Wikipedia
lldwiki
https://lld.wikipedia.org/wiki/Plata_prinzipala
MediaWiki 1.45.0-wmf.6
first-letter
Media
Speciale
Discussione
Utente
Discussioni utente
Wikipedia
Discussioni Wikipedia
File
Discussioni file
MediaWiki
Discussioni MediaWiki
Template
Discussioni template
Aiuto
Discussioni aiuto
Categoria
Discussioni categoria
TimedText
TimedText talk
Modulo
Discussioni modulo
Abitant
0
13
242301
234489
2025-06-19T17:32:20Z
Rolf acker
1705
linkfix
242301
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Abitant''' ie na [[parola]] [[Lingaz ladin|ladina]].
== Vocabolar dl ladin leterar ==
Tut fora da [http://pro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/9788860461698.pdf Paul Videsott Vocabolar dl ladin leterar]
[[File:Vocabolardlladinleterar.pdf|page=40|thumb|100px|left]]
'''abitant''' (EWD 1, 33) 6 1832 abitand (HallerJTh, FigliolProdigoGRD1832:
141)
gad. abitant mar. abitant Badia abitant grd. abitant fas. abitant
fod. abitánt amp. abitante LD abitant
s.m.f. abitanc, abitanta, abitantes<br />
(gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS [[2002]], grd.
A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002,
fas. A 1879; R 1914/99; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod.
A 1879; Pe 1973; P/M 1985; DLS 2002; Ms 2005, amp. A
1879, LD DLS 2002)<br />
◇ a) <i>Y ël ie jit a sté pra n abitant de chëst luech; y chësc l à metù sun
si mesc a vardé i purciei.
</i><br />Y el joe schit a sté pra ung abitand
de chest Lueg; y chest l’ha metu su si mésch a vardé i
purtschèj. HallerJTh, FigliolProdigoGRD1832:141 (grd.).
[[Categoria:Vocabolar dl ladin leterar]]
[[Categoria:Sozietà]]
5vppyp8vwulnzx61iclbd3j0o5so866
Abitazion
0
14
242300
234492
2025-06-19T17:31:51Z
Rolf acker
1705
linkfix
242300
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Abitazion'''
Tut fora da: [[Paul Videsott]], [http://pro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/9788860461698.pdf Vocabolar dl ladin leterar]'''
[[File:Vocabolardlladinleterar.pdf|page=40|thumb|left]]
'''abitazion''' ‹ HABITĀTIŌ (EWD 1, 32) 6 1878 abitaziun
([[Janmatî Declara]], [[:it:s:Pagina:Storia_di_Santa_Genoveffa.djvu/24|Santa Genofefa 1878: 13]])
gad. abitaziun mar. abitaziun Badia abitaziun grd. abitazion
fas. abitazion fod. abitazion LD abitazion
abitazions<br />
(gad. A
1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS [[2002]], grd. L 1933;
Ma 1953; DLS 2002, fas. R 1914/99; DLS 2002; DILF 2013,
LD DLS 2002) <br />
a)<i> Ai virt’abitaziuns alingrana, ch’i ne sun bona de te fá intëne;
iló vál ite le cialt ince d’invern, y ai ne patësc mai frëit</i> <br />
Ei vì t’abitaziungs all’ inggrana, chi nè sung bona de te fa intenne;
illò vale ite ‘l cialt incie d’ingvèr, e ei nè patesc’ mai
freit DeclaraJM, SantaGenofefa1878:65 (Badia);<br />
b)<i> Y canche te saras spo n de rich y potënt, ne te dodé pa de mëte
chësta picera recordanza de tüa uma söl plü bel post de
tüa maestosa abitaziun, che t’aras </i> <br />
E cang ch’e t’ saras spo
‘ng dè ricc e potente, nè te dodè pa d’mette chesta piccera
r’cordanza d’tua uma soul plou bell post d’tua maestosa
maestosa
abitaziung, ch’t’arrās DeclaraJM, SantaGenofefa1878:77
(Badia)<br />
(gad., fas. R 1914/99, fod. Ms 2005) <br />
◇ a) <i>i mürs plëgns de müfa, ghei vërc por l’umidité,
le funz curí cun cadrí cöci: ragio de sorëdl o lominus
de löna degun, en modo che la figöra de chë orida abitaziun
comparî ciamó plü confusa y malinconica</i> <br />
i murz plens de muffa, ghei vertg’ pur l’umiditè, ‘l funz curì cung
cadrì couccei: raggio de sored’l o luminùs de luna degung,
in modo, che la figura de chell’ orrida abitaziung comparì
ciamò plou confusa e malinconica DeclaraJM, [[:it:s:Pagina:Storia_di_Santa_Genoveffa.djvu/24|SantaGenofefa1878:
13]] (Badia); <br />
b) <i>Ël ê potënt y da onoré nia manco co
le Padre: plü jonn che tö, viôl cun süa uma, santiscima, te
na ütia ch’ê sciöche la nosta, abitaziun por les besties. </i> <br />
El ē potente e da onorè nia manco ch’l Padre: plou jŏn ch’tou,
viōle cung sua uma, santissima, tena ūtia, ch’ē sceoucche
la nosta, abitaziung pur les besties. DeclaraJM, [[:it:s:Pagina:Storia_di_Santa_Genoveffa.djvu/83|SantaGenofefa1878:
72]] (Badia).
[[Categoria:Vocabolar dl ladin leterar]]
[[Categoria:Geografia]]
1x83f2c8i55hyhbs2jtsspy1cn5bqyq
Abraham Willy
0
16
242299
234493
2025-06-19T17:31:02Z
Rolf acker
1705
linkfix; errore di Lint
242299
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Abraham Willy''' ie n autur [[Lingaz rumanc|rumanc]].
[[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, I.djvu|page=388|thumb]]
== Test ==
<i>
<small>
LA XXX. HISTORIA.
DAVART SAMSON.
Derschad. XIII. ad XVI. Capitel.
1. SAmson dad una extraordinaria Fermezia, era ilg tredischavel Derschader,
… 2. a quella sia Fermezia stev' enten ses Cavels, 3. quei Samson
mava tiers ils Philisters per sarmaridar, 4. a zvar ancunter la Vellgia da
sieu Bab, a Mumma. 5. Sin quei Viadi antupava a lgi ün Liun, 6. ilg
qual el scarpava sco da scarpar ün Ansiel. 7. Cur el puschpei turnava
anavos per quella Strada, scha vevan ils Avieuls faig Mel enten l' Esca da
quei Liun, 8. a parneva cun el ün Frust da quella Paigna Mel, mo scheva
bucca nuca el ves afflau quei. 9. [pag. 162] Sin la sia Noza deva Samson
</small></i>
==Lians==
*[https://www.lexilogos.com/romanche_dictionnaire.htm lexilogos]
[[Categoria:Cultura|Willy Abraham]]
[[Categoria:Grijon]]
54sr4m9kvloal39nuex2rt1o8ab8yht
242333
242299
2025-06-20T04:36:43Z
Rolf acker
1705
errori di Lint
242333
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Abraham Willy''' ie n autur [[Lingaz rumanc|rumanc]].
[[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, I.djvu|page=388|thumb]]
== Test ==
<div style="font-style:italic; font-size:smaller;">
LA XXX. HISTORIA.
DAVART SAMSON.
Derschad. XIII. ad XVI. Capitel.
1. SAmson dad una extraordinaria Fermezia, era ilg tredischavel Derschader,
… 2. a quella sia Fermezia stev' enten ses Cavels, 3. quei Samson
mava tiers ils Philisters per sarmaridar, 4. a zvar ancunter la Vellgia da
sieu Bab, a Mumma. 5. Sin quei Viadi antupava a lgi ün Liun, 6. ilg
qual el scarpava sco da scarpar ün Ansiel. 7. Cur el puschpei turnava
anavos per quella Strada, scha vevan ils Avieuls faig Mel enten l' Esca da
quei Liun, 8. a parneva cun el ün Frust da quella Paigna Mel, mo scheva
bucca nuca el ves afflau quei. 9. [pag. 162] Sin la sia Noza deva Samson
</div>
==Lians==
* [https://www.lexilogos.com/romanche_dictionnaire.htm lexilogos]
[[Categoria:Cultura|Willy Abraham]]
[[Categoria:Grijon]]
bo6pz2t8qp88h26jz0s18rqk9fv6u5g
Alessio Irsara
0
45
242298
234494
2025-06-19T17:29:44Z
Rolf acker
1705
linkfix
242298
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
[[File:Alessio Irsara.jpg|miniatura|sinistra|Irsara tl 1920]]
[[File:Geschichte-der-ladinischen-literatur-i.pdf|page=462|miniatura|150px|Geschichte der ladinischen literatur]]
[[File:Bibliografia ladina.djvu|page=87|miniatura|150px|Bibliografia ladina]]
'''Alessio Irsara''' [[1872]]-[[1950]] ie n autur ladin.
==Operes==
*[[:it:La ciajarina|La ciajarina]]
*[[oldwikisource:N puo de fusere de Lescio BatestinN puo de fusere de Lescio Batestin|N puo de fusere de Lescio Batestin]]
==Test==
<i>
La ciajarina
<poem>
Sâra plâna de marevoie!
Te salude bel sorogle
ja che tes per ne lasè.
Veighe grane mont
'mplantade de biei bosc'
dut 'ntourn rus arjentei
se plumfè da crâp e crode,
sluminèi ie 'ncora i bosc'
dal fuoc del schèrs sorogle;
'n te i fosèi e 'n te le val
bel avisa not deventa;
</poem>
</i>
==Wikisource==
* [[oldwikisource:Author:Alessio Irsara|Alessio Irsara]] mul
**[[oldwikisource:La ciajarina|La ciajarina]]
* [[:it:s:Autore:Alessio Irsara|Alessio Irsara]] it
==Wikiversity==
* [[:it:v:Alessio Irsara|Alessio Irsara]]
==Wikidata==
[[d:Q24106052]]
==Liams==
*[https://ia601508.us.archive.org/26/items/ladinischen/9788860461063.pdf Rut Bernardi Paul Videsott ''Geschichte der ladinischen Literatur'']. 449.
[[Categoria:Cultura ladina|Irsara, Alessio]]
[[Categoria:Uem|Irsara, Alessio]]
5vg01mfuyye0w96t11ypby39yu6m0z1
Alfons Rudiferia
0
58
242297
234495
2025-06-19T17:29:00Z
Rolf acker
1705
linkfix
242297
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Alfons Rudiferia''' (1858 – 1893) ie n autur ladin dla Val Badia.
[[File:Geschichte-der-ladinischen-literatur-i.pdf|page=303|miniatura|150px|Geschichte der ladinischen literatur]]
[[File:Alfons Rudiferia.jpg|miniatura|Alfons Rudiferia|left]]
*[[oldwikisource:Textauszüge (Rudiferia)|Textauszüge]]
==Test==
<i>
:Textauszüge
Pur cunasche ci ch’al è l’inozanza, masung impruma savei, ci ch al è la grazia santificante. Purci
inozent è cal, ch’a conservè dal s. Battessimo incà la grazia santificante, ch ne la mai purduda cun
ng piccie mortal. Cal ch’la na ota purdüda cung ng piccie mortal, ne nö plü inozent, se al s’ha beng ci
indo giustifichö colla s. penetanza e ch’al è indo in stato dla grazia santificante. Cul prüm picie
mortal dunque perdung l’inozanza.
[[File:Bibliografia ladina.djvu|page=121|thumb|150px|Bibliografia ladina]]
</i>
==Wikiversity==
*[[:it:v:Alfons Rudiferia]]
==Wikisource==
[[oldwikisource:Author:Alfons Rudiferia|Alfons Rudiferia]]
*[[oldwikisource:Textauszüge (Rudiferia)|Textauszüge]]
==Wikidata==
[[d:Q30344071]]
==Liams==
*[https://archive.org/details/ladinischen/page/n302/mode/2up Rut Bernardi Paul Videsott ''Geschichte der ladinischen Literatur'']. p 290.
[[Categoria:Cultura ladina|Rudiferia Alfons]]
p5esp4vfbk8roflbgqu7gnb38pm4lkb
Alvije Piccolruaz
0
63
242296
234496
2025-06-19T17:28:23Z
Rolf acker
1705
linkfix
242296
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Alvije Piccolruaz''' ([[1826]]-[[1883]]) ie n autur ladin dla Val Badia.
[[File:Geschichte-der-ladinischen-literatur-i.pdf|page=260|miniatura|150px|Geschichte der ladinischen literatur]]
[[File:Bibliografia ladina.djvu|page=110|miniatura|150px|Bibliografia ladina]]
== Test ==
<i>
<poem>
:1.
La scassada
busarada
ch' â stafé n möt
ch' â spavënt da döt,
finamai dal Giubileo
do la mort dl papa Leo.
Oste l' ascolté?
I ó pa t' la cunté!
</poem>
</i>
== Wikiversity ==
* [[:it:v:Alvije Piccolruaz]]
== Wikisource ==
*[[Author:Alvije Piccolruaz|Alvije Piccolruaz]]
**[[oldwikisource:La scassada busarada|La scassada busarada]]
== Wikidata ==
[[d:Q23197282]]
== Liams ==
* [[Rut Bernardi]], [[Paul Videsott]]: [https://ia601508.us.archive.org/26/items/ladinischen/9788860461063.pdf ''Geschichte der ladinischen Literatur'']. p 247.
{{DEFAULTSORT:Piccolruaz, Alvije}}
[[Categoria:Cultura ladina]]
[[Categoria:Talia]]
[[Categoria:Persona ladina]]
6hc8a349f96qkhufbx77l6tdcxsm5uc
Amadio Calligari
0
64
242307
234497
2025-06-19T17:39:10Z
Rolf acker
1705
linkfix; errore di Lint
242307
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Amadio Calligari''' ie n autur ladin.
[[File:Geschichte-der-ladinischen-literatur-i.pdf|page=392|miniatura|150px|Geschichte der ladinischen literatur]]
[[File:Bibliografia ladina.djvu|page=53|150px|miniatura|Bibliografia ladina]]
[[File:Bibliografia ladina.djvu|page=54|150px|miniatura]]
==Test==
<i><small>
Vivat i Latrons , Vivat Fassa
<poem>
1 .
Vivat i Latrons
vivat Fassa
che outa Brennui e Trevisegn
i a metu a assa.
2 .
Nosse Bandiere sgola
con fosse de piu color
cheste sou/e noi vardaron
de bon eje e bel amor.
3 .
Vael, Saslong e Marmolada
l"e i ter men de nossa Val
da lone i ladri , bricogn e fans
se no, i par on do l'aga.
4 .
Strie, Striogn e vivane
fora de Masarè e Vael
fora de viai e vie
Quatempora e bregostane.
</poem></small></i>
==Wikiversity==
*[[:it:v:Amadio Calligari]]
==Wikisource==
*[[oldwikisource:Author:Amadio Calligari|Amadio Calligari]]
**[[oldwikisource:Baschia|Baschia]]
**[[oldwikisource:Vivat i Latrons, Vivat Fassa|Vivat i Latrons, Vivat Fassa]]
==Wikidata==
[[d:Q21293068]]
==Liams==
* [[Rut Bernardi]] [[Paul Videsott|Paul Videsott]] [https://archive.org/details/ladinischen/page/n391/mode/2up ''Geschichte der ladinischen Literatur'', 391]
[[Categoria:Cultura ladina|Calligari, Amadio]]
[[Categoria:Uem|Calligari, Amadio ]]
st0hgz66un4a19tl090qnjmn0bgimtu
Amando Alfreider
0
65
242306
234498
2025-06-19T17:38:02Z
Rolf acker
1705
linkfix; errore di Lint
242306
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
[[File:Amadio Alfreider.jpg|miniatura|sinistra|Alfreider tl 1920]]
[[File:Geschichte-der-ladinischen-literatur-i.pdf|page=351|miniatura|150px|Geschichte der ladinischen literatur]]
'''Amando Alfreider''' ie n autur ladin dla Val Badia ([[1898]]–[[1941]]).
[[File:Bibliografia ladina.djvu|page=28|150px|miniatura|Bibliogafia ladina]]
== Test ==
<i><poem><small>
Ai dij che i ëis fat crafuns
da i nen dè a düć assà,
porchël sunse gnüs a odëi,
sce ai é bëgn garatà.
Crafuns unse nos assà.
Spo dene mefo ca!
Tolede, mangede ćina che i n’ëis assà.
Dilan y Dî s’al pai!
Les ćioures va a chirì fonguns
y nos mangiun crafuns.
Trala, trala, tralalalala…
</small></poem></i>
==Wikisource==
*[[oldwikisource:Author:Amando Alfreider|Author:Amando Alfreider]]
**[[oldwikisource:La ciantia di crafuns|La ciantia di crafuns]]
==Wikidata==
[[d:Q21468231]]
==Liams==
* [[Rut Bernardi]] [[Paul Videsott|Paul Videsott]] : [https://archive.org/details/ladinischen/page/n350/mode/2up ''Geschichte der ladinischen Literatur'', p. 338]
[[Categoria:Cultura ladina|Alfreider, Amando]]
[[Categoria:Uem]]
5oczzyiqx6eliqcguswoydy2jsee9e1
Andrea Rosius à Porta
0
76
242305
234499
2025-06-19T17:36:59Z
Rolf acker
1705
linkfix; errore di Lint
242305
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
[[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu|page=488|miniatura]]
[[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu|page=492|miniatura]]
'''Andrea Rosius à Porta''' Autur rumanc 16. 11 [[1754]] in Fideris; † 10. 8 [[1838]] in Ftan
* ''[[:it:s:Conversatiun|Conversatiun tra ün stüdent nell'Engiadina bassa sopra'l stylo velg e nouf]]'' (Coira 1793)
* ''Reflexiuns cristianas sopra L'incenidi da Ftan arriva la not del 15/26 avril 1794'' (1795)
* ''Il magister amiaivel chi muossa als infants a lear e ad incler quai ch'els lean'' (Luzein 1818)
==Test==
<i><small>
Conversatiun tra ün Anvolt ed ün Stüdent nell' Engadina bassa sopra 'l Stylo velg e nouf. [Stampà da B. Otto a Coira] 1793.'''
:AVIS AL LECTUR.
Siand il sar Anvolt, meis ami, chi s' ingianna raramaing in sias conjecturas, … es del maniamaint, (sco 's veza qui davo,) chia scha 'ls Sigrs. Paurs udissen las raschuns allegadas in quista conversatiun, schi ch' els pigliessen sü sainza fal il stylo nouf, e siand quist fuoss üna buna chaussa; schi n' hai eug miss dalunga detta conversatiun per scrit, per ch' ella possa 10 gnir publichiada e leta. Col che giavüch ch' elle prodüa l' effet desiderà. [p. 5]
:Anvolt. Benvenuto caro sar Stüdent; co pass' la? Vaivat bain pussa oura da voss viadi?
:Stüdtent. Bainissem; eud s' ingrazch! — ma s' disturbech forsa? Vo eschet in lectura —
:15 Anv. Bagatella! Eug guardeiva ün pa nel Calender Grand ch' eug nün veiv' amo let.
:Stüd. Eh bain! che disch el da bun?
:Anv. Ezetuà quai ch' el disch davart la respectiva situatiun dellas differentas potenzas dell' Europa, schi 'm para chia 'l reist nun vess merità la stampa. In pê da zitar qualche bels exaimpels e dits morals dell' antiquità; … o da far part da qualche nüzaivla inventiun; o da dar qualche bun cossalg per ameliorar l' agricoltura; o almain da dir qualchaussa [p. 6] da dalettaivel per render leiar: schi quintal nan historiettas sainza sal, chi nun meriten niaunca d' esser lettas, amo main quintadas dopo.
:Stüd. Co laivat, meis chiar sar Anvolt, chi vegnia qualchaussa da scort, d' instructif our dell' Appenzel, ingio nun han niaunca gnü tant spiert da tour sü 'l Stylo nouf, ingio staun stupidamaing attachiats al Stylo velg, sco a la cradentscha dels Apostels!
</small></i>
==Wikisource==
[[:it:s:Autore:Andrea Rosius à Porta|Andrea Rosius à Porta]]
==Wikidata==
[[d:Q494942]]
==Fontanas==
*Erich Wenneker: Porta, Andrea Rosius à. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 19, Bautz, Nordhausen 2001, ISBN 3-88309-089-1, Sp. 1088–1092.
==Liams==
*[https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/026100/2010-09-29/ Karin Marti-Weissenbach: Porta, Andreas Rosius a. In: Historisches Lexikon der Schweiz.]
*[http://e-lir.ch/index.php?id=1875 Lexicon Istoric Retic]
[[Categoria:Rumanc|Rosius à Porta, Andrea]]
il2kil22zibdnq7bilmdqjsoao0pscb
Andrea Vital
0
77
242304
237084
2025-06-19T17:35:20Z
Rolf acker
1705
linkfix
242304
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Andrea Vital''' ie n Autur [[rumanc]] (* 11-9-1855 a [[Puntraschigna]], † 13-10-1943 a [[Ftan]]).
==Test==
<i>
'''Nr. 1.'''
<poem>
1. Ad ais que bun temp arrivo,
Cha ’s chatt’ils homens bunmarcho;
Giaina tscherchand dimen’eir nus,
O mattas cheras, ün marus.
2. Ah, da qualvart sto quel gnir our,
Mes-chels as chatta fln cha ’s voul;
Sun uschigliö taunt buns e prus,
In as laschand gnir pcho da nus.
</poem>
</i>
==Wikisource==
[[:it:s:Autore:Andrea Vital|Andrea Vital]]
[[File:Chanzuns popularas ladinas-1897.pdf|page=1|160px|thumb|Chanzuns popularas ladinas 1897]]
[[File:Chanzuns popularas ladinas-Vital.pdf|page=1|160px|thumb|Chanzuns popularas ladinas 1898]]
[[File:Chanzuns popularas ladinas-1900-b.pdf|page=1|160px|thumb|Chanzuns popularas ladinas 1900]]
* [[:it:s:'Na memma lungia nun voless|'Na memma lungia nun voless]]
* [[:it:s:Ad üna matta bella|Ad üna matta bella]]
* [[:it:s:Bainvgnüts eir vus, meis chars|Bainvgnüts eir vus, meis chars]]
* [[:it:s:Baretta francesa|Baretta francesa]]
* [[:it:s:Betta, perche cridast tü, cridast tü,|Betta, perche cridast tü, cridast tü,]]
* [[:it:s:Buna saira! Vegn a faira|Buna saira! Vegn a faira]]
* [[:it:s:Chanzuns Popularas Ladinas|Chanzuns Popularas Ladinas]]
* [[:it:s:Chanzuns Popularas Ladinas (1897)|Chanzuns Popularas Ladinas (1897)]]
* [[:it:s:Chanzuns Popularas Ladinas (1898)|Chanzuns Popularas Ladinas (1898)]]
* [[:it:s:Chanzuns Popularas Ladinas (1900)|Chanzuns Popularas Ladinas (1900)]]
* [[:it:s:Chanzuns popularas ladinas (1907)|Chanzuns popularas ladinas (1907)]]
* [[:it:s:Dalg fatt da Deis|Dalg fatt da Deis]]
* [[:it:s:Eau sun sco 'l tschierv, chi ais ferieu|Eau sun sco 'l tschierv, chi ais ferieu]]
* [[:it:s:Eau vögl bain alla mia bella|Eau vögl bain alla mia bella]]
* [[:it:s:Ed eira, ed eira|Ed eira, ed eira]]
* [[:it:s:Ed eiran duos compagns|Ed eiran duos compagns]]
* [[:it:s:Eu 'vaiv' üna marusa|Eu 'vaiv' üna marusa]]
* [[:it:s:Eu pro vus, bella, ir voless|Eu pro vus, bella, ir voless]]
* [[:it:s:Eu vegn davent da chà|Eu vegn davent da chà]]
* [[:it:s:Eu vegn in ma chasa, eu vegn in meis let|Eu vegn in ma chasa, eu vegn in meis let]]
* [[:it:s:Eu vegn in vi et vegn in nan|Eu vegn in vi et vegn in nan]]
* [[:it:s:Gnö, gnö, quista flur|Gnö, gnö, quista flur]]
* [[:it:s:Il meis star lejer temp|Il meis star lejer temp]]
* [[:it:s:Ils tschels, quels cuschidran|Ils tschels, quels cuschidran]]
* [[:it:s:In cas, chi s' imbatta|In cas, chi s' imbatta]]
* [[:it:s:In Ollanda viadi|In Ollanda viadi]]
* [[:it:s:La libertà della giuventün|La libertà della giuventün]]
* [[:it:s:La literatura ladina dels ultims tschient ans|La literatura ladina dels ultims tschient ans]]
* [[:it:s:Landamma Zaccaria Pallioppi|La literatura ladina dels ultims tschient ans]]
* [[:it:s:Matt' o tü bella matta|Matt' o tü bella matta]]
* [[:it:s:Mi' amada, grand' persuna|Mi' amada, grand' persuna]]
* [[:it:s:Mias avainas sun tuot smissas|Mias avainas sun tuot smissas]]
* [[:it:s:Mieu tesori in quaist muond|Mieu tesori in quaist muond]]
* [[:it:s:Nel chalender vain nomnà|Nel chalender vain nomnà]]
* [[:it:s:Nia nia quaista flur|Nia nia quaista flur]]
* [[:it:s:Non ais que possibel quia|Non ais que possibel quia]]
* [[:it:s:O bun amih, cun te stögl dir|O bun amih, cun te stögl dir]]
* [[:it:s:O di 'm ün pa, compagnett' adorabla|O di 'm ün pa, compagnett' adorabla]]
* [[:it:s:O giuvens chars, amis, campagns|O giuvens chars, amis, campagns]]
* [[:it:s:O Röesa gratziusa|O Röesa gratziusa]]
* [[:it:s:O spus' adorabla|O spus' adorabla]]
* [[:it:s:O tü bel fittamaint|O tü bel fittamaint]]
* [[:it:s:Quaista saira 'lain chantar|Quaista saira 'lain chantar]]
* [[:it:s:Stè a Dieu, ch' eau vegn davent|Stè a Dieu, ch' eau vegn davent]]
* [[:it:s:Taidla, taidla, ma figlietta|Taidla, taidla, ma figlietta]]
* [[:it:s:Ve nan, tü meis dalet|Ve nan, tü meis dalet]]
* [[:it:s:Ün e duos e trais|Ün e duos e trais]]
* [[:it:s:Üna saira sun eau sto|Üna saira sun eau sto]]
==Wikidata==
[[d:Q495236]]
==Lians==
* [http://www.e-lir.ch/index.php?id=3158&lemma=v&chavazzin=&lang=r Lexicon Istoric Retic]
* [http://www.annalas.ch/auturs/view/431 annalas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191213201854/http://www.annalas.ch/auturs/view/431 |date=2019-12-13 }}
* https://viaf.org/viaf/309586350/
* https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid%3D1052412513
[[Categoria:Rumanc|Vital, Andrea]]
[[Categoria:Grijon]]
[[Categoria:Uem]]
8qc1dhk6aj9yicm7czvn59qc7x9xvh5
Anton Agreiter
0
96
242308
242079
2025-06-19T17:40:01Z
Rolf acker
1705
linkfix
242308
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Anton Agreiter''' ie n autur ladin dla Val Badia ([[1809]]-[[1840]]).
[[File:Geschichte-der-ladinischen-literatur-i.pdf|page=256|miniatura|150px|Geschichte der ladinischen literatur]]
[[File:Bibliografia ladina.djvu|page=27|150px|miniatura|Bibliogafia ladina]]
==Test==
<poem style="font-size:smaller; font-style:italic">
Con lizonza cari nüc
Con lizonza cares nüces
Con lizonza düc atló
Ch' i se desturbi endô.
:Dandadöt damani os,
:Os dui nüc o os dui Jans,
:Porcí nes ëise os mai nos
:Cherdé atló os dui compagns?
I á porater bën aldí
Dan dui o trëi o cater dis
Te nosta dlijia tlo La Pli,
Ch' al vën plü nozes do püc dis.
</poem>
==Wikiversity==
[[:it:v:Anton Agreiter]]
==Wikisource==
* [[:it:s:Autore:Anton Agreiter|Anton Agreiter]]
* [[:it:s:Cong lizongza cari Nutsch|Cong lizongza cari Nutsch]]
* [[:it:s:Seng Schang seng laschtö ma cuntö|Seng Schang seng laschtö ma cuntö]]
* [[oldwikisource:Sën Jan, sën lascete ma cunté|Sën Jan, sën lascete ma cunté]]
==Wikidata==
[[d:Q20644158]]
==Liams==
* [[Rut Bernardi]] [[Paul Videsott|Paul Videsott]] [https://archive.org/details/ladinischen/page/n255/mode/2up ''Geschichte der ladinischen Literatur'', p. 243]
[[Categoria:Cultura ladina|Agreiter, Anton]]
[[Categoria:Uem]]
prz05wedcbhgg6qc844f1hnvndn0tzz
Antonio Chizzali
0
100
242303
234502
2025-06-19T17:34:41Z
Rolf acker
1705
linkfix; errore di Lint
242303
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Antonio Chizzali''' ie n autur ladin 1816-1888.
[[File:Geschichte-der-ladinischen-literatur-i.pdf|page=448|miniatura|150px|Geschichte der ladinischen literatur]]
[[File:Antonio Chizzali.jpg|miniatura|sinistra|Chizzali tl 1920]]
==Test==
[[File:Bibliografia ladina.djvu|page=55|150px|miniatura|Bibliografia ladina]]
<i><small>
Caro Sior Ciprian!
:No son miga stà in Ampez a la Messa noela del preve de chi De Pol. Invece vade po a chela del vost
neò a Corvara, se sti dì no ven fora valc impediment. In domenia che ven, dalle ott e mesa da doman
partirai cola ferata e ‘ncora in chela sera, spere de ruà a Ortisei. Possibile, che dut el lunes non sone bon
de fà la mont de Ferara!
Son vegnù vege, savè, sior Ciprian; voi ben scomete, che no me cugnessè pì
can che me vedarè ‘l dì de la Madona de la Nef ‘n te chela gran gesia senza quart, a Corvara.
</small></i>
==Wikiversity==
*[[:it:v:Antonio Chizzali]]
==Wikisource==
*[[oldwikisource:Author:Antonio Chizzali|Antonio Chizzali]]
**[[oldwikisource:Correspondenz-Karte|Correspondenz-Karte]]
==Wikidata==
[[d:Q30501493]]
==Liams==
* [[Rut Bernardi]] [[Paul Videsott|Paul Videsott]] [https://archive.org/details/ladinischen/page/n447/mode/2up ''Geschichte der ladinischen Literatur'', p. 435]
[[Categoria:Cultura ladina|Chizzali, Antonio]]
[[Categoria:Uem|Chizzali, Antonio]]
mpq5a6c7qtevy65sm29l2ntvu2eowwt
Augustin Wendenzen
0
123
242302
234503
2025-06-19T17:33:30Z
Rolf acker
1705
linkfix; errore di Lint
242302
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
'''Augustin Wendenzen''' (nasciü ca. [[1620]] y mort [[1695]]) ie n autur [[rumanc]].
== Operes ==
[[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, I.djvu|page=169|thumb]]
La vita de nies signier Jesus Christus. Cuera. de Gion Gieri Barbisch. 1675. [p. 98] L.
==Test==
<i><small>
O Tuts vus auters, clom el sets tier nus pauper puccons, tuts vus che passeis per questa via de questa Vita, fiei persen, a urdei, scha vus vaseits, scha vus 25 enfleits ina dolur sco mia dolur. O. S. I. charecia mia, dulschecia mia, mia speronsa, mia fidonsa, miu bien regiert, miu grõd cõfiert, miu dulsch I. has ti bein endirau grõdes peines, biaras anguschas, a pitres dolurs per mei pauper schi grond [p. 99] puccont! A encuenter comi sund jau bein a tgi schi mal enconoscheiuels, schi mal engracieiuels! caudenui pia, miu char 30 segner, vi jau bein empruar dadesser pli bein patertgiaus; jau vi quei tiu S. piter Marteri flissiameing emprender, a vi quei era ad auters bugiẽ mussar; … da quei vi iau savens plidar, ragiunar, a se patertgiar, ordigl miu cor vi iau quei mai schar passar.
</small></i>
==Liams==
*[https://books.google.it/books/about/Formular_de_responder_%C3%A0_gidar_ils_Spiri.html?id=bE9hBFS2wncC&redir_esc=y books google]
[[Categoria:Cultura|Wendenzen Augustin]]
[[Categoria:Rumanc|Wendenzen, Augustin]]
[[Categoria:Grijon]]
p0c3xqoucej2co9vsbt8q21zl32x8k2
Austria
0
127
242360
238410
2025-06-20T08:51:12Z
Rolf acker
1705
/* Ziteies */ URL fix; see: [[:en:Statistics Austria]]
242360
wikitext
text/x-wiki
{{Gherdëina}}{{Infobox Stat
|Bandiera = Flag of Austria.svg
|Blason = Austria Bundesadler.svg
|Inuem = Republica de l'Austria
|Inuem ufiziel = Republik Österreich
|Capitela = {{Blason|Viena}}
|Lingaz 1 = [[Tudësch]]
|Inuem inn = Land der Berge, Land am Strome<br />''(Ladin: "Tiera di crëps, tiera pra l ruf")'
|Inn = Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg
|Ega = 0,84
|Ann PIB = 2021
|PIB numinel = 446.315 <!--valor te miliarc-->
|PIB VPC = 461.432 <!--valor te miliarc-->
|Forma de guviern = [[Republica]] [[parlament]]era [[Federazion|federela]]
|Presidënt = [[Alexander Van der Bellen]]
|Canzelier = [[Alexander Schallenberg]] ([[ÖVP]])
|Munëida = [[Euro]]
|Cherta = EU location AUT.png
}}L''''Austria''' ([[Ladin gherdëina|gherdëina]]: ''Austria'' o ''Esterraih'', [[badiot]] y [[Ladin fascian|fascian]]: ''Austria'', [[lingaz tudësch|tudësch]]: ''Österreich''), ufizielmënter la '''Republica de l'Austria''' ([[lingaz tudësch|tudësch]]: ''Republik Österreich''), ie n [[stat]] te l'[[Europa zentrela]]. Si capitela y majera zità ie [[Viena]].
== Geografia ==
[[File:Oesterreich topo.png|thumb|left|upright=1.25|Cherta topografica de l'Austria cun ziteies che à plu de 100.000 abitanc.]]
== Storia ==
[[File:Austria_Hungary_ethnic.svg|thumb|Cherta etno-linguistica de l'[[Austria-Ungaria]] tl 1910.]]La republica de l'Austria ie nasciuda ai 10 de setëmber 1919 do che ie tumeda l'[[Austria-Ungaria]] ala fin de la [[Prima Gran Viera]].
==Economia==
[[File:Austria Product Exports (2019).svg|upright=1.4|thumb|right|Na reprejentazion proporzionela de la esportazions de l'Austria tl 2019]]
== Spartizion aministrativa ==
L'Austria, coche republica federela, ie metuda adum da [[Stac federei de l'Austria|9 stac federei]] ([[lingaz tudësch|tudësch]]: ''Bundesländer'' o mé ''Länder'').<br />
Chisc stac possa fé leges che resta laite te la costituzion y uni stat à rapresentanzes tl parlamënt de l'Austria. [[Viena]] ie na zità-stat (''Stadtstaat''), ajache la zità fej ora belau dut l stat ncont de spersa y populazion.<br />
L majer stat per populazion ie [[Viena]] cun 1.920.949 abitanc, ma l ie l mënder per spersa cun 415 km². L majer per spersa ie l'[[Austria Bassa]] cun 19.180 km², l mënder per populazion ie l [[Burgenland]] cun 296.010 abitanc.
{{Cherta Austria}}
===Lista di stac federei===
''Liej de plu tl articul: [[Stac federei de l'Austria]]''<br>
{| style="clear:both" class="sortable wikitable"
|- style="background:#bbb"
! Blason
! Stat
! Capitela
! data-sort-type="number"|Spersa<br>(km<sup>2</sup>)
! data-sort-type="number"|Populazion<br />(jen. 2020)
! data-sort-type="number"|Pop.<br />per km<sup>2</sup>
|- style="background: #ddd"
| style="text-align:center" | [[File:Oberoesterreich_Wappen.svg|40px]]
| [[Austria Auta]]<br />(''Oberösterreich'')
|{{Blason|Linz}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:11982}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:1490392}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:124.4}}
|- style="background: #eee"
| style="text-align:center" | [[File:Niederösterreich_CoA.svg|40px]]
| [[Austria Bassa]]<br />(''Niederösterreich'')
|{{Blason|Sankt Pölten}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:19178}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:1684623}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:87.8}}
|- style="background: #ddd"
| style="text-align:center" | [[File:Burgenland_Wappen.svg|40px]]
| [[Burgenland]]
| {{Blason|Eisenstadt}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:3965}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:294466}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:74.3}}
|- style="background: #eee"
| style="text-align:center" | [[File:Kaernten_CoA.svg|40px]]
| [[Ciarënzia]]<br />(''Kärnten'')
|{{Blason|Klagenfurt}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:9536}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:561390}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:58.9}}
|- style="background: #ddd"
| style="text-align:center" | [[File:Salzburg_Wappen.svg|40px]]
| [[Salzburg (stat)|Salzburg]]
| {{Blason|Salzburg}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:7154}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:558479}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:78.1}}
|- style="background: #eee"
| style="text-align:center" | [[File:Steiermark_Wappen.svg|40px]]
| [[Steiermark]]
|{{Blason|Graz}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:16401}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:1246576}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:76.0}}
|- style="background: #ddd"
|- style="background: #ddd"
| style="text-align:center" | [[File:AUT_Tirol_COA.svg|40px]]
| [[Tirol (stat)|Tirol]]
|{{Blason|Dispruch}}<br />(''Innsbruck'')
| style="text-align:right" | {{formatnum:12648}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:757852}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:59.9}}
|- style="background: #eee"
| style="text-align:center" | [[File:Wien_3_Wappen.svg|40px]]
| [[Viena]]<br />(''Wien'')
| style="text-align:center" | –<!-- Nia mudé, la zità-stat de Viena ne à nia na capitela -->
| style="text-align:right" | {{formatnum:415}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:1911728}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:4606.6}}
|- style="background: #ddd"
| style="text-align:center" | [[File:Vorarlberg_CoA.svg|40px]]
| [[Vorarlberg]]
| {{Blason|Bregenz}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:2601}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:397094}}
| style="text-align:right" | {{formatnum:152.7}}
|- style="background: #eee"
|}
===Ziteies===
La majera zità de l'Austria cun na gran desfrënzia da la segonda ie la capitela [[Viena]], che ova na populazion de {{EWZT|AT|90001}} tl {{EWDJ|AT|90001}}. La segonda majera zità ie [[Graz]], che tl {{EWDJ|AT|60101}} ova na populazion de {{EWZT|AT|60101}}.<br>
De ndut dal te l'Austria trë ziteies cun na populazion sëura i {{formatnum:200000}} abitanc (Viena, Graz y [[Linz]]) y trëi ziteies cun na populazion danter i {{formatnum:100000}} y {{formatnum:200000}} abitanc ([[Salzburg]], [[Dispruch]] y [[Klagenfurt]]).
{| class="wikitable sortable" style="text-align:right"
|-
! Inuem !! Stat
! Populazion<br />(tl 2022)<ref>{{cite web |url=https://www.statistik.at/web_en/statistics/index.html |title=Statistics |first=STATISTIK |last=AUSTRIA |website=www.statistik.at}}</ref>
|-
|style="text-align:left"| [[File:Wien Wappen.svg|26x26px]] '''[[Viena]]''' ||style="text-align:left"| {{AT-W}}||{{formatnum:1931593}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Graz COA.svg|24x24px]] '''[[Graz]]''' ||style="text-align:left"| {{AT-ST}} ||{{formatnum:292630}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:Wappen Linz.svg|22x22px]] '''[[Linz]]''' ||style="text-align:left"| {{AT-OÖ}} ||{{formatnum:207247}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Salzburg (Stadt) COA.svg|23x23px]] '''[[Salzburg]]''' ||style="text-align:left"| {{AT-S}} ||{{formatnum:155331}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AT Innsbruck COA.svg|23x23px]] '''[[Dispruch]]''' ||style="text-align:left"| {{AT-T}} ||{{formatnum:130585}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Klagenfurt COA.svg|24x24px]] '''[[Klagenfurt am Wörthersee]]''' ||style="text-align:left"| {{AT-K}} ||{{formatnum:102618}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:Villach CoA.svg|23x23px]] [[Villach]] ||style="text-align:left"| {{AT-K}} ||{{formatnum:64071}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:Wels coat of arms.svg|24x24px]] [[Wels]] ||style="text-align:left"| {{AT-OÖ}} ||{{formatnum:63181}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Sankt Poelten COA.svg|23x23px]] '''[[Sankt Pölten]]''' ||style="text-align:left"| {{AT-NÖ}} ||{{formatnum:56360}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:Wappendornbirn.svg|29x29px]] [[Dornbirn]] ||style="text-align:left"| {{AT-V}} ||{{formatnum:50360}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:Wappen Wiener Neustadt.svg|30x30px]] [[Wiener Neustadt]] ||style="text-align:left"| {{AT-NÖ}} ||{{formatnum:47160}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Steyr COA.svg|25x25px]] [[Steyr]] ||style="text-align:left"| {{AT-OÖ}} ||{{formatnum:37879}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:Wappen at Feldkirch.svg|27x27px]] [[Feldkirch]] ||style="text-align:left"| {{AT-V}} ||{{formatnum:34998}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Bregenz COA.svg|23x23px]] '''[[Bregenz]]''' ||style="text-align:left"| {{AT-V}} ||{{formatnum:29306}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:Wappen von Leonding.svg|24x24px]] [[Leonding]] ||style="text-align:left"| {{AT-OÖ}} ||{{formatnum:28967}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Klosterneuburg COA.svg|25x25px]] [[Klosterneuburg]] ||style="text-align:left"| {{AT-NÖ}} ||{{formatnum:27542}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Baden COA.jpg|23x23px]] [[Baden bei Wien]] ||style="text-align:left"| {{AT-NÖ}} ||{{formatnum:25783}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Wolfsberg (Kaernten) COA.svg|20x20px]] [[Wolfsberg (Ciarënzia)|Wolfsberg]] ||style="text-align:left"| {{AT-K}} ||{{formatnum:25056}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:Traun coat of arms.svg|24x24px]] [[Traun]] ||style="text-align:left"| {{AT-OÖ}} ||{{formatnum:24926}}
|-
|style="text-align:left"| [[File:AUT Krems an der Donau COA.svg|23x23px]] [[Krems an der Donau]] ||style="text-align:left"| {{AT-NÖ}} ||{{formatnum:24921}}
|}
[[File:Flag of Austria (state).svg|thumb|upright]]
== Lians ==
* [[Geografia]]
* [[Tirol]]
{{Europa}}
==Vocabolar dl ladin leterar==
[[File:Vocabolardlladinleterar.pdf|page=90|left|thumb|100px|Austria]]
'''Austria '''6 1870 ''Austria ''(AgostiniM, Dialogo1870*-2013:432)<br />
gad. Austria grd. Austria fas. Austria fod. Austria col. Austria
amp. Austria LD Austria<br />
'''topon. '''<br />
'''''monarchia asburgica '''''(fod.) Ⓘ Austria Ⓓ Österreich ◇
'''''a) E massima la puora jent, che ven su per limosena sarave ben contenta de podè tornà sot a l’Austria, sot a l’acuila, che davant i butava nte le spazadure. '''E massima la puora jent, che ven su per limosena sarave ben contenta de podè tornà sott all’ Austria, sott’ all’ acquila, che davant i but-tava ‘nte le spazzadure. ''AgostiniM, Dialogo1870*-2013:432
(col.).
[[Categoria:Austria]]
[[Categoria:Stac dl'Europa]]
[[Categoria:Union européa]]
7r77p0k4ch0rlszqkbu5tozo8ka6uqj
Balzar Alig
0
138
242331
18699
2025-06-19T22:31:22Z
Rolf acker
1705
/* Test */ errori di Lint
242331
wikitext
text/x-wiki
'''Balzar Alig''' ie n autur [[rumanc]], nasciü [[1625]] a [[Vrin]], † 10-8-[[1677]] a Vrin.
==Test==
[[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, I.djvu|page=161|thumb]]
<i><small>
[p. 1] LA PASSIVN DE NIES SEGNER IESU CHRISTI, Prid' ora dels quater Evangelischs. …
Cura ca la Fiasta da Paschgias fò nautier, scha schet Iesus tier sees 30 Iuuenals: vus saueits ca caud dus gys, ei sei Paschgias, ad igl Figl digl Christgiaun vên â vegnir surdaus, chel vegnia crucifigaus. A lura een ils parsuris dils spirituals, als Docturs, als veigls digl pieuel rimnai ensemel ent' igl Palaz digl (pa)parsura dils spirituals, che sa numnaua Caiphas
</small></i>
==Fontanas==
* G. Decurtins, Balzer A. Seine Werke und deren Quellen, 1971; Deplazes, Funtaunas 2.
==Liams==
*[http://www.crestomazia.ch/ Crestomazia I p.104]
*[https://www.degruyter.com/view/j/zrph.1884.8.issue-1/zrph.1884.8.1.50/zrph.1884.8.1.50.xml degruyter.com]
*[http://www.e-lir.ch/index.php?id=61&lemma=a&chavazzin=&lang=r Lexicon Istoric Retic]
[[Categoria:Rumanc|Balza, Alig]]
[[Categoria:Grijon]]
3725f3smk5nd24ron66rlgx7rv1nqbh
Bulsan
0
173
242286
240889
2025-06-19T13:14:40Z
Rolf acker
1705
Infobox syntax error; form.
242286
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox chemun Südtirol
|Inuem luech = <big>Bulsan/Balsan/Busan</big><br />''Bozen ([[lingaz tudësch|de]])<br />Bolzano ([[lingaz talian|it]])''
|Blason = ITA Bolzano COA.svg
|Inuem scëmpl = Bulsan
|Comunità = Bulsan
|lld = 0.68
|de = 25.52
|it = 73.80
|Foto = Bozen_Waltherplatz.jpg
|Descrizion foto = La [[plaza Walther]] tl zënter de Bulsan, simbol de la zità
|Circoscrizions = [[Zënter-Plans de Bulsan-Renc]], [[Oberau-Haslach]], [[Europa-Neustift]], [[Don Bosco (Bulsan)|Don Bosco]], [[Gries-Quirin]]
|Ambolt = Renzo Caramaschi
|Ann ambolt = 23-5-2016 (2º mandat dal 6-10-2020)
|Mapa = Bozen_in_Südtirol_-_Positionskarte.svg
|Plata internet = http://www.comune.bolzano.it/
|Cherta localisazion = {{Mappa di localizzazione
|Trentin-Südtirol
|label = Bulsan
|latitudineGradi = 46
|latitudinePrimi = 30
|longitudineGradi = 11
|longitudinePrimi = 21
|position =
|width = 300
|float = center
|relief = yes
|background = #e8e8e8
}}
}}
'''Bulsan''' o '''Balsan''' ([[Ladin gherdëina|gherdëina]]: ''Bulsan'', [[badiot]]: ''Balsan'', [[ladin fascian|fascian]]: ''Busan'', [[lingaz tudësch|tudësch]]: ''Bozen'', [[lingaz talian|talian]]: ''Bolzano'') ie na [[zità]] [[talia]]na y la [[capitela]] dla [[Südtirol|Provinzia Autonoma de Bulsan (Südtirol)]] te la [[regions de la Talia|region]] [[Trentin-Südtirol]]. Bulsan ie perchël ënghe la sënta dl [[Cunsëi dla Provinzia autonoma de Bulsan|Cunsëi dla Provinzia]] y de la [[junta provinziela de Südtirol|Junta Provinziela]]. Dal 1948 incà ie Bulsan la sënta de na [[fiera de Bulsan|fiera regiunela]], dal 1964 incà la sënta dl vëscul de la nueva [[diozeja Bulsan-Persenon]] y dal 1997 ënghe na zità universitera cun l'[[Università Liedia de Bulsan]].
Bulsan toca pra la majera ziteies te la [[Elpes]] y conta per via de si cumenanza multiculturela coche n pont de ancunteda mpurtant danter l mond culturel y economich talian y tudësch. Cun plu de 105.000 abitanc ie Bulsan la majera zità de Südtirol y do [[Dispruch]] y [[Trënt]] la terza majera te la [[Euroregion Tirol–Südtirol–Trentin]]. Tl raion metropolitan de Bulsan vif ntëur a 250.000 persones.<ref name="Demografische Daten für Südtirol 2017">''[https://astat.provinz.bz.it/de/aktuelles-publikationen-info.asp?news_action=4&news_article_id=618003 Demografisches Handbuch für Südtirol 2017]'' abgerufen am 9. Jänner 2019.</ref>
== Inuem ==
[[File:Runkelstein schenkung 1893 ks fj östa wien stadtwappen bz.jpg|thumb|hochkant|L blason de Bulsan tl ann 1893]]
I inuemes ufiziei de la zità ie per [[tudësch]] ''Bozen'' {{IPA-de|ˈboˑtsn̩|}} y per [[talian]] ''Bolzano'' {{IPA-it|bolˈtsano|}}. I inuemes [[ladin]]s ''Bulsan'' {{IPA-lld|bʊlˈzaŋ|}} ([[Ladin gherdëina|gherdëina]]) y ''Balsan'' ([[badiot]]) vën dant te tesć dl chemun, ma ne à degun status ufiziel. Tl [[lingaz bavaresc|dialet tudësch de Südtirol]] vën l'inuem ''Bozen'' pronunzià {{IPA-de|poutsn̩|}} o {{IPA-de|pɔatsn̩|}}.
L'etimologia dl inuem, che te si forma plu vedla ie l [[latin]] ''Bauzanum'', ne ie nia tlera. La teoria che vën sustenida l plu ie che l vën dal inuem de na persona (''Baudius'' o ''Bautius'') y che l uel perchël di l ''luech de Baudius''.
== Geografia ==
Ai {{#invoke:wd|qualifier|normal+|single|P1082|P585}} ova Bulsan na populazion de {{formatnum:{{#invoke:wd|property|references|P1082}}}} persones sun na spersa de {{formatnum:{{#expr:{{#invoke:wd|property|P2046}} round 1}}}} km².
===Spartizion de la zità===
La zità de Bulsan ie spartida te cin' circoscrizions, che ie nasciudes da zëntri storics y chemuns da dant. Chësta circoscrizions ie: [[Zënter-Plans de Bulsan-Renc]], [[Oberau-Haslach]], [[Europa-Neustift]], [[Don Bosco (Bulsan)|Don Bosco]] y [[Gries-Quirin]].
===Tlima===
{{Tlima
| TABELLE =
| DIAGRAMM TEMPERATURA =
| DIAGRAMM PREZIPITAZION =
| DIAGRAMM PREZIPITAZIONS AUTEZA = 170
| FUNTANA = <br />''[https://wetter.provinz.bz.it/download-messdaten.asp]''. Landeswetterdienst der Autonomen Provinz Bozen – Südtirol (Zeitraum 1991–2020)
| Überschrift = Monatliche Durchschnittstemperaturen und -niederschläge für Bozen (1991–2020)
| Ort = Bozen
| hmjan = 6.8|
| hmfeb = 10.3|
| hmmär = 16.0
| hmapr = 19.9|
| hmmai = 24.3|
| hmjun = 28.4
| hmjul = 30.5|
| hmaug = 30.0|
| hmsep = 24.6
| hmokt = 18.3|
| hmnov = 11.4|
| hmdez = 6.7
| lmjan = −3.2|
| lmfeb = −1.2|
| lmmär = 3.5
| lmapr = 7.5|
| lmmai = 11.7|
| lmjun = 15.3
| lmjul = 16.8|
| lmaug = 16.7|
| lmsep = 12.5
| lmokt = 7.7|
| lmnov = 2.0|
| lmdez = -2.6
| avjan = 1.8|
| avfeb = 4.6|
| avmär = 9.8
| avapr = 13.7|
| avmai = 18.0|
| avjun = 21.8
| avjul = 23.7|
| avaug = 23.3|
| avsep = 18.6
| avokt = 13.0|
| avnov = 6.7|
| avdez = 2.1
| nbjan = 25.0|
| nbfeb = 19.9|
| nbmär = 34.5
| nbapr = 50.1|
| nbmai = 71.6|
| nbjun = 86.6
| nbjul = 86.8|
| nbaug = 88.1|
| nbsep = 70.0
| nbokt = 82.3|
| nbnov = 80.6|
| nbdez = 39.9
| rdjan = 3|
| rdfeb = 3|
| rdmär = 5
| rdapr = 7|
| rdmai = 9|
| rdjun = 9
| rdjul = 9|
| rdaug = 9|
| rdsep = 7
| rdokt = 7|
| rdnov = 7|
| rddez = 4
| shjan = 3.4
| shfeb = 4.0
| shmär = 5.0
| shapr = 5.3
| shmai = 5.9
| shjun = 6.7
| shjul = 7.8
| shaug = 7.1
| shsep = 6.0
| shokt = 5.1
| shnov = 3.4
| shdez = 3.2}}
==Storia ==
Tl Musée d'Archeologia de Bulsan iel da udëi la mumia de Similaun (dita ence [[Ötzi]])
[[File:Bozen Panorama2.jpg|thumb|500px|center|Bulsan]]
== Grupes de rujenedes ==
{| class="wikitable zebra" style="text-align:center;" align="right"
|-
! rowspan="2"| Ann || rowspan="2" | Populazion || colspan="3" | Grupa de rujeneda
|-
! Tudësch|| Talian || Ladin
|-
| 1900 || {{formatnum:13904}} || 88,09 % || 11,45 % || -
|-
| 1941 || {{formatnum:63495}} || - || - || -
|-
| 1951 || {{formatnum:71103}} || - || - || -
|-
| 1961 || {{formatnum:88980}} || - || - || -
|-
| 1971 || {{formatnum:105616}} || 22,40 % || 77,22 % || 0,38 %
|-
| 1981 || {{formatnum:104975}} || 25,77 % || 73,63 % || 0,60 %
|-
| 1991 || {{formatnum:98059}} || 26,62 % || 72,59 % || 0,79 %
|-
| 2001 || {{formatnum:94855}} || 26,29 % || 73,00 % || 0,71 %
|-
| 2011 || {{formatnum:102486}} || 25,52 % || 73,80 % || 0,68 %
|}
Aldo de la cumpededa dla populazion de l'Austria dl 1910 ova i chemuns de Bulsan, Gries y Zwölfmalgreien, che ntlëuta fova mo chemuns desfrënc, de n dut {{formatnum:29241}} abitanc.<ref>{{Internetquelle |url=http://www.gemeinde.bozen.it/stampa_context.jsp?area=19&ID_LINK=426&page=7429 |titel=100 Jahre Vereinigung der Gemeinde Zwölfmalgreien mit der Stadt Bozen |hrsg=Stadt Bozen |datum=2011-01-04 |abruf=2016-09-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230408084532/http://www.gemeinde.bozen.it/stampa_context.jsp?area=19&ID_LINK=426&page=7429 |date=2023-04-08 }}</ref> De chisc ova {{formatnum:1605}} detlarà l talian coche si rujeneda de l'oma y {{formatnum:26558}} l tudësch.<ref>[[Oskar Peterlini]]: ''Autonomie und Minderheitenschutz in Südtirol und im Trentino''. Region Trentino-Südtirol, Bozen-Trient 2000, ISBN 88-900077-4-5, S. 60.</ref>
Cun la pulitica de talianisazion ntan l fascism ie unides a sté a Bulsan n grum de jënt che ova l talian coche rujeneda de l'oma, che à mudà l rapport de la rujenedes. Bele ti ani 1940 fova la maiuranza de Bulsan de rujeneda taliana. Ala cumpededa dla populazion dl 2011 tucova l 73,80% pra la grupa taliana, l 25,52 % pra la grupa tudëscia y l 0,68 % pra la grupa ladina. Bulsan vën per via de si biculturalism perchël udù coche n punt mpurtant de ancunteda danter i monc culturei y economics tudësc y talians. For plu y plu persones rejona plu che mé una na rujeneda.
==Pulitica==
Bulsan ie l zënter de pulitica de Südtirol y ie la sënta sibe dl [[Cunsëi dla Provinzia autonoma de Bulsan|Cunsëi dla Provinzia]] che de la [[Junta provinziela de Südtirol|Junta provinziela]].
===Ambolt===
Tl 1922 ova i fascisć te la [[Marcia sun Bulsan]] tëut y jit l ultim ambolt de Bulsan de rujeneda tudëscia, [[Julius Perathoner]].
===Jumblineda===
* {{HUN|#}} [[Sopron]]
La zità de doi rujenedes [[Sopron]]/Ödenburg ie dal 1990 incà te na jumblineda cun Bulsan. Ai 4 de mei 2010 ie a na pitla streda tl est de Bulsan stat dat l inuem ''via Sopron''.<ref>[http://www.gemeinde.bozen.it/stampa_context.jsp?ID_LINK=426&area=19&id_context=14892&COL0008=44 Stadtratsbeschlüsse vom 4. Mai 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230310104407/http://www.gemeinde.bozen.it/stampa_context.jsp?ID_LINK=426&area=19&id_context=14892&COL0008=44 |date=2023-03-10 }} sun la plata Gemeinde.Bozen.it.</ref> Per tudësch à la streda inuem ''Ödenburger Straße''.<ref>{{Cite web |url=http://www.gemeinde.bozen.it/stampa_context.jsp?area=19&ID_LINK=426&page=6555 |title=Archive copy |access-date=2023-03-10 |archive-date=2023-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230310104405/http://www.gemeinde.bozen.it/stampa_context.jsp?area=19&ID_LINK=426&page=6555 |url-status=dead }}</ref>
* {{DEU|#|}} [[Erlangen]]
== Plates cunliedes ==
[[File:Grieser Pfarrkirche Bozen Südtirol.jpg|thumb|300px|Gries]]
* [[Université Ledia de Bulsan]]
* [[Bozen University Press]]
== Galaria dales fotografies==
<gallery>
Image:SuedtirolerLandtag.004533.png |
Image:BozenBahnhof05.jpg|
Image:Neptun - Bozen.jpg|
Image:Bozen_Laurin.jpg|Dietrich von Bern y Laurin
Image:Walther von der vogelweide bozen.JPG|Walther von der Vogelweide
Image:Waltherdenkmal Bozen.jpg|
Image:Duomo di bolzano 01.jpg|Dom de Bulsan
File:Dom Maria Himmelfahrt Bozen.jpg|
Image:Lauben.JPG|
Image:BozenLaubenGasse.jpg|
Image:Max valier gebhaus.JPG|
Image:Merkantilgebäude.JPG|Palaz Merkantil
Image:Walther-Denkmal Bozen IMG 9418.jpg|
Image:BozenObstmarkt.jpg|
Image:Wochenmarkt.JPG|
Image:Semi rurali.JPG|
Image:Bozen-Bolzano Skyline.JPG|
Image:Evangelische Kirche Bozen.JPG|
Image:Kohlern cablecar.JPG|
Image:BZ South motorway.JPG|
Image:Gries centre.JPG|
Image:Chiesa calvario virgolo bolzano.jpg|
Image:Haslach-Aslago.JPG|Haslach
Image:Bolzano Bozen road sign.JPG|
Image:Old Gries Parrish Church.JPG|
Image:Gries Abbey Church.JPG|
Image:Gries Abbey.JPG|
Image:EURAC-01.jpg|EURAC
Image:Museo della scuola Bolzano.jpg|
Image:Don Bosco-Europa district area (Bolzano-Bozen).JPG|
</gallery>
== Lians ==
* [[Südtirol]]
==Referënzes==
<references />
[[Categoria:Comuns dla provinzia de Bulsan]]
[[Categoria:Zità]]
[[Categoria:Alpes]]
[[Categoria:Comuns dl Trentin-Südtirol]]
h7zmoike7p42dasdyanc3opw7duxswl
Eduard Muoth
0
333
242329
236980
2025-06-19T22:26:00Z
Rolf acker
1705
/* Test */ errore di Lint
242329
wikitext
text/x-wiki
'''Eduard Muoth''' – ''Franzestg Eduard Muoth'' – ie n autur rumanc (* 22. 2. 1857 ([[Tavanasa]]) – † 3. 3. [[1929]]).
== Operes ==
* [[:it:s:Poesias (Muoth 1899)|Poesias]] (1899)
* [[:it:s:Poesias (Muoth 1901)|Poesias]] (1901)
* [[:it:s:Poesias (Muoth)|Poesias]] (1913)
* [[:it:s:Ell reginavel della Flora|Ell reginavel della Flora]]
* [[:it:s:Professor Gion Antoni Bühler, president della Societad Rhaeto-romanscha (1886-1897)|Professor Gion Antoni Bühler, president della Societad Rhaeto-romanscha]]
[[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, XII.djvu|page=297|thumb]]
==Test==
<i><poem><small>
Si. cantci, Grischuns!
Celebrei oz la victoria
Dc voss glorius hahuiis!
Venerei la lur memoria!
igl ei buc gloria vana
Sche uus ad atilt alzcin
Nies Benedetg Fonlana,
Ded el segioriein!
2. El gron conbatt dc Calven
Las ligias treis unidas,
La, libcrtad nus salvcn
Entras lur fcrinas fridas:
Sin il rampar hostil
11 herox de Salux
Alzond il tun gtieril
Cugl inimilg fa flux!
La »evla« slo fugir
Avon igl »iim salvadi«:
Anavos sto ella ir
Sin sanguinus viadi!
Denton l'aurora catscha,
Si va cun majestad
Sur la patria fatscha
Sulegl de libertad!
</small></poem></i>
==Fontanas==
*[https://www.suedostschweiz.ch/zeitung/dus-meriteivels-plevons-oriunds-da-tavanasa suedostschweiz]
== Wikisource ==
[[:it:s:autore:Eduard Muoth|Eduard Muoth]]
==Liams==
*[http://www.e-lir.ch/index.php?id=1729&lemma=m&chavazzin=&lang=r Lexicon Istoric Retic]
*[http://www.annalas.ch/auturs/view/267 annalas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191214033411/http://www.annalas.ch/auturs/view/267 |date=2019-12-14 }}
[[Categoria:Rumanc|Muoth Eduard]]
[[Categoria:Grijon|Muoth Eduard]]
ruxqqx1d3kwtiw4z0rj4gkehohajhyh
Evoluzion storica di raions ladins
0
375
242292
234504
2025-06-19T16:15:08Z
Rolf acker
1705
linkfix
242292
wikitext
text/x-wiki
{{Ladin?}}
==[[Preistoria ti raions ladins|Preistoria y primes tëmpes]]==
[[La nasciuda de n popul]]
I tëmpes dan la [[storia]]
Tl [[Ander de Conturines]] sun [[Fanes]] (auteza 2800m) àn ciapé n gran numer de osc de lors. L'eté de chisc osc é anter 40.000 y 100.000 agn. Les lors vivova de erba; la prejenza de [[erbivor]]s desmostra che sun Conturines, olache al é encuei graves, fòvel enlaouta pres verc.
L ensediament dles valedes ladines scomenciova dant ca. 9.000 agn. Enlaouta passòvel d'isté per i pres sot [[Sas de Pütia]] iagri y abinadours.
Tl 1987 àn abiné sun Mondeval de Sora (2150m, anter [[Col]] y [[Anpezo]]) l [[schelet]] de n capo de n popul che vivova dant entourn 8.000 agn, con n gran numer de ogec enjontés pro la fossa.
Za. dal 1700 d. C. inant él ensediamenc permanenc desche [[Sotciastel]] ([[Badia]]) o [[Plan de Crepei]] ([[Fascia]]).
==I [[Rec]]==
Ai popui che vivova tles [[Alpes]] ti secui dant la concuista [[Storia romana|romana]] ti dìjen normalmenter [[Rec|"Rec"]]; ai ova svilupé dal 5. secul d. C. inant na [[cultura]] conscidrabla. Sun la cultura y sun l [[lingaz]] di Rec ne savonse belau nia. Ai adorova l [[alfabet]] [[Etruschs|etrusch]] y se desferenziova clermenter da les cultures vejines dl nord.
==Romanisazion==
Tl 15 d. C. vegn l raion dles Alpes concuisté dai Romans.
La popolazion dles Alpes sourantol l lingaz latin che se svilupeia inant tl [[ladin]] ([[retoroman]]) sot l'influenza dla rejoneda indigena (substrat).
Paroles de derivanza retica :
:(ladin-[[todesch]]-[[talian]]):
:[[aisciöda]] Frühling primavera
:[[barantl]] Legföre pino mugo
:[[brama]] Rahm panna
:[[ciaspes]] Schneereifen racchetta
:[[cìer]] Zirbelkiefer cembro
:dascia Fichtenzweig ramo di abete
:[[dlasena]] Schwarzbeere mirtillo nero
:[[liösa]] Rodel slitta
:[[morona]] Kette catena
:[[nida]] Molke siero del burro
:[[roa]] Mure frana
:[[sala]] Rinnsal rigagnolo
==Temp dla migrazion di popui==
Con l avanzament di [[Baiuvar]]s y di [[Aleman]]s da nord, di [[Longobards]] da sud y di [[Slafs]] da ost, vegn l raion ladin-retoroman (che se destenova dal [[Jouf de San Gotert]] y dal [[Lech de Costanza]] enchin a l'[[Adria]]) despartì. Al resta [[ijoles linguistiches]] despartides l'una da l'autra.
Entourn l ann 600 concuista i Baiuvars [[Bulsan]].
Entourn l 800 é la [[Val dl Isarch]] dessoura y l raion de Bulsan ciamò bilings. Resc' de popolazion ladina se mantegn a [[Regensburg]], a [[Salzburg]] y a [[Minca]].
Entourn l ann 1000 é l entier [[cianton]] [[Grijon]] ciamò ladin. Tla [[Svizera]] orientala, olache la germanisazion à scomencé plu tert, él n gran numer de [[toponim]]s che documenteia l arpejon rumancia.
==[[Eté Medievala ti raions ladins|Eté Medievela]]==
1027. L vescul de [[Persenon]] deventa n prinz con podeis secolars. La [[Ladinia]] con l'ezezion d'[[Anpezo|Ampez]] fej pert dl [[Tirol]]. La pert a man dreta dla [[Val Badia]] ti vegn sotmetuda a l'abazia dles benedetines de Ciastel Badia ([[Sonnenburg]]). L'abazia de Ciastel Badia ti dà l inom a la valeda.
===Ampez: [[Ra Regoles]]===
Ampez y la Ciadura fej pert dl patriarcat de [[Acuileia]] y à na [[autonomia]] estenuda che é fisseda te statuc aposta.
Tl 1420 (con la fin dl [[Patriarcat]]) toma Ampez sot a [[Aunejia]], tl 1511 végnel concuisté dal imperadour [[Massimilian (imperadour)|Massimilian]] y entegré tl Tirol.
Con l davagn da la venuda de legnam, ti paia Ampez i laours publics y les coutes al govern. Al é na gran ercia: la blava vegn compreda ite a l'engrana y deda inant a la jent zenza sourapriesc ([[regoles de anpezo|regoles]]).
===[[I ciastiei tla Ladinia|Ladinia: la vita ai temps di ciastiei]]===
[[File:Castel colz.jpg|thumb|Le Ciastel Colz a La Ila]]
L [[Valedes ladines|raion ladin]] fova ntan l [[Eté medievala|Medieve]] defin sota patrons da ora de cà.
I majeri senëures fova tl meter man I vesculi de Persenon, de Trënt y de Aquileia (per la pert de Anpezo). Nce l vescul de Coira ova na gran puscion tl Venuest (Vinschgau) che te chëi tëmpes fova mo n bona pert retoromans. Do y do se à fat inant I seniëures de Tirol, che da funzioners y vassai dl vescul ie deventei seniëures de gran pert dl raion, nce de pertes dla [[Dolomites]] ladines, coche p.e. la suneria de Gudon, che tulova ite gran pert de [[Gherdëina]]. L vescul de Persenon à mantenì la suneria sun Tor, [[Fodom]] y [[Fascia]]. La munighes de Ciastelbadia ova suneria sun [[Mareo]] y da chësc nasciova suvënz cunflic cun Persenon.
Cun l passé de Tirol al' [[Austria]] dl 1363 univa l pudëi di vesculi mo plu strënt ite, ajache l messova se cunfrunté cun n majer pudëi de carater [[Europa|europeich]].
La aministrazion dla suneries de valeda univa n pert seurantëuta da ministeriai di vesculi o di grofs, ma la pudova nce unì venduda o data n pëni, coche l ie suzedù cun i Schöneck o i Avoscan te Fedom.
Te nosta valedes se à mantenì l ciastel de Tor a San Martin, l ciastel de [[Sëlva]] (Fischburg) te Gherdëina y l [[L Ciastel de Andrac ta Fodom|Ciastel de Andrac]] te Fedom. L ie mo da udëi la ruines dl ciastel de Val te Sëlva y dl ciastel dl Balest (Stetteneck) te Val d' Ana a [[Urtijëi]]. Seurapro iel mò vel residënza nebula, sciche [[L Ciastel Colz a La Ila y l Gran Bracun|Ciastel Colz a La Ila]] o Freyeck a Picolin. Te Fascia se à mé cunservà la Torn de Poza, ntanche chëla de Vich ie scumparida. Mpurtanza storica à nce la residënza dl Maier a Picolin, La Gran Ciasa a [[La Plí|La Pli de Mareo]] y Castel Zanna te Anpezo. Dl ciastel de Botestagn (Peutelstein) te Anpezo restel mé vel sedim.
I Ladins de chëi seculi ne ova nia pudestà de autoguviern, mé te Anpezo fovel regules che garantiva n pert i dërc dla populazion locala cunfront ala suneria. Te gran pert dla suneries dl raion ladin ne ova i abitanc tan che degun dërc politics.Dala suneria de Val (Sëlva te Gherdëina)ons testemunianzes de lëtres al grof de Tirol de protest di abitanc contra i patrons dl [[ciastel de Val]] che teniva sot y manaciova la jënt de chëla suneria. De tel lamentanzes ie nce documentedes per la suneria de Tor. L ladin ne fova ntlëuta sanbën nia lingaz de aministrazion y de suneria y perchël fovel debujën che danter l pudëi fulestier y la populazion ladina fossel na sort de cianceres o de scrivans de iudize che pudova fé da intermediadëures, n pert univa chësta funzions nce seurantëutes da nëubli locai sciche i Colz o i Brach tla Val Badia..
Nce ti cunfronc dla dlieja vëniel dumandà te petizions di abitanc dla valedes ladines che l vënie segurà prevesc che ntënde y rejone nce ladin.
N possa bën dì che tres dut l Medieve fova i Ladins obiec y nia subiec dl dërt y dla aministrazions.
==La Contrareformazion==
Tl 1607 végnel fondé tl contest dla [[Contrareformazion]] l seminar di prevesc a Persenon. Les valedes ladines ciapa da sen inant plu sovenz prevesc ladins. Plu iadesc ova i comuns damané de ciapé prevesc con conescenzes de ladin.
Per chël che reverda la Ladinia iel da lecurdé I prozesc per striunaria de Fascia di ani 1617-18, 1627-28 y 1643-44, frut de na reazion ora de mesura contra priculi imaginei y conta chëles che univa ratedes pratiches paganes, che ti à custà la vita a truepa ëiles y truepes ëi de chëla valeda.
==Desminuzion dl teritore de lingaz==
Tl scomenciament dl 17. secul végnel ciamò rejoné ladin a [[S. Michil de Ciastel]], sciche ence a Nueva Ladina ([[Welschnofen]]). Ence la [[Val de Flem]], la [[Ciadura]], [[Zoldo]], [[Egort]] é ciamò ladins. Ladina é ence la [[Venosta]] Dessoura (Obervinschgau) che vegn germaniseda tl 17. secul con na proibizion dl lingaz. Da l'autra pert dl confin, a [[Müstair]], rejona la jent ciamò aldidancuei rumanc.
===Mudazions di inoms===
Trueps [[cognoms]] ladins à encuei na forma todescia. Ai à ciapé desinenzes todesces o talianes, aldò dla valeda y dl lingaz ufiziel dles aministrazions.
p.e.: "Costa" deventa "Kostner", "Costalungia" deventa "Kastlunger","Alnei" deventa "Allneider", "Alfarei" deventa "Alfreider", "Bernard" deventa "Bernardi" etc.
===Ejempli de azions nazionalistiches===
Nazionalism tl 19. Secul
Tl 19. secul provova l [[nazionalism]] tl Tirol de germanisé i Ladins, almanco tla valedes de Badia y Gherdëina: l unich lingaz te scola, gliejia y vita publica dessova ester l todesch. Popolazion y [[clerus se para]]. ("[[Enneberger Schulstreit]]").
Ence da pert taliana fovel tentatives de strumentalisazion dla question ladina per fins nazionai, p.e. te Fascia y te Anpezo. I Ladins gniva sfrutei per I nteresc dl nazionalism tudesch y talian y ne gniva nia reconescius desche Ladins.
===Coscienza ladina===
Tl 19. secul se descéidel na coscienza [[nazion]]ala ladina generala. L ie I tempes dl Romantizism y dla union anter lingaz, nazion y patria. La idees dla Revoluzion Franzousa porta al nascer de na cuscienza nazionala ence ti populi de mendranza. Entan les veres revoluzionaries vegnel constaté la vijinanza culturala y linguistica cun i Romontsches. La incuntada de companies de scizeri ladins de Mareo, Gherdëina y Fascia ntan les vere napoleoniches contribuesc al sentiment nazional ladin.
Tl 1870 végnel fondé te seminar a Persenon l'assoziazion "[[Naziun Ladina]]"
Tl 1905 végnel fondé la "[[Uniun Ladina]]" a [[Dispruch]]. Al vegn dé fora les prumes zaites y i prums calendri per ladin.
==[[Pröma vera ti raiuns ladins|Pruma vera]]==
L front dles Dolomites passa fora per la Ladinia ([[Cristallo]], [[Tofanes]], [[Col de Lana]], [[Marmoleda]]). [[Fodom]] vegn despartì te does pertes. Les trupes [[talia]]nes ocupeia Ampez y na pert de Fodom. Les trupes dl'[[Austria]] mess sclopeté sun Fodom (sia valeda!). [[La Pli]] vegn desdruta defin. Te Fodom végnel desdrut 301 ciases (nia cumpedés i tablés), demè 55 ciases resta entieres.
Trueps Fodoms mess se n jì - enfin tla [[Boemia]] y tl [[Abruz]], ma ence tles [[valeda|valedes]] vejines.
==Con la Talia==
Tl 1919 ruva la Ladinia con l [[Südtirol]] pro la Talia. I Ladins ghira de podei resté pro l'Austria y l reconesciment sciche grup etnich (che ne fova perauter nia vegnù conzedù sot al [[imper austro-ungarich]]), l'autonomia politica y la sconanza dl lingaz ladin:
"Nos Ladins ne son nia na [[mendranza]] taliana te Südtirol - sciche i signours de [[Trent]] vuel ti fé creie al govern talian y a dut l mond - ma nos son n popul liede y l plu vedl di popui che vif tl Tirol."
La Talia nazionalista y plu inant l [[Fascism]] vuel degradé l ladin a n [[dialet]] talian.
1920. Al nasc la [[bandiera ladina]]: brum per l ciel, blanch per i monc coris de neif, vert per i pres: N simbol dla contreda dles Dolomites.
==Tripartizion==
1923 La Ladinia vegn spartida su dai fascisc':
Ampez y Fodom con Col vegn destachés y sourandés a la [[Provinzia de Belun]], tl 1927 vegn la Val Badia y [[Gherdëina]] metudes pro la nueva [[Provinzia de Bulsan]], Fascia resta pro Trent. L obietif declaré dla [[tripartizion de la ladinia|tripartizion]] é na assimilazion svelta di Ladins. L'ingiustizia fascista dla tripartizion é ciamò encuei empé. Tl [[1964]] vegn i confins dles [[diozeja|diozejes]] adatés a la tripartizion - la [[Vatican|gliejia]] à daidé realisé l obietif politich dl Fascism de spartì su i Ladins.
1939. Pro l'opzion vegn i Ladins dles provinzies de Bulsan y Belun classifichés desche "allogeni" y mess [[Option|opté]], sceben che l Fascism i compeide ofizialmenter sciche talians. I resultac dles Opzions ie scialdi dsvalives anter les valades: te Gherdëina iel la majera adejion al Reich, plu bassa iela tla Val Badia. La Val de Fascia ne fej nia pert dles Opzions. Sce les Opzions ne fossa nia states fermades dala II Gran Vera, fosseles states la fin dl popul ladin, tegnan cont che i optanc renunziona a si lingaz ladin tl Reich. Mpò à les Opzions purtà a na gran spartizion tla populazion ladina cun conflic tles comunites locales, ncina tles families. Chestes arà conseguenzes negatives per I Ladins do la vera.
1943. Sot al Fascism fova la scola demè taliana, sot a l'ocupazion todescia éla deventada demé todescia: Does formes dla medema iniustizia, per l lingaz dla mendranza enstessa ne él deguna lerch. Sota la ocupazion dla Wehrmacht fovel represalies contra i nia-optanc y cun la fin dl Nazionalsozialism dl 1945 nce violenzes contra esponenc dles ditatures da dant.
==Do la seconda vera==
1946
[[Entourn 3000 Ladins desmostra sun l Jouf de Sela]] contra la tripartizion y se damana plu derc. Chisc derc ne é per gran pert nia vegnus conzedus enchin a encuei.
Tles autres [[provinzia|provinzies]] végnel endò metù su la scola taliana. Do la vera él tentatifs massifs de mete su na scola demé todescia tles valedes ladines de Südtirol. Al vegn sovenz declaré che l ladin ne se paia nia de ester ensegné.
1948 Con n decret de [[Roma]] végnel metù su la scola paritetica tles valedes ladines de Südtirol. Families fanatiches tol fora si mutons dal ensegnament dl ladin.
1954 La [[Union de Ladins de Gherdëina]] frabicheia la [[Cësa di Ladins]] a [[Urtijëi]].
1964 Roma volessa ti dé ai Ladins de Südtirol na [[zircoscrizion]] eletorala a pert. Chest ne vegn nia permetú da Bulsan.
Agn 70 La maioranza de Südtirol fej con l [[consei provinzial (Südtirol)|consei provinzial]] l tentatif da germanisé les scoles dles valedes ladines. Le tentatif de assimilazion dla mendranza ladina vegn tegnì su dla [[Court costituzionala]] a Roma ([[1976]]).
1972 Con l secont [[statut d'autonomia (Südtirol)|statut d'autonomia]] végnel fissé derc per i Ladins, mo ence descriminazions.
1973 Al vegn fondé n grup politich che se prejenteia a l'elezion demé te Fascia (al ne ciapa degun mandat). I gran partis tles provinzies prova de ne lascé nia vegnì su l moviment, na autodeterminazion ladina ne ti plej nia.
1975 Fondazion dl Istitut Cultural Ladin "[[Majon di Fascegn]]"
1975 Fondazion dla [[Intendenza Ladina (Südtirol)|Intendenza Ladina]] per la Provinzia de Bulsan
1976 Fondazion dl Istitut Cultural Ladin "[[Micurà de Rü]]"
1977 Comprenjore Ladin per Fascia: i Ladins ciapa te Fascia l reconesciment teritorial (che mancia te Südtirol enchin a encuei).
1978 Fondazion dla "[[Comunanza Ladina a Bulsan]]"
1983 L grup politich de Fascia tol su l inom UAL ([[Union Autonomista Ladina]]) y con [[Ezio Anesi]] ciàpel l prum conselier provinzial.
1987 Fondazion dl [[Istitut Pedagogich Ladin (Südtirol)|Istitut Pedagogich Ladin]].
1989 Al vegn daurì l [[tribunal aministratif]]. Sceben che al mess sentenzié ence sun l tratament valif dl grup linguistich ladin, é i Ladins scluc fora: "Sconanza de mendranzes?".
1992 Ezio Anesi (UAL, Fascia) vegn lité sciche prum ladin tl [[parlament (Talia)|parlament]] de Roma.
1993 Fondazion de n partì politich di Ladins te Südtirol: "[[Ladins (partì)|Ladins]]". Da enlaouta inant é chest partì raprejenté tl Consei Provinzial.
1998 L Consei Regional delibereia na lege litala che proibesc con na clausola da blocheda de facto de mete su partis ladins destachés.
La lege vegn anuleda dal tribunal costituzional de Roma, l tribunal la rata contra les mendranzes y incostituzionala.
2000 Mudazion dl statut d'autonomia. Ai Ladins dla [[Provinzia de Trent]] ti végnel conzedù na sia zircoscrizion eletorala, ai Ladins dla Provinzia de Bulsan endere nia (sceben che al vif ilò l dopl de Ladins). I Ladins tla Provinzia de Bulsan ciapa la poscibelté de ester raprejentés tl govern provinzial - ma demé sce la maioranza l vuel. Sconanza de mendranzes a na maniera speziala: I Ladins y si derc sciche grup etnich vegn subordinés a la maioranza. I autri grups linguistics à l dert de ester raprejentés tl govern provinzial, i Ladins no.
2017 Lege sun I Ladins: l passa les norms de atuazion per I Ladins. Al vegn mioré les condizions de representanza di ladins te vel gremo politich y aministratif (Comiscion di 6). L Comun General de Fascia vegn reconosciù ufizialmenter. Ma la rapresentanza di ladins te Junta Provinziala a Balsan ne vegn nia perveduda de oblianza, ma demé desche poscibilità.
tesć sourantouc con autorisazion da vejin.com (mt)
== Plates cunliedes ==
* [[Storia]]
[[Categoria:Storia]]
oru191g5rkrgkx0emjmfxwpskqexl4u
Iachiam Bifrun
0
541
242326
18307
2025-06-19T20:54:06Z
Rolf acker
1705
/* Operes */ errore di sintassi; errore di Lint
242326
wikitext
text/x-wiki
'''Iachiam Bifrun''' (nasciü [[1506]] y mort [[1572]]) ie n autur [[rumanc]].
[[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, V.djvu|page=269|thumb]]
== Operes ==
* Fuorma (Poschiavo 1552)
* L’g Nuof Sainc Testamaint da nos Signer IESV CHRISTI. Prais our delg Lation & d’oters launguaux & huossa da noef mis in Arumaunsch, três IACHiam Bifrun d’Agnedina. Schquischo ilg an MDLX Biblia rhaetica (1560 probabel a Basilea)
* Una cuorta & critiana forma da intraguidar la giuventüna & par lg prüm co e s’cognuoscha Deus & se d’vess. Alhura una declaratiun da la chredinscha Poschiavo (1560)
[[File:L'g Nuof Sainc Testamaint.jpg|thumb|''L'g Nuof Saint Testamaint da noss Signer Jesu Christi Prais our delg Latin et our d' oters languax et buossa da noef miss in Arumansch tres Jachiam Bifrun d' Agnedina.''.<ref>Coxe, William. [http://books.google.ro/books?id=VacTAAAAYAAJ Travels in Switzerland: In a series of letters to William Melmoth], vol. III, p. 306, 1789.</ref>]]
<i><small>
Bab nos quæl chi eist in tschêl, Santifichiö saia l'g tieu nom. L'g
tieu ariginam vêgna tiers nus. La tia vœglia duainta in terra, sco ella
fò in tschêl. Do à nus nos paũ, huotz, & inmünchia di. Parduna à nus
nos dbits, sco eir nus pardunain à nos debitaduors. Et [f. Ab] nuns mner
in appruuamaint, dimpersemaing spendra nus dalg mæl. Per che tieu eis
l'g ariginã, & la pusaunza, & la glœrgia, saimper & saimper mæ. Amen.
</small></i>
==Wikidata==
[[d:Q122088]]
==Fontanas==
*Erich Wenneker: Bifrun, Jachiam Tütschett. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 15, Bautz, Herzberg 1999, ISBN 3-88309-077-8, Sp. 143–147.
*Ottavio Clavuot: Bifrun, Jachiam. In: Historisches Lexikon der Schweiz.
*Bedeutende Bündner aus fünf Jahrhunderten, Band 1, 1970, Seiten 84–94
*Conradin Bonorand: Die Engadiner Reformatoren Philipp Gallicius, Jachiam Tütschett Bifrun, Durich Chiampell – Voraussetzungen und *Möglichkeiten ihres Wirkens aus der Perspektive der Reformation im allgemeinen, Evangelischer Kirchenrat Graubünden, Chur 1987
*J. Pult, Üna pergiamina da B., en: Annalas, 61/1947, 5-16;
* Bezzola, Litteratura, 190-98;
==Liams==
*[http://www.e-lir.ch/index.php?id=347 Lexicon Istoric Retic]
==Notes==
<references />
[[Categoria:Rumanc|Bifrun, Iachiam]]
[[Categoria:Grijon|Bifrun, Iachiam]]
t753uv7uqcs3te336877x3uzw7mqxsf
Janmatî Declara
0
596
242325
99115
2025-06-19T20:50:56Z
Rolf acker
1705
/* Test */ errore di Lint
242325
wikitext
text/x-wiki
{{Badiot}}
[[File:Janmati Declara.jpg|thumb|250px|Janmatî Declara|left|Declara tl 1915]]
[[File:Geschichte-der-ladinischen-literatur-i.pdf|page=269|thumb|150px|Geschichte der ladinischen literatur]]
[[File:Bibliografia ladina.djvu|page=63|150px|thumb|Bibliografia ladina]]
[[File:Storia di Santa Genoveffa.djvu|page=6|thumb]]
'''Janmatî Declara''' ([[1815]] - [[1884]]) o '''Johann Matthäus Declara''' o '''Degan Declara''' ie n caplan i degan [[ladin]].
Süa ''[[Storia d’ S. Genofefa]]'' ie l’''Prum liber lading''.
== Vita ==
Janmatî Declara é nasciü ai 21 de setëmber dl 1815, sciöche setim y ultimo möt de Jan Batista y Anna Maria Tasserin a Costadedoi a [[S.Ciascian|San Ciascian]]. Do la scora a [[Bulsan|Balsan]] y le stüde de [[filosofia]] a [[Trënt]] dal 1836-1837 él jü tl seminar da [[Persenon|Porsenú]], olache al é gnü prou ai 2 d’agost dl 1840. Al é sté caplan a [[Fodom]](Buchenstein) dal 1841 al 1846, a Col S. Lizia, dal 1846 al 1849 a La Plié y dedô caplan a [[Badia]]. Ai 13 de forá dl 1852 él deventé curat a [[La Val]] y dl 1860 él gnü nominé ispetur dles scores dl decanat de [[Mareo]]. Al 10 de setëmber dl 1868 él deventé curat y degan da [[La Plí]], olache al é mort ai 8 de jügn dl 1884.
Süa traduziun dal todësch tl ladin dla ''Storia de S’ Genofefa'', na opera de leteratöra dl todësch [[Christoph von Schmid]] bindebó conesciüda te chël tëmp, é gnüda publicada dl 1878 cun le sottitul ''Prum liber lading''.
== Test ==
<i><small>
En gaujiun dla mëssa novela dl M.R.S. Ojöp Frëinademez da Oies, zelebrada a Badia, ai 5 d' Agost 1875. Ciantia
[[File:Freinadametz-Kirchenfenster.jpg|thumb|Ojöp Frëinademez da Oies]]
Söles parores dl' Apocalissa c. 2. V. 17. "Vincenti dabo manna absconditum."
<poem>
Reverendo Primiziant,
Fi ne sëise plü da Oies,
Mo dla Chiesa militanta:
Desprijëis ligrëzes groies,
Por n ciafé sëgn cënt deplü,
Col brilant onur lassö.
Che n' invidiëia le sazerdot?
Bel incö s' él gnü tla man,
A n sëgn, a n pice mote
Chël Bel Dî, a scorné le malan,
Mo cun festa al cil intier,
Y en aiüt a chi, che le chir.
De n bel angel la ligrëza,
Che Se lomina incö söl müs,
O ciarede, ch' ais fermëza,
Fin ch' Üsc dis sará madüs:
Zerto n prou, che vir inozënt,
Dlunch y tres sará contënt.
Mo miraco, che l' ëis vagada
A gní prou söla ria acia
De mile y mile lus por strada:
Guai, tormënc, la mort manacia
Le ri monn verc y ingiané,
Y i sarëis n tai tl edl, ch' i fej me.
Frësca é l' ega y bel sarëna,
Che da crëp vá y placia en banch:
Tan plü bela y de virtú plëna
Dl prou la vita intënta te sanch:
É le discepul fortuné,
So maester sc' ël pó somié.
Vives cënt siur primiziant
Recevede sura le cënt;
Mo i angeli a mile n ciantes
Chël de d' Osc gran paiamënt,
Por i beac en paraisc,
Ch' ëis salvé cun Üsc amisc.
Che ciamó na eterna noza
Deboriada orunse fá;
Söles stëres en caroza
Junde al past, che l' Agnel nes dá:
A mangé - ai Amisc él sigü -
Chël divin mana ascognü.
</poem></small></i>
== Wikisource ==
------------------
*[[oldwikisource:Storia d' S. Genofefa|Storia d' S. Genofefa]] -[[:it:s:Indice:Storia di Santa Genoveffa.djvu|Storia de s. Genofefa]] -[[:it:s:Storia de s. Genofefa|Storia de s. Genofefa]]
*[[oldwikisource:Berba Tita Cazöla|Berba Tita Cazöla]] - [[:it:stBerba Tita Cazzoula|Berba Tita Cazzoula]]
*[[oldwikisource:En gaujiun dla mëssa novela dl M.R.S. Ojöp Frëinademez da Oies|En gaujiun dla mëssa novela dl M.R.S. Ojöp Frëinademez da Oies]] - [[s:it:En gaujiun dla mëssa novela dl M.R.S. Ojöp Frëinademez|En gaujiun dla mëssa novela dl M.R.S. Ojöp Frëinademez]]
*[[oldwikisource:Filomena Costamajú|Filomena Costamajú]] -[[s:it:Filomena Costamajú|Filomena Costamajú]]
*[[oldwikisource:Frenes Martin|Frenes Martin]] -[[s:it:Frenes Martin|Frenes Martin]]
*[[oldwikisource:Iosefa Tavella|Iosefa Tavella]] - [[s:it:Iosefa Tavella|Iosefa Tavella]]
*[[oldwikisource:La flu de nosta vita|La flu de nosta vita]]
*[[oldwikisource:La Roda|La Roda]]
*[[oldwikisource:Matia Miribung|Matia Miribung]] -[[s:it:Matì Miribung|Matì Miribung]]
*[[oldwikisource:Teresa Frenes|Teresa Frenes]]
*[[oldwikisource:En gaujiun dla mëssa iubilata dl molto reverendo signur don Iaco Grossrubatscher|En gaujiun dla mëssa iubilata dl molto reverendo signur don Iaco Grossrubatscher]]
*[[oldwikisource:En gaujiun dles döes Mësses Noeles di M.R.S. Zeno Maring|En gaujiun dles döes Mësses Noeles di M.R.S. Zeno Maring]].
[[File:Storia di Santa Genoveffa.djvu|page=12|thumb]]
_________________________________
*[[:it:s:En gaujiun dles döes Mësses Noeles di M.R.S. Zeno Maring y Alvijio Sopplá|En gaujiun dles döes Mësses Noeles di M.R.S. Zeno Maring y Alvijio Sopplá]]
*[[:it:s:En gaujiun dla mëssa iubilata|En gaujiun dla mëssa iubilata]]
*[[:it:s:En gaujiun dles solenitês por i trëi M.R.S. Primizianć ladins|En gaujiun dles solenitês por i trëi M.R.S. Primizianć ladins]]
*[[:it:s:Stomac|Stomac]]
*[[:it:s:Giuseppe Nagler in Moring|Giuseppe Nagler in Moring]]
*[[:it:s:Moling Marianna in Spessa|Moling Marianna in Spessa]]
*[[:it:s:Frenes Marco|Frenes Marco]]
== Wikiversity ==
*[[:it:v:Janmatî Declara|Janmatî Declara]]
== Wikidata ==
[[d:Q21293169]]
== Lians ==
* [[Rut Bernardi]], [[Paul Videsott|Paul Videsott]]:[https://archive.org/details/ladinischen/page/n268/mode/2up ''Geschichte der ladinischen Literatur''], p. 256.
* [[Persunaliteies ladines|Personalités ladines]]
{{DEFAULTSORT:Declara, Janmatî}}
[[Categoria:Cultura ladina]]
[[Categoria:Uem]]
8bihbk7mpqf8688u0n846lv6tkc7g7w
Josef Runggaldier
0
618
242324
242148
2025-06-19T20:47:53Z
Rolf acker
1705
/* Scric */ errori di Lint
242324
wikitext
text/x-wiki
[[File:Josef Runggaldier ntëur l 1870.jpg|miniatura|alt=Josef Runggaldier ntëur l 1870|Josef Runggaldier ntëur l 1870]]
[[File:Calender de Gherdëina 1911.jpg|miniatura|Prim Calënder de Gherdëina]]
[[File:Josef Runggaldier.jpg|thumb|left|Runggaldier tl 1915]]
[[File:Blue House - Urtijëi.jpg|miniatura|alt=La Cësa Bruma a Urtijëi.|La Cësa Bruma a Urtijëi.]]
[[File:Geschichte-der-ladinischen-literatur-i.pdf|page=198|thumb|150px|Geschichte der ladinischen literatur]]
'''Josef Runggaldier''' (1848 – 1917) ie n autur ladin de [[Gherdëina]].
Josef Runggaldier, dit ënghe Sepl da Passua, a dat ora adum cun [[Arcangiul Lardschneider]] l prim [[Calënder de Gherdëina]] tl 1911 a [[Dispruch]]<ref>Johann Tscholl: ''Cumemorazion''. [[Calënder de Gherdëina]], pl. 110-114.</ref>.
Ujep Runggaldier a lascià fé su tl 1901 na pitla [[Dlieja Sant Ujep Runcadic|capela]] dedicheda a Sant Ujep tl ridl da Passua a [[Runcadic]].
[[File:Capela da Passua Ujep Runggaldier Sen Luis Ciablon.ogg||miniatura|Storia dla capela da Passua y de Ujep Runggaldier cunteda da seniëur Luis de Ciablon (?), pluan da Bula.]]
Ël abitova tla Cësa Bruma a Urtijëi che ntlëuta se tlamova Villa Stillheim.
==Operes==
*[[oldwikisource:Per la mëssa nevela del preve de Iacun Antonio Prinoth|Per la mëssa nevela del preve de Iacun Antonio Prinoth]]
*[[oldwikisource:De miëur jënt!|De miëur jënt!]]
*[[oldwikisource:L bambin da Nadel|L bambin da Nadel]]
*[[oldwikisource:La Cuces da Nadèl|La Cuces da Nadèl]]
*[[oldwikisource:Na ciantia per l Primiziant|Na ciantia per l Primiziant]]
*[[oldwikisource:Ncuei la gran festa cinquantejima ons|Ncuei la gran festa cinquantejima ons]]
==Scric==
<i>
'''Per la mëssa nevela del preve de Iacun Antonio Prinoth.'''
<small><poem>
A unì a ti mëssa nevela
Ne ëi dlaurela
Te rengrazie dl nvit
Y per te mandi n pitl scrit!
Eviva Gherdëina, pitla valeda
Tu ies mo fort la fortuneda,
Percie n preve ess minechie
Da i dé per fant a Chël Bel Die!
Ncuei inò na mëssa nevela
De n jëun de nosta comun,
Ël à fat cossa la plu bela,
A stimé l mond sche ferzum!
</poem></small></i>
== Notes ==
<References />
==Wikiversity==
*[[:it:v:Josef Runggaldier]]
==Wikisource==
*[[oldwikisource:Author:Josef Runggaldier|Josef Runggaldier]]
==Wikidata==
[[d:Q21313178]]
==Bibliografia y Liams==
*Margreth Runggaldier: ''Lecurdanza de bera Ujep Runggaldier da Passua n ucajion di 100 ani do si mort''. [[Calënder de Gherdëina]] 2018, pl. 116-120
*[https://ia601508.us.archive.org/26/items/ladinischen/9788860461063.pdf Rut Bernardi Paul Videsott ''Geschichte der ladinischen Literatur'']. p 198.
[[Categoria:Cultura ladina|Runggaldier, Josef]]
[[Categoria:Scritëures de Gherdëina|Runggaldier, Josef]]
[[Categoria:Uem|Runggaldier, Josef]]
[[Categoria:Persona de Urtijëi|Runggaldier, Josef]]
nt0c0aaua3qypojs0o6i1t0h9x9umla
Petrus Dominicus Rosius de Porta
0
944
242332
235334
2025-06-19T22:34:16Z
Rolf acker
1705
/* Operes */ errore di Lint
242332
wikitext
text/x-wiki
'''Petrus Dominicus Rosius de Porta''' [[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu|page=439|thumb]]
Autur rumanc 1. 10 [[1734]] in Ftan; † 19. Mai [[1806]] in Zuoz
*[[:it:s:La Præsenzia dell Succuors divin|La Præsenzia dell Succuors divin]] (1767)
==Operes==
* ''Cientaquater historias sacras'' (1770)
* ''Historia reformationis ecclesiarum raeticarum'' (zwei Bände; 1771 bis 1777)
* ''Dissertatio historia de eccleiae Vettonii reformationi'' (1785)
* ''Compendio della Storia della Rezia si civile che ecclesiastica'' (1787)
* ''Dissertatio historico ecclesiastico qua ecclesiarum colloquio vallis praegalliae et comitatus Clavannae'' (1787)
<small><i>
Vschea disch il JEHOVAH quel chi t' ho creo, o Jacob, & quel chi t' ho formo, o Israël: Non t' tmair; perchie EAU t' haig spendro, EAU t' haig clamo per tieu nom, tü est mieu! Cura tü vainst a passer tres las ovas, schi völg EAU esser cun te, & n' ils flüms non sarost stenschanto. Cura tü chiaminerast tres il föe, schi non sarast ars, & la flamma non vain a 't consumer: perchie EAU sun il JEHOVAH tieu Dieu, il Sanct d' Israël tieu Salvedar.
</i></small>
==Wikisource==
*[[:it:s:Autore:Petrus Dominicus Rosius de Porta|Petrus Dominicus Rosius de Porta]]
*[http://maalr2.spinfo.uni-koeln.de:4562/chapterSelected?chapter=30+-+Petrus+Dominicus+Rosius+de+Porta&volume=PPN345572629_0018 uni-]{{Toter Link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}koeln
==Fontanas==
*Karin Marti-Weissenbach: Porta, Petrus Dominicus Rosius a. In: Historisches Lexikon der Schweiz.
*Erich Wenneker: Reformationsgeschichte als Bündnergeschichte. In: Zwingliana XXI, 1994.
*Erich Wenneker: Porta, Petrus Domenicus Rosius à. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 7, Bautz, Herzberg 1994, ISBN 3-88309-048-4, Sp. 854–856.
*J.-A. Bernhard: Rosius à Porta (1734-1806), 2005.
==Wikidata==
[[d:Q2080951]]
==Liams==
*[http://e-lir.ch/index.php?id=1878 Lexicon Istoric Retic]
[[Categoria:Rumanc|Rosius de Porta, Petrus Dominicus]]
gkzc2bullmjeodkkjjvvp0pt3n1nq1s
Pieder Vincenz
0
947
242330
237034
2025-06-19T22:29:06Z
Rolf acker
1705
/* Test */ errore di Lint
242330
wikitext
text/x-wiki
'''Pieder Vincenz''' Autur rumanc 27-3-[[1867]] a Trun, † 8-4-[[1945]] a Trun
* [[:it:s:Poesias (Vincenz)|Poesias]] <ref>[https://ia802604.us.archive.org/10/items/romanischeforsch38franuoft/romanischeforsch38franuoft.pdf Archive p.280]</ref>
* [[:it:s:Poesias diversas (1893)/Il pastur|Il pastur]]
[[File:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, XII.djvu|page=310|thumb]]
==Test==
<poem><i><small>
'''Enzennas de permavera.'''
(Nach Annalas, S. 384, 1893.)
Ruaus festiv
El firmament! —
Con merveglius
Miu sentiment?
5 Tut ei schi vid
El larg contuorn; … —
Zupau combat
Per niev retuorn!
Encunt' il tschiel
10 In suspirar:
Agid, agid
Vul tut cattar!
Suspirs cordials
Ha' l tschiel udiu
15 E cauls larmins
Siu egl spondiu.
Igl egl larmond
De dultsch' amur
Ha destadau
20 Cul verd la flur.
E sugl igniu,
Sealzond si,
Aud' jeu la vusch
Din car utschi.
25 In niebel mied
D' engraziament
Ha el rendiu
Al Tutpussent.
Mirei, legrei,
30 La vet' ei cau
E pradas, praus
Han verdegau.
</small></i></poem>
==Notes==
<references />
==Wikisource==
[[:it:s:Autore:Pieder Vincenz|Pieder Vincenz]]
==Wikidata==
[[d:Q21293039]]
==Liams==
*[http://www.e-lir.ch/index.php?id=3151&lemma=v&chavazzin=&lang=r Lexicon Istoric Retic]
*[http://www.annalas.ch/auturs/view/439 annalas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191213204005/http://www.annalas.ch/auturs/view/439 |date=2019-12-13 }}
*[http://maalr2.spinfo.uni-koeln.de:4562/chapterSelected?chapter=18+-+Pieder+Vincenz&volume=PPN345572629_0038 Rätoromanische Chrestomathie p. 280]{{Toter Link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[Categoria:Rumanc|Vincenz, Pieder]]
bffpah8vbo4ftxr7wk3gizf0gq0lam8
Sas dla Crusc
0
1095
242323
220656
2025-06-19T20:45:41Z
Rolf acker
1705
/* Lians */ errori di Lint
242323
wikitext
text/x-wiki
{{Badiot}}
{{Infobox crëp
|Foto = Sas dla Crusc.jpg
|Inuem = Sas dla Crusc
|Descrizion foto = Sas dla Crusc
|Prima arpizeda =
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|Südtirol
|label = Sas dla Crusc
|latitudineGradi = 46
|latitudinePrimi = 37
|latitudineSecondi = 32
|longitudineGradi = 11
|longitudinePrimi = 57
|position = right
|relief = yes
|width = 300
|background = lightgray
|float = center
|mark = Black Fire.svg
|marksize = 13
|caption =
}}}}Le [[crëp]] de '''Sas dla Crusc''' alda pro les [[Dolomites]] orientales dla [[Val Badia]] tl [[Parch natural Fanes–Senes-Braies|Parch natural Fanes -Senes -Braies]] y è metü adöm dales pizes:
[[Le Ciaval]]
[[Sas dales Diesc]]
[[Sas dales Nü]]
== Lians ==
[[Dolomites]]
<i><small><poem>
Olach' la Marmolata. Ćiantia di Ladins
Olache la Marmolada cun le ce da nëi söinsom
y Pelmo y la Civeta fej sëgn a döt Fodom;
gran Sas dla Crusc y Pütia dalunc vignun conësc;
sön piz de Col dla Vedla i crëps da cialc finësc;
</poem></small></i>
== Galaria dales fotografies ==
<gallery>
ArmZehnerKreuzkofel.jpg
Badia - Santa Croce 2.jpg
Fanes aerial view Dolomites.jpg
Heiligkreuzkofel-IMG 4867aa.jpg
HeiligkreuzkofelFromS.jpg
HeiligkreuzkofelTraverse.jpg
Kreuzkofel.jpg
Monte Cavallo - Santa Croce.jpg
Mountain in Badia.jpg
NeunerZehnerFanes.JPG
Panorama sul Sasso della Croce - panoramio.jpg
Santa Croce Church(Pedraces) - Santa Croce Peak 2999m - panoramio.jpg
Santa Crusc da Pescol.jpg
Sas dla Crusc 2.jpg
Sas dla Crusc.jpg
Sasso della Croce - imponente parete rocciosa - panoramio.jpg
Sasso della Croce - vetta (2907m.) - panoramio.jpg
Sasso Santa Croce.jpg
Sassongher and Sas dla Santa Crusc Val Badia.jpg
Sta Croce.jpg
</gallery>
[[Categoria:Munt]]
[[Categoria:Dolomites]]
0hj538blkryr3o5d5i219rh3kyt2myp
Template:Anpezan
10
1326
242316
234323
2025-06-19T18:55:30Z
Rolf acker
1705
+ bottom margin => unified
242316
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><includeonly><div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #FFFF66; margin: 1px; margin-bottom: 1em;">
<div class="center">
{| cellspacing="0" style="background: #FFFF66;"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; color: black; text-align: center;" | '''Articul por [[Ladin anpezan|Ladin Anpezan]]'''
| style="width: 35px; height: 30px; background: #FFFF66; text-align: right; font-size: 9pt; color: black;" | '''[[File:Faloria Cortina d'Ampezzo 10.jpg|25px]]'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
[[Categoria:Platas por Ladin Anpezan|#]]</includeonly></onlyinclude>
{{<!--self:-->{{FULLPAGENAME}} }}
{{lorem ipsum|1}}
[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
f6xroza67qlfw6oca7w7zfbszaffr48
Template:Badiot
10
1329
242315
234329
2025-06-19T18:54:37Z
Rolf acker
1705
+ bottom margin => unified
242315
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><includeonly><div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #F0FFFF; margin: 1px; margin-bottom: 1em;">
<div class="center">
{| cellspacing="0" style="background: #F0FFFF;"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; color: black; text-align: center;" | '''Articul por [[Ladin Val Badia]]'''
| style="width: 35px; height: 30px; background: #F0FFFF; text-align: right; font-size: 9pt; color: black;" | '''[[File:Gadertal.jpg|25px]]'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
[[Categoria:Platas por Ladin Val Badia|#]]</includeonly></onlyinclude>
{{<!--self:-->{{FULLPAGENAME}} }}
{{lorem ipsum|1}}
[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
l4ur1rm6h7raurocy7cy53settjogg7
Template:Dolomitan
10
1335
242314
234324
2025-06-19T18:48:47Z
Rolf acker
1705
+ bottom margin => unified
242314
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><includeonly><div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #808080; margin: 1px; margin-bottom: 1em;">
<div class="center">
{| cellspacing="0" style="background: #808080;"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; color: black; text-align: center;" | '''Articul por [[Ladin dolomitan|Ladin Dolomitan]]'''
| style="width: 35px; height: 30px; background: #808080; text-align: right; font-size: 9pt; color: black;" | '''[[File:Sella da Ciandepinëi.jpg|25px]]'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
[[Categoria:Platas por Ladin Dolomitan|#]]</includeonly></onlyinclude>
{{<!--self:-->{{FULLPAGENAME}} }}
{{lorem ipsum|1}}
[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
hkzfo8sptdxm0511yh570abayfp8p30
Template:Fascian
10
1337
242313
234327
2025-06-19T18:47:25Z
Rolf acker
1705
+ bottom margin => unified
242313
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><includeonly><div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #F5F5DC; margin: 1px; margin-bottom: 1em;">
<div class="center">
{| cellspacing="0" style="background: #F5F5DC;"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; color: black; text-align: center;" | '''Articul por [[Ladin fascian|Ladin Fascian]]'''
| style="width: 35px; height: 30px; background: #F5F5DC; text-align: right; font-size: 9pt; color: black;" | '''[[File:Campitello (Val di Fassa).JPG|25px]]'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
[[Categoria:Platas por Ladin Fascian|#]]</includeonly></onlyinclude>
{{<!--self:-->{{FULLPAGENAME}} }}
{{lorem ipsum|1}}
[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
is1wkuok9l7xwx4clvecv1qsqati6ky
Template:Fodom
10
1338
242312
234331
2025-06-19T18:46:17Z
Rolf acker
1705
+ bottom margin => unified
242312
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><includeonly><div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #00A86B; margin: 1px; margin-bottom: 1em;">
<div class="center">
{| cellspacing="0" style="background: #00A86B;"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; color: black; text-align: center;" | '''Articul por [[Ladin fodom|Ladin Fodom]]'''
| style="width: 35px; height: 30px; background: #00A86B; text-align: right; font-size: 9pt; color: black;" | '''[[File:Pieve di Livinallongo, Decanato Church.jpg|25px]]'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
[[Categoria:Platas por Ladin Fodom|#]]</includeonly></onlyinclude>
{{<!--self:-->{{FULLPAGENAME}} }}
{{lorem ipsum|1}}
[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
ew48gd8zkg59rahj60lp2rzdu7r3c87
Template:Gherdëina
10
1339
242288
234325
2025-06-19T13:39:51Z
Rolf acker
1705
form.
242288
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><includeonly><div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #f2a774; margin: 0.5px;">
<div align="center">
{| cellspacing="0" style="background: #f2a774"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; color: black; text-align: center;" | '''Articul per [[Ladin gherdëina|Ladin Gherdëina]]'''
| style="width: 35px; height: 22px; background:#f2a774; text-align: right; font-size: 9pt; color:black;" | '''[[File:Val Gardena dall'alto.JPG|25px]]'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
[[Categoria:Articul per Ladin Gherdëina]]</includeonly></onlyinclude>
{{<!--self:-->{{FULLPAGENAME}} }}
{{lorem ipsum|1}}
[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
[[Categoria:Articul per Ladin Gherdëina|#]]
fb5sgole179yfuptc56ary5r8bfjajf
242289
242288
2025-06-19T13:51:15Z
Rolf acker
1705
+ bottom margin
242289
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><includeonly><div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #f2a774; margin: 0.5px; margin-bottom: 1em;">
<div align="center">
{| cellspacing="0" style="background: #f2a774;"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; color: black; text-align: center;" | '''Articul per [[Ladin gherdëina|Ladin Gherdëina]]'''
| style="width: 35px; height: 22px; background: #f2a774; text-align: right; font-size: 9pt; color:black;" | '''[[File:Val Gardena dall'alto.JPG|25px]]'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
[[Categoria:Articul per Ladin Gherdëina]]</includeonly></onlyinclude>
{{<!--self:-->{{FULLPAGENAME}} }}
{{lorem ipsum|1}}
[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
[[Categoria:Articul per Ladin Gherdëina|#]]
0okw4jyf53jv9cd8wkk76xn3ijql2g8
242311
242289
2025-06-19T18:42:23Z
Rolf acker
1705
form. => unified
242311
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><includeonly><div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #f2a774; margin: 1px; margin-bottom: 1em;">
<div class="center">
{| cellspacing="0" style="background: #f2a774;"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; color: black; text-align: center;" | '''Articul per [[Ladin gherdëina|Ladin Gherdëina]]'''
| style="width: 35px; height: 30px; background: #f2a774; text-align: right; font-size: 9pt; color: black;" | '''[[File:Val Gardena dall'alto.JPG|25px]]'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
[[Categoria:Articul per Ladin Gherdëina|#]]</includeonly></onlyinclude>
{{<!--self:-->{{FULLPAGENAME}} }}
{{lorem ipsum|1}}
[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
4eayfldmdeu1kgcsqo76wp096jy0s9z
Template:Infobox comun talian
10
1345
242285
237849
2025-06-19T12:41:26Z
Rolf acker
1705
line feeds removed
242285
wikitext
text/x-wiki
<includeonly>{| cellpadding=2 style="float:right; clear:right; margin-left: 1em; border:1px solid #BBB; background-color:#F9F9F9; empty-cells:show; width:300px;"
|colspan="2" bgcolor="#E3E3E3" style="font-size:100%;border-bottom: 1px solid #a2a9b1;" align="center" | <b>{{{Inom luech}}}</b>{{#if:{{{Inom natif|}}} |<br><i>{{{Inom natif}}}</i> | }}
|-
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P94}} |
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P41}} |
{{!}}-
{{!}} align="center" {{!}} {{#invoke:wd|property|raw|P94|format=\[\[File:%p {{!}} 70px {{!}} center {{!}}Blason de {{{Inom luech}}}\]\]}} {{!}}{{!}} align="center" {{!}} {{#invoke:wd|property|raw|P41|format=\[\[File:%p {{!}} 100px {{!}} center {{!}}Bandiera de {{{Inom luech}}}\]\]}}
| {{!}}-
{{!}}colspan="2" valign="top" align="center" {{!}} {{#invoke:wd|property|raw|P94|format=\[\[File:%p {{!}} 80px {{!}} center {{!}}Blason de {{{Inom luech}}}\]\]}} }} |
{{!}}-
}}
|-
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P94}}|
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P41}}|
{{!}}-
{{!}} align="center" {{!}} Blason {{!}}{{!}} align="center" {{!}} Bandiera
| {{!}}-
{{!}}colspan="2" valign="top" align="center" {{!}} Blason | }}
{{!}}-
}}
|-
! colspan="2" style="font-size:90%;border-top: 1px solid #a2a9b1;" |
|-
{{#if:{{{Foto|}}} |
{{!}}-
{{!}}colspan="2" align="center" {{!}} [[File:{{{Foto}}}|310px|center]]
{{!}}-
|
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P18}} |
{{!}}-
{{!}}colspan="2" align="center" {{!}} {{#invoke:wd|property|raw|P18|format=\[\[File:%p {{!}} 310px {{!}} center {{!}}] \]\]}}
{{!}}-
| }}
}}
{{#if:{{{Descrizion foto|}}} |
{{!}}-
{{!}}colspan="2" align="center" style="font-size:90%;border-bottom: 1px solid #a2a9b1" {{!}} {{{Descrizion foto}}} | }}
|-
!colspan="2" bgcolor="#E3E3E3" style="font-size:90%" | Raion
|-valign="center"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''[[Stat]]''' || style="width:180px;font-size:90%" | {{flag|Talia}}
|- valign="center"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''[[Regions de la Talia|Region]]''' || style="width:180px;font-size:90%" |{{{Region}}}
|- valign="center"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''[[Provinzies de la Talia|Provinzia]]''' || style="width:180px;font-size:90%" |{{{Provinzia}}}
|- valign="center"
{{#if:{{{Chemun|}}} |
{{!}} style="width:130px;font-size:90%" {{!}} '''Chemun''' {{!}}{{!}} style="width:180px;font-size:90%" {{!}} {{{Chemun}}} | }}
|- valign="center"
!colspan="2" bgcolor="#E3E3E3" style="font-size:90%" | Nfurmazions prinzipeles
|-valign="top"
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P625}} |
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''Coordinedes''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{#invoke:wd|property|linked|references|P625}} | }}
|- valign="top"
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P2044}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''Autëza''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{formatnum:{{#invoke:wd|properties|P2044}}}} m {{#invoke:wd|references|P2044}} | }}
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P2046}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''Spersa''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{formatnum:{{#expr:{{#invoke:wd|property|P2046}} round1}}}} km² {{#invoke:wd|references|P2046}} | }}
|- valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''Populazion''' || - style="width:180px;font-size:90%" |{{formatnum:{{#invoke:wd|property|P1082}}}} ab. <small>({{#invoke:wd|qualifier|normal+|single|P1082|P585}})</small> {{#invoke:wd|references|P1082}}
|- valign="top"
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P2046}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:130px;font-size:90%" {{!}} '''Densità''' {{!}}{{!}} style="width:180px;font-size:90%" {{!}} {{formatnum:{{#expr: {{#invoke:wd|property|P1082}} / {{#invoke:wd|property|P2046}} round 1 }}}} ab./km² | }}
|- valign="top"
|style="width:160px;font-size:90%" | {{#if:{{{Frazions|}}}| '''[[Frazion (Talia)|Frazions]]'''}} || style="width:160px;font-size:90%" align="left" |{{#if:{{{Frazions|}}}| {{{Frazions}}}}}
|- valign="top"
{{#if:{{#invoke:wd|property|P6}} |
!colspan="2" bgcolor="#E3E3E3" style="font-size:90%" {{!}} Politica
{{!}}- valign="top"
{{!}} style="width:130px;font-size:90%" {{!}} '''Ambolt''' {{!}}{{!}} style="width:180px;font-size:90%" {{!}} {{#invoke:wd|properties|linked|qualifier|raw|qualifier|linked|normal+|P6|P580|P582|format=%p[ <span style="font-size:85\%">([<![]--%q2]dai [%q2--[]>]%q1[ – %q2])</span>][%s][%r]}} | }}
|- valign="top"
!colspan="2" bgcolor="#E3E3E3" style="font-size:90%" | Auter
|-
{{#if:{{#invoke:wd|property|P281}} |
{{!}}-
{{!}} style="width:130px;font-size:90%" {{!}} '''Codesc de la posta''' {{!}}{{!}} style="width:180px;font-size:90%" {{!}}{{#invoke:wd|property|P281}} | }}
|- valign="center"
{{#if:{{#invoke:wd|property|P473}} |
{{!}}-
{{!}} style="width:130px;font-size:90%" {{!}} '''Prefis dl telefon''' {{!}}{{!}} style="width:180px;font-size:90%" {{!}} {{#invoke:wd|property|P473}} | }}
|- valign="center"
{{#if:{{#invoke:wd|property|P635}} |
{{!}}-
{{!}} style="width:130px;font-size:90%" {{!}} '''Codesc [[ISTAT]]''' {{!}}{{!}} style="width:180px;font-size:90%" {{!}} {{#invoke:wd|property|P635}} | }}
|- valign="center"
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P856}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:130px;font-size:90%" {{!}} '''Plata internet''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{url|{{#invoke:wd|property|P856}}}} | }}
|-
!colspan="2" bgcolor="#E3E3E3" style="font-size:90%" | '''Cherta'''
|-
|colspan="2" align="center" |
{{#if:{{{Mapa|}}}|{{#if: {{{Mapa|}}} = " "|[[File:{{{Mapa}}}|295px|center|Cherta de {{{Inom}}}]]|}}|}}
|-
|colspan="2" align="center" style="font-size:90%;" | {{#if:{{{Descrizion mapa|}}}| {{{Descrizion mapa}}}}}
|-
|colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Cherta localisazion|}}}| {{{Cherta localisazion}}} }}
|-
|}</includeonly><noinclude>
{{Infobox comun talian
|Inom luech = prova
|Inom = Milan
|Inom natif = Milano
|Blason = Flag of None.svg
|Region = {{IT-TST}} <!--sce puscibl dé ite l template de la region, nscì vëijen ënghe la bandiera-->
|Provinzia = {{IT-BZ}}
|Coordinedes = {{coord|53|33|55|N|10|00|05|E|display=inline}} <!--mantenì genau chësc format-->
|Lengaz = prova2
|Govern = prova3
|Souraspersa = 15.3
|Auteza = 5
|Comunité = Salten-Scilier
|Abitanc = 500
|Codesc postal = 39048
|Codesc ISTAT = 39048
|Foto = Sëlva Wolkenstein Selva di Val Gardena Sella.jpg
|Descrizion foto = Sëlva ududa da [[Daunëi]].
|Cherta localisazion = {{Mappa di localizzazione
|ITA
|label = Milan
|latitudineGradi = 45
|latitudinePrimi = 28
|longitudineGradi = 9
|longitudinePrimi = 24
|position = right
|width = 300
|float = center
}}
}}
[[Categoria:Wikipedia:Templates]]
</noinclude>
mv0wltqkz844dmh9ayl3ehn1bz8a0kc
Alex Moroder
0
2677
242321
242088
2025-06-19T20:40:17Z
Rolf acker
1705
errore di Lint
242321
wikitext
text/x-wiki
{{Gherdëina}}
'''Alex Moroder''' (* 13. Mei [[1923]] a [[Urtijëi]] [[Südtirol]]; † 11. November [[2006]] a Urtijëi.
[[File:Radio_Ladin_16-10-57_Alex_y_Bruno.JPG|miniatura|Adum cun Bruno Moroder Cunfolia te stua sa Rusina ulache ie nasciú 'l Comité Radio Ladin de Gherdëina.]]
[[File:Reduci della prigionia tedesca di Ortisei.jpg|miniatura|alt=Uemes de Gherdëina che fova ti ciampes de perjonia dl Reich.|Uemes de Gherdëina che fova ti ciampes de perjonia dl Reich.]]
== Vita ==
Mut de [[Ludwig Moroder]] y dla scritëura per ladin [[Adele Moroder]].
Tla segonda viëra ie stat saudè pra i Alpini y do 'l 8 de setëmber 1943 iel stat mandà ti ciampes de perjonia tl Reich. <ref>[https://web.archive.org/web/20160330050403/http://www.lusenberg.com/alex/Alex_interview_ladin.pdf Intervista sul fascism, nazism e sun la viëra cun [[Ingrid Runggaldier]].]</ref><ref> [https://it.wikipedia.org/wiki/Internati_Militari_Italiani Internati Militari Italiani]</ref>
Ël à maridà tl 1945 [[Paula Grossrubatscher]] dl [[Rusina Vinatzer|Rusina]] i abu cin mutons: Ulrike, [[Wolfgang Moroder|Wolfgang]], [[Egon Rusina Moroder|Egon]], Ruth y Stefan. <ref>[https://web.archive.org/web/20091026133634/http://www.lusenberg.com/alex/curriculum.html Autobiografia]</ref>
== Lies ==
Alex ie stat fundadëur tl 1958 cun Robert Moroder presidënt, [[Hermann Moroder|Hermann Moroder-Jumbierch]], [[Heinrich Moroder|Heinrich Moroder-Doss]], [[Raimund Mureda]], [[Luis Piazza]], [[Gilo Prugger|Vigil Prugger]] dl [[Museum Gherdëina]] tl 1958. Cun Hans Sanoner, [[Batista Vinatzer]], Flavio Pancheri, Norbert Mussner, [[Heinrich Moroder|Heinrich Moroder-Doss]] y [[Bruno Moroder]] al encë metù n pé la sezion Gherdëina dl Alpenverein Südtirol-Club Alpino Italiano.
Ël ie stat ncé per truepes ani aministradëur dla [[La Usc di Ladins|Usc di Ladins]]<ref>Georg Mussner: ''1949 - 1989 40 ANI PLATA LADINA (“Nos Ladins” y “La Usc di Ladins”)''. Calënder de Gherdëina 1989 p. 62-69. </ref><ref>Hilda Pizzinini: ''Recordun Alex Moroder, l’anima dla “Cësa di Ladins” a Urtijëi''. La Usc di Ladins nr. 49 / 19 de dezember 2009.</ref> y dla [[Cësa di Ladins]] a Urtijëi. Segreter dl'[[Union Generela di Ladins dla Dolomites]].
Alex à laurà pea per duta si vita cun truepa lies, danter chëstes l' [[Union di Ladins de Gherdëina]]<ref>Vinzenz Peristi: '' I 38 cunsëies dia Union di Ladins de Gherdëina dal 1945 al 2014''. Calënder de Gherdëina 2015, pl. 61-72.</ref>, la Lia dl Teater de Urtijëi, l Hockey Club de Urtijëi, la Lia dl Guant dala Gherdëina.
Ël ie stat 60 ani pra l Cor de Dlieja de Urtijëi, pra l Cor di Ëi de Urtijëi.
Per vint ani ie Alex Moroder stat presidënt dl patronat de scola de Urtijëi<ref>'''L Patronat de scola''. [[Nëus Ladins]], 15 de juni 1967, pl. 3.</ref><ref>Alex Moroder: ''Prim di de Mensa tla nueva scola media a Urtijëi''. [[Nëus Ladins]], 1. de jené 1968, pl. 3-4.</ref> .
[[File:Cai AVS Gherdeina.jpg|miniatura|alt=Foto dla fundazion cun duc i fundadëures dla lia da mont CAI-AVS a Urtijëi ai 28 de setëmber 1954 |Foto dla fundazion dla lia da mont CAI-AVS a Urtijëi ai 28 de setëmber 1954. Da man ciancia sentei: Batista Vinatzer, Flavio Pancheri, Hans Sanoner. Mpé: Norbert Mussner, Alex Moroder, Heinrich Moroder-Doss y Bruno Moroder.]]
[[File:Museum Gherdëina 1960 fundadëures.jpg|miniatura|left|alt=Alex Moroder danter i fundadëures dl [[Museum Gherdëina]] ai 15 de agost 1960|Alex Moroder l prim a man ciancia mpé) danter i fundadëures dl [[Museum Gherdëina]] ai 15 de agost 1960.]]
=== Radio Ladin ===
Alex ie stat fundadëur, adum cun [[Bruno Moroder]], dl [[Radio Ladin de Gherdëina]] tl 1956. L Radio Ladin à abú si sënta per cin ani te stua de Alex Moroder tla cësa Rusina. L cumité Radio Ladin fajova la nutizies de Gherdëina y trasmiscions de cultura ladina per la RAI de Bulsan<ref>Alessandra Zendron: ''RAI Bolzano. Dalla stazione EIAR alla radiotelevisione trilingue''. Rai Radiotelevisione Italiana, Roma 2006, plates 94, 113, 114, 137, 138, 139. ISBN 88-397-1395-6.</ref>.
L Museum Gherdëina à na culezion de 500 bobines de vëtes magnetiches de chësta trasmismcions y de truepa ntraunides cultureles de Gherdëina. La vëtes ie ncé unides digitalizedes dala Mediatec dla Provinzia de Bulsan<ref name=media> [http://www.mediathek.bz.it ''Archivio Radio Ladin Alex Moroder'' presso la ''Mediateca'': catalogo on-line di documenti audiovisivi della storia contemporanea dell'Alto Adige]</ref>.
[[File:Alexfinaziamentmuseum.ogg|miniatura|Alex Moroder conta dl finanziamënt per la mudazion dla Cësa di Ladins, 1982]]
== Uneranzes ==
* Varëta d'or dl Chemun de Urtijëi, ai 7 de dezëmber 1991.
* Bedaia de Merit dl Tirol a Dispruch ai 15 de agost 1999.
== Scric ==
* ''L giubileo dla noza dl professer despënsierà''. Calënder de Gherdëina 1963, pl. 37.
* ''Chiche s'auza massa, toma sot''. Calënder de Gherdëina 1963, pl. 62.
* ''Mensa dla Scoles.'' Nëus Ladins, 15 de juni 1968, pl. 3.
* ''Calënder di mënsc cun descrizion y fotografies de nosc crëps''. Calënder de Gherdëina 1977, pl. 4.
* ''Storia di cor de dlieja de Urtijëi''. Calënder de Gherdëina 1984, pl. 52.
* ''Lecurdanzes dl’ultima gran viera''. Calënder de Gherdëina 1985, pl. 60.
* ''Paroles danora''. Calënder de Gherdëina 1997, pl. 4.
* ''Mpue' de storia dla Cësa di Ladins''. Calënder de Gherdëina 2005, pl. 37.
* ''50 ani storia dla Lia Da Mont de Gherdëina''. Calënder de Gherdëina 2005, pl. 95.
* ''150 ani Cassa di Sparani''. Calënder de Gherdëina 2005, pl. 103.
* ''50 Rai radio Ladin''. Calënder de Gherdëina 2005, pl. 145.
* ''Lech dl Dragon m. 2650 za.''. Calënder de Gherdëina 2006, pl. 122.
* ''100 ani capeles dla dlieja San Durich''. Calënder de Gherdëina 2007, pl. 71.
== Bibliografia ==
* ''Die Moroder, ein altladinisches Geschlecht aus Gröden-Dolomiten vom 14. bis zum 20. Jahrhundert. Ein Beitrag zur tirolischen Familienforschung'', Komitee für die Drucklegung des Moroder-Stammbuches, Urtijëi 1980. (tudësch, talian, ladin y spanuel) [http://www.moroderfamily.com/ld/libri moroderfamily.com].
* Carl Insam: ''Storia di 40 ani dl Radio ladin (RAI)'', Calënder de Gherdëina, Union di Ladins de Gherdëina Urtijëi, 1986 p. 125.
* David Lardschneider: ''Dut l bon; bera Alex.''La Usc di Ladins, nr. 17, 10 de mei 2003, pl. 8.
* David Lardschneider: ''L pensier culturel de Alex Moroder Rusina.''La Usc di Ladins, nr. 17, 10 de mei 2003, pl. 9
* ''Nosc bon compaesans ié unic a se to''. Plata di Ladins, Alto Adige, 29 novëmber 2005, pl. 34.
* Vinzenz Peristi: ''N lecort de Alex (Alexander Franz) Moroder dl Rusina'', Calënder de Gherdëina 2007, Union di Ladins de Gherdëina Urtijëi., p. 36-41.
== Notes ==
<references />
== Wikiversity ==
[[:it:v:Alex Moroder Rusina|Alex Moroder Rusina]]
[[Categoria:Uem|Moroder, Alex]]
[[Categoria:Persones de Gherdëina|Moroder, Alex]]
[[Categoria:Cultura ladina|Moroder, Alex]]
[[Categoria:Fotografia|Moroder, Alex]]
[[Categoria:Persona de Urtijëi|Moroder, Alex]]
fw6cghb3o7bukeq02xbuqp4ab5ped4y
242322
242321
2025-06-19T20:42:30Z
Rolf acker
1705
/* Vita */ link-in-link-error
242322
wikitext
text/x-wiki
{{Gherdëina}}
'''Alex Moroder''' (* 13. Mei [[1923]] a [[Urtijëi]] [[Südtirol]]; † 11. November [[2006]] a Urtijëi.
[[File:Radio_Ladin_16-10-57_Alex_y_Bruno.JPG|miniatura|Adum cun Bruno Moroder Cunfolia te stua sa Rusina ulache ie nasciú 'l Comité Radio Ladin de Gherdëina.]]
[[File:Reduci della prigionia tedesca di Ortisei.jpg|miniatura|alt=Uemes de Gherdëina che fova ti ciampes de perjonia dl Reich.|Uemes de Gherdëina che fova ti ciampes de perjonia dl Reich.]]
== Vita ==
Mut de [[Ludwig Moroder]] y dla scritëura per ladin [[Adele Moroder]].
Tla segonda viëra ie stat saudè pra i Alpini y do 'l 8 de setëmber 1943 iel stat mandà ti ciampes de perjonia tl Reich. <ref>[https://web.archive.org/web/20160330050403/http://www.lusenberg.com/alex/Alex_interview_ladin.pdf Intervista sul fascism, nazism e sun la viëra] cun [[Ingrid Runggaldier]].</ref><ref> [https://it.wikipedia.org/wiki/Internati_Militari_Italiani Internati Militari Italiani]</ref>
Ël à maridà tl 1945 [[Paula Grossrubatscher]] dl [[Rusina Vinatzer|Rusina]] i abu cin mutons: Ulrike, [[Wolfgang Moroder|Wolfgang]], [[Egon Rusina Moroder|Egon]], Ruth y Stefan. <ref>[https://web.archive.org/web/20091026133634/http://www.lusenberg.com/alex/curriculum.html Autobiografia]</ref>
== Lies ==
Alex ie stat fundadëur tl 1958 cun Robert Moroder presidënt, [[Hermann Moroder|Hermann Moroder-Jumbierch]], [[Heinrich Moroder|Heinrich Moroder-Doss]], [[Raimund Mureda]], [[Luis Piazza]], [[Gilo Prugger|Vigil Prugger]] dl [[Museum Gherdëina]] tl 1958. Cun Hans Sanoner, [[Batista Vinatzer]], Flavio Pancheri, Norbert Mussner, [[Heinrich Moroder|Heinrich Moroder-Doss]] y [[Bruno Moroder]] al encë metù n pé la sezion Gherdëina dl Alpenverein Südtirol-Club Alpino Italiano.
Ël ie stat ncé per truepes ani aministradëur dla [[La Usc di Ladins|Usc di Ladins]]<ref>Georg Mussner: ''1949 - 1989 40 ANI PLATA LADINA (“Nos Ladins” y “La Usc di Ladins”)''. Calënder de Gherdëina 1989 p. 62-69. </ref><ref>Hilda Pizzinini: ''Recordun Alex Moroder, l’anima dla “Cësa di Ladins” a Urtijëi''. La Usc di Ladins nr. 49 / 19 de dezember 2009.</ref> y dla [[Cësa di Ladins]] a Urtijëi. Segreter dl'[[Union Generela di Ladins dla Dolomites]].
Alex à laurà pea per duta si vita cun truepa lies, danter chëstes l' [[Union di Ladins de Gherdëina]]<ref>Vinzenz Peristi: '' I 38 cunsëies dia Union di Ladins de Gherdëina dal 1945 al 2014''. Calënder de Gherdëina 2015, pl. 61-72.</ref>, la Lia dl Teater de Urtijëi, l Hockey Club de Urtijëi, la Lia dl Guant dala Gherdëina.
Ël ie stat 60 ani pra l Cor de Dlieja de Urtijëi, pra l Cor di Ëi de Urtijëi.
Per vint ani ie Alex Moroder stat presidënt dl patronat de scola de Urtijëi<ref>'''L Patronat de scola''. [[Nëus Ladins]], 15 de juni 1967, pl. 3.</ref><ref>Alex Moroder: ''Prim di de Mensa tla nueva scola media a Urtijëi''. [[Nëus Ladins]], 1. de jené 1968, pl. 3-4.</ref> .
[[File:Cai AVS Gherdeina.jpg|miniatura|alt=Foto dla fundazion cun duc i fundadëures dla lia da mont CAI-AVS a Urtijëi ai 28 de setëmber 1954 |Foto dla fundazion dla lia da mont CAI-AVS a Urtijëi ai 28 de setëmber 1954. Da man ciancia sentei: Batista Vinatzer, Flavio Pancheri, Hans Sanoner. Mpé: Norbert Mussner, Alex Moroder, Heinrich Moroder-Doss y Bruno Moroder.]]
[[File:Museum Gherdëina 1960 fundadëures.jpg|miniatura|left|alt=Alex Moroder danter i fundadëures dl [[Museum Gherdëina]] ai 15 de agost 1960|Alex Moroder l prim a man ciancia mpé) danter i fundadëures dl [[Museum Gherdëina]] ai 15 de agost 1960.]]
=== Radio Ladin ===
Alex ie stat fundadëur, adum cun [[Bruno Moroder]], dl [[Radio Ladin de Gherdëina]] tl 1956. L Radio Ladin à abú si sënta per cin ani te stua de Alex Moroder tla cësa Rusina. L cumité Radio Ladin fajova la nutizies de Gherdëina y trasmiscions de cultura ladina per la RAI de Bulsan<ref>Alessandra Zendron: ''RAI Bolzano. Dalla stazione EIAR alla radiotelevisione trilingue''. Rai Radiotelevisione Italiana, Roma 2006, plates 94, 113, 114, 137, 138, 139. ISBN 88-397-1395-6.</ref>.
L Museum Gherdëina à na culezion de 500 bobines de vëtes magnetiches de chësta trasmismcions y de truepa ntraunides cultureles de Gherdëina. La vëtes ie ncé unides digitalizedes dala Mediatec dla Provinzia de Bulsan<ref name=media> [http://www.mediathek.bz.it ''Archivio Radio Ladin Alex Moroder'' presso la ''Mediateca'': catalogo on-line di documenti audiovisivi della storia contemporanea dell'Alto Adige]</ref>.
[[File:Alexfinaziamentmuseum.ogg|miniatura|Alex Moroder conta dl finanziamënt per la mudazion dla Cësa di Ladins, 1982]]
== Uneranzes ==
* Varëta d'or dl Chemun de Urtijëi, ai 7 de dezëmber 1991.
* Bedaia de Merit dl Tirol a Dispruch ai 15 de agost 1999.
== Scric ==
* ''L giubileo dla noza dl professer despënsierà''. Calënder de Gherdëina 1963, pl. 37.
* ''Chiche s'auza massa, toma sot''. Calënder de Gherdëina 1963, pl. 62.
* ''Mensa dla Scoles.'' Nëus Ladins, 15 de juni 1968, pl. 3.
* ''Calënder di mënsc cun descrizion y fotografies de nosc crëps''. Calënder de Gherdëina 1977, pl. 4.
* ''Storia di cor de dlieja de Urtijëi''. Calënder de Gherdëina 1984, pl. 52.
* ''Lecurdanzes dl’ultima gran viera''. Calënder de Gherdëina 1985, pl. 60.
* ''Paroles danora''. Calënder de Gherdëina 1997, pl. 4.
* ''Mpue' de storia dla Cësa di Ladins''. Calënder de Gherdëina 2005, pl. 37.
* ''50 ani storia dla Lia Da Mont de Gherdëina''. Calënder de Gherdëina 2005, pl. 95.
* ''150 ani Cassa di Sparani''. Calënder de Gherdëina 2005, pl. 103.
* ''50 Rai radio Ladin''. Calënder de Gherdëina 2005, pl. 145.
* ''Lech dl Dragon m. 2650 za.''. Calënder de Gherdëina 2006, pl. 122.
* ''100 ani capeles dla dlieja San Durich''. Calënder de Gherdëina 2007, pl. 71.
== Bibliografia ==
* ''Die Moroder, ein altladinisches Geschlecht aus Gröden-Dolomiten vom 14. bis zum 20. Jahrhundert. Ein Beitrag zur tirolischen Familienforschung'', Komitee für die Drucklegung des Moroder-Stammbuches, Urtijëi 1980. (tudësch, talian, ladin y spanuel) [http://www.moroderfamily.com/ld/libri moroderfamily.com].
* Carl Insam: ''Storia di 40 ani dl Radio ladin (RAI)'', Calënder de Gherdëina, Union di Ladins de Gherdëina Urtijëi, 1986 p. 125.
* David Lardschneider: ''Dut l bon; bera Alex.''La Usc di Ladins, nr. 17, 10 de mei 2003, pl. 8.
* David Lardschneider: ''L pensier culturel de Alex Moroder Rusina.''La Usc di Ladins, nr. 17, 10 de mei 2003, pl. 9
* ''Nosc bon compaesans ié unic a se to''. Plata di Ladins, Alto Adige, 29 novëmber 2005, pl. 34.
* Vinzenz Peristi: ''N lecort de Alex (Alexander Franz) Moroder dl Rusina'', Calënder de Gherdëina 2007, Union di Ladins de Gherdëina Urtijëi., p. 36-41.
== Notes ==
<references />
== Wikiversity ==
[[:it:v:Alex Moroder Rusina|Alex Moroder Rusina]]
[[Categoria:Uem|Moroder, Alex]]
[[Categoria:Persones de Gherdëina|Moroder, Alex]]
[[Categoria:Cultura ladina|Moroder, Alex]]
[[Categoria:Fotografia|Moroder, Alex]]
[[Categoria:Persona de Urtijëi|Moroder, Alex]]
54n8a6nkndlhhe6c38ww7dcmi7gddya
Milan
0
3407
242284
235845
2025-06-19T12:37:11Z
Rolf acker
1705
Infobox syntax error; form.
242284
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox comun talian
|Inom luech = <big>Milan</big>
|Inom natif = Milano ([[lingaz talian|talian]])<br> Milan ([[dialet milanesc|milanesc]])
|Blason = CoA_Città_di_Milano.svg
|Comun = Milan
|Region = {{IT-LOM}}
|Provinzia = [[Zità metropolitana de Milan|Milan]]
|Codesc postal = 20121 - 20162
|Ombolt = Giuseppe Sala
|Onn ombolt = 2021 -2. mandat
|Cherta localisazion = {{Mappa di localizzazione
|ITA
|label = Milan
|latitudineGradi = 45
|latitudinePrimi = 28
|longitudineGradi = 9
|longitudinePrimi = 24
|position = right
|width = 300
|float = center
|relief = yes
}}
|Foto = Piazza del Duomo - kuhnmi.jpg
|Descrizion foto = La Plaza dl Dom a Milan.
|Plata internet = https://www.comune.milano.it/
}}
'''Milan''' ([[lingaz talian|talian]]: ''Milano'', [[dialet milanesc|milanesc]]: ''Milan'') ie na [[zità]] te la [[Talia]] y la [[capitela]] de la [[Regions de la Talia|region]] de la [[Lumbardia]] y de la [[zità metropolitana de Milan]]. Cun na populazion de {{formatnum:{{#invoke:wd|property|references|P1082}}}} ai {{#invoke:wd|qualifier|normal+|single|P1082|P585}} ti cunfins dl chemun iela la [[Lista de la majera ziteies te la Talia|segonda majera zita de la Talia]], do [[Roma]].
== Geografia ==
=== Tlima ===
{{Tlima
| TABELA =
| DIAGRAMM TEMPERATURA =
| DIAGRAMM PREZIPITAZIONS =
| DIAGRAMM PREZIPITAZIONS AUTEZA = 200
| FUNTANA = [https://worldweather.wmo.int/en/city.html?cityId=603 WMO] 1971–2000; Tume y ëures de surëdl: [http://wetterkontor.de/de/klima/klima2.asp?land=it&stat=16080 wetterkontor.de]
| Titul =
| Luech = Milan
<!-- durchschnittliche Höchsttemperatur für den jeweiligen Monat in °C -->
| hmjan = 5.9
| hmfeb = 9.0
| hmmär = 14.3
| hmapr = 17.4
| hmmai = 22.3
| hmjun = 26.2
| hmjul = 29.2
| hmaug = 28.5
| hmsep = 24.4
| hmokt = 17.8
| hmnov = 10.7
| hmdez = 6.4
<!-- durchschnittliche Niedrigsttemperatur für den jeweiligen Monat in °C -->
| lmjan = −0.9
| lmfeb = 0.3
| lmmär = 3.8
| lmapr = 7.0
| lmmai = 11.6
| lmjun = 15.4
| lmjul = 18.0
| lmaug = 17.6
| lmsep = 14.0
| lmokt = 9.0
| lmnov = 3.7
| lmdez = 0.1
<!-- durchschnittliche Temperatur für den jeweiligen Monat in °C -->
| avjan =
| avfeb =
| avmär =
| avapr =
| avmai =
| avjun =
| avjul =
| avaug =
| avsep =
| avokt =
| avnov =
| avdez =
<!-- durchschnittliche Niederschlagsmenge für den jeweiligen Monat in mm -->
| nbjan = 58.7
| nbfeb = 49.2
| nbmär = 65.0
| nbapr = 75.5
| nbmai = 95.5
| nbjun = 66.7
| nbjul = 66.8
| nbaug = 88.8
| nbsep = 93.1
| nbokt = 122.4
| nbnov = 76.7
| nbdez = 61.7
<!-- durchschnittliche Anzahl täglicher Sonnenstunden für den jeweiligen Monat in h/d -->
| shjan = 2.0
| shfeb = 3.3
| shmär = 5.2
| shapr = 6.3
| shmai = 7.1
| shjun = 8.3
| shjul = 9.4
| shaug = 8.0
| shsep = 6.2
| shokt = 3.7
| shnov = 1.5
| shdez = 1.5
<!-- durchschnittliche Wassertemperatur (Meere, Seen u.ä.) für den jeweiligen Monat in °C -->
| wtjan =
| wtfeb =
| wtmär =
| wtapr =
| wtmai =
| wtjun =
| wtjul =
| wtaug =
| wtsep =
| wtokt =
| wtnov =
| wtdez =
<!-- durchschnittliche Regentage für den jeweiligen Monat in d -->
| rdjan = 6.7
| rdfeb = 5.3
| rdmär = 6.7
| rdapr = 8.1
| rdmai = 8.9
| rdjun = 7.7
| rdjul = 5.4
| rdaug = 7.1
| rdsep = 6.1
| rdokt = 8.3
| rdnov = 6.4
| rddez = 6.3
<!-- durchschnittliche Luftfeuchtigkeit für den jeweiligen Monat in % -->
| lfjan = 85
| lffeb = 77
| lfmär = 66
| lfapr = 61
| lfmai = 60
| lfjun = 58
| lfjul = 55
| lfaug = 59
| lfsep = 66
| lfokt = 76
| lfnov = 82
| lfdez = 85
}}
== Storia==
== Pulitica ==
== Trasport ==
=== Scines ===
==== Metro ====
{{Prinzipel|Metro de Milan}}
[[File:Milano_metropolitana_Villa_San_Giovanni.JPG|thumb|Na ferata sun la metro de Milan.]]La [[Metro de Milan]] vën meneda da la [[Azienda Trasporti Milanesi]]. La rë dl sistem ie furmeda da 4 linies, uni una cun n auter numer y culëur, cun na lunghëza totela de 96,8 km y 106 stazions, per la gran pert sota tiera.<ref name="Milan-figs">{{cite web |url=http://www.metropolitanamilanese.it/pub/page/it/MM/metropolitane_milano?contentId=613 |title=L'opera che ha fatto di Milano una grande metropoli |publisher=Metropolitane Milanesi SpA |language=it |trans-title=The work that has made a great metropolis of Milan |access-date=20 June 2015 |archive-date=3 January 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160103183828/http://www.metropolitanamilanese.it/pub/page/it/MM/metropolitane_milano?contentId=613 |url-status=dead }}</ref>
La à zirca 1,4 milions de passajieres al di ntan l'ena.<ref name=mediumatm>{{Cite web|url=https://medium.com/lineadiretta/atm-record-di-passeggeri-e-centomila-multe-in-pi%C3%B9-b3e218743f3d|title="Atm, record di passeggeri e centomila multe in più"|date=7 January 2019}}</ref>
==== Tram====
=== Curieres ===
== Cëla nce ==
* [[Lista de la majera ziteies te la Talia]]
== Notes ==
<references />
[[Categoria:Chemuns de la Lombardia]]
[[Categoria:Chemuns de la Talia]]
[[Categoria: Ziteies de la Talia]]
dijq0bj2augiugv7f2hj150fdkavpys
Categoria:Categories nascundudes
14
8704
242342
29106
2025-06-20T05:52:50Z
Rolf acker
1705
Of course, this category itself has to be "hidden"... ;-) 
242342
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
2twjmejn56ditxo46hqinfh52nh6flb
Template:Infobox chemun Südtirol
10
11519
242287
237607
2025-06-19T13:17:40Z
Rolf acker
1705
line feeds removed
242287
wikitext
text/x-wiki
<includeonly>{| cellpadding=2 style="float:right; clear:right; margin-left: 1em; border:1px solid #BBB; background-color:#F9F9F9; empty-cells:show; width:300px;"
!colspan="2" bgcolor="#E3E3E3" | {{{Inuem luech}}}
|-
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P94}} |
{{!}}-
{{!}}colspan="2" align="center" style="border-top: 1px solid #a2a9b1" {{!}} {{#invoke:wd|property|raw|P94|format=\[\[File:%p {{!}} 90px {{!}} center {{!}}Blason de {{{Inuem scëmpl}}}] \]\]}}
{{!}}-
|
{{#if:{{{Blason|}}} |
{{!}}-
{{!}}colspan="2" align="center" style="border-top: 1px solid #a2a9b1" {{!}} [[File:{{{Blason}}}{{!}}260px{{!}}center{{!}}]] | }}
}}
|-
{{#if:{{{Foto|}}} |
{{!}}-
{{!}}colspan="2" align="center" style="border-top: 1px solid #a2a9b1" {{!}} [[File:{{{Foto}}}{{!}}260px{{!}}center{{!}}]] | }}
{{#if:{{{Descrizion foto|}}} |
{{!}}-
{{!}}colspan="2" align="center" style="font-size:90%" {{!}} {{{Descrizion foto}}} | }}
|-
! colspan="2" style="font-size:90%;border-top: 1px solid #a2a9b1;" | Raion
|-valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''[[Stat]]''' || style="width:180px;font-size:90%" | {{flag|Talia}}
|- valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''[[Regions de la Talia|Region]]''' || style="width:180px;font-size:90%" |{{IT-TST}}
|- valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''[[Provinzies de la Talia|Provinzia]]''' || style="width:180px;font-size:90%" |{{IT-BZ}}
|- valign="top"
{{#if:{{{Comunità|}}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''[[Comunità raion]]''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{{Comunità}}} |
{{!}}- }}
|- valign="top"
! colspan="2" style="font-size:90%;border-top: 1px solid #a2a9b1;" | Geografia
|-valign="center"
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P625}} |
{{!}}- valign="center"
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''Coordinedes''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{#invoke:wd|property|linked|references|P625}} | }}
|- valign="center"
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P2044}} |
{{!}}- valign="top"
{{!}}style="width:130px;font-size:90%" {{!}} '''Autëza''' {{!}}{{!}} style="width:180px;font-size:90%" {{!}} {{formatnum:{{#invoke:wd|properties|P2044}}}} m <small>sëura l livel dl mer</small> | }}
|- valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''Spersa''' || style="width:180px;font-size:90%" |{{formatnum:{{#expr:{{#invoke:wd|property|P2046}} round 1}}}} km²{{#invoke:wd|references|P2046}}
|- valign="top"
! colspan="2" style="font-size:90%;border-top: 1px solid #a2a9b1;" | Demografia
|-valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''Populazion''' || - style="width:180px;font-size:90%" | {{formatnum:{{#invoke:wd|property|P1082}}}} ab. <small>({{#invoke:wd|qualifier|normal+|single|P1082|P585}})</small>{{#invoke:wd|references|P1082}}
|- valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''Grupes linguistiches'''<br><small>(cumpededa dl 2011)</small> || - style="width:180px;font-size:90%" |{{formatnum:{{{lld}}}}} % [[lingaz ladin|ladin]]<br>{{formatnum:{{{de}}}}} % [[lingaz tudësch|tudësch]]<br>{{formatnum:{{{it}}}}} % [[lingaz talian|talian]]
|- valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''Densità''' || style="width:180px;font-size:90%" |{{formatnum:{{#expr:{{#invoke:wd|property|P1082}} / {{#invoke:wd|property|P2046}} round 1 }}}} ab./km²
|-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2"
|- valign="top"
{{#if:{{{Ambolt|}}} |
! colspan="2" style="font-size:90%;border-top: 1px solid #a2a9b1;" {{!}} Politica
{{!}}- valign="top"
{{!}} style="width:130px;font-size:90%" {{!}} '''Ambolt''' {{!}}{{!}} style="width:180px;font-size:90%" {{!}} {{{Ambolt}}} <small>({{{Ann ambolt}}})</small> |
{{!}}- }}
|-
! colspan="2" style="font-size:90%;border-top: 1px solid #a2a9b1;" | Auter
|-valign="top"
{{#if:{{{Frazions|}}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''[[Frazion (Talia)|Frazions]]''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{{Frazions}}} |
{{!}}- }}
{{#if:{{{Circoscrizions|}}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''Circoscrizions''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{{Circoscrizions}}} |
{{!}}- }}
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P281}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''Codesc de la posta''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{#invoke:wd|properties|P281}} | }}
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P473}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''Prefis dl telefon''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{#invoke:wd|properties|P473}} | }}
|- valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" |'''Targa de l'auto''' || style="width:180px;font-size:90%" | BZ
|- valign="top"
| style="width:130px;font-size:90%" | '''Codesc [[ISTAT]]''' || style="width:180px;font-size:90%" |{{#invoke:wd|property|P635}}
|-
{{#if:{{{Plata internet|}}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''Plata internet''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{url|{{{Plata internet}}}}} |
{{#if:{{#invoke:wd|properties|P856}} |
{{!}}-
{{!}}style="width:160px;font-size:90%" {{!}} '''Plata internet''' {{!}}{{!}} style="width:160px;font-size:90%" align="left" {{!}} {{url|{{#invoke:wd|property|P856}}}} | }}
}}
|-
! colspan="2" style="font-size:90%;border-top: 1px solid #a2a9b1;" | '''Cherta'''
|-
|colspan="2" align="center" |
{{#if:{{{Mapa|}}}|{{#if: {{{Mapa|}}} = " "|[[File:{{{Mapa}}}|295px|center|Cherta de {{{Inuem scëmpl}}} te Südtirol]]|}}|}}
|-
|colspan="2" align="center" style="font-size:90%;" | {{#if:{{{Mapa|}}}| Posizion de {{{Inuem scëmpl}}} te Südtirol}}
|-
|colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Cherta localisazion|}}}| {{{Cherta localisazion}}} }}
|-
|}</includeonly><noinclude>
{{Infobox chemun Südtirol
|Inuem luech = prova
|Inuem scëmpl = Milan
|Blason = Blason Sëlva.png
|Auteza = 1563
|Coordinedes = {{coord|46|33|24|N|11|45|32|E|display=inline}} <!--mantenì genau chësc format-->
|de = 5.2
|it = 23.8
|lld = 78.7
|Souraspersa = 15.3
|Comunità = [[Salten-Scilier (comunità raion)|Salten-Scilier]]
|Codesc postal = 39048
|Codesc ISTAT = 021089
|Prefis telefonich = 0471
|Foto = Sëlva Wolkenstein Selva di Val Gardena Sella.jpg
|Descrizion foto = Sëlva ududa da [[Daunëi]].
|Mapa = Wolkenstein_in_Gröden_in_Südtirol_-_Positionskarte.svg
|Cherta localisazion = {{Mappa di localizzazione
|NordItalia
|label = Sëlva
|latitudineGradi = 46
|latitudinePrimi = 33
|longitudineGradi = 11
|longitudinePrimi = 45
|position =
|width = 300
|float = center
|relief = yes
|background = #bebebe
}}
}}
Gran pert di dac vën sën tëuc automaticamënter da Wikidata, sciche l numer de abitanc y la data, la spersa, l'autëza, l codesc de posta y nsci inant. Perchël ne iel nia debujën de dé ite chisc dac.
[[Categoria:Wikipedia:Templates]]
</noinclude>
6naycuotocw1fyk4cw0dd7d97fz40ag
Urus-Martan
0
19739
242359
43883
2025-06-20T08:46:18Z
Rolf acker
1705
form.
242359
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox luech Ruscia
|Foto = Martante.jpg
|Descrizion foto =
|Inuem luech = Urus-Martan
|Inuem rus = Урус-Мартан
|Bandiera =
|Blason =
|Stat federal = [[Cecenia]]
|Raion federel = [[Raion Federel dl Caucas dl Nord|Caucas dl Nord]]
|Fundazion = 15ejim secul
|Autëza = 235
|Rujeneda =
|Zona d'orar = [[UTC+3]]
|Seuraspersa =
|Coordinates = {{coord|43|7|N|45|32|E|display=inline}} <!--mantenì chësc format-->
|Abitanc = 63955
|Data abitanc = 2021
|Codesc posta = 366500
|OKTMO = 96634101001
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|RUS W
|label = Urus-Martan
|latitudineGradi = 43
|latitudinePrimi = 7
|longitudineGradi = 45
|longitudinePrimi = 32
|position = top
|width = 300
|float = center
|relief = yes
}}
}}
'''Urus-Martan''' ([[lingaz rus|rus]]: Урус-Мартан) ie na [[zità]] de la [[Ruscia]] te la [[Cecenia]] tl [[Raion Federel dl Caucas dl Nord]]. Tl 2021 ovela na populazion de {{formatnum:63955}}<ref name="2015Est">Statistiches Stateles de la Federazion Russa - Raion Oblast. [http://kemerovostat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/kemerovostat/resources/3ff9a5804351eba5bc0dfd74665da2b8/%D0%9A%D0%9E.htm Численность населения Кемеровской области на начало года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171022175241/http://kemerovostat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/kemerovostat/resources/3ff9a5804351eba5bc0dfd74665da2b8/%D0%9A%D0%9E.htm |date=October 22, 2017 }} per rus</ref>. La zità ie te la [[zona d’orar]] [[UTC+3]].
== Storia ==
== Geografia ==
==Notes==
<references />
[[Categoria:Zità de la Ruscia]]
[[Categoria:Raion Federel dl Caucas dl Nord]]
[[Categoria:Cecenia]]
dr1ls4dz2mv1b4410qkaffve85ayifs
Categoria:CS1 maint: unrecognized language
14
20300
242340
44824
2025-06-20T05:41:34Z
Rolf acker
1705
+cat; ecc.
242340
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Category:CS1 maintenance|Unrecognized language]]
8nd0a8vsb8ggqjv72kqqfl5i7jjs7gd
242346
242340
2025-06-20T06:16:05Z
Rolf acker
1705
catfix
242346
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Categoria:CS1 maintenance|Unrecognized language]]
fvvu76xe6t5nahrw1rc3yc0ry2yb4xt
Categoria:CS1 uses russo-language script (ru)
14
20301
242352
44825
2025-06-20T08:17:20Z
Rolf acker
1705
+cat
242352
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
[[Category:CS1 uses foreign language script|ru]]
4mwkxvjqnjrll2j8gpyncvl5drykwsq
Obere Warnow
0
20822
242283
45440
2025-06-19T12:22:00Z
Rolf acker
1705
syntax error; form.
242283
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox_chemun_Germania
|Foto =
|Inuem luech = Obere Warnow
|Bandiera =
|Blason = DEU_Obere Warnow_COA.svg
|Stat federal = {{DE-MV}}
|Landkreis = [[Landkreis Ludwigslust-Parchim]]
|Fundazion =
|Autëza =
|Seuraspersa = 46.7
|Abitanc = 800
|Data abitanc = 2020
|Codesc targa de l'auto = HGN
|Codesc posta = 19374
|Coordinates = {{coord|53|31|N|11|52|E|format=dms|display=inline}} <!--mantenì genau chësc format-->
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|DEU
|label = Obere Warnow
|latitudineGradi = 53
|latitudinePrimi = 31
|longitudineGradi = 11
|longitudinePrimi = 52
|position = bottom
|width = 300
|float = center
|relief = yes
}}
}}
'''Obere Warnow''' ie n [[chemun]] te la [[Germania]] tl [[Landkreis Ludwigslust-Parchim]] dl [[Stac federei de la Germania|stat federel]] [[Mecklenburg-Vorpommern]]. Tl 2020 ovel na populazion de {{formatnum:800}} sun na spersa de {{formatnum:46.7}} km².<ref>https://www.destatis.de/DE/Themen/Laender-Regionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/_inhalt.html Statistisches Bundesamt – Gemeindeverzeichnis</ref>
[[Categoria:Chemuns dl Mecklenburg-Vorpommern]]
[[Categoria:Chemuns de la Germania]]
6napmzred4i8oo1f7qr8ne5pms9n7x2
Badonviller
0
24738
242290
52109
2025-06-19T14:42:02Z
Rolf acker
1705
form.
242290
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox chemun Franzia
|Foto =
|Inuem luech = Badonviller
|Blason =
|Region = {{flag|Grand Est}}
|Dipartimënt =
|Fundazion =
|Spersa =
|Coordinates = {{coord|48|30|N|6|54|E|display=inline}} <!--mantenì chësc format-->
|Data abitanc = 1-1-2019
|Abitanc chemun = 1548
|Abitanc metro =
|INSEE = 54040
|Codesc posta =
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|FRA
|label = Badonviller
|latitudineGradi = 48
|latitudinePrimi = 30
|longitudineGradi = 6
|longitudinePrimi = 54
|position = left
|width = 300
|float = center
|relief = yes
}}
}}
'''Badonviller''' ie n [[chemun]] de la [[Franzia]] te la [[Regions de la Franzia|region]] [[Grand Est]]. Tl 2019 ovel na populazion de {{formatnum:1548}}.<ref name="popleg2019">{{cite web |title=Téléchargement du fichier d'ensemble des populations légales en 2019 |url=https://www.insee.fr/fr/statistiques/6011070 |publisher=[[INSEE]] |date=28 December 2020 |language=fr}}</ref>
== Geografia ==
== Storia ==
== Notes ==
<references />
[[Categoria:Chemun de la Franzia]]
[[Categoria:Grand Est]]
1db5md98ri2h2qm10j4h1f1zqm0zhpg
Stone Creek (Ohio)
0
55491
242310
83269
2025-06-19T17:48:20Z
Rolf acker
1705
form.
242310
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}{{Infobox zità USA
|Foto =
|Inuem luech = Stone Creek
|Bandiera =
|Blason =
|Stat federal = {{flag|Ohio}}
|County = [[Contea de Tuscarawas|Tuscarawas]]
|Fundazion =
|Seuraspersa = 1.1
|Coordinates = {{coord|40|24|N|81|33|W|display=inline}} <!--mantenì genau chësc format-->
|Abitanc = 159
|Data abitanc = 2020
|Zona d'orar = [[UTC-05:00]] ([[Eastern Time|ET]])<br>[[UTC-04:00]] (d'[[instà]])
|Codesc posta = 43840 - 43840
|Codesc FIPS = 39157
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|USA
|label = Stone Creek
|latitudineGradi = 40
|latitudinePrimi = 24
|longitudineGradi = -81
|longitudinePrimi = -33
|position =
|width = 300
|float = center
|relief = yes
}}
}}'''Stone Creek''' ie n luech tl [[Ohio]] te i [[Stac Unii d’America]]. Tl 2019 ovel na populazion de {{formatnum:159}} sun na spersa de {{formatnum:1.1}} km².<ref>{{Cite web |date=April 1, 2020 |title=QuickFacts |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/tampacityflorida |access-date=May 3, 2022 |website=U.S. Census Bureau |archive-date=February 5, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205235343/https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/tampacityflorida |url-status=live }}</ref> Stone Creek fej pert de la [[Contea de i Stac Unii|contea]] [[Contea de Tuscarawas|Tuscarawas]].
== Geografia ==
== Storia ==
== Notes ==
<references />
[[Categoria:Zità de l’USA]]
[[Categoria:Ohio]]
[[Categoria:Contea de Tuscarawas]]
tqivawofzi1tspn5h58xurhttvi9oxk
Tunel de basa dl Prëner
0
64031
242334
236413
2025-06-20T04:42:15Z
Rolf acker
1705
form.
242334
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{| class="wikitable" style="float:right"
{{BS-header|Trata}}
{{BS-daten
| BILDPFAD_KARTE = Karte Brennerbasistunnel.png
| PIXEL_KARTE = 250px
| TEXT_KARTE = Trata dl Tunel de basa dl Prëner (brum)
| SPURWEITE= 1435
|NEIGUNG=<small>Austria:</small> 7,4 ‰<br /> <small>Talia:</small> 5
|V-MAX=<small>marcianza:</small> 120 km/h<br /> <small>passajieres:</small> 250
| STROMW=25 kV 50 Hz AC
}}
{{BS-table}}
{{BS2|STR|||da la [[Stazion de Dispruch]]}}
{{BS2|xABZgr|||[[Ferata dl Prëner]]|de viers dl [[Prëner]]}}
{{BS2|extSTRa|||Portal a nord}}
{{BS2|extABZg+l|||Tunel de culeghamënt cul [[Tunel de la Val dl En]]}}
{{BS2|extBST|||Fermeda de emergënza Dispruch}}
{{BS2|extBST|||Fermeda de emergënza [[St. Jodok am Brenner|St. Jodok]]}}
{{BS2|xtZOLL|||Cunfin de stat (Austria/Talia)}}
{{BS2|extBST|||Fermeda de emergënza [[Trens]]}}
{{BS2|extKRZW|||Traverseda sota l [[Isarch]]}}
{{BS2|xtKRZ|STR+r||Ferata dl Prëner de viers dl Prëner}}
{{BS2|extABZgl|eABZg+r||a la [[ferata dl Prëner]] de viers de [[Persenon]]}}
{{BS2|extSTRe|STR||Portal a sud}}
{{BS2|exSTR|BHF||[[Franzensfeste]]}}
{{BS2|extSTRa|STR||Trata de azes a sud|per [[Verona]]}}
|}
|}
L '''Tunel de basa dl Prëner''' ([[tudësch]]: ''Brennerbasistunnel'', [[talian]]: ''Galleria di base del Brennero'', suënz scurtà a ''BBT'') ie n [[tunel]] per l [[trasport sun scines]] che vën fabricà sota l [[jëuf dl Prëner]] danter la [[Talia]] y l'[[Austria]]. L avrà na lunghëza de 55 km y sarà nsci l segondo tunel per scines plu lonch al mond, do l [[tunel de basa de San Gotert]]. L tunel culegherà [[Dispruch]] tl [[Nordtirol]] cun [[Franzensfeste]] te [[Südtirol]]. L tunel giamierà ora per gran pert la [[ferata dl Prëner]] de al didancuei, dantaldut l trasport de marcianza y la ferates a auta velozità y distanza. La ferates raioneles adruverà inant la vedla trata sëura l jëuf.
==Storia==
[[File:Brenner_Base_Tunnel_Aicha-Mauls.jpg|thumb|left|Tunel de esplorazion a Aicha]]
== Referënzes==
<references />
g2upjfrtgcc5hmr93cyklbizcfsaqf5
Categoria:CS1 francese-language sources (fr)
14
77147
242351
116261
2025-06-20T08:14:42Z
Rolf acker
1705
+cat
242351
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
[[Categoria:Articles with non-English-language CS1 sources|fr]]
p89ih88iu1nq8bwfv5pl34545d7utsr
Mont Baekdu
0
150983
242337
236733
2025-06-20T05:16:24Z
Rolf acker
1705
errore di Lint
242337
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox crëp
|Inuem = Mont Baekdu
|Inuem natif = 백두산 ([[lingaz corean|corean]])
|Descrizion foto =
|Prima arpizeda =
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|PRK
|label = Mont Baekdu
|latitudineGradi = 41
|latitudinePrimi = 59
|longitudineGradi = 128
|longitudinePrimi = 4
|position =
|relief = yes
|width = 300
|background =
|float = center
|mark = Black Fire.svg
|marksize = 13
}}
}}
L '''Mont Baekdu''' ({{corean|hangul=백두산}}) ie n [[crëp]] y n [[vulcan]] sul cunfin danter la [[Corea dl Nord]] y la [[Cina]]. L toca pra la [[ciadëina de crëps]] [[Crëps Changbai]] y à na autëza de {{formatnum:2744}} metri.
==Geografia==
==Referënzes==
<references />
[[Categoria:Crëp te la Corea dl Nord]]
ljnhzmbrr4608rk0d2tx1zfr0y14ms9
Königspitze
0
154625
242335
220599
2025-06-20T05:05:44Z
Rolf acker
1705
errore di Lint
242335
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox crëp
|Inuem = Königspitze
|Inuem natif = {{lang-it|Gran Zebrù}}
|Descrizion foto =
|Prima arpizeda =
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|Südtirol
|label = Königspitze
|latitudineGradi = 46
|latitudinePrimi = 28.7
|longitudineGradi = 10
|longitudinePrimi = 34.1
|position =
|relief = yes
|width = 300
|background =
|float = center
|mark = Black Fire.svg
|marksize = 13
}}
}}
La '''Königspitze''' ({{lang-de|Königspitze}}; {{lang-it|Gran Zebrù}}) ie n [[crëp]] te la [[Talia]] sul cunfin danter [[Südtirol]] y la [[Lombardia]]. La toca pra la [[ciadëina de crëps|ciadëina]] de la [[Elpes dl Ortler]] y à na autëza de {{formatnum:3851}} metri.
==Geografia==
==Referënzes==
<references />
[[Categoria:Crëp te la Talia]]
09i5ws9vhtcdza2vnsuvg4ynhni9t0c
Everest
0
157036
242327
220381
2025-06-19T22:11:16Z
Rolf acker
1705
242327
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox crëp
|Inuem = Everest<br /><small>सगरमाथा / ''Sagarmāthā'' ([[lingaz nepali|nepali]])<br>ཇོ་མོ་གླང་མ / ''Chomolungma'' ([[lingaz tibetan|tibetan]])<br />珠穆朗玛峰 / ''Zhūmùlǎngmǎ'' ([[lingaz cinesc|cinesc]])</small>
|Descrizion foto = Ududa dl Everest
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|NPL
|label = Everest
|latitudineGradi = 27
|latitudinePrimi = 59.3
|longitudineGradi = 86
|longitudinePrimi = 55.5
|position = top
|relief = yes
|width = 300
|background =
|float = center
|mark = Black Fire.svg
|marksize = 13
}}
}}
L '''Everest''' ({{Lang-ne|सगरमाथा|translit=Sagarmāthā}}; [[lingac tibetans|tibetan]]: ''Chomolungma'' {{lang|bo-Tibt|ཇོ་མོ་གླང་མ}}; {{zh |s = 珠穆朗玛峰 |p = Zhūmùlǎngmǎ Fēng }}) ie l [[crëp]] plu aut de la Tiera n cont de autëza dal livel dl mer. Si piza ie sul cunfin danter l [[Nepal]] y la [[Cina]] y ie a n'autëza de {{formatnum:8848.86}} metri. L toca pra la [[ciadëina de crëps]] [[Mahalangur Himal]] ti [[Himalaia]].
L fova stat arpizà per l prim iede ai 29 mei 1953 dai alpinisć [[Edmund Hillary]] de la [[Nueva Zelanda]], [[Tenzing Norgay]] dl [[Nepal]].
==Geografia==
==Referënzes==
<references />
[[Categoria:Crëp tl Nepal]]
[[Categoria:Crëp te la Cina]]
c0yjgdb2ldluyqncucvfsq5suti2pdr
242328
242327
2025-06-19T22:20:59Z
Rolf acker
1705
errore di Lint
242328
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox crëp
|Inuem = Everest
|Inuem natif = <small>सगरमाथा / Sagarmāthā ([[lingaz nepali|nepali]])<br>ཇོ་མོ་གླང་མ / Chomolungma ([[lingaz tibetan|tibetan]])<br />珠穆朗玛峰 / Zhūmùlǎngmǎ ([[lingaz cinesc|cinesc]])</small>
|Descrizion foto = Ududa dl Everest
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|NPL
|label = Everest
|latitudineGradi = 27
|latitudinePrimi = 59.3
|longitudineGradi = 86
|longitudinePrimi = 55.5
|position = top
|relief = yes
|width = 300
|background =
|float = center
|mark = Black Fire.svg
|marksize = 13
}}
}}
L '''Everest''' ({{Lang-ne|सगरमाथा|translit=Sagarmāthā}}; [[lingac tibetans|tibetan]]: ''Chomolungma'' {{lang|bo-Tibt|ཇོ་མོ་གླང་མ}}; {{zh |s = 珠穆朗玛峰 |p = Zhūmùlǎngmǎ Fēng }}) ie l [[crëp]] plu aut de la Tiera n cont de autëza dal livel dl mer. Si piza ie sul cunfin danter l [[Nepal]] y la [[Cina]] y ie a n'autëza de {{formatnum:8848.86}} metri. L toca pra la [[ciadëina de crëps]] [[Mahalangur Himal]] ti [[Himalaia]].
L fova stat arpizà per l prim iede ai 29 mei 1953 dai alpinisć [[Edmund Hillary]] de la [[Nueva Zelanda]], [[Tenzing Norgay]] dl [[Nepal]].
==Geografia==
==Referënzes==
<references />
[[Categoria:Crëp tl Nepal]]
[[Categoria:Crëp te la Cina]]
onu9b179sshe24695nlee65l4bxbqer
Grupa de Ciadenac
0
174994
242336
236178
2025-06-20T05:12:34Z
Rolf acker
1705
errore di Lint
242336
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox ciadëina crëps
|Inuem = Ciadenac
|Inuem natif = Gruppo del Catinaccio ([[lingaz talian|talian]])<br />Rosengartengruppe ([[lingaz tudësch|tudësch]])
|Descrizion foto =
|Prima arpizeda =
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|Südtirol
|label = Ciadenac
|latitudineGradi = 46
|latitudinePrimi = 27
|longitudineGradi = 11
|longitudinePrimi = 39
|position =
|relief = yes
|width = 300
|background =
|float = center
|mark = Black Fire.svg
|marksize = 13
}}
}}
{{Per|l crëp|piza de Ciadenac}}
La '''grupa de Ciadenac''' o nce mé '''Ciadenac''' ([[lingaz talian|talian]]: ''Gruppo del Catinaccio''; [[lingaz tudësch|tudësch]]: ''Rosengartengruppe'') ie na [[ciadëina de crëps]] de la [[Dolomites]] sul cunfin danter [[Südtirol]] y l [[Trentin]]. Si pont plu aut ie l [[Antermoa]] a na autëza de {{formatnum:3002}} metri.
==Geografia==
==Referënzes==
<references />
[[Categoria:Ciadëina de crëps te la Talia]]
b6i1e9sq19onln5vmnus974vltjb2p4
L'Om
0
176314
242338
220731
2025-06-20T05:26:17Z
Rolf acker
1705
errore di Lint; form.
242338
wikitext
text/x-wiki
{{gherdëina}}
{{Infobox crëp
|Inuem = L'Om
|Inuem natif = Cima dell'Uomo ([[lingaz talian|talian]])
|Prima arpizeda = 17 lugio 1879
|Cherta = {{Mappa di localizzazione
|Trentin-Südtirol
|label = L'Om
|latitudineGradi = 46
|latitudinePrimi = 24
|longitudineGradi = 11
|longitudinePrimi = 48
|position =
|relief = yes
|width = 300
|background = lightgray
|float = center
|mark = Black Fire.svg
|marksize = 13
}}
}}
'''L'Om'''<ref>{{cite web |url=https://www.visittrentino.info/it/guida/tour/malga-boer-fuciade_tour_64493422 |title=Malga Boer - Fuciade |website=visittrentino.info |date=17 novëmber 2022 |language=it |access-date=24 agost 2023 |url-status=live |archive-url= |archive-date=}}</ref> ([[lingaz talian|talian]]: ''Cima dell'Uomo'') ie n crëp te la [[Val de Fascia]] che fej pert de la [[Grupa de la Marmolada]] te la [[Dolomites]].
==Geografia==
==Storia==
==Referënzes==
<references />
n184v3l4rht5ct4uxy1ob7ib9lvvfpe
Categoria:Template de Variantes Ladines
14
187768
242291
234490
2025-06-19T16:12:03Z
Rolf acker
1705
sortfix; template "?" renamed
242291
wikitext
text/x-wiki
{{Anpezan}}
{{Badiot}}
{{Dolomitan}}
{{Fascian}}
{{Fodom}}
{{Gherdëina}}
{{Ladin?}}
[[Categoria:Wikipedia:Templates| Variantes Ladines]]
[[Categoria:Lingaz ladin|~]]
4bz1e4199ik4pgf0pz0h7vyu1zeoedb
Template:Ladin?
10
187813
242294
234491
2025-06-19T17:26:58Z
Rolf acker
1705
Rolf acker á sposté la plata [[Template:?]] a [[Template:Ladin?]]: Nome del template non adatto
234491
wikitext
text/x-wiki
<div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #000; margin: 0.5px;">
<div align="center">
{| cellspacing="0" style="background: #fff"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; text-align: center;" | '''Articul per/por <u>[[:Categoria:Template de Variantes Ladines|Ladin <???>]]</u>'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
<includeonly>[[Categoria:Articul per Ladin ???]]</includeonly>
<noinclude>[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
[[Categoria:Articul per Ladin ???|#]]
</noinclude>
dzlpwsnh1hbgbda0ooz43el1hjmfwdf
242317
242294
2025-06-19T19:00:06Z
Rolf acker
1705
+ bottom margin, etc. => unified
242317
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><includeonly><div style="float: center; border: 1px solid #c0c0c0; background: #000000; margin: 1px; margin-bottom: 1em;">
<div class="center">
{| cellspacing="0" style="background: #000000;"
| style="font-size: 8pt; padding: 1pt; line-height: 1.25em; color: white; text-align: center;" | '''Articul per/por <u>[[:Categoria:Template de Variantes Ladines|<span style="color:white;">Ladin <???></span>]]</u>'''
| style="width: 35px; height: 30px; background: #000000; text-align: right; font-size: 9pt; color: black;" | ''' <!--File|25px-->'''
|}</div></div><!----- CATEGORIE SPERIMENTALI --->
[[Categoria:Articul per Ladin ???|#]]</includeonly></onlyinclude>
{{<!--self:-->{{FULLPAGENAME}} }}
{{lorem ipsum|1}}
[[Categoria:Template de Variantes Ladines]]
48qpn02pmhujswpfz8dcxuul8bxin5y
Categoria:CS1 errors: dates
14
187864
242349
234829
2025-06-20T06:25:36Z
Rolf acker
1705
+cat
242349
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
[[Categoria:CS1 errors|Dates]]
drbhe8wtymk6h7qb0hcn66ft0jvoaw5
242355
242349
2025-06-20T08:25:29Z
Rolf acker
1705
may be empty
242355
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Categoria:CS1 errors|Dates]]
e3eznirvv9m8dn9arwsuzaam1izspab
Categoria:CS1 polach-language sources (pl)
14
189116
242282
2025-06-19T12:11:23Z
Rolf acker
1705
initial version
242282
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
2twjmejn56ditxo46hqinfh52nh6flb
Utente:Rolf acker/AQ/Data
2
189117
242293
2025-06-19T16:36:31Z
Rolf acker
1705
initial, "empty" version
242293
wikitext
text/x-wiki
<!-- DISPLAYTITLE, NavBar, ecc. -->
...
== (Monatsnamen) ==
=== #time ===
...
=== Template date ===
...
=== Template cite web ===
...
b5gs3540ffnbpq46sq618umbw3vpr84
242318
242293
2025-06-19T19:14:06Z
Rolf acker
1705
/* (Monatsnamen) */ + #time list
242318
wikitext
text/x-wiki
<!-- DISPLAYTITLE, NavBar, ecc. -->
...
== (Monatsnamen) ==
=== #time ===
[...] as of June 19, 2025:
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-01-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 jené 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-02-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 fauré 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-03-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 merz 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-04-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 auril 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-05-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 mei 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-06-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 Juni 2025 <span style="color:red;">'''← ?!?'''</span>
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-07-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 lugio 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-08-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 agost 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-09-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 setëmber 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-10-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 utober 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-11-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 nuvëmber 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-12-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 dezëmber 2025
=== Template date ===
[...]
=== Template cite web ===
[...]
kibo606ymgfwlf9wlk03hle4rtji83s
242319
242318
2025-06-19T20:28:55Z
Rolf acker
1705
/* Template cite web */ first test cases added
242319
wikitext
text/x-wiki
<!-- DISPLAYTITLE, NavBar, ecc. -->
...
== (Monatsnamen) ==
=== #time ===
[...] as of June 19, 2025:
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-01-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 jené 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-02-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 fauré 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-03-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 merz 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-04-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 auril 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-05-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 mei 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-06-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 Juni 2025 <span style="color:red;">'''← ?!?'''</span>
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-07-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 lugio 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-08-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 agost 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-09-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 setëmber 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-10-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 utober 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-11-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 nuvëmber 2025
* <syntaxhighlight lang="wikitext" inline>{{#time:j F Y|2025-12-15|lld}}</syntaxhighlight>: 15 dezëmber 2025
=== Template date ===
[...]
=== Template cite web ===
[...] as of June 19, 2025:
* January
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-01-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-01-15|en}}}}
* February
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-02-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-02-15|en}}}}
* March
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-03-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-03-15|en}}}}
* April
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-04-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-04-15|en}}}}
* May
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-05-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-05-15|en}}}}
* June
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-06-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-06-15|en}}}}
* July
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-07-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-07-15|en}}}}
* August
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-08-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-08-15|en}}}}
* September
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-09-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-09-15|en}}}}
* Oktober
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-10-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-10-15|en}}}}
* November
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-11-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-11-15|en}}}}
* December
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=lld |language=lld |access-date={{#time:j F Y|2020-12-15|lld}}}}
** {{cite web |url=https://lld.wikipedia.org/ |title=en |language=en |access-date={{#time:F j, Y|2020-12-15|en}}}}
hxeazr3yfl61xr2ny1u9p0lmr6d5vre
Template:?
10
189118
242295
2025-06-19T17:26:58Z
Rolf acker
1705
Rolf acker á sposté la plata [[Template:?]] a [[Template:Ladin?]]: Nome del template non adatto
242295
wikitext
text/x-wiki
#RINVIA [[Template:Ladin?]]
kb2cuycqovikdt50rlim3ksrij3v51d
242309
242295
2025-06-19T17:43:40Z
Rolf acker
1705
replaced by template "?" from deWP
242309
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude><!--
-->{{#ifeq: {{NAMESPACENUMBER}} | 0
| [[Category:Wikipedia:Vorlagenfehler/Diskussionsbaustein]]<!--
--><span class="error editoronly" style="display:none;">Fehler: [[Vorlage:?]] ist keine Vorlage für den ANR!</span>
| <span class="wp_boppel noviewer" aria-hidden="true" role="presentation">[[File:Orange question mark.svg|16px|link=|alt=|?]]</span> {{#if:{{{1|}}}|<span style="white-space:nowrap; padding-right:0.4em;">'''{{{1}}}'''</span>}}
}}<!--
--></onlyinclude>
{{Dokumentation}}
kwpb8w65d0hds5baz5syb245smbkf2p
Categoria:CS1 inglesc-language sources (en)
14
189119
242320
2025-06-19T20:31:36Z
Rolf acker
1705
Initial version
242320
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
2twjmejn56ditxo46hqinfh52nh6flb
Categoria:CS1 maint: url-status
14
189120
242339
2025-06-20T05:38:39Z
Rolf acker
1705
initial version
242339
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Category:CS1 maintenance|URL status]]
rwv5vuc6j781qvqj3cn34i26ov2b5u4
242347
242339
2025-06-20T06:16:43Z
Rolf acker
1705
catfix
242347
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Categoria:CS1 maintenance|URL status]]
nqqgyqeqdnfcqfshu0xiedev45z2yyt
Categoria:CS1 maintenance
14
189121
242341
2025-06-20T05:47:35Z
Rolf acker
1705
initial version
242341
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
[[Category:CS1|Maintenance]]
nfczvo6myhzitf1zyqinjuzcah8fug8
242345
242341
2025-06-20T06:15:25Z
Rolf acker
1705
catfix
242345
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
[[Categoria:CS1|Maintenance]]
t6ix4i9f5t9wl6lklvz89ssmdjdw3xi
Categoria:CS1
14
189122
242343
2025-06-20T06:10:09Z
Rolf acker
1705
initial version
242343
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
[[Categoria:CS1| ]]
tkjrzogvh8rtz9epxlj8z32w0or8ulu
242344
242343
2025-06-20T06:14:32Z
Rolf acker
1705
-cat
242344
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
2twjmejn56ditxo46hqinfh52nh6flb
Categoria:CS1 errors
14
189123
242348
2025-06-20T06:19:42Z
Rolf acker
1705
initial version
242348
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
[[Categoria:CS1|Errors]]
72kpyxey46jm3exvxcq52lnlcgze2cc
Categoria:CS1 properties
14
189124
242350
2025-06-20T06:29:02Z
Rolf acker
1705
initial version
242350
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
[[Categoria:CS1|Properties]]
ebj15hqfvjwcixkn4idkef5zznxl9gz
Categoria:CS1 uses foreign language script
14
189125
242353
2025-06-20T08:19:54Z
Rolf acker
1705
initial version
242353
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__
[[Categoria:CS1 properties|Foreign language script]]
bqpz3m6vplsoz88daf36p1elyt07nyi
Categoria:CS1 errors: archive-url
14
189126
242354
2025-06-20T08:24:52Z
Rolf acker
1705
initial version
242354
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Categoria:CS1 errors|Archive URL]]
66gwpxf4l2t2vpgylgpoie49dlfo3p3
Categoria:CS1 errors: URL–wikilink conflict
14
189127
242356
2025-06-20T08:27:42Z
Rolf acker
1705
initial version
242356
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Categoria:CS1 errors|URL wikilink conflict]]
qqmw5fi34eknhdsu1nc3ynwuvswui6x
Categoria:CS1 errors: invisible characters
14
189128
242357
2025-06-20T08:35:53Z
Rolf acker
1705
initial version
242357
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Categoria:CS1 errors|Invisible characters]]
nlp11h21kxhop52llikipjkvzm9u6yh
Categoria:CS1 errors: unsupported parameter
14
189129
242358
2025-06-20T08:38:49Z
Rolf acker
1705
initial version
242358
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Categoria:CS1 errors|Unsupported parameter]]
nxrxcq3jx8j5rvz11o8npyk7xheg9gv
Categoria:CS1 errors: URL
14
189130
242361
2025-06-20T08:53:44Z
Rolf acker
1705
initial version
242361
wikitext
text/x-wiki
__HIDDENCAT__ __EXPECTUNUSEDCATEGORY__
[[Categoria:CS1 errors|URL]]
icadusz5j2ct3mkhv08o27o5gc9n5c9