/madeleine-albright-obituary/index.html CNN - Madeleine Albright, first female US secretary of state, dies]</ref> ;21 miert * ''Oes-Azië'': Bie [[Wuzhou]] (provincie [[Guangxi]], [[China]]) sjtort e vleegtuug denaer. Waorsjienelik zeen alle 132 inzittende ómgekómme.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6190515/passagiersvliegtuig-met-132-inzittenden-neergestort-in-zuiden-van-china.html Nu.nl - Passagiersvliegtuig met 132 inzittenden neergestort in zuiden van China]</ref> * ''Weitesjap'': 't Aantal óntdèkde [[exoplaneet|exoplanete]] geit officieel de viefdoezendj veurbie.<ref>[https://www.nasa.gov/feature/jpl/cosmic-milestone-nasa-confirms-5000-exoplanets NASA - Cosmic Milestone: NASA Confirms 5,000 Exoplanets]</ref> ;20 miert * ''Belsj'': In [[Strépy-Bracquegnies]], 'n deilgemeinte van [[La Louvière]], veurt 'nen automobilis in op 'n gróp carnavaliste. Zès luuj kómme hiebie óm.<ref>[https://www.lesoir.be/431126/article/2022-03-20/wallonie-une-voiture-fonce-dans-une-foule-reunie-pour-le-carnaval-et-fait Le Soir - Wallonie: une voiture fonce dans une foule réunie pour le carnaval et fait plusieurs morts]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandse meteoroloog en prizzentator [[Piet Paulusma]] sjtörf op 65-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6190450/weerman-piet-paulusma-op-65-jarige-leeftijd-overleden-aan-gevolgen-van-kanker.html?redirect=1 Nu.nl - Weerman Piet Paulusma op 65-jarige leeftijd overleden aan gevolgen van kanker]</ref> ;19 miert * ''Sjport'': De Sjloveen [[Matej Mohorič]] wintj [[Milaan-San Remo]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220319_95684311 De Standard - Mohoric is favorieten te snel af in Milaan-Sanremo]</ref> * ''Sjport, Belsj Limburg'': 'ne [[kickbokse|Kickboksmatch]] tösje de Nederlanjer [[Badr Hari]] en de Pool [[Arek Wrzosek]] weurt aafgebraoke es in 't pebliek 'n vechpartie oetbrik.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6190327/kickboksgevecht-tussen-hari-en-wrzosek-gestaakt-na-vechtpartijen-op-tribune.html Nu.nl - Kickboksgevecht tussen Hari en Wrzosek gestaakt na vechtpartijen op tribune]</ref> ;17 miert * ''Sjport'': De Nederlandse sjaatser [[Kjeld Nuis]] haolt 'n sjnelheid van 103 km/o. Hae is daomit d'n ierste minsj oets dae sjneller as 100 km/o sjaats.<ref>[https://nos.nl/artikel/2421556-nuis-doorbreekt-magische-grens-en-schaatst-met-103-km-u-een-wereldrecord NOS.nl - Nuis doorbreekt magische grens en schaatst met 103 km/u een wereldrecord]</ref> * ''Nederland(s Limburg)'': [[Thijs H.]], de maordenaer van drie luuj in [[D'n Haag]] en op de [[Broensemerhei]], weurt in hoeger beróp veroerdeild tot de hoeger sjtraof van 22 jaor mit [[tbs]]. Hae geit direk in [[cassatie]].<ref>[https://web.archive.org/web/20220317211353/https://www.1limburg.nl/thijs-h-gaat-cassatie-tegen-22-jaar-celstraf?context=topstory 1Limburg - Thijs H. gaat in cassatie tegen 22 jaar celstraf]</ref> ;16 miert * ''Nederlandj'': Bie de verkezinge veur de gemeinteraod, mit 'n historisch lieg opkóms, winne de lokaal partieje hènjig. De mieste lenjelike partieje verleze; de [[PvdA]] is de oetzunjering. * ''Nederlandj'': Politicus [[Piet Bukman]] ([[CDA]]) sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6189673/voormalig-tweede-kamervoorzitter-en-cda-coryfee-piet-bukman-88-overleden.html Nu.nl - Voormalig Tweede Kamervoorzitter en CDA-coryfee Piet Bukman (88) overleden]</ref> ;15 miert * ''(Oes-)Europa'': Róslandj sjtap formeel oet de [[Raod van Europa]]. Hiemit treujt 't [[Europees Verdraag van de Rechte van de Minsj]] in 't landj boete wirking. ;13 miert * ''Oes-Europa'': Róslandj bombardeert 'ne laegerbasis kortbie [[Lviv]], in 't weste van de Oekraïne. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen acteur [[William Hurt]] sjtörf op 71-jäörige laeftied aan de prostaatkanker.<ref>[https://www.nu.nl/film/6189176/oscarwinnende-acteur-william-hurt-71-overleden.html Nu.nl - Oscarwinnende acteur William Hurt (71) overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Primož Roglič]] wintj [[Paries-Nice]]. ;12 miert * ''Nederlandj/Oes-Europa'': De Russisch-orthodoxe kónkergatie van [[Amsterdam]] verklaort zich ónaafhenkelik van 't [[patriarchaat van Moskou]], veural óm de radicaal pro-kreegspraeke van patriarch [[Kirill van Moskou|Kirill]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13888/artikel/2420909-russisch-orthodoxe-geestelijken-in-amsterdam-verlaten-kerk-van-moskou NOS.nl - Russisch-orthodoxe geestelijken in Amsterdam verlaten kerk van Moskou]</ref> ;9 miert * ''Oes-Europa'': In [[Marioepol]] weurt bie e bómbardemènt 'n kènjerkliniek verweus. ;5 miert * ''Oes-Europa'': Róslandj en de Oekraïne kómme 'ne waopesjtilsjtandj euverein veur 't belaegerd [[Marioepol]], meh dae weurt gesjónne door de Rósse. * ''Sjport'': De Sjloveen [[Tadej Pogačar]] wintj [[Stade Bianche]] bie de mansluuj, en de Belzjin [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj. ;4 miert * ''Oes-Europa'': Bie Róssische besjetinge vluug de [[kerncentraal]] van [[Zaporizjzja]] in brandj. * ''Zuud-Azië'': Bie 'ne zelfmaordaansjlaag in 'ne sjiïtische moskee in [[Pesjawar]] ([[Pakistan]]) kómme zeker 50 luuj óm.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6187573/tientallen-doden-na-zelfmoordaanslag-in-pakistaanse-moskee.html Nu.nl - Tientallen doden na zelfmoordaanslag in Pakistaanse moskee]</ref> * ''Oes-Europa'': 't Róssisch parlemènt nump 'n wèt aan die alle journalistiek die neet zaet wat de sjtaotspaersj veursjrief sjtraofbaar maak; de sjtraofe kanne tot 15 jaor oploupe. De lèste ónafhankelike media waere aafgesjlaote en westerse journaliste verplaatse zich massaal nao 't boetelandj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2419855-internationale-journalisten-staken-activiteiten-in-rusland NOS.nl - Internationale journalisten staken activiteiten in Rusland]</ref> ;2 miert * ''Oes-Europa'': 't Róssisch laeger pak de zujelike sjtad [[Cherson]], dewiel de bombardemènte op anger sjtei ummer haeviger waere. ===fibberwarie=== * ''Oes-Europa'': [[Kreeg i g'n Oekraïne|Crisis en kreeg]] tösje [[Róslandj]] en de [[Oekraïne]]. ;28 fibberwarie * ''Oes-Europa'' ** Aan de grens tösje de Oekraïne en [[Wit-Róslandj]] vènje óngerhanjelinge plaats. ** De Róssische lochmach veurt bómbardeminte oet op [[Kiëv]], [[Charkov]] en diverse anger sjtei. Hiebie waere ouch [[clusterbom|cluster]]- en [[vacuümbom]]me gebroek, die door 't [[verdraag van Genève]] zeen verboje. * ''Sjport'': De [[UEFA]] en [[FIFA]] sjorse 't [[Russisch hierevoetbalèlftal|Róssisch]] en [[Wit-Russisch hierevoetbalèlftal|Wit-Róssisch]] voetbalilftal zowie alle Europees nog actieve clubs oet die lenj. Barragematche veur 't [[Wereldkampioensjap hierevoetbal 2022|WK in Qatar]], die de Róssische hiere nog te sjpaele hauwe, waere gesjrap. Versjillende anger sjportorganisaties lagte al soortgelieke boycots op of zalle nog volge. * ''Nederlands Limburg'': Beej 'n carnavalsvering in [[Haors]] wirt 'r iemand doeëdgestaoke.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6186857/dode-bij-steekpartij-in-limburgs-horst-carnavalsactiviteiten-stilgelegd.html Nu.nl - Dode bij steekpartij in Limburgs Horst, carnavalsactiviteiten stilgelegd]</ref> ;27 fibberwarie * ''Oes-Europa'': ** 'n Oestelik Róssisch offensief bereik [[Charkov]]. ** Poetin zèt nucleair einhede op sjerp. * ''Sjport'': [[Fabio Jakobsen]] pak [[Kuurne-Brussel-Kuurne]].<ref>Live-oetzenjing vtm</ref> ;26 fibberwarie * ''Sjport'': [[Annemiek van Vleuten]] wintj [[Ómloup Het Nieuwsblad]] bie de vrouwluuj, en [[Wout van Aert]] bie de mansluuj.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;25 fibberwarie * ''Oes-Europa'': 't Róssisch laeger bereik [[Kiev]], meh in de loup van d'n daag sjtok zienen opmarsj. ;24 fibberwarie * ''Oes-Europa'': Róslandj vilt de Oekraïne van alle kantj binne. ;22 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Belzjen dichter [[Stijn De Paepe]] sjtörf op 43-jäörige laeftied aan dermkanker.<ref>[https://www.demorgen.be/nieuws/stijn-de-paepe-de-mensendichter-die-al-lachend-de-waarheid-zei-is-overleden~b4a3394e/ De Morgen - Stijn De Paepe, de mensendichter die al lachend de waarheid zei, is overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rockmuzikantj [[Mark Lanegan]] sjtörf op 57-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/marklanegan/status/1496208436874428424 Aankunjiging op persoenelik Twitter-account]</ref> ;21 fibberwarie * ''Oes-Europa'': [[Rósland]]j erkintj, bie mónj van presidentj [[Vladimir Poetin]], de aafgesjeie rippeblieke [[Vouksrippebliek Donjetsk|Donjetsk]] en [[Vouksrippebliek Loehansk|Loehansk]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2418344-poetin-gaat-volksrepublieken-donetsk-en-loehansk-erkennen NOS.nl - Poetin gaat 'Volksrepublieken' Donetsk en Loehansk erkennen]</ref> Nog dezelfden aovendj sjik 't landj tróppe nao dit gebeed. * ''Nederlands Limburg'': De [[Limburgse Academie]] bringk e nuuj Limburgs waordebook oet in vief dialekte: 't Mestreechs, 't Remunjs, 't Valkebergs, 't Venloos en 't Zittesj.<ref>[https://web.archive.org/web/20220221203728/https://www.1limburg.nl/nieuw-digitaal-limburgs-woordenboek-op-verzoek-van-amerikaan?context=topstory 1Limburg.nl - Nieuw digitaal Limburgs woordenboek op verzoek van Amerikaan]</ref> ;20 fibberwarie * ''Sjport'': De Olympische Wintersjpaele in Peking loupe aaf. Nederlandj ènjig es zèsde mit ach kier goud, vief kier zilver en eine kier bróns, 't Belsj is mit ein gouwe en ein brónze medalje 21e.<ref>[https://web.archive.org/web/20220220100339/https://www.nu.nl/olympische-spelen/6181305/bekijk-de-olympische-medaillespiegel-met-nederland-op-plek-zes.html Nu.nl - Bekijk de olympische medaillespiegel met Nederland op plek zes]</ref> * ''Afrika'': De [[Groete Renaissancedam]] (''Tālāqu Hidāsē Gidib'') in [[Ethiopië]] weurt in gebroek gesjtèld. Nao wiejeren oetboew mót dit de sjterkste [[waterkrach]]centraal van Afrika waere.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220221_96759589 De Standaard - Grootste stuwdam van Afrika wekt eerste elektriciteit op]</ref> ;19 fibberwarie * ''Sjport'': De Belsj [[Bart Swings]] pak de gouwe medaje in de [[massastart (sjaatse)|massasjtart]] bie 't sjaatse. Hae pak daomit 't ierste goud veur Belsj op de Wintersjpaele saer 1948.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220219_92587336 De Standaard - Eén tegen allen, maar Swings pakt goud]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse rockzenger [[Gary Brooker]] ([[Procol Harum]]) sjtörf op 76-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6185678/procol-harum-zanger-gary-brooker-76-overleden.html Nu.nl - Procol Harum-zanger Gary Brooker (76) overleden]</ref> ;15 fibberwarie * ''Zuud-Amerika'': Bie euversjtruiminge en pratsjlawines in [[Petrópolis]] ([[Rio de Janeiro (staot)|RJ]], [[Brazilië]]) koume 152 luuj óm. ;12 fibberwarie * ''Sjport'': De Nederlandse [[Kimberley Bos]] weurt derde bie 't [[skeleton]]. Ze is de ierste Nederlandse mit 'n Olympische medaje in dae sjport en de twiede mit 'n Olympische medaje boeten 't sjaatse. ;11 fibberwarie * ''Sjport'': De Nederlandse [[Suzanne Schulting]] haolt de gouwe medaje op de 1000 meter [[shorttrack]]. De Belzjin [[Hanne Desmet]] weurt derde en pak daomit de ierste Belzje medaje in dae sjport. ;9 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Britse rockmuzikantj [[Ian McDonald]] sjtörf op 75-jäörige laeftied. ;8 fibberwarie * ''Nederlands Limburg'': De pelitie óntruump de [[Sjtarrebósj]] bie [[Bor]], wo miljeuactiviste zich aan de buim hawue geketteld. De bósj weurt gekap veur oetbreiing van 't [[NedCar]]-febrik.<ref>[https://web.archive.org/web/20220211142657/https://nos.nl/index.php/artikel/2416378-sterrebos-volledig-ontruimd-acht-actievoerders-aangehouden NOS.nl - Sterrebos volledig ontruimd, acht actievoerders aangehouden]</ref> * ''Weitesjap'': De Franse viroloog [[Luc Montagnier]] ([[Nobelpries]] in de Genaeskónde 2008) sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220210_96387566 De Standaard - Ontdekker van aidsvirus Luc Montagnier overleden]</ref> ;7 fibberwarie * ''Sjport'': [[Ireen Wüst]] prolongeert häören Olympischen titel op de 1.500 maeter sjaatse en weurt daomit de ierste sjaatsster die op vief achtereinkómmende Sjpaele 'n medaje haolt. ;6 fibberwarie * ''Sjport'': [[Senegalees hierevoetbalèlftal|Senegal]] wintj d'n [[Africa Cup]] door in de finaal nao penanties (4-2) te winne van [[Egyptisch hierevoetbalèlftal|Egypte]].<ref>Live-oetzenjing [[ESPN]]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis [[George Crumb]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.volkskrant.nl/mensen/george-crumb-1929-2022-componist-van-grote-muziek-voor-kleine-bezetting~be466b6d/?utm_source=link&utm_medium=app&utm_campaign=shared%20content&utm_content=free De Volkskrant - George Crumb (1929-2022), componist van grote muziek voor kleine bezetting]</ref> ;4 fibberwarie * ''Sjport'': In [[Peking]] beginne de [[Olympische Speule|Olympische Wintjersjpaele]]. Peking weurt de ierste sjtad die zoewaal de Zomer- es de Wintjersjpaele hilt. ===jannewarie=== * ''Centraal-Azië'': In [[Kazachstan]] vènje massaproteste plaats nao de verhoeging van de [[lpg]]-pries. Presidentj [[Kassim-Zjomart Tokajev]] óntsjleit zien regering, meh duujt de proteste mit geweld de kop in. ;30 jannewarie * ''Sjport'': [[Rafael Nadal]] wintj de [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] bie de mansluuj daor mit vief sets (2-6, 6-7 (5), 6-4, 6-4, 7-5) te winne van [[Daniil Medvedev]]. 't Is Nadal zienen 21e Grand Slam-titel; hae is daomit noe allein recordhawwer. ;29 jannewarie * ''Sjport'': [[Ashleigh Barty]] wintj de [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] door in twie sets (6-3, 7-6 (2)) van [[Danielle Collins]]. ;28 jannewarie * ''Nederlands Limburg'': Jos B. weurt in hoeger beroop tot 15 jaor gevangenis veroerdeild veur de maord op [[Nicky Verstappen]]. Zienen avvekaat deit weite in [[cassatie]] te gaon.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6180765/jos-b-krijgt-16-jaar-cel-voor-doden-misbruiken-en-ontvoeren-van-nicky-verstappen.html Nu.nl - Jos B. krijgt 16 jaar cel voor doden, misbruiken en ontvoeren van Nicky Verstappen]</ref> ;27 jannewarie * ''Nederlandj'': De Nederlands-Limbörgsen avvekaot [[Max Moszkowicz sr.]] störf op 95-jaorege leeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20220127180124/https://www.telegraaf.nl/nieuws/960668367/max-moszkowicz-95-overleden De Telegraaf - Max Moszkowicz (95) overleden]</ref> ;25 jannewarie * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Wim Jansen]] sjtörf op 75-jäörige laeftied aan de gevolge van dementie.<ref>[https://www.feyenoord.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/wim-jansen-overleden-250122 Feyenoord.nl - Clubicoon Wim Jansen (75) overleden]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Gert Schutte]] ([[GPV]]) sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6180237/oud-leider-van-christelijke-partij-gpv-gert-schutte-82-overleden.html Nu.nl - Oud-leider van christelijke partij GPV Gert Schutte (82) overleden]</ref> ;23 jannewarie * ''Belsj'': 'n Groete demonstratie taegen 't COVID-beleid van de Belzje regering löp oet op 'n gewelddaojige confrontatie mit de pelitie.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220123_94918368 De Standaard - Uit de hand gelopen coronabetoging: relschoppers gooien hekken op politie, 70-tal mensen opgepakt]</ref> ;22 jannewarie * ''Oes-Azië'': De [[Vietnam]]ese geiselike [[Thích Nhất Hạnh]], bekèndj as de 'vajer van de [[mindfulness]], sjtörf op 95-jäörige laeftied. ;20 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Braziliaanse [[samba]]zengeres [[Elsa Soares]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://oor.nl/news/koningin-van-de-samba-elza-soares-91-overleden/ OOR.nl - 'Koningin van de samba' Elza Soares (91) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rockzenger [[Meat Loaf]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://deadline.com/2022/01/meat-loaf-dead-bat-out-of-hell-rocky-horror-picture-show-1234917056/ Deadline - Meat Loaf Dies: ‘Bat Out Of Hell’ Singer & ‘Rocky Horror Picture Show’ Actor Was 74]</ref> ;16 jannewarie * ''Afrika'': De [[Mali]]nese politicus [[Ibrahim Boubacar Keita]], presidentj van 2013 bis 2020, sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2022/1/16/ousted-mali-president-ibrahim-boubacar-keita-dies Al Jazeera - Former Mali President Ibrahim Boubacar Keita dies aged 76]</ref> ;15 jannewarie * ''Nederlands Limburg'': In diverse Zuid- en Midde-Limbörgse gemeintes goon horeca en cultuur tege de COVID-veursjrifte in ope, zoonder tot hei-op weurt gecontroleerd. ;14 jannewarie * ''Natuur en milieu, Oceanië'': De vulkaan [[Hunga Tonga]] in [[Tonga]] bersj oet. Veural de drop volgenden [[tsunami]] maak väöl sjaoj; 't sjókfróntj weurt euver de ganse waereld gemaete.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220116_93782468 De Standaard - Aanzienlijke schade in Tonga na onderzeese vulkaanuitbarsting, luchtdrukschommeling tot in België merkbaar]</ref><ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6178496/gevolgen-enorme-vulkaanuitbarsting-tonga-ook-in-nederland-waarneembaar.html Nu.nl - Gevolgen enorme vulkaanuitbarsting Tonga ook in Nederland waarneembaar]</ref> ;12 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse zengeres [[Ronnie Spector]] (bekèndj van [[The Ronettes]]) sjtörf op 78-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://apnews.com/article/entertainment-music-arts-and-entertainment-phil-spector-ronnie-spector-84c905db02a01ffa43a6052c3ce66920?utm_medium=AP&utm_campaign=SocialFlow&utm_source=Twitter AP News - Ronnie Spector, ’60s icon who sang ‘Be My Baby,’ dies at 78]</ref> ;10 jannewarie * ''Nederlandj'': 't [[Kabinèt-Rutte IV]] weurt beëidig. ;7 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De [[Bahama's|Bahamaansen]] acteur [[Sidney Poitier]] sjtörf op 94-jäörige laeftied. ;1 jannewarie * ''Economie'': D'n Italiaansen óngernummer [[Carlisto Tanzi]], bekèndj óm 't [[Parmalat]]-sjendal, sjtörf op 83-jäörige laeftied. ==2021== ===december=== ;31 december * ''Belsj'': Bie 'n explosie in [[Turnhout]] vilt e geboew in. Veer luuj kómme hiebie óm.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211231_92956434 De Standaard - Laatste vermiste bewoner geborgen na gasexplosie]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Betty White]] sjtörf op 99-jäörige laeftied. ;30 december * ''Belsj Limburg'': [[Veerle Heeren]] weurt veur zès maondj gesjors es börgemeisterse van [[Sintruin]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211230_93615594 De Standaard - Bart Somers schorst Veerle Heeren als burgemeester]</ref> ;29 december * ''Kóns en cultuur'': De Belzje sjriever en dichter [[Bart Plouvier]] störf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211231_93458203 De Standaard - Schrijver en dichter Bart Plouvier overleden]</ref> ;26 december * ''Afrika'': De Zuud-Afrikaanse bisjop [[Desmond Tutu]], bekèndj óm ziene sjtried taege de Apartheid, sjtörf op 90-jäörige laeftied. * ''Zuud-Europa'': De Griekse politicus [[Karolos Papoulias]] sjtörf op 92-jäörige laeftied. ;25 december * ''Weitesjap'': Nao jaore van oetsjtèl weurt de [[James Webb-ruimtetelescoop|James Webbtillescoop]] gelanceerd. * ''Natuur en milieu, Afrika/Zuud-Europa'': De oetbersting van de [[Cumbre Vieja]] op [[La Palma]] weurt veur beènjig verklaord. ;23 december * ''Kóns en cultuur'': De Belzje sjriever [[Bernald Dewulf]] sjtörf op 61-jäörige laeftied aan [[neurogeen claudicatio]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211223_95588261 De Standaard - Dichter en columnist Bernard Dewulf is overleden]</ref> ;22 december * ''Belsj'': [[Steve Bakelmans]] weurt veroerdeild tot 'n laeveslang gevangenissjtraof veur de verkrachting en maord op Julie Van Espen.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211222_93566858 De Standaard - Steve Bakelmans krijgt levenslang: ‘Hij is een psychopaat’]</ref> ;20 december * ''Sjport'': De Nederlandse marathonsjaatser [[Reinier Paping]], winner van bezunger zjwaoren [[Èlfsteidetoch]] van 1963, sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2410310-schaatslegende-paping-90-overleden-winnaar-zwaarste-tocht-der-tochten NOS - Schaatslegende Paping (90) overleden, winnaar zwaarste tocht der tochten]</ref> ;19 december * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Ed van Thijn]] ([[PvdA]]) sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6174063/voormalig-burgemeester-van-amsterdam-en-pvda-coryfee-ed-van-thijn-87-overleden.html Nu.nl - Voormalig burgemeester van Amsterdam en PvdA-coryfee Ed van Thijn (87) overleden]</ref> * ''Zuud-Amerika'': De presidentsverkezinge in [[Chili]] waere gewonne door [[Gabriel Boric]], de kandidaat van 't links blok. Hae versjleit mit 55,87% van de sjtumme ziene rechspopulistischen taegekandidaat [[José Antonio Kast]]. ;18 december * ''Nederlandj'': Veuroetloupendj op de versjpreiing van de zoegenaamden [[omikronvariantj]] lègk de Nederlandse regering obbenuujs 'nen helle lockdown op. * ''Kóns en cultuur'': De Nederlands-Limbörgse filmmaeker [[Henk van der Linden]] sjtörf op 96-jäörige laeftied aan de gevolge van 'ne val.<ref>[https://web.archive.org/web/20211219160920/https://www.1limburg.nl/kinderfilmmaker-henk-van-der-linden-96-overleden?context=topstory 1Limburg - Kinderfilmmaker Henk van der Linden (96) overleden]</ref> ;17 december * ''Politiek, Duutsjlandj'': De leje van de [[CDU]] keze [[Friedrich Merz]] tot opvolger van d'n opgesjtapden Armin Latschet.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/politik/merz-wird-cdu-vorsitzender-comeback-im-dritten-anlauf-17690089.html Frankfurter Allgemeine - Merz wird CDU-Vorsitzender: Comeback im dritten Anlauf]</ref> ;15 december * ''Weitesjap, Kóns en cultuur'': De Amerikaanse sjriefster en theoretica [[bell hooks]] (pseudoniem van Gloria Watkins) sjtörf op 69-jäörige laeftied. ;13 december * ''Kóns en cultuur'': [[Arnon Grunberg]] krieg de [[P.C. Hooftpries]] veur proza toegekèndj.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6173026/pc-hooft-prijs-voor-proza-gaat-naar-arnon-grunberg.html Nu.nl - P.C. Hooft-prijs voor proza gaat naar Arnon Grunberg]</ref> * ''Nederlandj'': 'n Coalitie van [[VVD]], [[CDA]], [[D66]] en [[ChristenUnie]] kump nao neuge maondj mit e regeerakkoord. Dit zouw de waeg mótte vriemake veur e veerde kabinèt-Rutte. ;12 december * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de Groete Pries van [[Abu Dhabi]] en weurt daomit es ierste Nederlenjer waereldkampión [[Formule 1]]. ;10 december * ''Natuur en milieu'': [[Tornado]]'s zörge in 't oeste van de Vereinigde Sjtaote veur tientalle (meugelik zelfs mie es hóngerd) doeje en enorm materieel sjaoj. ;8 december * ''Duutsjlandj'': [[Olaf Scholz]] weurt verkoze tot [[Lies van kanselere van Duutsland|bóndjskanseleer]] van [[Duutsjlandj]]. Hiemit kump nao zèsteen jaor 'n èndj aan 't kanseleersjap van [[Angela Merkel]]. ;5 december * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse politicus [[Bob Dole]], dae in 1996 de verlezende presidentskandidaat waor, sjtörf op 98-jäörige laeftied.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/12/05/politics/bob-dole-dies/index.html CNN.com - Bob Dole, giant of the Senate and 1996 Republican presidential nominee, dies]</ref> ;3 december * ''Sjport'': D'n Duutsje voetballer [[Horst Eckel]], de lèste laevende sjpaeler van 't [[Wereldkampioensjap hierevoetbal|kampiónsilftal]] van [[1954]], sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/sport/fussball/horst-eckel-mit-89-jahren-gestorben-letzter-wm-held-von-1954-17665325.html Frankfurter Allgemeine - Der letzte Weltmeister von 1954 ist tot]</ref> ;1 december * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen avant-gardecomponis [[Alvin Lucier]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/obituaries/2021/12/01/alvin-lucier-composer-dead/ Washington Post - Alvin Lucier, seminal avant-garde composer, dies at 90]</ref> ===november=== ;30 november * ''Naord-Amerika'': [[Barbados]], tot noe toe e keuninkriek in 't [[Gemeinebès van Naties]], weurt 'n rippubliek. ;29 november * ''Economie'': [[Jack Dorsey]], bedènker en oprichter van [[Twitter]], sjtop es baas van 't bedrief. Hae weurt opgevolg door [[Parag Agrawal]]. ;28 november * ''Sjport'': De Britse coureur en Formule 1-baas [[Frank Williams]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/formule-1/6170219/formule-1-icoon-en-oud-teambaas-frank-williams-79-overleden.html Nu.nl - Formule 1-icoon en oud-teambaas Frank Williams (79) overleden]</ref> ;26 november * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis en tekssjriever [[Stephen Sondheim]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/1b67836f-f870-451d-9bde-c7ef4eba5afa/musicalcomponist-stephen-sondheim-91-overleden NPO Radio 4 - Musicalcomponist Stephen Sondheim (91) overleden]</ref> ;23 november * ''Sjport'': De Nederlandse voetbaltrainer [[Simon Kistemaker]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6168493/excentrieke-oud-voetbaltrainer-simon-kistemaker-81-overleden.html Nu.nl - Excentrieke oud-voetbaltrainer Simon Kistemaker (81) overleden]</ref> ;19 november * ''Oesteriek'': [[Oesteriek]] geit es ierste Europees landj [[vaccinatie]] taege [[COVID-19]] verplichte. Ouch weurt de 'lockdown' veur alle börgers van krach. * ''Nederlandj'': 'n Neet-aangemelde demonstratie taege 't COVID-beleid van de regering in [[Rotterdam]] löp compleet oet de handj.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6168803/agenten-schoten-mogelijk-uit-noodweer-bij-rellen-in-rotterdam.html Nu.nl - Agenten schoten mogelijk uit noodweer bij rellen in Rotterdam]</ref> ;18 november * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse jazztrompettis [[Ack van Rooyen]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6168603/wereldwijd-geroemde-haagse-trompettist-ack-van-rooyen-91-overleden.html NU.nl - Wereldwijd geroemde Haagse trompettist Ack van Rooyen (91) overleden]</ref> ;15 november * ''Oesteriek'': [[Oesteriek]] lègk neet-gevaccineerde börgers quarantainemaotraegele op, die (veuriers) neet veur gevaccineerde gelde. ;13 november * ''Natuur en milieu'': De [[VN]]-klimaattop in [[Glasgow]] kump tot 'n èndj. Wat weurt aafgesjpraoke is neet genóg óm 't doel van maximaal 1,5 graod opwerming te haole; wel waere aafsjprake gemaak óm 't gebroek van fossiel brensjtoffe aaf te boewe. ;12 november * ''Kóns en cultuur, Nederlands-Limburg'': D'r Nederlandsj-Limburgsje zenger, cultuuróngernummer en nachbörgemeester va Heële [[Lex Nelissen]] sjtörf op 72-jöarige leëftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20211114074126/https://www.1limburg.nl/lex-nelissen-op-72-jarige-leeftijd-overleden?context=topstory 1Limburg - Lex Nelissen op 72-jarige leeftijd overleden]</ref> ;11 november * ''Afrika'': De Zuud-Afrikaanse politicus [[F.W. de Klerk]], [[Nobelpries]]winner en tösje 1989 en 1994 presidentj van 't landj, sjtörf op 85-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6167185/laatste-president-van-zuid-afrika-onder-apartheid-de-klerk-85-overleden.html Nu.nl - Laatste president van Zuid-Afrika onder apartheid De Klerk (85) overleden]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Rinus Bennaars]] sjtörf op 90-jäörige laeftied aan COVID-19.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6167272/oud-international-en-feyenoord-aanvaller-bennaars-90-overleden.html Nu.nl - Oud-international en Feyenoord-aanvaller Bennaars (90) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse rockmuzikantj [[Graeme Edge]], bekèndj van [[Moody Blues]], sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.theguardian.com/music/2021/nov/11/moody-blues-drummer-graeme-edge-dies-aged-80 The Guardian - Moody Blues drummer Graeme Edge dies aged 80]</ref> ;7 november * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Bas van der Vlies]] ([[SGP]]) sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2404830-oud-sgp-leider-bas-van-der-vlies-79-overleden NOS.nl - Oud-SGP-leider Bas van der Vlies (79) overleden]</ref> ;6 november * ''Kóns en cultuur'': Terence Wilson, baeter bekèndj es Astro, ex-bandjlid van [[UB40]], sjtörf op 64-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/UB40/status/1457085875209359368 UB40 op Twitter]</ref> ;5 november * ''Vereinigde Sjtaote'': Bie e konzaer van rapper [[Travis Scott]] in [[Houston]] kómme zaeker ach luuj óm in e gedrangs.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/11/06/us/houston-astroworld-festival/index.html CNN.com - At least 8 dead and many injured after crowd surge at Travis Scott's Astroworld Festival in Houston, officials say]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Braziliaanse [[sertanejo]]-zengeres [[Marilia Mendoça]] kump op 26-jäörige laeftied óm bie 'ne vleegtuugcrash.<ref>[https://g1.globo.com/mg/vales-mg/noticia/2021/11/05/marilia-mendonca-morre-em-acidente-aereo-em-minas-gerais-o-que-se-sabe-ate-agora.ghtml Globo.com - Marília Mendonça morre em acidente aéreo em Minas Gerais: o que se sabe até agora]</ref> * ''Afrika'': Bie 'n óntploffing in [[Freetown]] ([[Sierra Leone]]) kómme minstes 91 luuj óm.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6166329/zeker-91-doden-in-sierra-leone-door-ontploffing-tankwagen.html Nu.nl - Zeker 91 doden in Sierra Leone door ontploffing tankwagen]</ref> ===oktober=== ;31 oktober * ''Natuur en milieu'': In [[Glasgow]] begintj 'ne waereldwieje klimaattop. * ''Kóns en cultuur'': De Braziliaanse pianis [[Nelson Freire]] sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/b6a7bb9e-15db-4bbd-84ae-feb571a9ca6a/pianist-nelson-freire-overleden NPO Radio 4 - Pianist Nelson Freire overleden]</ref> ;29 oktober * ''Sjport'', ''Nederlands Limburg'': D'n [[derby (sport)|derby]] tösse [[MVV]] en [[Roda JC]] in de [[Ierste Devisie (Nederlands voetbal)|Ierste Devisie]] weurt stèlgelag naotot op de tribunes mèt vuurwerk weurt gesmete.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6165033/derby-mvv-roda-jc-definitief-gestaakt-wegens-ongeregeldheden-op-tribunes.html Nu.nl - Derby MVV-Roda JC definitief gestaakt wegens ongeregeldheden op tribunes]</ref> ;25 oktober * ''Afrika'': In [[Soedan]] begeit 't leger 'ne coup. Premier [[Abdalla Hamdok]] en diverse ministers waere gearresteerd.<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/sudans-abdalla-hamdok-under-arrest-report Al Jazeera - Sudan security forces arrest PM Abdalla Hamdok, ministers]</ref> ;21 oktober * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen dirizjent [[Bernard Haitink]] sjtörf op 92-jäörige laeftied. * ''Kóns en cultuur'': Acteur [[Alec Baldwin]] sjut bie óngelök bie filmopnaome 'n rezjisseus doed.<ref>[https://www.nu.nl/film/6163597/alec-baldwin-schiet-tijdens-opnamen-cameraregisseur-dood-met-filmwapen.html Nu.nl - Alec Baldwin schiet tijdens opnamen cameraregisseur dood met filmwapen]</ref> ;18 oktober * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse militair en politicus [[Colin Powell]] sjtörf op 84-jäörige laeftied aan complicaties van kanker en COVID-19.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/10/18/politics/colin-powell-dies/index.html CNN.com - Colin Powell, first Black US secretary of state, dies of Covid-19 complications amid cancer battle]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Belzje, veural in Nederlandj bekènde actries [[Sien Dils]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/10/18/rip-sien-diels/ VRT NWS - Actrice Sien Diels (74), bekend als Sien uit "Sesamstraat", is overleden]</ref> {{doedbekèndj}} ;15 oktober * ''Vereinig Keuninkriek'': 't [[Conservatieve Partij (Vereineg Keuninkriek)|Conservatief]] parlemèntslid [[David Amess]] weurt op campagne doedgesjtaoke.<ref>[https://www.bbc.com/news/uk-58930593 BBC News - Sir David Amess: Conservative MP stabbed to death]</ref> ;13 oktober * ''Kóns en cultuur'': [[Peter Verhelst]] krieg de [[Constantijn Huygenspries]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211014_96931108 De Standaard - Peter Verhelst wint Constantijn Huygens-prijs 2021]</ref> ;11 oktober * ''Economie'': De Nobelpries veur Economie weurt toegekèndj aan [[David Card]] "veur zien empirische biedrage aan arbeidseconomie" en aan [[Joshua D. Angrist]] en [[Guido W. Imbens]] "óm häör methodologische biedrage aan de analyse van causaal verbenj."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Indiasen acteur [[Nedumudi Venu]] sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/10/11/entertainment/nedumudi-venu-actor-dead-india-scli-intl/index.html CNN.com - Nedumudi Venu, acclaimed Indian film actor, dies aged 73]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandse klimaatweitesjapper [[Geert Jan van Oldenborgh]] sjtörf op 59-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/klimaat/6162220/baanbrekende-klimaatonderzoeker-geert-jan-van-oldenborgh-59-overleden.html?redirect=1 Nu.nl - Baanbrekende klimaatonderzoeker Geert Jan van Oldenborgh (59) overleden]</ref> ;10 oktober * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse boulevardjournalis [[Ruud ten Wolde]] sjtörf op 29-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/media/6161570/rtl-boulevard-verslaggever-ruud-ten-wolde-29-overleden.html Nu.nl - RTL Boulevard-verslaggever Ruud ten Wolde (29) overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Frans hierevoetbalèlftal|Frankriek]] wintj de twiede editie van de [[UEFA Nations League]] door mit 1-2 van [[Spaons hierevoetbalèlftal|Sjpanje]] te winne.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;9 oktober * ''Oesteriek'': Bóndjskanseleer [[Sebastian Kurz]] treujt aaf nao e [[corruptie]]sjendal. ;8 oktober * ''Politiek'': De Nobelpries veur de Vrae geit nao de Filipiense journaliste [[Maria Ressa]] en häöre Russische collega [[Dmitri Andrejevitsj Moeratov]] "óm häör insjpanninge óm de vrieheid van meiningsuting, 'n veurwaerde veur democratie en doerzame vrae, te waorborge."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> ;7 oktober * ''Belsj Limburg'', ''Natuur en milieu'': Bie 'n explosie in 't [[Thermo-Clean]]-febrik in [[Heuze-Zolder]] kump eine wirkman óm. Veer angere rake gewóndj.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20211007_92664526 Het Belang van Limburg - Eén dode en vier gewonden na gasexplosie bij bedrijf in Heusden-Zolder]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|Nobelpries in de Literatuur]] weurt toegekèndj aan [[Abdulrazak Gurnah]] "óm zie compromisloes, mitliedsvol doordringe tot de effekte van 't kolonialisme en 't loot van de vlöchteling in de kloof tösje culture en continente."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> * ''Midde-Europa'': 't [[Pole|Pools]] Constitutioneel Haof bepaolt det de Poolse gróndjwèt veurgeit op de minsjerechteartikele van de EU. Dit maak de verhaudinge tösje Pole en de [[EU]] nog sjlechter es ze al waore. ;6 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Sjemie weurt toegekèndj aan [[Benjamin List]] en [[W.C. MacMillan]] "óm hun óntwikkeling van asymmetrische [[organokatalyse]]."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> * ''Weitesjap'': De [[WHO]] käört veur 't iers e [[malaria]]vaccin good. ;5 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Natuurkónde weurt toegekèndj aan [[Syukuro Manabe]] en [[Klaus Hasselmann]] "veur 't make van fysieke modelle van 't Aerds klimaat, womit de verangerlikheid en betroewbaarheid in 't veursjpelle van de klimaatopwerming weurt bepaold" en aan [[Giorgio Parisi]] "óm de óntdèkking van 't sjpel tösje versteuringe en fluctuaties in fysieke systeme van atomair bis op planetair niveau."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> ;4 oktober * ''Weitesjap'': De [[Nobelpries]] in de Genaeskónde weurt toegekèndj aan de Amerikane [[David Julius]] en [[Ardem Patapoutian]] "veur hun óntdèkking van wermde- en aanrakingsreceptore."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> ;3 oktober * ''Frankriek'': De Franse zakeman, politicus en sjportbesjtuurder [[Bernard Tapie]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2021/10/03/mort-de-bernard-tapie-ancien-ministre-et-homme-d-affaires_6096929_3382.html Le Monde - Mort de Bernard Tapie, un homme aux mille vies]</ref> * ''Sjport'': De [[Klassieker]], de voetbalmatch tösje [[Feyenoord]] en [[AFC Ajax]], weurt veur 't iers door de vrouwe-ilftalle gesjpaeld. Feyenoord wintj mit 4-1. * ''Sjport'': D'n Italiaan [[Sonny Colbrelli]] wintj de 118e oetveuring van [[Paries-Roubaix]].<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;2 oktober * ''Sjport'': De Britse [[Elizabeth Deignan]] wintj de alderierste editie van [[Paries-Roubaix]] veur vrouwluuj. * ''Kóns en cultuur'': De Belzje misdaodauteur [[Bob Mendes]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gva.be/cnt/dmf20211002_96936100 Gazet van Antwerpen - Antwerps auteur Bob Mendes overleden]</ref> ===september=== ;28 september * ''Sjport'': [[FC Sheriff Tiraspol]], de landjkampión van [[Moldavië]], zörg veur 'ne groete sjtunt door in de [[UEFA Champions League]] mit 1-2 van [[Real Madrid]] te winne. ;27 september * ''Sjport'': D'n Ingelse voetballer [[Roger Hunt]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.com/sport/football/58721150 BBC Sport - Roger Hunt obituary: 'Gentleman, modest and one of Liverpool's greatest']</ref> ;26 september * ''Kóns en cultuur'': De Britse bassis [[Alan Lancaster]] ([[Status Quo]]) sjtörf op 72-jäörige laeftied aan [[multiple sclerose]].<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6159127/status-quo-bassist-alan-lancaster-op-72-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Status Quo-bassist Alan Lancaster op 72-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Afrika'': De [[Rwanda|Rwandese]] militair en kreegsmisdaojiger [[Théoneste Bagosora]] sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210926_91936743 De Standaard - ’Brein achter Rwandese genocide’ overleden]</ref> * ''Duutsjlandj, Oesteriek en Zjwitserlandj'': Bie verkezinge veur de [[Bóndjsdag]] geit de [[CDU]]/[[CSU]] van [[Armin Laschet]] op 'n historisch verlees aaf. De [[SPD]] van [[Olaf Scholtz]] weurt de groetste partie. Mit de Daens-Friese [[SSW]] kump veur 't iers ouch 'n minderheidspartie in 't nationaal parlemint. * ''Sjport'': [[Lewis Hamilton]] wintj de Grand Prix van [[Sotsji]] en pak daomit zien hóngerdste GP-euverwinning. [[Max Verstappen]] weurt compleet ónverwach nog twiede.<ref>[[NPO]] 1 - Live-oetzenjng ''[[Langs de Lijn]]''</ref> * ''Duutsjlandj, Oesteriek en Zjwitserlandj'': In [[Zjwitserlandj]] sjtump 'n mierderheid van de bevolking veur 't toelaote van 't [[homohoewelik]]. ;25 september * ''Nederlandj'': In Nederlandj weurt de [[coronapas]] verplich in opebaar gelaegehede. Wae eine kier binne maag, hoof zich dan neet mie aan biekómmende maatraegele wie móndjkepkes of aafsjtandj te hawwe. * ''Nederlandj'': Sjtaotssecretair [[Mona Keijzer]] van Ikkenomische Zake weurt oet 't [[kabinèt-Rutte III]] óntsjlaoge óm häör eupelike kritiek op 't COVID-beleid. ;23 september * ''Zuud-Europa'': [[Carles Puigdemont]], de vreugere premier van [[Catalonië]], weurt in [[Italië]] gearresteerd.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6158711/voormalig-catalaanse-leider-puigdemont-aangehouden-in-italie.html Nu.nl - Voormalig Catalaanse leider Puigdemont aangehouden in Italië]</ref> ;22 september * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Pieter Adriaan Cornelis Beelaerts van Blokland]] ([[CHU]], [[CDA]]) sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6158985/voormalig-cda-minister-beelaerts-van-blokland-88-overleden.html - Voormalig CDA-minister Beelaerts van Blokland (88) overleden]</ref> ;19 september * ''Sjport'': D'n Ingelse voetballer [[Jimmy Greaves]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6157879/tottenham-hotspur-icoon-jimmy-greaves-op-81-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Tottenham Hotspur-icoon Jimmy Greaves op 81-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Zuud-Europa, Natuur en milieu''<!--Zuid-Europa jeh. De Canarische eilen hure fysiek bij Afrika, meh nuits oet Spaanje is nuits oet Zuid-Europa-->: De [[Cumbre Vieja]], 'n [[völkaan]] op [[La Palma]] ([[Canarische Eilenj]]) begintj 'n oetbersting die de evacuatie van doezende luuj tot gevolg haet. ;18 september * ''Sjport'': D'n Daensen ex-fietsrenner [[Chris Anker Sørensen]] kump op 37-jäörige laeftied óm bie e verkiersóngelök in [[Zeebrugge]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210918_97396598 De Standaard - Deense ex-wielrenner Chris Anker Sørensen overleden na ongeval in Zeebrugge]</ref> ;17 september * ''Afrika'': [[Abdelaziz Bouteflika]], de vreugere presidentj van [[Algerieë]], sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://www.lemonde.fr/afrique/article/2019/04/02/les-mille-et-une-vies-politiques-d-abdelaziz-bouteflika_5444690_3212.html Le Monde - Les mille et une vies de l’ancien président algérien Abdelaziz Bouteflika, mort à 84 ans]</ref> ;16 september * ''Nederlandj'': [[Sigrid Kaag]] treujt aaf es minister van Boetelandjse Zake nao 'n motie van aafkäöring taege häör.<ref>[Nu.nl - https://www.nu.nl/politiek/6157497/kaag-stapt-op-als-minister-van-buitenlandse-zaken-na-evacuatiechaos-afghanistan.html]</ref> Einen daag later treujt ouch [[Ank Bijleveld]] aaf. ;15 september * ''Weitesjap'': In 't [[Kennedy Space Center]] weurt [[Inspiration4]] gelanceerd, de ierste toeristische ruumdevlöch. ;13 september * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen tv-prizzentator [[François Boulangé]] sjtörf op 67-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2397665-mister-lingo-francois-boulange-overleden NOS.nl - 'Mister Lingo' François Boulangé overleden]</ref> ;12 september * ''Sjport'': De Rus [[Daniil Medvedev]] wintj de U.S. Open bie de mansluuj door in drie sets (6-4, 6-4, 6-4) van de Serf [[Novak Djokovic]] te winne. Veur Medvedev is 't zienen iersten Grand Slam-titel. ;11 september * ''Sjport'': De Britse [[Emma Raducanu]] wintj de [[U.S. Open]] bie de vrouwluuj door in twie sets (6-4, 6-3) van [[Leylah Fernandez]] te winne. Ze is de ierste óngeplaatsde die dat lök. 'n Anger bezóngerheid is dat allebei de finaliste tieners zeen.<ref>[https://nos.nl/artikel/2397469-nog-nooit-vertoond-raducanu-18-vanuit-kwalificatietoernooi-naar-winst-us-open NOS.nl - Nog nooit vertoond: Raducanu (18) vanuit kwalificatietoernooi naar winst US Open]</ref> ;9 september * ''Kóns en cultuur'': [[Alfred Schaffer]] krieg de [[P.C. Hooftprijs]] veur [[poëzie]] oetgereik.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6156247/alfred-schaffer-krijgt-pc-hooft-prijs-voor-poezie.html Nu.nl - Alfred Schaffer krijgt P.C. Hooft-prijs voor poëzie]</ref> ;6 september * ''Kóns en cultuur'': De Fransen acteur [[Jean-Paul Belmondo]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bfmtv.com/people/cinema/l-acteur-jean-paul-belmondo-est-mort-a-l-age-de-88-ans_AN-202109060296.html BFM TV - L'acteur Jean-Paul Belmondo est mort à l'âge de 88 ans]</ref> ;5 september * ''Afrika'': Inne [[Guinee]]se huidsjtad [[Conakry]] begeit 't laeger 'ne [[sjtaotsgreep]]. Presidèntj Alpha Condé weurt daobie gevangegenómme.<ref>[https://www.trouw.nl/buitenland/militairen-plegen-staatsgreep-in-guinee-president-afgevoerd~b9359f53/ Trouw - Militairen plegen staatsgreep in Guinee, president afgevoerd]</ref> * ''Sjport'': Veur 't iers saer 1985 weurt in [[Zandvoort]] 'ne [[Grand Prix]] gehauwte. [[Max Verstappen]] wintj de race. ;2 september * ''Kóns en cultuur'': De Zjwaedse pópgróp [[ABBA]] brèngk twie singles oet en kunjig e nuuj album en 'n serie virtueel kónzaers aan.<ref>[https://web.archive.org/web/20210902185801/https://www.soundz.nl/abba-is-terug-een-gloednieuw-album-en-een-revolutionair-concert/ Soundz - ABBA IS TERUG! Een gloednieuw album én een revolutionair concert.]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Griekse componis [[Mikis Theodorakis]] sjtörf op 96-jäörige laeftied. ===augustus=== ;29 augustus * ''Belsj, Sjport'': De Belzje rugbyer, zeiler en sjportbesjtuurder [[Jacques Rogge]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210829_95806267 De Standaard - Voormalig IOC-voorzitter Jacques Rogge overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Jamaicaanse reggae- en dubpioneer [[Lee 'Scratch' Perry]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210829181704/https://oor.nl/news/reggaelegende-lee-scratch-perry-85-overleden/ OOR.nl - Reggaelegende Lee 'Scratch' Perry (85) overleden]</ref> ;27 augustus * ''Nederlands Limburg'': 'ne Kraanwagel ramp 't spoorweegviaduk euver de Breuselseweeg in [[Mestreech]].<ref>[https://web.archive.org/web/20210827144944/https://www.1limburg.nl/kraanwagen-ramt-spoorbrug-rijksmonument-deels-ingestort?context=topstory 1Limburg - Kraanwagen ramt spoorbrug: rijksmonument deels ingestort]</ref> ;26 augustus * ''Zuud-Azië'': Bie 't vleegveld van [[Kaboel]] weurt 'ne zelfmaordaansjlaag geplaeg, wobie 170 luuj ómkómme, woerónger 13 Amerikaanse militaire. [[IS]] eis d'n aansjlaag op.<ref>[https://edition.cnn.com/world/live-news/afghanistan-kabul-taliban-us-news-08-27-21/index.html CNN.com - The latest on the Kabul airport attack]</ref> ;24 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Britsen drummer [[Charlie Watts]], bekèndj van de [[Rolling Stones]], sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210824170126/https://oor.nl/news/rolling-stones-drummer-charlie-watts-80-overleden/ OOR - Rolling Stones-drummer Charlie Watts (80) overleden]</ref> * ''Sjport'': De Belzje voetballer [[Wilfried Van Moer]] sjtörf op 76-jäörige laeftied aan 'n harrebleujing.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210824_95902948 De Standaard - Drievoudige Gouden Schoen Wilfried Van Moer overleden]</ref> ;21 augustus * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse muzikantj [[Don Everly]], bekèndj van de [[Everly Brothers]], sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2021-08-21/don-everly-brothers-dies Los Angeles Times - Don Everly, of harmonizing rock ‘n’ roll pioneers the Everly Brothers, dies at 84]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandse chirurg [[Jan Nico Homan van der Heide]], oetvènjer van de [[pacemaker]], sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6153469/uitvinder-van-de-pacemaker-jan-nico-homan-van-der-heide-94-overleden.html Nu.nl - Uitvinder van de pacemaker Jan Nico Homan van der Heide (94) overleden]</ref> ;18 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Britse kemik [[Sean Lock]] sjtörf op 58-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-58254859 BBC.com - Sean Lock: Comedian and 8 Out of 10 Cats captain dies aged 58]</ref>{{doedbekèndj}} ;15 augustus * ''Zuud-Azië'': De [[Taliban]] beginne aan 't innumme van [[Kaboel]]. * ''Sjport'': D'n Duutsje voetballer [[Gerd Müller]] sjtörf op 75-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Alzheimer]]. ;14 augustus * ''Natuur en milieu'', ''Naord-Amerika'': [[Haïti]] weurt geraak door 'nen aerdsjóddel van 7,2 op de MM-sjaol.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6151426/vrees-voor-slachtoffers-na-zware-aardbeving-haiti.html Nu.nl - Vrees voor slachtoffers na zware aardbeving Haïti]</ref> ;12 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen dichter [[K. Schippers]] sjtörf op 84-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6151189/dichter-k-schippers-84-overleden-aan-gevolgen-van-kanker.html Nu.nl - Dichter K. Schippers (84) overleden aan gevolgen van kanker]</ref> ;11 augustus * ''Natuur en milieu'': In [[Floridia]] op [[Sicilië]] weurt 'n temperatuur van 48,8 graod gemaete. Dit is 'n Europees wermderecord.<ref>[https://www.corriere.it/cronache/21_agosto_11/sicilia-floridia-48-gradi-7c7a0094-faaf-11eb-ba5f-da3c10b6af90.shtml Corriere della Sera - Caldo in Sicilia: a Floridia ci sono 48,8 gradi, la temperatura più alta mai registrata in Europa]</ref> ;10 augustus * ''Belsj Limburg'': De Belsj-Limbörgse influencer [[Lara Switten]] sjtörf op 35-jäörige laeftied aan [[baarmojerhauskanker]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210811_95355502 De Standaard - Terminaal zieke mamablogster overleden: ‘Lara zal altijd ons lichtpuntje zijn’]</ref> ;9 augustus * ''Natuur en milieu'': De [[IPCC]] publiceert 't ierste deil van zie zèsde rapport. Volgens hun kan de [[klimaatopwerming]] nog wel tot 5 graod oploupe es neet gaw hiel väöl mie weurt gedaon. ;8 augustus * ''Sjport'': De [[Olympische Zomerspeule 2021|Olympische Speule]] in [[Tokio]] loupe aaf. Zoewel Nederlandj (10 gouwe medajes, 12 zilvere en 14 brónze) es 't Belsj (3 gouwe, 1 zilvere ne 2 brónze) degen 't oetzunjerlik good. ;7 augustus * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse funkmuzikantj [[Dennis Thomas]], bekèndj van [[Kool & The Gang]], sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6150308/kool-the-gang-medeoprichter-dennis-thomas-70-overleden.html Nu.nl - Kool & The Gang-medeoprichter Dennis Thomas (70) overleden]</ref> ;5 augustus * ''Sjport'': [[Lionel Messi]] verlèngk zien aafloupendj contrak mit [[FC Barcelona]] neet.<ref>[https://www.fcbarcelona.es/es/futbol/primer-equipo/noticias/2207655/leo-messi-no-seguira-ligado-al-fc-barcelona FC Barcelona - Leo Messi no seguirá ligado al FC Barcelona]</ref> ;1 augustus * ''Sjport'': Oppe Olympische Sjpaele in Tokyo haolt gymnas [[Nina Derwael]] oet [[Sintruin]] de gouwe medaje oppe oongelieke brögk.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210801_94073657 De Standaard - Goud! Nina Derwael kroont zich tot olympisch kampioene op brug met ongelijke leggers]</ref><ref>[https://sporza.be/nl/matches/turnen/2021-07/goud-nina-derwael-zweeft-en-zwaait-naar-olympische-titel-aan-de-brug~1627771311757/ Sporza - Goud! Nina Derwael zweeft en zwaait naar olympische titel aan de brug]</ref> * ''Sjport/Oes-Europa'': De Wit-Russische loupster [[Krystsina Tsimanowskaja]] geit op de vlöch. Ze zal later asiel kriege in [[Pole]]. ===juli=== ;30 juli * ''Nederlands Limburg'': In [[Ni-jwieërt]] tröf de pelitie 't groetste [[crystal meth]]lab aan wat oets in Nederlandj is gevónge.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6148749/politie-vindt-in-nederweert-grootste-crystalmethlab-ooit-in-nederland.html Nu.nl - Politie vindt in Nederweert grootste crystalmethlab ooit in Nederland]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Guadeloupese muzikantj [[Jacob Desvarieux]], gróndlègker van de [[zouk]], sjtörf op 65-jäörige laeftied aan [[COVID-19]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2392152-reacties-op-overlijden-jacob-desvarieux-iconische-stem-van-antillen NOS.nl - Reacties op overlijden Jacob Desvarieux: iconische stem van Antillen]</ref> ;28 juli * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse bassis [[Dusty Hill]], bekèndj van [[ZZ Top]], sjtörf op 72-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio2.nl/nieuws/31287/zz-top-bassist-dusty-hill-overleden NPO Radio 2 - ZZ Top-bassist Dusty Hill overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n [[Dominicaanse Rippubliek|Dominicaanse]] [[merengue]]- en [[salsa]]muzikantj [[Johnny Ventura]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nbcnews.com/news/latino/johnny-ventura-legendary-dominican-merengue-singer-dies-81-n1275345 NBC News - Johnny Ventura, legendary Dominican merengue singer, dies at 81]</ref> ;27 juli *''Duutsjlandj'': Bie 'n zjwaor explosie op 'n industrieterrein in [[Leverkusen]], kórtbie [[Kölle]], zeen twie persoene óm 't laeve gekómme. 31 luuj raakde gewóndj en vief luuj zeen nog vermis.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/een-dode-zestien-gewonden-en-vier-vermisten-na-explosie-chemiepark-leverkusen~a13c856d/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F ''Twee doden, vijf vermisten en tientallen gewonden na explosie chemiepark Leverkusen''. Casper Naber - AD, 27 juli 2021]</ref> ;26 juli * ''Kóns en cultuur'': De Belzjen acteur [[Michel Van Dousselaere]] sjtörf op 73-jäörige laeftied aan de gevolge van progressief [[afasie]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210727_93708344 De Standaard - Acteur Michel Van Dousselaere overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': [[Joey Jordison]], ex-drummer van [[Slipknot]], sjtörf op 46-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6148146/voormalige-slipknot-drummer-joey-jordison-46-overleden.html Nu.nl - Voormalige Slipknot-drummer Joey Jordison (46) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen acteur [[Hero Muller]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.rtvnoord.nl/nieuws/838514/acteur-hero-muller-boven-wotter-is-overleden RTV Noord - Acteur Hero Muller (Boven Wotter) is overleden]</ref> ;24 juli *''Belsj'': Zjwaore raegeval zörg opnuuj veur euverlas in deile van [[Wallonië]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20210724_96958967 ''Wéér chaos in België: modderstromen trekken door Dinant, auto’s drijven mee''. De Limburger, 24 julie 2021]</ref> ;23 juli * ''Nederlands Limburg'', ''Politiek'': [[Zitterd-Gelaen]] dreug zoe'n 45.000 euro bij aon't ''[[Volwassenenfonds]]'', boe de gemeinte ziech vaanaof [[1 september]] bij aonsleet. 't Foonds vergeujd [[sport]]- en [[cultuur]]activiteite veur [[börger]]s mèt e lieg [[inkoume]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20210723_94817691 De Limburger - Wie geen geld overhoudt voor de sportclub of fanfare, kan dit in Sittard-Geleen vergoed krijgen]</ref> ;19 juli * ''Vereinig Keuninkriek'': In [[Èngelandj]] waere alle beperkinge ómtrèntj [[COVID-19]] opgeluf. Hie is groete kritiek op, ómdet 't aantal besjmettinge de lèsten tied henjig oplöp. ;18 juli * ''Sjport'': [[Tadej Pogačar]] wintj de 108e [[Runj van Frankriek]]. 't Is nao veurig jaor d'n twiede kier det hae de euverwinning pak. ;16 juli * ''Nederlands Limburg'', ''Natuur en milieu'': De [[Maas (revier)|Maas]] bie [[Èèsjde]] bereik e [[debiet]] van 3260 m³/s; 'n absoluut record.<ref>[https://twitter.com/RWS_ZN/status/1415952460343037956 Twitter - Rijkswaterstaat Zuidnederland]</ref> * ''Nederlands Limburg, Belsj Limburg'': D'n diek van 't [[Julianakenaal]] bie [['t Voelwames]], en dae van d'n [[Demer]] bie [[Herk]] braeke door.<ref>Extra journaol [[NOS]]</ref><ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20210716_94577237 Het Belang van Limburg - Dichten van bres in Demer gestart: “Gelukkig daalt het waterpeil lichtjes”]</ref> ;15 juli * ''Nederlandj'': Misdaodversjlaaggaever [[Peter R. de Vries]] sjtörf op 64-jäörige laeftied aan de wónje die hae de waek deveur bie d'n aansjlaag op häöm opleep.<ref>[https://www.nu.nl/peter-r-de-vries/6143983/peter-r-de-vries-64-overleden-aan-verwondingen-na-moordaanslag-in-amsterdam.html Nu.nl - Peter R. de Vries (64) overleden aan verwondingen na moordaanslag in Amsterdam]</ref> * ''Economie'', ''Nederlands Limburg'': [[DSM]] kundeg aon per 2023 te goon verhuize vaan [[Heële|Heerle]] nao [[Mestreech]].<ref>[https://www.nu.nl/economie/6145707/dsm-verhuist-na-121-jaar-het-hoofdkantoor-binnen-limburg.html Nu.nl - DSM verhuist na 121 jaar het hoofdkantoor binnen Limburg]</ref> * ''Sjport'': De Britsen darter [[Andy Fordham]] sjtörf op 59-jäörige laeftied.<ref>[https://www.thesun.co.uk/sport/15603043/andy-fordham-dead/?utm_medium=Social&utm_campaign=sunsporttwitter&utm_source=Twitter#Echobox=1626364126 The Sun - DARTS SHOCK DEATH Andy Fordham dead at 59: Former world darts champion ‘Viking’ passes away as Adrian Lewis leads tributes]</ref> ;14 juli * ''Natuur en milieu, Nederlands Limburg, Belsj, Duutsjlandj'': Zjwaore raegeval veurt in 't sjtruimgebeed van de Maas en de Rien tot groete euversjtruiminge. Sjtraote en hoezer loupe ónger, [[Valkeberg]] raak van de boetewaereld aafgesjnoje en in 't Belsj en Duutsjlandj valle mie es hóngerd doeje.<ref>[https://web.archive.org/web/20210716075801/https://www.fr.de/panorama/tief-bernd-unwetter-ueber-deutschland-talsperre-bei-wuppertal-laeuft-ueber-rettungskraefte-sterben-90862156.html Frankfurter Rundschau - Unwetter über Deutschland: Mindestens 19 Tote in NRW und Rheinland-Pfalz - Zahlreiche Vermisste]</ref><ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210715_92632113 De Standaard - Liveblog regen | Tiental huizen ingestort in Luikse gemeente, man verdronken, meisje vermist]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20210715085405/https://www.1limburg.nl/voedseltekort-dreigt-valkenburg-vanwege-hoogwater?context=topstory 1Limburg - Voedseltekort dreigt in Valkenburg vanwege hoogwater]</ref> ;11 juli * ''Sjport'': [[Italiaans hierevoetbalèlftal|Italië]] weurt [[Europees kampioensjap hierevoetbal 2021|Europees kampión hierevoetbal]] door nao penanties [[Ingels hierevoetbalèlftal|Èngelandj]] te versjlaon. * ''Sjport'': [[Anna van der Breggen]] wintj veur de veerde kier de [[Giro Rosa]]. * ''Sjport'': [[Novak Djokovic]] wintj veur de zèsde kier [[Wimbledon]] door in veer sets (6-7 (4), 6-4, 6-4, 6-3) te winne van [[Matteo Berrettini]]. ;10 juli * ''Sjport'': De Australische [[Ashleigh Barty]] wintj Wimbledon door in drie sets (6-3, 6-7 (4), 6-3) de Tsjechische [[Karolína Plísková]] te versjlaon. * ''Sjport'': [[Argentijns hierevoetbalèlftal|Argentinië]] wintj de [[Copa América]] daor mit 1-0 van [[Braziliaans hierevoetbalèlftal|Brazilië]] te winne.<ref>Live-oetzenjing [[Ziggo Sport]]</ref> ;7 juli * ''Caribisch gebeed'': D'n [[Haïti]]aanse presidentj [[Jovenel Moïse]] weurt op 53-jäörige laeftied in zie hoes doedgesjaote.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-latin-america-57750358 BBC News - Haitian president killed in attack at home]</ref> ;6 juli * ''Nederlandj'': Misdaadversjlaggaever [[Peter R. de Vries]] weurt naergesjaote in [[Amsterdam]] en in kritieke toesjtandj nao 't krankehoes gebrach.<ref>[https://web.archive.org/web/20210706193413/https://www.1limburg.nl/peter-r-de-vries-neergeschoten-amsterdam ''Peter R. de Vries neergeschoten in Amsterdam''. Frits van Otterdijk - 1limburg, 6 juli 2021]</ref> ;5 juli * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsj-Amerikaanse zenger [[Bill Ramsay]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210705163749/https://www.faz.net/agenturmeldungen/dpa/schlagersaenger-bill-ramsey-gestorben-17422998.html FAZ - Schlagersänger Bill Ramsey gestorben]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Italiaanse zengeres en actries [[Raffaella Carrà]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6143739/italiaanse-zangeres-en-actrice-raffaella-carra-op-78-jarige-leetijd-overleden.html Nu.nl - Italiaanse zangeres en actrice Raffaella Carrà op 78-jarige leetijd overleden]</ref> ;2 juli * ''Sjport'': De Belzje cyclocrosster [[Jolien Verschueren]] sjtörf op 31-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210702_92970564 De Standaard - Veldrijdster Jolien Verschueren op 31-jarige leeftijd overleden]</ref> ;1 juli * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse componis [[Louis Andriessen]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/geen-componist-in-nederland-was-zo-invloedrijk-als-louis-andriessen-1939-2021~b9976a66/?utm_source=link&utm_medium=app&utm_campaign=shared%20content&utm_content=free de Volkskrant - Geen componist in Nederland was zo invloedrijk als Louis Andriessen (1939-2021)]</ref> ===juni=== * ''Belsj'': In [[Vlaandere]] óntsjteit e sjendaal róndj de gróndjvervoeling mit [[PFOS]] ('n hiel lestig aafbraekbaar sjtóf) door 't [[3M]]-febrik in [[Zwijndrecht (Belsj)|Zwijndrecht]]. Ónger mie de euverheid weurt verwete dao lank neet op te höbbe gelèt. ;30 juni * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse politicus [[Donald Rumsfeld]], ex-minister van Defensie, sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/06/30/politics/donald-rumsfeld-dead/index.html CNN.com - Donald Rumsfeld, former secretary of defense, dies at 88]</ref> * ''Sjport'': De Zjweedse voetballer [[Inge Danielsson]], dae ónger mie bie [[AFC Ajax]] voetbalde, sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6142898/danielsson-maker-van-legendarische-goals-ajax-in-europa-cup-overleden.html Nu.nl - https://www.nu.nl/voetbal/6142898/danielsson-maker-van-legendarische-goals-ajax-in-europa-cup-overleden.html]</ref> ;29 juni * ''Natuur en milieu, Nederlands Limburg'': Bove Zuid-Limbörg (en deile vaan 't Belsj) breke zwoer [[rege]]sjore oet, die lokaol groete watereuverlas geve. In Mestreech vèlt 87,2 mm rege binnen 't oor; heimèt weurt e lendelek record gebroke.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6142587/onweersbuien-breken-stokoud-record-872-millimeter-neerslag-in-maastricht.html Nu.nl - Onweersbuien breken stokoud record: 87,2 millimeter neerslag in Maastricht]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlands-Limbörgse taolweitesjapper [[Flor Aarts]], oteur vaan diverse beuk euver 't [[Mestreechs]], störf op 86-jaorege leeftied.<ref>[https://neerlandistiek.nl/2021/07/overleden-flor-aarts-1934-2021/#comment-27317 Neerlandistiek.nl - Overleden: Flor Aarts (1934-2021)]</ref> ;26 juni * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis en pianis [[Frederic Rzewski]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gramophone.co.uk/classical%20music%20news/article/the-american-composer-and-pianist-frederic-rzewski-has-died Gramophone - The American composer and pianist Frederic Rzewski has died]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Kameroenese zenger [[Wes Madiko]] sjtörf op 57-jäörige aan de gevolge van 'n infectie.<ref>[https://www.237online.com/cameroun-deces-ce-jour-de-lartiste-wes-madiko/?utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter 237 online - Cameroun : Décès ce jour de l’artiste WES MADIKO]</ref> ;25 juni * ''Vereinigde Sjtaote'': [[Derek Chauvin]], de blauwe dae verantjwaordelik is veur d'n doed van [[George Floyd]], weurt tot 22 1/2 jaor gevangenis veroerdeild.<ref>[https://edition.cnn.com/us/live-news/derek-chauvin-sentencing/h_d79ed2f75f8f02c3bbef5d7f4de58e06 CNN.com - Derek Chauvin sentenced to 22.5 years for George Floyd's murder]</ref> ;23 juni * ''Economie'': D'n Amerikaansen informaticus [[John McAfee]], bekèndj van zienen antivirussofwaer, begeit in ziene cel in Sjpanje zelfmaord.<ref>[https://www.nu.nl/tech/6141354/antiviruspionier-john-mcafee-dood-aangetroffen-in-spaanse-cel.html Nu.nl - Antiviruspionier John McAfee dood aangetroffen in Spaanse cel]</ref> ;20 juni * ''Belsj Limburg'': In 'ne bós kórtbie [[Mezeik]] weurt 't liek van [[Jürgen Conings]] gevónge.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210620_94135500 De Standaard - Parket bevestigt: gevonden lichaam is dat van Jürgen Conings]</ref> ;18 juni * ''Sjport'': D'n Italiaanse voetballer [[Giampiero Boniperti]], tösje 1946 en 1961 sjtersjpaeler van [[Juventus]], sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/18-06-2021/morto-giampiero-boniperti-bandiera-presidente-onorario-juventus-4102077682371.shtml La Gazzetta dello Sport - È morto Boniperti, bandiera e presidente onorario della Juve]</ref> * ''Belsj'': In [[Antwerpe (sjtad)|Antwerpe]] vilt 'n sjaol in aanboew in. Hiebie valle vief doeje.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210618_94712633 De Standaard - School in opbouw deels ingestort in Antwerpen: een dodelijk slachtoffer, negen in ziekenhuis]</ref> * ''Nederlandj'': 't Demissionair [[kabinèt-Rutte III]] kunjig per 26 juni 'n groete aafsjaoling van de [[Coronacrisis in Nederlandj|maotraegele taege COVID-19]] aan.<ref>Live-oetzenjing [[NPO]] 1</ref> ;17 juni * ''Afrika'': [[Kenneth Kaunda]], presidentj van [[Zambia]] van 1964 bis 1991, sjtörf op 97-jäörige laeftied. ;15 juni * ''Kóns en cultuur'': De Belzje jäögbokesjriever [[Dirk Bracke]] sjtörf op 68-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210615_96212181 De Standaard - Jeugdauteur Dirk Bracke op 68-jarige leeftijd overleden]</ref> ;13 juni * ''Midde-Oeste, Politiek'': In [[Israël]] kump nao diverse mislökde formaties en nuuj verkezinge 'n regering ónger [[Naftali Bennett]] tot sjtandj. De regering berós op 'n links-rechse mónstercoalitie die veural es doel haet de lankjäörige premier [[Benjamin Netanyahu]] en zien [[Likoed]]partie van de mach te hawwe. ;12 juni * ''Nederlandj, Politiek'': Nao diverse inhaudelike en persuunlike conflikte sjtap Kamerlid [[Pieter Omtzigt]] oet 't [[CDA]].<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6139104/pieter-omtzigt-zegt-cda-lidmaatschap-op-wil-op-termijn-terugkeren-als-zelfstandig-kamerlid.html Nu.nl - Pieter Omtzigt zegt CDA-lidmaatschap op, wil op termijn terugkeren als zelfstandig Kamerlid]</ref> ;11 juni * ''Kóns en cultuur'': De Ierse sjriefster [[Lucinda Riley]] sjtörf op 55-jäörige laeftied. * ''Sjport'': 't [[Europees kampioensjap hierevoetbal 2021|Europees kampioensjap hierevoetbal]] begintj nao e jaor oetsjtèl mit 'n 0-3 euverwinning van [[Italiaans hierevoetbalèlftal|Italië]] op [[Turks hierevoetbal|Turkieë]].<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;8 juni * ''Zuudoes-Europa'': [[Ratko Mladić]] weurt ouch in hoeger beroop tot laeveslank veroerdeild.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6138229/slager-van-srebrenica-mladic-ook-in-hoger-beroep-veroordeeld-tot-levenslang.html Nu.nl - 'Slager van Srebrenica' Mladic ook in hoger beroep veroordeeld tot levenslang]</ref> ;7 juni * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever [[A.L. Snijders]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/a-l-snijders-uitvinder-van-het-zeer-korte-verhaal-op-83-jarige-leeftijd-overleden~b5fc6576/ De Volkskrant - A.L. Snijders, uitvinder van het Zeer Korte Verhaal, op 83-jarige leeftijd overleden]</ref> ;3 juni * ''Nederlandj'': De Nederlandsen theoloog [[Anne van der Meiden]], ónger mie bekèndj van zien [[Biebel]]vertalinge in 't [[Twents]], sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nd.nl/geloof/geloof/1038117/theoloog-anne-van-der-meiden-91-overleden Nederlands Dagblad - Anne van der Meiden (1929-2021), theoloog in het Twents]</ref> ;1 juni * ''Nederlands Limburg'': In [[Lin]] waere vieftig Roemeense wirkluuj óntdèk die ónger extreem sjlechte en gevierlike ómsjtenjighede laeve.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6136888/gemeente-maasgouw-ontdekt-vijftig-arbeidsmigranten-in-erbarmelijke-situatie.html Nu.nl - Gemeente Maasgouw ontdekt vijftig arbeidsmigranten in erbarmelijke situatie]</ref> ===mei=== ;29 mei * ''Sjport'': [[Chelsea F.C.]] wintj veur d'n twiede kier de [[UEFA Champions League]] daor mit 1-0 te winne van [[Manchester City FC]].<ref>Live-oetzenjing [[SBS 6]]</ref> ;26 mei * ''Nederlandj'': D'n tribbenaal in [[D'n Haag]] verplich [[Shell]], in 'n zaak aangesjpanne daor [[Milieudefensie]], ziene CO<sub>2</sub>-oetsjtoet taege 2030 mit 45% te vermènjere.<ref>[https://www.nu.nl/klimaat/6135292/milieudefensie-wint-historische-klimaatzaak-shell-moet-co2-uitstoot-verlagen.html Nu.nl - Milieudefensie wint historische klimaatzaak: Shell moet CO2-uitstoot verlagen]</ref> * ''Sjport'': [[Villarreal CF|Villarreal]] wintj de [[UEFA Europa League]] daor mit 1-1 (penanties 11-10) van [[Manchester United F.C.|Manchester United]] te winne. 't Aantal nujige penanties waor mit 22 oetzunjerlik groet.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6135775/villarreal-verrast-united-na-zinderende-penaltyreeks-en-wint-europa-league.html Nu.nl - Villarreal verrast United na zinderende penaltyreeks en wint Europa League]</ref> ;24 mei * ''Afrika'': [[Assimi Goïta]], kóllenel en vice-presidentj van [[Mali]], zèt in 'ne coup presidentj [[Bah Ndaw]] aaf. Ndaw waor in september 2020 zelf daor 'ne coup aan de mach gekómme. ;23 mei * ''Vereinigde Sjtaote'': [[Eric Carle]], bekindj van 't kingerbook "Rupsje Nooitgenoeg", sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6135779/schrijver-eric-carle-91-van-kinderboek-rupsje-nooitgenoeg-overleden.htmlhttps://www.nu.nl/cultuur-overig/6135779/schrijver-eric-carle-91-van-kinderboek-rupsje-nooitgenoeg-overleden.html ''Schrijver Eric Carle (91) van kinderboek Rupsje Nooitgenoeg overleden''. Nu.nl - 27 mei 2021]</ref> * ''Oes-Europa'': 'ne Vlöch van [[Ryanair]] mit aan baord de Wit-Róssische oppositiefiguur [[Roman Protasevitsj]] weurt op las van de regering baove [[Wit-Róslandj]] oet de loch gehaold. Protasevitsj weurt nao lanjing astrein gearresteerd. * ''Zuud-Europa'': 'n Kabelbaon in 't Italiaans dörpke [[Stresa]] ([[Piemonte]]) sjtort door sjlech óngerhaud en sabotaasj denaer. Alle inzittende op eine nao kómme óm. * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de Grand Prix van [[Monaco]] en pak daomit veur d'n ierste kier de leiing in 't WK-klassemènt. ;22 mei * ''Afrika'': De [[völkaan]] [[Nyiragongo]] in 't oeste van [[Congo-Kinshasa]] bersj oet. 32 luuj kómme óm en in diverse dörper róndj [[Goma]] is groete materieel sjaoj. * ''Sjport'': Mit zienen 41e gool van 't sezón brik [[Robert Lewandowski]] 't aud record van [[Gerd Müller]], wat jaorelank veur ónversjlaonbaar woort gehauwe.<ref>[https://www.bild.de/sport/fussball/fussball/fc-bayern-fc-augsburg-5-2-robert-lewandowski-holt-sich-den-rekord-76484288.bild.html Bild - Das 41. Tor! Lewy-Rekord Sekunden vorm Abpfiff]</ref> * ''Kóns en cultuur'': Italië wintj de 65e editie van 't [[Eurovisie Songfestival]] mit 't leedje "Zitti e buoni", oetgeveurd door [[Måneskin]]. ;20 mei * ''Midde-Oeste'': Op initiatief van [[Egypte]] sjlete [[Israël]] en [[Hamas]] 'ne waopesjtilsjtandj. * ''Sjport'': [[Club Brugge]] weurt daor e 3-3 gelieksjpael taege Anderlecht veur de 17e kier kampión voetbal van 't Belsj. ;18 mei * ''Belsj Limburg'': Kepraol en sjeetinsjtructeur Jürgen C. oet [[Lanker]] vertrèk zjwaorbewaopendj mit 't veurnumme zich mit geweld taege de euverheid te waere.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210518_95838020 De Standaard - Meest onrustwekkende wapens van militair teruggevonden, klopjacht gaat verder]</ref> ;10 mei * ''Frankriek'': De Franse [[seriemaordenaer]] [[Michel Fourniret]], biegenaamp 't 'mónster van de Ardenne', sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210510_94290438 De Standaard - Seriemoordenaar Michel Fourniret overleden]</ref> ;2 mei * ''Sjport'': [[AFC Ajax]] weurt veur de 35e kier landskampión daor mit 4-0 van [[FC Emmen]] te winne.<ref>Live-oetzenjing [[Langs de Lijn]]</ref> * ''Nederlands Limburg'': In [[Gebrook]] weurt 'ne man doedgesjote. De pelitie haet miejer verdachte in beeld.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6131101/dode-bij-schietincident-in-limburgs-hoensbroek-politie-zoekt-verdachten.html Nu.nl - Dode bij schietincident in Limburgs Hoensbroek, politie zoekt verdachten]</ref> ;1 mei * ''Kóns en cultuur'': De Belzjen detectiveauteur [[Pieter Aspe]] sjtörf op 68-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210501_97142266 De Standaard - Succesauteur Pieter Aspe overleden]</ref> ===april=== ;30 april * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Hans van Baalen]] ([[VVD]]) sjtörf op 60-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6130673/vvd-politicus-hans-van-baalen-60-overleden-na-kort-ziekbed.html Nu.nl - VVD-politicus Hans van Baalen (60) overleden na kort ziekbed]</ref> ;29 april * ''Kóns en cultuur'': De Marokkaans-Nederlandse sjriever [[Hafid Bouazza]] sjtörf op 51-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6130456/auteur-hafid-bouazza-51-overleden-na-ziekte.html Nu.nl - Auteur Hafid Bouazza (41) overleden na ziekte]</ref> ;28 april * ''Vereinigde Sjtaote'', ''Weitesjap'': D'n Amerikaansen astronaut [[Michael Collins]], bekindj vanne Apollo 11-missie in juli [[1969]], sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6130365/astronaut-eerste-maanlanding-michael-collins-90-overleden.html NU.nl - Astronaut eerste maanlanding Michael Collins (90) overleden]</ref> * ''Nederlandj'': De door de regering ingesjtèlde [[aovendjklok]] löp aaf. Ouch winkele en terrasse gaon weer aop. ;25 april * ''Kóns en cultuur'': De Franse modeóntwerper [[Alber Elbaz]] sjtörf op 59-jäörige laeftied aan [[COVID-19]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210425_93528339 De Standaard - Modeontwerper Alber Elbaz onverwacht overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wintj [[Luuk-Bastenaoke-Luuk]] bie de vrouwluuj, en [[Tadej Pogačar]] bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[Racing Gènk]] wintj de [[Croky Cup]] daor in de finaal mit 1-2 van [[Standard Luuk]] te winne.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210425_97454948 De Standaard - Racing Genk klopt Standard in spannende bekerfinale]</ref> * ''Kóns en cultuur'': Bie de 93e [[Academy Awards]] weurt ''[[Nomadland]]'' bekroend tot bèste film, [[Anthony Hopkins]] tot bèsten acteur en [[Frances McDormand]] tot bèste actries. ;24 april * ''Kóns en cultuur'': De Oesteriekse mezzosopraan [[Christa Ludwig]] sjtörf op 93-jäörige laeftied. ;21 april * ''Zuudoes-Azië'': D'n Indonesischen [[óngerzieboot]] ''KRI Nanggala (402)'' raak mit 53 opvarendje vermis in de [[Balizie]]. Later bliek det ze gezónken is en daobie in drie sjtökker is gebraoke. * ''Sjport'': [[Anna van der Breggen]] wintj veur de zevende kier de [[Welzje Piel]] bie de vrouwluuj, 'n absoluut record. [[Julian Alaphilippe]] wintj bie de mansluuj.<ref>Live-oetzenjinge NOS</ref> ;20 april * ''Vereinigde Sjtaote'': Derek Chauvin, de blauwe dae [[George Floyd]] bie 'n arrestatie haet verwörg, weurt sjöljig bevónge.<ref>[https://edition.cnn.com/us/live-news/derek-chauvin-trial-04-20-21/index.html CNN.com - Derek Chauvin guilty in death of George Floyd]</ref> * ''Afrika'': [[Idriss Déby Itno]], saer 1990 presidentj van [[Tsjaad]], sjtörf op 68-jäörige laetied, volgens officieel berichte aan oorlogswónje.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210420_94557859 De Standaard - President van Tsjaad overleden door oorlogsverwondingen, één dag na herverkiezing]</ref> * ''Sjport'': Daor e verlees taege [[Arminia Bielefeld]] degradeert [[Schalke 04]] oet de [[Bundesliga (hierevoetbal)|Bundesliga]].<ref>[https://www.bild.de/sport/fussball/fussball/schalke-04-letzter-funke-hoffnung-weg-schalke-abgestiegen-76137172.bild.html Bild - Schalke abgestiegen!]</ref> ;19 april * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Willy van der Kuijlen]] sjtörf op 74-jäörige laeftied aan complicaties van de [[krenkde van Alzheimer]].<ref>[https://www.volkskrant.nl/sport/mister-psv-willy-van-der-kuijlen-op-74-jarige-leeftijd-overleden~b2272455/?utm_campaign=shared_earned&utm_medium=social&utm_source=twitter De Volkskrant - ‘Mister PSV’ Willy van der Kuijlen op 74-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Weitesjap'': De [[Mars (planeet)|Mars]]helikopter Ingenuity, deil van de [[Perseverance]]-missie, vluug euver 't oppervlaak van Mars. 't Is d'n ierste kier det e minsjelik tuug 'n gecontroleerde vlöch door 'n boetenaerdse atmosfeer deit.<ref>[https://www.nasa.gov/image-feature/jpl/ingenuity-s-first-black-and-white-image-from-the-air NASA - Ingenuity’s First Black-and-White Image From the Air]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote'': [[Walter Mondale]], van 1977 bis 1981 vice-presindentj ónger [[Jimmy Carter]], sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210420060621/https://www.axios.com/walter-mondale-dies-vice-president-f8b5bfaf-bec1-44c5-8120-811c6f1a664b.html?utm_source=twitter&utm_medium=social&utm_campaign=editorial&utm_content=politics-breaking Axois - Former Vice President Walter Mondale dies at 93]</ref> ;18 april * ''Sjport'': [[Marianne Vos]] wintj de [[Amstel Gold Race 2021|Amstel Gold Race]] bie de vrouwluuj, en [[Wout Van Aert]] bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[AFC Ajax]] pak veur d'n twintigste kier de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker veur mansluuj]] daor in de finale mit 2-1 te winne van [[SBV Vitesse]]. * ''Sjport'': Twelf Europese voetbalclubs prizzentere e plan veur de [[Super League]], 'n gesjlaote competitie die de [[UEFA Champions League]] zouw mótte vervange.<ref>[https://thesuperleague.nl/#landing_slides Officieel Website]</ref> Direk denao kómme väöl luuj en organisaties mit koej reacties. ;16 april * ''Naord-Amerika'': [[Raúl Castro]] sjtop es leier van de Communistische Partie op [[Cuba]]. Iejer sjtopde hae al es presidentj van 't landj. ;10 april * ''Sjport'': De Ierse [[Rachael Blackmore]] wintj mit [[Minella Times]] de [[Grand National]]. Ze is de ierste vrouwelike ruter die dit evenemènt wintj. ;9 april * ''Nederlands Limburg'': Gouvernäör [[Theo Bovens]] en 't Colleesj van [[Gedeputeerde Sjtaote]] sjtappe op in de naosjleip van de Vrehen-affair.<ref>[https://web.archive.org/web/20210409183710/https://www.1limburg.nl/gouverneur-theo-bovens-stapt-op-ruimte-voor-nieuwe-start?context=default 1Limburg - Gouverneur Theo Bovens stapt op: 'Ruimte voor nieuwe start']</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'': De Britse [[prins-gemaal]] [[Philip van Griekelandj en Daenemarke|Philip]] sjtörf op 99-jäörige laeftied. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rapper Earl Simmons, baeter bekèndj es [[DMX]], sjtörf op 50-jäörige laeftied aan de dènkelike gevolge van 'nen [[euverdosis]].<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6126157/rapper-dmx-50-overleden-na-mogelijke-overdosis-drugs.html Nu.nl - Rapper DMX (50) overleden na mogelijke overdosis drugs]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse zjuris [[Ramsey Clark]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/local/obituaries/ramsey-clark-dead/2021/04/10/70314e68-9949-11eb-a6d0-13d207aadb78_story.html Washington Post - Ramsey Clark, attorney general who became a critic of U.S. policies, dies at 93]</ref> ;7 april * ''Weitesjap'': De Nederlands-Limbörgse taalweitesjapper [[Pieter Muysken]] sjtörf op 70- of 71-jäörige laeftied.<ref>[https://neerlandistiek.nl/2021/04/overleden-pieter-muysken-1950-2021/ Neerlandistiek.nl - Overleden: Pieter Muysken (1950 – 2021)]</ref>{{doedbekèndj}} ;4 april * ''Sjport'': D'n Daen [[Kasper Asgreen]] wintj de [[Runj van Vlaandere]] bie de mansluuj. [[Annemiek van Vleuten]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;1 april * ''Nederlandj'': 'n [[Motie van wantroewe]] weurt ingedeendj taege [[Mark Rutte]] en gesjteund door de ganse oppositie, naodet dudelik weurt det Rutte euver details oet de formatie haet gelaoge. ===miert=== ;31 miert * ''Belsj'': 'ne Brusselse richter verordonneert det de Belzje sjtaot alle maotraegele taege [[COVID-19]] binne de dartig daag mót sjrappe, of in 'ne baetere wèttelike basis deveur mót veurzeen.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210331_94032383 De Standaard - Rechter veroordeelt overheid tot opheffen alle coronamaatregelen]</ref> ;29 miert * ''Afrika'': De ''Ever Given'' weurt losgetrokke naodet ze 'n klein waek 't [[Suezkenaal]] haet geblokkeerd. * ''Sjport'': De Nederlandse gehandicapdesnowboardster [[Bibian Mentel]] sjtörf op 48-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6120666/bibian-mentel-48-overleden-aan-gevolgen-kanker.html Nu.nl - Bibian Mentel (48) overleden aan gevolgen kanker]</ref> ;28 miert * ''Sjport'': [[Wout Van Aert]] wintj [[Gent-Wevelgem]] bie de mansluuj, en [[Marianne Vos]] bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;26 miert * ''Nederlands Limburg'': De CDA-[[Gedeputeerde Staote|gedeputeerde]] [[Ger Koopmans]] en [[Hubert Mackus]] sjtappe op nao e sjendal róndj hunne partiegenoet [[Herman Vrehen]].<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6124164/cda-gedeputeerden-in-limburg-treden-per-direct-af-om-subsidieaffaire.html Nu.nl - CDA-gedeputeerden in Limburg treden per direct af om subsidieaffaire]</ref> ;23 miert * ''Afrika'', ''Economie'': 't Containersjeep de ''[[Ever Given]]'' sjtrand in 't [[Suezkenaal]], wat hiedaor lankdoerig weurt geblokkeerd. ;22 miert * ''Sjport'': D'n Amerikaanse basketballer [[Elgin Baylor]] sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6123451/legendarische-basketballer-elgin-baylor-op-86-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Legendarische basketballer Elgin Baylor op 86-jarige leeftijd overleden]</ref> ;21 miert * ''Belsj'': De [[SP.A]] verangert häöre naam officieel in [[Vooruit]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210321_93744731 De Standaard - SP.A is officieel Vooruit: ‘Definitief afstand van de stilstand’]</ref> ;20 miert * ''Sjport'': De Belsj [[Jasper Stuyven]] wintj [[Milaan-Sanremo]]. Hae blief daomit de favoriete veur.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210320_95657462 De Standaard - Jasper Stuyven wint Milaan-Sanremo]</ref> * ''Kóns en cultuur'': [[Astrid Roemer]] krieg es ierste Surinamer/se de [[Pries van de Nederlandse Lèttere]] toegekèndj.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210320_94897039 De Standaard - Astrid H. Roemer krijgt als eerste Surinaamse de Prijs der Nederlandse Letteren]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De [[Egypte|Egyptische]] sjriefster [[Nawal El Saadawi]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6123190/egyptische-schrijfster-en-feminist-nawal-el-saadawi-89-overleden.html Nu.nl - Egyptische schrijfster en feminist Nawal El Saadawi (89) overleden]</ref> ;17 miert * ''Nederlandj'': In Nederlandj zeen verkezinge veur de [[Twiede Kamer]]. De [[VVD]] van premier [[Mark Rutte]] hilt zich, [[D66]] weurt de twiede groetste, dewiel de extreemrechse partieë zoe groet waere es alle linkse partieë same. In totaal haole neet minder es zevetien partieë de Kamer. * ''Afrika'': [[John Magufuli]], de zittende presidentj van [[Tanzania]], sjtörf op 61-jäörige laeftied; volgens officieel berichgaeving aan 'n hertkrenkde.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6122534/controversiele-president-van-tanzania-john-magufuli-61-overleden.html Nu.nl - Controversiële president van Tanzania John Magafuli (61) overleden]</ref> * ''Weitesjap'': De [[Abelpries]] veur 2021 weurt toegekèndj aan [[László Lovász]] en [[Avi Wigderson]] óm häör biedrage aan [[complexiteitstheorie|complixiteits-]] en [[grafetheorie]].<ref>[https://web.archive.org/web/20210324131323/https://www.abelprize.no/c76389/seksjon/vis.html?tid=76390 Abel Prize - The Abel Prize Laureates 2021 International Page]</ref> ;10 miert * ''Vereinigde Sjtaote'': 't [[Hoes van Aafgevaerdigde (Vereinigde Sjtaote)|Hoes van Aafgevaerdigde]] sjtump in mit 't economisch sjteunpakkèt van 1,9 biljón dollar, in de geamendeerde vörm wie door de Senaot aongenom.<ref>[https://web.archive.org/web/20210310213106/https://edition.cnn.com/politics/live-news/stimulus-house-vote-03-10-21 CNN.com - Congress passes Biden's Covid-19 stimulus bill]</ref> ;9 miert * ''Belsj'': Naodet 't de Belzje pelitie lök berichte versjleuteld mit [[SkyECC]] te krake, waere tientalle krimmenele opgepak en groete kwantiteite drugs en geld in besjlaag genome.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210309_95926061 De Standaard - Grote drugsoperatie in het hele land: 17 ton cocaïne en 1,2 miljoen euro in beslag genomen]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen dirizjènt [[James Levine]] sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210317_95760252 De Standaard - Beroemde Amerikaanse dirigent James Levine op 77-jarige leeftijd overleden]</ref> ;6 miert * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wint d'n Italiaanse fietsrenklassieker [[Strade Bianche]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210306_95623542 De Standaard - Superieure Van der Poel wint Strade Bianche]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote'': Nao 't Hoes van Aafgevaerdigde sjtump ouch de Senaat in mit 't ómvankriek COVID-sjteunplan van [[Joe Biden]], is 't dan ouch mit 'n paar aanpassinge.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/03/05/politics/senate-covid-relief-vote-a-rama/index.html CNN.com - Senate passes Biden's $1.9 trillion Covid relief plan after all-night votes]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandsen oetvinder [[Lou Ottens]], dae bie [[Philips]] ónger mie 't [[cassettebendje]] bedach, sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.ed.nl/eindhoven/lou-ottens-philips-uitvinder-cassettebandje-overleden-we-waren-als-kleine-jongens-die-leuk-aan-het-spelen-waren~af8a81cd Eindhovens Dagblad - Lou Ottens, Philips-uitvinder cassettebandje, overleden: ‘We waren als kleine jongens die leuk aan het spelen waren’]</ref> ;3 miert * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse cabaretier [[Jeroen van Merwijk]] sjtörf op 65-jäörige laeftied aan [[dermkanker]].<ref>[https://www.ad.nl/show/cabaretier-jeroen-van-merwijk-65-overleden~a448347e/ AD - Cabaretier Jeroen van Merwijk (65) overleden]</ref> ;1 miert * ''Frankriek'': [[Lies vaan staotshoofde vaan Fraankriek|Ex-presidentj]] [[Nicolas Sarkozy]] weurt óm [[corruptie]] tot drie jaor gevangenis veroerdeild, wovan twie veurwaerdelik.<ref>[https://www.lemonde.fr/politique/article/2021/03/01/nicolas-sarkozy-condamne-a-trois-ans-de-prison-dont-un-an-ferme-dans-l-affaire-des-ecoutes_6071580_823448.html Le Monde - Nicolas Sarkozy condamné à trois ans de prison dont un an ferme dans l’affaire des écoutes]</ref> ===fibberwarie=== ;27 fibberwarie * ''Sjport'': [[Davide Ballerini]] wintj [[Omloop Het Nieuwsblad]] bie de mansluuj, en [[Anna van der Breggen]] bie de vrouwluuj.<ref>[https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20210227_96661845 Het Nieuwsblad - Daar is de nieuwe Ballerini]</ref> ;26 fibberwarie * ''Vereinigde Sjtaote'': 't [[Hoes van Aafgevaerdigde (Vereinigde Sjtaote)|Hoes van Aafgevaerdigde]] sjtump in mit e sjteunpakkèt aan 1,9 biljón [[Amerikaansen dollar|dollar]] veur door [[COVID-19]] en de daotaege getroffe maotregele geraakde sectore.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/02/26/politics/stimulus-package-covid-relief-house-vote/index.html CNN.com - House passes Biden's $1.9 trillion Covid relief package]</ref> ;21 fibberwarie * ''Sjport'': De Serf [[Novak Djokovic]] pak ziene negenden titel op de [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] bie de mansluuj daor de Rus [[Dmitri Medvedev]] in drie sets (6-3, 6-4, 6-2) te versjlaon. ;20 fibberwarie * ''Nederlands Limburg'': E vleegtuig op weeg vaan [[Mestreech Aoke Airport]] nao [[New York]] struit kort nao zien opstijge motoroonderdeile, die op [[Meersje|Meerse]] terechkoume.<ref>[https://web.archive.org/web/20210511030436/https://www.1limburg.nl/vliegtuig-verliest-metaaldelen-boven-meerssen?context=default 1Limburg - Vliegtuig verliest metaaldelen boven Meerssen]</ref> * ''Sjport'': De Japanse [[Naomi Osaka]] wintj de [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] bie de vrouwluuj door in twie sets (6-4, 6-3) van de Amerikaanse [[Jennifer Brady]] te winne. ;19 fibberwarie * ''Belsj'': De Belzje politicus [[Leopold Lippens]] sjtörf op 79-jäörige laeftied aan [[leukemie]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210219_94461892 De Standaard - Burgemeester van Knokke-Heist Leopold Lippens overleden]</ref> ;18 fibberwarie * ''Nederlands Limburg'': De Nederlands-Limburgse politicus [[Jan Mans]] sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.1limburg.nl/oud-politicus-jan-mans-pvda-overleden?context=topstory 1Limburg - Oud-politicus Jan Mans (PvdA) overleden]</ref> ;16 fibberwarie * ''Nederlandj'': De [[aovendklok|aovendjklok]], die de regering hauw ingesjtèld óm de verbreiing van [[COVID-19]] taege te gaon, weurt op las van de richter per direk opgeluf. Dezelfden daag weurt dit besjluut in hoeger beroop weer opgesjort.<ref>[https://www.nu.nl/coronavirus/6116806/geen-avondklok-meer-en-toen-toch-wel-weer-dit-gebeurde-er-dinsdag.html Nu.nl - Geen avondklok meer, en toen toch wel weer: dit gebeurde er dinsdag]</ref> ;15 fibberwarie * ''Economie'': De Nigeriaanse [[Ngozi Okonjo-Iweala]] weurt tot ierste vrouwelike en ierste Afrikaanse veurzitter van de [[WHO]] gekoze. * ''Kóns en cultuur'': D'n Dominicaanse muzikantj [[Johnny Pacheco]], pioneer van de [[salsa]], sjtörf op 85-jäörige laeftied aan complicaties van 'n lóngóntsjtaeking.<ref>[https://www.theguardian.com/music/2021/feb/16/johnny-pacheco-co-founder-new-york-latin-label-fania-dies-aged-85 The Guardian - Johnny Pacheco, co-founder of New York's Latin label Fania, dies aged 85]</ref> ;14 fibberwarie * ''Zuud-Amerika'': D'n Argentiense politicus [[Carlos Menem]], dae van 1989 bis 1999 presidentj van 't landj waor, sjtörf op 90-jäörige laeftied. ;13 fibberwarie * ''Vereinigde Sjtaote'': De [[Senaat (Vereinigde Sjtaote)|Senaat]] sjprik ex-presidentj [[Donald Trump]] vrie van opsjteuke tot 'ne coup. Veur 'n veroerdeiling wier 'n twiedriede miejerheid nujig gewaes. ;10 fibberwarie * ''Belsj'': De jezuïet en politicus [[Luc Verstreylen]], sjtichter van [[Groen|Agalev]], sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210210_97999786 De Standaard - Agalev-stichter Luc Versteylen (93) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen oetgaever [[Larry Flynt]], bekèndj van 't [[pornografie|pornoblaad]] ''[[Hustler]]'', sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2368182-amerikaanse-porno-uitgever-larry-flynt-78-overleden.html NOS.nl - Amerikaanse porno-uitgever Larry Flynt (78) overleden]</ref> ;9 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzpianis [[Chick Corea]] sjtörf op 79-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://glidemagazine.com/253567/jazz-keyboard-legend-chick-corea-dies-at-79/ Glide Magazine - Jazz Keyboard Legend Chick Corea Dies at 79]</ref> ;8 fibberwarie * ''Sjport'': De Nederlandse loupster [[Els Vader]] sjtörf op 61-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://archive.today/20210210010626/https://www.telegraaf.nl/sport/1202492278/voormalig-topatlete-els-vader-61-overleden De Telegraaf - Voormalig topatlete Els Vader (61) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse soulzengeres [[Mary Wilson]], bekèndj van [[The Supremes]], sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.foxla.com/news/mary-wilson-of-the-iconic-music-group-the-supremes-dies-at-76 Fox11 - Mary Wilson of the iconic music group, The Supremes, dies at 76]</ref> ;7 fibberwarie * ''Sjport'': De 55e editie van de [[Super Bowl]] weurt gewonne door de [[Tampa Bay Buccaneers]], die de [[Kansas City Chiefs]] mit 31-9 versjlaon.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6115040/tampa-bay-buccaneers-wint-super-bowl-zevende-titel-voor-tom-brady-43.html Nu.nl - Tampa Bay Buccaneers wint Super Bowl, zevende titel voor Tom Brady (43)]</ref> ;5 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse rockband [[Golden Earring]] sjtop per direk naodet bekèndj weurt det gitaris [[George Kooymans]] aan [[ALS]] liet en neet mie kan optrejje.<ref>[https://www.ad.nl/show/ziekte-george-kooymans-betekent-einde-van-golden-earring-dit-is-een-doodsklap~aab3d5b1/ AD.nl - Ziekte George Kooymans betekent einde van Golden Earring: ‘Dit is een doodsklap’]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Canadesen acteur [[Christopher Plummer]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://variety.com/2021/film/news/christopher-plummer-dead-sound-of-music-1234901760/ Variety - Christopher Plummer, Legendary ‘Sound of Music’ Star, Dies at 91]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandsen [[hónkbal]]ler [[Hans Urbanus]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2367677-honkbalpionier-han-urbanus-op-93-jarige-leeftijd-overleden.html NOS.nl - Honkbalpionier Han Urbanus op 93-jarige leeftijd overleden]</ref> ;3 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Belzje zenger-sjriever [[Kris De Bruyne]] sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210204_93953579 De Standaard - Vlaamse muzieklegende Kris De Bruyne (70) overleden]</ref> ;2 fibberwarie * ''Vereinig Keuninkriek'': De Britse veteraan [[Tom Moore]] sjtörf op 100-jäörige laeftied aan [[COVID-19]].<ref>[https://www.bbc.com/news/uk-england-beds-bucks-herts-55881753 BBC News - Captain Sir Tom Moore dies in hospital with coronavirus]</ref> ;1 fibberwarie * ''Zuudoes-Azië'': 't Laeger in [[Myanmar]] begeit 'ne sjtaotsgreep en arresteert [[Aung San Suu Kyi]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6113620/leger-myanmar-pleegt-staatsgreep-omstreden-aung-san-suu-kyi-opgepakt.html Nu.nl - Leger Myanmar pleegt staatsgreep, omstreden Aung San Suu Kyi opgepakt]</ref> ===jannewarie=== ;30 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Britse elektronicamuzikant en producent [[SOPHIE]] kump op 34-jäörige laeftied óm.<ref>[https://mixmag.net/read/musician-sophie-died-news Mizmag - Musician SOPHIE has died]</ref> ;28 jannewarie * ''Weitesjap'': De Nederlandse sjemis [[Paul Crutzen]], dae in 1995 de [[Nobelpries]] in de Sjemie won óm zien óngerzeuk nao de [[ozonlaog]], sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2366382-nobelprijswinnaar-scheikunde-paul-crutzen-overleden.html NOS.nl - Nobelprijswinnaar scheikunde Paul Crutzen overleden]</ref> ;23 jannewarie * ''Sjport'': [[Tom Dumoulin]] zeet veur oonbepaolden tied te stoppe mèt fietsrenne.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6107452/ongelukkige-dumoulin-30-stopt-voor-onbepaalde-tijd-met-wielrennnen.html?redirect=1 Nu.nl - Ongelukkige Dumoulin (30) stopt voor onbepaalde tijd met wielrennnen]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse talkshowprizzentator [[Larry King]], bekèndj van ónger mie [[CNN]], sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/kingsthings/status/1352960673978880000 Twitter - @kingsthings - officieel berich]</ref> * ''Róslandj'': In diverse sjtei demonstrere luuj taege de arrestatie van oppositieleier [[Aleksander Navalni]]. D'n ómvank van de proteste is veur Róslandj van óngekènde gruutde. * ''Nederlandj'': Drek nao de inveuring van de aovendklok kump 't op [[Urk]] tot relle en versjendeleringe. De volgenden daag gief 't relle in gans 't landj. ;22 jannewarie * ''Sjport'': D'n Amerikaansen [[hónkbal]]ler [[Hank Aaron]] sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6106202/amerikaanse-honkballegende-hank-aaron-op-86-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse honkballegende Hank Aaron op 86-jarige leeftijd overleden]</ref> ;21 jannewarie * ''Nederlandj'': De [[Twiede Kamer]] sjtump in samesjpraok mit 't kabinèt veur 'n [[aovendklok]] tösje 21.00 en 4.30, die vanaaf 23 jannewarie mót ingaon. De maotraegel is gemeindj óm, in verbandj mit de COVID-19-pandemie, illegaal fieskes taege te gaon.<ref>[https://www.nu.nl/coronavirus/6103926/kamer-achter-avondklok-vanaf-zaterdag-binnenblijven-tussen-2100-en-430-uur.html Nu.nl - Kamer achter avondklok: vanaf zaterdag binnenblijven tussen 21.00 en 4.30 uur]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Belzje sjtripteikenaer [[Jean Graton]] sjtörf op 97-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210121164655/https://www.michelvaillant.com/actualite.php?id=261 Michel Vaillant - Jean Graton nous a quittés]</ref> ;20 jannewarie * ''Vereinigde Sjtaote'': [[Joe Biden]] weurt beëidig es de 46e [[Lies van presidente van de Vereinigde Sjtaote|presidentj van de]] [[Vereinigde Sjtaote van Amerika]], en [[Kamala Harris]] es ziene vice-presidentj. Ze volge respectievelik [[Donald Trump]] en [[Mike Pence]] op.<ref>Live-oetzenjing [[CNN]]</ref> ;18 jannewarie * ''Nederlandj'': [[Lilianne Ploumen]] weurt veurgedrage es nuie fractieveurzitster van de [[PvdA]]. Ze zouw in die functie [[Lodewijk Asscher]] mote opvolge.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6102573/lilianne-ploumen-voorgedragen-als-nieuwe-lijsttrekker-van-pvda.html Nu.nl - Lilianne Ploumen voorgedragen als nieuwe lijsttrekker van PvdA]</ref> ;16 jannewarie * ''Duutsjlandj'': De [[CDU]] keus zich [[Armin Laschet]] es nuje partieliejer. Hae geit [[Angela Merkel]] in die functie opvolge.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/politik/inland/kommentar-mit-armin-laschet-geht-die-cdu-auf-nummer-sicher-17149342.html Frankfurter Allgemeine - Mit Laschet auf Nummer Sicher]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse producentj [[Phil Spector]] sjtörf op 81-jäörige laeftied aan [[COVID-19]].<ref>[https://www.tmz.com/2021/01/17/phil-spector-dead-dies-81/ TMZ - Phil Spector dead at 81]</ref> ;15 jannewarie * ''Nederlandj'': 't [[Kabinèt-Rutte III]] treujt aaf óm de [[Toesjlage-affair]]. Ómdet de verkezinge al in 't versjeet ligke, is dit in de ierste plaatsj 'n symbolische daod.<ref>[https://nos.nl/collectie/13855/artikel/2364513-kabinet-rutte-iii-gevallen-om-vernietigend-rapport-toeslagaffaire NOS.nl - Kabinet-Rutte III gevallen om vernietigend rapport toeslagaffaire]</ref> * ''Zuudoes-Azië'': Op [[Celebes]] vèntj 'nen aerdsjóddel plaats mit 'n krach van 6,2. Tientalle luuj kómme óm, väöl hóngerde rake gewóndj.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6102362/ruim-800-gewonden-door-aardbeving-op-sulawesi-nog-vier-mensen-overleden.html Nu.nl - Ruim 800 gewonden door aardbeving op Sulawesi, nog vier mensen overleden]</ref> * ''Sjport'': De Franse motorcoureur [[Pierre Cherpin]] sjtörf op 52-jäörige laeftied, naodet hae vief daag iejer in de [[Dakarrally]] waor veróngelök.<ref>[https://www.nu.nl/sport/6102102/franse-motorcoureur-cherpin-52-overlijdt-vijf-dagen-na-val-in-dakar-rally.html Nu.nl - Franse motorcoureur Cherpin (52) overlijdt vijf dagen na val in Dakar Rally]</ref> ;14 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsjen illusionis [[Siegfried Fischbacher]] (van 't duo [[Siegfried & Roy]]) sjtörf op 81-jäörige laeftied aan [[sjlókdermkanker]].<ref>[https://www.focus.de/kultur/vermischtes/im-alter-von-81-jahren-nach-krebsdiagnose-star-magier-siegfried-fischbacher-ist-gestorben_id_12868600.html Focus.de - Nach Krebsdiagnose: Star-Magier Siegfried Fischbacher ist gestorben]</ref> ;13 jannewarie * ''Noord-Amerika'': [[Donald Trump]] weurt in 't [[Hoes van Aafgevaerdigde (Vereinigde Sjtaote)|Hoes van Aafgevaerdigde]] officieel aangeklaag óm de couppoging van 'n waek iejer. 't Is d'n twiede kier det 'n aafzèttingsproceduur taegen 'm in gank weurt gezat. ;9 jannewarie * ''Zuuoes-Azië'': Kort nao 't opsjtiege sjtort vlöch 182 van [[Sriwijaya Air]], van [[Jakarta]] nao [[Pontianak]], in zie mit 62 luuj aan baord. ;8 jannewarie * ''Vereinigde Sjtaote'': Sociaal medium [[Twitter]] blokkeert 't account van [[Donald Trump]] permanent. Es rae neump 't diverse geweldsverhierlikinge en greujende geweldsdreiging ónger zienen aanhank. Trump haet 't platform es presidentj geraegeld veur officieel bekèndjmakinge en communicatie gebroek.<ref>[https://blog.twitter.com/en_us/topics/company/2020/suspension.html Twitter Blog - Permanent suspension of @realDonaldTrump]</ref> ;6 jannewarie * ''Vereinigde Sjtaote'': Dewiel e debat veur de formeel verkezing van [[Joe Biden]] es presidentj löp, dringe demonsjtrante, aangevuurd door d'n oettraejende presidentj [[Donald Trump]], mit geweld 't [[Capitool (Washington)|Capitool]] in.<ref>[https://edition.cnn.com/politics/live-news/congress-electoral-college-vote-count-2021/h_827fbc8cf8d03aba895c3a2f858d12ec CNN - US Capitol on lockdown after escalating situation among demonstrators]</ref> * ''Nederlandj'': In Nederlandj begintj de vaccinatie taege [[COVID-19]]. Door diverse probleme is ze in dit landj rillatief laat op gank gekómme.<ref>[https://www.nu.nl/coronavirus/6100359/coronavaccinatie-van-start-eerste-zorgmedewerker-ingeent-in-veghel.html Nu.nl - Coronavaccinatie van start: eerste zorgmedewerker ingeënt in Veghel]</ref> ;5 jannewarie * ''Sjport'': De Britse voetballer [[Colin Bell]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://www.mancity.com/news/mens/colin-bell-khaldoon-al-mubarak-63745469 Manchester City - Colin Bell: 1946-2021]</ref> ;4 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Lance O'Brien]] sjtörf op 65-jäörige laeftied nao complicaties van 'n blaasóntsjtaeking.<ref>[https://www.nu.nl/film/6100305/partner-van-bondgirl-tanya-roberts-bevestigt-haar-overlijden-na-misverstand.html Nu.nl - Partner van bondgirl Tanya Roberts bevestigt haar overlijden na misverstand]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandse natuurkónjige [[Martinus Veltman]] ([[Nobelpries]] in de Natuurkónde 1999) sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.uu.nl/nieuws/nobelprijswinnaar-martinus-veltman-overleden Nu.nl - Nobelprijswinnaar Martinus Veltman overleden]</ref> ;3 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Britse beatzenger [[Gerry Marsden]], bekèndj van [[Gerry & The Pacemakers]], sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6099991/youll-never-walk-alone-zanger-gerry-marsden-78-overleden.html Nu.nl - You'll Never Walk Alone-zanger Gerry Marsden (78) overleden]</ref> ;2 jannewarie * ''Afrika'': In [[Niger]], kortbie de grens mit [[Mali]], weurt 'nen aansjlaag op börgers geplaeg, woebie tientalle doeje valle.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210102_97541107 De Standaard - Zware aanslag in grensgebied van Niger]</ref> ;1 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Portugese [[fado]]zenger [[Carlos do Carmo]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210101_97502793 De Standaard - Portugal kondigt nationale dag van rouw af om ‘de stem van Lissabon’ te herdenken]</ref> {{nuujsarchief}} [[Categorie:In 't nuujs|*]] [[pt:Jornalismo#Notícia]] ooqiw1w3u5octen4vjcwseqc5fvbxf8 482970 482969 2025-06-28T08:44:37Z Stephan 0796 13118 482970 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ <center> '''Oetgebreider nuujsberichte kan me vènje op [[n:|Wikinuujs]]. Aw nuujsberichte waere nao e tiedsje gearchiveerd. Zuug veur de belankriekste berichte 't [[{{CURRENTYEAR}}|jaorartikel]].''' </center> ==2025== ===juni=== ;26 juni * ''Zuud-Amerika, kóns en cultuur'': D'n Argentiense componis en dirizjènt [[Lalo Schifrin]], veural bekèndj van de meziek veur ''[[Mission impossible]]'', sjtörf op 93-jäörige laeftied aan 'n lóngóntsjtaeking.<ref>[https://nos.nl/artikel/2572640-componist-van-iconische-mission-impossible-tune-overleden NOS.nl - Componist van iconische Mission: Impossible-tune overleden]</ref> ;24 juni * ''Europa algemein, Noord-Amerika, Nederlandj'': In [[Den Haag]] begintj 'nen top veur alle [[NAVO]]-lenj. ;23 juni * ''Zuud-Amerika, weitesjap'': in [[Chili]] waert 't Vera C. Rubin Observatory in gebroek genaome. De [[telescoop]] geit eins in de drie daag [[sjterresjtelsel]]s baove 't Zuud-Amerikaanse landj vaslègke. 't Óngerzeuk mót ónger mie inzich beie in duuster materie.<ref>[https://www.eoswetenschap.eu/ruimte/vera-rubin-observatory-van-start-eerste-beelden-nu-te-zien EOS wetenschap - Vera Rubin Observatory van start: eerste beelden nu te zien]</ref> ;22 juni * ''Midde-Oeste'': bie 'ne aansjlag op 'n [[Orthodox-Christelek|Grieks-orthodoxe]] kèrk inne [[Syrië|Syrische]] huidsjtad [[Damascus]] valle zeker 25 doeje en mie es 60 gewónje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2572218-aanslag-op-syrische-kerk-zorgt-voor-knauw-in-vertrouwen-in-nieuwe-regering NOS - Aanslag op Syrische kerk zorgt voor knauw in vertrouwen in nieuwe regering]</ref> * ''Midde-Oeste'': de [[VS]] valle drie nucleair sites aan in [[Iran]] en mènge zich hiedoor in de oorlog tösje [[Israel]] en 't Ayatollah-regime.<ref>[https://www.nytimes.com/live/2025/06/21/world/iran-israel-trump New York Times - Trump Claims Success After Bombing Key Iran Nuclear Sites]</ref> ;17 juni * ''Groet-Brittannië & Ierlandj, Kóns en cultuur'': De Britsen dj [[John Reid (dj)|John Reid]], bekèndj van de [[house]]gróp [[Nightcrawlers]], sjtörf op 61-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2571537-john-reid-61-overleden-bekend-van-danceklassieker-push-the-feeling-on NOS.nl - John Reid (61) overleden, bekend van danceklassieker Push The Feeling On]</ref> * ''Noord-Europa, kóns en cultuur'': in 't noorde van [[Daenemarke]], kórtbie de sjtad [[Aarhus]], waere dertig grave gevónge mit kosbaar objekte oet de tied van de [[Vikinge]].<ref>[https://www.theguardian.com/world/2025/jun/17/viking-age-burial-site-full-of-ancient-objects-found-in-denmark-say-experts The Guardian - Viking age burial site full of ancient objects found in Denmark, say experts]</ref> ;16 juni * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj, Kóns en cultuur'': D'n Oesteriekse pianis [[Alfred Brendel]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cjmmmrl4mz7o BBC.com - Pianist Alfred Brendel dies aged 94]</ref> ;14 juni * ''Politiek, Noord-Amerika'': in [[Brooklyn Park]] en [[Champlin (Minnesota)|Champlin]], twie veursjtaej van [[Minneapolis]] ([[Minnesota]]), waere parlementariërs Melissa Hortman en John Hoffman naergesjaote. Hiebie kump Hortman same mit häöre man óm 't laeve. Hoffman en zien vrouw rake gewóndj. Me geit oet van e politiek motief.<ref>[https://www.nytimes.com/live/2025/06/14/us/minnesota-shootings/minnesota-shootings-politicians Mew York Times - Manhunt for Suspect in Political Assassination Rattles Minnesota]</ref> ;13 juni * ''Midde-Oeste'': De [[Israël]]ische lochmach veurt bombardemènte oet op versjillende doele in [[Iran]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6359020/israel-voert-luchtaanvallen-uit-op-nucleaire-doelen-en-legertop-iran.html Nu.nl - Israël voert luchtaanvallen uit op nucleaire doelen en legertop Iran]</ref> Dit weurt later op d'n daag beantwaord mit Iraanse rakètte op Israël. ;12 juni * ''Zuud- en Centraal-Azië'': in de [[India]]se sjtad [[Ahmedabad]] sjtort e vleegmesjien denaer. 279 luuj kómme óm 't laeve, zoewaal passageers es luuj op de gróndj. Eine passageer euverlaef de crash.<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10575987/enige-overlevende-begrijpt-niets-van-zijn-redding-zwarte-dozen-na-crash-india-nog-altijd-zoek BNR - Enige overlevende begrijpt niets van zijn redding, zwarte dozen na crash India nog altijd zoek]</ref> ;11 juni * ''Europa algemein'': D'r Duutsjer Ingo Gerhartz weëd d'r nuie commandant van 't [[NAVO]]-hoofkerteer i [[Broensem]]. Gerhartz krieg ónger mieë 't bevel uuever de troepe i de [[Baltische Sjtate]] en anger lenj in [[Oeës-Europa]].<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2927291/nieuwe-commandant-voor-navo-hoofdkwartier-in-brunssum L1 - Nieuwe commandant voor NAVO-hoofdkwartier in Brunssum]</ref> * ''Noord-Amerika, Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse popmuzikantj [[Brian Wilson]], veural bekèndj van [[The Beach Boys]], sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6358874/the-beach-boys-zanger-brian-wilson-op-82-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - The Beach Boys-zanger Brian Wilson op 82-jarige leeftijd overleden]</ref> ;10 juni * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': bie 'n sjeetpartie op 'n sjoel in de [[Oesteriek]]se sjtad [[Graz]] valle 11 doeje en 11 gewónje.<ref>[https://orf.at/stories/3396480/ ORF - Nach Amoklauf in Graz: Tatrekonstruktion in Schule hat begonnen]</ref> ;4 juni * ''Weitesjap, kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': oet paleografisch en diplomatiek oonderzeuk nao drei Limbörgse oerkóndes, boe-oonder ein vaan keizer Hendrik IV oet [[1087]] boe-in 't Sintervaoskapittel rieksoonmiddelek gemaak weurt, dus oonaofhankelek van eine vors, bliek tot de handsjrifte ech zien en neet vervals, wat me ierder dach.<ref>[https://www.kn.nl/verdieping/interview-verdieping/eeuwenoude-oorkonden-werpen-nieuw-licht-op-sint-servaaskapittel-ze-zijn-toch-echt/ KN - Eeuwenoude oorkonden werpen nieuw licht op Sint-Servaaskapittel: ‘Ze zijn tóch echt’]</ref> ;3 juni * ''Politiek, Nederlandj'': 't [[kabinèt-Schoof]] vilt naodet de [[PVV]] zich tröktrèk.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6357901/live-politiek-pvv-stapt-uit-coalitie-en-trekt-eigen-bewindslieden-terug-uit-kabinet.html Nu.nl - Live politiek | PVV stapt uit coalitie en trekt eigen bewindslieden terug uit kabinet]</ref> ;2 juni * ''Economie, Nederlands Limburg'': 't subtropisch zjwumbad [[Mosaqua]] in [[Gulpe]] geet weer oape noadat 'ne nuje exploitant gevónge is, 't bedrief Optisport.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2921696/mosaqua-heropent-de-deuren-eerste-zwemmers-kunnen-weer-baantjes-trekken L1 - Mosaqua heropent de deuren: eerste zwemmers kunnen weer baantjes trekken]</ref> * ''Economie, politiek, Nederlands Limburg'': teendoezende Limbörgers mit e lieg inkome kinne gratis reize mit bösse en treine van Arriva. De [[Gouvernemint (Nederlands Limburg)|provincie Limbörg]], de initiatiefnömmer, geit 't financiere. Limburg is hiemit de iersjte Nederlandse provincie woe minima op zo'n groete sjaal gratis kinne reize mit 't ov.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2921817/tienduizenden-limburgers-kunnen-voortaan-gratis-met-arriva-mee L1 - Tienduizenden Limburgers kunnen voortaan gratis met Arriva mee ]</ref> ;1 juni * ''Oes-Europa'': bie 'nen Oekraïnsen drone-aanval op versjillende [[Róslandj|Róssische]] lóchmachbases opvallend wied van de frontlien waere mierder bómmewerpers geraak. De toesjtelle waere gebroek veur langenaafsjtandsrakètte aaf te vure op [[Oekraïne]]. Sommige toesjtelle zouwe ouch [[atoombóm]]me kènne aafvure.<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10575211/nucleaire-bommenwerpers-geraakt-oekraiense-drones-troffen-nog-niet-eerder-zo-ver-in-rusland-doel BNR - Nucleaire bommenwerpers geraakt, Oekraïense drones troffen nog niet eerder zo ver in Rusland doel]</ref> * ''Politiek, Oes-Europa'': de conservatieve kandidaat [[Karol Nawrocki]] wèntj de [[Pole|Poolse]] prizzedentsverkezinge mit 'n krappe mierderheid.<ref>[https://www.nporadio1.nl/nieuws/buitenland/7f2ee06f-ef9e-4e53-ba60-65edf33db0b9/polen-houdt-conservatieve-president-nawrocki-wint-verkiezingen NPO Radio 1 - Omslag na tweede exitpoll: conservatieve Nawrocki wint verkiezingen]</ref> * ''Weitesjap, natuur & milieu, Noord-Amerika'': [[paleontologie|paleontologe]] van de Universiteit van [[Alaska]] ([[VS]]) kómme tot de conclusie dat [[veugel]] al 73 miljoen jaor geleje aanwezig waore in 't [[Naordpool]]gebeed en geliektiedig same höbbe gelaef mit [[dinosaurusse]].<ref>[https://www.sci.news/paleontology/cretaceous-bird-nesting-polar-latitudes-13949.html Sci.news - 73-Million-Year-Old Fossils Provide Oldest Evidence of Birds Nesting at Polar Latitudes]</ref> ===mei=== ;31 mei * ''Oes-Europa'': inne regio [[Oblas Brjansk|Brjansk]], in 't weste van [[Róslandj]], valle 7 doeje en teentalle gewónje nao ineinsjtorting van twie brögke.<ref>[https://nos.nl/artikel/2569526-minstens-7-doden-na-instorting-russische-bruggen-rusland-wijst-naar-oekraine NOS - Minstens 7 doden na instorting Russische bruggen, Rusland wijst naar Oekraïne]</ref> ;29 mei * ''Nederlands Limburg'': 'ne 39-jöärige maan oes [[Kirchroa]] kunt um 't leëve bie 'n sjeserei i [[Bóches]]. D'r maan is bekank bie de pliese.<ref>[https://www.limburger.nl/regio/simpelveld/bocholtz/moord-in-bocholtz-vastgelegd-door-beveiligingscamera-s-slachtoffer-was-bekende-van-politie-en-justitie/69436273.html De Limburger - Logo dlMoord in Bocholtz vastgelegd door beveiligingscamera’s, slachtoffer was bekende van politie en justitie]</ref> ;28 mei * ''Kóns en cultuur, Oes-Afrika'': De [[Kenia]]anse sjriever [[Ngũgĩ wa Thiong'o]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/ce999kwxn1ro BBC - Giant of African literature Ngũgĩ wa Thiong'o dies aged 87]</ref> ;21 mei * ''Noord-Amerika'': in de [[VS|Amerikaanse]] huidsjtad [[Washington D.C.]] waere twie mètwerkers van de [[Israel]]ische ambassade doedgesjote. De sjeetpartie kump net nao 't nuuj offensief in de [[Gazasjtroek]], meh pas ouch in e patroen van sjterk toenömmend [[antisemitisme|antisemitisch geweld]] es gevolg van de [[Kreeg Hamas-Israël (2023-2025)|kreeg tösje Hamas en Israel]].<ref>[https://www.npr.org/2025/05/22/nx-s1-5407572/israeli-embassy-staffers-killed-washington-dc NPR - Here's what we know about the 2 Israeli embassy staffers killed in Washington, D.C.]</ref> ;19 mei * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': 't [[Sacrementsoctaaf]] van [[Meersje]] weurt opgenaome in de lies van immaterieel erfgood van [[UNESCO]]. 't Octaaf vingk jaorliks plaats op de twjède dónderdig nao [[Pinkstere]] en doert ein waek. De traditie haet zinne warsjpróng in de hwag en late [[middeljewe]].<ref>[https://www.limburger.nl/regio/meerssen/meerssen/eeuwenoude-traditie-erkend-sacrementsoctaaf-meerssen-op-lijst-immaterieel-cultureel-erfgoed/67398403.html De Limbuurger - Logo dlEeuwenoude traditie erkend: Sacrementsoctaaf Meerssen op lijst immaterieel cultureel erfgoed]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Hans Wiegel]] ([[VVD]]) sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2568031-oud-vvd-leider-hans-wiegel-83-overleden NOS.nl - Oud-VVD-leider Hans Wiegel (83) overleden]</ref> ;18 mei * ''Politiek, Oes-Europa'': de pro-[[EU|Europese]] politicus [[Nicusor Dan]] wèntj de [[Roemenië|Roemeense]] prizzedentsverkezinge mit 53,6% van de sjtömme. Zinne radicaalnationalistische rivaal [[George Simion]] krieg 46,6 procent van de sjtömme.<ref>[https://www.volkskrant.nl/buitenland/gematigde-dan-nieuwe-president-roemenie-uiterst-rechtse-simion-geeft-toch-nederlaag-toe~bb927b99/ Volkskrant - Gematigde Dan nieuwe president Roemenië, uiterst rechtse Simion geeft toch nederlaag toe]</ref> ;17 mei * ''Kóns en cultuur, Europa algemein'': [[Oesteriek]] wèntj de 69e editie van 't [[Eurovisie Songfestival]]. [[Israel]], [[Eslandj]], [[Zjwaede]] en [[Italië]] zitte weiejer in de top vief.<ref>[https://www.trouw.nl/cultuur-media/live-songfestival-2025-oostenrijk-wint-het-songfestival-nederland-teleurstellend-twaalfde~b60d23dc/ Trouw - Live Songfestival 2025: Oostenrijk wint het Songfestival, Nederland teleurstellend twaalfde]</ref> ;16 mei * ''Politiek, Kóns en cultuur, Nederlandj'': De Nederlandse politicus en kènjerbokesjriever [[Jan Terlouw]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6355931/voormalig-d66-leider-en-schrijver-jan-terlouw-93-overleden.html Nu.nl - Voormalig D66-leider en schrijver Jan Terlouw (93) overleden]</ref> ;14 mei * ''Politiek, Nederlandj'': sjtaatssikkertaris [[Gijs Tuinman]] ([[BBB]]) óngerteikent 'ne order veur 46 nuuj Leopard 2A8-[[tank]]s via 't Duutsje leger bie de firma [[Rheinmetall]]. Doamit krieg 't Nederlands leger weer tanks. De lètste woorte wegbezunig in [[2011]].<ref>[https://www.ewmagazine.nl/nederland/news/2025/05/leopard-tank-defensie-nederland-duitsland-navo-landmacht-1478770/?fbclid=IwY2xjawKRrgZleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETFxMExMWXA1MlBFbXN0dzBCAR63lqUxPbM0qP8z6Og6sOrmmBvrOzk6GaR-eh6K26IqR1L0iP7zpi6xiISAkA_aem_6DItvxINGQAKlRLF6LKfKA#de-feiten-nederland-koopt-46-leopard-tanks Elsevier Weekblad - Geven de nieuwe Leopard-tanks Defensie echt meer slagkracht?]</ref> ;13 mei * ''Politiek, Midde-Oeste'': politicus en [[Hamas]]-militant [[Mohammed Sinwar]], broor en opvolger van de in oktober [[2024]] doedgemaakde [[Yahya Sinwar]], waert doedgemaak bie 'ne Israelische lóchaanval op 'ne bunker ónger e krankehoes in [[Khan Yunis]] inne [[Gazasjtroek]]. Wiejer sjtörf dinkelik ouch 'ne hoeggeplaatsde Hamas-commandant bie d'n aanval.<ref>[https://www.haaretz.com/israel-news/2025-05-18/ty-article/body-of-gaza-hamas-leader-mohammed-sinwar-reported-found-in-khan-yunis-tunnel/00000196-e229-d6ef-a7f6-f2b9383b0000 Haaretz - Body of Gaza Hamas Leader Mohammed Sinwar Reportedly Found in Khan Yunis Tunnel]</ref> * ''Politiek, Zuud-Amerika'': De [[Uruguay]]aanse aad-prizzedent [[Jóse Mujica]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nmas.com.mx/internacional/latinoamerica/pepe-mujica-muere-hoy-ex-presidente-uruguay-enfermo-cancer-2025/ N+ - Muere 'Pepe' Mujica, el Guerrillero que fue Presidente de Uruguay]</ref> ;9 mei * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': de Joeds-[[Duutsjers|Duutsje]] [[Holocaus]]euverlaevende [[Margot Friedländer]] sjtörf op 103-jäörige laeftied.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/margot-friedlaender-118.html Tagesschau - Margot Friedländer ist gestorben]</ref> ;8 mei * ''Politiek, Zuud-Europa'': D'n [[VS|Amerikaanse]] kardinaal Robert Prevost waert verkaoze tot nuje [[Paus]]. Zinne naam is [[Leo XIV]] en hae is de iersjte Paus dae oet de VS kump.<ref>[https://www.washingtonpost.com/world/2025/05/08/pope-prevost-american-vatican/ Washington Post - American-born Cardinal Robert F. Prevost is elected pope]</ref> ;7 mei * ''Zuud- en Centraal-Azië'': [[India]] veurt lóchaanvalle oet op [[Pakistan]], woenao gevechte oetbreke in de grensregio. Door d'n terroristischen aansjlaag in de betwisde regio Kasjmir van 22 april zint de sjpanninge tösje de buurlenj opgeloupe.<ref>[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/multiple-loud-explosions-heard-pakistani-kashmir-reuters-witness-2025-05-06/ Reuters - India says it attacked Pakistan, Pakistani Kashmir]</ref> ;6 mei * ''Politiek, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': [[Friedrich Merz]] ([[CDU]]) waert noa 'n twiede sjtömming tot bóndjskanseleer van [[Duutsjlandj]] gekaoze. CDU/CSU en [[SPD]] vörme wiejer 'n nuuj [[regering]].<ref>[https://de.euronews.com/2025/05/06/regierungswechsel-live-merz-bundeskanzler-linnemann Euronews - Deutschland hat eine neue Regierung ]</ref> ;5 mei * ''Oes-Europa'': [[Litouwe]] investeert 1,1 miljard euro in de versjterking van zien grenze mit [[Róslandj]] en [[Belarus]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6354772/litouwen-investeert-miljard-om-grens-met-belarus-en-rusland-te-versterken.html Nu.nl - Litouwen investeert miljard om grens met Belarus en Rusland te versterken]</ref> * ''Midde-Oeste'': d'n [[Israel]]ische [[premier]] [[Benjamin Netanyahu|Netanyahu]] kónjig 'nen intensieveren aanval op de [[Gazasjtroek]] aan en wilt meugelik 't ganse gebeed bezette.<ref>[https://www.trouw.nl/buitenland/israel-plant-nog-zwaarder-offensief-op-al-grotendeels-vernietigd-gaza~bf4a7c6b/ Trouw - Israël plant nog zwaarder offensief op al grotendeels vernietigd Gaza]</ref> * ''Sjport'': De Chinees [[Zhao Xintong]], tot veur kort nog amateur, wintj 't Waereldkampiónsjap [[snooker]].<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6354767/omstreden-chinese-snookeramateur-zhao-schrijft-geschiedenis-met-wereldtitel.html Nu.nl - Omstreden Chinese snookeramateur Zhao schrijft geschiedenis met wereldtitel]</ref> ;3 mei * ''Kóns en cultuur, Frankriek'': De Franse, veural in Nederlandj wirkende opera-intendantj [[Pierre Audi]] sjtörf op 67-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6354636/oud-artistiek-directeur-van-de-nationale-opera-pierre-audi-67-overleden.html Nu.nl - Oud-artistiek directeur van De Nationale Opera Pierre Audi (67) overleden]</ref> ===april=== * ''Midde-Oeste'': sektarisch geweld tösje [[Druze]] en milities ónger leijing van de conservatief soennitische Syrische Heilsregering (HTS).<ref>[https://www.tagesschau.de/ausland/asien/syrien-gewalt-tote-drusen-100.html?fbclid=IwY2xjawKAwMRleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETFxMExMWXA1MlBFbXN0dzBCAR6_IhYRe1WBSDk80AyQAshHCoj_ndzwqQf7tKP3x5D2ukSgjnDJoI32rNYOIA_aem_DuDqEqQgdHoS6kljmRDEGg Tagesschau - Zahlreiche Tote bei Gewalt in Syrien]</ref> ;30 april * ''Economie, Oes-Europa, Noord-Amerika'': de [[VS]] en [[Oekraïne]] teikene 'ne deal euver de winning van zeldzaam [[metaal|metale]] (woe-ónger [[lithium]]), [[aerdaolie|aolie]] en [[aerdgaas|gaas]] op Oekraïens gróndjgebeed.<ref>[https://nos.nl/artikel/2565618-oekraine-en-vs-eens-over-veelbesproken-mineralendeal NOS - Oekraïne en VS eens over veelbesproken mineralendeal]</ref> ;29 april * ''Weitesjap, natuur & milieu, Zuud-Amerika'': [[ESA]] lanceert [[satelliet]] Biomass vanoet [[Frans Guyana]]. Dae zal gebroek waere veur e óngerzeuk nao ecosysteme op [[aerd]], in 't bezónger in 't Amazone-[[raengerwoud]]. Zoe kint hae óntbusjing en [[kooldioxied|CO₂]]-opsjlaag door buim baeter in kaart bringe.<ref>[https://www.space.com/space-exploration/launches-spacecraft/vega-c-rocket-launch-esa-biomass-forest-monitoring-satellite Space.com - Vega-C rocket launches European forest-monitoring 'Biomass' satellite to orbit (video)]</ref> ;27 april * ''Politiek, Noord-Amerika'': bie de [[Canada|Canadese]] parlementsverkezinge winne de Liberale ten koste van de Conservatieve.<ref>[https://www.thestar.com/politics/federal/2025-federal-election-live-blog/article_5ee4e098-c52e-476a-8a6f-6387146581c7.html Toronto Star - Election results live: Mark Carney and the Liberal party will form minority government]</ref> * ''Noord-Amerika'': In de [[Canada|Canadese]] sjtad [[Vancouver]] riejt 'nen auto in op bezeukers van e sjtraotfestival. Daobie valle 11 doeje en mierder gewónje.<ref>[https://www.bbc.com/news/live/c2d48erzg7lt BBC - Nine people killed after man drives car into Vancouver festival]</ref> ;26 april * ''Midde-Oeste'': in de [[Iran|Iraanse]] havesjtad [[Bandar Abbas]] valle 70 doeje en zikker 1000 gewónje bie 'n groete explosie. De explosie vóng dinkelik plaats in eine van de containers van de aoliehave. Meugelik bevatte die [[chemische sjtof]]fe veur de [[produktie]] van raket[[brandjsjtof]].<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cpdz300p0qlo BBC - Iran blames 'negligence' for port blast as death toll rises to 70]</ref> ;23 april * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': sjterrechef Jonnie Boer, bekindj es eigenaer van driesjterrerestaurant De Librije in [[Zjwolle]], sjtörf op 60-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n longembolie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2564709-sterrenchef-jonnie-boer-op-60-jarige-leeftijd-overleden NOS - Sterrenchef Jonnie Boer op 60-jarige leeftijd overleden]</ref> ;22 april * ''Zuud- en Centraal-Azië'': in Pahalgam, 'n toeristische plaats in de betwisde [[India]]se regio Kasjmir, valle 26 doeje bie 'nen terroristischen aansjlaag. Van aadsher is 't ónröstig in dae regio. Militante islamiste en separatiste wille zich aafsjeie van de res van India.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/04/22/zeker-20-mensen-omgekomen-bij-dodelijkste-aanval-in-jaren-in-kas/ VRT - Zeker 26 mensen gedood bij dodelijkste aanslag op toeristen in jaren in betwiste Indiase regio Kasjmir]</ref> ;21 april * ''Zuud-Europa'': Paus [[Franciscus (paus)|Franciscus]] sjtörf op 88-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n harre-imfark.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6345979/paus-franciscus-op-88-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Paus Franciscus op 88-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Go Ahead Eagles]] wintj de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker bie de mansluuj]] door nao penanties van [[AZ]] te wènne.<ref>Live-oetzenjing [[NOS Langs de Lijn]]</ref> ;20 april * ''Sjport'': [[Mischa Bredewold]] wintj de [[Amstel Gold Race]] bie de vrouwluuj, en [[Mattias Skjelmose]] bie de mansluuj. ;18 april * ''Sjport'': [[Remco Evenepoel]] wintj de [[Braobese Piel]].<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6353082/evenepoel-klopt-van-aert-in-brabantse-pijl-en-slaat-direct-toe-bij-terugkeer.html Nu.nl - Evenepoel klopt Van Aert in Brabantse Pijl en slaat direct toe bij terugkeer]</ref> ;16 april * ''Wetensjap'': E team van Britse en Amerikaanse wetensjappers kónjig de óntdèkking aan van [[dimethylsulfide]] en [[dimethyldisulfide]] in de atmosfeer van [[K2-18b]], 'n [[exoplaneet]] in de [[Liew (starebeeld)|Liew]] op 124 leechjaor aafsjtandj van de Aerd. Zoe'n gaze waere op Aerd allein door [[leve|biologische]] percesse gemaak; dit is dus 'n sjterke aanwiezing det 't op de planeet laeve gief.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563893-wetenschappers-vinden-sterkste-tekenen-tot-nu-toe-van-mogelijk-buitenaards-leven NOS.nl - Wetenschappers vinden 'sterkste tekenen tot nu toe' van mogelijk buitenaards leven]</ref> ;15 april * ''Kóns en cultuur, Belsj'': de [[Belsj]]e acteur [[Danny Verbiest]], bekindj van de sjtum achter de hóndj Samson in de kingerserie [[Samson en Gert]], sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/04/15/obit-danny-verbiest/ VRT - Geestelijke vader van Samson en 'Kameleon'-knutselaar Danny Verbiest (79) is overleden]</ref> * ''Oes-Afrika'': 't [[Roed Kruuts]] sjtaak alle hölp in [[vlöchteling]]ekamp Zamzam in de door oorlog versjeurde regio Darfoer, [[Soedan]], woe 700.000 luuj verblieve. Ónlangs woort 't kamp ingenaome door militante van RSF.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563661-rode-kruis-staakt-hulp-in-vluchtelingenkamp-sudan-levensgevaarlijk NOS - Rode Kruis staakt hulp in vluchtelingenkamp Sudan: 'Levensgevaarlijk']</ref> ;14 april * ''Natuur & milieu, Nederlands Limburg'': d'n [[otter]] weurt nao 40 jaor weer woergenome in Zuid-Limburg, kortbij [[Mestreech]].<ref>[https://www.limburger.nl/regio/limburg/de-otter-na-veertig-jaar-terug-in-zuid-limburg/56778236.html De Limburger - De otter na veertig jaar terug in Zuid-Limburg ]</ref> * ''Politiek, Centraal-Europa'': 't [[Hongarieje|Hongaarse]] [[parlement]] nump 'n wet aan die jaorlikse Pride-evenemente verbeujt.<ref>[https://nos.nl/artikel/2560216-hongarije-neemt-wet-aan-die-pride-mars-verbiedt NOS - Hongarije neemt wet aan die Pride-mars verbiedt]</ref> ;13 april * ''Kóns en cultuur, Zuud-Amerika'': De Peruaanse sjriever [[Mario Vargas Llosa]] ([[Nobelpries]] veur de Literatuur 2010) sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563543-peruaanse-schrijver-en-nobelprijswinnaar-vargas-llosa-overleden NOS.nl - Peruaanse schrijver en Nobelprijswinnaar Vargas Llosa overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj veur d'n driede kier achterein [[Paries-Roubaix]] bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[Geoffry Kamworor]] wintj de [[Marathon van Rotterdam]] bie de mansluuj (2:04:33), en [[Jackline Cherono]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563444-kamworor-en-cherono-winnen-marathon-van-rotterdam-tesfu-en-luijten-beste-nederlanders NOS.nl - Kamworor en Cherono winnen marathon van Rotterdam, Tesfu en Luijten beste Nederlanders]</ref> * ''Oes-Europa'': bie 'ne Róssische raketaanval op de [[Oekraïne|Oekraïense]] sjtad [[Soemy]] valle 34 doeje en mie es hónderd gewónje.<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2025/04/14/de-russische-aanval-op-burgers-in-soemy-toont-aan-dat-poetin-zich-gesterkt-voelt-door-trump-a4889862 NRC - De Russische aanval op burgers in Soemy toont aan dat Poetin zich gesterkt voelt door Trump ]</ref> ;12 april * ''Sjport'': [[Pauline Ferrand-Prévot]] wintj Paries-Roubaix bie de vrouwluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563332-visma-renster-ferrand-prevot-wint-parijs-roubaix-met-indrukwekkende-solo NOS.nl - Visma-renster Ferrand-Prévot wint Parijs-Roubaix met indrukwekkende solo]</ref> ;10 april * ''Sjport'': De Nederlandsen traineur [[Leo Beenhakker]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6352215/legendarische-voetbaltrainer-leo-beenhakker-82-overleden.html Nu.nl - Legendarische voetbaltrainer Leo Beenhakker (82) overleden]</ref> ;8 april * ''Midde-Amerika'': in [[Santo Domingo]], de huidsjtad vanne [[Dominicaanse Republiek]], sjtort 't daak van 'n nachclub in. Doabie kómme mie es 200 luuj óm 't laeve.<ref>[https://nos.nl/artikel/2563011-dodental-instorting-club-santo-domingo-boven-de-200 NOS - Dodental instorting club Santo Domingo boven de 200]</ref> ;4 april * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': kótbij abdij [[Rolduc]] i [[Kirchroa]] weëd 'n villa oes de [[Romeinse tied in de Limburge|Römisje tsied]] jevónge.<ref>[https://www.zo-nws.nl/romeinse-villa-bij-abdij-rolduc-kerkrade-gevonden?fbclid=IwY2xjawJfbRJleHRuA2FlbQIxMQABHoLFifT_LCz1oW9LRRlFKz7POYxbDLrA4Jj3AcDF57aGJkPzRf6Ojbk8cQXn_aem_qkqcMq8cCCiTG8AKeZFC5g Z NWS - Romeinse villa bij Abdij Rolduc in Kerkrade gevonden]</ref> ===miert=== * ''Politiek, Zuudoes-Europa/Midde-Oeste'': groetsjalige proteste in [[Törkieje]] taege zittend prizzedent [[Recep Tayyip Erdoğan|Erdoğan]] nao de arrestatie van [[Ekrem Imamoğlu]], börgemeister van [[Istanbul]] en ziene groetste rivaal. Volges de demonstrante is de arrestatie politiek gemotiveerd.<ref>[https://news.sky.com/story/why-are-people-protesting-in-turkey-13334828 Sky news - Why are people protesting in Turkey?]</ref> * ''Oes-Europa'': [[Oekraïne]] vèlt de Róssische oblas [[Oblas Belgorod|Belgorod]] binne. De aanval is aevel neet zoe groet es in [[Oblas Koersk|Koersk]] veurig jaor augustus.<ref>[https://www.longwarjournal.org/archives/2025/03/ukraines-belgorod-incursion-makes-limited-gains.php FDD's Long War Journal - Ukraine’s Belgorod incursion makes limited gains]</ref> * ''Economie'': handelsoorloge tösje de [[VS]] einerzieds en [[Canada]], [[Mexico]], [[China]] en de [[EU]] angerzieds.<ref>[https://apnews.com/article/trump-tariffs-mexico-china-canada-trade-cfe1fa82a47f1bca21a82f4b504486c8 AP News - Trump has begun another trade war. Here’s a timeline of how we got here]</ref> * ''Politiek, Noord-Amerika, Oes-Europa'': De VS beëindige ein waek lank alle militair hölp aan [[Oekraïne]], woenao Róssische en Noord-Koreaanse troepe e taegeoffensief beginne in de door Oekraïne bezatte regio Koersk en dao kènne oprökke.<ref>[https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-verge-losing-kursk-pocket-its-foothold-inside-russia-2025-03-12/ Reuters - Ukraine set to lose Kursk pocket, its foothold inside Russia]</ref> * ''Midde-Oeste'': sektarisch en politiek geweld in 't weste van [[Syrië]] tösje de nuuj machhöbbers, Alawiete en loyaliste van 't veurmalig regime van Assad. Meugelik hónderde [[alawiete]] waere vermoord door militante van de nuuj conservatief soennitische regering in [[Damascus]]. Assad behuurde tot de alawietische minderheid en me is bang dat dees börgers 't sjlachoffer waere van mie wraakakties.<ref>[https://www.france24.com/en/middle-east/20250308-more-than-300-alawite-civilians-killed-syria-security-forces-allies-since-thursday-monitor-says France 24 - More than 300 Alawite civilians killed by Syria security forces, allies since Thursday, monitor says]</ref> ;31 miert * ''Politiek, Vereinigde Sjtaote'': D'n Democratische senateur [[Cory Booker]] ([[New Jersey|NJ]]) begintj aan 'ne recordtoesjpraok van 25 oer en 6 menute. Hie-in bekritiseert hae 't autoritair beleid van presidentj [[Donald Trump]].<ref>[https://www.theguardian.com/us-news/2025/apr/01/cory-booker-senate-speech-trump The Guardian - Cory Booker breaks record for longest Senate speech with Trump condemnation]</ref> ;28 miert * ''Zuudoes-Azië'': In [[Burma]], bie [[Mandalay]] in de buurt, vèntj 'n [[aerdsjóddel]] plaatsj mit 'n krach van 7,7 op de [[Memènt-Magnitudesjaol]]. De sjóddel zörg tot in [[Bangkok]] veur sjaoj en sjlachoffers.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6350716/zware-aardbeving-treft-myanmar-wolkenkrabber-ingestort-in-bangkok.html Nu.nl - Zware aardbeving treft Myanmar, wolkenkrabber ingestort in Bangkok]</ref> ;27 miert * ''Nederlandj'': De Nederlandse presentatries en nuujslaezeres [[Loretta Schrijver]] sjtörf op 68-jäörige laeftied aan dermkanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2561287-nieuwslezer-en-presentator-loretta-schrijver-68-overleden NOS.nl - Nieuwslezer en presentator Loretta Schrijver (68) overleden]</ref> ;26 miert * ''Oes-Afrika'': De [[Soedan]]ese huidsjtad [[Khartoem]] is weer volledig in henj van 't regeringsleger naodat 't de lóchhave haet veroverd op de paramilitair militie RSF, woemit 't al twie jaor oorlog veurt.<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2025/3/26/sudan-armed-forces-retakes-khartoum-airport-from-rsf Al Jazeera - ‘Khartoum is free’ says Sudan Army chief al-Burhan after airport captured]</ref> * ''Midde-Oeste'': hónderde Palestiene inne [[Gazasjtrook]] protestere taege de [[Kreeg Hamas-Israël (2023-2025)|oorlog mit Israel]] en [[Hamas]]. Proteste taege de terreurbeweging geuf 't neet dök inne Gazasjtrook.<ref>[https://www.reuters.com/world/middle-east/hundreds-palestinians-gaza-protest-against-hamas-after-conflict-resumes-2025-03-26/ Reuters - Hundreds stage Gaza protest against Hamas after conflict resumes]</ref> ;21 miert * ''Economie, Nederlands Limburg'': [[VDL NedCar]] in [[Bor]] geit materiaal make veur defensie es óngerdeil van e plan woedoor [[Nederlandj]] en anger Europese lenj minder aafhankelik waere van producente boete [[Europa]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2560604-autofabriek-van-nedcar-gaat-defensiematerieel-maken NOS - Autofabriek van Nedcar gaat defensiematerieel maken]</ref> ;19 miert * ''Politiek, Zuudoes-Europa/Midde-Oeste'': de börgemeister van de [[Törkieje|Törkse]] sjtad [[Istanbul]], [[Ekrem Imamoğlu]], waert opgepak. Hae waert besjouwd es de groetste rivaal van zittend prizzedent [[Recep Tayyip Erdoğan|Erdoğan]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2560277-burgemeester-van-istanbul-imamoglu-rivaal-van-president-erdogan-opgepakt NOS - Burgemeester van Istanbul Imamoglu, rivaal van president Erdogan, opgepakt]</ref> ;18 miert * ''Politiek, economie, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': de [[Duutsjland|Duutsje]] Bóndjsdaag sjtömp in mit 't deils loslaote van de rem op de sjölde. De ''Schuldenbremse'' is e [[Gróndjwet]]sartikel oet [[2009]] woe-in sjteit dat Duutsjlandj mer hiel beperk nuuj sjölde moog aangaon. Noe waert veur defensie en veiligheid 'n oetzöndering gemaak en hie-ónger vèlt de sjteun aan [[Oekraïne]].<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/bundestag-finanzpaket-100.html Tagesschau - Bundestag beschließt Schuldenpaket]</ref> * ''Midde-Oeste'': bie zjwaor [[Israel]]ische lóchaanvalle op de [[Gazasjtroek]] waere mie es 400 doeje gemeld. Daomit waert 'n periode van twie maonde relatieve rös beëindig.<ref>[https://www.reuters.com/world/middle-east/israeli-military-conducts-strikes-hamas-targets-gaza-army-says-2025-03-18/ Reuters - Israel warns more to come as airstrikes kill over 400 in Gaza after two months of truce]</ref> ;17 miert * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': De Nederlandse zenger [[Rob de Nijs]] sjtörf op 82-jäörige laeftied aan de gevolge van de [[Krenkde van Parkinson]].<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6349510/zanger-rob-de-nijs-op-82-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Zanger Rob de Nijs op 82-jarige leeftijd overleden]</ref> ;16 miert * ''Zuudoes-Europa'': bie 'ne brandj in 'ne nachclub in de [[Noord-Macedonië|Noord-Macedonische]] sjtad [[Kočani]] valle 59 doeje en 150 gewónje.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c70wdedp20wo BBC - Death toll from North Macedonia nightclub fire rises to 59]</ref> * ''Nederlands Limburg'': De [[Wilhelminatore]] in [[Valkeberg]] vilt in.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2873772/valkenburgse-wilhelminatoren-ingestort-oorzaak-nog-onduidelijk L1 Nieuws - Valkenburgse Wilhelminatoren ingestort, oorzaak nog onduidelijk]</ref> ;15 miert * ''Politiek, Zuudoes-Europa'': in de [[Servië|Servische]] huidsjtad [[Beograd]] kómme 300.000 luuj biejein veur 'n demonstratie taege zittend prizzedent [[Aleksandar Vučić|Vučić]] en zien regering. Daomit geit 't óm de groetste demonstratie oets in dit landj. De demonstrante eise dat hae zien verantwoordelikheid nump veur de doed van 15 luuj veurig jaor november, wie e geboew insjtortde. Volges de demonstrante is dae ramp 't gevolg gewaes van corruptie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2559771-vreedzaam-anticorruptieprotest-in-servie-trekt-zo-n-300-000-betogers NOS - Vreedzaam anticorruptieprotest in Servië trekt zo'n 300.000 betogers]</ref> ;13 miert * ''Kóns en cultuur, Oes-Europa'': De Róssische componis [[Sofia Goebajdoelina]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2559461-baanbrekende-russische-componiste-sofia-goebajdoelina-93-overleden NOS.nl - Baanbrekende Russische componiste Sofia Goebajdoelina (93) overleden]</ref> ;12 miert * ''Politiek, Noord-Amerika'': de centrumrechse partie Demokraatit wèntj mit 30% van de sjtumme de [[Greunland]]se verkezinge. Centrumpartie Naleraq kump mit 24,5% op de twiede plaats. Bei partieje wille dat Greunland ónaafhankelik waert van [[Daenemarke]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6348855/oppositiepartij-groenland-wint-verkiezingen-regering-verliest-meerderheid.html Nu.nl - Oppositiepartij Groenland wint verkiezingen, regering verliest meerderheid]</ref> * ''Oes-Europa'': Róssische troepe verovere 't sjtedje [[Soedzja]] in de regio [[Koersk (regio)|Koersk]].<ref>[https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-verge-losing-kursk-pocket-its-foothold-inside-russia-2025-03-12/ Reuters - Ukraine set to lose Kursk pocket, its foothold inside Russia]</ref> ;11 miert * ''Zuud-Azië'': bie 'n treinkaping in 't zuudweste van [[Pakistan]] valle 64 doeje, woe-ónger 26 passageers. De aanval is 't werk van 'n militante beweging die zich 't bevriedingsleger van [[Beloetsjistan]] (BLA) nump. 't Wilt zich aafsjeie van de res van Pakistan.<ref>[https://www.dawn.com/news/1897846 Dawn - Will take on terrorists, enablers both inside and outside Pakistan: DG ISPR]</ref> * ''Politiek, Zuudoes-Azië'': de [[Filipiene|Filipiense]] aad-prizzedent [[Rodrigo Duterte]] waert opgepak en euvergebrach nao 't Internationaal Sjtraofhof (ICC) in [[Den Haag]]. Hae waert verantwoordelik gehaje veur de moord op 43 persoene tösje [[2011]] en [[2019]] tiedes zien campagne taege drugs.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cp9ykn85401o BBC - Philippines ex-leader Duterte on plane to The Hague after arrest]</ref> ;10 miert * ''Natuur en milieu, Vereinig Keuninkriek & Ierlandj'': op de [[Noordzie]] kórtbie de [[Ingelandj|Ingelse]] havesjtad [[Hull]] boetse e Portugees vrachsjip en 'ne Amerikaanse tanker opein. Eine opvarende waert vermis en is waarsjienlik nimmie in laeve. De anger bemanningsleje waere gered. Es gevolg van de boetsing óntsjteit brandj en daobie kump [[kerosine]] vrie.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c62z9ee68y6o BBC - North Sea tanker collision - what we know so far]</ref> * ''Politiek, Midde-Oeste'': de [[Syrië|Syrische]] regering en de [[Koerde|Koerdische]] Syrische Democratische Sjtriedkrachte (SDF), bereike e akkoord. De deal ómvat e sjtaak-'t-vure, integratie van de SDF in 't Syrisch leger en 'n hereiniging mit de res van 't landj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2559042-syrische-regering-breidt-macht-uit-dankzij-deal-met-koerden NOS - Syrische regering breidt macht uit dankzij deal met Koerden]</ref> * ''Natuur en milieu, wetensjap'': [[Ocean Census]], 't groetste ziebiologieperjek oets, maak de vónds bekèndj van mie es 800 nuuj saorte die in de luip van 'n klein twie jaor zeen óntdèk.<ref>[https://oceancensus.org/press-release-the-ocean-census-discovers-over-800-new-marine-species/ Ocean Census - PRESS RELEASE: The Ocean Census Discovers Over 800 New Marine Species]</ref> ;7 miert * ''Oes-Afrika'': op 'n veurmalige legerbasis van de [[Soedan]]ese rebellegroepering RSF ten noorde van [[Khartoem]] waere mie es 500 grave gevónje. Wiejer geuf 't sjterke aanwiezinge dat luuj hie systematisch gemarteld woorte.<ref>[https://www.theguardian.com/global-development/2025/mar/07/evidence-of-torture-found-as-detention-centre-and-mass-grave-discovered-outside-khartoum-sudan-rsf The Guardian - Evidence of torture found as detention centre and mass grave discovered outside Khartoum]</ref> ;6 miert * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': bie 'ne groete brandj in 't centrum van [[Arnhem]] waere versjillende historische pande verwoes. Geine raak gewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2558559-grote-brand-treft-arnhem-in-het-hart-we-zijn-zuinig-op-wat-we-nog-hebben NOS - Grote brand treft Arnhem in het hart: 'We zijn zuinig op wat we nog hebben']</ref> ;4 miert * ''Economie, Noord-Amerika, Oes-Azië'': in de [[VS]] gaon inveurhöffinge in op sjpulle oet [[Mexico]] en [[Canada]]. Bedriever die sjpulle oet dees lenj importere mótte 25% [[Belasting (fiscaal)|ómzetbelasting]] betale. Wiejer waere de höffinge veur sjpul oet [[Sjina]] nog eins verhoeg mit 10%, woemit 't percentage veur dees [[produk]]te oetkump op 20%.<ref>[https://www.reuters.com/world/trade-wars-erupt-trump-hits-canada-mexico-china-with-steep-tariffs-2025-03-04/ Reuters - Trump triggers trade war, price hikes with tariffs on Canada, China and Mexico]</ref> * ''Politiek, economie, Europa algemein'': veurzitter van de [[Europese Commissie]] [[Ursula von der Leyen]] prizzenteert e plan woemit [[Europa]] zich kent herbewapene. In totaal geit 't óm 800 miljoen euro. Hiemit kenne [[EU]]-lenj 1,5 procent van 't bbp mie oetgaeve aan defensie es dat ze noe doon (650 miljoen euro) en mit de res kenne lidsjtate zich door middel van lieninge wapes koupe.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/ein-plan-zur-wiederbewaffnung-europas-110332973.html Frankfurter Allgemeine - Ein Plan zur Wiederbewaffnung Europas]</ref> ;3 miert * ''Politiek, Noord-Amerika, Oes-Europa'': de [[VS]] pauzere alle militair hölp aan [[Oekraïne]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13985/artikel/2558105-verenigde-staten-pauzeren-alle-militaire-hulp-aan-oekraine NOS - pauzeren ]</ref> ;2 miert * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': De Nederlandse presentatries [[Dieuwertje Blok]] sjtörf op 67-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6347850/presentatrice-en-actrice-dieuwertje-blok-67-overleden.html Nu.nl - Presentatrice en actrice Dieuwertje Blok (67) overleden]</ref> ;1 miert * ''Midde-Oeste'': de [[PKK]] kónjig, nao decennia van gevechte mit 't [[Törkieje|Törkse]] leger, e sjtaak-'t vure aaf. De militante woorte ierder door häör leijer Öcalan opgeroepe óm de wapes naer te lègke en de PKK te óntbinje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2557726-pkk-kondigt-staakt-het-vuren-aan-na-oproep-gevangen-leider-ocalan NOS - PKK kondigt staakt-het-vuren aan na oproep gevangen leider Öcalan]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse soulzengeres [[Angie Stone]] kump op 63-jäörige laeftied óm bie 'n auto-óngelök.<ref>[https://nos.nl/artikel/2557845-soulzangeres-angie-stone-63-overleden-bij-auto-ongeluk-na-optreden NOS.nl - Soulzangeres Angie Stone (63) overleden bij auto-ongeluk na optreden]</ref> ===fibberwarie=== ;27 fibberwarie * ''Politiek, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': in [[Oesteriek]] sjlete de conservatieve [[Oesteriekse Volkspartie|ÖVP]], de sociaaldemocratische [[Sociaaldemocratische Partie van Oesteriek|SPÖ]] en 't liberaal [[NEOS]] e regeerakkoord. De rechsradicaal [[FPÖ]], die de groetste waor bie de verkezinge veurig jaor september, deit neet mit.<ref>[https://orf.at/stories/3386119/ ORF - ÖVP, SPÖ und NEOS: Koalition präsentiert Regierungsprogramm]</ref> * ''Sjport, Oes-Europa'': De Róssische sjaker [[Boris Spasski]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2557562-russische-schaaklegende-boris-spasski-88-die-verloor-van-bobby-fischer-overleden NOS.nl - Russische schaaklegende Boris Spasski (88), die verloor van Bobby Fischer, overleden]</ref> ;26 fibberwarie * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': D'n Amerikaansen acteur [[Gene Hackman]] (95) en zien vrouw, pianis [[Betsy Arakawa]] (63), waere heim doed gevónge.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6347628/legendarische-hollywoodacteur-hackman-lag-mogelijk-al-week-dood-in-woning.html Nu.nl - Legendarische Hollywoodacteur Hackman lag mogelijk al week dood in woning]</ref> * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': De Amerikaanse actries [[Michelle Trachtenberg]] (39) weurt doed in häör hoes gevónge.<ref>[https://www.nu.nl/film/6347357/buffy-en-gossip-girl-actrice-michelle-trachtenberg-39-overleden.html Nu.nl - Buffy- en Gossip Girl-actrice Michelle Trachtenberg (39) overleden]</ref> ;25 fibberwarie * ''Economie, politiek, Vereinig Keuninkriek & Ierlandj'': [[Premier]] Starmer maak bekindj dat 't [[Vereinig Keuninkriek]] fors mie geit investere in defensie. Per [[2027]] zal 't 2,5 procent van 't bbp zeen (in plaats van 2,3 procent noe) en op langere termien 3 procent. Óm de verhoeging te betale waert bezunig op óntwikkelingshölp. De letste kier dat 't budget zoe hoeg loog, waor tiedes de [[Kajen Oorlog]].<ref>[https://edition.cnn.com/2025/02/25/uk/uk-defense-spending-increase-trump-intl/index.html CNN - Britain ramps up defense spending and cuts foreign aid, ahead of PM Starmer’s crucial meeting with Trump]</ref> ;23 fibberwarie * ''Politiek, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': In Duutsjlandj weurt gesjtump veur de Bóndjsdag. Winner waert de [[CDU]]/CSU, dewiel ouch de extreemrechse [[AfD]] en de socialistische [[Linke]] henjig winne. De [[SPD]], [[Grüne]] en [[FDP]], de partieje die in de veurige coalitie zote, verleze väöl sjtömme. De nuuj linksconservatieve partie [[BSW]] blief net ónger de keesdörpel van 5%.<ref>[https://www.zdf.de/nachrichten/politik/deutschland/bundestagswahl-2025-prognose-hochrechnung-ergebnisse-liveticker-100.html ZDF - Bundestagswahl 2025: So fällt das vorläufige Ergebnis aus]</ref> * ''Politiek, Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Hans van den Broek]] ([[CDA]]) sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2557084-oud-minister-en-cda-prominent-hans-van-den-broek-88-overleden NOS.nl - Oud-minister en CDA-prominent Hans van den Broek (88) overleden]</ref> ;19 fibberwarie * '' Wetensjap, kóns en cultuur, Noord-Afrika'': Egyptologe make de vónds bekèndj van 't graaf van farao [[Toetmoses II]].<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c5ym30v356po BBC News - First pharaoh's tomb found in Egypt since Tutankhamun's]</ref> * ''Kóns en cultuur, Wes-Afrika'': De Malinese fimmaeker [[Souleymane Cissé]] sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2556665-bekroonde-malinese-filmmaker-souleymane-cisse-op-84-jarige-overleden NOS.nl - Bekroonde Malinese filmmaker Souleymane Cissé op 84-jarige overleden]</ref> * ''Nederlandj, Politiek'': De Nederlandse politicus [[Frits Korthals Altes]] ([[VVD]]) sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2556619-oud-vvd-minister-frits-korthals-altes-93-overleden NOS.nl - Oud-VVD-minister Frits Korthals Altes (93) overleden]</ref> ;17 fibberwarie * ''Nederlandj, politiek'': [[Frits Bolkestein]], aad-partieleijer en fractieleijer vanne [[VVD]], sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6346318/oud-vvd-leider-frits-bolkestein-91-overleden.html Nu.nl - Oud-VVD-leider Frits Bolkestein (91) overleden]</ref> ;15 fibberwarie * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': bie 'n sjtaekpartie in [[Villach]], [[Oesteriek]], kump eine persoen óm 't laeve. Vief anger luuj rake gewóndj. Me geit oet van e islamistisch [[terrorisme|terroristisch]] misdrief.<ref>[https://kaernten.orf.at/stories/3293645/ Kaernten.orf.at - Nach dem Terroranschlag: Villach trauert]</ref> ;13 fibberwarie * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': in [[München]] riejt 'nen automobilis in op 'ne groep demonstrante. Daobie rake 25 luuj gewóndj en twie kómme óm 't laeve. E islamistisch [[terrorisme|terroristisch]] motief waert neet oetgesjlote.<ref>[https://web.archive.org/web/20250214205728/https://www.tz.de/muenchen/stadt/auto-anschlag-von-muenchen-verwirrung-um-verdaechtigen-welche-fragen-sich-jetzt-stellen-93571528.html Tageszeitung - Auto-Anschlag in München: Tatverdächtiger in U-Haft – Scholz gedenkt Verletzten am Samstag vor Ort]</ref> ;11 fibberwarie * ''Zuud-Europa'': de Italiaanse pelissie deit invalle inne [[Sicilië|Siciliaanse]] huidsjtad [[Palermo]], mit es doel de opboew van de [[maffia]] inne regio taege te gaon. Hiebie waere 181 luuj opgepak.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6345577/italiaanse-politie-arresteert-181-mensen-op-sicilie-in-strijd-tegen-maffia.html Nu.nl - Italiaanse politie arresteert 181 mensen op Sicilië in strijd tegen maffia]</ref> ;10 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse zenger en prizzentator [[Ron Brandsteder]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2555257-presentator-en-quizmaster-ron-brandsteder-74-overleden NOS.nl - Presentator en quizmaster Ron Brandsteder (74) overleden]</ref> ;9 fibberwarie * ''Oes-Europa, economie'': de [[Baltische sjtaote]] waere aangesjlote op 't Europees [[elektriciteit]]snet en losgekoppeld van Róssische sjtroum.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6345310/estland-letland-en-litouwen-succesvol-aangesloten-op-europees-stroomnet.html Nu.nl - Estland, Letland en Litouwen succesvol aangesloten op Europees stroomnet]</ref> ;7 fibberwarie * ''Oes-Europa'': 't Róssische leger claimp de verovering van de [[Oekraïne|Oeës-Oekraïense]] sjtad [[Toretsk]].<ref>[https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-february-7-2025 Institute for the Study of War - Russian Offensive Campaign Assessment, February 7, 2025]</ref> ;4 fibberwarie * ''Noord-Europa'': elf luuj kómme óm 't laeve bie 'n sjeetpartie inne [[Zjwede|Zjwaedse]] sjtad [[Örebro]].<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c79d52gpd02o BBC - Police say around 10 people killed in Sweden school campus shooting]</ref> * ''Zuud-Europa'': Karim Al-Husseini, bekindj filantroop en sjpiritueel leider van de ismaïliete, 'n subsjtruiming van 't sjiisme, sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.spiegel.de/panorama/karim-aga-khan-iv-oberhaupt-der-ismaeliten-ist-tot-a-8c0df587-c0b5-4e81-b4b7-e328c7a57e11 Der Spiegel - Karim Aga Khan IV. ist tot ]</ref> ;2 fibberwarie * ''Noord-Amerika, Nederlandj, kóns en cultuur'': De Curaçaos-Nederlandsen arsjitek [[Carlos Weeber]] sjtörf op 87-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Alzheimer]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2554279-architect-carlos-carel-weeber-overleden NOS.nl - Architect Carlos 'Carel' Weeber overleden]</ref> ===jannewarie=== * ''Naord-Amerika, Natuur en milieu'': Groete natuurbrenj bereike de sjtad [[Los Angeles]]. Doezende luuj rake óntheimd, de materieel sjaoj is enorm. ;31 jannewarie * ''Belsj, politiek'': Nao 236 daag weurt 'n federaal regering gevörmp oet [[N-VA]], [[Vooruit]], [[CD&V]], [[Les Engagés]] en [[MR]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240221_93241858 De Standaard - Live regeringsvorming | De Wever presenteert regeerakkoord aan koning, vannacht nog bevoegdheidsverdeling]</ref> ;30 jannewarie * ''Groet-Brittannië & Ierlandj, kóns en cultuur'': De Britse beatzengeres [[Marianne Faithfull]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cp8k931j423o BBC News - Singer and actress Marianne Faithfull dies at 78]</ref> * ''Zuud-Europa/Midde-Oeste, kóns en cultuur'': de Törkse componis en pedagoog [[Ilhan Usmanbaş]] sjtörf op 104-jäörige laeftied.<ref>[https://www.dailysabah.com/arts/turkish-composer-educator-ilhan-usmanbas-dies-at-104/news Daily Sabah - Turkish composer, educator Ilhan Usmanbaş dies at 104]</ref> ;29 jannewarie * ''Europa algemein, economie'': de [[Europese Commissie]] prizzenteert planne óm de [[Europa|Europese]] concurrentiekrach te verbaetere ten opzichte van [[Sjina]] en de [[VS]]. E wichtig óngerdeel van die planne is 't truukbringe van de bureaucratie door regelgaeving veur bedriever te harmonisere tösje lidsjtate en zoe te versimpele .<ref>[https://nos.nl/artikel/2553738-europese-commissie-komt-met-plannen-om-economie-uit-het-slop-te-trekken NOS - Europese Commissie komt met plannen om economie uit het slop te trekken]</ref> * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj, politiek'': 'n mierderheid van d'n [[Duutsjlandj|Duutsjen]] [[Bondsdaag]] in [[Berlien]] sjtömp in mit 'n motie van kanseleerkandidaat [[Friedrich Merz]] ([[CDU]]/CSU) veur e sjtrenger [[asielzeuker|asielbeleid]].<ref>[https://www.dw.com/de/mit-afd-unions-antrag-zu-asyl-im-bundestag-angenommen/a-71447482 Deutsche Welle - Mit AfD: Unions-Antrag zu Asyl im Bundestag angenommen]</ref> * ''Noord-Amerika'': bie 'n boetsing tösje e passageersvleegmesjien en 'ne helikopter baove de [[Potomac]] kórtbie [[Washington D.C.]] valle 67 doeje.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6344587/al-55-van-de-67-doden-geidentificeerd-na-crash-vliegtuig-en-helikopter-washington.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Nu.nl - Al 55 van de 67 doden geïdentificeerd na crash vliegtuig en helikopter Washington]</ref> ;27 jannewarie * ''Midde-Afrika'': rebelle van de door [[Rwanda]] gesjteunde [[M23-beweging]] claime de verovering van de sjtad [[Goma]], in 't ónröstige oeste van [[Congo-Kinshasa|Congo]]. Hiebie kómme ónger mie 17 [[VN]]-vreiestroepe óm 't laeve.<ref>[https://www.reuters.com/world/africa/rebels-enter-centre-congos-goma-after-claiming-capture-city-2025-01-27/ Reuters - Rwandan-backed rebels enter Congo's Goma in major escalation]</ref> ;25 jannewarie * ''Nederlandj, kóns en cultuur'': in 't Drents Museum in [[Assen]] vingk 'ne könsrouf plaats, woebie ónger mie 'ne [[:nl:Helm van Coțofenești|kosbare gouwen helm]] waert gesjtole. D'n gesjtoale sjtökker zin óngerdeil van 'n expositie euver de [[Daciërs]], e volk wat veur de koms van de [[Romeine]] in e gebeed woende wat noe [[Roemenië]] hèt.<ref>[https://nos.nl/artikel/2553183-archeologische-topstukken-buitgemaakt-bij-inbraak-drents-museum NOS - Archeologische topstukken buitgemaakt bij inbraak Drents Museum]</ref> ;23 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse dichteres [[Esther Jansma]] sjtörf op 66-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2552949-dichter-esther-jansma-66-overleden NOS.nl - Dichter Esther Jansma (66) overleden]</ref> ;22 jannewarie * ''Midde-Oeste'': bie 'ne brandj in e hotel in 't [[Törkieje|Törkse]] [[ski]]-oord [[Kartalkaya]] valle 76 doeje en rake teentalle luuj gewóndj.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/01/21/minstens-tien-doden-bij-brand-in-hotel-in-turks-skigebied/ VRT - Minstens 76 doden bij hotelbrand in skigebied Kartalkaya in Turkije, 4 mensen zijn opgepakt]</ref> ;21 jannewarie * ''Zuud-Amerika'': De [[Colombia]]anse prizzedent Gustavo Petro verklaort de oorlog aan de marxistische rebellegroepering [[ELN]]. Ónlangs zint teentalle luuj óm 't laeve gekómme en doezende luuj op de vlöch gesjlage bie gevechte in 't noordoeste van 't landj, taege de grens mit 't ónröstige [[Venezuela]]. De ELN en de aeveneins marxistische groepering [[FARC]] vechte hie óm controle euver d'n [[cocaïne]]handel.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2025/jan/20/colombia-guerrilla-violence-deaths The Guardian - Colombia vows war against leftwing guerrillas amid more than 100 deaths]</ref> ;17 jannewarie * ''Zuud-Europa, kóns en cultuur'': in de antieke sjtad [[Pompeï]] waert e good bewaard badhoes mit moersjilderinge bloetgelag wat in de [[Romeine|Romeinsen tied]] deil oetmaakde van 'n private residentie.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c15zgvnvk4do BBC - 'Once-in-a-century' discovery reveals spectacular luxury of Pompeii]</ref> * ''Nederlandj, Kóns en cultuur'': De Nederlandse zengeres en actries [[Manuëla Kemp]] sjtörf op 61-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n óngelök.<ref>[https://nos.nl/artikel/2552099-zangeres-en-presentatrice-manuela-kemp-61-overleden NOS.nl - Zangeres en presentatrice Manuëla Kemp (61) overleden]</ref> ;16 jannewarie * ''Noord-Amerika, Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rezjisseur [[David Lynch]] sjtörf op 78-jäörige laeftied aan [[lóngemfyseem]].<ref>[https://variety.com/2025/film/news/david-lynch-dead-director-blue-velvet-twin-peaks-1236276106/ Variety - David Lynch, Visionary Director of ‘Twin Peaks’ and ‘Blue Velvet,’ Dies at 78]</ref> {{doedbekèndj}} ;15 jannewarie * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] en terreurbeweging [[Hamas]] bereike e akkoord euver e sjtaak-'t-vure in [[Kreeg Hamas-Israel (2023-2024)|Gaza]].<ref>[https://www.reuters.com/world/middle-east/gaza-ceasefire-appears-close-us-egyptian-leaders-put-focus-coming-hours-2025-01-14/ Reuters - Israel, Hamas reach deal meant to end Gaza war, an official said]</ref> * ''Politiek, Oes-Azië'': De [[Zuud-Korea]]anse prizzedent [[:nl:Yoon Suk Yeol|Yoon Suk Yeol]] waert gearresteerd. Veurig jaor december reep hae de militaire noedtoesjtand oet en daobie zat hae 't parlement boete sjpel.<ref>[https://nos.nl/artikel/2551831-geschorste-zuid-koreaanse-president-yoon-gearresteerd-na-uitroepen-staat-van-beleg NOS - Geschorste Zuid-Koreaanse president Yoon gearresteerd na uitroepen staat van beleg]</ref> ;11 jannewarie * ''Belsj Limburg, Noord-Amerika, weitesjap'': aafsjeidnömmend prizzedent [[Joe Biden]] maak bekindj dat [[wiskónde|topwiskóndige]] [[Ingrid Daubechies]] oet [[Hôtele-Helichtre]], [[Belsj-Limburg]], de National Medal of Science óntvingk, de hoegste [[VS|Amerikaanse]] weitesjappelike óngersjeijing.<ref>[https://www.tijd.be/ondernemen/wetenschap/wiskundige-ingrid-daubechies-ontvangt-hoogste-amerikaanse-wetenschapsprijs/10582107.html Tijd.be - Wiskundige Ingrid Daubechies ontvangt hoogste Amerikaanse wetenschapsprijs]</ref> * ''Oes-Afrika'': 't [[Soedan]]ees leger herovert de sjtad [[Wad Madani]] in de sjtaat [[Gezira]] op de paramilitair beweging RSF.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2025/jan/11/sudan-army-recaptures-wad-madani-from-rebel-rapid-support-forces The Guardian - Sudan’s army recaptures Wad Madani from rebel Rapid Support Forces]</ref> ; 7 jannewarie * ''Oes-Azië, natuur & milieu'': de regio Tingri in 't zuje van [[Tibet]], neet wied van de [[Mount Everest]], waert getroffe door 'nen [[aerdsjóddel]] mit 'n krach van 7,1 op de sjaal van Richter. Daobie valle veur zoewied bekindj 126 doeje en 188 gewónje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2550885-dodental-na-aardbeving-tibet-loopt-op-reddingsoperatie-moeilijk NOS - Dodental na aardbeving Tibet loopt op, reddingsoperatie moeilijk]</ref> * ''Zuudoes-Azië, economie'': [[Indonesië]] waert lid van 't economisch samewerkingsverbandj [[BRICS]].<ref>[https://fd.nl/politiek/1541984/indonesie-sluit-zich-als-tiende-lid-aan-bij-het-brics-blok FD - Indonesië sluit zich als tiende lid aan bij het BRICS-blok]</ref> * ''Frankriek, politiek'': politicus Jean-Marie Le Pen, oprichter van de extreemrechse partie [[Front National]] en bekindj óm zien controversieel oetsjpraoke, sjtörf op 96-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2550851-jean-marie-le-pen-96-overleden-oprichter-van-extreemrechts-front-national NOS - Jean-Marie Le Pen (96) overleden, oprichter van extreemrechts Front National]</ref> ; 6 jannewarie * ''Nederlands Limburg'': op de [[Napoleonswaeg]] kórtbie [[Gratem]] vleug 'ne sjoelbös in brandj. Geine raak gewóndj.<ref>[https://www.limburger.nl/regio/leudal/grathem/scholieren-waarschuwden-chauffeur-van-brandende-bus-op-napoleonsweg-willem-heeft-de-nooddeur-ingetrapt/33118189.html?recommender=Proteus De Limburger - Scholieren waarschuwden chauffeur van brandende bus op Napoleonsweg: ‘Willem heeft de nooddeur ingetrapt’]</ref> * ''Zuud-Europa, politiek'': Paus [[Franciscus (paus)|Franciscus]] sjtèlt veur 't iesj 'n vrouw aan op 'n toppositie in 't [[Vaticaan]]. De 59-jäörige zöster Simona Brambilla sjteit aan 't huid van 'n aafdeiling van de Romeinse Curie die euver religieus gemeinsjappe geit.<ref>[https://www.nd.nl/geloof/katholiek/1252836/paus-benoemt-eerste-vrouwelijke-minister-in-vaticaan-en-trump#closemodal Nederlands Dagblad - Paus benoemt eerste ‘vrouwelijke minister’ in Vaticaan en Trump-kritische kardinaal in Washington]</ref> * ''Noord-Amerika, politiek'': [[Justin Trudeau]] treujt aaf es leijer van de Liberaal Partie van [[Canada]]. Hae blief nog [[premier]] bis 'ne angere kandidaat veur zien partie is gevónje.<ref>[https://apnews.com/live/justin-trudeau-canada-prime-minister AP News - As it happened: Canadian Prime Minister Trudeau resigns as Liberal Party leader]</ref> ;5 jannewarie * ''Oes-Europa'': [[Oekraïne|Oekraïense militaire]] beginne e nuuj offensief inne [[Róslandj|Róssische]] regio Koersk, woe ze in de zomer van [[2024]] e gebeed ter gruutde van óngevier de helf van [[Nederlands Limburg]] hadde veroverd op de Rósse, meh in 't naojaor dao gedeiltelik terrein móste opgaeve. 't Zjwaortepunt van 't offensief ligk noe get ten oeste van 't sjtedje [[Soedzja]].<ref>[https://www.volkskrant.nl/buitenland/oekraine-verrast-russen-met-offensief-in-koersk-zware-strijd-gaande~bc086773/ Volkskrant - Oekraïne verrast Russen met offensief in Koersk, zware strijd gaande]</ref> * ''Nederlands Limburg, Economie'': 't [[Gulpe]]r zjwumbaad [[Mosaqua]] geit nao 32 jaor toe.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2818891/afscheid-nemen-van-mosaqua-ik-kuste-hier-voor-het-eerst-een-meisje L1 - Afscheid nemen van Mosaqua: 'Ik kuste hier voor het eerst een meisje']</ref> ;3 jannewarie * ''Nederlandj, Kóns en cultuur'': De Nederlandse radiodeejay [[Willem van Kooten]], baeter bekèndj es Joost den Draaijer van [[Radio Veronica]], sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.spreekbuis.nl/willem-van-kooten-overleden/ Spreekbuis.nl - Willem van Kooten overleden]</ref> ;1 jannewarie * ''Europa algemein'': [[Roemenië]] en [[Bölgarieje]] traeje toe tot de [[Schengen-acquis|Schengenzone]].<ref>[https://edition.cnn.com/2025/01/01/europe/romania-bulgaria-schengen-zone-intl/index.html CNN - Romania and Bulgaria fully join Europe’s borderless travel zone ]</ref> * ''Zuud-Europa'': zikker teen luuj kómme óm 't laeve bie 'n sjeetpartie inne [[Montenegro|Montenegriense]] sjtad [[Cetinje]]. Veer luuj rake zjwaorgewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2550323-zeker-tien-doden-bij-schietpartij-in-bar-montenegro-verdachte-voortvluchtig NOS - Zeker tien doden bij schietpartij in bar Montenegro, verdachte voortvluchtig]</ref> * ''Noord-Amerika'': in [[New Orleans]], deilsjtaat [[Louisiana]], riejt 'nen automobilis in op 'ne groete groep luuj. Volges de lokaal autoriteite valle daobie teen doeje en geuf 't zikker 30 gewónje. D'n automobilis waert doedgesjaote tiedes e vuurgevech. E [[terrorisme|terroristisch motief]] waert neet oetgesjlaote.<ref>[https://www.themirror.com/news/us-news/live-new-years-eve-terror-884866 The Mirror - New Orleans attack LIVE: FBI believes suspect didn't act alone after 10 killed, asks for public's help]</ref> ==2024== ===december=== * ''Midde-Oeste'': Nao jaore van sjtagnatie sjtort 't fróntj van de [[Syrische Börgeroorlog|Syrische Börgerkreeg]] in. Binne 'n waek weurt 't rezjiem van [[Bashar al-Assad]] versjlage, veural door 'n sjnel opmars van de islamistische [[Syrische Heilsregering]] (HTS) en massaal dissertering oet 't regeringslaeger. ;29 december * ''Politiek, Noord-Amerika'': D'n Amerikaanse presidentj [[Jimmy Carter]] sjtörf op 100-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2550032-amerikaanse-oud-president-jimmy-carter-100-overleden NOS.nl - Amerikaanse oud-president Jimmy Carter (100) overleden]</ref> ;28 december * ''Oes-Azië'': 179 luuj kómme óm 't laeve bie 'ne crash mit e passagiersvleegmesjien inne [[Zuud-Korea]]anse sjtad [[Muan]]. Allein twie bemanningsleje euverlaeve de ramp.<ref>[https://nos.nl/artikel/2549913-179-doden-bij-vliegtuigcrash-zuid-korea-twee-overlevenden NOS - 179 doden bij vliegtuigcrash Zuid-Korea, twee overlevenden]</ref> ;26 december * ''Politiek, Zuud-Azië'': d'n [[India]]sen aad-[[premier]] [[Manmohan Singh]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2024/dec/26/former-indian-prime-minister-manmohan-singh-dies-aged-92 The Guardian - Former Indian prime minister Manmohan Singh dies aged 92]</ref> ;25 december * ''Oes-Europa/Centraal-Azië'': e [[Azerbeidzjan|Azerbeidzjaans]] [[vleegmesjien]] op waeg nao [[Grozjny]] inne [[Róslandj|Róssische]] deilrippebliek [[Tsjetsjenië]] sjtort denaer inne buurt vanne [[Kazachstan|Kazachse]] sjtad [[Aktau]] aan de [[Kaspische Zieë]]. De Azerbeidzjaanse autoriteite gaon d'rvan oet dat 't toesjtel oete lóch is gesjote gewaore, vermoedelik door Róssische lóchaafweer. 38 vanne 67 passagiers kómme óm 't laeve en de res raak gewóndj.<ref>[https://www.rtl.nl/nieuws/artikel/5487009/azerbeidzjan-rusland-kazachstan-vliegtuig-vliegtuigcrash RTL Nieuws - Azerbeidzjan: vliegtuig is uit de lucht geschoten, vermoedelijk door Rusland]</ref> ;24 december * ''Politiek, Zuud-Amerika'': De [[Suriname|Surinaamse]] militair en politicus [[Desi Bouterse]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://dwtonline.com/breaking-ex-president-desi-bouterse-overleden/ De Ware Tijd - Ex-president Desi Bouterse overleden]</ref> ;20 december * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': in [[Magdeburg]], de huidsjtad van de [[Duutsjland|Duutsje]] deilsjtaot [[Sakse-Anhalt]], riejt 'nen automobilis in op bezeukers van 'ne keersjmert. Volges de autoriteite valle daobie twie doeje en geuf 't zikker 60 gewónje. D'n automobilis, 'ne 50-jäörige man dae oersjprónkelik oet [[Saoedi-Arabië]] kump, is opgepak. E [[terrorisme|terroristisch motief]] waert neet oetgesjlaote.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/magdeburg-weihnachtsmarkt-104.html Tagesschau - Weihnachtsmarkt in Magdeburg: Zwei Tote und viele Verletzte bei Anschlag]</ref> * ''Frankriek'': ach luuj kriege tösje de ein en zèsteen jaor cel veur betrokkeheid bie de terroristische maord op Samuel Paty in [[2020]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2549109-celstraffen-voor-acht-betrokkenen-bij-onthoofding-franse-leraar-samuel-paty NOS - Celstraffen voor acht betrokkenen bij onthoofding Franse leraar Samuel Paty]</ref> * ''Midde-Oeste, Vereinigde Sjtaote'': Abu Yusif, e kopsjtök van [[IS]], waert doedgemaak bie 'ne [[VS|Amerikaanse]] lóchaanval in 't oeste van [[Syrië]].<ref>[https://news.sky.com/story/us-says-it-has-killed-isis-leader-abu-yusif-in-syria-airstrike-13277161 Sky News - US says it has killed Islamic State leader Abu Yusif in Syria airstrike]</ref> * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': i ge centrum va [[Heële]] weëd e graaf en 'ne [[bróns]]oave oet d'r [[Romeinse tied in de Limburge|Romeinse tied]] gevónge.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2812460/romeinse-bronsoven-en-tweede-graf-ontdekt-onder-raadhuisplein-in-heerlen L1 - Romeinse bronsoven en tweede graf ontdekt onder Raadhuisplein in Heerlen]</ref> ;18 december * ''Sjport, Belsj'': De Belzje fietsrenner [[Rik Van Looy]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20241218_93308076 De Standaard - Portret van wielericoon Rik Van Looy, de op een na beste Belgische renner ooit]</ref> ;17 december * ''Oes-Europa'': De [[Róslandj|Róssische]] topgeneraal Igor Kirillov en zinne assistent kómme óm 't laeve bie 'ne bómaansjlaag in [[Moskou]], meugelik door 't werk van de Oekraïense veiligheidsdeens SBU.<ref>[https://www.volkskrant.nl/buitenland/hoge-russische-generaal-gedood-bij-bomaanslag-in-moskou~be14cfcc6/ Volkskrant - Hoge Russische generaal gedood bij bomaanslag in Moskou]</ref> ;16 december * ''Belsj Limburg'': in e [[kanaal]] in [[Hasselt]] waert e lichaam oet 't water gehaold.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20241216_95779996 HBVL - Lichaam uit kanaal gehaald aan Scheepvaartkaai: politie onderzoekt zaak]</ref> ;15 december * ''Natuur & milieu, Oes-Afrika'': 't [[Frankriek|Franse euverziese gebeedsdeil]] [[Mayotte]] inne [[Indische Oceaan]] waert hel getroffe door [[orkaan]] Chido.<ref>[https://nos.nl/artikel/2548388-doden-door-orkaan-chido-op-comoren-eiland-mayotte-lijkt-verwoest NOS - Doden door orkaan Chido op Comoren: 'Eiland Mayotte lijkt verwoest']</ref> ;14 december * ''Sjport, Nederlands Limburg'': De Nederlands-Limburgse voetbaltraineur [[Frans Körver]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6339083/oud-trainer-frans-korver-87-die-met-recordaantal-clubs-promoveerde-overleden.html Nu.nl - Oud-trainer Frans Körver (87), die met recordaantal clubs promoveerde, overleden]</ref> * ''Politiek, Oes-Azië'': De [[Zuud-Korea]]anse prizzedent Yoon Suk-yeol, dae ierder dizze maond de militaire noedtoesjtand haet oetgeroepe, waert aafgezat door 't [[parlement]].<ref>[https://www.rtl.nl/nieuws/buitenland/artikel/5485148/zuid-koreaanse-president-yoon-afgezet-door-parlement RTL Nieuws- Zuid-Koreaanse president Yoon afgezet door parlement]</ref> ;13 december * ''Politiek, Nederlands Limburg'': De Provinciaal Sjtaote van Limburg debattere veur 't iers in 't Limburgs.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6339000/limburgse-politiek-vergadert-voor-het-eerst-in-eigen-streektaal.html Nu.nl - Limburgse politiek vergadert voor het eerst in eigen streektaal]</ref> ;12 december * ''Oes-Europa'': De [[Róslandj|Róssische]] rakètgelierde Michail Sjatski waert doedgemaak bie 'n sjeetpartie kórtbie [[Moskou]], vermoedelik door de Oekraïense geheime deens SBU.<ref>[https://nos.nl/artikel/2548078-russische-raketgeleerde-doodgeschoten-buiten-moskou NOS - 'Russische raketgeleerde doodgeschoten buiten Moskou']</ref> ;10 december * ''Nederlandj, Kóns en cultuur'': [[Maarten 't Hart]] krieg de [[P.C. Hooftpries]] veur verhaolendj proza.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6338624/meesterverteller-maarten-t-hart-krijgt-pc-hooft-prijs-laat-niemand-onberoerd.html Nu.nl - 'Meesterverteller' Maarten 't Hart krijgt P.C. Hooft-prijs: 'Laat niemand onberoerd']</ref> ;8 december * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] vèlt vanoet de [[Golanhuuegde]] [[Syrië]] binne. Wiejer bombardeert 't opsjlaagplaatse versjpreid euver 't landj en de Syrische [[vloot]] inne westelike kóssjtad [[Latakia]], óm 't veurkómme dat 't materiaal in henj kump van de rebelle.<ref>[https://www.nytimes.com/2024/12/10/world/middleeast/israel-strikes-syria.html New York Times - Israel Strikes Military Assets Across Syria to Keep Them Out of Rebel Hands]</ref> * ''Midde-Oeste'': Vreug in de mörge vlöch de [[Syrië|Syrischen]] dictator [[Bashar al-Assad]] nao [[Róslandj]]. Hiemit kump nao 61 jaor 'n èndj aan 't rezjiem van de [[Ba'athpartie]]. ;7 december * ''Nederlandj'': zès luuj kómme óm 't laeve bie 'n explosie in e flatgeboew in [[Den Haag]]. De pelissie geit oet van e misdrief.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6338567/drie-mannen-opgepakt-voor-betrokkenheid-bij-verwoestende-explosie-den-haag.html Nu.nl - Drie mannen opgepakt voor betrokkenheid bij verwoestende explosie Den Haag]</ref> * ''Kóns en cultuur, Frankriek'': de [[Notre-Dame]] in [[Paries]] waert officieel heräöpend in 't biezeen van teentalle regeringsleijers en anger prominente, woe-onger premier Schoof. In april [[2019]] brande e deil van de [[kathedraal]] aaf en de restauratie doerde zikker vief jaor.<ref>[https://nos.nl/artikel/2547467-met-drie-kloppen-op-de-deur-is-de-notre-dame-in-parijs-officieel-heropend NOS - Met drie kloppen op de deur is de Notre-Dame in Parijs officieel heropend]</ref> ;5 december * ''Belsj Limburg, natuur & milieu'': oet óngerzeuk van 't Belsj Agentsjap veur Bösj en Natuur bliek dat 't [[bösj]]oppervlak in [[Belsj Limburg]] de aafgeloupe vief jaor mit 196 [[hectaar|ha]] is toegenome, óngevier 290 vootbalvelde.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20241204_96189822 HBVL - Geen bosverlies in Limburg, er kwamen de afgelopen vijf jaar zelfs 290 voetbalvelden bos bij]</ref> * ''Belsj, economie'': [[Wallonië|Waalse]] boere blokkere de grenseuvergank van de Nederlandse [[A2]] bie [[Moelinge]] en [[Èèsjde]] en de Belsje [[A3 (Belsj)|A3]] bie [[Wellekete]]. Ze protestere taege 't Mercosur-handelsverdraag mit lenj in [[Zuud-Amerika]]. De boere zint bang veur ónierlike concurrentie.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20241205_93458232 HBVL - Boze Waalse boeren blokkeren snelwegen bij Eijsden en Welkenraedt: forse files op donderdagochtend]</ref> ;4 december * ''Frankriek, politiek'': De centrumrechse [[Frankriek|Franse]] regering vèlt nao 'n motie van wantroewe taege premier [[Michel Barnier]]. Barnier kreeg väöl kritiek van zoewaal 't mechtige extreemlinks es 't mechtige extreemrechs blok wie hae 't [[parlement]] wilde passere bie e begroetingsveursjtel.<ref>[https://nos.nl/artikel/2547086-frankrijk-dieper-in-politieke-crisis-parlement-stemt-kabinet-weg NOS - Frankrijk dieper in politieke crisis: parlement stemt kabinet weg]</ref> ;3 december * ''Oes-Azië, politiek'': De [[Zuud-Korea]]anse prizzedent Yoon Suk-Yeol kónjig de sjtaot van belègk aaf. De machsgreep is volges um nuuedig veur de [[Gróndjwet]] te besjèrme en es besjèrming taege buurlandj [[Noord-Korea]], wat de lètsten tied sjteeds agressiever waert. Zoewaal de regerende conservatief partie es de oppositie zint kritisch euver de besjlissing. Later woort de noodtoesjtand weer ingetrokke.<ref>[https://apnews.com/article/south-korea-yoon-martial-law-997c22ac93f6a9bece68454597e577c1 AP News - South Korean parliament votes to defy president by lifting his declaration of martial law]</ref> ===november=== ;29 november * ''Vereinig Keuninkriek & Ierlandj, politiek'': 't [[Groet-Brittannië|Brits]] Liegerhoes sjtump in mit de legalisering van [[euthanasie]] in [[Ingelandj]] en [[Wales]].<ref>[https://www.theguardian.com/society/2024/nov/29/mps-vote-for-assisted-dying-in-england-and-wales The Guardian - MPs back landmark bill to legalise assisted dying in England and Wales]</ref> * ''Belsj Limburg'': teentalle personeelsleje van de gemeinte [[Heuze-Zolder]] waere tegeliek krank nao 'n biejeinkóms mit lunch.<ref>[https://www.heusden-zolder.eu/veel-gemeentepersoneelsleden-ziek-na-brainstorm.aspx Heusden-zolder.eu - Ruim 60 gemeentepersoneelsleden ziek na brainstorm]</ref> ;28 november * ''Oceanië, politiek'': [[Australië]] verbeujt es iersjte landj oppe welt 't gebroek van [[social media]] veur jongere.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6337065/australie-verbiedt-als-eerste-land-ter-wereld-sociale-media-voor-jongeren.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Nu.nl - Australië verbiedt als eerste land ter wereld sociale media voor jongeren]</ref> * ''Midde-Oeste'': Syrische rebelle ónger leijing van de islamitische beweging [[:en:Hay'at Tahrir al-Sham|Hay'at Tahrir al-Sham]] beginne e [[:nl:https://nl.wikipedia.org/wiki/Offensief_in_het_noordwesten_van_Aleppo_(2024)|offensief]] in 't noorde van [[Syrië]] en verovere daobie ouch [[Aleppo]]. 't Geit óm de zjwaorste gevechte in jaore in 't door [[Syrische Börgeroorlog|börgeroorlog]] versjeurd landj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2546266-geweld-laait-op-in-noord-syrie-zware-gevechten-tussen-rebellen-en-leger NOS - Geweld laait op in Noord-Syrië: zware gevechten tussen rebellen en leger]</ref> * ''Belsj, politiek'': D'n extreemrechse politieker [[Roeland Raes]] ([[Vlaams Belang]]), bekèndj óm zien negationistische ideeë, sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240221_93241858 De Standaard - Live politiek | Roeland Raes (Vlaams Belang), ooit veroordeeld voor negationisme, overleden]</ref> ;27 november * ''Nederlands Limburg, kóns en cultuur'': in 't centrum van [[Heële]] weëd e [[Romeinse tied in de Limburge|Romeins graaf]] gevónge.<ref>[https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2798968/tweeduizend-jaar-oud-graf-onder-raadhuisplein-in-heerlen?fbclid=IwY2xjawG1stNleHRuA2FlbQIxMQABHdNs-ofssm_X0YDGi2w8Is3w6TiX_Gym-47-TG1j9fkBv2hSxmWR2tPLoA_aem_-3v16oZoSiJDUwoBDROseg L1 - Tweeduizend jaar oud graf onder Raadhuisplein in Heerlen]</ref> * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] en [[Hezbollah]] sjlete 'ne waopesjtilsjtand. 't Libanees leger geit same mit de [[VN]] de rös handjhave in 't zude van [[Libanon]].<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10561745/wapenstilstand-israel-en-hezbollah-over-duur-nog-onduidelijkheid BNR - Wapenstilstand Israël en Hezbollah, ‘Over duur nog onduidelijkheid’]</ref> * ''Nederlands Limburg'': [[Donny M.]] weurt veroerdeild tot 25 jaor gevaangenis en [[tbs]] mèt dwaangverpleging veur de oontveuring, verkrachting en maord op 't negejaoreg keend Gino.<ref>[https://www.nu.nl/misdaad/6336940/donny-m-krijgt-25-jaar-cel-en-tbs-voor-ontvoering-misbruik-en-vermoorden-gino-9.html Nu.nl - Donny M. krijgt 25 jaar cel en tbs voor ontvoering, misbruik en vermoorden Gino (9)]</ref> ;26 november * ''Belsj Limburg, natuur & milieu'': i g'n [[Voere (sjtrieëk)|Voersjtrieëk]] tösje [[S'n Maeëte]], [[Voere (plaats)|Voere]] en [[Norbik]] waët vör 't ieësjt 'n [[wil kat]] gesjpot.<ref>[https://www.hln.be/voeren/wilde-kat-voor-het-eerst-gespot-in-natuurgebied-altenbroek-in-voeren~ac2a5f00/?fbclid=IwY2xjawG2ggBleHRuA2FlbQIxMAABHaKfCfctCkcb_pPfcJnZBuCi39b9gEjq7Tx1ZBb17HuGe1K4QSEzBeqsYw_aem_-8xJS5pBSPi_MFq-55DHNw%3Ffbclid%3DIwY2xjawG2ggBleHRuA2FlbQIxMAABHaKfCfctCkcb_pPfcJnZBuCi39b9gEjq7Tx1ZBb17HuGe1K4QSEzBeqsYw_aem_-8xJS5pBSPi_MFq-55DHNw&referrer=https%3A%2F%2Fl.facebook.com%2F HLN - Wilde kat voor het eerst gespot in natuurgebied Altenbroek in Voeren]</ref> ;23 november * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wuuert viefdje inne Grand Prix van [[Las Vegas]]. Daomit kump t'r veur ziene kónkurent [[Lando Norris]] oet en wuuert t'r veure veerdje kieër werreldmeister vanne [[Formule 1]]. ;21 november * ''Midde-Oeste'': 't Internationaal Sjtraofhof in [[Den Haag]] vaerdig arrestatiebevele oet taege d'n [[Israel]]ische premier [[Benjamin Netanyahu]], veurmalig minister van Defensie [[Yoav Gallant]] en [[Hamas]]-leijer [[Mohammed Deif]]. De drie waere vervolg veur kreegsmisdade: Deif veur de terroristische aanvalle op Israel van 7 oktober [[2023]] en de bei Israelische politici veur misdade in de [[Gazasjtroek]]. Óndutelik is aevel of Deif nog in laeve is. Meugelik is hae ierder dit jaor doedgemaak bie 'nen Israelischen aanval.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6336247/arrestatiebevelen-strafhof-tegen-premier-netanyahu-oud-minister-gallant-en-hamas-leider.html Nu.nl - Arrestatiebevelen Strafhof tegen premier Netanyahu, oud-minister Gallant en Hamas-leider]</ref> ;20 november * ''Europa algemein, economie'': d'n Amerikaansen [[auto]]fabrikant [[Ford]] sjrap 4000 jobs in zien Europese fabrieke, ómdat de verkoup tröklöp. Veural in [[Duutsjlandj]] zölle väöl jobs verdwiene.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6336139/ford-schrapt-nog-eens-duizenden-banen-in-europese-autofabrieken.html NU.nl - Ford schrapt nog eens duizenden banen in Europese autofabrieken]</ref> ;19 november * ''Nederlandj, economie'': De Volksbank, eigenaer van de merke SNS, ASN Bank, RegioBank en BLG Wonen, sjrap 750 jobs en is van plan óm de versjillende bankmerke same te veuge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2545045-volksbank-reorganiseert-en-schrapt-750-banen NOS - Volksbank reorganiseert en schrapt 750 banen]</ref> * ''Sjport'': Nederlandj wintj in de [[Davis Cup]] mit 2-1 van Sjpanje. Hiemit kump ouch 'n èndj aan de loupbaan van [[Rafael Nadal]], dae jaorelank aan de waereldtop sjtóng. * ''Oes-Azië, politiek'': in [[Hongkong]] waere 47 veuraansjtaonde [[democratie|democratischgezinde]] activiste veroerdeild tot jaorelang gevangenissjtraove. De activiste woorte in [[2021]] opgepak, ómdat ze betrokke zouwe zeen gewaes bie ónofficieel veurverkezinge veur de oppositie en daomit de controversieel Nationaal Veiligheidswet van de Communistische Partie van [[China]] zouwe höbbe euvertraeje.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2024/nov/19/hong-kong-47-hk47-sentencing-national-security-trial The Guardian - HK47: dozens of pro-democracy activists jailed in Hong Kong’s largest national security trial]</ref> ;18 november * ''Noord-Europa, natuur & milieu, politiek'': [[Denemarke]] geit belasting höffe op [[CO2]]-oetsjtoot van [[vie]]. De maotregel is e óngerdeil van e akkoord wat is gesjlote tösje natuur- en [[landjboew]]organisaties. In dat akkoord sjteit wiejer dat 15% van de landjboewgróndj ómgezat waert in [[bösj]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2544968-landbouwakkoord-in-denemarken-15-procent-van-de-landbouwgrond-wordt-bos NOS - Landbouwakkoord in Denemarken: 15 procent van de landbouwgrond wordt bos]</ref> * ''Belsj, Nederlands Limburg'': de Belsje en Nederlandse pelitie hawwe 'n zeukactie in de [[Vesder]] in [[Verviers]] in verband met de Tefaf-zjuwielerouf in [[Mestreech]] op 28 juni [[2022]]. De zeukactie heet gein rizzeltate opgelieverd.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241118_93975527 De Limburger - Urenlange zoekactie Tefaf-juwelenroof in Belgische rivier levert geen resultaat op]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Franse componis van leechte meziek [[Charles Dumont]], ónger mie bekèndj es de vaste componis van [[Édith Piaf]], sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6335840/charles-dumont-die-veel-liedjes-schreef-voor-edith-piaf-overleden.html Nu.nl - Charles Dumont, die veel liedjes schreef voor Édith Piaf, overleden]</ref> ;17 november * ''Midde-Oeste'': Mohammed Afif, 'nen bekinde woordveurder van terreurbeweging [[Hezbollah]], waert doedgemaak bie 'nen [[Israel]]ische lóchaanval op de [[Libanon|Libanese]] huidsjtad [[Beiroet]].<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cx2ndzpwllxo BBC - Hezbollah media chief killed in Israeli strike in Beirut]</ref> * ''Europa algemein, Noord-Amerika'': De [[VS]] gaeve veur 't iers toesjtömming aan [[Oekraïne]] óm [[:en:ATACMS|ATACMS-rakette]] in te zètte in [[Róslandj]].<ref>[https://www.nytimes.com/2024/11/17/us/politics/biden-ukraine-russia-atacms-missiles.html New York Times - Biden Allows Ukraine to Strike Russia With Long-Range U.S. Missiles]</ref> [[Frankriek]] en 't [[Vereinig Keuninkriek]] volge mit toesjtömming veur 't gebroek van Frans-Britse [[:en:Storm Shadow|Storm Shadow/SCALP-rakette]] boete Oekraïne.<ref>[https://defence-industry.eu/france-and-britain-greenlight-use-of-storm-shadow-missiles-by-ukraine-against-russia/ Defence Industry.eu - France and Britain greenlight use of Storm Shadow missiles by Ukraine against Russia]</ref> ;15 november * ''Belsj Limburg'': In [[Peer (Belsj)|Peer]] begintj 'nen illegale [[rave]] op 't terrein van de failliete meubelhandel [[Heylen]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20241116_92830148 De Standaard - Duizend feestvierders aanwezig op illegale rave in Peer, vijf mensen gearresteerd en twee naar het ziekenhuis gebracht]</ref> ;13 november * ''Nederlandj, economie'': winkelkete [[Blokker (winkelkete)|Blokker]] geit failliet. De 400 winkels blieve veurluipig nog waal aope óm e deil van de sjulde in te losse.<ref>[https://nos.nl/artikel/2544319-blokker-failliet-verklaard-winkels-blijven-voorlopig-open NOS - Blokker failliet verklaard, winkels blijven voorlopig open]</ref> ;12 november * ''Nederlandj, economie, natuur & milieu'': 't Gerechshof in [[Den Haag]] oerdeilt dat olieconcern [[Shell]] zelf moog bepale wie 't ziene [[CO2]]-oetsjtoet geit vermènjere. Daomit waert e ierder vonnis oet [[2021]] vernetig, woe-in de rechter zjuus oerdeilde dat 't bedrief d'n oetsjtoet taege [[2030]] mit 45% mós vermènjere ten opzichte van 't niveau van [[2019]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2544216-milieudefensie-aangeslagen-na-verlies-klimaatzaak-uitspraak-biedt-wel-aanknopingspunten NOS - Milieudefensie aangeslagen na verlies klimaatzaak, uitspraak biedt wel aanknopingspunten]</ref> * ''Weitesjap'': Mit hölp van satellietbeelder weurt de historische sjtad [[al-Qadissiyah]] in 't hujig [[Irak]] heróntdèk.<ref>[https://www.cambridge.org/core/journals/antiquity/article/locating-alqadisiyyah-mapping-iraqs-most-famous-early-islamic-conquest-site/21B9442A0AF8C5AF41F67D7F270B0E34 ''Anitquity'' - Locating al-Qadisiyyah: mapping Iraq's most famous early Islamic conquest site]</ref> ;11 november * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsj-Britse sjilder [[Frank Auerbach]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6335184/brits-duitse-schilder-frank-auerbach-93-overleden.html Nu.nl - Brits-Duitse schilder Frank Auerbach (93) overleden]</ref> ;8 november * ''Nederlandj, economie'': E-bikefabrikant Stella geit [[faillissement|failliet]]. Winkels en servicepunte blieve gesjlote en alle 440 werknömmers zint op de huuegde gebrach van 't faillissement.<ref>[https://nos.nl/artikel/2543723-e-bikefabrikant-stella-nu-officieel-failliet NOS - E-bikefabrikant Stella nu officieel failliet]</ref> ;7 november * ''Nederlandj'': in 't centrum van [[Amsterdam]] waere supporters van de Israelische vootbalclub Maccabi Tel Aviv aangevalle door pro-Palestiense betogers. Ierder dae aovend waor 't al ónröstig. In totaal waere 62 luuj tiedes de relle opgepak. Mierder Maccabi-fans rake gewóndj.<ref>[https://www.ad.nl/binnenland/femke-halsema-op-telegram-werd-opgeroepen-tot-jodenjacht-dat-is-een-schande~a404b6463/ AD - Femke Halsema: ‘Op Telegram werd opgeroepen tot Jodenjacht, dat is een schande’]</ref> ;6 november * ''Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj, politiek'': de [[Freie Demokratische Partei|FDP]] trèk alle [[minister]]s truuk oet 't [[kabinet-Scholz]].<ref>[https://www.tagesschau.de/newsticker/liveblog-ampel-krise-100.html Tagesschau - liveblog: Bruch der Ampelkoalition ++ FDP zieht alle Minister aus Regierung zurück ++]</ref> ;5 november * ''Naord-Amerika, politiek'': De rippeblikeinse kandidaat [[Donald Trump]] wintj de Amerikaanse presidentjsverkezinge van ziene democratische rivaal [[Kamala Harris]].<ref>[https://www.nytimes.com/interactive/2024/11/05/us/elections/results-president.html New York Times - Presidential Election Results]</ref> * ''Nederlandj, economie'': 't Brits [[olie]]concern BP maak bekindj dat 't al zien 335 tankstations in [[Nederlandj]] wilt verkoupe. De kuiper nump óngevier doezend werknömmers euver.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6334329/oliebedrijf-bp-verkoopt-alle-nederlandse-tankstations.html Nu.nl - Oliebedrijf BP verkoopt alle Nederlandse tankstations]</ref> * ''Midde-Oeste, politiek'': De Israelische premier [[Benjamin Netanyahu]] vervingk minister [[Yoav Gallant]] van Defensie. [[Israël Katz]] van Boetelandse Zake waert beneump tot de nuje minister van Defensie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2543388-netanyahu-ontslaat-minister-gallant-op-moment-dat-israel-op-meerdere-fronten-actief-is NOS - Netanyahu ontslaat minister Gallant op moment dat Israël op meerdere fronten actief is]</ref> ;4 november * ''Frankriek'': in [[Paries]] begintj 't proces taege ach luuj die verdach waere van betrokkeheid bie de moord op Samuel Paty in [[2020]].<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/11/04/proces-tegen-8-mensen-die-betrokken-waren-bij-haatcampagne-tegen/ VRT - Proces over moord op Franse leraar Samuel Paty van start: 8 verdachten staan terecht voor terrorisme]</ref> * ''Kóns en cultuur'': E [[pospunk]]nómmer wat saer jaore bekèndjsjtóng es "'t mies mysterieus leedsje op 't Internèt" weurt geïdentificeerd as "[[Subways of your mind]]" van d'n Duutsje band [[FEX]]; 'n identificatie die de bandleje einen daag later bevestige.<ref>[https://www.rollingstone.com/music/music-news/most-mysterious-song-internet-identified-subways-of-your-mind-1235153685/ Rolling Stone - One of the Internet’s Biggest Musical Mysteries Has Likely Been Solved]</ref> ;3 november * ''Oes-Europa, politiek'': zittend prizzedent Maia Sandu wèntj mit 54% van de sjtömme ouch de twiede rónde van de [[Moldavië|Moldavische]] prizzedentsverkezinge. Zie versjleit daomit häöre pro-Róssischen taegesjtander Stoianoglo (46%).<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6334116/zittend-president-sandu-wint-verkiezingen-in-moldavie-na-nek-aan-nekrace.html Nu.nl - Zittend president Sandu wint verkiezingen in Moldavië na nek-aan-nekrace]</ref> * ''Nederlands Limburg'': bie e óngeluk mèt mjèrder auto's op de [[A2]] ter hwagde van [[Meersje]] kump eine perswan um 't laeve, ach anger luuj rake gewónd.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241103_92200325 De Limburger - Dode en acht gewonden bij ongeluk met meerdere auto’s op A2 bij Meerssen]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse popmuzikantj en producentj [[Quincy Jones]] sjtörf op 91-jäörige laeftied aan alvleisklierkanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2543184-muzikant-en-producent-quincy-jones-91-overleden NOS.nl - Muzikant en producent Quincy Jones (91) overleden]</ref><ref>[https://www.nu.nl/muziek/6335350/muzikant-en-producer-quincy-jones-overleed-aan-alvleesklierkanker.html Nu.nl - Muzikant en producer Quincy Jones overleed aan alvleesklierkanker]</ref> ;2 november * ''Zuud-Amerika, economie, natuur & milieu'': op 'ne [[VN]]-top in [[Calí]], [[Colombia]], waert besjlote dat inheimse volkere ouch 'n permanente vertaegewoordiging kriege. Wiejer waere aafsjpraoke gemaak euver 't gebroek van [[DNA]] van [[plante]]. Mit e fonds veur bedrieve waere de opbringste van genetische data oet de [[natuur]] ierliker herverdeild, ónger mie ónger de inheimse volker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2542918-inheemse-volkeren-krijgen-permanente-vertegenwoordiging-bij-vn-voor-natuurbeleid NOS - Inheemse volkeren krijgen permanente vertegenwoordiging bij VN voor natuurbeleid]</ref> * ''Zuud-Amerika, politiek'': 'ne Gewapende groep giezelt 200 militaire inne [[Bolivia]]anse regio [[Cochabamba]] en haje drie poste bezat. De giezeling is hoegswaarsjienlik 't gevolg van e politiek conflik binne de regerende socialistische MAS-partie tösje de hujige prizzedent [[:nl:Luis Arce|Luis Arce]] en de veurmalige prizzedent [[:nl:Evo Morales|Evo Morales]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2543027-regering-bolivia-gewapende-groep-gijzelt-meer-dan-200-militairen NOS - Regering Bolivia: gewapende groep gijzelt meer dan 200 militairen]</ref> * ''Midde-Oeste'': de Israelische marine óntveurt e hoeggeplaats lid van terreurbeweging [[hezbollah]] in de noordelike [[Libanon|Libanese]] kössjtad [[Batroun]].<ref>[https://www.theguardian.com/world/2024/nov/02/israeli-military-abducts-alleged-hezbollah-official-in-sea-raid The Guardian - Israel abducts alleged Hezbollah official in unprecedented sea raid]</ref> ;1 november * ''Zuudoes-Europa'': inne [[Servië|Servische]] sjtad [[Novi Sad]] sjtort e deil van 't daak van 'n treinsjtasie in. Hiebie valle 14 doeje en dertig gewónje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2542860-veertien-doden-na-instorten-dak-treinstation-servie NOS - Veertien doden na instorten dak treinstation Servië]</ref> ===oktober=== ;30 oktober * ''Zudelik Afrika, politiek'': Nao verkezinge in [[Botswana]] kump veur 't iers in de historie van 't landj 'n anger partie es de BDP aan de mach. De oppositiebóndj UDC haoltj 'n groete miejerheid in 't parlemènt.<ref>[https://nos.nl/artikel/2542819-voor-het-eerst-in-58-jaar-nieuwe-partij-aan-de-macht-in-botswana NOS.nl - Voor het eerst in 58 jaar nieuwe partij aan de macht in Botswana]</ref> * ''Midde-Oeste, Weitesjap, kóns en cultuur'': Arsjeologe make de vónds bekèndj van 'n veerdoezendj jaor aw sjtad in de [[Khaybar]]-oase in [[Saoedi-Arabië]]. De sjtad had 'n walmoer van 14,5 kilomaeter mit neet mènjer es 180 bastions.<ref>[https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0309963 Plos One - A Bronze Age town in the Khaybar walled oasis: Debating early urbanization in Northwestern Arabia]</ref> ;29 oktober * ''Zuud-Europa, natuur & milieu'': zeker 202 luuj kómme óm 't laeve bie euversjtruiminge in 't zuudoeste van [[Sjpanje]].<ref>[https://elpais.com/espana/2024-10-29/la-dana-en-espana-en-directo-ultimas-noticias-del-temporal-y-las-inundaciones.html El Pais - Última hora de la dana, en directo | Al menos 95 muertos y decenas de desaparecidos en la peor gota fría del siglo en España]</ref> * ''Midde-Amerika, Weitesjap, kóns en cultuur'': De vónds van 'n [[Maya]]-rewienesjtad in [[Yúcatan]] weurt bekèndj gemaak.<ref>[https://news.tulane.edu/pr/have-we-found-all-major-maya-cities-not-even-close-new-research-suggests Tulane University - Have we found all the major Maya cities? Not even close, new research suggests]</ref> ;28 oktober * ''Midde-Amerika, Kóns en cultuur'': De Cubaansen trompettis [[Manuel Maribal]], bekèndj van de [[Buena Vista Social Club]], sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6333437/buena-vista-social-club-trompettist-manuel-mirabal-op-91-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Buena Vista Social Club-trompettist Manuel Mirabal op 91-jarige leeftijd overleden]</ref> ;26 oktober * ''Wes-Azië/Oes-Europa, politiek'': in [[Georgië]] waere parlementsverkezinge gehoute. Regeringspartie Georgische Druim wèntj volges officieel peilinge mit 54 % van de sjtömme. De partie sjtelt zich de lètsten tied sjteeds autoritairder op en beweeg zich richting buurlandj [[Róslandj]]. De prizzedent van 't landj, Salome Zoerabisjvili, erkint d'n oetsjlaag neet. Volges de oppositie en de OVSE woorte kezers geïntimideerd en ónger drök gezat.<ref>[https://nos.nl/artikel/2542330-president-georgie-erkent-verkiezingsuitslag-niet-en-roept-op-tot-demonstraties NOS - President Georgië erkent verkiezingsuitslag niet en roept op tot demonstraties]</ref> * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] vèlt militair doele aan in [[Iran]], woe-ónger in de huidsjtad [[Teheran]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2542134-israel-claimt-succes-bij-luchtaanval-militaire-doelen-iran-iran-relativeert-impact NOS - Israël claimt 'succes' bij luchtaanval militaire doelen Iran, Iran relativeert impact]</ref> ;24 oktober * ''Zuud-Amerika, politiek'': De [[Venezuela|Venezolaanse]] oppositieleijers María Corina Machado en Edmundo González Urrutia óntvange de [[Sacharovpries]], de hoegste EU-óngersjeijing op 't gebeed van minsjerechte. Machado woort taegegewerk door 't regime van zittend prizzedent Nicolás Maduro. González woort vervolg en vlöchde via de Nederlandse ambassade nao [[Sjpanje]].<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2024/10/24/venezolaanse-oppositieleden-winnen-sacharovprijs-a4870579 NRC Handelsblad - Venezolaanse oppositieleden winnen Sacharovprijs]</ref> * ''Midde-Afrika'': de aanklagers van 't [[Internationaal Sjtraofhof]] in [[Den Haag]] lancere e nuuj óngerzeuk nao oorlogsmisdade in 't oeste van [[Congo-Kinshasa|Congo]]. Dao vinge saer inkel jaore gevechte plaats tösje 't regeringsleger en de [[:nl:M23-beweging|M23-beweging]], 'n rebellegroepering wat óngersjteund waert door buurlandj [[Rwanda]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241024_97092831 De Limburger - Nieuw onderzoek misdaden tegen de menselijkheid in Oost-Congo: ‘Wat we tot nu toe hebben gedaan, was onvoldoende’]</ref> ;23 oktober * ''Belsj Limburg, Nederlands Limburg'': in de [[Zuud-Willemsvaart]] bie [[Maasmechele]] waert gezoch nao de reste van Angelique Hendrix oet [[Sjtein]]. Ze woort in [[1990]] es vermis opgegaeve. E jaor later woort 'ne sjeiel gevónje en ónlangs is oet 'ne [[DNA]]-match gebleke dat dae inderdaad van häör is.<ref>[https://www.hln.be/maasmechelen/politie-in-maasmechelen-op-zoek-naar-resten-van-nederlandse-vrouw-die-in-1990-verdween~a8a61e29/ HLN - Politie in Maasmechelen op zoek naar resten van Nederlandse vrouw die in 1990 verdween]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek & Ierlandj, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj'': [[Duutsjlandj]] en 't [[Vereinig Keuninkriek]] teikene e nuuj militair pak. Aafgesjpraoke waert dat bei lenj mie metein gaon samewerke op 't gebeed van defensie en same wapes zulle óntwikkele.<ref>[https://www.welt.de/politik/ausland/article254143676/Epochal-Deutschland-und-Grossbritannien-unterzeichnen-Verteidigungsvereinbarung.html Die Welt - Deutsche Jets in Großbritannien – Berlin und London unterzeichnen Verteidigungsabkommen]</ref> * ''Midde-Oeste'': bie 'n sjeetpartie bie TUSAS, e groet lóch- en ruundevaartbedrijf inne Törkse huidsjtad [[Ankara]], valle vief doeje en 22 gewónje. Törkieje hèlt de [[PKK]] verantwoordelik veur d'n aansjlaag en vèlt doele van die beweging aan in 't noorde van [[Irak]] en [[Syrië]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6332794/turkije-verdenkt-pkk-van-dodelijke-aanslag-in-ankara-en-voert-luchtaanvallen-uit.html Nu.nl - Turkije verdenkt PKK van dodelijke aanslag in Ankara en voert luchtaanvallen uit]</ref> * ''Centraal-Azië, Weitesjap'': 'n gróp arsjeologe maak de vónds bekèndj van [[Tugunbulak]], 'n groete rewienesjtad in [[Oezbekistan]] aan de [[Zieroute]], die op mie es 2000 maeter huugde ligk.<ref>[https://archive.ph/TWZdv#selection-1191.48-1191.122 Nature - Surprisingly high-altitude Silk Road city mapped from the sky]</ref> ;22 oktober * ''Belsj Limburg'': bie hoeszeukinge in [[Hasselt]] waere drie persoene gearresteerd. 't Geit óm twintigers die verdach waere van deilname aan 'n [[terrorisme|terroristische groepering]] en 't versjpreie van terroristische [[propaganda]].<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20241024_95710310 Het Belang van Limburg - Drie personen uit Hasselt gearresteerd in terreuronderzoek]</ref> ;20 oktober * ''Politiek, Zuud-Europa'': De Turkse geiselike en politicus [[Fethullah Gülen]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2541568-turkse-geestelijke-gulen-83-aartsvijand-van-erdogan-overleden NOS.nl - Turkse geestelijke Gülen (83), aartsvijand van Erdogan, overleden]</ref> * ''Politiek, Oes-Europa'': in [[Moldavië]] waere prizzedentsverkezinge en e [[referendum]] euver de toetraejing tot de [[EU]] gehoute. Zittend prizzedent Maia Sandu haet mit 42% de meiste sjtömme binnegehaold, meh neet de absolute mierderheid. Alexandr Stoianoglo, häöre pro-Róssischen taegehanger, waert twiede mit 26% van de sjtömme. 'n Klein mierderheid van 50,42% sjtömp veur toetraejing, óndanks meugelike Róssische inmening.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6332505/moldavie-verkiest-met-piepklein-verschil-toenadering-eu-boven-rusland.html Nu.nl - Moldavië verkiest met piepklein verschil toenadering EU boven Rusland]</ref> ;19 oktober * ''Economie, Midde-Amerika'': in groete deile van [[Cuba]] vèlt de [[elektricitèèt|sjtroum]] oet. 't Landj haet te make mit tekórt aan [[brandjsjtof]] en sjlech óngerhaud in de energiesector.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c8elzx8dg7zo BBC - Much of Cuba remains without power - 24 hours after main power plant fails]</ref> * ''Weitesjap, Midde-Oeste, Europa algemein'': D'n [[Israel]]ischen historicus [[Yehuda Bauer]] sjtörf op 98-jäörige laeftied. Hae is bekindj gewaore mit zien óngerzeuk nao d'n [[Holocaus]] en 't [[antisemitisme]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2541397-vernieuwend-holocaustonderzoeker-yehuda-bauer-98-overleden NOS - Vernieuwend Holocaustonderzoeker Yehuda Bauer (98) overleden]</ref> * ''Belsj en Luxembörg, politiek'': 't extreem-rechs [[Vlaams Belang]] geit mitbesjture in [[Ranst]], inne [[Antwerpe (provincie)|provincie Antwerpe]]. Daomit waert 't [[cordon sanitaire]] gebraoke.<ref>[https://www.hln.be/binnenland/cordon-sanitaire-doorbroken-in-ranst-politicoloog-carl-devos-dit-kan-een-precedent-scheppen~a0877573/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Hln.be - Cordon sanitaire doorbroken in Ranst. Politicoloog Carl Devos: “Dit kan een precedent scheppen”]</ref> ;16 oktober * ''Midde-Oeste'': De Palestiensen terroris [[Yahya Sinwar]], leisman van [[Hamas]] en brein achter d'n aanval van 7 oktober 2023, weurt in 'nen Israëlischen aanval ómgebrach.<ref>[https://nos.nl/artikel/2541233-ook-hamas-bevestigt-nu-dood-van-leider-sinwar NOS.nl - Ook Hamas bevestigt nu dood van leider Sinwar]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse zenger [[Liam Payne]], bekèndj van [[One Direction]], sjprink op 31-jäörige laeftied zienen doed tegemoot.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6331973/voormalig-one-direction-lid-liam-payne-31-overleden-na-val-van-balkon.html Nu.nl - Voormalig One Direction-lid Liam Payne (31) overleden na val van balkon]</ref> ;14 oktober * ''Weitesjap, Noord-Amerika'': D'n Amerikaanse psycholoog [[Philip Zimbardo]], bekèndj van 't beröchte Stanford-gevangenisexperiment in [[1971]], sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6332310/bedenker-van-berucht-stanford-gevangenisexperiment-overleden.html Nu.nl - Bedenker van berucht Stanford-gevangenisexperiment overleden]</ref> * ''Nederlands Limburg'': In Mestreech begint de inhajdeleke behandeling vaan de zaak tege [[Donny M.]], dee verdach weurt vaan verkrachting en kindermaord.<ref>[https://www.nu.nl/misdaad/6331639/donny-m-over-seksueel-misbruik-gino-toen-ik-hem-zag-ging-er-een-knop-om.html Nu.nl - Donny M. over seksueel misbruik Gino: 'Toen ik hem zag, ging er een knop om']</ref> * ''Economie'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (economie)|Nobelpries in de Economie]] geit nao [[Daron Acemoglu]], [[Simon Johnson]] en [[James A. Robinson]] "veur studies nao wie institute weure gevörmp en invlood op de welvaort höbbe."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2024/press-release/ NobelPrize.org - Peersberiech]</ref> ;13 oktober * ''Nederlands Limburg, kóns en cultuur'': in [[Venlo]] wuuert 'n namemonument ónthöld veur slachoffers van de bombardemente in 't naojaor van [[1944]], tiedes de [[Twieëde Waereldoorlog]].<ref>[https://omroepvenlo.nl/nieuws/artikel/namenmonument-onthuld-tijdens-ceremonie-op-arsenaalplein Omroep Venlo - Namenmonument onthuld tijdens ceremonie op Arsenaalplein]</ref> * ''Politiek, Belsj en Luxembörg'': Op 't Belsj vènje gemeinte- en provincieverkezinge plaats. De centrumpartieë hauwe zich in 't gemein good, mae in [[Ninove]] haolt 't Vlaams Belang de absolute miejerheid. ;12 oktober * ''Nederlands Limburg, kóns en cultuur'': twelf nuuj luuj traeje toe tot de [[Ridderlike Orde van het Heilig Graaf van Jeruzalem]] in 'n zeldzaam plechtigheid inne [[Sint-Christoffelkathedraal]] in [[Remunj]].<ref>[https://www.kn.nl/verdieping/interview-verdieping/een-machtig-welkomstgevoel-voor-nieuwe-ridders-en-edelvrouwen-van-het-heilig-graf/ Katholiek Nieuwsblad - Een ‘machtig welkomstgevoel’ voor nieuwe ridders en edelvrouwen van het Heilig Graf]</ref> ;11 oktober * ''Politiek'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (vrei)|Nobelpries veur de Vrei]] geit nao [[Nihon Hidankyo]] "um zien inspanninge veur 'ne wereld vrij vaan kernwaopes door mèt getuigeversleeg te tuine tot kernwaopes noets mie gebruuk mage weure."<ref>[https://www.nobelprize.org/press-release-peace-2024/ NobelPrize.org - Peersberiech]</ref> * ''Nederlands Limburg'': e vrachsjeep veurt tege 'n stuw in de [[Maos]] bij [[Mestreech]]. De bemanning is in veiligheid gebrach en geine is gewoond geraak.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241012_92610505 De Limburger - Video: Vrachtschip vaart tegen stuw en dreigt te zinken in Maastricht: bemanning in veiligheid]</ref> ;10 oktober * ''Kóns en cultuur'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|Nobelpries in de Literatuur]] geit nao [[Han Kang]] "veur häör intens poëtische proza wat historische trauma's aongrip en de breekbaarheid vaan 't minselek leve bloetlègk."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2024/press-release/ NobelPrize.org - Peersberiech]</ref> ;9 oktober * ''Weitesjap'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (sjemie)|Nobelpries in de Sjemie]] geit nao [[David Baker]] "veur eiwit-oontwerp mèt de computer" en nao [[Demis Hassabis]] en [[John M. Jumper]] "veur de veurspeuling vaan eiwitstructure".<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2024/press-release/ NobelPrize.org - Peersberiech]</ref> ;8 oktober * ''Weitesjap'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (natuurkunde)|Nobelpries in de Natuurkónde]] geit nao [[John J. Hopfield]] en [[Geoffrey E. Hinton]] "veur hun groondlègkende oontdèkkinge en oetvindinge die [[mesjieneliere]] mèt [[neuraal nètwerk]]e meugelik make."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2024/press-release/ Nobelprize.org - Paersberich]</ref> * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': [[Niek Murray]] zaet te sjtoppe es festivaldirecteur van [[Pinkpop]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20241008_96959972 De Limburger - Niek Murray, de opvolger van Jan Smeets, stopt als festivalmanager Pinkpop]</ref> ;7 oktober * ''Weitesjap'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (geneeskunde)|Nobelpries in de Genaeskónde]] geit nao [[Victor Ambros]] en [[Gary Ruvkun]] "óm de óntdèkking van 't [[microRNA]] en zien rol in pos-transcriptioneel generegulatie".<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2024/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries veur de Genaeskónde 2024 (Paersberich)]</ref> ;6 oktober * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj 't WK fietse op sjteinsjlaagwaeg bie de mansluuj. * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Johan Neeskens]] sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6330846/voetbalicoon-johan-neeskens-73-plotseling-overleden.html Nu.nl - Voetbalicoon Johan Neeskens (73) plotseling overleden]</ref> ;5 oktober * ''Weitesjap, Zuud-Europa'': D'n Italiaanse moleculair bioloog [[Sammy Basso]] sjtörf op 28-jäörige laeftied ane gevolge van [[progeria]], 'n zeldzaam krenkde woebie 't lief van de patiënt zier sjnel verajerd. Basso waor veur zoewied bekindj d'n aadste patiënt mit dees krenkde en deeg dao óngerzeuk nao.<ref>[https://www.rainews.it/articoli/2024/10/e-morto-sammy-basso-il-malato-di-progeria-il-piu-longevo-al-mondo-messaggi-commossi-33151f0d-e0cf-41d5-866a-183797a73de1.html Rainews.it - È morto Sammy Basso, il malato di progeria il più longevo al mondo]</ref> * ''Sjport'': [[Marianne Vos]] wintj 't WK fietse op sjteinsjlaagwaeg bie de vrouwluuj. ;3 oktober * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': 't [[Genneps]] waordebook waert geprizzenteerd in 't historisch sjtadhoes van [[Gennep]].<ref>[https://www.veldeke.net/lb/het-genneps-dialectwoordenboek-is-veerdeg/ Veldeke - Het Genneps Dialectwoordenboek is veerdeg]</ref> * ''Politiek, Afrika/Azië, Vereinig Keuninkriek & Ierlandj'': [[Groet-Brittannië]] geuf alle eilendjes vanne [[Chagosarchipel]] midden inne [[Indische Oceaan]] aan [[Mauritius]]. De militair basis blief in Britse henj.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c98ynejg4l5o BBC - UK will give sovereignty of Chagos Islands to Mauritius]</ref> * ''Midde-Afrika'': op 't [[Kivumeer]] in 't uterste oeste vanne [[Democratische Rippebliek Congo]] zink e euvervol passagierssjip. Daobie kómme zeker 126 luuj óm 't laeve.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/10/03/beelden-tonen-hoe-schip-kapseist-op-kivumeer-vrees-voor-honderd/ VRT - Beelden tonen hoe schip kapseist op Kivumeer in Congo: vrees voor honderden doden]</ref> * ''Midde-Oeste'': inne [[Gazasjtrook]] bevrieje Israelische militaire 'n [[Jezidi's|jezidische]] vrouw die in [[2014]], tiedes de [[genocide]] op dizze religieuze groep door [[IS]], woort óntveurd en doorverkoch aan 'ne man oet Gaza.<ref>[https://nos.nl/artikel/2539499-israel-redt-jezidische-vrouw-uit-gaza-10-jaar-na-ontvoering-door-is NOS - Israël redt jezidische vrouw uit Gaza, 10 jaar na ontvoering door IS]</ref> ;2 oktober * ''Nederlandj'': 65.000 [[pelissie]]-agente waere getroffe door 'ne [[hack]]-aanval. Veural zakelike gegaeves woorte gesjtole. Inlichtinge- en veiligheidsdeenste dinke dat e anger landj achter d'n aanval zit.<ref>[https://nos.nl/artikel/2539509-wat-kan-het-land-achter-de-politiehack-met-de-gestolen-gegevens NOS - Wat kan het land achter de politiehack met de gestolen gegevens?]</ref> ;1 oktober * ''Midde-Oeste'': [[Iran]] vèlt Israel aan mit 180 ballistische rakètte.<ref>[https://www.haaretz.com/israel-news/2024-10-01/ty-article-live/nsc-spox-u-s-supports-limited-israeli-operations-in-lebanon-to-protect-citizens/00000192-45ff-da69-a797-5fff1f610000 Haaretz - Attack: 180 Missiles Fired From Iran, IDF Says No Additional Threats Detected]</ref> * ''Midde-Oeste'': [[Israël]] begintj mit e gróndjoffensief taege [[Hezbollah]].<ref>[https://apnews.com/article/israel-lebanon-hezbollah-gaza-news-09-30-2024-83ea5f243688f309754ec74850de4238 Associated Press - Israel begins ground offensive against Hezbollah in southern Lebanon]</ref> * ''Politiek'': [[Mark Rutte]] weurt geïnstalleerd es secretair-ginneraal van de [[NAVO]].<ref>[https://nos.nl/video/2539172-rutte-geinstalleerd-als-nieuwe-secretaris-generaal-van-de-navo NOS - Rutte geïnstalleerd als nieuwe secretaris-generaal van de NAVO]</ref> * ''Oes-Europa'': Róssische troepe neme de Oes-Oekraïense sjtad [[Voehledar]] in.<ref>[https://www.nu.nl/spanningen-oekraine/6330284/oekraiens-leger-trekt-zich-terug-uit-door-russen-ingenomen-plaats-vuhledar.html Nu.nl - Oekraïens leger trekt zich terug uit door Russen ingenomen plaats Vuhledar]</ref> ===september=== * ''Natuur & milieu, Centraal- en Oes-Europa'': watereuverlas in [[Roemenië]], [[Pole]], [[Tsjechië]] en [[Oosteriek]]. * ''Natuur & milieu, Zuudoes-Azië'': mie es 800 luuj sjtörve es gevolg van [[tyfoon]] Yagi. Hel getroffe is veural [[Vietnam]]. ;30 september * ''Politiek, Belsj'': In [[Vlaandere]] weurt de regering-Diependaele gevörmp. Ze berös op 'n coalitie van [[N-VA]], [[Vooruit]] en [[CD&V]].<ref>[https://web.archive.org/web/20241002082334/https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/09/30/liveblog-verkiezingen-30-september/ VRT - Liveblog - Onderwijsvakbond bezorgd over besparingen in secundair onderwijs, ook Katholiek Onderwijs wil snel overleg met minister Demir (N-VA)]</ref> ;29 september * ''Politiek, Oesteriek'': De rechspopulistische [[FPÖ]] waert mit 29,2 % van de sjtömme de groetste partie bie parlementsverkezinge in [[Oesteriek]].<ref>[https://www.tagesschau.de/ausland/europa/oesterreich-wahl-analyse-100.html Tagesschau - Schwierige Regierungsbildung nach FPÖ-Sieg]</ref> ;28 september * ''Kóns en cultuur, Vereinigde Sjtate'': D'n Amerikaanse zenger-sjriever [[Kris Kristofferson]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://variety.com/2024/film/obituaries-people-news/kris-kristofferson-dead-country-music-legend-actor-1236159472/ Variety.com - Kris Kristofferson, Country Music Legend and ‘A Star Is Born’ Leading Man, Dies at 88]</ref> ;27 september * ''Midde-Oeste'': [[Hassan Nasrallah]], de langjäörige leisman van [[Hezbollah]], kump op 64-jäörige laeftied óm bie 'nen Israëlischen aanval.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6329810/hezbollah-bevestigt-dood-van-leider-nasrallah-bij-israelische-aanval.html Nu.nl - Hezbollah bevestigt dood van leider Nasrallah bij Israëlische aanval]</ref> * ''Kóns en cultuur, Vereinig Keuninkriek en Ierlandj'': De Britse actries [[Maggie Smith]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6329745/harry-potter-en-downton-abbey-actrice-maggie-smith-89-overleden.html Nu.nl - Harry Potter- en Downton Abbey-actrice Maggie Smith (89) overleden]</ref> ;23 september * ''Midde-oeste'': Bie Israëlische rakètaanvalle op Zuud-Libanon valle hóngerde doeje en gewonde.<ref>[https://www.nu.nl/midden-oostenconflict/6329276/bijna-500-doden-en-duizenden-gewonden-gemeld-in-libanon-na-israelische-aanvallen.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Nu.nl - Bijna 500 doden en duizenden gewonden gemeld in Libanon na Israëlische aanvallen]</ref> * ''Kóns en cultuur, Belsj'': De Belzjen acteur [[Aron Wade]] sjtörf op 57-jäörige laeftied nao euthanasie.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240923_95357825 De Standaard - Acteur Aron Wade neemt afscheid van het leven door euthanasie wegens psychisch lijden]</ref> ;22 september * ''Politiek, Duutsjlandj'': de [[SPD]] blief mit 30,9% van de sjtömme de groetste partie bie verkezinge in de Duutsje deilsjtaat [[Brandenburg]] (+4,7%). De [[AfD]] kump op de twiede plaats (29,2%, +5,7%). De [[CDU]], Die Linke en de Greune verleze. Groete winnaer op links is 't populistische [[Bündnis Sahra Wagenknecht]].<ref>[https://www.rbb24.de/politik/wahl/Landtagswahl/2024/brandenburg-wahl-2024-hochrechnungen-ergebnisse.html RBB24 - Vorläufiges Endergebnis: SPD vor AfD, BSW vor CDU - Grüne, Linke und Freie Wähler raus]</ref> ;21 september * ''Weitesjap, kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': de Rieksdeens vuur Cultureel Erfgood bevestig de vónds van 3600 munte oet de [[Romeinse tied in de Limburge|Romeinse tied]]. De vindplaats waert neet bekindgemaak.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240921_94616964 De Limburger - Grootste vondst ooit in Limburg: duizenden Romeinse munten van ‘onschatbare historische waarde’]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzsaxofonis [[Benny Golson]] sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2024/09/23/arts/music/benny-golson-dead.html New York Times - Benny Golson, Saxophonist and Composer of Jazz Standards, Dies at 95]</ref> ;20 september * ''Midde-Oeste'': veerteen militante en hoeggeplaatsde commandante van terreurbeweging [[Hezbollah]] kómme óm 't laeve bie 'nen [[Israel]]ische lóchaanval op [[Beiroet]], de huidsjtad van [[Libanon]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2537950-hezbollah-bevestigt-dood-commandanten-na-aanval-israel NOS - Hezbollah bevestigt dood commandanten na aanval Israël]</ref> * ''Nederlandj'': bie e sjtaekincident oppe [[Erasmusbrök]] in [[Rotterdam]] kump eine persoen óm 't laeve. 'ne Man oet [[Zjwitserlandj]] raak zjwaorgewóndj. De verdachte is 'ne 22-jäörige man oet [[Amersfoort]]. Hae zoel bekindj zie bie de [[pelissie]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2537846-verdachte-van-steekpartij-erasmusbrug-is-amersfoorter-bekende-van-politie NOS - Verdachte van steekpartij Erasmusbrug is Amersfoorter, bekende van politie]</ref> * ''Kóns en cultuur, Zuudoes-Azië, Nederlandj'': [[Nederlandj]] geuf 288 sjtökke oet de Riekscollectie truuk aan [[Indonesië]]. 't Geit óm beelde, wapes, munte, serade en textiel die in de ierste helf van de [[19e iew]] en in [[1906]] zint mitgenaome oet respectievelik [[Java]] en Zuud-[[Bali]], wie de bei eilenj nog Nederlandse [[kolonie|koloniën]] waore.<ref>[https://nos.nl/artikel/2537819-nederland-geeft-indonesie-honderden-museumstukken-terug NOS - Nederland geeft Indonesië honderden museumstukken terug]</ref> ;19 september * ''Weitesjap, Kuns en cultuur, Duutsjlandj'': De bibliotheek van [[Leipzig]] maak de vónds van e jäögwerk van [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]] bekèndj. 't Geit óm 'n [[Serenaad in C, KV deest|serenaad veur twie viole en cello]].<ref>[https://stadtbibliothek.leipzig.de/detailansicht-news/news/ganz-kleine-nachtmusik-unbekanntes-mozart-stueck-in-leipzig-entdeckt Stadtbibliothek Leipzig - „Ganz kleine Nachtmusik“: Unbekanntes Mozart-Stück in Leipzig entdeckt]</ref> ;17 september * ''Economie, politiek, Nederlandj'': op [[Prinskesdaag]] waert bekindjgemaak dat de totaal oetgave inne begroeting van 't [[Kabbinèt-Schoof|nuuj kabinet]] volgend jaor 457 miljard euro bedrage, 'n toenaam van 23 miljard euro. De groetste oetgaveposte zin sociaal zekerheid en de zörg mit 115 miljard euro. Wiejer waert mie oetgegaeve aan [[justitie]], e sjtrenger [[migratie]]beleid en [[defensie]]. 't [[Óngerwies]] krieg minder geld. Hoeshajes gaon 0,7% in [[koupkraf|koupkrach]] op veuroet.<ref>[https://nos.nl/collectie/13979/artikel/2537546-dit-zijn-de-plannen-en-voornemens-van-het-kabinet-schoof NOS - Dit zijn de plannen en voornemens van het kabinet-Schoof]</ref> * ''Midde-Oeste'': in [[Libanon]] en [[Syrië]] explodeert e groet aantal semafoons in kórten tied. De apparate waere door väöl [[Hezbollah]]-leje op 't lichaam gedrage en gebroek veur mitein te communicere. Bie de óntploffinge valle zikker zesteen doeje en 2750 gewónje. Hezbollah besjöldig [[Israel]] van de óntploffinge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2537529-doden-en-duizenden-gewonden-door-exploderende-hezbollah-piepers-in-libanon-en-syrie NOS - Doden en duizenden gewonden door exploderende Hezbollah-piepers in Libanon en Syrië]</ref> ;15 september * ''Vereinig Keuninkriek, Frankriek'': ach migrante kómme óm 't laeve in 't [[Kanaal]] tósje [[Frankriek]] en [[Ingelandj]].<ref>https://nos.nl/artikel/2537203-acht-migranten-omgekomen-in-het-kanaal-bij-frankrijk NOS - Acht migranten omgekomen in het Kanaal bij Frankrijk]</ref> ;11 september * ''Politiek, Zuud-Amerika'': De [[Peru]]aanse politicus [[Alberto Fujimori]], presidentj tösje 1990 en 2000, sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://edition.cnn.com/2024/09/11/americas/peru-former-president-alberto-fujimori-dead-intl-latam/index.html CNN.com - Peru’s ex-leader Alberto Fujimori dies at 86]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjilder [[Peter Klashorst]] sjtörf op 67-jäörige laeftied aan [[AIDS]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2536814-kunstenaar-peter-klashorst-67-overleden NOS.nl - Kunstenaar Peter Klashorst (67) overleden]</ref> ;8 september * ''Kóns en cultuur, Vereinig Keuninkriek'': D'n [[Groeët-Brittannië|Britsen]] basgitaris [[Herbie Flowers]], bekindj van de baslien in "Walk on the Wild Side" van [[Lou Reed]] (1972), sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://www.theguardian.com/uk-news/article/2024/sep/08/herbie-flowers-bassist-lou-reed-walk-on-the-wild-side-dies-aged-86 The Guardian - Herbie Flowers, bassist on Lou Reed’s Walk on the Wild Side, dies aged 86]</ref> * ''Wes-Afrika'': bie 'n explosie van 'ne tankwage gevöld mit brandjsjtof in 't noorde van [[Nigeria]] valle 48 doeje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2536426-brandstoftruck-ontploft-in-nigeria-zeker-48-doden NOS - Brandstoftruck ontploft in Nigeria, zeker 48 doden]</ref> * ''Politiek, Zuud-Amerika, Europa algemein'': De [[Venezuela|Venezolaanse]] oppositieleijer [[:en:Edmundo González|Edmundo González]] krieg politiek asiel in [[Sjpanje]]. Nao de controversieel herverkezing van Maduro woort hae nimmie in 't aopebaar gezeen. Hae kreeg óngerdaak in de Nederlandse ambassade in [[Caracas]], de huidsjtad van Venezuela.<ref>[https://nos.nl/artikel/2536405-venezolaanse-oppositieleider-in-spanje-geland-krijgt-politiek-asiel NOS - Venezolaanse oppositieleider in Spanje geland, krijgt politiek asiel]</ref> ;7 september * ''Politiek, Noord-Afrika'': zittend prizzedent Abdelmadjid Tebboune wintj volges officieel ciefers mit 95% van de sjtömme de [[Algerieje|Algeriense]] verkezinge. De oetsjlaag waert in twiefel getrokke.<ref>[https://nos.nl/artikel/2536448-zittend-president-algerije-wint-zoals-verwacht-verkiezingen-veel-vragen-over-uitslag NOS - Zittend president Algerije wint zoals verwacht verkiezingen, veel vragen over uitslag]</ref> ;5 september * ''Politiek, Frankriek'': [[:fr:Michel Barnier|Michel Barnier]] waert aangesjteld es de nuje [[premier]] van [[Frankriek]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2535948-macron-benoemt-brexit-onderhandelaar-barnier-tot-premier-van-frankrijk NOS - Macron benoemt Brexit-onderhandelaar Barnier tot premier van Frankrijk]</ref> ;3 september * ''Oes-Europa'': 't Róssische leger vèlt de [[Oekraïne|Oekraïense]] sjtad [[Poltava]] aan mit ballistische rakette. Daobie valle 51 doeje en mie es 200 gewónje.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c1m0ylnkylko BBC - Ukraine says soldiers among 51 killed in Poltava missile attack]</ref> ;1 september * ''Politiek, Duutsjland'': de [[AfD]] waert mit 32,8% (+9,4%) van de sjtömme de groetse partie bie verkezinge in de Duutsje deilsjtaat [[Thüringen]]. De [[CDU]] kump op de twiede plaats mit 23,6% (+1,6%). In [[Sachsen]] zint de christendemocrate de groetste gebleve (31,9% in totaal, -0,2%), mit de de AfD (30,6%, +3,1%) es twiede partie. Groete winnaer op links is 't populistische [[Bündnis Sahra Wagenknecht]].<ref>[https://www.zdf.de/nachrichten/politik/deutschland/landtagswahl-sachsen-landtagswahl-thueringen-liveticker-100.html ZDF - Sachsen und Thüringen: Ergebnisse und Reaktionen zu den Wahlen]</ref> ===augustus=== ;26 augustus * ''Oes-Afrika'': in 't noordoeste van [[Soedan]] brik 'ne dam van e sjtuwmeer door. Daobie waere twintig dörper verwoes en rake 50.000 luuj daakloos. Teentalle luuj euverlaeve 't neet.<ref>[https://nos.nl/artikel/2534709-dambreuk-in-sudan-lijkt-uit-te-lopen-op-grote-humanitaire-ramp NOS - Dambreuk Sudan: twintig dorpen verwoest, 50.000 mensen dakloos]</ref> * ''Zuud- en Centraal-Azië'': bie versjillende aansjlaeg inne [[Pakistan|Pakistaanse]] deilsjtaat [[Baloetsjistan]] valle mie es 50 doeje. De Baloch Liberation Army (BLA), 'n separatistische beweging inne regio, haet de aansjlaeg opgeëis.<ref>[https://nos.nl/artikel/2534625-meer-dan-50-doden-in-pakistan-bij-aanslagen-door-separatisten NOS - hMeer dan 50 doden in Pakistan bij aanslagen door separatisten]</ref> ;25 augustus * ''Midde-Oeste'': [[Hezbollah]] sjöt 320 rakette en drones aaf op versjillende doele in [[Israel]], meugelik in reactie op de doed vanne hoeggeplaatsde commandant Fuad Shukr aafgeloupe 30 juli. Wiedoet de meiste waere óngersjöp. Israel reageert mit lóchaanvalle op doele van Hezbollah. In Israel valle kump eine persoen óm 't laeve en in [[Libanon]] valle drie doeje.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cq6rzvyz9p6o BBC - Israel and Hezbollah exchange heavy fire in major escalation]</ref> ;24 augustus * ''Nederlands Limburg'': [[Ron van den Hout]] waert geïnstalleerd es de nuje [[bisjop]] van 't [[bisdóm Remunj]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240823_97194158 De Limburger - Nieuwe bisschop van Roermond wordt geïnstalleerd]</ref> * ''Wes-Afrika'': bie 'ne groetsjalige aansjlaag in Barsalogho, [[Burkina Faso]], kómme mie es 200 luuj óm 't laeve en mie es 300 rake gewóndj. Jama’at Nasr al-Islam wal Muslimin (JNIM), 'ne tereurgroep dae gelink is aan [[Al-Qaeda]] en in dae regio aktief is, waert verantwoordelik gehaje veur 't geweld.<ref>[https://www.rfi.fr/fr/afrique/20240825-burkina-faso-l-h%C3%B4pital-de-kaya-confront%C3%A9-%C3%A0-l-urgence-apr%C3%A8s-le-massacre-de-samedi Rfi.fr - Burkina Faso: l'hôpital de Kaya confronté à l'urgence après le massacre de samedi]</ref> ;23 augustus * ''Duutsjland'': bie 'ne metsaanval op e fies ter iere van 't 650-jäörig besjtaon van [[Solich]] valle drie doeje en mierder gewónje.<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/solingen/solingen-mindestens-drei-tote-bei-attacke-auf-solinger-stadtfest_aid-118174681 Rheinische Post - Mindestens drei Tote bei Attacke auf Solinger Stadtfest]</ref> [[IS]] eis d'n aansjlaag op. De verdachte is 'ne 26-jäörige man oet [[Syrië]].<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/innenpolitik/solingen-anschlag-is-100.html Tagesschau - Messerangriff in Solingen - ein Anschlag im Namen des IS?]</ref> ;22 augustus * ''Europa algemein'': óp g'n [[NAVO]]-basis in [[Jellekerke]], kótbie [[Broensem]], wurd de dreiging verhuueg noa waarsjuwinge durch deenste oet 't boetelandj. Personeel, wat doa neet noeëdzakelik mót zieë, wurd oet vuurzörg noa hoes gesjik. De oerzaak van de dreiging is nog ónbekindj.<ref>[https://www.aachener-zeitung.de/lokales/region-heinsberg/geilenkirchen/bedrohung-an-nato-flugplatz-was-wir-wissen-und-was-nicht./18316370.html Aachener Zeitung - Bedrohung an Nato-Flugplatz? Was wir wissen und was nicht.]</ref> * ''Nederlands Limburg'': in [[Sjpawbik]] kump 'ne 67-jäörige wandelaer um 't laeve bie 'ne aanval van 'n kudde [[kooj|keuj]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240822_95822482 De Limburger - Man overleden door aanval kudde koeien, natuurgebied in Spaubeek op slot]</ref> ;17 augustus * ''Zuudoes-Azië'': [[Nusantara]] weurt ingewiejd es nuuj huidsjtad van [[Indonesië]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6324903/indonesie-viert-onafhankelijkheid-in-geplande-nieuwe-hoofdstad-nusantara.html Nu.nl - Indonesië viert onafhankelijkheid in geplande nieuwe hoofdstad Nusantara]</ref> ;15 augustus * ''Oes-Europa'': De Oekraïense sjtriedkrachte bezètte inne regio [[Koersk]] e gebeed ter gruutde van óngevier de helf van [[Nederlands Limburg]] (ca. 1000 km²) en richte e militair kentoer op in 't sjtedje Soedzja, de groetste plaats die ze dao höbbe ingenome.<ref>[https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3274674/kursk-incursion-ukraine-sets-military-office-russian-town-sudzha South China Morning Post - Kursk incursion: Ukraine sets up military office in Russian town of Sudzha]</ref> ;14 augustus * ''Politiek, Zuudoes-Azië'': 't [[Thailandj|Thaise]] Hoeggerechshof zet [[premier]] [[:nl:Srettha Thavasin|Srettha Thavasin]] oet zien amb. Hae zoel de [[Gróndjwet]] höbbe euvertraeje, umdat hae 'ne aad-gevangene haet aangesjteld es [[minister]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2533241-thaise-premier-srettha-uit-ambt-gezet NOS - Thaise premier Srettha uit ambt gezet ]</ref> ;12 augustus * ''Weitesjap'': op [[Mars (planeet)|Mars]] waert vleujbaar water óntdèk.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/czxl849j77ko BBC - Reservoir of liquid water found deep in Martian rocks ]</ref> * ''Nederlands Limburg, Economie'': Tösje [[Berg aan de Maas]] en [[Bor]] weurt begós aan 'n groete óngerhaudsoperatie in 't [[Julianakenaal]]. Hieveur zal ónger mie 't kenaal euver veer kilomaeter waere droeggelag.<ref>[https://nos.nl/artikel/2532956-megaproject-van-start-julianakanaal-drooggelegd-voor-werkzaamheden NOS.nl - Megaproject van start: Julianakanaal drooggelegd voor werkzaamheden]</ref> ;11 augustus * ''Sjport'': De [[Olympische Sjpele]] in Paries loupe aaf. Veur Nederlandj, wat mit 15 gouwe, 7 zilvere en 12 brónze medajes op de zèsde plaats kump, zien dit de succesvolste Sjpele oets; ouch 't Belsj deit 't mit 'n 25e plaats (3 goud, 1 zilver, 6 bróns) baovegemiddeld good. ;10 augustus * ''Economie'': De Amerikaanse tech-óngernumster [[Susan Wojcicki]] sjtörf op 56-jäörige laeftied aan de lóngkanker.<ref>[https://www.nu.nl/tech/6324084/voormalige-youtube-topvrouw-susan-wojcicki-56-overleden.html Nu.nl - Voormalige YouTube-topvrouw Susan Wojcicki (56) overleden]</ref> ;9 augustus * ''Zuud-Amerika'': e vleegmesjien sjtort denaer kortbie Vinhedo, get ten noordweste van [[São Paulo]] in [[Brazilië]]. Alle 61 inzittende kómme daobie óm 't laeve.<ref>[https://nos.nl/artikel/2532608-passagiersvliegtuig-met-61-mensen-aan-boord-neergestort-bij-sao-paulo NOS - Passagiersvliegtuig met 61 mensen aan boord neergestort bij São Paulo]</ref> * ''Oes-Europa'': Oekraïense troepe valle Róssische troepe aan op 't [[Kinboern-sjiereilandj]], wat saer 't begin van de [[Rósso-Oekraïenisje kreeg|invasie in 2022]] bezat waert.<ref>[https://www.rferl.org/a/ukraine-russia-kinburn-spit-raid/33073107.html Rferl.org - Ukraine Raids Russian Forces On Occupied Sliver Of Land In Black Sea]</ref> ;7 augustus * ''Duutsjlandj'': in [[Kröv]], inne Duutsje deilsjtaat [[Rienland-Palts]], sjtort e hotel in. Daobie valle twie doeje en zeve gewönje.<ref>[https://www.swr.de/swraktuell/rheinland-pfalz/trier/hotel-in-kroev-an-der-mosel-eingestuerzt-zwei-tote-100.html SWR - Letzte Überlebende aus eingestürztem Hotel in Kröv gerettet]</ref> ;6 augustus * ''Politiek, Zuud-Azië'': in [[Bangladesh]] waert eine daag nao 't aaftraeje van premier Sheikh Hasina en 'n periode van gewelddadige demonstraties 't [[parlement]] óntbónje. Bankier en nobelprieswinnaer Muhammad Yunus geit 'n interim-regering leije.<ref>[https://nos.nl/artikel/2532063-nobelprijswinnaar-yunus-gaat-interim-regering-bangladesh-leiden NOS - Nobelprijswinnaar Yunus gaat interim-regering Bangladesh leiden]</ref> * ''Oes-Europa'': [[Oekraïne|Oekraïense]] troepe valle de [[Róslandj|Róssische]] regio [[Koersk]] aan mit gróndtroepe en gepantserde veurtuger. Ze numme versjillende dörpkes in en bezette ouch 't sjtedje [[Soedzja]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2532295-rusland-roept-noodtoestand-uit-in-grensregio-koersk-na-oekraiense-aanvallen NOS - Rusland roept noodtoestand uit in grensregio Koersk na Oekraïense aanvallen]</ref> ;4 augustus * ''Sjport'': [[Feyenoord]] pak de [[Johan Cruijffsjaol]] door mit 4-4 en 4-2 in penanties te winne van [[PSV]].<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6323344/live-johan-cruijff-schaal-psv-komt-na-rust-op-gelijke-hoogte-tegen-feyenoord.html Nu.nl - Live Johan Cruijffschaal]</ref> ;3 augustus * ''Natuur & milieu, Belsj Limburg'': in [[Belsj Limburg]] waere 29.000 [[Kwakkers en króddele|boumkwakkers]] geteld. De populatie haet zich saer de millenniumwisseling hersjteld door de aanlèk en 't hersjtel van gesjikde laefgebede. 't Bieske waert daomit nimmie mit oetsjterve bedreig.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/08/03/recordjaar-voor-de-boomkikker-29-000-exemplaren-geteld-in-limbu/ VRT - Boomkikker niet langer met uitsterven bedreigd: 29.000 exemplaren geteld in Limburg]</ref> * ''Oes-Afrika'': bie versjillende aansjlaeg op e hotel inne [[Somalië|Somalische]] huidsjtad [[Mogadishu]] valle zikker 37 doeje en versjillende gewónje. De aansjlaeg waere opgeëis door [[Al-Shabaab]].<ref>[https://www.france24.com/en/africa/20240803-somalia-beach-attack-dozens-killed-al-shabaab-terrorism France24 - More than 30 killed in Somalia beach attack claimed by Al-Shabaab]</ref> ;1 augustus * ''Europa algemein, Noord-Amerika'': oppe lóchhave van [[Ankara]] vingk de groetste gevangeneruul plaats saer 't einde van de [[Kaje Krieg]]. [[Róslandj]] en [[Wit-Róslandj]] laote zèsteen gevangene vrie, dewiel de [[VS]], [[Duutsjlandj]], [[Pole]], [[Sjlovenië]] en [[Noorwege]] ach gevangene en twie minderjäörige vrielaote.<ref>[https://www.theguardian.com/world/article/2024/aug/01/evan-gershkovich-other-foreign-citizens-freed-russia-prisoner-swap The Guardian - Russia frees Evan Gershkovich and others in biggest prisoner swap since cold war]</ref> ===juli=== ;31 juli * ''Midde-Oeste'': bie 'ne [[Israel]]ische lóchaanval inne [[Iran]]ese huidsjtad [[Teheran]] kump [[:nl:Ismail Haniya|Ismail Haniyeh]], de hoegste leijer van [[Hamas]], óm 't laeve.<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2531018-hamasleider-haniyeh-gedood-in-iraanse-hoofdstad-teheran NOS - Hamasleider Haniyeh gedood in Iraanse hoofdstad Teheran]</ref> ;30 juli * ''Midde-Oeste'': bie 'ne [[Israel]]ische lóchaanval inne [[Libanon|Libanese]] huidsjtad [[Beiroet]] kump [[:en:Fuad Shukr|Fuad Shukr]], 'ne hoeggeplaatsde [[Hezbollah]]commandant, óm 't laeve. Hae waert verantwoordelik gehaje veur de raketaanval op kinger in Majdal Sjams, oppe Golanhuuegde.<ref>[https://www.spiegel.de/ausland/beirut-hisbollah-bestaetigt-tod-von-kommandant-fuad-shukr-a-b1d60b88-1e61-44dd-9dbe-35c968552ee1 Der Spiegel - Hisbollah bestätigt Tod von Kommandant Fuad Shukr ]</ref> ;29 juli * ''Vereinig Keuninkriek'': inne [[Ingeland|Ingelse]] sjtad Southport, get ten noorde van [[Liverpool]], zint drie kinjer euverleje bie e sjtaekincident. Ach anger kinjer zint gewóndj geraak. De 17-jäörige verdachte is opgepak.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240729_94835380 De Limburger - Twee kinderen gedood en negen gewond bij mesaanval door 17-jarige verdachte op Britse kinderclub in Southport]</ref> * ''Politiek, Zuud-Amerika'': bie verkezinge in [[Venezuela]] geuf 't óndutelikheid euver de oetsjlaag. Zoewaal zittend prizzedent [[Nicolás Maduro]] es oppositiekandidaat Edmundo González claime de euverwinning. De autocratische Maduro waert aevel door de keescommsissie oetgeroepe tot winnaar mit 51 procent van de sjtömme. 't Geuf sjterke twiefels euver de geldigheid van de oetsjlaag.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240729_96154586 De Limburger - Nicolás Maduro roept zich uit tot winnaar in Venezuela, maar stuit op ongeloof]</ref> ;27 juli * ''Midde-Oeste'': bie 'ne raketaanval op 't Druzische dörp Majdal Sjams op de door [[Israel]] gecontroleerde Golanhuuegde valle 12 doeje. Israel helt [[Hezbollah]] verantwoordelik veur de aanval.<ref>[https://www.timesofisrael.com/11-killed-mostly-children-dozens-more-hurt-as-rocket-hits-soccer-field-in-majdal-shams/ Times of Israel - 12 killed, mostly children, dozens hurt as Hezbollah rocket hits Majdal Shams soccer field]</ref> * ''Kóns en cultuur, Zuud-Europa'': De [[Via Appia]] waert door [[UNESCO]] op de welterfgoodlies gezat.<ref>[https://www.repubblica.it/cultura/2024/07/27/news/via_appia_patrimonio_unesco_60esimo_sito_italiano_cosa_vedere-423417103/ La Repubblica - La via Appia diventa patrimonio Unesco, è il 60esimo sito italiano]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsje componis [[Wolfgang Rihm]] sjtörf op 72-jäörige laeftied. ;26 juli * ''Frankriek'': in aanloup nao de [[Olympische Sjpeule]] in [[Paries]] is 't sjpoor op veer plekke in [[Frankriek]] doelwit van 'ne gecoördineerde sabotagepoging. Vöäl treine valle oet. De verdachte kump oet e extreemlinks milieu.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6322143/grote-aanval-door-brandstichters-legt-vlak-voor-spelen-frans-treinverkeer-plat.html Nu.nl - 'Grote aanval' door brandstichters legt vlak voor Spelen Frans treinverkeer plat]</ref> * ''Noord- en Midde-Amerika'': De Amerikaanse pelissie in [[El Paso]], [[Texas]] pak twie leijers van 't beröchte Sinaloa-drugskartel op. 't Geit óm [[:en:Ismael "El Mayo" Zambada|Ismael "El Mayo" Zambada]] en de zoon van ziene veurganger [[:nL:Joaquín Guzmán Loera|Joaquín Guzmán]], baeter bekindj es El Chapo. Ze waere verdach van groetsjalige [[drugs]]sjmókkel nao de [[VS]]<ref>[https://theconversation.com/mexico-leading-members-of-the-sinaloa-cartel-arrested-in-huge-symbolic-win-for-the-us-235626 The Conversation - Mexico: leading members of the Sinaloa cartel arrested in huge symbolic win for the US]</ref> ;24 juli * ''Sjport'': In [[Paries]] beginne de [[Olympische Sjpele]]. ;21 juli * ''Sjport, Frankriek'': De Sjloveen [[Tadej Pogačar]] wintj de [[Tour de France]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13975/artikel/2529801-pogacar-ook-snelste-in-slottijdrit-en-wint-voor-derde-keer-tour-de-france NOS - Pogacar ook snelste in slottijdrit en wint voor derde keer Tour de France]</ref> * ''Politiek, Vereinigde Sjtaote'': [[Joe Biden]] trèk zich trök es kandidaat veur de prizzedentsverkezinge.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c1e5xpdzkd8o BBC - Joe Biden withdraws from US presidential election race]</ref> ;20 juli * ''Midde-Oeste'': [[Israel]] veurt 'ne lóchaanval oet oppe have vanne [[Jeme|Jemenitische]] sjtad [[Hodeida]], wat in henj van de Houthi's is. Daobie valle drie doeje en 90 gewónje. 't Geit óm 'n wraakactie op de drone-aanval op Tel Aviv.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6321527/israel-valt-haven-jemen-aan-na-aanval-op-tel-aviv-waarbij-dode-viel.html Nu.nl - Israël valt haven Jemen aan na aanval op Tel Aviv waarbij dode viel]</ref> ;19 juli * ''Midde-Oeste'': de [[houthi's]] claime 'ne drone-aanval [[Tel Aviv]] in [[Israel]], woebie eine man óm 't laeve kump en teen luuj gewóndj rake. 't Is de ierste succesvolle aanval van de [[Jeme|Jemenitische]] terreurgroop op de sjtaat Israel.<ref>[https://edition.cnn.com/2024/07/19/middleeast/israel-tel-aviv-explosion-us-embassy-intl-hnk/index.html CNN - Israel investigates security failures around deadly Tel Aviv drone strike ]</ref> ;18 juli * ''Politiek, Midde-Oeste'': 'n Mierderheid van de Knesset, 't [[parlement]] van [[Israel]], sjtump taege de vestiging van 'ne [[Palestiense Sjtaat]] ten weste van de [[Jordaan]].<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2024/07/18/israelisch-parlement-stemt-tegen-vestiging-palestijnse-staat-a4860113 NRC - Israëlisch parlement stemt tegen vestiging Palestijnse staat ]</ref> ;14 juli * ''Sjport, Europa algemein'': [[Spaons hierevoetbalèlftal|Sjpanje]] wintj 't [[Europees kampioensjap hierevoetbal 2024]] door in de finaal mit 2-1 taege [[Ingels hierevoetbalèlftal|Ingelandj]] te sjpele.<ref>[https://nos.nl/artikel/2528910-volksfeest-in-spanje-losgebarsten-na-winst-ek-voetbal-huldiging-rond-20-00-uur NOS - Volksfeest in Spanje losgebarsten na winst EK voetbal, huldiging rond 20.00 uur]</ref> ;13 juli * ''Politiek, Vereinigde Sjtaote'': tiedes 'n campagnebiejeinkóms in [[Pennsylvania]] raak prizzedentskandidaat [[Donald Trump]] gewóndj aan zien rechteroer wie 'ne 20-jäörige man 't vuur op 'm äöpent. De sjötter waert gedoed en in 't publiek kump eine persoen óm 't laeve, twie rake gewóndj.<ref>[https://www.reuters.com/world/us/trump-shooting-raises-questions-about-security-lapses-2024-07-14/ Reuters - Trump survives assassination attempt at campaign rally after major security lapse]</ref> * ''Midde-Oeste'': bie 'ne Israelische lóchaanval [[Gaza]]-sjtad valle volges 't Gazaans gezóndheidsministerie, wat ónger leijing van [[Hamas]] sjteit, 91 doeje en 300 gewónje. Doelwit is Hamas-leijer [[Mohammed Deif]], dae verantwoordelik waert gehaje veur de [[Kreeg Hamas-Israel (2023-2024)#Aanval op Israel|terroristische aanvalle op Israel van 7 oktober 2023]]. Óndutelik is of hae bie de lóchaanval óm 't laeve is gekómme of gewóndj is geraak.<ref>[https://www.reuters.com/world/middle-east/dozens-palestinians-killed-or-wounded-israeli-attack-khan-younis-hamas-says-2024-07-13/ Reuters - Gaza officials say 90 Palestinians killed as Israel targets Hamas military chief]</ref> ;12 juli * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': jeugbeuksjriefster [[Tonke Dragt]], bekindj van ónger mie de kingerroman ''[[De brief voor de koning]]'', sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2528688-jeugdboekenschrijfster-tonke-dragt-93-overleden NOS - Jeugdboekenschrijfster Tonke Dragt (93) overleden]</ref> ;9 juli * ''Europa algemein, Weitesjap'': de [[:en:Ariane 6|Ariane 6]] waert succesvol gelanceerd. Daomit kump 't Europees [[ruumdevaart]]sprogram weer op gank.<ref>[https://www.nu.nl/tech/6320105/nieuwe-europese-draagraket-ariane-6-maakt-eerste-succesvolle-vlucht.html Nu.nl - Nieuwe Europese draagraket Ariane 6 maakt eerste succesvolle vlucht]</ref> ;8 juli * ''Oes-Europa'': bie Róssische raketaanvalle op versjillende [[Oekraïne|Oekraïense]] sjtaej valle 36 doeje en 140 gewónje. Ónger mie e kingerkrankehoes woort geraak.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cl4y1pjk2dzo BBC - Children's hospital hit as Russian strikes kill dozens in Ukraine]</ref> ;7 juli * ''Politiek, Frankriek'': 't Links blok Nouveau Front Populaire wintj de twiede rónde van de vervreugde parlementsverkezinge (180 bis 215 zedele). [[Emmanuel Macron|Macrons]] [[liberalisme|liberaal]] alliantie [[Ensemble]] kump op de twiede plaats (150 bis 180 zedele) en 't [[Rassemblement National]] van [[Marine Le Pen]] op de derde (120 bis 150 zedele).<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2024/07/07/het-republikeins-front-werkt-nog-links-blok-nfp-wint-franse-parlementsverkiezingen-a4859006?t=1720391391 NRC - Links blok NFP wint verrassend Franse parlementsverkiezingen]</ref> ;4 juli * ''Politiek, Vereinig Keuninkriek'': Bie verkezinge veur 't [[Liegerhoes (Vereinig Keuninkriek)|Liegerhoes]] book de [[Arbeierspartie (Vereinig Keuninkriek)|Arbeierspartie]] 'n mónstereuverwinning. De regerende [[Conservatieve Partie (Vereinig Keuninkriek)|Conservatieve Partie]] behaolt waorsjienelik häör sjlechste rizzeltaat oets.<ref>[https://www.theguardian.com/politics/ng-interactive/2024/jul/04/uk-general-election-results-2024-live-in-full The Guardian - UK general election results in full: Labour wins in landslide]</ref> ;3 juli * ''Sjport, Europa algemein'': [[Mark Cavendish]] pak zien 35e euverwinning in 'n etap in de [[Runj van Frankriek]]. Hae brik daomit 't record van [[Eddy Merckx]].<ref>Live-oetzenjing NPO 1</ref> ;2 juli * ''Politiek, Nederlandj'': 't [[kabbinèt-Schoof]] weurt beëidig. * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever en lètterkónjige [[Wim Hazeu]] sjtörf op 84-jäörige laeftied aan [[ALS]].<ref>[https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/3760254/baarnse-schrijver-wim-hazeu-overleden RTV Utrecht - Baarnse schrijver Wim Hazeu overleden]</ref> ;1 juli * ''Kóns en cultuur, Zuudoes-Europa'': de [[Albanië|Albanese]] sjriever [[:nl:Ismail Kadare|Ismail Kadare]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2526890-ismail-kadare-grootmeester-van-de-albanese-literatuur-overleden NOS - Ismail Kadare, grootmeester van de Albanese literatuur, overleden]</ref> ===juni=== * ''Natuur & milieu, Midde-Oeste'': bie de [[hadj]] in [[Mekka]] ([[Saoedi-Arabië]]) sjtörve 1300 luuj ane gevolge vanne hitte inne regio.<ref>[https://nos.nl/artikel/2525866-dodental-hadj-opgelopen-tot-1300-maakt-saudi-arabie-bekend NOS - Dodental hadj opgelopen tot 1300, maakt Saudi-Arabië bekend]</ref> ;30 juni * ''Nederlands Limburg/Belsj/Duutsjlandj'': D'n ierste [[Drielenjertrein]] veurt van [[Aoke]] euver [[Mestreech]] nao [[Luuk]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2526703-eerste-drielandentrein-na-jaren-oponthoud-eindelijk-vertrokken NOS.nl - Eerste Drielandentrein na jaren oponthoud eindelijk vertrokken]</ref> * ''Politiek, Frankriek'': 't Extreemrechs [[Rassemblement National]] wintj de vervreugde parlemèntsverkezinge. ;26 juni * ''Politiek, Nederlandj'': [[Mark Rutte]], d'n demissionaire premier van Nederlandj, weurt formeel beneump tot de nuje secretair-generaal van de [[NAVO]]. Hae geit die functie per 1 oktober bekleie.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6302504/rutte-na-maandenlang-gesteggel-officieel-benoemd-tot-navo-chef.html Nu.nl - Rutte na maandenlang gesteggel officieel benoemd tot NAVO-chef]</ref> * ''Politiek, Zuud-Amerika'': in [[Bolivia]] kump e gedeilte van 't leger ónger leijing van ginneraal [[:en:Juan José Zúñiga|Juan José Zúñiga]] in opsjtand en probeert daobie zittend prizzedent [[:en:Luis Arce|Luis Arce]] aaf te zette, wat aevel neet lök. Zúñiga woort daonao gearresteerd.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c288eewr1wko BBC - Bolivian police arrest leader of apparent coup attempt]</ref> ;25 juni * ''Sjport, Nederlandj'': De [[KNVB]] pak [[SBV Vitesse]] häör proflicentie aaf. Hiedoor maag de voetbalclub kómmend sezoen neet in de Ierste Devisie sjpele.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6316831/noodlijdend-vitesse-mag-geen-profvoetbal-meer-spelen-club-gaat-in-beroep.html Nu.nl - Noodlijdend Vitesse mag geen profvoetbal meer spelen, club gaat in beroep]</ref> * ''Wetensjap'': 't Chinees ruumdetuug [[Chang'e-6]] kump op Aerd trök mit e bojemmónster van d'n achterkantj van de maon.<ref>[https://www.nu.nl/tech-wetenschap/6318182/chinees-ruimtevaartuig-terug-op-aarde-met-gruis-van-achterkant-van-de-maan.html Nu.nl - Chinees ruimtevaartuig terug op aarde met gruis van 'achterkant' van de maan]</ref> ;23 juni * ''Oes-Europa'': bie [[Aasjleëg in Dagestan van juni 2024|versjillende aansjlaeg]] op 'n [[synagoog]], e pelissiebureau en twie [[kerk]]e inne sjtaej [[Derbent]] en [[Machatsjkala]] inne zujelike [[Róslandj|Róssische]] regio [[Dagestan]] valle twintig doeje, woe-ónger vieftien pelissie-agente, eine preester en veer börgers.<ref>[https://www.themoscowtimes.com/2024/06/24/what-we-know-about-church-and-synagogue-attacks-in-dagestan-a85498 The Moscow Times - What We Know About the Church and Synagogue Attacks in Dagestan]</ref> ;22 juni * ''Kóns en cultuur, Midde-Oeste'': archeologe vinje inne [[Middellandse Zie]] veure kös van [[Israel]] e 3.300 jaor aad sjip mit [[aerdwerk|aerdewerke]] kroeke, woevan de meiste nog intak zin. Veur zoewied bekind is dit 't aadste sjeepswrak oets.<ref>[https://www.nu.nl/tech-wetenschap/6317842/oudste-scheepswrak-ooit-gevonden-voor-israelische-kust-sensationele-vondst.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Nu.nl - Oudste scheepswrak ooit gevonden voor Israëlische kust: 'Sensationele vondst']</ref> ;20 juni * ''Kóns en cultuur'': De Canadesen acteur [[Donald Sutherland]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6317730/van-psychopaat-tot-rouwende-vader-acteur-donald-sutherland-kon-alles.html Nu.nl - Van psychopaat tot rouwende vader: acteur Donald Sutherland kon alles]</ref> ;19 juni * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever [[Jan Cremer]] sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6317448/schrijver-en-kunstenaar-jan-cremer-84-overleden.html Nu.nl - Schrijver en kunstenaar Jan Cremer (84) overleden]</ref> ;14 juni * ''Afrika'': Nao 't sjlete van 'n coalitie mit ónger mie de [[Democratische Alliantie (Zuid-Afrika)|Democratische Alliantie]] weurt [[Cyril Ramaphosa]] herkoze es presidentj van [[Zuud-Afrika]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2524628-cyril-ramaphosa-herkozen-als-president-zuid-afrika NOS.nl - Cyril Ramaphosa herkozen als president Zuid-Afrika]</ref> ;12 juni * ''Nederlandj, Kóns en cultuur'': In [[Haarlem]] begintj 't perces taege rapper [[Ali B]]. Hae weurt verdach van verkrachting en aanrenjing.<ref>[https://www.nu.nl/media/6315476/ali-b-25-jaar-na-beruchte-boos-uitzending-voor-de-rechter-dit-weten-we.html Nu.nl - Ali B 2,5 jaar na beruchte BOOS-uitzending voor de rechter: dit weten we]</ref> * ''Nederlandj'': De rechter deit oetsjpraok in 't perces róndj de maord op [[Peter R. de Vries]]. Twie verdachte kriege 28 jaor gevangenis, van de angere waeren 'rs drie vriegesjpraoke.<ref>[https://nos.nl/artikel/2524212-tot-28-jaar-voor-moord-op-peter-r-de-vries-drie-keer-vrijspraak NOS.nl - Tot 28 jaar voor moord op Peter R. de Vries, drie keer vrijspraak]</ref> ;11 juni * ''Kóns en cultuur'': De Franse zengeres [[Françoise Hardy]] sjtörf op 80-jäörige laeftied aan de kaelkanker.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6316501/franse-zangeres-francoise-hardy-80-na-ziekbed-overleden.html Nu.nl - Franse zangeres Françoise Hardy (80) na ziekbed overleden]</ref> ;10 juni * ''Midde-Afrika'': bie versjillende aanvalle op dörpkes in 't oeste van [[Congo-Kinshasa|Congo]] vermoorde leje vanne jihadistische terreurbeweging [[Allied Democratic Forces|ADF]] mie es 80 luuj. De ADF is gelieerd aan [[IS]] en väöl militante kómme oet buurlandj [[Oeganda]].<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/meer-dan-tachtig-doden-in-een-week-bij-aanvallen-in-congo-bewoners-voelen-zich-door-overheid-in-de-steek-gelaten~ac955bfe/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Algemeen Dagblad - Meer dan tachtig doden in een week bij aanvallen in Congo, ‘bewoners voelen zich door overheid in de steek gelaten’]</ref> ;9 juni * ''Politiek, Europa algemein'': Bie de [[Europese verkezinge]] blief de centrumrechse [[Europese Voukspartie]] de groetste fractie. De liberaal fractie [[Renew Europe]] en de [[Europese Greune Partie]] verleze väöl zedele. De nationalistisch-rechse fractie [[Identiteit en Democratie]] wintj in groete deile van [[Europa]], ónger anger door de wins van 't [[Rassemblement National]] van [[Marine Le Pen]] in [[Frankriek]] en de [[Alternative für Deutschland]]. In [[Nederlandj]] waert [[GroenLinks]]-[[PvdA]] mit 8 zedele de groetste fractie, gevolg door de [[PVV]] mit 6 zedele.<ref>[https://www.nu.nl/europese-verkiezingen/6316153/teruglezen-europese-verkiezingen-volt-haalt-tweede-zetel-in-parlement.html Nu.nl - Teruglezen Europese verkiezingen | Volt haalt tweede zetel in Parlement]</ref> * ''Belsj'': Bie algemein verkezinge blief in [[Vlaandere]] de [[N-VA]] de groetste partie, dewiel in [[Wallonië]] de centrumrechse partieë [[MR]] en [[Les Engagés]] sjterk winne. * ''Sjport'': [[Carlos Alcaraz]] wintj [[Roland Garros (toernooj)|Roland Garros]] bie de mansluuj door de finaal in vief sets (3-6, 6-5, 7-6, 1-6, 2-6) te winne van [[Alexander Zverev]]. ;8 juni * ''Midde-Oeste'': Inne [[Gazasjtroek]] waere veer Israelische giezelaers bevried door 't Israelisch leger.<ref>[https://www.bbc.com/news/articles/cd11z2j34k4o BBC - Four Israeli hostages freed in raid in central Gaza]</ref> Daobei sjtörve minder es 100 bis mie es 200 luuj.<ref>[https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-under-100-palestinian-casualties-including-terrorists-in-rescue-op-hamas-claims-210-martyrs/ Times of Israel - IDF says under 100 Palestinian casualties, including terrorists, in rescue op; Hamas claims 210 ‘martyrs’]</ref> * ''Nederlands Limburg'': In de [[Maos (revier)|Maas]] beej [[Lóm]] wuurt 'n lichaam gevónde. 't Betröf 't liek van 'ne 21-jäörige Pruus oet [[Nettetal]], dae same mit 'ne 22-jäörige plaatsgenoot veurige waek zóndaag vanaaf de Maaskade in [[Venlo]] in 't water spróng um 'ne [[mobiel telefoans|mobiel]] te redde dae in 't water waas gevalle.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240609_95034070 De Limburger - Gevonden lichaam in Maas bij Lomm is van vermiste Duitse man (21)]</ref> 't Lichaam van de 22-jäörige man woort d'n daag d'rveur gevónde in de Maas ter huuegte van [[Grevors]].<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/geldern/sprung-in-die-maas-toter-ist-vermisster-aus-nettetal_aid-114116949 Rheinische Post - Sprung in die Maas: Leiche identifiziert – Toter ist Vermisster aus Nettetal]</ref> * ''Sjport'': [[Iga Świątek]] wintj Roland Garros bie de vrouwluuj door in twie sets (6-2-, 6-1) te winne van [[Jasmine Paolini]]. ;7 juni * ''Weitesjap'': D'n Amerikaansen astronaut [[William Anders]], dae in 1968 mitdeeg aan de [[Apollo 8]]-missie, kump op 90-jäörige laeftied óm in e vleegtuugóngelök.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6316032/astronaut-die-wereldberoemde-foto-van-aarde-maakte-overleden-bij-vliegtuigcrash.html Nu.nl - Astronaut die wereldberoemde foto van aarde maakte overleden bij vliegtuigcrash]</ref> ;5 juni * ''Oes-Afrika'': ca. 100 luuj in 't dörpke [[:en:Wad An Nora|Wad an Nora]] inne [[Soedan]]ese regio Al-Jazirah waere vermoord door de paramilitair organisatie RSF.<ref>[https://sudantribune.com/article286609/ Sudan Tribune - RSF commits massacre in Al-Jazirah village, leaving nearly 100 dead]</ref> ;3 juni * ''Politiek, Midde-Amerika'': [[:en:Claudia Sheinbaum|Claudia Sheinbaum]] wintj mit 55 bis 60 procent van de sjtömme de [[Mexico|Mexicaanse]] prizzedentsverkezinge. Ze is doamit de ierste vrouwelike prizzedent van 't landj.<ref>[https://www.france24.com/en/americas/20240603-sheinbaum-set-to-win-mexico-election-becoming-first-female-president France 24 - Ruling leftist party candidate Sheinbaum elected Mexico's first female president]</ref> ;1 juni * ''Sjport'': [[Real Madrid]] wintj veur de vieftiende kier de [[UEFA Champions League (manslui)|UEFA Champions League]] door mit 2-0 van [[Borussia Dortmund]] te winne.<ref>[https://www.nu.nl/champions-league/6315201/real-wint-weer-champions-league-na-zege-op-dortmund-van-maatsen-en-malen.html Nu.nl - Real wint wéér Champions League na zege op Dortmund van Maatsen en Malen]</ref> ===mei=== * ''Natuur & milieu, Wes-Europa,'' 16 mei-17 mei: zjwaore raegeval en watereuverlas in de Duutsje deilsjtaat [[Saarland]], 't noordoeste van [[Frankriek]], [[Luxembörg (land)|Luxemburg]], inne [[Ardenne]] en inne [[Voere (sjtreek)|Voersjtreek]].<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20240518_92193616 HBVL - LIVE. Zware overstromingen in Voeren en in Luik: “De situatie is zeer moeilijk”]</ref> In 't zude van [[Nederlands Limburg]] goof 't ouch euverlas, meh bleef de sja beperk.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240517_92672338 De Limburger - Vier campings in Limburg voor de zekerheid ontruimd: ‘Iedereen is heel ontspannen’]</ref> * ''Natuur & milieu, Oes-Afrika'': zjwaore raegeval en euversjtruiminge in [[Kenia]] mit 169 doeje en 91 vermisde es gevolg. ;30 mei * ''Vereinigde Sjtaote'': 'ne Jury verklaort [[Donald Trump]] sjöljig aan 't betaole van zwieggeld aan pornoactries [[Stormy Daniels]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6314854/donald-trump-als-eerste-oud-president-ooit-schuldig-bevonden-in-strafzaak.html Nu.nl - Donald Trump als eerste oud-president ooit schuldig bevonden in strafzaak]</ref> ;29 mei * ''Sjport'': De Nederlands-Limbörgse ruter [[Arjen Theeuwissen]] (zilver op de [[Olympische Sjpaele]] van 2000) sjtörf op 53-jäörige laeftied.<ref>[https://www.knhs.nl/nieuws/arjen-teeuwissen-plotseling-overleden KNHS - Arjen Teeuwissen plotseling overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Olympiakos Piraeus]] wintj de [[Europa Conference League]] door mit 1-0 te winne van [[Fiorentina]].<ref>Live-oetzenjing Veronica/Disney</ref> ;28 mei * ''Europa algemein, Midde-Oeste'': [[Sjpanje]], [[Noorwege]] en [[Ierlandj]] erkenne [[Palestijnse Staot|Palestina]].<ref>[https://www.nu.nl/binnenland-en-buitenland/6314613/spanje-ierland-en-noorwegen-erkennen-officieel-palestijnse-staat.html Nu.nl - Spanje, Ierland en Noorwegen erkennen officieel Palestijnse staat]</ref> ;25 mei * ''Kóns en cultuur'': Cabaretier [[Youp van 't Hek]] sjpeelt zien lèste veursjtèlling oets in 't Amsterdams [[Theater Carré]].<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6314325/minutenlang-applaus-voor-youp-van-t-hek-na-allerlaatste-show-in-carre.html Nu.nl - Minutenlang applaus voor Youp van 't Hek na allerlaatste show in Carré]</ref> ;24 mei * ''Natuur & milieu, Oceanië'': Bie 'n aerdversjuving in [[Papoea-Nuuj-Guinea]] kómme zeker 2.000 luuj óm.<ref>[https://nos.nl/artikel/2522052-papoea-nieuw-guinea-schat-dodenaantal-aardverschuiving-op-2000 NOS.nl - Papoea-Nieuw-Guinea schat dodenaantal aardverschuiving op 2000]</ref> ;22 mei * ''Sjport'': [[Atalanta Bergamo]] wintj de [[UEFA Europa League]] door mit 3-0 te winne van [[Bayer Leverkusen]]. ;19 mei * ''Sjport'': In [[Riyaad]] ([[Saoedi-Arabië]]) bókse [[Oleksandr Oesyk]] en [[Tyson Fury]] taegenein in wat 't "gevech van de iew" weurt geneump. Oesyk wintj 't gevech op punte.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6313475/usyk-wint-historische-boksstrijd-van-fury-en-grijpt-alle-wereldtitels-in-zwaargewicht.html Nu.nl - Usyk wint historische boksstrijd van Fury en grijpt alle wereldtitels in zwaargewicht]</ref> * ''Midde-Oeste'': D'n Iraanse presidentj [[Ebrahim Raisi]] (63) en ziene minister van boetelandjse zakes [[Hossein Amir-Abdollahian]] (60) kómme óm in 'nen helikoptercrash kortbie de grens mit [[Azerbeidzjan]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6313549/iraanse-president-ebrahim-raisi-omgekomen-bij-helikopterongeluk.html Nu.nl - Iraanse president Ebrahim Raisi omgekomen bij helikopterongeluk]</ref> ;16 mei * ''Sjport, Belsj'': Voetbalclub [[KV Oostenende]] vreug e faillissemènt aan.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240516_95913203 De Standaard - Voetbalclub KV Oostende vraagt faillissement aan na mislukte overname: “Zeer betreurenswaardig”]</ref> * ''Duutsjlandj'': bie 'n explosie in 'n kiosk in [[Düsseldörp]] valle drie doeje en 16 gewónje.<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/duesseldorf/blaulicht/kiosk-explosion-in-duesseldorf-flingern-identitaet-eines-brandtoten-geklaert_aid-112786459 Rheinische Post - Explosion in Düsseldorfer Kiosk: Identität eines Brandtoten geklärt – Zerstörung erschwert Ermittlungen]</ref> ;15 mei * ''Politiek, Nederlandj'': De óngerhanjelaere van [[PVV]], [[BBB]], [[VVD]] en [[NSC]] kómme mit e regeerakkaord. * ''Politiek, Midde-Europa'': De Sjlowaakse premier [[Robert Fico]] weurt denaergesjaote.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6313000/slowaakse-premier-fico-neergeschoten-en-gewond-naar-ziekenhuis-afgevoerd.html Nu.nl - Slowaakse premier Fico neergeschoten en gewond naar ziekenhuis afgevoerd]</ref> ;14 mei * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': De Nederlandse cabaretier [[George Groot]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2520533-cabaretier-george-groot-don-quishocking-overleden NOS.nl - Cabaretier George Groot (Don Quishocking) overleden]</ref> ;13 mei * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': De Canadese sjriefster [[Alice Munroe]] ([[Nobelpries]] in de Literatuur 2013) sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2520506-nobelprijswinnende-schrijver-alice-munro-92-overleden NOS.nl - Nobelprijswinnende schrijver Alice Munro (92) overleden]</ref> ;12 mei * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': D'n Amerikaanse saxofonis [[David Sanborn]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2520379-jazzsaxofonist-david-sanborn-78-overleden NOS.nl - Jazzsaxofonist David Sanborn (78) overleden]</ref> ;11 mei * ''Kóns en cultuur, Europa algemein'': [[Nemo (arties)|Nemo]] wintj veur [[Zjwitserlandj]] 't [[Eurovisie Songfestival]] in [[Malmö]] mit 't leedje ''The code''. De editie waor óntseerd door versjillende incidente, wo-ónger de oetzunjerlike oetsjleting van de Nederlandse inzenjing [[Joost Klein]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13971/artikel/2520133-zwitserland-wint-zwaarbeladen-songfestival-nemo-eerste-non-binaire-winnaar-ooit NOS.nl - Zwitserland wint zwaarbeladen Songfestival, Nemo eerste non-binaire winnaar ooit]</ref> * ''Sjport'': [[FC Twente]] weurt [[Ieredevisie (damesvoetbal)|kampioen voetbal bie de vrouwluuj]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2520083-driemaal-is-scheepsrecht-vrouwen-fc-twente-kampioen-van-nederland - Driemaal is scheepsrecht: vrouwen FC Twente kampioen van Nederland]</ref> ;10 mei * ''Oes-Europa'': Róssische troepe valle opnuuj de regio [[Charkiv]] aan vanoet 't noorde.<ref>[https://www.theguardian.com/world/article/2024/may/10/russians-attack-north-of-kharkiv-ukraine The Guardian - Russians try to break through Ukrainian defence lines north of Kharkiv]</ref> ;9 mei * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rezjisseur [[Roger Corman]], veural bekèndj óm zien b-films, sjtörf op 98-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6312553/filmpionier-en-oscarwinnaar-roger-corman-op-98-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Filmpionier en Oscarwinnaar Roger Corman op 98-jarige leeftijd overleden]</ref> ;8 mei * ''Nederlands Limburg'': De rechbank in [[Remunj]] verbeujt 't gebroek van landjboewgif bie de teelt van lelies in de buurt van 'n woenwiek in [[Zaerem]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240508_94111342 De Limburger - Rechter verbiedt gebruik landbouwgif bij lelieteelt in Sevenum: kans dat omwonenden ziek worden]</ref> ;7 mei * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse producentj [[Steve Albini]], pioneer van 't [[grunge]]-geluid, sjtörf op 61-jäörige laedftied.<ref>[https://pitchfork.com/news/steve-albini-storied-producer-and-icon-of-the-rock-underground-dies-at-61/ Pitchfork - Steve Albini, Storied Producer and Icon of the Rock Underground, Dies at 61]</ref> ;6 mei * ''Midde-Oeste'': 't Israelisch leger vèlt de sjtad [[Rafah]] binne inne zujelike [[Gazasjtrook]].<ref>[https://apnews.com/article/israel-palestinians-gaza-hamas-war-humanitarian-aid-8659eae6e0a7362504f0aa4aa4be53e0 AP News - Hamas accepts Gaza cease-fire; Israel says it will continue talks but presses on with Rafah attacks]</ref> ;4 mei * ''Kóns en cultuur'': [[Madonna]] gief op 't sjtrandj van [[Copacabana]] ([[Rio de Janeiro]]) e konzaer veur 1,6 miljón luuj. Dit maak 't eint van de groetste konzaers oets gegaeve.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6311677/madonna-geeft-een-van-best-bezochte-concerten-ooit-16-miljoen-op-copacabana.html Nu.nl - Madonna geeft een van best bezochte concerten ooit: 1,6 miljoen op Copacabana]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse sjèlder [[Frank Stella]] sjtörf op 87-jäörige laeftied aan lymfeklierkanker.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240505_93704289 De Standaard - Frank Stella, de schilder die het aanzicht van abstracte kunst drastisch veranderde]</ref> ;2 mei * ''Sjport'': De Nederlandse kunssjaatsster [[Sjoukje Dijkstra]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/schaatsen/6311388/legendarische-oud-kunstschaatsster-sjoukje-dijkstra-82-overleden.html Nu.nl - Legendarische oud-kunstschaatsster Sjoukje Dijkstra (82) overleden]</ref> ===april=== * ''Natuur & milieu, Zuud-Azië'': zjwaore raegeval in [[Pakistan]] mit 143 doeje es gevolg. * ''Natuur & milieu, Midde-Oeste'': zeldzaam zjwaore raegeval en euversjtruiminge inne regio róndj de [[Perzische Golf]]. 33 luuj kómme hiebie óm 't laeve. Veural [[Oman]] waert hel getroffe. * ''Natuur & milieu, Oes-Europa, Centraal-Azië'': zjwaor euversjtruiminge inne regio róndj [[Orsk]] ([[Róslandj]]) en 't noordweste van [[Kazachstan]]. 8 luuj kómme hiebie óm 't laeve. ;30 april * ''Politiek, Midde-Amerika'': de presidentiële euverganksraod van [[Haïti]] wies veurmalig sjportminister Fritz Belizaire es nuje [[premier]] aan. Hae krieg de taak óm de orde en veiligheid in 't door bendegeweld geteisterde landj te hersjtelle.<ref>[https://nos.nl/artikel/2518791-haiti-wijst-nieuwe-premier-aan-die-orde-moet-herstellen NOS - Haïti wijst nieuwe premier aan die orde moet herstellen]</ref> ;29 april * ''Oes-Europa'': bie opgravinge in 't hoes van [[nazi]]-kopsjtök [[Hermann Göring]] in de [[Wolfsschanze]] bie [[Kętrzyn]] (veurmalig Oes-Pruse) waere vief [[skelet]]te óntdek.<ref>[https://www.spiegel.de/wissenschaft/wolfsschanze-forscher-finden-skelette-in-haus-von-hermann-goering-a-ddcc89d5-fa3b-456d-9b65-63b06907442d Der Spiegel - Forscher finden Skelette in Görings Haus ]</ref> ;27 april * ''Centraal-Europa'': In [[Murnau]] (inne [[Duutsjland|Duutsje]] deilsjtaat [[Beiere]]) waere twie Oekraïners doedgesjtoke. De verdachte, 'ne 57-jäörige Rós, waert opgepak. Volges de Oekraïense autoriteite zint de sjlachoffersj revaliderende militaire.<ref>[https://www.zdf.de/nachrichten/panorama/kriminalitaet/bayern-murnau-ukrainer-getoetet-russe-tatverdaechtig-100.html ZDF - Tote Ukrainer: Generalstaatsanwalt ermittelt ]</ref> ;21 april * ''Sjport'': [[Grace Brown]] wintj [[Luuk-Bastenake-Luuk]] bie de vrouwluuj, en [[Tadej Pogačar]] bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[Feyenoord]] wintj de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker]] door in de finaal mit 1-0 van [[NEC]] te winne. ;20 april * ''Politiek, Noord-Amerika'': 't [[VS|Amerikaans]] Hoes van Aafgevaerdigde geit akkoord mit e sjteunpakket van 61 miljard [[dollar]] (ca. 57 miljard [[euro]]) veur de [[Oekraïne]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13965/artikel/2517523-vs-na-maanden-akkoord-met-steunpakket-voor-oekraine-van-61-miljard-dollar NOS - VS na maanden akkoord met steunpakket voor Oekraïne van 61 miljard dollar]</ref> ;19 april * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse filosoof [[Daniel Dennett]] sjtörf op 82-jäörige laeftied aan longprobleme.<ref>[https://nos.nl/artikel/2517489-amerikaanse-filosoof-en-uitgesproken-atheist-daniel-dennett-82-overleden NOS.nl - Amerikaanse filosoof en uitgesproken atheïst Daniel Dennett (82) overleden]</ref> ;17 april * ''Sjport'': [[Stephen Williams]] wintj de [[Welzje Piel]] bie de mansluuj, en [[Katarzyna Niewiadoma]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing NOS</ref> * ''Oes-Europa'': 'n Róssische militair basis bie Dzjankoj oppe [[Krim (sjiereiland)|Krim]] waert aangevalle mit [[:nl:ATACMS|ATACMS]]-rakette. [[Oekraïne]] haet d'n aanval opgeëis. Bie d'n aanval woorte volges de Oekraïense sjtriedkrachte ónger mie veer [[:nl:S-400|S-400-lóchaafweerinstallaties]] vernetig.<ref>[https://www.reuters.com/world/europe/four-russian-missile-launchers-critically-damaged-crimea-ukraine-says-2024-04-18/ Reuters - Four Russian missile launchers 'critically damaged' in Crimea, Ukraine says]</ref> ;16 april * ''Kóns en cultuur, Noord-Europa'': 't Børsen-geboew inne [[Daenemarke|Daense]] huidsjtad [[Kopenhage]] sjteit in brandj. E aantal kónswerke waert gered en nemes raak gewóndj. E groet gedeilte van 't iconische geboew geit aevel verlore.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/04/16/beursgebouw-in-brand-kopenhagen/ VRT - Brand in historisch Beursgebouw in Kopenhagen: "Helft gebouw afgebrand, waaronder iconische drakentoren en Grote Hal"]</ref> ;14 april * ''Midde-Oeste'': [[Iran]] lanceert diverse lóchaanvalle op [[Israël]] mit rakètte en drones es vergelding veur 'ne lóchaanval oppe Iraanse ambassade in [[Damascus]] op 1 april. Volges de Israelische sjtriedkrachte woorte wiedoet de meiste drones en rakètte oete lóch gehaold. 'n lóchmachbasis is leech besjadig geraak. 32 persoene rake gewóndj, woevan eine ernstig. 't Is de ierste kier det Iran 'ne direkte aanval oetveurt op Israelisch gróndjgebeed.<ref>[https://apnews.com/article/strait-of-hormuz-vessel-33fcffde2d867380e98c89403776a8ac AP News - Israel says Iran launched more than 300 drones and missiles, 99% of which were intercepted]</ref> * ''Sjport'': De Nederlenjer [[Abdi Nageeye]] wintj de [[Marathon van Rotterdam]] in 2:04:43, e nuuj Nederlands record.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6309017/abdi-nageeye-wint-marathon-van-rotterdam-in-nieuw-nederlands-record.html Nu.nl - Abdi Nageeye wint marathon van Rotterdam in nieuw Nederlands record]</ref> * ''Sjport'': [[Marianne Vos]] wint de [[Amstel Gold Race]] bie de vrouwluuj, en [[Tom Pidcock]] bie de mansluuj.<ref>Liveoetzending [[NOS]]</ref> * ''Sjport'': [[Bayer 04 Leverkusen]] weurt veur 't iers kampión voetbal van Duutsjlandj. Hiemit kump ouch 'n èndj aan 'n serie van ilf opeinvolgende kampiónsjappe veur [[FC Bayern München]]. ;12 april * ''Kóns en cultuur'': D'n Italiaanse mode-óntwerper [[Roberto Cavalli]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6308895/italiaanse-modeontwerper-roberto-cavalli-83-overleden.html Nu.nl - Italiaanse modeontwerper Roberto Cavalli (83) overleden]</ref> ;10 april * ''Sjport'': D'n Amerikaansen American footballer en acteur [[O.J. Simpson]] sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6308719/omstreden-americanfootballspeler-en-acteur-oj-simpson-76-overleden.html Nu.nl - Omstreden Americanfootballspeler en acteur O.J. Simpson (76) overleden]</ref> ;9 april * ''Europa algemein'': 't Europees Hof veur de Rechte van de Mins in [[Sjtraasburg]] kump tot de conclusie det de [[Zjwitserlandj|Zjwitserse sjtaat]] inkel minserechte haet gesjonde, ómdet e neet genoog deit taege [[klimaatopwerming|klimaatverangering]]. 't Is de iersjte zaak woe-in dees vraog behandeld waert. De oetsjpraok van 't hof haet meugelik groete gevolge; ze kènt e precedent sjeppe veur vergeliekbaar rechszake en wiejer is ze bindend.<ref>[https://www.srf.ch/news/international/sieg-fuer-klimaseniorinnen-egmr-schweiz-verletzt-menschenrechte-bei-klimafragen SRF - EGMR: Schweiz verletzt Menschenrechte bei Klimafragen]</ref> * ''Weitesjap, Nederlands Limburg'': Wetensjappers vaan de [[Universiteit vaan Mestreech]] oontdèkke wie 'nen [[eineiëgen twieling]] oontsteit.<ref>[https://nos.nl/artikel/2516187-maastrichtse-onderzoekers-ontdekken-hoe-een-eeneiige-tweeling-ontstaat NOS.nl - Maastrichtse onderzoekers ontdekken hoe een eeneiïge tweeling ontstaat]</ref> ;8 april * ''Nederlandj'': In [[Arnhem]] begintj de zaak taege zeve verdachte die betrokke zouwe zin gewaes bie 't versjtrekke van Middel X, 'n poejer woemit me [[zelfmoord]] kènt plege. Twie verdachte zint aad-besjtuursleje vanne Coöperatie Laatste Wil.<ref>[https://nos.nl/nieuwsuur/video/2515927-rechtszaak-van-start-tegen-verdachten-verstrekken-middel-x NOS - Rechtszaak van start tegen verdachten verstrekken 'Middel X']</ref> * ''Ikkenomie, Belsj'': Bösboewer [[Van Hool]] oet [[Koningshooikt]] (sjtad [[Lier (Belsj)|Lier]]) weurt failliet verklaord. [[VDL]] nump e deil van 't bedrief euver, mae ouch daobie is mer 'n fractie van de jobs gerèd.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240311_92250232 De Standaard - Liveblog Van Hool]</ref><ref>[https://nos.nl/artikel/2515984-vdl-neemt-deel-van-failliet-belgische-busbedrijf-van-hool-over NOS.nl - VDL neemt deel van failliet Belgische busbedrijf Van Hool over]</ref> * ''Weitesjap'': De Britse natuurkóndige [[Peter Higgs]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6308451/peter-higgs-voorspeller-van-het-goddeeltje-op-94-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Peter Higgs, voorspeller van het 'goddeeltje', op 94-jarige leeftijd overleden]</ref> ;7 april * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de mansluuj. ;6 april * ''Sjport'': [[Lotte Kopecky]] wintj Paries-Roubaix bie de vrouwluuj. ;5 april * ''Oes-Europa'': bie 'nen [[Oekraïne|Oekraïense]] drone-aanval op e militair vleegveld in Morozovsk inne [[Róslandj|Róssische]] regio Rostov waere zes gevechtsvleegtuger vernetig. Twintig luuj waere daobie doedgemaak of rake gewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2515662-russische-gevechtsvliegtuigen-vernietigd-na-droneaanval-oekraine NOS - 'Russische gevechtsvliegtuigen vernietigd na droneaanval Oekraïne']</ref> ;3 april * ''Natuur & milieu, Oes-Azië'': inne oestelike [[Taiwan]]ese sjtad Hualien vèntj 'nen [[aerdsjóddel]] mit 'n krach van 7,4 op de MM-sjaal plaats. Daobie valle 13 doeje en 1145 gewónje.<ref>[https://news.southcn.com/node_179d29f1ce/cfdc380820.shtml Southern News Network - 台湾花莲地震已造成13人死亡1145人受伤]</ref> ;2 april * ''Kóns en cultuur'': De Guadeloups-Franse sjriefster [[Maryse Condé]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2515175-franse-schrijfster-maryse-conde-90-overleden NOS.nl - Franse schrijfster Maryse Condé (90) overleden]</ref> ;1 april * ''Mide Oeste'': Bie 'ne [[Israel]]ische 'ne lóchaanval oppe [[Iran|Iraanse]] ambassade in [[Damascus]] kómme 16 luuj óm 't laeve, woe-ónger 'ne hoeggeplaatsde militair vanne Quds-bridgade (sjpeciaal einheid).<ref>[https://www.syriahr.com/en/330101/ SOHR - Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy]</ref> ===miert=== * ''Noord-Amerika, Europa algemein'': groetsjalige [[NAVO]]-oefening in [[Europa]]. 90.000 militaire oet 32 lenj doon mèt.<ref>[https://www.nato.int/cps/en/natohq/222847.htm Navo - Steadfast Defender 24]</ref> * ''Midde-Oeste'', 19 fibberwarie-huuj: [[Frankriek]], [[Duutsjlandj]], [[Griekelandj]] en [[Italië]] vorme 'n Europees coalitie veur handelssjeper oppe [[Roej Zie]] bie [[Jeme]] te besjerme ([[:en:Operation Aspides|Operation Aspides]]). Angers es de Brits-Amerikaanse operatie ([[:en:Operation Prosperity Guardian|Operation Prosperity Guardian]]) is dees missie defensief en waere gein Houthi-doele aangevalle.<ref>[https://www.euronews.com/my-europe/2024/02/19/eu-launches-mission-aspides-to-protect-red-sea-vessels-from-houthi-attacks Euronews- EU launches mission Aspides to protect Red Sea vessels from Houthi attacks ]</ref> ;31 miert * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wint de [[Runj van Vlaandere]] bie de mansluuj, en [[Elisa Longo Borghini]] wintj bie de vrouwluuj. ;27 miert * ''Sjport'': [[Matteo Jorgenson]] wintj [[Dwars door Vlaanderen]] bie de mansluuj. [[Marianne Vos]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6306772/live-wielrennen-dwars-door-vlaanderen-vrouwen-nadert-finale-met-vos-in-kopgroep.html Nu.nl - liveblog]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse politicus [[Joe Lieberman]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6306897/bekende-amerikaanse-politicus-joe-lieberman-op-82-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Bekende Amerikaanse politicus Joe Lieberman op 82-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse psycholoog en ikkenoom [[Daniel Kahneman]] ([[Nobelpries]] 2002) sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2514521-nobelprijswinnende-psycholoog-daniel-kahneman-90-overleden NOS.nl - Nobelprijswinnende psycholoog Daniel Kahneman (90) overleden]</ref> ;26 miert * ''Noord-Amerika'': Inne [[VS|Amerikaanse]] sjtad [[Baltimore]] ([[Maryland]]) is 'n brök ingesjtort nao 'n aanvaring mit e groet vrachsjip. Twie luuj kóste waere gered, zès vermisde zint dinkelik óm 't laeve gekómme.<ref>[https://www.baltimoresun.com/2024/03/26/key-bridge-collapses-into-patapsco/ The Baltimore Sun - 6 workers presumed dead; Baltimore’s Key Bridge collapses after container ship hits support column ]</ref> ;25 miert * ''Politiek, Wes-Afrika'': Oppositiekandidaat Bassirou Diomaye Faye wintj de [[Senegal]]ese prizzedentsverkezinge mit 53,7% van de sjtömme en versjleit zinne taegesjtander Amadou Ba (36,2%), dae [[premier]] waor inne regering van aaftraejend prizzedent Macky Sall.<ref>[https://www.reuters.com/world/africa/senegal-oppositions-faye-leads-early-presidential-election-results-2024-03-25/ Reuters - Senegal's president-elect Faye vows to govern with humility]</ref> ;24 miert * ''Kóns en cultuur'': D'n Hongaarsen dirizjent en componis [[Péter Eötvös]] sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/5d4d4c12-331f-4ff4-ab50-f6f706a122f4/peter-eotvos-toonbeeld-voor-de-jonge-generatie-overleden NPO Klassiek - Peter Eötvös, toonbeeld voor de jonge generatie, overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse rapper [[Def Rhymz]] sjtörf op 53-jäörige laeftied aan hertprobleme.<ref>[https://nos.nl/artikel/2514099-rapper-def-rhymz-53-overleden-na-hartfalen NOS - Rapper Def Rhymz (53) overleden na hartfalen]</ref> * ''Sjport'': [[Mads Pedersen]] wintj [[Gent-Wevelgem]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2514043-pedersen-verslaat-van-der-poel-in-wielerklassieker-gent-wevelgem-na-sprint-a-deux NOS.nl - Pedersen verslaat Van der Poel in wielerklassieker Gent-Wevelgem na sprint-à-deux]</ref> ;23 miert * ''Kóns en cultuur'': D'n Italiaanse pianis [[Maurizio Pollini]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/musici/bd210e4e-0d3f-4b38-85e9-a304d9ec2b80/maurizio-pollini NPO Radio Klassiek - Pianist Maurizio Pollini overleden (82)]</ref> ;22 miert * ''Oes-Europa'': In [[Krasnogorsk]], 'n veursjtad van [[Moskou]], weurt 'nen aansjlaag geplaeg op 'n konzaerzaal, woebie zeker 115 luuj óm 't laeve kómme en 145 luuj gewóndj rake. D'n [[Afghanistan|Afghaansen]] tak van [[IS]] eis d'n aansjlaag op.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6306293/live-moskou-zoektocht-naar-daders-gaande-dit-weekend-geen-grote-evenementen-in-heel-rusland.html Nu.nl - Liveblog]</ref> * ''Sjport'': 't Vrouwluujèlftal van [[Fortuna Zitterd]] versjleit [[Telstar (voetbalclub)|Telstar]] mit 8-0. [[Tessa Wullaert]] sjcoort zeve kier en zèt daomit e record denaer.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6306299/fortuna-aanvaller-tessa-wullaert-vestigt-nieuw-record-in-eredivisie-duel.html Nu.nl - Fortuna-aanvaller Tessa Wullaert vestigt nieuw record in Eredivisie-duel]</ref> ;20 miert * ''Zuudoes-Azië'': [[Vo Van Thuong]], de presidentj van [[Vietnam]], weurt óm e corruptiesjendal tot aaftraeje gedwónge.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6305912/president-vietnam-treedt-af-mogelijk-reden-afblazen-staatsbezoek-koningspaar.html Nu.nl - President Vietnam treedt af, mogelijk reden afblazen staatsbezoek koningspaar]</ref> ;17 miert * ''Politiek, Oes-Europa'': [[Vladimir Poetin]] wintj volges de Róssische keesraod mit zeker 87 procent van de sjtömme de [[Róslandj|Róssische]] prizzedentsverkezinge.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6305520/poetin-wint-zoals-verwacht-russische-verkiezingen-en-krijgt-vijfde-termijn.html Nu.nl - Poetin wint zoals verwacht Russische verkiezingen en krijgt vijfde termijn]</ref> ;16 miert * ''Sjport'': [[Jasper Philipsen]] wintj [[Milaan-San Remo]].<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6305485/philipsen-sprint-naar-zege-milaan-san-remo-na-kopwerk-luxeknecht-van-der-poel.html Nu.nl - Philipsen sprint naar zege Milaan-San Remo na kopwerk luxeknecht Van der Poel]</ref> ;14 miert * ''Belsj'': e peleton van 't veerde Belsje zjeniebataljon van [[Amay]] ([[Provincie Luuk]]) waert opgeheve naodat ónger mie ernstig wangedraag aan 't leech is gekómme.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240314_93146425 De Standaard - Machtsmisbruik, vernederingen en slagen: Defensie schaft volledig peloton af]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandse primatoloog [[Frans de Waal]] sjtörf op 75-jäörige laeftied aan maagkanker.<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2024/03/16/de-man-die-mens-en-aap-dichter-bij-elkaar-bracht-a4193299 NRC.nl - De man die mens en aap dichter bij elkaar bracht]</ref> ;13 miert * ''Nederlandj'': [[Geert Wilders]] geuf zien ambitie veur premier van Nederlandj te waere op. Es leier van de groetste partie ([[PVV]]) waor hae de logische kandidaat.<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/5440101/geert-wilders-formatie-kabinet-torentje RTL Nieuws - Geen premier Wilders, maar wie komt er dan wel in het Torentje?]</ref> ;12 miert * ''Oes-Europa'': Róssische milities sjtaeke vanoet de [[Oekraïne]] de grens euver en rake in gevech mit 't Róssisch leger. De militante höbbe nao eige zègke e dörpke inne regio Koersk ingenome. <ref>[https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-based-russian-armed-groups-say-they-have-launched-incursion-into-russia-2024-03-12/ Reuters - Anti-Kremlin fighters launch cross-border attacks into Russia from Ukraine]</ref> * ''Belsj'': D'n extreemrechsen activis [[Dries Van Langenhove]] weurt tot ei jaor celsjtraof veroerdeild óm racisme en negationisme.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240312_92493736 De Standaard - Proces-Schild & Vrienden | Dries Van Langenhove “werkte fysiek en psychisch geweld in de hand”]</ref> ;11 miert * ''Kóns en cultuur'': [[Tom Lanoye]] krieg de [[Pries van de Nederlandse Lèttere]] toegekèndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2512359-taalvirtuoos-tom-lanoye-krijgt-prijs-der-nederlandse-letteren NOS.nl - 'Taalvirtuoos' Tom Lanoye krijgt Prijs der Nederlandse Letteren]</ref> ;10 miert * ''Politiek, Zuud-Europa'': de centrumrechtse Democratische Alliantie wintj mit 29,49 procent van de sjtömme de [[Portugal|Portugese]] parlementsverkezinge. De Socialistische Partie waert twiede en kump oet op 28,66 procent. De rechs-populistische partie Chega eindig op 18 procent en waert derde.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/portugal-schuift-op-naar-rechts-na-ruim-acht-jaar-socialisme~a2ab7e88/ AD - Portugal schuift op naar rechts na ruim acht jaar socialisme]</ref> * ''Kóns en cultuur'': Op de 96e oetreiking van de [[Academy Awards]] wintj ''[[Oppenheimer (film)|Oppenheimer]]'' de pries veur bèste film. [[Cillian Murphy]] en [[Emma Stone]] waere bèste acteur en actries.<ref>[https://www.nu.nl/film/6304273/dit-zijn-de-oscarwinnaars-van-2024.html Nu.nl - Dit zijn de Oscarwinnaars van 2024]</ref> * ''Sjport'': De [[Tirreno-Adriatico]] weurt gewonne door d'n Daen [[Jonas Vingegaard]]. * ''Sjport'': [[Paries-Nice]] weurt gewonne door d'n Amerikaan [[Matteo Jorgenson]]. ;9 miert * ''Politiek, Wes-Europa'': 'n Mierderheid van de [[Iere]] sjtömp in e [[referendum]] taege de aanpassing van de [[Ierlandj|Ierse]] [[Gróndjwet]]. De Ierse premier Varadkar wilde twie amandemente doorveure, woe-in ónger anger sjteit dat ouch anger relaties es 't huwelik de basis veur 't gezin zouwe kinne zie.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-68484651 BBC - Irish referendums: Voters reject changes to family and care definition]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse popzenger [[Eric Carmen]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6304853/all-by-myself-zanger-eric-carmen-op-74-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - All By Myself-zanger Eric Carmen op 74-jarige leeftijd overleden]</ref> ;7 miert * ''Politiek, Naord-Europa'': [[Zjwede]] kump officieel bie de [[NAVO]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2511843-zweden-officieel-toegetreden-tot-de-navo NOS - Zweden officieel toegetreden tot de NAVO]</ref> ;6 miert * ''Midde-Oeste'': bie ne raketaanval van Houthi-rebelle op e sjip veure kós van [[Jeme]] kómme drie luuj óm 't laeve.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6304193/zeker-twee-doden-bij-eerste-fatale-aanval-van-houthi-rebellen-op-schip-bij-jemen.html Nu.nl - Zeker twee doden bij eerste fatale aanval van Houthi-rebellen op schip bij Jemen]</ref> ;5 miert * ''Oes-Europa'': bie 'nen aanval mit marien drones bie de sjtraot van Kertsj ane oeskant vanne [[Krim (sjiereiland)|Krim]] waert 't Róssisch patrouillesjip Sergej Kotov tot zinke gebrach.<ref>[https://nos.nl/artikel/2511528-opnieuw-russisch-schip-tot-zinken-gebracht-op-zwarte-zee NOS - Opnieuw Russisch schip tot zinken gebracht op Zwarte Zee]</ref> * ''Midde-Amerika'': gewapende bendes besjtorme de lóchhave vanne [[Haïti]]aanse huidsjtad [[Port-au-Prince]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2511514-gewapende-bendes-proberen-vliegveld-van-haiti-over-te-nemen NOS - Gewapende bendes proberen vliegveld van Haïti over te nemen]</ref> * ''Centraal-Europa'': Bie de Teslafabriek kórtbie [[Berlien]] vèlt de sjtroum oet es gevolg van brandjsjtichting. De extreemlinkse Vulkangruppe haet d'n aansjlaag opgeëis.<ref>[https://www.morgenpost.de/vermischtes/article241817658/tesla-brandanschlag-stromausfall-berlin-brandenburg.html Berliner Morgenpost - Elon Musk reagiert – Unternehmen beziffert den Schaden]</ref> ;4 miert * ''Centraal-Europa'': 'n Bewaffnete vrauw versjanst zisj in e sjpitaal in [[Oche]]. Ze wead dursj de pliese mit sjusse jesjtopt.<ref>[https://rp-online.de/nrw/panorama/aachen-nach-grosseinsatz-in-klinik-ermittlungen-gegen-65-jaehrige_aid-108302731 Rheinische Post - Nach Großeinsatz im Aachener Luisenhospital – Ermittlungen gegen 65-Jährige ]</ref> * ''Centraal-Europa'': bie 'ne brandj in e bejaardetehoes in 't Duutsje [[Bedburg-Hau]], neet wied van [[Gennep]] en [[Nijmege]], kómme veer luuj óm 't laeve. Ouch valle 24 gewónje.<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/kleve/bedburg-hau-4-tote-bei-brand-in-altenheim-in-qualburg-ursache-unklar_aid-108209205 Rheinische Post - Ermittlungen gegen Bewohner nach Brandtragödie in Altenheim]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer en traineur [[Kees Rijvers]] sjtörf op 97-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6303915/voetbalicoon-en-oud-bondscoach-kees-rijvers-op-97-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Voetbalicoon en oud-bondscoach Kees Rijvers op 97-jarige leeftijd overleden]</ref>{{doedbekèndj}} ;3 miert * ''Wes-Afrika'': in 't noorde van [[Burkina Faso]] waere drie dörper aangevalle door ónbekinde sjötters. Daobie waere meugelik 170 luuj doedgemaak.<ref>[https://nos.nl/artikel/2511283-schutters-executeren-170-mensen-in-burkina-faso-zegt-aanklager NOS - Schutters executeren 170 mensen in Burkina Faso, zegt aanklager]</ref> * ''Midde-Amerika'': Inne [[Haïti]]aanse huidsjtad [[Port-au-Prince]] valle gewapende bendes de groete gevangenis van 't landj aan. Väöl gedetineerde óntsjnappe, woe-ónger wichtige bendeleje. Ouch waere luuj doedgemaak.<ref>[https://nos.nl/artikel/2511346-grootste-gevangenis-haiti-bestormd-zeker-honderden-gevangenen-bevrijd NOS - Grootste gevangenis Haïti bestormd, 'zeker honderden gevangenen bevrijd']</ref> ;2 miert * ''Nederlands Limburg, kóns en cultuur'': In 't kader van 't projek "Heel [[Heerlen]] graaft" woeëde seër d'r september veurig joar mieë es 8500 artefakte oet vuurnamelig de [[Romeinse tied in de Limburge|Romeinse Tied]] gevónge.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2574018/heel-heerlen-graaft-8500-romeinse-vondsten 1limburg - Heel Heerlen Graaft: 8500 Romeinse vondsten ]</ref> * ''Sjport'': [[Tadej Pogačar]] wintj de [[Strade Bianche]] bie de mansluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2511136-heroische-zege-pogacar-in-strade-bianche-aangekondigde-solo-van-81-kilometer-slaagt NOS.nl - Heroïsche zege Pogacar in Strade Bianche: aangekondigde solo van 81 kilometer slaagt]</ref> [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://www.touretappe.nl/strade-bianche-donne-2024/ Touretappe.nl - Strade Bianche Donne 2024]</ref> ;1 miert * ''Politiek, Centraal- en Oes-Europa'': [[Róslandj]] publiceert e aafgeloesterd gesjprek vanne Duutsje lóchmach. 't Gesjprek ging euver de lievering van Taurus-kruutsrakette veur 't Oekraïens leger.<ref>[https://www.welt.de/politik/deutschland/article250369030/Bundeswehr-Spionage-Ernste-Angelegenheit-Scholz-verspricht-Aufklaerung-zu-Luftwaffen-Mitschnitt.html Welt - Verteidigungsministerium bestätigt Spionagefall – Scholz verspricht Aufklärung]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse mode-óntwerpster [[Iris Apfel]] sjtörf op 102-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6303621/amerikaanse-mode-icoon-met-grote-bril-iris-apfel-op-102-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse mode-icoon met grote bril Iris Apfel op 102-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Japanse [[manga|sjtripteikenaer]] [[Akira Toriyama]] (veural bekèndj van de serie ''[[Dragon Ball]]'') sjtörf op 68-jäörige laeftied aan 'n acute harrebleujing.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6304387/dragon-ball-maker-akira-toriyama-op-68-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Dragon Ball-maker Akira Toriyama op 68-jarige leeftijd overleden]</ref> ===fibberwarie=== * ''Midde-Oeste'', 19 fibberwarie-huuj: [[Frankriek]], [[Duutsjlandj]], [[Griekelandj]] en [[Italië]] vorme 'n Europees coalitie veur handelssjeper oppe [[Roej Zie]] bie [[Jeme]] te besjerme ([[:en:Operation Aspides|Operation Aspides]]). Angers es de Brits-Amerikaanse operatie ([[:en:Operation Prosperity Guardian|Operation Prosperity Guardian]]) is dees missie defensief en waere gein Houthi-doele aangevalle.<ref>[https://www.euronews.com/my-europe/2024/02/19/eu-launches-mission-aspides-to-protect-red-sea-vessels-from-houthi-attacks Euronews- EU launches mission Aspides to protect Red Sea vessels from Houthi attacks ]</ref> * ''Nederlands Limburg, politiek, sjport'': In de raod van [[Vols]] weurt e veursjtèl besjpraoke óm amateurkoerse in de gemeinte te verbeje of te bepèrke.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240219_97544920 De Limburger - Grote wielertoertochten blijven toch welkom in Vaals: opluchting bij organisatoren]</ref> * ''Natuur & milieu, Zuud-Amerika'': bie bósbrenj inne [[Chili|Chileense]] regio Valparaíso valle zeker 131 doeje.<ref>[https://www.jpost.com/international/article-785347 The Jerusalem Post - Forest fires kill 131 in Chile's worst disaster since 2010 earthquake]</ref> * ''Zuud-Amerika'': ónrös in [[Ecuador]] door bendegeweld. * ''Wes-Europa'', medio jannewarie-huuj: boereproteste op 't [[Belsj]] en in [[Frankriek]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6299767/arrestaties-bij-boerenprotesten-in-frankrijk-ook-in-belgie-weer-acties.html Nu.nl - Arrestaties bij boerenprotesten in Frankrijk, ook in België weer acties]</ref> * ''Politiek, Duutsjland'': groetsjalige demonstraties taege de [[AfD]] en rechsextremisme in 't algemein.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/demonstrationen-gegen-rechts-106.html Tagesschau - Hunderttausende setzen "ein klares Signal"]</ref> ;27 fibberwarie * ''Nederlandj'': Crimmeneel [[Ridouan Taghi]] krieg in 't [[Marengoperces]] 'n laeveslang gevangenissjtraof opgelag veur de opdrach tot zès liquidaties.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6302680/levenslang-voor-ridouan-taghi-en-2-anderen-voor-reeks-moorden-in-monsterproces-marengo.html Nu.nl - Levenslang voor Ridouan Taghi en 2 anderen voor reeks moorden in monsterproces Marengo]</ref> * ''Centraal-Europa'': [[Rote Armee Fraktion|RAF-terroriste]] Daniela Klette waert opgepak inne Duutsje huidsjtad [[Berlien]]. Ze waert ónger mie verdach van zes roufeuvervalle. Ouch 'ne twiede verdachte waert gearresteerd.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/raf-klette-festnahme-102.html Tagesschau - Ex-RAF-Terroristin Klette in Untersuchungshaft]</ref> ;26 fibberwarie * ''Politiek, Centraal-Europa, Noord-Europa'': 't [[Hongarije|Hongaars]] parlement sjtömp in mit 't [[NAVO]]-lidmaatsjap van [[Zjwede]]. Daomit kènt 't Scandinavische landj toetraeje tot 't bondgenootsjap.<ref>[https://nos.nl/artikel/2510482-parlement-hongarije-stemt-in-met-navo-lidmaatschap-zweden NOS - Parlement Hongarije stemt in met NAVO-lidmaatschap Zweden]</ref> * ''Nederlandj, kóns en cultuur'': ane zuudkantj van 't veurmalige [[Noord-Holland]]se eilandj [[Marke (eilandj)|Marke]] waere reste van 'ne [[terp]] gevónje. De terp woort inne 18e iew verzjwolge door de [[Zujerzie]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2510508-archeologische-vondst-bij-dijkversterking-marken-blijkt-van-verdronken-werf NOS - Archeologische vondst bij dijkversterking Marken blijkt van 'verdronken werf']</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'': De Britse bankier [[Jacob Rothschild]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/lord-jacob-rothschild-dead-dies-b2502502.html Independent.co.uk - Lord Jacob Rothschild: Financier dies aged 87]</ref> ;25 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse gangsterrapper [[Bigidagoe]] (Denzel Silos) weurt op 26-jäörige laeftied doedgesjote.<ref>[https://www.parool.nl/nieuws/danzel-silos-rapper-bigidagoe-26-van-rapformatie-zone-6-doodgeschoten-bij-station-sloterdijk~b35c154e/ Het Parool - Danzel Silos, rapper Bigidagoe (26) van rapformatie Zone 6, doodgeschoten bij station Sloterdijk]</ref> * ''Sjport'': [[Wout Van Aert]] wintj [[Kuurne-Brussel-Kuurne]]. ;24 fibberwarie * ''Sjport'': [[Jan Tratnik]] wintj [[Omloop Het Nieuwsblad]] bie de mansluuj, en [[Marianne Vos]] wintj bie de vrouwluuj. * ''Kóns en cultuur'': De Canadesen acteur [[Kenneth Mitchell]] sjtörf op 49-jäörige laeftied aan [[ALS]].<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6302932/star-trek-acteur-kenneth-mitchell-49-overleden.html Nu.nl - Star Trek-acteur Kenneth Mitchell (49) overleden]</ref> ;23 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriefster [[Kim Moelands]] sjtörf op 48-jäörige laeftied aan [[tejsjliemkrenkde]].<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6302902/auteur-kim-moelands-op-48-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Auteur Kim Moelands op 48-jarige leeftijd overleden]</ref> ;22 fibberwarie * ''Centraal-Europa, politiek'': [[Duutsjlandj]] legaliseert recreatief gebroek van [[cannabis]].<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/bundestag-cannabis-teillegalisierung-100.html Tagesschau.de - Teil-Legalisierung von Cannabis beschlossen]</ref> * ''Centraal-Europa'': De [[Oesteriek]]se aad-bondskanseleer [[Sebastian Kurz]] waert veroerdeild tot 'n veurwaerdelike celsjtraof van 8 maonde waeges meineid.<ref>[https://www.tagesschau.de/ausland/europa/sebastian-kurz-verurteilung-100.html Tagesschau.de - Schuldspruch für Österreichs Ex-Kanzler Kurz]</ref> * ''Zuud-Europa'': bie 'ne flatbrandj inne Oes-[[Sjpaanje|Sjpaanse]] sjtad [[Valencia]] valle zeker 10 doeje.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/02/22/brand-gebouw-valencia/ VRT - https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/02/22/brand-gebouw-valencia/]</ref> - ;20 fibberwarie * ''Sjport'': D'n Duutsje voetballer [[Andreas Brehme]] sjtörf op 63-jäörige laeftied aan 'nen hertsjtilsjtandj.<ref>[https://www.bz-berlin.de/sport/fussball/wm-held-andreas-brehme-ist-tot BZ Berlin - WM-Held Andreas Brehme ist tot!]</ref> * ''Oes-Europa'': bie 'ne Oekraïense raketaanval op e militair oefeterrein in bezet gebeed inne oblas [[Dontesk (oblas)|Donetsk]] waere 65 Róssische militaire doedgemaak.<ref>[https://www.hln.be/buitenland/65-russische-militairen-in-een-klap-gedood-door-himars-aanval-ze-stonden-opgelijnd-te-wachten-op-hun-commandant~a35e62cc/ HLN - 65 Russische militairen in één klap gedood door Himars-aanval: “Ze stonden opgelijnd te wachten op hun commandant”]</ref> ;17 fibberwarie * ''Oes-Europa'': 't Oekraïens leger trek zich truuk oet [[Avdiivka]]. Róssische troepe neme de sjtad in.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-68323366 BBC News - Avdiivka: Ukraine troops leave embattled eastern town]</ref> * ''Nederlandj'': In [[Den Haag]] löp 'n confrontatie tösje veur- en taegesjtenjers van 't [[Eritrea|Eritrees]] rezjiem compleet oet de handj. 't Geweld en de materieel sjaoj zeen óngezeen.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6301958/me-grijpt-in-met-traangas-bij-rellen-groepen-eritreeers-in-den-haag.html Nu.nl - ME grijpt in met traangas bij rellen groepen Eritreeërs in Den Haag]</ref> ;16 fibberwarie * ''Oes-Europa'': De Róssische politicus [[Aleksej Navalni]] kump óm in e sjtraofkamp.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/russische-ambassade-na-dood-navalny-nederlandse-beschuldigingen-absoluut-onwaar~aaf7849c/ AD - Russische ambassade na dood Navalny: 'Nederlandse beschuldigingen absoluut onwaar’]</ref> * ''Nederlands Limburg, Economie'': [[NedCar]] sjtop mit de productie van auto's. Officieel geit 't febrik neet toe.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2564901/l1mburg-centraal-nedcar-einde-van-een-tijdperk 1Limburg - L1mburg Centraal: Nedcar: einde van een tijdperk]</ref> ;15 fibberwarie * ''Zuud-Europa'': [[Griekelandj]] legaliseert 't [[homohuwelik]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2509039-griekenland-legaliseert-homohuwelijk-ondanks-weerstand-orthodoxe-kerk NOS - Griekenland legaliseert homohuwelijk, ondanks weerstand orthodoxe kerk]</ref> ;14 fibberwarie * ''Oes-Europa'': bie 'nen aanval mit marien drones inne [[Zjwarte Zie]] kórtbie de [[Krim (sjiereiland)|Krim]] waert 't Róssisch landingssjip ''Caesar Kunikov'' tot zinke gebrach.<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5434862/zwarte-zee-vloot-caesar-kunikob RTL - Opnieuw groot Russisch oorlogsschip tot zinken gebracht bij de Krim]</ref> ;13 fibberwarie * ''Kóns en cultuur, Nederlands Limburg'': In [[Venlo]] wuuert de [[boerebroelof]] georganiseerd door de Molukse gemeinschap.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240213_96706256 De Limburger - Venlose Boerebroélof is ook in Molukse handen zo traditioneel als wat: ‘Zo hoort het ook, want we zijn gewoon Venlonaren’]</ref> ;12 fibberwarie * ''Belsj Limburg'': bie e verkiersóngelök in [[Audsberge]] kump 'ne 20-jäörige man óm 't laeve. Drie luuj rake gewóndj.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20240212_94345621 HBVVL - 20-jarige jongeman verongelukt in Oudsbergen, mama (38) en twee kinderen (5 en 9) gewond]</ref> * ''Politiek, Noord-Europa'': De centrum-rechse kandidaat Alexander Stubb wint de [[Finland|Finse]] prizzedentsverkezinge.<ref>[https://www.helsinkitimes.fi/finland/finland-news/politics/24888-stubb-beats-haavisto-in-finland-s-closest-ever-presidential-election.html Helsinki Times - Stubb beats Haavisto in Finland’s closest-ever presidential election]</ref> ;11 fibberwarie * ''Sjport'': [[Ivoriaons hierevoetbalèlftal|Ivoorkös]] wintj 't [[Afrikaans kampioensjap hierevoetbal]] door in 't finaal mit 2-1 van [[Nigeriaons hierevoetbalèlftal|Nigeria]] te winne.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6301150/live-afrika-cup-dolle-vreugde-in-abidjan-na-eindzege-ivoorkust-winnende-goal-haller.html Nu.nl - Live Afrika Cup | Dolle vreugde in Abidjan na eindzege Ivoorkust, winnende goal Haller]</ref> * ''Sjport'': De Keniaansen atleet [[Kelvin Kiptum]], waereldrecordhauwer op de [[marathon (loupe)|marathon]], kump op 24-jäörige laeftied óm bie 'n aanvaring.<ref>[https://nos.nl/artikel/2508501-wereldrecordhouder-op-de-marathon-kelvin-kiptum-24-overleden-bij-ongeluk NOS.nl - Wereldrecordhouder op de marathon Kelvin Kiptum (24) overleden bij ongeluk]</ref> * ''Sjport'': De [[Kansas City Chiefs]] winne de 58e editie van de [[Super Bowl]] door [[San Francisco 49ers]] mit 25-22 te versjlaon.<ref>[https://nos.nl/artikel/2508507-kansas-city-chiefs-na-spannend-gevecht-opnieuw-winnaar-super-bowl NOS.nl - Kansas City Chiefs na spannend gevecht opnieuw winnaar Super Bowl]</ref> ;10 fibberwarie * ''Sjport'': [[Qatarees hierevoetbalèlftal|Qatar]] wintj 't [[Aziatisch kampioensjap hierevoetbal]] door in 't finaal mit 3-1 van [[Jordaans hierevoetbalèlftal|Jordanië]] te winne.<ref>[https://nos.nl/artikel/2508316-qatar-prolongeert-aziatisch-kampioenschap-dankzij-goochelende-penaltynemer NOS.nl - Qatar prolongeert Aziatisch kampioenschap dankzij goochelende penaltynemer]</ref> ;9 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Japanse popzenger [[Damo Suzuki]], veural bekèndj van de Duutsje band [[Can (band)|Can]], sjtörf op 74-jäörige laeftied aan [[dermkanker]].<ref>[https://oor.nl/news/can-legende-damo-suzuki-is-op-74-jarige-leeftijd-overleden/ OOR.nl - Can-zanger Damo Suzuki op 74-jarige leeftijd overleden]</ref> ;7 fibberwarie * ''Zuud- en Centraal-Azië'': bie twie explosies inne [[Pakistan|Pakistaanse]] provincie Beloetsjistan valle zeker 26 doeje.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6300689/zeker-26-doden-bij-aanslagen-in-pakistan-op-dag-voor-verkiezingen.html Nu.nl - Zeker 26 doden bij aanslagen in Pakistan op dag voor verkiezingen]</ref> ;6 fibberwarie * ''Nederlandj'': 't [[NSC]] sjtap oet de óngerhanjelinge euver e rechs kabbinèt mit [[PVV]], [[VVD]] en [[BBB]]; veurman [[Pieter Omtzigt]] zaet det de partie neet in zoe'n regering geit.<ref>[https://nos.nl/collectie/13962/artikel/2507827-voor-nsc-is-deze-formatieronde-ten-einde-houdt-mogelijkheden-open NOS.nl - Voor NSC is deze formatieronde ten einde, houdt mogelijkheden open]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Japansen dirizjent [[Seiji Ozawa]] sjtörf op 88-jäörige laeftied aan de krenkde van Alzheimer.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/9d882ebd-fc7c-4be7-b915-5036ff84e4a2/dirigent-seiji-ozawa-88-overleden NPO Klassiek - Dirigent Seiji Ozawa (88) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse [[country]]zenger [[Toby Keith]] sjtörf op 62-jäörige laeftied aan dermkanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2507814-country-ster-toby-keith-62-overleden NOS.nl - Country-ster Toby Keith (62) overleden]</ref> * ''Zuud-Amerika'': De [[Chili|Chileense]] politicus [[Sebastián Piñera]] kump op 74-jäörige laeftied óm in 'nen helikoptercrash.<ref>[https://nos.nl/artikel/2507841-chileense-oud-president-pinera-omgekomen-bij-helikoptercrash NOS.nl - Chileense oud-president Piñera omgekomen bij helikoptercrash]</ref> ;5 fibberwarie * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Dries van Agt]] ([[KVP]], [[CDA]]), [[Lies vaan premiers vaan de Nederlen|premier]] vam 1977 tot 1982, sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6286503/oud-premier-dries-van-agt-op-93-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Oud-premier Dries van Agt op 93-jarige leeftijd overleden]</ref> ;4 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse radio-deejay [[Jan van Veen]], veural bekèndj van 't program ''[[Candlelight]]'', sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/media/6300302/radio-dj-en-candlelight-presentator-jan-van-veen-79-overleden.html Nu.nl - Radio-dj en Candlelight-presentator Jan van Veen (79) overleden]</ref> ;3 fibberwarie * ''Oes-Europa'': bie 'ne raketaanval op de door [[Róslandj]] bezatte Oekraïense sjtad [[Lysytsjansk]] kómme zeker drie hoeëggeplaatsde separatiste vanne [[Volksrippebliek Loehansk]] óm 't laeve.<ref>[https://eng.obozrevatel.com/section-war/news-ukrainian-armed-forces-strike-on-lysychansk-eliminated-minister-of-emergency-situations-and-two-lpr-deputies-details-emerged-05-02-2024.html Oboz.ua - Ukrainian armed forces strike on Lysychansk eliminated "Minister of Emergency Situations" and two "LPR deputies": details emerged]</ref> * ''Politiek, Vereinig Keuninkriek en Ierlandj'': [[Sinn Féin]]-politicus Michelle O'Neill waert beneump tot premier van [[Noord-Ierlandj]]. Daomit kump veur 't iers 'n rippeblikeinse aan de mach in 't landj.<ref>[https://www.breakingnews.ie/ireland/live-powersharing-returns-in-northern-ireland-1584037.html Breakingnews.ie - Live: Powersharing returns in Northern Ireland as Michelle O'Neil becomes First Minister]</ref> * ''Zuud-Europa'': [[Vittorio Emanuele (kroenprins)|Vittorio Emanuele]], de lèste kroenprins van [[Italië]], sjtörf op 86-jäörige laeftied in ballingsjap.<ref>[https://nos.nl/artikel/2507419-laatste-kroonprins-van-italie-overleden NOS.nl - Laatste kroonprins van Italië overleden]</ref> ;2 fibberwarie * ''Midde-Oeste'': bie [[VS|Amerikaanse]] lóchaanvalle op versjillende militair doele in [[Irak]] en [[Syrië]] waere teentalle pro-Iraanse militante en meugelik ouch börgers doedgemaak. Teentalle luuj rake gewóndj en väöl militair doele waere vernetig. De aanvalle zint 'n vergelding veur de drone-aanval op Amerikaanse soldaote in Jordanië van veurige waek.<ref>[https://www.zeit.de/politik/ausland/2024-02/usa-syrien-irak-angriffe-schaeden Die Zeit - US-Angriffe in Syrien und dem Irak töten offenbar 45 Menschen]</ref> ;1 fibberwarie * ''Politiek, Wes-Azië'': [[Armenië]] sjlut zich aan bie 't Internationaal Sjtraofhof in [[Den Haag]]. Daomit verplich 't zich óm de Róssische prizzedentj [[Vladimir Poetin]] te arrestere. Dees gebeurtenis is teikenend veur de versjlechterde diplomatieke relatie tösje bei lenj. Wiejer probeert Armenië zich hiemit te besjerme taege nuuj militair ambities van [[Azerbeidzjan]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2492752-armenie-sluit-zich-aan-bij-internationaal-strafhof-tot-irritatie-van-rusland NOS - Armenië sluit zich aan bij Internationaal Strafhof, tot irritatie van Rusland]</ref> * ''Nederlands Limburg'': In de [[Maas]] bie [[Kessel]] wuuert 'n lichaam gevónge.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240202_95810939 De Limburger - Stoffelijk overschot aangetroffen in de Maas bij camping in Kessel]</ref> ===jannewarie=== * ''Zuud-Amerika'': ónrös in [[Ecuador]] door bendegeweld. * ''Wes-Europa'', medio jannewarie-huuj: boereproteste op 't [[Belsj]] en in [[Frankrijk]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6299767/arrestaties-bij-boerenprotesten-in-frankrijk-ook-in-belgie-weer-acties.html Nu.nl - Arrestaties bij boerenprotesten in Frankrijk, ook in België weer acties]</ref> * ''Politiek, Duutsjland'': groetsjalige demonstraties taege de [[AfD]] en rechsextremisme in 't algemein.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/demonstrationen-gegen-rechts-106.html Tagesschau - Hunderttausende setzen "ein klares Signal"]</ref> * ''Natuur & milieu, Wes-Europa'', eind december-medio jannewarie: aanhajende raegeval in groete deile van [[Wes-Europa]] en [[:de:Weihnachtshochwasser 2023|hoegwater]] in deile van Noord- en Oes-Duutsjland. * ''Midde-Oeste'', 18 december-huuj: 'n internasjonaal coalitie ónger leijing vanne [[VS]] ([[:en:Operation Prosperity Guardian|Operation Prosperity Guardian]]) besjermp sjeper oppe [[Roej Zie]] bie [[Jeme]]. ;31 jannewarie * ''Nederlands Limburg'': In de [[Maas]] beej [[Velde]] wuuert 'n lichaam gevónde.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2548556/lichaam-vermiste-man-uit-velden-aangetroffen-in-maas 1limburg - Lichaam vermiste man uit Velden aangetroffen in Maas]</ref> ;30 jannewarie * ''Politiek, Zuud- en Centraal-Azië'': De [[Pakistan|Pakistaanse]] aad-premier Imran Khan waert veroerdeild tot teen jaor cel vanwaege 't lekke van sjtaatsgeheime.<ref>[https://nos.nl/artikel/2506845-pakistaanse-oud-premier-khan-moet-tien-jaar-cel-in-voor-lekken-staatsgeheimen NOS - Pakistaanse oud-premier Khan moet tien jaar cel in voor lekken staatsgeheimen]</ref> ;29 jannewarie * ''Nederlandj'': bie 'n explosie in [[Rotterdam]] rake twie luuj gewóndj en kómme zeker drie persoene óm 't laeve.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6300006/alles-wijst-erop-dat-ook-derde-vermiste-onder-puin-rotterdams-pand-is-gevonden.html Nu.nl - Alles wijst erop dat ook derde vermiste onder puin Rotterdams pand is gevonden]</ref> ;28 jannewarie * ''Belsj'': bie e óngelök mit e vleegmesjien ter huuegde van [[Spa]] in de [[Luuk (provincie)|provincie Luuk]] kómme twie inzittende óm 't laeve.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240128_95072409 De Limburger - Twee doden bij crash met klein vliegtuig in Spa]</ref> * ''Midde-Oeste'': bie 'ne drone-aanval op 'n militair basis in [[Jordanië]] waere drie Amerikaanse soldaote doedgemaak, 47 luuj rake gewóndj. Aanvalle op Amerikaanse militaire in 't Midde-Oeste kómme dökker veur saer 't begin van de [[Kreeg Hamas-Israël (2023-2024)|oorlog in Gaza en Israel]], meh dit is de ierste kier dat ouch soldaote zint ómgekómme. Achter de aanvalle zit de pro-Iraanse terreurorganisatie Islamitisch Verzet.<ref>[https://www.reuters.com/world/biden-says-three-us-service-members-killed-drone-attack-us-forces-jordan-2024-01-28/ Reuters- Three US troops killed, up to 34 injured in Jordan drone strike linked to Iran]</ref> * ''Kóns en cultuur, Frankriek'': milieuactiviste bekogele de ''[[Mona Lisa]]'' in 't Louvre in [[Paries]] mit [[sóp]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2506583-milieuactivisten-gooien-soep-naar-mona-lisa NOS - Milieuactivisten gooien soep naar Mona Lisa]</ref> * ''Sjport'': D'n Italiaan [[Jannik Sinner]] wintj d'n Australian Open door in vief sets (3-6 3-6 6-4 6-4 6-4) te winne van de Rus [[Dimitri Medvedev]].<ref>[https://www.gazzetta.it/Tennis/atp/slam/australian-open/28-01-2024/sinner-batte-medvedev-e-vince-l-australian-open-3-6-3-6-6-4-6-4-6-3.shtml La Gazzetta dello Sport - Sinner nella storia! Rimonta e vince l’Australian Open al 5° set]</ref> ;27 jannewarie * ''Sjport'': [[Aryna Sabalenka]] wintj [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] bie de vrouwluuj door in twie sets (6-3, 6-2) te winne van [[Zheng Qinwen]].<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6299293/live-australian-open-reacties-na-tweede-australian-open-titel-op-rij-voor-sabalenka.html Nu.nl - Live Australian Open | Reacties na tweede Australian Open-titel op rij voor Sabalenka]</ref> ;26 jannewarie * ''Midde-Oeste'': versjillende leng sjtoppe tiedelik mit 't sjteune van de UNRWA, de [[VN]]-organisatie veur hölp aan Palestiene, vanwaege meugelike betrokkeheid bie de terroristische aansjlaeg in [[Israel]] op 7 oktober 2023.<ref>[https://www.reuters.com/world/britain-italy-finland-pause-funding-un-refugee-agency-gaza-2024-01-27/ Reuters - More countries pause funds for UN Palestinian agency]</ref> * ''Midde-Oeste'': In 'n door [[Zuud-Afrika]] aangesjpanne zaak reup 't internationaal Gerechshof in [[Den Haag]] [[Israel]] op óm 'n [[genocide]] op Palestiene inne [[Gazasjtrook]] te veurkómme. [[Hamas]] mót alle giezelaers vrielaote.<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2506337-tussenvonnis-internationaal-gerechtshof-israel-moet-genocide-in-gaza-voorkomen NOS - Tussenvonnis Internationaal Gerechtshof: Israël moet genocide in Gaza voorkomen]</ref> ;25 jannewarie * ''Noord-Amerika'': Inne [[VS|Amerikaanse]] sjtaat [[Alabama]] waert Kenneth Eugene Smith, veroerdeild veur de moord op Elizabeth Sennett in [[1989]], [[doeadstraof|geëxecuteerd]] door middel van [[sjtiksjtof]]. 't Is de ierste kier dat dees methode inne VS waert toegepas.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-us-canada-68089279 BBC - Kenneth Eugene Smith: US inmate faces first nitrogen execution after losing last-minute appeals]</ref> ;23 jannewarie * ''Politiek, Wes-Azië, Noord-Europa'': 't [[Törkieje|Törks]] parlement sjtömp in mit 't [[NAVO]]-lidmaatsjap van [[Zjwede]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2505991-turks-parlement-stemt-in-met-navo-lidmaatschap-zweden NOS - Turks parlement stemt in met NAVO-lidmaatschap Zweden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsje producentj [[Frank Farian]], veural bekèndj es de man achter [[Boney M.]], sjtörf op 82-jäörige laeftied. ;22 jannewarie * ''Nederlands & Belsj Limburg, Kóns en Cultuur'': "Limburgse [[vla]]" krieg 'ne besjermde sjtatus en waert door de [[EU]] officieel erkind es sjtreekproduk. Allein vla dae in [[Belsj Limburg|Belsj]] of [[Nederlands Limburg]] gebakke is moog dae naam drage. Wiejer waere ónger mie eise gesjteld aan de receptuur. * ''Midde-Oeste'': in 't midde vanne [[Gazasjtrook]] kómme 21 Israelische soldaote óm 't laeve bie e incident woebie twie geboewe insjtorte es gevolg 'n explosie.<ref>[https://www.timesofisrael.com/in-deadliest-incident-of-gaza-combat-21-soldiers-killed-as-buildings-collapse-in-blast/ Times of Israel - In deadliest incident of Gaza combat, 21 soldiers killed as buildings collapse in blast]</ref> * ''Zuud-Azië'': Premier [[Narendra Modi]] deit d'n [[Ayodhya Ram Modhir|Tempel van Ram]] in [[Ayodhya]] aop. De boew waor henjig ómsjtraeje, ónger mie ómdet 'r op de plaats van 'n aafgebrende moskee sjteit.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-asia-india-68003095 BBC News - Ayodhya Ram Mandir: India PM Modi inaugurates Hindu temple on razed Babri mosque site]</ref> * ''Sjport'': D'n Italiaanse voetballer [[Gigi Riva]], nog ummer topsjcoorder van 't [[Italiaons hierevoetbalèlftal|nationaal ilftal]], sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/22-01-2024/morto-gigi-riva-aveva-79-anni.shtml La Gazzetta dello Sport - Calcio in lutto: è morto Gigi Riva. Aveva 79 anni, è stato un mito del Cagliari e della Nazionale]</ref> ;21 jannewarie * ''Politiek, Noord-Amerika'': [[Ron DeSantis]] sjtap oet de prizzedentsrace. Hae sjteunt [[Donald Trump]] in zien kandidatuur, dae väöl populairder is binne de [[Rippeblikeinse Partie]].<ref>[https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/ron-desantis-planning-drop-presidential-bid-sunday-rcna134953 NBC News - Ron DeSantis suspends his presidential bid and endorses Trump]</ref> * ''Sjport'': De Brit [[Stephen Williams]] wintj de [[Tour Down Under]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2505664-williams-wint-slotetappe-en-klassement-tour-down-under-lemmen-mee-met-de-sterksten NOS.nl - Williams wint slotetappe en klassement Tour Down Under, Lemmen mee met de sterksten]</ref> ;20 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse regisseur [[Norman Jewison]] sjtörf op 97-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6298775/veel-bekroonde-filmregisseur-norman-jewison-97-overleden.html Nu.nl - Veel bekroonde filmregisseur Norman Jewison (97) overleden]</ref> ;19 jannewarie * ''Weitesjap'': de lander [[:en:Smart Lander for Investigating Moon|SLIM]] van 't Japanse [[ruumdevaart]]agentsjap JAXA maak 'n succesvol landing oppe [[maon]]. [[Japan]] is daomit 't viefde landj wat e ruumdevaartuug nao de maon bringk.<ref>[https://web.archive.org/web/20240120142455/https://gotimesnews.com/japans-slim-mission-moon-sniper-landing-mission/ Go Times News - Japan’s lunar lander reaches the moon but is rapidly losing power, space agency says]</ref> * ''Sjport'': D'n Amerikaanse [[golf (sport)|golver]] [[Jack Burke]] sjtörf op 100-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6298461/amerikaanse-golfgrootheid-jack-burke-100-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse golfgrootheid Jack Burke (100) overleden]</ref> ;18 jannewarie * ''Zuud- en Centraal-Azië'': [[Pakistan]] vèlt Beloetsjische separatisten aan in 't zuudoeste van [[Irak]]. Nege luuj kómme óm 't laeve. De aanval is 'n reaksie op de Iraanse aanval op Pakistaanse terroriste.<ref>[https://apnews.com/article/pakistan-iran-air-force-strikes-638f2ee4ccfb1a56d26e8f28f7e91699 AP News - Pakistani retaliatory strikes in Iran kill at least 9, raising tensions along border]</ref> * ''Sjport'': De Canadesen atleet [[Shawn Barber]] sjtörf op 29-jäörige laeftied aan 'n ónbekènde krenkde.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6298340/voormalig-wereldkampioen-polsstokhoogspringen-shawn-barber-29-overleden.html Nu.nl - Voormalig wereldkampioen polsstokhoogspringen Shawn Barber (29) overleden]</ref> ;17 jannewarie * ''Economie, Belsj Limburg'': 't [[Sappi]]-pepierfebrik in [[Laoneke]] geit toe. 6000 luuj verlere hiemit hunne job.<ref>[https://web.archive.org/web/20240119210846/https://drukwerkindemarge.org/nieuws/papierfabriek-sappi-lanaken-definitief-gesloten/ Drukwerk in de marge - Papierfabriek Sappi Lanaken definitief gesloten]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Bennie Muller]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2505280-voormalig-ajax-en-oranje-voetballer-bennie-muller-85-overleden NOS - Voormalig Ajax- en Oranje-voetballer Bennie Muller (85) overleden]</ref> ;16 jannewarie * ''Weitesjap'': Sjinese weitesjappers klone mit sukses 'ne [[resusaap]], 'n soort wat väöl liekent op de minsj en inne medische weitesjap dök es proofdeer waert gebroek. Door de nuuj methode zint inne toekóms meugelik minder bieste nuuedig veur betroewbaar tesrizzeltate te kriege.<ref>[https://www.bbc.com/news/science-environment-67987633 BBC - Cloned rhesus monkey created to speed medical research]</ref> * ''Zuud- en Centraal-Azië'': [[Iran]] veurt lóchaanvalle oet op de soennitische militie Jaish al-Adl in [[Pakistan]]. Daobie valle twie doeje en drie gewónje.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20240116_96742885 HBVL - Iran voert raket- en droneaanvallen uit in Pakistan]</ref> ;15 jannewarie * ''Midde-Oeste'': [[Iran]] veurt raketaanvalle oet op "terroristische doele" kórtbie de [[Irak|Iraakse]] sjtad [[Erbil]] en in [[Syrië]] taege [[IS]].<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5429654/iran-valt-terroristische-doelen-aan-irak-en-syrie-2-doden RTL - Iran valt 'terroristische doelen' aan in Irak en Syrië, doden en gewonden]</ref> ;14 jannewarie * ''Naord-Europa'': [[Margarete II vaan Denemarke|Margarete II]] treujt nao 52 jaor aaf es keuningin van Daenemarke. Häöre zoon volg 'r op es [[Frederik X vaan Denemarke|Frederik X]]. * ''Naord-Europa'': De sjpleeteruptie bie 't Ieslands [[Grindavík]] bereik de beboewing van 't dörp. De hoezer waore al geëvacueerd.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6297791/lava-bereikt-vissersdorp-in-ijsland-meerdere-huizen-vlam-gevat.html Nu.nl - Lava bereikt vissersdorp in IJsland, meerdere huizen vlam gevat]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Róssischen dichter en dissidentj [[Lev Rubinstein]] sjtörf op 76-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n aanvaring.<ref>[https://www.kyivpost.com/post/26708 Kyiv Post - Russian Dissident Poet Rubinstein Dead at 76]</ref> ;13 jannewarie * ''Oes-Azië'': de regerende Sjina-kritische partie DDP wint de [[Taiwan]]ese verkezinge. [[:en:Lai Ching-te|Lai Ching-te]] waert de nuje prizzedentj. ;12 jannewarie * ''Midde-Oeste'': De Britse en Amerikaanse lóchmach en Amerikaanse kreegssjepe veure aanvalle oet op zeker 60 militair doele van de Houthi-rebelle in [[Jeme]], woe-ónger opsjlaagplaatse en lanceersysteme.<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2504571-amerikanen-en-britten-vallen-houthi-doelen-in-jemen-aan-nederland-ondersteunt NOS - Amerikanen en Britten vallen Houthi-doelen in Jemen aan, Nederland ondersteunt]</ref> ;11 jannewarie * ''Weitesjap, Zuud-Amerika, kóns en cultuur'': in 't oeste van [[Ecuador]], deep in 't Amazonewoud, óntdekke arsjeologe e groet netwerk van sjtaej woe zó'n 2000 jaore truuk mie es 10.000 en meugelik 30.000 luuj höbbe gewoend. Qua groetde en periode is dat vergeliekbaar mit [[Lónje]] in de [[Romeins Riek|Romeinse Tied]].<ref>[https://scientias.nl/duizenden-jaren-oude-stad-ontdekt-in-amazonegebied-samenleving-groter-dan-die-van-de-mayas/ Scientias - Duizenden jaren oude stad ontdekt in Amazonegebied: samenleving groter dan die van de Maya’s]</ref> * ''Economie'': De Nederlandsen óngernummer [[Arie van der Valk]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6297585/medegrondlegger-van-der-valkconcern-arie-van-der-valk-overleden.html Nu.nl - Medegrondlegger Van der Valkconcern Arie van der Valk overleden]</ref> ;8 jannewarie * ''Zuud-Amerika'': In [[Ecuador]] óntsjnap drugsbaron [[José Adolfo Macías]] oet de gevangenis. Presidentj [[Daniel Noboa]] reup de noedtoesjtandj oet, wonao 't geweld sjnel escaleert. ;7 jannewarie * ''Sjport'': D'n Duutsje voetballer [[Franz Beckenbauer]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/sport/fussball/franz-beckenbauer-ist-tot-weltmeister-von-1990-und-1974-stirbt-im-alter-von-78-jahren-19434495.html FAZ.net - Franz Beckenbauer im Alter von 78 Jahren gestorben]</ref> ;5 jannewarie * ''Sjport'': De Braziliaanse voetballer en coach [[Mário Zagallo]] (betrokke bie de [[Wereldkampioensjap hierevoetbal|Waereldbaekereuverwinninge]] van 1958, 1962, 1970 en 1994) sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6296901/braziliaanse-voetballegende-en-viervoudig-wk-winnaar-mario-zagallo-overleden.html Nu.nl - Braziliaanse voetballegende en viervoudig WK-winnaar Mário Zagallo overleden]</ref> ;3 jannewarie * ''Midde-Oeste'': In de Zuudoes-Iraanse sjtad [[Kerman]] kómme zeker 91 luuj óm 't laeve bie 'n döbbele explosie. 284 luuj rake gewóndj. De óntploffinge waore inne buurt van 'n herdenkingsbiejeinkóms veur de Iraanse ginneraal Qasem Soleimani, dae precies veer jaore truuk woort doedgemaak bie 'ne Amerikaanse drone-aanval. D'n aansjlaag waert opgeëis door terreurbeweging [[IS]].<ref>[https://www.washingtonpost.com/world/2024/01/03/iran-us-soleimani-explosion-kerman/c7b0f51a-aa32-11ee-bc8c-7319480da4f9_story.html The Washington Post - Iran says at least 84 were killed in blasts at a ceremony honoring slain general]</ref> * ''Nederlandj'': [[Twiede Wereldoorlog]]veteraan André Hissink sjtörf op 104-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503652-wo-ii-vlieger-andre-hissink-104-overleden-ik-heb-gezwijnd NOS - WO II-vlieger André Hissink (104) overleden: 'Ik heb gezwijnd']</ref> * ''Nederlands Limburg'': In [[Mestreech]], aon de [[Boschpoort]], brik 'nen diek door. Oerzaak is d'n aonhawwende regeval en 't droet veurtkoumend hoegwater.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6296595/dijk-in-maastricht-deels-weggespoeld-woonboten-ontruimd.html Nu.nl - Dijk in Maastricht deels weggespoeld, woonboten ontruimd]</ref> * ''Nederlandj'': In 't [[Gelderland|Gelders]] [[Puiflijk]] kómme 50.000 hoonder óm bie 'ne sjtalbrandj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503574-grote-stalbrand-in-puiflijk-50-000-kippen-dood NOS - Grote stalbrand in Puiflijk, 50.000 kippen dood]</ref> * ''Sjport'': De Fransen autocoureur [[René Metge]], drievaudig winner van [[Paries-Dakar]], sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240103_96833386 De Standaard - Drievoudig Dakarwinnaar René Metge overleden]</ref> ;2 jannewarie * ''Kóns en cultuur, Belsj Limburg'': [[Veldeke (vereiniging)|Veldeke]] in [[Belsj Limburg]] geuf 'ne speciale dialekkalender oet mit oetsjpraoke, weiteswaerdighede, gedichskes en wietse oet alle Belsj-Limburgse dialekte.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20240102_95078928 HBVL - Nieuw jaar, nieuwe almanak met Limburgs dialect: “Taalrijkdom die niet verloren mag gaan”]</ref> * ''Midde-Oeste'': Bie 'ne Israelische aanval op e [[Hamas]]-kentoer inne [[Libanon|Libanese]] huidsjtad [[Beiroet]] kómme 7 luuj óm 't laeve, woe-ónger Saleh al-Arouri, e kopsjtök vanne terreurbeweging.<ref>[https://www.timesofisrael.com/hamas-deputy-leader-saleh-al-arouri-killed-in-alleged-israeli-strike-in-beirut-suburb/?utm_source=article_hpsidebar&utm_medium=desktop_site&utm_campaign=liveblog-january-03-2024 Times of Israel - Hamas deputy leader Saleh al-Arouri killed in alleged Israeli strike in Beirut]</ref><ref>[https://www.aljazeera.com/news/2024/1/3/who-was-saleh-al-arouri-the-hamas-leader-killed-in-beirut Al Jazeera - Who was Saleh al-Arouri, the Hamas leader killed in Beirut?]</ref> * ''Midde-Oeste'': 't Israelisch leger trek zich gedeiltelik truuk oet 't noorde vanne [[Gazasjtroek]]. De ierste bewoeners kere truuk.<ref>[https://nos.nl/collectie/13959/artikel/2503534-eerste-palestijnen-terug-naar-verwoest-noord-gaza-nu-israel-zich-daar-terugtrekt NOS - Eerste Palestijnen terug naar verwoest Noord-Gaza nu Israël zich daar terugtrekt]</ref> * ''Wes-Azië/Midde-Oeste'': De Törkse pelissie pak 33 luuj op. Ze waere verdach van spionage veur [[Israel]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20240102_93987246 De Limburger - Turkse politie pakt verdachten van spionage voor Israël op]</ref> * ''Politiek, Oes-Azië'': De [[Zuud-Korea]]anse oppositieleijer [[:en:Lee Jae-myung|Lee Jae-myung]] waert tiedes e werkbezeuk in [[Busan]] naergesjtoke en raak doabie gewóndj. De aanvaller, 'ne 67-jäörige man, is opgepak.<ref>[https://en.yna.co.kr/view/AEN20240102003451315 Yonhap News Agency - Opposition leader Lee Jae-myung attacked during visit to Busan]</ref> * ''Oes-Azië'': op 'n lóchhave kórtbie [[Tokio]] kump e passageersvleegmesjien in boetsing mit e vleegmesjien vanne Japanse köswach. Vief inzittende vanne köswach kómme daobie óm 't laeve, eine raak gewóndj. In 't passageertoesjtel rake 14 luuj gewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503496-honderden-tijdig-geevacueerd-bij-vliegtuigongeluk-tokio-vijf-doden-bij-kustwacht NOS - Honderden tijdig geëvacueerd bij vliegtuigongeluk Tokio, vijf doden bij kustwacht]</ref> ;1 jannewarie * ''Economie, Afrika, Midde-Oeste'': [[Egypte]], [[Ethiopië]], [[Iran]], [[Saudi-Arabië]] en de [[Vereinigde Arabische Emirate]] sjlete zich aan bie [[BRICS]]. * ''Politiek, Midde-Oeste'': 't Israelisch hoeggerechshof verwerp de ómsjtreje hervormingswet van premier Netanyahu. De wet waor gemeind um de mach vanne [[regering]] en 't [[parlement]] te vergroete ten koste vanne mach van 't hof.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503458-hooggerechtshof-israel-haalt-streep-door-staatsrechthervorming-netanyahu NOS - Hooggerechtshof Israël haalt streep door staatsrechthervorming Netanyahu]</ref> * ''Politiek, Wes-Azië'': De internationaal neet-erkinde rippebliek [[Hoeg-Karabach]] waert formeel opgeheve. * ''Natuur & milieu, Oes-Azië'': [[Japan]] weurt geraak door 'nen aerdsjóddel van 7,6 op de Memènt-Magnitudesjaol. Daobie valle zeker 202 doeje, 665 gewónje en rake 102 luuj vermis.<ref>[https://nos.nl/artikel/2503407-zware-aardbeving-voor-de-kust-van-japan-tsunamiwaarschuwing-afgegeven NOS.nl - Zware aardbeving voor de kust van Japan, tsunamiwaarschuwing afgegeven]</ref> ==2023== ===december=== * ''Natuur & milieu, Duutsjland'': [[:de:Weihnachtshochwasser 2023|hoegwater]] in groete deile van Noord- en Oes-Duutsjland. * ''Zuud-Amerika'': diplomatieke crisis tösje de buurlenj [[Venezuela]] en [[Guyana]] noa e ómsjtreje [[referendum]] euver de annexatie vanne westelike Guyanese regio's. * ''Zuud-Azië'': hónderddoezende Afghane vlöchte oet [[Pakistan]] of waere 't landj oetgezat. * ''Midde-Oeste'', 18 december-huuj: 'n internasjonaal coalitie ónger leijing vanne [[VS]] ([[:en:Operation Prosperity Guardian|Operation Prosperity Guardian]]) besjermp sjeper oppe [[Roej Zie]] bie [[Jeme]]. * ''Midde-Oeste'': aanvalle op Amerikaanse bases in [[Syrië]] en [[Irak]] door pro-Iraanse milities en Amerikaanse vergeldingsacties. * ''Midde-Oeste'', 7 oktober-huuj: [[Israëlisch-Palestiens conflik (2023)|kreeg in Israel en de Gazasjtroek]]. * ''Natuur & milieu'', 30 november-12 december: 198 leng neme deil aan de klimaatconferentie in [[Dubai]], [[Vereinigde Arabische Emirate]]. Ze waere 't eins euver de aafbouw van fossiel [[brandjsjtof]]fe. ;31 december * ''Duutsjland'': De Duutsje pelissie arresteert 3 luuj op verdenking van veurbereijing van 'nen aansjlaag op de [[Dóm van Kölle]]. Op keersjaovend woort 'ne 30-jäörige Tadzjiek aangehaote. Dae waert gezeen es 'ne sjpil in e terroristisch netwerk in 't weste van de deilsjtaat [[Noordrien-Wesfale]].<ref>[https://rp-online.de/nrw/staedte/koeln/drei-weitere-verdaechtige-in-gewahrsam-nach-koelner-terroralarm_aid-104278149 Rheinische Post - Drei weitere Verdächtige in Gewahrsam nach Kölner Terroralarm]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlands-Limbörgse popjournalis en radio-dj [[Hubert van Hoof]] störf op 72-jaorege leeftied.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2249240/radio-icoon-hubert-van-hoof-72-overleden 1Limburg - Radio-icoon Hubert van Hoof (72) overleden]</ref> * ''Economie'': De Belzje zakeman [[Paul Buysse]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231231_94023609 De Standaard - Paul Buysse, the Belgian who sold the Rolls]</ref> * ''Weitesjap'': [[NASA]] lanceert vanaaf [[Antarctica]] 'ne nuje ruumde[[telescoop]] genaamp [[:en:GUSTO (telescope)|GUSTO]]. Dae geit óngerzeuk doon nao [[sjterresjtof]]. ;30 december * ''Nederlands Limburg'': 'ne 36-jäörige man oet [[Itter]] kump óm 't laeve nao e óngelök mit [[vuurwerk]].<ref>[https://www.1limburg.nl/112/2358624/dode-vuurwerkongeval-is-36-jarige-man-ook-een-gewonde 1limburg - Dode vuurwerkongeval is 36-jarige man, ook één gewonde]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britsen acteur [[Tom Wilkinson]] sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6296164/britse-acteur-tom-wilkinson-plotseling-op-75-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Britse acteur Tom Wilkinson plotseling op 75-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Oes-Europa'': bie 'nen aanval oppe Zuud-Róssische regio [[Belgorod]] valle 24 doeje en 108 gewónje. ;29 december * ''Oes-Europa'': bie 'ne Róssische aanval op versjeie Oekraïense sjtaej kómme 41 luuj óm 't laeve en mie es 160 luuj rake gewóndj. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzpianis [[Les McCann]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20240101_97034427 De Standaard - Vaak gesamplede jazzgigant Les McCann overleden]</ref> ;27 december * ''Kóns en cultuur'': De Zuud-Koreaansen acteur [[Lee Sun-kyun]] begeit op 48-jäörige laeftied zelfmaord.<ref>[https://nos.nl/artikel/2502883-parasite-acteur-lee-sun-kyun-dood-gevonden-in-auto NOS.nl - Parasite-acteur Lee Sun-kyun dood gevonden in auto]</ref> * ''Frankriek/Europa'': De Franse politicus [[Jacques Delors]] sjtörf op 98-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6295793/franse-politicus-en-europese-unie-architect-jacques-delors-98-overleden.html Nu.nl - Franse politicus en Europese Unie-architect Jacques Delors (98) overleden]</ref> ;26 december * ''Duutsjlandj'': D'n Duutsje politicus [[Wolfgang Schäuble]] (CDU) sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.faz.net/wolfgang-schaeuble-ist-tot-ehemaliger-cdu-politiker-wurde-81-jahre-alt-19409165.html FAZ.net - Wolfgang Schäuble ist tot]</ref> ;24 december * ''Wes-Afrika'': bie aanvalle op versjeie dörpkes in Centraal-[[Nigeria]] kómme 200 luuj óm 't laeve. Zó'n 500 luuj rake gewóndj. De sjlachoffers zint hoofzakelik christene. Me hèlt islamitische Fulani-militante verantwoordelik veur de aanvalle. ;23 december * ''Nederlands Limburg'': bie 'n sjeetpartie in [[Gelaen]] kump 'ne man óm 't laeve.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20231223_96348064 De Limburger - Slachtoffer schietpartij centrum Geleen overleden, dader voortvluchtig]</ref> ;21 december * ''Midde-Europa'': Aan de universiteit van [[Praag]] vèntj 'n sjeetpartie plaats wobie 14 doeje valle, ónger wae de sjötter zelf.<ref>[https://nos.nl/artikel/2502418-bloedbad-op-universiteit-praag-oud-student-doodt-14-mensen NOS.nl - Bloedbad op universiteit Praag: oud-student doodt 14 mensen]</ref> * ''Sjport'': De Utrechtse amateurvoetbalclub [[USV Hercules]], die in de [[Daarde Devisie|Driede Devisie]] sjpeelt, zörg veur 'n sensatie door in de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker]] mit 3-2 van [[AFC Ajax]] te winne.<ref>[https://nos.nl/artikel/2502455-blamage-voor-ajax-nederlaag-tegen-amateurs-hercules-in-bekertoernooi NOS.nl - Blamage voor Ajax: nederlaag tegen amateurs Hercules in bekertoernooi]</ref> ;20 december * ''Zuud-Amerika'': Aad-prizzedent [[Desi Bouterse]] waert veroerdeild tot 20 jaor cel veur zinne rol bie de Decembermoorde in [[1982]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6294863/desi-bouterse-krijgt-ook-in-hoger-beroep-twintig-jaar-cel-voor-decembermoorden.html Nu.nl - Desi Bouterse krijgt ook in hoger beroep twintig jaar cel voor Decembermoorden]</ref> * ''Nederlands Limburg'': [[Harrie Smeets]], bisjop van Remunj tösje 2018 en 2023, sjtörf op 63-jäörige laeftied aan 'nen harretumor.<ref>[https://www.kn.nl/in-memoriam/harrie-smeets-1960-2023-toch-een-bisschop-tot-het-eind/ Katholiek Nieuwsblad - Harrie Smeets (1960-2023): Toch een bisschop tot het eind]</ref> * ''Politiek, Europa algemein'': 't [[Europees Parlement]] en de [[EU]] waere 't eins euver e pakket aan regels euver [[asiel]] en [[migratie]]. Wichtige óngerdeile van dit pakket zint versjnelde screening van migrante ane boetegrenze vanne EU en de meugelikheid veur migrante sjneller truuk te sjikke es ze oet veilige lenj kómme. ;19 december * ''Economie, Nederlands Limburg'': 't ''[[Sprookjesbos]]'' in [[Valkeberg]] geit failliet.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20231219_96267312 De Limburger - Sprookjesbos failliet: Valkenburg verliest na Valkenier opnieuw toeristische trekpleister]</ref> ;18 december * ''Natuur & milieu, Noord-Europa'': in 't zuudweste van [[Iesland]] op 't sjiereilandj Reykjanes bars 'ne [[völkaan]] oet. Veur zoewied bekindj zint gein sjlachoffers gevalle.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6294675/na-weken-van-maatregelen-barst-vulkaan-op-ijsland-eindelijk-uit.html Nu.nl -Na weken van maatregelen barst vulkaan op IJsland eindelijk uit]</ref> * ''Politiek, Zuudoes-Europa'': zittend prizzedent Vučić wint de [[Servië|Servische]] parlementsverkezinge. Zien partie, de Servische Progressieve Partie, kump oet op zó'n 47 procent. ;16 december * ''Nederlands Limburg, Weitesjap'': De Nederlands-Limbörgsen historicus [[Mathieu Segers]] störf op 47-jaorege leeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6294471/hoogleraar-en-europadeskundige-mathieu-segers-47-overleden.html Nu.nl - Hoogleraar en Europadeskundige Mathieu Segers (47) overleden]</ref> * ''Economie, Midde-Oeste'': Alle groete containerverveurders sjtoppe veurluipig mit vare euver de [[Roej Zie]] nao aanvalle van Houthi-rebelle op vrachsjepe inne watere róndj [[Jemen]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2501801-alle-grote-rederijen-mijden-rode-zee-na-aanvallen-het-loopt-uit-de-hand NOS - Alle grote rederijen mijden Rode Zee na aanvallen: 'Het loopt uit de hand']</ref> * ''Midde-Oeste'': Nawaf al-Ahmad al-Jaber al-Sabah, de emir van [[Koeweit]], sjtörf op 86-jäörige laeftied. ;14 december * ''Politiek, Oes-Europa'': de [[EU]] sjtart de toetraejingsóngerhandelinge mit [[Oekraïne]] en [[Moldavië]]. [[Georgië]] krieg de sjtatus kandidaat-lidsjtaat. ;13 december * ''Nederlands Limburg'': De gemeinte [[Valkeberg]] deit de veiligheid róndum de keersjmerte in de Gemeinte- en de Fluweelegrot aansjerpe. Ouch op de keersjmert op de [[Vriethof (Mestreech)|Vriethof]] in [[Mesjtreech]] were maotregele genómme. Rae daoveur ies 't verhoagd dreiginigsniveau door de oorlog in Gaza en koranverbrandinge in Zjwede.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2347925/extra-veiligheidsmaatregelen-bij-kerstmarkten-valkenburg 1limburg - Extra veiligheidsmaatregelen bij kerstmarkten Valkenburg]</ref> * ''Politiek, Oes-Europa'': de liberale politicus [[Donald Tusk]] waert gekoze es nuje premier van [[Pole]]. ;1 december * ''Midde-Oeste'': 't Israelisch leger vèlt 't zuje vanne Gazasjtroek binne. D'r waere gevechte gemeld inne sjtad Khan Yunis. ===november=== * ''Zuud-Azië'': hónderddoezende Afghane vlöchte oet [[Pakistan]] of waere 't landj oetgezat. * ''Belsj, Belsj-Limburg'': jaorlikse militair oefening ''Celtic Tiger'' inne Belsje Kempe, mit 900 militaire en 150 veurtuger.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/13/celtic-uprise/ VRT - Meer dan 700 militairen oefenen op straat in Limburg en Antwerpen: "Er wordt geschoten, maar met oefenmunitie"]</ref> * ''Midde-Oeste'': aanvalle op Amerikaanse bases in [[Syrië]] en [[Irak]] en Amerikaanse vergeldingsacties * ''Midde-Oeste'', 7 oktober-huuj: [[Israëlisch-Palestiens conflik (2023)|kreeg in Israel en de Gazasjtroek]]. ;30 november * ''Kóns en cultuur'': D'n Iers-Britse folkzenger [[Shane MacGowan]] ([[The Pogues]]) sjtörf op 65-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2499805-shane-macgowan-65-van-the-pogues-overleden NOS.nl - Shane MacGowan (65) van The Pogues overleden]</ref> ;29 november * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Duutsj-Amerikaanse politicus en diplomaat [[Henry Kissinger]] ([[Nobelpries]] veur de Vrei 1973) sjtörf op 100-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6291935/amerikaanse-diplomaat-en-nobelprijswinnaar-henry-kissinger-100-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse diplomaat en Nobelprijswinnaar Henry Kissinger (100) overleden]</ref> ;26 november * ''Sjport'': 't [[Formule 1]]-kampioensjap ènjig mit de Grand Prix van [[Abu Dhabi (stad)|Abu Dhabi]]. [[Max Verstappen]] wintj e record van 19 op 22 races; daobie haet 'r mie es doezend rundjes geleid (ouch e record), es ènsigste alle races oetgevare en haet 'r mie es twie kier zoeväöl punte es nómmer twie [[Sergio Pérez]] (575 óm 285).<ref>Live-oetzenjing [[Langs de Lijn]]</ref> ;22 november * ''Politiek, Nederlandj'': Bie de [[Twiede Kamer]]verkezinge kump de [[PVV]] van [[Geert Wilders]] oet op 37 zedele, woemit ze wiedoet de groetste partie is gewaore. Achter de PVV sjtaon 't links blok [[GroenLinks]]-[[PvdA]] van [[Frans Timmermans (politicus)|Frans Timmermans]] mit 25 zedele, de [[VVD]] van [[Dilan Yeşilgöz-Zegerius|Dilan Yeşilgöz]] mit 24 zedele en de nuuj partie [[Nieuw Sociaal Contract|NSC]] van [[Pieter Omtzigt]] mit 20 zedele.<ref>[https://nos.nl/collectie/13958/artikel/2498877-exitpoll-ipsos-pvv-met-afstand-grootste-partij-gevolgd-door-gl-pvda-vvd-en-nsc NOS - Exitpoll Ipsos: PVV met afstand grootste partij, gevolgd door GL-PvdA, VVD en NSC]</ref> ;20 november * ''Politiek, Zuud-Amerika'': Javier Milei, van de rechs-populistische partie Avanza Libertad, wint de [[Argentinië|Argentiense]] prizzedentsverkezinge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2498505-uiterst-rechtse-milei-wint-presidentsverkiezingen-in-argentinie]</ref> ;19 november * ''Economie'': De Nederlandse zakeman [[Wim van de Leegte]], vreugere topman van [[VDL]], sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6290394/wim-van-der-leegte-oud-topman-vdl-op-76-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Wim van der Leegte, oud-topman VDL, op 76-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De [[Kaapverdië|Kaapverdiaans]]-[[Portugal|Portugese]] zengeres [[Sara Tavares]] sjtörf op 45-jäörige laeftied aan 'nen harretumor.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231120_96633993 De Standaard - Sara Tavares maakte Portugees-Kaapverdische pop voor de hele wereld]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Franse pianiste [[Colette Maze]] sjtörf op 109-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/7ea9f5ed-a3e1-41e7-8f77-06af5ab8b52b/franse-pianist-colette-maze-108-brengt-album-uit NPO Klassiek - Pianist Colette Maze (109) overleden: eeuw achter de piano]</ref> ;18 november * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Ruud Geels]] (20 kier international) sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2498324-oud-topspits-ruud-geels-op-75-jarige-leeftijd-overleden NOS.nl - Oud-topspits Ruud Geels op 75-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis [[David Del Tredici]] sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2023/11/18/arts/music/david-del-tredici-dead.html New York Times - David Del Tredici, Who Set ‘Alice’ to Music, Dies at 86]</ref> * ''Sjport'': In 'n kwalificatiematch veur 't [[Europees Kampioensjap hierevoetbal 2024]] wintj [[Frans hierevoetbalèlftal|Frankriek]] mit 14-0 van [[Gibraltarees hierevoetbalèlftal|Gibraltar]]. Dit is e record veur Europese voetbalmatche. ;16 november * ''Kóns en cultuur, Belsj-Limburg'': de film ''Zondebokken'' van documentaire- en filmmaeker Rocky Grispen oet [[Mezeik]] geit in première. De film geit euver de [[bokkeriejersj]] en de akteurs kómme allemaol oet Belsj- en Nederlands-Limburg.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/16/de-bokkenrijders-komen-opnieuw-tot-leven-in-film-zondebokken/ VRT - De Bokkenrijders komen opnieuw tot leven in film "Zondebokken" van Maaseikse regisseur Rocky Grispen]</ref> ;14 november * ''Nederlandj'': De Nederlandse journalis en prizzentator [[Karel van de Graaf]] sjtörf op 72-jäörige laeftied aan de gevolge van de [[krenkde van Alzheimer]].<ref>[https://www.nu.nl/media/6289806/journalist-en-wie-is-de-mol-presentator-karel-van-de-graaf-72-overleden.html Nu.nl - Journalist en Wie is de Mol?-presentator Karel van de Graaf (72) overleden]</ref> ;13 november * ''Weitesjap, natuur & milieu'': oet berekeninge van 'n internationaal óngerzeuksgroep bliek det mit bósjhersjtel en aanplant van nuje [[bósj]] 829 miljard ton [[CO2]] oete [[atmosfeer]] kèn waere gehaold.<ref>[https://nos.nl/collectie/13871/artikel/2497723-herstel-bossen-kan-flink-bijdragen-aan-klimaatverbetering-maar-geduld-vereist NOS - Herstel bossen kan flink bijdragen aan klimaatverbetering, maar geduld vereist]</ref> ;10 november * ''Belsj-Limburg'': In [[Diepenbik]] waere twie extreemrechse activiste gearresteerd die benj höbbe mit [[The Base]], 'n terroristische, op geweld gerichte sjplintergróp.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231111_96260214?&articlehash=ryflAtQG4IxhxVMKnxiX%2FVGrY%2FTBt5Bw7N3ptmy4y3YuLm1nuTZ94W8V2csVn0u8G%2FeFLHMx9gavE3u6ZPrX5mbkcEZP2IYBYw5AMnD1J7pGQOkVqyRafq%2BdfymBfASq%2FaSbrpWdFL2IOEGys1A%2F2wIbHYCY2JUMKPD6VoiNoQgnOvyVICk%2BxG89tcgQMR9NHF78T6N8vgXd3zVxxxCEtS%2FJF%2FexIRrA%2BNUnDdK3X0Dc%2BSno9jzLAkbRPoabu00g5sQdqCllLvZKk3Cu1Bvl%2B%2BBFWQJhATKW0ZTuUCk9AIav1%2FOaq%2BxaVHgMpqkIOVOS6vSBee9s%2BKHYOm%2BnVMu9jg%3D%3D De Standaard - Na de arrestaties in Diepenbeek: The Base predikt geweld met als doel een witte etnostaat]</ref> ;9 november * ''Midde-Oeste'': bie 'ne nuje Amerikaanse lóchaanval op pro-[[Iran|Iraanse]] militante inne [[Syrië|Syrische]] regio Deiz-ez-Zor valle 9 doeje en 7 gewónje.<ref>[https://www.syriahr.com/en/315250/ SOHR - Amid confirmed reports of fatalities | US airstrikes on military positions in Deir Ezzor leave seven Iranian-backed militiamen injured]</ref> ;2 november * ''Kóns en cultuur'': "Now and then", 'n ónaafgemaak leedje van [[The Beatles]], kump 53 jaor nao 't oetereingaon esnog aafgemaak oet. * ''Zuud-Azië'': rebelle in 't noorde van [[Myanmar]] verovere de sjtrategische grensplaats Chinshwehaw, 'ne wichtige sjakel veur de handel mit [[Sjina]].<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2023/11/2/myanmar-rebels-seize-vital-border-town-as-china-calls-for-ceasefire Al Jazeera - Myanmar rebels seize vital border town as China calls for ceasefire]</ref> ;1 november * ''Wes-Afrika'': Bie 'nen aanval inne [[Nigeria]]anse regio Yobe waere zeker 40 luuj gedoed. * ''Natuur & milieu, Oes-Azië'': Inne [[Groete Oceaan]] bie 't [[Japan]]se eilandj Iwo Jima is e nuuj eilendje óntsjtange nao de oetbarsting van 'n óngerziese völkaan.<ref>[https://apnews.com/article/japan-iwo-jima-volcano-eruption-new-island-94916ed3b033b6626610da16f9942452 AP - A volcanic eruption has created a new island off Japan, but it may not last]</ref> ===oktober=== * ''Midde-Oeste'': aanvalle op Amerikaanse bases in [[Syrië]] en [[Irak]] en Amerikaanse vergeldingsacties * ''Midde-Oeste'', 7 oktober-huuj: [[Israëlisch-Palestiens conflik (2023)|kreeg in Israel en de Gazasjtroek]]. * ''Zuudoes-Europa'': sjpanninge tösje [[Kosovo]] en [[Servië]]. * ''Midde-Oeste'': Etnische [[Armene]] vlöchte oet de belegerde enclave [[Hoeg-Karabach]] nao [[Armenië]]. ;31 oktober * ''Wetensjap'': D'n Amerikaansen astronaut [[Thomas Mattingly]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nasa.gov/news-release/nasa-administrator-remembers-apollo-astronaut-thomas-k-mattingly-ii/ NASA.gov - NASA Administrator Remembers Apollo Astronaut Thomas K. Mattingly II]</ref> ;28 oktober * ''Centraal-Azië'': Bie e óngelök in 'n koel in [[Karaganda]], [[Kazachstan]] valle 46 doeje. * ''Kóns en cultuur'': De Canadees-Amerikaansen acteur [[Matthew Perry]] sjtörf op 54-jäörige laeftied nao 'nen dènkelike zelfmaord.<ref>[https://www.nu.nl/film/6287354/friends-acteur-matthew-perry-op-54-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Friends-acteur Matthew Perry op 54-jarige leeftijd overleden]</ref> ;27 oktober * ''Midde-Oeste'': 't Israelisch leger vèlt de [[Gazasjtroek]] binne. * ''Midde-Oeste'': De [[VS]] valle munitiedepots aan van pro-Iraanse militante in [[Syrië]] en [[Irak]]. 't Geit óm 'ne vergeldingsaanval nao versjeie drone- en raketaanvalle op Amerikaanse bases inne regio.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-middle-east-67236438 BBC - US strikes Syria bases used by Iran-linked groups]</ref> ;26 oktober * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen dichter [[Hans Tentije]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231030_97385327 De Standaard - Dichter Hans Tentije overleden: de Edward Hopper van de Nederlandstalige poëzie]</ref> ;25 oktober * ''Noord-Amerika'': bie 'n sjeetpartie in Lewiston, [[Maine]], valle 18 doeje en 13 gewónje. De sjötter waert twie daag later doed gevónje. ;24 oktober * ''Natuur en milieu, Duutsjlandj'': get ten weste van [[Linnich]] (óng. 20 km ten oeste van [[Broensem]]) vèntj 'nen [[aerdsjóddel]] plaatsj mit 'n krach van 2,4 oppe [[sjaol van Richter]]. ;21 oktober * ''Sjport'': De Britse voetballer Sir [[Bobby Charlton]] sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2494850-engelse-voetballegende-sir-bobby-charlton-86-overleden NOS.nl - Engelse voetballegende Sir Bobby Charlton (86) overleden]</ref> ;18 oktober * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever [[Wessel te Gussinklo]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231020_94942129 De Standaard - Schrijver Wessel te Gussinklo overleden: ‘Alles staat in mijn boeken, ik ben er zelf niet meer’]</ref> ;17 oktober * ''Midde-Oeste'': bie 'n explosie in e krankehoes inne [[Gazasjtrook]] valle zeker teentalle doeje en gewónje. Volgens 't Palestiens ministerie van Volksgezóndheid geit 't óm 'ne Israelische aanval. Volges [[Israel]] is 't 'ne mislökde aanval van terreurorganisatie Islamitische Jihad, die ouch betrokke is bie de kreeg in Israel enne [[Palestijnse Staot|Palestiense gebede]]. * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse jazzpianis en -componis [[Carla Bley]] sjtörf op 87-jäörige laeftied aan [[harrekanker]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231018_93860891 De Standaard - Carla Bley: van sigarettenmeisje tot wereldvermaarde componiste]</ref> ;16 oktober * ''Naord-Europa'': De Finse politicus en diplomaat [[Martti Ahtisaari]] (Nobelpries veur de Vrei 2008) sjtörf op 86-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Alzheimer]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2494270-finse-oud-president-en-vredesmakelaar-martti-ahtisaari-86-overleden NOS.nl - Finse oud-president en 'vredesmakelaar' Martti Ahtisaari (86) overleden]</ref> * ''Belsj'': bie 'ne aansjlaag in 't centrum vanne [[Belsj]]e hoofsjtad [[Brössel]] zint twie [[Zjwede (volk)|Zjwede]] doedgesjote, eine is gewóndj geraak. De sjötter zaet geïnsjpireerd te zie door terreurorganisatie [[IS]]. Hae is nao 'n klopjach neergesjote en euverleje. ;15 oktober * ''Oes-Europa, politiek'': De conservatief en [[euroscepticisme|eurosceptische]] partie PiS van zittende premier [[Mateusz Morawiecki]] blief de groetste in de [[Pole|Poolse]] verkezinge, meh verluus geveulig. De liberaal en pro-Europese burgercoalitie van [[Donald Tusk]] kump op de twiede plaats. ;14 oktober * ''Oceanië, politiek'': De liberaal-conservatief National Party wint de [[Nuuj-Zieland]]se verkezinge. * ''Kóns en cultuur'': D'n Iraanse rezjisseur [[Dariush Merjui]] weurt, mit zien vrouw, op 83-jäörige laeftied vermaord.<ref>[https://www.nu.nl/film/6285408/bekende-iraanse-regisseur-dariush-mehrjui-doodgestoken-in-zijn-eigen-huis.html Nu.nl - Bekende Iraanse regisseur Dariush Mehrjui doodgestoken in zijn eigen huis]</ref> ;13 oktober * ''Weitesjap'': De [[NASA]] lanceert 't ruumdetuug [[Psyche (ruimtesonde)|Psyche]], wat [[Psyche (planetoïde)|de gelieknamige planetoïde]] geit óngerzeuke en dao in 2029 mót aankómme.<ref>[https://www.nasa.gov/missions/psyche-mission/6-things-to-know-about-nasas-asteroid-exploring-psyche-mission/ NASA.gov - 6 Things to Know About NASA’s Asteroid-Exploring Psyche Mission]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse póppesjpeler [[Jozef van den Berg]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gelderlander.nl/west-betuwe/we-kijken-verkeerd-zei-jozef-van-den-berg-1949-2023-we-kregen-het-paradijs-maar-zijn-het-verloren~a782b265b/ De Gelderlander - We kijken verkeerd, zei Jozef van den Berg (1949-2023): ‘We kregen het paradijs, maar zijn het verloren’]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse dichteres [[Louise Glück]] ([[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|Nobelpries in de Literatuur]] 2020) sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231013_97299223 De Standaard - Louise Glück, dichter van het verlangen]</ref> * ''Frankriek'': Inne Noord-[[Frankriek|Franse]] sjtad [[Arras]] waert 'ne lieraar doedgesjtoke door 'ne geradicaliseerde man van Tsjetsjeense aafkóms. 't Dreigingsniveau is verhoeg nao 't allerhoegste niveau en 7000 militaire waere ingezet veur [[terrorisme]] te besjtrieje.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/10/13/frankrijk-verhoogt-veiligheidsniveau/ VRT - Frankrijk kondigt hoogste dreigingsniveau af nadat leraar in Arras werd doodgestoken: "Link met situatie in Midden-Oosten"]</ref> ;10 oktober * ''Belsj Limburg, Economie'': De directie maak bekèndj det 't [[Sappi]]-pepierfebrik in [[Laoneke]] begin 2024 toe geit.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20231010_93774302 De Standaard - 600 banen op de tocht door sluiting papierfabriek Sappi in Lanaken]</ref> ;9 oktober * ''Economie'': De [[Nobelpries]] in de Economie weurt toegekèndj aan [[Claudia Goldin]] "ómdet ze ós bezei van vrouwluuj op d'n arbeidsmerret veuroet haet geholpe."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2023/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Economie (paersberich)]</ref> ;8 oktober * ''Midde-Oeste'': [[Hezbollah]] mingk zich in 't conflik mit [[Israël]] door ouch rakètte aaf te vure. * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Tjerk Westerterp]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6284510/voormalig-cda-minister-tjerk-westerterp-op-92-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Voormalig CDA-minister Tjerk Westerterp op 92-jarige leeftijd overleden]</ref> ;7 oktober * ''Natuur & milieu, Centraal-Azië'': [[Afghanistan]] waert getroffe door 'nen [[aerdsjóddel]] mit 'n krach van 6,3 op de [[sjaol van Richter]]. Zeker 1000 luuj kómme daobie óm 't laeve en zó'n 9000 rake gewóndj. * ''Midde-Oeste'': Vanoet de [[Gazasjtroek]] weure hóngerde rakètte op [[Israël]] aafgesjote. Ouch sjtaeke infiltrante de grens euver tösje de Gazasjtroek en Israel. Veural in 't zude van Israel guf 't vuurgevechte. [[Hamas]] eis d'n aanval op.<ref>[https://www.nu.nl/midden-oostenconflict/6284286/massale-verrassingsaanval-door-hamas-op-israel-meerdere-doden-en-gewonden.html Nu.nl - Massale verrassingsaanval door Hamas op Israël, meerdere doden en gewonden]</ref> * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] weurt twiede in de [[sprintrace]] in [[Qatar]] en sjtèlt zoedaonde zienen driede waereldtitel [[Formule 1]] veilig.<ref>Live-oetzenjing [[Langs de Lijn]].</ref> ;6 oktober * ''Midde-Oeste'': De [[Nobelpries]] veur de Vrei weurt oetgereik aan [[Narges Mohammadi]] "óm häör gevech taege de óngerdrökking van vrouwluuj in [[Iran]] en häör gevech veur minsjerechte en vrieheid veur edereine."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2023/press-release/ NobelPrize.com - Nobelpries veur de Vrae (paersberich)]</ref> ;5 oktober * ''Kóns en cultuur'': De [[Nobelpries]] [[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|in de Literatuur]] weurt oetgereik aan [[Jon Fosse]] "óm zien innovatief buun- en prozawerk wo-in hae 'n sjtum gief aan 't ónzegkbaart."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2023/bio-bibliography/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Literatuur (paersberich)]</ref> ;4 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Sjemie weurt oetgereik aan [[Moungi G. Bawendi]], [[Louis E. Brus]] en [[Aleksej E. Jemkimov]] "veur de óntdèkking en synthese van [[kwantumsjtip]]pe."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2023/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Sjemie 2023 (paersberich)]</ref> ;3 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Fysica weurt oetgereik aan [[Pierre Agostini]], [[Ferencz Krausz]] en [[Anne L'Huillier]] "veur ['t óntwikkele van] experimenteel menere die [[attosecondefysica|attosecondepulse]] ginnerere veur de studie van [[elektronedyniamiek]] in materie."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2023/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Natuurkónde 2023 (paersberich)]</ref> ;2 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Genaeskónde weurt oetgereik aan [[Katalin Karikó]] en [[Drew Weissman]] "veur häör óntdèkkinge ómtrèntj [[nucleoside]]-gebaseerde modificaties die de óntwikkeling van effective mRNA-vaccins taege [[COVID-19]] meugelik höbbe gemaak."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2023/press-release/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Genaeskónde 2023 (paersberich)]</ref> ;1 oktober * ''Economie, Nederlandj'': de [[aerdgaas|gaaskraan]] in [[Groninge (provincie)|Groninge]] geit toe. * ''Politiek, Oes-Europa'': De populistische partie Smer-SD van Robert Fico wènt de [[Slowakije|Sjlowaakse]] verkezinge. De liberaal partie PS kump op de twiede plaats. * ''Midde-Oeste'': bie 'ne zelfmoordaansjlaag kórtbie 't [[Turkieje|Törks]] parlement in [[Ankara]] rake twie agente gewóndj. 'ne Twiede persoen waert door de pelissie doedgesjote. De Koerdische aafsjeidingsbeweging [[PKK]] eis d'n aansjlaag op. * ''Frankriek'': In 't [[Normandië|Normandische]] dörp La Meauffe explodeert munitie oet de [[Twiede Weltkreeg]]. Eine man kump óm 't laeve, twie anger rake gewóndj. ===september=== * ''Zuudoes-Europa'': sjpanninge tösje [[Kosovo]] en [[Servië]]. * ''Natuur & milieu, Noord-Afrika'': in 't oeste van [[Libië]] valle bie zjwaor euversjtruiminge es gevolg van sjtorm Daniël zeker 11.000 doeje, woevan de meiste inne sjtad Derna. * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. * ''Midde-Oeste'': Etnische [[Armene]] vlöchte oet de belegerde enclave [[Hoeg-Karabach]] nao [[Armenië]]. * ''Midde-Oeste'', 19-20 september: 't [[Azerbeidzjan|Azerbeidzjaans]] leger vèlt de enclave Hoeg-Karabach, die bewoend waert door Armene, aan. D'r valle teentalle doeje en gewónje en einen daag later capitulere Armeense militante. Inne internationaal gemeinsjap waert d'n aanval veroerdeild. ;29 september * ''Zuud- en Centraal-Azië'': Bie 'ne bómaansjlaag inne [[Pakistan|Pakistaanse]] sjtad Mastung valle 55 doeje en zeker 50 gewónje. ;28 september * ''Nederlandj'': In [[Rotterdam]], in e hoes in [[Delfshaven]] en in 't [[Erasmus MC]], weurt gesjote en brandj gestich. Hiebie valle drie doeje. 'ne Verdachte weurt flót opgepak.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6283006/politie-houdt-verdachte-aan-na-schietpartijen-in-erasmus-mc-en-rotterdamse-woning.html Nu.nl - Politie houdt verdachte aan na schietpartijen in Erasmus MC en Rotterdamse woning]</ref> ;27 september * ''Kóns en cultuur'': D'n Iers-Britsen acteur [[Michael Gambon]] sjtörf op 82-jäörige laeftied. ;26 september * ''Midde-Oeste'': Bie 'ne brandj op e broelof inne Noord-[[Irak|Iraakse]] sjtad [[Qaraqosh]] valle 114 doeje en rake zeker 150 luuj gewóndj. ;25 september * ''Midde-Oeste'': Bie 'n explosie in e brandjsjtofdepot in [[Stepanakert]] (Chankendi), de groetse plaats in [[Hoeg-Karabach]], zien 68 luuj óm 't laeve gekómme en 300 luuj gewóndj geraak. Wiejer geuf 't 105 vermisde. De meiste sjlachoffers waore oppe vlöch nao [[Armenië]] es gevolg van 't Azerbeidzjaans offensief van afgeloupe waek. ;24 september * ''Weitensjap'': 't Ruumdetuug [[OSIRIS-REx]] kump trök op Eerd mit e mónster van asteroïde [[Bennu]].<ref>[https://blogs.nasa.gov/osiris-rex/2023/09/24/capsule-containing-asteroid-bennu-sample-has-landed/ NASA - Capsule Containing Asteroid Bennu Sample Has Landed]</ref> * ''Wes-Afrika'': [[Frankriek]] trèk zienen ambassadeur en zien militaire truuk oet [[Niger]].<ref>[https://www.leparisien.fr/international/coup-detat-au-niger-emmanuel-macron-annonce-le-retrait-des-forces-francaises-et-le-retour-de-lambassadeur-24-09-2023-PQIX2ANPUVHAZBOBK3GTANVTQ4.php Le Parisien - Niger : pourquoi Emmanuel Macron a annoncé le retrait de l’armée française]</ref> * ''Zuudoes-Europa'': In 't noorde van [[Kosovo]] vèlt 'n groep van 30 gewapende manne e dörpke binne. Dao sjete ze 'ne pelissie-agent doed en verwónje ze 3 anger agente, woenao ze zich versjanse in e [[kloester]]. Bie vuurgevechte woorte 3 aanvallers doedgemaak, 2 raakde gewóndj en veer woorte gearresteerd.<ref>[https://www.reuters.com/world/europe/one-police-officer-killed-another-injured-kosovo-gunfire-pm-kurti-2023-09-24/ Reuters - Serb gunmen battle police in Kosovo monastery siege; four dead]</ref> * ''Sjport'': De Ethiopische [[Tigist Assefa]] zèt e nuuj record op de [[marathon (loupe)|marathon]] veur vrouwluuj naer. Häören tied van 2:11:53 is 'n verbaetering van mie es twie menute. ;23 september * ''Nederlands Limburg, economie'': In 'ne exploratieput bie 't gehuch [[Californië (Haors aan de Maas)|Californië]] in de gemeinte [[Haors aan de Maas]] waert [[lithium]] aangetroffe, e [[metaal]] wat ónger anger gebroek waert in [[Hendie|mobiel tillefoons]].<ref>[https://m.limburger.nl/cnt/dmf20230922_93338810 De Limburger - Lithium gevonden in Limburg: zitten we op een pot met wit goud? ‘Ik zie de potentie, maar ook veel haken en ogen’]</ref> ;22 september * ''Natuur & milieu'': In [[Afrika]] is 't aantal [[naashaore]]s saer veurig jaor toegenome. Zoewaal 't aantal zjwarte es witte naashaores nump toe.<ref>[https://www.nu.nl/goed-nieuws/6281989/voor-het-eerst-sinds-2012-meer-witte-neushoorns-in-afrika-ook-meer-zwarte.html Nu.nl - Voor het eerst sinds 2012 meer witte neushoorns in Afrika, ook meer zwarte]</ref> * ''Oes-Europa'': [[Oekraïne]] vèlt 'n Róssische marinebasis aan oppe [[Krim (sjiereiland)|Krim]]. Volges de Oekraïense inlichtingedeenst valle daobie teentalle doeje en gewónje, woe-ónger inkel hoeggeplaatsde marinecommandante.<ref>[https://m.limburger.nl/cnt/dmf20230923_92683711 De Limburger - LIVE | Kiev: ’Hoge marinecommandanten getroffen bij aanval op Zwarte Zeevloot, tientallen doden’]</ref> * ''Zuud-Europa'': D'n Italiaansen aad-prizzedent [[Giorgio Napolitano]] sjtörf op 98-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2491460-italiaanse-oud-president-napolitano-98-overleden NOS.nl - Italiaanse oud-president Napolitano (98) overleden]</ref> ;20 september * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse fotograaf [[Erwin Olaf]] sjtörf op 64-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6281764/fotograaf-erwin-olaf-overleden-op-64-jarige-leeftijd.html Nu.nl - Fotograaf Erwin Olaf overleden op 64-jarige leeftijd]</ref> * ''Nederlands Limburg'': De gemeinte [[Bezel]] geit alle komborde vervange door niej borde mit de dialekname van de dörper binne de gemeinte (Bezel, [[De Ruiver]] en [[Óffebek]]).<ref>[https://m.limburger.nl/cnt/dmf20230920_93730595 De Limburger - Beesel vervangt alle komborden in gemeente: plaatsnamen in het dialect en leesbaar door rijhulpsystemen auto’s]</ref> ;10 september * ''Oes-Europa'': 't Oekraïense leger herovert veer boorplatforms oppe [[Zjwarte Zie]] kórtbie de [[Krim (sjiereiland)|Krim]]. ;9 september * ''Afrika'': De Zuud-Afrikaanse politicus [[Mangasuthu Buthulezi]] sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2489824-omstreden-zuid-afrikaanse-oud-politicus-buthelezi-95-overleden NOS.nl - Omstreden Zuid-Afrikaanse oud-politicus Buthelezi (95) overleden]</ref> ;8 september * ''Natuur & milieu, Noord-Afrika'': [[Marokko]] waert getroffe door 'ne zjwaoren [[aerdsjóddel]] woebie zeker 2900 luuj ómkómme. ;3 september * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] pak de Groete Pries van [[Monza]]. Haer weurt daomit d'n allerierste [[Formule 1]]-coureur dae tien races op rie wintj.<ref>[https://www.nu.nl/formule-1/6279318/reacties-na-historische-zege-verstappen-in-monza.html Nu.nl - Liveblog Reacties na historische zege Verstappen in Monza]</ref> ===augustus=== * ''Oceanië, natuur & milieu'': bie bósbrenj op 't [[Hawai]]aanse eilandj Maui valle mie es 100 doeje. Zó'n 1100 luuj waere vermis. * ''Noord-Europa, natuur & milieu'': sjtorm Hans veroerzaak sja en euverlas in 't zude van [[Scandinavië]]. Eine kump óm 't laeve. * ''Centraal-Europa, natuur & milieu'': zjwaore raegeval, euversjtruiminge en aerdversjuvinge in [[Sjlovenië]]. Zès luuj kómme óm 't laeve, woe-ónger twie Nederlandse toeriste. * ''Oes-Europa'': Róssische sjepe inne [[Zjwarte Zie]] waere aangevalle mit maritiem drones en Oekraïense ziehaves waere besjtook mit rakette. * ''Sjport'', 20 juli-20 augustus: 9e editie WK vrówwe[[vootbal]] in [[Australië]] en [[Nuuj-Zielandj]]. * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. ;24 augustus * ''Oes-Europa'': kórtbie de Róssische huidsjtad [[Moskou]] crasht e vleegmesjien van [[Wagner]]-leider [[Jevgenij Prigozjin]]. Alle teen inzittende zint daobie óm 't laeve gekómme. Meugelik zoot ouch Prigozjin in dat toesjtel en is hae ómgekómme. ;23 augustus * ''Weitesjap, Zuud-Azië'': Vikram, de maonlanjer van de Indiase missie [[Chandrayaan-3]], lantj op de Zuudpool van de [[Maon]]. [[India]] weurt hiemit 't vierde landj wat mit succes op de Maon lantj.<ref>[https://www.nu.nl/tech/6277673/india-levert-historische-prestatie-door-als-vierde-land-op-de-maan-te-landen.html Nu.nl - India levert historische prestatie door als vierde land op de maan te landen]</ref> ;21 augustus * ''Politiek, Zuud-Amerika'': De sociaaldemocraat Bernardo Arévalo, ouch waal bekindj es de anti-corruptiekandidaat, wintj de twiede roonde van de prizzedentsverkezinge in [[Guatemala]]. ;19 augustus * ''Politiek, Nederlandj'': [[Pieter Omtzigt]] rich 'n nuuj politieke partie op ([[Nieuw Sociaal Contract]]) en deit mit aan de [[Twiede Kamer]]verkezinge van [[2023]]. ;14 augustus * ''Oes-Afrika'': Inne [[Soedan]]ese provincie Wes-Dafoer waere opnuuj massagraver óntdèk mit dao-in zeker óngevier 1000 lichame. Ze zint dinkelik doedgemaak door de RSF.<ref>[https://www.dabangasudan.org/en/all-news/article/more-mass-graves-found-in-west-darfur-rsf-accused-of-demolishing-camps Dabanga Sudan - More mass graves found in West Darfur, RSF accused of demolishing camps]</ref> ;3 augustus * ''Oes-Europa'': oppositieleijer [[Aleksej Navalny]] waert tot 19 jaore cel veroerdeild.<ref>[https://www.themoscowtimes.com/2023/08/04/russia-sentences-navalny-to-19-years-behind-bars-in-extremism-trial-a82056 Moscow Times - Russia Sentences Navalny to 19 Years Behind Bars in 'Extremism' Trial]</ref> * ''Zuud-Amerika'': tiedelik sjtaak-'t-vure tösje [[Colombia]] en de [[marxisme|marxistische]] rebellebeweging [[ELN]].<ref>[https://apnews.com/article/colombia-eln-guerrilla-peace-agreement-cease-fire-0a35f7f2e0e9b0818c8a2cd4b02ee3ff AP - Colombia begins a six-month cease-fire with its last remaining rebel group in hopes of forging peace]</ref> ;2 augustus * ''Noord-Amerika'': 'ne man dae in [[2018]] 11 luuj doedsjoot in 'n [[synagoge]] inne Amerikaanse sjtad [[Pittsburgh]] waert [[doedsjtraof|ter doed veroerdeild]].<ref>[https://www.bbc.com/news/world-us-canada-66388484 BBC - Pittsburgh synagogue gunman gets death penalty]</ref> ;1 augustus * ''Noord-Amerika'': aanklach taege veurmalig prizzedent [[Donald Trump]] i.v.m. beïnvleujing vanne prizzedentsverkezinge in [[2020]] en de [[Capitool]]besjtorming in jannewarie [[2021]].<ref>[https://apnews.com/article/trump-indicted-jan-6-investigation-special-counsel-debb59bb7a4d9f93f7e2dace01feccdc AP - Trump indicted for efforts to overturn 2020 election and block transfer of power]</ref> ===juli=== * ''Wes-Afrika'', 26-28 juli: [[coup]] in [[Niger]]. * ''Sjport'', 20 juli-huuj: 9e editie WK vrówwe[[vootbal]] in [[Australië]] en [[Nuuj-Zielandj]]. * ''Oes-Azië, natuur & milieu'': [[tyfoon]] Doksuri kump aan landj inne [[Filipiene]], [[Taiwan]] en 't oeste van [[China]]. 78 luuj luuj kómme óm 't laeve, mie es 200 luuj rake gewóndj. * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. ;30 juli * ''Zuud- en Centraal-Azië'': bómaansjlaag tiedes 'n politieke beijeinkóms van 'n islamistische partie inne [[Pakistan|Pakistaanse]] sjtad Khar. Hiebie valle 63 doeje en rake mie es 200 luuj gewóndj. [[IS]] haet d'n aansjlaag opgeëis. ;26 juli * ''Kóns en cultuur'': zengeres [[Sinéad O'Connor]] sjtörf op 56-jäörige laeftied. ;24 juli * ''Nederlandj, politiek'': [[Sylvana Simons]] sjtop es Kamerlid veur [[Bij1]]. * ''Nederlandj, politiek'': [[Farid Azarkan]] sjtop es fractieveurzitter van [[DENK]]. ;23 juli * ''Belsj'': De [[Belsj]]e nuujslaezeres en zjoernaliste [[Martine Tanghe]] sjtörf op 67-jäörige laeftied ane gevolge van [[kanker]]. * ''Sjport'': [[Jordi Meeus]] oet [[Lommel]] wint de sjlotetappe vanne [[Runj van Frankriek]] op de [[Champs-Elysées]]. ;13 juli * ''Politiek, Nederlandj'': [[Sigrid Kaag]] sjtop es liestrekker van [[D66]]. * ''Oes-Afrika'': Inne [[Soedan]]ese provincie Wes-Dafoer waert e massagraaf óntdèk mit dao-in zeker 87 lichame. Volges de [[VN]] behure de meiste sjlachoffers tot de Masalit-sjtam, 'n etnische minderheid inne regio. Ze zint dinkelik doedgemaak door de RSF.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/07/13/ontdekking-massagraf-soedan/ VRT - Massagraf ontdekt in Soedan, buurlanden komen samen om conflict te bespreken]</ref> ;11 juli * ''Kóns en cultuur'': De Tsjechisch-Franse sjriever [[Milan Kundera]] sjtörf op 94-jäörige laeftied. ;10 juli * ''Politiek, Nederlandj'': [[Mark Rutte]] sjtop es liestrekker vanne [[VVD]]. ; 9 juli ''Politiek, Nederlandj'': [[Wopke Hoekstra]] sjtop es liestrekker van 't [[CDA]]. ;7 juli * ''Politiek, Nederlandj'': [[Kabinet-Rutte IV]] vèlt. ;2 juli * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Theo Pahlplatz]] sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6270574/fc-twente-icoon-en-dertienvoudig-international-theo-pahlplatz-76-overleden.html Nu.nl - FC Twente-icoon en dertienvoudig international Theo Pahlplatz (76) overleden]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse motorcoureur [[Joey den Besten]] kump op 30-jäörige laeftied óm in e motoróngelök.<ref>[https://nos.nl/artikel/2481215-motorcoureur-den-besten-30-overleden-na-crash-in-finland NOS.nl - Motorcoureur Den Besten (30) overleden na crash in Finland]</ref> ===juni=== * ''Oes-Europa'', 23-24 juni: de [[Wagnergroep]] kump in opsjtand en bezet versjeie militair bases en Róssische sjtaej, woe-ónger de grenssjtad [[Rostov]]. * ''Atlantische Oceaan'': Óngerzieboot Titan implodeert inne buurt van 't wrak vanne [[Titanic]]. De opvarende höbbe 't óngelök neet euverleef.<ref>[https://edition.cnn.com/2023/06/22/us/submersible-titanic-oceangate-search-thursday/index.html CNN - Titanic-bound submersible suffered ‘catastrophic implosion,’ killing all 5 on board, US Coast Guard says]</ref> * ''Oes-Europa'', 22-23 mei & 1-15 juni: Gevechte inne Róssische grensregio Belgorod tösje 't leger en pro-Oekraïense paramilitaire. * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. * ''Midde-Amerika, natuur en milieu'', 2-3 juni: zjwaor euversjtruiminge in [[Haïti]]. Teentalle luuj kómme daobie óm 't laeve. * ''Noord-Amerika, natuur en milieu'': bósbrenj in [[Canada]] en roukeuverlas in groete deile van Noord-Amerika ;30 juni * ''Zuud-Amerika'': De Braziliaansen ex-presidentj [[Jair Bolsonaro]] weurt veroerdeild veur machsmisbroek. Hiedoor maag hae ach jaor neet mie aan de verkezinge mitdoon.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6270368/bolsonaro-acht-jaar-onverkiesbaar-na-veroordeling-voor-machtsmisbruik.html Nu.nl - Bolsonaro acht jaar onverkiesbaar na veroordeling voor machtsmisbruik]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse componis van lichte meziek [[Ruud Bos]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/5061a0fc-ac7e-4cb8-95ab-7f6455d7d547/componist-ruud-bos-overleden-bekend-van-efteling-en-tv NPO Klassiek - Componist Ruud Bos overleden, bekend van Efteling én tv]</ref> ;25 juni * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse sjemis [[John Goodenough]] ([[Nobelpries]] in de Sjemie 2019) sjtörf op 100-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2480418-oudste-nobelprijswinnaar-accupionier-john-goodenough-100-overleden NOS.nl - Oudste Nobelprijswinnaar, accupionier John Goodenough (100) overleden]</ref> ;22 juni * ''Nederlands Limburg, Kóns en cultuur'': Kleinkunsteneer [[Maurice Hermans]], veural bekind es de zoon vaan [[Toon Hermans]], störf op 74-jaorege leeftied aon 'n bacterieel infectie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2479902-maurice-hermans-74-zoon-van-toon-overleden NOS.nl - Maurice Hermans (74), zoon van Toon, overleden]</ref> * ''Sjport'': 't [[IOC]] trèk de erkènning van de internationaal [[bókse|bóksbóndj]] [[IBA]] in. 't Is veur iers det 't comité zoe'ne sjtap zèt.<ref>[https://nos.nl/artikel/2479887-ioc-neemt-historisch-besluit-en-zet-internationale-boksbond-iba-buitenspel NOS.nl - IOC neemt historisch besluit en zet internationale boksbond IBA buitenspel]</ref> * ''Sjport'': De Belzje voetballer [[Stéphane Demol]] sjtörf op 57-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20230622_97332067 Het Nieuwsblad - Ex-Rode Duivel Stéphane Demol op 57-jarige leeftijd overleden]</ref>{{doedbekèndj}} ;21 juni * ''Weitesjap, Nederland'': Arsjeologe make de vónds bekèndj van e veerdoezendj jaor aud heiligdóm bie [[Tiel]] mit 'nen opboew dae aan [[Stonehenge]] rappeleert.<ref>[https://nos.nl/artikel/2479742-zonnekalender-langs-de-waal-archeologen-ontdekken-stonehenge-van-nederland-bij-tiel NOS.nl - Zonnekalender langs de Waal: archeologen ontdekken 'Stonehenge van Nederland' bij Tiel]</ref> ;18 juni * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de Grand Prix van Canada en kump mit dees 41e euverwinning geliek te sjtaon mit [[Ayrton Senna]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2479446-verstappen-wint-ook-in-canada-en-komt-met-41ste-zege-naast-legende-senna NOS.nl - Verstappen wint ook in Canada en komt met 41ste zege naast legende Senna]</ref> * ''Sjport'': [[Spaons hierevoetbalèlftal|Sjpanje]] wintj de [[UEFA Nations League]] nao wins in [[penantie]]s taege [[Kroatisch hierevoetbalèlftal|Kroatië]]. ;16 juni *''Afrika'': De jihadistische militie ADF pleeg 'nen aansjlaag op 'n sjoel in Mpondwe in 't zuudweste van [[Oeganda]]. 42 luuj, ónger waem 38 kinger, kómme daobie óm 't laeve. * ''Sjport'': De Zjwitserse fietsrenner [[Gino Mäder]] sjtörf op 26-jäörige laeftied aan de gevolge van 'ne val in de [[Runj van Zjwitserlandj]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2479149-wielrenner-gino-mader-26-overleden-dag-na-val-in-ronde-van-zwitserland NOS.nl - Wielrenner Gino Mäder (26) overleden dag na val in Ronde van Zwitserland]</ref> ;15 juni * ''Weitesjap'': D'n Amerikaan [[Donald Triplett]], d'n ierste persoen oets dae de diagnose [[otisme|autisme]] kreeg, sjtörf op 89-jäörige laeftied aan de gevolge van 'ne val.<ref>[https://apnews.com/article/donald-triplett-first-autism-diagnosis-e5d2867f2a922c1aca6446b8bd89a3b7 AP News - Donald Triplett, the 1st person diagnosed with autism, dies at 89]</ref> ;14 juni * ''Zuud-Europa'': Veur de kös van [[Griekelandj]] geuf 't 'n sjipbreuk. Hiebie zint zeker 78, mer meugelik hónderde migrante gehiemeld.<ref>[https://www.theguardian.com/world/2023/jun/15/greece-refugee-shipwreck-rescuers-scour-sea-for-survivors The Guardian - Greece shipwreck: up to 100 children were below deck, survivors say]</ref> ;13 juni * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse sjriever [[Cormac McCarthy]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6267885/amerikaanse-schrijver-cormac-mccarthy-op-89-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy op 89-jarige leeftijd overleden]</ref> ;12 juni * ''Zuud-Europa'': De Itteljaanse aad-premier [[Silvio Berlusconi]] sjtörf op 86-jäörige laeftied. ;11 juni * ''Sjport'': [[Novak Đoković]] wintj [[Roland Garros]] bie de mansluuj door in drie sets (7-6 (1), 6-3, 7-5) [[Casper Ruud]] te versjlaon. Đoković is noe mit 23 grand slam-winste recordhawwer in 't mannetennis en haet es ènsegste eder van de veer groete toernoje minstens drie kier gewonne.<ref>Live-oetzenjing [[Langs de Lijn]] ([[NPO Radio 1]]</ref> ;10 juni * ''Sjport'': De Poolse [[Iga Swiatek]] wintj veur de driede kier [[Roland Garros]] bie de vrouwluuj door in drie sets (6-2, 5-7, 6-4) van de Tsjechische [[Karolína Muchová]] te winne.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6267475/swiatek-klopt-muchova-in-spannend-duel-en-wint-voor-derde-keer-roland-garros.html Nu.nl - Swiatek klopt Muchová in spannend duel en wint voor derde keer Roland Garros]</ref> * ''Sjport'': [[Manchester City FC]] wintj de [[UEFA Champions League (manslui)|UEFA Champions League]] door mit 1-0 te winne van [[Inter Milan]].<ref>Live-oetzenjing [[RTL 7]]</ref> ;9 juni * ''Nederlands Limburg, politiek'': Limbörg krieg e nuuj provinciaal besjtuur mit [[BBB]], [[VVD]], [[CDA]], [[PvdA]] en [[SP]]. Daomit is Limbörg de ierste Nederlandse provincie mit e coalitieakkoord.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20230607_95785089 De Limburger - Limburg krijgt nieuw provinciebestuur met BBB, VVD, CDA, PvdA en SP]</ref> ;7 juni * ''Sjport'': D'n Italiaanse fietsrenner [[Renato Longo]], viefvoudig waereldkampión [[cyclocross]], sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6267185/vijfvoudig-wereldkampioen-veldrijden-renato-longo-85-overleden.html Nu.nl - Vijfvoudig wereldkampioen veldrijden Renato Longo (85) overleden]</ref> ;6 juni * ''Oes-Europa'': De sjtuwdam bie Nova Kachovka (kórtbie [[Cherson]]) is ingesjtort. De sjaoj is enorm; de toedrach blief d'n iersten tied ónzeker. ;5 juni * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen hoboïs [[Werner Herbers]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/05/hoboist-en-dirigent-werner-herbers-is-overleden-hij-zocht-altijd-naar-iets-wonderbaarlijks-a4166407?utm_source=twitter&utm_medium=social&utm_campaign=twitter&utm_term=20230605 NRC.nl - Hoboïst en dirigent Werner Herbers is overleden. Hij zocht altijd naar iets wonderbaarlijks]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Braziliaanse zengeres [[Astrud Gilberto]], veural bekèndj van 't leedsje ''The girl from Ipanema'', sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2477926-braziliaanse-zangeres-astrud-gilberto-the-girl-from-ipanema-overleden NOS.nl - Braziliaanse zangeres Astrud Gilberto (The Girl From Ipanema) overleden]</ref> ;4 juni * ''Sjport'': [[Royal Antwerp FC]] weurt veur 't iers in 66 jaor kampión voetbal van 't Belsj.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230604_96761306 De Standaard - Alderweireld trapt Antwerp de voetbalhemel in]</ref> ;3 juni * ''Sjport'': [[FC Barcelona]] wintj de [[UEFA Champions League (vrouwluuj)|UEFA Champions League veur vrouwluuj]] door mit 3-2 van [[VfL Wolfsburg]] te winne.<ref>[https://nos.nl/artikel/2477590-barcelona-klopt-nederlands-getint-wolfsburg-na-remontada-in-champions-league-finale NOS.nl - Barcelona klopt Nederlands getint Wolfsburg na 'remontada' in Champions League-finale]</ref> ;2 juni * ''Zuud-Azië'': Bie e treinóngelök in de buurt van [[Balasore]], [[Odisha]], Oes-[[India]], kómme 300 luuj óm en valle nog ens zeker 900 gewónje.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6266360/dodental-treinramp-india-nadert-de-300-zeker-900-gewonden.html Nu.nl - Dodental treinramp India nadert de 300, zeker 900 gewonden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Finse componiste [[Kaija Saariaho]] sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gramophone.co.uk/features/article/contemporary-composer-kaija-saariaho?utm_medium=Social&utm_campaign=Echobox&utm_source=Twitter#Echobox=1685724053-1 Gramophone - Contemporary composer: Kaija Saariaho]</ref> ===mei=== * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. ;31 mei * ''Sjport'': [[Sevilla FC]] wintj de [[UEFA Europa League]] door [[A.S. Roma]] nao penanties te versjlaon. ;28 mei * ''Weitesjap'': D'n Duutsje biomedicus [[Harald zur Hausen]] ([[Nobelpries]] in de Genaeskónde 2008) sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230529_96445417 De Standaard - Nobelprijswinnaar Harald zur Hausen overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Primož Roglič]] wintj de [[Runj van Italië]]. De koers waor óntseerd door 't massaal oetvalle van väöl favoriete mit COVID-19. ;24 mei * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse popzengeres [[Tina Turner]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6265042/muzieklegende-tina-turner-op-83-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Muzieklegende Tina Turner op 83-jarige leeftijd overleden]</ref> ;22 mei * ''Oes-Europa'': 'n Róssische verzatsgróp zaet 't dörpke [[Kozinka (Belgorod)|Kozinka]] aan de grens mit de Oekraïne te höbbe ingenome.<ref>[https://nos.nl/artikel/2476095-onrust-door-aanvallen-oekraiense-saboteurs-in-russische-regio-belgorod NOS.nl - Onrust door aanvallen 'Oekraïense' saboteurs in Russische regio Belgorod]</ref> ;20 mei * ''Oes-Europa'': Nao maondelang gevechte vilt de sjtad [[Bachmoet]] gans in Róssische henj. ;19 mei * ''Kóns en cultuur'': De Britse sjriever [[Martin Amis]] sjtörf op 73-jäörige laeftied aan sjlókdermkanker.<ref>[https://www.nytimes.com/2023/05/20/books/martin-amis-dead.html?smid=tw-nytimes&smtyp=cur The New York Times - Martin Amis, Acclaimed Author of Bleakly Comic Novels, Dies at 73]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse bassis [[Andrew Rourke]] ([[The Smiths]]) sjtörf op 59-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230519_95291471 De Standaard - Andy Rourke, de Motown-motor van The Smiths]</ref> ;18 mei * ''Sjport'': D'n [[American football]]er [[Jim Brown]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6264418/americanfootballlegende-jim-brown-op-87-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Americanfootballlegende Jim Brown op 87-jarige leeftijd overleden]</ref> ;16 mei * ''Europa algemein'': De [[Raod van Europa]] belègk 'nen twiedaagsen top in [[Reykjavík]]. 't Is pas de veerde kier in zie besjtaon det de regeringsleiers van de ganse Raod biejeinkómme. ;14 mei * ''Zuudoes-Europa'': De presidentsverkezinge in [[Turkieë]] enjige ónbesjlis; 'n twiede runj volg. * ''Sjport'': [[Feyenoord]] weurt kampioen van Nederlandj nao 'n 3-0 wins op [[Go Ahead Eagles]]. ;13 mei * ''Kóns en cultuur'': [[Loreen]] wintj veur [[Zjwaede]] 't [[Eurovisie Songfestival]] mit 't leedje ''Tattoo''.<ref>[https://www.nu.nl/songfestival/6263549/loreen-wint-voor-de-tweede-keer-eurovisie-songfestival-namens-zweden.html Nu.nl - Loreen wint voor de tweede keer Eurovisie Songfestival namens Zweden]</ref> ;9 mei * ''Nederlands Limburg, Economie'': [[DSM]] kunjig 'n fusie aan mit de Zjwitserse concurrent [[Firmenich]]. De nuje naam weurt gewoen [[DSM Firmenich]].<ref>[https://www.nu.nl/economie/6262821/koninklijke-dsm-is-niet-meer-chemiebedrijf-fuseert-met-zwitsers-concern.html Nu.nl - Koninklijke DSM is niet meer: chemiebedrijf fuseert met Zwitsers concern]</ref> ;8 mei * ''Nederlands Limburg'': [[Mestreech Aoke Airport]] geit veur ach weke touw veur 'n ripperatie aon de landingsbaon.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6262641/acht-weken-geen-vliegverkeer-op-maastricht-aachen-airport-vanwege-renovatie.html Nu.nl - Acht weken geen vliegverkeer op Maastricht Aachen Airport vanwege renovatie]</ref> ;7 mei * ''Sjport'': [[Annemiek van Vleuten]] wintj de [[Runj van Sjpanje]] bie de vrouwluuj. Ze versjleit [[Demi Vollering]] mit e versjil van mer 9 seconde. * ''Sjport'': [[AFC Ajax|Ajax]] weurt Nederlands landskampión voetbal bie de vrouwluuj. ;5 mei * ''Zuudoes-Europa'': Bie 'n sjeetpartie inne Servische sjtad Mladenovac, get t'n zuje vanne huidsjtad Beograd, kómme ach luuj óm 't laeve en zint 14 luuj gewóndj geraak. ;3 mei * ''Zuudoes-Europa'': Bie 'n sjeetpartie op 'n basissjoel inne [[Servië|Servische]] huidsjtad [[Beograd]] kómme 8 kinger en 'ne bewaker óm 't laeve. Zès kinger en eine lieraar rake gewóndj. ;1 mei * ''Sjport'': De Maasmechelaer [[Luca Brecel]] weurt waereldkampión [[snooker]] door in de finaal mit 18-14 te winne van de Brit [[Mark Selby]].<ref>[https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20230501_92924334 Het Nieuwsblad - LIVE WK SNOOKER. Hij doet het! Luca Brecel kroont zich tot wereldkampioen en schrijft snookergeschiedenis]</ref> ===april=== * ''Oes-Afrika'', 15 april-huuj: gevechte in [[Soedan]] tussje 't regeringsleger en de paramilitair organisatie RSF. * ''Oes-Europa'', 10 oktober 2022-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. ;30 april * ''Sjport'': [[PSV]] wintj de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker bie de mansluuj]] door nao penanties van [[AFC Ajax|Ajax]] te winne. * ''Sjport'': D'n Amerikaanse [[wiedsjpringe]]r [[Ralph Bosten]], waereldrecordhawwer tösje 1960 en 1968, sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2473531-voormalig-verspringer-en-wereldrecordhouder-ralph-boston-83-overleden NOS.nl - Voormalig verspringer en wereldrecordhouder Ralph Boston (83) overleden]</ref> ;29 april * ''Nederlands Limburg'': In de [[ENCI-kojl]] brik 'n massaol vechpartij oet, boebij versjèllende lui 't mets trèkke.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6261567/politie-rukt-massaal-uit-voor-steekpartij-met-meerdere-gewonden-in-maastricht.html Nu.nl - Politie rukt massaal uit voor steekpartij met meerdere gewonden in Maastricht]</ref> ;28 april * ''Belsj Limburg, Kóns en cultuur'': In [[Brustem]] bie [[Sintruin]] begintj 'nen illegale [[rave]] dae tot zóndigaovendj (30 april) laat doorgeit. Op 't huugepuntj doon 10.000 luuj draon mit.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230430_92418979 De Standaard - ‘Deelnemers illegale rave vertrekken druppelsgewijs’]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Canadese rockgitaris [[Tim Bachman]] ([[Bachman-Turner Overdrive]]) sjtörf op 71-jäörige laeftied.<ref>[https://people.com/music/bachman-turner-overdrives-tim-bachman-dead-at-age-71/?utm_campaign=peoplemagazine&utm_content=new&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_term=644ec6eb5926cc000177195b People.com - Tim Bachman, Bachman-Turner Overdrive Member, Dead at 71]</ref> ;27 april * ''Media'': D'n Amerikaansen tv-prizzentator [[Jerry Springer]] sjtörf op 79-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.tmz.com/2023/04/27/jerry-springer-dead-dies/?adid=social-twa TMZ - Jerry Springer Dead at 79]</ref> ;25 april * ''Kóns en cultuur'': De Jamaicaans-Amerikaanse zenger en acteur [[Harry Belafonte]] sjtörf op 96-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2023/04/25/arts/music/harry-belafonte-dead.html New York Times - Harry Belafonte, 96, Dies; Barrier-Breaking Singer, Actor and Activist]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse cabaretier [[Paul van Vliet]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6261071/cabaretier-paul-van-vliet-87-overleden.html Nu.nl - Cabaretier Paul van Vliet (87) overleden]</ref> * ''Sjport'': De Belzje Limbörger [[Luca Brecel]] versjleit in de kwartfinaal van 't WK [[snooker]] de zevevaudig waereldkampioen [[Ronnie O'Sullivan]]. ;24 april * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaans-Nederlandse popzangeres [[Lilian Day Jackson]] (bekèndj van [[Spargo]]) sjtörf op 63-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6260953/spargo-zangeres-lilian-day-jackson-overleden-op-63-jarige-leeftijd.html Nu.nl - Spargo-zangeres Lilian Day Jackson overleden op 63-jarige leeftijd]</ref> ;23 april * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wintj [[Luuk-Bastenaoke-Luuk]] bie de vrouwluuj; [[Remco Evenepoel]] wintj bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[Sifan Hassan]] löp in Lonje häören ierste [[marathon (loupe)|marathon]] oets en wintj 'm direk, in 2:18:33.<ref>[https://nos.nl/artikel/2472518-fenomenale-hassan-wint-bij-marathondebuut-in-londen-en-verpulvert-nederlands-record NOS.nl - Fenomenale Hassan wint bij marathondebuut in Londen en verpulvert Nederlands record]</ref> ;21 april * ''Nederlandj'': Avvekaot [[Inez Weski]] weurt gearresteerd op verdènking van 't doorsjpaele van infermatie in häör rol es raodsvrouw van [[Ridouan Taghi]]. ;19 april * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wintj de [[Welzje Piel]] bie de vrouwluuj; [[Tadej Pogačar]] wintj bie de mansluuj.<ref>Live-oetzending NOS</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Zuud-Koreaanse popsjtaar [[Moonbin]] sjtörf op 25-jäörige laeftied aan 'nen dènkelike zelfmaord.<ref>[https://nos.nl/artikel/2472138-k-popster-moonbin-25-overleden NOS.nl - K-popster Moonbin (25) overleden]</ref> ;16 april * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wint de [[Amstel Gold Race]] bie de vrouwluuj; [[Tadej Pogačar]] wint bie de mansluuj.<ref>Live-oetzending NOS</ref> * ''Sjport'': De Belsj [[Bashir Abdi]] wintj de [[Marathon van Rotterdam]]. Bèste Nederlanjer is [[Abdi Nageeye]] op de driede plaatsj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471602-belg-abdi-voor-de-tweede-keer-winnaar-rotterdam-marathon-nageeye-derde NOS.nl - Belg Abdi voor de tweede keer winnaar Rotterdam Marathon, Nageeye derde]</ref> * ''Kóns en cultuur'': ''[[The phantom of the opera]]'', de langsloupende [[musical]] op [[Broadway]] oets, sjtop nao 35 jaor en 13.981 veursjtèllinge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471730-na-13-981-voorstellingen-spookt-het-niet-meer-op-broadway-doek-valt-voor-phantom NOS.nl - Na 13.981 voorstellingen spookt het niet meer op Broadway: doek valt voor 'Phantom']</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzpianis [[Ahmad Jamal]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471746-jazzpianist-ahmad-jamal-92-inspiratiebron-van-een-generatie-overleden NOS.nl - Jazzpianist Ahmad Jamal (92), inspiratiebron van een generatie, overleden]</ref> ;15 april * ''Natuur en milieu, Duutsjlandj'': De lèste drie [[kerncentraal|kerncentrale]] in Duutsjlandj gaon toe. * ''Afrika'': In [[Soedan]] vèntj 'n couppoging plaatsj, wobie 't tot geweld kump tösje de (militair) regering en de paramilitair bewaeging RSF.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6259642/klm-vliegt-niet-meer-over-soedan-tientallen-doden-daar-door-oplaaiend-geweld.html Nu.nl - KLM vliegt niet meer over Soedan, tientallen doden daar door oplaaiend geweld]</ref> De daag dao-op greujt dit geweld oet tot e nationaal conflik. * ''Sjport'': [[Derek Fox]] en [[Corach Rambler]] winne de [[Grand National]]. Róndj 't evenemènt weurt hel gepróttesteerd door dererechteactiviste.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471538-grand-national-onder-druk-118-arrestaties-drie-sterfgevallen-en-schotse-winnaar NOS.nl - Grand National onder druk: 118 arrestaties, drie sterfgevallen en Schotse winnaar]</ref> ;14 april * ''Nederlandj'': [[Euthanasie]] veur kènjer ónger de twelf weurt meugelik gemaak.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6259478/ongeneeslijk-zieke-kinderen-tot-12-jaar-krijgen-mogelijkheid-tot-levensbeeindiging.html Nu.nl - Ongeneeslijk zieke kinderen tot 12 jaar krijgen mogelijkheid tot levensbeëindiging]</ref> * ''Weitesjap'': 't Europees ruumdetuug [[Jupiter Icy Moons Explorer]] (JUICE) weurt gelanceerd. 't Mót in 2034 bie Jupiter aankómme. ;13 april * ''Kóns en cultuur'': De Britse modeóntwerpster [[Mary Quant]], bedènkster van de [[minirok]] en de [[hotpants]], sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2471283-modeontwerper-mary-quant-93-vrouw-achter-de-minirok-en-hotpants-overleden NOS.nl - Modeontwerper Mary Quant (93), vrouw achter de minirok en hotpants, overleden]</ref> ;12 april * ''Nederlandj'': De [[Nederlandse Tuinboewraod]] sjaf de [[Floriade]] aaf. Direkte aanleiing is 't miljoeneverlees op de Floriade van 2022 in [[Almere]].<ref>[https://www.nu.nl/economie/6259180/nooit-meer-floriade-tuinbouwtentoonstelling-niet-meer-van-deze-tijd.html Nu.nl - Nooit meer Floriade: 'Tuinbouwtentoonstelling niet meer van deze tijd']</ref> ;9 april * ''Sjport'': De Nederlanjer [[Mathieu van der Poel]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de mansluuj.<ref>Liveoetzenjing [[NOS]]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandsen theoloog en dichter [[Huub Oosterhuis]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6258876/theoloog-en-dichter-huub-oosterhuis-op-89-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Theoloog en dichter Huub Oosterhuis op 89-jarige leeftijd overleden]</ref> ;8 april * ''Sjport'': De Canadese [[Alison Jackson]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de vrouwluuj.<ref>Liveoetzenjing [[NOS]]</ref> ;4 april * ''Naord-Europa'': [[Finland]]j kump nao [[finlandisering|'n jaorelang politiek van neutraliteit]] bie de [[NAVO]]. * ''Nederlandj'': Bie [[Voorschoten]] ([[Zuud-Hollandj]]) óntsjpore 'n geujertrein en 'n passageerstrein nao 'n bóksing mit 'n sjtèlling wo op gewirk weurt. Daobie valle 30 gewónje. Eine wirkman kump óm 't laeve, 'ne 65-jäörige treinmachinis oet [[Beringe]].<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2164650/slachtoffer-voorschoten-is-limburgse-kraanmachinist?fbclid=IwAR22AybZ3iPYcKRYf3JktLJEVc8iXsugQfieEGGgpTk-Epx3F5NgNVE4dn8 1limburg - Slachtoffer Voorschoten is Limburgse kraanmachinist]</ref> ;2 april * ''Sjport'': De Sjloveen [[Tadej Pogačar]] wintj de [[Runde vaan Vlaondere|Runj van Vlaandere]] bie de mansluuj; [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing NOS</ref> * ''Oes-Europa'': De nationalistische blogger [[Vladlen Tatarski]] kump óm bie 'nen aansjlaag op 'ne kaffee in Sint-Petersburg.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6257902/bekende-russische-militaire-blogger-komt-om-bij-explosie-in-sint-petersburg.html Nu.nl - Bekende Russische militaire blogger komt om bij explosie in Sint-Petersburg]</ref> * ''Nederlands Limburg'': [[Leo Hendrikx]], Nederlandse kreegveteraan oet d'n Twiede Waereldoorlog en de lèsten Èngelandjvaarder, sjtörf op 99-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6258067/laatste-engelandvaarder-en-spitfire-piloot-in-woii-leo-hendrikx-99-overleden.html Nu.nl - Laatste Engelandvaarder en Spitfire-piloot in WOII Leo Hendrikx (99) overleden]</ref> ;1 april * ''Nederlandj, Economie'': Zès van de èlf [[eerdgaas|gaas]]pötte in [[Groninge (provincie)|Groninge]] gaon definitief toe. De anger vief blieve op de 'waakvlamsjtandj' en waere allein in geval van noed weer actief.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6257653/meer-dan-de-helft-van-de-groningse-gasputten-gaat-definitief-dicht-op-1-april.html Nu.nl - Meer dan de helft van de Groningse gasputten gaat definitief dicht op 1 april]</ref> ===miert=== * ''Nederlands Limburg'', 23 fibberwarie-huuj: 't [[Julianakanaal]] is toe vanwaege 'nen dambreuk. * ''Zuud-Amerika'', 7 december 2022-huuj: fel proteste in [[Peru]] nao de aafzetting vanne linkse presidentj Castillo. * ''Oes-Europa'', 10 oktober 2022-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september 2022-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. ;31 miert * ''Vereinigde Sjtaote, Natuur en milieu'': E 'monstersjtörmsysteem' raak de Vereinigde Sjtaote. Teentalle tornado's en zjwaor sjtörme rake 't landj van 't zuje tot in 't noorde en zörge veur diverse doeje en hiel väöl materieel sjaaj. ;30 miert * ''Vereinigde Sjtaote'': 'n Zjurie in [[New York (staot)|New York]] besjluut [[Donald Trump]] te vervolge veur 't betale van zwieggeld aan [[Stormy Daniels]]. 't Is veur 't iers det 'nen Amerikaansen ex-presidentj vervolg weurt.<ref>[https://www.nytimes.com/live/2023/03/30/nyregion/trump-indictment-news New York Times - NY Grand Jury votes to indict Donald Trump]</ref> ;29 miert * ''Sjport'': [[Christophe Laporte]] wintj [[Dwars door Vlaanderen]] bie de mansluuj. [[Demi Vollering]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2469352-laporte-wint-ook-dwars-door-vlaanderen-nu-geheel-op-eigen-kracht NOS.nl - Laporte wint ook Dwars door Vlaanderen, nu geheel op eigen kracht]</ref><ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6257343/vollering-soleert-naar-schitterende-zege-in-dwars-door-vlaanderen-vos-derde.html Nu.nl - Vollering soleert naar schitterende zege in Dwars door Vlaanderen, Vos derde]</ref> ;28 miert * ''Kóns en cultuur'': De Japansen tósjenis en filmcomponis [[Ryuichi Sakamoto]] sjtörf op 71-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6257877/japanse-componist-ryuichi-sakamoto-op-71-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Japanse componist Ryuichi Sakamoto op 71-jarige leeftijd overleden]</ref> ;27 miert * ''Kóns en cultuur, Nederlandj'': Komiker en tv-maeker [[Wim de Bie]], dae jaorelank mit [[Kees van Kooten]] 't duo [[Van Kooten en De Bie]] vörmde, sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/media/6256995/komiek-wim-de-bie-83-van-iconisch-duo-van-kooten-en-de-bie-overleden.html Nu.nl - Komiek Wim de Bie (83) van iconisch duo Van Kooten en De Bie overleden]</ref> * ''Midde-Oeste'': Nao zjwaor proteste besjlut d'n [[Israël]]ische premier [[Benjamin Netanyahu]] hervörminge die häöm groete mach zouwe gaeve oet te sjtèlle. ;26 miert * ''Sjport'': De Fransoos [[Christophe Laporte]] wintj [[Gent-Wevelgem]] bie de mansluuj. De Zjwitserse [[Marlen Reusser]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Liveoetzenjing [[NOS]]</ref> ;24 miert * ''Weitesjap'': D'n Amerikaansen óngernummer en inzjenjeur [[Gordon Moore]], veural bekèndj van de [[wèt van Moore]], sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6256810/intel-oprichter-gordon-moore-94-die-wet-van-moore-bedacht-overleden.html Nu.nl - Intel-oprichter Gordon Moore (94) die 'wet van Moore' bedacht overleden]</ref> ;23 miert * ''Nederlands Limburg'': [[Wim Hillenaar]] weurt veurgedrage es de nuie börgemeister vaan [[Mestreech]]. Heer geit op 1 juli [[Annemarie Penn-te Strake]] opvolge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2468629-wim-hillenaar-voorgedragen-als-nieuwe-burgemeester-van-maastricht NOS.nl - Wim Hillenaar voorgedragen als nieuwe burgemeester van Maastricht]</ref> ;21 miert * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse cabaretier [[Fred Florusse]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6256344/don-quishocking-cabaretier-en-regisseur-fred-florusse-85-overleden.html Nu.nl - Don Quishocking-cabaretier en regisseur Fred Florusse (85) overleden]</ref> ;19 miert * ''Economie'': De Zjwisterse investeringsbank [[UBS]] nump häöre concurrent [[Credit Suisse]], dae mit failissemint woort bedreig, euver. Hiemit weurt 'ne groete bankecrisis veurkómme. ;18 miert * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj [[Milaan-Sanremo]], es ierste Nederlanjer saer [[Hennie Kuiper]] in 1985.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6255909/ontketende-van-der-poel-wint-milaan-san-remo-als-eerste-nederlander-in-38-jaar.html Nu.nl - Ontketende Van der Poel wint Milaan-San Remo als eerste Nederlander in 38 jaar]</ref> ;17 miert * ''Ruslandj/Internationaal'': 't [[Internationaal Sjtraofhof]] in [[D'n Haag]] vaerdig 'n arrestatiebevel oet taege [[Vladimir Poetin]].<ref>[https://www.icc-cpi.int/news/situation-ukraine-icc-judges-issue-arrest-warrants-against-vladimir-vladimirovich-putin-and ICC-CPI - Situation in Ukraine: ICC judges issue arrest warrants against Vladimir Vladimirovich Putin and Maria Alekseyevna Lvova-Belova]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Adri Duivesteijn]] ([[PvdA]]) sjtörf op 72-jäörige laeftied aan [[prostaatkanker]].<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6255828/haags-pvda-kopstuk-adri-duivesteijn-op-72-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Haags PvdA-kopstuk Adri Duivesteijn op 72-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Kroatisch-Nederlandse sjriefster [[Dubravka Ugrešić]] sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6255822/schrijfster-dubravka-ugresic-bekend-van-de-vos-op-73-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Schrijfster Dubravka Ugrešić, bekend van De Vos, op 73-jarige leeftijd overleden]</ref> ;15 miert * ''Nederlandj'': Bie verkezinge veur de [[provincie|Provinciaal Sjtaote]] en de [[watersjap]]pe wintj veural de rechs-populistische [[BBB]] henjig. ;13 miert * ''Nederlands Limburg'': In de Hèrkebósjer zedezaak kriege Nancy D. en Peter S. 12 jaor gevangenis opgelag óm 't misbroek van zeve jóng oppaskinger.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2151580/lange-celstraffen-voor-duo-in-grote-kindermisbruikzaak 1Limburg - Lange celstraffen voor duo in grote kindermisbruikzaak]</ref> * ''Sjport'': D'n Amerikaansen [[hoegsjpringe]]r [[Dick Fosbury]], bekèndj van de [[fosburyflop]] womit 'r in 1968 e waereldrecord haolde, sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6255154/hoogspringlegende-dick-fosbury-76-van-revolutionaire-fosburyflop-overleden.html Nu.nl - Hoogspringlegende Dick Fosbury (76) van revolutionaire fosburyflop overleden]</ref> ;12 miert * ''Kóns en cultuur'': Op de 95e [[Academy Awards]] wintj ''[[Everything everywhere all at once]]'' zeve prieze, wo-ónger dae van beste film en bèste actries ([[Michelle Yeoh]]). [[Brendan Fraser]] weurt tot bèsten acteur beneump.<ref>[https://nos.nl/artikel/2467279-everything-everywhere-all-at-once-maakt-belofte-waar-met-historische-oscarsoverwinning NOS.nl - Everything Everywhere All at Once maakt belofte waar met historische Oscarsoverwinning]</ref> ;10 miert * ''Nederlandj'': De Nederlandse regering luf de lèste beperkinge ómtrèntj [[COVID-19]] op.<ref>[https://www.nu.nl/coronavirus/6252775/kabinet-schrapt-per-direct-de-laatste-coronaregels.html Nu.nl - Kabinet schrapt per direct de laatste coronaregels]</ref> * ''Belsj'': De Vlaomse regering kump esnog mit e sjtiksjtofakkaord wo de ganse coalitie achter sjteit.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230310_97523714 De Standaard - Wat staat er in dit stikstofakkoord?]</ref> ;9 miert * ''Duutsjlandj'': Bie 'n sjeetpartie in 'ne Keuninkriekszaal vanne [[Jehovagetuge]] in [[Hamburg]] valle zeker ach doeje (incl. de sjötter) en mierder gewónje.<ref>[https://www.berliner-zeitung.de/news/mehrere-tote-bei-schuessen-in-hamburg-li.326047 Berliner Zeitung - Hamburg: Schüsse bei Zeugen Jehovas – Tote und Verletzte]</ref> ;6 miert * ''Belsj, politiek'': De Vlaamse regering kump mit e concepakkoord euver de sjtiksjtofregulering. Dit akkoord weurt neet gesjteund door 't [[CD&V]], wat hiemit de facto boete de regering weurt gezat.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230306_94232478 De Standaard -Vlaamse regering heeft stikstofakkoord, zonder CD&V]</ref> * ''Duutsjlandj, Noord-Amerika'': [[Traute Lafrenz]], de lètste euverlaevende vanne anti[[nazi]]stische verzetsgroop Weiße Rose Hamburg, sjtörf op 103-jäörige laeftied.<ref>[https://www.abendblatt.de/hamburg/article237852209/Letzte-Ueberlebende-der-Weissen-Rose-ist-tot.html Hamburger Abendblatt - Letzte Überlebende der Weißen Rose ist tot]</ref> ;4 miert * ''Sjport'': In de Klassieker taege [[Feyenoord]] sjpaelt 't vrouweteam van [[AFC Ajax]] veur 't iers in de [[Johan Cruijff Arena]]. De match trèk zoeget 34.000 bezeukers, wat veur de [[Ieredevisie (damesvoetbal)|vrouwluuj-Ieredevisie]] óngekèndj is.<ref>[https://nos.nl/artikel/2466183-geen-winnaar-wel-34-000-toeschouwers-bij-eerste-vrouwen-klassieker-in-arena NOS.nl - Geen winnaar, wel 34.000 toeschouwers bij eerste vrouwen-Klassieker in Arena]</ref> * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wintj de [[Strade Bianche]] bie de vrouwluuj, en [[Tom Pidcock]] wintj bie de mansluuj. ;3 miert * ''Belsj'': In [[Brussel]] demonstrere doezende boere taege 'n versjtrenging van 't sjtiksjtofbeleid veur de landjboew. ;2 miert * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzsaxofonis [[Wayne Shorter]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6253654/saxofonist-en-componist-wayne-shorter-op-89-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Saxofonist en componist Wayne Shorter op 89-jarige leeftijd overleden]</ref> ;1 miert * ''Zuud-Europa'': Bie e treinóngelök in 't noorde van [[Griekelandj]] valle 57 doeje. ===fibberwarie=== * ''Nederlands Limburg'', 23 fibberwarie-huuj: 't [[Julianakanaal]] is toe vanwaege 'n dambreuk. * ''Zuud-Amerika'', 7 december 2022-huuj: fel proteste in [[Peru]] nao de aafzetting vanne linkse presidentj Castillo. * ''Oes-Europa'', 10 oktober 2022-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september 2022-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. ;28 fibberwarie * ''Sjport'': In de kwartfinaal van de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker]] wintj amateurclub [[SV Spakenburg]] mit 1-4 van [[FC Utrecht]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2465644-megastunt-spakenburg-amateurclub-halvefinalist-knvb-beker-na-winst-bij-utrecht NOS - Megastunt Spakenburg: amateurclub halvefinalist KNVB-beker na winst bij Utrecht]</ref> ;26 fibberwarie * ''Zuud-Europa'': Bie e bootóngelök in Zuud-[[Italië]] kómme zeker 67 migrante óm 't laeve. ;25 fibberwarie * ''Sjport'': [[Dylan van Baarle]] wintj [[Omloop Het Nieuwsblad]] bie de mansluuj. [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzending [[NOS]]</ref> ;22 fibberwarie * ''Vereinig Keuninkriek en Ierlandj'': In 't [[Noord-Ierlandj|Noord-Ierse]] [[Omagh]] waert 'ne pelissie-agent besjaote. Hae raak ernstig gewóndj. D'n aansjlaag is meugelik 't wirk vanne rippeblikeinse terreurbeweging [[New IRA]]. ;20 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Japanse sjtripteikenaer en animator [[Leiji Matsumoto]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2464595-invloedrijke-japanse-anime-en-mangatekenaar-leiji-matsumoto-overleden NOS.nl - Invloedrijke Japanse anime- en mangatekenaar Leiji Matsumoto overleden]</ref> ;19 fibberwarie * ''Sjport'': De Nederlandse [[Femke Bol]] löp de 400 meter indoor in 49,29 seconde; e nuuj waereldrecord. Ze is de ierste in 41 jaor die 't waereldrecord verbaetert. ;17 fibberwarie * ''Zuud-Amerika'': Demonstrante in [[Paramaribo]] besjtörme 't [[Suriname|Surinaams]] parlemèntsgeboew. ;15 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Raquel Welch]] sjtörf op 82-jäörige laeftied. ;14 fibberwarie * ''Oceanië, natuur en milieu'': [[Nuuj-Zielandj]] reup de [[noedtoesjtand]] oet óm de sjaaj die orkaan [[Gabrielle (orkaan)|Gabrielle]] deit. 't Is pas de driede kier in de historie van 't landj det de regering det deit.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6251167/nieuw-zeeland-neemt-zeldzame-stap-en-roept-noodtoestand-uit-vanwege-cycloon.html Nu.nl - Nieuw-Zeeland neemt zeldzame stap en roept noodtoestand uit vanwege cycloon]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Wim Kras]], de jóngste sjpeler oets in de [[Ieredevisie (hierevoetbal)|Ieredevisie]], sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6251400/jongste-eredivisie-debutant-ooit-en-volendam-icoon-wim-kras-79-overleden.html Nu.nl - Jongste Eredivisie-debutant ooit en Volendam-icoon Wim Kras (79) overleden]</ref> ;12 fibberwarie * ''Duutsjlandj, politiek'': 't [[CDU]] wèntj de lokaal verkezinge in [[Berlien]] en is dao veur 't iers in jaore de groetste.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/innenpolitik/berlin-wahl-171.html Tagesschau - CDU siegt deutlich - SPD historisch schlecht]</ref> * ''Sjport'': In de [[Super Bowl]] LVII winne de [[Kansas City Chiefs]] mit 38-35 van de [[Philadelphia Eagles]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2463624-kansas-city-chiefs-wint-spectaculaire-super-bowl NOS.nl - Kansas City Chiefs wint spectaculaire Super Bowl]</ref> ;11 fibberwarie * ''Duutsjlandj'': D'n Duutsje politicus [[Hans Modrow]], de lèste communistische premier van de [[DDR]], sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/politik/frueherer-ddr-regierungschef-hans-modrow-gestorben-18671231.html FAZ.net - Zum Tod von Hans Modrow: Der letzte Ministerpräsident der SED]</ref> ;10 fibberwarie * ''Nederlands Limburg'': [[Nederlands Limburg|Limburg]] sjaf es lèste provincie in Nederlandj de bae veur 't debat aaf.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2133071/provinciale-staten-schaft-openingsgebed-af 1Limburg - Provinciale Staten schaft openingsgebed af]</ref> ;9 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis van popleedjes [[Burt Bacharach]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/obituaries/2023/02/09/burt-bacharach-songwriter-dies/ The Washington Post - Burt Bacharach, prolific composer of pop hits, dies at 94]</ref> ;6 fibberwarie * ''Zuudoes-Europa/Midde-Oeste'': Kortbie [[Gaziantep]] in [[Turkije|Turkieë]] vèntj 'ne zjwaoren aerdsjóddel plaatsj mit 'n krach van 7,8 op de [[memènt-magnitudesjaol]]. In Turkië en [[Syrië]] valle teendoezende doeje. ;5 fibberwarie * ''Zuud-Azië'': De vreugere [[Pakistan|Pakistaanse]] presidentj [[Pervez Musharraf]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2462575-pakistaanse-oud-president-musharraf-79-overleden NOS.nl - Pakistaanse oud-president Musharraf (79) overleden]</ref> * ''Nederlandj'': In [[Delf]] vèntj 'n sjtaekpartie plaatsj. Daobie vèlt einen doeje en einen gewónje. ;4 fibberwarie * ''Vereinegde Sjtaote'': De Amerikaanse lochmach haolt 'n Chinese ballon denaer, die volgens häör veur sjpionagedoele waor opgelaote.<ref>[https://edition.cnn.com/politics/live-news/suspected-chinese-balloon-over-us-02-04-23/index.html CNN.com - US shoots down Chinese spy balloon off East Coast]</ref> ===jannewarie=== * ''Zuud-Amerika'', 7 december 2022-huuj: fel proteste in [[Peru]] nao de aafzetting vanne linkse presidentj Castillo. * ''Oes-Europa'', 10 oktober 2022-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september 2022-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. * [[India]] haolt [[China]] in es landj mit de groetste bevolking. ;31 jannewarie * ''Nederlandj'': Bie 'ne brandj in [[Arnhem]] valle twie doeje. Mierder luuj rake hön hoes kwiet.<ref>[https://www.gelderlander.nl/arnhem/twee-doden-verwoeste-huizen-en-veel-boosheid-dit-is-wat-we-tot-nu-toe-weten-over-de-megabrand-in-arnhem~a3be4b26/ De Gelderlander - Twee doden, verwoeste huizen en veel boosheid: dit is wat we tot nu toe weten over de megabrand in Arnhem]</ref> ;30 jannewarie * ''Zuud-Azië'': Bie 'ne bómaansjlaag op 'n [[moskee]] inne [[Pakistan|Pakistaanse]] sjtad Pesjawar valle zeker 59 doeje en 170 gewónje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2461885-pakistan-ontzet-over-zware-aanslag-op-moskee-in-zwaarbeveiligde-zone NOS- Pakistan ontzet over zware aanslag op moskee in zwaarbeveiligde zone]</ref> * ''Belsj'': In 'n [[metro]]sjtasie in [[Brössel]] waere reizigers aangevalle door 'ne man mit e mets. Drie luuj rake gewóndj, woevan eine ernstig. De verdachte is opgepak.<ref>[hhttps://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/01/30/incident-schuman-brussel/ VRT - Brussels metrostation Schuman afgesloten na mesaanval: drie gewonden, verdachte opgepakt]</ref> ;28 jannewarie * ''Zuud-Europa'': De Sjpaanse pelissie pak 'ne 28-jäörige Sjpaans-Marokkaanse man op dae meugelik 'ne aansjlaag wool plege op 't sjtrand van [[Benidorm]]. ;27 jannewarie * ''Midde-Oeste'': Bie 'ne aansjlaag op 'n [[synagoog]] in Oes-[[Jeruzalem]] valle zeve doeje en drie gewónje. De sjötter, 'ne 21-jäörige Palestien, waert doedgesjote in e vuurgevech mit de pelisse.<ref>[https://nos.nl/artikel/2461514-zeker-zeven-doden-bij-aanslag-synagoge-in-jeruzalem NOS - Zeker zeven doden bij aanslag synagoge in Jeruzalem]</ref> ;26 jannewarie * ''Midde-Oeste'': Bie gevechte tösje 't [[Israel]]ische leger en Palestiense militante in Jenin oppe [[Westelike Jordaanoever]] valle 9 doeje. Ónger de doeje zint zeve militante en 'n vrouw.<ref>[https://apnews.com/article/politics-palestinian-territories-government-israel-middle-east-c8e644c39b066d78b8e2accde0a11e23 AP News- Israel, Gaza fighters trade fire after deadly West Bank raid]</ref> ;25 jannewarie * ''Zuud-Europa'': In 'n kèrk en 'n kapel inne Zuud-Sjpaanse sjtad [[Algericas]] ([[Andalusië]]) waere luuj aangevalle door 'ne man mit 'ne machete. Daobie valle einen doeje en veer gewónje. De man is opgepak en de pelissie geit oet van e terroristisch motief.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20230125_97305970 De Limbörger - Een dode en vier gewonden door man met zwaard in Zuid-Spaanse kerken]</ref> * ''Duutsjlandj'': Bie e sjtaekincident in e treintoesjtel hauverwaeges [[Kiel]] en [[Hamburg]] zint twie doeje en zeve gewónje gevalle. Me geit neet oet van e terroristisch motief.<ref>[https://www.tagesschau.de/inland/gesellschaft/messerattacke-regionalzug-101.html Tagesschau - Zwei Tote bei Messerattacke in Zug]</ref> * ''Noord-Amerika, Oes-Europa'': De [[VS]] gaon 31 zjwaor gevechstanks van 't type M1 Abrams levere aan [[Oekraïne]]. * ''Oceanië, politiek'': Chris Hipkins volg Jacinda Ardern op es [[premier]] van [[Nuuj-Zielandj]]. ;24 jannewarie * ''Duutsjlandj, Oes-Europa'': [[Duutsjlandj]] geit veerteen Leopard 2-[[tank]]s levere aan [[Oekraïne]]. Ouch anger lenj, woe-ónger [[Pole]], kriege toesjtömming óm dit type tank ane Oekraïense sjtriedkrachte te gaeve.<ref>[https://www.tagesschau.de/ausland/europa/eilmeldung-ukraine-leopard-panzer-101.html Tagesschau - Deutschland liefert 14 "Leopard"-Panzer an Ukraine]</ref> ;23 jannewarie * ''Noord-Amerika'': Bie twie sjeetpartieje inne sjtad Half Moon Bay, kórtbie [[San Francisco]] ([[Californië]]), valle zeve doeje. De sjötter woort opgepak. ;22 jannewarie * ''Noord-Amerika'': Bie 'n sjeetpartie tiedes de vering van 't Sjinees Nuujjaor in Monterey Park, kórtbie [[Los Angeles]] ([[Californië]]), valle teen doeje en teen gewónje. De sjötter haet zichzelf doedgemaak. ;21 jannerwarie * ''Nederlandj'': 'ne Sjötter äöpent 't vuur op 66-jäörige vrouw en häör 38-jäörige dochter in e winkelcentrum in [[Zwijndrecht (Nederland)|Zwijndrecht]]. De 66-jäörige vrouw kump óm 't laeve, häör dochter ligk zjwaorgewóndj in 't krankehoes.<ref>[https://web.archive.org/web/20230125110328/https://www.politie.nl/nieuws/2023/januari/21/vrouw-overlijdt-na-schietpartij-bij-winkelcentrum-zwijndrecht.html Politie - Politie Zwijndrecht zoekt voortvluchtige Minh Nghia Vuong]</ref> ;20 jannewarie * ''Weitesjap'': De Amerikaanse meziekpsychologe [[Sandra Trehub]] sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2023/02/16/science/sandra-trehub-dead.html New York Times - Sandra Trehub, Pioneer in the Psychology of Music, Dies at 84]</ref> ;19 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse zenger-sjriever [[David Crosby]] ([[The Byrds]], [[Crosby, Stills, Nash & Young]]) sjtörf op 81-jäörige laetied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6247736/singer-songwriter-david-crosby-op-81-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Singer-songwriter David Crosby op 81-jarige leeftijd overleden]</ref> ;17 jannewarie * ''Nederlands Limbörg'': In [[Den Bosch]] begintj de zaak taege Peter S. oet [[Bieëgdje]] en Nancy D. oet [[Hèrkebósj]], die verdach waere van sadistisch kènjermisbroek.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/2091866/hoe-kon-oppasstel-twee-jaar-lang-kinderen-misbruiken 1Limburg - Hoe kon oppasstel twee jaar lang kinderen misbruiken?]</ref> * ''Nederlandj'': In [[Arkel]], kórtbie [[Gorinchem]], waert 'ne 37-jäörige man opgepak. Hae zouw tösje [[2015]] en [[2018]] 'n leidinggaevende rol höbbe gesjpeeld bie terreurbeweging [[IS]] in [[Syrië]].<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5359788/islamitische-staat RTL Nieuws - Vermoedelijke IS-veiligheidschef opgepakt in Arkel, verdacht van oorlogsmisdaden]</ref> * ''Frankriek'': De Franse [[zöster André]], de auwdste minsj op de waereld, sjtörf op 118-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6247405/franse-zuster-andre-sterft-op-118-jarige-leeftijd-als-oudste-persoon-ter-wereld.html Nu.nl - Franse zuster André sterft op 118-jarige leeftijd als oudste persoon ter wereld]</ref> ;16 jannewarie * ''Zuud-Europa'': [[Maffia]]kopsjtök [[Matteo Messina Denaro]] weurt in [[Palermo]] gearresteerd.<ref>[https://nos.nl/artikel/2460047-siciliaanse-maffiabaas-matteo-messina-denaro-na-30-jaar-opgepakt NOS.nl - Siciliaanse maffiabaas Matteo Messina Denaro na 30 jaar opgepakt]</ref> * ''Zuud-Europa, Kóns en cultuur'': De Italiaanse actries [[Gina Lollobrigida]] sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20230116_94318822 De Standaard - Filmicoon en sekssymbool Gina Lollobrigida (95) overleden]</ref> ;15 jannewarie * ''Zuud-Azië'': Bie e óngelök mit e [[vleegmesjieng]] in [[Nepal]] kómme alle 72 inzittende óm 't laeve. * ''Afrika'': Bie 'ne aansjlaag mit e geïmproviseerd explosief in 'n kerk in [[Congo]] valle 10 doeje en 39 gewónje.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/01/15/tien-doden-en-39-gewonden-bij-bomaanslag-op-kerk-in-congo0/ Vrt.be - Minstens 10 doden en 39 gewonden bij bomaanslag op kerk in Congo]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen acteur [[Jan Krol]], bekèndj van ''[[Bartje (tv-serie)|Bartje]]'', sjtörf op 60-jäörige laeftied.<ref>[https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/15277391/bartje-acteur-jan-krol-60-overleden RTV Drenthe - Bartje-acteur Jan Krol (60) overleden]</ref> ;14 jannewarie * ''Oes-Europa'': Bie 'ne Róssische raketaanval op [[Dnipro]] in de [[Oekraïne]] valle 40 doeje en 75 gewónje. Teentalle luuj waere nog vermis.<ref>[https://www.pravda.com.ua/eng/news/2023/01/16/7384991/ Ukrainska Pravda - Attack on Dnipro: death toll rises to 40 people]</ref> * ''Midde-Oeste'': De Brits-Iraanse politicus [[Alireza Akbari]] weurt geëxecuteerd op aanklach van sjpionaasj.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-middle-east-64273520 BBC News - Alireza Akbari: Iran executes British-Iranian dual national]</ref>{{doedbekèndj}} * ''Sjport'': De Nederlandse fietsrenner [[Lieuwe Westra]] sjtörf op 40-jäörige laeftied, dènkelik door zelfmaord.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6247053/oud-profwielrenner-lieuwe-westra-op-veertigjarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Oud-profwielrenner Lieuwe Westra op veertigjarige leeftijd overleden]</ref><ref>[https://nos.nl/artikel/2459894-oud-wielrenner-westra-40-overleden NOS.nl - Oud-wielrenner Westra (40) overleden]</ref> ;11 jannewarie * ''Duutsjlandj'': De pelitie begintj mit de óntruming van [[Lutseroa]]. 't Dörp, wat gesjloop mót waere veur de [[broenkole|broenkool]]winning, weurt door activiste bezat gehauwe.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6246496/ontruiming-duits-bruinkooldorp-mondt-uit-in-gevechten-tussen-politie-en-activisten.html Nu.nl - Ontruiming Duits 'bruinkooldorp' mondt uit in gevechten tussen politie en activisten]</ref> ;10 jannewarie * ''Zuud-Europa'': [[Constantijn II vaan Griekeland|Constantien II]], de lèste keuning van [[Griekeland]]j, sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6246456/laatste-griekse-koning-constantijn-ii-overleden-op-82-jarige-leeftijd.html Nu.nl - Laatste Griekse koning Constantijn II overleden op 82-jarige leeftijd]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse rockgitaris [[Jeff Beck]], bekèndj van [[The Yardbirds]], sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[Nu.nl - https://www.nu.nl/muziek/6246612/rockgitarist-jeff-beck-78-overleden.html]</ref> * ''Australië'': D'n [[Australië|Australische]] [[kardinaal]] George Pell sjtörf op 81-jäörige laeftied. Hae woort veroerdeild veur kingermisbroek en later weer vriegesjpraoke.<ref>[https://www.acistampa.com/story/e-morto-a-81-anni-il-cardinale-george-pell-21541 Acistampa - E' morto a 81 anni il Cardinale George Pell]</ref> ;8 jannewarie * ''Zuud-Amerika'': Aanhengers van ex-presidentj [[Jair Bolsonaro]] besjtörme 't parlemèntsgebouw in [[Brasília]]. De besjtörming is dujelik geïnspireerd door de besjtörming van 't Amerikaans Capitool in 2021.<ref>[https://nos.nl/artikel/2459162-aanhangers-bolsonaro-bestormen-parlement-in-brasilia NOS.nl - Aanhangers Bolsonaro bestormen parlement in Brasilia]</ref> ;6 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Italiaanse voetballer [[Gianluca Vialli]] sjtörf op 58-jäörige laeftied aan alvleisklierkanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2458851-italiaanse-voetballegende-vialli-58-overleden-ciao-luca NOS.nl - Italiaanse voetballegende Vialli (58) overleden: 'Ciao Luca']</ref> ;4 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Britse sjriefster [[Fay Weldon]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2458711-britse-feministische-schrijfster-fay-weldon-91-overleden NOS.nl - Britse feministische schrijfster Fay Weldon (91) overleden]</ref> ;3 jannewarie * ''Vereinigde Sjtaote, Politiek'': Veur 't iers in hóngerd jaor sjtake de sjtumme bie de verkezing veur de sjpraeker van 't [[Hoes van Aafgevaerdigde (Vereinigde Sjtaote)|Hoes van Aafgevaerdigde]]. Door de verdeildheid binne de [[Rippeblikeinse Partie (Vereinigde Sjtaote)|Rippeblikeinse Partie]], die 'n minimaal miejerheid haet, is dit noe ins gein formaliteit. Oetènjelik weurt [[Kevin McCarthy]] op 6 jannewarie nao vieftien sjtumrunje gekoze.<ref>[https://edition.cnn.com/politics/live-news/new-congress-sworn-in-2023/index.html CNN.com - The latest on the new Congress and House speaker vote]</ref> ;2 jannewarie * ''Oes-Europa'': Bie 'nen Oekraïensen aanval op 'n tiedelike Róssische basis in Makiivka inne regio [[Oblas Donetsk|Donetsk]] zint zeker 63, mer dinkelik hónderde militaire óm 't laeve gekómme.<ref>[https://edition.cnn.com/2023/01/02/europe/ukraine-makiivka-strike-intl/index.html CNN - Ukraine claims hundreds of Russian troops killed in strike; Moscow says 63 died]</ref> ;1 jannewarie * ''Economie, Zuudoes-Europa'': [[Kroatië]] treujt toe tot de [[eurozone]]. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen drummer [[Fred White]] ([[Earth, Wind & Fire]]) sjtörf op 67-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2458503-drummer-fred-white-67-van-earth-wind-and-fire-overleden NOS.nl - Drummer Fred White (67) van Earth, Wind & Fire overleden]</ref> ==2022== ===december=== * ''Natuur & milieu, Noord-Amerika'', 21-26 december 2022: 'n frontaal depressie veroerzaak sjniesjtorme en extreem lieg temperature (bis -45°C) euver e groet deil van [[Canada]] en de [[VS]]. * ''Zuud-Amerika'', 7 december-huuj: fel proteste in [[Peru]] nao de aafzetting vanne linkse presidentj Castillo. * ''Oes-Azië'', 26 november- 5 december: fel proteste in [[Sjina]] taege 't sjtreng [[COVID-19|corona]]beleid en 't kommunistisch rezjiem van prizzedent Xi Jinping. * ''Oes-Europa'', 10 oktober-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. ;31 december * ''Zuud-Europa'': Paus emeritus [[Benedictus XVI]] sjtörf op 95-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6245103/paus-emeritus-benedictus-xvi-overleden-op-95-jarige-leeftijd.html Nu.nl - Paus emeritus Benedictus XVI overleden op 95-jarige leeftijd]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse soulzengeres [[Anita Pointer]] (van de [[Pointer Sisters]]) sjtörf op 74-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2458345-zangeres-anita-van-de-pointer-sisters-overleden NOS.nl - Zangeres Anita van de Pointer Sisters overleden]</ref> ;30 december * ''Nederlands Limbörg'': Bie e verkiersóngelök in [[Bree (Nederlands Limburg)|Bree]] bie Venlo rake mierder luuj gewóndj.<ref>[https://www.1limburg.nl/112/1966702/meerdere-gewonden-bij-ongeval-maasbree 1limburg - Meerdere gewonden bij ongeval Maasbree]</ref> ;29 december * ''Sjport'': De Braziliaanse voetballer [[Pelé]], algemein gezeen es eine van de bèste voetballers oets, sjtörf op 82-jäörige laeftied aan dermkanker.<ref>[https://ge.globo.com/pele/noticia/2022/12/29/morre-o-rei-pele-aos-82-anos.ghtml O Globo - Morre o Rei Pelé aos 82 anos]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse mode-óntwerpster [[Vivienne Westwood]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-44683514.amp BBC News - Dame Vivienne Westwood - the godmother of punk]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse zengeres [[Margriet Eshuis]], veural bekèndj van de band [[Lucifer (band)|Lucifer]], sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6244995/house-for-sale-zangeres-margriet-eshuijs-70-overleden.html Nu.nl - House For Sale-zangeres Margriet Eshuijs (70) overleden]</ref> * ''Zuudoes-Azië'': Bie 'ne groete brandj in e hotel inne [[Cambodja]]anse sjtad Poipot valle zeker 25 doeje. ;28 december * ''Nederlands Limbörg'': Bie 'n treinóngelök in [[Tiender]] in de gemeinte Haors is 'ne man van 57 um 't laeve gekómme. 't Slachoffer kump oet [[Luuene]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20221229_93784356 De Limburger - Slachtoffer spoorongeluk Tienray is man (57) uit Leunen, berging trein duurt nog de hele dag]</ref> ;24 december * ''Sjport'': D'n Italiaanse fietsrenner [[Vittorio Adorni]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6244108/voormalig-giro-ditalia-winnaar-adorni-op-85-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Voormalig Giro d'Italia-winnaar Adorni op 85-jarige leeftijd overleden]</ref> ;23 december * ''Kóns en cultuur'': [[Maxi Jazz]], zenger van de Britse [[house]]gróp [[Faithless]], sjtörf op 65-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6244121/zanger-maxi-jazz-65-van-dancegroep-faithless-overleden.html Nu.nl - Zanger Maxi Jazz (65) van dancegroep Faithless overleden]</ref> ;20 december * ''Nederlands Limbörg'': Bie 'n sjeetpartie in e hoes in [[Broensem]] valle twieë doeje en twieë gewónje. De sjlachoffesj zint e maedje van 14 en 'ne maan van 39.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/1924285/schietpartij-brunssum-meisje-14-en-man-39-komen-om?fbclid=IwAR1kw1FvOIa0a-1bX1AIUomxm4fpnoOdbhP3ZO6cgF8owO9eR6AWmQW3MG4 1limburg.nl - Schietpartij Brunssum: meisje (14) en man (39) komen om]</ref> * ''Nederlands Limbörg'': Bie 'n sjtaekpartie in [[Geverik]] kórtbie [[Baek (plaats)|Baek]] kump 'ne man óm 't laeve.<ref>[https://www.1limburg.nl/112/1924152/man-overleden-bij-steekincident-verdachte-opgepakt 1limburg.nl - Man overleden bij steekincident: verdachte opgepakt ]</ref> ;19 december * ''Sjport'': D'n Duutsje voetbaltrainer [[Kurt Linder]], veural bekèndj van zie werk bie [[AFC Ajax|Ajax]], sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.ajax.nl/artikelen/voormalig-ajax-trainer-kurt-linder-89-overleden/ Ajax.nl - Voormalig Ajax-trainer Kurt Linder (89) overleden]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'': D'n Brits-Pakistaanse chef-kok [[Ali Ahmed Aslam]], oetvinder van 't gerech ''chicken tikka masala'', sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://www.theguardian.com/food/2022/dec/21/ali-ahmed-aslam-inventor-chicken-tikka-masala-dies-77 Guardian - Ali Ahmed Aslam, inventor of chicken tikka masala, dies at 77]</ref> ;18 december * ''Sjport'': [[Argentijns hierevoetbalèlftal|Argentinië]] weurt veur de driede kier [[Wereldkampioensjap hierevoetbal 2022|waereldkampión hierevoetbal]] door in de finaal van 't WK nao penanties van [[Frans hierevoetbalèlftal|Frankriek]] te winne.<ref>Live-oetzenjing NPO 1</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Belzje componis [[Wim Henderickx]] sjtörf op 60-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20221218_97662905 De Standaard - Bevlogen componist die muziek ademde]</ref> ;17 december * ''Kóns en cultuur'': In [[De Standaard]] versjient veur de lèste kier 'ne sjtriep van [[Suske en Wiske]]. Veur dees gezèt is de sjtrip in 1945 oersjprunkelik bedach.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20221216_95986592 De Standaard - Einde zonder knipoog]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse rockbandj [[De Dijk]] gief zie lèste konzaer.<ref>[https://nos.nl/artikel/2456812-de-dijk-speelt-laatste-concert-in-uitverkocht-paradiso NOS.nl - De Dijk speelt laatste concert in uitverkocht Paradiso]</ref> ;16 december * ''Frankriek'': Bie 'ne brandj in e flatgeboew in 'n veursjtad van [[Lyon]] valle teen doeje, ónger waem vief kinger.<ref>[https://nos.nl/artikel/2456574-brand-in-voorstad-lyon-tien-doden-onder-wie-vijf-kinderen NOS - Brand in voorstad Lyon: tien doden, onder wie vijf kinderen]</ref> * ''Nederlands Limbörg, economie, politiek'': 't provinciebesjtuur van Limbörg sjtömp veur 't aophaje van [[Maastricht Aachen Airport|vleegveld Aoke-Mesjtreech]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20221216_97376655 De Limbörger - Ruim baan voor MAA na besluit Staten, maar discussie blijft]</ref> ;14 december * ''Economie, Nederlands Limburg'': De supermerretkaete [[Jan Linders]] maak bekèndj es [[franchise]]bedrief veur [[Albert Heijn]] te gaon wirke. De Jan Linders-winkelformuul zal hiedoor taege èndj 2023 verdwiene.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6242088/albert-heijn-slaat-slag-bij-limburgse-supermarktketen-jan-linders.html Nu.nl - Albert Heijn slaat slag bij Limburgse supermarktketen Jan Linders]</ref> * ''Nederlandj'': [[Jacob Luitjens]], kreegsmisdaodiger en veur zoewied bekèndj de lèste nog laevende [[NSB]]'er, sjtörf op 103-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6242512/laatst-bekende-oud-nsber-jacob-luitjens-op-103-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Laatst bekende oud-NSB'er Jacob Luitjens op 103-jarige leeftijd overleden]</ref> ;13 december * ''Duutsjland, Oesteriek en Zjwitserland'': De Duutsje pelissie deit invalle bie de radikaal klimaatbewaeging Letzte Generation. Elf luuj waere opgepak en bie de hoeszeukinge waere posters, computers en tillefoons in besjlaag genómme.<ref>[https://www.ndr.de/nachrichten/mecklenburg-vorpommern/Razzien-gegen-Letzte-Generation-Aktivisten-auch-in-MV-,razzia1894.html NDR - Razzien gegen "Letzte Generation"-Aktivisten - auch in MV]</ref> * ''Natuur en milieu, Afrika'': Bie euversjtruiminge inne Congolees huidsjtad Kinshasa valle teentalle doeje en gewónje. * ''Kóns en cultuur, Noord-Amerika'': D'n Amerikaanse [[componis]] Angelo Badalamenti sjtörf op 85-jäörige laeftied. * ''Politiek, Zuudoes-Europa'': [[Bosnië-Herzegovina]] waert kandidaat-lid vanne [[EU]]. * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen tillevisiemaeker [[Han Peekel]] sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/media/6241974/televisiemaker-han-peekel-75-overleden-tijdens-vakantie-op-bali.html Nu.nl - Televisiemaker Han Peekel (75) overleden tijdens vakantie op Bali]</ref> ;7 december * ''Zuud-Amerika'': In [[Peru]] weurt presidentj Castillo aafgezat. * ''Duutsjland, Oesteriek en Zjwitserland'': Duutsje autoriteite pakke 25 luuj op die ónger mie van plaan waore d'n Duutsje Rieksdaag te besjtörme. De luuj zint sympathisante vanne Reichsbürgerbewaeging.<ref>[https://www.derstandard.de/story/2000141600433/reichsbuerger-planten-putsch-in-deutschland Der Standard - Reichsbürger planten Putsch in Deutschland]</ref> ;6 december * ''Sjport'': [[Salinero]], 't [[dressuur]]paerd wo de Nederlandse [[Anky van Grunsven]] twie kier Olympisch goud mit haolde, sjtörf op 28-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bokt.nl/forums/viewtopic.php?f=11&t=2071525&view=unread#unread Bokt - Anky meldt overlijden gouden paard Salinero: 'Mijn hart is gebroken']</ref> ;5 december * ''Oes-Europa'': op twie militair vleegvelder kórtbie de Róssische sjtad Rjazan en inne regio Saratov vènje explosies plaats. Bie de explosies vele drie doeje en mierder gewónje. Volges ónaafhankelike Róssische media woorte daobie ouch inkel bómmewerpers besjadig.<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10496563/rusland-onderzoekt-explosies-op-luchtmachtbases BNR - Explosies op luchtmachtbases diep in Rusland]</ref> ===november=== * ''Oes-Azië'', 26 november-huuj: fel proteste in [[Sjina]] taege 't sjtreng [[COVID-19|corona]]beleid en 't kommunistisch rezjiem van prizzedent Xi Jinping. * ''Oes-Europa'', 10 oktober-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde-Oeste'', 16 september-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. * ''Weitesjap'': 't Maote- en gewichte-instituut [[BIPM]] nump veer nuuj [[SI]]-veurveugsele aan: ronna- (R, 10²⁷), ronto- (r, 10⁻²⁷), quetta- (Q, 10³⁰) en quecto- (q, 10⁻³⁰).<ref>[https://www.bipm.org/en/cgpm-2022/resolution-3 BIPM - Resolution 3 of the 27th CGPM (2022) ]</ref> ;30 november * ''China'': [[Jiang Zemin]], de vreugere presidentj van [[China]], sjtörf op 96-jäörige laeftied aan [[leukemie]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6239326/oud-president-jiang-zemin-96-die-van-china-wereldmacht-maakte-overleden.html Nu.nl - Oud-president Jiang Zemin (96) die van China wereldmacht maakte overleden]</ref> * ''Sjport'': D'n Italiaansen ex-fietsrenner [[Davide Rebellin]] kump op 51-jäörige laeftied óm in e verkiersóngelök.<ref>[https://www.gazzetta.it/Ciclismo/30-11-2022/ciclismo-morto-rebellin-investito-un-camion-vicentino-4501341537128.shtml La Gazzetta dello Sport - Tragedia nel ciclismo: è morto Davide Rebellin, investito da un camion]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse popmuzikantj [[Christine McVie]] ([[Fleetwood Mac]]) sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.rollingstone.com/music/music-news/christine-mcvie-fleetwood-mac-dead-obtuary-1234638903/ Rolling Stone - Christine McVie, Keyboardist and Singer for Fleetwood Mac, Dead at 79]</ref> ;27 november * ''Belsj'': Nao de voetbalmatch tösse 't [[Belsj hierevoetbalèlftal|Belsj]] en [[Marokkaons hierevoetbalèlftal|Marokko]] (0-2 wins veur Marokko) braeke in [[Brussel]] groetsjalige relle oet. Ouch in diverse Nederlandse sjtaej is 't ónrastig. ;23 november * ''Belsj, Politiek'': De Belzje politica en [[minister van sjtaot]] [[Paula D'Hondt]] ([[CVP]]) sjtörf op 96-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20221123_93690247 De Standaard - Minister van staat en voormalig migrantencommissaris Paula D’Hondt overleden]</ref> ;21 november * ''Zuudoes-Azië, klimaat en milieu'': 't Weste van 't eilandj [[Java]] ([[Indonesië]]) waert getróffe door 'nen [[aerdsjóddel]] mit 'n krach van 5,6 oppe [[sjaol van Richter]]. Daobie valle mie es 300 doeje en 7.700 gewónje. ;20 november * ''Vereinigde Sjtaote'': In 'n homoclub in [[Colorado Springs]] ([[Colorado|CO]]) waere 5 luuj doedgesjote.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/11/20/us/colorado-springs-shooting-gay-nightclub/index.html CNN.com - Gunman kills 5 at LGBTQ nightclub in Colorado Springs before patrons confront and stop him, police say]</ref> * ''Sjport'': In [[Qatar]] begint 't [[Wereldkampioensjap hierevoetbal 2022|WK voetbal]] mit 'ne match tösje [[Qatarees hierevoetbalèlftal|'t gaslandj]] en [[Ecuadoraons hierevoetbalèlftal|Ecuador]] (0-2).<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;18 november * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis [[Ned Rorem]] sjtörf op 99-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/obituaries/2022/11/18/ned-rorem-dead-composer-diarist/ Washington Post - Ned Rorem, Pulitzer-winning composer and noted diarist, dies at 99]</ref> ;17 november * ''Nederlandj/Oes-Europa'': In [[D'n Haag]] weurt 't vonnis oetgesproke in de zaak roond vlöch [[MH 17]]. Drie verdachte waere [[bie versjtaek]] tot laeveslank veroerdeild óm 't oet de loch sjete van de vleegmesjien in 2014; 'ne veerde verdachte weurt vriegesjpraoke. ;16 november * ''Weitesjap'': Vanaaf 't [[Kennedy Space Center]] weurt de [[Orion (rakèt)|Orion]]-rakèt gelanceerd. 't Geit óm 'n tesvlöch veur 'n bemande missie nao de [[maon]], deil van 't [[Artemis (ruimtevaartprogram)|Artemis]]program.<ref>[https://www.nasa.gov/press-release/liftoff-nasa-s-artemis-i-mega-rocket-launches-orion-to-moon NASA.gov - Liftoff! NASA’s Artemis I Mega Rocket Launches Orion to Moon]</ref> ;15 november * ''Midde- en Oes-Europa'': Róslandj veurt 'n groetsjaolige serie rakètaanvel op de Oekraïne oet. Twie Oekraïense aafwaerrakètte kómme in [[Pole]] terech, op 't dörpke [[Przewodów]] (regio [[Lublin (woiwodsjap)|Lublin]]). Hiebie kómme twie luuj óm.<ref>[https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-zelenskyy-kherson-9202c032cf3a5c22761ee71b52ff9d52?utm_source=homepage&utm_medium=TopNews&utm_campaign=position_01 AP News - Strikes put Ukraine in darkness; missiles cross into Poland]</ref> ;13 november * ''Zuudoes-Europa'': Bie 'ne bomaansjlaag in [[Istanbul]] kómme zès luuj óm; 81 rake gewóndj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2452243-aanslag-in-centrum-van-istanbul-zes-doden-en-ruim-tachtig-gewonden NOS.nl - Aanslag in centrum van Istanbul, zes doden en ruim tachtig gewonden]</ref> ;12 november * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Cor van der Gijp]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6235718/legendarische-feyenoord-aanvaller-cor-van-der-gijp-91-overleden.html Nu.nl - Legendarische Feyenoord-aanvaller Cor van der Gijp (91) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse punkmuzikantj [[Keith Levene]] ([[The Clash]]) sjtörf op 65-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6235813/gitarist-keith-levene-65-oprichter-van-the-clash-overleden.html Nu.nl - Gitarist Keith Levene (65), oprichter van The Clash, overleden]</ref> ;11 november * ''Oes-Europa'': 't Oekraïens laeger pak de sjtad [[Cherson]] trök, die saer 2 miert in Róssische henj waor en de aafgeloupe daag door de Rósse is óntruump. ;9 november * ''Belsj'': Op 't [[Belsj]] weurt lenjelik gesjtaak. ;8 november * ''Vereinigde Sjtaote, politiek'': Verkezinge veur 't [[Congres (Vereinegde Staote)|Congres]]. * ''Zuud-Europa, kóns en cultuur'': Arsjeologe vènje in auw [[wermwaterbrón]]ne inne [[Toscane]] mie es twintig zier good bewaarde [[bróns|brónze]] biljer oete [[Romeins Riek|Romeins-Etruskischen tied]].<ref>[https://www.nu.nl/296518/video/deze-eeuwenoude-beelden-vonden-italiaanse-archeologen-in-toscane.html Nu.nl - Deze eeuwenoude beelden vonden Italiaanse archeologen in Toscane]</ref> * ''Belsj, kóns en cultuur'': De Belzje zenger [[Will Ferdy]] sjtörf op 95-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Parkinson]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20221108_94690153 De Standaard - postuum Will Ferdy (1927-2022). Op ‘Christine’ was ‘eerste Vlaamse homo’ nooit verliefd]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek, kóns en cultuur'': De Britse rockmuzikant [[Dan McCafferty]] ([[Nazareth (band)|Nazareth]]) sjtörf op 76-jäörige laeftied aan [[COPD]].<ref>[https://planetradio.co.uk/planet-rock/news/rock-news/nazareth-dan-mccafferty-dead/ Planet Rock - Nazareth's Dan McCafferty dies aged 76]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse laevesleed- en vastelaoveszenger, componis en producentj [[Pierre Kartner]] (Vader Abraham) sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bndestem.nl/breda/pierre-kartner-87-bekend-als-vader-abraham-uit-breda-overleden~a8aa0a7c/ BN De Stem - Pierre Kartner (87) bekend als Vader Abraham uit Breda overleden]</ref> ;5 november * ''Vereinigde Sjtaote, kóns en cultuur'': De Amerikaanse indiemuzikantj [[Mimi Parker]] ([[Low (band)|Low]]) sjtörf op 54-jäörige laeftied aan eiersjtekkanker.<ref>[https://oor.nl/news/mimi-parker-van-low-overleden/ OOR.nl - Mimi Parker van Low overleden]</ref> ;3 november * ''Nederlandj, kóns en cultuur, weitesjap'': Oet óngerzeuk is gebleke det de olievèrfsjets ''Kruutsoprichting'' in 't Museum Bredius in [[Den Haag]] e wèrk van [[Rembrandt]] is.<ref>[https://nos.nl/artikel/2450876-olieverfschets-in-haags-museum-blijkt-rembrandt-te-zijn NOS - Olieverfschets in Haags museum blijkt Rembrandt te zijn]</ref> ;2 november [[File:Administrative map of Tigray.jpg|thumb|Kaat va Tigray]] * ''Oes-Afrika'': De regering van [[Ethiopië]] en rebelle oet Tigray sjlete ónger leijing vanne [[Afrikaanse Unie]] e akkoord euver e sjtaak-'t-vure inne noordelike regio Tigray. Daomèt kump meugelik e indj aan twie jaor krieg.<ref>[https://www.washingtonpost.com/world/2022/11/02/ethiopia-tigray-war-truce/ The Washington Post - Ethiopian government, Tigrayan forces agree to truce after two years of war]</ref> * ''Oes-Europa'': [[Pole]] geit e hèk boewe ane grens mitte Róssische enclave [[Kaliningrad]]. De Poolse regering zaet det ze zich zörg maak euvere veiligheid in 't grensgebeed en is bang det Róslandj 'n [[Asiel in de Europese Unie|migrantecrisis]] geit creëre veure [[EU]] te destabilisere. * ''Noord-Europa, politiek'': 't Centrumlinks blok ónger leijing van premier Mette Frederiksen wèntj de [[Daenemarke|Daense]] parlementsverkezinge.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6233539/deense-premier-wint-met-haar-partij-de-verkiezingen-maar-treedt-toch-af.html Nu.nl - Deense premier wint met haar partij de verkiezingen, maar treedt toch af]</ref> ;1 november * ''Midde-Oeste, politiek'': 't Rechs blok ónger leijing van [[Benjamin Netanyahu]] vanne Likoed-partie wèntj de [[Israel]]ische parlementsverkezinge. * ''Kóns en cultuur'': Rapper [[Takeoff (rapper)|Takeoff]], lid van de formatie [[Migos]], weurt op 28-jäörige laeftied doedgesjote.<ref>[https://www.tmz.com/2022/11/01/migos-takeoff-dead-dies-shot-houston-quavo-migos/?adid=social-twa TMZ - Takeoff Dead at 28 ... Shot in Houston ]</ref> ===oktober=== * ''Oes-Europa'', 10 oktober-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne. * ''Midde- en Zuud-Amerika, natuur en milieu'', 7-10 oktober: [[orkaan]] Julia kump aan landj bie [[Venezuela]] en [[Nicaragua]]. Dao gif 't väöl sja en valle teentalle sjlachoffers, ó.m. bie 'n aerdversjuving. * ''Midde-oeste'', 16 september-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. * ''Midde-Oeste'': In [[Saoedi-Arabië]] weurt begós mit de boew van de futuristische sjtad [[The Line]]. ;30 oktober * ''Zuud-Amerika'': [[Luiz Inácio Lula da Silva]] wintj mit 't miniem veursjprunk de [[Brazilië|Braziliaanse]] presidentsverkezinge van de zittende presidentj [[Jair Bolsonaro]].<ref>[https://g1.globo.com/politica/eleicoes/2022/apuracao/presidente.ghtml Globo.com - Eleição para Presidente]</ref> * ''Zuudoes-Azië, natuur en milieu, weitesjap'': Oppe Wakatobi-eilenj, kórtbie 't [[Indonesië|Indonesische]] eilandj [[Celebes]], waere nuuj vogelsoorte óntdèk.<ref>[https://phys.org/news/2022-10-beautiful-bird-species-remote-indonesian.html Phys.org - Several beautiful new bird species found on remote Indonesian islands]</ref> * ''Zuud-Azië'': Inne Wes-[[India]]se deilsjtaat Goejarat sjtort 'n hangbrök in. Hónderde luuj valle in 't reveerwater. Zeker 141 luuj euverlaeve det neet en mie es 100 persoene zint gewóndj geraak. * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de Groete Pries van Mexico. 't Is zien 14e euverwinning dit seizón, hiemit brik 'r 't record van [[Michael Schumacher]] oet 2004.<ref>[https://nos.nl/artikel/2450445-verstappen-breekt-formule-1-record-in-mexico-met-veertiende-zege-dit-jaar NOS.nl - Verstappen breekt Formule 1-record in Mexico met veertiende zege dit jaar]</ref> ;29 oktober * ''Oes-Azië'': In [[Seoul]] óntsjteit bie 'n [[Halloween]]vering e gedrank wobie zeker 153 luuj waere doedgeduujd.<ref>[https://nos.nl/artikel/2450239-dodental-door-verdrukking-bij-halloweenviering-seoul-loopt-op-naar-146 NOS.nl - Dodental door verdrukking bij halloweenviering Seoul loopt op naar 146]</ref> * ''Oes-Afrika'': Inne [[Somalië|Somalische]] huidsjtad [[Mogadishu]] kómme zeker 100 luuj óm 't laeve bie twie explosies. Wiejer rake mie es 300 luuj gewóndj. * ''Kóns en cultuur'': De Belzje journalis en sjriever [[Hugo Camps]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.hln.be/nieuws/het-laatste-nieuws-columnist-en-journalistiek-icoon-hugo-camps-79-overleden~a1263749/ Het Laatste Nieuws - Het Laatste Nieuws-columnist en journalistiek icoon Hugo Camps (79) overleden]</ref> ;28 oktober * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse [[rock 'n roll]]zenger [[Jerry Lee Lewis]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6232816/great-balls-of-fire-zanger-jerry-lee-lewis-87-overleden.html Nu.nl - Great Balls of Fire-zanger Jerry Lee Lewis (87) overleden]</ref> ;27 oktober * ''Economie'': [[Elon Musk]] köp, nao lang óngerhanjelinge, [[Twitter]] definitief op. Hae begintj direk mit d'n doorveur van ingriepende verangeringe. ;26 oktober * ''Midde-Oeste'': Bie 'n sjeetpartie in 'n [[moskee]] inne Iraanse sjtad [[Shiraz]] kómme zeker 13 luuj óm 't laeve. ;24 oktober * ''Nederlandj'': Inne [[Lek]] kórtbie 't [[Zuud-Holland]]s [[Streefkerk]] waere veer doej luuj gevónje. 't Geit óm e gezin oet [[Gouda]]. * ''Zuudoes-Azië'': Bie 'ne lochaanval op e concert inne noordelike [[Myanmar]]ese regio Kachin zint zeker 80 luuj óm 't laeve gekómme. * ''Vereinig Keuninkriek, politiek'': [[Rishi Sunak]] volg Liz Truss op es leier van de Conservatief Partie en premier van 't Vereinig Keuninkriek. * ''Economie, Nederlandj'': [[Philips]] sjrap weltwied 4000 bane vanwaege sjlechte rizzeltate. In Nederlandj verdwiene 800 jobs, woevan 400 door gedwónge óntsjlaag. ;20 oktober * ''Vereinig Keuninkriek, politiek'': [[Liz Truss]] nump al nao 45 daag óntsjlaag es ierste minister van 't [[Vereinig Keuninkriek]]. ;17 oktober * ''Nederlands Limburg'': Börgemeister [[Rianne Donders]] van [[Remunj]] sjtap op.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/1864649/burgemeester-donders-van-roermond-treedt-af 1Limburg - Burgemeester Donders van Roermond treedt af]</ref> * ''Oes-Europa'': Inne Róssische sjtad [[Jejsk]] sjtort 'ne [[sjtraoljaeger]] denaer op e flatgeboew. Daobie valle 15 doeje en 26 gewónje. ;16 oktober * ''Midde-Amerika'': Twie verdachte van de maord op veer Nederlandse journaliste in [[El Salvador]] in 1982 waere opgepak. 't Geit óm 'nen ex-minister en 'nen ex-kóllenel.<ref>[https://nos.nl/artikel/2448574-verdachten-moord-ikon-journalisten-el-salvador-na-40-jaar-opgepakt NOS.nl - Verdachten moord IKON-journalisten El Salvador na 40 jaar opgepakt]</ref> * ''Oes-Azië'': In [[China]] begintj 't twintigste congres van de [[Communistische Partij (China)|Communistische Partie]]. * ''Weitesjap'': De Nederlands-Amerikaansen astronaut en kristallograaf [[Lodewijk van den Berg]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.pzc.nl/zeeuws-nieuws/nederlands-eerste-ruimtevaarder-lodewijk-van-den-berg-90-overleden-zeeuw-viel-in-slaap-vlak-voor-de-landing~ab2c545b/ PZC - Nederlands eerste ruimtevaarder Lodewijk van den Berg (90) overleden: Zeeuw viel in slaap vlak voor de landing]</ref> ;15 oktober * ''Oes-Europa'': In 't Róssisch [[Belgorod]], zjus euver de Oekraïense grens, kómme bie 'n sjeetpartie in e trainingscentrum ilf luuj óm. De toedrach is óndujelik, volgens ein väölgehuurde versie zouwe de daojers huurlinge oet Tadzjikistan zeen. * ''Midde-Oeste'': Bie 'ne brandj inne beröchte Evin-gevangenis kórtbie de Iraanse huidsjtad [[Teheran]] valle 4 doeje en 61 gewónje. ;14 oktober * ''Midde-Oeste'': Bie 'n explosie in 'n kaole[[mienbouw|mien]] inne Törkse sjtad Amasra zint 41 mienwèrkers óm 't laeve gekómme. Èlf luuj zint gewóndj geraak, 58 waere gered. * ''Vereinig Keuninkriek, kóns en cultuur'': Activiste vanne radicaal milieubewaeging Just Stop Oil sjmiete in e museum in [[Lónje]] bleker tomatesóp euver 't sjilderie ''Zónneblome'' van [[Vincent van Gogh]]. Daonao liemde ze zich vas aan 'n moer.,<ref>[https://www.theguardian.com/environment/2022/oct/14/just-stop-oil-activists-throw-soup-at-van-goghs-sunflowers The Guardian - Just Stop Oil activists throw soup at Van Gogh’s Sunflowers]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'', ''Economie'': De Britse minister van Financië [[Kwasi Kwarteng]] weurt nao 'ne goje maondj óntsjlaoge. Zien orthodox-liberaal belastingplan haet in korten tied groeten ikkenomische sjaoj gedaon.<ref>[https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-63221738 BBC News - Kwasi Kwarteng sacked as UK Chancellor]</ref> [[Jeremy Hunt]] volg häöm op. * ''Kóns en cultuur'': De Britsen acteur [[Robbie Coltrane]], bekèndj es Hagrid oet de ''[[Harry Potter]]''-films, sjtörf op 72-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6230033/robbie-coltrane-die-hagrid-speelde-in-harry-potter-op-72-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Robbie Coltrane die Hagrid speelde in Harry Potter op 72-jarige leeftijd overleden]</ref> ;11 oktober * ''Vereinig Keuninkriek en Ierlandj, kóns en cultuur'': Actrice [[Angela Lansbury]], bekindj van de sjtöm van Mrs. Potts in ''Beauty and the beast'', sjtörf op 96-jäörige laeftied. ;10 oktober * ''Oes-Europa'': Versjillende Oekraïense sjtaej waere besjtook mit rakette. De aanvalle veroerzake ónger mie groetsjalige sjtroumoetval.<ref>[https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10490732/liveblog-oekraine-rusland-donbas-vs-eu-kremlin-kiev-zelenski-poetin-kernwapens-oorlog-wapenleveranties-sancties-zaporizja-krim-krimbrug-sabotage-cherson-kernramp BNR - Liveblog | Rusland bestookt Oekraïense steden met raketten]</ref> * ''Zuud-Amerika, natuur en milieu'': In [[Venezuela]] zint 43 luuj óm 't laeve gekómme nao aerdversjuvinge. Wiejer waere nog teentalle luuj vermis. * ''Economie'': De Nobelpries in de Economie geit nao [[Ben Bernanke]], [[Douglas W. Diamond]] en [[Philip H. Dybvig]] "óm hun ongerzeuk nao banke en financieel crises."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2022/press-release/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> ;9 oktober * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de [[Grand Prix]] van Japan en weurt daomit veur d'n twiede kier waereldkampión [[Formule 1]].<ref>[https://www.nu.nl/formule-1/6228782/superieure-verstappen-weer-wereldkampioen-na-verwarring-over-puntentelling.html Nu.nl - Superieure Verstappen weer wereldkampioen na verwarring over puntentelling]</ref> * ''Weitesjap'': De Franse filosoof en antropoloog [[Bruno Latour]] sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2447692-franse-filosoof-en-baanbrekend-antropoloog-bruno-latour-75-overleden NOS.nl - Franse filosoof en baanbrekend antropoloog Bruno Latour (75) overleden]</ref> ;8 oktober * ''Oes-Europa'': Oppe [[Krimbrögk]], die de [[Krim]] verbindj mit 't [[Rósland|Róssische]] vastelandj, brik 'ne brandj oet nao 'n explosie.<ref>[https://www.trouw.nl/buitenland/explosie-op-krimbrug-is-een-logistiek-probleem-maar-vooral-een-klap-in-het-gezicht-van-poetin~bfeaf5aad/ Trouw - Explosie op Krimbrug is een logistiek probleem, maar vooral een klap in het gezicht van Poetin ]</ref> ;7 oktober * ''Politiek, Oes-Europa'': De Nobelpries veur de Vrae geit nao de Wit-Róssischen dissidentj [[Ales Bjaljatski]], de Róssische minsjerechteorganisatie [[Memorial (organisatie)|Memorial]] en 't Oekraïens [[Centrum veur Börgerlike Vriehede]].<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2022/press-release/ NobelPrize.org - The Nobel Peace Prize 2022]</ref> * ''Oes-Europa'': Kórtbie de sjtad [[Liman]] in Oes-Oekraïne waere twie massagraver óntdèk. Dao-in ligke óngevier 200 lichame.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-63181475 BBC - Ukraine says mass burial sites found in retaken town of Lyman]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek en Ierlandj'': In 't noorde van [[Ierlandj]] zint teen luuj óm 't laeve gekómme door 'n explosie in e tankstation. ;6 oktober * ''Zuudoes-Azië'': Op e kènjerdaagverblief inne Noord-[[Thailand|Thaise]] provincie Nong Bua Lamphu vèntj 'n sjeetpartie plaats. Daobie valle zeker 37 doeje en teen gewónje. * ''Kóns en cultuur'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|Nobelpries in de Literatuur]] geit nao de Franse [[Annie Ernaux]] "óm de mood en klinische sjerpde womit ze de wortele, vervraemdinge en collectieve remminge van 't persoenlik gehäöge ónthölt."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2022/summary/ NobelPrize.org - The Nobel Prize in Literature 2022]</ref> ;5 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Sjemie geit nao [[Carolyn R. Bertozzi]], [[Morten Meldal]] en [[K. Barry Sharpless]] "veur de óntjdèkking van [[kliksjemie]] en [[bio-orthogonaal sjemie]]".<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2022/press-release/ NobelPrize.org - Paersberich: The Nobel Prize in Chemistry 2022]</ref> ;4 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Natuurkónde geit nao [[Alain Aspect]], [[John F. Clauser]] en [[Anton Zeilinger]] "veur hun experimènte mit [[kwantumversjtringeling|versjtringelde]] [[foton]]e, womit ze de sjenninge van de [[Bell-óngeliekheid]] aantuinde en pioneerswerk dege veur de [[kwantuminformatica]]."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2022/summary/ NobelPrize.org - Nobelpries in de Natuurkónde 2022]</ref> ;3 oktober * ''Weitesjap'': De [[Nobelpries]] in de Genaeskónde geit nao de Zweed [[Svante Pääbo]] "óm zien óntdekkinge ómtrèntj de genome van oetgesjtorve minsjesaorte en de minsjelike evolutie."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2022/press-release/ NobelPrize.org - Paersberich: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022]</ref> ;2 oktober * ''Zuud-Amerika, politiek'': In [[Brazilië]] zeen presidentsverkezinge. De centrumlinkse kandidaat [[Luíz Ignacio Lula da Silva]] versjleit de zittenden extreemrechse presidentj [[Jair Bolsonaro]]. Op 30 oktober zal 'n twiede runj waere gehauwe.<ref>[https://oglobo.globo.com/politica/eleicoes-2022/noticia/2022/10/placar-de-lula-e-bolsonaro-e-o-mais-apertado-para-1o-turno-desde-a-redemocratizacao.ghtml O Globo - Placar Lula e Bolsonaro é o mais apertado para 1º turno desde a redemocratização]</ref> * ''Zuudoes-Europa, politiek'': De centrum-rechtse partie GERB wèntj de [[Bulgarije|Bölgaarse]] parlementsverkezinge.<ref>[https://nos.nl/artikel/2446838-oud-premier-borisov-wint-bulgaarse-verkiezingen-maar-formatie-wordt-moeilijk NOS.nl - Oud-premier Borisov wint Bulgaarse verkiezingen, maar formatie wordt moeilijk]</ref> ;1 oktober * ''Oes-Europa'': 't Oekraïens laeger pak de sjtad [[Lyman]] trök. Zoewel sjtrategisch es symbolisch is dit 'ne zjwaore sjlaag veur Róslandj.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/10/01/europe/ukraine-russia-lyman-donetsk-intl/index.html CNN.com - Russian forces retreat from strategic Donetsk city a day after Moscow’s annexation of the region]</ref> * ''Zuudoes-Azië, Sjport'': Bie relle tösje hooligans van Arema FC en Persebaya Surabaya in de [[Indonesië|Indonesische]] sjtad [[Malang]] valle zeker 174 doeje.<ref>[https://nos.nl/artikel/2446735-ten-minste-174-doden-bij-rellen-na-voetbalwedstrijd-in-indonesie NOS.nl - Ten minste 174 doden bij rellen na voetbalwedstrijd in Indonesië]</ref> ===september=== * ''Oes-Europa'', 23-27 september: [[Róslandj]] hèlt [[referendum|referenda]] inne bezatde Oekraïense regio's [[Oblas Loehansk|Loehansk]], [[Oblas Donetsk|Donetsk]], [[Oblas Zaporizja|Zaporizja]] en [[Oblas Cherson|Cherson]]. Dees referenda zint illegaal en verloupe neet democratisch. * ''Midde-oeste'', 16 september-huuj: Massaal proteste in [[Iran]] taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van [[Mahsa Amini]]. * ''Centraal-Azië'', 14-20 september: Bie gevechte oppe grens tösje [[Kirgizië]] en [[Tadzjikistan]] valle mie es 90 doeje. Bei lenj besjöldige zich óngerein van provokaties.<ref>[https://www.reuters.com/world/kyrgyzstan-says-death-toll-border-conflict-rises-36-2022-09-18/ Reuters - Kyrgyz-Tajik border conflict death toll nearly 100]</ref> * ''Midde-Oeste'', 12-14 september: Bie gevechte oppe grens tösje [[Armenië]] en [[Azerbeidzjan]] valle mie es 200 doeje. Bei lenj besjöldige zich óngerein van provokaties.<ref>[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/armenia-says-135-soldiers-killed-clashes-with-azerbaijan-this-week-2022-09-16/ Reuters - More than 200 killed in Armenia-Azerbaijan border clashes - officials]</ref> * ''Oes-Europa'', 6-12 september: Bie e groetsjalig taegenoffensief inne regio [[Charkov]] boke de Oekraïense sjtriedkrachte in e paar daag tied flinke terreinwins oppe Róssische armee.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20220913_91702542 De Limbörger - LIVE | ‘Hevige gevechten in Charkov-regio, Oekraïne rukt verder op’]</ref> * ''Midde- en Noord-Amerika, natuur en milieu'', 27 september-2 oktoeber: [[orkaan]] Ian kump bie [[Cuba]] en [[Florida]] aan landj. Op Cuba zit praktisch de ganse bevolking zónger [[sjtroum]]. Ouch in 't zuudoeste vanne [[VS]] rich 't noedwaer boetegewoen väöl sja aan. Dao valle teentalle doeje en gewónje.<ref>[https://www.nytimes.com/2022/09/27/us/hurricane-ian-cuba.html The New York Times - Cuba's power grid fails in wake of Hurricane Ian, leaving island without electricity]</ref><ref>[https://www.nbcnews.com/news/us-news/biden-visit-florida-puerto-rico-hurricane-ian-devastation-rcna50348 NBC News - Historic search-and-rescue operation underway as Ian's death toll reaches 87]</ref> ;30 september * ''Oes-Europa'': Róslandj annexeert, bie mónj van Poetin, officieel de Oekraïense oblaste Loehansk, Donetsk, Zoprizja en Cherson. Dees annexaties waere door zoe good wie gein ènkel landj erkèndj. * ''Economie, Nederlandj'': Volges 't CBS is de [[inflatie]] gesjtege nao 'n recordhuuegde van 17,1%. Det kump ónger mie door de hoeg enerzjieprieze. * ''Oes-Europa'': Bie 'ne raketaanval op e humanitair konvooi inne regio Zaporizjia valle 30 doeje. Wiejer rake 88 luuj gewóndj. * ''Centraal-Azië'': Bie 'nen terroristischen aansjlaag op 'n sjoel inne [[Afghanistan|Afghaanse]] huidsjtad [[Kaboel]] valle teentalle doeje en gewónje. * ''Afrika'': Presidentj [[Paul-Henri Sandaogo Damiba]] van [[Burkina Faso]] weurt door 't laeger aafgezat. ;28 september * ''Kóns en cultuur'': Rapper Coolio, bekindj van d'n hit ''Gangsta's Paradise'', sjtörf op 59-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2022/09/28/arts/music/coolio-rapper-dead.html The New York Times - Coolio, 'Gangsta's Paradise' Rapper, Dies at 59]</ref> ;26 september * ''Weitesjap'' [Waereldtied; 27 september Midde-Europesen Tied] De [[NASA]] deit e ruumdetuug, [[Double Asteroid Retraction Test|DART]], mit succes insjlaon op asteroïde [[Dimorphos]]. Dit is 'nen test óm te toekóms potentieel insjlaaggevierlike asteroïde te kinne vernetige of ómleie.<ref>[https://twitter.com/NASA/status/1574539270987173903 NASA op Twitter]</ref> * ''Midde-Amerika'': Op [[Cuba]] waert 't [[homohuwelik]] gelegaliseerd. * ''Oceanië, natuur en milieu'': Inne [[Groete Oceaan]] bie [[Tonga]] is e nuuj eilendje óntsjtange nao de oetbarsting van 'n óngerziese [[völkaan]].<ref>[https://www.washingtonpost.com/nation/2022/09/26/new-island-tonga-volcano-2022/ Washington Post - New island forms in Tonga after Home Reef volcano eruption]</ref> * ''Oes-Europa'': Op 'n sjoel in 't Róssische [[Izjevsk]] vèntj 'n sjeetpartie plaats. Daobie valle 18 doeje en 24 gewónje. * ''Nederlands Limburg, Economie'': [[Brand (beer)|Brand]] kunjig aan det 't de productie van [[pils]] oet [[Wielder]] eweg geit haole. De broewerie zouw allein nog mótte waere gebroek veur speciaalbeer.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6226202/brand-stopt-met-het-grootschalig-brouwen-van-pils-in-limburgs-dorp-wijlre.html?redirect=1 Nu.nl - Brand stopt met het grootschalig brouwen van pils in Limburgs dorp Wijlre]</ref> ;25 september * ''Zuud-Europa, politiek'': De parlemèntsverkezinge in [[Italië]] waere gewonne door [[Fratelli d'Italia]], 'n extreemrechse partie mit wortele in 't [[fascisme]]. * ''Sjport'': De Keniaan [[Eliud Kipchoge]] löp op de [[marathon (loupe)|marathon]] van [[Berlien]] 'nen tied van 2:01:09 en verbaetert daomit zien eige waereldrecord.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6226043/kipchoge-verbetert-eigen-wereldrecord-op-marathon-in-berlijn.html Nu.nl - Kipchoge verbetert eigen wereldrecord op marathon in Berlijn]</ref> * ''Sjport'': De Belsj [[Remco Evenepoel]] wintj 't WK fietsrenne op de waeg bie de mansluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2445915-evenepoel-pakt-met-overmacht-wk-titel-geen-succes-oranje-na-van-der-poel-ophef NOS.nl - Evenepoel pakt met overmacht WK-titel, geen succes Oranje na Van der Poel-ophef]</ref> ;24 september * ''Nederlandj/Belsj'': In [[D'n Haag]] en [[Leidschendam]] waere drie mansluuj gearresteerd. 't Zeen krimmenele oet 't drugsmilieu die e plan hauwe veur de Belzje minister [[Vincent van Quickenborne]] te óntveure.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220924_93285624 De Standaard - Drugscriminelen wilden Van Quickenborne ontvoeren, drie Nederlanders gearresteerd]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzsaxofonis [[Pharoah Sanders]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://louderthanwar.com/pharaoh-sanders-rip/ Louder than War - Pharaoh Sanders RIP]</ref> * ''Sjport'': [[Annemiek van Vleuten]] weurt waereldkampión fietsrenne in de waegren, óndanks 'ne breuk in häören èllebaog.<ref>[https://nos.nl/artikel/2445791-stunt-van-vleuten-ondanks-elleboogbreuk-solo-naar-wereldtitel-in-wollongong NOS.nl - Stunt Van Vleuten: ondanks elleboogbreuk solo naar wereldtitel in Wollongong]</ref> ;23 september * ''Sjport'': [[Roger Federer]] nump op 40-jäörige laeftied aafsjeid es [[tennis|proftennisser]]. In 'nen débbelmatch mit [[Rafel Nadal]], deil van de [[Laver Cup]], verluus hae van de Amerikane [[Frances Tiafoe]] en [[Jack Sock]] (6-4, 6-7 (2), 9-11). * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Louise Fletcher]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2445794-actrice-louise-fletcher-88-bekend-als-nurse-ratched-overleden NOS.nl - Actrice Louise Fletcher (88), bekend als Nurse Ratched, overleden]</ref> ;22 september * ''Kóns en cultuur'': De Britse sjriefster [[Hilary Mantel]] sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/4thEstateBooks/status/1573254617990938626 Oetgeverij 4th Estate Books op Twitter]</ref> ;21 september * ''Oes-Europa'': De Róssischen dictator [[Vladimir Poetin]] reup veur 't iers saer 't begin van d'n [[kreeg i g'n Oekraïne|oerlog taege de Oekraïne]] rizzerviste op. ;19 september * ''Kóns en cultuur, Midde-Oeste'': Op 't sjtrandj kórtbie de [[Israel]]ische sjtad [[Tel Aviv]] weurt 'n graafgrót óntdèk oeten tied vanne Egyptische [[farao]] Ramses II. Arsjeologe sjpraeke van 'n extreem zeldzaam óntdekking.<ref>[https://www.jpost.com/archaeology/article-717442 Jerusalem Post - Israeli archeologists discover 'once-in-a-lifetime find' of ancient pottery under beach]</ref> ;18 september * ''Sjport'': De Noor [[Tobias Foss]] weurt in [[Wollongong]] ([[Australië]]) waereldkampión tiedrieje bie de mansluuj. De Nederlandse [[Ellen van Dijk]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2445022-foss-verrast-topfavorieten-op-wk-tijdrijden-voelt-alsof-ik-droom NOS.nl - Foss verrast topfavorieten op WK tijdrijden: 'Voelt alsof ik droom']</ref><ref>[https://nos.nl/artikel/2444996-van-dijk-snelt-in-australie-superieur-naar-derde-wereldtitel-tijdrijden NOS.nl - Van Dijk snelt in Australië superieur naar derde wereldtitel tijdrijden]</ref> ;17 september * ''Zuud-Azië'': In Acham, 't weste van [[Nepal]], valle zeker 17 doeje door aerdversjuvinge. ;16 september * ''Oes-Europa'': In 'ne bósj kórtbie de [[Oekraïne|Oekraïense]] sjtad [[Izjoem]], die veurige waek zaoterdig woort heroverd door Oekraïense sjtriedkrachte, waere hónderde graver en inkel massagraver óntdèk. Dao-in ligke óngevier 450 lichame.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/09/16/massagraf-izjoem/ VRT - Honderden graven ontdekt in bos in bevrijde Oekraïense stad Izjoem: massa-executie of omgekomen tijdens bombardementen?]</ref> * ''Belsj Limburg, politiek'': [[Veerle Heeren]] nump óntsjlaag es börgemeisterse van [[Sintruin]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220916_96222012 De Standaard - Burgemeester Veerle Heeren van Sint-Truiden neemt ontslag]</ref> * ''Zuud-Europa'': Door euversjtruiminge inne [[Marche (Italië)|Marke]] (Midde-[[Italië]]) zint 9 luuj óm 't laeve gekómme. ;14 september * ''Noord-Europa, politiek'': Rechse partieje winne de [[Zjwaede|Zwjaedse]] parlementsverkezinge. De sociaaldemocratische premier Andersson treujt aaf.<ref>[https://nos.nl/artikel/2444621-rechts-blok-wint-parlementsverkiezingen-zweden-premier-treedt-af NOS - Rechts blok wint parlementsverkiezingen Zweden, premier treedt af]</ref> * ''Nederlands Limburg'': Donny M. bekèntj de óntveuring, 't misbroek en de maord op de neugejäörige jóng Gino begin juli.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6223971/donny-m-bekent-ontvoeren-misbruiken-en-doden-van-negenjarige-gino.html Nu.nl - Donny M. bekent ontvoeren, misbruiken en doden van negenjarige Gino]</ref> ;13 september * ''Kóns en cultuur'': De Franse rezjisseur [[Jean-Luc Godard]] sjtörf op 91-jäörige laeftied door euthanasie. ;11 september * ''Sjport'': De Belsj [[Remco Evenepoel]] wintj de [[Runj van Sjpanje]] bie de mansluuj, en de Nederlandse [[Annemiek van Vleuten]] wintj bie de vrouwluuj. * ''Sjport'': De Sjpanjool [[Carlos Alcaraz]] winth de US Open bie de mansluuj door in veer sets (6-4, 2-6, 7-6 (7-1) en 6-3) te winne van de Noor [[Casper Ruud]]. Alcaraz weurt mit dees euverwinning d'n iersten tiener oets dae de Waereldranglies aanveurt. ;10 september * ''Sjport'': [[Iga Świątek]] wintj de [[US Open (tennis)|US Open]] bie de vrouwluuj door in twie sets (6-2, 7-6 (7-5)) te winne van [[Ons Jabeur]]. ;8 september * ''Vereinig Keuninkriek'': Keuningin [[Elizabeth II]] sjtörf op 96-jäörige laeftied en weurt opgevolg door häöre zoon [[Sjarel III]]. * ''Sjport'': De Nederlandse keeper [[Piet Schrijvers]] sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://www.ajax.nl/artikelen/voormalig-ajax-doelman-piet-schrijvers-75-overleden/ Ajax.nl - Voormalig Ajax-doelman Piet Schrijvers (75) overleden]</ref> ;6 september * ''Vereinig Keuninkriek, politiek'': [[Liz Truss]] volg [[Boris Johnson]] op es premier van 't [[Vereinig Keuninkriek]]. ;5 september * ''Centraal- en Oes-Azië'': In [[Sjina]] en [[Afghanistan]] vènje [[aerdsjóddel]]e plaats. Daobie zint teentalle luuj óm 't laeve gekómme en gewóndj geraak. * ''Noord-Amerika'': bie mierder sjtaekpartieje inne [[Canada|Canadese]] sjtaat [[Saskatchewan]] kómme 12 luuj óm 't laeve en rake 18 luuj gewóndj. ;2 september * ''Nederlandj'': Bie e verkiersóngelök in 't [[Noord-Braobant|Braobantse]] Oud-Gastel (gemeinte [[Halderberge]]) kómme veer luuj óm 't laeve.<ref>[https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/4143033/twee-jonge-kinderen-en-twee-vrouwen-omgekomen-bij-ongeluk-in-oud-gastel Omroep Brabant - Twee jonge kinderen en twee vrouwen omgekomen bij ongeluk in Oud Gastel]</ref> ===augustus=== ;31 augustus * ''Nederlands Limburg'': In de [[Pieël|Piel]] bie [[Griendsveen]] weujt 'ne groete natuurbrandj, zoeget op dezelfde plaatsj wo twie jaor haer ouch al 'ne brandj waor.<ref>[https://nos.nl/artikel/2442691-grote-natuurbrand-in-de-peel-tot-nu-toe-twee-hectare-in-brand NOS.nl - Grote natuurbrand in De Peel, tot nu toe twee hectare in brand]</ref> ;30 augustus * ''Oes-Europa'': De [[Sovjet-Unie|Sovjet-Róssische]] sjtaotsman [[Michail Gorbatsjov]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2442662-russische-staatsmedia-gorbatsjov-laatste-president-sovjet-unie-overleden NOS.nl - Russische staatsmedia: Gorbatsjov, laatste president Sovjet-Unie, overleden]</ref> ;29 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Zuud-Afrikaanse actries en model [[Charlbi Dean]] sjtörf op 32-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220830_97111232 De Standaard - Actrice Charlbi Dean (32), hoofdrolspeelster in Gouden Palm-winnaar, plots overleden]</ref> ;27 augustus * ''Zuudoes-Europa'': [[Servië]] en [[Kosovo]] sjlete 'n akkaord euver grensverkier en 'n kènteikekwestie ómtrint Servische Kosovare.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6220280/kosovo-en-servie-bereiken-akkoord-in-gevoelige-kentekenkwestie.html Nu.nl - Kosovo en Servië bereiken akkoord in gevoelige kentekenkwestie]</ref> * ''Nederlandj'': In 't [[Zuud-Hollandj|Zuud-Hollandse]] [[Nieuw-Beijerland]] (gemeinte [[Hoeksche Waard]]) kómme zès luuj óm 't laeve en rake mierder luuj gewóndj wie 'n vrachwage van 'nen diek veurt.<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5329449/vrachtwagen-rijdt-van-dijk-nieuw-beijerland-meerdere-gewonden RTL Nieuws - Vrachtauto rijdt van dijk bij Nieuw-Beijerland, zeker drie doden]</ref> * ''Zuud-Azië'': In [[Pakistan]] valle 1300 doeje door zjwaore raegeval en euversjtruiminge. Wiejer zint 170.000 hoezer besjadig. In totaal zint 33 miljoen luuj getroffe door 't noedwaer. ;26 augustus * ''Midde-Oeste'': Nao 't gereidkómme van 'ne nuje waeg tösje [[Armenië]] en [[Nagorno-Karabach]] kump de [[Laçin-corridor]], inclusief 't gelieknamige sjtrategische sjtedje en twie ómligekende dörper, in [[Azerbeidzjaan]]se henj.<ref>[https://www.rferl.org/a/azerbaijan-lacin-nagorno-karabakh-control-/32006090.html Radio Free Europe - Azerbaijani Forces Take Over Strategic Town Linking Armenia With Nagorno-Karabakh]</ref> ;25 augustus * ''Sjport'': De Belzje fietsrenner [[Herman Vanspringel]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220825_93752461 De Standaard - Voormalig wielerkampioen Herman Vanspringel overleden]</ref> ;24 augustus * ''Oes-Europa'': Bie 'ne Róssische raketaanval op 'n treinsjtasie inne regio [[Dnipro (oblas)|Dnipro]] zint 25 luuj óm 't laeve gekómme en teentalle luuj gewóndj geraak. ;20 augustus * ''Midde-Oeste'': Bie e verkiersóngelök in 't zuudoeste van [[Törkieje]] zint 16 luuj óm 't laeve gekómme en 21 luuj gewóndj geraak. * ''Economie, Zuud-Europa'': [[Grekelandj]] sjteit neet mie ónger versjerp toezich vanne [[eurozone]]. Dat sjtóng 't es gevolg vanne [[kredietcrisis]] in [[2010]]. * ''Oes-Afrika'': Bie 'nen bómaansjlaag op e hotel inne [[Somalië|Somalische]] hoofsjtad [[Mogadishu]] zint 20 luuj óm 't laeve gekómme. * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Bram Peper]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2441448-bram-peper-82-overleden-er-zal-altijd-een-rotterdam-voor-en-na-zijn-tijd-zijn NOS.nl - Bram Peper (82) overleden, 'Er zal altijd een Rotterdam voor en na zijn tijd zijn']</ref> ;16 augustus * ''Nederlands Limburg, Natuur en milieu'': [[Staatsbosbeheer]] maak bekèndj det in de [[Pieël|Piel]] veur 't iers e [[kroenekraan|kroenekranejónk]] is gezeen. Veurhaer vloog 't bies in Limbörg allein euver.<ref>[https://www.1limburg.nl/nieuws/1805664/eerste-kraanvogeljong-ooit-in-de-peel-dit-is-uniek?swipePagination=cc4d4e0e-ebf1-534b-baa4-e41fa18f3eab 1Limburg - Eerste kraanvogeljong ooit in de Peel: 'Dit is uniek']</ref> * ''Belsj'': De stad [[Ieper]] verbeujt 't festival [[Frontnacht]], boe op 27 augustus (roond de [[IJzerwake]]) diverse extreemrechse bands zouwe speule.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220816_93201616 De Standaard - Extreemrechts festival Frontnacht mag toch niet doorgaan]</ref> ;15 augustus * ''Sjport'': [[Tom Dumoulin]] sjeit direk oet mèt [[fietsrenne]]. Ieder had 'r al gezag tot 'r nao dit sezoen zouw oetsjeie.<ref>[https://nos.nl/artikel/2440730-tom-dumoulin-stopt-per-direct-geen-wk-wielrennen-in-australie-meer NOS.nl - Tom Dumoulin stopt per direct, geen WK wielrennen in Australië meer]</ref> * ''Nederlands Limburg'': Bie 'n sjtaekpartie in [[Wielder]] kump eine direk óm; 'nen angere sjtörf d'n daag drop. D'n daojer is 'ne Sjpanjool, de slachoffers zeen 'nen angere Sjpanjool en 'ne Portugees.<ref>[https://nos.nl/artikel/2440849-steekpartij-wijlre-eist-tweede-leven NOS.nl - Steekpartij Wijlre eist tweede leven]</ref> ;14 augustus * ''Afrika'': In 'n kirk in [[Gizeh]] brik 'ne brandj oet, wo zeker 41 luuj bie ómkómme. De mieste doeje zeen kènjer in 'n aanligkendj kènjerdaagverblief.<ref>[https://www.reuters.com/world/africa/lest-35-killed-egyptian-church-fire-security-sources-say-2022-08-14/ Reuters - Egyptian church fire kills at least 41, most of them children- sources]</ref> * ''Zuud-Azië, Economie'': D'n Indiase zakeman [[Rakesh Jhunjhunwala]] sjtörf op 62-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/economie/6217577/indiase-warren-buffett-op-62-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - 'Indiase Warren Buffett' op 62-jarige leeftijd overleden]</ref> ;12 augustus * ''Vereinigde Sjtaote'': In [[Chautauqua]] ([[New York (staot)|NY]]) weurt de Brits-Indiase sjriever [[Salman Rushdie]] denaergesjtaoke. Rushdie is al saer 1989 doel van dreiging oet islamistischen hook. * ''Zuud-Europa'': Inne [[Montenegro|Montenegriense]] sjtad [[Cetinje]] zint bie 'n sjeetpartie zeker 12 luuj, ónger waem de sjötter, óm 't laeve gekómme. * ''Natuur en milieu, Oes-Europa'': Inne [[Oder]] oppe grens tösje [[Duutslandj]] en [[Pole]] waere teendoezende doej vèsje gevónje. Bei lenj zègke det 't water dinkelik vergiftig is door sjemisch aafval.<ref>[https://www.nu.nl/dieren/6217396/duitsland-en-polen-onderzoeken-massale-vissterfte-in-rivier-de-oder.html Nu.nl - Duitsland en Polen onderzoeken massale vissterfte in rivier de Oder]</ref> ;11 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Anne Heche]] sjtörf op 53-jäörige laeftied aan de gevolge van e verkiersóngelök. ;9 augustus * ''Oes-Europa'': Bie 'nen Oekraïense raketaanval oppe [[Krim]] waere zeker 8 Róssische vleegtuger vernetig. * ''Kóns en cultuur'': De Britse journalis en sjriever [[Nicholas Evans]], veural bekèndj van ''The horse whisperer'', sjtörf op 72-jäörige laeftied.<ref>[https://www.thebookseller.com/news/nicholas-evans-author-of-the-horse-whisperer-dies-aged-72 The Book Seller - Nicholas Evans, author of The Horse Whisperer, dies aged 72]</ref> ;8 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Britse zengeres en actries [[Olivia Newton-John]] sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2022/08/08/arts/olivia-newton-john-dead.html?smtyp=cur&smid=tw-nytimes New York Times - Olivia Newton-John, Pop Singer and ‘Grease’ Star, Dies at 73]</ref> ; 7 augustus * ''Midde-Oeste'': Bie raketbesjetinge in [[Gazasjtrook|Gaza]] en [[Israel]] valle teentalle doeje en gewónje. Alle doeje en wiedoet de meiste gewónje valle ane Palestiense kantj. Ouch woorte bie de besjetinge twie hoeggeplaatsde commendante vanne tereurbeweging Islamitische Jihad doedgemaak. ; 6 augustus * ''Zuud-Europa'': Bie e bösóngelök in [[Kroatië]] kómme 12 Poolse pelgrims óm 't laeve. 32 anger passagiers rake gewóndj, van waem sommige ernstig. De pelgrims waore óngerwaeg nao Medjugorje, e baevaartsoord in [[Bosnië-Herzegovina]]. ;5 augustus * ''Belsj, Weitesjap'': De Belzje geneticus [[Jean-Jacques Cassiman]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20220806093058/https://nieuws.kuleuven.be/nl/2022/overlijden-emeritus-professor-jean-jacques-cassiman KU Leuven - Overlijden emeritus professor Jean-Jacques Cassiman]</ref> ;4 augustus * ''Oes-Azië'': [[Sjina]] hèlt militair oefeninge inne watere róndj [[Taiwan]]. De oefeninge zint 'n reaksie op 't sjtaatsbezeuk van Nancy Pelosi.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/08/04/asia/china-taiwan-military-exercises-intl-hnk-ml/index.html CNN - China fires missiles near Taiwan in live-fire drills as PLA encircles island]</ref> ;3 augustus * ''Midde-Oeste'': Bie gevechte inne regio [[Hoeg-Karabach]] zint drie militaire óm 't laeve gekómme. De gevechte vónje plaats in en róndjóm de [[Laçin-corridor]], 'n sjtrook landj die de regio verbindj mit [[Armenië]].<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2022/8/4/soldiers-killed-nagorno-karabakh-fighting-azerbaijan-armenia Al Jazeera - Three soldiers killed in renewed Nagorno-Karabakh fighting]</ref> ;2 augustus * ''Nederlandj'': [[Mark Rutte]] weurt de langszittende [[premier]] van [[Nederland]]j. Hae is noe 4.311 daag premier, einen daag langer es [[Ruud Lubbers]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2439140-rutte-nu-echt-de-langstzittende-premier-van-nederland NOS.nl - Rutte nu echt de langstzittende premier van Nederland]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote / Oes-Azië'': [[Nancy Pelosi]], veurzitster van 't Amerikaans Hoes van Aafgevaerdigde, bezeuk [[Taiwan]]. ===juli=== ;31 juli * ''Sjport'': [[Annemiek van Vleuten]] wintj de ierste editie van de [[Runj van Frankriek veur Vrouwluuj]]. Mit [[Demi Vollerging]] (bergklassemènt), [[Marianne Vos]] (sjprintklassemènt) en [[Shirin van Anrooij]] (jóngereklassemènt) zörg ze veur 'ne Nederlandse veersjlaag. * ''Sjport'': [[Ingels damesvoetbalèlftal|Èngelandj]] wintj 't [[Europees kampioensjap damesvoetbal 2022|EK damesvoetbal 2022]] door nao verlènging mit 2-1 van [[Duits damesvoetbalèlftal|Duutsjlandj]] te winne. * ''Sjport'': D'n Amerikaanse baskètter [[Bill Russell]] sjtörf op 88-jäörige laeftied. * ''Oes-Azië'': De [[Filipijne|Filipiense]] politicus [[Fidel Ramos]] sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2438960-oud-president-ramos-van-filipijnen-overleden-94-streed-tegen-armoede NOS.nl - Oud-president Ramos van Filipijnen overleden (94), streed tegen armoede]</ref> ;30 juli * ''Zuud-Azië'': D'n Egyptischen terroris [[Ayman al-Zawahiri]] (71), leier van [[al-Qaedah]] en 't brein achter de aansjlaeg van 11 september 2001, kump óm bie 'nen Amerikaansen droneaanval.<ref>[https://web.archive.org/web/20220802092204/https://edition.cnn.com/2022/08/01/politics/joe-biden-counter-terrorism/index.html CNN - US kills al Qaeda leader Ayman al-Zawahiri in drone strike in Afghanistan]</ref> * ''Sjport'': [[PSV]] pak de [[Johan Cruijffsjaol]] door [[AFC Ajax|Ajax]] mit 3-5 te versjlaon. ;29 juli * ''Kóns en cultuur'': In Australië kump de lèste aaflievering van de [[soap]]serie ''[[Neighbours]]'' op de tv. * ''Noord-Amerika'': De Canadese jihadis Mohammed Khalifa, dae ónger anger verantwoordelik is veur de produksie van executie- en rekruteringsvideo's, weurt door 'n Amerikaanse rechbank veroerdeild tot 'n laeveslang gevangenissjtraof. * ''Noord-Amerika'', ''Natuur en milieu'': Bie zjwaor euversjtruiminge inne Amerikaanse sjtaat [[Kentucky]] valle zeker 37 doeje en 30 gewónje. ;28 juli * ''Oes-Europa'': In Olenivka, inne regio [[Oblas Donetsk|Donetsk]], kómme 53 Oekraïense kreegsgevangene óm 't laeve bie 'ne raketaanval. Róslandj en de Oekraïne besjöldige zich óngerein, wiewaal 't sjterke aanwiezinge gief det 't Róssische laeger verantwoordelik is veur d'n aanval. ;27 juli * ''Noord-Afrika'': In [[Tunesië]] weurt, mit 'n zier lieg opkóms, 'n nuuj gróndjwèt aangenome die de regering dictatoriaal mach gief. Feitelik kump hiemit 'n ind aan de democratie die nao 't [[Arabisch Vreugjaor]] in 't landj waor ingeveurd. ;25 juli * ''Groet-Brittannië en Ierlandj'': De Noord-Ierse politicus [[David Trimble]] sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2438333-noord-ierse-oud-politicus-en-nobelprijswinnaar-david-trimble-77-overleden NOS.nl - Noord-Ierse oud-politicus en Nobelprijswinnaar David Trimble (77) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen acteur [[Paul Sorvino]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/film/6214305/goodfellas-acteur-paul-sorvino-83-overleden.html Nu.nl - Goodfellas-acteur Paul Sorvino (83) overleden]</ref> ;24 juli * ''Sjport'': D'n Daen [[Jonas Vingegaard]] wintj veur d'n ierste kier de [[Runj van Frankriek]].<ref>Live-oetzenjing [[NPO 1]]</ref> ;21 juli * ''Economie'': De [[Europese Centraal Bank]] verhoeg de [[rente]] mit 0,5 percèntpuntj tot 0% percies. Veur 't iers in ach jaor hilt de bank gein negatieve rente mie aan.<ref>[https://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2022/html/ecb.mp220721~53e5bdd317.en.html ECB - Monetary policy decisions]</ref> ;18 juli * ''Kóns en cultuur'': De Zjwaeds-Amerikaanse kónstenaer [[Claes Oldenburg]], pioneer van de [[pop art]], sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/obituaries/2022/07/18/artist-claes-oldenburg-dead/?itid=hp-top-table-main-t-6 Washington Post - Claes Oldenburg, a whimsical father of pop art, dies at 93]</ref> ;11 juli * ''Wetesjap'': D'n ierste foto van de [[James Webb-ruimtetelescoop|James Webb-ruumdetelescoop]] weurt geprizzenteerd.<ref>[https://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2022/nasa-s-webb-delivers-deepest-infrared-image-of-universe-yet NASA.gov - NASA’s Webb Delivers Deepest Infrared Image of Universe Yet]</ref> ;10 juli * ''Sjport'': De Serviër [[Novak Djokovic]] wintj veur de zevende kier Wimbledon bie de mansluuj door in veer sets (4-6, 6-3, 6-4, 7-6 (7-3)) te winne van d'n Australiër [[Nick Kyrgios]]. Veur Kyrgios waor 't zien ierste grandslamfinaal. ;9 juli * ''Sjport'': Sjötterie Sint-Martinus oet [[Bor]] wintj 't [[OLS|Aud Limbörgs Sjöttersfies]] in [[Mael (dörp)|Mael]].<ref>[https://www.1limburg.nl/entertainment/1784267/sint-martinus-uit-born-wint-ols-2022 1Limburg - Sint Martinus uit Born wint OLS 2022 ]</ref> * ''Sjport'': De Kazachse [[Elena Rybakina]] wintj Wimbledon bie de vrouwluuj door in drie sets (3-6, 6-2, 6-2) te winne van de Tunesische [[Ons Jabeur]]. Veur allebei waor 't e debuut in 'n grandslamfinaal. ;8 juli * ''Oes-Azië'': De [[Japan]]sen ex-premier [[Shinzo Abe]] weurt op 67-jäörige laeftied vermaord.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6211029/neergeschoten-japanse-oud-premier-abe-67-overleden-aan-zijn-verwondingen.html Nu.nl - Neergeschoten Japanse oud-premier Abe (67) overleden aan zijn verwondingen]</ref> * ''Economie'': [[Elon Musk]] zuut aaf van de koup van [[Twitter]]. ;7 juli * ''Vereinig Keuninkriek'': [[Boris Johnson]] sjtap op es premier en leisman van de [[Conservatieve Partie (Vereinig Keuninkriek)|Conservatieve Partie]] nao immensen drök van zien partiegenote en e groet aantal ministers wat opsjtap. Oerzaak waore diverse sjendale. ;4 juli * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever en dichter [[Remco Campert]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6210233/schrijver-remco-campert-op-92-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Schrijver Remco Campert op 92-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Noord-Amerika'': Bie 'n sjeetpartie inne Amerikaanse sjtad [[Chicago]] valle 6 doeje en 36 gewónje ;3 juli * ''Oes-Europa'': Róssische troepe en milities vanne [[Volksrippebliek Loehansk]] verovere [[Lisitsjank]]. Hiemit is de gansen oblas [[Oblas Loehansk|Loehansk]] in henj vanne separatiste en 't Róssische leger. * ''Oes-Europa'': Bie 'nen aanval op de Róssische sjtad [[Belgorod]], kórtbie de grens mit de Oekraïne, valle 3 doeje. Ouch raakde zeker 50 gebouwe besjadig. * ''Noord-Europa'': Bie 'n sjeetpartie inne [[Denemarke|Deense]] huidsjtad [[Kopenhage]] valle 3 doeje en 31 gewónje. De sjötter is 'nen 22-jäörige man mit psychische probleme. ;1 juli * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse [[lies vaan musicologe|musicoloog]] [[Richard Taruskin]] sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nytimes.com/2022/07/01/arts/music/richard-taruskin-dead.html New York Times - Richard Taruskin, Vigorously Polemical Musicologist, Dies at 77]</ref> ===juni=== ;30 juni * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse YouTuber [[Technoblade]] sjtörf op 23-jäörige laeftied aan de [[kanker]]. {{doedbekèndj}} * ''Oes-Europa'': Oekraïense troepe herovere [[Sjlangeneilandj]], e sjtrategisch eilendje inne [[Zjwarte Zee]] wat saer 24 fibberwaar, d'n iersten daag vanne [[Krieg in de Oekraïne|Róssische invasie]], in henj waor gekómme vanne Rósse. ;29 juni * ''Nederlandj'': Extremistische boere doon 'n poging óm vasgezatte collega's mit geweld te bevrieje oet pelitiecelle in [[Apeldoorn]]. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse [[r&b (urbanmeziekstijl)|r&b]]-zenger [[R. Kelly]] weurt óm ómvangriek en jaore doerendj misbroek van dèks minderjaorige maedjes tot 30 jaor gevangenis veroerdeild.<ref>[https://nos.nl/artikel/2434615-30-jaar-cel-voor-r-kelly-26-jaar-na-eerste-misbruikaantijging NOS.nl - 30 jaar cel voor R. Kelly, 26 jaar na eerste misbruikaantijging]</ref> ;28 juni * ''Nederlandj'': E boereprotes van activistische boere bie 't hoes van minister [[Christine van der Wal]] löp henjig oet de handj.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6209175/rellende-boeren-breken-door-afzetting-politie-bij-huis-minister-van-der-wal.html Nu.nl - Rellende boeren breken door afzetting politie bij huis minister Van der Wal]</ref> ;27 juni * ''Noord-Amerika'': In 'ne vrachwage in [[San Antonio]], [[Texas]], weure 53 euverleje migrante aangetroffe. ;26 juni * ''Zudelik Afrika'': In 'ne illegale kafee inne [[Zuud-Afrika]]anse sjtad [[Oos-Londen]] weure 21 doeje gevónje. 't Geit óm jóng luuj, mer woeraan ze zint gesjtorve is nog neet dutelik. ;25 juni * ''Oes-Europa'': [[Severodonjetsk]] kump in Róssische henj. * ''Noord-Europa'': Bie 'nen aansjlaag op 'nen homobar inne [[Noorwege|Noorse]] huidsjtad [[Oslo]] valle twie doeje. De pelissie geit oet van [[terrorisme]]. ;24 juni * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Ameirkaansen Hoeggerichshof drejt 't lenjelik rech op [[abortus]] trök.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/06/24/politics/dobbs-mississippi-supreme-court-abortion-roe-wade/index.html CNN.com - Supreme Court overturns Roe v. Wade]</ref> ;23 juni * ''Europa'': De [[Oekraïne]] en [[Moldavië]] waere es kandidaat-lid van de [[EU]] toegelaote.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6208305/alle-eu-leiders-omarmen-kandidaat-lidmaatschap-oekraine-en-moldavie.html Nu.nl - Alle EU-leiders omarmen kandidaat-lidmaatschap Oekraïne en Moldavië]</ref> ;22 juni * ''Nederlandj'': In [[Stroe (Gelderland)|Stroe]] (gemeinte [[Barneveld]], [[Gelderland]]) vèntj e lenjelik boereprotes plaats. De boere demonstrere taege vaergaonde maotraegele óm de sjtiksjtofoetsjtoet in de te damme. ;21 juni * ''Zuud-Azië'': [[Afghanistan]] weurt getroffe door 'nen aerdsjóddel van 6,2 op de Memènt-Magnitudesjaol. ;18 juni * ''Kóns en cultuur'': [[Jan Smeets]] nump aafsjeid es baas van [[Pinkpop]]. ;17 juni * ''Sjport'': 't Ingels [[cricket|hierecricketèlftal]] zèt taege Nederlandj 'n ODI-record vamn 498 runs denaer.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6207117/engelse-cricketers-breken-wereldrecord-runs-in-interland-tegen-nederland.html - Nu.nl - Engelse cricketers breken wereldrecord runs in interland tegen Nederland]</ref> ;12 juni * ''Frankriek'': Verkezinge veur 't parlemènt. * ''Sjport'': De Nederlandsen tennisser [[Tim van Rijthoven]] (ATP205) wintj 't toernooj van [[Rosmalen]] door in twie sèts (6-4, 6-1) waereldtopper [[Daniil Medvedev]] te versjlaon. * ''Sjport'': De Zweedse [[golf (sport)|golf]]ster [[Linn Grant]] wintj es ierste vrouw oets e toernooj wo-op ouch mansluuj waere toegelaote. ;5 juni * ''Sjport'': [[Rafael Nadal]] wintj [[Roland Garros (toernooj)|Roland Garros]] bie de mansluuj door in drie sets (6-3, 6-3, 6-0) van [[Casper Ruud]] te winne. Veur Nadel is 't al zien veerteende euverwinning op Roland Garros en zien 22e Grand Slam-euverwinning. ;4 juni * ''Sjport'': [[Iga Swiatek]] wintj Roland Garros bie de vrouwluuj door in twie sets (6-1, 6-3) [[Coco Gauff]] te versjlaon. ;1 juni * ''Nederlands Limburg'': De 9-jäörige jóng [[Gino van der Heijden]] verdwient in [[Kirchroa]]. Drie daag later weurt hae doed trökgevónge in [[Gelaen]]; 'ne man van 22 weurt hieveur gearresteerd.<ref>[https://web.archive.org/web/20220604164751/https://www.1limburg.nl/zoektocht-gino-lichaam-gevonden-geleen 1Limburg - Zoektocht Gino: lichaam gevonden in Geleen]</ref> ===mei=== * Oetbraak vaan [[apepokke]] in [[Europa]]. 't Ierste geval weurt in 't [[Vereinig Keuninkriek]] vasgesjtèld. ;29 mei * ''Sjport'': D'n Australiër [[Jai Hindley]] wintj de [[Runj van Italië]]. ;28 mei * ''Sjport'': [[Real Madrid]] wintj de [[UEFA Champions League (manslui)|UEFA Champions League]] door mit 0-1 van [[Liverpool F.C.]] te winne.<ref>Live-oetzenjing RTL7</ref> ;27 mei * ''Nederlands Limburg'': In 't [[Sprookjesbos]] in [[Valkeberg]] sjtort e kaerke van 'n attractie naer. Drie luuj rake daobie gewónd.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6203261/zes-gewonden-in-sprookjesbos-valkenburg-door-vallende-attractiekarretjes.html Nu.nl - Zes gewonden in Sprookjesbos Valkenburg door vallende attractiekarretjes]</ref> ;26 mei * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen acteur [[Gijs de Lange]] sjtörf op 65-jäörige laeftied aan [[longfibrose]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2430294-gijs-de-lange-onder-meer-bekend-van-het-klokhuis-op-65-jarige-leeftijd-overleden NOS.nl - Gijs de Lange, onder meer bekend van Het Klokhuis, op 65-jarige leeftijd overleden]</ref> * De Nederlandse prizzentator [[Willibrord Frequin]] sjtörf op 80-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Parkinson]].<ref>[https://www.nu.nl/media/6203063/willibrord-frequin-80-overleden-aan-gevolgen-van-parkinson.html Nu.nl - Willibrord Frequin (80) overleden aan gevolgen van parkinson]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse popmuzikantj [[Andy Fletcher]], tósjenis van [[Depeche Mode]], sjtörf op 60-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/depechemode/status/1529901182562340864 Twitter - doedsberich door de band]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse popmuzikantj [[Alan White]], drummer van [[Yes]], sjtörf op 72-jäörige laeftied.<ref>[https://consequence.net/2022/05/alan-white-yes-john-lennon-drummer-dies/ Consequence - R.I.P. Alan White, Drummer for Yes and John Lennon Dead at 72]</ref> ;25 mei * ''Sjport'': [[AS Roma]] wintj de ierste editie van de [[UEFA Conference League]] door in de finaal mit 1-0 van [[Feyenoord]] te winne.<ref>Live-oetzenjing [[Veronica]]</ref> ;24 mei * ''Noord-Amerika'': Op 'n lieger sjaol in [[Uvalde]] ([[Texas|TX]]) sjut 'nen achteenjäörige man 19 kènjer en twie volwassene doed.<ref>[https://edition.cnn.com/us/live-news/texas-elementary-school-shooting-05-25-22/index.html CNN.com - Deadly shooting at Texas elementary school]</ref> ;23 mei * ''Belsj Limburg, Nederlands Limburg'': De Vlaamse regering zuut definitief aaf van 't plan veur 'ne sjneltram tösje [[Hasselt]] en [[Mestreech]].<ref>[https://web.archive.org/web/20220524075504/https://www.1limburg.nl/plan-tram-maastricht-hasselt-na-18-jaar-prullenbak?context=topstory 1Limburg - Plan tram Maastricht-Hasselt na 18 jaar in prullenbak]</ref> ;22 mei * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse documentairemaekster [[Heddy Honigmann]] sjtörf op 70-jäörige laeftied aan de gevolge van [[multiple sclerose]] en [[kanker]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2429761-gelauwerd-filmmaker-heddy-honigmann-70-overleden NOS.nl - Gelauwerd filmmaker Heddy Honigmann (70) overleden]</ref> ;20 mei * ''Sjport'': [[FC Twente]] weurt [[Ieredevisie (damesvoetbal)|landskampión voetbal bie de vrouwluuj]] nao 'n 2-3 wins bie [[AFC Ajax]]. ;18 mei * ''Noord-Europa'': [[Zjwaede]] en [[Finlandj]] dene 'n aanvraog in veur lid te waere van de [[NAVO]]. * ''Sjport'': [[Eintracht Frankfurt]] wintj de [[Europa League]] door nao penanties van [[Glasgow Rangers]] te winne. ;17 mei * ''Kóns en cultuur'': De Griekse popmuzikantj en filmcomponis [[Vangelis]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.amna.gr/home/article/647982/Pethane-o-Baggelis-Papathanasiou APE - Πέθανε ο σπουδαίος συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου]</ref> * ''Nederlandj'': De Marokkaans-Nederlandsen activis en politicus [[Mohammed Rabbae]] ([[GroenLinks]]) sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6201355/oud-groenlinks-lijsttrekker-mohamed-rabbae-81-overleden.html Nu.nl - Oud-GroenLinks-lijsttrekker Mohamed Rabbae (81) overleden]</ref> ;16 mei * ''Oes-Europa'': 't Batteljón van 't [[Azovrezjiment]] in 't [[Azovstal]]-febrik in [[Marioepol]] geuf zich euver. Hiemit kump nao maonde van zjwaor bómbardemènte de sjtad in Róssische han. ;15 mei * ''Nederlandj/Zuud-Europa'': Paus [[Franciscus (paus)|Franciscus]] verklaort de Nederlandse pater [[Titus Brandsma]] heilig. * ''Sjport'': [[Club Brugge]] weurt veur d'n 18e kier landskampión van 't Belsj. ;14 mei * ''Naord-Amerika'': Bie 'n sjeetpartie in [[Buffalo]] ([[New York (staot)|NY]]), hoegswaorsjienelik mit e racistisch motief, kómme teen luuj óm.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/05/14/us/buffalo-ny-supermarket-multiple-shooting/index.html CNN.com - 10 people killed in a racially motivated mass shooting at a Buffalo supermarket, police say. The 18-year-old suspect is in custody]</ref> * ''Kóns en cultuur'': [[Kalush Orchestra]] wintj veur de [[Oekraïne]] 't [[Eurovisie Songfestival]] mit 't leedje ''Stefania''. ;13 mei * ''Midde-Oeste'': Sjeik [[Chalifa bin-Zajed an-Nahjan]], emir van [[Abu Dhabi (emiraat)|Abu Dhabi]] en presidentj van de [[Vereinigde Arabische Emirate]], sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6200575/sjeik-verenigde-arabische-emiraten-khalifa-bin-zayed-al-nahyan-73-overleden.html?redirect=1 Nu.nl - Sjeik Verenigde Arabische Emiraten Khalifa Bin Zayed Al Nahyan (73) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Sjpaanse operazangeres [[Teresa Berganza]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2428711-spaanse-operazangeres-teresa-berganza-89-overleden NOS - Spaanse operazangeres Teresa Berganza (89) overleden]</ref> ;12 mei * ''Belsj'': [[Wouter Beke]] sjtop es veurzitter van de [[CD&V]]. De partie is ónger zie veurzittersjap ummer wiejer in de peilinge weggezak. * ''Weitesjap'': De [[NASA]] publiceert de ierste foto van [[Sagittarius A*]], 't [[zjwart laok]] in 't centrum van de [[Milkwaeg]].<ref>[https://www.nasa.gov/mission_pages/chandra/images/sagittarius-a-nasa-telescopes-support-event-horizon-telescope-in-studying-milky-ways.html NASA - Sagittarius A*: NASA Telescopes Support Event Horizon Telescope in Studying Milky Way's Black Hole]</ref> ;11 mei * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever [[Jeroen Brouwers]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.atlascontact.nl/2022/05/11/jeroen-brouwers-is-overleden/ Uitgeverij Atlas Contact - Jeroen Brouwers overleden]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Henk Groot]] sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2428333-oud-international-henk-groot-84-overleden-kopsterke-spits-van-ajax-en-feyenoord NOS.nl - Oud-international Henk Groot (84) overleden, kopsterke spits van Ajax én Feyenoord]</ref>{{doedbekèndj}} * ''Sjport'': [[AFC Ajax]] weurt veur de 36e kier kampión voetbal van Nederlandj door mit 5-0 van [[sc Heerenveen]] te winne. ;9 mei * ''Sjport'': De Congolees-Nederlandse voetballer [[Jody Lukoki]] sjtörf op 29-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6199668/voormalig-eredivisie-speler-jody-lukoki-op-29-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Voormalig Eredivisie-speler Jody Lukoki op 29-jarige leeftijd overleden]</ref> {{doedbekèndj}} ;6 mei * ''Belsj Limburg'': In [[Tóngere]] begintj 't percès róndj de maord op maffiabaos [[Silvio Aquino]]. Vief verdachte sjtaon terech, eine veur d'n opdrach tot, veer veur 't oetveure van de maord.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20220427_95241465 Het Belang van Limburg - LIVE. Volg hier het assisenproces over de moord op Silvio Aquino]</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'': Lokaal verkezinge in gans 't landj en regioparlemèntsverkezinge in [[Naord-Ierlandj]]. De [[Conservatieve Partie (Vereinig Keuninkriek)|Conservatieve Partie]] van premier [[Boris Johnson]] verluus sjterk, dewiel in Naord-Ierlandj de Iers-nationalistische partie [[Sinn Féin]] de groetste weurt. ;5 mei * ''Sjport'': De Nederlandse fietsrenner [[Harm Ottenbros]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2427598-oud-wereldkampioen-wielrennen-harm-ottenbros-78-overleden NOS.nl - Oud-wereldkampioen wielrennen Harm Ottenbros (78) overleden]</ref> ;4 mei * ''Weitesjap'': Op [[Mars (planeet)|Mars]] weurt 'ne [[eerdsjok|Marssjóddel]] van 5 op de MM-sjaol gemaete. Dit is óngevaer de zjwaorste sjok dae op de planeet meugelik is.<ref>[https://www.nasa.gov/feature/jpl/nasa-s-insight-records-monster-quake-on-mars NASA - NASA’s InSight Records Monster Quake on Mars]</ref> ===april=== * ''Afrika'': In de [[Zuud-Afrika]]anse provincie [[KwaZoeloe-Natal]] vènje zjwaor euversjtruiminge plaats, die aan hóngerde luuj 't laeve koste. ;30 april * ''Economie'', ''Sjport'': De bekèndje voetbalzaakwaornummer [[Mino Raiola]] sjtörf op 54-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/30-04-2022/mino-raiola-morto-procuratore-440223652586.shtml La Gazzetta dello Sport - È morto Mino Raiola, aveva 54 anni: l'annuncio sui social da parte della famiglia]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse countryzengeres [[Naomi Judd]] sjtörf op 76-jäörige laeftied, waorsjienelik door zelfmaord.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6198193/bekende-amerikaanse-countryzangeres-naomi-judd-76-overleden.html Nu.nl - Bekende Amerikaanse countryzangeres Naomi Judd (76) overleden]</ref> ;27 april * ''Oes-Europa'': [[Róslandj]] sjtop mit de lievering van [[aerdgaas]] aan [[Pole]] en [[Bulgarieë]]. ;26 april * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsje synthesizersjpaeler [[Klaus Schulze]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://oor.nl/news/in-memoriam-elektronica-pionier-klaus-schulze-1947-2022/ OOR.nl - De vliegende klank­tapijten van Klaus Schulze]</ref> ;25 april * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse bassis en zenger [[Henny Vrienten]], veural bekèndj van [[Doe Maar]], sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6197166/doe-maar-zanger-en-componist-henny-vrienten-73-overleden.html?redirect=1 Nu.nl - Doe Maar-zanger en componist Henny Vrienten (73) overleden]</ref> * ''Oes-Azië'': De Japanse [[Kane Tanaka]], d'n audste minsj van de waereld en d'n op ein nao audste minsj dae oets haet gelaef, sjörf op 119-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6197105/een-na-oudste-mens-ooit-op-119-jarige-leeftijd-overleden-in-japan.html Nu.nl - Een-na-oudste mens ooit op 119-jarige leeftijd overleden in Japan]</ref> * ''Economie'': [[Elon Musk]] köp [[Twitter]] veur 44 miljón dollar.<ref>[https://www.bbc.com/news/business-61222470 BBC News - Elon Musk strikes deal to buy Twitter for $44bn]</ref> ;24 april * ''Frankriek'': Bie de twiede runj van de presidentsverkezinge wintj de rechs-liberalen [[Émanuel Macron]] mit 58,55% óm 41,45% van zien extreemrechse oetdaagster [[Marine Le Pen]]. * ''Zuudoes-Europa'': Bie verkezinge in [[Sjlovenië]] weurt de nuuj linkse partie [[Svoboda (partie)|Svoboda]] de groetste en versjleit daomit de regerende rechs-populistische [[SDS]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2426409-nieuwe-groene-partij-lijkt-de-grootste-bij-sloveense-verkiezingen NOS.nl - Nieuwe groene partij lijkt de grootste bij Sloveense verkiezingen]</ref> * ''Sjport'': [[Remco Evenepoel]] wintj [[Luuk-Bastenake-Luuk]] bie de mansluuj; [[Annemiek van Vleuten]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing NPO 1</ref> ;23 april * ''Kóns en cultuur'': De Belzje zenger [[Arno Hintjes]] sjtörf op 72-jäörige laeftied aan alvleisklierkanker.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220423_95435808 De Standaard - Arno Hintjens overleden na lange strijd tegen kanker]</ref> ;22 april * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse popmuzikantj [[Jan Rot]], veural bekèndj óm zien Nederlandstalige hertalinge van angerstalige leedjes, sjtörf op 64-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://twitter.com/janrot/status/1517481968555986944 Twitter - Doedsberich op 't account van Jan Rot]</ref> ;20 april * ''Sjport'': [[Dylan Teuns]] wintj de [[Welzje Piel]] bie de mansluuj, en [[Marta Cavalli]] wintj bie de vrouwluuj. ;18 april * ''Oes-Europa'': In 't oeste van de [[Oekraïne]] begintj e nuuj Róssisch offensief. Me nump aan det de Rósse zich noe op det deil van 't landj gaon concentrere. * ''Kóns en cultuur'': De Britse componis [[Harrison Birtwistle]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2425625-eigenzinnige-componist-van-moderne-muziek-harrison-birtwistle-overleden NOS.nl - Eigenzinnige componist van moderne muziek Harrison Birtwistle overleden]</ref> * ''Sjport'': [[AA Gent]] pak de [[Croky Cup|baeker van 't Belsj]] door [[RSC Anderlecht]] nao penanties te kloppe.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220418_95713516 De Standaard - AA Gent wint Beker van België na penalty’s]</ref> * ''Sjport'': [[AFC Ajax]] pak de [[KNVB-beker (vrouwlui)|KNVB-baeker bie de vrouwluuj]] door mit 2-1 van [[PSV]] te winne.<ref>[https://nos.nl/artikel/2425606-ajax-vrouwen-pakken-knvb-beker-wel-door-psv-te-verslaan NOS.nl - Ajax-vrouwen pakken KNVB-beker wél door PSV te verslaan]</ref> ;17 april * ''Sjport'': [[Dylan van Baarle]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de mansluuj.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> * ''Sjport'': [[PSV]] pak de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker bie de mansluuj]] door mit 2-1 van [[AFC Ajax]] te winne. ;16 april * ''Sjport'': D'n Oes-Duutsje voetballer [[Joachim Streich]] sjtörf op 71-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6195622/gerd-muller-van-het-oosten-joachim-streich-op-71-jarige-leeftijd-overleden.html?redirect=1 Nu.nl - 'Gerd Müller van het Oosten' Joachim Streich op 71-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Elisa Longo Borghini]] wintj [[Paries-Roubaix]] bie de vrouwluuj. ;14 april * ''Oes-Europa'': 't Róssisch kreegssjeep de Moskva vergeit door 'ne brandj, dae door de Oekraïne es aanval weurt opgeëis. * ''Nederlandj'': De Nederlandse zjuris [[Alex Brenninkmeijer]], nationalen ombudsman van 2005 bis 2014, sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6195298/oud-ombudsman-alex-brenninkmeijer-overleden-op-zeventigjarige-leeftijd.html Nu.nl - Oud-ombudsman Alex Brenninkmeijer overleden op zeventigjarige leeftijd]</ref> ;13 april * ''Sjport'': [[Magnus Sheffield]] wintj de [[Braobentse Piel]] bie de mansluuj, en [[Demi Vollering]] bie de vrouwluuj. ;12 april * ''Nederlandj'': [[Lilianne Ploumen]] treujt trök es fractieveurzitter vaan de [[PvdA]]. ;10 april * ''Nederlands Limbörg'': 'n Zeukaksie nao de vermisde [[Marjo Winkens]] in 'ne bösj in [[Ulesjtraote]] haet nieks opgeleverd.<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20220410_94829466 De Limburger - Nieuwe zoekactie naar Marjo Winkens in bos bij Ulestraten levert weer niets op]</ref> * ''Sjport'': [[Michał Kwiatkowski]] wintj d'n [[Amstel Gold Race]] bie de mansluuj, en [[Marta Cavalli]] wintj bie de vrouwluuj. * ''Sjport'': [[Abdi Nageeye]] wintj es ierste Nederlanjer de [[marathon van Rotterdam]] bie de mansluuj in e Nederlands record van 2:04:55.<ref>[https://nos.nl/artikel/2424593-abdi-nageeye-wint-als-eerste-nederlandse-man-de-marathon-van-rotterdam NOS.nl - Abdi Nageeye wint als eerste Nederlandse man de marathon van Rotterdam]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Belzje componis [[Philippe Boesmans]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220411_94941352 De Standaard - Componist Philippe Boesmans overleden]</ref> ;8 april * ''Oes-Europa'': 't Róssisch laeger vilt de sjtatie van [[Kramatorsk]] aan, wo zoeget veerdoezendj börgersj sjtaon te wachte op evacuatie. ;7 april * ''Oes-Europa, Waereldwied'': [[Róslandj]] weurt nao 'n sjtumming van de plenair vergaojering oet de [[VN-minsjerechteraod]] gezat. Rae daoveur is 't groetsjaolig geweld taege börgers in de Oekraïne.<ref>[https://news.un.org/en/story/2022/04/1115782 UN.org - UN General Assembly votes to suspend Russia from the Human Rights Council]</ref> ;6 april * ''Kóns en cultuur'': De Belzje actries [[Reinhilde Decleir]] sjtörf op 73 door [[euthanasie]] nao kanker.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220406_97175761 De Standaard - Actrice Reinhilde Decleir (73) overleden]</ref> * ''Oes-Europa'': De Róssischen ultranationalistische politicus [[Vladimir Zjirinovski]] sjtörf op 75-jäörige laeftied, dènkelik aan [[COVID-19]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2424127-ultra-nationalistische-russische-clown-en-nar-vladimir-zjrinovski-overleden NOS.nl - Ultra-nationalistische Russische 'clown en nar' Vladimir Zjrinovski overleden]</ref> ;3 april * ''Oes-Europa'': In [[Boetsja]], 'n veursjtad van [[Kiev]], waere teentalle tot hónderde lieke aangetroffe. Volges de börgemeister van die sjtad en de Oekraïense regering geit 't óm de lichame van börgers en woorte ze vermoord door Róssische troepe of Tsjetsjeense huurlinge.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/04/03/europe/bucha-ukraine-civilian-deaths-intl/index.html CNN - Bodies of 'executed people' strewn across street in Bucha as Ukraine accuses Russia of war crimes]</ref><ref>[https://www.trouw.nl/buitenland/wereld-reageert-geschokt-op-burgerdoden-in-boetsja~bd177de5/?fbclid=IwAR3eN3skc7LEJT-X20P2ZZp4OoSBxockg8OtsQa7Qy3C7-eGgjv8Mb1kU_0 Trouw - Wereld reageert geschokt op burgerdoden in Boetsja]</ref> * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wintj de [[Runj van Vlaondere]] bie de mansluuj, en [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj. ;1 april * ''Sjport'': In [[Doha]] weurt geloot veur 't [[Wereldkampioensjap hierevoetbal 2022|WK hierevoetbal]] van later dit jaor. [[Nederlands hierevoetbalèlftal|Nederlandj]] kump in poule A mit [[Qatarees hierevoetbalèlftal|Qatar]], [[Senegalees hierevoetbalèlftal|Senegal]] en [[Ecuadoraons hierevoetbalèlftal|Ecuador]]; [[Belsj hierevoetbalèlftal|'t Belsj]] is mit [[Kroatisch hierevoetbalèlftal|Kroatië]], [[Marokkaons hierevoetbalèlftal|Marokko]] en [[Canadees hierevoetbalèlftal|Canada]] in poule F ingedeild.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6192806/oranje-treft-gastland-qatar-senegal-en-ecuador-in-groepsfase-wk.html Nu.nl - Oranje treft gastland Qatar, Senegal en Ecuador in groepsfase WK]</ref> * ''Nederlandj, Natuur en milieu'': In [[Mestreech]] weurt 't neet wermer es 1,8°C. Heimèt weurt e nationaol kawrecord veur dezen daag gebroke - allewijl 'n zeldzaomheid.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6192844/laagste-maximumtemperatuur-op-1-april-in-nederland-ooit-gemeten-in-maastricht.html Nu.nl - Laagste maximumtemperatuur op 1 april in Nederland ooit gemeten in Maastricht]</ref> ===miert=== ;31 miert * ''Nederlands Limburg'': Bie [[Hèrkebósj]] weurt 't groetste illegaal segrèttefebrik oets gevónge. In 't febrik waor zoeget 150 ton toebak, allezelaeve besjtump veur de Britse merret.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6192575/grootste-illegale-sigarettenfabriek-ooit-bij-toeval-opgerold-in-limburg.html Nu.nl - Grootste illegale sigarettenfabriek ooit bij toeval opgerold in Limburg]</ref> ;29 miert * ''Sjport'': De Belzje voetballer [[Miguel Van Damme]] sjtörf op 28-jäörige laeftied aan de [[leukemie]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220329_92447525 De Standaard - Voetballer Miguel Van Damme verliest jarenlange strijd tegen leukemie]</ref> ;28 miert * ''Oes-Europa'': 't Oekraïens laeger pak [[Irpin]], 'n veursjtad van [[Kiev]], van de Rósse trök. ;27 miert * ''Sjport'': D'n Eritreeër [[Biniam Girmay]] wintj es iersten Afrikaan oets [[Gent-Wevelgem]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220327_95386918 De Standaard - Eritreeër Girmay sprint naar historische zege in Gent-Wevelgem]</ref> * ''Kóns en cultuur'': Bie de 94e [[Academy Awards]] wintj ''[[CODA]]'' de pries veur de bèste film, dewiel ''[[Dune (film, 2021)|Dune]]'' mit de mieste prieze (zès) geit loupe. [[Will Smith]] en [[Jessica Chastain]] winne d'n Oscar veur respectievelik bèsten acteur en bèste actries.<ref>[https://www.nu.nl/film/6191804/coda-wint-oscar-voor-beste-film-dune-grote-winnaar-met-zes-prijzen.html Nu.nl - CODA wint Oscar voor beste film, Dune grote winnaar met zes prijzen]</ref> ;25 miert * ''Midde-Oeste'': In [[Djedda]] ([[Saoedi-Arabië]]), kortbie de plaats wo twie daag later 'ne [[Formule 1]]-race mót kómme, weurt 'nen aanslaag geplaeg op 'n oliedepot. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen drummer [[Taylor Hawkins]] ([[Foo Fighters]]) sjtörf op 50-jäörige laeftied.<ref>[https://oor.nl/news/foo-fighters-drummer-taylor-hawkins-50-overleden/ OOR - Foo Fighters-drummer Taylor Hawkins (50) overleden]</ref> * ''Weitesjap'': D'n Amerikaanse wiskónjige [[Dennis Sullivan]] krieg d'n [[Abelpries]] toegekèndj óm zie werk in de [[topologie]]. * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse soapactries [[Katryn Hays]] sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://tvline.com/2022/04/08/kathryn-hays-as-the-world-turns-kim-obituary-dead-age-87/ TV Line - ATWT Vet Kathryn Hays Dead at 87]</ref> ;24 miert * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse bassis [[Bert Ruiter]] ([[Focus (band)|Focus]], [[Earth & Fire]]) sjtörf op 75-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6191310/bassist-bert-ruiter-75-van-earth-fire-en-focus-overleden.html Nu.nl - Bassist Bert Ruiter (75) van Earth & Fire en Focus overleden]</ref> ;23 miert * ''Vereinigde Sjtaote'': De Amerikaanse politica [[Madeleine Albright]] sjtörf op 84-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://edition.cnn.com/2022/03/23/politics/madeleine-albright-obituary/index.html CNN - Madeleine Albright, first female US secretary of state, dies]</ref> ;21 miert * ''Oes-Azië'': Bie [[Wuzhou]] (provincie [[Guangxi]], [[China]]) sjtort e vleegtuug denaer. Waorsjienelik zeen alle 132 inzittende ómgekómme.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6190515/passagiersvliegtuig-met-132-inzittenden-neergestort-in-zuiden-van-china.html Nu.nl - Passagiersvliegtuig met 132 inzittenden neergestort in zuiden van China]</ref> * ''Weitesjap'': 't Aantal óntdèkde [[exoplaneet|exoplanete]] geit officieel de viefdoezendj veurbie.<ref>[https://www.nasa.gov/feature/jpl/cosmic-milestone-nasa-confirms-5000-exoplanets NASA - Cosmic Milestone: NASA Confirms 5,000 Exoplanets]</ref> ;20 miert * ''Belsj'': In [[Strépy-Bracquegnies]], 'n deilgemeinte van [[La Louvière]], veurt 'nen automobilis in op 'n gróp carnavaliste. Zès luuj kómme hiebie óm.<ref>[https://www.lesoir.be/431126/article/2022-03-20/wallonie-une-voiture-fonce-dans-une-foule-reunie-pour-le-carnaval-et-fait Le Soir - Wallonie: une voiture fonce dans une foule réunie pour le carnaval et fait plusieurs morts]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandse meteoroloog en prizzentator [[Piet Paulusma]] sjtörf op 65-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6190450/weerman-piet-paulusma-op-65-jarige-leeftijd-overleden-aan-gevolgen-van-kanker.html?redirect=1 Nu.nl - Weerman Piet Paulusma op 65-jarige leeftijd overleden aan gevolgen van kanker]</ref> ;19 miert * ''Sjport'': De Sjloveen [[Matej Mohorič]] wintj [[Milaan-San Remo]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220319_95684311 De Standard - Mohoric is favorieten te snel af in Milaan-Sanremo]</ref> * ''Sjport, Belsj Limburg'': 'ne [[kickbokse|Kickboksmatch]] tösje de Nederlanjer [[Badr Hari]] en de Pool [[Arek Wrzosek]] weurt aafgebraoke es in 't pebliek 'n vechpartie oetbrik.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6190327/kickboksgevecht-tussen-hari-en-wrzosek-gestaakt-na-vechtpartijen-op-tribune.html Nu.nl - Kickboksgevecht tussen Hari en Wrzosek gestaakt na vechtpartijen op tribune]</ref> ;17 miert * ''Sjport'': De Nederlandse sjaatser [[Kjeld Nuis]] haolt 'n sjnelheid van 103 km/o. Hae is daomit d'n ierste minsj oets dae sjneller as 100 km/o sjaats.<ref>[https://nos.nl/artikel/2421556-nuis-doorbreekt-magische-grens-en-schaatst-met-103-km-u-een-wereldrecord NOS.nl - Nuis doorbreekt magische grens en schaatst met 103 km/u een wereldrecord]</ref> * ''Nederland(s Limburg)'': [[Thijs H.]], de maordenaer van drie luuj in [[D'n Haag]] en op de [[Broensemerhei]], weurt in hoeger beróp veroerdeild tot de hoeger sjtraof van 22 jaor mit [[tbs]]. Hae geit direk in [[cassatie]].<ref>[https://web.archive.org/web/20220317211353/https://www.1limburg.nl/thijs-h-gaat-cassatie-tegen-22-jaar-celstraf?context=topstory 1Limburg - Thijs H. gaat in cassatie tegen 22 jaar celstraf]</ref> ;16 miert * ''Nederlandj'': Bie de verkezinge veur de gemeinteraod, mit 'n historisch lieg opkóms, winne de lokaal partieje hènjig. De mieste lenjelike partieje verleze; de [[PvdA]] is de oetzunjering. * ''Nederlandj'': Politicus [[Piet Bukman]] ([[CDA]]) sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6189673/voormalig-tweede-kamervoorzitter-en-cda-coryfee-piet-bukman-88-overleden.html Nu.nl - Voormalig Tweede Kamervoorzitter en CDA-coryfee Piet Bukman (88) overleden]</ref> ;15 miert * ''(Oes-)Europa'': Róslandj sjtap formeel oet de [[Raod van Europa]]. Hiemit treujt 't [[Europees Verdraag van de Rechte van de Minsj]] in 't landj boete wirking. ;13 miert * ''Oes-Europa'': Róslandj bombardeert 'ne laegerbasis kortbie [[Lviv]], in 't weste van de Oekraïne. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen acteur [[William Hurt]] sjtörf op 71-jäörige laeftied aan de prostaatkanker.<ref>[https://www.nu.nl/film/6189176/oscarwinnende-acteur-william-hurt-71-overleden.html Nu.nl - Oscarwinnende acteur William Hurt (71) overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Primož Roglič]] wintj [[Paries-Nice]]. ;12 miert * ''Nederlandj/Oes-Europa'': De Russisch-orthodoxe kónkergatie van [[Amsterdam]] verklaort zich ónaafhenkelik van 't [[patriarchaat van Moskou]], veural óm de radicaal pro-kreegspraeke van patriarch [[Kirill van Moskou|Kirill]].<ref>[https://nos.nl/collectie/13888/artikel/2420909-russisch-orthodoxe-geestelijken-in-amsterdam-verlaten-kerk-van-moskou NOS.nl - Russisch-orthodoxe geestelijken in Amsterdam verlaten kerk van Moskou]</ref> ;9 miert * ''Oes-Europa'': In [[Marioepol]] weurt bie e bómbardemènt 'n kènjerkliniek verweus. ;5 miert * ''Oes-Europa'': Róslandj en de Oekraïne kómme 'ne waopesjtilsjtandj euverein veur 't belaegerd [[Marioepol]], meh dae weurt gesjónne door de Rósse. * ''Sjport'': De Sjloveen [[Tadej Pogačar]] wintj [[Stade Bianche]] bie de mansluuj, en de Belzjin [[Lotte Kopecky]] wintj bie de vrouwluuj. ;4 miert * ''Oes-Europa'': Bie Róssische besjetinge vluug de [[kerncentraal]] van [[Zaporizjzja]] in brandj. * ''Zuud-Azië'': Bie 'ne zelfmaordaansjlaag in 'ne sjiïtische moskee in [[Pesjawar]] ([[Pakistan]]) kómme zeker 50 luuj óm.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6187573/tientallen-doden-na-zelfmoordaanslag-in-pakistaanse-moskee.html Nu.nl - Tientallen doden na zelfmoordaanslag in Pakistaanse moskee]</ref> * ''Oes-Europa'': 't Róssisch parlemènt nump 'n wèt aan die alle journalistiek die neet zaet wat de sjtaotspaersj veursjrief sjtraofbaar maak; de sjtraofe kanne tot 15 jaor oploupe. De lèste ónafhankelike media waere aafgesjlaote en westerse journaliste verplaatse zich massaal nao 't boetelandj.<ref>[https://nos.nl/artikel/2419855-internationale-journalisten-staken-activiteiten-in-rusland NOS.nl - Internationale journalisten staken activiteiten in Rusland]</ref> ;2 miert * ''Oes-Europa'': 't Róssisch laeger pak de zujelike sjtad [[Cherson]], dewiel de bombardemènte op anger sjtei ummer haeviger waere. ===fibberwarie=== * ''Oes-Europa'': [[Kreeg i g'n Oekraïne|Crisis en kreeg]] tösje [[Róslandj]] en de [[Oekraïne]]. ;28 fibberwarie * ''Oes-Europa'' ** Aan de grens tösje de Oekraïne en [[Wit-Róslandj]] vènje óngerhanjelinge plaats. ** De Róssische lochmach veurt bómbardeminte oet op [[Kiëv]], [[Charkov]] en diverse anger sjtei. Hiebie waere ouch [[clusterbom|cluster]]- en [[vacuümbom]]me gebroek, die door 't [[verdraag van Genève]] zeen verboje. * ''Sjport'': De [[UEFA]] en [[FIFA]] sjorse 't [[Russisch hierevoetbalèlftal|Róssisch]] en [[Wit-Russisch hierevoetbalèlftal|Wit-Róssisch]] voetbalilftal zowie alle Europees nog actieve clubs oet die lenj. Barragematche veur 't [[Wereldkampioensjap hierevoetbal 2022|WK in Qatar]], die de Róssische hiere nog te sjpaele hauwe, waere gesjrap. Versjillende anger sjportorganisaties lagte al soortgelieke boycots op of zalle nog volge. * ''Nederlands Limburg'': Beej 'n carnavalsvering in [[Haors]] wirt 'r iemand doeëdgestaoke.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6186857/dode-bij-steekpartij-in-limburgs-horst-carnavalsactiviteiten-stilgelegd.html Nu.nl - Dode bij steekpartij in Limburgs Horst, carnavalsactiviteiten stilgelegd]</ref> ;27 fibberwarie * ''Oes-Europa'': ** 'n Oestelik Róssisch offensief bereik [[Charkov]]. ** Poetin zèt nucleair einhede op sjerp. * ''Sjport'': [[Fabio Jakobsen]] pak [[Kuurne-Brussel-Kuurne]].<ref>Live-oetzenjing vtm</ref> ;26 fibberwarie * ''Sjport'': [[Annemiek van Vleuten]] wintj [[Ómloup Het Nieuwsblad]] bie de vrouwluuj, en [[Wout van Aert]] bie de mansluuj.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;25 fibberwarie * ''Oes-Europa'': 't Róssisch laeger bereik [[Kiev]], meh in de loup van d'n daag sjtok zienen opmarsj. ;24 fibberwarie * ''Oes-Europa'': Róslandj vilt de Oekraïne van alle kantj binne. ;22 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Belzjen dichter [[Stijn De Paepe]] sjtörf op 43-jäörige laeftied aan dermkanker.<ref>[https://www.demorgen.be/nieuws/stijn-de-paepe-de-mensendichter-die-al-lachend-de-waarheid-zei-is-overleden~b4a3394e/ De Morgen - Stijn De Paepe, de mensendichter die al lachend de waarheid zei, is overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rockmuzikantj [[Mark Lanegan]] sjtörf op 57-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/marklanegan/status/1496208436874428424 Aankunjiging op persoenelik Twitter-account]</ref> ;21 fibberwarie * ''Oes-Europa'': [[Rósland]]j erkintj, bie mónj van presidentj [[Vladimir Poetin]], de aafgesjeie rippeblieke [[Vouksrippebliek Donjetsk|Donjetsk]] en [[Vouksrippebliek Loehansk|Loehansk]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2418344-poetin-gaat-volksrepublieken-donetsk-en-loehansk-erkennen NOS.nl - Poetin gaat 'Volksrepublieken' Donetsk en Loehansk erkennen]</ref> Nog dezelfden aovendj sjik 't landj tróppe nao dit gebeed. * ''Nederlands Limburg'': De [[Limburgse Academie]] bringk e nuuj Limburgs waordebook oet in vief dialekte: 't Mestreechs, 't Remunjs, 't Valkebergs, 't Venloos en 't Zittesj.<ref>[https://web.archive.org/web/20220221203728/https://www.1limburg.nl/nieuw-digitaal-limburgs-woordenboek-op-verzoek-van-amerikaan?context=topstory 1Limburg.nl - Nieuw digitaal Limburgs woordenboek op verzoek van Amerikaan]</ref> ;20 fibberwarie * ''Sjport'': De Olympische Wintersjpaele in Peking loupe aaf. Nederlandj ènjig es zèsde mit ach kier goud, vief kier zilver en eine kier bróns, 't Belsj is mit ein gouwe en ein brónze medalje 21e.<ref>[https://web.archive.org/web/20220220100339/https://www.nu.nl/olympische-spelen/6181305/bekijk-de-olympische-medaillespiegel-met-nederland-op-plek-zes.html Nu.nl - Bekijk de olympische medaillespiegel met Nederland op plek zes]</ref> * ''Afrika'': De [[Groete Renaissancedam]] (''Tālāqu Hidāsē Gidib'') in [[Ethiopië]] weurt in gebroek gesjtèld. Nao wiejeren oetboew mót dit de sjterkste [[waterkrach]]centraal van Afrika waere.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220221_96759589 De Standaard - Grootste stuwdam van Afrika wekt eerste elektriciteit op]</ref> ;19 fibberwarie * ''Sjport'': De Belsj [[Bart Swings]] pak de gouwe medaje in de [[massastart (sjaatse)|massasjtart]] bie 't sjaatse. Hae pak daomit 't ierste goud veur Belsj op de Wintersjpaele saer 1948.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220219_92587336 De Standaard - Eén tegen allen, maar Swings pakt goud]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse rockzenger [[Gary Brooker]] ([[Procol Harum]]) sjtörf op 76-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6185678/procol-harum-zanger-gary-brooker-76-overleden.html Nu.nl - Procol Harum-zanger Gary Brooker (76) overleden]</ref> ;15 fibberwarie * ''Zuud-Amerika'': Bie euversjtruiminge en pratsjlawines in [[Petrópolis]] ([[Rio de Janeiro (staot)|RJ]], [[Brazilië]]) koume 152 luuj óm. ;12 fibberwarie * ''Sjport'': De Nederlandse [[Kimberley Bos]] weurt derde bie 't [[skeleton]]. Ze is de ierste Nederlandse mit 'n Olympische medaje in dae sjport en de twiede mit 'n Olympische medaje boeten 't sjaatse. ;11 fibberwarie * ''Sjport'': De Nederlandse [[Suzanne Schulting]] haolt de gouwe medaje op de 1000 meter [[shorttrack]]. De Belzjin [[Hanne Desmet]] weurt derde en pak daomit de ierste Belzje medaje in dae sjport. ;9 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Britse rockmuzikantj [[Ian McDonald]] sjtörf op 75-jäörige laeftied. ;8 fibberwarie * ''Nederlands Limburg'': De pelitie óntruump de [[Sjtarrebósj]] bie [[Bor]], wo miljeuactiviste zich aan de buim hawue geketteld. De bósj weurt gekap veur oetbreiing van 't [[NedCar]]-febrik.<ref>[https://web.archive.org/web/20220211142657/https://nos.nl/index.php/artikel/2416378-sterrebos-volledig-ontruimd-acht-actievoerders-aangehouden NOS.nl - Sterrebos volledig ontruimd, acht actievoerders aangehouden]</ref> * ''Weitesjap'': De Franse viroloog [[Luc Montagnier]] ([[Nobelpries]] in de Genaeskónde 2008) sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220210_96387566 De Standaard - Ontdekker van aidsvirus Luc Montagnier overleden]</ref> ;7 fibberwarie * ''Sjport'': [[Ireen Wüst]] prolongeert häören Olympischen titel op de 1.500 maeter sjaatse en weurt daomit de ierste sjaatsster die op vief achtereinkómmende Sjpaele 'n medaje haolt. ;6 fibberwarie * ''Sjport'': [[Senegalees hierevoetbalèlftal|Senegal]] wintj d'n [[Africa Cup]] door in de finaal nao penanties (4-2) te winne van [[Egyptisch hierevoetbalèlftal|Egypte]].<ref>Live-oetzenjing [[ESPN]]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis [[George Crumb]] sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.volkskrant.nl/mensen/george-crumb-1929-2022-componist-van-grote-muziek-voor-kleine-bezetting~be466b6d/?utm_source=link&utm_medium=app&utm_campaign=shared%20content&utm_content=free De Volkskrant - George Crumb (1929-2022), componist van grote muziek voor kleine bezetting]</ref> ;4 fibberwarie * ''Sjport'': In [[Peking]] beginne de [[Olympische Speule|Olympische Wintjersjpaele]]. Peking weurt de ierste sjtad die zoewaal de Zomer- es de Wintjersjpaele hilt. ===jannewarie=== * ''Centraal-Azië'': In [[Kazachstan]] vènje massaproteste plaats nao de verhoeging van de [[lpg]]-pries. Presidentj [[Kassim-Zjomart Tokajev]] óntsjleit zien regering, meh duujt de proteste mit geweld de kop in. ;30 jannewarie * ''Sjport'': [[Rafael Nadal]] wintj de [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] bie de mansluuj daor mit vief sets (2-6, 6-7 (5), 6-4, 6-4, 7-5) te winne van [[Daniil Medvedev]]. 't Is Nadal zienen 21e Grand Slam-titel; hae is daomit noe allein recordhawwer. ;29 jannewarie * ''Sjport'': [[Ashleigh Barty]] wintj de [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] door in twie sets (6-3, 7-6 (2)) van [[Danielle Collins]]. ;28 jannewarie * ''Nederlands Limburg'': Jos B. weurt in hoeger beroop tot 15 jaor gevangenis veroerdeild veur de maord op [[Nicky Verstappen]]. Zienen avvekaat deit weite in [[cassatie]] te gaon.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6180765/jos-b-krijgt-16-jaar-cel-voor-doden-misbruiken-en-ontvoeren-van-nicky-verstappen.html Nu.nl - Jos B. krijgt 16 jaar cel voor doden, misbruiken en ontvoeren van Nicky Verstappen]</ref> ;27 jannewarie * ''Nederlandj'': De Nederlands-Limbörgsen avvekaot [[Max Moszkowicz sr.]] störf op 95-jaorege leeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20220127180124/https://www.telegraaf.nl/nieuws/960668367/max-moszkowicz-95-overleden De Telegraaf - Max Moszkowicz (95) overleden]</ref> ;25 jannewarie * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Wim Jansen]] sjtörf op 75-jäörige laeftied aan de gevolge van dementie.<ref>[https://www.feyenoord.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/wim-jansen-overleden-250122 Feyenoord.nl - Clubicoon Wim Jansen (75) overleden]</ref> * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Gert Schutte]] ([[GPV]]) sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6180237/oud-leider-van-christelijke-partij-gpv-gert-schutte-82-overleden.html Nu.nl - Oud-leider van christelijke partij GPV Gert Schutte (82) overleden]</ref> ;23 jannewarie * ''Belsj'': 'n Groete demonstratie taegen 't COVID-beleid van de Belzje regering löp oet op 'n gewelddaojige confrontatie mit de pelitie.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220123_94918368 De Standaard - Uit de hand gelopen coronabetoging: relschoppers gooien hekken op politie, 70-tal mensen opgepakt]</ref> ;22 jannewarie * ''Oes-Azië'': De [[Vietnam]]ese geiselike [[Thích Nhất Hạnh]], bekèndj as de 'vajer van de [[mindfulness]], sjtörf op 95-jäörige laeftied. ;20 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Braziliaanse [[samba]]zengeres [[Elsa Soares]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://oor.nl/news/koningin-van-de-samba-elza-soares-91-overleden/ OOR.nl - 'Koningin van de samba' Elza Soares (91) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rockzenger [[Meat Loaf]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://deadline.com/2022/01/meat-loaf-dead-bat-out-of-hell-rocky-horror-picture-show-1234917056/ Deadline - Meat Loaf Dies: ‘Bat Out Of Hell’ Singer & ‘Rocky Horror Picture Show’ Actor Was 74]</ref> ;16 jannewarie * ''Afrika'': De [[Mali]]nese politicus [[Ibrahim Boubacar Keita]], presidentj van 2013 bis 2020, sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2022/1/16/ousted-mali-president-ibrahim-boubacar-keita-dies Al Jazeera - Former Mali President Ibrahim Boubacar Keita dies aged 76]</ref> ;15 jannewarie * ''Nederlands Limburg'': In diverse Zuid- en Midde-Limbörgse gemeintes goon horeca en cultuur tege de COVID-veursjrifte in ope, zoonder tot hei-op weurt gecontroleerd. ;14 jannewarie * ''Natuur en milieu, Oceanië'': De vulkaan [[Hunga Tonga]] in [[Tonga]] bersj oet. Veural de drop volgenden [[tsunami]] maak väöl sjaoj; 't sjókfróntj weurt euver de ganse waereld gemaete.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20220116_93782468 De Standaard - Aanzienlijke schade in Tonga na onderzeese vulkaanuitbarsting, luchtdrukschommeling tot in België merkbaar]</ref><ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6178496/gevolgen-enorme-vulkaanuitbarsting-tonga-ook-in-nederland-waarneembaar.html Nu.nl - Gevolgen enorme vulkaanuitbarsting Tonga ook in Nederland waarneembaar]</ref> ;12 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse zengeres [[Ronnie Spector]] (bekèndj van [[The Ronettes]]) sjtörf op 78-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://apnews.com/article/entertainment-music-arts-and-entertainment-phil-spector-ronnie-spector-84c905db02a01ffa43a6052c3ce66920?utm_medium=AP&utm_campaign=SocialFlow&utm_source=Twitter AP News - Ronnie Spector, ’60s icon who sang ‘Be My Baby,’ dies at 78]</ref> ;10 jannewarie * ''Nederlandj'': 't [[Kabinèt-Rutte IV]] weurt beëidig. ;7 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De [[Bahama's|Bahamaansen]] acteur [[Sidney Poitier]] sjtörf op 94-jäörige laeftied. ;1 jannewarie * ''Economie'': D'n Italiaansen óngernummer [[Carlisto Tanzi]], bekèndj óm 't [[Parmalat]]-sjendal, sjtörf op 83-jäörige laeftied. ==2021== ===december=== ;31 december * ''Belsj'': Bie 'n explosie in [[Turnhout]] vilt e geboew in. Veer luuj kómme hiebie óm.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211231_92956434 De Standaard - Laatste vermiste bewoner geborgen na gasexplosie]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Betty White]] sjtörf op 99-jäörige laeftied. ;30 december * ''Belsj Limburg'': [[Veerle Heeren]] weurt veur zès maondj gesjors es börgemeisterse van [[Sintruin]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211230_93615594 De Standaard - Bart Somers schorst Veerle Heeren als burgemeester]</ref> ;29 december * ''Kóns en cultuur'': De Belzje sjriever en dichter [[Bart Plouvier]] störf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211231_93458203 De Standaard - Schrijver en dichter Bart Plouvier overleden]</ref> ;26 december * ''Afrika'': De Zuud-Afrikaanse bisjop [[Desmond Tutu]], bekèndj óm ziene sjtried taege de Apartheid, sjtörf op 90-jäörige laeftied. * ''Zuud-Europa'': De Griekse politicus [[Karolos Papoulias]] sjtörf op 92-jäörige laeftied. ;25 december * ''Weitesjap'': Nao jaore van oetsjtèl weurt de [[James Webb-ruimtetelescoop|James Webbtillescoop]] gelanceerd. * ''Natuur en milieu, Afrika/Zuud-Europa'': De oetbersting van de [[Cumbre Vieja]] op [[La Palma]] weurt veur beènjig verklaord. ;23 december * ''Kóns en cultuur'': De Belzje sjriever [[Bernald Dewulf]] sjtörf op 61-jäörige laeftied aan [[neurogeen claudicatio]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211223_95588261 De Standaard - Dichter en columnist Bernard Dewulf is overleden]</ref> ;22 december * ''Belsj'': [[Steve Bakelmans]] weurt veroerdeild tot 'n laeveslang gevangenissjtraof veur de verkrachting en maord op Julie Van Espen.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211222_93566858 De Standaard - Steve Bakelmans krijgt levenslang: ‘Hij is een psychopaat’]</ref> ;20 december * ''Sjport'': De Nederlandse marathonsjaatser [[Reinier Paping]], winner van bezunger zjwaoren [[Èlfsteidetoch]] van 1963, sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2410310-schaatslegende-paping-90-overleden-winnaar-zwaarste-tocht-der-tochten NOS - Schaatslegende Paping (90) overleden, winnaar zwaarste tocht der tochten]</ref> ;19 december * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Ed van Thijn]] ([[PvdA]]) sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6174063/voormalig-burgemeester-van-amsterdam-en-pvda-coryfee-ed-van-thijn-87-overleden.html Nu.nl - Voormalig burgemeester van Amsterdam en PvdA-coryfee Ed van Thijn (87) overleden]</ref> * ''Zuud-Amerika'': De presidentsverkezinge in [[Chili]] waere gewonne door [[Gabriel Boric]], de kandidaat van 't links blok. Hae versjleit mit 55,87% van de sjtumme ziene rechspopulistischen taegekandidaat [[José Antonio Kast]]. ;18 december * ''Nederlandj'': Veuroetloupendj op de versjpreiing van de zoegenaamden [[omikronvariantj]] lègk de Nederlandse regering obbenuujs 'nen helle lockdown op. * ''Kóns en cultuur'': De Nederlands-Limbörgse filmmaeker [[Henk van der Linden]] sjtörf op 96-jäörige laeftied aan de gevolge van 'ne val.<ref>[https://web.archive.org/web/20211219160920/https://www.1limburg.nl/kinderfilmmaker-henk-van-der-linden-96-overleden?context=topstory 1Limburg - Kinderfilmmaker Henk van der Linden (96) overleden]</ref> ;17 december * ''Politiek, Duutsjlandj'': De leje van de [[CDU]] keze [[Friedrich Merz]] tot opvolger van d'n opgesjtapden Armin Latschet.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/politik/merz-wird-cdu-vorsitzender-comeback-im-dritten-anlauf-17690089.html Frankfurter Allgemeine - Merz wird CDU-Vorsitzender: Comeback im dritten Anlauf]</ref> ;15 december * ''Weitesjap, Kóns en cultuur'': De Amerikaanse sjriefster en theoretica [[bell hooks]] (pseudoniem van Gloria Watkins) sjtörf op 69-jäörige laeftied. ;13 december * ''Kóns en cultuur'': [[Arnon Grunberg]] krieg de [[P.C. Hooftpries]] veur proza toegekèndj.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6173026/pc-hooft-prijs-voor-proza-gaat-naar-arnon-grunberg.html Nu.nl - P.C. Hooft-prijs voor proza gaat naar Arnon Grunberg]</ref> * ''Nederlandj'': 'n Coalitie van [[VVD]], [[CDA]], [[D66]] en [[ChristenUnie]] kump nao neuge maondj mit e regeerakkoord. Dit zouw de waeg mótte vriemake veur e veerde kabinèt-Rutte. ;12 december * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de Groete Pries van [[Abu Dhabi]] en weurt daomit es ierste Nederlenjer waereldkampión [[Formule 1]]. ;10 december * ''Natuur en milieu'': [[Tornado]]'s zörge in 't oeste van de Vereinigde Sjtaote veur tientalle (meugelik zelfs mie es hóngerd) doeje en enorm materieel sjaoj. ;8 december * ''Duutsjlandj'': [[Olaf Scholz]] weurt verkoze tot [[Lies van kanselere van Duutsland|bóndjskanseleer]] van [[Duutsjlandj]]. Hiemit kump nao zèsteen jaor 'n èndj aan 't kanseleersjap van [[Angela Merkel]]. ;5 december * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse politicus [[Bob Dole]], dae in 1996 de verlezende presidentskandidaat waor, sjtörf op 98-jäörige laeftied.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/12/05/politics/bob-dole-dies/index.html CNN.com - Bob Dole, giant of the Senate and 1996 Republican presidential nominee, dies]</ref> ;3 december * ''Sjport'': D'n Duutsje voetballer [[Horst Eckel]], de lèste laevende sjpaeler van 't [[Wereldkampioensjap hierevoetbal|kampiónsilftal]] van [[1954]], sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/sport/fussball/horst-eckel-mit-89-jahren-gestorben-letzter-wm-held-von-1954-17665325.html Frankfurter Allgemeine - Der letzte Weltmeister von 1954 ist tot]</ref> ;1 december * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen avant-gardecomponis [[Alvin Lucier]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/obituaries/2021/12/01/alvin-lucier-composer-dead/ Washington Post - Alvin Lucier, seminal avant-garde composer, dies at 90]</ref> ===november=== ;30 november * ''Naord-Amerika'': [[Barbados]], tot noe toe e keuninkriek in 't [[Gemeinebès van Naties]], weurt 'n rippubliek. ;29 november * ''Economie'': [[Jack Dorsey]], bedènker en oprichter van [[Twitter]], sjtop es baas van 't bedrief. Hae weurt opgevolg door [[Parag Agrawal]]. ;28 november * ''Sjport'': De Britse coureur en Formule 1-baas [[Frank Williams]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/formule-1/6170219/formule-1-icoon-en-oud-teambaas-frank-williams-79-overleden.html Nu.nl - Formule 1-icoon en oud-teambaas Frank Williams (79) overleden]</ref> ;26 november * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis en tekssjriever [[Stephen Sondheim]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/1b67836f-f870-451d-9bde-c7ef4eba5afa/musicalcomponist-stephen-sondheim-91-overleden NPO Radio 4 - Musicalcomponist Stephen Sondheim (91) overleden]</ref> ;23 november * ''Sjport'': De Nederlandse voetbaltrainer [[Simon Kistemaker]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6168493/excentrieke-oud-voetbaltrainer-simon-kistemaker-81-overleden.html Nu.nl - Excentrieke oud-voetbaltrainer Simon Kistemaker (81) overleden]</ref> ;19 november * ''Oesteriek'': [[Oesteriek]] geit es ierste Europees landj [[vaccinatie]] taege [[COVID-19]] verplichte. Ouch weurt de 'lockdown' veur alle börgers van krach. * ''Nederlandj'': 'n Neet-aangemelde demonstratie taege 't COVID-beleid van de regering in [[Rotterdam]] löp compleet oet de handj.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6168803/agenten-schoten-mogelijk-uit-noodweer-bij-rellen-in-rotterdam.html Nu.nl - Agenten schoten mogelijk uit noodweer bij rellen in Rotterdam]</ref> ;18 november * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse jazztrompettis [[Ack van Rooyen]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/entertainment/6168603/wereldwijd-geroemde-haagse-trompettist-ack-van-rooyen-91-overleden.html NU.nl - Wereldwijd geroemde Haagse trompettist Ack van Rooyen (91) overleden]</ref> ;15 november * ''Oesteriek'': [[Oesteriek]] lègk neet-gevaccineerde börgers quarantainemaotraegele op, die (veuriers) neet veur gevaccineerde gelde. ;13 november * ''Natuur en milieu'': De [[VN]]-klimaattop in [[Glasgow]] kump tot 'n èndj. Wat weurt aafgesjpraoke is neet genóg óm 't doel van maximaal 1,5 graod opwerming te haole; wel waere aafsjprake gemaak óm 't gebroek van fossiel brensjtoffe aaf te boewe. ;12 november * ''Kóns en cultuur, Nederlands-Limburg'': D'r Nederlandsj-Limburgsje zenger, cultuuróngernummer en nachbörgemeester va Heële [[Lex Nelissen]] sjtörf op 72-jöarige leëftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20211114074126/https://www.1limburg.nl/lex-nelissen-op-72-jarige-leeftijd-overleden?context=topstory 1Limburg - Lex Nelissen op 72-jarige leeftijd overleden]</ref> ;11 november * ''Afrika'': De Zuud-Afrikaanse politicus [[F.W. de Klerk]], [[Nobelpries]]winner en tösje 1989 en 1994 presidentj van 't landj, sjtörf op 85-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6167185/laatste-president-van-zuid-afrika-onder-apartheid-de-klerk-85-overleden.html Nu.nl - Laatste president van Zuid-Afrika onder apartheid De Klerk (85) overleden]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Rinus Bennaars]] sjtörf op 90-jäörige laeftied aan COVID-19.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6167272/oud-international-en-feyenoord-aanvaller-bennaars-90-overleden.html Nu.nl - Oud-international en Feyenoord-aanvaller Bennaars (90) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Britse rockmuzikantj [[Graeme Edge]], bekèndj van [[Moody Blues]], sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.theguardian.com/music/2021/nov/11/moody-blues-drummer-graeme-edge-dies-aged-80 The Guardian - Moody Blues drummer Graeme Edge dies aged 80]</ref> ;7 november * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Bas van der Vlies]] ([[SGP]]) sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2404830-oud-sgp-leider-bas-van-der-vlies-79-overleden NOS.nl - Oud-SGP-leider Bas van der Vlies (79) overleden]</ref> ;6 november * ''Kóns en cultuur'': Terence Wilson, baeter bekèndj es Astro, ex-bandjlid van [[UB40]], sjtörf op 64-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/UB40/status/1457085875209359368 UB40 op Twitter]</ref> ;5 november * ''Vereinigde Sjtaote'': Bie e konzaer van rapper [[Travis Scott]] in [[Houston]] kómme zaeker ach luuj óm in e gedrangs.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/11/06/us/houston-astroworld-festival/index.html CNN.com - At least 8 dead and many injured after crowd surge at Travis Scott's Astroworld Festival in Houston, officials say]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Braziliaanse [[sertanejo]]-zengeres [[Marilia Mendoça]] kump op 26-jäörige laeftied óm bie 'ne vleegtuugcrash.<ref>[https://g1.globo.com/mg/vales-mg/noticia/2021/11/05/marilia-mendonca-morre-em-acidente-aereo-em-minas-gerais-o-que-se-sabe-ate-agora.ghtml Globo.com - Marília Mendonça morre em acidente aéreo em Minas Gerais: o que se sabe até agora]</ref> * ''Afrika'': Bie 'n óntploffing in [[Freetown]] ([[Sierra Leone]]) kómme minstes 91 luuj óm.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6166329/zeker-91-doden-in-sierra-leone-door-ontploffing-tankwagen.html Nu.nl - Zeker 91 doden in Sierra Leone door ontploffing tankwagen]</ref> ===oktober=== ;31 oktober * ''Natuur en milieu'': In [[Glasgow]] begintj 'ne waereldwieje klimaattop. * ''Kóns en cultuur'': De Braziliaanse pianis [[Nelson Freire]] sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio4.nl/klassiek/podium/b6a7bb9e-15db-4bbd-84ae-feb571a9ca6a/pianist-nelson-freire-overleden NPO Radio 4 - Pianist Nelson Freire overleden]</ref> ;29 oktober * ''Sjport'', ''Nederlands Limburg'': D'n [[derby (sport)|derby]] tösse [[MVV]] en [[Roda JC]] in de [[Ierste Devisie (Nederlands voetbal)|Ierste Devisie]] weurt stèlgelag naotot op de tribunes mèt vuurwerk weurt gesmete.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6165033/derby-mvv-roda-jc-definitief-gestaakt-wegens-ongeregeldheden-op-tribunes.html Nu.nl - Derby MVV-Roda JC definitief gestaakt wegens ongeregeldheden op tribunes]</ref> ;25 oktober * ''Afrika'': In [[Soedan]] begeit 't leger 'ne coup. Premier [[Abdalla Hamdok]] en diverse ministers waere gearresteerd.<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/sudans-abdalla-hamdok-under-arrest-report Al Jazeera - Sudan security forces arrest PM Abdalla Hamdok, ministers]</ref> ;21 oktober * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen dirizjent [[Bernard Haitink]] sjtörf op 92-jäörige laeftied. * ''Kóns en cultuur'': Acteur [[Alec Baldwin]] sjut bie óngelök bie filmopnaome 'n rezjisseus doed.<ref>[https://www.nu.nl/film/6163597/alec-baldwin-schiet-tijdens-opnamen-cameraregisseur-dood-met-filmwapen.html Nu.nl - Alec Baldwin schiet tijdens opnamen cameraregisseur dood met filmwapen]</ref> ;18 oktober * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse militair en politicus [[Colin Powell]] sjtörf op 84-jäörige laeftied aan complicaties van kanker en COVID-19.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/10/18/politics/colin-powell-dies/index.html CNN.com - Colin Powell, first Black US secretary of state, dies of Covid-19 complications amid cancer battle]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Belzje, veural in Nederlandj bekènde actries [[Sien Dils]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/10/18/rip-sien-diels/ VRT NWS - Actrice Sien Diels (74), bekend als Sien uit "Sesamstraat", is overleden]</ref> {{doedbekèndj}} ;15 oktober * ''Vereinig Keuninkriek'': 't [[Conservatieve Partij (Vereineg Keuninkriek)|Conservatief]] parlemèntslid [[David Amess]] weurt op campagne doedgesjtaoke.<ref>[https://www.bbc.com/news/uk-58930593 BBC News - Sir David Amess: Conservative MP stabbed to death]</ref> ;13 oktober * ''Kóns en cultuur'': [[Peter Verhelst]] krieg de [[Constantijn Huygenspries]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20211014_96931108 De Standaard - Peter Verhelst wint Constantijn Huygens-prijs 2021]</ref> ;11 oktober * ''Economie'': De Nobelpries veur Economie weurt toegekèndj aan [[David Card]] "veur zien empirische biedrage aan arbeidseconomie" en aan [[Joshua D. Angrist]] en [[Guido W. Imbens]] "óm häör methodologische biedrage aan de analyse van causaal verbenj."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Indiasen acteur [[Nedumudi Venu]] sjtörf op 73-jäörige laeftied.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/10/11/entertainment/nedumudi-venu-actor-dead-india-scli-intl/index.html CNN.com - Nedumudi Venu, acclaimed Indian film actor, dies aged 73]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandse klimaatweitesjapper [[Geert Jan van Oldenborgh]] sjtörf op 59-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/klimaat/6162220/baanbrekende-klimaatonderzoeker-geert-jan-van-oldenborgh-59-overleden.html?redirect=1 Nu.nl - Baanbrekende klimaatonderzoeker Geert Jan van Oldenborgh (59) overleden]</ref> ;10 oktober * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse boulevardjournalis [[Ruud ten Wolde]] sjtörf op 29-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/media/6161570/rtl-boulevard-verslaggever-ruud-ten-wolde-29-overleden.html Nu.nl - RTL Boulevard-verslaggever Ruud ten Wolde (29) overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Frans hierevoetbalèlftal|Frankriek]] wintj de twiede editie van de [[UEFA Nations League]] door mit 1-2 van [[Spaons hierevoetbalèlftal|Sjpanje]] te winne.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;9 oktober * ''Oesteriek'': Bóndjskanseleer [[Sebastian Kurz]] treujt aaf nao e [[corruptie]]sjendal. ;8 oktober * ''Politiek'': De Nobelpries veur de Vrae geit nao de Filipiense journaliste [[Maria Ressa]] en häöre Russische collega [[Dmitri Andrejevitsj Moeratov]] "óm häör insjpanninge óm de vrieheid van meiningsuting, 'n veurwaerde veur democratie en doerzame vrae, te waorborge."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> ;7 oktober * ''Belsj Limburg'', ''Natuur en milieu'': Bie 'n explosie in 't [[Thermo-Clean]]-febrik in [[Heuze-Zolder]] kump eine wirkman óm. Veer angere rake gewóndj.<ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20211007_92664526 Het Belang van Limburg - Eén dode en vier gewonden na gasexplosie bij bedrijf in Heusden-Zolder]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De [[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|Nobelpries in de Literatuur]] weurt toegekèndj aan [[Abdulrazak Gurnah]] "óm zie compromisloes, mitliedsvol doordringe tot de effekte van 't kolonialisme en 't loot van de vlöchteling in de kloof tösje culture en continente."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> * ''Midde-Europa'': 't [[Pole|Pools]] Constitutioneel Haof bepaolt det de Poolse gróndjwèt veurgeit op de minsjerechteartikele van de EU. Dit maak de verhaudinge tösje Pole en de [[EU]] nog sjlechter es ze al waore. ;6 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Sjemie weurt toegekèndj aan [[Benjamin List]] en [[W.C. MacMillan]] "óm hun óntwikkeling van asymmetrische [[organokatalyse]]."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> * ''Weitesjap'': De [[WHO]] käört veur 't iers e [[malaria]]vaccin good. ;5 oktober * ''Weitesjap'': De Nobelpries in de Natuurkónde weurt toegekèndj aan [[Syukuro Manabe]] en [[Klaus Hasselmann]] "veur 't make van fysieke modelle van 't Aerds klimaat, womit de verangerlikheid en betroewbaarheid in 't veursjpelle van de klimaatopwerming weurt bepaold" en aan [[Giorgio Parisi]] "óm de óntdèkking van 't sjpel tösje versteuringe en fluctuaties in fysieke systeme van atomair bis op planetair niveau."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> ;4 oktober * ''Weitesjap'': De [[Nobelpries]] in de Genaeskónde weurt toegekèndj aan de Amerikane [[David Julius]] en [[Ardem Patapoutian]] "veur hun óntdèkking van wermde- en aanrakingsreceptore."<ref>[https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2021/summary/ NobelPrize.org - Paersberich]</ref> ;3 oktober * ''Frankriek'': De Franse zakeman, politicus en sjportbesjtuurder [[Bernard Tapie]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2021/10/03/mort-de-bernard-tapie-ancien-ministre-et-homme-d-affaires_6096929_3382.html Le Monde - Mort de Bernard Tapie, un homme aux mille vies]</ref> * ''Sjport'': De [[Klassieker]], de voetbalmatch tösje [[Feyenoord]] en [[AFC Ajax]], weurt veur 't iers door de vrouwe-ilftalle gesjpaeld. Feyenoord wintj mit 4-1. * ''Sjport'': D'n Italiaan [[Sonny Colbrelli]] wintj de 118e oetveuring van [[Paries-Roubaix]].<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;2 oktober * ''Sjport'': De Britse [[Elizabeth Deignan]] wintj de alderierste editie van [[Paries-Roubaix]] veur vrouwluuj. * ''Kóns en cultuur'': De Belzje misdaodauteur [[Bob Mendes]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gva.be/cnt/dmf20211002_96936100 Gazet van Antwerpen - Antwerps auteur Bob Mendes overleden]</ref> ===september=== ;28 september * ''Sjport'': [[FC Sheriff Tiraspol]], de landjkampión van [[Moldavië]], zörg veur 'ne groete sjtunt door in de [[UEFA Champions League]] mit 1-2 van [[Real Madrid]] te winne. ;27 september * ''Sjport'': D'n Ingelse voetballer [[Roger Hunt]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bbc.com/sport/football/58721150 BBC Sport - Roger Hunt obituary: 'Gentleman, modest and one of Liverpool's greatest']</ref> ;26 september * ''Kóns en cultuur'': De Britse bassis [[Alan Lancaster]] ([[Status Quo]]) sjtörf op 72-jäörige laeftied aan [[multiple sclerose]].<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6159127/status-quo-bassist-alan-lancaster-op-72-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Status Quo-bassist Alan Lancaster op 72-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Afrika'': De [[Rwanda|Rwandese]] militair en kreegsmisdaojiger [[Théoneste Bagosora]] sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210926_91936743 De Standaard - ’Brein achter Rwandese genocide’ overleden]</ref> * ''Duutsjlandj, Oesteriek en Zjwitserlandj'': Bie verkezinge veur de [[Bóndjsdag]] geit de [[CDU]]/[[CSU]] van [[Armin Laschet]] op 'n historisch verlees aaf. De [[SPD]] van [[Olaf Scholtz]] weurt de groetste partie. Mit de Daens-Friese [[SSW]] kump veur 't iers ouch 'n minderheidspartie in 't nationaal parlemint. * ''Sjport'': [[Lewis Hamilton]] wintj de Grand Prix van [[Sotsji]] en pak daomit zien hóngerdste GP-euverwinning. [[Max Verstappen]] weurt compleet ónverwach nog twiede.<ref>[[NPO]] 1 - Live-oetzenjng ''[[Langs de Lijn]]''</ref> * ''Duutsjlandj, Oesteriek en Zjwitserlandj'': In [[Zjwitserlandj]] sjtump 'n mierderheid van de bevolking veur 't toelaote van 't [[homohoewelik]]. ;25 september * ''Nederlandj'': In Nederlandj weurt de [[coronapas]] verplich in opebaar gelaegehede. Wae eine kier binne maag, hoof zich dan neet mie aan biekómmende maatraegele wie móndjkepkes of aafsjtandj te hawwe. * ''Nederlandj'': Sjtaotssecretair [[Mona Keijzer]] van Ikkenomische Zake weurt oet 't [[kabinèt-Rutte III]] óntsjlaoge óm häör eupelike kritiek op 't COVID-beleid. ;23 september * ''Zuud-Europa'': [[Carles Puigdemont]], de vreugere premier van [[Catalonië]], weurt in [[Italië]] gearresteerd.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6158711/voormalig-catalaanse-leider-puigdemont-aangehouden-in-italie.html Nu.nl - Voormalig Catalaanse leider Puigdemont aangehouden in Italië]</ref> ;22 september * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Pieter Adriaan Cornelis Beelaerts van Blokland]] ([[CHU]], [[CDA]]) sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6158985/voormalig-cda-minister-beelaerts-van-blokland-88-overleden.html - Voormalig CDA-minister Beelaerts van Blokland (88) overleden]</ref> ;19 september * ''Sjport'': D'n Ingelse voetballer [[Jimmy Greaves]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6157879/tottenham-hotspur-icoon-jimmy-greaves-op-81-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Tottenham Hotspur-icoon Jimmy Greaves op 81-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Zuud-Europa, Natuur en milieu''<!--Zuid-Europa jeh. De Canarische eilen hure fysiek bij Afrika, meh nuits oet Spaanje is nuits oet Zuid-Europa-->: De [[Cumbre Vieja]], 'n [[völkaan]] op [[La Palma]] ([[Canarische Eilenj]]) begintj 'n oetbersting die de evacuatie van doezende luuj tot gevolg haet. ;18 september * ''Sjport'': D'n Daensen ex-fietsrenner [[Chris Anker Sørensen]] kump op 37-jäörige laeftied óm bie e verkiersóngelök in [[Zeebrugge]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210918_97396598 De Standaard - Deense ex-wielrenner Chris Anker Sørensen overleden na ongeval in Zeebrugge]</ref> ;17 september * ''Afrika'': [[Abdelaziz Bouteflika]], de vreugere presidentj van [[Algerieë]], sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://www.lemonde.fr/afrique/article/2019/04/02/les-mille-et-une-vies-politiques-d-abdelaziz-bouteflika_5444690_3212.html Le Monde - Les mille et une vies de l’ancien président algérien Abdelaziz Bouteflika, mort à 84 ans]</ref> ;16 september * ''Nederlandj'': [[Sigrid Kaag]] treujt aaf es minister van Boetelandjse Zake nao 'n motie van aafkäöring taege häör.<ref>[Nu.nl - https://www.nu.nl/politiek/6157497/kaag-stapt-op-als-minister-van-buitenlandse-zaken-na-evacuatiechaos-afghanistan.html]</ref> Einen daag later treujt ouch [[Ank Bijleveld]] aaf. ;15 september * ''Weitesjap'': In 't [[Kennedy Space Center]] weurt [[Inspiration4]] gelanceerd, de ierste toeristische ruumdevlöch. ;13 september * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen tv-prizzentator [[François Boulangé]] sjtörf op 67-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://nos.nl/artikel/2397665-mister-lingo-francois-boulange-overleden NOS.nl - 'Mister Lingo' François Boulangé overleden]</ref> ;12 september * ''Sjport'': De Rus [[Daniil Medvedev]] wintj de U.S. Open bie de mansluuj door in drie sets (6-4, 6-4, 6-4) van de Serf [[Novak Djokovic]] te winne. Veur Medvedev is 't zienen iersten Grand Slam-titel. ;11 september * ''Sjport'': De Britse [[Emma Raducanu]] wintj de [[U.S. Open]] bie de vrouwluuj door in twie sets (6-4, 6-3) van [[Leylah Fernandez]] te winne. Ze is de ierste óngeplaatsde die dat lök. 'n Anger bezóngerheid is dat allebei de finaliste tieners zeen.<ref>[https://nos.nl/artikel/2397469-nog-nooit-vertoond-raducanu-18-vanuit-kwalificatietoernooi-naar-winst-us-open NOS.nl - Nog nooit vertoond: Raducanu (18) vanuit kwalificatietoernooi naar winst US Open]</ref> ;9 september * ''Kóns en cultuur'': [[Alfred Schaffer]] krieg de [[P.C. Hooftprijs]] veur [[poëzie]] oetgereik.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6156247/alfred-schaffer-krijgt-pc-hooft-prijs-voor-poezie.html Nu.nl - Alfred Schaffer krijgt P.C. Hooft-prijs voor poëzie]</ref> ;6 september * ''Kóns en cultuur'': De Fransen acteur [[Jean-Paul Belmondo]] sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://www.bfmtv.com/people/cinema/l-acteur-jean-paul-belmondo-est-mort-a-l-age-de-88-ans_AN-202109060296.html BFM TV - L'acteur Jean-Paul Belmondo est mort à l'âge de 88 ans]</ref> ;5 september * ''Afrika'': Inne [[Guinee]]se huidsjtad [[Conakry]] begeit 't laeger 'ne [[sjtaotsgreep]]. Presidèntj Alpha Condé weurt daobie gevangegenómme.<ref>[https://www.trouw.nl/buitenland/militairen-plegen-staatsgreep-in-guinee-president-afgevoerd~b9359f53/ Trouw - Militairen plegen staatsgreep in Guinee, president afgevoerd]</ref> * ''Sjport'': Veur 't iers saer 1985 weurt in [[Zandvoort]] 'ne [[Grand Prix]] gehauwte. [[Max Verstappen]] wintj de race. ;2 september * ''Kóns en cultuur'': De Zjwaedse pópgróp [[ABBA]] brèngk twie singles oet en kunjig e nuuj album en 'n serie virtueel kónzaers aan.<ref>[https://web.archive.org/web/20210902185801/https://www.soundz.nl/abba-is-terug-een-gloednieuw-album-en-een-revolutionair-concert/ Soundz - ABBA IS TERUG! Een gloednieuw album én een revolutionair concert.]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Griekse componis [[Mikis Theodorakis]] sjtörf op 96-jäörige laeftied. ===augustus=== ;29 augustus * ''Belsj, Sjport'': De Belzje rugbyer, zeiler en sjportbesjtuurder [[Jacques Rogge]] sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210829_95806267 De Standaard - Voormalig IOC-voorzitter Jacques Rogge overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Jamaicaanse reggae- en dubpioneer [[Lee 'Scratch' Perry]] sjtörf op 85-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210829181704/https://oor.nl/news/reggaelegende-lee-scratch-perry-85-overleden/ OOR.nl - Reggaelegende Lee 'Scratch' Perry (85) overleden]</ref> ;27 augustus * ''Nederlands Limburg'': 'ne Kraanwagel ramp 't spoorweegviaduk euver de Breuselseweeg in [[Mestreech]].<ref>[https://web.archive.org/web/20210827144944/https://www.1limburg.nl/kraanwagen-ramt-spoorbrug-rijksmonument-deels-ingestort?context=topstory 1Limburg - Kraanwagen ramt spoorbrug: rijksmonument deels ingestort]</ref> ;26 augustus * ''Zuud-Azië'': Bie 't vleegveld van [[Kaboel]] weurt 'ne zelfmaordaansjlaag geplaeg, wobie 170 luuj ómkómme, woerónger 13 Amerikaanse militaire. [[IS]] eis d'n aansjlaag op.<ref>[https://edition.cnn.com/world/live-news/afghanistan-kabul-taliban-us-news-08-27-21/index.html CNN.com - The latest on the Kabul airport attack]</ref> ;24 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Britsen drummer [[Charlie Watts]], bekèndj van de [[Rolling Stones]], sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210824170126/https://oor.nl/news/rolling-stones-drummer-charlie-watts-80-overleden/ OOR - Rolling Stones-drummer Charlie Watts (80) overleden]</ref> * ''Sjport'': De Belzje voetballer [[Wilfried Van Moer]] sjtörf op 76-jäörige laeftied aan 'n harrebleujing.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210824_95902948 De Standaard - Drievoudige Gouden Schoen Wilfried Van Moer overleden]</ref> ;21 augustus * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse muzikantj [[Don Everly]], bekèndj van de [[Everly Brothers]], sjtörf op 84-jäörige laeftied.<ref>[https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2021-08-21/don-everly-brothers-dies Los Angeles Times - Don Everly, of harmonizing rock ‘n’ roll pioneers the Everly Brothers, dies at 84]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandse chirurg [[Jan Nico Homan van der Heide]], oetvènjer van de [[pacemaker]], sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6153469/uitvinder-van-de-pacemaker-jan-nico-homan-van-der-heide-94-overleden.html Nu.nl - Uitvinder van de pacemaker Jan Nico Homan van der Heide (94) overleden]</ref> ;18 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Britse kemik [[Sean Lock]] sjtörf op 58-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-58254859 BBC.com - Sean Lock: Comedian and 8 Out of 10 Cats captain dies aged 58]</ref>{{doedbekèndj}} ;15 augustus * ''Zuud-Azië'': De [[Taliban]] beginne aan 't innumme van [[Kaboel]]. * ''Sjport'': D'n Duutsje voetballer [[Gerd Müller]] sjtörf op 75-jäörige laeftied aan de [[krenkde van Alzheimer]]. ;14 augustus * ''Natuur en milieu'', ''Naord-Amerika'': [[Haïti]] weurt geraak door 'nen aerdsjóddel van 7,2 op de MM-sjaol.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6151426/vrees-voor-slachtoffers-na-zware-aardbeving-haiti.html Nu.nl - Vrees voor slachtoffers na zware aardbeving Haïti]</ref> ;12 augustus * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen dichter [[K. Schippers]] sjtörf op 84-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6151189/dichter-k-schippers-84-overleden-aan-gevolgen-van-kanker.html Nu.nl - Dichter K. Schippers (84) overleden aan gevolgen van kanker]</ref> ;11 augustus * ''Natuur en milieu'': In [[Floridia]] op [[Sicilië]] weurt 'n temperatuur van 48,8 graod gemaete. Dit is 'n Europees wermderecord.<ref>[https://www.corriere.it/cronache/21_agosto_11/sicilia-floridia-48-gradi-7c7a0094-faaf-11eb-ba5f-da3c10b6af90.shtml Corriere della Sera - Caldo in Sicilia: a Floridia ci sono 48,8 gradi, la temperatura più alta mai registrata in Europa]</ref> ;10 augustus * ''Belsj Limburg'': De Belsj-Limbörgse influencer [[Lara Switten]] sjtörf op 35-jäörige laeftied aan [[baarmojerhauskanker]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210811_95355502 De Standaard - Terminaal zieke mamablogster overleden: ‘Lara zal altijd ons lichtpuntje zijn’]</ref> ;9 augustus * ''Natuur en milieu'': De [[IPCC]] publiceert 't ierste deil van zie zèsde rapport. Volgens hun kan de [[klimaatopwerming]] nog wel tot 5 graod oploupe es neet gaw hiel väöl mie weurt gedaon. ;8 augustus * ''Sjport'': De [[Olympische Zomerspeule 2021|Olympische Speule]] in [[Tokio]] loupe aaf. Zoewel Nederlandj (10 gouwe medajes, 12 zilvere en 14 brónze) es 't Belsj (3 gouwe, 1 zilvere ne 2 brónze) degen 't oetzunjerlik good. ;7 augustus * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse funkmuzikantj [[Dennis Thomas]], bekèndj van [[Kool & The Gang]], sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6150308/kool-the-gang-medeoprichter-dennis-thomas-70-overleden.html Nu.nl - Kool & The Gang-medeoprichter Dennis Thomas (70) overleden]</ref> ;5 augustus * ''Sjport'': [[Lionel Messi]] verlèngk zien aafloupendj contrak mit [[FC Barcelona]] neet.<ref>[https://www.fcbarcelona.es/es/futbol/primer-equipo/noticias/2207655/leo-messi-no-seguira-ligado-al-fc-barcelona FC Barcelona - Leo Messi no seguirá ligado al FC Barcelona]</ref> ;1 augustus * ''Sjport'': Oppe Olympische Sjpaele in Tokyo haolt gymnas [[Nina Derwael]] oet [[Sintruin]] de gouwe medaje oppe oongelieke brögk.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210801_94073657 De Standaard - Goud! Nina Derwael kroont zich tot olympisch kampioene op brug met ongelijke leggers]</ref><ref>[https://sporza.be/nl/matches/turnen/2021-07/goud-nina-derwael-zweeft-en-zwaait-naar-olympische-titel-aan-de-brug~1627771311757/ Sporza - Goud! Nina Derwael zweeft en zwaait naar olympische titel aan de brug]</ref> * ''Sjport/Oes-Europa'': De Wit-Russische loupster [[Krystsina Tsimanowskaja]] geit op de vlöch. Ze zal later asiel kriege in [[Pole]]. ===juli=== ;30 juli * ''Nederlands Limburg'': In [[Ni-jwieërt]] tröf de pelitie 't groetste [[crystal meth]]lab aan wat oets in Nederlandj is gevónge.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6148749/politie-vindt-in-nederweert-grootste-crystalmethlab-ooit-in-nederland.html Nu.nl - Politie vindt in Nederweert grootste crystalmethlab ooit in Nederland]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Guadeloupese muzikantj [[Jacob Desvarieux]], gróndlègker van de [[zouk]], sjtörf op 65-jäörige laeftied aan [[COVID-19]].<ref>[https://nos.nl/artikel/2392152-reacties-op-overlijden-jacob-desvarieux-iconische-stem-van-antillen NOS.nl - Reacties op overlijden Jacob Desvarieux: iconische stem van Antillen]</ref> ;28 juli * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse bassis [[Dusty Hill]], bekèndj van [[ZZ Top]], sjtörf op 72-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nporadio2.nl/nieuws/31287/zz-top-bassist-dusty-hill-overleden NPO Radio 2 - ZZ Top-bassist Dusty Hill overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n [[Dominicaanse Rippubliek|Dominicaanse]] [[merengue]]- en [[salsa]]muzikantj [[Johnny Ventura]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nbcnews.com/news/latino/johnny-ventura-legendary-dominican-merengue-singer-dies-81-n1275345 NBC News - Johnny Ventura, legendary Dominican merengue singer, dies at 81]</ref> ;27 juli *''Duutsjlandj'': Bie 'n zjwaor explosie op 'n industrieterrein in [[Leverkusen]], kórtbie [[Kölle]], zeen twie persoene óm 't laeve gekómme. 31 luuj raakde gewóndj en vief luuj zeen nog vermis.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/een-dode-zestien-gewonden-en-vier-vermisten-na-explosie-chemiepark-leverkusen~a13c856d/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F ''Twee doden, vijf vermisten en tientallen gewonden na explosie chemiepark Leverkusen''. Casper Naber - AD, 27 juli 2021]</ref> ;26 juli * ''Kóns en cultuur'': De Belzjen acteur [[Michel Van Dousselaere]] sjtörf op 73-jäörige laeftied aan de gevolge van progressief [[afasie]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210727_93708344 De Standaard - Acteur Michel Van Dousselaere overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': [[Joey Jordison]], ex-drummer van [[Slipknot]], sjtörf op 46-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6148146/voormalige-slipknot-drummer-joey-jordison-46-overleden.html Nu.nl - Voormalige Slipknot-drummer Joey Jordison (46) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandsen acteur [[Hero Muller]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.rtvnoord.nl/nieuws/838514/acteur-hero-muller-boven-wotter-is-overleden RTV Noord - Acteur Hero Muller (Boven Wotter) is overleden]</ref> ;24 juli *''Belsj'': Zjwaore raegeval zörg opnuuj veur euverlas in deile van [[Wallonië]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20210724_96958967 ''Wéér chaos in België: modderstromen trekken door Dinant, auto’s drijven mee''. De Limburger, 24 julie 2021]</ref> ;23 juli * ''Nederlands Limburg'', ''Politiek'': [[Zitterd-Gelaen]] dreug zoe'n 45.000 euro bij aon't ''[[Volwassenenfonds]]'', boe de gemeinte ziech vaanaof [[1 september]] bij aonsleet. 't Foonds vergeujd [[sport]]- en [[cultuur]]activiteite veur [[börger]]s mèt e lieg [[inkoume]].<ref>[https://www.limburger.nl/cnt/dmf20210723_94817691 De Limburger - Wie geen geld overhoudt voor de sportclub of fanfare, kan dit in Sittard-Geleen vergoed krijgen]</ref> ;19 juli * ''Vereinig Keuninkriek'': In [[Èngelandj]] waere alle beperkinge ómtrèntj [[COVID-19]] opgeluf. Hie is groete kritiek op, ómdet 't aantal besjmettinge de lèsten tied henjig oplöp. ;18 juli * ''Sjport'': [[Tadej Pogačar]] wintj de 108e [[Runj van Frankriek]]. 't Is nao veurig jaor d'n twiede kier det hae de euverwinning pak. ;16 juli * ''Nederlands Limburg'', ''Natuur en milieu'': De [[Maas (revier)|Maas]] bie [[Èèsjde]] bereik e [[debiet]] van 3260 m³/s; 'n absoluut record.<ref>[https://twitter.com/RWS_ZN/status/1415952460343037956 Twitter - Rijkswaterstaat Zuidnederland]</ref> * ''Nederlands Limburg, Belsj Limburg'': D'n diek van 't [[Julianakenaal]] bie [['t Voelwames]], en dae van d'n [[Demer]] bie [[Herk]] braeke door.<ref>Extra journaol [[NOS]]</ref><ref>[https://www.hbvl.be/cnt/dmf20210716_94577237 Het Belang van Limburg - Dichten van bres in Demer gestart: “Gelukkig daalt het waterpeil lichtjes”]</ref> ;15 juli * ''Nederlandj'': Misdaodversjlaaggaever [[Peter R. de Vries]] sjtörf op 64-jäörige laeftied aan de wónje die hae de waek deveur bie d'n aansjlaag op häöm opleep.<ref>[https://www.nu.nl/peter-r-de-vries/6143983/peter-r-de-vries-64-overleden-aan-verwondingen-na-moordaanslag-in-amsterdam.html Nu.nl - Peter R. de Vries (64) overleden aan verwondingen na moordaanslag in Amsterdam]</ref> * ''Economie'', ''Nederlands Limburg'': [[DSM]] kundeg aon per 2023 te goon verhuize vaan [[Heële|Heerle]] nao [[Mestreech]].<ref>[https://www.nu.nl/economie/6145707/dsm-verhuist-na-121-jaar-het-hoofdkantoor-binnen-limburg.html Nu.nl - DSM verhuist na 121 jaar het hoofdkantoor binnen Limburg]</ref> * ''Sjport'': De Britsen darter [[Andy Fordham]] sjtörf op 59-jäörige laeftied.<ref>[https://www.thesun.co.uk/sport/15603043/andy-fordham-dead/?utm_medium=Social&utm_campaign=sunsporttwitter&utm_source=Twitter#Echobox=1626364126 The Sun - DARTS SHOCK DEATH Andy Fordham dead at 59: Former world darts champion ‘Viking’ passes away as Adrian Lewis leads tributes]</ref> ;14 juli * ''Natuur en milieu, Nederlands Limburg, Belsj, Duutsjlandj'': Zjwaore raegeval veurt in 't sjtruimgebeed van de Maas en de Rien tot groete euversjtruiminge. Sjtraote en hoezer loupe ónger, [[Valkeberg]] raak van de boetewaereld aafgesjnoje en in 't Belsj en Duutsjlandj valle mie es hóngerd doeje.<ref>[https://web.archive.org/web/20210716075801/https://www.fr.de/panorama/tief-bernd-unwetter-ueber-deutschland-talsperre-bei-wuppertal-laeuft-ueber-rettungskraefte-sterben-90862156.html Frankfurter Rundschau - Unwetter über Deutschland: Mindestens 19 Tote in NRW und Rheinland-Pfalz - Zahlreiche Vermisste]</ref><ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210715_92632113 De Standaard - Liveblog regen | Tiental huizen ingestort in Luikse gemeente, man verdronken, meisje vermist]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20210715085405/https://www.1limburg.nl/voedseltekort-dreigt-valkenburg-vanwege-hoogwater?context=topstory 1Limburg - Voedseltekort dreigt in Valkenburg vanwege hoogwater]</ref> ;11 juli * ''Sjport'': [[Italiaans hierevoetbalèlftal|Italië]] weurt [[Europees kampioensjap hierevoetbal 2021|Europees kampión hierevoetbal]] door nao penanties [[Ingels hierevoetbalèlftal|Èngelandj]] te versjlaon. * ''Sjport'': [[Anna van der Breggen]] wintj veur de veerde kier de [[Giro Rosa]]. * ''Sjport'': [[Novak Djokovic]] wintj veur de zèsde kier [[Wimbledon]] door in veer sets (6-7 (4), 6-4, 6-4, 6-3) te winne van [[Matteo Berrettini]]. ;10 juli * ''Sjport'': De Australische [[Ashleigh Barty]] wintj Wimbledon door in drie sets (6-3, 6-7 (4), 6-3) de Tsjechische [[Karolína Plísková]] te versjlaon. * ''Sjport'': [[Argentijns hierevoetbalèlftal|Argentinië]] wintj de [[Copa América]] daor mit 1-0 van [[Braziliaans hierevoetbalèlftal|Brazilië]] te winne.<ref>Live-oetzenjing [[Ziggo Sport]]</ref> ;7 juli * ''Caribisch gebeed'': D'n [[Haïti]]aanse presidentj [[Jovenel Moïse]] weurt op 53-jäörige laeftied in zie hoes doedgesjaote.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-latin-america-57750358 BBC News - Haitian president killed in attack at home]</ref> ;6 juli * ''Nederlandj'': Misdaadversjlaggaever [[Peter R. de Vries]] weurt naergesjaote in [[Amsterdam]] en in kritieke toesjtandj nao 't krankehoes gebrach.<ref>[https://web.archive.org/web/20210706193413/https://www.1limburg.nl/peter-r-de-vries-neergeschoten-amsterdam ''Peter R. de Vries neergeschoten in Amsterdam''. Frits van Otterdijk - 1limburg, 6 juli 2021]</ref> ;5 juli * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsj-Amerikaanse zenger [[Bill Ramsay]] sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210705163749/https://www.faz.net/agenturmeldungen/dpa/schlagersaenger-bill-ramsey-gestorben-17422998.html FAZ - Schlagersänger Bill Ramsey gestorben]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Italiaanse zengeres en actries [[Raffaella Carrà]] sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6143739/italiaanse-zangeres-en-actrice-raffaella-carra-op-78-jarige-leetijd-overleden.html Nu.nl - Italiaanse zangeres en actrice Raffaella Carrà op 78-jarige leetijd overleden]</ref> ;2 juli * ''Sjport'': De Belzje cyclocrosster [[Jolien Verschueren]] sjtörf op 31-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210702_92970564 De Standaard - Veldrijdster Jolien Verschueren op 31-jarige leeftijd overleden]</ref> ;1 juli * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse componis [[Louis Andriessen]] sjtörf op 82-jäörige laeftied.<ref>[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/geen-componist-in-nederland-was-zo-invloedrijk-als-louis-andriessen-1939-2021~b9976a66/?utm_source=link&utm_medium=app&utm_campaign=shared%20content&utm_content=free de Volkskrant - Geen componist in Nederland was zo invloedrijk als Louis Andriessen (1939-2021)]</ref> ===juni=== * ''Belsj'': In [[Vlaandere]] óntsjteit e sjendaal róndj de gróndjvervoeling mit [[PFOS]] ('n hiel lestig aafbraekbaar sjtóf) door 't [[3M]]-febrik in [[Zwijndrecht (Belsj)|Zwijndrecht]]. Ónger mie de euverheid weurt verwete dao lank neet op te höbbe gelèt. ;30 juni * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse politicus [[Donald Rumsfeld]], ex-minister van Defensie, sjtörf op 88-jäörige laeftied.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/06/30/politics/donald-rumsfeld-dead/index.html CNN.com - Donald Rumsfeld, former secretary of defense, dies at 88]</ref> * ''Sjport'': De Zjweedse voetballer [[Inge Danielsson]], dae ónger mie bie [[AFC Ajax]] voetbalde, sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6142898/danielsson-maker-van-legendarische-goals-ajax-in-europa-cup-overleden.html Nu.nl - https://www.nu.nl/voetbal/6142898/danielsson-maker-van-legendarische-goals-ajax-in-europa-cup-overleden.html]</ref> ;29 juni * ''Natuur en milieu, Nederlands Limburg'': Bove Zuid-Limbörg (en deile vaan 't Belsj) breke zwoer [[rege]]sjore oet, die lokaol groete watereuverlas geve. In Mestreech vèlt 87,2 mm rege binnen 't oor; heimèt weurt e lendelek record gebroke.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6142587/onweersbuien-breken-stokoud-record-872-millimeter-neerslag-in-maastricht.html Nu.nl - Onweersbuien breken stokoud record: 87,2 millimeter neerslag in Maastricht]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlands-Limbörgse taolweitesjapper [[Flor Aarts]], oteur vaan diverse beuk euver 't [[Mestreechs]], störf op 86-jaorege leeftied.<ref>[https://neerlandistiek.nl/2021/07/overleden-flor-aarts-1934-2021/#comment-27317 Neerlandistiek.nl - Overleden: Flor Aarts (1934-2021)]</ref> ;26 juni * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse componis en pianis [[Frederic Rzewski]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gramophone.co.uk/classical%20music%20news/article/the-american-composer-and-pianist-frederic-rzewski-has-died Gramophone - The American composer and pianist Frederic Rzewski has died]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Kameroenese zenger [[Wes Madiko]] sjtörf op 57-jäörige aan de gevolge van 'n infectie.<ref>[https://www.237online.com/cameroun-deces-ce-jour-de-lartiste-wes-madiko/?utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter 237 online - Cameroun : Décès ce jour de l’artiste WES MADIKO]</ref> ;25 juni * ''Vereinigde Sjtaote'': [[Derek Chauvin]], de blauwe dae verantjwaordelik is veur d'n doed van [[George Floyd]], weurt tot 22 1/2 jaor gevangenis veroerdeild.<ref>[https://edition.cnn.com/us/live-news/derek-chauvin-sentencing/h_d79ed2f75f8f02c3bbef5d7f4de58e06 CNN.com - Derek Chauvin sentenced to 22.5 years for George Floyd's murder]</ref> ;23 juni * ''Economie'': D'n Amerikaansen informaticus [[John McAfee]], bekèndj van zienen antivirussofwaer, begeit in ziene cel in Sjpanje zelfmaord.<ref>[https://www.nu.nl/tech/6141354/antiviruspionier-john-mcafee-dood-aangetroffen-in-spaanse-cel.html Nu.nl - Antiviruspionier John McAfee dood aangetroffen in Spaanse cel]</ref> ;20 juni * ''Belsj Limburg'': In 'ne bós kórtbie [[Mezeik]] weurt 't liek van [[Jürgen Conings]] gevónge.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210620_94135500 De Standaard - Parket bevestigt: gevonden lichaam is dat van Jürgen Conings]</ref> ;18 juni * ''Sjport'': D'n Italiaanse voetballer [[Giampiero Boniperti]], tösje 1946 en 1961 sjtersjpaeler van [[Juventus]], sjtörf op 92-jäörige laeftied.<ref>[https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/18-06-2021/morto-giampiero-boniperti-bandiera-presidente-onorario-juventus-4102077682371.shtml La Gazzetta dello Sport - È morto Boniperti, bandiera e presidente onorario della Juve]</ref> * ''Belsj'': In [[Antwerpe (sjtad)|Antwerpe]] vilt 'n sjaol in aanboew in. Hiebie valle vief doeje.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210618_94712633 De Standaard - School in opbouw deels ingestort in Antwerpen: een dodelijk slachtoffer, negen in ziekenhuis]</ref> * ''Nederlandj'': 't Demissionair [[kabinèt-Rutte III]] kunjig per 26 juni 'n groete aafsjaoling van de [[Coronacrisis in Nederlandj|maotraegele taege COVID-19]] aan.<ref>Live-oetzenjing [[NPO]] 1</ref> ;17 juni * ''Afrika'': [[Kenneth Kaunda]], presidentj van [[Zambia]] van 1964 bis 1991, sjtörf op 97-jäörige laeftied. ;15 juni * ''Kóns en cultuur'': De Belzje jäögbokesjriever [[Dirk Bracke]] sjtörf op 68-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210615_96212181 De Standaard - Jeugdauteur Dirk Bracke op 68-jarige leeftijd overleden]</ref> ;13 juni * ''Midde-Oeste, Politiek'': In [[Israël]] kump nao diverse mislökde formaties en nuuj verkezinge 'n regering ónger [[Naftali Bennett]] tot sjtandj. De regering berós op 'n links-rechse mónstercoalitie die veural es doel haet de lankjäörige premier [[Benjamin Netanyahu]] en zien [[Likoed]]partie van de mach te hawwe. ;12 juni * ''Nederlandj, Politiek'': Nao diverse inhaudelike en persuunlike conflikte sjtap Kamerlid [[Pieter Omtzigt]] oet 't [[CDA]].<ref>[https://www.nu.nl/algemeen/6139104/pieter-omtzigt-zegt-cda-lidmaatschap-op-wil-op-termijn-terugkeren-als-zelfstandig-kamerlid.html Nu.nl - Pieter Omtzigt zegt CDA-lidmaatschap op, wil op termijn terugkeren als zelfstandig Kamerlid]</ref> ;11 juni * ''Kóns en cultuur'': De Ierse sjriefster [[Lucinda Riley]] sjtörf op 55-jäörige laeftied. * ''Sjport'': 't [[Europees kampioensjap hierevoetbal 2021|Europees kampioensjap hierevoetbal]] begintj nao e jaor oetsjtèl mit 'n 0-3 euverwinning van [[Italiaans hierevoetbalèlftal|Italië]] op [[Turks hierevoetbal|Turkieë]].<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;8 juni * ''Zuudoes-Europa'': [[Ratko Mladić]] weurt ouch in hoeger beroop tot laeveslank veroerdeild.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6138229/slager-van-srebrenica-mladic-ook-in-hoger-beroep-veroordeeld-tot-levenslang.html Nu.nl - 'Slager van Srebrenica' Mladic ook in hoger beroep veroordeeld tot levenslang]</ref> ;7 juni * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse sjriever [[A.L. Snijders]] sjtörf op 83-jäörige laeftied.<ref>[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/a-l-snijders-uitvinder-van-het-zeer-korte-verhaal-op-83-jarige-leeftijd-overleden~b5fc6576/ De Volkskrant - A.L. Snijders, uitvinder van het Zeer Korte Verhaal, op 83-jarige leeftijd overleden]</ref> ;3 juni * ''Nederlandj'': De Nederlandsen theoloog [[Anne van der Meiden]], ónger mie bekèndj van zien [[Biebel]]vertalinge in 't [[Twents]], sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nd.nl/geloof/geloof/1038117/theoloog-anne-van-der-meiden-91-overleden Nederlands Dagblad - Anne van der Meiden (1929-2021), theoloog in het Twents]</ref> ;1 juni * ''Nederlands Limburg'': In [[Lin]] waere vieftig Roemeense wirkluuj óntdèk die ónger extreem sjlechte en gevierlike ómsjtenjighede laeve.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6136888/gemeente-maasgouw-ontdekt-vijftig-arbeidsmigranten-in-erbarmelijke-situatie.html Nu.nl - Gemeente Maasgouw ontdekt vijftig arbeidsmigranten in erbarmelijke situatie]</ref> ===mei=== ;29 mei * ''Sjport'': [[Chelsea F.C.]] wintj veur d'n twiede kier de [[UEFA Champions League]] daor mit 1-0 te winne van [[Manchester City FC]].<ref>Live-oetzenjing [[SBS 6]]</ref> ;26 mei * ''Nederlandj'': D'n tribbenaal in [[D'n Haag]] verplich [[Shell]], in 'n zaak aangesjpanne daor [[Milieudefensie]], ziene CO<sub>2</sub>-oetsjtoet taege 2030 mit 45% te vermènjere.<ref>[https://www.nu.nl/klimaat/6135292/milieudefensie-wint-historische-klimaatzaak-shell-moet-co2-uitstoot-verlagen.html Nu.nl - Milieudefensie wint historische klimaatzaak: Shell moet CO2-uitstoot verlagen]</ref> * ''Sjport'': [[Villarreal CF|Villarreal]] wintj de [[UEFA Europa League]] daor mit 1-1 (penanties 11-10) van [[Manchester United F.C.|Manchester United]] te winne. 't Aantal nujige penanties waor mit 22 oetzunjerlik groet.<ref>[https://www.nu.nl/voetbal/6135775/villarreal-verrast-united-na-zinderende-penaltyreeks-en-wint-europa-league.html Nu.nl - Villarreal verrast United na zinderende penaltyreeks en wint Europa League]</ref> ;24 mei * ''Afrika'': [[Assimi Goïta]], kóllenel en vice-presidentj van [[Mali]], zèt in 'ne coup presidentj [[Bah Ndaw]] aaf. Ndaw waor in september 2020 zelf daor 'ne coup aan de mach gekómme. ;23 mei * ''Vereinigde Sjtaote'': [[Eric Carle]], bekindj van 't kingerbook "Rupsje Nooitgenoeg", sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6135779/schrijver-eric-carle-91-van-kinderboek-rupsje-nooitgenoeg-overleden.htmlhttps://www.nu.nl/cultuur-overig/6135779/schrijver-eric-carle-91-van-kinderboek-rupsje-nooitgenoeg-overleden.html ''Schrijver Eric Carle (91) van kinderboek Rupsje Nooitgenoeg overleden''. Nu.nl - 27 mei 2021]</ref> * ''Oes-Europa'': 'ne Vlöch van [[Ryanair]] mit aan baord de Wit-Róssische oppositiefiguur [[Roman Protasevitsj]] weurt op las van de regering baove [[Wit-Róslandj]] oet de loch gehaold. Protasevitsj weurt nao lanjing astrein gearresteerd. * ''Zuud-Europa'': 'n Kabelbaon in 't Italiaans dörpke [[Stresa]] ([[Piemonte]]) sjtort door sjlech óngerhaud en sabotaasj denaer. Alle inzittende op eine nao kómme óm. * ''Sjport'': [[Max Verstappen]] wintj de Grand Prix van [[Monaco]] en pak daomit veur d'n ierste kier de leiing in 't WK-klassemènt. ;22 mei * ''Afrika'': De [[völkaan]] [[Nyiragongo]] in 't oeste van [[Congo-Kinshasa]] bersj oet. 32 luuj kómme óm en in diverse dörper róndj [[Goma]] is groete materieel sjaoj. * ''Sjport'': Mit zienen 41e gool van 't sezón brik [[Robert Lewandowski]] 't aud record van [[Gerd Müller]], wat jaorelank veur ónversjlaonbaar woort gehauwe.<ref>[https://www.bild.de/sport/fussball/fussball/fc-bayern-fc-augsburg-5-2-robert-lewandowski-holt-sich-den-rekord-76484288.bild.html Bild - Das 41. Tor! Lewy-Rekord Sekunden vorm Abpfiff]</ref> * ''Kóns en cultuur'': Italië wintj de 65e editie van 't [[Eurovisie Songfestival]] mit 't leedje "Zitti e buoni", oetgeveurd door [[Måneskin]]. ;20 mei * ''Midde-Oeste'': Op initiatief van [[Egypte]] sjlete [[Israël]] en [[Hamas]] 'ne waopesjtilsjtandj. * ''Sjport'': [[Club Brugge]] weurt daor e 3-3 gelieksjpael taege Anderlecht veur de 17e kier kampión voetbal van 't Belsj. ;18 mei * ''Belsj Limburg'': Kepraol en sjeetinsjtructeur Jürgen C. oet [[Lanker]] vertrèk zjwaorbewaopendj mit 't veurnumme zich mit geweld taege de euverheid te waere.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210518_95838020 De Standaard - Meest onrustwekkende wapens van militair teruggevonden, klopjacht gaat verder]</ref> ;10 mei * ''Frankriek'': De Franse [[seriemaordenaer]] [[Michel Fourniret]], biegenaamp 't 'mónster van de Ardenne', sjtörf op 79-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210510_94290438 De Standaard - Seriemoordenaar Michel Fourniret overleden]</ref> ;2 mei * ''Sjport'': [[AFC Ajax]] weurt veur de 35e kier landskampión daor mit 4-0 van [[FC Emmen]] te winne.<ref>Live-oetzenjing [[Langs de Lijn]]</ref> * ''Nederlands Limburg'': In [[Gebrook]] weurt 'ne man doedgesjote. De pelitie haet miejer verdachte in beeld.<ref>[https://www.nu.nl/binnenland/6131101/dode-bij-schietincident-in-limburgs-hoensbroek-politie-zoekt-verdachten.html Nu.nl - Dode bij schietincident in Limburgs Hoensbroek, politie zoekt verdachten]</ref> ;1 mei * ''Kóns en cultuur'': De Belzjen detectiveauteur [[Pieter Aspe]] sjtörf op 68-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210501_97142266 De Standaard - Succesauteur Pieter Aspe overleden]</ref> ===april=== ;30 april * ''Nederlandj'': De Nederlandse politicus [[Hans van Baalen]] ([[VVD]]) sjtörf op 60-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6130673/vvd-politicus-hans-van-baalen-60-overleden-na-kort-ziekbed.html Nu.nl - VVD-politicus Hans van Baalen (60) overleden na kort ziekbed]</ref> ;29 april * ''Kóns en cultuur'': De Marokkaans-Nederlandse sjriever [[Hafid Bouazza]] sjtörf op 51-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/cultuur-overig/6130456/auteur-hafid-bouazza-51-overleden-na-ziekte.html Nu.nl - Auteur Hafid Bouazza (41) overleden na ziekte]</ref> ;28 april * ''Vereinigde Sjtaote'', ''Weitesjap'': D'n Amerikaansen astronaut [[Michael Collins]], bekindj vanne Apollo 11-missie in juli [[1969]], sjtörf op 90-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/wetenschap/6130365/astronaut-eerste-maanlanding-michael-collins-90-overleden.html NU.nl - Astronaut eerste maanlanding Michael Collins (90) overleden]</ref> * ''Nederlandj'': De door de regering ingesjtèlde [[aovendjklok]] löp aaf. Ouch winkele en terrasse gaon weer aop. ;25 april * ''Kóns en cultuur'': De Franse modeóntwerper [[Alber Elbaz]] sjtörf op 59-jäörige laeftied aan [[COVID-19]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210425_93528339 De Standaard - Modeontwerper Alber Elbaz onverwacht overleden]</ref> * ''Sjport'': [[Demi Vollering]] wintj [[Luuk-Bastenaoke-Luuk]] bie de vrouwluuj, en [[Tadej Pogačar]] bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[Racing Gènk]] wintj de [[Croky Cup]] daor in de finaal mit 1-2 van [[Standard Luuk]] te winne.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210425_97454948 De Standaard - Racing Genk klopt Standard in spannende bekerfinale]</ref> * ''Kóns en cultuur'': Bie de 93e [[Academy Awards]] weurt ''[[Nomadland]]'' bekroend tot bèste film, [[Anthony Hopkins]] tot bèsten acteur en [[Frances McDormand]] tot bèste actries. ;24 april * ''Kóns en cultuur'': De Oesteriekse mezzosopraan [[Christa Ludwig]] sjtörf op 93-jäörige laeftied. ;21 april * ''Zuudoes-Azië'': D'n Indonesischen [[óngerzieboot]] ''KRI Nanggala (402)'' raak mit 53 opvarendje vermis in de [[Balizie]]. Later bliek det ze gezónken is en daobie in drie sjtökker is gebraoke. * ''Sjport'': [[Anna van der Breggen]] wintj veur de zevende kier de [[Welzje Piel]] bie de vrouwluuj, 'n absoluut record. [[Julian Alaphilippe]] wintj bie de mansluuj.<ref>Live-oetzenjinge NOS</ref> ;20 april * ''Vereinigde Sjtaote'': Derek Chauvin, de blauwe dae [[George Floyd]] bie 'n arrestatie haet verwörg, weurt sjöljig bevónge.<ref>[https://edition.cnn.com/us/live-news/derek-chauvin-trial-04-20-21/index.html CNN.com - Derek Chauvin guilty in death of George Floyd]</ref> * ''Afrika'': [[Idriss Déby Itno]], saer 1990 presidentj van [[Tsjaad]], sjtörf op 68-jäörige laetied, volgens officieel berichte aan oorlogswónje.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210420_94557859 De Standaard - President van Tsjaad overleden door oorlogsverwondingen, één dag na herverkiezing]</ref> * ''Sjport'': Daor e verlees taege [[Arminia Bielefeld]] degradeert [[Schalke 04]] oet de [[Bundesliga (hierevoetbal)|Bundesliga]].<ref>[https://www.bild.de/sport/fussball/fussball/schalke-04-letzter-funke-hoffnung-weg-schalke-abgestiegen-76137172.bild.html Bild - Schalke abgestiegen!]</ref> ;19 april * ''Sjport'': De Nederlandse voetballer [[Willy van der Kuijlen]] sjtörf op 74-jäörige laeftied aan complicaties van de [[krenkde van Alzheimer]].<ref>[https://www.volkskrant.nl/sport/mister-psv-willy-van-der-kuijlen-op-74-jarige-leeftijd-overleden~b2272455/?utm_campaign=shared_earned&utm_medium=social&utm_source=twitter De Volkskrant - ‘Mister PSV’ Willy van der Kuijlen op 74-jarige leeftijd overleden]</ref> * ''Weitesjap'': De [[Mars (planeet)|Mars]]helikopter Ingenuity, deil van de [[Perseverance]]-missie, vluug euver 't oppervlaak van Mars. 't Is d'n ierste kier det e minsjelik tuug 'n gecontroleerde vlöch door 'n boetenaerdse atmosfeer deit.<ref>[https://www.nasa.gov/image-feature/jpl/ingenuity-s-first-black-and-white-image-from-the-air NASA - Ingenuity’s First Black-and-White Image From the Air]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote'': [[Walter Mondale]], van 1977 bis 1981 vice-presindentj ónger [[Jimmy Carter]], sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210420060621/https://www.axios.com/walter-mondale-dies-vice-president-f8b5bfaf-bec1-44c5-8120-811c6f1a664b.html?utm_source=twitter&utm_medium=social&utm_campaign=editorial&utm_content=politics-breaking Axois - Former Vice President Walter Mondale dies at 93]</ref> ;18 april * ''Sjport'': [[Marianne Vos]] wintj de [[Amstel Gold Race 2021|Amstel Gold Race]] bie de vrouwluuj, en [[Wout Van Aert]] bie de mansluuj. * ''Sjport'': [[AFC Ajax]] pak veur d'n twintigste kier de [[KNVB-beker (manslui)|KNVB-baeker veur mansluuj]] daor in de finale mit 2-1 te winne van [[SBV Vitesse]]. * ''Sjport'': Twelf Europese voetbalclubs prizzentere e plan veur de [[Super League]], 'n gesjlaote competitie die de [[UEFA Champions League]] zouw mótte vervange.<ref>[https://thesuperleague.nl/#landing_slides Officieel Website]</ref> Direk denao kómme väöl luuj en organisaties mit koej reacties. ;16 april * ''Naord-Amerika'': [[Raúl Castro]] sjtop es leier van de Communistische Partie op [[Cuba]]. Iejer sjtopde hae al es presidentj van 't landj. ;10 april * ''Sjport'': De Ierse [[Rachael Blackmore]] wintj mit [[Minella Times]] de [[Grand National]]. Ze is de ierste vrouwelike ruter die dit evenemènt wintj. ;9 april * ''Nederlands Limburg'': Gouvernäör [[Theo Bovens]] en 't Colleesj van [[Gedeputeerde Sjtaote]] sjtappe op in de naosjleip van de Vrehen-affair.<ref>[https://web.archive.org/web/20210409183710/https://www.1limburg.nl/gouverneur-theo-bovens-stapt-op-ruimte-voor-nieuwe-start?context=default 1Limburg - Gouverneur Theo Bovens stapt op: 'Ruimte voor nieuwe start']</ref> * ''Vereinig Keuninkriek'': De Britse [[prins-gemaal]] [[Philip van Griekelandj en Daenemarke|Philip]] sjtörf op 99-jäörige laeftied. * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse rapper Earl Simmons, baeter bekèndj es [[DMX]], sjtörf op 50-jäörige laeftied aan de dènkelike gevolge van 'nen [[euverdosis]].<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6126157/rapper-dmx-50-overleden-na-mogelijke-overdosis-drugs.html Nu.nl - Rapper DMX (50) overleden na mogelijke overdosis drugs]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote'': D'n Amerikaanse zjuris [[Ramsey Clark]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.washingtonpost.com/local/obituaries/ramsey-clark-dead/2021/04/10/70314e68-9949-11eb-a6d0-13d207aadb78_story.html Washington Post - Ramsey Clark, attorney general who became a critic of U.S. policies, dies at 93]</ref> ;7 april * ''Weitesjap'': De Nederlands-Limbörgse taalweitesjapper [[Pieter Muysken]] sjtörf op 70- of 71-jäörige laeftied.<ref>[https://neerlandistiek.nl/2021/04/overleden-pieter-muysken-1950-2021/ Neerlandistiek.nl - Overleden: Pieter Muysken (1950 – 2021)]</ref>{{doedbekèndj}} ;4 april * ''Sjport'': D'n Daen [[Kasper Asgreen]] wintj de [[Runj van Vlaandere]] bie de mansluuj. [[Annemiek van Vleuten]] wintj bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;1 april * ''Nederlandj'': 'n [[Motie van wantroewe]] weurt ingedeendj taege [[Mark Rutte]] en gesjteund door de ganse oppositie, naodet dudelik weurt det Rutte euver details oet de formatie haet gelaoge. ===miert=== ;31 miert * ''Belsj'': 'ne Brusselse richter verordonneert det de Belzje sjtaot alle maotraegele taege [[COVID-19]] binne de dartig daag mót sjrappe, of in 'ne baetere wèttelike basis deveur mót veurzeen.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210331_94032383 De Standaard - Rechter veroordeelt overheid tot opheffen alle coronamaatregelen]</ref> ;29 miert * ''Afrika'': De ''Ever Given'' weurt losgetrokke naodet ze 'n klein waek 't [[Suezkenaal]] haet geblokkeerd. * ''Sjport'': De Nederlandse gehandicapdesnowboardster [[Bibian Mentel]] sjtörf op 48-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6120666/bibian-mentel-48-overleden-aan-gevolgen-kanker.html Nu.nl - Bibian Mentel (48) overleden aan gevolgen kanker]</ref> ;28 miert * ''Sjport'': [[Wout Van Aert]] wintj [[Gent-Wevelgem]] bie de mansluuj, en [[Marianne Vos]] bie de vrouwluuj.<ref>Live-oetzenjing [[NOS]]</ref> ;26 miert * ''Nederlands Limburg'': De CDA-[[Gedeputeerde Staote|gedeputeerde]] [[Ger Koopmans]] en [[Hubert Mackus]] sjtappe op nao e sjendal róndj hunne partiegenoet [[Herman Vrehen]].<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6124164/cda-gedeputeerden-in-limburg-treden-per-direct-af-om-subsidieaffaire.html Nu.nl - CDA-gedeputeerden in Limburg treden per direct af om subsidieaffaire]</ref> ;23 miert * ''Afrika'', ''Economie'': 't Containersjeep de ''[[Ever Given]]'' sjtrand in 't [[Suezkenaal]], wat hiedaor lankdoerig weurt geblokkeerd. ;22 miert * ''Sjport'': D'n Amerikaanse basketballer [[Elgin Baylor]] sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6123451/legendarische-basketballer-elgin-baylor-op-86-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Legendarische basketballer Elgin Baylor op 86-jarige leeftijd overleden]</ref> ;21 miert * ''Belsj'': De [[SP.A]] verangert häöre naam officieel in [[Vooruit]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210321_93744731 De Standaard - SP.A is officieel Vooruit: ‘Definitief afstand van de stilstand’]</ref> ;20 miert * ''Sjport'': De Belsj [[Jasper Stuyven]] wintj [[Milaan-Sanremo]]. Hae blief daomit de favoriete veur.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210320_95657462 De Standaard - Jasper Stuyven wint Milaan-Sanremo]</ref> * ''Kóns en cultuur'': [[Astrid Roemer]] krieg es ierste Surinamer/se de [[Pries van de Nederlandse Lèttere]] toegekèndj.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210320_94897039 De Standaard - Astrid H. Roemer krijgt als eerste Surinaamse de Prijs der Nederlandse Letteren]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De [[Egypte|Egyptische]] sjriefster [[Nawal El Saadawi]] sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6123190/egyptische-schrijfster-en-feminist-nawal-el-saadawi-89-overleden.html Nu.nl - Egyptische schrijfster en feminist Nawal El Saadawi (89) overleden]</ref> ;17 miert * ''Nederlandj'': In Nederlandj zeen verkezinge veur de [[Twiede Kamer]]. De [[VVD]] van premier [[Mark Rutte]] hilt zich, [[D66]] weurt de twiede groetste, dewiel de extreemrechse partieë zoe groet waere es alle linkse partieë same. In totaal haole neet minder es zevetien partieë de Kamer. * ''Afrika'': [[John Magufuli]], de zittende presidentj van [[Tanzania]], sjtörf op 61-jäörige laeftied; volgens officieel berichgaeving aan 'n hertkrenkde.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6122534/controversiele-president-van-tanzania-john-magufuli-61-overleden.html Nu.nl - Controversiële president van Tanzania John Magafuli (61) overleden]</ref> * ''Weitesjap'': De [[Abelpries]] veur 2021 weurt toegekèndj aan [[László Lovász]] en [[Avi Wigderson]] óm häör biedrage aan [[complexiteitstheorie|complixiteits-]] en [[grafetheorie]].<ref>[https://web.archive.org/web/20210324131323/https://www.abelprize.no/c76389/seksjon/vis.html?tid=76390 Abel Prize - The Abel Prize Laureates 2021 International Page]</ref> ;10 miert * ''Vereinigde Sjtaote'': 't [[Hoes van Aafgevaerdigde (Vereinigde Sjtaote)|Hoes van Aafgevaerdigde]] sjtump in mit 't economisch sjteunpakkèt van 1,9 biljón dollar, in de geamendeerde vörm wie door de Senaot aongenom.<ref>[https://web.archive.org/web/20210310213106/https://edition.cnn.com/politics/live-news/stimulus-house-vote-03-10-21 CNN.com - Congress passes Biden's Covid-19 stimulus bill]</ref> ;9 miert * ''Belsj'': Naodet 't de Belzje pelitie lök berichte versjleuteld mit [[SkyECC]] te krake, waere tientalle krimmenele opgepak en groete kwantiteite drugs en geld in besjlaag genome.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210309_95926061 De Standaard - Grote drugsoperatie in het hele land: 17 ton cocaïne en 1,2 miljoen euro in beslag genomen]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen dirizjènt [[James Levine]] sjtörf op 77-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210317_95760252 De Standaard - Beroemde Amerikaanse dirigent James Levine op 77-jarige leeftijd overleden]</ref> ;6 miert * ''Sjport'': [[Mathieu van der Poel]] wint d'n Italiaanse fietsrenklassieker [[Strade Bianche]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210306_95623542 De Standaard - Superieure Van der Poel wint Strade Bianche]</ref> * ''Vereinigde Sjtaote'': Nao 't Hoes van Aafgevaerdigde sjtump ouch de Senaat in mit 't ómvankriek COVID-sjteunplan van [[Joe Biden]], is 't dan ouch mit 'n paar aanpassinge.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/03/05/politics/senate-covid-relief-vote-a-rama/index.html CNN.com - Senate passes Biden's $1.9 trillion Covid relief plan after all-night votes]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandsen oetvinder [[Lou Ottens]], dae bie [[Philips]] ónger mie 't [[cassettebendje]] bedach, sjtörf op 94-jäörige laeftied.<ref>[https://www.ed.nl/eindhoven/lou-ottens-philips-uitvinder-cassettebandje-overleden-we-waren-als-kleine-jongens-die-leuk-aan-het-spelen-waren~af8a81cd Eindhovens Dagblad - Lou Ottens, Philips-uitvinder cassettebandje, overleden: ‘We waren als kleine jongens die leuk aan het spelen waren’]</ref> ;3 miert * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse cabaretier [[Jeroen van Merwijk]] sjtörf op 65-jäörige laeftied aan [[dermkanker]].<ref>[https://www.ad.nl/show/cabaretier-jeroen-van-merwijk-65-overleden~a448347e/ AD - Cabaretier Jeroen van Merwijk (65) overleden]</ref> ;1 miert * ''Frankriek'': [[Lies vaan staotshoofde vaan Fraankriek|Ex-presidentj]] [[Nicolas Sarkozy]] weurt óm [[corruptie]] tot drie jaor gevangenis veroerdeild, wovan twie veurwaerdelik.<ref>[https://www.lemonde.fr/politique/article/2021/03/01/nicolas-sarkozy-condamne-a-trois-ans-de-prison-dont-un-an-ferme-dans-l-affaire-des-ecoutes_6071580_823448.html Le Monde - Nicolas Sarkozy condamné à trois ans de prison dont un an ferme dans l’affaire des écoutes]</ref> ===fibberwarie=== ;27 fibberwarie * ''Sjport'': [[Davide Ballerini]] wintj [[Omloop Het Nieuwsblad]] bie de mansluuj, en [[Anna van der Breggen]] bie de vrouwluuj.<ref>[https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20210227_96661845 Het Nieuwsblad - Daar is de nieuwe Ballerini]</ref> ;26 fibberwarie * ''Vereinigde Sjtaote'': 't [[Hoes van Aafgevaerdigde (Vereinigde Sjtaote)|Hoes van Aafgevaerdigde]] sjtump in mit e sjteunpakkèt aan 1,9 biljón [[Amerikaansen dollar|dollar]] veur door [[COVID-19]] en de daotaege getroffe maotregele geraakde sectore.<ref>[https://edition.cnn.com/2021/02/26/politics/stimulus-package-covid-relief-house-vote/index.html CNN.com - House passes Biden's $1.9 trillion Covid relief package]</ref> ;21 fibberwarie * ''Sjport'': De Serf [[Novak Djokovic]] pak ziene negenden titel op de [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] bie de mansluuj daor de Rus [[Dmitri Medvedev]] in drie sets (6-3, 6-4, 6-2) te versjlaon. ;20 fibberwarie * ''Nederlands Limburg'': E vleegtuig op weeg vaan [[Mestreech Aoke Airport]] nao [[New York]] struit kort nao zien opstijge motoroonderdeile, die op [[Meersje|Meerse]] terechkoume.<ref>[https://web.archive.org/web/20210511030436/https://www.1limburg.nl/vliegtuig-verliest-metaaldelen-boven-meerssen?context=default 1Limburg - Vliegtuig verliest metaaldelen boven Meerssen]</ref> * ''Sjport'': De Japanse [[Naomi Osaka]] wintj de [[Australian Open (tennis)|Australian Open]] bie de vrouwluuj door in twie sets (6-4, 6-3) van de Amerikaanse [[Jennifer Brady]] te winne. ;19 fibberwarie * ''Belsj'': De Belzje politicus [[Leopold Lippens]] sjtörf op 79-jäörige laeftied aan [[leukemie]].<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210219_94461892 De Standaard - Burgemeester van Knokke-Heist Leopold Lippens overleden]</ref> ;18 fibberwarie * ''Nederlands Limburg'': De Nederlands-Limburgse politicus [[Jan Mans]] sjtörf op 80-jäörige laeftied.<ref>[https://www.1limburg.nl/oud-politicus-jan-mans-pvda-overleden?context=topstory 1Limburg - Oud-politicus Jan Mans (PvdA) overleden]</ref> ;16 fibberwarie * ''Nederlandj'': De [[aovendklok|aovendjklok]], die de regering hauw ingesjtèld óm de verbreiing van [[COVID-19]] taege te gaon, weurt op las van de richter per direk opgeluf. Dezelfden daag weurt dit besjluut in hoeger beroop weer opgesjort.<ref>[https://www.nu.nl/coronavirus/6116806/geen-avondklok-meer-en-toen-toch-wel-weer-dit-gebeurde-er-dinsdag.html Nu.nl - Geen avondklok meer, en toen toch wel weer: dit gebeurde er dinsdag]</ref> ;15 fibberwarie * ''Economie'': De Nigeriaanse [[Ngozi Okonjo-Iweala]] weurt tot ierste vrouwelike en ierste Afrikaanse veurzitter van de [[WHO]] gekoze. * ''Kóns en cultuur'': D'n Dominicaanse muzikantj [[Johnny Pacheco]], pioneer van de [[salsa]], sjtörf op 85-jäörige laeftied aan complicaties van 'n lóngóntsjtaeking.<ref>[https://www.theguardian.com/music/2021/feb/16/johnny-pacheco-co-founder-new-york-latin-label-fania-dies-aged-85 The Guardian - Johnny Pacheco, co-founder of New York's Latin label Fania, dies aged 85]</ref> ;14 fibberwarie * ''Zuud-Amerika'': D'n Argentiense politicus [[Carlos Menem]], dae van 1989 bis 1999 presidentj van 't landj waor, sjtörf op 90-jäörige laeftied. ;13 fibberwarie * ''Vereinigde Sjtaote'': De [[Senaat (Vereinigde Sjtaote)|Senaat]] sjprik ex-presidentj [[Donald Trump]] vrie van opsjteuke tot 'ne coup. Veur 'n veroerdeiling wier 'n twiedriede miejerheid nujig gewaes. ;10 fibberwarie * ''Belsj'': De jezuïet en politicus [[Luc Verstreylen]], sjtichter van [[Groen|Agalev]], sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210210_97999786 De Standaard - Agalev-stichter Luc Versteylen (93) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaansen oetgaever [[Larry Flynt]], bekèndj van 't [[pornografie|pornoblaad]] ''[[Hustler]]'', sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2368182-amerikaanse-porno-uitgever-larry-flynt-78-overleden.html NOS.nl - Amerikaanse porno-uitgever Larry Flynt (78) overleden]</ref> ;9 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse jazzpianis [[Chick Corea]] sjtörf op 79-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://glidemagazine.com/253567/jazz-keyboard-legend-chick-corea-dies-at-79/ Glide Magazine - Jazz Keyboard Legend Chick Corea Dies at 79]</ref> ;8 fibberwarie * ''Sjport'': De Nederlandse loupster [[Els Vader]] sjtörf op 61-jäörige laeftied aan de kanker.<ref>[https://archive.today/20210210010626/https://www.telegraaf.nl/sport/1202492278/voormalig-topatlete-els-vader-61-overleden De Telegraaf - Voormalig topatlete Els Vader (61) overleden]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse soulzengeres [[Mary Wilson]], bekèndj van [[The Supremes]], sjtörf op 76-jäörige laeftied.<ref>[https://www.foxla.com/news/mary-wilson-of-the-iconic-music-group-the-supremes-dies-at-76 Fox11 - Mary Wilson of the iconic music group, The Supremes, dies at 76]</ref> ;7 fibberwarie * ''Sjport'': De 55e editie van de [[Super Bowl]] weurt gewonne door de [[Tampa Bay Buccaneers]], die de [[Kansas City Chiefs]] mit 31-9 versjlaon.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6115040/tampa-bay-buccaneers-wint-super-bowl-zevende-titel-voor-tom-brady-43.html Nu.nl - Tampa Bay Buccaneers wint Super Bowl, zevende titel voor Tom Brady (43)]</ref> ;5 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Nederlandse rockband [[Golden Earring]] sjtop per direk naodet bekèndj weurt det gitaris [[George Kooymans]] aan [[ALS]] liet en neet mie kan optrejje.<ref>[https://www.ad.nl/show/ziekte-george-kooymans-betekent-einde-van-golden-earring-dit-is-een-doodsklap~aab3d5b1/ AD.nl - Ziekte George Kooymans betekent einde van Golden Earring: ‘Dit is een doodsklap’]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Canadesen acteur [[Christopher Plummer]] sjtörf op 91-jäörige laeftied.<ref>[https://variety.com/2021/film/news/christopher-plummer-dead-sound-of-music-1234901760/ Variety - Christopher Plummer, Legendary ‘Sound of Music’ Star, Dies at 91]</ref> * ''Sjport'': De Nederlandsen [[hónkbal]]ler [[Hans Urbanus]] sjtörf op 93-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2367677-honkbalpionier-han-urbanus-op-93-jarige-leeftijd-overleden.html NOS.nl - Honkbalpionier Han Urbanus op 93-jarige leeftijd overleden]</ref> ;3 fibberwarie * ''Kóns en cultuur'': De Belzje zenger-sjriever [[Kris De Bruyne]] sjtörf op 70-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210204_93953579 De Standaard - Vlaamse muzieklegende Kris De Bruyne (70) overleden]</ref> ;2 fibberwarie * ''Vereinig Keuninkriek'': De Britse veteraan [[Tom Moore]] sjtörf op 100-jäörige laeftied aan [[COVID-19]].<ref>[https://www.bbc.com/news/uk-england-beds-bucks-herts-55881753 BBC News - Captain Sir Tom Moore dies in hospital with coronavirus]</ref> ;1 fibberwarie * ''Zuudoes-Azië'': 't Laeger in [[Myanmar]] begeit 'ne sjtaotsgreep en arresteert [[Aung San Suu Kyi]].<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6113620/leger-myanmar-pleegt-staatsgreep-omstreden-aung-san-suu-kyi-opgepakt.html Nu.nl - Leger Myanmar pleegt staatsgreep, omstreden Aung San Suu Kyi opgepakt]</ref> ===jannewarie=== ;30 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Britse elektronicamuzikant en producent [[SOPHIE]] kump op 34-jäörige laeftied óm.<ref>[https://mixmag.net/read/musician-sophie-died-news Mizmag - Musician SOPHIE has died]</ref> ;28 jannewarie * ''Weitesjap'': De Nederlandse sjemis [[Paul Crutzen]], dae in 1995 de [[Nobelpries]] in de Sjemie won óm zien óngerzeuk nao de [[ozonlaog]], sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://nos.nl/artikel/2366382-nobelprijswinnaar-scheikunde-paul-crutzen-overleden.html NOS.nl - Nobelprijswinnaar scheikunde Paul Crutzen overleden]</ref> ;23 jannewarie * ''Sjport'': [[Tom Dumoulin]] zeet veur oonbepaolden tied te stoppe mèt fietsrenne.<ref>[https://www.nu.nl/wielrennen/6107452/ongelukkige-dumoulin-30-stopt-voor-onbepaalde-tijd-met-wielrennnen.html?redirect=1 Nu.nl - Ongelukkige Dumoulin (30) stopt voor onbepaalde tijd met wielrennnen]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse talkshowprizzentator [[Larry King]], bekèndj van ónger mie [[CNN]], sjtörf op 87-jäörige laeftied.<ref>[https://twitter.com/kingsthings/status/1352960673978880000 Twitter - @kingsthings - officieel berich]</ref> * ''Róslandj'': In diverse sjtei demonstrere luuj taege de arrestatie van oppositieleier [[Aleksander Navalni]]. D'n ómvank van de proteste is veur Róslandj van óngekènde gruutde. * ''Nederlandj'': Drek nao de inveuring van de aovendklok kump 't op [[Urk]] tot relle en versjendeleringe. De volgenden daag gief 't relle in gans 't landj. ;22 jannewarie * ''Sjport'': D'n Amerikaansen [[hónkbal]]ler [[Hank Aaron]] sjtörf op 86-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/sport-overig/6106202/amerikaanse-honkballegende-hank-aaron-op-86-jarige-leeftijd-overleden.html Nu.nl - Amerikaanse honkballegende Hank Aaron op 86-jarige leeftijd overleden]</ref> ;21 jannewarie * ''Nederlandj'': De [[Twiede Kamer]] sjtump in samesjpraok mit 't kabinèt veur 'n [[aovendklok]] tösje 21.00 en 4.30, die vanaaf 23 jannewarie mót ingaon. De maotraegel is gemeindj óm, in verbandj mit de COVID-19-pandemie, illegaal fieskes taege te gaon.<ref>[https://www.nu.nl/coronavirus/6103926/kamer-achter-avondklok-vanaf-zaterdag-binnenblijven-tussen-2100-en-430-uur.html Nu.nl - Kamer achter avondklok: vanaf zaterdag binnenblijven tussen 21.00 en 4.30 uur]</ref> * ''Kóns en cultuur'': De Belzje sjtripteikenaer [[Jean Graton]] sjtörf op 97-jäörige laeftied.<ref>[https://web.archive.org/web/20210121164655/https://www.michelvaillant.com/actualite.php?id=261 Michel Vaillant - Jean Graton nous a quittés]</ref> ;20 jannewarie * ''Vereinigde Sjtaote'': [[Joe Biden]] weurt beëidig es de 46e [[Lies van presidente van de Vereinigde Sjtaote|presidentj van de]] [[Vereinigde Sjtaote van Amerika]], en [[Kamala Harris]] es ziene vice-presidentj. Ze volge respectievelik [[Donald Trump]] en [[Mike Pence]] op.<ref>Live-oetzenjing [[CNN]]</ref> ;18 jannewarie * ''Nederlandj'': [[Lilianne Ploumen]] weurt veurgedrage es nuie fractieveurzitster van de [[PvdA]]. Ze zouw in die functie [[Lodewijk Asscher]] mote opvolge.<ref>[https://www.nu.nl/politiek/6102573/lilianne-ploumen-voorgedragen-als-nieuwe-lijsttrekker-van-pvda.html Nu.nl - Lilianne Ploumen voorgedragen als nieuwe lijsttrekker van PvdA]</ref> ;16 jannewarie * ''Duutsjlandj'': De [[CDU]] keus zich [[Armin Laschet]] es nuje partieliejer. Hae geit [[Angela Merkel]] in die functie opvolge.<ref>[https://www.faz.net/aktuell/politik/inland/kommentar-mit-armin-laschet-geht-die-cdu-auf-nummer-sicher-17149342.html Frankfurter Allgemeine - Mit Laschet auf Nummer Sicher]</ref> * ''Kóns en cultuur'': D'n Amerikaanse producentj [[Phil Spector]] sjtörf op 81-jäörige laeftied aan [[COVID-19]].<ref>[https://www.tmz.com/2021/01/17/phil-spector-dead-dies-81/ TMZ - Phil Spector dead at 81]</ref> ;15 jannewarie * ''Nederlandj'': 't [[Kabinèt-Rutte III]] treujt aaf óm de [[Toesjlage-affair]]. Ómdet de verkezinge al in 't versjeet ligke, is dit in de ierste plaatsj 'n symbolische daod.<ref>[https://nos.nl/collectie/13855/artikel/2364513-kabinet-rutte-iii-gevallen-om-vernietigend-rapport-toeslagaffaire NOS.nl - Kabinet-Rutte III gevallen om vernietigend rapport toeslagaffaire]</ref> * ''Zuudoes-Azië'': Op [[Celebes]] vèntj 'nen aerdsjóddel plaats mit 'n krach van 6,2. Tientalle luuj kómme óm, väöl hóngerde rake gewóndj.<ref>[https://www.nu.nl/buitenland/6102362/ruim-800-gewonden-door-aardbeving-op-sulawesi-nog-vier-mensen-overleden.html Nu.nl - Ruim 800 gewonden door aardbeving op Sulawesi, nog vier mensen overleden]</ref> * ''Sjport'': De Franse motorcoureur [[Pierre Cherpin]] sjtörf op 52-jäörige laeftied, naodet hae vief daag iejer in de [[Dakarrally]] waor veróngelök.<ref>[https://www.nu.nl/sport/6102102/franse-motorcoureur-cherpin-52-overlijdt-vijf-dagen-na-val-in-dakar-rally.html Nu.nl - Franse motorcoureur Cherpin (52) overlijdt vijf dagen na val in Dakar Rally]</ref> ;14 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': D'n Duutsjen illusionis [[Siegfried Fischbacher]] (van 't duo [[Siegfried & Roy]]) sjtörf op 81-jäörige laeftied aan [[sjlókdermkanker]].<ref>[https://www.focus.de/kultur/vermischtes/im-alter-von-81-jahren-nach-krebsdiagnose-star-magier-siegfried-fischbacher-ist-gestorben_id_12868600.html Focus.de - Nach Krebsdiagnose: Star-Magier Siegfried Fischbacher ist gestorben]</ref> ;13 jannewarie * ''Noord-Amerika'': [[Donald Trump]] weurt in 't [[Hoes van Aafgevaerdigde (Vereinigde Sjtaote)|Hoes van Aafgevaerdigde]] officieel aangeklaag óm de couppoging van 'n waek iejer. 't Is d'n twiede kier det 'n aafzèttingsproceduur taegen 'm in gank weurt gezat. ;9 jannewarie * ''Zuuoes-Azië'': Kort nao 't opsjtiege sjtort vlöch 182 van [[Sriwijaya Air]], van [[Jakarta]] nao [[Pontianak]], in zie mit 62 luuj aan baord. ;8 jannewarie * ''Vereinigde Sjtaote'': Sociaal medium [[Twitter]] blokkeert 't account van [[Donald Trump]] permanent. Es rae neump 't diverse geweldsverhierlikinge en greujende geweldsdreiging ónger zienen aanhank. Trump haet 't platform es presidentj geraegeld veur officieel bekèndjmakinge en communicatie gebroek.<ref>[https://blog.twitter.com/en_us/topics/company/2020/suspension.html Twitter Blog - Permanent suspension of @realDonaldTrump]</ref> ;6 jannewarie * ''Vereinigde Sjtaote'': Dewiel e debat veur de formeel verkezing van [[Joe Biden]] es presidentj löp, dringe demonsjtrante, aangevuurd door d'n oettraejende presidentj [[Donald Trump]], mit geweld 't [[Capitool (Washington)|Capitool]] in.<ref>[https://edition.cnn.com/politics/live-news/congress-electoral-college-vote-count-2021/h_827fbc8cf8d03aba895c3a2f858d12ec CNN - US Capitol on lockdown after escalating situation among demonstrators]</ref> * ''Nederlandj'': In Nederlandj begintj de vaccinatie taege [[COVID-19]]. Door diverse probleme is ze in dit landj rillatief laat op gank gekómme.<ref>[https://www.nu.nl/coronavirus/6100359/coronavaccinatie-van-start-eerste-zorgmedewerker-ingeent-in-veghel.html Nu.nl - Coronavaccinatie van start: eerste zorgmedewerker ingeënt in Veghel]</ref> ;5 jannewarie * ''Sjport'': De Britse voetballer [[Colin Bell]] sjtörf op 74-jäörige laeftied.<ref>[https://www.mancity.com/news/mens/colin-bell-khaldoon-al-mubarak-63745469 Manchester City - Colin Bell: 1946-2021]</ref> ;4 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Amerikaanse actries [[Lance O'Brien]] sjtörf op 65-jäörige laeftied nao complicaties van 'n blaasóntsjtaeking.<ref>[https://www.nu.nl/film/6100305/partner-van-bondgirl-tanya-roberts-bevestigt-haar-overlijden-na-misverstand.html Nu.nl - Partner van bondgirl Tanya Roberts bevestigt haar overlijden na misverstand]</ref> * ''Weitesjap'': De Nederlandse natuurkónjige [[Martinus Veltman]] ([[Nobelpries]] in de Natuurkónde 1999) sjtörf op 89-jäörige laeftied.<ref>[https://www.uu.nl/nieuws/nobelprijswinnaar-martinus-veltman-overleden Nu.nl - Nobelprijswinnaar Martinus Veltman overleden]</ref> ;3 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Britse beatzenger [[Gerry Marsden]], bekèndj van [[Gerry & The Pacemakers]], sjtörf op 78-jäörige laeftied.<ref>[https://www.nu.nl/muziek/6099991/youll-never-walk-alone-zanger-gerry-marsden-78-overleden.html Nu.nl - You'll Never Walk Alone-zanger Gerry Marsden (78) overleden]</ref> ;2 jannewarie * ''Afrika'': In [[Niger]], kortbie de grens mit [[Mali]], weurt 'nen aansjlaag op börgers geplaeg, woebie tientalle doeje valle.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210102_97541107 De Standaard - Zware aanslag in grensgebied van Niger]</ref> ;1 jannewarie * ''Kóns en cultuur'': De Portugese [[fado]]zenger [[Carlos do Carmo]] sjtörf op 81-jäörige laeftied.<ref>[https://www.standaard.be/cnt/dmf20210101_97502793 De Standaard - Portugal kondigt nationale dag van rouw af om ‘de stem van Lissabon’ te herdenken]</ref> {{nuujsarchief}} [[Categorie:In 't nuujs|*]] [[pt:Jornalismo#Notícia]] r172eefme7f3ngucwr6cl85ym6iaxkz 1876 0 22440 482961 438559 2025-06-27T17:20:19Z CommonsDelinker 324 "Alfred_Sisley_059.jpg" is vervange door "A_Street_in_Marly_by_Alfred_Sisley.jpg". 482961 wikitext text/x-wiki <center> [[1873]] - [[1874]] - [[1875]] - '''[[1876]]''' - [[1877]] - [[1878]] - [[1879]] </center> [[Plaetje:Victoria Disraeli cartoon.jpg|thumb|Politieke cartoon "''New crowns for old ones!''"; [[Benjamin Disraeli]] kroant [[Keuningin Victoria]] tot keizerin van India.]] '''1876''' waor e [[sjrikkeljaor wat op zaoterdig begintj|sjrikkeljaor wat begós op 'ne zaoterdag]] op de [[Gregoriaanse kalender]]. == Gebäörtenisse == * [[3 jannewarie]] - [[Klaas Kater]] richt 't [[Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium]] op, de veurluiper van 't [[Christelijk Nationaal Vakverbond]]. *[[7 miert|7 mieërt]] - [[Alexander Graham Bell]] óntvink [[Octrooi|patent]] veur 't oetvènje van de [[Telefoontoesjtèl|telefoon]]. Drie daag later sjprik hae in zien toesjtèl de historische weurd taenge ziene assistent: ''Mr. Watson, come here. I want to see you.'' *[[8 mei]] - Truganini, de lètste [[Aborigines (Australië)|Aboriginal]] oet [[Tasmanië]] euverliejt. *[[14 juni]] - Óngeveër 70.000 zaode van de [[Braziliaanse rubberboum]] waere oetgezeëjd in de [[Kew Gardens]] biej [[Londe]]. Daooet zulle de 2800 zeëjlinge veurtkómme wovan alle rubberbuim in Azië aafkómstig zeen. * [[25 juni]] - De [[Sioux]]- en de [[Cheyenne (indijane)|Cheyenne]]-[[Indijane]] winne de [[Sjlaag biej de Little Bighorn]] in de [[Black Hills]] in [[Dakota Territory|Dakota]]. Ein Amerikaans cavalerieregimènt ónger leijing van kolonel [[George Armstrong Custer]] wirt verpletterend versjlage. * [[1 juli]] - Mèt de inlieving biej 't keuninkriek [[Pruusjes]] kump d'r ein eindj aan de aparte sjtatus van 't [[hertogdóm Sakse-Lauenburg|hertogdóm Lauenburg]]. 't Landj geit deil oetmake van de provincie [[Sjleeswiek-Holsjtein (provincie)|Sjleeswiek-Holsjtein]]. * [[24 juli]] - De herverkezing van de [[Mexico (landj)|Mexicaanse]] president [[Sebastián Lerdo]] wirt door zien taengesjtanders neet erkènd. [[José María Iglesias]] reup zich zelf oet tot president. * [[1 september]] - De keuninklikke sjterrewach van Brussel maak 't eësjte waerbulletin. 't Is gebaseerd op de analyse van synoptische kaarte. * [[1 november]] - In [[Nederlandj]] wirt 't [[Noordzeëkanaal]] geäöpend. * [[21 november]] - Generaal [[Porfirio Díaz]] arriveert in [[Mexico-Sjtad]]: begin van 't [[Porfiriaat]]. * [[4 december]] - De Lukenaer [[Georges Nagelmaekers]] rich de [[Compagnie Internationale des Wagons-Lits]] op óm nao veurbeeldj van 't Amerikaanse [[Pullman (bedrief)|Pullman]] luxe sjlaoptreine te exploitere. ;zónger datum * Opsjtand in [[Bulgarije]] taenge de [[Osmaanse Riek|Osmaanse]] euverheërsjing. * 't [[Sjpanje|Sjpaanse]] vrachsjeep de "Providencia" liejt sjipbreuk veur de kus van [[Florida (Verenigde Sjtate)|Florida]]. Oet de lajing kokosneut die op 't sjtrand aansjpeult óntsjtaon ènnige jaore later prachtige palmbuim. Later sjteit dees plek op de kaart vermeld es [[Palm Beach (Florida)|Palm Beach]]. * In Nederlandj wirt de Wèt op 't Hoager Óngerwies ingeveurd. Op de universiteite nump 't Nederlands es veurtaal de plaatsj in van 't Latien. * [[Seth Tomas]] óntwurp ein oerwerk mèt alarm: de [[wèkker]] is oetgevónje. * In [[New York City]] wirt 't [[Central Park]] geäöpend. * [[Keuningin Victoria]] van [[Verenigd Keuninkriek|Groat-Brittannië]] wirt tot keizerin van [[India]] oetgerope. * [[H.J. Heinz Company]] introduceert [[tomateketchup]]. == Gebore == * [[5 jannewarie]] - [[Konrad Adenauer]], Duutsje sjtaatsman (gesjtórve [[1967]]) * [[23 jannewarie]] - [[Rupert Mayer]], Duutsje preester, jezuïet en zalige (gesjtórve [[1945]]) * [[2 miert|2 mieërt]] - [[Paus Pius XII|Pius XII]], paus (gesjtórve [[1958]]) * [[5 miert|5 mieërt]] - [[Édouard Belin]], Franse oetvènjer (gesjtórve [[1963]]) * [[10 miert|10 mieërt]] - [[Jules Cran]], Belzje kunstenaer (gesjtórve [[1926]]) * [[25 miert|25 mieërt]] - [[Irving Baxter]], Amerikaanse atleet (gesjtórve [[1957]]) * [[19 april]] - [[Hendrik van Mecklenburg-Schwerin]], prins-gemaal van Nederlandj (gesjtórve [[1934]]) * [[17 juli]] - [[Maksim Litvinov]], Russische bolsjewiek (gesjtórve [[1951]]) * [[7 augustus]] - [[Mata Hari]] (gebaore es Margaretha Zelle), Nederlandse danseres en sjpionne (gesjtórve [[1917]]) * [[17 augustus]] - [[Henri Winkelman]], Nederlandse opperbevelhöbber ten tieje van de Duutsje invasie in 1940 (gesjtórve [[1952]]) * [[9 oktober]] - [[Sol Plaatje]], Zuud-Afrikaanse joernalis, sjriever en politicus (gesjtórve [[1932]]) * [[5 november]] - [[Raymond Duchamp-Villon]], Franse beeldhawwer (gesjtórve [[1918]]) * [[23 november]] - [[Manuel de Falla]], Sjpaanse componis (gesjtórve [[1946]]) * [[24 november]] - [[Walter Burley Griffin]], Amerikaanse architec en landsjapsarchitec (gesjtórve [[1937]]) * [[12 december]] - [[Alvin Kraenzlein]], Amerikaanse atleet en olympisch kampioen (gesjtórve [[1928]]) * [[16 december]] - [[Rodolphe William Seeldrayers]], Belzje sjporter (gesjtórve [[1955]]) ;exacte datum ónbekènd * [[Said Nursi]], Turks-Koerdisch islamgeleërde (gesjtórve [[1960]]) <gallery> Plaetje:Bundesarchiv B 145 Bild-F078072-0004, Konrad Adenauer.jpg|Konrad Adenauer, <br> gebaore in 1876 |Paus Pius XII, <br> gebaore in 1876 Plaetje:Prince Henry of Holland.jpg|Prins Hendrik van Nederlandj, <br> gebaore in 1876 Plaetje:Mata Hari 6.jpg|Mata Hari, <br> gebaore in 1876 Plaetje:ManuelDeFalla.JPG|Manuel De Falla, <br> gebaore in 1876 </gallery> == Gesjtórve == [[Plaetje:George_Sand_by_Nadar,_1864.jpg|thumb|150px|right| George Sand, Franse sjriefster en feministe, gesjtórve in 1876]] * [[7 jannewarie]] - [[Maria Theresia Haze]] (83), Belzje ordesjtichtster * [[19 mei]] - [[Guillaume Groen van Prinsterer]] (74), Nederlandse politicus * [[8 juni]] - [[George Sand]] (71), Franse sjriefster en [[feministe]] * [[24 november]] - [[Maria Francesca Rossetti]] (49), Èngelsje sjriefster * [[29 november]] - [[Giacinto Gigante]] (70), Italiaanse kunssjilder == Meziek == * In [[Wene]] wirt de première opgeveurd van de opera ''Jocondo'' van [[Karl Zeller]] * [[Pjotr Iljitsj Tsjaikovski]] componeert de balletsuite '''t Zjwanemeër'' == Literatuur == * ''[[De Lotgevalle van Tom Sawyer]]'', door [[Mark Twain]]. * [[George Eliot]] sjrief ''Daniel Deronda'' * [[Mark Twain]] sjrief ''[[The Adventures of Tom Sawyer]]'' == Beeldende Kuns == <gallery> Plaetje:A Street in Marly by Alfred Sisley.jpg|''Sjtraot in Marly'' (1876) [[Alfred Sisley]], [[Kunsthalle Mannheim]] Plaetje:Emancipation Memorial.jpg|''Emancipation Memorial'' (1876) [[Thomas Ball]], Lincoln Park, Washington D.C. Plaetje:Pierre-Auguste Renoir, Le Moulin de la Galette.jpg|''[[Bal au Moulin de la Galette]]'' (1876) [[Pierre-Auguste Renoir]], [[Musée d'Orsay]] </gallery> {{Commonscat|1876}} [[Categorie:Negentiende iew]] i4fdwwoxm4ft2jt4d8ctq00cr3lehgw Louis Couperus 0 70308 482964 467923 2025-06-27T22:44:41Z De Wikischim 2106 /* Ierste sjrieversjaore */ 482964 wikitext text/x-wiki {{dialek|Mestreechs}} [[Plaetje:Couperus.jpg|thumb|Louis Couperus in 1917.]] '''Louis Marie Anne Couperus''' ([[D'n Haag]], [[10 juni]] [[1863]] - [[De Steeg]], [[16 juli]] [[1923]]) waor 'ne Nederlandse sjriever en diechter. Heer weurt algemein gezeen es eine vaan de groetste sjrievers die de [[Nederlandse literatuur]] oets heet gekind. Zie werk weurt in 't gemein tot 't [[naturalisme]] gerekend. ==Leve== ===Vreug jaore=== Couperus woort gebore in gooj femilie, es jungste zoon vaan [[John Ricus Couperus]] (1816-1902). Heer greujde op es 'nen [[dandy]], mèt ope ouge veur literatuur en (veural antieke) kuns. ===Ierste sjrieversjaore=== Nao twie diechbundels die neet väöl indrök maakde publiceerde heer in 1889 de [[psychologische roman]] ''[[Eline Vere]]'', dee häöm in eine kier bekind maakde. Ouch de novelles ''Noodlot'' en ''Extaze'' woorte good oontvaange, zelfs in 't boeteland. Nao 1900 verplaotsde zien belaankstèlling ziech ummer mie nao de Oriënt en de Klassieke Aajdheid; zien beuk oet deen tied speule ziech dao ouch aof. ===Jaore in 't boeteland=== Heer verbleef jaorelaank in 't boeteland, veural in Italië, en heer sjreef oetgebreide reisverslage die heer in Nederland deeg publicere. Oetindelek dwong d'n Ierste Wereldoorlog häöm weer nao D'n Haag te verhuize. Zie lèste jaor brach 'r door op de Veluwezuim, in e hoes wat zien bewoondereers häöm hadde gekoch. ===Trök in Nederland, lèste jaore=== ===Doed en oetvaart=== === Postuum nuuj bekindheid === Couperus, dee bij leve oetgebreid bekroend waor en es de veurnaomste literair groetheid vaan Nederland woort gezeen, raakde nao zienen doed snel oet de mode. Ziene stilistischen euverdaod pasde neet in de tiedgeis, dee soberheid en helderheid vereisde. Nao 1960 kaom heer weer mie in de belaankstèlling en beleefde zien beuk nui herdrökke. 'n Wetensjappeleke editie vaan zie compleet werk versjeen tösse 1987 en 1996. ==Postuum receptie== ==Werk== ===Typering=== ===Lies vaan werke=== * 1884 - ''Een lent van vaerzen'' (gedichte) * 1885 - ''De schoone slaapster in het bosch. Sprookje in twee bedrijven en zes tafereelen voor zang en piano'' * 1886 - ''Orchideeën. Een bundel poëzie en proza'' (gedichte) * 1889 - ''Eline Vere. Een Haagsche roman'' * 1890 - ''Noodlot'' * 1892 - ''Extaze. Een boek van geluk'' * 1892 - ''Eene illuzie'' * 1893 - ''Majesteit (Couperus)|Majesteit'' * 1894 - ''Reis-impressies'' * 1895 - ''Wereldvrede'' * 1895 - ''Williswinde'' * 1896 - ''Hooge troeven'' * 1896 - ''De verzoeking van den H. Antonius. Naar Gustave Flaubert. Fragmenten'' * 1897 - ''Metamorfoze'' * 1898 - ''Psyche'' * 1899 - ''Fidessa'' * 1900 - ''Langs lijnen van geleidelijkheid'' * 1900 - ''De stille kracht'' * 1901 - ''Babel'' * 1901 - ''De boeken der kleine zielen. De kleine zielen'' * 1902 - ''De boeken der kleine zielen. Het late leven'' * 1902 - ''De boeken der kleine zielen. Zielenschemering'' * 1903 - ''De boeken der kleine zielen. Het heilige weten'' * 1902 - ''Over lichtende drempels'' * 1903 - ''God en goden'' * 1904 - ''Dionyzos'' * 1905 - ''De berg van licht'' * 1906 - ''Van oude menschen, de dingen, die voorbij gaan ...'' * 1908 - ''Aan den weg der vreugde'' * 1910 - ''Van en over mijzelf en anderen. Eerste bundel'' * 1911 - ''Antieke verhalen. Van goden en keizers, van dichters en hetaeren'' * 1911 - ''Korte arabesken'' * 1911 - ''Antiek toerisme. Roman uit Oud-Egypte'' * 1911 - ''De zwaluwen neêr gestreken...'' * 1912 - ''Schimmen van schoonheid'' * 1912 - ''Uit blanke steden onder blauwe lucht. Eerste bundel'' * 1913 - ''Uit blanke steden onder blauwe lucht. Tweede bundel'' * 1913 - ''Herakles'' * 1914 - ''Van en over mijzelf en anderen. Tweede bundel'' * 1915 - ''Van en over alles en iedereen'' * 1915 - ''De ongelukkige'' * 1916 - ''De tweelingbroeders. Jambische bewerking van Plautus' Menaechmi'' * 1916 - ''Van en over mijzelf en anderen. Derde bundel'' * 1917 - ''Van en over mijzelf en anderen. Vierde bundel'' * 1917 - ''De komedianten'' * 1917 - ''Jan en Florence'' * 1917 - ''Wreede portretten'' * 1918 - ''Der dingen ziel'' * 1918 - ''Brieven van den nutteloozen toeschouwer'' * 1918 - ''Legende, mythe en fantazie'' * 1918 - ''De verliefde ezel'' * 1919 - ''De betooveraar'' * 1919 - ''Elyata'' * 1919 - ''De ode'' * 1919 - ''Xerxes of de hoogmoed'' * 1920 - ''Iskander. De roman van Alexander den Groote'' * 1920 - ''Lucrezia'' * 1921 - ''Met Louis Couperus in Afrika'' * [1922] - ''De ring en de prins'' * 1922 [=maart 1923] - ''Het zwevende schaakbord'' * 1923 - ''Oostwaarts'' * 1923 - ''De oude trofime'' * 1923 - ''Proza. Eerste bundel'' * 1924 - ''Proza. Tweede bundel'' * 1924 - ''Het snoer der ontferming en Japansche legenden'' * 1925 - ''Nippon'' * 1925 - ''Proza. Derde bundel'' * 1931 - ''Romantisch avontuur'' * 1945 - ''Il Mago'' * 1957 - ''De binocle'' * 1959 - ''De naumachie'' * 1972 - ''Via Appia (Reisbrief van Couperus)|Via Appia'' * 1973 - ''De tooveressen. Tweede idylle van Theokritos'' * 1975 - ''Nagelaten werk (Couperus)|Nagelaten werk'' * 1976 - ''Endymion'' * 1976 - ''Sabijnsche-maagdenroof'' * 1978 - ''Kindersouvenirs'' * 1979 - ''Een Hagenaar terug in Den Haag'' * 1979 - ''Herinneringen aan de lente'' * 1979 - ''Kinderkamer'' * 1979 - ''De nachten'' * 1979 - ''De vonk'' * 1980 - ''Een ster'' * 1980 - ''Toen ik een kleine jongen was...'' * 1980 - ''Een zieltje'' * 1980 - ''Zijn aangenomen zoon'' (euvergfragment) ==Bron== ''Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel.'' {{DEFAULTSORT:Couperus, Louis}} [[Categorie:Nederlandstalige sjrievers]] [[Categorie:Persoene oet Nederland]] 1tn2vyy3urfssmag9c1b4w9kz6edtu5 Mickey Mouse 0 73946 482963 482895 2025-06-27T22:40:31Z De Wikischim 2106 Versie 482895 van [[Speciaal:Contributions/96.35.74.197|96.35.74.197]] ([[User talk:96.35.74.197|euverlèk]]) óngedaon gemaak. Neit neudig veur de disambiguatie 482963 wikitext text/x-wiki {{dialek|Mestreechs}} [[Plaetje:Mickey Mouse.svg|miniatuur|Mickey Mouse]] [[Plaetje:Steamboat Willie (1928) by Walt Disney.webm|thumb|''Steamboat Willie'', 't debuutfilmke vaan Mickey Mouse oet 1928.]] [[Plaetje:Mickey_Mouse_head_and_ears.svg|thumb|'t Silhouet vaan Mickey Mouse weurt sinds jaor en daag es beeldmerk vaan Disney gebruuk.]] '''''Mickey Mouse''''' is 'n antropomorfe [[moesechtege|moes]] dee in 1928 is bedach door [[Walt Disney]] en [[Ub Iwerks]]. Heed späölt in 'n aontal korte [[teikefilm]]kes (iers in zwart-wit, sinds 1935 gans in kleur), zoewie in langer teikefilms (''[[Fantasia]]'' oet 1940, ''[[Fun and Fancy Free]]'' oet 1947), geteikende tillevisieseries en stripverhaole. Heer treujt op mèt zien vrundinneke [[Minnie Mouse]], zienen aartsvijand Pete ('n antropomorfe kat; in 't Nederlands ''[[Boris Boef]]''), [[Goofy]] ('nen dingo), 't paar Clarabelle Cow (''[[Clarabella Koe]]'') en Horace Horsecollar (''Karel Paardepoot'') zoewie mèt de neet-antropomorfen hoond [[Pluto (Disney)|Pluto]]. Ouch [[Donald Duck (personage)|Donald Duck]] en dee zien vrundin Daisy Duck (''[[Katrien Duck]])'' ''[[Daisy Duck]]'') koume dèks veurbij, meh die weure toch veural geteikend in hun eige universum. In de ierste filmkes is Mickey Mouse nog 'n astrant batteräöfke, meh later weurt heer d'n archetypischen held dee alles veur Minnie deit en in alles doug. Heer is dao-in 't tegedeil vaan Donald Duck, dee dèks koed weurt en nogal ins get fout deit. In de stripverhaole treujt Mickey Mouse dèks op es [[detectief]]. Mickey Mouse, en daan in 't bezunder 't in de ''[[Silly Symphonies]]''-reeks oetgekome filmke ''[[Steamboat Willie]]'' oet 1928, waor 't ierste groet succes vaan Disney. Heer zouw oetgreuje tot 'n mascotte vaan 't ummer greujend imperium; zien iconisch silhouèt ('ne ronne kop mèt twie ron oere) zouw 't beeldmerk weure vaan 't gans bedrief. Oonder de Amerikaonse wèt zouw Mickey Mouse in zien ierste versie oersprunkelek in 2004 in 't [[pebliek domein]] koume. Door 'n speciaol wèt, aongenome in 1998 en dèks kritisch de 'Mickey Mouse-wèt' geneump, is dat mèt 20 jaor oetgestèld. Oetindelek woort ''Steamboat Willie'' mèt alle figure die drin veurkoume in 2024 pebliek. (Later versies vaan de figure zien nog wel besjermp.) [[Categorie:Fictief persoene]] gmun8bsjrd19adv8m3fkd43ztamys7d 482966 482963 2025-06-28T01:27:03Z 2601:403:C183:BCB0:710E:BF28:2012:A8F0 482966 wikitext text/x-wiki {{dialek|Mestreechs}} [[Plaetje:Mickey Mouse.svg|miniatuur|Mickey Mouse]] [[Plaetje:Steamboat Willie (1928) by Walt Disney.webm|thumb|''Steamboat Willie'', 't debuutfilmke vaan Mickey Mouse oet 1928.]] [[Plaetje:Mickey_Mouse_head_and_ears.svg|thumb|'t Silhouet vaan Mickey Mouse weurt sinds jaor en daag es beeldmerk vaan Disney gebruuk.]] '''''Mickey Mouse''''' is 'n antropomorfe [[moesechtege|moes]] dee in 1928 is bedach door [[Walt Disney]] en [[Ub Iwerks]]. Heed späölt in 'n aontal korte [[teikefilm]]kes (iers in zwart-wit, sinds 1935 gans in kleur), zoewie in langer teikefilms (''[[Fantasia]]'' oet 1940, ''[[Fun and Fancy Free]]'' oet 1947), geteikende tillevisieseries en stripverhaole. Heer treujt op mèt zien vrundinneke [[Minnie Mouse]], zienen aartsvijand Pete ('n antropomorfe kat; in 't Nederlands ''[[Boris Boef]]''), [[Goofy]] ('nen dingo), 't paar Clarabelle Cow (''[[Clarabella Koe]]'') en Horace Horsecollar (''[[Karel Paardepoot]]'') zoewie mèt de neet-antropomorfen hoond [[Pluto (Disney)|Pluto]]. Ouch [[Donald Duck (personage)|Donald Duck]] en dee zien vrundin Daisy Duck (''[[Katrien Duck]])'' ''Daisy Duck'') koume dèks veurbij, meh die weure toch veural geteikend in hun eige universum. In de ierste filmkes is Mickey Mouse nog 'n astrant batteräöfke, meh later weurt heer d'n archetypischen held dee alles veur Minnie deit en in alles doug. Heer is dao-in 't tegedeil vaan Donald Duck, dee dèks koed weurt en nogal ins get fout deit. In de stripverhaole treujt Mickey Mouse dèks op es [[detectief]]. Mickey Mouse, en daan in 't bezunder 't in de ''[[Silly Symphonies]]''-reeks oetgekome filmke ''[[Steamboat Willie]]'' oet 1928, waor 't ierste groet succes vaan Disney. Heer zouw oetgreuje tot 'n mascotte vaan 't ummer greujend imperium; zien iconisch silhouèt ('ne ronne kop mèt twie ron oere) zouw 't beeldmerk weure vaan 't gans bedrief. Oonder de Amerikaonse wèt zouw Mickey Mouse in zien ierste versie oersprunkelek in 2004 in 't [[pebliek domein]] koume. Door 'n speciaol wèt, aongenome in 1998 en dèks kritisch de 'Mickey Mouse-wèt' geneump, is dat mèt 20 jaor oetgestèld. Oetindelek woort ''Steamboat Willie'' mèt alle figure die drin veurkoume in 2024 pebliek. (Later versies vaan de figure zien nog wel besjermp.) [[Categorie:Fictief persoene]] 8mj4nmp7r236ni28mypejz4qzxyh8ng 482967 482966 2025-06-28T01:28:56Z 2601:403:C183:BCB0:710E:BF28:2012:A8F0 482967 wikitext text/x-wiki {{dialek|Mestreechs}} [[Plaetje:Mickey Mouse.svg|miniatuur|Mickey Mouse]] [[Plaetje:Steamboat Willie (1928) by Walt Disney.webm|thumb|''Steamboat Willie'', 't debuutfilmke vaan Mickey Mouse oet 1928.]] [[Plaetje:Mickey_Mouse_head_and_ears.svg|thumb|'t Silhouet vaan Mickey Mouse weurt sinds jaor en daag es beeldmerk vaan Disney gebruuk.]] '''''Mickey Mouse''''' is 'n antropomorfe [[moesechtege|moes]] dee in 1928 is bedach door [[Walt Disney]] en [[Ub Iwerks]]. Heed späölt in 'n aontal korte [[teikefilm]]kes (iers in zwart-wit, sinds 1935 gans in kleur), zoewie in langer teikefilms (''[[Fantasia]]'' oet 1940, ''[[Fun and Fancy Free]]'' oet 1947), geteikende tillevisieseries en stripverhaole. Heer treujt op mèt zien vrundinneke [[Minnie Mouse]], zienen aartsvijand Pete ('n antropomorfe kat; in 't Nederlands ''[[Boris Boef]]''), [[Goofy]] ('nen dingo), 't paar Clarabelle Cow (''[[Clarabella Koe]]'') en Horace Horsecollar (''[[Karel Paardepoot]]'') zoewie mèt de neet-antropomorfen hoond [[Pluto (Disney)|Pluto]]. Ouch [[Donald Duck (personage Disney)|Donald Duck]] en dee zien vrundin Daisy Duck (''[[Katrien Duck]])'' ''Daisy Duck'') koume dèks veurbij, meh die weure toch veural geteikend in hun eige universum. In de ierste filmkes is Mickey Mouse nog 'n astrant batteräöfke, meh later weurt heer d'n archetypischen held dee alles veur Minnie deit en in alles doug. Heer is dao-in 't tegedeil vaan Donald Duck, dee dèks koed weurt en nogal ins get fout deit. In de stripverhaole treujt Mickey Mouse dèks op es [[detectief]]. Mickey Mouse, en daan in 't bezunder 't in de ''[[Silly Symphonies]]''-reeks oetgekome filmke ''[[Steamboat Willie]]'' oet 1928, waor 't ierste groet succes vaan Disney. Heer zouw oetgreuje tot 'n mascotte vaan 't ummer greujend imperium; zien iconisch silhouèt ('ne ronne kop mèt twie ron oere) zouw 't beeldmerk weure vaan 't gans bedrief. Oonder de Amerikaonse wèt zouw Mickey Mouse in zien ierste versie oersprunkelek in 2004 in 't [[pebliek domein]] koume. Door 'n speciaol wèt, aongenome in 1998 en dèks kritisch de 'Mickey Mouse-wèt' geneump, is dat mèt 20 jaor oetgestèld. Oetindelek woort ''Steamboat Willie'' mèt alle figure die drin veurkoume in 2024 pebliek. (Later versies vaan de figure zien nog wel besjermp.) [[Categorie:Fictief persoene]] g4trjgfncg5raq6kp9lvajvlcdsj9fv