Википедиа mnwiki https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81 MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter Медиа Тусгай Хэлэлцүүлэг Хэрэглэгч Хэрэглэгчийн яриа Википедиа Википедиагийн хэлэлцүүлэг Файл Файлын хэлэлцүүлэг МедиаВики МедиаВикигийн хэлэлцүүлэг Загвар Загварын хэлэлцүүлэг Тусламж Тусламжийн хэлэлцүүлэг Ангилал Ангиллын хэлэлцүүлэг TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk 0 10631 823595 810822 2025-07-04T07:21:47Z 2405:5700:301:DA85:D857:435D:36B8:C61C 823595 wikitext text/x-wiki {{Инфобокс хамтлаг |Name = Харанга хамтлаг |Logo = Харанга лого.png |Bild = HarangaRock.jpg |Bildbeschreibung = дээрээс: Чука, Лхагваа, Манлай <br> доороос: Пүүжээ, Булган, Оогий |Gründung = 1989 он – одоо |Auflösung = |Herkunft = [[Улаанбаатар]], [[Монгол Улс]] |Genre = [[Хард рок|Хүнд рок]] |Website = |Gründer1a = [[Х.Лхагвасүрэн]] |Gründer1b = [[Дуучин]] |Gründer2a = [[Цэндсүрэнгийн Энхманлай|Ц.Энхманлай]] |Gründer2b = [[Цахилгаан гитар|Гитарчин]], [[Дуучин]] |Gründer3a = [[Яринпилийн Одсүрэн|Я.Одсүрэн]] |Gründer3b = [[Цахилгаан гитар|Ритм гитарчин]] |Gründer4a = [[Нэмэхийн Пүрэвдаш|Н.Пүрэвдаш]] |Gründer4b = [[Бөмбөр|Бөмбөрчин]] |Gründer5a = [[Цэрэндоржийн Чулуунбат|Ц.Чулуунбат]] |Gründer5b = [[Дуучин]], [[Цахилгаан гитар|Аргил гитарчин]] |Ehemalige1a = [[Хангалын Булган]] |Ehemalige1b = [[Төгөлдөр хуур|Даралтат хөгжимчин]] }} '''Харанга''' нь [[Монгол]]ын [[Рок хөгжим|рок хөгжмийн]] хамтлаг юм. Хамтлагийн гишүүд '''1977 он'''д [[Монголын Ардын арми|Ардын Армид]] татагдан танилцаж "[[Соёмбо (хамтлаг)|Соёмбо]]" хамтлагт хамт тоглох болсон. Үүнээс хойш 10 гаран жил хамтдаа тоглож байгаад цэргээс халагдаж '''1989''' онд Драмын театрын дэргэд "Харанга" хамтлагийг байгуулжээ. Хүнд рок, прогрессив урсгалаар уран бүтээлээ туурвидаг ==Байгуулагдсан нь== 1988 оны сүүлээр [[Цэндсүрэнгийн Энхманлай]] "Рок" хэмээх Р.Мөнхсайхантай уулзаж, хамтлаг байгуулах санаатай байгаагаа хэлжээ. Тэр үед Драмын театрт ажилладаг байсан Мөнхсайхан түүнийг театрын дарга МУАЖ [[Намсрайн Сувд|Намсрайн Сувдтай]] уулзуулсан байна. Энхманлай түүнд хамтлаг байгуулах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлж, Ардын Дуу Бүжгийн Чуулгын дэргэд "Соёл Эрдэнэ" хамтлаг байгуулагдсан байхад Драмын театрын дэргэд яагаад хамтлаг байж болохгүй гэж ятгасан байна. Энэ уулзалтаас 7 хоногийн дараа театрын зүгээс хамтлаг байгуулахыг зөвшөөрсөн хариу өгчээ. Ингэж 1989 оны эхээр хамтлаг үндэс сууриа тавьсан юм. Анхандаа гоцлол гитарчин, дуучнаар Энхманлай, аргил гитарчнаар [[Яринпилийн Одсүрэн]], бөмбөрчнөөр [[Нэмэхийн Пүрэвдаш]], даралтат хөгжимчнөөр Х.Булган нар тоглож байв. Энэ бүрэлдэхүүн удалгүй өөрчлөгдөж Булган хамтлагаас гарч Соёл Эрдэнэ хамтлагт орсон юм. Ингээд тэр жил армиас халагдаж байсан [[Цэрэндоржийн Чулуунбат|Цэрэндоржийн Чулуунбатыг]] хамтлагтаа авчээ. Анхандаа түүнийг тонмейстерээр авахаар ярьж байгаад, Булганыг гарсны дараа даралтат хөгжимчнөөр авах санал хэлжээ. Гэвч Чулуунбат бол аргил гитарчин байлаа. Хоорондоо ярилцаад Одсүрэн хэмнэлт гитарчин болж, Чулуунбат аргил гитараа тоглох болжээ. Удалгүй дуучнаар "Соёмбо"-д хамт байсан [[Хатанбаатарын Лхагвасүрэн|Хатанбаатарын Лхагвасүрэнг]] авснаар үндсэн бүрэлдэхүүн тогтжээ. Хамтлаг анх нэргүй байж байгаад, Драмын театр, Ардын дуу бүжгийн чуулгын бүх уран бүтээлчид дунд нэрийн уралдаан зарлажээ. "Улаанбаатар", "Бат хаан" зэрэг нэрийн саналууд ирснээс Ардын дуу бүжгийн чуулгын бүжигчин Д.Сүхбаатарын санал болгосон Харанга гэж нэрийг сонгосон түүхтэй. ==Анхны тоглолт== Хамтлагийн ажил жигдэрч, уран бүтээлдээ шаргуу орсон тэд өмнө нь зохиосон болон шинээр зохиосон 12 дуутай тоглолт хийхээр болж хамтлагийн ахлагч Энхманлайгийн зохиосон "Амьдрал" дуугаар тоглолтоо нэрлэжээ. 1989 оны 10 сарын 26-нд тоглохоор товлогдож, тухайн өдрийнхөө 15 цагт Соёлын Яамны коллегиор оржээ. Коллегийн бүрэлдэхүүнд жүжгийн нэрт зохиолч МУАЖ, МЗЭ шагналт [[Эрдэнэбатын Оюун|Э.Оюун]], АУЗ, МЗЭ шагналт [[Шаравын Сүрэнжав|Ш.Сүрэнжав]] зэрэг Монголын урлаг соёлын алдартай эрхмүүд байсан байна. Коллегийнхон удтал хуралдсаны эцэст Э.Оюун "«Ай даа хүний амьдрал эгэл жирийн боловч энэхэн биедээ багтахааргүй их хүслийн далай юм даа" гэж энэ хүүхдүүд мөн ч сайхан хэлсэн байна шүү. Хүүхдүүдийг тоглуулъя» гэж хэлснээр тоглолт тавих эрхийг өгчээ. Ингэж "Харанга" хамтлаг Соёлын Яамны коллегиор орж ширүүн шүүмжлүүлж, хатуу шүүлтүүрээр шигшигдсэн сүүлчийн хамтлагуудын нэг болсон түүхтэй. Коллегийн хурал дөнгөж дуусаад тасалбараа зарж эхлэхэд 30 минутад бүх тасалбар зарагдаж дууссан байна. ==Амжилт== [[2009]], [[2011]] онуудад Монгол орноо бүтэн тойрч, тоглолт хийсэн. 2016 онд "Алдрын од" шагнал хүртсэн 2 дахь хамтлаг болсон бөгөөд Соёлын Төв Өргөөний орчимд тус хамтлагийн хүндэтгэлийн самбарыг байрлуулсан. Мөн бүх гишүүд нь [[Монгол улсын гавьяат зүтгэлтэн|Гавьяат]] цолтой, мөн Монголын түүхэн дэх анхны бөгөөд цорын ганц бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ [[Төрийн шагнал|Монгол Улсын Төрийн шагналыг]]<ref>{{Webarchiv|url=https://president.mn/12106/?fbclid=IwAR3ewdMTYV6RT2YLhRK5H-xdgvBC-ZMCm_WMi3G3pbLsveDE--S8EjNY9mk |wayback=20200811012047 |text=president.mn: |archiv-bot=2023-09-26 20:43:10 InternetArchiveBot }} ''Харанга хамтлагийн таван уран бүтээлд Төрийн соёрхол хүртээв'', нийтлэгдсэн 2019-12-29, хандсан 2019-12-29</ref> хүртсэн цор ганц хамтлаг болоод байна. ==Цомгууд== Герман улсад хэвлүүлсэн "Эрин зууны хөг", "Best of" цомгуудыг Daimler-Chrysler болон Siemens Nixdorf компаниуд спонсорлож хэвлүүлж байжээ. * ''[[Эрин зууны хөг]] (1997)'' * ''[[Best of Haranga]] (1997)'' * ''[[Бодлын тэнгис]] (2000)'' * ''[[Ертөнцийн өнгө]] (2003)'' * ''[[Special Edition Gold]] (2007)'' * ''"Амьдрал-2" амьд цомог (2017)'' * ''Харанга хамтлагийн 30 жилийн ойд зориулсан 4 цомог box-set edition (2019)'' * "Volume 1" пянз (2023) * "Volume 2" пянз (2024) ==Одоогийн бүрэлдэхүүн== ''Үндсэн гишүүд'' * [[Монгол улсын гавьяат жүжигчин|МУГЖ]] [[Цэндсүрэнгийн Энхманлай]] ''/хамтлагийн ахлагч, гоцлол гитарчин, дуучин/'' * [[Монгол улсын Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн|МУУГЗ]] [[Цэрэндоржийн Чулуунбат]] ''/аргил гитарчин, дуучин/'' * [[Монгол улсын гавьяат жүжигчин|МУГЖ]] [[Хатанбаатарын Лхагвасүрэн]] ''/гоцлол дуучин/'' * [[Монгол улсын Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн|МУУГЗ]] [[Яринпилийн Одсүрэн]] ''/хэмнэлт гитарчин, арын хоолой/'' * [[Монгол улсын гавьяат жүжигчин|МУГЖ]] [[Нэмэхийн Пүрэвдаш]] ''/бөмбөрчин, цохилуур хөгжимчин/'' ''Техникч'' * МУУГЗ Цэнд-Аюушийн Мөнх-Эрдэнэ ''Хамтардаг хөгжимчин'' * А.Болорхүү ''/төгөлдөр хуурч, даралтат хөгжимчин/'' * Д.Батбилэг ''/аргил гитарчин, "Fire" хамтлаг/'' * Бука ''/аргил гитарчин/'' * М.Мөнх-Эрдэнэ ''/төгөлдөр хуурч, Улсын Филармони/'' * Б.Чинбат /төгөлдөр хуурч, даралтат хөгжимчин/ * Энхманлайн Оргилболд /гитарчин/ ==Видео Клипүүд== <div style="column-width:25em; column-count:2"> * ''Энэ бол дурлал биш'' ([[On'n Off]]) * ''Энх Тайван'' ([[On'n Off]]) * ''Хилэнцэт Харц'' ([[On'n Off]]) * ''Манан'' ([[On'n Off]]) * ''Зөвхөн Монголдоо'' ([[On'n Off]]) * ''Зүүдэндээ би'' ([[Nirunfilm]]) * ''Сүүлчийн шөнө'' ([[On'n Off]]) * ''Хүсэхгүй байна'' ([[St'udio]]) * ''Хайр минь'' ([[On'n Off]]) * ''Он жилүүд'' ([[On'n Off]]) * ''Бороо (Ondo Studio)'' * ''Цаг хугацаа'' ([[Score Entertainment]]) * ''Эргэх учрал'' ([[Lemon]]) * ''Хамгийн сүүлчийн'' ([[Desoft Media, Absolute Pictures]]) * ''Амьдрал'' ([[Lemon]]) * ''Бодлын Тэнгис'' ([[Skin Entertainment|Skin]]) * ''Замд Гаръя'' ([[Боловсрол суваг|Боловсрол ТВ]]) * ''Толин Хул /хамт [[Татар хамтлаг]]/'' * ''Үгүйлэн Санана'' * ''Аялгуу'' * Асууя </div> == Тоглолт == <div style="column-width:25em; column-count:2"> *1989 онд ”[[Амьдрал (тоглолт)|Амьдрал]]” *1991 онд “[[Дэлхий ертөнц (тоглолт)|Дэлхий ертөнц]]” *1993 онд “[[My Rock (тоглолт)|Миний рок]]” *1994 онд “Харанга” хамтлагийн 5 жилийн ойн тоглолтууд *1995 онд “[[Тэртээх өдрүүд (тоглолт)|Тэртээх өдрүүд]]” *1998 онд ”[[Эрин зууны хөг (тоглолт)|Эрин зууны хөг]]” *1999 онд “[[Сэтгэлд шингэсэн дуунууд (тоглолт)|Сэтгэлд шингэсэн дуунууд]]” *1999 онд "Бодлын тэнгис" анплаггед тоглолт *1999 онд “Харанга” хамтлагийн [[Харангын 10 жилийн ойн тоглолт|10 жилийн ойн тоглолт]] *2003 онд “[[Ертөнцийн өнгө (Тоглолт)|Ертөнцийн өнгө]]” тоглолт *2004 онд Харанга хамтлагийн [[15 жилийн ойн тоглолт|Харангын 15 жилийн ойн тоглолт]] *2009 онд Харанга хамтлагийн [[Харанга 20 жилийн ойн тоглолтууд|20 жилийн ойн тоглолтууд]] *2011 онд "[[Амьдрал 2 (тоглолт)|Амьдрал 2]]" *2013-2014 онд Харанга хамтлагийн 25 жилийн ойн тоглолтууд *2016 онд "Улаанбаатарын үдэш" - [[Үндэсний их баяр наадам-2016|Үндэсний их баяр наадмын]] тоглолт *2016 онд "[[Алдрын Од (одон)|Алдрын од]]" хүндэтгэлийн тоглолт *2018 онд "Хайрла..." тоглолт *2019 онд Харанга хамтлагийн 30 жилийн ойн "Замд гаръя..." тоглолт *2022 онд “Greatest Hits” Төрийн шагналын мялаалгын тоглолт *2024 онд Төв Цэнгэлдэх хүрээлэнд "Амьдрал 35" амьд хөгжмийн наадам *2024 онд "Haranga Unplugged" тоглолт </div> == Төрийн шагналт бүтээл == * 2019 он: [[Амьдрал (дуу)|Амьдрал]] — Ц. Энхманлайн ая ба шүлэг * 2019 он: [[Зөвхөн Монголдоо]] — Ц. Чулуунбатын ая, [[Бэгзийн Явуухулан|Б. Явуухулангийн]] шүлэг * 2019 он: [[Толин хул]] — Ц. Чулуунбатын ая, [[Гаваагийн Батхүү|Г. Батхүүгийн]] шүлэг * 2019 он: [[Үгүйлэн санана]] — Ц. Чулуунбатын ая, [[Санжаажавын Оюун|С.Оюуны]] шүлэг * 2019 он: [[Энэ бол дурлал биш]] — Я. Одсүрэнгийн ая, Ц. Энхманлайн шүлэг == Цахим холбоос == * [https://www.facebook.com/Haranga Албан ёсны Фэйсбүүк хуудас] * [https://instagram.com/haranga Албан ёсны Инстаграм хуудас] * [https://twitter.com/harangaofficial Албан ёсны Твиттер хуудас] == Эшлэл == {{Reflist}} [[Ангилал:Харанга| ]] [[Ангилал:Хард рок хамтлаг]] [[Ангилал:Монголын хамтлаг]] [[Ангилал:Алдрын Од одон шагналтан]] [[Ангилал:Монгол Улсын Төрийн шагналтан| ]] [[Ангилал:1989 онд байгуулагдсан]] grgy83g63lnrzo5o09hwfzoncaxukk5 0 16649 823564 687283 2025-07-03T14:04:05Z Avirmed Batsaikhan 53733 823564 wikitext text/x-wiki {{Жилийн өдрүүд|7 сарын}} '''7 сарын 3''' нь [[Григорийн тоолол|Григорийн тооллын]] жилийн 184 дахь ([[өндөр жил]] бол 185 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 181 өдөр үлдэж байна. == Үйл явдлууд == * 1608 — францын судлаач, аялагч Самүэль де Шамплейн канадын [[Квебек]] хотын суурийг тавьсан. * 1849 — францын цэргүүд [[Ром]] хотод орж [[Ромын Бүгд Найрамдах Улс|Ромын Бүгд Найрамдах Улсын]] төгсгөл болжээ. * 1890 — [[Айдахо]] АНУ-ын 43 дахь муж болсон. * 1915 — Түрк улсад анхны цаасан мөнгөн тэмдэгт гүйлгээнд оржээ. * 1941 — [[Иосиф Сталин]] дайн эхэлсэнээс хойш анх радиогоор зөвлөлтийн ард түмэнд хандаж үг хэлжээ. * 1948 — Албани улс Югославын бүх иргэдийг нутаг дэвсэрээсээ гарахыг шаардсан. * 1956 — Польшийн засгийн газар польшийн еврейчүүдийг Израиль руу цагаачлахыг зөвшөөрсөн. * 1962 — Бүх нийтийн санал асуулга (7-р сарын 1)-нд сонгогчдын 75 хувь нь дэмжсэний дараа Франц улс Алжирыг тусгаар тогтносоныг зарлав. Хилийн чандад байсан Алжирын түр засгийн газар эх орондоо буцаж иржээ. * 1974 — Газар доорх цөмийн зэвсгийн туршилтыг хязгаарлах тухай ЗХУ, АНУ-ын хооронд гэрээнд гарын үсэг зурсан. * 1996 — [[Борис Ельцин]] Оросын Ерөнхийлөгчөөр улиран сонгогдсон. == Энэ өдөр төрөгсөд == * 1423 — [[XI Луи|XI]] [[XI Луи|Луи]] (1483 онд нас барсан), Валуа угсааны Францын хаан (1461—1483). * 1897 — Жэесс Дуглас (1965 онд нас барсан) америкийн математикч. * 1928 — [[Ян Махульски]] (2008 онд нас барсан) польшийн жүжигчин, театрын найруулагч. * 1971 — [[Жулиан Ассанж]], австралийн интернет-сэтгүүлч бөгөөд телевизийн хөтлөгч, WikiLeaks -ийг үүсгэн байгуулагч. == Энэ өдөр нас барагсад == == Тэмдэглэлт баярууд == ---- {{Commonscat|3 July|7 сарын 3}} [[Ангилал:Өдөр|0703]] [[Ангилал:Долоодугаар сарын өдөр|#03]] qfi8xrw38hbtubb9xv98w6si3m9l05v 823565 823564 2025-07-03T14:05:16Z Avirmed Batsaikhan 53733 823565 wikitext text/x-wiki {{Жилийн өдрүүд|7 сарын}} '''7 сарын 3''' нь [[Григорийн тоолол|Григорийн тооллын]] жилийн 184 дахь ([[өндөр жил]] бол 185 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 181 өдөр үлдэж байна. == Үйл явдлууд == * 1608 — францын судлаач, аялагч Самүэль де Шамплейн канадын [[Квебек]] хотын суурийг тавьсан. * 1849 — францын цэргүүд [[Ром]] хотод орж [[Бүгд Найрамдах Ром Улс|Бүгд Найрамдах Ром Улсын]] төгсгөл болжээ. * 1890 — [[Айдахо]] АНУ-ын 43 дахь муж болсон. * 1915 — Түрк улсад анхны цаасан мөнгөн тэмдэгт гүйлгээнд оржээ. * 1941 — [[Иосиф Сталин]] дайн эхэлсэнээс хойш анх радиогоор зөвлөлтийн ард түмэнд хандаж үг хэлжээ. * 1948 — Албани улс Югославын бүх иргэдийг нутаг дэвсэрээсээ гарахыг шаардсан. * 1956 — Польшийн засгийн газар польшийн еврейчүүдийг Израиль руу цагаачлахыг зөвшөөрсөн. * 1962 — Бүх нийтийн санал асуулга (7-р сарын 1)-нд сонгогчдын 75 хувь нь дэмжсэний дараа Франц улс Алжирыг тусгаар тогтносоныг зарлав. Хилийн чандад байсан Алжирын түр засгийн газар эх орондоо буцаж иржээ. * 1974 — Газар доорх цөмийн зэвсгийн туршилтыг хязгаарлах тухай ЗХУ, АНУ-ын хооронд гэрээнд гарын үсэг зурсан. * 1996 — [[Борис Ельцин]] Оросын Ерөнхийлөгчөөр улиран сонгогдсон. == Энэ өдөр төрөгсөд == * 1423 — [[XI Луи|XI]] [[XI Луи|Луи]] (1483 онд нас барсан), Валуа угсааны Францын хаан (1461—1483). * 1897 — Жэесс Дуглас (1965 онд нас барсан) америкийн математикч. * 1928 — [[Ян Махульски]] (2008 онд нас барсан) польшийн жүжигчин, театрын найруулагч. * 1971 — [[Жулиан Ассанж]], австралийн интернет-сэтгүүлч бөгөөд телевизийн хөтлөгч, WikiLeaks -ийг үүсгэн байгуулагч. == Энэ өдөр нас барагсад == == Тэмдэглэлт баярууд == ---- {{Commonscat|3 July|7 сарын 3}} [[Ангилал:Өдөр|0703]] [[Ангилал:Долоодугаар сарын өдөр|#03]] dcdpvphcjtn4rw0xomrk1mick3xtjjn 0 16650 823577 669492 2025-07-04T01:08:21Z Avirmed Batsaikhan 53733 823577 wikitext text/x-wiki {{Жилийн өдрүүд|7 сарын}} '''7 сарын 4''' нь [[Григорийн тоолол|Григорийн тооллын]] жилийн 185 дахь ([[өндөр жил]] бол 186 дэх) өдөр юм. Мөн он дуустал 180 өдөр үлдэж байна. == Үйл явдлууд == * [[1776]] - Америкийн удирдагч [[Жорж Вашингтон]] АНУ-ын Тусгаар тогтнолын Тунхагт гарын үсэг зурсан байна. Үүнээс хойш АНУ-ын Тусгаар тогтнолын өдөр хэмээн тэмдэглэдэг болжээ. * [[1829]] - Англид нийтийн тээврийн үйлчилгээнд анх удаа Автобус үйлчилж эхэлсэн байна. * [[1848]] - Карл Маркс болон Фридрих Энгельс нар Коммунист Манифестаа хэвлүүлж байжээ. * [[1884]] - Францын ард түмэн Америкийн ард түмэнд [[Эрх чөлөөний хөшөө|Эрх чөлөөний хөшөөг]] бэлэглэсэн байна. * [[1906]] - Их Британи, Франц болон Итали улсууд нь албан ёсоор Эфиопийн Бүгд Найрамдах Улсыг хүлээн зөвшөөрсөн байна. * [[1946]] - Филипины арлууд энэ өдөр АНУ-аас тусгаар тогнолоо олж авсан байна. ** Кёнигсберг хотыг [[Калининград]] гэж нэрлэх болсон. *1950 -«[["Эрх чөлөөт Европ" радио|"Эрх чөлөөт Европ]]<nowiki/>» радио станц эфирт гарсан. *1954 —Хөлбөмбөгийн ДАШТ-ний шигшээ тоглолт болж ХБНГУ-ын шигшээ баг Унгарын шигшээ багийг 3:2 харьцаагаар хожсон. *[[1965 он|1965]] - [[Оросын Холбооны Улс|ОХУ]]-ын "Зөн билгийн тулаан" ТВ шоуны 5 дахь дугаарын ялагч [[Лилия Хегай]] *1986 — АНУ-ын Ерөнхийлөгч Рональд Рейган Францын Ерөнхийлөгч Франсуа Миттеран (''François Maurice Adrien Marie Mitterrand'')-ны дэргэд Нью-Йорк дахь [[Эрх чөлөөний хөшөө|Эрх чөлөөний хөшөөг]] засварын дараах нээлт хийсэн. == Энэ өдөр төрөгсөд == *1807 — [[Жузеппе Гарибальди]] (1882 онд нас барсан), цэргийн удирдагч, улс төрч, хувьсгалч бөгөөд Италийн ардын баатар. *1927- [[Жина Лоллобрижида]] (2023 нас барсан) италийн алдарт жүжигчин. *1930 - [[Фрунзик Мкртчян]] (1993 онд нас барсан) зөвлөлтийн болон армений таз, дэлгэцийн жүжигчин, театрын найруулагч. *1951 - [[Дагвацэрэнгийн Хадбаатар]], [[Улсын аварга]] (1993 онд нас барсан). == Энэ өдөр нас барагсад == * 1826 - [[Жон Адамс]] (1735 онд төрсөн) АНУ-ын 2 дахь Ерөнхийлөгч (1797—1801) бөгөөд анхны дэд Ерөнхийлөгч. * 1831 — [[Жеймс Монро]] (1758 онд төрсөн) АНУ-ын 5 дахь Ерөнхийлөгч (1817—1825). * 1934 - [[Мари Кюри]] (1867 онд төрсөн) польшийн болон францын физикч бөгөөд химич, [[Нобелийн шагнал|Нобелийн]] физикийн (1903) бөгөөд химийн (1911) шагналтан. * 1964 — [[Самуил Маршак]] (1887 онд төрсөн) зөвлөлтийн хүүхдийн яруу найрагч, зохиолч, орчуулагч бөгөөд шүүмжлэгч. * 2017 - [[Даниил Гранин]] (1919 онд төрсөн) оросын зохиолч, кино зохиолч бөгөөд нийгмийн зүтгэлтэн. ** . == Тэмдэглэлт баярууд == * [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]]-ын Тусгаар тогтнолын өдөр. ---- {{Commonscat|4 July|7 сарын 4}} [[Ангилал:Өдөр|0704]] [[Ангилал:Долоодугаар сарын өдөр|#04]] 6iz9gh10xa9jfpn0ktg8bs60yxzp2jd 10 19790 823570 707177 2025-07-03T14:26:59Z Enkhsaihan2005 64429 823570 wikitext text/x-wiki {{Navbox | state = {{{state<includeonly>|autocollapse</includeonly>}}} | name =Энэтхэг | title = [[Энэтхэг]]ийн [[Энэтхэгийн муж, нутаг дэвсгэрүүд|муж, нутаг дэвсгэрүүд]] | imagestyle = padding: 0 0.5em; | image = {{flagicon|Энэтхэг|size=40px}} | listclass = hlist | group1 = Мужууд | list1 = {{nowrap begin}} [[Андра Прадеш]]{{·w}} [[Аруначал Прадеш]]{{·w}} [[Ассам]]{{·w}} [[Баруун Бенгал]]{{·w}} [[Бихар]]{{·w}} [[Гоа]]{{·w}} [[Гужарат]]{{·w}} [[Жаркханд]]{{·w}} [[Карнатака]]{{·w}} [[Керала]]{{·w}} [[Мадхя Прадеш]]{{·w}} [[Махараштра]]{{·w}} [[Манипур]]{{·w}} [[Мегхалая]]{{·w}} [[Мизорам]]{{·w}} [[Нагаланд]]{{·w}} [[Одиша]]{{·w}} [[Панжаб (Энэтхэг)|Панжаб]]{{·w}} [[Ражастхан]]{{·w}} [[Сикким]]{{·w}} [[Тамил Наду]]{{·w}} [[Телангана]]{{·w}} [[Трипура]]{{·w}} [[Уттар Прадеш]]{{·w}} [[Уттаракханд]]{{·w}} [[Харяна]]{{·w}} [[Химачал Прадеш]]{{·w}} [[Чхаттисгарх]] {{nowrap end}} | group2 = Нэгдсэн нутаг дэвсгэрүүд | list2 = {{nowrap begin}} [[Андаман ба Никобарын арлууд]]{{·w}} [[Дадра-Нагар Хавели ба Даман-Диу]]{{·w}} [[Ладакх]]{{·w}} [[Дели|Делийн Үндэсний Нийслэлийн нутаг дэвсгэр]]{{·w}} [[Лакшадвийп]]{{·w}} [[Пудучерри]]{{·w}} [[Чандигар]]{{·w}} [[Жамму-Кашмир]]{{nowrap end}} }} <noinclude> [[Ангилал:Загвар:Хөтлөгч мөр Энэтхэгийн засаг захиргааны гишүүнчлэл]] </noinclude> eph3lu8pba55dli3y34ssoq29tn8t51 0 24304 823537 797075 2025-07-03T12:43:15Z Orgio89 4242 823537 wikitext text/x-wiki '''Сагсан бөмбөг''' (англи. basket «сагс» + ball «бөмбөг») -бөмбөгийг гараараа өрсөлдөгч талын сагсанд хийх зорилготой багийн спорт тоглоом. Сагсан бөмбөгийн баг тус бүр таван тоглогчтой (тоглогчийн солио хийж тоголж болдог) тоголдог байна. Баг тус бүрийн үндсэн зорилго бол өрсөлдөгч багийн сагсанд аль болох олон бөмбөг оруулах бөгөөд өрсөлдөгч талд бөмбөг өгөхгүй болон өөрийн сагсанд бөмбөг оруулахгүй байх юм. Самбарт өлгөсөн Сагс нь шалнаас 3,05 м өндөрт (10 фут) байна. Ойрын болон дундын зайнаас оруулсан бөмбөгөнд хоёр оноо өгдөг, холын (гурван метрийн зурвасаас гадна) зайнаас бол гурван оноо өгдөг; торгуулийн шидэлт хийхэд нэг оноо өгдөг дүрэмтэй. Сагсан бөмбөгийн стандарт хэмжээ: урт -28 м, өргөн -15 метр байдаг. Сагсан бөмбөг дэлхий дээр хамгийн алдартай спортын төрлийн нэг юм. == Сагсан бөмбөг үүссэн түүх == Тоглоомын энэ төрлийг сэдэж олох үйл ажиллагаа 1891 оноос эхэлсэн. АНУ-ын Массачусетс мужийн Спрингфилдийн Залуу христосчуудын холбооны коллежийн удирдлага зохион байгуулагч гишүүд спорт зааланд явагдаж байсан биеийн ерөнхий хөгжлийн дасгалуудаас хурдан уйдах болсон. Коллежийн оюутнууд намар нь Америк хөл бөмбөг, хавар нь хөнгөн атлетик, бейсболоор хичээллэж, харин өвөл нь зааланд зөвхөн гимнастикаас өөр хичээллэх спортын төрөл байсангүй. Иймд залуучуудын сонирхлыг татах шинэ зүйл чухал шаардлагатай байлаа. Тус коллежийн биеийн тамирын хэлтсийн ахлах, нарийн бичгийн дарга доктор Лютер Хелси Гулик сэтгэл судлалын семинар дээр өвлийн улиралд битүү, хиймэл гэрэлтүүлэгтэй зааланд залуучуудын сонирхлыг татахуйц шинэ тоглоомын төрлийг сэдэж олохыг зөвлөсөн. Ингэж Гуликийн заавраар биеийн тамирын багш [[Жэймс Нейсмит]] 1891 оны өвөл тоглоомын шинэ төрлийг санаачилж “Сагсан бөмбөг”-ийг тоглоход амархан, харин сайн эзэмшихэд хэцүү гэж тодорхойлж байжээ. Ж.Нейсмитийн гавьяаг үнэлэн Спрингфилдийн коллеж 1911 онд “Биеийн тамирын хүндэт мастер”, 1936 онд Мак Гиллийн Их сургууль “Анагаах ухааны доктор” цолоор тус тус шагнасан байна. 1968 онд Спрингфилдийн коллежийн дэргэд Ж.Нейсмитийн музейг байгуулсан бөгөөд хожим нь “Сагсан бөмбөгийн алдрын танхим” гэж нэрлэгдэх болсон. Ингэж хүн төрөлхтөнд гайхамшигт сайхан тоглоомыг бэлэглэсэн энэ хүнийг мөнхжүүлэн хүндэтгэл илэрхийлсэн юм. Ж.Нейсмит 1861 онд Канад улсад төрөөд 1939 онд нас барсан. Мэдээж тоглоомын шинэ төрлийг сэдэж олохын тулд эрт дээр үед Америк тивд дэлгэрч байсан бөмбөгтэй тоглоомын түүхэн мэдээ баримтуудыг ашигласан нь ойлгомжтой. Жишээ нь одоогоос 2000 жилийн тэртээ Мексикийн нутаг дээр амьдарч байсан Инк Майя гэдэг овгийнхон “Пок-то-пок” («Хадан дээрх нугас») бөмбөгтэй тоглоом тоглож байжээ. Тоглоомын гол зорилго нь эгц босоо хананд байрлуулсан чулуун цагаригт бөмбөгийг шидэж оруулах явдал байлаа. Мөн XVI зууны үед ацтекууд “Оллмалитули” нэртэй тоглоом каучукан бөмбөгөөр чулуун цагаригт шидэн тоглож байсан байна. Ж.Нейсмит заалын тагтан /балкон/ дээр жимсний 2 сагс байрлуулаад бөмбөг шидүүлдэг байсан. Гимнастикийн заалны тагтны өндөр 3 м 05 см байсан ба энэ хэмжээ одоо хүртэл сагсан бөмбөгийн цагаригийн өндөр болон хадгалсаар үлджээ. Бөмбөгийг сагсанд шидэж оруулж байсан учраас /Basket –сагс, ball-бөмбөг/ сагсан бөмбөг нэрийг олжээ. Ж.Нейсмит 1891 оны XII сард шинэ тоглоомынхоо дүрмийг бичиж анхныхаа тэмцээнийг зохион байгуулж, 1892 онд сагсан бөмбөгийн дүрмийн номоо хэвлүүлжээ. Энэ дүрмийн ном нь 13 зүйлээс бүрддэг бөгөөд эдгээрийн ихэнх нь орчин үеийн сагсан бөмбөгийн дүрэмд үйлчилсээр байна. 1895 оноос эхлэн цагаригийг самбарт бэхлэх болсноор тэмцээний дүрэмд бага зэрэг өөрчлөлт орсон. Тагтан дээр зогсоод тэмцээн үзэж буй сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй хөгжөөн дэмжигчид заримдаа өөрийнхөө багт туслах зорилгоор бөмбөгийг барьж авч эсрэг багийнхаа цагирагт хийдэг байсан тул цагирагийг хамгаалах зорилгоор самбарыг ашиглах болжээ. == Сагсан бөмбөгийн хөгжил == Хөгжлийн явцал тоглолтын дүрэм, тоног төхөөрөмж, тамирчдын хувцас хэрэглэл, өөрчлөгдөн хөгжсөөр иржээ. 1893 онд анх тортой төмөр цагариг, 1894 онд бөмбөгний тойрог 76,2-81,3 см хэмжээтэй болсон. 1895 онд анх 15 футээс торгуулийн шидэлт хийж эхэлсэн. '''Хөгжлийн үе шат'''  ''I үе шат'' 1891-1918 он. Тоглоомын шинэ төрөл бий болсон. Сагсан бөмбөг нь өөрийн бүхий л онцлогоороо ялгаран спорт тоглоомын биеэ даасан төрөл болж хөгжсөн. АНУ даяар түргэн тархахын зэрэгцээ бөмбөг барих, дамжуулах, шидэх зэрэг техникүүд гарч ирсэн. Тактикийн хувьд тоглогчдыг Довтлогч, Хамгаалагч гэж ангилах болжээ. Сагсан бөмбөг нь Европ, өмнөд Америкт өргөн дэлгэрч эхэлсэн. ''II үе шат'' 1919-1931 он. Сагсан бөмбөгийн үндэсний холбоод бий болсон. 1927 онд Женевт Спрингфилдийн докто Элмер Берригаар удирдуулсан биеийн тамирын боловсрол олгох сургууль байгуулагдсан. Тус сургуулийн гол зорилго нь Европ болон бусад тивүүдэд сагсан бөмбөгийг дэлгэрүүлэх явдал байлаа. Сагсан бөмбөг нь Чехословак, Латви, Эстони, Литва, Итали, Франц зэрэг орнуудад өргөн дэлгэрэхийн зэрэгцээ олон улсын нөхөрсөг уулзалт тэмцээнүүд зохиогдох болсон. 1919 онд Америк, Итали, Францын армийн шигшээ багуудын дунд олон улсын анхны тэмцээн зохиогджээ. ''III үе шат'' 1932-1947 он. Сагсан бөмбөгийг дэлхий нийтээр хөгжүүлэх үе. 1932 оны VI сарын 18-нд сагсан бөмбөгийн түүхэн гайхамшигт үйл явдал болсон нь Олон Улсын Сагсан Бөмбөгийн Холбоо /ФИБА/ байгуулагдсан явдал юм. 8 орны (Аргентин, Грек, Итали, Латви, Португал, Румын, Швейцар, Чехословак) үндэсний холбоодын төлөөлөгчид оролцсон олон улсын бага хурлаар ФИБА-г байгуулсан тухайгаа санал нэгтэй мэдэгдэж албан ёсны дүрмээ баталсан. 1935 онд Олон улсын олимпын хороо сагсан бөмбөгийн спортыг олимпын төрөлд багтаах шийдвэр гаргаж, улмаар Берлинд болсон Олимпын XI тоглолтод 21 орны баг тамирчид оролцсоноос Америкийн баг аварга болжээ. Тус тоглолтод I Ж.Нейсмит хүндэт зочноор оролцсон байна. ''IV үе шат'' 1948-1965 он. Техник тактикийн ур чадвар эрс нэмэгдэж сонирхогчдын ба мэргэжлийн сагсан бөмбөг гэсэн 2 чиглэлэээр хөгжих болсон. Тоглогчдын техник, тактикийн ур чадварыг огцом нэмэгдүүлэхэд доорх хүчин зүйлүүд чухал нөлөө үзүүлсэн. *[[Америкийн Үндэсний сагсан бөмбөгийн холбоо]] /NBA/ *Мэргэжлийн клубүүд байгуулагдсан *Нэг гараар шидэх техник өргөн дэлгэрсэн *Довтолгоог төвийн тоглогчоор дамжуулан явуулах иж бүрэн тоглолтын систем шинээр хэрэглэгдэх болсон. Эдгээр нь сагсан бөмбөгийн цаашдын хөгжилд өвөрмөц хувьсгал болсон юм. Америкийн дасгалжуулагч Т.Арчер 1948 онд анх “Мини сагсан бөмбөг” –ийг санаачилсан. Энэ нь 8-12 насны хүүхдийг сагсан бөмбөгийн спортоор хичээллүүлэх зорилготой гарч иржээ. Тоглолтын дүрмийн хувьд хялбарчилсан, жижиг бөмбөгтэй /67-72 см тойрогтой, жин нь 450-500 гр/, цагаригийн өндөр нь 2 м 60 см, самбараас торгуулийн шидэлтийн шугам хүртэл 4 м зайтай ажээ. 1950 онд Аргентинд эрэгтэйчүүдийн, 1953 онд Чилид эмэгтэйчүүдийн дэлхийн аварга шалгаруулах анхны тэмцээнүүд зохиогдож Аргентин /эрэгтэй/, Америк /эмэгтэй/ багууд аварга болж байжээ. 1950 оны эхээр сагсан бөмбөгт довтолгоо зонхилоход нөлөөлөх хүчин зүйлүүд гарсан нь: • Довтолгооны техник тактик, хамгаалалтын техник тактикаас давамгайлж ирэв. • Багуудад өндөр нуруутай тоглогчдын эзлэх хувь нэмэгдсэн. 1965 онд ФИБА –д дэлхийн 122 орон гишүүнээр элссэн байлаа. V үе шат 1965он-оос хойших үеийг сагсан бөмбөгийн спорт өөрийнхөө өмнө тулгарсан асуудлуудыг даван туулж ид хөгжлийнхөө замд шилжсэнд тооцдог. === Олон улсын сагсан бөмбөг === 1932 онд Швейцарийн [[Женев]] хотод болсон Үндэсний сагсан бөмбөгийн холбооны олон улсын анхны бага хурлаар Олон улсын (сонирхогчдын) сагсан бөмбөгийн холбоо байгуулагдсан. Үүсгэн байгуулагчид нь Аргентин, Чехословак, Грек, Итали, Латви, Португал, Румын, Швейцар гэсэн найман орны сагсан бөмбөгийн үндэсний хороо байв. Үүсгэх үед зөвхөн сонирхогчдын сагсан бөмбөгийн байгууллагын хүрээнд байх болно гэж үзэж байсан; Үүний дараа 1989 онд мэргэжлийн сагсан бөмбөгчид олон улсын тэмцээнд оролцох эрх авч, "сонирхогч" гэсэн үгийг нэрнээс нь хасжээ. Үүний зэрэгцээ нэрний франц хэлээрх товчлол FIBA ​​өөрчлөгдөөгүй гэдгийг тэмдэглэх нь зүйтэй. Хамгийн анхны туршилтын олон улсын тэмцээн нь 1904 оноос эхтэй; сагсан бөмбөгийг 1936 оноос хойш зуны Олимпын наадамд оролцуулж ирсэн. Дараа нь Берлинд АНУ-ын баг аварга болж, шигшээд Канадыг ялав. Тэр цагаас хойш Америкийн баг 1972 он хүртэл Олимпын сагсан бөмбөгийн тэмцээнд давамгайлж байсан бөгөөд [[Мюнхен]] хотод шигшээ тоглолтын үеэр ЗХУ-ын шигшээ багт анхны ялагдлаа хүлээжээ. FIBA-гийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний хувьд ийм тэмцээн анх 1950 онд Аргентинд болсон бөгөөд үүнээс гурван жилийн дараа Чили ч мөн эмэгтэйчүүдийн анхны дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнийг зохион байгуулжээ. Эмэгтэй сагсан бөмбөг нь 1976 онд Монреальд (Канад) болсон олимпоос эхлэн олимпын наадмын хөтөлбөрт багтжээ. Тухайн үед ЗХУ, АНУ, Бразил, Австралийн шигшээ багууд аваргын төлөө хүч, арга ухаанаа уралдуулсан байна. == Монгол оронд сагсан бөмбөгийн спорт хөгжсөн түүх == 1940-өөд оны эцсээр Монгол улсад уригдан ирж ажиллаж байсан Зөвлөлт, Хятадын мэргэжилтнүүд, ажилчид чөлөөт цагаараа сагсан бөмбөг тоглож тэднээс офицерийн сургуулийн сонсогчид, зарим залуучууд суралцаж байснаар анхны эх үүсвэр нь тавигдсан гэх боловч хэрэглэл материал муутай, зориулалтын заал, талбай цөөн байжээ. 1946 онд явагдсан улсын анхдугаар спартикадад спортын сайн дурын “Соёл”, “Хөдөлмөр” зэрэг нийгэмлэгүүдээс тэр үеийн волейболын тэмцээнд оролцож байсан тамирчдаас бүрдсэн багууд сагсан бөмбөг тоглож байжээ. 1954 онд улсын аварга шалгаруулах албан ёсны анхны тэмцээн явагдаж үүнд нийгэмлэгүүдийн эрэгтэй, эмэгтэй багууд оролцон “Соёл” нийгэмлэгийн эрэгтэй баг аварга болжээ. 1959 онд зохиогдсон [[Монголын Залуучууд Оюутны анхдугаар их наадмын тэмцээн]]<nowiki/>д “МУИС”, “Барилгачин”, “Залуучууд” багууд тэргүүн байрт шалгарч байжээ. 1961 оны МБАТ-ний анхдугаар спартикадаар хот хөдөөгийн 24 нийгэмлэг, 6 их дээд сургуулийн эрэгтэй эмэгтэй 60 гаруй багийн нийт 400-аад тамирчид оролцож хотоос, [[МУИС]]-ын багийн ахлагч С.Чоён анхны спортын мастер цол хүртсэн. 1962 онд БНМАУ-ын Сагсан бөмбөг сонирхогчдын холбоог байгуулсан. 1950-иад оноос ардын армийн шугамаар Монголын сагсан бөмбөгчид Хятад, ЗХУ, Европын социалист орнуудад очиж нөхөрсөг уулзалт тэмцээнд оролцож өөрийн оронд ах дүү армиудын болон бусад баг тамирчдыг урьж уулзалт тэмцээн зохиодог болсон нь тамирчдын ур чадварыг дээшлүүлэх, залуучууд өсвөр үеийнхнийг сагсан бөмбөгийн спортоор шимтэн хичээллэхэд ихээхэн түлхэц болсон юм. Монгол улсын сагсан бөмбөгийн хөгжилд Алдар нийгэмлэгийн оруулсан хувь нэмэр их билээ. 1970-аад оны сүүлч, 1980-аад оны эхэн үеэс арван жилийн хүүхдүүдийн хамгийн их сонирхон тоголдог өргөн дэлгэрсэн спорт болсон юм. 1994 онд МСБХ шинэчлэгдэн зохион байгуулагдаж Монголын сагсан бөмбөгийн лигийн тэмцээнийг анх санаачлан зохион байгуулав. МСБХ нь 2000 оны 12 сарын 21–нд Азийн сагсан бөмбөгийн холбооны 44 дэх, 12 сарын 29–нд олон улсын сагсан бөмбөгийн холбооны 144 дэх гишүүн орноор тус тус элссэн билээ. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia2.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia3.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia5.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia6.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia10.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250512 Basketball in Mongolia12.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} == Цахим холбоос == {{Wiktionary|basketball|Сагсан бөмбөг}} {{Commonscat|Basketball|Сагсан бөмбөг}} [[Ангилал:Сагсан бөмбөг| ]] [[Ангилал:Багийн спортын төрөл]] [[Ангилал:Олимпын спортын төрөл]] 04twg1kup20bbty1x9sc0t58nqxyy5u 0 24430 823599 762461 2025-07-04T08:52:28Z Л.Идэр 97891 823599 wikitext text/x-wiki [[Зураг:Ulaan tsutgalan, Mongolia.jpg|thumb|Улаан цутгалан хүрхрээ, Өвөрхангай]] '''Хүрхрээ''' ([[Англи хэл|Англи]]: ''Waterfall'') гэж уул хадны орой хэц газраас доош цочмог ширүүн цутган бууж урсах [[ус]]ыг нэрлэдэг. Ихэвчлэн хадат [[уул]], [[гол]]ын хаднаас унаж буй газрыг хэлдэг. <center>{{Том зураг|Iguazu Décembre 2007 - Panorama 7.jpg|900|Хүрхрээ}}</center> {{stub}} [[Ангилал:Хүрхрээ| ]] [[Ангилал:Голын гольдролын хэлбэр]] 50ov99gete21ejofaca7u4tztmxj3na 0 30205 823576 741602 2025-07-04T00:23:17Z Д.Ильин 62073 823576 wikitext text/x-wiki {{Chembox | Watchedfields = | verifiedrevid = 464364488 | ImageFile3 = Ammonia-dimensions-from-Greenwood&Earnshaw-2D.svg | ImageName3 = Stereo structural formula of the ammonia molecule | ImageFileL1 = Ammonia-3D-balls-A.png | ImageNameL1 = Ball-and-stick model of the ammonia molecule | ImageFileR1 = Ammonia-3D-vdW.png | ImageNameR1 = Space-filling model of the ammonia molecule | IUPACName = Azane | OtherNames = Hydrogen nitride<br /> Trihydrogen nitride<br /> Nitro-Sil<br /> Nitrogen trihydride |Section1={{Chembox Identifiers | InChI = 1/H3N/h1H3 | InChIKey = QGZKDVFQNNGYKY-UHFFFAOYAF | CASNo = 7664-41-7 | CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}} | PubChem = 222 | ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEMBL = 1160819 | ChemSpiderID = 217 | ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}} | UNII = 5138Q19F1X | UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}} | EINECS = 231-635-3 | UNNumber = 1005 | KEGG = D02916 | KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}} | MeSHName = Ammonia | ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEBI = 16134 | RTECS = BO0875000 | SMILES = N | StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChI = 1S/H3N/h1H3 | StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChIKey = QGZKDVFQNNGYKY-UHFFFAOYSA-N | Beilstein = 3587154 | Gmelin = 79 | 3DMet = B00004}} |Section2={{Chembox Properties | Formula = NH₃ | MolarMass = 17.031 g/mol | Appearance = Өнгөгүй хий | Odour = Хүчтэй идэмхий үнэртэй | Density = 0.86&nbsp;kg/m³ (буцлах температурт 1.013 бар)<br /> 0.769 &nbsp;kg/m³ (STP)<ref>http://www.engineeringtoolbox.com/gas-density-d_158.html</ref><br /> 0.73&nbsp;kg/m³ (1.013 bar at 15&nbsp;°C)<br /> 681.9&nbsp;kg/m³ at −33.3&nbsp;°C (liquid)<ref>{{cite book|url=http://books.google.com/?id=qPGzhL3Y50YC&pg=PA132|page=132|title=Systematic Inorganic Chemistry|author=Yost, Don M.|chapter=Ammonia and Liquid Ammonia Solutions|publisher=READ BOOKS|year=2007|isbn=1-4067-7302-6}}</ref><br /> 817&nbsp;kg/m³ at −80&nbsp;°C (тунгалаг хуурай)<ref>{{cite journal|doi=10.1080/00337577508240819|title=On crystalline character of transparent solid ammonia|year=1975|author=Blum, Alexander|journal=Radiation Effects and Defects in Solids|volume=24|issue=4|page=277}}</ref> | MeltingPtC = −77.73 | BoilingPtC = −33.34 | Solubility = 47% w/w (0&nbsp;°C)<br />31% w/w (25&nbsp;°C)<br />18% w/w (50&nbsp;°C)<ref>{{cite book|title=The Merck Index: An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals|edition=12th|editor-last=Budavari|editor-first=Susan|publisher=Merck|year=1996|isbn=0-911910-12-3}}</ref> | SolubleOther = [[хлороформ]], [[эфир]], [[этанол]], [[метанол]] | Solvent = | pKa = 32.5 (−33&nbsp;°C),<ref>Perrin, D. D., ''Ionisation Constants of Inorganic Acids and Bases in Aqueous Solution''; 2nd Ed., Pergamon Press: Oxford, '''1982'''.</ref> 10.5 (DMSO) | pKb = 4.75 | RefractIndex = 1.3327 | Viscosity = 0.276 cP (&minus;40 °C) | VaporPressure = 8573 h Pa }} |Section3={{Chembox Structure | MolShape = [[Тригонал пирамид (молекуляр геометр)|Тригонал пирамид]] | Dipole = 1.42 [[Debye|D]] | PointGroup = C_3v }} |Section4={{Chembox Thermochemistry | DeltaHf = −46&nbsp;kJ·mol⁻¹<ref name=b1>{{cite book| author = Zumdahl, Steven S.|title =Chemical Principles 6th Ed| publisher = Houghton Mifflin Company| year = 2009| isbn = 0-618-94690-X|page=A22}}</ref> | Entropy = 193&nbsp;J·mol⁻¹·K⁻¹<ref name=b1/> }} |Section7={{Chembox Hazards | GHSPictograms = {{GHSp|GHS04}}{{GHSp|GHS05}}{{GHSp|GHS06}}{{GHSp|GHS09}}<ref name="sigma">{{Sigma-Aldrich|id=294993|name=Ammonia|accessdate=20 July 2013}}</ref> | HPhrases = {{H-phrases|221|280|314|331|400}}<ref name="sigma" /> | PPhrases = {{P-phrases|210|261|273|280|305+351+338|310}}<ref name="sigma" /> | ExternalSDS = [http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics0414.htm ICSC 0414] (anhydrous) | EUClass = {{Hazchem T}} {{Hazchem C}} {{Hazchem N}} | NFPA-H = 3 | NFPA-F = 1 | NFPA-R = 0 | NFPA-S = | RPhrases = {{R10}}, {{R23}}, {{R34}}, {{R50}} | SPhrases = {{S1/2}}, {{S9}}, {{S16}}, {{S26}}, {{S36/37/39}}, {{S45}}, {{S61}} | FlashPt = шатдаг хий | AutoignitionPtC = 651 | ExploLimits = 15–28% | NIOSH_ref=<ref name=NIOSH>{{PGCH|0028}}</ref> | PEL = 50 ppm (25 ppm [[ACGIH]]- TLV; 35 ppm [[STEL]]) | LD50 = 0.015 mL/kg (хүн, амаар) | REL = TWA 25 ppm (18 mg/m³) ST 35 ppm (27 mg/m³) | IDLH = 300 ppm | LC50 = 40,300 ppm (харх, 10 min)<br/>28595 ppm (харх, 20 min)<br/>20300 ppm (харх, 40 min)<br/>11590 ppm (харх, 1 hr)<br/>7338 ppm (харх, 1 hr)<br/>4837 ppm (хулгана, 1 hr)<br/>9859 ppm (туулай, 1 hr)<br/>9859 ppm (муур, 1 hr)<br/>2000 ppm (харх, 4 hr)<br/>4230 ppm (хулгана, 1 hr)<ref name=IDLH>{{IDLH|7664417|Ammonia}}</ref> | LCLo = 5000 ppm (сүүн тэжээлтэн, 5 min)<br/>5000 ppm (хүн, 5 min)<ref name=IDLH/> }} |Section8={{Chembox Related | OtherAnions = | OtherCations = [[Phosphine]]<br />[[Arsine]]<br />[[Stibine]] | OtherFunction = [[Гидразин]]<br />[[Гидразиний хүчил]] | OtherFunction_label = азотын гидрид | OtherCompounds = [[Аммонийн гидроксид]] }} }} '''Аммиак''' NH₃ - өнгөгүй, амьсгал боогдуулам хурц үнэртэй [[хий]]. Агаарын даралтанд -33,19°C-д буцалдаг, -77,75°C-д хатуурдаг. Аммиак болон агаарын холимог нь тодорхой нөхцөлд тэсрэх боломжтой. Усанд сайн уусдаг. 20°C-д нэг эзлэхүүн усанд ойролцоогоор 700 дахин их аммиак уусдаг. Ийм уусмлыг усан аммиак гэж нэрлэнэ. Ердийн температурт аммиак нь тогтвортой, 1200°C-с дээш температурт задарч, [[устөрөгч]] ба [[азот]]ыг үүсгэдэг. [[Катализатор]]ын орчинд аммиакийн задрал 300°C-с эхэлдэг. Аммиак нь урвалын идэвхтэй, [[хүчил]]тэй урвалд орж [[давс]], [[нүүрсхүчлийн давхар исэл|нүүрсхүчлийн давхар исэлтэй]] урвалд орж [[шүвтэр]] зэргийг үүсгэдэг бол [[цагаан алт]]ан болон бусад зарим нэг катализаторын орчинд [[азотын исэл|азотын ислийг]] үүсгэн исэлддэг. ==Хэрэглээ== Аммиак нь [[азотын хүчил]] болон [[Бордоо|азотын бордооны]] ([[аммонийн нитрат]], [[шүвтэр]], [[аммонийн сульфат]], [[нийлмэл бордоо]] г.м.) түүхий эд. Шингэн аммиак нь өөрөө маш өндөр концентрацитай [[бордоо]] юм. Аммиакийг [[капролактам]], [[синилийн хүчил]], [[шүү]], [[тэсрэх бодис]], техникийн давсууд зэргийг үйлдвэрлэхэд, мөн хөргөлтийн техникт [[хөргөгч бодис]] болгон ашигладаг. Аммиак нь [[органик синтез]]д өргөн ашиглагддаг. == Эх сурвалж == {{Reflist}} == Гадаад холболт == {{Commons category|Ammonia}} *[http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics0414.htm International Chemical Safety Card 0414] (anhydrous ammonia), ilo.org. *[http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics0215.htm International Chemical Safety Card 0215] (aqueous solutions), ilo.org. *{{PubChemLink|222}} *{{cite web|url=http://www.inrs.fr/fichetox/ft16.html|title=Ammoniac et solutions aqueuses|publisher=Institut National de Recherche et de Sécurité|language=fr|access-date=2015-12-20|archive-date=2010-12-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20101211115518/http://www.inrs.fr/fichetox/ft16.html|url-status=dead}} *[http://www.ammoniaspills.org/ Emergency Response to Ammonia Fertilizer Releases (Spills)] for the Minnesota Department of Agriculture.ammoniaspills.org *[http://www.cdc.gov/niosh/topics/ammonia National Institute for Occupational Safety and Health – Ammonia Page], cdc.gov *[http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0028.html NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards - Ammonia], cdc.gov *[https://web.archive.org/web/20151030194722/http://www.mozalearn.com/Extra-Videos-Ammonia_NH3-210353 Ammonia, video] {{азотын нэгдлүүд}} [[Ангилал:Хорт бодис]] [[Ангилал:Азотын нэгдэл]] [[Ангилал:Идэмхий бодис]] [[Ангилал:Байгаль орчинд хортой бодис]] [[Ангилал:Галын аюултай бодис]] [[Ангилал:Устөрөгчийн нэгдэл]] [[Ангилал:Хөргөгч бодис]] ee9c4totxcf8z4ecmu53gd14eqwkw3x 0 35495 823582 819812 2025-07-04T01:56:54Z 103.212.163.224 823582 wikitext text/x-wiki {{Инфобокс нисэх онгоцны буудал | image = New_Ulaanbaatar_International_Airport.jpg | nativename = | name = Чингис хаан олон улсын нисэх буудал | image-width = 250 | IATA = UBN | ICAO = ZMCB <center>{{Location map|Монгол|width=250|float=center |caption=|mark=Airplane_silhouette.svg|marksize=10 |label=ULN|position=right |lat_deg=47|lat_min=38|lat_sec=48.91|lat_dir=N |lon_deg=106|lon_min=49|lon_sec=11.71|lon_dir=E }}<small>Монгол Улс дахь нисэх буудлын байршил</small></center> | type = Олон нийтийн | owner = | operator = New Ulaanbaatar International Airport LLC | city-served = | location = [[Монгол]], [[Төв аймаг]], [[Сэргэлэн сум]] | hub = | metric-elev = yes | elevation-m = 1,366 | elevation-f = 4,481 | website = | coordinates = 47°38′48.91″N 106°49′11.71″E | metric-rwy = yes | r1-number = --/-- | r1-length-m = 3,600 | r1-length-f = 11,811 | r1-surface = [[Асфальт]] }} '''Чингис хаан олон улсын нисэх буудал''' ({{Lang-en|Chinggis Khaan International Airport}}) нь [[Улаанбаатар хот]]оос 52 км зайд [[Төв аймаг|Төв аймгийн]] [[Сэргэлэн сум (Төв)|Сэргэлэн сумын]] нутагт баригдаж, 2021 оны 7-р сарын 4-нд нээлтээ хийсэн нисэх буудал. Буудал байгуулалтын эхний түвшний санхүүжилт 540 сая ам.дол.-ыг Японоос 40 жилийн хөнгөлттэй зээлээр хийсэн.<ref name="АВИА Порт">[http://www.aviaport.ru/digest/2007/09/14/128411.html АВИА Порт]</ref><ref name="Новости">[http://www.altaiinter.info/news/?id=27808 Новости]</ref><ref name="Japan ODA Loan for Mongolia">{{cite web|title=Japan ODA Loan for Mongolia|url=http://www.jica.go.jp/english/news/jbic_archive/autocontents/english/news/2008/000054/index.html|publisher=JICA|accessdate=2 May 2008|archive-date=19 Гуравдугаар сар 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130319221147/http://www.jica.go.jp//english/news/jbic_archive/autocontents/english/news/2008/000054/index.html|url-status=dead}}</ref><ref name="chinadaily.com.cn">{{cite news| title = Mongolia starts to build new int'l airport| url= http://www.chinadaily.com.cn/xinhua/2012-04-24/content_5751528.html| newspaper= China Daily| accessdate = 26 August 2012}}</ref><ref name="gogo">{{Webarchiv|url=http://economics.gogo.mn/news/116305 |wayback=20121229141007 |text=gogo.mn |archiv-bot=2023-09-26 22:14:42 InternetArchiveBot }} Хөшигийн нисэх буудлыг "Мицубиши Чиёодо" барина</ref><ref name="UB Post">{{cite web|title=Khushigt Valley Airport will be operational in 2016|url=http://ubpost.mongolnews.mn/?p=2340|publisher=UB Post|accessdate=23 January 2013}}</ref> Бүтээн байгуулалтын явцад '''Улаанбаатар дахь олон улсын шинэ нисэх буудал''' ({{lang-en|New Ulaanbaatar International Airport}} буюу ''NUBIA''<ref>{{cite web|title=Project Web Site|url=http://www.nubia.mn/|publisher=MCAA|accessdate=24 January 2013|archive-date=5 Аравдугаар сар 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131005151657/http://nubia.mn/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=facebook site|url=http://www.facebook.com/pages/New-Ulaanbaatar-International-Airport-Project/179325028818013|publisher=MCAA}}</ref>) буюу '''Хөшигийн хөндийн нисэх буудал''' гэж нэрлэгддэг байсан. ==Зохион байгуулалт== Тус нисэх буудал нь 2 талаасаа зэрэг онгоцнууд хөөрч буудаг байх салхины болон геологийн тооцоололттойгоор байгуулагджээ. Буудлыг цаашдаа олон сая зорчигчдод үйлчлэх зориулалттайгаар тооцоолж эхний барилга байгууламжуудыг анхны зохион байгуулалтаар байгуулсан. *Зурвасын хэмжээ - 3 600 м *Автомашины зогсоол - 825 *Терминалын талбай - 37 000 м/кв *Цамхгийн өндөр - 41 м == Дотоод байнгын нислэг == Улаанбаатараас Ховд, Алтай, Улаангом, Өлгий, Мөрөн, Даланзадгад, Дорноговь зэрэг аймгийн төвүүд рүү байнгын нислэг болон Оюу Толгой нислэг үйлдэж байна. == Олон улсын байнгын нислэг<ref>{{Cite web |title=HOW TO GET TO MONGOLIA BY AIR |url=https://ubshuttle.com/en/blog/how-to-get-to-mongolia-by-air |access-date=2025-04-21 |website=ubshuttle.com |language=en}}</ref> == 2025 оны байдлаар Улаанбаатар хотоос [[Бээжин]], Сөүл/ [[Инчон]], [[Бусан]], [[Хонконг|Хонгконг]], [[Стамбул|Станбул]], [[Токио]]/Нарита, Праг, Эрхүү, Красноярск, Улаан-Үд, Хөх-хот, Хонгонг, Бангкок, Ханой зэрэг хотууд руу нийслэг үйлдэж байна. == Үйлчилдэг агаарын тээврийн [https://ubshuttle.com/en/blog/how-to-get-to-mongolia-by-air компаниуд болон нислэгийн хуваарь] == * [[Монголын Иргэний Агаарын Тээвэр|МИАТ]] -ТӨХК * [[Аэро Монголиа]] -ХХК * [[Хүннү Эйр]] -ХХК * Изинис Эйрвэйз -ХХК * Монголиан Эйрвэс Карго ХХК ==== [[АНУ]] ==== * Юнайтед арлайнес ==== [[Өмнөд Солонгос]] ==== * Эжиана Эйрлайнс * Кореан Эйр-[[Korean Air]] * Эйр Пусан * Жежү Эйр * Т'вэй Эйр ==== [[Орос]] ==== * [[Аэрофлот]] * КрасАвиа * ИрАэоро ==== [[Бусад]] ==== * [[Turkish Airlines|Туркиш Эйрлайнс]] * Эйр Чайна- [[Air China]] * Ти вэй эйр == Нийтийн тээвэр == 2025 оны байдлаар Улаанбаатар хот болон тус нисэх буудал хооронд нийтийн тээврийн автобус (Э:1 чиглэл)<ref>{{Cite web |last=admin |date=2023-07-06 |title=“Чингис хаан” Олон улсын нисэх онгоцны буудал руу нийтийн тээврийн автобус 05:00-01:40 цагийн хооронд иргэдэд үйлчилнэ |url=https://transport.ub.gov.mn/en/?p=5023 |access-date=2025-04-21 |website=Нийтийн тээврийн бодлогын газар |language=mn }}{{Dead link|date=Тавдугаар сар 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> суурин төлөөлөгчтэй такси компаниуд болон унааны онлайн захиалгын платформууд<ref>{{Cite web |title=Нисэх буудал явах автобус, хүргэх тосох машин унааны онлайн захиалга |url=https://getairport.taxi/mn |access-date=2025-04-21 |website=ubshuttle.com |language=mn}}</ref> үйлчилж байна. ==Зураг== <center><gallery widths="150px" heights="128px"> Зураг:20230924 192731 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191304 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192228 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192238 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192313 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192301 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191316 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192202 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192152 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192116 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192105 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192057 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191941 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191918 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191757 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191712 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191704 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191843 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191623 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191606 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 190800 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191205 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 190957 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 190730 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg </gallery></center> ==Эшлэл== <references/> == Гадаад холбоос == {{commonscat}} * https://www.ulaanbaatar-airport.mn/ * [http://www.mcaa.gov.mn Иргэний Нисэхийн Ерөнхий Газар] [[Ангилал:2021 онд байгуулагдсан]] [[Ангилал:Монголын нисэх онгоцны буудал]] [[Ангилал:Төв аймаг]] [[Ангилал:Улаанбаатарын тээвэр]] [[Ангилал:Гааль]] pfcdzz5122af0ddwxy57z3leycw6yxz 823583 823582 2025-07-04T02:01:16Z 103.212.163.224 823583 wikitext text/x-wiki {{Инфобокс нисэх онгоцны буудал | image = New_Ulaanbaatar_International_Airport.jpg | nativename = | name = Чингис хаан олон улсын нисэх буудал | image-width = 250 | IATA = UBN | ICAO = ZMCB <center>{{Location map|Монгол|width=250|float=center |caption=|mark=Airplane_silhouette.svg|marksize=10 |label=ULN|position=right |lat_deg=47|lat_min=38|lat_sec=48.91|lat_dir=N |lon_deg=106|lon_min=49|lon_sec=11.71|lon_dir=E }}<small>Монгол Улс дахь нисэх буудлын байршил</small></center> | type = Олон нийтийн | owner = | operator = New Ulaanbaatar International Airport LLC | city-served = | location = [[Монгол]], [[Төв аймаг]], [[Сэргэлэн сум]] | hub = | metric-elev = yes | elevation-m = 1,366 | elevation-f = 4,481 | website = | coordinates = 47°38′48.91″N 106°49′11.71″E | metric-rwy = yes | r1-number = --/-- | r1-length-m = 3,600 | r1-length-f = 11,811 | r1-surface = [[Асфальт]] }} '''Чингис хаан олон улсын нисэх буудал''' ({{Lang-en|Chinggis Khaan International Airport}}) нь [[Улаанбаатар хот]]оос 52 км зайд [[Төв аймаг|Төв аймгийн]] [[Сэргэлэн сум (Төв)|Сэргэлэн сумын]] нутагт баригдаж, 2021 оны 7-р сарын 4-нд нээлтээ хийсэн нисэх буудал. Буудал байгуулалтын эхний түвшний санхүүжилт 540 сая ам.дол.-ыг Японоос 40 жилийн хөнгөлттэй зээлээр хийсэн.<ref name="АВИА Порт">[http://www.aviaport.ru/digest/2007/09/14/128411.html АВИА Порт]</ref><ref name="Новости">[http://www.altaiinter.info/news/?id=27808 Новости]</ref><ref name="Japan ODA Loan for Mongolia">{{cite web|title=Japan ODA Loan for Mongolia|url=http://www.jica.go.jp/english/news/jbic_archive/autocontents/english/news/2008/000054/index.html|publisher=JICA|accessdate=2 May 2008|archive-date=19 Гуравдугаар сар 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130319221147/http://www.jica.go.jp//english/news/jbic_archive/autocontents/english/news/2008/000054/index.html|url-status=dead}}</ref><ref name="chinadaily.com.cn">{{cite news| title = Mongolia starts to build new int'l airport| url= http://www.chinadaily.com.cn/xinhua/2012-04-24/content_5751528.html| newspaper= China Daily| accessdate = 26 August 2012}}</ref><ref name="gogo">{{Webarchiv|url=http://economics.gogo.mn/news/116305 |wayback=20121229141007 |text=gogo.mn |archiv-bot=2023-09-26 22:14:42 InternetArchiveBot }} Хөшигийн нисэх буудлыг "Мицубиши Чиёодо" барина</ref><ref name="UB Post">{{cite web|title=Khushigt Valley Airport will be operational in 2016|url=http://ubpost.mongolnews.mn/?p=2340|publisher=UB Post|accessdate=23 January 2013}}</ref> Бүтээн байгуулалтын явцад '''Улаанбаатар дахь олон улсын шинэ нисэх буудал''' ({{lang-en|New Ulaanbaatar International Airport}} буюу ''NUBIA''<ref>{{cite web|title=Project Web Site|url=http://www.nubia.mn/|publisher=MCAA|accessdate=24 January 2013|archive-date=5 Аравдугаар сар 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131005151657/http://nubia.mn/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=facebook site|url=http://www.facebook.com/pages/New-Ulaanbaatar-International-Airport-Project/179325028818013|publisher=MCAA}}</ref>) буюу '''Хөшигийн хөндийн нисэх буудал''' гэж нэрлэгддэг байсан. ==Зохион байгуулалт== Тус нисэх буудал нь 2 талаасаа зэрэг онгоцнууд хөөрч буудаг байх салхины болон геологийн тооцоололттойгоор байгуулагджээ. Буудлыг цаашдаа олон сая зорчигчдод үйлчлэх зориулалттайгаар тооцоолж эхний барилга байгууламжуудыг анхны зохион байгуулалтаар байгуулсан. *Зурвасын хэмжээ - 3 600 м *Автомашины зогсоол - 825 *Терминалын талбай - 37 000 м/кв *Цамхгийн өндөр - 41 м == Дотоод байнгын нислэг == Улаанбаатараас Ховд, Алтай, Улаангом, Өлгий, Мөрөн, Даланзадгад, Дорноговь зэрэг аймгийн төвүүд рүү байнгын нислэг болон Оюу Толгой нислэг үйлдэж байна. == Олон улсын байнгын нислэг<ref>{{Cite web |title=HOW TO GET TO MONGOLIA BY AIR |url=https://ubshuttle.com/en/blog/how-to-get-to-mongolia-by-air |access-date=2025-04-21 |website=ubshuttle.com |language=en}}</ref> == 2025 оны байдлаар Улаанбаатар хотоос [[Бээжин]], Сөүл/ [[Инчон]], [[Бусан]], [[Хонконг|Хонгконг]], [[Стамбул|Станбул]], [[Токио]]/Нарита, Праг, Эрхүү, Красноярск, Улаан-Үд, Хөх-хот, Хонгонг, Бангкок, Ханой зэрэг хотууд руу нийслэг үйлдэж байна. == Үйлчилдэг агаарын тээврийн [https://ubshuttle.com/en/blog/how-to-get-to-mongolia-by-air компаниуд болон нислэгийн хуваарь] == * [[Монголын Иргэний Агаарын Тээвэр|МИАТ]] -ТӨХК * [[Аэро Монголиа]] -ХХК * [[Хүннү Эйр]] -ХХК * Изинис Эйрвэйз -ХХК * Монголиан Эйрвэс Карго ХХК ==== [[АНУ]] ==== * Юнайтед эйрлайнес ==== [[Өмнөд Солонгос]] ==== * Эжиана Эйрлайнс * Кореан Эйр-[[Korean Air]] * Эйр Пусан * Жежү Эйр * Т'вэй Эйр ==== [[Орос]] ==== * [[Аэрофлот]] * КрасАвиа * ИрАэоро ==== [[Бусад]] ==== * Жапанис эйрлайнес * [[Turkish Airlines|Туркиш Эйрлайнс]] * Эйр Чайна- [[Air China]] * Ти вэй эйр == Нийтийн тээвэр == 2025 оны байдлаар Улаанбаатар хот болон тус нисэх буудал хооронд нийтийн тээврийн автобус (Э:1 чиглэл)<ref>{{Cite web |last=admin |date=2023-07-06 |title=“Чингис хаан” Олон улсын нисэх онгоцны буудал руу нийтийн тээврийн автобус 05:00-01:40 цагийн хооронд иргэдэд үйлчилнэ |url=https://transport.ub.gov.mn/en/?p=5023 |access-date=2025-04-21 |website=Нийтийн тээврийн бодлогын газар |language=mn }}{{Dead link|date=Тавдугаар сар 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> суурин төлөөлөгчтэй такси компаниуд болон унааны онлайн захиалгын платформууд<ref>{{Cite web |title=Нисэх буудал явах автобус, хүргэх тосох машин унааны онлайн захиалга |url=https://getairport.taxi/mn |access-date=2025-04-21 |website=ubshuttle.com |language=mn}}</ref> үйлчилж байна. ==Зураг== <center><gallery widths="150px" heights="128px"> Зураг:20230924 192731 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191304 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192228 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192238 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192313 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192301 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191316 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192202 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192152 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192116 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192105 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 192057 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191941 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191918 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191757 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191712 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191704 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191843 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191623 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191606 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 190800 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 191205 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 190957 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg Зураг:20230924 190730 Chingis khaan airport in Mongolia.jpg </gallery></center> ==Эшлэл== <references/> == Гадаад холбоос == {{commonscat}} * https://www.ulaanbaatar-airport.mn/ * [http://www.mcaa.gov.mn Иргэний Нисэхийн Ерөнхий Газар] [[Ангилал:2021 онд байгуулагдсан]] [[Ангилал:Монголын нисэх онгоцны буудал]] [[Ангилал:Төв аймаг]] [[Ангилал:Улаанбаатарын тээвэр]] [[Ангилал:Гааль]] r6rgie3ckqiz6r4mp12g7kn5mgv9fcl 0 36895 823538 806229 2025-07-03T12:49:52Z Orgio89 4242 823538 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia110.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia89.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia88.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} cv1lt8gondyfi08l7lxpuyi7t8ttss7 823539 823538 2025-07-03T12:50:26Z Orgio89 4242 823539 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia88.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} 8d3bzy78lq5820lqszp2lpm3tkfnti9 823540 823539 2025-07-03T12:51:08Z Orgio89 4242 823540 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} 3ys3ebqnzol9slrj21zcw39v92qz4kh 823541 823540 2025-07-03T12:51:35Z Orgio89 4242 823541 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} nqj31tf5jxl9m32znubfwd6uziva0pn 823542 823541 2025-07-03T12:52:20Z Orgio89 4242 823542 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} ejnd3j4f95eqci43k4a45wxpv9q9s6g 823543 823542 2025-07-03T12:55:53Z Orgio89 4242 823543 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} 7bu49ryn6xwe4rkc9qi10ntebz9lwvq 823544 823543 2025-07-03T13:02:04Z Orgio89 4242 823544 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia111.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia113.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia40.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia50.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} 724ktocnv5007h9r50kwjvyeqaqlogo 823545 823544 2025-07-03T13:02:50Z Orgio89 4242 823545 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia111.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia106.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia40.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia50.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia16.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} 1mb9wtluifk2uv0vnm0vuhxx3zn758j 823546 823545 2025-07-03T13:03:11Z Orgio89 4242 823546 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia111.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia101.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia40.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia50.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia16.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} fkxyer6qfua87mzeg52emzkzggjtg5l 823547 823546 2025-07-03T13:03:42Z Orgio89 4242 823547 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia111.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia31.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia40.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia50.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia16.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} rz5b3t5jggeto1m6s290lpkgl004s87 823548 823547 2025-07-03T13:04:10Z Orgio89 4242 823548 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia111.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia91.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia40.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia50.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia16.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} mz8e4sphdmh943997mmihm61ii2nqie 823549 823548 2025-07-03T13:04:31Z Orgio89 4242 823549 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia111.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia93.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia40.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia50.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia16.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} 9soj9gv1dr8zzye8zkp6nvq4hm6utzm 823550 823549 2025-07-03T13:04:54Z Orgio89 4242 823550 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia111.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia63.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia40.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia50.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia16.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} e0rlsljtl683bk2uyf9snmk9qfhd14n 823551 823550 2025-07-03T13:05:21Z Orgio89 4242 823551 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia111.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia33.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia40.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia50.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia16.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} a8yb4hnn95hq3jzwg5gldmq68ibqf01 823552 823551 2025-07-03T13:05:54Z Orgio89 4242 823552 wikitext text/x-wiki '''Археологи''' гэдэг нь эртний [[Грек]]ийн ({{lang-el|"archaiologia"}}) (хуучин түүхийн өгүүлэл) гэсэн үгнээс гаралтай бөгөөд "archaios" буюу хуучин, эртний; "logos" буюу судлал, шинжлэл гэсэн үгийн нийлмэл бөгөөд үгчилбэл "хуучны судлал, эрт үеийг судлах ухаан" гэсэн утгатай үг юм. Энэхүү нэр томьёог НТӨ 424-347 оны хооронд амьдарч байсан эртний [[Грек]]ийн гүн ухаантан [[Платон]] анх өөрийн зохиолдоо тэмдэглэсэн бөгөөд эллинчүүд "археологи" хэмээх нэрийн дор баатарлаг хүмүүсийн угсаа залгамж, нүүдэллэн одогсодын тухай болон эртний хотын үүслийн тухай зэрэг эрт үед болж өнгөрсөн үйл явдлын тухай хүүрнэл болон эрэл хайгуул бүхнийг хамруулан "эртний хүмүүсийн амьдралын арга замыг судлах ухаан" гэж ойлгож байв.<ref>У.Эрдэнэбат. Археологийн үндэс-Судалгааны арга зүй</ref> ==Монголын археологийн олдвор== {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient Mongol warrior armor3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia119.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia118.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia112.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia108.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia111.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia3.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia21.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia54.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia44.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia68.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia59.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia48.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia40.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia50.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia1.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia28.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia38.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia15.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia16.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia23.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia84.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia45.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia86.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia65.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia51.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250310 Ancient artifiact in Mongolia42.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Эшлэл== {{Reflist}} {{commonscat}} [[Ангилал:Археологи| ]] {{Stub}} lslvfth2d5yy14elg0xnjb9yrgttg8e 0 47090 823597 739778 2025-07-04T08:31:30Z Эрдэнэболд.А 97890 823597 wikitext text/x-wiki {{Дуучин25 | зураг = | төрсөн_он = {{birth year and age|1955}} | төрсөн_газар = [[Монгол|Монгол]] улсын [[Төв]]<br>аймгийн [[Баянцагаан сум (Төв)|Баянцагаан сум]] | яс_үндэс = [[монгол үндэстэн]] | иргэн = {{MGL3}} | ажил_үйл = [[дуучин]] | урсгал = [[дуурь]], [[нийтийн дуу]] | алдар_нэр = '''Төр нийгмийн шан'''<br>[[Монгол улсын гавьяат жүжигчин]] (1993) <br>[[Монгол улсын ардын жүжигчин]] (2005) }} '''Аюурзанын Долгор''' (1955 оны 7-р сарын 1-нд [[Төв аймаг|Төв аймгийн]] [[Баянцагаан сум (Төв)|Баянцагаан сум]]<nowiki/>анд төрсөн) — [[Монгол]]ын [[дуурь|дуурийн]] [[дуучин]]. Монгол улсын Ардын жүжигчин (2005) Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар (2025) ==Боловсрол== 1970-1973 онд [[Сэлэнгэ аймаг|Сэлэнгэ аймгий]]<nowiki/>н Алтанбулагийн ХАА-н техникум, 1976-1984 онд ЗХУ-ын Свердловск /өнөөгийн Екатеринбург/ хотын Уралын Хөгжмийн дээд Сургууулийг дуулаачийн мэргэжлээр суралцаж төгссөн. ==Ажилласан байдал== 1973-1975 онд Төв аймгийн Соёлын ордонд жүжигчин, 1984-2012 онд УДБЭТ-т гоцлол дуучнаар ажилласан. СУИС-ийн дуулах ур зүйн тэнхимийн багш. СУИС-д А.Долгор нь Итали, ОХУ, Солонгос, Япон, Чех зэрэг улсуудад айлчлан тоглож, дэлхийн шилдэг театруудын тайзнаа дуулж, гадаадын үзэгчдээс өндөр үнэлэлт авч байсан. ==Амжилт== 1988 онд Ц.Нацагдорж “Үүлэн заяа” дуурийн гол дүрийг чадварлаг бүтээсний учир Соёлын яам, МУАХ-ны шилдэг дүрийн шагналыг авчээ. 1993 онд [[Гавьяат Жүжигчин|МУГЖ]], 2005 онд [[Ардын Жүжигчин|МУАЖ]] цол хүртсэн. ==Бүтээсэн дүр == * [[Жорж Бизе|Ж.Бизе]]<nowiki/>гийн «Кармен» — ''Кармен'' (1984) * [[Халтарын Билэгжаргал|Х.Билэгжаргал]]ын «Ламбугайн нулимс» — ''эх'' (1986) * [[Жузеппе Верди|Ж.Верди]] “Риголетто” — Мадделена 1986 онд * Т.Хренников “Шуурганаар” — Аксинья 1987 онд * [[Пётр Чайковский|П.И.Чайковский]] “Евгений Онегин” — Ольга 1988 онд * [[Цогзолын Нацагдорж|Ц.Нацагдорж]] “Үүлэн заяа” — цурхай 1988 онд * Ж.Верди “Отелло” — Эмилия 1989 онд * Ж.Пуччини “Чио Чио Сан” — Сузуки 1991 онд * В.А.Моцарт “Увидаст лимбэ” —2-р хатагтай 1993 онд * Д.Жанчив “Хөх торгон дээл” — 1994 онд * Ж.Верди “Трубадур” — Азучена 1994 онд * [[Цогзолын Нацагдорж|Ц.Нацагдорж]] “Гэсэр” — Арлунгоо 1995 онд * Ж.Россини “[[Севилийн үсчин]]” — Розина 1998 онд * [[Лувсанжамбын Мөрдорж|Л.Мөрдорж]] “Хөхөө Намжил” — Алтайн дагина 1999 онд * Г.Пүрэвдорж “Дэлхий ээжийн төрсөн өдөр” — Дэлхий ээж 2002 онд * [[Дагвын Лувсаншарав|Д.Лувсаншарав]] “Хар Хорум” — Будлан 2002 онд * Отто Николай “Виндзорын овжин авхай нар” — 2002 онд * [[Бямбасүрэнгийн Шарав|Б.Шарав]] “Чингис хаан” — Өэлүн ээж * Ж.Верди “Аида” — Амнерис 2012 он “Аргалд явсан ээж”, “Эр хүн”, “Зүүдний хайртай нутаг”, “Аав ээж хоёр”, “Бодлын цагаан хун” зэрэг түүний дуулсан сайхан дуунууд одоо хэр нь үнэ цэнээ алдаагүй. Анх 1991 онд “Морин хуур” наадамд яруу найрагч Б.Амгалан гуайн үгийг нь бичсэн “Бодлын цагаан хун” дуугаараа тэргүүн байр эзэлж, А.Долгор гэх дуучин ард түмний хайртай дуучин болж байсан билээ. {{DEFAULTSORT:Долгор, Аюурзанын}} [[Ангилал:Дуурийн дуучин]] [[Ангилал:Соёл урлагийн их сургуулийн багш]] [[Ангилал:Монголын дуучин]] [[Ангилал:Нийтийн дуучин]] [[Ангилал:Ардын Жүжигчин (Монгол)]] [[Ангилал:Гавьяат Жүжигчин (Монгол)]] [[Ангилал:Уралын хөгжмийн их сургуулийн төгсөгч]] [[Ангилал:Баянцагааны (Төв) хүн]] [[Ангилал:Монголчууд]] [[Ангилал:1955 онд төрсөн]] n2bnxwnocsvalwt8mwfucspytuzo5mh 0 62208 823567 721955 2025-07-03T14:25:54Z Enkhsaihan2005 64429 823567 wikitext text/x-wiki {{Short description|Зүүн Энэтхэг дэх муж}} {{Инфобокс Энэтхэгийн муж эсвэл нутаг дэвсгэр | name = Одиша | type = Муж | official_name = Одиша муж | image_skyline = {{multiple image | border = infobox | total_width = 300 | image_style = | caption_align = center | perrow = 2/2/2/2/2 | image1 = Shri Jagannatha Temple.jpg | caption1 = [[Жаганнатхи сүм]] | image2 = Deomali peak.jpg | caption2 = [[Деомали (уул)|Деомали]] | image3 = Beautiful Sun Set.jpg | caption3 = [[Чандипур, Одиша|Чандипур далайн эрэг]] | image4 = Puri Ratha Yatra.jpg | caption4 = [[Рата Ятра (Пури)|Рата Ятра]] | image5 = Konarka Temple.jpg | caption5 = [[Конарк нарны сүм]] | image6 = Chilika Bhubaneswar.me.jpg | caption6 = [[Чилика нуур]] | image7 = Bhitarkanika Crocodile.jpg | caption7 = [[Бхитарканика үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн]] | image8 = Ratnagiri (29).JPG | caption8 = [[Ратнагири, Одиша|Ратнагири]] | image9 = Lingaraj temple Bhubaneswar.jpg | caption9 = [[Лингаража сүм]] | image10 = Hirakud Dam Panorama (cropped).jpg | caption10= [[Хиракуд далан]] }} | image_seal = Seal of Odisha.svg | etymology = [[Одиачууд]]ын нутаг | nickname = Энэтхэгийн сүнс<br />Энэтхэгийн хамгийн сайн хадгалагдсан нууц | motto = [[Сатьямева Жаяте]] (Зөвхөн үнэн ялдаг) | anthem = [[Bande Utkala Janani|Bandē Utkaḷa Jananī]]<ref>{{Cite web |url=http://orissa.gov.in/e-magazine/orissaannualreference/ORA-2005/ORA-2005.htm |title=Orissa Annual Reference 2005 |access-date=2025-07-03 |archive-date=2012-06-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120627130051/http://orissa.gov.in/e-magazine/orissaannualreference/ORA-2005/ORA-2005.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2016/April/engpdf/odisha%20review-2016_april.pdf |title=Odisha Review 2016 |access-date=2025-07-03 |archive-date=2018-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180402101410/http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2016/April/engpdf/odisha%20review-2016_april.pdf |url-status=live }}</ref><br />[[File:Bande Utkala Janani Odia.ogg]] | image_map = IN-OD.svg | coordinates = {{coord|20.27|85.82|region:IN-OD_type:adm1st|display=inline,title}} | region = Зүүн Энэтхэг | before_was = [[Орисса муж]] | formation_date4 = {{start date and age|1936|4|1}}<br />[[Уткала Дибаса]] | capital = Бубанешвар | largestcity = Бубанешвар | districts = [[Одишагийн тойргийн жагсаалт|30 (3 хэлтэс)]] | Governor = [[Камбхампати Хари Бабу]] | Chief_Minister = [[Мохан Чаран Мажи]] | Deputy_CM = [[Канак Вардхан Сингх Део]] ([[Бхаратиа Жаната нам|БЖН]]) <br />[[Правати Парида]] ([[Бхаратиа Жаната нам|БЖН]]) | party = [[Бхаратиа Жаната нам|БЖН]] | legislature_type = Нэг танхимт | assembly = [[Одишагийн хууль тогтоох ассамблей]] | assembly_seats = 147 суудал | rajya_sabha_seats = 10 суудал | lok_sabha_seats = 21 суудал | judiciary = [[Одишагийн дээд шүүх]] | area_total_km2 = 155707 | area_rank = 8-р байр | length_km = 500 | width_km = 1030 | elevation_footnotes = <ref name="Socio-economic Profile">{{cite book | title=Socio-economic Profile of Rural India (series II).: Eastern India (Orissa, Jharkhand, West Bengal, Bihar and Uttar Pradesh) | publisher=Хөдөө орон нутгийн судалгааны төв, L.B.S. Үндэсний удирдлагын академи, Муссури | year=2011 | isbn=978-81-8069-723-4 | url=https://books.google.com/books?id=Fi_rz0_1ELUC&pg=PA73 | access-date=2025-07-03 | page=73}}</ref> | elevation_m = 900 | elevation_max_m = 1,672 | elevation_max_point = [[Деомали (уул)|Деомали]]<ref>{{Cite web |title=Deomali Peak in Koraput India |url=https://www.india9.com/i9show/Deomali-Peak-57564.htm |access-date=2025-07-03 |website=www.india9.com |archive-date=2023-03-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230324211121/https://www.india9.com/i9show/Deomali-Peak-57564.htm |url-status=live }}</ref> | elevation_min_m = -1 | elevation_min_point = [[Бенгалын булан]] | population_footnotes = <ref name="CensusIndia2011PCA12018"/> | population_total = {{IncreaseNeutral}} 41,974,218 | population_as_of = 2011 | population_rank = 11-р байр | population_density = 269 | population_urban = 16.69% | population_rural = 83.31% | population_demonym = [[Одиачууд]] | 0fficial_Langs = {{hlist|[[Одиа хэл|Одиа]]|[[Англи хэл]]<ref name=nclmanurep2010>{{cite web |title=Хэлний цөөнхийн асуудал эрхэлсэн комиссарын илтгэл: 47 дахь илтгэл (2008 оны 7 сараас 2010 оны 6 сар хүртэл) |pages=122–126 |publisher=Хэлний цөөнхийн асуудал эрхэлсэн комиссар, Цөөнхийн хэрэг эрхлэх яам, Энэтхэгийн Засгийн газар |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM47thReport.pdf |access-date=2025-07-03 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120513161847/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM47thReport.pdf |archive-date=2012-05-13 }}</ref>}} | official_script = [[Одиа бичиг]] | GDP_footnotes = <ref name="MOSPI">{{cite web|url=https://www.prsindia.org/parliamenttrack/budgets/odisha-budget-analysis-2020-21|title=Odisha Budget analysis|date=2020-02-18|website=PRS India|access-date=2025-07-03|archive-date=2020-10-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20201029164451/https://www.prsindia.org/parliamenttrack/budgets/odisha-budget-analysis-2020-21|url-status=live}}</ref> | GDP_total = {{Increase}}{{INRConvert|8.65|t|lk=r}} | GDP_year = 2023–24 | GDP_rank = 15-р байр | GDP_per_capita = {{INRConvert|161437}} (2023-24) <ref>{{Cite web |title=ODISHA Economic Survey Page 13 |url=https://pc.odisha.gov.in/sites/default/files/2024-07/OES%20Chapter_1%28Main%20Booklet%29_0.pdf | website=ODISHA Economic Survey}}</ref> {{IncreasePositive}} | GDP_per_capita_rank = 21-р байр | HDI = {{Increase}}0.610 {{color|#fc0|дундаж}}<ref>{{cite web |title=India: Subnational HDI |url=https://globaldatalab.org/shdi/table/shdi/IND/ |website=Global Data Labs |access-date=2025-07-03}}</ref> | HDI_year = 2022 | HDI_rank = 33-т | literacy = 79.0%<ref>{{Cite book |url=https://www.mospi.gov.in/sites/default/files/publication_reports/AnnualReport_PLFS2023-24L2.pdf |title=Жилийн тайлан, Ажиллах хүчний үечилсэн судалгаа (PLFS) (2023 оны 7 сараас 2024 оны 6 сар) |date=2024-09-23 |publisher=Үндэсний түүвэр судалгааны алба, Статистикийн яам, хөтөлбөрийн хэрэгжилт, Энэтхэгийн Засгийн газар |year=2024 |pages=A-10 |chapter=Appendix-A: Detailed tables, Table (7): Literacy rate (in per cent) of persons of different age groups for each State/UT (persons, age-group (years): 7 & above, rural+urban (column 6))}}</ref> | literacy_year = 2024 | literacy_rank = 28-д | sex_ratio = 1063[[эмэгтэй|♀]]/1000 [[эрэгтэй|♂]]<ref>{{Cite web|title=Sex ratio of State and Union Territories of India as per National Health survey (2019–2021)|url=https://main.mohfw.gov.in/basicpage-14|website=Эрүүл мэнд, гэр бүлийн халамжийн яам, Энэтхэг|access-date=2025-07-03|archive-date=2023-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20230108164803/https://main.mohfw.gov.in/basicpage-14|url-status=live}}</ref> | sexratio_year = 2023 | sexratio_rank = 18-д | iso_code = IN-OD<ref>{{cite web|url=https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:IN|title=Standard: ISO 3166 — Codes for the representation of names of countries and their subdivisions|access-date=2025-07-03|archive-date=2016-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20160617031837/https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:IN|url-status=live}}</ref> | registration_plate = OD<ref>{{cite web|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2012/Sep/01/vehicle-registration-number-od-to-replace-or-from-today-402096.html|title=Vehicle registration number: OD to replace OR from today|access-date=2025-07-03|archive-date=2024-03-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20240318132053/https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2012/Sep/01/vehicle-registration-number-od-to-replace-or-from-today-402096.html|url-status=live}}</ref> | website = odisha.gov.in | image_highway = SH IN-OR.png | SH_numbers = [[Одиша мужийн хурдны замын жагсаалт|OD SH1 – OD SH57]] }} '''Одиша''' ([[латин үсэг|лат-га.]] ''Odisha''; ''Orissa''-'''Орисса''' 2011 он хүртэл) — [[Энэтхэг]] улсын харьяа, нутгийн дорнод эргээр оршдог '''[[муж]]'''. 155 мянган км² газар нутаг, 42 сая хүн амтай. Албан ёсны бөгөөд нутгийн хэл нь [[ори хэл|ори]]. == Газар зүй == [[Зураг:Orissa State map.svg|thumb|left|180px|Нутгийн хуваарь]] Одиша нутаг [[Энэтхэгийн хойг]]ийн төв дорнод хэсэг, [[Бенгалын булан]]гийн эрэгт оршдог. Эргийн урт - 480 км. [[Өрнөд Бенгал]], [[Жарканд]], [[Чаттисгар]], [[Андра Прадеш]] мужтай хиллэдэг. Нутгийн дорнод хэсэг нам доор газар, бусад талаараа уулархаг. 31% ой. Эрэг дагуу 1100 км² талбайт [[Чилика]] нуур тогтжээ. [[Субарнарека]], [[Рушикуля]], [[Маханади]] зэрэг гол мөрөн урсдаг. Нутгийн хамгийн өндөр цэг нь [[Дорно Гат]] нурууны [[Деомали]] (1672 м) юм. Зундаа 25 °C - 36 °C, өвөлдөө 15 °C - 28 °C халуун байна. 6-10-р сард хур ихтэй. == Хүн ам зүй == Орисса мужийн хүн амын 81% төрөлхийн ори хэлтэй. Бенгал, хинди, урдү, тэлүгү хэлтэн бас бий. Хүн амын 73.0% бичиг үсэгт тайлагдсан. Эрэгтэйд 82%, эмэгтэйд 64% байна. ХХИ нь 0.442 байгаа. 93.6% [[хиндү]], 2.8% [[христийн шашин|христ]], 2.2% [[лал]], бусад хэсэг сарна гэх мэт шүтлэгтэй. === Хот суурин === Томоохон хот (2011 оны байдлаар): * [[Бубанешвар]] – 837,737 хүнтэй, * [[Каттак]] – 606,007, * [[Рауркела]] – 552,970. == Түүх == Эрт үед энэ хавийг [[Калинга]] гэж нэрийдэж байсан. НТӨ 261 онд Маврын [[Ашока]] хаан Калингаг эзлэн авсан тухай дурджээ. Дундад зуунд [[Дорно Ганга]], [[Гажапати]], [[Их Могол Улс|Их Могол]], [[Бенгал]] зэрэг улсын харьяанд орж явав. 18-р зуунд [[Британийн эзэнт гүрэн|Британийн]] колоничлолын мэдэлд орж, Бенгал муж, Мадрас мужид салангид хамаарч байв. 1903 оноос ори хэлтний өөрийн гэх муж байгуулах хөдөлгөөн өрнөсөн. 1912 онд [[Бихар]]-Орисса муж үүсэн байгуулагдсаны дараа хоёр хуваагдаж 1936 онд ори хэлтний Орисса муж дангаараа байгуулагджээ. 1947 онд Орисса муж тусгаар тогтносон Энэтхэгийн муж болсон. ==Зураг == <gallery widths="170px" heights="130px"> Hathigumpha.JPG Irrawaddy dolphin-Orcaella brevirostris by 2eight.jpg Kalinga_battlefield_daya_river_dhauli_hills.jpg Rath_Yatra_Puri_07-11027.jpg </gallery> == Эшлэл == {{Reflist|2}} {{Энэтхэг}} [[Ангилал:Одиша| ]] [[Ангилал:Энэтхэгийн муж улс]] [[Ангилал:Эдийн засгийн онцгой бүс]] d6vngjsye3o0wnx24u7k8sauif39gvm 0 62325 823568 646418 2025-07-03T14:26:31Z Enkhsaihan2005 64429 Enkhsaihan2005 moved page [[Өрнөд Бенгал]] to [[Баруун Бенгал]] 646418 wikitext text/x-wiki {{Нутаг |нэр = {{PAGENAME}} |ямар_янзын_нутаг = [[Энэтхэг улсын засаг захиргааны хуваарь|муж]] |анхаарах_нэр = পশ্চিমবঙ্গ ''босчимбонго'' <span style="color:gray;"><small>([[бенгал хэл|бенгал]])</small></span> |image_skyline = Durga,_Burdwan,_2011.JPG |imagesize = 250px |image_caption = Дургапужа наадам |image_map = IN-WB.svg |map_caption = Энэтхэгийн газрын зурагт {{PAGENAME}} |mapsize = 280px |улс_эсвэл = [[Дэлхийн улс орны нэрс|Улс]] |аль_улс_эсвэл = {{IND}} |нэгдүгээр_зэргийн_нэгж = [[Энэтхэг улсын засаг захиргааны хуваарь|Муж]] |нэгдүгээр_зэргийн_нутаг = '''{{PAGENAME}}''' |хоёрдугаар_зэргийн_нэгж = Дотроо |хоёрдугаар_зэргийн_нутаг = 20 тойрогт хуваагдана |нутгийн_төвийг_юу_гэх = Мужийн төв |нутгийн_төв = [[Галигдаа]] |газар_нутаг = 88,752 км² (14-р том) |хүн_ам = 91,347,736 (4-р олон) |хүн_ам_он = (2011) |нягт_сийрэг = 971 хүн/км² |түүхэн_он = 1947 онд |түүхэн_үйл = Бенгал нутаг хоёр хуваагдсанаас <br> Өрнө Бенгал Энэтхэгийнх болов. |тэмдэглэл = }} '''Өрнө Бенгал'''<ref>«Баруун Бенгал» гэх нь бий.</ref> ([[англи хэл|анг.]] ''West Bengal'') — [[Энэтхэг]] улсын харьяа, нутгийн дорнод биед оршдог '''[[муж]]'''. 88 мянган км² газар нутаг, 91 сая хүн амтай. Албан ёсны бөгөөд нутгийн хэл нь [[бенгал хэл|бенгал]]. == Газар зүй == [[Зураг:Westbengalimap.png|thumb|left|180px|Гол мөрний газрын зураг]] Өрнө Бенгал нутаг Энэтхэг орны дорнод хэсэгт оршдог. [[Орисса]], [[Жарканд]], [[Бихар]], [[Сикким]], [[Ассам]] муж, [[Балба]], [[Бутан]], [[Бангладеш]] улстай хил залгадаг. Бангладеш буюу Дорно Бенгалын хамтаар эртнээс [[Бенгал]] гэж хэлэгдэж ирсэн. Энэтхэг улсын дорнод үзүүрийн мужуудыг их биетэй холбосон нарийн хоолой газар энэ мужийнх байна. Тэр уулархаг нутаг нь [[Хималай]]н нурууны Даржаалин хэсэг болно. Нутгийн өмнө зүгт [[Бенгалын булан]] байх ба [[Ганга мөрөн]] садран цутгана. Ганга мөрний нам доор газарт хамаарна. Үржил шимт хөрс шороотой. Нутгийн 18.93%-ийг ой эзлэдэг. Ургамал, амьтнаар баян. == Хүн ам зүй == Өрнө Бенгал муж хүн амын олноор (91 сая) Энэтхэг улсын мужийн дунд 4-р байр эзэлнэ. Хүн ард шигүү (971 хүн/км²) суудаг. Хотжилтын хувь - 28%. Бичиг үсэгт тайлагдсан хувь - 77.1%. Хүн амын олонх нь бенгал хэлээр хэлэлцэнэ. Төвөд, ширваа зэрэг өөр хэл угсаатан болон нутгийн овог аймгийнхан бий. Хүн ардын 70.5% [[хиндү]], 27.0% [[лал]] шашин шүтлэгтэй. === Хот суурин === Томоохон хот (2011 оны байдлаар): * [[Галигдаа]] – 4,496,694 хүнтэй, * [[Хаура]] – 1,072,161, * [[Дургапур]] – 566,937. == Түүх == Өрнө Бенгал нутаг эрт дээр үеэс хойш [[Мавр]], [[Гупта]] зэрэг олон улсын харьяанд орж явав. 18-р зуунд [[Британийн эзэнт гүрэн|Британийн]] Энэтхэгийн мэдэлд орсон. [[Галигдаа]] Британийн Энэтхэгийн нийслэл, гол хот болжээ. 1947 онд колоничлолоос гарахад шашин шүтлэгийн байдлаар [[Бенгал]] нутаг хоёр хуваагдахад Өрнө Бенгал нь Энэтхэг улсын харьяанд оров. Хилээр тусгаарлагдахад [[лалын шашин|лал]] шашин голлосон Дорно Бенгал (өнөөгийн [[Бангладеш]]) болон [[хиндү]] шашин голлосон Өрнө Бенгалын хооронд ард иргэдийн харилцан нүүдэл явагджээ. ==Зураг == <gallery widths="170px" heights="130px"> Darjeeling_Himalayan_Railway.jpg|Даржаалингийн төмөр зам Panthera_tigris_tigris.jpg|Бенгал бар Rabindranath_Tagore_in_1909.jpg|Рабиндранат Таагүр Rivers Southern India 88.74820E 21.89536N.jpg|Ганга мөрний адаг </gallery> == Тайлбар == {{лавлах холбоос}} {{Энэтхэг}} [[Ангилал:Өрнөд Бенгал| ]] [[Ангилал:Энэтхэгийн муж улс]] bhcw18rkvqxrc0um3bl85d1fj53jkki 823573 823568 2025-07-03T18:24:26Z Enkhsaihan2005 64429 823573 wikitext text/x-wiki {{Short description|Зүүн Энэтхэг дэх муж}} {{About|1947 онд байгуулагдсан Зүүн Энэтхэг дэх мужийн|1905 болон 1911 оны хооронд оршиж байсан Энэтхэгийн мужийн тухай|Баруун Бенгал муж}} {{Инфобокс Энэтхэгийн муж эсвэл нутаг дэвсгэр | name = Баруун Бенгал | type = Муж | image_skyline = {{multiple image | border = infobox | total_width = 280 | image_style = | caption_align = center | perrow = 1/2/2/2/1 | image1 = Howrah bridge betwixt Lights.jpg | caption1 = [[Хаура гүүр]] | image2 = Dakshineswar Kali Temple, Dakshineswar, West Bengal, India (2007).jpg | caption2 = [[Дакшинесвар Кали сүм]] | image3 = Chhau dance.jpg | caption3 = [[Чхау бүжиг]] | image4 = HAZARDUARI - PALACE.jpg | caption4 = [[Хазардуари ордон]] | image5 = Durga Puja - 18.jpg | caption5 = [[Дурга Пужа]] | image6 = Digha Sankarpur 2Arnab.jpg | caption6 = [[Дига]] далайн эрэг | image7 = Royal Bengal Tiger walking down Mangrove Island in Sundarbans 3.jpg | caption7 = [[Бенгалын бар]] | image8 = Darjeeling.jpg | caption8 = [[Даржилинг]] }} | image_seal = Emblem of West Bengal (2018-present).svg | etymology = [[Бенгал тойрог|Нэгдсэн Бенгалын]] баруун хэсэг | nickname = "Бүх соёлын шинж чанаруудын төв" | motto = [[Сатьямева Жаяте]] <br/> (Зөвхөн үнэн ялдаг) | image_map = IN-WB.svg | coordinates = {{Coord|22.57|N|88.37|E|type:adm1st_scale:3000000_region:IN-WB|display=inline,title}} | region = Зүүн Энэтхэг | before_was = [[Бенгал тойрог|Бенгал муж]] | formation_date3 = formation | formation_date4 = 8 сарын 15, 1947 | capital = Калькутта | largestcity = capital | metro = Калькутта хотын бүс | anthem = [[Banglar Mati Banglar Jol]] <br/> (''Бенгалын хөрс, Бенгалын ус'')<ref>{{cite news |title=West Bengal Assembly passes resolution declaring Rabindranath Tagore composition as state anthem |url=https://scroll.in/latest/1055604/west-bengal-assembly-passes-resolution-declaring-rabindranath-tagore-composition-as-state-anthem |access-date=2025-07-03 |work=Scroll.in |date=2023-09-07}}</ref> | districts = [[Баруун Бенгалын тойргийн жагсаалт|23 (5 хэлтэс)]] | Governor = [[Ананда Босе]] | Chief_Minister = [[Мамата Банержи]] | party = [[Тринамулын Конгресс|ТМК]] | legislature_type = Нэг танхимт | assembly = [[Баруун Бенгалын хууль тогтоох ассемблей]] | assembly_seats = 294 суудал | rajya_sabha_seats = 16 суудал | lok_sabha_seats = 42 суудал | judiciary = [[Калькуттагийн дээд шүүх]] | area_total_km2 = 88752 | area_rank = 13-р байр | length_km = 320 | width_km = 623 | elevation_m = 500 | elevation_max_m = 3,636 | elevation_max_point = [[Сандакфу]]<ref>{{cite web |date=2008-12-25 |title=Сандакфу |url=http://www.sandakphu.com/sandakphu/Sandakphu.htm |access-date=2025-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081225044655/http://www.sandakphu.com/sandakphu/Sandakphu.htm |archive-date=2008-12-25}}</ref> | elevation_min_m = 11 | elevation_min_point = [[Бенгалын булан]]гийн ойр | population_footnotes = <ref name="2011 pp tableA2">{{cite web |url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |title=Area, population, decennial growth rate and density for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal |publisher=Ерөнхий бүртгэгч ба хүн амын тооллогын комиссар, Энэтхэг |access-date = 2025-07-03 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20120107060612/http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |archive-date = 2012-01-07}}</ref> | population_total = {{Increase}} 91,347,736 | population_as_of = 2011 | population_rank = 4-р байр | population_density = 1,029 | population_urban = 31.87% | population_rural = 68.13% | population_demonym = [[Бенгалчууд]] | 0fficial_Langs = [[Бенгал хэл|Бенгал]]<ref name=nclmanurep2010/>{{*}}[[Англи хэл]] | additional_official = [[Балба хэл|Балба]]{{*}}[[Урду хэл|Урду]]{{*}}[[Хинди хэл|Хинди]]{{*}}[[Одиа хэл|Одиа]]{{*}}[[Сантали хэл|Сантали]]{{*}}[[Панжаби хэл|Панжаби]]{{*}}[[Камтапури]]{{*}}[[Ранпури хэл|Ражбанши]]{{*}}[[Курмали хэл|Курмали]]{{*}}[[Курух хэл|Курух]]{{*}}[[Телүгү хэл]]<ref name=nclmanurep2010/> | official_script = [[Бенгал–Ассам бичиг]] | GDP_footnotes = <ref>{{Cite web |title=West Bengal Budget Analysis 2024-25 |url=https://prsindia.org/budgets/states/west-bengal-budget-analysis-2024-25 |access-date=2025-07-03 |website=PRS Legislative Research |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Economy of West Bengal - StatisticsTimes.com |url=https://statisticstimes.com/economy/india/west-bengal-economy.php |access-date=2025-07-03 |website=statisticstimes.com}}</ref> | GDP_total = {{Increase}}{{INRConvert|18.8|lc|lk=r}} | GDP_year = 2024-25 | GDP_rank = 6-р байр | GDP_per_capita = {{Increase}}{{INRConvert|171185|lk=r}} | GDP_per_capita_rank = 20-т | HDI = {{Increase}} 0.635 {{color|#fc0|Дундаж}}<ref>{{cite web |title=India: Subnational HDI |url=https://globaldatalab.org/shdi/table/shdi/IND/ |website=Global Data Labs |access-date=2025-07-03}}</ref> | HDI_year = 2022 | HDI_rank = 27-д | literacy = 82.6%<ref>{{Cite book |url=https://www.mospi.gov.in/sites/default/files/publication_reports/AnnualReport_PLFS2023-24L2.pdf |title=Жилийн тайлан, Ажиллах хүчний үечилсэн судалгаа (PLFS) (2023 оны 7 сараас 2024 оны 6 сар) |date=2024-09-23 |publisher=Үндэсний түүвэр судалгааны газар, Статистикийн яам, хөтөлбөрийн хэрэгжилт, Энэтхэгийн Засгийн газар |year=2024 |pages=A-10 |chapter=Appendix-A: Detailed tables, Table (7): Literacy rate (in per cent) of persons of different age groups for each State/UT (persons, age-group (years): 7 & above, rural+urban (column 6))}}</ref> | literacy_year = 2024 | literacy_rank = 25-д | sex_ratio = 950[[эмэгтэй|♀]]/1000 [[эрэгтэй|♂]]<ref>{{cite web |url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |title=Sex ratio, 0–6 age population, literates and literacy rate by sex for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal |publisher=Энэтхэгийн Засгийн газар: Дотоод хэргийн яам |access-date = 2025-07-03 |url-status = live |archive-url = https://web.archive.org/web/20120107060612/http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/prov_data_products_wb.html |archive-date = 2012-01-07}}</ref> | sexratio_year = 2011 | sexratio_rank = 8-д | iso_code = IN-WB | registration_plate = WB | website = wb.gov.in | image_highway = SH IN-WB.png | SH_numbers = [[Баруун Бенгал мужийн хурдны замын жагсаалт|WB SH1 – WB SH15]] | footnotes = {{ref|cap|^}}''1947 оны Энэтхэгийн тусгаар тогтнолын тухай хуулиар'' [[Бенгал тойрог|Бенгал мужийг]] Баруун Бенгал ба Зүүн Бенгал (одоогийн Бангладеш) гэсэн хоёр муж болгон хуваасан.{{sfn|Mukherjee|1987|p=230}}<br />{{ref|cap|††}} [[Бенгалын хуваалт (1947)]] }} '''Өрнө Бенгал'''<ref>«Баруун Бенгал» гэх нь бий.</ref> ([[англи хэл|анг.]] ''West Bengal'') — [[Энэтхэг]] улсын харьяа, нутгийн дорнод биед оршдог '''[[муж]]'''. 88 мянган км² газар нутаг, 91 сая хүн амтай. Албан ёсны бөгөөд нутгийн хэл нь [[бенгал хэл|бенгал]]. == Газар зүй == [[Зураг:Westbengalimap.png|thumb|left|180px|Гол мөрний газрын зураг]] Өрнө Бенгал нутаг Энэтхэг орны дорнод хэсэгт оршдог. [[Орисса]], [[Жарканд]], [[Бихар]], [[Сикким]], [[Ассам]] муж, [[Балба]], [[Бутан]], [[Бангладеш]] улстай хил залгадаг. Бангладеш буюу Дорно Бенгалын хамтаар эртнээс [[Бенгал]] гэж хэлэгдэж ирсэн. Энэтхэг улсын дорнод үзүүрийн мужуудыг их биетэй холбосон нарийн хоолой газар энэ мужийнх байна. Тэр уулархаг нутаг нь [[Хималай]]н нурууны Даржаалин хэсэг болно. Нутгийн өмнө зүгт [[Бенгалын булан]] байх ба [[Ганга мөрөн]] садран цутгана. Ганга мөрний нам доор газарт хамаарна. Үржил шимт хөрс шороотой. Нутгийн 18.93%-ийг ой эзлэдэг. Ургамал, амьтнаар баян. == Хүн ам зүй == Өрнө Бенгал муж хүн амын олноор (91 сая) Энэтхэг улсын мужийн дунд 4-р байр эзэлнэ. Хүн ард шигүү (971 хүн/км²) суудаг. Хотжилтын хувь - 28%. Бичиг үсэгт тайлагдсан хувь - 77.1%. Хүн амын олонх нь бенгал хэлээр хэлэлцэнэ. Төвөд, ширваа зэрэг өөр хэл угсаатан болон нутгийн овог аймгийнхан бий. Хүн ардын 70.5% [[хиндү]], 27.0% [[лал]] шашин шүтлэгтэй. === Хот суурин === Томоохон хот (2011 оны байдлаар): * [[Галигдаа]] – 4,496,694 хүнтэй, * [[Хаура]] – 1,072,161, * [[Дургапур]] – 566,937. == Түүх == Өрнө Бенгал нутаг эрт дээр үеэс хойш [[Мавр]], [[Гупта]] зэрэг олон улсын харьяанд орж явав. 18-р зуунд [[Британийн эзэнт гүрэн|Британийн]] Энэтхэгийн мэдэлд орсон. [[Галигдаа]] Британийн Энэтхэгийн нийслэл, гол хот болжээ. 1947 онд колоничлолоос гарахад шашин шүтлэгийн байдлаар [[Бенгал]] нутаг хоёр хуваагдахад Өрнө Бенгал нь Энэтхэг улсын харьяанд оров. Хилээр тусгаарлагдахад [[лалын шашин|лал]] шашин голлосон Дорно Бенгал (өнөөгийн [[Бангладеш]]) болон [[хиндү]] шашин голлосон Өрнө Бенгалын хооронд ард иргэдийн харилцан нүүдэл явагджээ. ==Зураг == <gallery widths="170px" heights="130px"> Darjeeling_Himalayan_Railway.jpg|Даржаалингийн төмөр зам Panthera_tigris_tigris.jpg|Бенгал бар Rabindranath_Tagore_in_1909.jpg|Рабиндранат Таагүр Rivers Southern India 88.74820E 21.89536N.jpg|Ганга мөрний адаг </gallery> == Тайлбар == {{лавлах холбоос}} {{Энэтхэг}} [[Ангилал:Өрнөд Бенгал| ]] [[Ангилал:Энэтхэгийн муж улс]] q92onxjzuc9tlygufrq4ncfc58guw7m 0 62327 823575 778868 2025-07-03T21:23:38Z Enkhsaihan2005 64429 823575 wikitext text/x-wiki {{short description|State in northeastern India}} {{Инфобокс Энэтхэгийн муж эсвэл нутаг дэвсгэр | name = Сикким | type = Муж | official_name = Сикким муж | image_skyline = {{multiple image | border = infobox | total_width = 300 | image_style = | perrow = 2/2/2 | caption_align = center | image1 = Buddha statue at Buddha Park of Ravangla, Sikkim, India (1).jpg | caption1 = [[Раванглагийн Буддагийн цэцэрлэгт хүрээлэн|Буддагийн цэцэрлэгт хүрээлэн]] | image2 = Sunrise over Kangchenjunga.jpg | caption2 = [[Канченжанга]] | image3 = Gurudongmar.Lake.jpg | caption3 = [[Гурудонгмар нуур]] | image4 = Monks praying inside Kathog Monastery alias Kartok Monastery at Pakyong, East Sikkim 02.jpg | caption4 = Карток хийдийн лам нар | image5 = Rumtek Monastery 04.jpg | caption5 = [[Румтек хийд]] | image6 = Temi tea garden.jpg | caption6 = [[Теми цайны цэцэрлэг]] }} | image_seal = Seal of Sikkim.svg | etymology = Шинэ ордон | nickname = "Будааны хөндий" | motto = [[Trailokyavijaya|Kham sum wangdu]] (Гурван ертөнцийн байлдан дагуулагч) | image_map = IN-SK.svg | region = Зүүн хойд Энэтхэг | before_was = [[Сиккимийн хаант улс]] | formation_date = 5 сарын 16, 1975 | capital = Ганток | largestcity = capital | districts = [[Сиккимийн тойргийн жагсаалт|6]] | Governor = [[Ом Пракаш Матхур]] | Chief_Minister = [[Прем Сингх Таманг]] | party = [[Сиккимийн Хувьсгалт Фронт|СХФ]] | legislature_type = Нэг танхимт | assembly = [[Сиккимийн хууль тогтоох ассамблей]] | assembly_seats = 32 суудал | rajya_sabha_seats = 1 суудал | lok_sabha_seats = 1 суудал | judiciary = [[Сиккимийн дээд шүүх]] | area_total_km2 = 7096 | area_rank = 27-р байр | length_km = 116 | width_km = 65 | elevation_m = 1,650 | elevation_max_m = 8,586 | elevation_max_point = [[Канченжанга]]<ref>{{cite web |date=20 February 2009 |title=Kangchenjunga – Peakware World Mountain Encyclcopedia |url=http://www.peakware.com/peaks.html?pk=132 |access-date=2025-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090220064113/http://www.peakware.com/peaks.html?pk=132 |archive-date=2009-02-20}}</ref> | elevation_min_m = 280 | elevation_min_point = Баруун Бенгалтай хиллэх хил<ref>{{cite web |title=Sikkim Information |url=https://cus.ac.in/index.php/en/information-3/important-links/sikkim-information#:~:text=The%20terrain%20throughout%20Sikkim%20is,from%20subtropical%20to%20high%20alpine |access-date=2025-07-03 |website=cus.ac.in}}</ref> | population_footnotes = <ref name="Cens2011Up" /> | population_total = {{IncreaseNeutral}} 610,577 | population_as_of = 2011 | population_rank = 32-р байр | population_density = 86 | population_urban = 25.15% | population_rural = 74.85% | 0fficial_Langs = {{hlist|[[Балба хэл|Балба]]|[[Сикким хэл|Сикким]]|[[Лепча хэл|Лепча]]|[[Англи хэл]]}}<ref name="langoff1">{{cite web |title=1977 Sikkim government gazette |url=https://www.sikkim.gov.in/stateportal/UsefulLinks/Gazette1977.pdf |website=sikkim.gov.in |publisher=Сикким мужийн захирагч |access-date=2025-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180722164022/https://www.sikkim.gov.in/stateportal/UsefulLinks/Gazette1977.pdf |archive-date=2018-07-22 |page=188}}</ref><ref name="langoff">{{cite web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |page=109 |title=Энэтхэг дэх Хэлний цөөнхийн комиссарын 50 дахь илтгэл |date=2014-07-16 |access-date=2025-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102211909/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |archive-date=2018-01-02 |url-status=dead}}</ref> | additional_official = {{hlist|[[Лимбу хэл|Лимбу]]|[[Невар хэл|Невар]]|[[Киранти хэлнүүд|Киранти]]|[[Гурунг хэл|Гурунг]]|[[Магар хэл|Магар]]|[[Шерпа хэл|Шерпа]]|[[Таманг хэл|Таманг]]|[[Сунвар хэл|Сунвар]]|[[Бхужел хэл|Бхужел]]}}<ref>{{cite web |title=Сиккимийн албан ёсны хэлний тухай хууль |url=https://www.sikkim.gov.in/uploads/Gazette/1977_THE_SIKKIM_OFFICIAL_LANGUAGES_ACT_20221029.pdf |website=sikkim.gov.in |publisher=Сиккимийн засгийн газар |access-date=2025-07-03}}</ref> | GDP_total = {{Increase}}({{USD}}6.7 тэрбум) | GDP_year = 2025-26 | GDP_rank = 29-р байр | GDP_per_capita = {{Increase}} {{USD|10,000|lk=r}} <ref>{{Cite web|url=https://prsindia.org/budgets/states/sikkim-budget-analysis-2025-26|title=Sikkim Budget Analysis 2025-26|website=PRS Legislative Research|accessdate=2025-07-03}}</ref> | GDP_per_capita_rank = 1-т | HDI = {{Increase}} 0.712 {{color|green|өндөр}}<ref>{{cite web |title=India: Subnational HDI |url=https://globaldatalab.org/shdi/table/shdi/IND/ |website=Global Data Labs |access-date=2025-07-03}}</ref> | HDI_year = 2022 | HDI_rank = 9-д | literacy = 84.7%<ref>{{Cite book |url=https://www.mospi.gov.in/sites/default/files/publication_reports/AnnualReport_PLFS2023-24L2.pdf |title=Жилийн тайлан, Ажиллах хүчний үечилсэн судалгаа (PLFS) (2023 оны 7 сараас 2024 оны 6 сар) |date=2024-09-23 |publisher=Үндэсний түүвэр судалгааны алба, Статистикийн яам, хөтөлбөрийн хэрэгжилт, Энэтхэгийн Засгийн газар |year=2024 |pages=A-10 |chapter=Appendix-A: Detailed tables, Table (7): Literacy rate (in per cent) of persons of different age groups for each State/UT (persons, age-group (years): 7 & above, rural+urban (column 6))}}</ref> | literacy_year = 2024 | literacy_rank = 19-д | sex_ratio = 890[[эмэгтэй|♀]]/1000 [[эрэгтэй|♂]] | sexratio_year = 2011 | sexratio_rank = 10-т | iso_code = IN-SK | registration_plate = SK | website = www.sikkim.gov.in | image_highway = SH IN-SK.png | SH_numbers = [[Сикким мужийн хурдны замын жагсаалт|SK SH1 – SK SH27]] }} '''Сикким''' ([[латин үсэг|лат-га.]] ''Sikkim'') — [[Энэтхэг]] улсын харьяа, нутгийн дорно умард биед оршдог '''[[муж]]'''. 7 мянган км² газар нутаг, 600 мянган хүн амтай. Албан ёсны бөгөөд нутгийн ардын 11 янз хэл бий. == Газар зүй == [[Зураг:Kangchenjunga.JPG|thumb|left|200px|Канченжунга оргил]] Сикким нутаг Энэтхэг орны дорно умард хэсэгт оршдог. Газар нутаг бага. [[Өрнөд Бенгал]] муж, [[Балба]], [[Бутан]], [[Хятад]] улстай хиллэдэг. Үндсэндээ уулархаг. Далайн түвшнээс дээш 280-8586 м өргөгдсөн газар нутагтай. Дэлхийн гуравдугаар өндөр уул [[Канченжунга]] Сикким-Балбын хилийн зурваст сүндэрлэсэн. 28 өндөр оргил, 80 мөсөн гол, 5 рашаан, 100 гаруй уулын гол горхитой. Нутгийн гуравны хоёр нь ой. Уул хад их, газар тариаланд тохиромжгүй. Төвөд, Бутан, Балба руу гарсан 8 даваа харгуйтай. == Хүн ам зүй == Сикким муж хүн амын тооны цөөн, сийрэг нягтшилаар Энэтхэгийн мужуудыг тэргүүлдэг. Хотын хүн амын эзлэх хувь - 11%. Олон хэлтний нутаг. Балба, сикким, жонха, гурум, линху зэрэг 11 хэлийг албан ёсоор баталжээ. Үүнээс хүн амын 68%-ийн төрөлх хэл нь балба, 7% сикким, 6.6% хинди, 6.5% лепча хэлтэй. Хүн ардын 57.8% [[хиндү]], 27.3% [[буддын шашин|будда]], 9.9% [[христийн шашин|христийн]] шашин шүтлэгтэй. === Хот суурин === Томоохон хот (2011 оны байдлаар): * [[Ганток]] – 98,658 хүнтэй. == Түүх == Сиккимийн эрт үеийн түүх сурвалж бичигт ховор тэмдэглэгдсэн. [[Төвөд]]өөс ирсэн Пунцагнамжил 1642 онд улс байгуулан эзэн суужээ. [[Британийн эзэнт гүрэн|Британийн]] Энэтхэг-Манж [[Чин улс|Чин]] хоёрын хооронд завсрын улс байн оршин тогтнов. Энэтхэг тусгаар тогтносны дараа Сикким Энэтхэгийн ивээлийн орон (проктерат) болсон. Хиндү шашинт балба хэлтэн олонхын тэмцэл, Энэтхэгийн дэмжлэгээр 1975 онд хаант ёсыг халж Энэтхэгийн муж болжээ. ==Зураг == <gallery widths="170px" heights="130px"> The_Old_Silk_Route,_East_Sikkim.jpg|Зулукийн үзэсгэлэнт зам Terraced_rice_fields_of_Sikkim_India.jpg|Тутрагийн талбай Flickr_-_Sukanto_Debnath_-_A_little_girl_from_Kaluk_Bazaar.jpg|Нутгийн охин MG_Marg.jpg|Ганток хотын гудамж </gallery> == Эшлэл == {{reflist|30em}} {{Энэтхэг}} [[Ангилал:Сикким| ]] [[Ангилал:Азийн түүхэн улс]] [[Ангилал:Энэтхэгийн муж улс]] [[Ангилал:Төвөдийн өндөрлөг]] [[Ангилал:Британийн Энэтхэг дэх колоничлолын түүх]] [[Ангилал:1975 онд байгуулагдсан]] 0echv1oolzet0mtbu8lg21ea9zivvhj 0 62355 823574 646476 2025-07-03T20:51:32Z Enkhsaihan2005 64429 823574 wikitext text/x-wiki {{Short description|Баруун хойд Энэтхэг дэх муж}} {{Инфобокс Энэтхэгийн муж эсвэл нутаг дэвсгэр | name = Ражастхан | type = Муж | official_name = Ражастхан муж | image_skyline = {{multiple image | border = infobox | total_width = 280 | image_style = | perrow = 1/2/2/2/1 | caption_align = center | image1 = Thar Khuri.jpg | caption1 = [[Тар цөл]] | image2 = Jodhpur mehrangarh fort (enhanced).jpg | caption2 = [[Мехрангарх]] | image3 = Udaipur-Stadtpalast-42-vom Picholasee-2018-gje.jpg | caption3 = [[Хотын ордон, Удаипур]] | image4 = Baroli temple.jpg | caption4 = [[Гатишварын сүм]] | image5 = Whole image of kumbhalgarh.jpg | caption5 = [[Кумбхалгарх]] | image6 = Mahi Bajaj Sagar Dam, Banswara.jpg | caption6 = [[Махи Бажаж Сагар далан]] | image7 = Jain Temple Ranakpur.jpg | caption7 = [[Ранакпур Жаин сүм]] | image8 = Amber palace, Jaipur.jpg | caption8 = [[Амер бэхлэлт]] }} | image_seal = Emblem of India.svg | seal_size = 100 | etymology = [[Ражпут|Хаадын]] нутаг | motto = [[Сатьямэва жаяте]] <br /> (Зөвхөн үнэн ялдаг) | image_map = IN-RJ.svg | coordinates = {{coord|26.6|73.8|region:IN-RJ_type:adm1st|display=inline,title}} | region = Хойд Энэтхэг | before_was = [[Ражпутана агентлаг]] | formation_date4 = 3 сарын 30, 1949 | capital = Жайпур | largestcity = capital | districts = [[Ражастханы тойргийн жагсаалт|41 (7 хэлтэс)]]<ref>{{Cite news|title=Ahead of Assembly polls, Gehlot announces formation of 19 new districts in Rajasthan |url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/ahead-of-assembly-polls-gehlot-announces-formation-of-19-new-districts-in-rajasthan/article66632231.ece |work=The Hindu |issn=0971-751X |date=2023-03-17 |access-date=2025-07-03 |archive-date=2023-03-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230317180332/https://www.thehindu.com/news/national/other-states/ahead-of-assembly-polls-gehlot-announces-formation-of-19-new-districts-in-rajasthan/article66632231.ece |url-status=live }}</ref> | Governor = [[Харибхау Кисанрао Багде]]<ref>{{cite news |title=BJP's Veteran Haribhau Kisanrao Bagde Named Rajasthan Governor: 5 Points |url=https://www.ndtv.com/india-news/bjps-veteran-haribhau-kisanrao-bagde-named-rajasthan-governor-5-points-6207173 |work=NDTV |date=2024-07-28 |access-date=2025-07-03}}</ref> | Chief_Minister = [[Бхажан Лал Шарма]] | party = [[Бхаратиа Жаната нам|БЖН]] | Deputy_CM = [[Дия Кумари]] ([[Бхаратиа Жаната нам|БЖН]]) <br /> [[Прем Чанд Баирва]] ([[Бхаратиа Жаната нам|БЖН]]) | legislature_type = Нэг танхимт | assembly = [[Ражастханы хууль тогтоох ассамблей]] | assembly_seats = 200 суудал | rajya_sabha_seats = 10 суудал | lok_sabha_seats = 25 суудал | judiciary = [[Ражастханы дээд шүүх]] | area_total_km2 = 342239 | area_rank = 1-р байр | length_km = 826 | width_km = 869 | elevation_footnotes = <ref>{{Cite web |title=Physiography of Rajasthan |url=https://environment.rajasthan.gov.in/content/environment/en/rsbb/about-rajasthan/physiography-of-rajasthan.html |access-date=2025-07-03 |website=Environment Portal |publisher=Ражастханы засгийн газар |archive-date=2023-03-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230324211322/https://environment.rajasthan.gov.in/content/environment/en/rsbb/about-rajasthan/physiography-of-rajasthan.html |url-status=live }}</ref> | elevation_m = 225 | elevation_max_m = 1,722 | elevation_max_point = [[Гуру Шихар]]<ref>{{Cite web |date=2009-04-10 |title=Guru Shikhar...Mount Abu |url=http://sirohi.nic.in/guru.htm |access-date=2025-07-03 |publisher=Үндэсний мэдээлэл зүйн төв |archive-date=2009-04-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090410000632/http://sirohi.nic.in/guru.htm |url-status=dead }}{{better source needed|date=May 2023}}</ref> | elevation_min_m = 100 | elevation_min_point = Бхим блок | population_footnotes = <ref name="RjPOP">{{cite web|url=http://censusindia.gov.in/2011census/censusinfodashboard/stock/profiles/en/IND008_Rajasthan.pdf|title=Rajasthan Profile|publisher=[[Энэтхэгийн хүн амын тооллого]]|access-date=2025-07-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160916102940/http://censusindia.gov.in/2011census/censusinfodashboard/stock/profiles/en/IND008_Rajasthan.pdf|archive-date=16 September 2016|url-status=live}}</ref> | population_total = {{Increase}} 68,548,437 | population_as_of = 2011 | population_rank = 7-р байр | population_density = 200 | population_urban = 24.87% | population_rural = 75.13% | population_demonym = [[Ражастханчууд]] | 0fficial_Langs = [[Хинди хэл]]<ref name=nclmanurep2010>{{cite web |url = http://www.nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf |title = Хэлний цөөнхийн асуудал эрхэлсэн комиссарын илтгэл: 52 дахь илтгэл (2014 оны 7 сараас 2015 оны 6 сар хүртэл) |pages = 34–35 |publisher = Хэлний цөөнхийн асуудал эрхэлсэн комиссар, Цөөнхийн хэрэг эрхлэх яам, Энэтхэгийн Засгийн газар |access-date = 2025-07-03 |df = dmy-all |archive-url = https://web.archive.org/web/20171228171523/http://www.nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf |archive-date = 2017-12-28}}</ref> | additional_official = [[Англи хэл]]<ref name=nclmanurep2010/> | official_script = [[Деванагари бичиг]] | GDP_footnotes = <ref>{{Cite web |title=Finance Department, GoR |url=https://finance.rajasthan.gov.in/docs/budget/statebudget/2024-2025%20(Modified%20Budget)/EconomicReviewE.pdf |access-date=2025-07-03 |website=finance.rajasthan.gov.in |archive-date=2023-02-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230223083234/https://finance.rajasthan.gov.in/website/StateBudgetAll.aspx |url-status=live }}</ref> | GDP_total = {{Increase}}{{INRConvert|15.28|lc|lk=r}} | GDP_year = 2023-24 | GDP_rank = 7-р байр | GDP_per_capita = {{Increase}}{{INRConvert|167964|lk=r}} | GDP_per_capita_rank = 22-т | HDI = {{Increase}} 0.652 {{color|#fc0|Дундаж}}<ref>{{cite web |title=India: Subnational HDI |url=https://globaldatalab.org/shdi/table/shdi/IND/ |website=Global Data Labs |access-date=2025-07-03}}</ref> | HDI_year = 2022 | HDI_rank = 23-т | literacy = 75.8%<ref>{{Cite book |url=https://www.mospi.gov.in/sites/default/files/publication_reports/AnnualReport_PLFS2023-24L2.pdf |title=Жилийн тайлан, Ажиллах хүчний үечилсэн судалгаа (PLFS) (2023 оны 7 сараас 2024 оны 6 сар) |date=2024-09-23 |publisher=Үндэсний түүвэр судалгааны алба, Статистикийн яам, хөтөлбөрийн хэрэгжилт, Энэтхэгийн Засгийн газар |year=2024 |pages=A-10 |chapter=Appendix-A: Detailed tables, Table (7): Literacy rate (in per cent) of persons of different age groups for each State/UT (persons, age-group (years): 7 & above, rural+urban (column 6))}}</ref> | literacy_year = 2024 | literacy_rank = 33-т | sex_ratio = 1009[[эмэгтэй|♀]]/1000 [[эрэгтэй|♂]]<ref>{{Cite web|title=Sex ratio of State and Union Territories of India as per National Health survey (2019–2021)|url=https://main.mohfw.gov.in/basicpage-14|website=Эрүүл мэнд, гэр бүлийн халамжийн яам, Энэтхэг|access-date=2025-07-03|archive-date=2023-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20230108164803/https://main.mohfw.gov.in/basicpage-14|url-status=live}}</ref> | sexratio_year = 2021 | sexratio_rank = 30-т | iso_code = IN-RJ | registration_plate = RJ | website = Rajasthan.gov.in | image_highway = SH IN-RJ.png | SH_numbers = [[Ражастхан мужийн хурдны замын жагсаалт|RJ SH1 -RJ SH138]] }} '''Ражастхан''' ([[латин үсэг|лат-га.]] ''Rajasthan'' {{IPA|ˈrɑːʤʌstʰɑːn}} - «вангийн нутаг») — [[Энэтхэг]] улсын харьяа, нутгийн өрнөд хэсэгт оршдог '''[[муж]]'''. 342 мянган км² газар нутаг, 74 сая хүн амтай. ==Зураг == <gallery widths="170px" heights="130px"> Thar_desert_Rajasthan_India.jpg|Тар цөл Road_Tunnel_in_Jaipur_Rajasthan.jpg|Хонгил зам Children_performing_for_Independence_Day,_Alwar_district,_Rajasthan,_India.jpg|Хүүхэд багачууд </gallery> == Эшлэл == {{Reflist}} {{Энэтхэг}} [[Ангилал:Ражастхан| ]] [[Ангилал:Энэтхэгийн муж улс]] nx8ckjx911zkbeguyo6czwctkmrxvg4 0 63113 823596 823498 2025-07-04T08:29:17Z Эрдэнэболд.А 97890 823596 wikitext text/x-wiki БНМАУ-ын АИХ-ын Тэргүүлэгчдийн 1956 оны 12-р сарын 31-ний өдрийн зарлигаар гарамгай амжилт гаргасан хүмүүст “БНМАУ-ын хөдөлмөрийн баатар” цол олгох болсон. Зарлигт Хөдөлмөрийн баатар цол шагнуулсан хүмүүст Сүхбаатарын одон дагалдуулан, “Алтан соёмбо” медаль олгож байхаар заажээ. '''БНМАУ-ын Хөдөлмөрийн баатруудын нэрсийн жагсаалт:''' * [[1957 он|1957]] — [[Дамдины Даваажав]] — Налайхын уурхайн бэхлэгч малтагч /анхны Хөдөлмөрийн баатар/ * [[1958 он|1958]] — [[Намжилын Бямбацогт]] — Ерөөгийн САА-н тракторч, комбайнч * [[1958 он|1958]] — [[Цэвээний Лувсансамбуу]] — жолооч * [[1959 он|1959]] — [[Дамбын Шарав]] — арьс ширний үйлдвэрийн ажилчин * [[1959 он|1959]] — [[Зундуйн Очир]] — Булган аймгийн Хишиг-Өндөр сумын хоньчин * [[1959 он|1959]] — [[Агваандоржийн Авирмэд]] — Батсүмбэрийн САА-н саальчин * [[1959 он|1959]] — [[Цэрэндашийн Цэрэн-Очир]] — Жараглантын САА-н комбайнч *1959 - Д.Шарав -Аж үйлдвэрийн комбинатын ажилчин * [[1959 он|1959]] — [[Цэрэнгийн Чойдорж]] — нэгдлийн дарга * [[1959 он|1959]] — [[Сономцэвээний Цогтгэрэл]] — хоньчин * [[1959 он|1959]] — [[Төмөрханы Нуга]] — хоньчин * [[1960 он|1960]] — [[Эрхэмбаярын Туваан]] — механикч * [[1960 он|1960]] — [[Гажидын Лувсанчимэд]] — комбайнч * [[1960 он|1960]] — [[Пунцагийн Осор]] — хоньчин * [[1960 он|1960]] — [[Ламаагийн Ойдов]] — УБТЗ-ын депогийн машинч * [[1960 он|1960]] — [[Гүнсэнгийн Мандах]] — УБТЗ-ын депогийн инженер * [[1961 он|1961]] — [[Сономын Цагааншүхэрт]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Даваагийн Баасандамба]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Дуламын Долгор]] — ногоочин * [[1961 он|1961]] — [[Цэвээний Сандагдалай]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Сономын Бадамсүрэн]] — ногоочин * [[1961 он|1961]] — [[Рагчаагийн Авирмэд]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Доржийн Баттөр]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Алтанбаганын Хөх-Уул]] — хоньчин * [[1961 он|1961]] — [[Дугаржавын Цэрэнпунцаг]] — [[тэмээчин]] * [[1961 он|1961]] — [[Жамбын Чулуунбаатар]] — тракторч * [[1961 он|1961]] — [[Бадамсамбуугийн Цогоо]] — барилгачин * [[1961 он|1961]] — [[Цэвээний Даваасамбуу]] — гагнуурчин * [[1961 он|1961]] — [[Тостын Бумбаа]] — тэмээчин * [[1961 он|1961]] — [[Ядамдашийн Намгаа]] — хоньчин * [[1961 он|1961]] — [[Хас-Очирын Хандхүү]] — мастер * [[1961 он|1961]] — [[Ойдовын Цэвэлдорж]] — адуучин * [[1961 он|1961]] — [[Даваасүрэнгийн Жижээ]] — [[тэмээчин]] * [[1961 он|1961]] — [[Юмжаагийн Цэдэнбал]] — АИХ-ын тэргүүлэгчдийн дарга * [[1961 он|1961]] — [[Ламжавын Санжжав]] — хоньчин * [[1961 он|1961]] — [[Галдандаваагийн Шагдарсүрэн]] — адуучин * [[1961 он|1961]] — [[Шагдарын Нанзад]] — хоньчин * [[1961 он|1961]] — [[Банзрагчин Эс]] — тэмээчин * [[1961 он|1961]] — [[Насангийн Хүрээт]] — [[тэмээчин]] * [[1961 он|1961]] — [[Намсрайн Нацагдорж]] — депогийн машинч * [[1961 он|1961]] — [[Раднаагийн Батаа]] — ажилчин * [[1961 он|1961]] — [[Занабазарын Хийрэв]] — жолооч * [[1961 он|1961]] — [[Осорын Гүндсамбуу]] — инженер, механикч * [[1961 он|1961]] — [[Линхуагийн Сундуй]] — өрөмдөгч * [[1961 он|1961]] — [[Хоохойчийн Төвшин]] — уурхайн бэхэлгээчин * [[1961 он|1961]] — [[Жигмидийн Отгонцагаан]] — уурхайн бэхэлгээчин * [[1962 он|1962]] — [[Раашийн Лувсан]] — хоньчин * [[1962 он|1962]] — [[Цагаандайн Буниа]] — гахайчин * [[1962 он|1962]] — [[Натарын Батдорж]] — тракторч * [[1962 он|1962]] — [[Чойнжуурын Лувсан]] — хоньчин * [[1962 он|1962]] — [[Санжийн Бат-Очир]] — хоньчин * [[1962 он|1962]] — [[Сүүлийн Гомбо]] — агротехникч * [[1962 он|1962]] — [[Бүрэнхүүгийн Жанчив]] — агрономич * [[1962 он|1962]] — [[Цэдэвийн Шатар]] — засварын механикч * [[1962 он|1962]] — [[Жигмидийн Батлай]] — бэхэлгээчин * [[1962 он|1962]] — [[Дэмээбайн Чанкий]] — бэхэлгээчин * [[1962 он|1962]] — [[Нугаманы Замиль]] — уурхайн мастер * [[1963 он|1963]] — [[Аюушийн Пүрэвгэл]] — бульдозерчин * [[1963 он|1963]] — [[Цэлхаажавын Самбуу]] — жолооч * [[1963 он|1963]] — [[Цэнгэлийн Цэрэндорж]] — тууварчин * [[1963 он|1963]] — [[Занын Ширнэн]] — тууварчин * [[1963 он|1963]] — [[Бархасын Лхагва]] — тууварчин * [[1963 он|1963]] — [[Чимэд-Очирын Шаравдорж]] — тракторч-комбайнч * [[1963 он|1963]] — [[Намжилын Гоожав]] — хоньчин * [[1963 он|1963]] — [[Мижээхүүгийн Ганболд]] — хоньчин * [[1963 он|1963]] — [[Ланцаагийн Дамдинсүрэн]] — хоньчин * [[1963 он|1963]] — [[Найдангийн Дэмбэрэлдорж]] — өрөмдөгч * [[1963 он|1963]] — [[Уртнасангийн Доржпалам]] — нэгдлийн дарга * [[1963 он|1963]] — [[Гэндэгийн Дашдорж]] — тракторчин * [[1963 он|1963]] — [[Жанчивын Баасан]] — тракторч, комбайнч * [[1963 он|1963]] — [[Өлзийн Даанжуур]] — механикч * [[1964 он|1964]] — [[Данцангийн Даш]] — индүү машин баригч * [[1964 он|1964]] — [[Түдэвийн Гэлэгжамц]] — жолооч * [[1965 он|1965]] — [[Валентина Терешкова]] — сансрын нисэгч * [[1965 он|1965]] — [[Жамсрангийн Самбуу]] — АИХ-ын тэргүүлэгчдийн дарга * [[1965 он|1965]] — [[Дунжмаагийн Цэнд]] — [[тэмээчин]] * [[1965 он|1965]] — [[Намхайн Ичинхорлоо]] — адуучин * [[1965 он|1965]] — [[Рэнцэнгийн Ёндон]] — жолооч * [[1965 он|1965]] — [[Жуанганы Сэрэкбай]] — хоньчин * [[1966 он|1966]] — [[Гомбын Лодойхүү]] — нэгдлийн дарга * [[1966 он|1966]] — [[Дугарын Дарамжав]] — САА-н дарга * [[1967 он|1967]] — [[Хүүхний Гомбосүрэн]] — [[тэмээчин]] * [[1967 он|1967]] — [[Ангирын Арьхад]] — хоньчин * [[1967 он|1967]] — [[Гиваагийн Содномдагва]] — хэвлэгч * [[1967 он|1967]] — [[Дарийн Арьяа]] — САА-н дарга * [[1968 он|1968]] — [[Бадийн Цэрэндорж]] — МАХН-ын үүрийн дарга * [[1968 он|1968]] — [[Жигмидийн Жагварал]] — тууварчин * [[1968 он|1968]] — [[Дүгэрийн Санж]] — тууварчин * [[1968 он|1968]] — [[Чүлтэмийн Нацагдорж]] — хоньчин * [[1969 он|1969]] — [[Дэндэвийн Пүрэвжав]] — жолооч * [[1969 он|1969]] — [[Дашбалжирын Намсрай]] — бригадын дарга * [[1969 он|1969]] — [[Лантуугийн Сэрчиндорж]] — мастер * [[1969 он|1969]] — [[Цэрэнхандын Шархүү]] — токарьчин * [[1969 он|1969]] — [[Рэнцэнгийн Минжүүр]] — нэгдлийн дарга * [[1969 он|1969]] — [[Жанчивын Маань]] — [[тэмээчин]] * [[1970 он|1970]] — [[Найдангийн Санжаа]] — тракторч-комбайнч * [[1970 он|1970]] — [[Сонын Доржнамжил]] — машинч * [[1971 он|1971]] — [[Сэнгийн Жамъян]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Дундголын Аюурзана]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Навааны Дугаржав]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Шаравын Дагвадорж]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Дамдингийн Жанар]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Тоймын Жамц]] — ямаачин * [[1971 он|1971]] — [[Лутмөнхийн Алтангэрэл]] — үхэрчин * [[1971 он|1971]] — [[Өлзийн Санхувраг]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Түдэвийн Тангад]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Хавдалдагийн Салтан]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Адьяагийн Цэдэн-Иш]] — нэгдлийн дарга * [[1971 он|1971]] — [[Борондонгийн Лувсан]] — нэгдлийн дарга * [[1971 он|1971]] — [[Лувсанпунцагийн Самбуу-Ёндон]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Ванчинжавын Данхар]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Балдангийн Дашзэвгэ]] — тракторч * [[1971 он|1971]] — [[Рахметын Чоний]] — бэхэлгээчин * [[1971 он|1971]] — [[Дэндэвийн Цэндсүрэн]] — цахилгаанчин * [[1971 он|1971]] — [[Дамдингийн Сосор]] — холбооны кабельчин * [[1971 он|1971]] — [[Баяртын Дамдин]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Долгорын Пүрэвдаш]] — зохион бүтээгч * [[1971 он|1971]] — [[Тунгалагийн Цэвэлсодном]] — ажилчин * [[1971 он|1971]] — [[Цэрэндоржийн Төмөр]] — инженер * [[1971 он|1971]] — [[Банзарын Төмөрдорж]] — механикч * [[1971 он|1971]] — [[Гончигжавын Алтанхүү]] — тракторч-комбайнч * [[1971 он|1971]] — [[Балжхүүгийн Галт-Очир|Балжинхүүгийн Галт-Очир]] — тракторч-комбайнч * [[1971 он|1971]] — [[Лувсанцэрэнгийн Лхагва]] — тракторч-комбайнч * [[1971 он|1971]] — [[Содномдоржийн Равжаа]] — гахайчин * [[1971 он|1971]] — [[Сүрэнжавын Надмид]] — саальчин * [[1971 он|1971]] — [[Гаадангийн Зина]] — саальчин * [[1971 он|1971]] — [[Ядамын Должинжав]] — ногоочин * [[1971 он|1971]] — [[Цэрэнгийн Сандуйжав]] — ногоочин * [[1971 он|1971]] — [[Аширэгийн Орногвай]] — хэсгийн дарга * 1973 — Мижидийн Чойжамц — тракторч-комбайнч /ХАА/ * [[1974 он|1974]] - [[Цэрэндондогийн Адьяа]]- Хархорин САА-н трактор комбайнч *1976 - Нүржавын Цэдэнпил - Дархан-Уул аймаг Силикат тоосго шохойн үйлдвэрийн пресс машины оператор * [[1978 оны 5-р сар 20 - Цэрэндашийн Намхайнямбуу -Завхан аймгийн Сонгино сумын Энхтайван нэгдлийн хоньчин, УИХ-ын гишүүн 1992-1996 он * [[1979 он|1979]] — [[Мүсилимийн Ахан]] — Баян-Өлгий аймгийн Ногооннуур сумын Партизан нэгдлийн хоньчин，АИХ-ын тэргүүлэгчдийн орлогч дарга * 1979 - Самбуугийн Энэбиш - Архангай аймгийн Төвшрүүлэхийн сангийн аж ахуйн тракторч комбайнч * [[1983 он|1983]] — [[Жорхоодойн Пүрвээ]] — бригадын дарга *1984 он Дуламжавын Лида -ДСАА-н трактор комбайнч * [[1983 он|1983]] - [[Дондогийн Бямбаа]] - Булган аймгийн Баян-Агт сум - хоньчин * [[1985 он|1985]] — [[Дэмбийн Нямсамбуу]] — тууварч малчин *1986 - [[Баатарын Төмөр|Очирын Дорлигсүрэн]] Хүнсний үйлдвэрийн дарга нарын анхны хөдөлмөрийн баатар *1986 - [[Баатарын Төмөр]] - [[тэмээчин]] *1988 - [[Гэлэгийн Жамсран]] - Баянхонгор аймгийн бууцагаан сум, Ургац нэгдлийн дарга. Мал эмнэлэгийн салбарын анхны Хөдөлмөрийн баатар. *1989 - Дамбын Самдан - ямаачин * [[1989 он|1989]] — [[Ядамжавын Дашпунцаг]] - Сум нэгдлийн дарга * [[1989 он|1989]] - [[Гомбын Манхан. ]] - хоньчин *1991 - [[Чогсомын Ванхүү]] - [[тэмээчин]] *1991 - Мөнхийн Даш - хоньчин == Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатрууд: == * [[1992 он|1992]] — [[Лувсанзундуйн Хоролгарав]] — хоньчин * [[1992 он|1992]] — [[Хорлоогийн Баянмөнх]] — Үндэсний бөх<ref>{{Webarchiv|url=http://uvs-khyargas.mn/?p=662 |wayback=20160417214313 |text=Увс аймгийн Хяргас сумын цахим хуудас: ''Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар Хорлоогийн Баянмөнх'' |archiv-bot=2023-10-06 12:07:01 InternetArchiveBot }}, Нийтлэсэн:2015 оны 06 сарын 29</ref> * [[1993 он|1993]] — [[Лхасрангийн Пэрэнлэй]] — лабораторийн зөвлөх эмч * [[1994 он|1994]] — [[Жигжидийн Мөнхбат]] — Үндэсний бөх * [[1994 он|1994]] — [[Зэвэгийн Ойдов]] — бөх * [[1995 он|1995]] — [[Намсрайн Төмөртогоо]] — "Боинг" нисэх онгоцны дарга * [[1995 он|1995]] — [[Сэржжавын Дашцэрэн]] — тээврийн жолооч * [[1995 он|1995]] — [[Авирмэдийн Отгондалай]] — мэс заслын эмч * [[1995 он|1995]] — [[Гончигсүрэнгийн Нямхүү]] — мэс заслын эмч * [[1996 он|1996]] — [[Шагдарын Отгонбилэг]] — [[Эрдэнэт үйлдвэр|"Эрдэнэт"]] үйлдвэрийн захирал<ref>{{Webarchiv|url=http://aldartnuud.dms.mn/12270.html |wayback=20180810025922 |text=Дэмжлэг менежмент систем.мн: ''ОТГОНБИЛЭГ Шагдарын'' |archiv-bot=2023-10-06 12:07:01 InternetArchiveBot }}, Нийтэлсэн огноо: 2015 оны 03 сарын 17</ref> * [[1997 он|1997]] — [[Намжилын Норовбанзад]] — Уртын дуучин * [[1997 он|1997]] — [[Базарын Ширэндэв]] — Академич, түүхч * [[1997 он|1997]] — [[Дамдинсүрэнгийн Шараа]] — Төмөр замын машинч * [[1998 он|1998]] — [[Лодонгийн Түдэв]] — Уран зохиолч, нийтлэлч * [[1998 он|1998]] — [[Дэнсмаагийн Бадгай]] — малчин * [[1998 он|1998]] — [[Паламын Тэргүүн]] — тууварч, малчин * [[1998 он|1998]] — [[Цагааны Бумцэнд]] — төмөр замын машинч * [[1998 он|1998]] — [[Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ]] — Үндэсний бөх * [[1999 он|1999]] — [[Догсомын Лхагва]] — малчин * [[1999 он|1999]] — [[Дарийн Дамдин]] — Үндэсний бөх * [[1999 он|1999]] — [[Жавзангийн Авирмэд]] * [[2000 он|2000]] — [[Ням-Осорын Цүлтэм]] — зураач * [[2000 он|2000]] — [[Дагвын Лувсаншарав]] -Хөгжмийн зохиолч * [[2001 он|2001]] — [[Домбооны Аюур]] -барилгачин * [[2001 он|2001]] — [[Лувсан-Очирын Пүрэвдорж]] * [[2001 он|2001]] — [[Гомбожавын Гомбосүрэн]] — жүжигчин * [[2002 он|2002]] — [[Намсрайн Очирбат]] — Экскаваторын машинч * [[2003 он|2003]] — [[Адъяагийн Рэнчин]] * [[2004 он|2004]] — [[Дэчингүнсэнгийн Туваанжав]] * [[2004 он|2004]] — [[Раднаабазарын Раш]]- -УБТЗ-ын дарга * [[2005 он|2005]] — [[Намбарын Лхагвадорж]] -Замын барилагчин * [[2006 он|2006]] — [[Гонгорын Хайдав]] -Дуурийн дуучин * [[2006 он|2006]] — [[Базарын Цэдэн-Иш]] -Генерал, хилчин. * 2006 — Чимбэгийн Сугар-Очир<ref>МУ-ын түүхэнд 433 алтан соёмбот Хөдөлмөрийн баатар төрөөд байгаагаас 17 нь тэмээчин баатар. Одоо эднээс амьд сэрүүн дөрөвхөн баатар бий. Өмнөговь аймгийн Мандал-Овоо суманд Далайн Хамар гуай байгаа бол Баянхонгор аймгийн Баян-Өндөр сумын нэг ангийн гурван баатарын хоёр нь буюу Чогсомын Ванхүү, Баатарын Төмөр, мөн Баянхонгор аймгийн Баянлиг суманд тэмээний отгон баатар Чимбэгийн Сугар-Очир нар бий.</ref>—[[тэмээчин]] * [[2008 он|2008]] — [[Найдангийн Түвшинбаяр]] — тамирчин /жүдо/ * [[2008 он|2008]] — [[Энхбатын Бадар-Ууган]] — тамирчин /бокс/ * [[2008 он|2008]] — [[Отрядын Гүндэгмаа]] — тамирчин /гар буу/ * [[2008 он|2008]] — [[Дамбадондогийн Баатаржав]] — тамирчин * [[2007 он|2007]] — [[Ц.Чойжил]] —депо машинч * [[2009 он|2009]] — [[Пүрэвдоржийн Сэрдамба]] — тамирчин /бокс/ * [[2009 он|2009]] — [[Долгорсүрэнгийн Дагвадорж]] — [[сүмо]] бөх<ref>[http://news.gogo.mn/r/55084 Ч.Болортуяа: ''Балдангийн Жав, Долгорсүрэнгийн Дагвадорж нарт Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар цол хүртээлээ'']{{Dead link|date=Дөрөвдүгээр сар 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Нийтэлсэн огноо: 2009 оны 06 сарын 12</ref> *2011 — [[Гомбожавын Очирбат]] — төр нийгмийн зүтгэлтэн *2011 --- [[Майдаржавын Ганзориг]] - сансрын нисэгч, эрдэмтэн * [[2015 он|2015]] — [[Баартуугийн Зангад]] — Дуурийн дуучин * [[2017 он|2017]] — [[Доржсүрэнгийн Сумъяа]] - жүдо бөх * [[2017 он|2017]] — [[Соронзонболдын Батцэцэг]] - чөлөөтийн бөх * 2017 - Бавуугийн Лхагвасүрэн - Ардын Уран зохиолч * [[2017 он|2017]] — [[Паавангийн Дамдин]] - Аж үйлдвэр болон Хөнгөн, Хүнсний үйлдвэрийн сайд асан * [[2017 он|2017]] — [[Чойжингийн Хурц]] - Геологи, Уул уурхайн сайд асан * [[2018 он|2018]] — Батхүүгийн Батбаяр -Ил уурхайн өрмийн машинч * [[2018 он|2018]] — [[Бөхийн Бааст]] - Ардын Уран зохиолч * [[2019 он|2019]] — [[Нацагийн Жанцанноров]] - Хөгжмийн Зохиолч * [[2019 он|2019]] — [[Бямбасүрэнгийн Шарав]] - Хөгжмийн Зохиолч *[[2019 он|2019 —]] Баатарын Рагчаа - Геологи, Газар зохион байгуулалт *2021 [[2019 он|—]] [[Өндөрийн Дорждэрэм]] - Барилгын салбар *2021 [[2019 он|—]] Даржаагийн Жамц - Газар зохион байгуулалт *2022 - Тангадын Галсан - Ардын Уран зохиолч *2023 - Чинагийн Галсан - Зохиолч *2025 - Аюурзаны Долгор - Дуурийн дуучин ==Эшлэл== <references group="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%BD_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B3" /> [[Ангилал:Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар|!]] [[Ангилал:Жагсаалт]] pgu7pvccs41bvo0hznq0jdwjpyoflvv 823598 823596 2025-07-04T08:35:20Z Эрдэнэболд.А 97890 Update 823598 wikitext text/x-wiki БНМАУ-ын АИХ-ын Тэргүүлэгчдийн 1956 оны 12-р сарын 31-ний өдрийн зарлигаар гарамгай амжилт гаргасан хүмүүст “БНМАУ-ын хөдөлмөрийн баатар” цол олгох болсон. Зарлигт Хөдөлмөрийн баатар цол шагнуулсан хүмүүст Сүхбаатарын одон дагалдуулан, “Алтан соёмбо” медаль олгож байхаар заажээ. '''БНМАУ-ын Хөдөлмөрийн баатруудын нэрсийн жагсаалт:''' * [[1957 он|1957]] — [[Дамдины Даваажав]] — Налайхын уурхайн бэхлэгч малтагч /анхны Хөдөлмөрийн баатар/ * [[1958 он|1958]] — [[Намжилын Бямбацогт]] — Ерөөгийн САА-н тракторч, комбайнч * [[1958 он|1958]] — [[Цэвээний Лувсансамбуу]] — жолооч * [[1959 он|1959]] — [[Дамбын Шарав]] — арьс ширний үйлдвэрийн ажилчин * [[1959 он|1959]] — [[Зундуйн Очир]] — Булган аймгийн Хишиг-Өндөр сумын хоньчин * [[1959 он|1959]] — [[Агваандоржийн Авирмэд]] — Батсүмбэрийн САА-н саальчин * [[1959 он|1959]] — [[Цэрэндашийн Цэрэн-Очир]] — Жараглантын САА-н комбайнч *1959 - Д.Шарав -Аж үйлдвэрийн комбинатын ажилчин * [[1959 он|1959]] — [[Цэрэнгийн Чойдорж]] — нэгдлийн дарга * [[1959 он|1959]] — [[Сономцэвээний Цогтгэрэл]] — хоньчин * [[1959 он|1959]] — [[Төмөрханы Нуга]] — хоньчин * [[1960 он|1960]] — [[Эрхэмбаярын Туваан]] — механикч * [[1960 он|1960]] — [[Гажидын Лувсанчимэд]] — комбайнч * [[1960 он|1960]] — [[Пунцагийн Осор]] — хоньчин * [[1960 он|1960]] — [[Ламаагийн Ойдов]] — УБТЗ-ын депогийн машинч * [[1960 он|1960]] — [[Гүнсэнгийн Мандах]] — УБТЗ-ын депогийн инженер * [[1961 он|1961]] — [[Сономын Цагааншүхэрт]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Даваагийн Баасандамба]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Дуламын Долгор]] — ногоочин * [[1961 он|1961]] — [[Цэвээний Сандагдалай]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Сономын Бадамсүрэн]] — ногоочин * [[1961 он|1961]] — [[Рагчаагийн Авирмэд]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Доржийн Баттөр]] — тракторч-комбайнч * [[1961 он|1961]] — [[Алтанбаганын Хөх-Уул]] — хоньчин * [[1961 он|1961]] — [[Дугаржавын Цэрэнпунцаг]] — [[тэмээчин]] * [[1961 он|1961]] — [[Жамбын Чулуунбаатар]] — тракторч * [[1961 он|1961]] — [[Бадамсамбуугийн Цогоо]] — барилгачин * [[1961 он|1961]] — [[Цэвээний Даваасамбуу]] — гагнуурчин * [[1961 он|1961]] — [[Тостын Бумбаа]] — тэмээчин * [[1961 он|1961]] — [[Ядамдашийн Намгаа]] — хоньчин * [[1961 он|1961]] — [[Хас-Очирын Хандхүү]] — мастер * [[1961 он|1961]] — [[Ойдовын Цэвэлдорж]] — адуучин * [[1961 он|1961]] — [[Даваасүрэнгийн Жижээ]] — [[тэмээчин]] * [[1961 он|1961]] — [[Юмжаагийн Цэдэнбал]] — АИХ-ын тэргүүлэгчдийн дарга * [[1961 он|1961]] — [[Ламжавын Санжжав]] — хоньчин * [[1961 он|1961]] — [[Галдандаваагийн Шагдарсүрэн]] — адуучин * [[1961 он|1961]] — [[Шагдарын Нанзад]] — хоньчин * [[1961 он|1961]] — [[Банзрагчин Эс]] — тэмээчин * [[1961 он|1961]] — [[Насангийн Хүрээт]] — [[тэмээчин]] * [[1961 он|1961]] — [[Намсрайн Нацагдорж]] — депогийн машинч * [[1961 он|1961]] — [[Раднаагийн Батаа]] — ажилчин * [[1961 он|1961]] — [[Занабазарын Хийрэв]] — жолооч * [[1961 он|1961]] — [[Осорын Гүндсамбуу]] — инженер, механикч * [[1961 он|1961]] — [[Линхуагийн Сундуй]] — өрөмдөгч * [[1961 он|1961]] — [[Хоохойчийн Төвшин]] — уурхайн бэхэлгээчин * [[1961 он|1961]] — [[Жигмидийн Отгонцагаан]] — уурхайн бэхэлгээчин * [[1962 он|1962]] — [[Раашийн Лувсан]] — хоньчин * [[1962 он|1962]] — [[Цагаандайн Буниа]] — гахайчин * [[1962 он|1962]] — [[Натарын Батдорж]] — тракторч * [[1962 он|1962]] — [[Чойнжуурын Лувсан]] — хоньчин * [[1962 он|1962]] — [[Санжийн Бат-Очир]] — хоньчин * [[1962 он|1962]] — [[Сүүлийн Гомбо]] — агротехникч * [[1962 он|1962]] — [[Бүрэнхүүгийн Жанчив]] — агрономич * [[1962 он|1962]] — [[Цэдэвийн Шатар]] — засварын механикч * [[1962 он|1962]] — [[Жигмидийн Батлай]] — бэхэлгээчин * [[1962 он|1962]] — [[Дэмээбайн Чанкий]] — бэхэлгээчин * [[1962 он|1962]] — [[Нугаманы Замиль]] — уурхайн мастер * [[1963 он|1963]] — [[Аюушийн Пүрэвгэл]] — бульдозерчин * [[1963 он|1963]] — [[Цэлхаажавын Самбуу]] — жолооч * [[1963 он|1963]] — [[Цэнгэлийн Цэрэндорж]] — тууварчин * [[1963 он|1963]] — [[Занын Ширнэн]] — тууварчин * [[1963 он|1963]] — [[Бархасын Лхагва]] — тууварчин * [[1963 он|1963]] — [[Чимэд-Очирын Шаравдорж]] — тракторч-комбайнч * [[1963 он|1963]] — [[Намжилын Гоожав]] — хоньчин * [[1963 он|1963]] — [[Мижээхүүгийн Ганболд]] — хоньчин * [[1963 он|1963]] — [[Ланцаагийн Дамдинсүрэн]] — хоньчин * [[1963 он|1963]] — [[Найдангийн Дэмбэрэлдорж]] — өрөмдөгч * [[1963 он|1963]] — [[Уртнасангийн Доржпалам]] — нэгдлийн дарга * [[1963 он|1963]] — [[Гэндэгийн Дашдорж]] — тракторчин * [[1963 он|1963]] — [[Жанчивын Баасан]] — тракторч, комбайнч * [[1963 он|1963]] — [[Өлзийн Даанжуур]] — механикч * [[1964 он|1964]] — [[Данцангийн Даш]] — индүү машин баригч * [[1964 он|1964]] — [[Түдэвийн Гэлэгжамц]] — жолооч * [[1965 он|1965]] — [[Валентина Терешкова]] — сансрын нисэгч * [[1965 он|1965]] — [[Жамсрангийн Самбуу]] — АИХ-ын тэргүүлэгчдийн дарга * [[1965 он|1965]] — [[Дунжмаагийн Цэнд]] — [[тэмээчин]] * [[1965 он|1965]] — [[Намхайн Ичинхорлоо]] — адуучин * [[1965 он|1965]] — [[Рэнцэнгийн Ёндон]] — жолооч * [[1965 он|1965]] — [[Жуанганы Сэрэкбай]] — хоньчин * [[1966 он|1966]] — [[Гомбын Лодойхүү]] — нэгдлийн дарга * [[1966 он|1966]] — [[Дугарын Дарамжав]] — САА-н дарга * [[1967 он|1967]] — [[Хүүхний Гомбосүрэн]] — [[тэмээчин]] * [[1967 он|1967]] — [[Ангирын Арьхад]] — хоньчин * [[1967 он|1967]] — [[Гиваагийн Содномдагва]] — хэвлэгч * [[1967 он|1967]] — [[Дарийн Арьяа]] — САА-н дарга * [[1968 он|1968]] — [[Бадийн Цэрэндорж]] — МАХН-ын үүрийн дарга * [[1968 он|1968]] — [[Жигмидийн Жагварал]] — тууварчин * [[1968 он|1968]] — [[Дүгэрийн Санж]] — тууварчин * [[1968 он|1968]] — [[Чүлтэмийн Нацагдорж]] — хоньчин * [[1969 он|1969]] — [[Дэндэвийн Пүрэвжав]] — жолооч * [[1969 он|1969]] — [[Дашбалжирын Намсрай]] — бригадын дарга * [[1969 он|1969]] — [[Лантуугийн Сэрчиндорж]] — мастер * [[1969 он|1969]] — [[Цэрэнхандын Шархүү]] — токарьчин * [[1969 он|1969]] — [[Рэнцэнгийн Минжүүр]] — нэгдлийн дарга * [[1969 он|1969]] — [[Жанчивын Маань]] — [[тэмээчин]] * [[1970 он|1970]] — [[Найдангийн Санжаа]] — тракторч-комбайнч * [[1970 он|1970]] — [[Сонын Доржнамжил]] — машинч * [[1971 он|1971]] — [[Сэнгийн Жамъян]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Дундголын Аюурзана]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Навааны Дугаржав]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Шаравын Дагвадорж]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Дамдингийн Жанар]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Тоймын Жамц]] — ямаачин * [[1971 он|1971]] — [[Лутмөнхийн Алтангэрэл]] — үхэрчин * [[1971 он|1971]] — [[Өлзийн Санхувраг]] — хоньчин * [[1971 он|1971]] — [[Түдэвийн Тангад]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Хавдалдагийн Салтан]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Адьяагийн Цэдэн-Иш]] — нэгдлийн дарга * [[1971 он|1971]] — [[Борондонгийн Лувсан]] — нэгдлийн дарга * [[1971 он|1971]] — [[Лувсанпунцагийн Самбуу-Ёндон]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Ванчинжавын Данхар]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Балдангийн Дашзэвгэ]] — тракторч * [[1971 он|1971]] — [[Рахметын Чоний]] — бэхэлгээчин * [[1971 он|1971]] — [[Дэндэвийн Цэндсүрэн]] — цахилгаанчин * [[1971 он|1971]] — [[Дамдингийн Сосор]] — холбооны кабельчин * [[1971 он|1971]] — [[Баяртын Дамдин]] — жолооч * [[1971 он|1971]] — [[Долгорын Пүрэвдаш]] — зохион бүтээгч * [[1971 он|1971]] — [[Тунгалагийн Цэвэлсодном]] — ажилчин * [[1971 он|1971]] — [[Цэрэндоржийн Төмөр]] — инженер * [[1971 он|1971]] — [[Банзарын Төмөрдорж]] — механикч * [[1971 он|1971]] — [[Гончигжавын Алтанхүү]] — тракторч-комбайнч * [[1971 он|1971]] — [[Балжхүүгийн Галт-Очир|Балжинхүүгийн Галт-Очир]] — тракторч-комбайнч * [[1971 он|1971]] — [[Лувсанцэрэнгийн Лхагва]] — тракторч-комбайнч * [[1971 он|1971]] — [[Содномдоржийн Равжаа]] — гахайчин * [[1971 он|1971]] — [[Сүрэнжавын Надмид]] — саальчин * [[1971 он|1971]] — [[Гаадангийн Зина]] — саальчин * [[1971 он|1971]] — [[Ядамын Должинжав]] — ногоочин * [[1971 он|1971]] — [[Цэрэнгийн Сандуйжав]] — ногоочин * [[1971 он|1971]] — [[Аширэгийн Орногвай]] — хэсгийн дарга * 1973 — Мижидийн Чойжамц — тракторч-комбайнч /ХАА/ * [[1974 он|1974]] - [[Цэрэндондогийн Адьяа]]- Хархорин САА-н трактор комбайнч *1976 - Нүржавын Цэдэнпил - Дархан-Уул аймаг Силикат тоосго шохойн үйлдвэрийн пресс машины оператор * [[1978 оны 5-р сар 20 - Цэрэндашийн Намхайнямбуу -Завхан аймгийн Сонгино сумын Энхтайван нэгдлийн хоньчин, УИХ-ын гишүүн 1992-1996 он * [[1979 он|1979]] — [[Мүсилимийн Ахан]] — Баян-Өлгий аймгийн Ногооннуур сумын Партизан нэгдлийн хоньчин，АИХ-ын тэргүүлэгчдийн орлогч дарга * 1979 - Самбуугийн Энэбиш - Архангай аймгийн Төвшрүүлэхийн сангийн аж ахуйн тракторч комбайнч * [[1983 он|1983]] — [[Жорхоодойн Пүрвээ]] — бригадын дарга *1984 он Дуламжавын Лида -ДСАА-н трактор комбайнч * [[1983 он|1983]] - [[Дондогийн Бямбаа]] - Булган аймгийн Баян-Агт сум - хоньчин * [[1985 он|1985]] — [[Дэмбийн Нямсамбуу]] — тууварч малчин *1986 - [[Баатарын Төмөр|Очирын Дорлигсүрэн]] Хүнсний үйлдвэрийн дарга нарын анхны хөдөлмөрийн баатар *1986 - [[Баатарын Төмөр]] - [[тэмээчин]] *1988 - [[Гэлэгийн Жамсран]] - Баянхонгор аймгийн бууцагаан сум, Ургац нэгдлийн дарга. Мал эмнэлэгийн салбарын анхны Хөдөлмөрийн баатар. *1989 - Дамбын Самдан - ямаачин * [[1989 он|1989]] — [[Ядамжавын Дашпунцаг]] - Сум нэгдлийн дарга * [[1989 он|1989]] - [[Гомбын Манхан. ]] - хоньчин *1991 - [[Чогсомын Ванхүү]] - [[тэмээчин]] *1991 - Мөнхийн Даш - хоньчин == Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатрууд: == * [[1992 он|1992]] — [[Лувсанзундуйн Хоролгарав]] — хоньчин * [[1992 он|1992]] — [[Хорлоогийн Баянмөнх]] — Үндэсний бөх<ref>{{Webarchiv|url=http://uvs-khyargas.mn/?p=662 |wayback=20160417214313 |text=Увс аймгийн Хяргас сумын цахим хуудас: ''Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар Хорлоогийн Баянмөнх'' |archiv-bot=2023-10-06 12:07:01 InternetArchiveBot }}, Нийтлэсэн:2015 оны 06 сарын 29</ref> * [[1993 он|1993]] — [[Лхасрангийн Пэрэнлэй]] — лабораторийн зөвлөх эмч * [[1994 он|1994]] — [[Жигжидийн Мөнхбат]] — Үндэсний бөх * [[1994 он|1994]] — [[Зэвэгийн Ойдов]] — бөх * [[1995 он|1995]] — [[Намсрайн Төмөртогоо]] — "Боинг" нисэх онгоцны дарга * [[1995 он|1995]] — [[Сэржжавын Дашцэрэн]] — тээврийн жолооч * [[1995 он|1995]] — [[Авирмэдийн Отгондалай]] — мэс заслын эмч * [[1995 он|1995]] — [[Гончигсүрэнгийн Нямхүү]] — мэс заслын эмч * [[1996 он|1996]] — [[Шагдарын Отгонбилэг]] — [[Эрдэнэт үйлдвэр|"Эрдэнэт"]] үйлдвэрийн захирал<ref>{{Webarchiv|url=http://aldartnuud.dms.mn/12270.html |wayback=20180810025922 |text=Дэмжлэг менежмент систем.мн: ''ОТГОНБИЛЭГ Шагдарын'' |archiv-bot=2023-10-06 12:07:01 InternetArchiveBot }}, Нийтэлсэн огноо: 2015 оны 03 сарын 17</ref> * [[1997 он|1997]] — [[Намжилын Норовбанзад]] — Уртын дуучин * [[1997 он|1997]] — [[Базарын Ширэндэв]] — Академич, түүхч * [[1997 он|1997]] — [[Дамдинсүрэнгийн Шараа]] — Төмөр замын машинч * [[1998 он|1998]] — [[Лодонгийн Түдэв]] — Уран зохиолч, нийтлэлч * [[1998 он|1998]] — [[Дэнсмаагийн Бадгай]] — малчин * [[1998 он|1998]] — [[Паламын Тэргүүн]] — тууварч, малчин * [[1998 он|1998]] — [[Цагааны Бумцэнд]] — төмөр замын машинч * [[1998 он|1998]] — [[Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ]] — Үндэсний бөх * [[1999 он|1999]] — [[Догсомын Лхагва]] — малчин * [[1999 он|1999]] — [[Дарийн Дамдин]] — Үндэсний бөх * [[1999 он|1999]] — [[Жавзангийн Авирмэд]] * [[2000 он|2000]] — [[Ням-Осорын Цүлтэм]] — зураач * [[2000 он|2000]] — [[Дагвын Лувсаншарав]] -Хөгжмийн зохиолч * [[2001 он|2001]] — [[Домбооны Аюур]] -барилгачин * [[2001 он|2001]] — [[Лувсан-Очирын Пүрэвдорж]] * [[2001 он|2001]] — [[Гомбожавын Гомбосүрэн]] — жүжигчин * [[2002 он|2002]] — [[Намсрайн Очирбат]] — Экскаваторын машинч * [[2003 он|2003]] — [[Адъяагийн Рэнчин]] * [[2004 он|2004]] — [[Дэчингүнсэнгийн Туваанжав]] * [[2004 он|2004]] — [[Раднаабазарын Раш]]- -УБТЗ-ын дарга * [[2005 он|2005]] — [[Намбарын Лхагвадорж]] -Замын барилагчин * [[2006 он|2006]] — [[Гонгорын Хайдав]] -Дуурийн дуучин * [[2006 он|2006]] — [[Базарын Цэдэн-Иш]] -Генерал, хилчин. * 2006 — Чимбэгийн Сугар-Очир<ref>МУ-ын түүхэнд 433 алтан соёмбот Хөдөлмөрийн баатар төрөөд байгаагаас 17 нь тэмээчин баатар. Одоо эднээс амьд сэрүүн дөрөвхөн баатар бий. Өмнөговь аймгийн Мандал-Овоо суманд Далайн Хамар гуай байгаа бол Баянхонгор аймгийн Баян-Өндөр сумын нэг ангийн гурван баатарын хоёр нь буюу Чогсомын Ванхүү, Баатарын Төмөр, мөн Баянхонгор аймгийн Баянлиг суманд тэмээний отгон баатар Чимбэгийн Сугар-Очир нар бий.</ref>—[[тэмээчин]] * [[2008 он|2008]] — [[Найдангийн Түвшинбаяр]] — тамирчин /жүдо/ * [[2008 он|2008]] — [[Энхбатын Бадар-Ууган]] — тамирчин /бокс/ * [[2008 он|2008]] — [[Отрядын Гүндэгмаа]] — тамирчин /гар буу/ * [[2008 он|2008]] — [[Дамбадондогийн Баатаржав]] — тамирчин * [[2007 он|2007]] — [[Ц.Чойжил]] —депо машинч * [[2009 он|2009]] — [[Пүрэвдоржийн Сэрдамба]] — тамирчин /бокс/ * [[2009 он|2009]] — [[Долгорсүрэнгийн Дагвадорж]] — [[сүмо]] бөх<ref>[http://news.gogo.mn/r/55084 Ч.Болортуяа: ''Балдангийн Жав, Долгорсүрэнгийн Дагвадорж нарт Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар цол хүртээлээ'']{{Dead link|date=Дөрөвдүгээр сар 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Нийтэлсэн огноо: 2009 оны 06 сарын 12</ref> *2011 — [[Гомбожавын Очирбат]] — төр нийгмийн зүтгэлтэн *2011 --- [[Майдаржавын Ганзориг]] - сансрын нисэгч, эрдэмтэн * [[2015 он|2015]] — [[Баартуугийн Зангад]] — Дуурийн дуучин * [[2017 он|2017]] — [[Доржсүрэнгийн Сумъяа]] - жүдо бөх * [[2017 он|2017]] — [[Соронзонболдын Батцэцэг]] - чөлөөтийн бөх * 2017 - Бавуугийн Лхагвасүрэн - Ардын Уран зохиолч * [[2017 он|2017]] — [[Паавангийн Дамдин]] - Аж үйлдвэр болон Хөнгөн, Хүнсний үйлдвэрийн сайд асан * [[2017 он|2017]] — [[Чойжингийн Хурц]] - Геологи, Уул уурхайн сайд асан * [[2018 он|2018]] — Батхүүгийн Батбаяр -Ил уурхайн өрмийн машинч * [[2018 он|2018]] — [[Бөхийн Бааст]] - Ардын Уран зохиолч * [[2019 он|2019]] — [[Нацагийн Жанцанноров]] - Хөгжмийн Зохиолч * [[2019 он|2019]] — [[Бямбасүрэнгийн Шарав]] - Хөгжмийн Зохиолч *[[2019 он|2019 —]] Баатарын Рагчаа - Геологи, Газар зохион байгуулалт *2021 [[2019 он|—]] [[Өндөрийн Дорждэрэм]] - Барилгын салбар *2021 [[2019 он|—]] Даржаагийн Жамц - Газар зохион байгуулалт *2022 - Тангадын Галсан - Ардын Уран зохиолч *2023 - Чинагийн Галсан - Зохиолч *2025 - Аюурзанын [[Аюурзанын Долгор|Долгор]] - Дуурийн дуучин ==Эшлэл== <references group="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%BD_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B3" /> [[Ангилал:Монгол улсын хөдөлмөрийн баатар|!]] [[Ангилал:Жагсаалт]] f713ae5t6pl90oiyhtqrdvcmd1b5br8 0 66422 823554 788207 2025-07-03T13:11:41Z Orgio89 4242 823554 wikitext text/x-wiki {{Mergeto|Чингис хааны морьт хөшөө}} Энэхүү цогцолбор нь [[Улаанбаатар|Улаанбаатар]] хотоос 53 км зайд байгалийн сайхан цогцолсон Туул голын ойролцоо Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг “Цонжин болдог” хэмээх түүхэн үйл явдалтай холбоотой газарт байрладаг. Монгол орны ихэнх түүх соёлын дурсгалт болон байгалийн үзэсгэлэнт газруудад хүрэхийн тулд замын хүнд нөхцөлд 300-аас дээш км замыг туулж байж хүрдэгтэй харьцуулахад энэ нь маш том давуу тал юм. Цогцолборын нийт талбай нь 212 га бөгөөд цогцолборын төвд морьт хөшөө байрлана. Морьт хөшөө нь суурийн хэсгийн байгууламжийн хамт 48 метр өндөр юм. Суурийн хэсэг нь 10 метр өндөр 30 метрийн диаметртэй дугуй хэлбэртэй, морьт хөшөө нь 38 метр өндөр юм. Хөшөөний суурийн хэсэгт хааны музей, үзвэрийн танхим, ресторан, бар, хурлын танхим, бэлэг дурсгалын дэлгүүр зэрэг байрлана. Хөшөөний танхимаас морины сүүлэнд байрлуулсан цахилгаан шатаар морины бөгсөн бие хүртэл яваад цааш цээжин дундуур нь явган явж эмээлийн бүүргээр гарч улмаар морины хүзүүн дээгүүр явж толгойных нь орой дээр гаран цогцолборын эргэн тойрны байгалийн сайхныг ажиглаж болно. Морьт хөшөөг тойрон 200 гаруй гэр буудал байрлах бөгөөд орчин үеийн тавилга, тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоноглогдсон. Гэр буудлууд нь XIII зууны үеийн Монголын овог аймгуудын хэрэглэж байсан эртний тамганы хэлбэрээр байрласан байна. Шөнийн цагт олон төрлийн гэрлийн тусламжтайгаар тэнгэрт түгэх одод мэт гэрэлтэн харагдах болно. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь дэлхийн хамгийн том морьт хөшөө юм. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь гадаадын төдийгүй дотоодын жуулчдад ч багагүй ач холбогдолтой юм. Учир нь Чингис хааны үр удам болсон монголчууд маань Их хааныхаа дурсгалын хамгийн том цогцолборыг зорин очсоноор түүний гайхамшигт байгууламжийг үзэж сонирхохын сацуу байгалийн сайхан, цэвэр агаарт амрах, хурал зөвлөгөөн, уулзалт семинар, хүлээн авалт хийх боломжтой. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(3).jpg |center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(4).jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Бүтээн байгуулалт== Энэ цогцолборын бүтээн байгуулалтын ажлын 50 хувь нь хийгдээд байгаа бөгөөд одоогоор морьт хөшөө бүхий байгууламжийн барилгын ажил бүрэн дуусч, гадаад, дотоодын жуулчдад үйлчилхэд бэлэн болоод байна. 2008 оны эхний хагастаа багтаан хөшөөний байгууламжийг тойрсон гэрүүд баригдаж гадна тохижилтын ажил хийгдэж дуусна. Мөн тус хугацаанд цогцолборыг тойрсон ханан хэрэм баригдаж дуусах юм. Ингэснээр цогцолбор бүрэн хүчин чадлаар ажиллах боломжтой нээгдэнэ. 7h30uaaw8anov9mcsizj3m45ta7hgmz 823555 823554 2025-07-03T13:13:35Z Orgio89 4242 823555 wikitext text/x-wiki {{Mergeto|Чингис хааны морьт хөшөө}} Энэхүү цогцолбор нь [[Улаанбаатар|Улаанбаатар]] хотоос 53 км зайд байгалийн сайхан цогцолсон Туул голын ойролцоо Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг “Цонжин болдог” хэмээх түүхэн үйл явдалтай холбоотой газарт байрладаг. Монгол орны ихэнх түүх соёлын дурсгалт болон байгалийн үзэсгэлэнт газруудад хүрэхийн тулд замын хүнд нөхцөлд 300-аас дээш км замыг туулж байж хүрдэгтэй харьцуулахад энэ нь маш том давуу тал юм. Цогцолборын нийт талбай нь 212 га бөгөөд цогцолборын төвд морьт хөшөө байрлана. Морьт хөшөө нь суурийн хэсгийн байгууламжийн хамт 48 метр өндөр юм. Суурийн хэсэг нь 10 метр өндөр 30 метрийн диаметртэй дугуй хэлбэртэй, морьт хөшөө нь 38 метр өндөр юм. Хөшөөний суурийн хэсэгт хааны музей, үзвэрийн танхим, ресторан, бар, хурлын танхим, бэлэг дурсгалын дэлгүүр зэрэг байрлана. Хөшөөний танхимаас морины сүүлэнд байрлуулсан цахилгаан шатаар морины бөгсөн бие хүртэл яваад цааш цээжин дундуур нь явган явж эмээлийн бүүргээр гарч улмаар морины хүзүүн дээгүүр явж толгойных нь орой дээр гаран цогцолборын эргэн тойрны байгалийн сайхныг ажиглаж болно. Морьт хөшөөг тойрон 200 гаруй гэр буудал байрлах бөгөөд орчин үеийн тавилга, тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоноглогдсон. Гэр буудлууд нь XIII зууны үеийн Монголын овог аймгуудын хэрэглэж байсан эртний тамганы хэлбэрээр байрласан байна. Шөнийн цагт олон төрлийн гэрлийн тусламжтайгаар тэнгэрт түгэх одод мэт гэрэлтэн харагдах болно. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь дэлхийн хамгийн том морьт хөшөө юм. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь гадаадын төдийгүй дотоодын жуулчдад ч багагүй ач холбогдолтой юм. Учир нь Чингис хааны үр удам болсон монголчууд маань Их хааныхаа дурсгалын хамгийн том цогцолборыг зорин очсоноор түүний гайхамшигт байгууламжийг үзэж сонирхохын сацуу байгалийн сайхан, цэвэр агаарт амрах, хурал зөвлөгөөн, уулзалт семинар, хүлээн авалт хийх боломжтой. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia(3).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(3).jpg |center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(4).jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Бүтээн байгуулалт== Энэ цогцолборын бүтээн байгуулалтын ажлын 50 хувь нь хийгдээд байгаа бөгөөд одоогоор морьт хөшөө бүхий байгууламжийн барилгын ажил бүрэн дуусч, гадаад, дотоодын жуулчдад үйлчилхэд бэлэн болоод байна. 2008 оны эхний хагастаа багтаан хөшөөний байгууламжийг тойрсон гэрүүд баригдаж гадна тохижилтын ажил хийгдэж дуусна. Мөн тус хугацаанд цогцолборыг тойрсон ханан хэрэм баригдаж дуусах юм. Ингэснээр цогцолбор бүрэн хүчин чадлаар ажиллах боломжтой нээгдэнэ. bnfa6oqifreilqy05ojy7ujjvj2d9xp 823556 823555 2025-07-03T13:15:03Z Orgio89 4242 823556 wikitext text/x-wiki {{Mergeto|Чингис хааны морьт хөшөө}} Энэхүү цогцолбор нь [[Улаанбаатар|Улаанбаатар]] хотоос 53 км зайд байгалийн сайхан цогцолсон Туул голын ойролцоо Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг “Цонжин болдог” хэмээх түүхэн үйл явдалтай холбоотой газарт байрладаг. Монгол орны ихэнх түүх соёлын дурсгалт болон байгалийн үзэсгэлэнт газруудад хүрэхийн тулд замын хүнд нөхцөлд 300-аас дээш км замыг туулж байж хүрдэгтэй харьцуулахад энэ нь маш том давуу тал юм. Цогцолборын нийт талбай нь 212 га бөгөөд цогцолборын төвд морьт хөшөө байрлана. Морьт хөшөө нь суурийн хэсгийн байгууламжийн хамт 48 метр өндөр юм. Суурийн хэсэг нь 10 метр өндөр 30 метрийн диаметртэй дугуй хэлбэртэй, морьт хөшөө нь 38 метр өндөр юм. Хөшөөний суурийн хэсэгт хааны музей, үзвэрийн танхим, ресторан, бар, хурлын танхим, бэлэг дурсгалын дэлгүүр зэрэг байрлана. Хөшөөний танхимаас морины сүүлэнд байрлуулсан цахилгаан шатаар морины бөгсөн бие хүртэл яваад цааш цээжин дундуур нь явган явж эмээлийн бүүргээр гарч улмаар морины хүзүүн дээгүүр явж толгойных нь орой дээр гаран цогцолборын эргэн тойрны байгалийн сайхныг ажиглаж болно. Морьт хөшөөг тойрон 200 гаруй гэр буудал байрлах бөгөөд орчин үеийн тавилга, тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоноглогдсон. Гэр буудлууд нь XIII зууны үеийн Монголын овог аймгуудын хэрэглэж байсан эртний тамганы хэлбэрээр байрласан байна. Шөнийн цагт олон төрлийн гэрлийн тусламжтайгаар тэнгэрт түгэх одод мэт гэрэлтэн харагдах болно. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь дэлхийн хамгийн том морьт хөшөө юм. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь гадаадын төдийгүй дотоодын жуулчдад ч багагүй ач холбогдолтой юм. Учир нь Чингис хааны үр удам болсон монголчууд маань Их хааныхаа дурсгалын хамгийн том цогцолборыг зорин очсоноор түүний гайхамшигт байгууламжийг үзэж сонирхохын сацуу байгалийн сайхан, цэвэр агаарт амрах, хурал зөвлөгөөн, уулзалт семинар, хүлээн авалт хийх боломжтой. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia(3).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(3).jpg |center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(4).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(5).jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Бүтээн байгуулалт== Энэ цогцолборын бүтээн байгуулалтын ажлын 50 хувь нь хийгдээд байгаа бөгөөд одоогоор морьт хөшөө бүхий байгууламжийн барилгын ажил бүрэн дуусч, гадаад, дотоодын жуулчдад үйлчилхэд бэлэн болоод байна. 2008 оны эхний хагастаа багтаан хөшөөний байгууламжийг тойрсон гэрүүд баригдаж гадна тохижилтын ажил хийгдэж дуусна. Мөн тус хугацаанд цогцолборыг тойрсон ханан хэрэм баригдаж дуусах юм. Ингэснээр цогцолбор бүрэн хүчин чадлаар ажиллах боломжтой нээгдэнэ. g0ie29k7q7yxlvt7s4kopq5z0594leh 823557 823556 2025-07-03T13:15:38Z Orgio89 4242 823557 wikitext text/x-wiki {{Mergeto|Чингис хааны морьт хөшөө}} Энэхүү цогцолбор нь [[Улаанбаатар|Улаанбаатар]] хотоос 53 км зайд байгалийн сайхан цогцолсон Туул голын ойролцоо Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг “Цонжин болдог” хэмээх түүхэн үйл явдалтай холбоотой газарт байрладаг. Монгол орны ихэнх түүх соёлын дурсгалт болон байгалийн үзэсгэлэнт газруудад хүрэхийн тулд замын хүнд нөхцөлд 300-аас дээш км замыг туулж байж хүрдэгтэй харьцуулахад энэ нь маш том давуу тал юм. Цогцолборын нийт талбай нь 212 га бөгөөд цогцолборын төвд морьт хөшөө байрлана. Морьт хөшөө нь суурийн хэсгийн байгууламжийн хамт 48 метр өндөр юм. Суурийн хэсэг нь 10 метр өндөр 30 метрийн диаметртэй дугуй хэлбэртэй, морьт хөшөө нь 38 метр өндөр юм. Хөшөөний суурийн хэсэгт хааны музей, үзвэрийн танхим, ресторан, бар, хурлын танхим, бэлэг дурсгалын дэлгүүр зэрэг байрлана. Хөшөөний танхимаас морины сүүлэнд байрлуулсан цахилгаан шатаар морины бөгсөн бие хүртэл яваад цааш цээжин дундуур нь явган явж эмээлийн бүүргээр гарч улмаар морины хүзүүн дээгүүр явж толгойных нь орой дээр гаран цогцолборын эргэн тойрны байгалийн сайхныг ажиглаж болно. Морьт хөшөөг тойрон 200 гаруй гэр буудал байрлах бөгөөд орчин үеийн тавилга, тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоноглогдсон. Гэр буудлууд нь XIII зууны үеийн Монголын овог аймгуудын хэрэглэж байсан эртний тамганы хэлбэрээр байрласан байна. Шөнийн цагт олон төрлийн гэрлийн тусламжтайгаар тэнгэрт түгэх одод мэт гэрэлтэн харагдах болно. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь дэлхийн хамгийн том морьт хөшөө юм. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь гадаадын төдийгүй дотоодын жуулчдад ч багагүй ач холбогдолтой юм. Учир нь Чингис хааны үр удам болсон монголчууд маань Их хааныхаа дурсгалын хамгийн том цогцолборыг зорин очсоноор түүний гайхамшигт байгууламжийг үзэж сонирхохын сацуу байгалийн сайхан, цэвэр агаарт амрах, хурал зөвлөгөөн, уулзалт семинар, хүлээн авалт хийх боломжтой. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(3).jpg |center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(4).jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Бүтээн байгуулалт== Энэ цогцолборын бүтээн байгуулалтын ажлын 50 хувь нь хийгдээд байгаа бөгөөд одоогоор морьт хөшөө бүхий байгууламжийн барилгын ажил бүрэн дуусч, гадаад, дотоодын жуулчдад үйлчилхэд бэлэн болоод байна. 2008 оны эхний хагастаа багтаан хөшөөний байгууламжийг тойрсон гэрүүд баригдаж гадна тохижилтын ажил хийгдэж дуусна. Мөн тус хугацаанд цогцолборыг тойрсон ханан хэрэм баригдаж дуусах юм. Ингэснээр цогцолбор бүрэн хүчин чадлаар ажиллах боломжтой нээгдэнэ. 7ydm582rp03cl5rmlin5ks02zoofc8l 823558 823557 2025-07-03T13:16:33Z Orgio89 4242 823558 wikitext text/x-wiki {{Mergeto|Чингис хааны морьт хөшөө}} Энэхүү цогцолбор нь [[Улаанбаатар|Улаанбаатар]] хотоос 53 км зайд байгалийн сайхан цогцолсон Туул голын ойролцоо Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг “Цонжин болдог” хэмээх түүхэн үйл явдалтай холбоотой газарт байрладаг. Монгол орны ихэнх түүх соёлын дурсгалт болон байгалийн үзэсгэлэнт газруудад хүрэхийн тулд замын хүнд нөхцөлд 300-аас дээш км замыг туулж байж хүрдэгтэй харьцуулахад энэ нь маш том давуу тал юм. Цогцолборын нийт талбай нь 212 га бөгөөд цогцолборын төвд морьт хөшөө байрлана. Морьт хөшөө нь суурийн хэсгийн байгууламжийн хамт 48 метр өндөр юм. Суурийн хэсэг нь 10 метр өндөр 30 метрийн диаметртэй дугуй хэлбэртэй, морьт хөшөө нь 38 метр өндөр юм. Хөшөөний суурийн хэсэгт хааны музей, үзвэрийн танхим, ресторан, бар, хурлын танхим, бэлэг дурсгалын дэлгүүр зэрэг байрлана. Хөшөөний танхимаас морины сүүлэнд байрлуулсан цахилгаан шатаар морины бөгсөн бие хүртэл яваад цааш цээжин дундуур нь явган явж эмээлийн бүүргээр гарч улмаар морины хүзүүн дээгүүр явж толгойных нь орой дээр гаран цогцолборын эргэн тойрны байгалийн сайхныг ажиглаж болно. Морьт хөшөөг тойрон 200 гаруй гэр буудал байрлах бөгөөд орчин үеийн тавилга, тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоноглогдсон. Гэр буудлууд нь XIII зууны үеийн Монголын овог аймгуудын хэрэглэж байсан эртний тамганы хэлбэрээр байрласан байна. Шөнийн цагт олон төрлийн гэрлийн тусламжтайгаар тэнгэрт түгэх одод мэт гэрэлтэн харагдах болно. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь дэлхийн хамгийн том морьт хөшөө юм. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь гадаадын төдийгүй дотоодын жуулчдад ч багагүй ач холбогдолтой юм. Учир нь Чингис хааны үр удам болсон монголчууд маань Их хааныхаа дурсгалын хамгийн том цогцолборыг зорин очсоноор түүний гайхамшигт байгууламжийг үзэж сонирхохын сацуу байгалийн сайхан, цэвэр агаарт амрах, хурал зөвлөгөөн, уулзалт семинар, хүлээн авалт хийх боломжтой. ==Бүтээн байгуулалт== Энэ цогцолборын бүтээн байгуулалтын ажлын 50 хувь нь хийгдээд байгаа бөгөөд одоогоор морьт хөшөө бүхий байгууламжийн барилгын ажил бүрэн дуусч, гадаад, дотоодын жуулчдад үйлчилхэд бэлэн болоод байна. 2008 оны эхний хагастаа багтаан хөшөөний байгууламжийг тойрсон гэрүүд баригдаж гадна тохижилтын ажил хийгдэж дуусна. Мөн тус хугацаанд цогцолборыг тойрсон ханан хэрэм баригдаж дуусах юм. Ингэснээр цогцолбор бүрэн хүчин чадлаар ажиллах боломжтой нээгдэнэ. adsefotaydj25szhj4glih30i0m69yd 823560 823558 2025-07-03T13:17:28Z Orgio89 4242 [[Special:Contributions/Orgio89|Orgio89]] ([[User talk:Orgio89|Яриа]]) хэрэглэгчийн [[Special:Diff/823558|823558]] засварыг цуцлах 823560 wikitext text/x-wiki {{Mergeto|Чингис хааны морьт хөшөө}} Энэхүү цогцолбор нь [[Улаанбаатар|Улаанбаатар]] хотоос 53 км зайд байгалийн сайхан цогцолсон Туул голын ойролцоо Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг “Цонжин болдог” хэмээх түүхэн үйл явдалтай холбоотой газарт байрладаг. Монгол орны ихэнх түүх соёлын дурсгалт болон байгалийн үзэсгэлэнт газруудад хүрэхийн тулд замын хүнд нөхцөлд 300-аас дээш км замыг туулж байж хүрдэгтэй харьцуулахад энэ нь маш том давуу тал юм. Цогцолборын нийт талбай нь 212 га бөгөөд цогцолборын төвд морьт хөшөө байрлана. Морьт хөшөө нь суурийн хэсгийн байгууламжийн хамт 48 метр өндөр юм. Суурийн хэсэг нь 10 метр өндөр 30 метрийн диаметртэй дугуй хэлбэртэй, морьт хөшөө нь 38 метр өндөр юм. Хөшөөний суурийн хэсэгт хааны музей, үзвэрийн танхим, ресторан, бар, хурлын танхим, бэлэг дурсгалын дэлгүүр зэрэг байрлана. Хөшөөний танхимаас морины сүүлэнд байрлуулсан цахилгаан шатаар морины бөгсөн бие хүртэл яваад цааш цээжин дундуур нь явган явж эмээлийн бүүргээр гарч улмаар морины хүзүүн дээгүүр явж толгойных нь орой дээр гаран цогцолборын эргэн тойрны байгалийн сайхныг ажиглаж болно. Морьт хөшөөг тойрон 200 гаруй гэр буудал байрлах бөгөөд орчин үеийн тавилга, тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоноглогдсон. Гэр буудлууд нь XIII зууны үеийн Монголын овог аймгуудын хэрэглэж байсан эртний тамганы хэлбэрээр байрласан байна. Шөнийн цагт олон төрлийн гэрлийн тусламжтайгаар тэнгэрт түгэх одод мэт гэрэлтэн харагдах болно. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь дэлхийн хамгийн том морьт хөшөө юм. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь гадаадын төдийгүй дотоодын жуулчдад ч багагүй ач холбогдолтой юм. Учир нь Чингис хааны үр удам болсон монголчууд маань Их хааныхаа дурсгалын хамгийн том цогцолборыг зорин очсоноор түүний гайхамшигт байгууламжийг үзэж сонирхохын сацуу байгалийн сайхан, цэвэр агаарт амрах, хурал зөвлөгөөн, уулзалт семинар, хүлээн авалт хийх боломжтой. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(3).jpg |center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(4).jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Бүтээн байгуулалт== Энэ цогцолборын бүтээн байгуулалтын ажлын 50 хувь нь хийгдээд байгаа бөгөөд одоогоор морьт хөшөө бүхий байгууламжийн барилгын ажил бүрэн дуусч, гадаад, дотоодын жуулчдад үйлчилхэд бэлэн болоод байна. 2008 оны эхний хагастаа багтаан хөшөөний байгууламжийг тойрсон гэрүүд баригдаж гадна тохижилтын ажил хийгдэж дуусна. Мөн тус хугацаанд цогцолборыг тойрсон ханан хэрэм баригдаж дуусах юм. Ингэснээр цогцолбор бүрэн хүчин чадлаар ажиллах боломжтой нээгдэнэ. 7ydm582rp03cl5rmlin5ks02zoofc8l 823562 823560 2025-07-03T13:37:12Z Avirmed Batsaikhan 53733 823562 wikitext text/x-wiki {{Mergeto|Чингис хааны морьт хөшөө}} '''“Цонжин болдог”''' хэмээх түүхэн үйл явдалтай холбоотой [[Улаанбаатар|Улаанбаатар]] хотоос 53 км зайд байгалийн сайхан цогцолсон Туул голын ойролцоо Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутаг газарт байрладаг цогцолбор юм. Монгол орны ихэнх түүх соёлын дурсгалт болон байгалийн үзэсгэлэнт газруудад хүрэхийн тулд замын хүнд нөхцөлд 300-аас дээш км замыг туулж байж хүрдэгтэй харьцуулахад энэ нь маш том давуу тал юм. Цогцолборын нийт талбай нь 212 га бөгөөд цогцолборын төвд Чингис хааны морьт хөшөө байрлана. Морьт хөшөө нь суурийн хэсгийн байгууламжийн хамт 48 метр өндөр юм. Суурийн хэсэг нь 10 метр өндөр 30 метрийн диаметртэй дугуй хэлбэртэй, морьт хөшөө нь 38 метр өндөр юм. Хөшөөний суурийн хэсэгт хааны музей, үзвэрийн танхим, ресторан, бар, хурлын танхим, бэлэг дурсгалын дэлгүүр зэрэг байрлана. Хөшөөний танхимаас морины сүүлэнд байрлуулсан цахилгаан шатаар морины бөгсөн бие хүртэл яваад цааш цээжин дундуур нь явган явж эмээлийн бүүргээр гарч улмаар морины хүзүүн дээгүүр явж толгойных нь орой дээр гаран цогцолборын эргэн тойрны байгалийн сайхныг ажиглаж болно. Морьт хөшөөг тойрон 200 гаруй гэр буудал байрлах бөгөөд орчин үеийн тавилга, тоног төхөөрөмжөөр бүрэн тоноглогдсон. Гэр буудлууд нь XIII зууны үеийн Монголын овог аймгуудын хэрэглэж байсан эртний тамганы хэлбэрээр байрласан байна. Шөнийн цагт олон төрлийн гэрлийн тусламжтайгаар тэнгэрт түгэх одод мэт гэрэлтэн харагдах болно. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь дэлхийн хамгийн том морьт хөшөө юм. Энэхүү хөшөөт цогцолбор нь гадаадын төдийгүй дотоодын жуулчдад ч багагүй ач холбогдолтой юм. Учир нь Чингис хааны үр удам болсон монголчууд маань Их хааныхаа дурсгалын хамгийн том цогцолборыг зорин очсоноор түүний гайхамшигт байгууламжийг үзэж сонирхохын сацуу байгалийн сайхан, цэвэр агаарт амрах, хурал зөвлөгөөн, уулзалт семинар, хүлээн авалт хийх боломжтой. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:Tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(2).jpg|center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(3).jpg |center|x88px]] |[[Зураг:View from genghis khan statue tsonjinboldog mongolia(4).jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} ==Бүтээн байгуулалт== Энэ цогцолборын бүтээн байгуулалтын ажлын 2005 онд 50 хувь нь хийгдээд байгаа бөгөөд одоогоор морьт хөшөө бүхий байгууламжийн барилгын ажил бүрэн дуусч, гадаад, дотоодын жуулчдад үйлчилхэд бэлэн болоод байсан. 2008 оны эхний хагастаа багтаан хөшөөний байгууламжийг тойрсон гэрүүд баригдаж гадна тохижилтын ажил хийгдэж дуусгасан. Мөн тус хугацаанд цогцолборыг тойрсон ханан хэрэм баригдаж дуусах юм. Ингэснээр цогцолбор бүрэн хүчин чадлаар ажиллах боломжтой болжээ. 48dwe6khnph1rzhd29yxz0vxlq2yn7s 1 66932 823586 512121 2025-07-04T04:29:18Z Batkhishign55 86793 Хариулах 823586 wikitext text/x-wiki Энэ хүний тухай герман англи холбоос дээр төрсөн, нас барсан нь хугацаа байхгүй харин нэрд гарсан үе нь 1230-1260 он гэж байх юм. [[Хэрэглэгч:Munkhzaya.E|Munkhzaya.E]] ([[Хэрэглэгчийн яриа:Munkhzaya.E|talk]]) 12:03, 28 Долоодугаар сар 2017 (UTC) :Чормаган ноёны дараа Перс, Бага азийн захирагч байсан Байжу ноёнтой адил нэртэй бололтой. Харин энэ хүний талаар (Жалайрын Байжу) Юань улсын сударт дурдсан байдаг юм байна. Перс, Бага азийн захирагч Байжу ноёны талаар Перс болон барууны судруудад илүү сайн тэмдэгдлэгдсэн, сурвалж ихтэй учир энэ хуудсыг түүний намтар болговол зүгээр санагдлаа. Жалайрын Байжу ноёны хуудсыг тусад нь үүсгэе. [[Хэрэглэгч:Batkhishign55|Batkhishign55]] ([[Хэрэглэгчийн яриа:Batkhishign55|яриа]]) 04:29, 4 Долоодугаар сар 2025 (UTC) lzw1i15dx7tf1v8swetway62v7qfrxh 14 81801 823553 622914 2025-07-03T13:08:57Z Chongkian 21163 823553 wikitext text/x-wiki {{cat main}} [[Ангилал:Их сургуулийн сэдэв]] [[Ангилал:Улаанбаатарын боловсрол]] [[Ангилал:Улаанбаатарын шинжлэх ухаан]] rlbae65axpdarqxb8kr9ru16nfuoag8 2 111892 823594 822652 2025-07-04T07:18:13Z Ganaahuu 27277 жагсаалт нэмлээ 823594 wikitext text/x-wiki [[Ангилал:Монгол Викичид]] [[Ангилал:Улаанбаатарын Викичид]] __FORCETOC__ __NEWSECTIONLINK__ [[Ангилал:User mn]] Ganaahuu нь Монгол викичин. <br> {{Userboxtop|Гарал}} {{User Монгол}} {{User mn-N}} {{Userboxbottom}} <br><br><br> == Шинээр үүсгэсэн хуудас == === Хүмүүс === ==== Монгол хүмүүс ==== # [[Цэнддоогийн Хулан]] # [[Эрдэнэцогтын Сонинтогос]] # [[Эрдэнэцогтын Сарантогос]] # [[Нямбуугийн Нямдорж]] # [[Баатарсүрэнгийн Цэрэнпагма]] ‎ # [[Лхамжавын Тайванбат]] # [[Буянаагийн Ган-Очир]] # [[Доржийн Золбаяр]] ‎ # [[Самдангийн Дашдондог]] ‎ # [[Чулуунбаатарын Насантогтох]] ‎ # [[Маулетийн Зулькафиль]] # [[Товуухорлоогийн Дэлгэрмөрөн|Товуухоролын Дэлгэрмөрөн]] # [[Равжихын Эрдэнэбүрэн]] ‎ # [[Гомбын Ганбаатар]] ‎ # [[Анандын Байгалмаа]] # [[Шатарын Цэцэг]] ‎ # [[Гонгорын Батсүх]] ‎ # [[Жанцангийн Дорлигжав]] # [[Лувсанбямбаагийн Мөнхбаясгалан]] # [[Доржжавын Чулуун]] ‎ # [[Доржийн Мөнхөө]] # [[Мөнхөөгийн Оюунчимэг]] # [[Пунцагийн Цэгмид]] # [[Сүхбаярын Батцоож]] # [[Галсангийн Жамъян]] # [[Санзайгалсангийн Ууганбаяр]] # [[Яйчилын Батсуурь]] # [[Аръяагийн Хайдав]] # [[Долгорын Батжаргал]] # [[Жагдалын Лхагва]] # [[Сономын Удвал]] # [[Вандандоржийн Баттулга]] ‎ # [[Тогтохын Сэр-Од]] ‎ # [[Гончигжавын Чулуунбат]] # [[Чойжилжавын Чойсамба]] # [[Зундуйн Алтангэрэл]] ‎ # [[Гэндэндоржийн Цэрэндондог]] ‎ # [[Агвааны Тэгшээ]] ‎ # [[Шагдаржавын Бямбацогт]] ‎ # [[Шаравын Дэлгэржаргал]] ‎ # [[Ломбын Норовсүрэн]] # [[Дашдэлэгийн Ишдоо]] # [[Дугаржавын Цэрэнпунцаг]] ‎ # [[Луузаншаравын Шаравдорж]] # [[Буурангийн Нандинцэцэг]] # [[Данзандаржаагийн Туяа]] # [[Ойдовын Нямсүрэн]] # [[Батын Содном]] # [[Долгорын Цэнджав]] ‎ # [[Нэрэнгийн Мягмар]] # [[Очирын Мягмар]] # [[Дэмчигийн Мягмар]] # [[Бадамдоржийн Ганбат]] # [[Лувсангийн Одончимэд]] # [[Шагдарсүрэнгийн Гүрбазар]] # [[Сүхбаатарын Бадрал]] # [[Цэрэнчимэдийн Эрдэнэцог]] # [[Лхагваагийн Бумандорж]] # [[Самандарын Цогтбаяр]] # [[Дашцэрэнгийн Гунгаа]] # [[Бямбаагийн Ганхүү]] # [[Нүрзэдийн Оросоо]] ‎ # [[Ламжавын Ганболд]] # [[Цүлтэмийн Энхжин]] # [[Цүлтэмийн Мөнхжин]] # [[Чүлтэмийн Бизъяа]] # [[Мижидийн Лхагвадорж]] # [[Чойдогийн Базарваан]] # [[Чойжилнамсрайн Батмөнх]] ‎ # [[Сандагийн Алтангэрэл]] # [[Найдансүрэнгийн Дариймаа]] # [[Адъяагийн Гүржав]] ‎ # [[Цэгмэдийн Бүдбазар]] ‎ # [[Мижидийн Бүтэмж]] ‎ # [[Батлувсангийн Энхтуяа]] # [[Батцэндийн Пүрэвсүх]] # [[Очирын Мягмар]] # [[Дэмчигийн Мягмар]] ‎ # [[Ядамсүрэнгийн Үржнээ]] ‎ # [[Жамсрангийн Гэндэндарам]] # [[Пүрэвийн Цогзол]] # [[Сэр-Одын Саранцацралт]] ‎ # [[Сономын Удвал]] # [[Долгоржавын Болд]] # [[Ёндонгийн Өлзийхутаг]] ‎ # [[Сумъяажавын Дондог]] # [[Мятавын Цэмбэлдорж]] ‎ # [[Бадамжавын Чогсом]] ‎ # [[Содномын Төгс-Оюун]] # [[Цэндийн Монгол]] # [[Баянжаргалын Насанцэнгэл]] # [[Пүрэвийн Мэлс]] ‎ ==== Гадаад хүмүүс ==== # [[Василий Александрович Сухомлинский]] # [[Михаил Васильевич Ломоносов]] # [[Эдвард Марроу]] # [[Хантер Томпсон]] # [[Альфред Хармсворт]] # [[Харри Гордон Селфриж]] # [[Аксель Шпрингер]] # [[Анастасия Ивановна Филатова]] ‎ # [[Оно Ёоко]] # [[Жан Имоу]] # [[Амитабх Баччан]] ‎ # [[Уильям Ховард Рассел]] # [[Ли Сын-Ги]] # [[Хонгийн эгч дүүс]] # [[Кейро]] # [[Нелли Блай]] ‎ # [[Барбара Андерсон]] # [[Руперт Мёрдок]] # [[Уильям Рандольф Херст]] # [[Алла Пугачёва]] # [[Жозеф Пулитцер]] # [[Эммелин Панкхёрст]] === Амьтан === * [[Ингэ]] * [[Хөвсгөлийн омуль]] * [[Дархадын цагаан загас]] === Ургамал === * <bdi>[[Энхэлгэнэ цэцэг]]</bdi> * <bdi>[[Өрөл]]</bdi> * [[Царгас]] * [[Хошуу будаа]] * [[Лаванда]] * [[Шүүдэргэнэ]] ‎ * [[Хумсан цэцэг]] * [[Хадаасгана]] * [[Шар дэмэг]] * [[Хөц будаа]] ‎ * [[Зуншил цэцэг]] === Байгууллага === * <bdi>[[Д.Жигжидийн нэрэмжит Кино Урлагийн Дээд Сургууль]]</bdi> * [[Кингс кидс сургууль|Кингс Кидс сургууль]] * [[Титэм хамтлаг]] ‎ * [["Сэлэнгийн долгио" чуулга]] ‎ * [[39 дүгээр сургууль]] * [[Black Box театр]] * [["Мөнгөн хараа" чуулга]] ‎ * [[Данзанравжаа судлалын музей]] * [[С.Лувсанвандангийн нэрэмжит хөгжимт жүжгийн театр]] ‎ * [[Дүрслэх урлагийн бүтээл цуглуулагчдын үндэсний нийгэмлэг]] ‎ * [[Улаан бүч]] * [[Занабазарын нэрэмжит Дүрслэх урлагийн музей]] ‎ * [[Монголын Спорт Аялалын Холбоо]] ‎ * [[Цагдаагийн Музей]] ‎ * [[Хэнтий аймгийн музей]] * [[Хархорум музей]] * [[Өвөрхангай аймгийн музей]] ‎ * [[Монгол Цэргийн Музей]] * [[Монголын урчуудын эвлэл]] * [[Монголын сэтгүүлчдийн эвлэл]] * [[Монголын Эмэгтэйчүүдийн Холбоо]] ‎ * [[Хэвлэл мэдээллийн зөвлөл]] * [[Сэтгүүлч коллеж]] === Ном === * [[Нүхнүүд (роман)]] * [[Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь I]] * [[Олон түмний харилцааны онол (ном)]] === Кино, жүжиг === * <bdi>[[Маззи (Muzzy)]]</bdi> * [[Жуманжи]] ‎ * [[Хааны нар]] * [[Баг (Солонгос ТВ цуврал кино)|Баг]] * [[Миний найз охин есөн сүүлт үнэг]] * [[Тамгагүй төр]] * [[Их Нацагдорж (теле-кино)|Их Нацагдорж]] * [[Долоогонын модон дор (кино)|Долоогонын модон дор]] * [[Шинэ жил (2017 оны монгол кино)|Шинэ жил]] * [[Сайн чөтгөр (ТВ цуврал)|Сайн чөтгөр]] === Сэтгүүл зүй === * [[Баримтат гэрэл зураг]] * [[Нийгмийн баримтат гэрэл зураг]] ‎ * [[Гэрэл зургийн сэтгүүл зүй]] * [[Гэрэл зургийн эссе]] ‎ * [[Эссе]] * [[Байгаль орчны сэтгүүл зүй]] * [[Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл]] * [[Эх сурвалж]] * [[Эрүүл мэндийн сэтгүүл зүй]] * [[Сэтгүүл]] * [[Шар хэвлэл]] * [[Долоо хоног тутмын сонин]] * [[Ярилцлага]] ‎ * [[Сэтгүүл зүйн дээд курс]] ‎ * [[Телевизийн мэдээ]] * [[Барууны сэтгүүл зүй]] * [[Уруугаа харсан гурвалжин (сэтгүүл зүй)]] * [[Мэдээний нэвтрүүлэг]] ‎ * [[Хуурамч мэдээ]] * [[Баримт нягтлах нь]] ‎ * [[Ташаа мэдээлэл]] ‎ * [[Сэтгүүл зүйн хоточ нохой]] * [[Мэдээллийн дүрсжүүлэлт]] ‎ * [[Спортын сэтгүүл зүй]] * [[Эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүй]] * [[Хэвлэл мэдээллийн зөвлөл]] * [[Цахим сэтгүүл зүй]] * [[Дүрслэл]] * [[Цагдан хяналт]] * [[Сурвалжлагч]] ‎ === Сэтгэл судлал === * [[Суртал ухуулга]] * [[Архинд донтох өвчин]] * [[Атаархал]] * [[Хардалт]] * [[Харилцаа]] * [[Хорон сэтгэл]] * [[Талархал]] * [[Дээрэлхүү]] * [[Дарамтлахуй]] * [[Сургууль орчмын дээрэлхэлт]] * [[Сайн сайхан байдал]] ‎ === Хоол хүнс === * [[Битүү хоол]] * [[Хайлмаг тос]] * [[Ингэний сүү]] * [[Хорхог]] === Боловсрол судлал === *[[Олон улсын бага ангийн сургалтын хөтөлбөр (IPC)]] *[[Олон талт суралцахуй|Олон талт суралцахуйн загвар]] *[[Сургалтын хөтөлбөр]] * [[Сургалтын төлөвлөгөө]] * [[Суралцахуйн гурвалжин]] * [[Блумын таксономи]] * [[Судалгаа]] ‎ === Итгэл үнэмшил === * [[Алганы хээ судлал]] * [[Ганц хөндлөн алганы зураас]] * [[Арван хар нүгэл]] === Хувцас хэрэглэл === *[[Малгай]] *[[Богтаг малгай]] === Жагсаалт === * [[Монголын театруудын жагсаалт]] * [[Монголын зураачийн жагсаалт]] * [[Байгаль орчны голлох асуудлуудын жагсаалт]] ‎ === Бусад === *[[Улаан бал]] *[[Драмын дөрөв]] *[[Яг түүн шиг (7-р улирал)]] ‎ *[[Хатны булаг]] *[[Сэнжит хад]] ‎ *[[Жинчин]] * [[Тэмээчин]] * [[Тахилч]] ‎[[Тэмээн жин]] * [[Тэмээн жингийн цуваа]] * [[Тэмээн уралдаан]] * [[Тэмээний магтаал]] *[[Тэмээ эврээ алдсан нь]] *[[Өнчин цагаан ботго]] *[[Нагтан]] * [[Кхмер хэл]] * [[Данзангийн хэрэг]] * [[Стэнд-ап комеди]] * [[Тархины саажилт]] * [[Түүхэн эх сурвалж]] * [[Хүчирхийлэл]] * [[Баг (салаа утга)]] * [[Бүлэг]] * [[Цирк]] ‎ * [[Бүжгийн спорт]] * [[Эрх зүйн философи]] * [[Дарамсала]] ‎ * [[Дулаан ханз]] * [[Дэлхийн багш нарын өдөр]] 7pcmvyyhpbjd2ygphepkayklxxe0zt0 0 128376 823527 802193 2025-07-03T12:04:05Z Orgio89 4242 823527 wikitext text/x-wiki {{Unreferenced}} '''Улаанбаатар марафон-2023''' олон улсын гүйлт 6-р сарын 3-нд зохиогдлоо. Энэ жилийн “Улаанбаатар марафон”-д гүйлтийн спортоор сонирхон хичээллэдэг ахмад буурлууд болон нас насны төлөөллөөс бүрдсэн дэлхийн олон орны тамирчид оролцож байгаа юм. Марафонд оролцогчдын тоо жил ирэх бүр нэмэгдэж байгаа бөгөөд 2022 онд дэлхийн 29 орны 23,690 хүн оролцож байжээ. “Улаанбаатар марафон-2023” олон улсын гүйлтэд 30 орны 25 мянга орчим гүйгчид бүтэн марафон, хагас марафон, 10000 м, 5000м, 1500 м-ийн гэр бүл, тэргэнцэртэй, харааны бэрхшээлтэй иргэдийн, оюуны бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн 800м, 500м-ийн зэрэг төрөлд зайд оролцлоо. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:UB marathon 2023 track.jpg|center|x120px]] |[[Зураг:20230603 1281618 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 121618 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20230603 121330 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20230603 120913 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 113244 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20230603 112636 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 11262818 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 122431 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 113202 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 113139 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 112731 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20230603 112628 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 112618 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 121603 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20230603 121541 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 1281618 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 112718 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} Энэ марофоноор 100 гаруй аж ахуй нэгж, 500 гаруй сайн дурын ажилтан оролцож, 30 орны 20 мянга гаруй хүн хурд хүчээ сорилоо. Тодруулбал, өдөрлөгт спортын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллагуудаас гадна олон улсын байгууллагууд, Элчин сайдын яамд, уул уурхай, банк санхүү, худалдаа үйлчилгээний байгууллагууд оролцов. Мөн гүйлтийн зам дагуу дөрвөн усны цэг ажиллаж, цэг тус бүрд эрүүл мэндийн үзлэг, үйлчилгээ үзүүлж {{commonscat}} [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] {{Mongolia-stub}} 7l5fat552xh6dkd5ayo3662lnritv14 823585 823527 2025-07-04T04:00:19Z Orgio89 4242 823585 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон-2023''' олон улсын гүйлт 6-р сарын 3-нд зохиогдлоо. Энэ жилийн “Улаанбаатар марафон”-д гүйлтийн спортоор сонирхон хичээллэдэг ахмад буурлууд болон нас насны төлөөллөөс бүрдсэн дэлхийн олон орны тамирчид оролцож байгаа юм. Марафонд оролцогчдын тоо жил ирэх бүр нэмэгдэж байгаа бөгөөд 2022 онд дэлхийн 29 орны 23,690 хүн оролцож байжээ. “Улаанбаатар марафон-2023” олон улсын гүйлтэд 30 орны 25 мянга орчим гүйгчид бүтэн марафон, хагас марафон, 10000 м, 5000м, 1500 м-ийн гэр бүл, тэргэнцэртэй, харааны бэрхшээлтэй иргэдийн, оюуны бэрхшээлтэй хүүхдүүдийн 800м, 500м-ийн зэрэг төрөлд зайд оролцлоо. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:UB marathon 2023 track.jpg|center|x120px]] |[[Зураг:20230603 1281618 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 121618 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20230603 121330 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20230603 120913 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 113244 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20230603 112636 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 11262818 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 122431 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 113202 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 113139 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 112731 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20230603 112628 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 112618 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 121603 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20230603 121541 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 1281618 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20230603 112718 Ulaanbaatar marathon 2023.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} Энэ марофоноор 100 гаруй аж ахуй нэгж, 500 гаруй сайн дурын ажилтан оролцож, 30 орны 20 мянга гаруй хүн хурд хүчээ сорилоо. Тодруулбал, өдөрлөгт спортын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллагуудаас гадна олон улсын байгууллагууд, Элчин сайдын яамд, уул уурхай, банк санхүү, худалдаа үйлчилгээний байгууллагууд оролцов. Мөн гүйлтийн зам дагуу дөрвөн усны цэг ажиллаж, цэг тус бүрд эрүүл мэндийн үзлэг, үйлчилгээ үзүүлж {{commonscat}} [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] {{Mongolia-stub}} imkm582yi32p3k6szu1re8mlsgu0czp 0 131028 823581 792307 2025-07-04T01:39:54Z Chongkian 21163 823581 wikitext text/x-wiki {{Unreferenced}} [[File:Trade and Development Bank (Mongolia).jpg|thumb|Худалдаа Хөгжлийн Банк]] '''Худалдаа Хөгжлийн Банк''' -1990 оны цагаан морин жил анх үүсгэн байгуулагдсан [[Монгол]] Улсын ууган [[арилжааны банк]] юм. Монгол улсын банк, санхүүгийн салбарт томоохон байр суурийг эзэлдэг анхдагч арилжааны банкны хувьд олон улсын жишигт нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлчилгээг нэвтрүүлж, нийгмийн хариуцлага, гадаад харилцаа, хүний нөөцийн бодлого зэргээрээ 30 жил ажиллаж байна. == Үйлчилгээ == * 2020 оны 6-р сарын байдлаар нийт 97 салбар, тооцооны төв, 271 бэлэн мөнгөний АТМ, 9326 гаруй пос терминал болон 2293 чадвартай боловсон хүчнээрээ дамжуулан харилцагчдаа үйлчилж байна; * 2020 оны 4 сард, ТиДиБи /TDB/ Онлайн карт захиалга үйлчилгээг шинэчлэн нэвтрүүлж, харилцагч салбарт ирэлгүй зайнаас картаа захиалан хүссэн хаягтаа картаа хүргүүлэн авах боломжийг онлайнаар үзүүлж эхэллээ. * 2019 оны 10 сард, үндэсний төлбөрийн системийн тухай хууль болон [[Монголбанк|Монголбанкны]] холбогдох журмуудыг үндэслэн “Клирингийн системийн оператор”-ын болон “Төлбөрийн картын процессор”-ын зөвшөөрлийг авснаар бусад арилжааны банкнууд болон ББСБ-ууд, финтек байгууллагуудыг төлбөрийн систем, техник программ хангамж, системийн аюулгүй байдал, найдвартай үйл ажиллагаа зэргээр хангаж, дундын үйлчилгээг үзүүлэх үйлчилгээг санал болгож байна; * 2017 оны 8-р сард, TDB Online цахим үйлчилгээ, АТМ ашиглан харилцагч хаанаас ч, хэзээ ч мөнгөн гуйвуулга хийх, хүлээн авах боломжтой MoneyGram self-service үйлчилгээг нэвтрүүлсэн байна. Худалдаа Хөгжлийн банк нь Монгол Улсын шилдэг олон улсын банк бөгөөд хамгийн том байгууллагын банк. Мөн олон улсын зах зээлд 5 удаа [[бонд]] гаргасан анхны бөгөөд цорын ганц арилжааны банк билээ. Олон улсад танигдсан, хүлээн зөвшөөрөгдсөн банк учир зөвхөн дотоод төдийгүй гаднын хөрөнгө оруулагчид ч хувьцааг ихээхэн сонирхож байгаа юм. 2023 оны байдлаар Банкны нийт хөрөнгө анх удаа 10 их наяд хүрсэн. Мөн хүүгийн орлого эхний улирлын байдлаар 7.2% нэмэгдэж 163.8 тэрбум төгрөгт хүрснээр ашиг 45% өсөж 47.4 тэрбум төгрөг болсон байна. {{commonscat}} [[Ангилал:Монголын банк]] [[Ангилал:1990 онд байгуулагдсан]] szlpsnp4tqseha7zc04bixxp2fqjmio 0 133684 823589 770681 2025-07-04T05:35:36Z Batkhishign55 86793 823589 wikitext text/x-wiki [[Файл:Ata-Malik Juvayni (contrasted).jpg|thumb|Ертөнцийг Байлдан Дагуулагчийн Түүх номын чимэглэл зураг дахь Жувейнигийн хөрөг]] '''Ата малик Жувейни''', бүтэн нэр '''Ала ад-Дин Ата малик Жувейни''' (перс: عطاملک جوینی) (1226-1283) нь [[Их Монгол Улс|Монголын эзэнт гүрний]] [[перс]] гаралтай төрийн зүтгэлтэн, түүхч хүн юм. 1252-1260 оны хооронд '''"Тарих и Жахангушей'''" буюу [[Ертөнцийг Байлдан Дагуулагчийн Түүх|Ертөнцийг байлдан дагуулагчийн түүх]] нэртэй [[Чингис хаан|Чингис хаанаас]] [[Мөнх хаан]], [[Хүлэгү|Хүлэгү ханыг]] хүртэлх [[Их Монгол Улс|Их Монгол Улсын]] түүхийг бичсэн нь орчин үед монголын түүх, соёл судлалд том байр суурь эзлэдэг. == Товч түүх == Тэрээр 1226 онд [[Хорасан|Хорасаны]] [[Жовейни]] гэдэг жижиг хотод '''Баха ад-Дин Мухаммед'''ын гэрт төрсөн. Баха ад-Дин Мухаммед нь [[Хорезмын эзэнт улс|Хорезмын]] төрд зүтгэж байснаа, 1220-иод оноос монголын байлдан дагуулагчдад бууж өгч, Хорасаны сахиб-и диван (сангийн сайд) болсон. Жувейнигийн өвөө '''Баха ад-Дин Мухаммед ибн Али''' нь Хорезмын [[Текеш султан|Текеш султаны]] үед орон нутгийн түшмэл байв. Жувейни нь 1240-өөд оноос Хорезмын монгол цэргийн түмтийн ноён [[Аргун Ага|Аргун Агагийн]] дэргэд сангийн түшмэлийн албан тушаалтнаар ажиллаж байхдаа, 1249-1251, 1252-1253 онд албаны ажлаар хоёр удаа [[Хархорум|Хархорум хот]], Монгол нутаг руу очиж байсан. 1259 онд [[Хузистан]], [[Багдад]] муж хотуудыг захирах түшмэлээр томилогдон ажиллажээ. 1283 онд одоогийн [[Азербайжан|Азербайжаны]] нутаг [[Муганы тал]], [[Арран|Арраны уулс]] хоёрын ойролцоо 57 насандаа нас барсан. Жувейнигийн дүү [[Шамс ад-Дин Жувейни|Шамс ад-Дин Мухаммед Жувейни]] нь 1263-1284 онд [[Ил Хаант Улс|Ил хант улсын]] "сахиб-и диван" хэмээх сангийн сайдын албан тушаалд томилогдон ажиллахдаа [[Хүлэгү]], [[Абаха|Абага]], [[Тэкүдэр|Тэгүдэр]], [[Аргун]] ил хаадын доор зүтгэж байсан. == Эшлэл == [[Ангилал:1226 онд төрсөн]] [[Ангилал:1283 онд өнгөрсөн]] [[Ангилал:Их Монгол Улсын төрийн зүтгэлтэн]] [[Ангилал:Түүхч]] [[Ангилал:13-р зууны түүхч]] [[Ангилал:Ил Хаант Улс]] sfqqp5vxsbqcdh5l0ifm6oacqas9dhe 2 133803 823588 787849 2025-07-04T05:23:31Z Batkhishign55 86793 823588 wikitext text/x-wiki Сайн байна уу, би 2023 оноос эхлэн Монгол болон Англи Википедиад хувь нэмэр оруулж байна. Орчуулаагүй чухал хуудсуудыг орчуулах, хуудсуудын өнгө аясыг засах(төвийг барьсан өнгө аястай болгох), загвар тэмплэйт инфобокс шинээр хийх орчуулах ашиглах, interlanguage link засах, эшлэл эх сурвалж оруулах зэрэг стандартын дагуу хувь нэмэр оруулахаар зорьж байна. ==Орчуулсан, үүсгэсэн хуудас== * [[Аргун Ага]] * [[Кэтрин Жонсон]] * [[2024 оны улсын наадмын бөх барилдаан]] * [[Тюрингийн Шагнал]] * [[Аварга Хадрон Мөргөлдүүлэгч]] * [[2023 оны улсын наадмын бөх барилдаан]] * [[Дарт Вейдер]] ==Шинээр хийсэн загвар== * [[Загвар:Mongolian Wrestling Tournament 512]] * [[Загвар:Mongolian Wrestling Record]] ==Орчуулсан загвар, инфобокс== * [[Загвар:Инфобокс мөсөн гол]] * [[Загвар:Инфобокс тэмцээний улирал]] * [[Загвар:Инфобокс шагнал]] * [[Загвар:Инфобокс бөөм хурдасгуур]] * [[Загвар:Инфобокс медиа франчайз]] * [[Загвар:32TeamBracket]] * [[Module:Team bracket]] boghhne763euyd1cey8emdbvi0aa8gg 0 134050 823578 811023 2025-07-04T01:24:49Z Chongkian 21163 823578 wikitext text/x-wiki {{Unreferenced}} [[File:General Election Commission of Mongolia.jpg|thumb|Монгол Улсын Сонгуулийн ерөнхий хороо]] '''Монгол Улсын Сонгуулийн ерөнхий хороог''' анх Монгол Улсын Бага Хурлын 1992 оны 4-р сарын 10-ны өдрийн 18 дугаар тогтоолоор Улсын Их Хурлын дэргэд 15 гишүүнтэйгээр байгуулж байв. Монгол Улсын Сонгуулийн ерөнхий хороо нь Улсын Их Хурлын болон Ерөнхийлөгчийн сонгууль, ард нийтийн санал асуулгыг улс орон даяар удирдан зохион байгуулж явуулах бүрэн эрхтэй бөгөөд үйл ажиллагаагаа бие даасан, хараат бус, хамтын удирдлагын зарчмаар явуулдаг, байнгын ажиллагаатай төрийн байгууллага юм. Сонгуулийн ерөнхий хороо нь аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын сонгуулийг зохион байгуулах,  түүний бэлтгэл ажлыг хангахад мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангаж ажилладаг. Монгол Улсын Их Хурал 2006 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдөр Монгол Улсын Үндсэн хуулийн үзэл санаанд нийцүүлэн Сонгуулийн төв байгууллагын тухай хуулийг баталсан. Монгол Улсын Сонгуулийн ерөнхий хорооны эрх зүйн байдал, зохион байгуулалт, үйл ажиллагаатай холбогдсон харилцааг энэхүү бие даасан хуулиар баталгаажуулсан билээ. Сонгуулийн Ерөнхий Хороо нь 2001 оноос Ажлын албатайгаар ажиллаж эхэлсэн бөгөөд Сонгуулийн төв байгууллагын тухай хуулиар Сонгуулийн Ерөнхий Хороо нь өөрийн бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэхэд туслах Ажлын албатай байна хэмээн албан ёсоор хуульчилж өгсөн юм.“Ажлын албаны бүтэц, орон тоог батлах тухай” Сонгуулийн Ерөнхий Хорооны 2013 оны 02 дугаар тогтоолоор Хорооны Ажлын албыг Захиргаа, санхүүгийн хэлтэс, Хууль, эрх зүйн хэлтэс, Мэдээлэл, судалгаа, арга зүйн хэлтэс гэсэн бүтэцтэй баталсан. Хорооны 2020 оны 292 дугаар тогтоолоор Мэдээлэл, судалгаа, арга зүйн хэлтсийг Мэдээлэл, судалгаа, сургалтын төв болгон өөрчилсөн. Захиргаа, санхүүгийн хэлтэс нь Хорооны гишүүдийг бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхэд нь шаардлагатай мэдээ, мэдээллээр хангах, хуралдааныг бэлтгэн явуулах, Ажлын албаны дотоод ажлын зохион байгуулалт, төсөв, санхүүгийн болон байгууллагын хүний нөөц, архив, албан хэрэг хөтлөлтийн асуудлыг хариуцан ажилладаг. Хууль, эрх зүйн хэлтэс нь Сонгуулийн Ерөнхий Хорооноос гаргаж буй эрх зүйн баримт бичгийн төсөл боловсруулах, эрх зүйн үндэслэлийг хянах, сонгуулийн хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох тухай саналын төсөл боловсруулах, иргэд, байгууллага, албан тушаалтнаас ирүүлсэн өргөдөл, гомдлыг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэх, Үндсэн хуулийн цэц болон бүх шатны шүүхэд Сонгуулийн Ерөнхий Хороог төлөөлж хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцох, сонгуулийн хороодод хууль хэрэглээний талаар зөвлөгөө өгөх зэрэг ажлыг хариуцна. Мэдээлэл, судалгаа, сургалтын төв нь Хорооны болон сонгуулийн үйл ажиллагаатай холбоотой мэдээ, мэдээлэл боловсруулах, нийтэд зориулсан төрөл бүрийн сурталчилгааны ажлуудыг зохион байгуулах, сонгуулийн холбогдолтой судалгаа гаргах, сонгуулийн хороодод ажиллах төрийн албан хаагчдын мэдээллийн сан бүрдүүлэх, сонгуулийн хууль тогтоомжийн талаарх сургалт зохион байгуулах, сонгуулийн хууль тогтоомжийг сурталчлах зэрэг мэдээлэл, судалгаа, сургалттай холбоотой үйл ажиллагаа явуулах чиг үүргийг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. Түүнчлэн гадаад орнуудын сонгуулийн байгууллагууд болон Олон улсын байгууллагуудтай хамтран ажиллаж, туршлага солилцох, ажиглагч илгээх, хүлээн авах зэрэг Хорооны гадаад харилцааны асуудлыг хариуцан ажилладаг. Мөн Ажлын алба, Мэдээллийн технологийн төвийн ажилтнуудыг сургах, мэргэшүүлэх, давтан сургах сургалтын үйл ажиллагааг хариуцан ажиллаж байна. Сонгуулийн автоматжуулсан системийг сонгуульд ашиглах, түүний бэлтгэлийг хангах, сонгуулийн явцад автоматжуулсан системийн хэвийн ажиллагааг хангаж, мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлэх, технологийн нэгдсэн удирдлагыг хэрэгжүүлэх чиг үүрэг бүхий Мэдээллийн технологийн төвийг Сонгуулийн Ерөнхий Хорооны 2011 оны 05 дугаар тогтоолоор тус Хорооны дэргэд байгуулан ажиллуулав. Мэдээллийн технологийн төв нь Хорооны 2021 оны 20 дугаар тогтоолоор Захиргаа, санхүүгийн хэлтэс, Програм хангамжийн хэлтэс, Техник үйлчилгээний хэлтэс гэсэн бүтэц зохион байгуулалттай ажиллаж байна. Мэдээллийн технологийн төв нь Сонгуулийн Ерөнхий Хорооноос баталсан дүрмийг мөрдлөг болгон ажилладаг бөгөөд сонгуулийн автоматжуулсан системийг сонгуульд ашиглах техник, технологийн шийдлийг боловсруулах, уг системийг ашиглах техник-зохион байгуулалт, арга зүй, технологийн нэгдсэн удирдлага, хэвийн үйл ажиллагааг хариуцан ажиллаж, мэдээллийн технологийн баг, мэдээллийн технологийн даамлыг сургах, тэдгээрийн үйл ажиллагааг нэгдсэн удирдлагаар ханган ажилладаг.Түүнчлэн сонгуулийн автоматжуулсан систем мэдээллийн бусад системтэй хэрхэн харилцан ажиллах асуудлыг шийдвэрлэн сонгуулийн автоматжуулсан систем дэх мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах, ашиглалтыг хариуцахын зэрэгцээ хуулиар хүлээлгэсэн бусад чиг үүргийг хэрэгжүүлдэг юм. [[Ангилал:1992 онд байгуулагдсан]] mnhaupkalumu5m39bm5zzp9483zzfwm 0 140205 823563 823511 2025-07-03T13:38:47Z Avirmed Batsaikhan 53733 823563 wikitext text/x-wiki [[Файл:Karol Nawrocki 2025 (cropped).jpg|thumb|Карол Навроцки, 2025 он.]] '''Карол Навроцки''' ([[Польш хэл|польш.]] ''Karol Tadeusz Nawrocki''; 1983 оны 3-р сарын 3-нд Польшийн [[Гданьск]] хотод төрсөн) — [[Польш|польшийн]] түүхч, нийгэм-улс төрийн зүтгэлтэн. Польшийн 2025 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд "Хууль зүй, Шударга ёс" улс төрийн намын дэмжлэгтэй оролцож 6-р сарын 1-ний хоёрдугаар шатны сонгуулиар Польшийн Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон нам бус улс төрч. Тэрээр 2025 оны 8-р сарын 6-нд албан ёсоор Ерөнхийлөгчийн албан тушаалд очих юм. 2013-2017 онд [[Гданьск]] хот дахь Үндэсний дурсгалын хүрээлэнгийн Олон нийтийн боловсролын товчооны дарга, 2011-2017 онд Гданьск хотын Сиедлце дүүргийн зөвлөлийн дарга, 2017-2021 онд Гданьскийн Дэлхийн 2-р дайны үеийн тухай Гданьскийн музейн захирал, 2021 оноос хойш Үндэсний дурсгалын хүрээлэнгийн ерөнхийлөгч. == Намтар == 1998 он хүртэл Гданьск хотын 58-р бага сургуульд суралцаад 4-р ерөнхий дунд сургуульд элсэн орж 2002 онд төгссөн байна. 2003 онд Гданьск хотын Бизнес, удирдлагын дээд сургуулийг Боловсон хүчний менежер мэргэжлээр төгссөн. 2003 онд Гданьскийн их сургуулийн Түүхийн хүрээлэнд суралцаж, 2008 онд магистр, 2013 онд Гданьскийн их сургуульд хүмүүнлэгийн ухааны докторын зэрэг хамгаалсан. 2023 онд Гданьскийн Технологийн Их Сургуульд Стратеги, хөтөлбөр, төслийн менежментийн чиглэлээр олон улсын MBA хөтөлбөрийг төгссөн байна. == Үзэл бодол == Карол Навроцки Европыг бус Америкийн талыг баримтлахын төлөө, шүүхийн шинэчлэлийн эсрэг, үр хөндөлт, ЛГБТК+ хүмүүсийн иргэний эвлэлүүдийн эсрэг, Украиныг НАТО-д элсүүлэхийн эсрэг (хэдийгээр түүнд цэргийн тусламж үзүүлэхийг дэмждэг) бөгөөд Украиныг түргэвчилсэн маягаар Европын Холбоонд элсүүлэхийн эсрэг байгаа гэж өөрийн байр суурь илэрхийлсэн. Сонгуулийн өмнө Карол Навроцки АНУ-ын Ерөнхийлөгч [[Доналд Трамп|Доналд Трамптай]] зургаа татуулж, Трампын нэгэн адил Украиныг үл талархаж байна гэж буруутгаж байсан. Түүний сонгуулийн сурталчилгааны уриа нь "Юуны өмнө Польш улс, польшууд" гэж байсан. Сонгуулиар түүний төлөө хөдөө орон нутгийн оршин суугчид, ялангуяа Польшийн өмнөд болон зүүн хэсгийнхэн илүү дэмжсэн байна. {{DEFAULTSORT:Навроцки, Карол}} [[Ангилал:Польшийн ерөнхийлөгч]] [[Ангилал:Польшийн улс төрч]] [[Ангилал:1983 онд төрсөн]] 6ei8rxgmgx2qb96tczxwtcw6p3rfv6u 0 140969 823587 823395 2025-07-04T05:15:24Z Batkhishign55 86793 намтар эхлүүлэв 823587 wikitext text/x-wiki {{Инфобокс албан тушаалтан | name = Аргун Ага | office = [[Перс]], [[Гүрж]] and [[Бага Ази|Анатолиагийн]] [[Даргач]] | image = Arghun in Tārīkh-i Jahān-Gushā - The History of The World Conqueror A.H. 689 A.D. 1290 - Suppl. Pers. 205 - Bibliothèque Nationale de France.jpg | caption = ''[[Ертөнцийг Байлдан Дагуулагчийн Түүх]]'' дэх Аргун Агагийн хөрөг, 1290 он. [[Францын Үндэсний номын сан]] ([[:Commons:Category:Bibliothèque Nationale de France (Suppl. Pers. 205)|Suppl. Pers. 205]]).<ref>{{cite journal |last1=Jaber |first1=Shady |title=The Paintings of al-Āthār al-Bāqiya of al-Bīrūnī: A Turning Point in Islamic Visual Representation |journal=Lebanese American University |date=2021 |page=Figure 5 |url=https://laur.lau.edu.lb:8443/xmlui/bitstream/handle/10725/13751/Shady_Jaber_Thesis_Redacted.pdf?sequence=3}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Lane |first1=George |title=Arghun Aqa: Mongol Bureaucrat |journal=Iranian Studies |date=1999 |volume=32 |issue=4 |pages=459–482 |doi=10.1080/00210869908701965 |jstor=4311297 |url=https://www.jstor.org/stable/4311297 |issn=0021-0862 |quote= '''Juvaini's depiction of Arghun Aqa''' The picture painted of the Mongol amir in the [[Tārīkh-i Jahān-Gushā]] dates from this period.|url-access=subscription }}</ref> | termstart = 1243 | termend = 1275 | predecessor = [[Күргүз]] | successor = [[Буха (Жалайр)|Буха]] | birth_date = {{circa|1210}} | death_date = 6 сарын 17, 1275 (64–65 насалсан) | office1 = [[Хорасан|Хорасаны]] дэд захирагч | termstart1 = 1265 | termend1 = 1275 | governor1 = Төвшин хан | death_place = [[Хорасан]] }} '''Аргун Ага''' ( {{Langx|fa|ارغون آقا}} ; {{Langx|mn|ᠠᠷᠭᠤᠨ}} ; 1220 - 1275) нь 13-р зууны [[Ойрадууд|Ойрад аймгийн]] [[Их Монгол Улс|монгол]] язгууртан юм. Тэрээр 1243-1255 онд [[Хүлэгү|Хүлэгү хаан]] [[Ил Хаант Улс|Ил хаант улсыг]] байгуулахаас өмнө [[Иран|Персийн]] захирагч монгол ноён байв.<ref>Grousset, х. 376</ref> Их хаан [[Мөнх хаан|Мөнх хааны]] зарлигаар Аргун Ага зүүн болон төв Персийн дөрвөн тойргийг захирч байв. == Залуу нас == [[Рашид ад-Дин|Рашид ад-Дины]] өгүүлснээр, Аргуныг хүүхэд байхад аав нь Жалайрын Хадан хэмээх хүнд худалдсан бөгөөд Хадан нь [[Өгэдэй]] хааны гэрийн багш байжээ.<ref name=":0">{{Cite journal|last=Landa|first=Ishayahu|date=2018|title=Эртний Монголчуудын Ислам шашинд орсон тухай шинэ баримт: Аргун Агагийн гэр бүл |url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-the-royal-asiatic-society/article/new-light-on-early-mongol-islamisation-the-case-of-arghun-aqas-family1/EBC828779461678CFCFDCE46ED89BB86|journal=Journal of the Royal Asiatic Society|language=en|volume=28|issue=1|pages=77–100|doi=10.1017/S1356186317000438| s2cid=166158524 |issn=1356-1863|url-access=subscription}}</ref> Хадан түүнийг өөрийн хүү Илүгэд шилжүүлсэн байна.<ref>{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/argun-aqa-a-mongol-administrator-in-iran-d-1275|title=ARḠŪN ĀQĀ – Encyclopaedia Iranica|website=www.iranicaonline.org|access-date=2020-04-19}}</ref> Харин [[Ата малик Жувейни|Жувейнигийн]] тэмдэглэснээр Аргуны эцэг нь мянгат ноён байжээ.<ref>[[Ата малик Жувейни]], ''[[Ертөнцийг Байлдан Дагуулагчийн Түүх]]'' Орчуулсан. J. A. Boyle (Манчестер, 1997), х. 505.</ref> Аргун боловсрол сайтай, хуучин уйгар хэлэнд гаргуун байсан ба Өгэдэй хаан болон түүний угсааныханд зүтгэх үедээ алтан ургийнхны дунд нэр хүндтэй болсон байна. Өгэдэйг нас барсны хойно түүний хатан [[Дөргөнэ]] Аргуныг [[Мавереннахр|Трансоксианид]] Күргүз ноёны дэргэд дэд [[даргач|даргачаар]] томилсон бөгөөд Күргүзыг цаазаар авсны дараа 1242 онд Аргуныг даргачаар томилжээ. == Намтар == Түүнийг [[Амударья|Амударьяагаас]] [[Бага Ази|Анатолиа]] хүртэлх өргөн уудам газрыг захируулахаар томилон илгээж, шадар сайдаар нь Шараф ал-Динийг тавьжээ.<ref name=":1">{{Cite journal|last=Lane|first=George|date=1999|title=Аргун Ага: Монгол түшмэл|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00210869908701965|journal=Iranian Studies|language=en|volume=32|issue=4|pages=459–482|doi=10.1080/00210869908701965|issn=0021-0862|url-access=subscription}}</ref> 1246 онд [[Гүюг хаан]] албан тушаалыг нь бататган томилсон байдаг. {{Circa|1247}} онд [[IV Иннокент|Ромын пап IV Иннокентийн]] элч [[Ломбардын Асцелин]] [[Байжу ноён|Байжу ноёнд]] бараалхах үеэр Аргунтай уулзсан байж болно. Гүюг хаан нас барж [[Мөнх хаан]] хаан ширээнд сууснаар Өгөдэйн удмын олон хан хөвүүд, түшмэд ноёд цаазаар авхуулж, ялд унацгаахад алтын ургийнхны дунд нэртэй байсан Аргун албан тушаалдаа хэвээр үлджээ. Түүний түшмэдүүдээс дурьдвал Жувейнигийн ноёд, Факр ал-Дин, Хусам ал-Дин Бихишти, Нажм ал-Дин Али, Турумтай, Наймадай зэрэг болно. Аргун 1254 онд Мөнх хааны зарлигаар Персэд хүн амын тооллого хийж байжээ.<ref name=":1" /> 1256 онд [[Хүлэгү|Хүлэгү ханы]] [[Монголчуудын ассассинчуудтай хийсэн дайн|Монголчуудын ассассинчуудтай хийсэн дайнд]] оролцсон байна. == Эшлэл == {{reflist}} [[Ангилал:1210-д онд төрсөн]] [[Ангилал:Ойрад]] [[Ангилал:Их Монгол Улсын хүн]] 5qvpcrsean7mhbmu8y0ryxml125bdog 0 140988 823559 823503 2025-07-03T13:16:44Z Avirmed Batsaikhan 53733 823559 wikitext text/x-wiki [[Файл:Krakow Film Festival 2011, banners, Main Market Square, Krakow, Poland.jpg|thumb]] '''Краковын кино наадам''' ([[Польш хэл|польш.]] ''Krakowski Festiwal Filmowy,'' KFF; хуучнаар: Үндэсний богино хэмжээний кино наадам, мөн Олон улсын богино хэмжээний кино наадам) – Польшийн [[Краков]] хотод зохион байгуулагддаг богино хэмжээний, баримтат болон хүүхэлдэйн кино шалгаруулдаг ууган кино наадам юм. Жил бүрийн 5, 6-р сарын зааг дээр болдог бөгөөд Европын энэ төрлийн хамгийн чухал үйл явдлуудын нэг болж ирсэн онцлогтой. Энэхүү Кино наадам 8 хоног үргэлжлэх бөгөөд үзэгчид Польш, Европ гаралтай 200 орчим киног үзэх боломжтой байдаг ажээ. Кинонуудыг ретроспектив, сэдэвчилсэн цикл, архивын үзүүлбэр зэрэг номинаци болон тусгай бүлгүүдээр хувааж ангилдаг. Наадмын үеэр үзэсгэлэн, концерт, задгай шоу, кино найруулагч, уран бүтээлчидтэй уулзалт зохион байгуулдаг ажээ. Жил бүр Краковын кино наадамд 1000 гаруй найруулагч, продюсер, уран бүтээлчид, кино наадмын зохион байгуулагчид, олон үзэгч, зочдыг хүлээн авдаг юм. Краковын кино наадам нь Польш улсад 1961 оноос хойш жил бүр үндэсний богино хэмжээний киноны уралдаан хэлбэрээр зохион байгуулагдаж байгаад 3 жилийн дараагаас олон улсын хэмжээнд зохиогдох болсон. == Зохион байгуулагч == Краковын кино наадмыг "Краковын киноны сан" ([[Польш хэл|польш]]. ''Krakowska Fundacja Filmowa'') зохион байгуулдаг. Краковын киноны сан- 2003 онд Аполло кино хүрээлэнгээс [[Кшиштоф Гиерат|Кшиштоф Гиератын]] санаачилгаар Краковын кино наадам болон кино урлагтай холбоотой бусад арга хэмжээг зохион байгуулах зорилгоор байгуулагдсан. Кино наадмыг зохион байгуулахаас гадна тус сангийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлүүдэд: Польшийн киног дотоод болон гадаадад сурталчлах; урлагийн өндөр үнэ цэнэтэй дэлгэцийн бүтээлийг дэмжих, Польшийн киноны уран бүтээлчдийн мэргэжлийн болон уран сайхны хөгжлийг хянах, орчин үеийн киноны соёлын талаар уулзалт хийх, туршлага солилцох, хэлэлцүүлэг хийх боломжийг бүрдүүлэх тусгай үзүүлбэр, шоу, семинар, семинар, хэлэлцүүлэг болон бусад арга хэмжээг зохион байгуулах ажээ. == Шагналууд == * Алтан эвэр – олон улсын баримтат киноны уралдааны шилдэг киноны найруулагч. * Мөнгөн эвэр – шилдэг дунд хэмжээний баримтат киноны найруулагч, шилдэг бүрэн хэмжээний баримтат киноны найруулагч. * Алтан луу – олон улсын богино хэмжээний кино уралдааны шилдэг киноны найруулагч. * Мөнгөн луу – шилдэг баримтат киноны найруулагч, шилдэг хүүхэлдэйн киноны найруулагч, шилдэг уран сайхны киноны найруулагч. * Алтан Лайконик (Лайконик гэж [[Краков]] хотын нэгэн бэлэг тэмдэг бөгөөд морь унасан монгол жанжинг дүрсэлдэг байна) – Польшийн уралдааны шилдэг киноны найруулагч. * Мөнгөн Лайконик – шилдэг баримтат киноны найруулагч, шилдэг хүүхэлдэйн киноны найруулагч, шилдэг богино хэмжээний уран сайхны киноны найруулагч. * Golden Hejnał – DocFilmMusic хөгжмийн баримтат киноны уралдааны шилдэг киноны найруулагч. * Луунуудын луу – насан туршийн амжилтад зориулсан хувийн тусгай ​​шагнал (1998 оноос хойш олгодог). ==== Албан ёсны цахим хаяг:- https://www.krakowfilmfestival.pl/ ==== gqwotiovsurjpp92xv2atsf67mck0a6 0 140992 823524 2025-07-03T12:01:28Z Orgio89 4242 Хуудас үүсгэв: "'''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гү..." 823524 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:UB marathon 2023 track.jpg|center|x120px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 17.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] lk1isxp9fju8sejxnegchzxp5p1srge 823525 823524 2025-07-03T12:02:58Z Orgio89 4242 823525 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:UB marathon 2023 track.jpg|center|x120px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 17.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] c7wk9jcackj0elkm7q9zpnd9s2bap8d 823528 823525 2025-07-03T12:04:28Z Orgio89 4242 823528 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:UB marathon 2023 track.jpg|center|x120px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 17.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] {{Mongolia-stub}} 1plxnmg7xdmmixxws1ipbeiwibv934t 823529 823528 2025-07-03T12:04:49Z Orgio89 4242 823529 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:UB marathon 2023 track.jpg|center|x120px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 17.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] 0zamgbhl51q4f0w6fuqbypzeonr6138 823530 823529 2025-07-03T12:07:46Z Orgio89 4242 823530 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:UB marathon 2023 track.jpg|center|x120px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12 Runner up from Kenya.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15 1st and 2nd place winners from Kenya.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16a.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16 winners and organizer.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] 28qcln7swti08d7xo2oety5eciz6jld 823531 823530 2025-07-03T12:14:40Z Orgio89 4242 823531 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Ulaanbaatar Marathon 2025 map.jpg|center|x120px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12 Runner up from Kenya.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15 1st and 2nd place winners from Kenya.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16a.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16 winners and organizer.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] fsuxl7wfd636gmqqdac33y5kolkp5v3 823532 823531 2025-07-03T12:15:44Z Orgio89 4242 823532 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Ulaanbaatar Marathon 2025 map.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12 Runner up from Kenya.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15 1st and 2nd place winners from Kenya.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16a.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16 winners and organizer.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] 4zem2hxfo4f1sxs2j5q90nfcgqxkgvy 823533 823532 2025-07-03T12:16:32Z Orgio89 4242 823533 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Ulaanbaatar Marathon 2025 map.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 9.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12 Runner up from Kenya.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15 1st and 2nd place winners from Kenya.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16a.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16 winners and organizer.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] 1ijro8ge6eclnao468jo74471jxvinn 823534 823533 2025-07-03T12:19:29Z Orgio89 4242 823534 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 20000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Ulaanbaatar Marathon 2025 map.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 Female top 9 winners.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12 Runner up from Kenya.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15 1st and 2nd place winners from Kenya.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16a.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16 winners and organizer.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] tlt8tbe8cxsxe66jr2dr4689z3blyjc 823535 823534 2025-07-03T12:21:00Z Orgio89 4242 823535 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 21000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Ulaanbaatar Marathon 2025 map.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 Female top 9 winners.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12 Runner up from Kenya.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15 1st and 2nd place winners from Kenya.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16a.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16 winners and organizer.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] 4y5fqrbp7gpmmssmz0klbfbk69qi3x2 823536 823535 2025-07-03T12:28:08Z Orgio89 4242 823536 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' нь арав дах жилдээ зохион байгуулагдсан олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээн. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 21000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйв. Энэ жилийн хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйсэн юм. Уралдааны үеэр Гараа ба Барианы талбар Сүхбаатрын талбайд спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажиллаа. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Ulaanbaatar Marathon 2025 map 18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 Female top 9 winners.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12 Runner up from Kenya.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15 1st and 2nd place winners from Kenya.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16a.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16 winners and organizer.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] qjrkvtqsv3cdiw7olf22ouko54wf5td 823561 823536 2025-07-03T13:26:04Z Avirmed Batsaikhan 53733 823561 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' ([[Англи хэл|англи]]. ''Ulaanbaatar Marathon 2025'') Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотод 10 дах жилдээ зохион байгуулагдаад уламжлал болоод байгаа олон улсын [[марафон]] гүйлтийн тэмцээн юм. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 21000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйж уралдсан юм. Энэ 2025 оны уралдааны хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйж өрсөлдсөн байна. Уралдааны үеэр хотын төв хэсгийн машины хөдөлгөөнийг хааж тэмцээний Гараа ба Барианы талбар болсон [[Сүхбаатарын талбай|Сүхбаатрын талбайд]] спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажилласан юм. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Ulaanbaatar Marathon 2025 map 18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 Female top 9 winners.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12 Runner up from Kenya.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15 1st and 2nd place winners from Kenya.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16a.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16 winners and organizer.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] ju18zax36rocrll8zmmi8o2h7v8853j 823591 823561 2025-07-04T06:13:15Z Orgio89 4242 823591 wikitext text/x-wiki '''Улаанбаатар марафон 2025''' ([[Англи хэл|англи]]. ''Ulaanbaatar Marathon 2025'') Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотод 10 дах жилдээ зохион байгуулагдаад уламжлал болоод байгаа олон улсын [[марафон]] гүйлтийн тэмцээн юм. Энэ тэмцээнд 41 улсын 30 мянга орчим иргэн оролцон 500, 1500, 5000, 10000, 21000 метр болон хамгийн холын 42 км хүртэл зайд гүйж уралдсан юм. Энэ 2025 оны уралдааны хувьд 5 км, 21 км, 42 км зайд гүйгчид шинэ маршрутаар гүйж өрсөлдсөн байна. Уралдааны үеэр хотын төв хэсгийн машины хөдөлгөөнийг хааж тэмцээний Гараа ба Барианы талбар болсон [[Сүхбаатарын талбай|Сүхбаатрын талбайд]] спорт, урлаг, эрүүл мэнд, хоолны олон төрлийн үйлчилгээг үзүүлж байв. Марафонд оролцогчдын бүртгэлийг цахимжуулан нэгдсэн системд холбож, RFID технологийн шийдлийг ашиглан гүйгчдийн гараа, бариаг бүртгэх, барианд орсон зургийг нь тухайн хүний бүртгэлтэй хаяг руу илгээх, гүйгчдийн гүйлтийн үеийн үзүүлэлтийг хэмжих автоматжуулсан технологийг нэвтрүүлснийг “Hipay” компани хариуцан 4 дэх жилдээ хамтран ажиллажээ. Улаанбаатар марафон 2025-д сайн дурын 450 ажилтан ажилласан юм. {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:Ulaanbaatar Marathon 2025 map 18.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 1.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 2.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 3.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 4.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 5.jpg|center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 6a.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon2025 8.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 Female top 9 winners.jpg|center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 11.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 12 Runner up from Kenya.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 13.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 14.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 15 1st and 2nd place winners from Kenya.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16a.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 16 winners and organizer.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 18.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 19.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} {|class="greentable" style="text-align:center" |+ |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 20.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 21.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 22.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 23.jpg |center|x88px]] |[[Зураг:20250524 Ulaanbaatar Marathon 2025 24.jpg |center|x88px]] |- | | | | | |} “Улаанбаатар марафон 2025” олон улсын гүйлтийг нээж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар хэлэхдээ, “Улаанбаатар марафон” олон улсын гүйлт нь Монголд гүйлтийн спортыг хөгжүүлэх, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Олон улсын гүйлтийг “өдөрлөг”-ийн хэмжээнд хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна” гээд өсвөр, залуу үеийнхэн маань өөрийн дотоод нөөц боломжийг нээж, зорилгодоо хүрэх тэсвэр хатуужил, бие бялдар, оюуны өв тэгш хүмүүжлийг төлөвшүүлэх гүйлтийн спортыг сонирхож, хичээллэхийг уриалсан юм. Бүртгэлийн хураамжийн хувьд 1.5 км-т 5.000 төгрөг (гэр бүлийн төрөлд оролцогч гишүүн тус бүр 5.000 төгрөг), 5 км-т 10.000 төгрөг, 10 км-т 50.000, 21 км-т 70.000, 42 км-т 90.000 төгрөг байлаа. Оролцогчдын дийлэнх нь 5 км-ийн зайг сонгодог. Энэ зайд оролцогчидийн энгэрийн дугаарыг 05 дугаар сарын 01-нээс 05 дугаар сарын 20-ны 17:00 цаг хүртэл Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар болон 9 дүүргийн Биеийн тамир, спортын хороодоос олгов. Харин 42 км, 21 км, 10 км-ийн зайд оролцогчдын энгэрийн дугаар, чип, футболк, мөн 1.5 км зайд оролцогчдын баталгаажуулалт, энгэрийн дугаар олгох ажлыг Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар, 500, 800м-ийн гүйлтийн бүртгэлийг Монголын тусгай олимпын хороо хариуцан олгов. ==Марафоны видео== [https://www.facebook.com/UlaanbaatarMarathon/videos/1378810740072029/ Эндээс] үзнэ үү. [[Ангилал:Улаанбаатар марафон]] [[Ангилал:Монголын спортын тэмцээн]] [[Ангилал:Улаанбаатарын спорт]] [[Ангилал:2023 оны спорт]] [[Ангилал:Гүйлтийн арга хэмжээ]] bpg9pab3mye8thtnydw2k8gyejf2f53 14 140993 823526 2025-07-03T12:03:20Z Orgio89 4242 Хуудас үүсгэв: "{{Category}}" 823526 wikitext text/x-wiki {{Category}} d3v5btoguke4lbp5ftvde0cj0ug2qhu 0 140994 823566 2025-07-03T14:17:45Z Avirmed Batsaikhan 53733 Хуудас үүсгэв: "[[Файл:Flag of the Roman Republic (19th century).svg|thumb|Бүгд Найрамдах Ром Улсын далбаа]] '''Бүгд Найрамдах Ром Улс''' ([[Итали хэл|итали.]] ''Repubblica Romana'') — 1849 оны 2-р сарын 9-нөөс 7-р сарын 4-ний хооронд "Ард түмний хавар" гэх үйл явдлын үеэр оршин тогтносон Бүгд найрамдах улсын Засгийн..." 823566 wikitext text/x-wiki [[Файл:Flag of the Roman Republic (19th century).svg|thumb|Бүгд Найрамдах Ром Улсын далбаа]] '''Бүгд Найрамдах Ром Улс''' ([[Итали хэл|итали.]] ''Repubblica Romana'') — 1849 оны 2-р сарын 9-нөөс 7-р сарын 4-ний хооронд "Ард түмний хавар" гэх үйл явдлын үеэр оршин тогтносон Бүгд найрамдах улсын Засгийн газрын тунхагалсан италийн хувьсгалт улс юм. Мөн '''1849 оны Бүгд Найрамдах Ром''' улс буюу '''Хоёр дахь Бүгд Найрамдах Ром Улс''' гэж түүхэнд тэмдэглэдэг байна. Оршин тогтнох хугацаандаа Карло Армеллини, Жузеппе Мазини болон Аурелио Саффи гсэн гурвал удирдаж байсан юм. Хэдийгээр богино хугацаанд оршин тогтнож байсан ч уг Бүгд найрамдах улс нь Жузеппе Гарибальди, Гоффредо Мамели зэрэг тэргүүтэй Италийн эв нэгдлийн үйл явцын чухал үе шат байсан юм. Хэдэн сарын турш Ромыг Европын хамгийн хоцрогдсон мужуудын нэгээс Маззианизмд суурилсан шинэ ардчилсан үзэл санааны туршилтын талбар болгон өөрчилсөн байна. Үүнд: Бүгд найрамдах улсын үндсэн хуульд шашин шүтэх эрх чөлөө, бүх нийтийн сонгох эрх (21 наснаас эхлэн эрэгтэйчүүдэд), цаазаар авах ялыг халах (дэлхийд анх удаа) хуульчилсан юм. 0sdlc2aonca72pyc1ujrkxytyn18toz 0 140995 823569 2025-07-03T14:26:31Z Enkhsaihan2005 64429 Enkhsaihan2005 moved page [[Өрнөд Бенгал]] to [[Баруун Бенгал]] 823569 wikitext text/x-wiki #ЧИГЛҮҮЛЭГ [[Баруун Бенгал]] 6v5x9qvzeob4eysjs8sa1g1rwusjdl0 0 140996 823571 2025-07-03T14:53:57Z Avirmed Batsaikhan 53733 Хуудас үүсгэв: "[[Файл:Jan Machulski.jpg|thumb|Ян махульски, 2004 он.]] '''Ян Генрик Маху́льски''' ([[Польш хэл|польш.]] ''Jan Henryk Machulski''; 1928 оны 7-р сарын 3-нд польшийн [[Лодзь]] хотод төрсөн—2008 оны 11-р срын 20-нд [[Варшав]] хотод нас барсан) — польшийн дэлгэц, тайзны жүжигчин, театрын найруулагч бөгө..." 823571 wikitext text/x-wiki [[Файл:Jan Machulski.jpg|thumb|Ян махульски, 2004 он.]] '''Ян Генрик Маху́льски''' ([[Польш хэл|польш.]] ''Jan Henryk Machulski''; 1928 оны 7-р сарын 3-нд польшийн [[Лодзь]] хотод төрсөн—2008 оны 11-р срын 20-нд [[Варшав]] хотод нас барсан) — польшийн дэлгэц, тайзны жүжигчин, театрын найруулагч бөгөөд сурган хүмүүжүүлэгч. 1954 онд Лодзь хотын Улсын жүжигчний дээд сургууль ([[Польш хэл|польш.]] ''Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Łodzi''), 1971 онд Варшав хотын Улсын театрын дээд сургуулийг ([[Польш хэл|польш.]] ''Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie'') тус тус төгссөн. Тэрээр Ополе, [[Люблин]], [[Лодзь]], [[Варшав|Варшавын]] театруудад ажилласан. Лодзийн кино сургуулийн жүжигчний тэнхимийн эрхлэгч байсан. [[Файл:Pomnik Jana Machulskiego.JPG|thumb]] Түүний эхнэр жүжигчин Халина Махульска бол хүү нь кино найруулагч [[Юлиуш Махульски]] бөгөөд түүнд киноныхоо дүрүүдэд тоглуулж байжээ. Монголчууд Ва Банк киноны Квинто" дүрээр нь сайн мэддэг. == Дэлгэцийн бүтээлүүд == * ''Ostatni dzień lata'' (1958, найруулагч. Tadeusz Konwicki)-Зуны сүүлийн өдөр. * ''Wolne miasto'' (1958, найруулагч. Stanisław Różewicz)- Сул зай. * ''Orzeł'' (1959, reż. Leonard Buczkowski)- Бүргэд * ''Drugi człowiek'' (1961, reż. Konrad Nałęcki) -Өөр нэг хүн * ''Daleka jest droga'' (1963, reż. Bohdan Poręba)- Холын зам * ''Wyspa złoczyńców'' (1965, reż. Stanisław Jędryka)- Хэцүү арал * ''Poznańskie Słowiki'' (1966, reż. Hieronim Przybył)- Познаний * ''Sublokator'' (1966, reż. Janusz Majewski) * ''Upiór'' (1967, reż. Stanisław Lenartowicz) -Сүнс * ''Rękopis znaleziony w Saragossie'' (1964, reż. Wojciech Has)- Сарагосагаас олдсон гар бичмэл * ''Rzeczpospolita babska'' (1969, reż. Hieronim Przybył)- Эмэгтэйчүүдийн Бүгд Найрамдах Улс * ''Album polski'' (1970, reż. Jan Rybkowski) -Польш альбом * ''Pogoń za Adamem'' (1970, reż. Jerzy Zarzycki) * ''Podróż za jeden uśmiech'' (1971) jako Stanisław Wanatowicz, ojciec Poldka- Ганц инээмсэглэлийн төлөөх аялал * ''Akcja V'' (1973) jako „Kołodziej”- Үйлдэл * ''Dyrektorzy'' (1975) jako lekarz * ''Polskie drogi'' – serial tv (1976, reż. J. Morgenstern) jako Stefan Kozakiewicz * ''07 zgłoś się'' (1976) jako docent Jacek Wereda * ''Daleko od szosy'' – serial tv (1976, reż. Zbigniew Chmielewski) jako ojciec Ani * ''Królowa Bona'' (1980) jako Wolski * ''Białe tango'' (1981) jako Andrzej, przyjaciel Ireny (odc. 6) -Цагаан бүжиг * ''Vabank'' (1981, reż. Juliusz Machulski) jako Henryk Kwinto- Цохилдуулах. * ''Vabank II, czyli riposta'' (1984, reż. Juliusz Machulski) jako Henryk Kwinto * ''Życie wewnętrzne'' (1986, reż. Marek Koterski) jako teść Miauczyńskiego * ''Kingsajz'' (1987, reż. Juliusz Machulski) -Том хэмжээ * ''Zabij mnie glino'' (1987, reż. Jacek Bromski) * ''Deja vu'' (1990, reż. Juliusz Machulski)- Өмнө нь үзсэн. * ''Szwadron'' (1992, reż. Juliusz Machulski) * ''Psy'' (1992, reż. Władysław Pasikowski)-Нохойнууд * ''Kuchnia polska'' (1993) jako doktor Kozłowski * ''Psy 2. Ostatnia krew'' (1994, reż. Władysław Pasikowski) * ''Komedia amerykańska'' (1996, reż. Juliusz Machulski) * ''Cudze szczęście'' (1998, reż. Mirosław Bork) * ''Kiler'' (1997, reż. Juliusz Machulski) -Алуурчин * ''Kiler-ów 2-óch'' (1999, reż. Juliusz Machulski) * Miodowe lata (2000, reż. Maciej Wojtyszko) jako Mirosław Lasak * ''D.I.L.'' (2002, reż. Konrad Niewolski) * ''Superprodukcja'' (2003, reż. Juliusz Machulski) * ''Rodzina zastępcza'' (2003, reż. Wojciech Nowak) * ''Vinci'' (2004, reż. Juliusz Machulski) * ''Emilia'' (2005, reż. Piotr Matwiejczyk) * ''Nie ma takiego numeru'' (2005, reż. Bartosz Brzeskot) * ''1409. Afera na zamku Bartenstein'' (2005, reż. Rafał Buks i Paweł Czarzasty) * ''Co słonko widziało'' (2006, reż. Michał Rosa) * ''Doręczyciel'' (2008, reż. Maciej Wojtyszko) * ''Ostatnia akcja'' (2008, reż. Michał Rogalski) lpdeb8aglpk18lr6pq6bsngaod8zksu 0 140997 823572 2025-07-03T17:16:02Z MendAmar8 80182 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1277599925|Inazuma Eleven GO (TV series)]]" 823572 wikitext text/x-wiki {{Инфобокс Телевиз|image=|caption=|genre=<!-- Must be reliably sourced -->|creator=|based_on={{based on|''[[Inazuma Eleven#Inazuma Eleven GO|Inazuma Eleven GO]]''|[[Level-5 (company)|Level-5]]}}|developer=|writer=|director=Katsuhito Akiyama|creative_director=|starring=Yuka Terasaki|judges=<!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list -->|voices=<!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list -->|narrated=|theme_music_composer=|composer=|country=Япон|language=Япон хэл, Монгол дуу оруулалт|num_seasons=3|num_episodes=141|executive_producer=|producer=|location=<!-- Nation the series was filmed in, if different from the nation of origin. -->|cinematography=|editor=<!-- Film editors -->|camera=<!-- Either Single-camera or Multi-camera -->|runtime=<!-- Reliable source required -->|company=[[TV Tokyo]]<br>[[Dentsu]]<br>[[OLM, Inc.]]|budget=|network=[[TX Network|TXN]] (TV Tokyo)|first_aired={{Start date|2011|5|4}}|last_aired={{End date|2014|3|19}}|related=''Хүчирхэг Арван Нэг<br>''Хүчирхэг Арван Нэг Аресийн Жинлүүр''<br>''Хүчирхэг Арван Нэг Орионы Тамга''}} Хүчирхэг Арван Нэг Урагшаа нь Level 5 компанийн ижил нэртэй видео тоглоомын цувралаар бүтээгдсэн Японы хөл бөмбөгийн болон спортын аниме юм. Нийт 3 бүлэг 141 ангитай. Үйл явдал нь Хүчирхэг Арван Нэгийн дууссаны дараа 10 жилийн дараа болдог. Шинэ гол дүр Мацүказэ Тэнма болон Раймон дунд сургуулийн баг хөл бөмбөгийг 5-р хэсэг болон байгууллагын удирдагч Ишидо Шүүжигээс хамгаалах гэж оролдоно... [[Ангилал:CS1 япон-language sources (ja)]] [[Ангилал:Япон-хэл дээр текст агуулсан өгүүлэл]] 1ky7sc7i99zzr0f3uzpep7ileado0fg 0 140998 823579 2025-07-04T01:25:31Z Avirmed Batsaikhan 53733 Хуудас үүсгэв: "[[Файл:Gina Lollobrigida 65 retusche.jpg|thumb]] '''Луи́жиа (Жи́на) Лоллобрижи́да''' ([[Итали хэл|итал.]] ''Luigia (Gina) Lollobrigida''; 1927 оны 7-р сарын 4-нд Италийн Субьякод төрсөн— 2023 оны 1-р сарын 16-нд [[Ром]] хотод нас барсан) — [[Итали|Италийн]] жүжигчин, гэрэл зурагчин, улс төрч бөгөөд нийгмий..." 823579 wikitext text/x-wiki [[Файл:Gina Lollobrigida 65 retusche.jpg|thumb]] '''Луи́жиа (Жи́на) Лоллобрижи́да''' ([[Итали хэл|итал.]] ''Luigia (Gina) Lollobrigida''; 1927 оны 7-р сарын 4-нд Италийн Субьякод төрсөн— 2023 оны 1-р сарын 16-нд [[Ром]] хотод нас барсан) — [[Итали|Италийн]] жүжигчин, гэрэл зурагчин, улс төрч бөгөөд нийгмийн зүтгэлтэн, дэлхийн хоёрдугаар дайны дараах европын кино урлагийн сэкс бэлэг тэмдэг байсан. Лоллобрижида уран бүтээлийнхаа амьдралын туршид [[Алтан бөмбөрцөг]], италийн "Давид ди Донателло" шагнал 7 удаа, "Мөнгөн тууз" шагнал 2 удаа, Бүгд Найрамдах Италийн Гавьяаны одон, Холливудын алдрын гудамжны од зэрэг олон шагнал хүртэж байжээ. Жүжигчин бүсгүй Европын кинонд тоглосон "Фанфан-Алтанзул", "Талх, Хайр ба уран зөгнөл", "Парисын дарь эхийн сүм" болон Холливудад "Чөтгөрийг ичээч", "Соломон ба Шебагийн хатан хаан" бүтээсэн дүрээрээ олны танил болсон юм. hhofjfqfdwqyjjv3t7hughffkjnxv0z 823580 823579 2025-07-04T01:31:19Z Avirmed Batsaikhan 53733 823580 wikitext text/x-wiki [[Файл:Gina Lollobrigida 65 retusche.jpg|thumb]] '''Луи́жиа (Жи́на) Лоллобрижи́да''' ([[Итали хэл|итал.]] ''Luigia (Gina) Lollobrigida''; 1927 оны 7-р сарын 4-нд Италийн Субьякод төрсөн— 2023 оны 1-р сарын 16-нд [[Ром]] хотод нас барсан) — [[Итали|Италийн]] жүжигчин, гэрэл зурагчин, улс төрч бөгөөд нийгмийн зүтгэлтэн, дэлхийн хоёрдугаар дайны дараах европын кино урлагийн сэкс бэлэг тэмдэг байсан. Лоллобрижида уран бүтээлийнхаа амьдралын туршид [[Алтан бөмбөрцөг]], италийн "Давид ди Донателло" шагнал 7 удаа, "Мөнгөн тууз" шагнал 2 удаа, Бүгд Найрамдах Италийн Гавьяаны одон, Холливудын алдрын гудамжны од зэрэг олон шагнал хүртэж байжээ. Жүжигчин бүсгүй Европын кинонд тоглосон "Фанфан-Алтанзул"([[Франц хэл|франц.]] ''Fanfan La Tulipe'') , "Талх, Хайр ба уран зөгнөл" ([[Итали хэл|итал.]] ''Pane, Amore e Fantasia'') , "Парисын дарь эхийн сүм"([[Франц хэл|франц]]. ''Notre-Dame de Paris'') болон Холливудад "Чөтгөрийг ичээч" ([[Англи хэл|англ]]. ''Beat the Devil''), "Соломон ба Шеба" ([[Англи хэл|англ]]. ''Solomon And Sheba'') бүтээсэн дүрээрээ олны танил болсон юм. 1kdhnz5kn23bjslpqqvpd1s7xje1b41 0 140999 823584 2025-07-04T03:24:07Z 2405:5700:5C0:3531:8D37:36D5:3A13:7439 Хуудас үүсгэв: "Хуг53" 823584 wikitext text/x-wiki Хуг53 5xxfd3aaoej4xnpjx29o22c86defv9x 1 141000 823590 2025-07-04T06:09:59Z Orgio89 4242 /* Uraldaand oroltsogchiin nemelt medeelel */ шинэ хэсэг 823590 wikitext text/x-wiki == Uraldaand oroltsogchiin nemelt medeelel == Uraldaanii 42km d guisen Ts.Suhbat gej hun iim shuumjiig Marafonii facebook huudsand uldeejee: Улаанбаатар марафоны зохион байгуулалт: Хариуцлагагүй хандлага, урам хугалсан бодит байдал Улаанбаатар марафон нь олон хүний хүсэн хүлээдэг, нийтийн эрүүл мэндийг дэмжих, тэсвэр тэвчээрийн сорил болдог нэр хүндтэй арга хэмжээ хэдий ч энэ жилийн зохион байгуулалт тамирчдад гүнээ сэтгэл гонсойлгосон, хариуцлагагүй үйлдлүүдээр дүүрэн байв. 1. Усны цэгүүдийн хоорондын зай хэт хол, хүний эрүүл мэндэд ноцтой эрсдэл үүсгэсэн Марафон зохион байгуулагчдын гол анхаарах зүйлүүдийн нэг бол тамирчдыг хангалттай ус, шингэнээр тогтмол хангах явдал. Гэтэл энэ удаагийн уралдаанд усны цэгүүдийн хоорондын зай хэт хол, хангалтгүй байсан бөгөөд 21 км болон 42 км-ийн зайд оролцсон тамирчдын хувьд тэвчишгүй ачаалал үүсэж, шөрмөс татах, шингэний дутагдалд орж олон хүн замын туршид бухимдлаа илэрхийлж байсан. Ялангуяа 42 км-ийн гүйлтийн сүүлийн гүйгчид хоёр дахь тойргоо гүйхдээ огт усгүй нөхцөлд гүйсэн нь үнэхээр харамсалтай. Зарим оролцогчид уралдааны эхний тойрогт түрүүлж гүйсэн тамирчдын уугаад шидсэн хагас дутуу үлдсэн усны савыг замаас аван бие дээрээ асгаж, уух зэргээр хэрэглэж байсан нь зохион байгуулалт ямар хариуцлагагүй байсныг илтгэнэ. 2. Дурсгалын медаль- Тамирчны хөдөлмөрийг үл хүндэтгэсэн хандлага Марафонд оролцсон хүн бүрийн хувьд барианд орж ирээд дурсгалын медаль зүүх мөч бол бахархал, хөдөлмөрийнхөө үр дүнг мэдрэх сэтгэл хөдлөлийн оргил байдаг. Гэтэл зарим оролцогч барианд ирэхэд “медаль дууссан” гэх тайлбар өгч, дараа гардуулна хэмээсэн нь шударга бус, хариуцлагагүй үйлдэл байлаа. Энэ бол зүгээр нэг жижиг сажиг зүйл бус — тухайн мөчид л утга агуулга, үнэ цэнтэй, мартагдашгүй дурсамж болдог зүйл. Дараа өгөх нь тухайн мөчийн үнэ цэнийг хэзээ ч нөхөж чадахгүй. 3. Бүртгэлийн хураамж, хариуцлагын зөрүү Аливаа тэмцээн уралдаан тодорхой зардалтай байдаг нь ойлгомжтой. Гэвч марафонд оролцохоор багагүй хэмжээний бүртгэлийн төлбөр төлсөн оролцогчдод амласан зүйлээ бүрэн хүргэж чадаагүй нь зохион байгуулагчдын хариуцлагагүй байдлын бас нэг илрэл байлаа. Эцэст нь хэлэхэд: Иргэдийн эрүүл мэнд, сэтгэл зүй, хөдөлмөрийг үл хүндэтгэх ийм хандлага Улаанбаатар марафоны нэр хүндийг унагаж байна. Зохион байгуулагчид дараагийн жилүүдэд: Усны хангамжийг олон улсын стандартын дагуу 2–3 км тутамд байрлуулах, Ус, шингэний нөөцийг бүх оролцогчдод хүрэлцэхүйц хэмжээнд урьдчилан тооцоолох, Тамирчин бүрт медалийг урьдчилан нөөцлөх, баталгаатай хүргэх, Сүүлийн оролцогчийг ч анхааралтай хүлээн авч, ялгаварлалгүй хүндэтгэх шаардлагатай. Марафон бол зөвхөн түрүүлсэн нэгний биш, оролцсон бүх хүний ялалт. Иймд зохион байгуулагчид энэ жилийн дутагдалтай туршлагыг ухаарч, ирээдүйд илүү хариуцлагатай, шударга, мэргэжлийн түвшинд хандахыг хүсэж байна. [[Хэрэглэгч:Orgio89|Orgio89]] ([[Хэрэглэгчийн яриа:Orgio89|яриа]]) 06:09, 4 Долоодугаар сар 2025 (UTC) n6pc0iwqqk4ifdz612yubmz1wywqrnv 0 141001 823592 2025-07-04T07:11:35Z Ganaahuu 27277 Энхэлгэнэ цэцэг 823592 wikitext text/x-wiki Энхэлгэнэ цэцэг нь '''Cosmos bipinnatus''' ([[Англи хэл|англи]]<nowiki/>ар ''garden cosmos'') — нь Asteraceae овгийн, дундаж өндөртэй, улирлын чанартай, өвслөг цэцэгт ургамал бөгөөд Америк тивд төрөлх нутагтай. Сэрүүн бүсийн цэцэрлэгүүдэд гоёлын зориулалтаар өргөн тархсан байдаг. == Тодорхойлолт == Байгаль дээр Энхэлгэнэ цэцэг нь жил бүр ургадаг, хагас тэсвэртэй гэж тооцогддог ургамал. Мандалд маш хурдан сайхан ургах бөгөөд өндөр нь ихэвчлэн 60–аас эхлээд насанд хүрсэн хүн шиг буюу 180 см хүртэл ургадаг. Ховор ч гэсэн зарим тохиолдолд 2.7 м хүртэл ургадаг байна. Өөрөө үрээ унагаж тархдаг тул хэдэн жил дараалан дахин ургаж чадна. Энхэлгэнэ цэцэг нь ягаан, нил ягаан, цагаан зэрэг олон төрлийн өнгөтэй байдаг. Салаалсан иштэй бөгөөд нимгэн, хурц үсэрхэг бүтэцтэй ч зарим тохиолдолд гөлгөр байна. Навч нь хялгасан хэлбэртэй, утас мэт нарийхан хэсгүүдэд хуваагдсан мэт харагддаг. Навчны иш богино (10–15 мм), далавч хэлбэрийн хажуу ирмэгтэй, заримдаа бараг ишгүй байж болдог . Үр нь хар бараан өнгөтэй, булцгар-шовгор хэлбэртэй. Заримдаа үр нь хурц үстэй, заримдаа гөлгөр байдаг. ---- === Цэцгийн бүтэц === * '''Цэцгийн хэмжээ:''' 5–7 см-ийн голчтой, анхаарал татсан, аяга хэлбэрийн дэлбээтэй. * '''Гадаад дэлбээнүүд''' 8 орчим бөгөөд ягаан, нил ягаан эсвэл цагаан өнгөтэй. Энхэлгэнэ цэцэг нь гоо зүйн хувьд баясал төрүүлдэг, энгийн арчилгаатай ургамал. [[Ангилал:Ургамал]] ly6qm15pkv0isno27wmg2tszqsgsea2 823593 823592 2025-07-04T07:15:52Z Ganaahuu 27277 / * Гадаад холбоос * / 823593 wikitext text/x-wiki Энхэлгэнэ цэцэг нь '''Cosmos bipinnatus''' ([[Англи хэл|англи]]<nowiki/>ар ''garden cosmos'') — нь Asteraceae овгийн, дундаж өндөртэй, улирлын чанартай, өвслөг цэцэгт ургамал бөгөөд Америк тивд төрөлх нутагтай. Сэрүүн бүсийн цэцэрлэгүүдэд гоёлын зориулалтаар өргөн тархсан байдаг. == Тодорхойлолт == Байгаль дээр Энхэлгэнэ цэцэг нь жил бүр ургадаг, хагас тэсвэртэй гэж тооцогддог ургамал. Мандалд маш хурдан сайхан ургах бөгөөд өндөр нь ихэвчлэн 60–аас эхлээд насанд хүрсэн хүн шиг буюу 180 см хүртэл ургадаг. Ховор ч гэсэн зарим тохиолдолд 2.7 м хүртэл ургадаг байна. Өөрөө үрээ унагаж тархдаг тул хэдэн жил дараалан дахин ургаж чадна. Энхэлгэнэ цэцэг нь ягаан, нил ягаан, цагаан зэрэг олон төрлийн өнгөтэй байдаг. Салаалсан иштэй бөгөөд нимгэн, хурц үсэрхэг бүтэцтэй ч зарим тохиолдолд гөлгөр байна. Навч нь хялгасан хэлбэртэй, утас мэт нарийхан хэсгүүдэд хуваагдсан мэт харагддаг. Навчны иш богино (10–15 мм), далавч хэлбэрийн хажуу ирмэгтэй, заримдаа бараг ишгүй байж болдог . Үр нь хар бараан өнгөтэй, булцгар-шовгор хэлбэртэй. Заримдаа үр нь хурц үстэй, заримдаа гөлгөр байдаг. ---- === Цэцгийн бүтэц === * '''Цэцгийн хэмжээ:''' 5–7 см-ийн голчтой, анхаарал татсан, аяга хэлбэрийн дэлбээтэй. * '''Гадаад дэлбээнүүд''' 8 орчим бөгөөд ягаан, нил ягаан эсвэл цагаан өнгөтэй. Энхэлгэнэ цэцэг нь гоо зүйн хувьд баясал төрүүлдэг, энгийн арчилгаатай ургамал. == Гадаад холбоос == [https://www.facebook.com/Togootynhaliun/posts/2647842102099634/?locale=mn_MN ЭНХЭЛГЭНЭ ЦЭЦЭГТ ЗАМ дууны үг] [[Ангилал:Ургамал]] qo1fuk1b7htico8qwbr84yxyllbtaig 0 141002 823600 2025-07-04T09:11:24Z 2405:5700:584:72EA:54A:D8B3:8A09:13E7 Сүм 823600 wikitext text/x-wiki Завхан сүм хийдүүд mfpd3ytf1hb0a2urun8hh4ldostmyqx