विकिपीडिया mrwiki https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0 MediaWiki 1.45.0-wmf.5 first-letter मिडिया विशेष चर्चा सदस्य सदस्य चर्चा विकिपीडिया विकिपीडिया चर्चा चित्र चित्र चर्चा मिडियाविकी मिडियाविकी चर्चा साचा साचा चर्चा सहाय्य सहाय्य चर्चा वर्ग वर्ग चर्चा दालन दालन चर्चा मसूदा मसूदा चर्चा TimedText TimedText talk विभाग विभाग चर्चा 0 809 2580797 2552774 2025-06-17T16:37:54Z 2409:40C4:3022:F5A0:8000:0:0:0 2580797 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भाषा |स्थानिक नाव = मराठी |चित्र = Devanāgarī and Modi scripts.svg |चित्र वर्णन = "मराठी" - देवनागरी आणि मोडी लिपीमध्ये |राष्ट्रभाषा_देश = भारत <br /> राज्यभाषा- [[महाराष्ट्र]], [[गोवा]], [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली]] |भाषिक_प्रदेश = [[महाराष्ट्र]], [[गोवा]], काही प्रमाणात- [[गुजरात]], [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[आंध्र प्रदेश]], [[कर्नाटक]], [[तमिळनाडू]], [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली]] |बोलीभाषा = [[कोळी बोलीभाषा|कोळी]], [[आगरी बोलीभाषा|आगरी]], [[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]], [[वऱ्हाडी बोलीभाषा|वऱ्हाडी]], [[तंजावर मराठी बोलीभाषा|तंजावर मराठी]], [[कुणबी बोलीभाषा|कुणबी]], [[महाराष्ट्रीय कोंकणी बोलीभाषा|महाराष्ट्रीय कोंकणी]] |लिपी = [[देवनागरी लिपी|देवनागरी]] (प्रचलित), [[मोडी लिपी]] (एके काळची) |भाषिक_लोकसंख्या = १३ कोटी |भाषिक_लोकसंख्येनुसार_क्रमांक = ९ |भाषाकुल_वर्गीकरण = [[इंडो-युरोपीय भाषा|इंडो-युरोपीय]]<br /> &nbsp;&nbsp;इंडो-आर्य<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;इंडो-आर्य दक्षिण विभाग<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;महाराष्ट्री प्राकृत<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;मराठी-कोंकणी<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''मराठी ''' |नकाशा = Marathispeak.png |वर्णन = मराठी भाषा बोलली जाणारा प्रदेश लाल रंगात दर्शविलेला आहे |भाषासंकेत_ISO_639_1_वर्गवारी = mar |भाषासंकेत_ISO_639_2_वर्गवारी = mr }} '''मराठी भाषा''' ही [[इंडो-युरोपीय भाषासमूह|इंडो-युरोपीय]] भाषाकुळातील एक [[भाषा]] आहे. मराठी ही [[भारताच्या अधिकृत भाषांची यादी|भारताच्या २२ अधिकृत भाषांपैकी]] एक आहे. मराठी [[महाराष्ट्र]] राज्याची अधिकृत, तर [[गोवा]] राज्याची सह-अधिकृत भाषा आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार, [[भारत|भारतात]] मराठी भाषकांची एकूण लोकसंख्या सुमारे १४ कोटी आहे. मराठी [[मातृभाषा]] असणाऱ्या लोकांच्या संख्येनुसार मराठी ही जगातील दहावी व भारतातील तिसरी भाषा आहे. मराठी भाषा भारताच्या प्राचीन भाषांपैकी एक असून, महाराष्ट्री प्राकृतचे आधुनिक रूप आहे. मराठीचे वय सुमारे 100 वर्षे आहे. [[महाराष्ट्र]] हे मराठी भाषिकांचे राज्य म्हणून मराठी भाषेला वेगळे महत्त्व प्राप्त झालेले आहे. आजतागायत मराठी भाषेतून अनेक श्रेष्ठ साहित्यकृती निर्माण झालेल्या आहेत आणि त्यात सातत्यपूर्ण रीतीने भर पडत आहे. गोवा, गुजराथसारख्या राज्यातही मराठी भाषा काही प्रमाणात बोलली जाते. गोव्यात मराठीला समृद्ध असा इतिहास आहे मराठी को भारत के अन्य राज्य वाले पसंद नहीं करवे मराठी लोगोंको अपने बच्चों को इंग्लिश medam में भेजने की जगह मराठी मीडियम में भेजने चाहिए ताकि वे केवल मराठी सिख सके और उसमें ही राज्य का विकास होगा उसके बाद राज भाषा हिंदी सीखना चाहिए जिससे दिल्ली में कम कर सके और फिर अगर दिमाग हो तो अंग्रजी दिखाना चाहिए.<ref name=":02">[http://dnh.nic.in/deptdoc/vguide.pdf]</ref> == अभिजात मराठी भाषा == भारतीय केंद्र सरकारने मराठी भाषेला अभिजात भाषा म्हणून घोषित केले आहे. ३ ऑक्टोबर २०२४ रोजी हा निर्णय जाहीर करण्यात आला आहे .<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.abplive.com/news/maharashtra/classical-language-status-to-marathi-by-central-cabinet-now-what-is-benefit-to-marathi-language-and-maharashtra-1316904|title=गौरवास्पद... 13 कोटी मराठीजनांची स्वप्नपूर्ती; मराठी भाषेला अभिजात दर्जा मिळाला, काय होणार फायद|last=गलांडे|first=महेश|date=2024-10-03|website=marathi.abplive.com|language=mr|access-date=2024-10-04}}</ref> मराठी भाषा इसवी सनापूर्वी पासूनच अस्तित्वात होती, यासाठी प्रा. [[हरी नरके]] यांनी मांडलेले मुद्दे :- # इसवी सनापूर्वी २०७ या वर्षी ब्राह्मी लिपीत, परंतु मराठी भाषेत लिहिलेले शिलालेख सापडले आहेत. # [[गाथा सप्तशती]] हा ७०० श्लोकांचा मराठी ग्रंथ इसवी सनाच्या पहिल्या शतकात लिहिला गेला. त्याचा अर्थ असा की ही भाषा त्या लिखाणाआधी किमान ३०० वर्षे अस्तित्वात असली पाहिजे. ग्रंथातील वर्णन आजही मराठी लोकांच्या आचार-विचारांशी आणि त्यांच्या सध्याच्या संस्कृतीशी जुळणारे आहे. ग्रंथात वापरलेले गेलेले काही शब्द मराठीखेरीज अन्य भारतीय भाषेत नाहीत. # भांडारकर पुरातत्त्व संशोधन संस्थेमध्ये किमान ८० हस्तलिखिते मराठी भाषेचे पुराणत्व सिद्ध करणारी आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/maharashtra/marathi-get-classical-language-status-what-it-means-benefits-criteria-asc-95-4631695/|title=मराठीला अभिजात दर्जा मिळाला म्हणजे काय झालं? निकष काय होते? कोणते फायदे मिळणार?|date=2024-10-03|website=Loksatta|language=mr|access-date=2024-10-04}}</ref> == मराठी भाषिक प्रदेश == मराठी भाषा मुख्यत्वे भारताच्या [[महाराष्ट्र]] राज्यात बोलली जाते. त्याचबरोबर [[गोवा]], उत्तर [[कर्नाटक]] ([[बेळगांव|बेळगाव]], [[हुबळी]]-[[धारवाड]], [[गुलबर्गा]], [[बीदर|बिदर]], [[कारवार]]), [[गुजरात]] ([[दक्षिण गुजरात]], [[सुरत]], [[बडोदा]] व [[अहमदाबाद]]), [[आंध्र प्रदेश|आंध्रप्रदेश]] ([[हैदराबाद]]), [[मध्य प्रदेश|मध्यप्रदेश]] ([[इंदूर]], [[ग्वाल्हेर]]), [[तमिळनाडू|तामिळनाडू]] ([[तंजावर]]) व [[छत्तीसगढ]] राज्यांत आणि [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली|दादरा नगर हवेली]] या संघराज्यशासित प्रदेशांतील काही भागातही मराठी बोलली जाते. देशातील ९ राज्ये, ४ संघराज्यशासित प्रदेश आणि ११३ देशांमध्ये मराठी भाषिकांची वस्ती आहे. इतरही अनेक देशांमध्ये मराठी भाषा बोलण्याचे प्रमाण वाढत आहे. मराठी भाषा [[भारत|भारतासह]], [[फिजी]], [[मॉरिशस]] व [[इस्रायल]] या देशांतही बोलली जाते.<ref name="eth">[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=mar एथनोलॉगचा मराठी बाबतचा अहवाल]</ref> त्याचबरोबर जगभरात विखुरलेल्या मराठी-भाषकांमुळे मराठी [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]], संयुक्त अरब अमिरात, [[दक्षिण आफ्रिका]], [[पाकिस्तान]], [[सिंगापूर]], [[जर्मनी]], [[युनायटेड किंग्डम]], [[ऑस्ट्रेलिया]] व [[न्यू झीलंड|न्यू झीलंड]] येथेही बोलली जाते.<ref name="indianlang">[http://www.indianlanguages.com/marathi/index-new1.htm इंडियनलॅंग्वेजेस.कॉम- मराठी] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080316010434/http://www.indianlanguages.com/marathi/index-new1.htm |date=2008-03-16 }}.</ref> == राजभाषा == भारतीय राज्यघटनेतील २२ अधिकृत भाषांच्या यादीत मराठीचा समावेश आहे.महाराष्ट्राची मायबोली मराठी असल्याने महाराष्ट्र दिनानिमित्त 'मराठी राजभाषा दिन' अर्थात 'मराठी भाषा दिन' १ मे रोजी साजरा करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंतराव नाईक यांनी घेतला. तत्कालिन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या सरकारने 'मराठी राजभाषा अधिनियम 1964' सर्वप्रथम 11 जानेवारी 1965 रोजी प्रसिद्ध केला. या अधिनियमानुसार, महाराष्ट्राची अधिकृत राजभाषा ही मराठी असेल असे जाहीर करण्यात आले. त्यानंतर 1966 पासून या निर्णयाची अंमलबजावणी सुरू झाली. मराठीला राजभाषेचा दर्जा देऊन जणू मराठीचे राज्यभिषेक करून आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंंतराव नाईक सरकारने मराठीचा ऐतिहासिक गौरव केला. मराठी ही [[महाराष्ट्र]] राज्याची एकमेव अधिकृत राजभाषा आहे. [[गोवा|गोवा राज्यात]] नियमानुसार कोकणी ही राजभाषा असली तरी मराठीचा वापर शासनाच्या सर्व कारणासाठी होऊ शकतो. शासनाशी मराठीत होणाऱ्या पत्रव्यवहाराचे उत्तर मराठीतच दिले जाते. [[दादरा व नगर हवेली]]<ref name=":0">[http://dnh.nic.in/deptdoc/vguide.pdf]</ref> या संघराज्यशासित प्रदेशात मराठी एक अधिकृत राजभाषा आहे. महाराष्ट्रातील सर्व विद्यापीठांत मराठीच्या उच्च शिक्षणाची सोय आहे तसेच महाराष्ट्राबाहेरील गोवा विद्यापीठ (पणजी)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.unigoa.ac.in/department.php?adepid=8 |title=गोवा विद्यापीठ- मराठी विभाग |access-date=2009-06-25 |archive-date=2013-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130517213912/http://www.unigoa.ac.in/department.php?adepid=8 |url-status=dead }}</ref>, महाराजा सयाजीराव विद्यापीठ (बडोदे)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.msubaroda.ac.in/departmentinfo.php?ffac_code=1&fdept_code=11 |title=महाराजा सयाजीराव विद्यापीठ, बडोदा |access-date=2009-06-25 |archive-date=2012-11-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121104231031/http://www.msubaroda.ac.in/departmentinfo.php?ffac_code=1&fdept_code=11 |url-status=dead }}</ref>, उस्मानिया विद्यापीठ (तेलंगणा), गुलबर्गा विद्यापीठ<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.gulbargauniversity.kar.nic.in/deptmarathi.htm |title=गुलबर्गा विद्यापीठ |access-date=2009-06-25 |archive-date=2008-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080921122513/http://www.gulbargauniversity.kar.nic.in/deptmarathi.htm |url-status=dead }}</ref>, देवी अहिल्या विद्यापीठ (इंदूर)<ref>[http://www.dauniv.ac.in/rules/statute.doc देवी अहिल्या विश्वविद्यालय, इंदूर]</ref> व जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय (नवी दिल्ली)<ref>[http://www.jnu.ac.in/main.asp?sendval=SchoolOfLanguage जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय, नवी दिल्ली]</ref> येथे मराठी उच्चशिक्षण विभाग आहेत. महाराष्ट्राबाहेरील एकूण १५ विद्यापीठांमध्ये मराठी शिकविली जाते. ==[[प्रमाणभाषा]]== प्रमाणभाषा ही एक बोली भाषाच असते. तथापि त्याचे नियम पक्के बांधलेले आणि मान्यताप्राप्त असतात. यामुळे सर्वत्र एकाच प्रकारचे लेखन केले जाते आणि त्यामुळे भाषा वाढीस त्याचा उपयोग होतो. यास '''मानक भाषा '''अथवा '''प्रमाण भाषा''' असेही म्हंटले जाते. भाषेचे मानकीकरण ही एक निरंतर प्रक्रिया आहे. भाषा प्रमाणीकरण प्रक्रिया स्थिर करण्यासाठी प्रयत्न केले जावे लागतात. मानक भाषा हा समाजात वापरल्या जाणाऱ्या बोलल्या जाणाऱ्या आणि लिखित संप्रेषणांमध्ये व्यापकपणे ओळखल्या जाणाऱ्या परंपरांचा संग्रह असतो. [[मराठी साहित्य महामंडळ|मराठी साहित्य महामंडळाने]] पाठवलेल्या [[मराठी लेखन नियम|लेखनविषयक नियमांची]] यादी इ.स. १९७२ मध्ये महाराष्ट्र शासनाने मान्य केली. त्यात आणखी चार नियमांची भर घालण्यात आली. महाराष्ट्र शासनाने ते [[नियम]] मान्य करून मराठी [[प्रमाणभाषेचे लेखन]] या नियमांनुसार करावे आणि ते त्वरित अंमलात आणावेत, असा शासकीय आदेश काढला आहे. मराठी भाषेमध्ये त्या नियमांनुसार मानक भाषा मराठीचे लेखन केले जाते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://maparishad.com/node/52|title=मराठी प्रमाणभाषेचे लेखननियम {{!}} मराठी अभ्यास परिषद|website=maparishad.com|access-date=2022-01-04|archive-date=2022-01-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104234404/http://maparishad.com/node/52|url-status=dead}}</ref> औपचारिक लेखन करतांना मराठी प्रमाणभाषा वापरली जाते. औपचारिक व ग्रांथिक लेखनासाठी सर्वमान्य अशी प्रमाणभूत मराठी भाषा असणे आवश्यक असते. औपचारिक लेखन म्हणजे वैचारिक, वैज्ञानिक, शास्त्रीय लेखन, ललितेतर साहित्य, रस्त्यावरच्या सूचना फलक, वर्तमानपत्र बातम्या, संपादकीय, मासिकातील लेख, शासकीय पत्रव्यवहार इत्यादी लेखनात प्रमाणभाषेचाच वापर करणे आवश्यक आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/navneet/language-information-marathi-language-zws-70-2744316/|title=भाषासूत्र : मराठीच्या जपणुकीसाठी..|website=Loksatta|language=mr|access-date=2022-01-04}}</ref> याशिवाय व्याख्याने आणि परिसंवादांमध्ये प्रमाणभाषेचाच वापर केला गेला जातो. प्रमाण भाषा म्हणजे एकसारखी भाषा वापरल्याने भाषेला स्थिरता येते. ===प्रमाणभाषा महत्त्व आणि उपयोग=== एका प्रकारे लिहिलेल्या भाषेला [[संगणकीकृत शोध]] घेतांना प्रमाणभाषा वापरलेली असेल तर त्याचा उपयोग होतो आणि योग्य ते लेखन शोधयंत्रास सापडते. अन्यथा प्रत्येक वेळी निराळा [[शोध]] देत बसावे लागेल आणि इतके करूनही सर्व [[माहिती]] मिळाली असे म्हणता येणार नाही. तसेच [[कायदे|नियम]] विषयक लेखन करतांना एकाच प्रकारच्या भाषेमध्ये करणे आवश्यक आहे. अन्यथा नियमाचा अर्थ लावणे अशक्य होईल. याच प्रमाणे वैद्यकीय क्षेत्रात कोणतेही निदान करणे अवघड होईल. कारण एकाच रोगासाठी वैद्य/डॉक्टर अनेक शब्द वापरू लागले तर रुग्णास नक्की काय होते आहे याचे निदान करून त्याची [[औषधे]] मिळवणे शक्य होणार नाही. यामुळे मानक भाषेचा वापर करणे अतिशय आवश्यक आहे. एकच भाषा वापरल्याने सामायिक मराठी संस्कृती स्थापित होते आणि आम्ही मराठी आहोत असे म्हणत येते. असा भाषेचा उपयोग चीनमध्ये झालेला दिसून येतो. [[चीन]] मध्ये अनेक बोली भाषा होत्या पण एकच [[प्रमाणित चीनी भाषा]] ही मानक भाषा म्हणून लागू केल्याने सर्व चीनी लोक एकमेकांशी जोडले गेले आहेत. तसेच [[इस्राएल]] देशा मध्ये [[हिब्रू]] भाषा संवर्धनात मानक भाषा वापरल्याने हिब्रू भाषा समर्थ झाली आणि आज एकेकाळी मृत झालेलेल्या भाषेत आज शास्त्रीय संशोधने प्रकाशित होत आहेत. याच प्रमाणे मराठी भाषेत लेखन करतांना अथवा [[संशोधन निबंध]] प्रकाशित करण्यासाठी व्याकरणाचे शासकीय नियम असलेली मराठी भाषा वापरणे आवश्यक आहे. ==मराठी भाषा दिवस== {{मुख्य|मराठी भाषा दिन}} १ मे हा दिवस [[महाराष्ट्र दिन]] किंवा [[मराठी राजभाषा दिन]] म्हणून साजरा केला जातो. याखेरीज [[विष्णू वामन शिरवाडकर]] अर्थात [[कुसुमाग्रज]] यांचा जन्मदिवस २७ फेब्रुवारी हा [[मराठी भाषा गौरव दिन]] म्हणून साजरा केला जातो. महाराष्ट्राची मायबोली मराठी असल्याने महाराष्ट्र दिनानिमित्त 'मराठी राजभाषा दिन' अर्थात 'मराठी भाषा दिन' १ मे रोजी साजरा करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंतराव नाईक यांनी घेतला.  तत्कालिन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या सरकारने 'मराठी राजभाषा अधिनियम 1964' सर्वप्रथम 11 जानेवारी 1965 रोजी प्रसिद्ध केला. या अधिनियमानुसार, महाराष्ट्राची अधिकृत राजभाषा ही मराठी असेल असे जाहीर  करण्यात आले. त्यानंतर 1966 पासून या निर्णयाची अंमलबजावणी सुरू झाली. मराठीला राजभाषेचा दर्जा देऊन जणू मराठीचे राज्यभिषेक करून आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंंतराव नाईक सरकारने मराठीचा ऐतिहासिक गौरव केला. ==मराठी पुस्तके== '[[लीळाचरित्र]]' हा महान ग्रंथ म्हाइंभटांनी लिहून मराठी भाषेचा पाया रोवला. मराठी भाषेत आजवर विविध विषयांवर विस्तृत लेखन प्रकाशीत झाले असून , त्यातील कैक प्रकाशने जागतिक साहित्यात मानाचे स्थान मिळवू शकतील अशी आहेत. मराठीत दरवर्षी दोन हजार नवीन पुस्तके प्रकाशित होतात व सुमारे ५०० दिवाळी अंक प्रसिद्ध होतात. नामवंत खासगी प्रकाशन संस्था आणि शासकीय प्रकाशने यांची वार्षिक उलाढाल, तसेच पाठ्यपुस्तके धार्मिक, ललित आणि वैचारिक ग्रंथ यांची एकत्रित बाजारपेठ सुमारे २५० कोटी रुपयांपर्यंत आहे. शासकीय संस्था ’बालभारती’ दरवर्षी सुमारे ९ कोटी पुस्तके छापते. भारताच्या सर्वाधिक खपाच़े मासिक ’लोकराज्य’ हे{{संदर्भ हवा}}, आणि देशातले सर्वाधिक खपाचे च़ौथ्या क्रमांकाच़े वर्तमानपत्र ’लोकमत’ हे आहे{{संदर्भ हवा}}. देशभरातील एकूण ग्रंथालयांतली २५ टक्के ग्रंथालये एकट्या महाराष्ट्रात आहेत{{संदर्भ हवा}}. शब्दार्थ कोशांव्यतिरिक्त मराठी भाषेत अर्वाचीन चरित्र कोश, प्राचीन चरित्र कोश (सिद्धेश्वरशास्त्री चित्राव), तत्त्वज्ञानकोश, तुलनात्मक भाषा विज्ञान (भोलानाथ तिवारी+उदय नारायण तिवारी+पांडुरंग दामोदर गुणे) वाङ्मयकोश, विश्वकोश, समाजविज्ञान कोश, सरिता कोश, संस्कृती कोश, स्थलकोश, ज्ञानकोश ([[श्रीधर व्यंकटेश केतकर]]), असे अनेक प्रकारचे कोश मराठीत आहेत. या बाबतीत मराठी भाषेचा जगात दुसरा क्रमांक लागतो{{संदर्भ हवा}}. ==पुरस्कार== * [[विंदा करंदीकर]], [[कुसुमाग्रज]], [[वि.स. खांडेकर]] आणि [[भालचंद्र नेमाडे]] अशा चार मराठी साहित्यिकांना आजवर [[ज्ञानपीठ पुरस्कार]] मिळाले आहेत. * 'मूर्तिदेवी पुरस्कार' [[शिवाजी सावंत]] यांना [[मृत्युंजय (कादंबरी)|मृत्युंजय]] या कादंबरीसाठी मिळाला आहे. * [[महेश एलकुंचवार]] आणि [[विजय तेंडुलकर]] या लेखकांना 'सरस्वती सन्मान' मिळाले आहेत. * लावणी कवी, लोकशाहीर [[बशीर मोमीन (कवठेकर)]] यांना महाराष्ट्रातील लोकप्रिय कलाप्रकार 'तमाशा' साठी केलेल्या साहित्य निर्मिती साठी 'विठाबाई नारायणगावकर जीवनगौरव पुरस्कार' मिळाला आहे.<ref>[https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms "बशीर मोमीन (कवठेकर)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190603012822/https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms |date=2019-06-03 }}, दै.[[महाराष्ट्र टाइम्स]], 2-March-2019</ref> * विंदा करंदीकर आणि [[नारायण सुर्वे]] यांना 'कालिदास सन्मान' मिळाले आहेत. * महाराष्ट्रातले [[दादासाहेब फाळके]] यांचा नावाने 'अखिल भारतीय कला सन्मान' दिला जातो. * भारतीय संगीत नाटक अकादमीचे पुरस्कार आजवर [[बालगंधर्व]]<nowiki/>ना मिळाले आहेत. * सर्वोत्तम चित्रपटाचे पहिले राष्ट्रपती सुवर्णकमळ [[आचार्य अत्रे]] यांच्या <nowiki>''श्यामची आई'</nowiki>’ चित्रपटास मिळाले होते. * डॉ. [[बाबासाहेब आंबेडकर]], [[धोंडो केशव कर्वे]], [[पां.वा. काणे]], [[भीमसेन जोशी]], [[जे.आर.डी. टाटा]], [[सचिन तेंडुलकर]], [[विनोबा भावे]] आणि [[लता मंगेशकर]] हे आजवरचे [[भारतरत्‍न]] पुरस्कार मिळविणारे महाराष्ट्रीय. * भालचंद्र नेमाडे यांच्या हिंदू एक जगण्याची समृद्ध अडगळ या कादंबरीला ज्ञानपीठ पुरस्कार मिळाला आहे. == मराठी भाषेचा इतिहास == {{मुख्यलेख|मराठी भाषेचा इतिहास}} मराठी भाषेचा उदय [[प्राकृत]] भाषेच्या [[महाराष्ट्री]] या बोलीभाषेपासून झाला, असे बहुतांशी मानले जाते. नव्या संशोधनानुसार मराठी अन् प्राकृत ह्या एकच भाषा असल्याचे सप्रमाण सिद्ध केले आहे. सदर महाराष्ट्र शासनाच्या संशोधन अभिजात मराठी प्रतिवृत्ताने केले आहे. ज्ञात इतिहासावर [[पैठण]] (प्रतिष्ठान) येथील [[सातवाहन]] साम्राज्याने [[महाराष्ट्री]] भाषेचा प्रशासनात वापर सर्वप्रथम केला. [[देवगिरीचे यादव|देवगिरीच्या यादवांच्या]] काळात मराठी भाषा व संस्कृतीची भरभराट झाली. मराठी ही भाषा [[देवनागरी|देवनागरी लिपी]] वापरून लिहिली जाते. मराठीतील आज उपलब्ध असलेला पहिला ग्रंथ गाथा सप्तशती हा सुमारे २००० वर्षांपूर्वीचा आहे. मुकुंदराजांनी विवेकसिंधु या ग्रंथाद्वारे शंकराचार्यांच्या वेदांतावर निरूपणात्मक विवेचन केले आहे. शा.श. १११० सालच्या सुमारास लिहिला गेलेला मराठीतील हा आद्यग्रंथ त्यांनी बीड जिल्ह्यातील अंबेजोगाई या आपल्या जन्मगावी लिहिला. [[इ.स. १२७८]] मध्ये [[म्हाइंभट सराळेकर|म्हाइंभट]] यांनी [[लीळाचरित्र]] लिहिले. त्यानंतर [[इ.स. १२९०]] मध्ये [[ज्ञानेश्वरी]] या ग्रंथाची रचना ज्ञानेश्वरांनी केली. [[महानुभाव]] संप्रदायाने [[मराठी साहित्य|मराठी साहित्यात]] मौलिक भर घातली. संत [[एकनाथ]] यांनी या भाषेत [[भारूड|भारुडे]] लिहिली आणि [[एकनाथी भागवत]], [[भावार्थ रामायण]] <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://santeknath.org/vagmayavishayi.html |title=संग्रहित प्रत |access-date=2012-12-26 |archive-date=2013-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130712004547/http://santeknath.org/vagmayavishayi.html |url-status=dead }}</ref> आदि ग्रंथांची भर घातली. [[चित्र:MarathiShilalekhYear1130.jpg|इवलेसे|इ.स.११३० मध्ये कोरलेला मराठी शिलालेख]] '''छत्रपती शिवाजी महाराजांनी''' मराठी साम्राज्याची मुहूर्तमेढ रोवली. स्वराज्याची राजभाषा म्हणून मराठीची निवड केली. अमराठी शब्दांचा वापर टाळण्यासाठी शिवरायांनी मराठीचा १४०० शब्दांचा राजव्यवहारकोश तयार करून घेतला. आणि [[पेशवे|पेशव्यांनी]] या साम्राज्याचा विस्तार केला. तत्कालीन भारतावर (आताचा पाकिस्तान, इंडिया आणि बांग्लादेश) राज्य करतांना देखील मराठीचा अधिकृत भाषा म्हणून वापर होत असे. [[इ.स. १९४७]] नंतर स्वतंत्र भारत/ इंडिया देशाने मराठीला अधिकृत भाषेचं पद दिलं. [[इ.स. १९६०]]<ref>[http://www.marathimati.com/maharashtra/history/maharashtra-past-present/sahakari-chalaval-m-v-namjoshi/ १९६० मधे महाराष्ट्राच़े एकभाषिक राज्य स्थापन झाले] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140704134452/http://www.marathimati.com/maharashtra/history/maharashtra-past-present/sahakari-chalaval-m-v-namjoshi/ |date=2014-07-04 }} - [[मराठीमाती]]</ref> मध्ये मराठी भाषिकांच्या एकसंध महाराष्ट्र राज्यास मान्यता मिळाली आणि मराठीस राजभाषेचा मुकुट प्राप्त झाला. राजा केसिदेवरायच्या कारकिर्दीत कोरलेला अक्षी [[शिलालेख]] हा आजवर सापडलेला मराठी भाषेतील पुराणतम शिलालेख आहे {{संदर्भ हवा}}. अक्षी शिलालेखाच्या शोधापूर्वी कर्नाटकातील श्रवणबेळगोळ येथील गोमटेश्‍वराच्या उंच मूर्तीच्या पायाशी मराठीत कोरलेला लेख - "चामुण्डराजे करवियले" हा आद्य मराठी लेख समजला जात असे. अक्षी हे गाव महाराष्ट्रातील [[रायगड जिल्हा|रायगड जिल्ह्यातील]] [[अलिबाग|अलिबागपासून]] दक्षिण दिशेस ५ कि.मी. अंतरावर अलिबाग- [[मुरुड जंजिरा]] रस्त्यावर आहे. या शिलालेखाचा उल्लेख [[इ.स. १८८३]]च्या कुलाबा गॅझेटियरमध्ये आहे. त्या शिलालेखावरील वरील मजकूर खालीलप्रमाणे - {{Quote |text = गी सुष संतु । स्वस्ति ओं । पसीमस-<br>मुद्रधीपती ।श्री कोंकणा चक्री-<br>वर्ती । स्री केसीदेवराय । महाप्रधा-<br>न भइर्जु सेणुई तसीमीनी काले<br>प्रव्रतमने । सकु संवतु : ९३४ प्रधा-<br>वी संवसरे: अधिकु दिवे सुक्रे बौ-<br>लु । भइर्जुवे तथा बोडणा तथा नौ<br>कुंवली अधोर्यु प्रधानु । महलषु-<br>मीची वआण । लुनया कचली ज }} [[File:राजा केसिदेवरायाचा अक्षी शिलालेख इ.स. १०१२ .jpg|thumb|राजा केसिदेवरायाचा अक्षी शिलालेख इ.स. १०१२]] हा लेख एका ओबडधोबड शिळेवर कोरला असून त्या शिळेचा माथ्यावर चंद्रसूर्य आणि मजकुराखाली गद्धेगाळ(?) व शेवटी पुन्हा चंद्रसूर्य असे कोरीवकामाचे स्वरूप आहे. लेख देवनागरी लिपीत असून भाषा संस्कृत व मराठी मिश्र आहे. इंग्रजी काल गणनेनुसार या लेखाची तारीख १६ मे सन १०१२ अशी आहे. अर्थ : "जगी सुख नांदो. ओम पश्चिम समुद्राधीपती श्री कोकण चक्रीवर्ती श्री केसिदेवराय यांचा महाप्रधान भइर्जु सेणुई याने शक संवत ९३४ परिधावी संवत्सर अधिक मासात शुक्रवारी वद्यपक्षात देवीचा बोढणासाठी नऊ कुंवली धान्य दान केले." लुनया हे लेख कोरणाऱ्याचे नाव आहे. कुडल संगम, ता. दक्षिण सोलापूर येथील मराठी शिलालेख - "वाछि तो विजेया होईवा ।।' कुडल शब्द कन्नड असून त्याचा अर्थ संगम आहे. भीमा व सीना या दोन नद्यांचा संगमावर वसलेल्या या गावात चालुक्‍यकालीन संगमेश्‍वर मंदिर आहे. त्याची स्थिती बऱ्यापैकी असून तेथील सभामंडपातील तुळईवर अडीच़ ओळींच़ा लेख कोरलेला आहे. त्याच़ा काही भाग संस्कृत काही भाग मराठी आहे. शेवटच़े वाक्‍य "वाछि तो विजेया होईवा ।।' असे मराठीत आहे. त्यात काळाच़ा स्पष्ट उल्लेख आहे. तेथे शके ९४० असे कोरले आहे. साधारणतः इ.स. १०१८ या काळात तो कोरला गेला असावा. श्रवणबेळगोळच्यानंतर दिवे आगार ताम्रपटाच़ा शोध लागला. त्याच़ा काळ शके ९८२(इ.स. १०६०) होता. त्यानंतर कुडलचा शिलालेखाच़ा शोध लागला. == मराठी भाषेत कालानुक्रमे झालेले बदल == मराठी भाषेचे वय हे साधारणपणे २५०० वर्ष मानले जाते. या काळात समाज जीवनातल्या बदलानुसार ही भाषा सतत बदलत राहिली. तरीही सर्वसाधारणपणे ठळक फरक खालील प्रमाणे करता येतात. === आद्यकाळ === हा काळ [[इ.स. १२००]] पूर्व, म्हणजे लीळाचरित्र आणि ज्ञानेश्वरी या ग्रंथाचा लिखाणाचाही पूर्वीचा काल होय. काळातील मराठी शब्दांच़े तसेच़ काही वाक्यांच़े उल्लेख ताम्रपटात तसेच़ शिलालेखात आढळतात. [[चित्र:MarathiShilalekhYear1109Found AtParalMaharashtraIndia.jpg|इवलेसे|परळ, [[मुंबई]] येथे आढळलेला शिलालेख. हा इ.स ११०९ मध्ये कोरला गेला.]] === [[यादव|यादवकाळ]] === हा काळ [[इ.स. १२५०]] ते [[इ.स. १३५०]] असा आहे. [[देवगिरी]]चा यादवांचे महाराष्ट्रावर राज्य असल्याने मराठी भाषेला राजभाषेच़ा दर्जा होता. अनेक [[लेखक]] व [[कवी]] यांना राजाश्रय होता. याच काळात [[महानुभाव]] या पंथाची सुरुवात झाली. [[चक्रधर स्वामी]], भावे व्यास, महिंद्र व्यास, [[नागदेव]] आणि महदंबा यांनीही मराठी वाङ्मयात महत्त्वाची भर घातली. [[वारकरी संप्रदाय|वारकरी संप्रदायास]] सुरुवात झाली. महाराष्ट्राचा बहुतेक सर्व जातीत यामुळे [[संत|संतांची]] परंपरा जन्मास आली व त्यांनी वेगवेगळ्या प्रकारे काव्यरचनेस सुरुवात केली. [[नामदेव]]शिंपी, [[गोरा कुंभार]],[[नरहरी सोनार]], [[सावता माळी]], [[चोखा मेळा]], बंका महार, सेना न्हावी, [[कान्होपात्रा]] यांनी भक्तिपर काव्यरचना केल्या व मराठी साहित्याचे दालन वैविध्यानी समृद्ध केले. === बहामनी आणि सल्तनत काळ === हा लेख बघा:[[मराठी भाषेत प्रक्षिप्त फारसी शब्द]] [[चित्र:MarathiHandwritingByKaviDasopantYear1530.jpg|इवलेसे|मराठी लेखक व कवी [[संत सर्वज्ञ दासोपंत]] यांच़े सुमारे १६ व्या शतकातील लिहिलेले मराठी.]] हा काल [[इ.स. १३५०]] ते [[इ.स. १६००]] असा आहे. यादवांच़े स्वराज्य संपून मुसलमानी काळ सुरू झ़ाला. सल्तनत काळात मराठीचा वापर मोठ्या प्रमाणात होत असे. राज्यकर्ते मुस्लिम असले तरी स्थानिक सरंजामदार, जमीनदार,महसूल गोळा करणारे अधिकारी आणि बहुसंख्य लोकसंख्या हिंदू होती. प्रशासन आणि महसूल संकलन सुलभ करण्यासाठी, सुलतानांनी अधिकृत कागदपत्रांमध्ये मराठीच्या वापरास प्रोत्साहन दिले. तथापि, त्या काळातील मराठी भाषेत बरेच फारसी प्रचलित झाले. उदाहरणार्थ, दररोजच्या भाषणात वापरलेले शब्द जसे की बाग, कारखाना, शहर, बाजार, दुकान, हुशार, कागद,खुर्ची, जमिन,जाहिरात), हजार इत्यादी.<ref>{{cite journal|date=1992|title=DECCAN (MAHARASHTRA) UNDER THE MUSLIM RULERS FROM KHALJIS TO SHIVAJI : A STUDY IN INTERACTION, PROFESSOR S.M KATRE Felicitation|jstor=42930434|journal=Bulletin of the Deccan College Research Institute|volume=51/52|pages=501–510|last1=Kulkarni|first1=G.T.}}</ref><ref name="iranicaonline.org">{{cite web|last1=Qasemi|first1=S. H.|title=MARATHI LANGUAGE, PERSIAN ELEMENTS IN|url=http://www.iranicaonline.org/articles/marathi-language|website=Encyclopedia Iranica|access-date=17 September 2017}}</ref><ref>{{cite book |last1=Pathan |first1=Y. M. |title=Farsi-Marathi Anubandh (फारसी मराठी अनुबंध) |date=2006 |publisher=महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळ |location=Mumbai |url=https://sahitya.marathi.gov.in/scans/Farsi-Marathi%20Anubandh.pdf |access-date=13 February 2022 |archive-date=2022-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220303183322/https://sahitya.marathi.gov.in/scans/Farsi-Marathi%20Anubandh.pdf |url-status=dead }}</ref> अहमदनगर सल्तनत काळात मराठी ही प्रशासनाची भाषा बनली.<ref>{{cite book|last1=Gordon|first1=Stewart|title=Cambridge History of India: The Marathas 1600-1818|date=1993|publisher=Cambridge University press|location=Cambridge, UK|isbn=978-0-521-26883-7|page=16|url=https://books.google.com/books?id=iHK-BhVXOU4C&q=marathi++nizamshahi+stewart+gordon&pg=PR9}}</ref>[20] विजापूरच्या आदिलशाहीनेही प्रशासन आणि रेकॉर्ड ठेवण्यासाठी मराठीचा वापर केला.<ref>{{cite web|last1=Kamat|first1=Jyotsna|title=The Adil Shahi Kingdom (1510 CE to 1686 CE)|url=http://www.kamat.com/kalranga/bijapur/adilshahis.htm|website=Kamat's Potpourri|access-date=4 December 2014}}</ref> अशा धकाधकीचा काळातही मराठी भाषेत साहित्याची भर पडली. [[नृसिंह सरस्वती]], [[भानुदास]], [[जनार्दन स्वामी]], [[एकनाथ]], [[दासोपंत]], [[रंगनाथ]], [[विष्णूदास नामा]], [[चोंभा]] यांनीही मराठी वाङ्मयात भक्तिपर काव्याची भर घातली. ===मराठा साम्राज्याचा काळ=== हा काळ अंदाजे [[इ.स. १६५०]] ते [[इ.स. १८१८]] असा आहे. या काळात मराठी स्वराज्याची स्थापना झ़ाल्याने मराठी भाषेवरील फारसी शब्दांच़े आक्रमण थंडावले. असे मानले ज़ाते की [[शिवाजी]] महाराजांनी [[रघुनाथ पंडित]] यांस [[राज्यव्यवहार कोश]] बनवतांना फारसी ऐवजी संस्कृत शब्द योजना करण्यास सांगितले. याच़ काळात मराठी भाषेला राजमान्यतेसोबत [[संत तुकाराम]], [[समर्थ रामदास स्वामी]] यांचामुळे लोकमान्यताही मिळू लागली. [[मुक्तेश्वर]], [[वामन पंडित]] यांनीही मराठी काव्य विकसित केले. या शिवाय शिवकल्याण, रमावल्लभदास, [[मोरया गोसावी]], [[संत महिपती]] यांनी संत चरित्रे लिहुन संतविजय, भक्तिविजय आदि ग्रंथांद्वारे मराठी भाषेत मोलाची भर घातली. [[चित्र:Marathi HandwritingRamdasSwamiYear1600.jpg|इवलेसे|[[रामदास स्वामी]] यांच़े इ.स १६०० शतकातले मराठी हस्ताक्षर.]] याकाळात [[मोरोपंत|मोरोपंतांनी]] मराठी भाषेत ग्रंथरचना केलया. तसेच श्रीधर या कवीने आपले हरिविजय व पांडव ,प्रताप या काव्यांद्वारे खेड्यापाड्यात आपल्या मराठी कविता पोहोचवल्या. याच काळात शृंगार व वीर रसांना स्वतंत्र स्थान मिळाले. यासाठी [[लावणी]] व [[पोवाडा]] हे हे नवीन वाङ्मय प्रकार मराठीत निर्माण झ़ाले. याच़ काळात वाङ्मय हा रंजनाच़ा प्रकार आहे हे समाजाने मान्य करण्यास सुरुवात केली. याच़ काळात [[बखर]] लेखनाची सुरुवात झाली. निरंजन माधव, [[कृष्ण दयार्णव]], [[रामजोशी]], [[प्रभाकर दातार|प्रभाकर]], [[होनाजी बाळा]], सगन भाऊ हे या काळातील महत्त्वाचे कवी आहेत. === इंग्रजी कालखंड === हा काळ [[इ.स. १८१८]] ते आज़तागायत असा आहे. याकाळात गद्य लेखनाची सुरुवात झाली. कथा लेखनाची बीजे याच़ काळात रोवली गेली. नियतकालिके व गद्यसाहित्य छापण्याची सुरुवात होण्याच़ा हा काल होता. मराठी भाषेत अनेक नियतकालिके या काळात कथा छापू लागली. छपाईची सुरुवात झ़ाल्यानंतर मराठी भाषेचा प्रसार उत्कर्ष वेगाने होत गेला. मराठी पंडित व मराठी भाषेचे अभ्यासक मेजर कॅंडी या आंग्ल अधिकाऱ्याने मराठी भाषेला विराम, अर्धविराम, प्रश्न आदी विरामचिन्हांनी बांधले. यामुळे मराठी लिखाण सुकर झाले. स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी 1926 पासून राबवली त्यातूनच अनेक मराठी शब्द निर्माण झाले आणि ते आज प्रचलित आहेत . ते वापरण्यात येऊ लागले === स्वातंत्र्योत्तर कालखंड === स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी भाषाशुद्धी चळवळ राबवली त्यातूनच महानगरपालिका क्रीडांगण सारखे महत्त्वाचे मराठी शब्द निर्माण झाले साठीच्या दशकाच्या उत्तरार्धात आणि सत्तरीच्या पूर्वार्धात महाराष्ट्रातील सांस्कृतिक-सामाजिक वातावरण बहरून आलेले होते. छबिलदास चळवळ जोमात होती. शेकडो उत्साही, नवर्जनशील तरुण आपापले मित्र घेऊन आणि खांद्याला झोळ्या अडकवून छबिलदासवर थडकत असत. ‘युक्रांद’च्या तालमीत तयार झालेले तरुण, [[दलित पॅंथर|दलित पॅंथर्सचा]] साहित्यप्रक्षोभ, नक्षलवादाने प्रेरित झालेले नव-कम्युनिस्ट असे एक वातावरण तर दुसऱ्या बाजूला ‘अ‍ॅकॅडेमिक’ साहित्याचा व समीक्षेचा सरोजिनी वैद्य, विजया राजाध्यक्ष आदींचा वाङ्मयीन दबदबा. ‘सत्यकथा’ नावाचे साहित्यिक केंद्र होते. [[श्री. पु. भागवत]] त्यात प्रभावशील होते. ‘सत्यकथा’ नावाच्या प्रस्थापिताला समांतर असा लघुनियतकालिकांचा प्रवाह आणि वाङ्मयक्षेत्रातील माहिती व गॉसिपचे व्यासपीठ (आणि चव्हाटा) ‘ललित’च्या उदयाने सुरू झाला.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=TQP8DwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80+%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%BE+%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80%20%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%BE%20%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8&f=false|title=आधुनिक मराठी वाड्मयाचा इतिहास (१८०० ते १९२०) / Adhunik Marathi Vadmayacha Itihas (1800 to 1920)|last=Handibag|first=Dr Bharat|last2=Sarkate|first2=Dr Sadashiv|date=2014-06-07|publisher=Educational Publishers & Distributors|isbn=978-93-80876-65-8|language=mr}}</ref> मध्यवर्गीयांना रिझविण्याची संपूर्ण जबाबदारी पु.ल. देशपांड्यांवर पडली आणि आपल्या मनोरंजनात्मक लिखाणातून त्यांनी ती यशस्वीरीत्या पूर्ण केली. तर, ग्रामीण महाराष्ट्रातील लोकप्रिय कलाप्रकार असलेल्या तमाशा क्षेत्रासाठी लोकशाहीर बशीर मोमीन कवठेकर यांनी अनेक वगनाट्ये, लावण्या, लोकगीते, सवाल-जवाब, गण-गवळण आणि फार्स असे विविधांगी साहित्य निर्माण करून ते महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख तमाशा मंडळांना पुरवले. मोमीन कवठेकरांचे साहित्य हे विसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धातील जवळपास तीन दशके तमाशा क्षेत्राला वरदान ठरले होते आणि म्हणूनच, त्यांच्या या अमूल्य योगदानाबद्दल महाराष्ट्र शासनाने वर्ष २०१८चा 'विठाबाई नारायणगावकर जीवन गौरव पुरस्कार' त्यांना देऊन गौरविले आहे.<ref>[https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms "बशीर मोमीन (कवठेकर)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190603012822/https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms |date=2019-06-03 }}, दै.[[महाराष्ट्र टाइम्स]], 2-March-2019</ref><ref>[https://www.esakal.com/maharashtra/aarti-sonagra-writes-bashirbhai-momin-pjp78 अवलिया लोकसाहित्यिक] "दै.[[सकाळ]]”, पुणे, 20-Nov-2021</ref> ‘घाशीराम कोतवाल’, ‘सखाराम बाईंडर’, ‘गिधाडे’ सत्तरीच्या पूर्वार्धातले. चिं. त्र्यं. खानोलकरांची ‘मिस्टरी’ आणि ‘कोकणी गूढ’ त्याचप्रमाणे दिलीप चित्रेंची, विलास सारंगांची बंडाळी याच काळातली. ‘नेमाडी’ पंथातील नवविद्वान आणि भाऊ पाध्येंची ‘वासुनाका’ हीसुद्धा साठीच्या दशकातलेच. ‘दलित पॅंथर्स’नी साठीच्या अखेरीस आणि सत्तरीच्या सुरुवातीस दिलेले आव्हान जितके उग्र तितकेच आश्वासकही होते. ‘माणूस साप्ताहिक’ आणि [[श्री.ग. माजगावकर]] यांनीही सर्व प्रस्थापितविरोधी प्रवृत्तींना (म्हणजे इंदिराविरोधी !) एकत्र आणायला सुरुवात केली होती. ग.वा. बेहेरेंचे ‘सोबत’ही त्याच काळात दणाणत होते. [[पु.ल. देशपांडे]] यांच्या अध्यक्षतेखाली भरलेले [[इचलकरंजी]]चे साहित्य संमेलन हा एक साहित्याचा महाआनंदोत्सव होता. असाच आणखी एक नवीन प्रवाह त्या परिस्थितीत येऊन थडकला- ‘स्त्री-मुक्ती’ चळवळीचा. छाया दातार, शारदा साठे, ज्योती म्हापसेकर अशा अनेकांनी सर्व वैचारिकतेला नवे परिणाम दिले होते. [[बाळ गांगल]] या वातावरणाशी निकट होते, त्यांनी प्रकाशात आणलेले कित्येक पुढे थेट प्रथितयश झाले वा विद्रोही- प्रथितयश झाले. == मराठी साहित्य == {{मुख्य|मराठी साहित्य}} मराठी संस्कृती/साहित्याबाबतचे इतर काही लेख - [[कथा]], [[कविता]], [[कादंबरी]], [[नाटक]], [[नाट्य]], [[बाल साहित्य]], [[बालगीते]], [[ललित लेख]], [[विनोद]], [[मराठी साहित्य संमेलने]], [[अग्रलेख]] [[संपादकीय]] [[स्तंभलेख]] [[समीक्षा]], [[चारोळी]], [[गझल]], [[ओवी]], [[अभंग]], [[भजन]], [[कीर्तन]], [[पोवाडा]], [[लावणी]], [[भारूड]], [[बखर]], [[पोथी]], [[आरती]], [[लोकगीत]], [[गोंधळ]], [[उखाणे]], [[वाक्‍प्रचार]] ===मराठीचे आद्य कवी === मराठीचे आद्य कवी पुढील प्रमाणे मानले जातात. # [[मुकुंदराज]] # [[माहीमभट]] # [[महदंबा]] # [[ज्ञानेश्वर]] # [[नामदेव]] # [[जगमित्रनागा]] # [[एकनाथ]] # [[तुकाराम]] # [[रामदास]] # [[वामन पंडित]] # [[श्रीधर]] # [[मुक्तेश्वर]] # [[मोरोपंत]] # [[माधवस्वामी]] - तंजावरचे लेखक # [[होनाजी बाळा|होनाजी]] # [[महिपती ताहराबादकर|महिपती]] # केशीराजव्यास - मराठीतील पहिले संपादक # [[दामोदर पंडित]] # [[मुसलमान मराठी संतकवी]] ===मराठी विश्वकोश=== [[Image:verse_in_marathi_modi_script.png|thumb|200px|मोडी लिपीतील मजकूर]] [[संयुक्त महाराष्ट्र|संयुक्त महाराष्ट्राच्या]] निर्मितीनंतर [[महाराष्ट्र शासन|महाराष्ट्र शासनाने]] १९ नोव्हेंबर १९६०ला [[महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि सांस्कृतिक मंडळ|महाराष्ट्र राज्य साहित्य व संस्कृती मंडळाची]] स्थापना [[तर्कतीर्थ लक्ष्मणशास्त्री जोशी]] यांच्या अध्यक्षतेखाली केली. या मंडळाने [[मराठी विश्वकोश|मराठी विश्वकोशाची]] निर्मिती केली. त्याआधि श्री.व्यं. केतकरांनी मराठीतील पहिला ज्ञानकोश एकहाती लिहीला. मराठी विश्वकोश ही ज्ञानकोशाची सुधारून वाढवलेली आवृत्ती आहे. ==मराठीतील बोली भाषा == {{मुख्य|मराठीतील बोलीभाषा}} ==प्रांतिक भेद== {{मुख्यलेख|मराठीतील बोली भाषा}} प्रमुख विभागणी - * [[कोकणी बोलीभाषा|कोकणी]] * [[अहिराणी बोलीभाषा|अहिराणी]] * [[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]] * [[मालवणी बोलीभाषा|मालवणी]] * [[वऱ्हाडी बोलीभाषा|वऱ्हाडी]] * [[तमिळनाडू]] राज्यातील [[तंजावर]] येथे तंजावरी मराठी नावाची बोलीभाषा बोलली जाते. * मराठीभाषक ज्यू (बेने-इस्रायली) इस्रायलला परतले, तेव्हा मराठी भाषा तेथेही गेली. तपशीलवार माहिती - *उत्तर महाराष्ट्र ** '''[[अहिराणी]]''' - जळगाव जिल्हा, धुळे, नंदुरबार, नाशिक ते मध्य प्रदेशातील [[बऱ्हाणपूर]], शहापूर, अंतुर्लीपर्यंतच्या विस्तृत भूप्रदेशात ही बोलीभाषा प्रचलित आहे. शब्दांमध्ये नाद आणि लय हे या बोलीचे वैशिष्ट्य आहे. [[भालचंद्र नेमाडे]], [[ना. धों. महानोर]], के. नारखेडे या लेखकांनी आपल्या साहित्यात बोलीच़ा वापर केला आहे. ** '''[[तावडी बोलीभाषा|तावडी]]''' - [[जामनेर]], [[भुसावळ]], [[जळगाव]], बांदवर, [[रावेर]], [[यावल]] तालुका या भागात तावडी बोली प्रचलित आहे. तावडी बोलीत मोठ्या प्रमाणात आहेत. 'क'च्या जागी 'ख'च़ा उच्चार केला ज़ातो. उदाहरणार्थ- डोखं (डोकं), मोखा (मोका). [[बहिणाबाई]] चौधरींच्या कवितांमधून तावडी बोलीच़ा आविष्कार दिसतो. पूर्वी या बोलीला अहिराणी समज़त असत परंतु नवीन विचारानुसार ही स्वतंत्र बोली मानली गेली. ** '''देहवाली''' - भिल्ल समाजात ही बोली आढळते. [[गुजराती]] आणि हिंदी भाषांचा हिच्यावर मोठा प्रभाव आहे. बोलीची वाक्यरचनाही गुजरातीशी मिळतीजुळती आहे. महाराष्ट्रातील धुळे, नंदुरबार या भागात ही बोली वापरात आहे. या भाषेच़े खळवाड आणि मेवासी असे दोन पोटप्रकारही आहेत. देहवालीच्या मूळ स्वरात 'ळ', 'क्ष' आणि 'ज्ञ' ही व्यंजने नाहीत, तर 'छ', 'श' आणि 'ष' यांच्याऐवजी 'स' हे एकच व्यंजन वापरले जाते. या भाषेचे अभ्यासक चामुलाल राठवा यांनी देहवाली मौखिक साहित्य शब्दबद्ध केले आहे. विश्राम वळवी, देवेंद्र सावे, बळवंत वळवी, सोबजी गावीत यांनी या भाषेत लेखन केले आहे. भाषासाहित्य प्रकल्पाअंतर्गत अकादमीद्वारे हे प्रसिद्धही झाले आहेत. *कोकण ** '''कोंकणी / चित्पावनी''' - कोकणी या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या अनेक बोली आहेत. अधिक माहितीसाठी [[कोकणी भाषा]] हा लेख पहा. ** '''[[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]]''' सांगली, सातारा, या जिल्ह्यांतील आटपाडी, माण या तालुक्यांत प्रामुख्याने तर सांगली जिल्ह्यातील जत, खानापूर, कवठेमहांकाळ या तालुक्यांच्या, सातारा जिल्ह्यातील खटाव या तालुक्याच्या, सोलापूर जिल्ह्यातील सांगोला, मंगळवेढा, माळशिरस या तालुक्यांच्या काही भागांत बोलली जाते. ** '''मालवणी''' - दक्षिण [[रत्‍नागिरी]] आणि [[सिंधुदुर्ग]] जिल्ह्यात बोलली जाणारी ही बोली आहे. या बोलीस कुडाळी असेही म्हणतात. हेल काढून आलेले अनुनासिक उच्चार हे या बोलीचे वैशिष्ट्य आहे. [[दशावतार]] या नाट्याचे सादरीकरण या भाषेत केले जाते. [[मच्छिंद्र कांबळी]] यांच्या मालवणी नाटकांमुळे ही भाषा जास्त प्रसिद्धीस आली. मालवणी बोलीत अनेक वैशिष्ट्यपूर्ण शब्द आहेत. जसे की, झील (मुलगा), चेडू (मुलगी), घोव (नवरा). ** '''कोळी''' - मुख्यतः महाराष्ट्रातील [[मुंबई]], [[ठाणे]], [[पालघर]], [[रायगड]], [[अलिबाग]] तसेच गुजरातमधील [[उमरगाव]], [[दादरा]] नगर हवेली आणि गोव्यात त्याच़बरोबर संपूर्ण कोकणातील किनारपट्यांवर सर्रास [[कोळी]] भाषा बोलली ज़ाते. कोळी जातीतील अनेक उपजातींमध्ये थोड्याफार भाषेचे फरक पडतात ज़से, [[कोळी]], [[मांगेली]], [[वैती]], [[आगरी]] इ..या भाषेत " ळ " उच्चार " ल " ने केला ज़ातो. फक्त ह्या कोळीतील " [[मांगेली]] " भाषेत "ळ"ची स्पष्ट सिद्ध होते. त्याचबरोबर ह्या भाषेत [[मराठी]], [[गुजराती]], [[हिंदी]] आणि [[फारशी]] भाषेच़े शब्द दडलेले आहेत. शब्दशः " त्याने जेवण केलं होतं " ( त्यान जेवण करीलता ), " तुम्हाला काहीतरी सांगायच़ं आहे " ( तुमाना कायतरी हांग्याय ).{{संदर्भ हवा}} *कर्नाटक सीमा ** '''[[कोल्हापुरी बोली|कोल्हापुरी]]''' - कोल्हापूर भागात बोलली ज़ाणारी ही बोली आहे. लय काढून बोलण्याची लकब या भागात आढळते. तसेच़ कोकणी भाषेच़ा प्रभाव यावर दिसतो. भाषेत रांगडेपणा व शिव्यांच़ा वापर आढळतो. ** '''[[चंदगडी बोलीभाषा|चंदगडी बोली]]''' - कर्नाटक-महाराष्ट्र सीमावर्ती प्रदेशातील अनेक गावांची ही भाषा आहे. कोल्हापूर जिल्ह्यातील चंदगड भागात ही भाषा प्रचलित आहे. या भूभागात दोन भिन्न भाषा-बोलींच़ा संपर्क, विविध राजकीय अंमल, मराठी, [[कन्नड]] आणि [[कोकणी]] भाषेचा प्रभावाखाली तयार झालेली ही एक बोली भाषा आहे. उच्चाराच़ा विशिष्ट हेल, सुरावट आणि निराळे व्याकरण हे या भाषेत दिसून येते. चंदगड तालुक्याच़ा पश्चिम भाग, दोडामार्ग-सावंतवाडी तालुक्याचा सीमेलगतची गावे, आजरा तालुक्याच्या दक्षिण भागातील गावे ती कोकणीच्या प्रभावाने तयार झ़ालेली बोली वापरतात. चंदगडच्या पूर्व भागात आणि बेळगाव परिसरातील गावांमध्ये कन्नड भाषेचा प्रभावाने तयार झ़ालेली बोली वापरात आहे. या मध्ये 'मिय्या जेवलो' (मी जेवले), 'मिय्या बाज़ारास गेल्लो'(मी बाज़ारात गेले) अशी शब्द रचना दिसते. तसेच 'कोठे'ऐवजी 'खट्टे' असा शब्द ऐकू येतो. ** '''बेळगावी''' - [[बेळगाव]] या महाराष्ट्राचा सीमाभागातील ही बोलीभाषा ही कन्नड, चंदगडी, कोल्हापुरी, [[कोकणी]] अशा अनेक बोलींचा मिश्रणातून तयार झालेली आहे. या भाषेतील गोडव्याची ओळख [[पु.ल. देशपांडे]] यांचा रावसाहेब या कथेने करून दिली. त्याच बरोबर भीमराव गस्ती, नारायण अतिवाडकर या साहित्यिकांनीही या भाषेतून लेखन केले आहे. [[प्रकाश संत]] लिखित लंपन या व्यक्तीचित्रात या भाषेला विपूल वापर आढळतो. ज़से ''काय लंपूसाहेब, ओठ बाहेर काढून बसून सोडलात आज, सक्काळी सक्काळी.. एकदम मज्जा ऐद नोडरी ऽऽ अभ्यास इल्ला एन इल्ला..''. या भाषेत गा हा प्रत्यय लावला ज़ातो ज़से 'काय गा कव्वा येत्यास?' (काय, केव्हा येणार?) * मराठवाडा **'''मराठवाडी''' - मराठवाडा प्रदेशात ही ठसकेबाज मराठी भाषा वापरली ज़ाते. सहसा गावठी किंवा शिवराळपणा हे वैशिष्ट्य मराठवाड्यातल्या मराठीचे समज़ले ज़ाते. नांदेड जिल्ह्यात तेलंगणा राज्याला लागून असल्याने एक वेगळाच़ हेलका धरला ज़ातो. तर महाराष्ट्र - कर्नाटक सीमावर्ती भागातील [[उस्मानाबाद]] व [[लातूर]] जिल्ह्यात थोडी वेगळी भाषा बोलली ज़ाते. लातूरी भाषेत काही वेळा क्रियापदांवर [[कानडी]] भाषेच़ा परिणाम होतो, परंतु प्रभाव मात्र नाही. या भाषेत [[उर्दू]] शब्दही आढळतात. 'लाव', 'आव' या स्वरूपाच़े कारकवाचक प्रत्यय या बोलीच़े वेगळेपण दाखवतात. उदा. जेवलालाव, च़ाल्लाव, ठिवताव इत्यादी * विदर्भ ** '''नागपुरी''' - पूर्व विदर्भातील [[नागपूर]], [[वर्धा]], [[चंद्रपूर]]चा काही भाग आणि गडचिरोलीचा काही भाग तसेच भंडारा (गोंदिया) या जिल्ह्यांत बोलली जाणारी नागपुरी ही काहीशी निराळी बोली आहे. तसेच मध्य प्रदेशातील [[शिवनी]], [[छिंदवाडा]], [[बालाघाट]] व [[रायपूर]] या भागातही ही बोली प्रचलित आहे. वऱ्हाडी आणि झाडीबोलीतील अनेक शब्द यात असले तरी ही बोली वेगळी आहे. नागपुरीला वऱ्हाडी भाषेचेच एक रूप मानल्याने नागपुरी बोलीचा स्वतंत्र भाषिक अभ्यास झाला नाही. परंतु नवीन विचारानुसार ही स्वतंत्र बोली मानली जाते. यावर [[हिंदी]] शब्दांचाही प्रभाव आढळतो. ** '''वऱ्हाडी''' - [[बुलढाणा]], [[वाशीम]], [[अकोला]], [[यवतमाळ]], [[अमरावती]] आणि [[वर्धा]] या सहा जिल्ह्यांतून वऱ्हाडी बोलली जाते. मूळ मराठी अशी ही बोली कुठल्याही प्रकारचा हेल न काढता, अनुनासिक इ.चा अतिरेक न करता अत्यंत संथपणे बोलली जाते. प्रमाण मराठीतील काही शब्दात बदल होत असल्यामुळे ती थोडी अशुद्ध वाटते. म्हाइंभट यांच़ा 'लीळाचरित्र' हा मराठीतील पहिला गद्यग्रंथ वऱ्हाडी बोलीत लिहिला गेला. [[महानुभाव पंथ|महानुभाव पंथातील]] अनेक रचना याच बोलीतून झ़ाल्या आहेत. प्रमाण मराठीतील 'ड'चा 'ळ', 'ळ'चा 'य' या बोलीत केला ज़ातो. ज़से, 'नदीचा गायात, गाय फसली' (नदीचा गाळात गाय फसली). तसेच जो हा प्रत्यय असलेली देईज़ो, येईज़ो, घेईज़ो अशी रूपे येतात. फारशी व हिंदीचा प्रभाव या बोलीवर आहे. ** '''[[झाडीबोली]]''' - [[भंडारा]], [[गोंदिया]], [[चंद्रपूर]] आणि [[गडचिरोली]] हा चार जिल्ह्यांचा भूप्रदेश 'झाडीपट्टी' म्हणून ओळखला जातो. या भागातील बोलीभाषेला झाडीबोली असे म्हणतात. मराठीतील 'ण, छ, श, ष आणि ळ' ही पाच़ [[व्यंजने]] झाडीबोलीत वापरली जात नाहीत. मराठीतील [[मुकुंदराज]]कृत '[[विवेकसिंधू]]'मधील अनेक अपरिचित शब्द आजही झाडीबोलीत प्रचारात आहेत. * इतर ** '''डांगी''' ** '''[[नारायणपेठी बोली]]''' - महाराष्ट्रातील स्वकुळ साळी समाजाची बोली. आंध्र प्रदेशातून येऊन देशभर विखुरलेले मराठी विणकर ही बोलीभाषा बोलतात. ** '''[[तंजावर मराठी]]''' - ही मराठी भाषेचीच़ एक बोली असून ती भारताच्या [[तमिळनाडू]] ह्या राज्यात बोलली ज़ाते. ज़वळपास एक लाखाहून अधिक लोक ही भाषा रोजच्या व्यवहारात उपयोगात आणतात. तमिळनाडू राज्यातील [[तंजावर]] किंवा तंजावूर ह्या नगरातील ही एक बोलीभाषा आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांचे बंधू व्यंकोजी राजे ह्यांच्यासोबत दक्षिणेत स्वारीसाठी गेलेली जी मराठी माणसे तंजावरला पिढ्यानपिढ्या स्थायिक झाली, त्यांची ही मातृभाषा आहे. ही अतिशय वैशिष्ट्यपूर्ण भाषा असून त्यात आज़ही बरेचसे प्राचीन मराठी शब्द वापरात आहेत. तसेच काळाचा ओघात पडलेला स्थानिक [[तमिळ]] भाषेच़ा प्रभाव ह्या भाषेवर ज़ाणवतो. ** '''नंदभाषा''' - व्यापार करताना इतरांना कळू नये म्हणून व्यापारी ’ही एक सांकेतिक भाषा इतिहासात वापरत होती. आज़ही काही ठिकाणी वापरात आहे. त्या भाषेमध्ये चलनाच्या उल्लेखांसाठी निराळे शब्द आहेत. उदाहरणार्थ भुरका - एक, आवरू - दोन, उधानू - तीन, पोकू - चार, मुळू - पाच, शेली - सहा वगैरे. [[विसोबा खेचर]] ([[नामदेव|नामदेवांचे]] गुरू) यांनी या नंदभाषेच़ा वापर करून शंकराची स्तुती करणाऱ्या काव्यरचनाही केल्या आहेत. ** '''भटक्‍या विमुक्त''' - भटक्या विमुक्त जमातींच्या मराठी संलग्न बोली आहेत. यांना पारूशी असेही संबोधन आहे. यामध्ये गोंधळी, कुडमुडे जोशी, गोसावी, भराडी, गोपाळ, शिकलगार, वैदू, नंदीवाले, बेलदार, कोल्हाटी आदी भटक्‍या जमाती येतात. सदैव भ्रमणात राहिल्याने यांच्या बोलीमध्ये विविध शब्द आहेत. आपली कौशल्ये आपल्याच जमातीत रहावीत यासाठी या बोली भाषांचा उपयोग केला जातो. भाषेतील शब्द उदाहरण मावशी म्हणजे माची. [[शिवाजी विद्यापीठ|शिवाजी विद्यापीठाचा]] मराठी अधिविभागातील डॉ. विश्‍वनाथ शिंदे यांनी या भाषांवर संशोधन केले आहे. ** '''इस्रायली मराठी''' ** '''मॉरिशसची मराठी''' ==मराठी मुळाक्षरे== मराठी ही देवनागरी लिपीत लिहिली जाते. त्यामुळे [[देवनागरी]]ची मुळाक्षरे हीच बहुसंख्य (पण सर्व नाही!) मराठी मुळाक्षरे होत. यात एकोणीस [[स्वर]] आणि छत्तीस [[व्यंजन|व्यंजने]] आहेत. देवनागरी लिपीत नसलेली ॲ, ऑ, दीर्घ ॠ, दीर्घ ॡ, दंततालव्य च, छ, झ,आणि ऱ्य, ऱ्ह ही खास मराठी अक्षरे आहेत. '''स्वर''' अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ<br>ए ऐ ओ औ अं अः ॲ ॲा '''व्यंजने''' क ख ग घ ङ<br>च छ ज झ ञ<br>ट ठ ड ढ ण<br>त थ द ध न<br>प फ ब भ म<br>य र ल व<br>श षस ह ळ<br>क्ष ज्ञ '''विशेष''' - 'ङ' आणि 'ञ'चा उच्चार हा, 'ण' किंवा 'न' प्रमाणेच नासिक्य होतो.<br> * 'ङ' हा 'ड' नाही. तसेच 'ञ' हे 'त्र' नाही. उदाहरणार्थ- अङ्क=अंक, मञ्जूषा=मंजूषा. अधिक माहितीसाठी पहा [[देवनागरी]] == मराठी मुळाक्षरांचे उच्चार == {|class="wikitable" |+'''Consonants''' !&nbsp;||Labial||Dental||Alveolar||Retroflex||Alveopalatal||Velar||Glottal |-style="text-align:center" !Voiceless<br />stops |{{IPA|p}}<br />{{IPA|pʰ}}||{{IPA|t̪}}<br />{{IPA|t̪ʰ}}||&nbsp;||{{IPA|ʈ}}<br />{{IPA|ʈʰ}}||{{IPA|cɕ}}<br />{{IPA|cɕʰ}}|| {{IPA|k}}<br />{{IPA|kʰ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Voiced<br />stops |{{IPA|b}}<br />{{IPA|bʱ}}||{{IPA|d̪}}<br />{{IPA|d̪ʱ}}||&nbsp;||{{IPA|ɖ}}<br />{{IPA|ɖʱ}}||{{IPA|ɟʑ}}<br />{{IPA|ɟʑʱ}}||{{IPA|ɡ}}<br />{{IPA|ɡʱ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Voiceless<br />fricatives |&nbsp;||&nbsp;||{{IPA|s}}||&nbsp;||{{IPA|ɕ}}||&nbsp;||{{IPA|h}} |-style="text-align:center" !Nasals |{{IPA|m}}<br />{{IPA|mʱ}}||{{IPA|n̪}}<br />{{IPA|n̪ʱ}}||&nbsp;||{{IPA|ɳ}}<br />{{IPA|ɳʱ}}||{{IPA|ɲ}}||{{IPA|ŋ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Liquids |{{IPA|ʋ}}<br />{{IPA|ʋʱ}}||&nbsp;||{{IPA|l}} {{IPA|ɾ}}<br />{{IPA|lʱ}} {{IPA|ɾʱ}}|||{{IPA|ɭ}} {{IPA|ɽ}}||{{IPA|j}}||&nbsp;||&nbsp; |} {|class="wikitable" |+'''Vowels''' !&nbsp;||Front||Central||Back |-style="text-align:center" !High |{{IPA|iː}}<br />{{IPA|i}}||&nbsp;||{{IPA|uː}}<br />{{IPA|u}} |-style="text-align:center" !Mid |{{IPA|eː}}||{{IPA|ə}}||{{IPA|oː}} |-style="text-align:center" !Low |&nbsp;||{{IPA|aː}}||&nbsp; |} == संगणकावर मराठी == === आधुनिक तंत्रज्ञान आणि मराठी लेखन === संगणकीकरणाच्या सुरुवातीच्या काळात मराठी लेखनासाठी विविध अडचणी होत्या - * प्रथमत: मराठी छपाई क्षेत्रात वापरल्या जाणाऱ्या विविध मराठी मुद्रांमध्ये एकमानकता (स्टॅंडर्डायझेशन) नसल्यामुळे सुसंगती (कंपॅटिबिलिटीही) नसते. टंकणयंत्रावरील मराठी लिपीसाठीचा कळफलक अजून प्रमणित होऊ शकलेला नाही. त्यामुळे एक माणूस अनेक टंक वापरू शकत नाही. यासाठी [[राज्य मराठी विकास संस्था]] प्रयत्‍नशील आहे. * मराठीचे टंक (फॉन्ट) हे व्यापारी तत्त्वावर निर्माण केले असल्याने ते महाग किंमतीला विकत घ्यावे लागतात. त्यामुळे त्यांचा वापर मर्यादित होतो व सर्वसामान्य जनतेला ते सहजासहजी मिळत नाहीत. [[सी डॅक]] या संस्थेने निर्माण केलेले टंक मोफत उपलब्ध आहेत. मात्र असे टंक मर्यादित संख्येत आहेत. * हे व्यापारी मराठी फॉन्ट विकताना ग्राहकाच्या गरजेनुसार त्याला टंकांमध्ये ANSI ते UNICODE ([[युनिकोड]])असा पर्याय पुरवत नाहीत. * आंतरजालावर शोध घेण्यासाठी [[युनिकोड]]चा (इंग्रजी : UNICODE) वापर [[गुगल]]सारख्या शोध यंत्रामध्ये करता येतो. आपोआप डाउनलोड होणारे डायनामिक टंक युनिकोड कंपॅटिबल नसल्यामुळे शोध यंत्रात चालत नाहीत. * युनिकोड धर्तीचे टंक विंडोज २००० व त्या पुढील प्रणालींबरोबर मुळातच असतात. जुन्या विंडोज प्रणाली वापरणाऱ्यांना [[युनिकोड]] वापरणे जड जाते. परंतु [[लिनक्स]]वर आधारित [[संचालन प्रणाली|संचालन प्रणालींत]] युनिकोडचा मूळ म्हणून वापर केल्यामुळे अशा संगणकांवर मराठी वापरताना कमी समस्या येतात. * हे टंक देवनागरी लिपीसाठी तयार केलेलेअसल्यामुळे ते हिंदी छपाईसाठी उत्तम चालतात. परंतु काही अक्षरे मराठीसाठी विशेष आहेत, ती सगळी टाईप करता येतील असे टंक कमी आहेत{{संदर्भ हवा}}. सध्या युनिकोडमुळे मराठी ही संगणकावर बरीच स्थिरस्थावर झालेली आहे आणि मराठी टंकलेखनाचे अनेक पर्याय उपलब्ध झालेले आहेत. काळानुसार आणि वापरलेल्या तंत्रज्ञानानुसार संगणकावरील टंकलेखनपद्धतीचे '''पूर्व-टंकनपद्धती''' आणि '''आधुनिक टंकनपद्धती''' असे दोन प्रकार करता येतील{{संदर्भ हवा}}. ===पूर्व टंकनपद्धती=== युनिकोडच्या आधी ही टंकन पद्धती अस्तित्वात होती. यात इंग्रजी फॉन्टच्या ज़ागेवर मराठी फॉन्ट टाईप कर ' # 'ता येत असत. (उदा. शिवाजी, कृतिदेव, किरण इत्यादी non-Unicode फॉन्ट आहेत.) तसेच पूर्वप्राथमिक अवस्थेत मराठी भाषेत टंकलेखनासाठी अनेक softwares बनविण्यात आली होती. (उदा. मराठी सोबत इतर भारतीय भाषांमध्ये टंकलेखनासाठी C-DACचे ISM-OFFICE, श्री-लिपी, इत्यादी) ===आधुनिक टंकनपद्धती-१=== आधुनिक टंकन पद्धतीत युनिकोड टंक व त्या विविध keyboard layout यांचा समावेश होतो. युनिकोड टंकनपद्धती व software. * कगप :- कगप हा [[भाषाशास्त्र|भाषाशास्त्रानुसार]] विकसित केलेला keyboard layout असून तो शब्द उच्चारणपद्धतीनुसार विकसित केलेला आहे. हा layout लिनक्स ऑपेरेटिंग सिस्टिम वर ....... उपलब्ध आहे. Windows साठी शुभानन गांगल याच़े *देवनागरी इनस्क्रिप्ट - ज्यांना पारंपरिक टंकन यंत्रावर टंकलेखनाचा सराव आहे, अशांसाठी देवनागरी इनस्क्रिप्ट हा पर्याय विंडोज़ आणि लिनक्स या परिचालन प्रणालींवर मिळतो. *बोलनागरी *Traditional :- ===आधुनिक टंकन पद्धती-२=== यामध्ये लिप्यंतर तंत्रज्ञानाचा वापर करून softwareच्या माध्यमातून मराठी टंकन करतात. ही पद्धती खासकरून कुठलेही प्रशिक्षण न घेता टंकन करणाऱ्या लोकांमध्ये प्रसिद्ध व लोकप्रिय आहे. लिप्यंतरसाठी पुढील software लोकप्रिय आहेत. *[[:en:Microsoft Indic Language Input Tool|Microsoft Indic Tool / मायक्रोसॉफ्ट इंडिक टूल]] : इंडिक टूल हे microsoft या कंपनीने विकसित केले आहे. हे Windows XP, Vista, Windows 7,8,8.1,10 आदी प्रणाल्यांवर चालते. *[[:en:Google transliteration|Google Input Tool / गूगल इनपुट टूल]] : गूगल इनपुट टूल हे गूगल या कंपनीने विकसित केलेले लिप्यंतर software आहे. हे Windows XP, Vista, Windows 7,8,8.1,10 बरोबरच गूगल क्रोम ब्राउजरच्या साहाय्याने कुठल्याही प्रणालींवर चालू शकते. ===[[:en:Optical character recognition|OCR तंत्रज्ञान]]=== OCR तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून मराठीतील स्कॅन केलेले दस्तऐवज, छायाचित्रांचे स्वयंचलित पद्धतीने टंकन करता येते. [[:en:Tesseract (software)|टेसरॅक्ट ओसीआर]] हे software लिनक्स परिचालन प्रणालीवर उपलब्ध आहे. ===मराठी आणि परिचालन प्रणाली=== मराठी ही भाषा काही मोजक्या परिचालन प्रणालींमध्ये उपलब्ध आहे. त्यात सर्वात मोठा हिस्सा हा लिनक्स या परिचालन प्रणालीचा आहे. याव्यतीरिक्त मायक्रोसॉफ्ट विंडोज् आणि ॲपल मॅकओएस या परिचालन प्रणालींमधेही मराठी भाषा कमी-अधिक प्रमाणात उपलब्ध आहे. ===युनिकोड तक्ता=== हा तक्ता देवनागरी लिपीसाठी आहे, यातील काही अक्षरे मराठीत वापरली जात नाहीत आणि मराठीतील काही अक्षरे या तक्त्यात नाहीत. * मराठीत वापरली जाणारी पण युनिकोड तक्त्यात नसणारी अक्षरे ** ॲ ** च़ छ़ झ़ ञ़ शेंडीफोड्या श आणि मराठी ल आणि ख {{संदर्भ हवा}} ** ऱ्य ** ऱ्ह ** पाऊण य * युनिकोड तक्त्यात असलेली पण मराठीत न वापरली जाणारी अक्षरे ** ऄ (हे अक्षर तक्त्यात २४ वेळा आले आहे, त्यांतले एकही मराठीत नाही) ** ऍ ** ऐ ** ओ ** े ** ो ** क़ (हे अक्षर तक्त्यात दोनदा आले आहे; दोन्ही अक्षरे मराठीत नाहीत.) ** ख़ ** ग़ ** ड़ ** ढ़ ** ङ (हे अक्षर तक्त्यात दोनदा आले आहे, दोघांपैकी एक मराठीत आहे) ** न ** य़ ** ऱ ** ळ {{Unicode chart Devanagari}} {{Unicode chart Devanagari Extended}} == मराठी भाषेच्या संवर्धन आणि विकासाकरिता कार्यरत संस्था आणि त्यांचे योगदान == * भाषा सल्लागार मंडळ : हे बंद पडले आहे{{संदर्भ हवा}}. * भाषा संचालनालय * [[महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळ]] * विद्यापीठ ग्रंथनिर्मिती मंडळ : हे बंद पडले आहे{{संदर्भ हवा}}. * भाषा सल्लागार समिती * विधी अनुवाद व परिभाषा सल्लागार समिती (केवळ अस्तित्वमात्र शिल्लक आहे){{संदर्भ हवा}}. * राज्य विकास मराठी संस्था (१९९२) : (केवळ पुस्तक प्रकाशने आणि ग्रंथप्रदर्शने आयोजित करण्याचे काम करीत राहिल्याने या संस्था-स्थापनेचा मूळ हेतू बारगळला आहे){{संदर्भ हवा}}. * [[मराठी भाषा अभ्यास परिषद]] * [[मराठी विश्वकोश|मराठी विश्वकोश निर्मिती मंडळ]] * [[विदर्भ साहित्य संघ]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * [[महाराष्ट्र साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था . * [[मराठवाडा साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * [[कोकण मराठी साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * बालकुमार साहित्य्य मंच, सोलापूर ही बिनसरकारी संस्था आहे. * अभिजात मराठी भाषा परिषद : ही बिनसकारी संस्थ आहे. {{संदर्भ हवा}} * [https://www.marathmoli-lekhani.live/ मराठमोळी लेखणी]: मराठी भाषेचे संवर्धन करणारा ब्लॉग. बिनसरकारी संस्था आहे. == हे सुद्धा पहा == * [[शुद्धलेखनाचे नियम]] * [[देवनागरी]] * [[मोडी]] * [[युनिकोड]] * [[संगणक आणि मराठी]] * [[महाराष्ट्र]] * [[मराठीच्या संवर्धनाबद्दलची आवाहने]] * [[मराठी साहित्य संमेलने]] * [[अखिल ऑस्ट्रेलिया मराठी संमेलन]] * [[महाराष्ट्र राज्य सांस्कृतिक धोरण]] * [[मराठी-मराठी शब्दकोशांची सूची]] * [[शब्दकोशांची सूची]] * [[अभिजात मराठी भाषा परिषद]] ==मराठी संकेतस्थळे== {{मुख्यलेख|मराठी संकेतस्थळे}} * '''विकिपीडिया हे जाहिरात करण्याचे स्थळ नसल्यामुळे, कृपया संकेतस्थळांचे दुवे '''मुख्य लेख '''- [[मराठी संकेतस्थळे]]''''' या लेखातच द्यावेत. या विभागात मराठी संकेतस्थळे हा लेख पूर्ण झाल्यानंतर दुवाविरहित परिच्छेद अतंर्भूत केला जाईल या दृष्टीने ह्या विभागात रस असलेल्यांनी [[मराठी संकेतस्थळे]] हा लेख परिपूर्ण करण्याकडे लक्ष द्यावे ही विनंती. == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} {{विस्तार}} {{जाणकार}} {{जगातील पहिल्या २० भाषा}} {{भारत भाषा}} {{मराठीतील बोलीभाषा}} [[वर्ग:मराठी भाषा| ]] [[वर्ग:भारतामधील भाषा]] [[वर्ग:महाराष्ट्र]] [[वर्ग:भाषा]] [[वर्ग:अभिजात भाषा]] [[वर्ग:१० जानेवारी २०१८ कार्यशाळा]] spisqigz6hgpt1wcmqxpkmul9bt1fct 2580798 2580797 2025-06-17T16:38:58Z 2409:40C4:3022:F5A0:8000:0:0:0 2580798 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भाषा |स्थानिक नाव = मराठी |चित्र = Devanāgarī and Modi scripts.svg |चित्र वर्णन = "मराठी" - देवनागरी आणि मोडी लिपीमध्ये |राष्ट्रभाषा_देश = भारत <br /> राज्यभाषा- [[महाराष्ट्र]], [[गोवा]], [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली]] |भाषिक_प्रदेश = [[महाराष्ट्र]], [[गोवा]], काही प्रमाणात- [[गुजरात]], [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[आंध्र प्रदेश]], [[कर्नाटक]], [[तमिळनाडू]], [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली]] |बोलीभाषा = [[कोळी बोलीभाषा|कोळी]], [[आगरी बोलीभाषा|आगरी]], [[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]], [[वऱ्हाडी बोलीभाषा|वऱ्हाडी]], [[तंजावर मराठी बोलीभाषा|तंजावर मराठी]], [[कुणबी बोलीभाषा|कुणबी]], [[महाराष्ट्रीय कोंकणी बोलीभाषा|महाराष्ट्रीय कोंकणी]] |लिपी = [[देवनागरी लिपी|देवनागरी]] (प्रचलित), [[मोडी लिपी]] (एके काळची) |भाषिक_लोकसंख्या = १३ कोटी |भाषिक_लोकसंख्येनुसार_क्रमांक = ९ |भाषाकुल_वर्गीकरण = [[इंडो-युरोपीय भाषा|इंडो-युरोपीय]]<br /> &nbsp;&nbsp;इंडो-आर्य<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;इंडो-आर्य दक्षिण विभाग<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;महाराष्ट्री प्राकृत<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;मराठी-कोंकणी<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''मराठी ''' |नकाशा = Marathispeak.png |वर्णन = मराठी भाषा बोलली जाणारा प्रदेश लाल रंगात दर्शविलेला आहे |भाषासंकेत_ISO_639_1_वर्गवारी = mar |भाषासंकेत_ISO_639_2_वर्गवारी = mr }} '''मराठी भाषा''' ही [[इंडो-युरोपीय भाषासमूह|इंडो-युरोपीय]] भाषाकुळातील एक [[भाषा]] आहे. मराठी ही [[भारताच्या अधिकृत भाषांची यादी|भारताच्या २२ अधिकृत भाषांपैकी]] एक आहे. मराठी [[महाराष्ट्र]] राज्याची अधिकृत, तर [[गोवा]] राज्याची सह-अधिकृत भाषा आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार, [[भारत|भारतात]] मराठी भाषकांची एकूण लोकसंख्या सुमारे १४ कोटी आहे. मराठी [[मातृभाषा]] असणाऱ्या लोकांच्या संख्येनुसार मराठी ही जगातील दहावी व भारतातील तिसरी भाषा आहे. मराठी भाषा भारताच्या प्राचीन भाषांपैकी एक असून, महाराष्ट्री प्राकृतचे आधुनिक रूप आहे. मराठीचे वय सुमारे 100 वर्षे आहे. [[महाराष्ट्र]] हे मराठी भाषिकांचे राज्य म्हणून मराठी भाषेला वेगळे महत्त्व प्राप्त झालेले आहे. आजतागायत मराठी भाषेतून अनेक श्रेष्ठ साहित्यकृती निर्माण झालेल्या आहेत आणि त्यात सातत्यपूर्ण रीतीने भर पडत आहे. गोवा, गुजराथसारख्या राज्यातही मराठी भाषा काही प्रमाणात बोलली जाते. गोव्यात मराठीला समृद्ध असा इतिहास आहे मराठी को भारत के अन्य राज्य वाले पसंद नहीं करवे मराठी लोगोंको अपने बच्चों को इंग्लिश medam में भेजने की जगह मराठी मीडियम में भेजने चाहिए ताकि वे केवल मराठी सिख सके और उसमें ही राज्य का विकास होगा उसके बाद राज भाषा हिंदी सीखना चाहिए जिससे दिल्ली में कम कर सके और फिर अगर दिमाग हो तो अंग्रजी दिखाना चाहिए.<ref name=":02">[http://dnh.nic.in/deptdoc/vguide.pdf]</ref> == अभिजात मराठी भाषा == भारतीय केंद्र सरकारने मराठी भाषेला अभिजात भाषा म्हणून घोषित केले आहे. ३ ऑक्टोबर २०२४ रोजी हा निर्णय जाहीर करण्यात आला आहे .<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.abplive.com/news/maharashtra/classical-language-status-to-marathi-by-central-cabinet-now-what-is-benefit-to-marathi-language-and-maharashtra-1316904|title=गौरवास्पद... 13 कोटी मराठीजनांची स्वप्नपूर्ती; मराठी भाषेला अभिजात दर्जा मिळाला, काय होणार फायद|last=गलांडे|first=महेश|date=2024-10-03|website=marathi.abplive.com|language=mr|access-date=2024-10-04}}</ref> मराठी भाषा इसवी सनापूर्वी पासूनच अस्तित्वात होती, यासाठी प्रा. [[हरी नरके]] यांनी मांडलेले मुद्दे :- # इसवी सनापूर्वी २०७ या वर्षी ब्राह्मी लिपीत, परंतु मराठी भाषेत लिहिलेले शिलालेख सापडले आहेत. # [[गाथा सप्तशती]] हा ७०० श्लोकांचा मराठी ग्रंथ इसवी सनाच्या पहिल्या शतकात लिहिला गेला. त्याचा अर्थ असा की ही भाषा त्या लिखाणाआधी किमान 100 वर्षे अस्तित्वात असली पाहिजे. ग्रंथातील वर्णन आजही मराठी लोकांच्या आचार-विचारांशी आणि त्यांच्या सध्याच्या संस्कृतीशी जुळणारे आहे. ग्रंथात वापरलेले गेलेले काही शब्द मराठीखेरीज अन्य भारतीय भाषेत नाहीत. # भांडारकर पुरातत्त्व संशोधन संस्थेमध्ये किमान 3 हस्तलिखिते मराठी भाषेचे पुराणत्व सिद्ध करणारी आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/maharashtra/marathi-get-classical-language-status-what-it-means-benefits-criteria-asc-95-4631695/|title=मराठीला अभिजात दर्जा मिळाला म्हणजे काय झालं? निकष काय होते? कोणते फायदे मिळणार?|date=2024-10-03|website=Loksatta|language=mr|access-date=2024-10-04}}</ref> == मराठी भाषिक प्रदेश == मराठी भाषा मुख्यत्वे भारताच्या [[महाराष्ट्र]] राज्यात बोलली जाते. त्याचबरोबर [[गोवा]], उत्तर [[कर्नाटक]] ([[बेळगांव|बेळगाव]], [[हुबळी]]-[[धारवाड]], [[गुलबर्गा]], [[बीदर|बिदर]], [[कारवार]]), [[गुजरात]] ([[दक्षिण गुजरात]], [[सुरत]], [[बडोदा]] व [[अहमदाबाद]]), [[आंध्र प्रदेश|आंध्रप्रदेश]] ([[हैदराबाद]]), [[मध्य प्रदेश|मध्यप्रदेश]] ([[इंदूर]], [[ग्वाल्हेर]]), [[तमिळनाडू|तामिळनाडू]] ([[तंजावर]]) व [[छत्तीसगढ]] राज्यांत आणि [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली|दादरा नगर हवेली]] या संघराज्यशासित प्रदेशांतील काही भागातही मराठी बोलली जाते. देशातील ९ राज्ये, ४ संघराज्यशासित प्रदेश आणि ११३ देशांमध्ये मराठी भाषिकांची वस्ती आहे. इतरही अनेक देशांमध्ये मराठी भाषा बोलण्याचे प्रमाण वाढत आहे. मराठी भाषा [[भारत|भारतासह]], [[फिजी]], [[मॉरिशस]] व [[इस्रायल]] या देशांतही बोलली जाते.<ref name="eth">[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=mar एथनोलॉगचा मराठी बाबतचा अहवाल]</ref> त्याचबरोबर जगभरात विखुरलेल्या मराठी-भाषकांमुळे मराठी [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]], संयुक्त अरब अमिरात, [[दक्षिण आफ्रिका]], [[पाकिस्तान]], [[सिंगापूर]], [[जर्मनी]], [[युनायटेड किंग्डम]], [[ऑस्ट्रेलिया]] व [[न्यू झीलंड|न्यू झीलंड]] येथेही बोलली जाते.<ref name="indianlang">[http://www.indianlanguages.com/marathi/index-new1.htm इंडियनलॅंग्वेजेस.कॉम- मराठी] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080316010434/http://www.indianlanguages.com/marathi/index-new1.htm |date=2008-03-16 }}.</ref> == राजभाषा == भारतीय राज्यघटनेतील २२ अधिकृत भाषांच्या यादीत मराठीचा समावेश आहे.महाराष्ट्राची मायबोली मराठी असल्याने महाराष्ट्र दिनानिमित्त 'मराठी राजभाषा दिन' अर्थात 'मराठी भाषा दिन' १ मे रोजी साजरा करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंतराव नाईक यांनी घेतला. तत्कालिन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या सरकारने 'मराठी राजभाषा अधिनियम 1964' सर्वप्रथम 11 जानेवारी 1965 रोजी प्रसिद्ध केला. या अधिनियमानुसार, महाराष्ट्राची अधिकृत राजभाषा ही मराठी असेल असे जाहीर करण्यात आले. त्यानंतर 1966 पासून या निर्णयाची अंमलबजावणी सुरू झाली. मराठीला राजभाषेचा दर्जा देऊन जणू मराठीचे राज्यभिषेक करून आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंंतराव नाईक सरकारने मराठीचा ऐतिहासिक गौरव केला. मराठी ही [[महाराष्ट्र]] राज्याची एकमेव अधिकृत राजभाषा आहे. [[गोवा|गोवा राज्यात]] नियमानुसार कोकणी ही राजभाषा असली तरी मराठीचा वापर शासनाच्या सर्व कारणासाठी होऊ शकतो. शासनाशी मराठीत होणाऱ्या पत्रव्यवहाराचे उत्तर मराठीतच दिले जाते. [[दादरा व नगर हवेली]]<ref name=":0">[http://dnh.nic.in/deptdoc/vguide.pdf]</ref> या संघराज्यशासित प्रदेशात मराठी एक अधिकृत राजभाषा आहे. महाराष्ट्रातील सर्व विद्यापीठांत मराठीच्या उच्च शिक्षणाची सोय आहे तसेच महाराष्ट्राबाहेरील गोवा विद्यापीठ (पणजी)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.unigoa.ac.in/department.php?adepid=8 |title=गोवा विद्यापीठ- मराठी विभाग |access-date=2009-06-25 |archive-date=2013-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130517213912/http://www.unigoa.ac.in/department.php?adepid=8 |url-status=dead }}</ref>, महाराजा सयाजीराव विद्यापीठ (बडोदे)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.msubaroda.ac.in/departmentinfo.php?ffac_code=1&fdept_code=11 |title=महाराजा सयाजीराव विद्यापीठ, बडोदा |access-date=2009-06-25 |archive-date=2012-11-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121104231031/http://www.msubaroda.ac.in/departmentinfo.php?ffac_code=1&fdept_code=11 |url-status=dead }}</ref>, उस्मानिया विद्यापीठ (तेलंगणा), गुलबर्गा विद्यापीठ<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.gulbargauniversity.kar.nic.in/deptmarathi.htm |title=गुलबर्गा विद्यापीठ |access-date=2009-06-25 |archive-date=2008-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080921122513/http://www.gulbargauniversity.kar.nic.in/deptmarathi.htm |url-status=dead }}</ref>, देवी अहिल्या विद्यापीठ (इंदूर)<ref>[http://www.dauniv.ac.in/rules/statute.doc देवी अहिल्या विश्वविद्यालय, इंदूर]</ref> व जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय (नवी दिल्ली)<ref>[http://www.jnu.ac.in/main.asp?sendval=SchoolOfLanguage जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय, नवी दिल्ली]</ref> येथे मराठी उच्चशिक्षण विभाग आहेत. महाराष्ट्राबाहेरील एकूण १५ विद्यापीठांमध्ये मराठी शिकविली जाते. ==[[प्रमाणभाषा]]== प्रमाणभाषा ही एक बोली भाषाच असते. तथापि त्याचे नियम पक्के बांधलेले आणि मान्यताप्राप्त असतात. यामुळे सर्वत्र एकाच प्रकारचे लेखन केले जाते आणि त्यामुळे भाषा वाढीस त्याचा उपयोग होतो. यास '''मानक भाषा '''अथवा '''प्रमाण भाषा''' असेही म्हंटले जाते. भाषेचे मानकीकरण ही एक निरंतर प्रक्रिया आहे. भाषा प्रमाणीकरण प्रक्रिया स्थिर करण्यासाठी प्रयत्न केले जावे लागतात. मानक भाषा हा समाजात वापरल्या जाणाऱ्या बोलल्या जाणाऱ्या आणि लिखित संप्रेषणांमध्ये व्यापकपणे ओळखल्या जाणाऱ्या परंपरांचा संग्रह असतो. [[मराठी साहित्य महामंडळ|मराठी साहित्य महामंडळाने]] पाठवलेल्या [[मराठी लेखन नियम|लेखनविषयक नियमांची]] यादी इ.स. १९७२ मध्ये महाराष्ट्र शासनाने मान्य केली. त्यात आणखी चार नियमांची भर घालण्यात आली. महाराष्ट्र शासनाने ते [[नियम]] मान्य करून मराठी [[प्रमाणभाषेचे लेखन]] या नियमांनुसार करावे आणि ते त्वरित अंमलात आणावेत, असा शासकीय आदेश काढला आहे. मराठी भाषेमध्ये त्या नियमांनुसार मानक भाषा मराठीचे लेखन केले जाते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://maparishad.com/node/52|title=मराठी प्रमाणभाषेचे लेखननियम {{!}} मराठी अभ्यास परिषद|website=maparishad.com|access-date=2022-01-04|archive-date=2022-01-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104234404/http://maparishad.com/node/52|url-status=dead}}</ref> औपचारिक लेखन करतांना मराठी प्रमाणभाषा वापरली जाते. औपचारिक व ग्रांथिक लेखनासाठी सर्वमान्य अशी प्रमाणभूत मराठी भाषा असणे आवश्यक असते. औपचारिक लेखन म्हणजे वैचारिक, वैज्ञानिक, शास्त्रीय लेखन, ललितेतर साहित्य, रस्त्यावरच्या सूचना फलक, वर्तमानपत्र बातम्या, संपादकीय, मासिकातील लेख, शासकीय पत्रव्यवहार इत्यादी लेखनात प्रमाणभाषेचाच वापर करणे आवश्यक आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/navneet/language-information-marathi-language-zws-70-2744316/|title=भाषासूत्र : मराठीच्या जपणुकीसाठी..|website=Loksatta|language=mr|access-date=2022-01-04}}</ref> याशिवाय व्याख्याने आणि परिसंवादांमध्ये प्रमाणभाषेचाच वापर केला गेला जातो. प्रमाण भाषा म्हणजे एकसारखी भाषा वापरल्याने भाषेला स्थिरता येते. ===प्रमाणभाषा महत्त्व आणि उपयोग=== एका प्रकारे लिहिलेल्या भाषेला [[संगणकीकृत शोध]] घेतांना प्रमाणभाषा वापरलेली असेल तर त्याचा उपयोग होतो आणि योग्य ते लेखन शोधयंत्रास सापडते. अन्यथा प्रत्येक वेळी निराळा [[शोध]] देत बसावे लागेल आणि इतके करूनही सर्व [[माहिती]] मिळाली असे म्हणता येणार नाही. तसेच [[कायदे|नियम]] विषयक लेखन करतांना एकाच प्रकारच्या भाषेमध्ये करणे आवश्यक आहे. अन्यथा नियमाचा अर्थ लावणे अशक्य होईल. याच प्रमाणे वैद्यकीय क्षेत्रात कोणतेही निदान करणे अवघड होईल. कारण एकाच रोगासाठी वैद्य/डॉक्टर अनेक शब्द वापरू लागले तर रुग्णास नक्की काय होते आहे याचे निदान करून त्याची [[औषधे]] मिळवणे शक्य होणार नाही. यामुळे मानक भाषेचा वापर करणे अतिशय आवश्यक आहे. एकच भाषा वापरल्याने सामायिक मराठी संस्कृती स्थापित होते आणि आम्ही मराठी आहोत असे म्हणत येते. असा भाषेचा उपयोग चीनमध्ये झालेला दिसून येतो. [[चीन]] मध्ये अनेक बोली भाषा होत्या पण एकच [[प्रमाणित चीनी भाषा]] ही मानक भाषा म्हणून लागू केल्याने सर्व चीनी लोक एकमेकांशी जोडले गेले आहेत. तसेच [[इस्राएल]] देशा मध्ये [[हिब्रू]] भाषा संवर्धनात मानक भाषा वापरल्याने हिब्रू भाषा समर्थ झाली आणि आज एकेकाळी मृत झालेलेल्या भाषेत आज शास्त्रीय संशोधने प्रकाशित होत आहेत. याच प्रमाणे मराठी भाषेत लेखन करतांना अथवा [[संशोधन निबंध]] प्रकाशित करण्यासाठी व्याकरणाचे शासकीय नियम असलेली मराठी भाषा वापरणे आवश्यक आहे. ==मराठी भाषा दिवस== {{मुख्य|मराठी भाषा दिन}} १ मे हा दिवस [[महाराष्ट्र दिन]] किंवा [[मराठी राजभाषा दिन]] म्हणून साजरा केला जातो. याखेरीज [[विष्णू वामन शिरवाडकर]] अर्थात [[कुसुमाग्रज]] यांचा जन्मदिवस २७ फेब्रुवारी हा [[मराठी भाषा गौरव दिन]] म्हणून साजरा केला जातो. महाराष्ट्राची मायबोली मराठी असल्याने महाराष्ट्र दिनानिमित्त 'मराठी राजभाषा दिन' अर्थात 'मराठी भाषा दिन' १ मे रोजी साजरा करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंतराव नाईक यांनी घेतला.  तत्कालिन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या सरकारने 'मराठी राजभाषा अधिनियम 1964' सर्वप्रथम 11 जानेवारी 1965 रोजी प्रसिद्ध केला. या अधिनियमानुसार, महाराष्ट्राची अधिकृत राजभाषा ही मराठी असेल असे जाहीर  करण्यात आले. त्यानंतर 1966 पासून या निर्णयाची अंमलबजावणी सुरू झाली. मराठीला राजभाषेचा दर्जा देऊन जणू मराठीचे राज्यभिषेक करून आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंंतराव नाईक सरकारने मराठीचा ऐतिहासिक गौरव केला. ==मराठी पुस्तके== '[[लीळाचरित्र]]' हा महान ग्रंथ म्हाइंभटांनी लिहून मराठी भाषेचा पाया रोवला. मराठी भाषेत आजवर विविध विषयांवर विस्तृत लेखन प्रकाशीत झाले असून , त्यातील कैक प्रकाशने जागतिक साहित्यात मानाचे स्थान मिळवू शकतील अशी आहेत. मराठीत दरवर्षी दोन हजार नवीन पुस्तके प्रकाशित होतात व सुमारे ५०० दिवाळी अंक प्रसिद्ध होतात. नामवंत खासगी प्रकाशन संस्था आणि शासकीय प्रकाशने यांची वार्षिक उलाढाल, तसेच पाठ्यपुस्तके धार्मिक, ललित आणि वैचारिक ग्रंथ यांची एकत्रित बाजारपेठ सुमारे २५० कोटी रुपयांपर्यंत आहे. शासकीय संस्था ’बालभारती’ दरवर्षी सुमारे ९ कोटी पुस्तके छापते. भारताच्या सर्वाधिक खपाच़े मासिक ’लोकराज्य’ हे{{संदर्भ हवा}}, आणि देशातले सर्वाधिक खपाचे च़ौथ्या क्रमांकाच़े वर्तमानपत्र ’लोकमत’ हे आहे{{संदर्भ हवा}}. देशभरातील एकूण ग्रंथालयांतली २५ टक्के ग्रंथालये एकट्या महाराष्ट्रात आहेत{{संदर्भ हवा}}. शब्दार्थ कोशांव्यतिरिक्त मराठी भाषेत अर्वाचीन चरित्र कोश, प्राचीन चरित्र कोश (सिद्धेश्वरशास्त्री चित्राव), तत्त्वज्ञानकोश, तुलनात्मक भाषा विज्ञान (भोलानाथ तिवारी+उदय नारायण तिवारी+पांडुरंग दामोदर गुणे) वाङ्मयकोश, विश्वकोश, समाजविज्ञान कोश, सरिता कोश, संस्कृती कोश, स्थलकोश, ज्ञानकोश ([[श्रीधर व्यंकटेश केतकर]]), असे अनेक प्रकारचे कोश मराठीत आहेत. या बाबतीत मराठी भाषेचा जगात दुसरा क्रमांक लागतो{{संदर्भ हवा}}. ==पुरस्कार== * [[विंदा करंदीकर]], [[कुसुमाग्रज]], [[वि.स. खांडेकर]] आणि [[भालचंद्र नेमाडे]] अशा चार मराठी साहित्यिकांना आजवर [[ज्ञानपीठ पुरस्कार]] मिळाले आहेत. * 'मूर्तिदेवी पुरस्कार' [[शिवाजी सावंत]] यांना [[मृत्युंजय (कादंबरी)|मृत्युंजय]] या कादंबरीसाठी मिळाला आहे. * [[महेश एलकुंचवार]] आणि [[विजय तेंडुलकर]] या लेखकांना 'सरस्वती सन्मान' मिळाले आहेत. * लावणी कवी, लोकशाहीर [[बशीर मोमीन (कवठेकर)]] यांना महाराष्ट्रातील लोकप्रिय कलाप्रकार 'तमाशा' साठी केलेल्या साहित्य निर्मिती साठी 'विठाबाई नारायणगावकर जीवनगौरव पुरस्कार' मिळाला आहे.<ref>[https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms "बशीर मोमीन (कवठेकर)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190603012822/https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms |date=2019-06-03 }}, दै.[[महाराष्ट्र टाइम्स]], 2-March-2019</ref> * विंदा करंदीकर आणि [[नारायण सुर्वे]] यांना 'कालिदास सन्मान' मिळाले आहेत. * महाराष्ट्रातले [[दादासाहेब फाळके]] यांचा नावाने 'अखिल भारतीय कला सन्मान' दिला जातो. * भारतीय संगीत नाटक अकादमीचे पुरस्कार आजवर [[बालगंधर्व]]<nowiki/>ना मिळाले आहेत. * सर्वोत्तम चित्रपटाचे पहिले राष्ट्रपती सुवर्णकमळ [[आचार्य अत्रे]] यांच्या <nowiki>''श्यामची आई'</nowiki>’ चित्रपटास मिळाले होते. * डॉ. [[बाबासाहेब आंबेडकर]], [[धोंडो केशव कर्वे]], [[पां.वा. काणे]], [[भीमसेन जोशी]], [[जे.आर.डी. टाटा]], [[सचिन तेंडुलकर]], [[विनोबा भावे]] आणि [[लता मंगेशकर]] हे आजवरचे [[भारतरत्‍न]] पुरस्कार मिळविणारे महाराष्ट्रीय. * भालचंद्र नेमाडे यांच्या हिंदू एक जगण्याची समृद्ध अडगळ या कादंबरीला ज्ञानपीठ पुरस्कार मिळाला आहे. == मराठी भाषेचा इतिहास == {{मुख्यलेख|मराठी भाषेचा इतिहास}} मराठी भाषेचा उदय [[प्राकृत]] भाषेच्या [[महाराष्ट्री]] या बोलीभाषेपासून झाला, असे बहुतांशी मानले जाते. नव्या संशोधनानुसार मराठी अन् प्राकृत ह्या एकच भाषा असल्याचे सप्रमाण सिद्ध केले आहे. सदर महाराष्ट्र शासनाच्या संशोधन अभिजात मराठी प्रतिवृत्ताने केले आहे. ज्ञात इतिहासावर [[पैठण]] (प्रतिष्ठान) येथील [[सातवाहन]] साम्राज्याने [[महाराष्ट्री]] भाषेचा प्रशासनात वापर सर्वप्रथम केला. [[देवगिरीचे यादव|देवगिरीच्या यादवांच्या]] काळात मराठी भाषा व संस्कृतीची भरभराट झाली. मराठी ही भाषा [[देवनागरी|देवनागरी लिपी]] वापरून लिहिली जाते. मराठीतील आज उपलब्ध असलेला पहिला ग्रंथ गाथा सप्तशती हा सुमारे २००० वर्षांपूर्वीचा आहे. मुकुंदराजांनी विवेकसिंधु या ग्रंथाद्वारे शंकराचार्यांच्या वेदांतावर निरूपणात्मक विवेचन केले आहे. शा.श. १११० सालच्या सुमारास लिहिला गेलेला मराठीतील हा आद्यग्रंथ त्यांनी बीड जिल्ह्यातील अंबेजोगाई या आपल्या जन्मगावी लिहिला. [[इ.स. १२७८]] मध्ये [[म्हाइंभट सराळेकर|म्हाइंभट]] यांनी [[लीळाचरित्र]] लिहिले. त्यानंतर [[इ.स. १२९०]] मध्ये [[ज्ञानेश्वरी]] या ग्रंथाची रचना ज्ञानेश्वरांनी केली. [[महानुभाव]] संप्रदायाने [[मराठी साहित्य|मराठी साहित्यात]] मौलिक भर घातली. संत [[एकनाथ]] यांनी या भाषेत [[भारूड|भारुडे]] लिहिली आणि [[एकनाथी भागवत]], [[भावार्थ रामायण]] <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://santeknath.org/vagmayavishayi.html |title=संग्रहित प्रत |access-date=2012-12-26 |archive-date=2013-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130712004547/http://santeknath.org/vagmayavishayi.html |url-status=dead }}</ref> आदि ग्रंथांची भर घातली. [[चित्र:MarathiShilalekhYear1130.jpg|इवलेसे|इ.स.११३० मध्ये कोरलेला मराठी शिलालेख]] '''छत्रपती शिवाजी महाराजांनी''' मराठी साम्राज्याची मुहूर्तमेढ रोवली. स्वराज्याची राजभाषा म्हणून मराठीची निवड केली. अमराठी शब्दांचा वापर टाळण्यासाठी शिवरायांनी मराठीचा १४०० शब्दांचा राजव्यवहारकोश तयार करून घेतला. आणि [[पेशवे|पेशव्यांनी]] या साम्राज्याचा विस्तार केला. तत्कालीन भारतावर (आताचा पाकिस्तान, इंडिया आणि बांग्लादेश) राज्य करतांना देखील मराठीचा अधिकृत भाषा म्हणून वापर होत असे. [[इ.स. १९४७]] नंतर स्वतंत्र भारत/ इंडिया देशाने मराठीला अधिकृत भाषेचं पद दिलं. [[इ.स. १९६०]]<ref>[http://www.marathimati.com/maharashtra/history/maharashtra-past-present/sahakari-chalaval-m-v-namjoshi/ १९६० मधे महाराष्ट्राच़े एकभाषिक राज्य स्थापन झाले] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140704134452/http://www.marathimati.com/maharashtra/history/maharashtra-past-present/sahakari-chalaval-m-v-namjoshi/ |date=2014-07-04 }} - [[मराठीमाती]]</ref> मध्ये मराठी भाषिकांच्या एकसंध महाराष्ट्र राज्यास मान्यता मिळाली आणि मराठीस राजभाषेचा मुकुट प्राप्त झाला. राजा केसिदेवरायच्या कारकिर्दीत कोरलेला अक्षी [[शिलालेख]] हा आजवर सापडलेला मराठी भाषेतील पुराणतम शिलालेख आहे {{संदर्भ हवा}}. अक्षी शिलालेखाच्या शोधापूर्वी कर्नाटकातील श्रवणबेळगोळ येथील गोमटेश्‍वराच्या उंच मूर्तीच्या पायाशी मराठीत कोरलेला लेख - "चामुण्डराजे करवियले" हा आद्य मराठी लेख समजला जात असे. अक्षी हे गाव महाराष्ट्रातील [[रायगड जिल्हा|रायगड जिल्ह्यातील]] [[अलिबाग|अलिबागपासून]] दक्षिण दिशेस ५ कि.मी. अंतरावर अलिबाग- [[मुरुड जंजिरा]] रस्त्यावर आहे. या शिलालेखाचा उल्लेख [[इ.स. १८८३]]च्या कुलाबा गॅझेटियरमध्ये आहे. त्या शिलालेखावरील वरील मजकूर खालीलप्रमाणे - {{Quote |text = गी सुष संतु । स्वस्ति ओं । पसीमस-<br>मुद्रधीपती ।श्री कोंकणा चक्री-<br>वर्ती । स्री केसीदेवराय । महाप्रधा-<br>न भइर्जु सेणुई तसीमीनी काले<br>प्रव्रतमने । सकु संवतु : ९३४ प्रधा-<br>वी संवसरे: अधिकु दिवे सुक्रे बौ-<br>लु । भइर्जुवे तथा बोडणा तथा नौ<br>कुंवली अधोर्यु प्रधानु । महलषु-<br>मीची वआण । लुनया कचली ज }} [[File:राजा केसिदेवरायाचा अक्षी शिलालेख इ.स. १०१२ .jpg|thumb|राजा केसिदेवरायाचा अक्षी शिलालेख इ.स. १०१२]] हा लेख एका ओबडधोबड शिळेवर कोरला असून त्या शिळेचा माथ्यावर चंद्रसूर्य आणि मजकुराखाली गद्धेगाळ(?) व शेवटी पुन्हा चंद्रसूर्य असे कोरीवकामाचे स्वरूप आहे. लेख देवनागरी लिपीत असून भाषा संस्कृत व मराठी मिश्र आहे. इंग्रजी काल गणनेनुसार या लेखाची तारीख १६ मे सन १०१२ अशी आहे. अर्थ : "जगी सुख नांदो. ओम पश्चिम समुद्राधीपती श्री कोकण चक्रीवर्ती श्री केसिदेवराय यांचा महाप्रधान भइर्जु सेणुई याने शक संवत ९३४ परिधावी संवत्सर अधिक मासात शुक्रवारी वद्यपक्षात देवीचा बोढणासाठी नऊ कुंवली धान्य दान केले." लुनया हे लेख कोरणाऱ्याचे नाव आहे. कुडल संगम, ता. दक्षिण सोलापूर येथील मराठी शिलालेख - "वाछि तो विजेया होईवा ।।' कुडल शब्द कन्नड असून त्याचा अर्थ संगम आहे. भीमा व सीना या दोन नद्यांचा संगमावर वसलेल्या या गावात चालुक्‍यकालीन संगमेश्‍वर मंदिर आहे. त्याची स्थिती बऱ्यापैकी असून तेथील सभामंडपातील तुळईवर अडीच़ ओळींच़ा लेख कोरलेला आहे. त्याच़ा काही भाग संस्कृत काही भाग मराठी आहे. शेवटच़े वाक्‍य "वाछि तो विजेया होईवा ।।' असे मराठीत आहे. त्यात काळाच़ा स्पष्ट उल्लेख आहे. तेथे शके ९४० असे कोरले आहे. साधारणतः इ.स. १०१८ या काळात तो कोरला गेला असावा. श्रवणबेळगोळच्यानंतर दिवे आगार ताम्रपटाच़ा शोध लागला. त्याच़ा काळ शके ९८२(इ.स. १०६०) होता. त्यानंतर कुडलचा शिलालेखाच़ा शोध लागला. == मराठी भाषेत कालानुक्रमे झालेले बदल == मराठी भाषेचे वय हे साधारणपणे २५०० वर्ष मानले जाते. या काळात समाज जीवनातल्या बदलानुसार ही भाषा सतत बदलत राहिली. तरीही सर्वसाधारणपणे ठळक फरक खालील प्रमाणे करता येतात. === आद्यकाळ === हा काळ [[इ.स. १२००]] पूर्व, म्हणजे लीळाचरित्र आणि ज्ञानेश्वरी या ग्रंथाचा लिखाणाचाही पूर्वीचा काल होय. काळातील मराठी शब्दांच़े तसेच़ काही वाक्यांच़े उल्लेख ताम्रपटात तसेच़ शिलालेखात आढळतात. [[चित्र:MarathiShilalekhYear1109Found AtParalMaharashtraIndia.jpg|इवलेसे|परळ, [[मुंबई]] येथे आढळलेला शिलालेख. हा इ.स ११०९ मध्ये कोरला गेला.]] === [[यादव|यादवकाळ]] === हा काळ [[इ.स. १२५०]] ते [[इ.स. १३५०]] असा आहे. [[देवगिरी]]चा यादवांचे महाराष्ट्रावर राज्य असल्याने मराठी भाषेला राजभाषेच़ा दर्जा होता. अनेक [[लेखक]] व [[कवी]] यांना राजाश्रय होता. याच काळात [[महानुभाव]] या पंथाची सुरुवात झाली. [[चक्रधर स्वामी]], भावे व्यास, महिंद्र व्यास, [[नागदेव]] आणि महदंबा यांनीही मराठी वाङ्मयात महत्त्वाची भर घातली. [[वारकरी संप्रदाय|वारकरी संप्रदायास]] सुरुवात झाली. महाराष्ट्राचा बहुतेक सर्व जातीत यामुळे [[संत|संतांची]] परंपरा जन्मास आली व त्यांनी वेगवेगळ्या प्रकारे काव्यरचनेस सुरुवात केली. [[नामदेव]]शिंपी, [[गोरा कुंभार]],[[नरहरी सोनार]], [[सावता माळी]], [[चोखा मेळा]], बंका महार, सेना न्हावी, [[कान्होपात्रा]] यांनी भक्तिपर काव्यरचना केल्या व मराठी साहित्याचे दालन वैविध्यानी समृद्ध केले. === बहामनी आणि सल्तनत काळ === हा लेख बघा:[[मराठी भाषेत प्रक्षिप्त फारसी शब्द]] [[चित्र:MarathiHandwritingByKaviDasopantYear1530.jpg|इवलेसे|मराठी लेखक व कवी [[संत सर्वज्ञ दासोपंत]] यांच़े सुमारे १६ व्या शतकातील लिहिलेले मराठी.]] हा काल [[इ.स. १३५०]] ते [[इ.स. १६००]] असा आहे. यादवांच़े स्वराज्य संपून मुसलमानी काळ सुरू झ़ाला. सल्तनत काळात मराठीचा वापर मोठ्या प्रमाणात होत असे. राज्यकर्ते मुस्लिम असले तरी स्थानिक सरंजामदार, जमीनदार,महसूल गोळा करणारे अधिकारी आणि बहुसंख्य लोकसंख्या हिंदू होती. प्रशासन आणि महसूल संकलन सुलभ करण्यासाठी, सुलतानांनी अधिकृत कागदपत्रांमध्ये मराठीच्या वापरास प्रोत्साहन दिले. तथापि, त्या काळातील मराठी भाषेत बरेच फारसी प्रचलित झाले. उदाहरणार्थ, दररोजच्या भाषणात वापरलेले शब्द जसे की बाग, कारखाना, शहर, बाजार, दुकान, हुशार, कागद,खुर्ची, जमिन,जाहिरात), हजार इत्यादी.<ref>{{cite journal|date=1992|title=DECCAN (MAHARASHTRA) UNDER THE MUSLIM RULERS FROM KHALJIS TO SHIVAJI : A STUDY IN INTERACTION, PROFESSOR S.M KATRE Felicitation|jstor=42930434|journal=Bulletin of the Deccan College Research Institute|volume=51/52|pages=501–510|last1=Kulkarni|first1=G.T.}}</ref><ref name="iranicaonline.org">{{cite web|last1=Qasemi|first1=S. H.|title=MARATHI LANGUAGE, PERSIAN ELEMENTS IN|url=http://www.iranicaonline.org/articles/marathi-language|website=Encyclopedia Iranica|access-date=17 September 2017}}</ref><ref>{{cite book |last1=Pathan |first1=Y. M. |title=Farsi-Marathi Anubandh (फारसी मराठी अनुबंध) |date=2006 |publisher=महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळ |location=Mumbai |url=https://sahitya.marathi.gov.in/scans/Farsi-Marathi%20Anubandh.pdf |access-date=13 February 2022 |archive-date=2022-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220303183322/https://sahitya.marathi.gov.in/scans/Farsi-Marathi%20Anubandh.pdf |url-status=dead }}</ref> अहमदनगर सल्तनत काळात मराठी ही प्रशासनाची भाषा बनली.<ref>{{cite book|last1=Gordon|first1=Stewart|title=Cambridge History of India: The Marathas 1600-1818|date=1993|publisher=Cambridge University press|location=Cambridge, UK|isbn=978-0-521-26883-7|page=16|url=https://books.google.com/books?id=iHK-BhVXOU4C&q=marathi++nizamshahi+stewart+gordon&pg=PR9}}</ref>[20] विजापूरच्या आदिलशाहीनेही प्रशासन आणि रेकॉर्ड ठेवण्यासाठी मराठीचा वापर केला.<ref>{{cite web|last1=Kamat|first1=Jyotsna|title=The Adil Shahi Kingdom (1510 CE to 1686 CE)|url=http://www.kamat.com/kalranga/bijapur/adilshahis.htm|website=Kamat's Potpourri|access-date=4 December 2014}}</ref> अशा धकाधकीचा काळातही मराठी भाषेत साहित्याची भर पडली. [[नृसिंह सरस्वती]], [[भानुदास]], [[जनार्दन स्वामी]], [[एकनाथ]], [[दासोपंत]], [[रंगनाथ]], [[विष्णूदास नामा]], [[चोंभा]] यांनीही मराठी वाङ्मयात भक्तिपर काव्याची भर घातली. ===मराठा साम्राज्याचा काळ=== हा काळ अंदाजे [[इ.स. १६५०]] ते [[इ.स. १८१८]] असा आहे. या काळात मराठी स्वराज्याची स्थापना झ़ाल्याने मराठी भाषेवरील फारसी शब्दांच़े आक्रमण थंडावले. असे मानले ज़ाते की [[शिवाजी]] महाराजांनी [[रघुनाथ पंडित]] यांस [[राज्यव्यवहार कोश]] बनवतांना फारसी ऐवजी संस्कृत शब्द योजना करण्यास सांगितले. याच़ काळात मराठी भाषेला राजमान्यतेसोबत [[संत तुकाराम]], [[समर्थ रामदास स्वामी]] यांचामुळे लोकमान्यताही मिळू लागली. [[मुक्तेश्वर]], [[वामन पंडित]] यांनीही मराठी काव्य विकसित केले. या शिवाय शिवकल्याण, रमावल्लभदास, [[मोरया गोसावी]], [[संत महिपती]] यांनी संत चरित्रे लिहुन संतविजय, भक्तिविजय आदि ग्रंथांद्वारे मराठी भाषेत मोलाची भर घातली. [[चित्र:Marathi HandwritingRamdasSwamiYear1600.jpg|इवलेसे|[[रामदास स्वामी]] यांच़े इ.स १६०० शतकातले मराठी हस्ताक्षर.]] याकाळात [[मोरोपंत|मोरोपंतांनी]] मराठी भाषेत ग्रंथरचना केलया. तसेच श्रीधर या कवीने आपले हरिविजय व पांडव ,प्रताप या काव्यांद्वारे खेड्यापाड्यात आपल्या मराठी कविता पोहोचवल्या. याच काळात शृंगार व वीर रसांना स्वतंत्र स्थान मिळाले. यासाठी [[लावणी]] व [[पोवाडा]] हे हे नवीन वाङ्मय प्रकार मराठीत निर्माण झ़ाले. याच़ काळात वाङ्मय हा रंजनाच़ा प्रकार आहे हे समाजाने मान्य करण्यास सुरुवात केली. याच़ काळात [[बखर]] लेखनाची सुरुवात झाली. निरंजन माधव, [[कृष्ण दयार्णव]], [[रामजोशी]], [[प्रभाकर दातार|प्रभाकर]], [[होनाजी बाळा]], सगन भाऊ हे या काळातील महत्त्वाचे कवी आहेत. === इंग्रजी कालखंड === हा काळ [[इ.स. १८१८]] ते आज़तागायत असा आहे. याकाळात गद्य लेखनाची सुरुवात झाली. कथा लेखनाची बीजे याच़ काळात रोवली गेली. नियतकालिके व गद्यसाहित्य छापण्याची सुरुवात होण्याच़ा हा काल होता. मराठी भाषेत अनेक नियतकालिके या काळात कथा छापू लागली. छपाईची सुरुवात झ़ाल्यानंतर मराठी भाषेचा प्रसार उत्कर्ष वेगाने होत गेला. मराठी पंडित व मराठी भाषेचे अभ्यासक मेजर कॅंडी या आंग्ल अधिकाऱ्याने मराठी भाषेला विराम, अर्धविराम, प्रश्न आदी विरामचिन्हांनी बांधले. यामुळे मराठी लिखाण सुकर झाले. स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी 1926 पासून राबवली त्यातूनच अनेक मराठी शब्द निर्माण झाले आणि ते आज प्रचलित आहेत . ते वापरण्यात येऊ लागले === स्वातंत्र्योत्तर कालखंड === स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी भाषाशुद्धी चळवळ राबवली त्यातूनच महानगरपालिका क्रीडांगण सारखे महत्त्वाचे मराठी शब्द निर्माण झाले साठीच्या दशकाच्या उत्तरार्धात आणि सत्तरीच्या पूर्वार्धात महाराष्ट्रातील सांस्कृतिक-सामाजिक वातावरण बहरून आलेले होते. छबिलदास चळवळ जोमात होती. शेकडो उत्साही, नवर्जनशील तरुण आपापले मित्र घेऊन आणि खांद्याला झोळ्या अडकवून छबिलदासवर थडकत असत. ‘युक्रांद’च्या तालमीत तयार झालेले तरुण, [[दलित पॅंथर|दलित पॅंथर्सचा]] साहित्यप्रक्षोभ, नक्षलवादाने प्रेरित झालेले नव-कम्युनिस्ट असे एक वातावरण तर दुसऱ्या बाजूला ‘अ‍ॅकॅडेमिक’ साहित्याचा व समीक्षेचा सरोजिनी वैद्य, विजया राजाध्यक्ष आदींचा वाङ्मयीन दबदबा. ‘सत्यकथा’ नावाचे साहित्यिक केंद्र होते. [[श्री. पु. भागवत]] त्यात प्रभावशील होते. ‘सत्यकथा’ नावाच्या प्रस्थापिताला समांतर असा लघुनियतकालिकांचा प्रवाह आणि वाङ्मयक्षेत्रातील माहिती व गॉसिपचे व्यासपीठ (आणि चव्हाटा) ‘ललित’च्या उदयाने सुरू झाला.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=TQP8DwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80+%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%BE+%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80%20%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%BE%20%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8&f=false|title=आधुनिक मराठी वाड्मयाचा इतिहास (१८०० ते १९२०) / Adhunik Marathi Vadmayacha Itihas (1800 to 1920)|last=Handibag|first=Dr Bharat|last2=Sarkate|first2=Dr Sadashiv|date=2014-06-07|publisher=Educational Publishers & Distributors|isbn=978-93-80876-65-8|language=mr}}</ref> मध्यवर्गीयांना रिझविण्याची संपूर्ण जबाबदारी पु.ल. देशपांड्यांवर पडली आणि आपल्या मनोरंजनात्मक लिखाणातून त्यांनी ती यशस्वीरीत्या पूर्ण केली. तर, ग्रामीण महाराष्ट्रातील लोकप्रिय कलाप्रकार असलेल्या तमाशा क्षेत्रासाठी लोकशाहीर बशीर मोमीन कवठेकर यांनी अनेक वगनाट्ये, लावण्या, लोकगीते, सवाल-जवाब, गण-गवळण आणि फार्स असे विविधांगी साहित्य निर्माण करून ते महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख तमाशा मंडळांना पुरवले. मोमीन कवठेकरांचे साहित्य हे विसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धातील जवळपास तीन दशके तमाशा क्षेत्राला वरदान ठरले होते आणि म्हणूनच, त्यांच्या या अमूल्य योगदानाबद्दल महाराष्ट्र शासनाने वर्ष २०१८चा 'विठाबाई नारायणगावकर जीवन गौरव पुरस्कार' त्यांना देऊन गौरविले आहे.<ref>[https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms "बशीर मोमीन (कवठेकर)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190603012822/https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms |date=2019-06-03 }}, दै.[[महाराष्ट्र टाइम्स]], 2-March-2019</ref><ref>[https://www.esakal.com/maharashtra/aarti-sonagra-writes-bashirbhai-momin-pjp78 अवलिया लोकसाहित्यिक] "दै.[[सकाळ]]”, पुणे, 20-Nov-2021</ref> ‘घाशीराम कोतवाल’, ‘सखाराम बाईंडर’, ‘गिधाडे’ सत्तरीच्या पूर्वार्धातले. चिं. त्र्यं. खानोलकरांची ‘मिस्टरी’ आणि ‘कोकणी गूढ’ त्याचप्रमाणे दिलीप चित्रेंची, विलास सारंगांची बंडाळी याच काळातली. ‘नेमाडी’ पंथातील नवविद्वान आणि भाऊ पाध्येंची ‘वासुनाका’ हीसुद्धा साठीच्या दशकातलेच. ‘दलित पॅंथर्स’नी साठीच्या अखेरीस आणि सत्तरीच्या सुरुवातीस दिलेले आव्हान जितके उग्र तितकेच आश्वासकही होते. ‘माणूस साप्ताहिक’ आणि [[श्री.ग. माजगावकर]] यांनीही सर्व प्रस्थापितविरोधी प्रवृत्तींना (म्हणजे इंदिराविरोधी !) एकत्र आणायला सुरुवात केली होती. ग.वा. बेहेरेंचे ‘सोबत’ही त्याच काळात दणाणत होते. [[पु.ल. देशपांडे]] यांच्या अध्यक्षतेखाली भरलेले [[इचलकरंजी]]चे साहित्य संमेलन हा एक साहित्याचा महाआनंदोत्सव होता. असाच आणखी एक नवीन प्रवाह त्या परिस्थितीत येऊन थडकला- ‘स्त्री-मुक्ती’ चळवळीचा. छाया दातार, शारदा साठे, ज्योती म्हापसेकर अशा अनेकांनी सर्व वैचारिकतेला नवे परिणाम दिले होते. [[बाळ गांगल]] या वातावरणाशी निकट होते, त्यांनी प्रकाशात आणलेले कित्येक पुढे थेट प्रथितयश झाले वा विद्रोही- प्रथितयश झाले. == मराठी साहित्य == {{मुख्य|मराठी साहित्य}} मराठी संस्कृती/साहित्याबाबतचे इतर काही लेख - [[कथा]], [[कविता]], [[कादंबरी]], [[नाटक]], [[नाट्य]], [[बाल साहित्य]], [[बालगीते]], [[ललित लेख]], [[विनोद]], [[मराठी साहित्य संमेलने]], [[अग्रलेख]] [[संपादकीय]] [[स्तंभलेख]] [[समीक्षा]], [[चारोळी]], [[गझल]], [[ओवी]], [[अभंग]], [[भजन]], [[कीर्तन]], [[पोवाडा]], [[लावणी]], [[भारूड]], [[बखर]], [[पोथी]], [[आरती]], [[लोकगीत]], [[गोंधळ]], [[उखाणे]], [[वाक्‍प्रचार]] ===मराठीचे आद्य कवी === मराठीचे आद्य कवी पुढील प्रमाणे मानले जातात. # [[मुकुंदराज]] # [[माहीमभट]] # [[महदंबा]] # [[ज्ञानेश्वर]] # [[नामदेव]] # [[जगमित्रनागा]] # [[एकनाथ]] # [[तुकाराम]] # [[रामदास]] # [[वामन पंडित]] # [[श्रीधर]] # [[मुक्तेश्वर]] # [[मोरोपंत]] # [[माधवस्वामी]] - तंजावरचे लेखक # [[होनाजी बाळा|होनाजी]] # [[महिपती ताहराबादकर|महिपती]] # केशीराजव्यास - मराठीतील पहिले संपादक # [[दामोदर पंडित]] # [[मुसलमान मराठी संतकवी]] ===मराठी विश्वकोश=== [[Image:verse_in_marathi_modi_script.png|thumb|200px|मोडी लिपीतील मजकूर]] [[संयुक्त महाराष्ट्र|संयुक्त महाराष्ट्राच्या]] निर्मितीनंतर [[महाराष्ट्र शासन|महाराष्ट्र शासनाने]] १९ नोव्हेंबर १९६०ला [[महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि सांस्कृतिक मंडळ|महाराष्ट्र राज्य साहित्य व संस्कृती मंडळाची]] स्थापना [[तर्कतीर्थ लक्ष्मणशास्त्री जोशी]] यांच्या अध्यक्षतेखाली केली. या मंडळाने [[मराठी विश्वकोश|मराठी विश्वकोशाची]] निर्मिती केली. त्याआधि श्री.व्यं. केतकरांनी मराठीतील पहिला ज्ञानकोश एकहाती लिहीला. मराठी विश्वकोश ही ज्ञानकोशाची सुधारून वाढवलेली आवृत्ती आहे. ==मराठीतील बोली भाषा == {{मुख्य|मराठीतील बोलीभाषा}} ==प्रांतिक भेद== {{मुख्यलेख|मराठीतील बोली भाषा}} प्रमुख विभागणी - * [[कोकणी बोलीभाषा|कोकणी]] * [[अहिराणी बोलीभाषा|अहिराणी]] * [[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]] * [[मालवणी बोलीभाषा|मालवणी]] * [[वऱ्हाडी बोलीभाषा|वऱ्हाडी]] * [[तमिळनाडू]] राज्यातील [[तंजावर]] येथे तंजावरी मराठी नावाची बोलीभाषा बोलली जाते. * मराठीभाषक ज्यू (बेने-इस्रायली) इस्रायलला परतले, तेव्हा मराठी भाषा तेथेही गेली. तपशीलवार माहिती - *उत्तर महाराष्ट्र ** '''[[अहिराणी]]''' - जळगाव जिल्हा, धुळे, नंदुरबार, नाशिक ते मध्य प्रदेशातील [[बऱ्हाणपूर]], शहापूर, अंतुर्लीपर्यंतच्या विस्तृत भूप्रदेशात ही बोलीभाषा प्रचलित आहे. शब्दांमध्ये नाद आणि लय हे या बोलीचे वैशिष्ट्य आहे. [[भालचंद्र नेमाडे]], [[ना. धों. महानोर]], के. नारखेडे या लेखकांनी आपल्या साहित्यात बोलीच़ा वापर केला आहे. ** '''[[तावडी बोलीभाषा|तावडी]]''' - [[जामनेर]], [[भुसावळ]], [[जळगाव]], बांदवर, [[रावेर]], [[यावल]] तालुका या भागात तावडी बोली प्रचलित आहे. तावडी बोलीत मोठ्या प्रमाणात आहेत. 'क'च्या जागी 'ख'च़ा उच्चार केला ज़ातो. उदाहरणार्थ- डोखं (डोकं), मोखा (मोका). [[बहिणाबाई]] चौधरींच्या कवितांमधून तावडी बोलीच़ा आविष्कार दिसतो. पूर्वी या बोलीला अहिराणी समज़त असत परंतु नवीन विचारानुसार ही स्वतंत्र बोली मानली गेली. ** '''देहवाली''' - भिल्ल समाजात ही बोली आढळते. [[गुजराती]] आणि हिंदी भाषांचा हिच्यावर मोठा प्रभाव आहे. बोलीची वाक्यरचनाही गुजरातीशी मिळतीजुळती आहे. महाराष्ट्रातील धुळे, नंदुरबार या भागात ही बोली वापरात आहे. या भाषेच़े खळवाड आणि मेवासी असे दोन पोटप्रकारही आहेत. देहवालीच्या मूळ स्वरात 'ळ', 'क्ष' आणि 'ज्ञ' ही व्यंजने नाहीत, तर 'छ', 'श' आणि 'ष' यांच्याऐवजी 'स' हे एकच व्यंजन वापरले जाते. या भाषेचे अभ्यासक चामुलाल राठवा यांनी देहवाली मौखिक साहित्य शब्दबद्ध केले आहे. विश्राम वळवी, देवेंद्र सावे, बळवंत वळवी, सोबजी गावीत यांनी या भाषेत लेखन केले आहे. भाषासाहित्य प्रकल्पाअंतर्गत अकादमीद्वारे हे प्रसिद्धही झाले आहेत. *कोकण ** '''कोंकणी / चित्पावनी''' - कोकणी या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या अनेक बोली आहेत. अधिक माहितीसाठी [[कोकणी भाषा]] हा लेख पहा. ** '''[[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]]''' सांगली, सातारा, या जिल्ह्यांतील आटपाडी, माण या तालुक्यांत प्रामुख्याने तर सांगली जिल्ह्यातील जत, खानापूर, कवठेमहांकाळ या तालुक्यांच्या, सातारा जिल्ह्यातील खटाव या तालुक्याच्या, सोलापूर जिल्ह्यातील सांगोला, मंगळवेढा, माळशिरस या तालुक्यांच्या काही भागांत बोलली जाते. ** '''मालवणी''' - दक्षिण [[रत्‍नागिरी]] आणि [[सिंधुदुर्ग]] जिल्ह्यात बोलली जाणारी ही बोली आहे. या बोलीस कुडाळी असेही म्हणतात. हेल काढून आलेले अनुनासिक उच्चार हे या बोलीचे वैशिष्ट्य आहे. [[दशावतार]] या नाट्याचे सादरीकरण या भाषेत केले जाते. [[मच्छिंद्र कांबळी]] यांच्या मालवणी नाटकांमुळे ही भाषा जास्त प्रसिद्धीस आली. मालवणी बोलीत अनेक वैशिष्ट्यपूर्ण शब्द आहेत. जसे की, झील (मुलगा), चेडू (मुलगी), घोव (नवरा). ** '''कोळी''' - मुख्यतः महाराष्ट्रातील [[मुंबई]], [[ठाणे]], [[पालघर]], [[रायगड]], [[अलिबाग]] तसेच गुजरातमधील [[उमरगाव]], [[दादरा]] नगर हवेली आणि गोव्यात त्याच़बरोबर संपूर्ण कोकणातील किनारपट्यांवर सर्रास [[कोळी]] भाषा बोलली ज़ाते. कोळी जातीतील अनेक उपजातींमध्ये थोड्याफार भाषेचे फरक पडतात ज़से, [[कोळी]], [[मांगेली]], [[वैती]], [[आगरी]] इ..या भाषेत " ळ " उच्चार " ल " ने केला ज़ातो. फक्त ह्या कोळीतील " [[मांगेली]] " भाषेत "ळ"ची स्पष्ट सिद्ध होते. त्याचबरोबर ह्या भाषेत [[मराठी]], [[गुजराती]], [[हिंदी]] आणि [[फारशी]] भाषेच़े शब्द दडलेले आहेत. शब्दशः " त्याने जेवण केलं होतं " ( त्यान जेवण करीलता ), " तुम्हाला काहीतरी सांगायच़ं आहे " ( तुमाना कायतरी हांग्याय ).{{संदर्भ हवा}} *कर्नाटक सीमा ** '''[[कोल्हापुरी बोली|कोल्हापुरी]]''' - कोल्हापूर भागात बोलली ज़ाणारी ही बोली आहे. लय काढून बोलण्याची लकब या भागात आढळते. तसेच़ कोकणी भाषेच़ा प्रभाव यावर दिसतो. भाषेत रांगडेपणा व शिव्यांच़ा वापर आढळतो. ** '''[[चंदगडी बोलीभाषा|चंदगडी बोली]]''' - कर्नाटक-महाराष्ट्र सीमावर्ती प्रदेशातील अनेक गावांची ही भाषा आहे. कोल्हापूर जिल्ह्यातील चंदगड भागात ही भाषा प्रचलित आहे. या भूभागात दोन भिन्न भाषा-बोलींच़ा संपर्क, विविध राजकीय अंमल, मराठी, [[कन्नड]] आणि [[कोकणी]] भाषेचा प्रभावाखाली तयार झालेली ही एक बोली भाषा आहे. उच्चाराच़ा विशिष्ट हेल, सुरावट आणि निराळे व्याकरण हे या भाषेत दिसून येते. चंदगड तालुक्याच़ा पश्चिम भाग, दोडामार्ग-सावंतवाडी तालुक्याचा सीमेलगतची गावे, आजरा तालुक्याच्या दक्षिण भागातील गावे ती कोकणीच्या प्रभावाने तयार झ़ालेली बोली वापरतात. चंदगडच्या पूर्व भागात आणि बेळगाव परिसरातील गावांमध्ये कन्नड भाषेचा प्रभावाने तयार झ़ालेली बोली वापरात आहे. या मध्ये 'मिय्या जेवलो' (मी जेवले), 'मिय्या बाज़ारास गेल्लो'(मी बाज़ारात गेले) अशी शब्द रचना दिसते. तसेच 'कोठे'ऐवजी 'खट्टे' असा शब्द ऐकू येतो. ** '''बेळगावी''' - [[बेळगाव]] या महाराष्ट्राचा सीमाभागातील ही बोलीभाषा ही कन्नड, चंदगडी, कोल्हापुरी, [[कोकणी]] अशा अनेक बोलींचा मिश्रणातून तयार झालेली आहे. या भाषेतील गोडव्याची ओळख [[पु.ल. देशपांडे]] यांचा रावसाहेब या कथेने करून दिली. त्याच बरोबर भीमराव गस्ती, नारायण अतिवाडकर या साहित्यिकांनीही या भाषेतून लेखन केले आहे. [[प्रकाश संत]] लिखित लंपन या व्यक्तीचित्रात या भाषेला विपूल वापर आढळतो. ज़से ''काय लंपूसाहेब, ओठ बाहेर काढून बसून सोडलात आज, सक्काळी सक्काळी.. एकदम मज्जा ऐद नोडरी ऽऽ अभ्यास इल्ला एन इल्ला..''. या भाषेत गा हा प्रत्यय लावला ज़ातो ज़से 'काय गा कव्वा येत्यास?' (काय, केव्हा येणार?) * मराठवाडा **'''मराठवाडी''' - मराठवाडा प्रदेशात ही ठसकेबाज मराठी भाषा वापरली ज़ाते. सहसा गावठी किंवा शिवराळपणा हे वैशिष्ट्य मराठवाड्यातल्या मराठीचे समज़ले ज़ाते. नांदेड जिल्ह्यात तेलंगणा राज्याला लागून असल्याने एक वेगळाच़ हेलका धरला ज़ातो. तर महाराष्ट्र - कर्नाटक सीमावर्ती भागातील [[उस्मानाबाद]] व [[लातूर]] जिल्ह्यात थोडी वेगळी भाषा बोलली ज़ाते. लातूरी भाषेत काही वेळा क्रियापदांवर [[कानडी]] भाषेच़ा परिणाम होतो, परंतु प्रभाव मात्र नाही. या भाषेत [[उर्दू]] शब्दही आढळतात. 'लाव', 'आव' या स्वरूपाच़े कारकवाचक प्रत्यय या बोलीच़े वेगळेपण दाखवतात. उदा. जेवलालाव, च़ाल्लाव, ठिवताव इत्यादी * विदर्भ ** '''नागपुरी''' - पूर्व विदर्भातील [[नागपूर]], [[वर्धा]], [[चंद्रपूर]]चा काही भाग आणि गडचिरोलीचा काही भाग तसेच भंडारा (गोंदिया) या जिल्ह्यांत बोलली जाणारी नागपुरी ही काहीशी निराळी बोली आहे. तसेच मध्य प्रदेशातील [[शिवनी]], [[छिंदवाडा]], [[बालाघाट]] व [[रायपूर]] या भागातही ही बोली प्रचलित आहे. वऱ्हाडी आणि झाडीबोलीतील अनेक शब्द यात असले तरी ही बोली वेगळी आहे. नागपुरीला वऱ्हाडी भाषेचेच एक रूप मानल्याने नागपुरी बोलीचा स्वतंत्र भाषिक अभ्यास झाला नाही. परंतु नवीन विचारानुसार ही स्वतंत्र बोली मानली जाते. यावर [[हिंदी]] शब्दांचाही प्रभाव आढळतो. ** '''वऱ्हाडी''' - [[बुलढाणा]], [[वाशीम]], [[अकोला]], [[यवतमाळ]], [[अमरावती]] आणि [[वर्धा]] या सहा जिल्ह्यांतून वऱ्हाडी बोलली जाते. मूळ मराठी अशी ही बोली कुठल्याही प्रकारचा हेल न काढता, अनुनासिक इ.चा अतिरेक न करता अत्यंत संथपणे बोलली जाते. प्रमाण मराठीतील काही शब्दात बदल होत असल्यामुळे ती थोडी अशुद्ध वाटते. म्हाइंभट यांच़ा 'लीळाचरित्र' हा मराठीतील पहिला गद्यग्रंथ वऱ्हाडी बोलीत लिहिला गेला. [[महानुभाव पंथ|महानुभाव पंथातील]] अनेक रचना याच बोलीतून झ़ाल्या आहेत. प्रमाण मराठीतील 'ड'चा 'ळ', 'ळ'चा 'य' या बोलीत केला ज़ातो. ज़से, 'नदीचा गायात, गाय फसली' (नदीचा गाळात गाय फसली). तसेच जो हा प्रत्यय असलेली देईज़ो, येईज़ो, घेईज़ो अशी रूपे येतात. फारशी व हिंदीचा प्रभाव या बोलीवर आहे. ** '''[[झाडीबोली]]''' - [[भंडारा]], [[गोंदिया]], [[चंद्रपूर]] आणि [[गडचिरोली]] हा चार जिल्ह्यांचा भूप्रदेश 'झाडीपट्टी' म्हणून ओळखला जातो. या भागातील बोलीभाषेला झाडीबोली असे म्हणतात. मराठीतील 'ण, छ, श, ष आणि ळ' ही पाच़ [[व्यंजने]] झाडीबोलीत वापरली जात नाहीत. मराठीतील [[मुकुंदराज]]कृत '[[विवेकसिंधू]]'मधील अनेक अपरिचित शब्द आजही झाडीबोलीत प्रचारात आहेत. * इतर ** '''डांगी''' ** '''[[नारायणपेठी बोली]]''' - महाराष्ट्रातील स्वकुळ साळी समाजाची बोली. आंध्र प्रदेशातून येऊन देशभर विखुरलेले मराठी विणकर ही बोलीभाषा बोलतात. ** '''[[तंजावर मराठी]]''' - ही मराठी भाषेचीच़ एक बोली असून ती भारताच्या [[तमिळनाडू]] ह्या राज्यात बोलली ज़ाते. ज़वळपास एक लाखाहून अधिक लोक ही भाषा रोजच्या व्यवहारात उपयोगात आणतात. तमिळनाडू राज्यातील [[तंजावर]] किंवा तंजावूर ह्या नगरातील ही एक बोलीभाषा आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांचे बंधू व्यंकोजी राजे ह्यांच्यासोबत दक्षिणेत स्वारीसाठी गेलेली जी मराठी माणसे तंजावरला पिढ्यानपिढ्या स्थायिक झाली, त्यांची ही मातृभाषा आहे. ही अतिशय वैशिष्ट्यपूर्ण भाषा असून त्यात आज़ही बरेचसे प्राचीन मराठी शब्द वापरात आहेत. तसेच काळाचा ओघात पडलेला स्थानिक [[तमिळ]] भाषेच़ा प्रभाव ह्या भाषेवर ज़ाणवतो. ** '''नंदभाषा''' - व्यापार करताना इतरांना कळू नये म्हणून व्यापारी ’ही एक सांकेतिक भाषा इतिहासात वापरत होती. आज़ही काही ठिकाणी वापरात आहे. त्या भाषेमध्ये चलनाच्या उल्लेखांसाठी निराळे शब्द आहेत. उदाहरणार्थ भुरका - एक, आवरू - दोन, उधानू - तीन, पोकू - चार, मुळू - पाच, शेली - सहा वगैरे. [[विसोबा खेचर]] ([[नामदेव|नामदेवांचे]] गुरू) यांनी या नंदभाषेच़ा वापर करून शंकराची स्तुती करणाऱ्या काव्यरचनाही केल्या आहेत. ** '''भटक्‍या विमुक्त''' - भटक्या विमुक्त जमातींच्या मराठी संलग्न बोली आहेत. यांना पारूशी असेही संबोधन आहे. यामध्ये गोंधळी, कुडमुडे जोशी, गोसावी, भराडी, गोपाळ, शिकलगार, वैदू, नंदीवाले, बेलदार, कोल्हाटी आदी भटक्‍या जमाती येतात. सदैव भ्रमणात राहिल्याने यांच्या बोलीमध्ये विविध शब्द आहेत. आपली कौशल्ये आपल्याच जमातीत रहावीत यासाठी या बोली भाषांचा उपयोग केला जातो. भाषेतील शब्द उदाहरण मावशी म्हणजे माची. [[शिवाजी विद्यापीठ|शिवाजी विद्यापीठाचा]] मराठी अधिविभागातील डॉ. विश्‍वनाथ शिंदे यांनी या भाषांवर संशोधन केले आहे. ** '''इस्रायली मराठी''' ** '''मॉरिशसची मराठी''' ==मराठी मुळाक्षरे== मराठी ही देवनागरी लिपीत लिहिली जाते. त्यामुळे [[देवनागरी]]ची मुळाक्षरे हीच बहुसंख्य (पण सर्व नाही!) मराठी मुळाक्षरे होत. यात एकोणीस [[स्वर]] आणि छत्तीस [[व्यंजन|व्यंजने]] आहेत. देवनागरी लिपीत नसलेली ॲ, ऑ, दीर्घ ॠ, दीर्घ ॡ, दंततालव्य च, छ, झ,आणि ऱ्य, ऱ्ह ही खास मराठी अक्षरे आहेत. '''स्वर''' अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ<br>ए ऐ ओ औ अं अः ॲ ॲा '''व्यंजने''' क ख ग घ ङ<br>च छ ज झ ञ<br>ट ठ ड ढ ण<br>त थ द ध न<br>प फ ब भ म<br>य र ल व<br>श षस ह ळ<br>क्ष ज्ञ '''विशेष''' - 'ङ' आणि 'ञ'चा उच्चार हा, 'ण' किंवा 'न' प्रमाणेच नासिक्य होतो.<br> * 'ङ' हा 'ड' नाही. तसेच 'ञ' हे 'त्र' नाही. उदाहरणार्थ- अङ्क=अंक, मञ्जूषा=मंजूषा. अधिक माहितीसाठी पहा [[देवनागरी]] == मराठी मुळाक्षरांचे उच्चार == {|class="wikitable" |+'''Consonants''' !&nbsp;||Labial||Dental||Alveolar||Retroflex||Alveopalatal||Velar||Glottal |-style="text-align:center" !Voiceless<br />stops |{{IPA|p}}<br />{{IPA|pʰ}}||{{IPA|t̪}}<br />{{IPA|t̪ʰ}}||&nbsp;||{{IPA|ʈ}}<br />{{IPA|ʈʰ}}||{{IPA|cɕ}}<br />{{IPA|cɕʰ}}|| {{IPA|k}}<br />{{IPA|kʰ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Voiced<br />stops |{{IPA|b}}<br />{{IPA|bʱ}}||{{IPA|d̪}}<br />{{IPA|d̪ʱ}}||&nbsp;||{{IPA|ɖ}}<br />{{IPA|ɖʱ}}||{{IPA|ɟʑ}}<br />{{IPA|ɟʑʱ}}||{{IPA|ɡ}}<br />{{IPA|ɡʱ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Voiceless<br />fricatives |&nbsp;||&nbsp;||{{IPA|s}}||&nbsp;||{{IPA|ɕ}}||&nbsp;||{{IPA|h}} |-style="text-align:center" !Nasals |{{IPA|m}}<br />{{IPA|mʱ}}||{{IPA|n̪}}<br />{{IPA|n̪ʱ}}||&nbsp;||{{IPA|ɳ}}<br />{{IPA|ɳʱ}}||{{IPA|ɲ}}||{{IPA|ŋ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Liquids |{{IPA|ʋ}}<br />{{IPA|ʋʱ}}||&nbsp;||{{IPA|l}} {{IPA|ɾ}}<br />{{IPA|lʱ}} {{IPA|ɾʱ}}|||{{IPA|ɭ}} {{IPA|ɽ}}||{{IPA|j}}||&nbsp;||&nbsp; |} {|class="wikitable" |+'''Vowels''' !&nbsp;||Front||Central||Back |-style="text-align:center" !High |{{IPA|iː}}<br />{{IPA|i}}||&nbsp;||{{IPA|uː}}<br />{{IPA|u}} |-style="text-align:center" !Mid |{{IPA|eː}}||{{IPA|ə}}||{{IPA|oː}} |-style="text-align:center" !Low |&nbsp;||{{IPA|aː}}||&nbsp; |} == संगणकावर मराठी == === आधुनिक तंत्रज्ञान आणि मराठी लेखन === संगणकीकरणाच्या सुरुवातीच्या काळात मराठी लेखनासाठी विविध अडचणी होत्या - * प्रथमत: मराठी छपाई क्षेत्रात वापरल्या जाणाऱ्या विविध मराठी मुद्रांमध्ये एकमानकता (स्टॅंडर्डायझेशन) नसल्यामुळे सुसंगती (कंपॅटिबिलिटीही) नसते. टंकणयंत्रावरील मराठी लिपीसाठीचा कळफलक अजून प्रमणित होऊ शकलेला नाही. त्यामुळे एक माणूस अनेक टंक वापरू शकत नाही. यासाठी [[राज्य मराठी विकास संस्था]] प्रयत्‍नशील आहे. * मराठीचे टंक (फॉन्ट) हे व्यापारी तत्त्वावर निर्माण केले असल्याने ते महाग किंमतीला विकत घ्यावे लागतात. त्यामुळे त्यांचा वापर मर्यादित होतो व सर्वसामान्य जनतेला ते सहजासहजी मिळत नाहीत. [[सी डॅक]] या संस्थेने निर्माण केलेले टंक मोफत उपलब्ध आहेत. मात्र असे टंक मर्यादित संख्येत आहेत. * हे व्यापारी मराठी फॉन्ट विकताना ग्राहकाच्या गरजेनुसार त्याला टंकांमध्ये ANSI ते UNICODE ([[युनिकोड]])असा पर्याय पुरवत नाहीत. * आंतरजालावर शोध घेण्यासाठी [[युनिकोड]]चा (इंग्रजी : UNICODE) वापर [[गुगल]]सारख्या शोध यंत्रामध्ये करता येतो. आपोआप डाउनलोड होणारे डायनामिक टंक युनिकोड कंपॅटिबल नसल्यामुळे शोध यंत्रात चालत नाहीत. * युनिकोड धर्तीचे टंक विंडोज २००० व त्या पुढील प्रणालींबरोबर मुळातच असतात. जुन्या विंडोज प्रणाली वापरणाऱ्यांना [[युनिकोड]] वापरणे जड जाते. परंतु [[लिनक्स]]वर आधारित [[संचालन प्रणाली|संचालन प्रणालींत]] युनिकोडचा मूळ म्हणून वापर केल्यामुळे अशा संगणकांवर मराठी वापरताना कमी समस्या येतात. * हे टंक देवनागरी लिपीसाठी तयार केलेलेअसल्यामुळे ते हिंदी छपाईसाठी उत्तम चालतात. परंतु काही अक्षरे मराठीसाठी विशेष आहेत, ती सगळी टाईप करता येतील असे टंक कमी आहेत{{संदर्भ हवा}}. सध्या युनिकोडमुळे मराठी ही संगणकावर बरीच स्थिरस्थावर झालेली आहे आणि मराठी टंकलेखनाचे अनेक पर्याय उपलब्ध झालेले आहेत. काळानुसार आणि वापरलेल्या तंत्रज्ञानानुसार संगणकावरील टंकलेखनपद्धतीचे '''पूर्व-टंकनपद्धती''' आणि '''आधुनिक टंकनपद्धती''' असे दोन प्रकार करता येतील{{संदर्भ हवा}}. ===पूर्व टंकनपद्धती=== युनिकोडच्या आधी ही टंकन पद्धती अस्तित्वात होती. यात इंग्रजी फॉन्टच्या ज़ागेवर मराठी फॉन्ट टाईप कर ' # 'ता येत असत. (उदा. शिवाजी, कृतिदेव, किरण इत्यादी non-Unicode फॉन्ट आहेत.) तसेच पूर्वप्राथमिक अवस्थेत मराठी भाषेत टंकलेखनासाठी अनेक softwares बनविण्यात आली होती. (उदा. मराठी सोबत इतर भारतीय भाषांमध्ये टंकलेखनासाठी C-DACचे ISM-OFFICE, श्री-लिपी, इत्यादी) ===आधुनिक टंकनपद्धती-१=== आधुनिक टंकन पद्धतीत युनिकोड टंक व त्या विविध keyboard layout यांचा समावेश होतो. युनिकोड टंकनपद्धती व software. * कगप :- कगप हा [[भाषाशास्त्र|भाषाशास्त्रानुसार]] विकसित केलेला keyboard layout असून तो शब्द उच्चारणपद्धतीनुसार विकसित केलेला आहे. हा layout लिनक्स ऑपेरेटिंग सिस्टिम वर ....... उपलब्ध आहे. Windows साठी शुभानन गांगल याच़े *देवनागरी इनस्क्रिप्ट - ज्यांना पारंपरिक टंकन यंत्रावर टंकलेखनाचा सराव आहे, अशांसाठी देवनागरी इनस्क्रिप्ट हा पर्याय विंडोज़ आणि लिनक्स या परिचालन प्रणालींवर मिळतो. *बोलनागरी *Traditional :- ===आधुनिक टंकन पद्धती-२=== यामध्ये लिप्यंतर तंत्रज्ञानाचा वापर करून softwareच्या माध्यमातून मराठी टंकन करतात. ही पद्धती खासकरून कुठलेही प्रशिक्षण न घेता टंकन करणाऱ्या लोकांमध्ये प्रसिद्ध व लोकप्रिय आहे. लिप्यंतरसाठी पुढील software लोकप्रिय आहेत. *[[:en:Microsoft Indic Language Input Tool|Microsoft Indic Tool / मायक्रोसॉफ्ट इंडिक टूल]] : इंडिक टूल हे microsoft या कंपनीने विकसित केले आहे. हे Windows XP, Vista, Windows 7,8,8.1,10 आदी प्रणाल्यांवर चालते. *[[:en:Google transliteration|Google Input Tool / गूगल इनपुट टूल]] : गूगल इनपुट टूल हे गूगल या कंपनीने विकसित केलेले लिप्यंतर software आहे. हे Windows XP, Vista, Windows 7,8,8.1,10 बरोबरच गूगल क्रोम ब्राउजरच्या साहाय्याने कुठल्याही प्रणालींवर चालू शकते. ===[[:en:Optical character recognition|OCR तंत्रज्ञान]]=== OCR तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून मराठीतील स्कॅन केलेले दस्तऐवज, छायाचित्रांचे स्वयंचलित पद्धतीने टंकन करता येते. [[:en:Tesseract (software)|टेसरॅक्ट ओसीआर]] हे software लिनक्स परिचालन प्रणालीवर उपलब्ध आहे. ===मराठी आणि परिचालन प्रणाली=== मराठी ही भाषा काही मोजक्या परिचालन प्रणालींमध्ये उपलब्ध आहे. त्यात सर्वात मोठा हिस्सा हा लिनक्स या परिचालन प्रणालीचा आहे. याव्यतीरिक्त मायक्रोसॉफ्ट विंडोज् आणि ॲपल मॅकओएस या परिचालन प्रणालींमधेही मराठी भाषा कमी-अधिक प्रमाणात उपलब्ध आहे. ===युनिकोड तक्ता=== हा तक्ता देवनागरी लिपीसाठी आहे, यातील काही अक्षरे मराठीत वापरली जात नाहीत आणि मराठीतील काही अक्षरे या तक्त्यात नाहीत. * मराठीत वापरली जाणारी पण युनिकोड तक्त्यात नसणारी अक्षरे ** ॲ ** च़ छ़ झ़ ञ़ शेंडीफोड्या श आणि मराठी ल आणि ख {{संदर्भ हवा}} ** ऱ्य ** ऱ्ह ** पाऊण य * युनिकोड तक्त्यात असलेली पण मराठीत न वापरली जाणारी अक्षरे ** ऄ (हे अक्षर तक्त्यात २४ वेळा आले आहे, त्यांतले एकही मराठीत नाही) ** ऍ ** ऐ ** ओ ** े ** ो ** क़ (हे अक्षर तक्त्यात दोनदा आले आहे; दोन्ही अक्षरे मराठीत नाहीत.) ** ख़ ** ग़ ** ड़ ** ढ़ ** ङ (हे अक्षर तक्त्यात दोनदा आले आहे, दोघांपैकी एक मराठीत आहे) ** न ** य़ ** ऱ ** ळ {{Unicode chart Devanagari}} {{Unicode chart Devanagari Extended}} == मराठी भाषेच्या संवर्धन आणि विकासाकरिता कार्यरत संस्था आणि त्यांचे योगदान == * भाषा सल्लागार मंडळ : हे बंद पडले आहे{{संदर्भ हवा}}. * भाषा संचालनालय * [[महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळ]] * विद्यापीठ ग्रंथनिर्मिती मंडळ : हे बंद पडले आहे{{संदर्भ हवा}}. * भाषा सल्लागार समिती * विधी अनुवाद व परिभाषा सल्लागार समिती (केवळ अस्तित्वमात्र शिल्लक आहे){{संदर्भ हवा}}. * राज्य विकास मराठी संस्था (१९९२) : (केवळ पुस्तक प्रकाशने आणि ग्रंथप्रदर्शने आयोजित करण्याचे काम करीत राहिल्याने या संस्था-स्थापनेचा मूळ हेतू बारगळला आहे){{संदर्भ हवा}}. * [[मराठी भाषा अभ्यास परिषद]] * [[मराठी विश्वकोश|मराठी विश्वकोश निर्मिती मंडळ]] * [[विदर्भ साहित्य संघ]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * [[महाराष्ट्र साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था . * [[मराठवाडा साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * [[कोकण मराठी साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * बालकुमार साहित्य्य मंच, सोलापूर ही बिनसरकारी संस्था आहे. * अभिजात मराठी भाषा परिषद : ही बिनसकारी संस्थ आहे. {{संदर्भ हवा}} * [https://www.marathmoli-lekhani.live/ मराठमोळी लेखणी]: मराठी भाषेचे संवर्धन करणारा ब्लॉग. बिनसरकारी संस्था आहे. == हे सुद्धा पहा == * [[शुद्धलेखनाचे नियम]] * [[देवनागरी]] * [[मोडी]] * [[युनिकोड]] * [[संगणक आणि मराठी]] * [[महाराष्ट्र]] * [[मराठीच्या संवर्धनाबद्दलची आवाहने]] * [[मराठी साहित्य संमेलने]] * [[अखिल ऑस्ट्रेलिया मराठी संमेलन]] * [[महाराष्ट्र राज्य सांस्कृतिक धोरण]] * [[मराठी-मराठी शब्दकोशांची सूची]] * [[शब्दकोशांची सूची]] * [[अभिजात मराठी भाषा परिषद]] ==मराठी संकेतस्थळे== {{मुख्यलेख|मराठी संकेतस्थळे}} * '''विकिपीडिया हे जाहिरात करण्याचे स्थळ नसल्यामुळे, कृपया संकेतस्थळांचे दुवे '''मुख्य लेख '''- [[मराठी संकेतस्थळे]]''''' या लेखातच द्यावेत. या विभागात मराठी संकेतस्थळे हा लेख पूर्ण झाल्यानंतर दुवाविरहित परिच्छेद अतंर्भूत केला जाईल या दृष्टीने ह्या विभागात रस असलेल्यांनी [[मराठी संकेतस्थळे]] हा लेख परिपूर्ण करण्याकडे लक्ष द्यावे ही विनंती. == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} {{विस्तार}} {{जाणकार}} {{जगातील पहिल्या २० भाषा}} {{भारत भाषा}} {{मराठीतील बोलीभाषा}} [[वर्ग:मराठी भाषा| ]] [[वर्ग:भारतामधील भाषा]] [[वर्ग:महाराष्ट्र]] [[वर्ग:भाषा]] [[वर्ग:अभिजात भाषा]] [[वर्ग:१० जानेवारी २०१८ कार्यशाळा]] 4bm9vfjqht4kqsawxp0lwqufumufemw 2580799 2580798 2025-06-17T16:39:56Z 2409:40C4:3022:F5A0:8000:0:0:0 2580799 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भाषा |स्थानिक नाव = मराठी |चित्र = Devanāgarī and Modi scripts.svg |चित्र वर्णन = "मराठी" - देवनागरी आणि मोडी लिपीमध्ये |राष्ट्रभाषा_देश = भारत <br /> राज्यभाषा- [[महाराष्ट्र]], [[गोवा]], [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली]] |भाषिक_प्रदेश = [[महाराष्ट्र]], [[गोवा]], काही प्रमाणात- [[गुजरात]], [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[आंध्र प्रदेश]], [[कर्नाटक]], [[तमिळनाडू]], [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली]] |बोलीभाषा = [[कोळी बोलीभाषा|कोळी]], [[आगरी बोलीभाषा|आगरी]], [[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]], [[वऱ्हाडी बोलीभाषा|वऱ्हाडी]], [[तंजावर मराठी बोलीभाषा|तंजावर मराठी]], [[कुणबी बोलीभाषा|कुणबी]], [[महाराष्ट्रीय कोंकणी बोलीभाषा|महाराष्ट्रीय कोंकणी]] |लिपी = [[देवनागरी लिपी|देवनागरी]] (प्रचलित), [[मोडी लिपी]] (एके काळची) |भाषिक_लोकसंख्या = १३ कोटी |भाषिक_लोकसंख्येनुसार_क्रमांक = ९ |भाषाकुल_वर्गीकरण = [[इंडो-युरोपीय भाषा|इंडो-युरोपीय]]<br /> &nbsp;&nbsp;इंडो-आर्य<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;इंडो-आर्य दक्षिण विभाग<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;महाराष्ट्री प्राकृत<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;मराठी-कोंकणी<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''मराठी ''' |नकाशा = Marathispeak.png |वर्णन = मराठी भाषा बोलली जाणारा प्रदेश लाल रंगात दर्शविलेला आहे |भाषासंकेत_ISO_639_1_वर्गवारी = mar |भाषासंकेत_ISO_639_2_वर्गवारी = mr }} '''मराठी भाषा''' ही [[इंडो-युरोपीय भाषासमूह|इंडो-युरोपीय]] भाषाकुळातील एक [[भाषा]] आहे. मराठी ही [[भारताच्या अधिकृत भाषांची यादी|भारताच्या २२ अधिकृत भाषांपैकी]] एक आहे. मराठी [[महाराष्ट्र]] राज्याची अधिकृत, तर [[गोवा]] राज्याची सह-अधिकृत भाषा आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार, [[भारत|भारतात]] मराठी भाषकांची एकूण लोकसंख्या सुमारे १४ कोटी आहे. मराठी [[मातृभाषा]] असणाऱ्या लोकांच्या संख्येनुसार मराठी ही जगातील दहावी व भारतातील तिसरी भाषा आहे. मराठी भाषा भारताच्या प्राचीन भाषांपैकी एक असून, महाराष्ट्री प्राकृतचे आधुनिक रूप आहे. मराठीचे वय सुमारे 100 वर्षे आहे. [[महाराष्ट्र]] हे मराठी भाषिकांचे राज्य म्हणून मराठी भाषेला वेगळे महत्त्व प्राप्त झालेले आहे. आजतागायत मराठी भाषेतून अनेक श्रेष्ठ साहित्यकृती निर्माण झालेल्या आहेत आणि त्यात सातत्यपूर्ण रीतीने भर पडत आहे. गोवा, गुजराथसारख्या राज्यातही मराठी भाषा काही प्रमाणात बोलली जाते. गोव्यात मराठीला समृद्ध असा इतिहास आहे मराठी को भारत के अन्य राज्य वाले पसंद नहीं करवे मराठी लोगोंको अपने बच्चों को इंग्लिश medam में भेजने की जगह मराठी मीडियम में भेजने चाहिए ताकि वे केवल मराठी सिख सके और उसमें ही राज्य का विकास होगा उसके बाद राज भाषा हिंदी सीखना चाहिए जिससे दिल्ली में कम कर सके और फिर अगर दिमाग हो तो अंग्रजी दिखाना चाहिए.<ref name=":02">[http://dnh.nic.in/deptdoc/vguide.pdf]</ref> == अभिजात मराठी भाषा == भारतीय केंद्र सरकारने मराठी भाषेला अभिजात भाषा म्हणून घोषित केले आहे. ३ ऑक्टोबर २०२४ रोजी हा निर्णय जाहीर करण्यात आला आहे .<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.abplive.com/news/maharashtra/classical-language-status-to-marathi-by-central-cabinet-now-what-is-benefit-to-marathi-language-and-maharashtra-1316904|title=गौरवास्पद... 13 कोटी मराठीजनांची स्वप्नपूर्ती; मराठी भाषेला अभिजात दर्जा मिळाला, काय होणार फायद|last=गलांडे|first=महेश|date=2024-10-03|website=marathi.abplive.com|language=mr|access-date=2024-10-04}}</ref> मराठी भाषा इसवी सनापूर्वी पासूनच अस्तित्वात होती, यासाठी प्रा. [[हरी नरके]] यांनी मांडलेले मुद्दे :- # इसवी सनापूर्वी २०७ या वर्षी ब्राह्मी लिपीत, परंतु मराठी भाषेत लिहिलेले शिलालेख सापडले आहेत. # [[गाथा सप्तशती]] हा ७०० श्लोकांचा मराठी ग्रंथ इसवी सनाच्या पहिल्या शतकात लिहिला गेला. त्याचा अर्थ असा की ही भाषा त्या लिखाणाआधी किमान 100 वर्षे अस्तित्वात असली पाहिजे. ग्रंथातील वर्णन आजही मराठी लोकांच्या आचार-विचारांशी आणि त्यांच्या सध्याच्या संस्कृतीशी जुळणारे आहे. ग्रंथात वापरलेले गेलेले काही शब्द मराठीखेरीज अन्य भारतीय भाषेत नाहीत. # भांडारकर पुरातत्त्व संशोधन संस्थेमध्ये किमान 3 हस्तलिखिते मराठी भाषेचे पुराणत्व सिद्ध करणारी आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/maharashtra/marathi-get-classical-language-status-what-it-means-benefits-criteria-asc-95-4631695/|title=मराठीला अभिजात दर्जा मिळाला म्हणजे काय झालं? निकष काय होते? कोणते फायदे मिळणार?|date=2024-10-03|website=Loksatta|language=mr|access-date=2024-10-04}}</ref> == मराठी भाषिक प्रदेश == मराठी भाषा मुख्यत्वे भारताच्या [[महाराष्ट्र]] राज्यात बोलली जाते. त्याचबरोबर [[गोवा]], उत्तर [[कर्नाटक]] ([[बेळगांव|बेळगाव]], [[हुबळी]]-[[धारवाड]], [[गुलबर्गा]], [[बीदर|बिदर]], [[कारवार]]), [[गुजरात]] ([[दक्षिण गुजरात]], [[सुरत]], [[बडोदा]] व [[अहमदाबाद]]), [[आंध्र प्रदेश|आंध्रप्रदेश]] ([[हैदराबाद]]), [[मध्य प्रदेश|मध्यप्रदेश]] ([[इंदूर]], [[ग्वाल्हेर]]), [[तमिळनाडू|तामिळनाडू]] ([[तंजावर]]) व [[छत्तीसगढ]] राज्यांत आणि [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली|दादरा नगर हवेली]] या संघराज्यशासित प्रदेशांतील काही भागातही मराठी बोलली जाते. देशातील ९ राज्ये, ४ संघराज्यशासित प्रदेश आणि ११३ देशांमध्ये मराठी भाषिकांची वस्ती आहे. इतरही अनेक देशांमध्ये मराठी भाषा बोलण्याचे प्रमाण वाढत आहे. मराठी भाषा [[भारत|भारतासह]], [[फिजी]], [[मॉरिशस]] व [[इस्रायल]] या देशांतही बोलली जाते.<ref name="eth">[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=mar एथनोलॉगचा मराठी बाबतचा अहवाल]</ref> त्याचबरोबर जगभरात विखुरलेल्या मराठी-भाषकांमुळे मराठी [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]], संयुक्त अरब अमिरात, [[दक्षिण आफ्रिका]], [[पाकिस्तान]], [[सिंगापूर]], [[जर्मनी]], [[युनायटेड किंग्डम]], [[ऑस्ट्रेलिया]] व [[न्यू झीलंड|न्यू झीलंड]] येथेही बोलली जाते.<ref name="indianlang">[http://www.indianlanguages.com/marathi/index-new1.htm इंडियनलॅंग्वेजेस.कॉम- मराठी] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080316010434/http://www.indianlanguages.com/marathi/index-new1.htm |date=2008-03-16 }}.</ref> == राजभाषा == भारतीय राज्यघटनेतील २२ अधिकृत भाषांच्या यादीत मराठीचा समावेश आहे.महाराष्ट्राची मायबोली मराठी असल्याने महाराष्ट्र दिनानिमित्त 'मराठी राजभाषा दिन' अर्थात 'मराठी भाषा दिन' १ मे रोजी साजरा करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंतराव नाईक यांनी घेतला. तत्कालिन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या सरकारने 'मराठी राजभाषा अधिनियम 1964' सर्वप्रथम 11 जानेवारी 1965 रोजी प्रसिद्ध केला. या अधिनियमानुसार, महाराष्ट्राची अधिकृत राजभाषा ही मराठी असेल असे जाहीर करण्यात आले. त्यानंतर 1966 पासून या निर्णयाची अंमलबजावणी सुरू झाली. मराठीला राजभाषेचा दर्जा देऊन जणू मराठीचे राज्यभिषेक करून आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंंतराव नाईक सरकारने मराठीचा ऐतिहासिक गौरव केला. मराठी ही [[महाराष्ट्र]] राज्याची एकमेव अधिकृत राजभाषा आहे. [[गोवा|गोवा राज्यात]] नियमानुसार कोकणी ही राजभाषा असली तरी मराठीचा वापर शासनाच्या सर्व कारणासाठी होऊ शकतो. शासनाशी मराठीत होणाऱ्या पत्रव्यवहाराचे उत्तर मराठीतच दिले जाते. [[दादरा व नगर हवेली]]<ref name=":0">[http://dnh.nic.in/deptdoc/vguide.pdf]</ref> या संघराज्यशासित प्रदेशात मराठी एक अधिकृत राजभाषा आहे. महाराष्ट्रातील सर्व विद्यापीठांत मराठीच्या उच्च शिक्षणाची सोय आहे तसेच महाराष्ट्राबाहेरील गोवा विद्यापीठ (पणजी)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.unigoa.ac.in/department.php?adepid=8 |title=गोवा विद्यापीठ- मराठी विभाग |access-date=2009-06-25 |archive-date=2013-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130517213912/http://www.unigoa.ac.in/department.php?adepid=8 |url-status=dead }}</ref>, महाराजा सयाजीराव विद्यापीठ (बडोदे)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.msubaroda.ac.in/departmentinfo.php?ffac_code=1&fdept_code=11 |title=महाराजा सयाजीराव विद्यापीठ, बडोदा |access-date=2009-06-25 |archive-date=2012-11-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121104231031/http://www.msubaroda.ac.in/departmentinfo.php?ffac_code=1&fdept_code=11 |url-status=dead }}</ref>, उस्मानिया विद्यापीठ (तेलंगणा), गुलबर्गा विद्यापीठ<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.gulbargauniversity.kar.nic.in/deptmarathi.htm |title=गुलबर्गा विद्यापीठ |access-date=2009-06-25 |archive-date=2008-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080921122513/http://www.gulbargauniversity.kar.nic.in/deptmarathi.htm |url-status=dead }}</ref>, देवी अहिल्या विद्यापीठ (इंदूर)<ref>[http://www.dauniv.ac.in/rules/statute.doc देवी अहिल्या विश्वविद्यालय, इंदूर]</ref> व जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय (नवी दिल्ली)<ref>[http://www.jnu.ac.in/main.asp?sendval=SchoolOfLanguage जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय, नवी दिल्ली]</ref> येथे मराठी उच्चशिक्षण विभाग आहेत. महाराष्ट्राबाहेरील एकूण १५ विद्यापीठांमध्ये मराठी शिकविली जाते. ==[[प्रमाणभाषा]]== प्रमाणभाषा ही एक बोली भाषाच असते. तथापि त्याचे नियम पक्के बांधलेले आणि मान्यताप्राप्त असतात. यामुळे सर्वत्र एकाच प्रकारचे लेखन केले जाते आणि त्यामुळे भाषा वाढीस त्याचा उपयोग होतो. यास '''मानक भाषा '''अथवा '''प्रमाण भाषा''' असेही म्हंटले जाते. भाषेचे मानकीकरण ही एक निरंतर प्रक्रिया आहे. भाषा प्रमाणीकरण प्रक्रिया स्थिर करण्यासाठी प्रयत्न केले जावे लागतात. मानक भाषा हा समाजात वापरल्या जाणाऱ्या बोलल्या जाणाऱ्या आणि लिखित संप्रेषणांमध्ये व्यापकपणे ओळखल्या जाणाऱ्या परंपरांचा संग्रह असतो. [[मराठी साहित्य महामंडळ|मराठी साहित्य महामंडळाने]] पाठवलेल्या [[मराठी लेखन नियम|लेखनविषयक नियमांची]] यादी इ.स. १९७२ मध्ये महाराष्ट्र शासनाने मान्य केली. त्यात आणखी चार नियमांची भर घालण्यात आली. महाराष्ट्र शासनाने ते [[नियम]] मान्य करून मराठी [[प्रमाणभाषेचे लेखन]] या नियमांनुसार करावे आणि ते त्वरित अंमलात आणावेत, असा शासकीय आदेश काढला आहे. मराठी भाषेमध्ये त्या नियमांनुसार मानक भाषा मराठीचे लेखन केले जाते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://maparishad.com/node/52|title=मराठी प्रमाणभाषेचे लेखननियम {{!}} मराठी अभ्यास परिषद|website=maparishad.com|access-date=2022-01-04|archive-date=2022-01-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104234404/http://maparishad.com/node/52|url-status=dead}}</ref> औपचारिक लेखन करतांना मराठी प्रमाणभाषा वापरली जाते. औपचारिक व ग्रांथिक लेखनासाठी सर्वमान्य अशी प्रमाणभूत मराठी भाषा असणे आवश्यक असते. औपचारिक लेखन म्हणजे वैचारिक, वैज्ञानिक, शास्त्रीय लेखन, ललितेतर साहित्य, रस्त्यावरच्या सूचना फलक, वर्तमानपत्र बातम्या, संपादकीय, मासिकातील लेख, शासकीय पत्रव्यवहार इत्यादी लेखनात प्रमाणभाषेचाच वापर करणे आवश्यक आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/navneet/language-information-marathi-language-zws-70-2744316/|title=भाषासूत्र : मराठीच्या जपणुकीसाठी..|website=Loksatta|language=mr|access-date=2022-01-04}}</ref> याशिवाय व्याख्याने आणि परिसंवादांमध्ये प्रमाणभाषेचाच वापर केला गेला जातो. प्रमाण भाषा म्हणजे एकसारखी भाषा वापरल्याने भाषेला स्थिरता येते. ===प्रमाणभाषा महत्त्व आणि उपयोग=== एका प्रकारे लिहिलेल्या भाषेला [[संगणकीकृत शोध]] घेतांना प्रमाणभाषा वापरलेली असेल तर त्याचा उपयोग होतो आणि योग्य ते लेखन शोधयंत्रास सापडते. अन्यथा प्रत्येक वेळी निराळा [[शोध]] देत बसावे लागेल आणि इतके करूनही सर्व [[माहिती]] मिळाली असे म्हणता येणार नाही. तसेच [[कायदे|नियम]] विषयक लेखन करतांना एकाच प्रकारच्या भाषेमध्ये करणे आवश्यक आहे. अन्यथा नियमाचा अर्थ लावणे अशक्य होईल. याच प्रमाणे वैद्यकीय क्षेत्रात कोणतेही निदान करणे अवघड होईल. कारण एकाच रोगासाठी वैद्य/डॉक्टर अनेक शब्द वापरू लागले तर रुग्णास नक्की काय होते आहे याचे निदान करून त्याची [[औषधे]] मिळवणे शक्य होणार नाही. यामुळे मानक भाषेचा वापर करणे अतिशय आवश्यक आहे. एकच भाषा वापरल्याने सामायिक मराठी संस्कृती स्थापित होते आणि आम्ही मराठी आहोत असे म्हणत येते. असा भाषेचा उपयोग चीनमध्ये झालेला दिसून येतो. [[चीन]] मध्ये अनेक बोली भाषा होत्या पण एकच [[प्रमाणित चीनी भाषा]] ही मानक भाषा म्हणून लागू केल्याने सर्व चीनी लोक एकमेकांशी जोडले गेले आहेत. तसेच [[इस्राएल]] देशा मध्ये [[हिब्रू]] भाषा संवर्धनात मानक भाषा वापरल्याने हिब्रू भाषा समर्थ झाली आणि आज एकेकाळी मृत झालेलेल्या भाषेत आज शास्त्रीय संशोधने प्रकाशित होत आहेत. याच प्रमाणे मराठी भाषेत लेखन करतांना अथवा [[संशोधन निबंध]] प्रकाशित करण्यासाठी व्याकरणाचे शासकीय नियम असलेली मराठी भाषा वापरणे आवश्यक आहे. ==मराठी भाषा दिवस== {{मुख्य|मराठी भाषा दिन}} १ मे हा दिवस [[महाराष्ट्र दिन]] किंवा [[मराठी राजभाषा दिन]] म्हणून साजरा केला जातो. याखेरीज [[विष्णू वामन शिरवाडकर]] अर्थात [[कुसुमाग्रज]] यांचा जन्मदिवस २७ फेब्रुवारी हा [[मराठी भाषा गौरव दिन]] म्हणून साजरा केला जातो. महाराष्ट्राची मायबोली मराठी असल्याने महाराष्ट्र दिनानिमित्त 'मराठी राजभाषा दिन' अर्थात 'मराठी भाषा दिन' १ मे रोजी साजरा करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंतराव नाईक यांनी घेतला.  तत्कालिन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या सरकारने 'मराठी राजभाषा अधिनियम 1964' सर्वप्रथम 11 जानेवारी 1965 रोजी प्रसिद्ध केला. या अधिनियमानुसार, महाराष्ट्राची अधिकृत राजभाषा ही मराठी असेल असे जाहीर  करण्यात आले. त्यानंतर 1966 पासून या निर्णयाची अंमलबजावणी सुरू झाली. मराठीला राजभाषेचा दर्जा देऊन जणू मराठीचे राज्यभिषेक करून आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंंतराव नाईक सरकारने मराठीचा ऐतिहासिक गौरव केला. ==मराठी पुस्तके== '[[लीळाचरित्र]]' हा महान ग्रंथ म्हाइंभटांनी लिहून मराठी भाषेचा पाया रोवला. मराठी भाषेत आजवर विविध विषयांवर विस्तृत लेखन प्रकाशीत झाले असून , त्यातील कैक प्रकाशने जागतिक साहित्यात मानाचे स्थान मिळवू शकतील अशी आहेत. मराठीत दरवर्षी दोन हजार नवीन पुस्तके प्रकाशित होतात व सुमारे ५०० दिवाळी अंक प्रसिद्ध होतात. नामवंत खासगी प्रकाशन संस्था आणि शासकीय प्रकाशने यांची वार्षिक उलाढाल, तसेच पाठ्यपुस्तके धार्मिक, ललित आणि वैचारिक ग्रंथ यांची एकत्रित बाजारपेठ सुमारे २५० कोटी रुपयांपर्यंत आहे. शासकीय संस्था ’बालभारती’ दरवर्षी सुमारे ९ कोटी पुस्तके छापते. भारताच्या सर्वाधिक खपाच़े मासिक ’लोकराज्य’ हे{{संदर्भ हवा}}, आणि देशातले सर्वाधिक खपाचे च़ौथ्या क्रमांकाच़े वर्तमानपत्र ’लोकमत’ हे आहे{{संदर्भ हवा}}. देशभरातील एकूण ग्रंथालयांतली २५ टक्के ग्रंथालये एकट्या महाराष्ट्रात आहेत{{संदर्भ हवा}}. शब्दार्थ कोशांव्यतिरिक्त मराठी भाषेत अर्वाचीन चरित्र कोश, प्राचीन चरित्र कोश (सिद्धेश्वरशास्त्री चित्राव), तत्त्वज्ञानकोश, तुलनात्मक भाषा विज्ञान (भोलानाथ तिवारी+उदय नारायण तिवारी+पांडुरंग दामोदर गुणे) वाङ्मयकोश, विश्वकोश, समाजविज्ञान कोश, सरिता कोश, संस्कृती कोश, स्थलकोश, ज्ञानकोश ([[श्रीधर व्यंकटेश केतकर]]), असे अनेक प्रकारचे कोश मराठीत आहेत. या बाबतीत मराठी भाषेचा जगात दुसरा क्रमांक लागतो{{संदर्भ हवा}}. ==पुरस्कार== * [[विंदा करंदीकर]], [[कुसुमाग्रज]], [[वि.स. खांडेकर]] आणि [[भालचंद्र नेमाडे]] अशा चार मराठी साहित्यिकांना आजवर [[ज्ञानपीठ पुरस्कार]] मिळाले आहेत. * 'मूर्तिदेवी पुरस्कार' [[शिवाजी सावंत]] यांना [[मृत्युंजय (कादंबरी)|मृत्युंजय]] या कादंबरीसाठी मिळाला आहे. * [[महेश एलकुंचवार]] आणि [[विजय तेंडुलकर]] या लेखकांना 'सरस्वती सन्मान' मिळाले आहेत. * लावणी कवी, लोकशाहीर [[बशीर मोमीन (कवठेकर)]] यांना महाराष्ट्रातील लोकप्रिय कलाप्रकार 'तमाशा' साठी केलेल्या साहित्य निर्मिती साठी 'विठाबाई नारायणगावकर जीवनगौरव पुरस्कार' मिळाला आहे.<ref>[https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms "बशीर मोमीन (कवठेकर)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190603012822/https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms |date=2019-06-03 }}, दै.[[महाराष्ट्र टाइम्स]], 2-March-2019</ref> * विंदा करंदीकर आणि [[नारायण सुर्वे]] यांना 'कालिदास सन्मान' मिळाले आहेत. * महाराष्ट्रातले [[दादासाहेब फाळके]] यांचा नावाने 'अखिल भारतीय कला सन्मान' दिला जातो. * भारतीय संगीत नाटक अकादमीचे पुरस्कार आजवर [[बालगंधर्व]]<nowiki/>ना मिळाले आहेत. * सर्वोत्तम चित्रपटाचे पहिले राष्ट्रपती सुवर्णकमळ [[आचार्य अत्रे]] यांच्या <nowiki>''श्यामची आई'</nowiki>’ चित्रपटास मिळाले होते. * डॉ. [[बाबासाहेब आंबेडकर]], [[धोंडो केशव कर्वे]], [[पां.वा. काणे]], [[भीमसेन जोशी]], [[जे.आर.डी. टाटा]], [[सचिन तेंडुलकर]], [[विनोबा भावे]] आणि [[लता मंगेशकर]] हे आजवरचे [[भारतरत्‍न]] पुरस्कार मिळविणारे महाराष्ट्रीय. * भालचंद्र नेमाडे यांच्या हिंदू एक जगण्याची समृद्ध अडगळ या कादंबरीला ज्ञानपीठ पुरस्कार मिळाला आहे. == मराठी भाषेचा इतिहास == {{मुख्यलेख|मराठी भाषेचा इतिहास}} मराठी भाषेचा उदय [[प्राकृत]] भाषेच्या [[महाराष्ट्री]] या बोलीभाषेपासून झाला, असे बहुतांशी मानले जाते. नव्या संशोधनानुसार मराठी अन् प्राकृत ह्या एकच भाषा असल्याचे सप्रमाण सिद्ध केले आहे. सदर महाराष्ट्र शासनाच्या संशोधन अभिजात मराठी प्रतिवृत्ताने केले आहे. ज्ञात इतिहासावर [[पैठण]] (प्रतिष्ठान) येथील [[सातवाहन]] साम्राज्याने [[महाराष्ट्री]] भाषेचा प्रशासनात वापर सर्वप्रथम केला. [[देवगिरीचे यादव|देवगिरीच्या यादवांच्या]] काळात मराठी भाषा व संस्कृतीची भरभराट झाली. मराठी ही भाषा [[देवनागरी|देवनागरी लिपी]] वापरून लिहिली जाते. मराठीतील आज उपलब्ध असलेला पहिला ग्रंथ गाथा सप्तशती हा सुमारे २००० वर्षांपूर्वीचा आहे. मुकुंदराजांनी विवेकसिंधु या ग्रंथाद्वारे शंकराचार्यांच्या वेदांतावर निरूपणात्मक विवेचन केले आहे. शा.श. १११० सालच्या सुमारास लिहिला गेलेला मराठीतील हा आद्यग्रंथ त्यांनी बीड जिल्ह्यातील अंबेजोगाई या आपल्या जन्मगावी लिहिला. [[इ.स. १२७८]] मध्ये [[म्हाइंभट सराळेकर|म्हाइंभट]] यांनी [[लीळाचरित्र]] लिहिले. त्यानंतर [[इ.स. १२९०]] मध्ये [[ज्ञानेश्वरी]] या ग्रंथाची रचना ज्ञानेश्वरांनी केली. [[महानुभाव]] संप्रदायाने [[मराठी साहित्य|मराठी साहित्यात]] मौलिक भर घातली. संत [[एकनाथ]] यांनी या भाषेत [[भारूड|भारुडे]] लिहिली आणि [[एकनाथी भागवत]], [[भावार्थ रामायण]] <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://santeknath.org/vagmayavishayi.html |title=संग्रहित प्रत |access-date=2012-12-26 |archive-date=2013-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130712004547/http://santeknath.org/vagmayavishayi.html |url-status=dead }}</ref> आदि ग्रंथांची भर घातली. [[चित्र:MarathiShilalekhYear1130.jpg|इवलेसे|इ.स.११३० मध्ये कोरलेला मराठी शिलालेख]] '''छत्रपती शिवाजी महाराजांनी''' मराठी साम्राज्याची मुहूर्तमेढ रोवली. स्वराज्याची राजभाषा म्हणून मराठीची निवड केली. अमराठी शब्दांचा वापर टाळण्यासाठी शिवरायांनी मराठीचा १४०० शब्दांचा राजव्यवहारकोश तयार करून घेतला. आणि [[पेशवे|पेशव्यांनी]] या साम्राज्याचा विस्तार केला. तत्कालीन भारतावर (आताचा पाकिस्तान, इंडिया आणि बांग्लादेश) राज्य करतांना देखील मराठीचा अधिकृत भाषा म्हणून वापर होत असे. [[इ.स. १९४७]] नंतर स्वतंत्र भारत/ इंडिया देशाने मराठीला अधिकृत भाषेचं पद दिलं. [[इ.स. १९६०]]<ref>[http://www.marathimati.com/maharashtra/history/maharashtra-past-present/sahakari-chalaval-m-v-namjoshi/ १९६० मधे महाराष्ट्राच़े एकभाषिक राज्य स्थापन झाले] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140704134452/http://www.marathimati.com/maharashtra/history/maharashtra-past-present/sahakari-chalaval-m-v-namjoshi/ |date=2014-07-04 }} - [[मराठीमाती]]</ref> मध्ये मराठी भाषिकांच्या एकसंध महाराष्ट्र राज्यास मान्यता मिळाली आणि मराठीस राजभाषेचा मुकुट प्राप्त झाला. राजा केसिदेवरायच्या कारकिर्दीत कोरलेला अक्षी [[शिलालेख]] हा आजवर सापडलेला मराठी भाषेतील पुराणतम शिलालेख आहे {{संदर्भ हवा}}. अक्षी शिलालेखाच्या शोधापूर्वी कर्नाटकातील श्रवणबेळगोळ येथील गोमटेश्‍वराच्या उंच मूर्तीच्या पायाशी मराठीत कोरलेला लेख - "चामुण्डराजे करवियले" हा आद्य मराठी लेख समजला जात असे. अक्षी हे गाव महाराष्ट्रातील [[रायगड जिल्हा|रायगड जिल्ह्यातील]] [[अलिबाग|अलिबागपासून]] दक्षिण दिशेस ५ कि.मी. अंतरावर अलिबाग- [[मुरुड जंजिरा]] रस्त्यावर आहे. या शिलालेखाचा उल्लेख [[इ.स. १८८३]]च्या कुलाबा गॅझेटियरमध्ये आहे. त्या शिलालेखावरील वरील मजकूर खालीलप्रमाणे - {{Quote |text = गी सुष संतु । स्वस्ति ओं । पसीमस-<br>मुद्रधीपती ।श्री कोंकणा चक्री-<br>वर्ती । स्री केसीदेवराय । महाप्रधा-<br>न भइर्जु सेणुई तसीमीनी काले<br>प्रव्रतमने । सकु संवतु : ९३४ प्रधा-<br>वी संवसरे: अधिकु दिवे सुक्रे बौ-<br>लु । भइर्जुवे तथा बोडणा तथा नौ<br>कुंवली अधोर्यु प्रधानु । महलषु-<br>मीची वआण । लुनया कचली ज }} [[File:राजा केसिदेवरायाचा अक्षी शिलालेख इ.स. १०१२ .jpg|thumb|राजा केसिदेवरायाचा अक्षी शिलालेख इ.स. १०१२]] हा लेख एका ओबडधोबड शिळेवर कोरला असून त्या शिळेचा माथ्यावर चंद्रसूर्य आणि मजकुराखाली गद्धेगाळ(?) व शेवटी पुन्हा चंद्रसूर्य असे कोरीवकामाचे स्वरूप आहे. लेख देवनागरी लिपीत असून भाषा संस्कृत व मराठी मिश्र आहे. इंग्रजी काल गणनेनुसार या लेखाची तारीख १६ मे सन १०१२ अशी आहे. अर्थ : "जगी सुख नांदो. ओम पश्चिम समुद्राधीपती श्री कोकण चक्रीवर्ती श्री केसिदेवराय यांचा महाप्रधान भइर्जु सेणुई याने शक संवत ९३४ परिधावी संवत्सर अधिक मासात शुक्रवारी वद्यपक्षात देवीचा बोढणासाठी नऊ कुंवली धान्य दान केले." लुनया हे लेख कोरणाऱ्याचे नाव आहे. कुडल संगम, ता. दक्षिण सोलापूर येथील मराठी शिलालेख - "वाछि तो विजेया होईवा ।।' कुडल शब्द कन्नड असून त्याचा अर्थ संगम आहे. भीमा व सीना या दोन नद्यांचा संगमावर वसलेल्या या गावात चालुक्‍यकालीन संगमेश्‍वर मंदिर आहे. त्याची स्थिती बऱ्यापैकी असून तेथील सभामंडपातील तुळईवर अडीच़ ओळींच़ा लेख कोरलेला आहे. त्याच़ा काही भाग संस्कृत काही भाग मराठी आहे. शेवटच़े वाक्‍य "वाछि तो विजेया होईवा ।।' असे मराठीत आहे. त्यात काळाच़ा स्पष्ट उल्लेख आहे. तेथे शके ९४० असे कोरले आहे. साधारणतः इ.स. १०१८ या काळात तो कोरला गेला असावा. श्रवणबेळगोळच्यानंतर दिवे आगार ताम्रपटाच़ा शोध लागला. त्याच़ा काळ शके ९८२(इ.स. १०६०) होता. त्यानंतर कुडलचा शिलालेखाच़ा शोध लागला. == मराठी भाषेत कालानुक्रमे झालेले बदल == मराठी भाषेचे वय हे साधारणपणे २५०० वर्ष मानले जाते. या काळात समाज जीवनातल्या बदलानुसार ही भाषा सतत बदलत राहिली. तरीही सर्वसाधारणपणे ठळक फरक खालील प्रमाणे करता येतात. === आद्यकाळ === हा काळ [[इ.स. १२००]] पूर्व, म्हणजे लीळाचरित्र आणि ज्ञानेश्वरी या ग्रंथाचा लिखाणाचाही पूर्वीचा काल होय. काळातील मराठी शब्दांच़े तसेच़ काही वाक्यांच़े उल्लेख ताम्रपटात तसेच़ शिलालेखात आढळतात. [[चित्र:MarathiShilalekhYear1109Found AtParalMaharashtraIndia.jpg|इवलेसे|परळ, [[मुंबई]] येथे आढळलेला शिलालेख. हा इ.स ११०९ मध्ये कोरला गेला.]] === [[यादव|यादवकाळ]] === हा काळ [[इ.स. १२५०]] ते [[इ.स. १३५०]] असा आहे. [[देवगिरी]]चा यादवांचे महाराष्ट्रावर राज्य असल्याने मराठी भाषेला राजभाषेच़ा दर्जा होता. अनेक [[लेखक]] व [[कवी]] यांना राजाश्रय होता. याच काळात [[महानुभाव]] या पंथाची सुरुवात झाली. [[चक्रधर स्वामी]], भावे व्यास, महिंद्र व्यास, [[नागदेव]] आणि महदंबा यांनीही मराठी वाङ्मयात महत्त्वाची भर घातली. [[वारकरी संप्रदाय|वारकरी संप्रदायास]] सुरुवात झाली. महाराष्ट्राचा बहुतेक सर्व जातीत यामुळे [[संत|संतांची]] परंपरा जन्मास आली व त्यांनी वेगवेगळ्या प्रकारे काव्यरचनेस सुरुवात केली. [[नामदेव]]शिंपी, [[गोरा कुंभार]],[[नरहरी सोनार]], [[सावता माळी]], [[चोखा मेळा]], बंका महार, सेना न्हावी, [[कान्होपात्रा]] यांनी भक्तिपर काव्यरचना केल्या व मराठी साहित्याचे दालन वैविध्यानी समृद्ध केले. === बहामनी आणि सल्तनत काळ === हा लेख बघा:[[मराठी भाषेत प्रक्षिप्त फारसी शब्द]] [[चित्र:MarathiHandwritingByKaviDasopantYear1530.jpg|इवलेसे|मराठी लेखक व कवी [[संत सर्वज्ञ दासोपंत]] यांच़े सुमारे १६ व्या शतकातील लिहिलेले मराठी.]] हा काल [[इ.स. १३५०]] ते [[इ.स. १६००]] असा आहे. यादवांच़े स्वराज्य संपून मुसलमानी काळ सुरू झ़ाला. सल्तनत काळात मराठीचा वापर मोठ्या प्रमाणात होत असे. राज्यकर्ते मुस्लिम असले तरी स्थानिक सरंजामदार, जमीनदार,महसूल गोळा करणारे अधिकारी आणि बहुसंख्य लोकसंख्या हिंदू होती. प्रशासन आणि महसूल संकलन सुलभ करण्यासाठी, सुलतानांनी अधिकृत कागदपत्रांमध्ये मराठीच्या वापरास प्रोत्साहन दिले. तथापि, त्या काळातील मराठी भाषेत बरेच फारसी प्रचलित झाले. उदाहरणार्थ, दररोजच्या भाषणात वापरलेले शब्द जसे की बाग, कारखाना, शहर, बाजार, दुकान, हुशार, कागद,खुर्ची, जमिन,जाहिरात), हजार इत्यादी.<ref>{{cite journal|date=1992|title=DECCAN (MAHARASHTRA) UNDER THE MUSLIM RULERS FROM KHALJIS TO SHIVAJI : A STUDY IN INTERACTION, PROFESSOR S.M KATRE Felicitation|jstor=42930434|journal=Bulletin of the Deccan College Research Institute|volume=51/52|pages=501–510|last1=Kulkarni|first1=G.T.}}</ref><ref name="iranicaonline.org">{{cite web|last1=Qasemi|first1=S. H.|title=MARATHI LANGUAGE, PERSIAN ELEMENTS IN|url=http://www.iranicaonline.org/articles/marathi-language|website=Encyclopedia Iranica|access-date=17 September 2017}}</ref><ref>{{cite book |last1=Pathan |first1=Y. M. |title=Farsi-Marathi Anubandh (फारसी मराठी अनुबंध) |date=2006 |publisher=महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळ |location=Mumbai |url=https://sahitya.marathi.gov.in/scans/Farsi-Marathi%20Anubandh.pdf |access-date=13 February 2022 |archive-date=2022-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220303183322/https://sahitya.marathi.gov.in/scans/Farsi-Marathi%20Anubandh.pdf |url-status=dead }}</ref> अहमदनगर सल्तनत काळात मराठी ही प्रशासनाची भाषा बनली.<ref>{{cite book|last1=Gordon|first1=Stewart|title=Cambridge History of India: The Marathas 1600-1818|date=1993|publisher=Cambridge University press|location=Cambridge, UK|isbn=978-0-521-26883-7|page=16|url=https://books.google.com/books?id=iHK-BhVXOU4C&q=marathi++nizamshahi+stewart+gordon&pg=PR9}}</ref>[20] विजापूरच्या आदिलशाहीनेही प्रशासन आणि रेकॉर्ड ठेवण्यासाठी मराठीचा वापर केला.<ref>{{cite web|last1=Kamat|first1=Jyotsna|title=The Adil Shahi Kingdom (1510 CE to 1686 CE)|url=http://www.kamat.com/kalranga/bijapur/adilshahis.htm|website=Kamat's Potpourri|access-date=4 December 2014}}</ref> अशा धकाधकीचा काळातही मराठी भाषेत साहित्याची भर पडली. [[नृसिंह सरस्वती]], [[भानुदास]], [[जनार्दन स्वामी]], [[एकनाथ]], [[दासोपंत]], [[रंगनाथ]], [[विष्णूदास नामा]], [[चोंभा]] यांनीही मराठी वाङ्मयात भक्तिपर काव्याची भर घातली. ===मराठा साम्राज्याचा काळ=== हा काळ अंदाजे [[इ.स. १६५०]] ते [[इ.स. १८१८]] असा आहे. या काळात मराठी स्वराज्याची स्थापना झ़ाल्याने मराठी भाषेवरील फारसी शब्दांच़े आक्रमण थंडावले. असे मानले ज़ाते की [[शिवाजी]] महाराजांनी [[रघुनाथ पंडित]] यांस [[राज्यव्यवहार कोश]] बनवतांना फारसी ऐवजी संस्कृत शब्द योजना करण्यास सांगितले. याच़ काळात मराठी भाषेला राजमान्यतेसोबत [[संत तुकाराम]], [[समर्थ रामदास स्वामी]] यांचामुळे लोकमान्यताही मिळू लागली. [[मुक्तेश्वर]], [[वामन पंडित]] यांनीही मराठी काव्य विकसित केले. या शिवाय शिवकल्याण, रमावल्लभदास, [[मोरया गोसावी]], [[संत महिपती]] यांनी संत चरित्रे लिहुन संतविजय, भक्तिविजय आदि ग्रंथांद्वारे मराठी भाषेत मोलाची भर घातली. [[चित्र:Marathi HandwritingRamdasSwamiYear1600.jpg|इवलेसे|[[रामदास स्वामी]] यांच़े इ.स १६०० शतकातले मराठी हस्ताक्षर.]] याकाळात [[मोरोपंत|मोरोपंतांनी]] मराठी भाषेत ग्रंथरचना केलया. तसेच श्रीधर या कवीने आपले हरिविजय व पांडव ,प्रताप या काव्यांद्वारे खेड्यापाड्यात आपल्या मराठी कविता पोहोचवल्या. याच काळात शृंगार व वीर रसांना स्वतंत्र स्थान मिळाले. यासाठी [[लावणी]] व [[पोवाडा]] हे हे नवीन वाङ्मय प्रकार मराठीत निर्माण झ़ाले. याच़ काळात वाङ्मय हा रंजनाच़ा प्रकार आहे हे समाजाने मान्य करण्यास सुरुवात केली. याच़ काळात [[बखर]] लेखनाची सुरुवात झाली. निरंजन माधव, [[कृष्ण दयार्णव]], [[रामजोशी]], [[प्रभाकर दातार|प्रभाकर]], [[होनाजी बाळा]], सगन भाऊ हे या काळातील महत्त्वाचे कवी आहेत. === इंग्रजी कालखंड === हा काळ [[इ.स. १८१८]] ते आज़तागायत असा आहे. याकाळात गद्य लेखनाची सुरुवात झाली. कथा लेखनाची बीजे याच़ काळात रोवली गेली. नियतकालिके व गद्यसाहित्य छापण्याची सुरुवात होण्याच़ा हा काल होता. मराठी भाषेत अनेक नियतकालिके या काळात कथा छापू लागली. छपाईची सुरुवात झ़ाल्यानंतर मराठी भाषेचा प्रसार उत्कर्ष वेगाने होत गेला. मराठी पंडित व मराठी भाषेचे अभ्यासक मेजर कॅंडी या आंग्ल अधिकाऱ्याने मराठी भाषेला विराम, अर्धविराम, प्रश्न आदी विरामचिन्हांनी बांधले. यामुळे मराठी लिखाण सुकर झाले. स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी 1926 पासून राबवली त्यातूनच अनेक मराठी शब्द निर्माण झाले आणि ते आज प्रचलित आहेत . ते वापरण्यात येऊ लागले === स्वातंत्र्योत्तर कालखंड === स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी भाषाशुद्धी चळवळ राबवली त्यातूनच महानगरपालिका क्रीडांगण सारखे महत्त्वाचे मराठी शब्द निर्माण झाले साठीच्या दशकाच्या उत्तरार्धात आणि सत्तरीच्या पूर्वार्धात महाराष्ट्रातील सांस्कृतिक-सामाजिक वातावरण बहरून आलेले होते. छबिलदास चळवळ जोमात होती. शेकडो उत्साही, नवर्जनशील तरुण आपापले मित्र घेऊन आणि खांद्याला झोळ्या अडकवून छबिलदासवर थडकत असत. ‘युक्रांद’च्या तालमीत तयार झालेले तरुण, [[दलित पॅंथर|दलित पॅंथर्सचा]] साहित्यप्रक्षोभ, नक्षलवादाने प्रेरित झालेले नव-कम्युनिस्ट असे एक वातावरण तर दुसऱ्या बाजूला ‘अ‍ॅकॅडेमिक’ साहित्याचा व समीक्षेचा सरोजिनी वैद्य, विजया राजाध्यक्ष आदींचा वाङ्मयीन दबदबा. ‘सत्यकथा’ नावाचे साहित्यिक केंद्र होते. [[श्री. पु. भागवत]] त्यात प्रभावशील होते. ‘सत्यकथा’ नावाच्या प्रस्थापिताला समांतर असा लघुनियतकालिकांचा प्रवाह आणि वाङ्मयक्षेत्रातील माहिती व गॉसिपचे व्यासपीठ (आणि चव्हाटा) ‘ललित’च्या उदयाने सुरू झाला.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=TQP8DwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80+%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%BE+%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80%20%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%BE%20%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8&f=false|title=आधुनिक मराठी वाड्मयाचा इतिहास (१८०० ते १९२०) / Adhunik Marathi Vadmayacha Itihas (1800 to 1920)|last=Handibag|first=Dr Bharat|last2=Sarkate|first2=Dr Sadashiv|date=2014-06-07|publisher=Educational Publishers & Distributors|isbn=978-93-80876-65-8|language=mr}}</ref> मध्यवर्गीयांना रिझविण्याची संपूर्ण जबाबदारी पु.ल. देशपांड्यांवर पडली आणि आपल्या मनोरंजनात्मक लिखाणातून त्यांनी ती यशस्वीरीत्या पूर्ण केली. तर, ग्रामीण महाराष्ट्रातील लोकप्रिय कलाप्रकार असलेल्या तमाशा क्षेत्रासाठी लोकशाहीर बशीर मोमीन कवठेकर यांनी अनेक वगनाट्ये, लावण्या, लोकगीते, सवाल-जवाब, गण-गवळण आणि फार्स असे विविधांगी साहित्य निर्माण करून ते महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख तमाशा मंडळांना पुरवले. मोमीन कवठेकरांचे साहित्य हे विसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धातील जवळपास तीन दशके तमाशा क्षेत्राला वरदान ठरले होते आणि म्हणूनच, त्यांच्या या अमूल्य योगदानाबद्दल महाराष्ट्र शासनाने वर्ष २०१८चा 'विठाबाई नारायणगावकर जीवन गौरव पुरस्कार' त्यांना देऊन गौरविले आहे.<ref>[https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms "बशीर मोमीन (कवठेकर)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190603012822/https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms |date=2019-06-03 }}, दै.[[महाराष्ट्र टाइम्स]], 2-March-2019</ref><ref>[https://www.esakal.com/maharashtra/aarti-sonagra-writes-bashirbhai-momin-pjp78 अवलिया लोकसाहित्यिक] "दै.[[सकाळ]]”, पुणे, 20-Nov-2021</ref> ‘घाशीराम कोतवाल’, ‘सखाराम बाईंडर’, ‘गिधाडे’ सत्तरीच्या पूर्वार्धातले. चिं. त्र्यं. खानोलकरांची ‘मिस्टरी’ आणि ‘कोकणी गूढ’ त्याचप्रमाणे दिलीप चित्रेंची, विलास सारंगांची बंडाळी याच काळातली. ‘नेमाडी’ पंथातील नवविद्वान आणि भाऊ पाध्येंची ‘वासुनाका’ हीसुद्धा साठीच्या दशकातलेच. ‘दलित पॅंथर्स’नी साठीच्या अखेरीस आणि सत्तरीच्या सुरुवातीस दिलेले आव्हान जितके उग्र तितकेच आश्वासकही होते. ‘माणूस साप्ताहिक’ आणि [[श्री.ग. माजगावकर]] यांनीही सर्व प्रस्थापितविरोधी प्रवृत्तींना (म्हणजे इंदिराविरोधी !) एकत्र आणायला सुरुवात केली होती. ग.वा. बेहेरेंचे ‘सोबत’ही त्याच काळात दणाणत होते. [[पु.ल. देशपांडे]] यांच्या अध्यक्षतेखाली भरलेले [[इचलकरंजी]]चे साहित्य संमेलन हा एक साहित्याचा महाआनंदोत्सव होता. असाच आणखी एक नवीन प्रवाह त्या परिस्थितीत येऊन थडकला- ‘स्त्री-मुक्ती’ चळवळीचा. छाया दातार, शारदा साठे, ज्योती म्हापसेकर अशा अनेकांनी सर्व वैचारिकतेला नवे परिणाम दिले होते. [[बाळ गांगल]] या वातावरणाशी निकट होते, त्यांनी प्रकाशात आणलेले कित्येक पुढे थेट प्रथितयश झाले वा विद्रोही- प्रथितयश झाले. == मराठी साहित्य == {{मुख्य|मराठी साहित्य}} मराठी संस्कृती/साहित्याबाबतचे इतर काही लेख - [[कथा]], [[कविता]], [[कादंबरी]], [[नाटक]], [[नाट्य]], [[बाल साहित्य]], [[बालगीते]], [[ललित लेख]], [[विनोद]], [[मराठी साहित्य संमेलने]], [[अग्रलेख]] [[संपादकीय]] [[स्तंभलेख]] [[समीक्षा]], [[चारोळी]], [[गझल]], [[ओवी]], [[अभंग]], [[भजन]], [[कीर्तन]], [[पोवाडा]], [[लावणी]], [[भारूड]], [[बखर]], [[पोथी]], [[आरती]], [[लोकगीत]], [[गोंधळ]], [[उखाणे]], [[वाक्‍प्रचार]] ===मराठीचे आद्य कवी === मराठीचे आद्य कवी पुढील प्रमाणे मानले जातात. # [[मुकुंदराज]] # [[माहीमभट]] # [[महदंबा]] # [[ज्ञानेश्वर]] # [[नामदेव]] # [[जगमित्रनागा]] # [[एकनाथ]] # [[तुकाराम]] # [[रामदास]] # [[वामन पंडित]] # [[श्रीधर]] # [[मुक्तेश्वर]] # [[मोरोपंत]] # [[माधवस्वामी]] - तंजावरचे लेखक # [[होनाजी बाळा|होनाजी]] # [[महिपती ताहराबादकर|महिपती]] # केशीराजव्यास - मराठीतील पहिले संपादक # [[दामोदर पंडित]] # [[मुसलमान मराठी संतकवी]] ===मराठी विश्वकोश=== [[Image:verse_in_marathi_modi_script.png|thumb|200px|मोडी लिपीतील मजकूर]] [[संयुक्त महाराष्ट्र|संयुक्त महाराष्ट्राच्या]] निर्मितीनंतर [[महाराष्ट्र शासन|महाराष्ट्र शासनाने]] १९ नोव्हेंबर १९६०ला [[महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि सांस्कृतिक मंडळ|महाराष्ट्र राज्य साहित्य व संस्कृती मंडळाची]] स्थापना [[तर्कतीर्थ लक्ष्मणशास्त्री जोशी]] यांच्या अध्यक्षतेखाली केली. या मंडळाने [[मराठी विश्वकोश|मराठी विश्वकोशाची]] निर्मिती केली. त्याआधि श्री.व्यं. केतकरांनी मराठीतील पहिला ज्ञानकोश एकहाती लिहीला. मराठी विश्वकोश ही ज्ञानकोशाची सुधारून वाढवलेली आवृत्ती आहे. ==मराठीतील च भाषा बुरी भाषा अवछु == {{मुख्य|मराठीतील बोलीभाषा}} ==प्रांतिक भेद== {{मुख्यलेख|मराठीतील बोली भाषा}} प्रमुख विभागणी - * [[कोकणी बोलीभाषा|कोकणी]] * [[अहिराणी बोलीभाषा|अहिराणी]] * [[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]] * [[मालवणी बोलीभाषा|मालवणी]] * [[वऱ्हाडी बोलीभाषा|वऱ्हाडी]] * [[तमिळनाडू]] राज्यातील [[तंजावर]] येथे तंजावरी मराठी नावाची बोलीभाषा बोलली जाते. * मराठीभाषक ज्यू (बेने-इस्रायली) इस्रायलला परतले, तेव्हा मराठी भाषा तेथेही गेली. तपशीलवार माहिती - *उत्तर महाराष्ट्र ** '''[[अहिराणी]]''' - जळगाव जिल्हा, धुळे, नंदुरबार, नाशिक ते मध्य प्रदेशातील [[बऱ्हाणपूर]], शहापूर, अंतुर्लीपर्यंतच्या विस्तृत भूप्रदेशात ही बोलीभाषा प्रचलित आहे. शब्दांमध्ये नाद आणि लय हे या बोलीचे वैशिष्ट्य आहे. [[भालचंद्र नेमाडे]], [[ना. धों. महानोर]], के. नारखेडे या लेखकांनी आपल्या साहित्यात बोलीच़ा वापर केला आहे. ** '''[[तावडी बोलीभाषा|तावडी]]''' - [[जामनेर]], [[भुसावळ]], [[जळगाव]], बांदवर, [[रावेर]], [[यावल]] तालुका या भागात तावडी बोली प्रचलित आहे. तावडी बोलीत मोठ्या प्रमाणात आहेत. 'क'च्या जागी 'ख'च़ा उच्चार केला ज़ातो. उदाहरणार्थ- डोखं (डोकं), मोखा (मोका). [[बहिणाबाई]] चौधरींच्या कवितांमधून तावडी बोलीच़ा आविष्कार दिसतो. पूर्वी या बोलीला अहिराणी समज़त असत परंतु नवीन विचारानुसार ही स्वतंत्र बोली मानली गेली. ** '''देहवाली''' - भिल्ल समाजात ही बोली आढळते. [[गुजराती]] आणि हिंदी भाषांचा हिच्यावर मोठा प्रभाव आहे. बोलीची वाक्यरचनाही गुजरातीशी मिळतीजुळती आहे. महाराष्ट्रातील धुळे, नंदुरबार या भागात ही बोली वापरात आहे. या भाषेच़े खळवाड आणि मेवासी असे दोन पोटप्रकारही आहेत. देहवालीच्या मूळ स्वरात 'ळ', 'क्ष' आणि 'ज्ञ' ही व्यंजने नाहीत, तर 'छ', 'श' आणि 'ष' यांच्याऐवजी 'स' हे एकच व्यंजन वापरले जाते. या भाषेचे अभ्यासक चामुलाल राठवा यांनी देहवाली मौखिक साहित्य शब्दबद्ध केले आहे. विश्राम वळवी, देवेंद्र सावे, बळवंत वळवी, सोबजी गावीत यांनी या भाषेत लेखन केले आहे. भाषासाहित्य प्रकल्पाअंतर्गत अकादमीद्वारे हे प्रसिद्धही झाले आहेत. *कोकण ** '''कोंकणी / चित्पावनी''' - कोकणी या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या अनेक बोली आहेत. अधिक माहितीसाठी [[कोकणी भाषा]] हा लेख पहा. ** '''[[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]]''' सांगली, सातारा, या जिल्ह्यांतील आटपाडी, माण या तालुक्यांत प्रामुख्याने तर सांगली जिल्ह्यातील जत, खानापूर, कवठेमहांकाळ या तालुक्यांच्या, सातारा जिल्ह्यातील खटाव या तालुक्याच्या, सोलापूर जिल्ह्यातील सांगोला, मंगळवेढा, माळशिरस या तालुक्यांच्या काही भागांत बोलली जाते. ** '''मालवणी''' - दक्षिण [[रत्‍नागिरी]] आणि [[सिंधुदुर्ग]] जिल्ह्यात बोलली जाणारी ही बोली आहे. या बोलीस कुडाळी असेही म्हणतात. हेल काढून आलेले अनुनासिक उच्चार हे या बोलीचे वैशिष्ट्य आहे. [[दशावतार]] या नाट्याचे सादरीकरण या भाषेत केले जाते. [[मच्छिंद्र कांबळी]] यांच्या मालवणी नाटकांमुळे ही भाषा जास्त प्रसिद्धीस आली. मालवणी बोलीत अनेक वैशिष्ट्यपूर्ण शब्द आहेत. जसे की, झील (मुलगा), चेडू (मुलगी), घोव (नवरा). ** '''कोळी''' - मुख्यतः महाराष्ट्रातील [[मुंबई]], [[ठाणे]], [[पालघर]], [[रायगड]], [[अलिबाग]] तसेच गुजरातमधील [[उमरगाव]], [[दादरा]] नगर हवेली आणि गोव्यात त्याच़बरोबर संपूर्ण कोकणातील किनारपट्यांवर सर्रास [[कोळी]] भाषा बोलली ज़ाते. कोळी जातीतील अनेक उपजातींमध्ये थोड्याफार भाषेचे फरक पडतात ज़से, [[कोळी]], [[मांगेली]], [[वैती]], [[आगरी]] इ..या भाषेत " ळ " उच्चार " ल " ने केला ज़ातो. फक्त ह्या कोळीतील " [[मांगेली]] " भाषेत "ळ"ची स्पष्ट सिद्ध होते. त्याचबरोबर ह्या भाषेत [[मराठी]], [[गुजराती]], [[हिंदी]] आणि [[फारशी]] भाषेच़े शब्द दडलेले आहेत. शब्दशः " त्याने जेवण केलं होतं " ( त्यान जेवण करीलता ), " तुम्हाला काहीतरी सांगायच़ं आहे " ( तुमाना कायतरी हांग्याय ).{{संदर्भ हवा}} *कर्नाटक सीमा ** '''[[कोल्हापुरी बोली|कोल्हापुरी]]''' - कोल्हापूर भागात बोलली ज़ाणारी ही बोली आहे. लय काढून बोलण्याची लकब या भागात आढळते. तसेच़ कोकणी भाषेच़ा प्रभाव यावर दिसतो. भाषेत रांगडेपणा व शिव्यांच़ा वापर आढळतो. ** '''[[चंदगडी बोलीभाषा|चंदगडी बोली]]''' - कर्नाटक-महाराष्ट्र सीमावर्ती प्रदेशातील अनेक गावांची ही भाषा आहे. कोल्हापूर जिल्ह्यातील चंदगड भागात ही भाषा प्रचलित आहे. या भूभागात दोन भिन्न भाषा-बोलींच़ा संपर्क, विविध राजकीय अंमल, मराठी, [[कन्नड]] आणि [[कोकणी]] भाषेचा प्रभावाखाली तयार झालेली ही एक बोली भाषा आहे. उच्चाराच़ा विशिष्ट हेल, सुरावट आणि निराळे व्याकरण हे या भाषेत दिसून येते. चंदगड तालुक्याच़ा पश्चिम भाग, दोडामार्ग-सावंतवाडी तालुक्याचा सीमेलगतची गावे, आजरा तालुक्याच्या दक्षिण भागातील गावे ती कोकणीच्या प्रभावाने तयार झ़ालेली बोली वापरतात. चंदगडच्या पूर्व भागात आणि बेळगाव परिसरातील गावांमध्ये कन्नड भाषेचा प्रभावाने तयार झ़ालेली बोली वापरात आहे. या मध्ये 'मिय्या जेवलो' (मी जेवले), 'मिय्या बाज़ारास गेल्लो'(मी बाज़ारात गेले) अशी शब्द रचना दिसते. तसेच 'कोठे'ऐवजी 'खट्टे' असा शब्द ऐकू येतो. ** '''बेळगावी''' - [[बेळगाव]] या महाराष्ट्राचा सीमाभागातील ही बोलीभाषा ही कन्नड, चंदगडी, कोल्हापुरी, [[कोकणी]] अशा अनेक बोलींचा मिश्रणातून तयार झालेली आहे. या भाषेतील गोडव्याची ओळख [[पु.ल. देशपांडे]] यांचा रावसाहेब या कथेने करून दिली. त्याच बरोबर भीमराव गस्ती, नारायण अतिवाडकर या साहित्यिकांनीही या भाषेतून लेखन केले आहे. [[प्रकाश संत]] लिखित लंपन या व्यक्तीचित्रात या भाषेला विपूल वापर आढळतो. ज़से ''काय लंपूसाहेब, ओठ बाहेर काढून बसून सोडलात आज, सक्काळी सक्काळी.. एकदम मज्जा ऐद नोडरी ऽऽ अभ्यास इल्ला एन इल्ला..''. या भाषेत गा हा प्रत्यय लावला ज़ातो ज़से 'काय गा कव्वा येत्यास?' (काय, केव्हा येणार?) * मराठवाडा **'''मराठवाडी''' - मराठवाडा प्रदेशात ही ठसकेबाज मराठी भाषा वापरली ज़ाते. सहसा गावठी किंवा शिवराळपणा हे वैशिष्ट्य मराठवाड्यातल्या मराठीचे समज़ले ज़ाते. नांदेड जिल्ह्यात तेलंगणा राज्याला लागून असल्याने एक वेगळाच़ हेलका धरला ज़ातो. तर महाराष्ट्र - कर्नाटक सीमावर्ती भागातील [[उस्मानाबाद]] व [[लातूर]] जिल्ह्यात थोडी वेगळी भाषा बोलली ज़ाते. लातूरी भाषेत काही वेळा क्रियापदांवर [[कानडी]] भाषेच़ा परिणाम होतो, परंतु प्रभाव मात्र नाही. या भाषेत [[उर्दू]] शब्दही आढळतात. 'लाव', 'आव' या स्वरूपाच़े कारकवाचक प्रत्यय या बोलीच़े वेगळेपण दाखवतात. उदा. जेवलालाव, च़ाल्लाव, ठिवताव इत्यादी * विदर्भ ** '''नागपुरी''' - पूर्व विदर्भातील [[नागपूर]], [[वर्धा]], [[चंद्रपूर]]चा काही भाग आणि गडचिरोलीचा काही भाग तसेच भंडारा (गोंदिया) या जिल्ह्यांत बोलली जाणारी नागपुरी ही काहीशी निराळी बोली आहे. तसेच मध्य प्रदेशातील [[शिवनी]], [[छिंदवाडा]], [[बालाघाट]] व [[रायपूर]] या भागातही ही बोली प्रचलित आहे. वऱ्हाडी आणि झाडीबोलीतील अनेक शब्द यात असले तरी ही बोली वेगळी आहे. नागपुरीला वऱ्हाडी भाषेचेच एक रूप मानल्याने नागपुरी बोलीचा स्वतंत्र भाषिक अभ्यास झाला नाही. परंतु नवीन विचारानुसार ही स्वतंत्र बोली मानली जाते. यावर [[हिंदी]] शब्दांचाही प्रभाव आढळतो. ** '''वऱ्हाडी''' - [[बुलढाणा]], [[वाशीम]], [[अकोला]], [[यवतमाळ]], [[अमरावती]] आणि [[वर्धा]] या सहा जिल्ह्यांतून वऱ्हाडी बोलली जाते. मूळ मराठी अशी ही बोली कुठल्याही प्रकारचा हेल न काढता, अनुनासिक इ.चा अतिरेक न करता अत्यंत संथपणे बोलली जाते. प्रमाण मराठीतील काही शब्दात बदल होत असल्यामुळे ती थोडी अशुद्ध वाटते. म्हाइंभट यांच़ा 'लीळाचरित्र' हा मराठीतील पहिला गद्यग्रंथ वऱ्हाडी बोलीत लिहिला गेला. [[महानुभाव पंथ|महानुभाव पंथातील]] अनेक रचना याच बोलीतून झ़ाल्या आहेत. प्रमाण मराठीतील 'ड'चा 'ळ', 'ळ'चा 'य' या बोलीत केला ज़ातो. ज़से, 'नदीचा गायात, गाय फसली' (नदीचा गाळात गाय फसली). तसेच जो हा प्रत्यय असलेली देईज़ो, येईज़ो, घेईज़ो अशी रूपे येतात. फारशी व हिंदीचा प्रभाव या बोलीवर आहे. ** '''[[झाडीबोली]]''' - [[भंडारा]], [[गोंदिया]], [[चंद्रपूर]] आणि [[गडचिरोली]] हा चार जिल्ह्यांचा भूप्रदेश 'झाडीपट्टी' म्हणून ओळखला जातो. या भागातील बोलीभाषेला झाडीबोली असे म्हणतात. मराठीतील 'ण, छ, श, ष आणि ळ' ही पाच़ [[व्यंजने]] झाडीबोलीत वापरली जात नाहीत. मराठीतील [[मुकुंदराज]]कृत '[[विवेकसिंधू]]'मधील अनेक अपरिचित शब्द आजही झाडीबोलीत प्रचारात आहेत. * इतर ** '''डांगी''' ** '''[[नारायणपेठी बोली]]''' - महाराष्ट्रातील स्वकुळ साळी समाजाची बोली. आंध्र प्रदेशातून येऊन देशभर विखुरलेले मराठी विणकर ही बोलीभाषा बोलतात. ** '''[[तंजावर मराठी]]''' - ही मराठी भाषेचीच़ एक बोली असून ती भारताच्या [[तमिळनाडू]] ह्या राज्यात बोलली ज़ाते. ज़वळपास एक लाखाहून अधिक लोक ही भाषा रोजच्या व्यवहारात उपयोगात आणतात. तमिळनाडू राज्यातील [[तंजावर]] किंवा तंजावूर ह्या नगरातील ही एक बोलीभाषा आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांचे बंधू व्यंकोजी राजे ह्यांच्यासोबत दक्षिणेत स्वारीसाठी गेलेली जी मराठी माणसे तंजावरला पिढ्यानपिढ्या स्थायिक झाली, त्यांची ही मातृभाषा आहे. ही अतिशय वैशिष्ट्यपूर्ण भाषा असून त्यात आज़ही बरेचसे प्राचीन मराठी शब्द वापरात आहेत. तसेच काळाचा ओघात पडलेला स्थानिक [[तमिळ]] भाषेच़ा प्रभाव ह्या भाषेवर ज़ाणवतो. ** '''नंदभाषा''' - व्यापार करताना इतरांना कळू नये म्हणून व्यापारी ’ही एक सांकेतिक भाषा इतिहासात वापरत होती. आज़ही काही ठिकाणी वापरात आहे. त्या भाषेमध्ये चलनाच्या उल्लेखांसाठी निराळे शब्द आहेत. उदाहरणार्थ भुरका - एक, आवरू - दोन, उधानू - तीन, पोकू - चार, मुळू - पाच, शेली - सहा वगैरे. [[विसोबा खेचर]] ([[नामदेव|नामदेवांचे]] गुरू) यांनी या नंदभाषेच़ा वापर करून शंकराची स्तुती करणाऱ्या काव्यरचनाही केल्या आहेत. ** '''भटक्‍या विमुक्त''' - भटक्या विमुक्त जमातींच्या मराठी संलग्न बोली आहेत. यांना पारूशी असेही संबोधन आहे. यामध्ये गोंधळी, कुडमुडे जोशी, गोसावी, भराडी, गोपाळ, शिकलगार, वैदू, नंदीवाले, बेलदार, कोल्हाटी आदी भटक्‍या जमाती येतात. सदैव भ्रमणात राहिल्याने यांच्या बोलीमध्ये विविध शब्द आहेत. आपली कौशल्ये आपल्याच जमातीत रहावीत यासाठी या बोली भाषांचा उपयोग केला जातो. भाषेतील शब्द उदाहरण मावशी म्हणजे माची. [[शिवाजी विद्यापीठ|शिवाजी विद्यापीठाचा]] मराठी अधिविभागातील डॉ. विश्‍वनाथ शिंदे यांनी या भाषांवर संशोधन केले आहे. ** '''इस्रायली मराठी''' ** '''मॉरिशसची मराठी''' ==मराठी मुळाक्षरे== मराठी ही देवनागरी लिपीत लिहिली जाते. त्यामुळे [[देवनागरी]]ची मुळाक्षरे हीच बहुसंख्य (पण सर्व नाही!) मराठी मुळाक्षरे होत. यात एकोणीस [[स्वर]] आणि छत्तीस [[व्यंजन|व्यंजने]] आहेत. देवनागरी लिपीत नसलेली ॲ, ऑ, दीर्घ ॠ, दीर्घ ॡ, दंततालव्य च, छ, झ,आणि ऱ्य, ऱ्ह ही खास मराठी अक्षरे आहेत. '''स्वर''' अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ<br>ए ऐ ओ औ अं अः ॲ ॲा '''व्यंजने''' क ख ग घ ङ<br>च छ ज झ ञ<br>ट ठ ड ढ ण<br>त थ द ध न<br>प फ ब भ म<br>य र ल व<br>श षस ह ळ<br>क्ष ज्ञ '''विशेष''' - 'ङ' आणि 'ञ'चा उच्चार हा, 'ण' किंवा 'न' प्रमाणेच नासिक्य होतो.<br> * 'ङ' हा 'ड' नाही. तसेच 'ञ' हे 'त्र' नाही. उदाहरणार्थ- अङ्क=अंक, मञ्जूषा=मंजूषा. अधिक माहितीसाठी पहा [[देवनागरी]] == मराठी मुळाक्षरांचे उच्चार == {|class="wikitable" |+'''Consonants''' !&nbsp;||Labial||Dental||Alveolar||Retroflex||Alveopalatal||Velar||Glottal |-style="text-align:center" !Voiceless<br />stops |{{IPA|p}}<br />{{IPA|pʰ}}||{{IPA|t̪}}<br />{{IPA|t̪ʰ}}||&nbsp;||{{IPA|ʈ}}<br />{{IPA|ʈʰ}}||{{IPA|cɕ}}<br />{{IPA|cɕʰ}}|| {{IPA|k}}<br />{{IPA|kʰ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Voiced<br />stops |{{IPA|b}}<br />{{IPA|bʱ}}||{{IPA|d̪}}<br />{{IPA|d̪ʱ}}||&nbsp;||{{IPA|ɖ}}<br />{{IPA|ɖʱ}}||{{IPA|ɟʑ}}<br />{{IPA|ɟʑʱ}}||{{IPA|ɡ}}<br />{{IPA|ɡʱ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Voiceless<br />fricatives |&nbsp;||&nbsp;||{{IPA|s}}||&nbsp;||{{IPA|ɕ}}||&nbsp;||{{IPA|h}} |-style="text-align:center" !Nasals |{{IPA|m}}<br />{{IPA|mʱ}}||{{IPA|n̪}}<br />{{IPA|n̪ʱ}}||&nbsp;||{{IPA|ɳ}}<br />{{IPA|ɳʱ}}||{{IPA|ɲ}}||{{IPA|ŋ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Liquids |{{IPA|ʋ}}<br />{{IPA|ʋʱ}}||&nbsp;||{{IPA|l}} {{IPA|ɾ}}<br />{{IPA|lʱ}} {{IPA|ɾʱ}}|||{{IPA|ɭ}} {{IPA|ɽ}}||{{IPA|j}}||&nbsp;||&nbsp; |} {|class="wikitable" |+'''Vowels''' !&nbsp;||Front||Central||Back |-style="text-align:center" !High |{{IPA|iː}}<br />{{IPA|i}}||&nbsp;||{{IPA|uː}}<br />{{IPA|u}} |-style="text-align:center" !Mid |{{IPA|eː}}||{{IPA|ə}}||{{IPA|oː}} |-style="text-align:center" !Low |&nbsp;||{{IPA|aː}}||&nbsp; |} == संगणकावर मराठी == === आधुनिक तंत्रज्ञान आणि मराठी लेखन === संगणकीकरणाच्या सुरुवातीच्या काळात मराठी लेखनासाठी विविध अडचणी होत्या - * प्रथमत: मराठी छपाई क्षेत्रात वापरल्या जाणाऱ्या विविध मराठी मुद्रांमध्ये एकमानकता (स्टॅंडर्डायझेशन) नसल्यामुळे सुसंगती (कंपॅटिबिलिटीही) नसते. टंकणयंत्रावरील मराठी लिपीसाठीचा कळफलक अजून प्रमणित होऊ शकलेला नाही. त्यामुळे एक माणूस अनेक टंक वापरू शकत नाही. यासाठी [[राज्य मराठी विकास संस्था]] प्रयत्‍नशील आहे. * मराठीचे टंक (फॉन्ट) हे व्यापारी तत्त्वावर निर्माण केले असल्याने ते महाग किंमतीला विकत घ्यावे लागतात. त्यामुळे त्यांचा वापर मर्यादित होतो व सर्वसामान्य जनतेला ते सहजासहजी मिळत नाहीत. [[सी डॅक]] या संस्थेने निर्माण केलेले टंक मोफत उपलब्ध आहेत. मात्र असे टंक मर्यादित संख्येत आहेत. * हे व्यापारी मराठी फॉन्ट विकताना ग्राहकाच्या गरजेनुसार त्याला टंकांमध्ये ANSI ते UNICODE ([[युनिकोड]])असा पर्याय पुरवत नाहीत. * आंतरजालावर शोध घेण्यासाठी [[युनिकोड]]चा (इंग्रजी : UNICODE) वापर [[गुगल]]सारख्या शोध यंत्रामध्ये करता येतो. आपोआप डाउनलोड होणारे डायनामिक टंक युनिकोड कंपॅटिबल नसल्यामुळे शोध यंत्रात चालत नाहीत. * युनिकोड धर्तीचे टंक विंडोज २००० व त्या पुढील प्रणालींबरोबर मुळातच असतात. जुन्या विंडोज प्रणाली वापरणाऱ्यांना [[युनिकोड]] वापरणे जड जाते. परंतु [[लिनक्स]]वर आधारित [[संचालन प्रणाली|संचालन प्रणालींत]] युनिकोडचा मूळ म्हणून वापर केल्यामुळे अशा संगणकांवर मराठी वापरताना कमी समस्या येतात. * हे टंक देवनागरी लिपीसाठी तयार केलेलेअसल्यामुळे ते हिंदी छपाईसाठी उत्तम चालतात. परंतु काही अक्षरे मराठीसाठी विशेष आहेत, ती सगळी टाईप करता येतील असे टंक कमी आहेत{{संदर्भ हवा}}. सध्या युनिकोडमुळे मराठी ही संगणकावर बरीच स्थिरस्थावर झालेली आहे आणि मराठी टंकलेखनाचे अनेक पर्याय उपलब्ध झालेले आहेत. काळानुसार आणि वापरलेल्या तंत्रज्ञानानुसार संगणकावरील टंकलेखनपद्धतीचे '''पूर्व-टंकनपद्धती''' आणि '''आधुनिक टंकनपद्धती''' असे दोन प्रकार करता येतील{{संदर्भ हवा}}. ===पूर्व टंकनपद्धती=== युनिकोडच्या आधी ही टंकन पद्धती अस्तित्वात होती. यात इंग्रजी फॉन्टच्या ज़ागेवर मराठी फॉन्ट टाईप कर ' # 'ता येत असत. (उदा. शिवाजी, कृतिदेव, किरण इत्यादी non-Unicode फॉन्ट आहेत.) तसेच पूर्वप्राथमिक अवस्थेत मराठी भाषेत टंकलेखनासाठी अनेक softwares बनविण्यात आली होती. (उदा. मराठी सोबत इतर भारतीय भाषांमध्ये टंकलेखनासाठी C-DACचे ISM-OFFICE, श्री-लिपी, इत्यादी) ===आधुनिक टंकनपद्धती-१=== आधुनिक टंकन पद्धतीत युनिकोड टंक व त्या विविध keyboard layout यांचा समावेश होतो. युनिकोड टंकनपद्धती व software. * कगप :- कगप हा [[भाषाशास्त्र|भाषाशास्त्रानुसार]] विकसित केलेला keyboard layout असून तो शब्द उच्चारणपद्धतीनुसार विकसित केलेला आहे. हा layout लिनक्स ऑपेरेटिंग सिस्टिम वर ....... उपलब्ध आहे. Windows साठी शुभानन गांगल याच़े *देवनागरी इनस्क्रिप्ट - ज्यांना पारंपरिक टंकन यंत्रावर टंकलेखनाचा सराव आहे, अशांसाठी देवनागरी इनस्क्रिप्ट हा पर्याय विंडोज़ आणि लिनक्स या परिचालन प्रणालींवर मिळतो. *बोलनागरी *Traditional :- ===आधुनिक टंकन पद्धती-२=== यामध्ये लिप्यंतर तंत्रज्ञानाचा वापर करून softwareच्या माध्यमातून मराठी टंकन करतात. ही पद्धती खासकरून कुठलेही प्रशिक्षण न घेता टंकन करणाऱ्या लोकांमध्ये प्रसिद्ध व लोकप्रिय आहे. लिप्यंतरसाठी पुढील software लोकप्रिय आहेत. *[[:en:Microsoft Indic Language Input Tool|Microsoft Indic Tool / मायक्रोसॉफ्ट इंडिक टूल]] : इंडिक टूल हे microsoft या कंपनीने विकसित केले आहे. हे Windows XP, Vista, Windows 7,8,8.1,10 आदी प्रणाल्यांवर चालते. *[[:en:Google transliteration|Google Input Tool / गूगल इनपुट टूल]] : गूगल इनपुट टूल हे गूगल या कंपनीने विकसित केलेले लिप्यंतर software आहे. हे Windows XP, Vista, Windows 7,8,8.1,10 बरोबरच गूगल क्रोम ब्राउजरच्या साहाय्याने कुठल्याही प्रणालींवर चालू शकते. ===[[:en:Optical character recognition|OCR तंत्रज्ञान]]=== OCR तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून मराठीतील स्कॅन केलेले दस्तऐवज, छायाचित्रांचे स्वयंचलित पद्धतीने टंकन करता येते. [[:en:Tesseract (software)|टेसरॅक्ट ओसीआर]] हे software लिनक्स परिचालन प्रणालीवर उपलब्ध आहे. ===मराठी आणि परिचालन प्रणाली=== मराठी ही भाषा काही मोजक्या परिचालन प्रणालींमध्ये उपलब्ध आहे. त्यात सर्वात मोठा हिस्सा हा लिनक्स या परिचालन प्रणालीचा आहे. याव्यतीरिक्त मायक्रोसॉफ्ट विंडोज् आणि ॲपल मॅकओएस या परिचालन प्रणालींमधेही मराठी भाषा कमी-अधिक प्रमाणात उपलब्ध आहे. ===युनिकोड तक्ता=== हा तक्ता देवनागरी लिपीसाठी आहे, यातील काही अक्षरे मराठीत वापरली जात नाहीत आणि मराठीतील काही अक्षरे या तक्त्यात नाहीत. * मराठीत वापरली जाणारी पण युनिकोड तक्त्यात नसणारी अक्षरे ** ॲ ** च़ छ़ झ़ ञ़ शेंडीफोड्या श आणि मराठी ल आणि ख {{संदर्भ हवा}} ** ऱ्य ** ऱ्ह ** पाऊण य * युनिकोड तक्त्यात असलेली पण मराठीत न वापरली जाणारी अक्षरे ** ऄ (हे अक्षर तक्त्यात २४ वेळा आले आहे, त्यांतले एकही मराठीत नाही) ** ऍ ** ऐ ** ओ ** े ** ो ** क़ (हे अक्षर तक्त्यात दोनदा आले आहे; दोन्ही अक्षरे मराठीत नाहीत.) ** ख़ ** ग़ ** ड़ ** ढ़ ** ङ (हे अक्षर तक्त्यात दोनदा आले आहे, दोघांपैकी एक मराठीत आहे) ** न ** य़ ** ऱ ** ळ {{Unicode chart Devanagari}} {{Unicode chart Devanagari Extended}} == मराठी भाषेच्या संवर्धन आणि विकासाकरिता कार्यरत संस्था आणि त्यांचे योगदान == * भाषा सल्लागार मंडळ : हे बंद पडले आहे{{संदर्भ हवा}}. * भाषा संचालनालय * [[महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळ]] * विद्यापीठ ग्रंथनिर्मिती मंडळ : हे बंद पडले आहे{{संदर्भ हवा}}. * भाषा सल्लागार समिती * विधी अनुवाद व परिभाषा सल्लागार समिती (केवळ अस्तित्वमात्र शिल्लक आहे){{संदर्भ हवा}}. * राज्य विकास मराठी संस्था (१९९२) : (केवळ पुस्तक प्रकाशने आणि ग्रंथप्रदर्शने आयोजित करण्याचे काम करीत राहिल्याने या संस्था-स्थापनेचा मूळ हेतू बारगळला आहे){{संदर्भ हवा}}. * [[मराठी भाषा अभ्यास परिषद]] * [[मराठी विश्वकोश|मराठी विश्वकोश निर्मिती मंडळ]] * [[विदर्भ साहित्य संघ]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * [[महाराष्ट्र साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था . * [[मराठवाडा साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * [[कोकण मराठी साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * बालकुमार साहित्य्य मंच, सोलापूर ही बिनसरकारी संस्था आहे. * अभिजात मराठी भाषा परिषद : ही बिनसकारी संस्थ आहे. {{संदर्भ हवा}} * [https://www.marathmoli-lekhani.live/ मराठमोळी लेखणी]: मराठी भाषेचे संवर्धन करणारा ब्लॉग. बिनसरकारी संस्था आहे. == हे सुद्धा पहा == * [[शुद्धलेखनाचे नियम]] * [[देवनागरी]] * [[मोडी]] * [[युनिकोड]] * [[संगणक आणि मराठी]] * [[महाराष्ट्र]] * [[मराठीच्या संवर्धनाबद्दलची आवाहने]] * [[मराठी साहित्य संमेलने]] * [[अखिल ऑस्ट्रेलिया मराठी संमेलन]] * [[महाराष्ट्र राज्य सांस्कृतिक धोरण]] * [[मराठी-मराठी शब्दकोशांची सूची]] * [[शब्दकोशांची सूची]] * [[अभिजात मराठी भाषा परिषद]] ==मराठी संकेतस्थळे== {{मुख्यलेख|मराठी संकेतस्थळे}} * '''विकिपीडिया हे जाहिरात करण्याचे स्थळ नसल्यामुळे, कृपया संकेतस्थळांचे दुवे '''मुख्य लेख '''- [[मराठी संकेतस्थळे]]''''' या लेखातच द्यावेत. या विभागात मराठी संकेतस्थळे हा लेख पूर्ण झाल्यानंतर दुवाविरहित परिच्छेद अतंर्भूत केला जाईल या दृष्टीने ह्या विभागात रस असलेल्यांनी [[मराठी संकेतस्थळे]] हा लेख परिपूर्ण करण्याकडे लक्ष द्यावे ही विनंती. == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} {{विस्तार}} {{जाणकार}} {{जगातील पहिल्या २० भाषा}} {{भारत भाषा}} {{मराठीतील बोलीभाषा}} [[वर्ग:मराठी भाषा| ]] [[वर्ग:भारतामधील भाषा]] [[वर्ग:महाराष्ट्र]] [[वर्ग:भाषा]] [[वर्ग:अभिजात भाषा]] [[वर्ग:१० जानेवारी २०१८ कार्यशाळा]] p3qalbv9cgv5e82631gcc50w4xecije 2580810 2580799 2025-06-17T17:19:25Z Khirid Harshad 138639 [[Special:Contributions/2409:40C4:3022:F5A0:8000:0:0:0|2409:40C4:3022:F5A0:8000:0:0:0]] ([[User talk:2409:40C4:3022:F5A0:8000:0:0:0|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. 2544579 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भाषा |स्थानिक नाव = मराठी |चित्र = Devanāgarī and Modi scripts.svg |चित्र वर्णन = "मराठी" - देवनागरी आणि मोडी लिपीमध्ये |राष्ट्रभाषा_देश = भारत <br /> राज्यभाषा- [[महाराष्ट्र]], [[गोवा]], [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली]] |भाषिक_प्रदेश = [[महाराष्ट्र]], [[गोवा]], काही प्रमाणात- [[गुजरात]], [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[आंध्र प्रदेश]], [[कर्नाटक]], [[तमिळनाडू]], [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली]] |बोलीभाषा = [[कोळी बोलीभाषा|कोळी]], [[आगरी बोलीभाषा|आगरी]], [[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]], [[वऱ्हाडी बोलीभाषा|वऱ्हाडी]], [[तंजावर मराठी बोलीभाषा|तंजावर मराठी]], [[कुणबी बोलीभाषा|कुणबी]], [[महाराष्ट्रीय कोंकणी बोलीभाषा|महाराष्ट्रीय कोंकणी]] |लिपी = [[देवनागरी लिपी|देवनागरी]] (प्रचलित), [[मोडी लिपी]] (एके काळची) |भाषिक_लोकसंख्या = १३ कोटी |भाषिक_लोकसंख्येनुसार_क्रमांक = ९ |भाषाकुल_वर्गीकरण = [[इंडो-युरोपीय भाषा|इंडो-युरोपीय]]<br /> &nbsp;&nbsp;इंडो-आर्य<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;इंडो-आर्य दक्षिण विभाग<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;महाराष्ट्री प्राकृत<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;मराठी-कोंकणी<br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''मराठी ''' |नकाशा = Marathispeak.png |वर्णन = मराठी भाषा बोलली जाणारा प्रदेश लाल रंगात दर्शविलेला आहे |भाषासंकेत_ISO_639_1_वर्गवारी = mar |भाषासंकेत_ISO_639_2_वर्गवारी = mr }} '''मराठी भाषा''' ही [[इंडो-युरोपीय भाषासमूह|इंडो-युरोपीय]] भाषाकुळातील एक [[भाषा]] आहे. मराठी ही [[भारताच्या अधिकृत भाषांची यादी|भारताच्या २२ अधिकृत भाषांपैकी]] एक आहे. मराठी [[महाराष्ट्र]] राज्याची अधिकृत, तर [[गोवा]] राज्याची सह-अधिकृत भाषा आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार, [[भारत|भारतात]] मराठी भाषकांची एकूण लोकसंख्या सुमारे १४ कोटी आहे. मराठी [[मातृभाषा]] असणाऱ्या लोकांच्या संख्येनुसार मराठी ही जगातील दहावी व भारतातील तिसरी भाषा आहे. मराठी भाषा भारताच्या प्राचीन भाषांपैकी एक असून, महाराष्ट्री प्राकृतचे आधुनिक रूप आहे. मराठीचे वय सुमारे २४०० वर्षे आहे. [[महाराष्ट्र]] हे मराठी भाषिकांचे राज्य म्हणून मराठी भाषेला वेगळे महत्त्व प्राप्त झालेले आहे. आजतागायत मराठी भाषेतून अनेक श्रेष्ठ साहित्यकृती निर्माण झालेल्या आहेत आणि त्यात सातत्यपूर्ण रीतीने भर पडत आहे. गोवा, गुजराथसारख्या राज्यातही मराठी भाषा काही प्रमाणात बोलली जाते. गोव्यात मराठीला समृद्ध असा इतिहास आहे.<ref name=":02">[http://dnh.nic.in/deptdoc/vguide.pdf]</ref> == अभिजात मराठी भाषा == भारतीय केंद्र सरकारने मराठी भाषेला अभिजात भाषा म्हणून घोषित केले आहे. ३ ऑक्टोबर २०२४ रोजी हा निर्णय जाहीर करण्यात आला आहे .<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.abplive.com/news/maharashtra/classical-language-status-to-marathi-by-central-cabinet-now-what-is-benefit-to-marathi-language-and-maharashtra-1316904|title=गौरवास्पद... 13 कोटी मराठीजनांची स्वप्नपूर्ती; मराठी भाषेला अभिजात दर्जा मिळाला, काय होणार फायद|last=गलांडे|first=महेश|date=2024-10-03|website=marathi.abplive.com|language=mr|access-date=2024-10-04}}</ref> मराठी भाषा इसवी सनापूर्वी पासूनच अस्तित्वात होती, यासाठी प्रा. [[हरी नरके]] यांनी मांडलेले मुद्दे :- # इसवी सनापूर्वी २०७ या वर्षी ब्राह्मी लिपीत, परंतु मराठी भाषेत लिहिलेले शिलालेख सापडले आहेत. # [[गाथा सप्तशती]] हा ७०० श्लोकांचा मराठी ग्रंथ इसवी सनाच्या पहिल्या शतकात लिहिला गेला. त्याचा अर्थ असा की ही भाषा त्या लिखाणाआधी किमान ३०० वर्षे अस्तित्वात असली पाहिजे. ग्रंथातील वर्णन आजही मराठी लोकांच्या आचार-विचारांशी आणि त्यांच्या सध्याच्या संस्कृतीशी जुळणारे आहे. ग्रंथात वापरलेले गेलेले काही शब्द मराठीखेरीज अन्य भारतीय भाषेत नाहीत. # भांडारकर पुरातत्त्व संशोधन संस्थेमध्ये किमान ८० हस्तलिखिते मराठी भाषेचे पुराणत्व सिद्ध करणारी आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/maharashtra/marathi-get-classical-language-status-what-it-means-benefits-criteria-asc-95-4631695/|title=मराठीला अभिजात दर्जा मिळाला म्हणजे काय झालं? निकष काय होते? कोणते फायदे मिळणार?|date=2024-10-03|website=Loksatta|language=mr|access-date=2024-10-04}}</ref> == मराठी भाषिक प्रदेश == मराठी भाषा मुख्यत्वे भारताच्या [[महाराष्ट्र]] राज्यात बोलली जाते. त्याचबरोबर [[गोवा]], उत्तर [[कर्नाटक]] ([[बेळगांव|बेळगाव]], [[हुबळी]]-[[धारवाड]], [[गुलबर्गा]], [[बीदर|बिदर]], [[कारवार]]), [[गुजरात]] ([[दक्षिण गुजरात]], [[सुरत]], [[बडोदा]] व [[अहमदाबाद]]), [[आंध्र प्रदेश|आंध्रप्रदेश]] ([[हैदराबाद]]), [[मध्य प्रदेश|मध्यप्रदेश]] ([[इंदूर]], [[ग्वाल्हेर]]), [[तमिळनाडू|तामिळनाडू]] ([[तंजावर]]) व [[छत्तीसगढ]] राज्यांत आणि [[दमण आणि दीव]], [[दादरा आणि नगर हवेली|दादरा नगर हवेली]] या संघराज्यशासित प्रदेशांतील काही भागातही मराठी बोलली जाते. देशातील ९ राज्ये, ४ संघराज्यशासित प्रदेश आणि ११३ देशांमध्ये मराठी भाषिकांची वस्ती आहे. इतरही अनेक देशांमध्ये मराठी भाषा बोलण्याचे प्रमाण वाढत आहे. मराठी भाषा [[भारत|भारतासह]], [[फिजी]], [[मॉरिशस]] व [[इस्रायल]] या देशांतही बोलली जाते.<ref name="eth">[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=mar एथनोलॉगचा मराठी बाबतचा अहवाल]</ref> त्याचबरोबर जगभरात विखुरलेल्या मराठी-भाषकांमुळे मराठी [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]], संयुक्त अरब अमिरात, [[दक्षिण आफ्रिका]], [[पाकिस्तान]], [[सिंगापूर]], [[जर्मनी]], [[युनायटेड किंग्डम]], [[ऑस्ट्रेलिया]] व [[न्यू झीलंड|न्यू झीलंड]] येथेही बोलली जाते.<ref name="indianlang">[http://www.indianlanguages.com/marathi/index-new1.htm इंडियनलॅंग्वेजेस.कॉम- मराठी] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080316010434/http://www.indianlanguages.com/marathi/index-new1.htm |date=2008-03-16 }}.</ref> == राजभाषा == भारतीय राज्यघटनेतील २२ अधिकृत भाषांच्या यादीत मराठीचा समावेश आहे.महाराष्ट्राची मायबोली मराठी असल्याने महाराष्ट्र दिनानिमित्त 'मराठी राजभाषा दिन' अर्थात 'मराठी भाषा दिन' १ मे रोजी साजरा करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंतराव नाईक यांनी घेतला. तत्कालिन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या सरकारने 'मराठी राजभाषा अधिनियम 1964' सर्वप्रथम 11 जानेवारी 1965 रोजी प्रसिद्ध केला. या अधिनियमानुसार, महाराष्ट्राची अधिकृत राजभाषा ही मराठी असेल असे जाहीर करण्यात आले. त्यानंतर 1966 पासून या निर्णयाची अंमलबजावणी सुरू झाली. मराठीला राजभाषेचा दर्जा देऊन जणू मराठीचे राज्यभिषेक करून आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंंतराव नाईक सरकारने मराठीचा ऐतिहासिक गौरव केला. मराठी ही [[महाराष्ट्र]] राज्याची एकमेव अधिकृत राजभाषा आहे. [[गोवा|गोवा राज्यात]] नियमानुसार कोकणी ही राजभाषा असली तरी मराठीचा वापर शासनाच्या सर्व कारणासाठी होऊ शकतो. शासनाशी मराठीत होणाऱ्या पत्रव्यवहाराचे उत्तर मराठीतच दिले जाते. [[दादरा व नगर हवेली]]<ref name=":0">[http://dnh.nic.in/deptdoc/vguide.pdf]</ref> या संघराज्यशासित प्रदेशात मराठी एक अधिकृत राजभाषा आहे. महाराष्ट्रातील सर्व विद्यापीठांत मराठीच्या उच्च शिक्षणाची सोय आहे तसेच महाराष्ट्राबाहेरील गोवा विद्यापीठ (पणजी)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.unigoa.ac.in/department.php?adepid=8 |title=गोवा विद्यापीठ- मराठी विभाग |access-date=2009-06-25 |archive-date=2013-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130517213912/http://www.unigoa.ac.in/department.php?adepid=8 |url-status=dead }}</ref>, महाराजा सयाजीराव विद्यापीठ (बडोदे)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.msubaroda.ac.in/departmentinfo.php?ffac_code=1&fdept_code=11 |title=महाराजा सयाजीराव विद्यापीठ, बडोदा |access-date=2009-06-25 |archive-date=2012-11-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121104231031/http://www.msubaroda.ac.in/departmentinfo.php?ffac_code=1&fdept_code=11 |url-status=dead }}</ref>, उस्मानिया विद्यापीठ (तेलंगणा), गुलबर्गा विद्यापीठ<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.gulbargauniversity.kar.nic.in/deptmarathi.htm |title=गुलबर्गा विद्यापीठ |access-date=2009-06-25 |archive-date=2008-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080921122513/http://www.gulbargauniversity.kar.nic.in/deptmarathi.htm |url-status=dead }}</ref>, देवी अहिल्या विद्यापीठ (इंदूर)<ref>[http://www.dauniv.ac.in/rules/statute.doc देवी अहिल्या विश्वविद्यालय, इंदूर]</ref> व जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय (नवी दिल्ली)<ref>[http://www.jnu.ac.in/main.asp?sendval=SchoolOfLanguage जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय, नवी दिल्ली]</ref> येथे मराठी उच्चशिक्षण विभाग आहेत. महाराष्ट्राबाहेरील एकूण १५ विद्यापीठांमध्ये मराठी शिकविली जाते. ==[[प्रमाणभाषा]]== प्रमाणभाषा ही एक बोली भाषाच असते. तथापि त्याचे नियम पक्के बांधलेले आणि मान्यताप्राप्त असतात. यामुळे सर्वत्र एकाच प्रकारचे लेखन केले जाते आणि त्यामुळे भाषा वाढीस त्याचा उपयोग होतो. यास '''मानक भाषा '''अथवा '''प्रमाण भाषा''' असेही म्हंटले जाते. भाषेचे मानकीकरण ही एक निरंतर प्रक्रिया आहे. भाषा प्रमाणीकरण प्रक्रिया स्थिर करण्यासाठी प्रयत्न केले जावे लागतात. मानक भाषा हा समाजात वापरल्या जाणाऱ्या बोलल्या जाणाऱ्या आणि लिखित संप्रेषणांमध्ये व्यापकपणे ओळखल्या जाणाऱ्या परंपरांचा संग्रह असतो. [[मराठी साहित्य महामंडळ|मराठी साहित्य महामंडळाने]] पाठवलेल्या [[मराठी लेखन नियम|लेखनविषयक नियमांची]] यादी इ.स. १९७२ मध्ये महाराष्ट्र शासनाने मान्य केली. त्यात आणखी चार नियमांची भर घालण्यात आली. महाराष्ट्र शासनाने ते [[नियम]] मान्य करून मराठी [[प्रमाणभाषेचे लेखन]] या नियमांनुसार करावे आणि ते त्वरित अंमलात आणावेत, असा शासकीय आदेश काढला आहे. मराठी भाषेमध्ये त्या नियमांनुसार मानक भाषा मराठीचे लेखन केले जाते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://maparishad.com/node/52|title=मराठी प्रमाणभाषेचे लेखननियम {{!}} मराठी अभ्यास परिषद|website=maparishad.com|access-date=2022-01-04|archive-date=2022-01-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104234404/http://maparishad.com/node/52|url-status=dead}}</ref> औपचारिक लेखन करतांना मराठी प्रमाणभाषा वापरली जाते. औपचारिक व ग्रांथिक लेखनासाठी सर्वमान्य अशी प्रमाणभूत मराठी भाषा असणे आवश्यक असते. औपचारिक लेखन म्हणजे वैचारिक, वैज्ञानिक, शास्त्रीय लेखन, ललितेतर साहित्य, रस्त्यावरच्या सूचना फलक, वर्तमानपत्र बातम्या, संपादकीय, मासिकातील लेख, शासकीय पत्रव्यवहार इत्यादी लेखनात प्रमाणभाषेचाच वापर करणे आवश्यक आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/navneet/language-information-marathi-language-zws-70-2744316/|title=भाषासूत्र : मराठीच्या जपणुकीसाठी..|website=Loksatta|language=mr|access-date=2022-01-04}}</ref> याशिवाय व्याख्याने आणि परिसंवादांमध्ये प्रमाणभाषेचाच वापर केला गेला जातो. प्रमाण भाषा म्हणजे एकसारखी भाषा वापरल्याने भाषेला स्थिरता येते. ===प्रमाणभाषा महत्त्व आणि उपयोग=== एका प्रकारे लिहिलेल्या भाषेला [[संगणकीकृत शोध]] घेतांना प्रमाणभाषा वापरलेली असेल तर त्याचा उपयोग होतो आणि योग्य ते लेखन शोधयंत्रास सापडते. अन्यथा प्रत्येक वेळी निराळा [[शोध]] देत बसावे लागेल आणि इतके करूनही सर्व [[माहिती]] मिळाली असे म्हणता येणार नाही. तसेच [[कायदे|नियम]] विषयक लेखन करतांना एकाच प्रकारच्या भाषेमध्ये करणे आवश्यक आहे. अन्यथा नियमाचा अर्थ लावणे अशक्य होईल. याच प्रमाणे वैद्यकीय क्षेत्रात कोणतेही निदान करणे अवघड होईल. कारण एकाच रोगासाठी वैद्य/डॉक्टर अनेक शब्द वापरू लागले तर रुग्णास नक्की काय होते आहे याचे निदान करून त्याची [[औषधे]] मिळवणे शक्य होणार नाही. यामुळे मानक भाषेचा वापर करणे अतिशय आवश्यक आहे. एकच भाषा वापरल्याने सामायिक मराठी संस्कृती स्थापित होते आणि आम्ही मराठी आहोत असे म्हणत येते. असा भाषेचा उपयोग चीनमध्ये झालेला दिसून येतो. [[चीन]] मध्ये अनेक बोली भाषा होत्या पण एकच [[प्रमाणित चीनी भाषा]] ही मानक भाषा म्हणून लागू केल्याने सर्व चीनी लोक एकमेकांशी जोडले गेले आहेत. तसेच [[इस्राएल]] देशा मध्ये [[हिब्रू]] भाषा संवर्धनात मानक भाषा वापरल्याने हिब्रू भाषा समर्थ झाली आणि आज एकेकाळी मृत झालेलेल्या भाषेत आज शास्त्रीय संशोधने प्रकाशित होत आहेत. याच प्रमाणे मराठी भाषेत लेखन करतांना अथवा [[संशोधन निबंध]] प्रकाशित करण्यासाठी व्याकरणाचे शासकीय नियम असलेली मराठी भाषा वापरणे आवश्यक आहे. ==मराठी भाषा दिवस== {{मुख्य|मराठी भाषा दिन}} १ मे हा दिवस [[महाराष्ट्र दिन]] किंवा [[मराठी राजभाषा दिन]] म्हणून साजरा केला जातो. याखेरीज [[विष्णू वामन शिरवाडकर]] अर्थात [[कुसुमाग्रज]] यांचा जन्मदिवस २७ फेब्रुवारी हा [[मराठी भाषा गौरव दिन]] म्हणून साजरा केला जातो. महाराष्ट्राची मायबोली मराठी असल्याने महाराष्ट्र दिनानिमित्त 'मराठी राजभाषा दिन' अर्थात 'मराठी भाषा दिन' १ मे रोजी साजरा करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंतराव नाईक यांनी घेतला.  तत्कालिन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या सरकारने 'मराठी राजभाषा अधिनियम 1964' सर्वप्रथम 11 जानेवारी 1965 रोजी प्रसिद्ध केला. या अधिनियमानुसार, महाराष्ट्राची अधिकृत राजभाषा ही मराठी असेल असे जाहीर  करण्यात आले. त्यानंतर 1966 पासून या निर्णयाची अंमलबजावणी सुरू झाली. मराठीला राजभाषेचा दर्जा देऊन जणू मराठीचे राज्यभिषेक करून आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार वसंंतराव नाईक सरकारने मराठीचा ऐतिहासिक गौरव केला. ==मराठी पुस्तके== '[[लीळाचरित्र]]' हा महान ग्रंथ म्हाइंभटांनी लिहून मराठी भाषेचा पाया रोवला. मराठी भाषेत आजवर विविध विषयांवर विस्तृत लेखन प्रकाशीत झाले असून , त्यातील कैक प्रकाशने जागतिक साहित्यात मानाचे स्थान मिळवू शकतील अशी आहेत. मराठीत दरवर्षी दोन हजार नवीन पुस्तके प्रकाशित होतात व सुमारे ५०० दिवाळी अंक प्रसिद्ध होतात. नामवंत खासगी प्रकाशन संस्था आणि शासकीय प्रकाशने यांची वार्षिक उलाढाल, तसेच पाठ्यपुस्तके धार्मिक, ललित आणि वैचारिक ग्रंथ यांची एकत्रित बाजारपेठ सुमारे २५० कोटी रुपयांपर्यंत आहे. शासकीय संस्था ’बालभारती’ दरवर्षी सुमारे ९ कोटी पुस्तके छापते. भारताच्या सर्वाधिक खपाच़े मासिक ’लोकराज्य’ हे{{संदर्भ हवा}}, आणि देशातले सर्वाधिक खपाचे च़ौथ्या क्रमांकाच़े वर्तमानपत्र ’लोकमत’ हे आहे{{संदर्भ हवा}}. देशभरातील एकूण ग्रंथालयांतली २५ टक्के ग्रंथालये एकट्या महाराष्ट्रात आहेत{{संदर्भ हवा}}. शब्दार्थ कोशांव्यतिरिक्त मराठी भाषेत अर्वाचीन चरित्र कोश, प्राचीन चरित्र कोश (सिद्धेश्वरशास्त्री चित्राव), तत्त्वज्ञानकोश, तुलनात्मक भाषा विज्ञान (भोलानाथ तिवारी+उदय नारायण तिवारी+पांडुरंग दामोदर गुणे) वाङ्मयकोश, विश्वकोश, समाजविज्ञान कोश, सरिता कोश, संस्कृती कोश, स्थलकोश, ज्ञानकोश ([[श्रीधर व्यंकटेश केतकर]]), असे अनेक प्रकारचे कोश मराठीत आहेत. या बाबतीत मराठी भाषेचा जगात दुसरा क्रमांक लागतो{{संदर्भ हवा}}. ==पुरस्कार== * [[विंदा करंदीकर]], [[कुसुमाग्रज]], [[वि.स. खांडेकर]] आणि [[भालचंद्र नेमाडे]] अशा चार मराठी साहित्यिकांना आजवर [[ज्ञानपीठ पुरस्कार]] मिळाले आहेत. * 'मूर्तिदेवी पुरस्कार' [[शिवाजी सावंत]] यांना [[मृत्युंजय (कादंबरी)|मृत्युंजय]] या कादंबरीसाठी मिळाला आहे. * [[महेश एलकुंचवार]] आणि [[विजय तेंडुलकर]] या लेखकांना 'सरस्वती सन्मान' मिळाले आहेत. * लावणी कवी, लोकशाहीर [[बशीर मोमीन (कवठेकर)]] यांना महाराष्ट्रातील लोकप्रिय कलाप्रकार 'तमाशा' साठी केलेल्या साहित्य निर्मिती साठी 'विठाबाई नारायणगावकर जीवनगौरव पुरस्कार' मिळाला आहे.<ref>[https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms "बशीर मोमीन (कवठेकर)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190603012822/https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms |date=2019-06-03 }}, दै.[[महाराष्ट्र टाइम्स]], 2-March-2019</ref> * विंदा करंदीकर आणि [[नारायण सुर्वे]] यांना 'कालिदास सन्मान' मिळाले आहेत. * महाराष्ट्रातले [[दादासाहेब फाळके]] यांचा नावाने 'अखिल भारतीय कला सन्मान' दिला जातो. * भारतीय संगीत नाटक अकादमीचे पुरस्कार आजवर [[बालगंधर्व]]<nowiki/>ना मिळाले आहेत. * सर्वोत्तम चित्रपटाचे पहिले राष्ट्रपती सुवर्णकमळ [[आचार्य अत्रे]] यांच्या <nowiki>''श्यामची आई'</nowiki>’ चित्रपटास मिळाले होते. * डॉ. [[बाबासाहेब आंबेडकर]], [[धोंडो केशव कर्वे]], [[पां.वा. काणे]], [[भीमसेन जोशी]], [[जे.आर.डी. टाटा]], [[सचिन तेंडुलकर]], [[विनोबा भावे]] आणि [[लता मंगेशकर]] हे आजवरचे [[भारतरत्‍न]] पुरस्कार मिळविणारे महाराष्ट्रीय. * भालचंद्र नेमाडे यांच्या हिंदू एक जगण्याची समृद्ध अडगळ या कादंबरीला ज्ञानपीठ पुरस्कार मिळाला आहे. == मराठी भाषेचा इतिहास == {{मुख्यलेख|मराठी भाषेचा इतिहास}} मराठी भाषेचा उदय [[प्राकृत]] भाषेच्या [[महाराष्ट्री]] या बोलीभाषेपासून झाला, असे बहुतांशी मानले जाते. नव्या संशोधनानुसार मराठी अन् प्राकृत ह्या एकच भाषा असल्याचे सप्रमाण सिद्ध केले आहे. सदर महाराष्ट्र शासनाच्या संशोधन अभिजात मराठी प्रतिवृत्ताने केले आहे. ज्ञात इतिहासावर [[पैठण]] (प्रतिष्ठान) येथील [[सातवाहन]] साम्राज्याने [[महाराष्ट्री]] भाषेचा प्रशासनात वापर सर्वप्रथम केला. [[देवगिरीचे यादव|देवगिरीच्या यादवांच्या]] काळात मराठी भाषा व संस्कृतीची भरभराट झाली. मराठी ही भाषा [[देवनागरी|देवनागरी लिपी]] वापरून लिहिली जाते. मराठीतील आज उपलब्ध असलेला पहिला ग्रंथ गाथा सप्तशती हा सुमारे २००० वर्षांपूर्वीचा आहे. मुकुंदराजांनी विवेकसिंधु या ग्रंथाद्वारे शंकराचार्यांच्या वेदांतावर निरूपणात्मक विवेचन केले आहे. शा.श. १११० सालच्या सुमारास लिहिला गेलेला मराठीतील हा आद्यग्रंथ त्यांनी बीड जिल्ह्यातील अंबेजोगाई या आपल्या जन्मगावी लिहिला. [[इ.स. १२७८]] मध्ये [[म्हाइंभट सराळेकर|म्हाइंभट]] यांनी [[लीळाचरित्र]] लिहिले. त्यानंतर [[इ.स. १२९०]] मध्ये [[ज्ञानेश्वरी]] या ग्रंथाची रचना ज्ञानेश्वरांनी केली. [[महानुभाव]] संप्रदायाने [[मराठी साहित्य|मराठी साहित्यात]] मौलिक भर घातली. संत [[एकनाथ]] यांनी या भाषेत [[भारूड|भारुडे]] लिहिली आणि [[एकनाथी भागवत]], [[भावार्थ रामायण]] <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://santeknath.org/vagmayavishayi.html |title=संग्रहित प्रत |access-date=2012-12-26 |archive-date=2013-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130712004547/http://santeknath.org/vagmayavishayi.html |url-status=dead }}</ref> आदि ग्रंथांची भर घातली. [[चित्र:MarathiShilalekhYear1130.jpg|इवलेसे|इ.स.११३० मध्ये कोरलेला मराठी शिलालेख]] '''छत्रपती शिवाजी महाराजांनी''' मराठी साम्राज्याची मुहूर्तमेढ रोवली. स्वराज्याची राजभाषा म्हणून मराठीची निवड केली. अमराठी शब्दांचा वापर टाळण्यासाठी शिवरायांनी मराठीचा १४०० शब्दांचा राजव्यवहारकोश तयार करून घेतला. आणि [[पेशवे|पेशव्यांनी]] या साम्राज्याचा विस्तार केला. तत्कालीन भारतावर (आताचा पाकिस्तान, इंडिया आणि बांग्लादेश) राज्य करतांना देखील मराठीचा अधिकृत भाषा म्हणून वापर होत असे. [[इ.स. १९४७]] नंतर स्वतंत्र भारत/ इंडिया देशाने मराठीला अधिकृत भाषेचं पद दिलं. [[इ.स. १९६०]]<ref>[http://www.marathimati.com/maharashtra/history/maharashtra-past-present/sahakari-chalaval-m-v-namjoshi/ १९६० मधे महाराष्ट्राच़े एकभाषिक राज्य स्थापन झाले] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140704134452/http://www.marathimati.com/maharashtra/history/maharashtra-past-present/sahakari-chalaval-m-v-namjoshi/ |date=2014-07-04 }} - [[मराठीमाती]]</ref> मध्ये मराठी भाषिकांच्या एकसंध महाराष्ट्र राज्यास मान्यता मिळाली आणि मराठीस राजभाषेचा मुकुट प्राप्त झाला. राजा केसिदेवरायच्या कारकिर्दीत कोरलेला अक्षी [[शिलालेख]] हा आजवर सापडलेला मराठी भाषेतील पुराणतम शिलालेख आहे {{संदर्भ हवा}}. अक्षी शिलालेखाच्या शोधापूर्वी कर्नाटकातील श्रवणबेळगोळ येथील गोमटेश्‍वराच्या उंच मूर्तीच्या पायाशी मराठीत कोरलेला लेख - "चामुण्डराजे करवियले" हा आद्य मराठी लेख समजला जात असे. अक्षी हे गाव महाराष्ट्रातील [[रायगड जिल्हा|रायगड जिल्ह्यातील]] [[अलिबाग|अलिबागपासून]] दक्षिण दिशेस ५ कि.मी. अंतरावर अलिबाग- [[मुरुड जंजिरा]] रस्त्यावर आहे. या शिलालेखाचा उल्लेख [[इ.स. १८८३]]च्या कुलाबा गॅझेटियरमध्ये आहे. त्या शिलालेखावरील वरील मजकूर खालीलप्रमाणे - {{Quote |text = गी सुष संतु । स्वस्ति ओं । पसीमस-<br>मुद्रधीपती ।श्री कोंकणा चक्री-<br>वर्ती । स्री केसीदेवराय । महाप्रधा-<br>न भइर्जु सेणुई तसीमीनी काले<br>प्रव्रतमने । सकु संवतु : ९३४ प्रधा-<br>वी संवसरे: अधिकु दिवे सुक्रे बौ-<br>लु । भइर्जुवे तथा बोडणा तथा नौ<br>कुंवली अधोर्यु प्रधानु । महलषु-<br>मीची वआण । लुनया कचली ज }} [[File:राजा केसिदेवरायाचा अक्षी शिलालेख इ.स. १०१२ .jpg|thumb|राजा केसिदेवरायाचा अक्षी शिलालेख इ.स. १०१२]] हा लेख एका ओबडधोबड शिळेवर कोरला असून त्या शिळेचा माथ्यावर चंद्रसूर्य आणि मजकुराखाली गद्धेगाळ(?) व शेवटी पुन्हा चंद्रसूर्य असे कोरीवकामाचे स्वरूप आहे. लेख देवनागरी लिपीत असून भाषा संस्कृत व मराठी मिश्र आहे. इंग्रजी काल गणनेनुसार या लेखाची तारीख १६ मे सन १०१२ अशी आहे. अर्थ : "जगी सुख नांदो. ओम पश्चिम समुद्राधीपती श्री कोकण चक्रीवर्ती श्री केसिदेवराय यांचा महाप्रधान भइर्जु सेणुई याने शक संवत ९३४ परिधावी संवत्सर अधिक मासात शुक्रवारी वद्यपक्षात देवीचा बोढणासाठी नऊ कुंवली धान्य दान केले." लुनया हे लेख कोरणाऱ्याचे नाव आहे. कुडल संगम, ता. दक्षिण सोलापूर येथील मराठी शिलालेख - "वाछि तो विजेया होईवा ।।' कुडल शब्द कन्नड असून त्याचा अर्थ संगम आहे. भीमा व सीना या दोन नद्यांचा संगमावर वसलेल्या या गावात चालुक्‍यकालीन संगमेश्‍वर मंदिर आहे. त्याची स्थिती बऱ्यापैकी असून तेथील सभामंडपातील तुळईवर अडीच़ ओळींच़ा लेख कोरलेला आहे. त्याच़ा काही भाग संस्कृत काही भाग मराठी आहे. शेवटच़े वाक्‍य "वाछि तो विजेया होईवा ।।' असे मराठीत आहे. त्यात काळाच़ा स्पष्ट उल्लेख आहे. तेथे शके ९४० असे कोरले आहे. साधारणतः इ.स. १०१८ या काळात तो कोरला गेला असावा. श्रवणबेळगोळच्यानंतर दिवे आगार ताम्रपटाच़ा शोध लागला. त्याच़ा काळ शके ९८२(इ.स. १०६०) होता. त्यानंतर कुडलचा शिलालेखाच़ा शोध लागला. == मराठी भाषेत कालानुक्रमे झालेले बदल == मराठी भाषेचे वय हे साधारणपणे २५०० वर्ष मानले जाते. या काळात समाज जीवनातल्या बदलानुसार ही भाषा सतत बदलत राहिली. तरीही सर्वसाधारणपणे ठळक फरक खालील प्रमाणे करता येतात. === आद्यकाळ === हा काळ [[इ.स. १२००]] पूर्व, म्हणजे लीळाचरित्र आणि ज्ञानेश्वरी या ग्रंथाचा लिखाणाचाही पूर्वीचा काल होय. काळातील मराठी शब्दांच़े तसेच़ काही वाक्यांच़े उल्लेख ताम्रपटात तसेच़ शिलालेखात आढळतात. [[चित्र:MarathiShilalekhYear1109Found AtParalMaharashtraIndia.jpg|इवलेसे|परळ, [[मुंबई]] येथे आढळलेला शिलालेख. हा इ.स ११०९ मध्ये कोरला गेला.]] === [[यादव|यादवकाळ]] === हा काळ [[इ.स. १२५०]] ते [[इ.स. १३५०]] असा आहे. [[देवगिरी]]चा यादवांचे महाराष्ट्रावर राज्य असल्याने मराठी भाषेला राजभाषेच़ा दर्जा होता. अनेक [[लेखक]] व [[कवी]] यांना राजाश्रय होता. याच काळात [[महानुभाव]] या पंथाची सुरुवात झाली. [[चक्रधर स्वामी]], भावे व्यास, महिंद्र व्यास, [[नागदेव]] आणि महदंबा यांनीही मराठी वाङ्मयात महत्त्वाची भर घातली. [[वारकरी संप्रदाय|वारकरी संप्रदायास]] सुरुवात झाली. महाराष्ट्राचा बहुतेक सर्व जातीत यामुळे [[संत|संतांची]] परंपरा जन्मास आली व त्यांनी वेगवेगळ्या प्रकारे काव्यरचनेस सुरुवात केली. [[नामदेव]]शिंपी, [[गोरा कुंभार]],[[नरहरी सोनार]], [[सावता माळी]], [[चोखा मेळा]], बंका महार, सेना न्हावी, [[कान्होपात्रा]] यांनी भक्तिपर काव्यरचना केल्या व मराठी साहित्याचे दालन वैविध्यानी समृद्ध केले. === बहामनी आणि सल्तनत काळ === हा लेख बघा:[[मराठी भाषेत प्रक्षिप्त फारसी शब्द]] [[चित्र:MarathiHandwritingByKaviDasopantYear1530.jpg|इवलेसे|मराठी लेखक व कवी [[संत सर्वज्ञ दासोपंत]] यांच़े सुमारे १६ व्या शतकातील लिहिलेले मराठी.]] हा काल [[इ.स. १३५०]] ते [[इ.स. १६००]] असा आहे. यादवांच़े स्वराज्य संपून मुसलमानी काळ सुरू झ़ाला. सल्तनत काळात मराठीचा वापर मोठ्या प्रमाणात होत असे. राज्यकर्ते मुस्लिम असले तरी स्थानिक सरंजामदार, जमीनदार,महसूल गोळा करणारे अधिकारी आणि बहुसंख्य लोकसंख्या हिंदू होती. प्रशासन आणि महसूल संकलन सुलभ करण्यासाठी, सुलतानांनी अधिकृत कागदपत्रांमध्ये मराठीच्या वापरास प्रोत्साहन दिले. तथापि, त्या काळातील मराठी भाषेत बरेच फारसी प्रचलित झाले. उदाहरणार्थ, दररोजच्या भाषणात वापरलेले शब्द जसे की बाग, कारखाना, शहर, बाजार, दुकान, हुशार, कागद,खुर्ची, जमिन,जाहिरात), हजार इत्यादी.<ref>{{cite journal|date=1992|title=DECCAN (MAHARASHTRA) UNDER THE MUSLIM RULERS FROM KHALJIS TO SHIVAJI : A STUDY IN INTERACTION, PROFESSOR S.M KATRE Felicitation|jstor=42930434|journal=Bulletin of the Deccan College Research Institute|volume=51/52|pages=501–510|last1=Kulkarni|first1=G.T.}}</ref><ref name="iranicaonline.org">{{cite web|last1=Qasemi|first1=S. H.|title=MARATHI LANGUAGE, PERSIAN ELEMENTS IN|url=http://www.iranicaonline.org/articles/marathi-language|website=Encyclopedia Iranica|access-date=17 September 2017}}</ref><ref>{{cite book |last1=Pathan |first1=Y. M. |title=Farsi-Marathi Anubandh (फारसी मराठी अनुबंध) |date=2006 |publisher=महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळ |location=Mumbai |url=https://sahitya.marathi.gov.in/scans/Farsi-Marathi%20Anubandh.pdf |access-date=13 February 2022 |archive-date=2022-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220303183322/https://sahitya.marathi.gov.in/scans/Farsi-Marathi%20Anubandh.pdf |url-status=dead }}</ref> अहमदनगर सल्तनत काळात मराठी ही प्रशासनाची भाषा बनली.<ref>{{cite book|last1=Gordon|first1=Stewart|title=Cambridge History of India: The Marathas 1600-1818|date=1993|publisher=Cambridge University press|location=Cambridge, UK|isbn=978-0-521-26883-7|page=16|url=https://books.google.com/books?id=iHK-BhVXOU4C&q=marathi++nizamshahi+stewart+gordon&pg=PR9}}</ref>[20] विजापूरच्या आदिलशाहीनेही प्रशासन आणि रेकॉर्ड ठेवण्यासाठी मराठीचा वापर केला.<ref>{{cite web|last1=Kamat|first1=Jyotsna|title=The Adil Shahi Kingdom (1510 CE to 1686 CE)|url=http://www.kamat.com/kalranga/bijapur/adilshahis.htm|website=Kamat's Potpourri|access-date=4 December 2014}}</ref> अशा धकाधकीचा काळातही मराठी भाषेत साहित्याची भर पडली. [[नृसिंह सरस्वती]], [[भानुदास]], [[जनार्दन स्वामी]], [[एकनाथ]], [[दासोपंत]], [[रंगनाथ]], [[विष्णूदास नामा]], [[चोंभा]] यांनीही मराठी वाङ्मयात भक्तिपर काव्याची भर घातली. ===मराठा साम्राज्याचा काळ=== हा काळ अंदाजे [[इ.स. १६५०]] ते [[इ.स. १८१८]] असा आहे. या काळात मराठी स्वराज्याची स्थापना झ़ाल्याने मराठी भाषेवरील फारसी शब्दांच़े आक्रमण थंडावले. असे मानले ज़ाते की [[शिवाजी]] महाराजांनी [[रघुनाथ पंडित]] यांस [[राज्यव्यवहार कोश]] बनवतांना फारसी ऐवजी संस्कृत शब्द योजना करण्यास सांगितले. याच़ काळात मराठी भाषेला राजमान्यतेसोबत [[संत तुकाराम]], [[समर्थ रामदास स्वामी]] यांचामुळे लोकमान्यताही मिळू लागली. [[मुक्तेश्वर]], [[वामन पंडित]] यांनीही मराठी काव्य विकसित केले. या शिवाय शिवकल्याण, रमावल्लभदास, [[मोरया गोसावी]], [[संत महिपती]] यांनी संत चरित्रे लिहुन संतविजय, भक्तिविजय आदि ग्रंथांद्वारे मराठी भाषेत मोलाची भर घातली. [[चित्र:Marathi HandwritingRamdasSwamiYear1600.jpg|इवलेसे|[[रामदास स्वामी]] यांच़े इ.स १६०० शतकातले मराठी हस्ताक्षर.]] याकाळात [[मोरोपंत|मोरोपंतांनी]] मराठी भाषेत ग्रंथरचना केलया. तसेच श्रीधर या कवीने आपले हरिविजय व पांडव ,प्रताप या काव्यांद्वारे खेड्यापाड्यात आपल्या मराठी कविता पोहोचवल्या. याच काळात शृंगार व वीर रसांना स्वतंत्र स्थान मिळाले. यासाठी [[लावणी]] व [[पोवाडा]] हे हे नवीन वाङ्मय प्रकार मराठीत निर्माण झ़ाले. याच़ काळात वाङ्मय हा रंजनाच़ा प्रकार आहे हे समाजाने मान्य करण्यास सुरुवात केली. याच़ काळात [[बखर]] लेखनाची सुरुवात झाली. निरंजन माधव, [[कृष्ण दयार्णव]], [[रामजोशी]], [[प्रभाकर दातार|प्रभाकर]], [[होनाजी बाळा]], सगन भाऊ हे या काळातील महत्त्वाचे कवी आहेत. === इंग्रजी कालखंड === हा काळ [[इ.स. १८१८]] ते आज़तागायत असा आहे. याकाळात गद्य लेखनाची सुरुवात झाली. कथा लेखनाची बीजे याच़ काळात रोवली गेली. नियतकालिके व गद्यसाहित्य छापण्याची सुरुवात होण्याच़ा हा काल होता. मराठी भाषेत अनेक नियतकालिके या काळात कथा छापू लागली. छपाईची सुरुवात झ़ाल्यानंतर मराठी भाषेचा प्रसार उत्कर्ष वेगाने होत गेला. मराठी पंडित व मराठी भाषेचे अभ्यासक मेजर कॅंडी या आंग्ल अधिकाऱ्याने मराठी भाषेला विराम, अर्धविराम, प्रश्न आदी विरामचिन्हांनी बांधले. यामुळे मराठी लिखाण सुकर झाले. स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी 1926 पासून राबवली त्यातूनच अनेक मराठी शब्द निर्माण झाले आणि ते आज प्रचलित आहेत . ते वापरण्यात येऊ लागले === स्वातंत्र्योत्तर कालखंड === स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी भाषाशुद्धी चळवळ राबवली त्यातूनच महानगरपालिका क्रीडांगण सारखे महत्त्वाचे मराठी शब्द निर्माण झाले साठीच्या दशकाच्या उत्तरार्धात आणि सत्तरीच्या पूर्वार्धात महाराष्ट्रातील सांस्कृतिक-सामाजिक वातावरण बहरून आलेले होते. छबिलदास चळवळ जोमात होती. शेकडो उत्साही, नवर्जनशील तरुण आपापले मित्र घेऊन आणि खांद्याला झोळ्या अडकवून छबिलदासवर थडकत असत. ‘युक्रांद’च्या तालमीत तयार झालेले तरुण, [[दलित पॅंथर|दलित पॅंथर्सचा]] साहित्यप्रक्षोभ, नक्षलवादाने प्रेरित झालेले नव-कम्युनिस्ट असे एक वातावरण तर दुसऱ्या बाजूला ‘अ‍ॅकॅडेमिक’ साहित्याचा व समीक्षेचा सरोजिनी वैद्य, विजया राजाध्यक्ष आदींचा वाङ्मयीन दबदबा. ‘सत्यकथा’ नावाचे साहित्यिक केंद्र होते. [[श्री. पु. भागवत]] त्यात प्रभावशील होते. ‘सत्यकथा’ नावाच्या प्रस्थापिताला समांतर असा लघुनियतकालिकांचा प्रवाह आणि वाङ्मयक्षेत्रातील माहिती व गॉसिपचे व्यासपीठ (आणि चव्हाटा) ‘ललित’च्या उदयाने सुरू झाला.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=TQP8DwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80+%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%BE+%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80%20%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%BE%20%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8&f=false|title=आधुनिक मराठी वाड्मयाचा इतिहास (१८०० ते १९२०) / Adhunik Marathi Vadmayacha Itihas (1800 to 1920)|last=Handibag|first=Dr Bharat|last2=Sarkate|first2=Dr Sadashiv|date=2014-06-07|publisher=Educational Publishers & Distributors|isbn=978-93-80876-65-8|language=mr}}</ref> मध्यवर्गीयांना रिझविण्याची संपूर्ण जबाबदारी पु.ल. देशपांड्यांवर पडली आणि आपल्या मनोरंजनात्मक लिखाणातून त्यांनी ती यशस्वीरीत्या पूर्ण केली. तर, ग्रामीण महाराष्ट्रातील लोकप्रिय कलाप्रकार असलेल्या तमाशा क्षेत्रासाठी लोकशाहीर बशीर मोमीन कवठेकर यांनी अनेक वगनाट्ये, लावण्या, लोकगीते, सवाल-जवाब, गण-गवळण आणि फार्स असे विविधांगी साहित्य निर्माण करून ते महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख तमाशा मंडळांना पुरवले. मोमीन कवठेकरांचे साहित्य हे विसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धातील जवळपास तीन दशके तमाशा क्षेत्राला वरदान ठरले होते आणि म्हणूनच, त्यांच्या या अमूल्य योगदानाबद्दल महाराष्ट्र शासनाने वर्ष २०१८चा 'विठाबाई नारायणगावकर जीवन गौरव पुरस्कार' त्यांना देऊन गौरविले आहे.<ref>[https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms "बशीर मोमीन (कवठेकर)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190603012822/https://maharashtratimes.indiatimes.com/editorial/manasa/vithabai-narayangaonkar-lifetime-achievement-award-bashir-kamroodin-momin/articleshow/68226068.cms |date=2019-06-03 }}, दै.[[महाराष्ट्र टाइम्स]], 2-March-2019</ref><ref>[https://www.esakal.com/maharashtra/aarti-sonagra-writes-bashirbhai-momin-pjp78 अवलिया लोकसाहित्यिक] "दै.[[सकाळ]]”, पुणे, 20-Nov-2021</ref> ‘घाशीराम कोतवाल’, ‘सखाराम बाईंडर’, ‘गिधाडे’ सत्तरीच्या पूर्वार्धातले. चिं. त्र्यं. खानोलकरांची ‘मिस्टरी’ आणि ‘कोकणी गूढ’ त्याचप्रमाणे दिलीप चित्रेंची, विलास सारंगांची बंडाळी याच काळातली. ‘नेमाडी’ पंथातील नवविद्वान आणि भाऊ पाध्येंची ‘वासुनाका’ हीसुद्धा साठीच्या दशकातलेच. ‘दलित पॅंथर्स’नी साठीच्या अखेरीस आणि सत्तरीच्या सुरुवातीस दिलेले आव्हान जितके उग्र तितकेच आश्वासकही होते. ‘माणूस साप्ताहिक’ आणि [[श्री.ग. माजगावकर]] यांनीही सर्व प्रस्थापितविरोधी प्रवृत्तींना (म्हणजे इंदिराविरोधी !) एकत्र आणायला सुरुवात केली होती. ग.वा. बेहेरेंचे ‘सोबत’ही त्याच काळात दणाणत होते. [[पु.ल. देशपांडे]] यांच्या अध्यक्षतेखाली भरलेले [[इचलकरंजी]]चे साहित्य संमेलन हा एक साहित्याचा महाआनंदोत्सव होता. असाच आणखी एक नवीन प्रवाह त्या परिस्थितीत येऊन थडकला- ‘स्त्री-मुक्ती’ चळवळीचा. छाया दातार, शारदा साठे, ज्योती म्हापसेकर अशा अनेकांनी सर्व वैचारिकतेला नवे परिणाम दिले होते. [[बाळ गांगल]] या वातावरणाशी निकट होते, त्यांनी प्रकाशात आणलेले कित्येक पुढे थेट प्रथितयश झाले वा विद्रोही- प्रथितयश झाले. == मराठी साहित्य == {{मुख्य|मराठी साहित्य}} मराठी संस्कृती/साहित्याबाबतचे इतर काही लेख - [[कथा]], [[कविता]], [[कादंबरी]], [[नाटक]], [[नाट्य]], [[बाल साहित्य]], [[बालगीते]], [[ललित लेख]], [[विनोद]], [[मराठी साहित्य संमेलने]], [[अग्रलेख]] [[संपादकीय]] [[स्तंभलेख]] [[समीक्षा]], [[चारोळी]], [[गझल]], [[ओवी]], [[अभंग]], [[भजन]], [[कीर्तन]], [[पोवाडा]], [[लावणी]], [[भारूड]], [[बखर]], [[पोथी]], [[आरती]], [[लोकगीत]], [[गोंधळ]], [[उखाणे]], [[वाक्‍प्रचार]] ===मराठीचे आद्य कवी === मराठीचे आद्य कवी पुढील प्रमाणे मानले जातात. # [[मुकुंदराज]] # [[माहीमभट]] # [[महदंबा]] # [[ज्ञानेश्वर]] # [[नामदेव]] # [[जगमित्रनागा]] # [[एकनाथ]] # [[तुकाराम]] # [[रामदास]] # [[वामन पंडित]] # [[श्रीधर]] # [[मुक्तेश्वर]] # [[मोरोपंत]] # [[माधवस्वामी]] - तंजावरचे लेखक # [[होनाजी बाळा|होनाजी]] # [[महिपती ताहराबादकर|महिपती]] # केशीराजव्यास - मराठीतील पहिले संपादक # [[दामोदर पंडित]] # [[मुसलमान मराठी संतकवी]] ===मराठी विश्वकोश=== [[Image:verse_in_marathi_modi_script.png|thumb|200px|मोडी लिपीतील मजकूर]] [[संयुक्त महाराष्ट्र|संयुक्त महाराष्ट्राच्या]] निर्मितीनंतर [[महाराष्ट्र शासन|महाराष्ट्र शासनाने]] १९ नोव्हेंबर १९६०ला [[महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि सांस्कृतिक मंडळ|महाराष्ट्र राज्य साहित्य व संस्कृती मंडळाची]] स्थापना [[तर्कतीर्थ लक्ष्मणशास्त्री जोशी]] यांच्या अध्यक्षतेखाली केली. या मंडळाने [[मराठी विश्वकोश|मराठी विश्वकोशाची]] निर्मिती केली. त्याआधि श्री.व्यं. केतकरांनी मराठीतील पहिला ज्ञानकोश एकहाती लिहीला. मराठी विश्वकोश ही ज्ञानकोशाची सुधारून वाढवलेली आवृत्ती आहे. ==मराठीतील बोली भाषा == {{मुख्य|मराठीतील बोलीभाषा}} ==प्रांतिक भेद== {{मुख्यलेख|मराठीतील बोली भाषा}} प्रमुख विभागणी - * [[कोकणी बोलीभाषा|कोकणी]] * [[अहिराणी बोलीभाषा|अहिराणी]] * [[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]] * [[मालवणी बोलीभाषा|मालवणी]] * [[वऱ्हाडी बोलीभाषा|वऱ्हाडी]] * [[तमिळनाडू]] राज्यातील [[तंजावर]] येथे तंजावरी मराठी नावाची बोलीभाषा बोलली जाते. * मराठीभाषक ज्यू (बेने-इस्रायली) इस्रायलला परतले, तेव्हा मराठी भाषा तेथेही गेली. तपशीलवार माहिती - *उत्तर महाराष्ट्र ** '''[[अहिराणी]]''' - जळगाव जिल्हा, धुळे, नंदुरबार, नाशिक ते मध्य प्रदेशातील [[बऱ्हाणपूर]], शहापूर, अंतुर्लीपर्यंतच्या विस्तृत भूप्रदेशात ही बोलीभाषा प्रचलित आहे. शब्दांमध्ये नाद आणि लय हे या बोलीचे वैशिष्ट्य आहे. [[भालचंद्र नेमाडे]], [[ना. धों. महानोर]], के. नारखेडे या लेखकांनी आपल्या साहित्यात बोलीच़ा वापर केला आहे. ** '''[[तावडी बोलीभाषा|तावडी]]''' - [[जामनेर]], [[भुसावळ]], [[जळगाव]], बांदवर, [[रावेर]], [[यावल]] तालुका या भागात तावडी बोली प्रचलित आहे. तावडी बोलीत मोठ्या प्रमाणात आहेत. 'क'च्या जागी 'ख'च़ा उच्चार केला ज़ातो. उदाहरणार्थ- डोखं (डोकं), मोखा (मोका). [[बहिणाबाई]] चौधरींच्या कवितांमधून तावडी बोलीच़ा आविष्कार दिसतो. पूर्वी या बोलीला अहिराणी समज़त असत परंतु नवीन विचारानुसार ही स्वतंत्र बोली मानली गेली. ** '''देहवाली''' - भिल्ल समाजात ही बोली आढळते. [[गुजराती]] आणि हिंदी भाषांचा हिच्यावर मोठा प्रभाव आहे. बोलीची वाक्यरचनाही गुजरातीशी मिळतीजुळती आहे. महाराष्ट्रातील धुळे, नंदुरबार या भागात ही बोली वापरात आहे. या भाषेच़े खळवाड आणि मेवासी असे दोन पोटप्रकारही आहेत. देहवालीच्या मूळ स्वरात 'ळ', 'क्ष' आणि 'ज्ञ' ही व्यंजने नाहीत, तर 'छ', 'श' आणि 'ष' यांच्याऐवजी 'स' हे एकच व्यंजन वापरले जाते. या भाषेचे अभ्यासक चामुलाल राठवा यांनी देहवाली मौखिक साहित्य शब्दबद्ध केले आहे. विश्राम वळवी, देवेंद्र सावे, बळवंत वळवी, सोबजी गावीत यांनी या भाषेत लेखन केले आहे. भाषासाहित्य प्रकल्पाअंतर्गत अकादमीद्वारे हे प्रसिद्धही झाले आहेत. *कोकण ** '''कोंकणी / चित्पावनी''' - कोकणी या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या अनेक बोली आहेत. अधिक माहितीसाठी [[कोकणी भाषा]] हा लेख पहा. ** '''[[माणदेशी बोलीभाषा|माणदेशी]]''' सांगली, सातारा, या जिल्ह्यांतील आटपाडी, माण या तालुक्यांत प्रामुख्याने तर सांगली जिल्ह्यातील जत, खानापूर, कवठेमहांकाळ या तालुक्यांच्या, सातारा जिल्ह्यातील खटाव या तालुक्याच्या, सोलापूर जिल्ह्यातील सांगोला, मंगळवेढा, माळशिरस या तालुक्यांच्या काही भागांत बोलली जाते. ** '''मालवणी''' - दक्षिण [[रत्‍नागिरी]] आणि [[सिंधुदुर्ग]] जिल्ह्यात बोलली जाणारी ही बोली आहे. या बोलीस कुडाळी असेही म्हणतात. हेल काढून आलेले अनुनासिक उच्चार हे या बोलीचे वैशिष्ट्य आहे. [[दशावतार]] या नाट्याचे सादरीकरण या भाषेत केले जाते. [[मच्छिंद्र कांबळी]] यांच्या मालवणी नाटकांमुळे ही भाषा जास्त प्रसिद्धीस आली. मालवणी बोलीत अनेक वैशिष्ट्यपूर्ण शब्द आहेत. जसे की, झील (मुलगा), चेडू (मुलगी), घोव (नवरा). ** '''कोळी''' - मुख्यतः महाराष्ट्रातील [[मुंबई]], [[ठाणे]], [[पालघर]], [[रायगड]], [[अलिबाग]] तसेच गुजरातमधील [[उमरगाव]], [[दादरा]] नगर हवेली आणि गोव्यात त्याच़बरोबर संपूर्ण कोकणातील किनारपट्यांवर सर्रास [[कोळी]] भाषा बोलली ज़ाते. कोळी जातीतील अनेक उपजातींमध्ये थोड्याफार भाषेचे फरक पडतात ज़से, [[कोळी]], [[मांगेली]], [[वैती]], [[आगरी]] इ..या भाषेत " ळ " उच्चार " ल " ने केला ज़ातो. फक्त ह्या कोळीतील " [[मांगेली]] " भाषेत "ळ"ची स्पष्ट सिद्ध होते. त्याचबरोबर ह्या भाषेत [[मराठी]], [[गुजराती]], [[हिंदी]] आणि [[फारशी]] भाषेच़े शब्द दडलेले आहेत. शब्दशः " त्याने जेवण केलं होतं " ( त्यान जेवण करीलता ), " तुम्हाला काहीतरी सांगायच़ं आहे " ( तुमाना कायतरी हांग्याय ).{{संदर्भ हवा}} *कर्नाटक सीमा ** '''[[कोल्हापुरी बोली|कोल्हापुरी]]''' - कोल्हापूर भागात बोलली ज़ाणारी ही बोली आहे. लय काढून बोलण्याची लकब या भागात आढळते. तसेच़ कोकणी भाषेच़ा प्रभाव यावर दिसतो. भाषेत रांगडेपणा व शिव्यांच़ा वापर आढळतो. ** '''[[चंदगडी बोलीभाषा|चंदगडी बोली]]''' - कर्नाटक-महाराष्ट्र सीमावर्ती प्रदेशातील अनेक गावांची ही भाषा आहे. कोल्हापूर जिल्ह्यातील चंदगड भागात ही भाषा प्रचलित आहे. या भूभागात दोन भिन्न भाषा-बोलींच़ा संपर्क, विविध राजकीय अंमल, मराठी, [[कन्नड]] आणि [[कोकणी]] भाषेचा प्रभावाखाली तयार झालेली ही एक बोली भाषा आहे. उच्चाराच़ा विशिष्ट हेल, सुरावट आणि निराळे व्याकरण हे या भाषेत दिसून येते. चंदगड तालुक्याच़ा पश्चिम भाग, दोडामार्ग-सावंतवाडी तालुक्याचा सीमेलगतची गावे, आजरा तालुक्याच्या दक्षिण भागातील गावे ती कोकणीच्या प्रभावाने तयार झ़ालेली बोली वापरतात. चंदगडच्या पूर्व भागात आणि बेळगाव परिसरातील गावांमध्ये कन्नड भाषेचा प्रभावाने तयार झ़ालेली बोली वापरात आहे. या मध्ये 'मिय्या जेवलो' (मी जेवले), 'मिय्या बाज़ारास गेल्लो'(मी बाज़ारात गेले) अशी शब्द रचना दिसते. तसेच 'कोठे'ऐवजी 'खट्टे' असा शब्द ऐकू येतो. ** '''बेळगावी''' - [[बेळगाव]] या महाराष्ट्राचा सीमाभागातील ही बोलीभाषा ही कन्नड, चंदगडी, कोल्हापुरी, [[कोकणी]] अशा अनेक बोलींचा मिश्रणातून तयार झालेली आहे. या भाषेतील गोडव्याची ओळख [[पु.ल. देशपांडे]] यांचा रावसाहेब या कथेने करून दिली. त्याच बरोबर भीमराव गस्ती, नारायण अतिवाडकर या साहित्यिकांनीही या भाषेतून लेखन केले आहे. [[प्रकाश संत]] लिखित लंपन या व्यक्तीचित्रात या भाषेला विपूल वापर आढळतो. ज़से ''काय लंपूसाहेब, ओठ बाहेर काढून बसून सोडलात आज, सक्काळी सक्काळी.. एकदम मज्जा ऐद नोडरी ऽऽ अभ्यास इल्ला एन इल्ला..''. या भाषेत गा हा प्रत्यय लावला ज़ातो ज़से 'काय गा कव्वा येत्यास?' (काय, केव्हा येणार?) * मराठवाडा **'''मराठवाडी''' - मराठवाडा प्रदेशात ही ठसकेबाज मराठी भाषा वापरली ज़ाते. सहसा गावठी किंवा शिवराळपणा हे वैशिष्ट्य मराठवाड्यातल्या मराठीचे समज़ले ज़ाते. नांदेड जिल्ह्यात तेलंगणा राज्याला लागून असल्याने एक वेगळाच़ हेलका धरला ज़ातो. तर महाराष्ट्र - कर्नाटक सीमावर्ती भागातील [[उस्मानाबाद]] व [[लातूर]] जिल्ह्यात थोडी वेगळी भाषा बोलली ज़ाते. लातूरी भाषेत काही वेळा क्रियापदांवर [[कानडी]] भाषेच़ा परिणाम होतो, परंतु प्रभाव मात्र नाही. या भाषेत [[उर्दू]] शब्दही आढळतात. 'लाव', 'आव' या स्वरूपाच़े कारकवाचक प्रत्यय या बोलीच़े वेगळेपण दाखवतात. उदा. जेवलालाव, च़ाल्लाव, ठिवताव इत्यादी * विदर्भ ** '''नागपुरी''' - पूर्व विदर्भातील [[नागपूर]], [[वर्धा]], [[चंद्रपूर]]चा काही भाग आणि गडचिरोलीचा काही भाग तसेच भंडारा (गोंदिया) या जिल्ह्यांत बोलली जाणारी नागपुरी ही काहीशी निराळी बोली आहे. तसेच मध्य प्रदेशातील [[शिवनी]], [[छिंदवाडा]], [[बालाघाट]] व [[रायपूर]] या भागातही ही बोली प्रचलित आहे. वऱ्हाडी आणि झाडीबोलीतील अनेक शब्द यात असले तरी ही बोली वेगळी आहे. नागपुरीला वऱ्हाडी भाषेचेच एक रूप मानल्याने नागपुरी बोलीचा स्वतंत्र भाषिक अभ्यास झाला नाही. परंतु नवीन विचारानुसार ही स्वतंत्र बोली मानली जाते. यावर [[हिंदी]] शब्दांचाही प्रभाव आढळतो. ** '''वऱ्हाडी''' - [[बुलढाणा]], [[वाशीम]], [[अकोला]], [[यवतमाळ]], [[अमरावती]] आणि [[वर्धा]] या सहा जिल्ह्यांतून वऱ्हाडी बोलली जाते. मूळ मराठी अशी ही बोली कुठल्याही प्रकारचा हेल न काढता, अनुनासिक इ.चा अतिरेक न करता अत्यंत संथपणे बोलली जाते. प्रमाण मराठीतील काही शब्दात बदल होत असल्यामुळे ती थोडी अशुद्ध वाटते. म्हाइंभट यांच़ा 'लीळाचरित्र' हा मराठीतील पहिला गद्यग्रंथ वऱ्हाडी बोलीत लिहिला गेला. [[महानुभाव पंथ|महानुभाव पंथातील]] अनेक रचना याच बोलीतून झ़ाल्या आहेत. प्रमाण मराठीतील 'ड'चा 'ळ', 'ळ'चा 'य' या बोलीत केला ज़ातो. ज़से, 'नदीचा गायात, गाय फसली' (नदीचा गाळात गाय फसली). तसेच जो हा प्रत्यय असलेली देईज़ो, येईज़ो, घेईज़ो अशी रूपे येतात. फारशी व हिंदीचा प्रभाव या बोलीवर आहे. ** '''[[झाडीबोली]]''' - [[भंडारा]], [[गोंदिया]], [[चंद्रपूर]] आणि [[गडचिरोली]] हा चार जिल्ह्यांचा भूप्रदेश 'झाडीपट्टी' म्हणून ओळखला जातो. या भागातील बोलीभाषेला झाडीबोली असे म्हणतात. मराठीतील 'ण, छ, श, ष आणि ळ' ही पाच़ [[व्यंजने]] झाडीबोलीत वापरली जात नाहीत. मराठीतील [[मुकुंदराज]]कृत '[[विवेकसिंधू]]'मधील अनेक अपरिचित शब्द आजही झाडीबोलीत प्रचारात आहेत. * इतर ** '''डांगी''' ** '''[[नारायणपेठी बोली]]''' - महाराष्ट्रातील स्वकुळ साळी समाजाची बोली. आंध्र प्रदेशातून येऊन देशभर विखुरलेले मराठी विणकर ही बोलीभाषा बोलतात. ** '''[[तंजावर मराठी]]''' - ही मराठी भाषेचीच़ एक बोली असून ती भारताच्या [[तमिळनाडू]] ह्या राज्यात बोलली ज़ाते. ज़वळपास एक लाखाहून अधिक लोक ही भाषा रोजच्या व्यवहारात उपयोगात आणतात. तमिळनाडू राज्यातील [[तंजावर]] किंवा तंजावूर ह्या नगरातील ही एक बोलीभाषा आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांचे बंधू व्यंकोजी राजे ह्यांच्यासोबत दक्षिणेत स्वारीसाठी गेलेली जी मराठी माणसे तंजावरला पिढ्यानपिढ्या स्थायिक झाली, त्यांची ही मातृभाषा आहे. ही अतिशय वैशिष्ट्यपूर्ण भाषा असून त्यात आज़ही बरेचसे प्राचीन मराठी शब्द वापरात आहेत. तसेच काळाचा ओघात पडलेला स्थानिक [[तमिळ]] भाषेच़ा प्रभाव ह्या भाषेवर ज़ाणवतो. ** '''नंदभाषा''' - व्यापार करताना इतरांना कळू नये म्हणून व्यापारी ’ही एक सांकेतिक भाषा इतिहासात वापरत होती. आज़ही काही ठिकाणी वापरात आहे. त्या भाषेमध्ये चलनाच्या उल्लेखांसाठी निराळे शब्द आहेत. उदाहरणार्थ भुरका - एक, आवरू - दोन, उधानू - तीन, पोकू - चार, मुळू - पाच, शेली - सहा वगैरे. [[विसोबा खेचर]] ([[नामदेव|नामदेवांचे]] गुरू) यांनी या नंदभाषेच़ा वापर करून शंकराची स्तुती करणाऱ्या काव्यरचनाही केल्या आहेत. ** '''भटक्‍या विमुक्त''' - भटक्या विमुक्त जमातींच्या मराठी संलग्न बोली आहेत. यांना पारूशी असेही संबोधन आहे. यामध्ये गोंधळी, कुडमुडे जोशी, गोसावी, भराडी, गोपाळ, शिकलगार, वैदू, नंदीवाले, बेलदार, कोल्हाटी आदी भटक्‍या जमाती येतात. सदैव भ्रमणात राहिल्याने यांच्या बोलीमध्ये विविध शब्द आहेत. आपली कौशल्ये आपल्याच जमातीत रहावीत यासाठी या बोली भाषांचा उपयोग केला जातो. भाषेतील शब्द उदाहरण मावशी म्हणजे माची. [[शिवाजी विद्यापीठ|शिवाजी विद्यापीठाचा]] मराठी अधिविभागातील डॉ. विश्‍वनाथ शिंदे यांनी या भाषांवर संशोधन केले आहे. ** '''इस्रायली मराठी''' ** '''मॉरिशसची मराठी''' ==मराठी मुळाक्षरे== मराठी ही देवनागरी लिपीत लिहिली जाते. त्यामुळे [[देवनागरी]]ची मुळाक्षरे हीच बहुसंख्य (पण सर्व नाही!) मराठी मुळाक्षरे होत. यात एकोणीस [[स्वर]] आणि छत्तीस [[व्यंजन|व्यंजने]] आहेत. देवनागरी लिपीत नसलेली ॲ, ऑ, दीर्घ ॠ, दीर्घ ॡ, दंततालव्य च, छ, झ,आणि ऱ्य, ऱ्ह ही खास मराठी अक्षरे आहेत. '''स्वर''' अ आ इ ई उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ<br>ए ऐ ओ औ अं अः ॲ ॲा '''व्यंजने''' क ख ग घ ङ<br>च छ ज झ ञ<br>ट ठ ड ढ ण<br>त थ द ध न<br>प फ ब भ म<br>य र ल व<br>श षस ह ळ<br>क्ष ज्ञ '''विशेष''' - 'ङ' आणि 'ञ'चा उच्चार हा, 'ण' किंवा 'न' प्रमाणेच नासिक्य होतो.<br> * 'ङ' हा 'ड' नाही. तसेच 'ञ' हे 'त्र' नाही. उदाहरणार्थ- अङ्क=अंक, मञ्जूषा=मंजूषा. अधिक माहितीसाठी पहा [[देवनागरी]] == मराठी मुळाक्षरांचे उच्चार == {|class="wikitable" |+'''Consonants''' !&nbsp;||Labial||Dental||Alveolar||Retroflex||Alveopalatal||Velar||Glottal |-style="text-align:center" !Voiceless<br />stops |{{IPA|p}}<br />{{IPA|pʰ}}||{{IPA|t̪}}<br />{{IPA|t̪ʰ}}||&nbsp;||{{IPA|ʈ}}<br />{{IPA|ʈʰ}}||{{IPA|cɕ}}<br />{{IPA|cɕʰ}}|| {{IPA|k}}<br />{{IPA|kʰ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Voiced<br />stops |{{IPA|b}}<br />{{IPA|bʱ}}||{{IPA|d̪}}<br />{{IPA|d̪ʱ}}||&nbsp;||{{IPA|ɖ}}<br />{{IPA|ɖʱ}}||{{IPA|ɟʑ}}<br />{{IPA|ɟʑʱ}}||{{IPA|ɡ}}<br />{{IPA|ɡʱ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Voiceless<br />fricatives |&nbsp;||&nbsp;||{{IPA|s}}||&nbsp;||{{IPA|ɕ}}||&nbsp;||{{IPA|h}} |-style="text-align:center" !Nasals |{{IPA|m}}<br />{{IPA|mʱ}}||{{IPA|n̪}}<br />{{IPA|n̪ʱ}}||&nbsp;||{{IPA|ɳ}}<br />{{IPA|ɳʱ}}||{{IPA|ɲ}}||{{IPA|ŋ}}||&nbsp; |-style="text-align:center" !Liquids |{{IPA|ʋ}}<br />{{IPA|ʋʱ}}||&nbsp;||{{IPA|l}} {{IPA|ɾ}}<br />{{IPA|lʱ}} {{IPA|ɾʱ}}|||{{IPA|ɭ}} {{IPA|ɽ}}||{{IPA|j}}||&nbsp;||&nbsp; |} {|class="wikitable" |+'''Vowels''' !&nbsp;||Front||Central||Back |-style="text-align:center" !High |{{IPA|iː}}<br />{{IPA|i}}||&nbsp;||{{IPA|uː}}<br />{{IPA|u}} |-style="text-align:center" !Mid |{{IPA|eː}}||{{IPA|ə}}||{{IPA|oː}} |-style="text-align:center" !Low |&nbsp;||{{IPA|aː}}||&nbsp; |} == संगणकावर मराठी == === आधुनिक तंत्रज्ञान आणि मराठी लेखन === संगणकीकरणाच्या सुरुवातीच्या काळात मराठी लेखनासाठी विविध अडचणी होत्या - * प्रथमत: मराठी छपाई क्षेत्रात वापरल्या जाणाऱ्या विविध मराठी मुद्रांमध्ये एकमानकता (स्टॅंडर्डायझेशन) नसल्यामुळे सुसंगती (कंपॅटिबिलिटीही) नसते. टंकणयंत्रावरील मराठी लिपीसाठीचा कळफलक अजून प्रमणित होऊ शकलेला नाही. त्यामुळे एक माणूस अनेक टंक वापरू शकत नाही. यासाठी [[राज्य मराठी विकास संस्था]] प्रयत्‍नशील आहे. * मराठीचे टंक (फॉन्ट) हे व्यापारी तत्त्वावर निर्माण केले असल्याने ते महाग किंमतीला विकत घ्यावे लागतात. त्यामुळे त्यांचा वापर मर्यादित होतो व सर्वसामान्य जनतेला ते सहजासहजी मिळत नाहीत. [[सी डॅक]] या संस्थेने निर्माण केलेले टंक मोफत उपलब्ध आहेत. मात्र असे टंक मर्यादित संख्येत आहेत. * हे व्यापारी मराठी फॉन्ट विकताना ग्राहकाच्या गरजेनुसार त्याला टंकांमध्ये ANSI ते UNICODE ([[युनिकोड]])असा पर्याय पुरवत नाहीत. * आंतरजालावर शोध घेण्यासाठी [[युनिकोड]]चा (इंग्रजी : UNICODE) वापर [[गुगल]]सारख्या शोध यंत्रामध्ये करता येतो. आपोआप डाउनलोड होणारे डायनामिक टंक युनिकोड कंपॅटिबल नसल्यामुळे शोध यंत्रात चालत नाहीत. * युनिकोड धर्तीचे टंक विंडोज २००० व त्या पुढील प्रणालींबरोबर मुळातच असतात. जुन्या विंडोज प्रणाली वापरणाऱ्यांना [[युनिकोड]] वापरणे जड जाते. परंतु [[लिनक्स]]वर आधारित [[संचालन प्रणाली|संचालन प्रणालींत]] युनिकोडचा मूळ म्हणून वापर केल्यामुळे अशा संगणकांवर मराठी वापरताना कमी समस्या येतात. * हे टंक देवनागरी लिपीसाठी तयार केलेलेअसल्यामुळे ते हिंदी छपाईसाठी उत्तम चालतात. परंतु काही अक्षरे मराठीसाठी विशेष आहेत, ती सगळी टाईप करता येतील असे टंक कमी आहेत{{संदर्भ हवा}}. सध्या युनिकोडमुळे मराठी ही संगणकावर बरीच स्थिरस्थावर झालेली आहे आणि मराठी टंकलेखनाचे अनेक पर्याय उपलब्ध झालेले आहेत. काळानुसार आणि वापरलेल्या तंत्रज्ञानानुसार संगणकावरील टंकलेखनपद्धतीचे '''पूर्व-टंकनपद्धती''' आणि '''आधुनिक टंकनपद्धती''' असे दोन प्रकार करता येतील{{संदर्भ हवा}}. ===पूर्व टंकनपद्धती=== युनिकोडच्या आधी ही टंकन पद्धती अस्तित्वात होती. यात इंग्रजी फॉन्टच्या ज़ागेवर मराठी फॉन्ट टाईप कर ' # 'ता येत असत. (उदा. शिवाजी, कृतिदेव, किरण इत्यादी non-Unicode फॉन्ट आहेत.) तसेच पूर्वप्राथमिक अवस्थेत मराठी भाषेत टंकलेखनासाठी अनेक softwares बनविण्यात आली होती. (उदा. मराठी सोबत इतर भारतीय भाषांमध्ये टंकलेखनासाठी C-DACचे ISM-OFFICE, श्री-लिपी, इत्यादी) ===आधुनिक टंकनपद्धती-१=== आधुनिक टंकन पद्धतीत युनिकोड टंक व त्या विविध keyboard layout यांचा समावेश होतो. युनिकोड टंकनपद्धती व software. * कगप :- कगप हा [[भाषाशास्त्र|भाषाशास्त्रानुसार]] विकसित केलेला keyboard layout असून तो शब्द उच्चारणपद्धतीनुसार विकसित केलेला आहे. हा layout लिनक्स ऑपेरेटिंग सिस्टिम वर ....... उपलब्ध आहे. Windows साठी शुभानन गांगल याच़े *देवनागरी इनस्क्रिप्ट - ज्यांना पारंपरिक टंकन यंत्रावर टंकलेखनाचा सराव आहे, अशांसाठी देवनागरी इनस्क्रिप्ट हा पर्याय विंडोज़ आणि लिनक्स या परिचालन प्रणालींवर मिळतो. *बोलनागरी *Traditional :- ===आधुनिक टंकन पद्धती-२=== यामध्ये लिप्यंतर तंत्रज्ञानाचा वापर करून softwareच्या माध्यमातून मराठी टंकन करतात. ही पद्धती खासकरून कुठलेही प्रशिक्षण न घेता टंकन करणाऱ्या लोकांमध्ये प्रसिद्ध व लोकप्रिय आहे. लिप्यंतरसाठी पुढील software लोकप्रिय आहेत. *[[:en:Microsoft Indic Language Input Tool|Microsoft Indic Tool / मायक्रोसॉफ्ट इंडिक टूल]] : इंडिक टूल हे microsoft या कंपनीने विकसित केले आहे. हे Windows XP, Vista, Windows 7,8,8.1,10 आदी प्रणाल्यांवर चालते. *[[:en:Google transliteration|Google Input Tool / गूगल इनपुट टूल]] : गूगल इनपुट टूल हे गूगल या कंपनीने विकसित केलेले लिप्यंतर software आहे. हे Windows XP, Vista, Windows 7,8,8.1,10 बरोबरच गूगल क्रोम ब्राउजरच्या साहाय्याने कुठल्याही प्रणालींवर चालू शकते. ===[[:en:Optical character recognition|OCR तंत्रज्ञान]]=== OCR तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून मराठीतील स्कॅन केलेले दस्तऐवज, छायाचित्रांचे स्वयंचलित पद्धतीने टंकन करता येते. [[:en:Tesseract (software)|टेसरॅक्ट ओसीआर]] हे software लिनक्स परिचालन प्रणालीवर उपलब्ध आहे. ===मराठी आणि परिचालन प्रणाली=== मराठी ही भाषा काही मोजक्या परिचालन प्रणालींमध्ये उपलब्ध आहे. त्यात सर्वात मोठा हिस्सा हा लिनक्स या परिचालन प्रणालीचा आहे. याव्यतीरिक्त मायक्रोसॉफ्ट विंडोज् आणि ॲपल मॅकओएस या परिचालन प्रणालींमधेही मराठी भाषा कमी-अधिक प्रमाणात उपलब्ध आहे. ===युनिकोड तक्ता=== हा तक्ता देवनागरी लिपीसाठी आहे, यातील काही अक्षरे मराठीत वापरली जात नाहीत आणि मराठीतील काही अक्षरे या तक्त्यात नाहीत. * मराठीत वापरली जाणारी पण युनिकोड तक्त्यात नसणारी अक्षरे ** ॲ ** च़ छ़ झ़ ञ़ शेंडीफोड्या श आणि मराठी ल आणि ख {{संदर्भ हवा}} ** ऱ्य ** ऱ्ह ** पाऊण य * युनिकोड तक्त्यात असलेली पण मराठीत न वापरली जाणारी अक्षरे ** ऄ (हे अक्षर तक्त्यात २४ वेळा आले आहे, त्यांतले एकही मराठीत नाही) ** ऍ ** ऐ ** ओ ** े ** ो ** क़ (हे अक्षर तक्त्यात दोनदा आले आहे; दोन्ही अक्षरे मराठीत नाहीत.) ** ख़ ** ग़ ** ड़ ** ढ़ ** ङ (हे अक्षर तक्त्यात दोनदा आले आहे, दोघांपैकी एक मराठीत आहे) ** न ** य़ ** ऱ ** ळ {{Unicode chart Devanagari}} {{Unicode chart Devanagari Extended}} == मराठी भाषेच्या संवर्धन आणि विकासाकरिता कार्यरत संस्था आणि त्यांचे योगदान == * भाषा सल्लागार मंडळ : हे बंद पडले आहे{{संदर्भ हवा}}. * भाषा संचालनालय * [[महाराष्ट्र राज्य साहित्य आणि संस्कृती मंडळ]] * विद्यापीठ ग्रंथनिर्मिती मंडळ : हे बंद पडले आहे{{संदर्भ हवा}}. * भाषा सल्लागार समिती * विधी अनुवाद व परिभाषा सल्लागार समिती (केवळ अस्तित्वमात्र शिल्लक आहे){{संदर्भ हवा}}. * राज्य विकास मराठी संस्था (१९९२) : (केवळ पुस्तक प्रकाशने आणि ग्रंथप्रदर्शने आयोजित करण्याचे काम करीत राहिल्याने या संस्था-स्थापनेचा मूळ हेतू बारगळला आहे){{संदर्भ हवा}}. * [[मराठी भाषा अभ्यास परिषद]] * [[मराठी विश्वकोश|मराठी विश्वकोश निर्मिती मंडळ]] * [[विदर्भ साहित्य संघ]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * [[महाराष्ट्र साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था . * [[मराठवाडा साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * [[कोकण मराठी साहित्य परिषद]] : ही बिनसरकारी संस्था आहे. * बालकुमार साहित्य्य मंच, सोलापूर ही बिनसरकारी संस्था आहे. * अभिजात मराठी भाषा परिषद : ही बिनसकारी संस्थ आहे. {{संदर्भ हवा}} * [https://www.marathmoli-lekhani.live/ मराठमोळी लेखणी]: मराठी भाषेचे संवर्धन करणारा ब्लॉग. बिनसरकारी संस्था आहे. == हे सुद्धा पहा == * [[शुद्धलेखनाचे नियम]] * [[देवनागरी]] * [[मोडी]] * [[युनिकोड]] * [[संगणक आणि मराठी]] * [[महाराष्ट्र]] * [[मराठीच्या संवर्धनाबद्दलची आवाहने]] * [[मराठी साहित्य संमेलने]] * [[अखिल ऑस्ट्रेलिया मराठी संमेलन]] * [[महाराष्ट्र राज्य सांस्कृतिक धोरण]] * [[मराठी-मराठी शब्दकोशांची सूची]] * [[शब्दकोशांची सूची]] * [[अभिजात मराठी भाषा परिषद]] ==मराठी संकेतस्थळे== {{मुख्यलेख|मराठी संकेतस्थळे}} * '''विकिपीडिया हे जाहिरात करण्याचे स्थळ नसल्यामुळे, कृपया संकेतस्थळांचे दुवे '''मुख्य लेख '''- [[मराठी संकेतस्थळे]]''''' या लेखातच द्यावेत. या विभागात मराठी संकेतस्थळे हा लेख पूर्ण झाल्यानंतर दुवाविरहित परिच्छेद अतंर्भूत केला जाईल या दृष्टीने ह्या विभागात रस असलेल्यांनी [[मराठी संकेतस्थळे]] हा लेख परिपूर्ण करण्याकडे लक्ष द्यावे ही विनंती. == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} {{विस्तार}} {{जाणकार}} {{जगातील पहिल्या २० भाषा}} {{भारत भाषा}} {{मराठीतील बोलीभाषा}} [[वर्ग:मराठी भाषा| ]] [[वर्ग:भारतामधील भाषा]] [[वर्ग:महाराष्ट्र]] [[वर्ग:भाषा]] [[वर्ग:अभिजात भाषा]] [[वर्ग:१० जानेवारी २०१८ कार्यशाळा]] iq9i44nzpb41632iq788yjnvq3y04p0 0 3313 2580856 2551035 2025-06-18T08:04:35Z 2401:4900:7978:9357:0:0:1220:5ED6 2580856 wikitext text/x-wiki [[File:Mahendra Singh Dhoni receiving Padma Bhushan.jpg|इवलेसे]] '''महेंद्र सिंह धोनींचा''' जन्म ७ जुलै १९८१ रोजी राजपूत परिवार मध्ये झाला होता. 'माही' व 'एम.एस. धोनी' या नावाने तो ओळखला जातो.त्या सोबतच तो 'कॅप्टन कूल' या नावाने प्रख्यात आहे. त्याने २००७  पासून २०१६ पर्यंत मर्यादित षटकांच्या फॉर्मेटमध्ये आणि २००८ पासून २०१४ पर्यंत कसोटी फॉर्मेटमध्ये भारतीय राष्ट्रीय संघाचा कर्णधार म्हणून काम केले आहे. त्याने  २००७ च्या आयसीसी विश्वचषक टी -२०, २०१० आणि २०१६ आशिया कप,मभममयण २०११ आयसीसी क्रिकेट विश्वचषक आणि २०१३ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी जिंकली.तो उजव्या हाताने फलंदाजी व विकेटकीपिंग करतो. धोनी हा एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय सामन्यांमधील सर्वाधिक धावा करणारा फलंदाज आहे. त्याने १०,०००पेक्षा जास्त धावा केल्या आहेत आणि मर्यादित षटकांच्या फॉर्मेटमध्ये तो प्रभावी "फिनिशर" मानला जातो. == भारतीय अ संघ == २००३/२००४ च्या हंगामातील त्याच्या प्रयत्नांसाठी त्याला विशेषकरून एकदिवसीय सामन्यांमध्ये ओळखले गेले होते आणि झिंबाब्वे आणि केन्या दौऱ्यासाठी भारत अ संघाची निवड केली गेली होती. हरारे स्पोर्ट्स क्लबमध्ये झिंबाब्वे इलेव्हनविरुद्ध धोनीने ७ झेल आणि ४ यष्टीचीतसह सर्वोत्तम यष्टीरक्षण केले. केन्यातील राष्ट्रकुल स्पर्धेत, धोनीच्या अर्धशतकामुळे पाकिस्तान अ विरुद्ध झालेल्या २२३ धावांचा पाठलाग करण्यास भारताला मदत झाली. त्याने चांगली कामगिरी बजावत मागोमाग शतकं बनवली. धोनीने त्या संघाविरुद्ध ३६२ धावा बनविल्या. == एकदिवसीय कारकीर्द== २००० च्या दशकाच्या सुरुवातीस भारतीय एकदिवसीय संघात राहुल द्रविड यष्टीरक्षक असल्यामुळे फलंदाजीत प्रतिभेची कमतरता नव्हती. कसोटी संघामध्ये नामांकित पार्थिव पटेल आणि दिनेश कार्तिक (दोन्ही भारत - १९ कर्णधार) यांच्यासारख्या प्रतिभावान खेळाडूंनी यष्टीरक्षक म्हणून प्रवेश दिला. धोनीने भारत अ संघात एक चिन्ह बनविल्यानंतर  २००४/२००५  मध्ये बांगलादेश दौऱ्यासाठी एकदिवसीय संघात त्याची निवड झाली. धोनीचे एकदिवसीय कारकिर्दीत पदार्पण चांगले गेले नाही, तो आपल्या पहिल्या सामन्यात धावचीत झाला. बांग्लादेशविरूद्ध मालिका सरासरीची असूनही धोनीला पाकिस्तानच्या एकदिवसीय मालिकेसाठी निवडण्यात आले. विशाखापट्टणममध्ये मालिकेतील दुसऱ्या सामन्यात धोनीने त्याच्या पाचव्या एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय सामन्यात केवळ १२३ चेंडूत १४८ धावा केला श्रीलंकेच्या द्विपक्षीय एकदिवसीय मालिकेच्या पहिल्या दोन सामन्यांमध्ये धोनीला काही फलंदाजीची संधी होती आणि सवाई  मानसिंग स्टेडियम (जयपूर) येथे झालेल्या तिसऱ्या एकदिवसीय सामन्यात त्याला ३ क्रमांकावर खेळण्याची संधी  मिळाली. कुमार संगकाराच्या शतकामुळे  श्रीलंकेने २९९ धावांचे लक्ष्य ठेवले होते. भारताने तेंडुलकरला लवकर गमावले. धोनीला धावगती वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन देण्यात आले आणि त्याने १४५ चेंडूंत नाबाद १८३ धावा केल्या आणि भारताने  हा सामना जिंकला. धोनीने सर्वाधिक धावसंख्येसह (३४६) मालिका संपविली आणि त्यांच्या प्रयत्नांकरिता मॅन ऑफ द सिरीज पुरस्कार दिला. डिसेंबर २००५ मध्ये धोनीला बीसीसीआयने बी-ग्रेडचा करार दिला.२००९मध्ये भारत आणि ऑस्ट्रेलियादरम्यान झालेल्या मालिका दरम्यान धोनीने दुसऱ्या एकदिवसीय सामन्यात केवळ १०७ चेंडूंमध्ये १२४ धावांची खेळी केली आणि ९१ चेंडूत ७१ धावा केल्या. युवराज सिंगसह त्याने भारताला ६ गडी राखून तिसरा एकदिवसीय सामना जिंकून दिला. धोनीने ३० सप्टेंबर २००९ रोजी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये आपली पहिली  विकेट घेतली. त्याने चॅम्पियन्स ट्रॉफीच्या सामन्यात  वेस्टइंडीजच्या ट्रेविस डॉउलिनला आउट केले == २००७ आयसीसी विश्वचषक ट्वेंटी -२०== धोनीला  २००७  मध्ये पहिल्यांदा टी -२०  विश्वकरंडक जिंकण्यासाठी निवडले होते. त्याने स्कॉटलंडविरुद्ध कप्तान पदावर पदार्पण केले परंतु सामना संपला होता.  त्यानंतर त्याने दक्षिण आफ्रिकेतील आयसीसी विश्वचषक ट्वेंटी -२० स्पर्धेत भारताला २४ सप्टेंबर २००७ रोजी तीव्र लढतीत पाकिस्तानवर विजय मिळवून दिला आणि दुसऱ्या  कोणत्याही प्रकारात विश्वचषक जिंकणारा कपिल देव नंतर दुसरा भारतीय कर्णधार बनला.   == २०११ क्रिकेट विश्वचषक== धोनीच्या नेतृत्वाखाली भारताने २०११ विश्वचषक जिंकला. २७५ धावांच्या आव्हानाचा पाठलाग करताना श्रीलंकेविरूद्धच्या फाइनलमध्ये धोनीने फलंदाजीची मागणी वाढविली. जेव्हा त्याने फलंदाजी करायला सुरुवात केली तेव्हा भारताला प्रति षटक ६ धावा आवश्यक होत्या. गौतम गंभीरने चांगली भागीदारी केली. चांगली टोलेबाजी आणि सक्रिय धावण्यामुळे, त्यांनी आवश्यक धावगती राखली. नंतर त्याने चौकारांच्या अधिक वारंवारतेने वेग वाढविला आणि ७९ चेंडूत ८ चौकार आणि २ षटकारांसह नाबाद ९१ धावा केल्या. धोनीला या सामन्यात मॅन ऑफ दी मॅच पुरस्कार मिळाला. == २०१५ क्रिकेट विश्वचषक== ऑस्ट्रेलिया आणि न्यू झीलंडमध्ये झालेल्या २०१५ विश्वचषक स्पर्धेसाठी धोनीला डिसेंबर २०१४  मध्ये बीसीसीआयने ३० सदस्यीय संघाचा कर्णधार म्हणून नामांकित केले होते. कप्तानपदाच्या नेतृत्वाखाली भारत उपान्त्यपूर्व फेरीत प्रवेश मिळवू शकला त्या आधी भारताने  क्वार्टर फाइनलमध्ये बांग्लादेशचा पराभव केला होता. परंतु उपांत्यफेरीमध्ये भारताला ऑस्ट्रेलियाकडून हार मिळाली. या विश्वचषक स्पर्धेत भारताने  सातत्याने सात सामने जिंकले आणि विश्वचषक स्पर्धेत एकूण अकरा  सामने जिंकले होते. == भारताचा कर्णधार== धोनीने भारताचे नेतृत्व करत असताना डिसेंबर २००९मध्ये आयसीसी कसोटी क्रमवारीत भारत १ क्रमांकावर पोहचले  होते. २ एप्रिल २०११  रोजी श्रीलंकेविरुद्ध २०११ च्या आयसीसी क्रिकेट विश्वकरंडक स्पर्धेत विजयी झाल्यानंतर, तेंडुलकरने सांगितले की धोनीचा शांत स्वभाव हा त्याच्या सर्व सहकाऱ्यांवर थांबला होता आणि त्याने धोनीची दबाव हाताळण्याची क्षमता अविश्वसनीय असल्याचे सांगितले. मार्च २०१३ मध्ये धोनीने ४९ कसोटी सामन्यात सौरव गांगुलीच्या २१विजय मिळवल्याचा विक्रम मोडला तेव्हा तो  सर्वात यशस्वी भारतीय कर्णधार बनला. जून २०१३ मध्ये, भारताने आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी २०१३ च्या आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी जिंकली  आणि धोनीच्या कप्तानपदाच्या आधारे इंग्लंडला फाइनलमध्ये पाच धावांनी पराभूत केले. श्रीलंकेविरुद्धच्या उपांत्य फेरीनंतर आणि दक्षिण आफ्रिका, वेस्ट इंडीज आणि पाकिस्तान यांना गट पातळीत पराभूत केले, महेंद्र सिंग धोनीला सर्वोत्तम कर्णधार मानले जाते. == इंडियन प्रीमियर लीग== [[चित्र:MS Dhoni in 2011.jpg|इवलेसे]] धोनीने चेन्नई सुपरकिंग्जसोबत  १५ लक्ष डॉलर्सचा करार केला होता. यामुळे प्रथम हंगामाच्या लिलावासाठी आयपीएलमध्ये तो सर्वात महागडा खेळाडू बनला.  त्याच्या कर्णधारपदाखाली, चेन्नई सुपर किंग्जने २०१० आणि २०११ आणि २०१८ आणि २०२१ आणि 2023 प्रीमियर लीगचे खिताब आणि २०१० आणि २०१४ चे चॅम्पियन्स लीग टी -२० खिताब जिंकले. दोन वर्षांसाठी सीएसके स्थगित झाल्यानंतर, २०१६ मध्ये रुईसिंग पुणे सुपरर्जेंटने १९ लक्ष अमेरिकी डॉलर्सची खरेदी केली होती आणि त्याला कर्णधार म्हणून नामांकन देण्यात आले होते. तथापि, त्याची टीम ७ व्या स्थानावर राहिली. २०१७ मध्ये, त्यांची टीम फाइनलमध्ये पोहोचली, जिथे ते मुंबई इंडियन्सकडून  हारले. २०१८ च्या आयपीएल हंगामात चेन्नई सुपरकिंग्ज आयपीएलमध्ये परतला आणि फ्रॅंचाइजीचे नेतृत्व करण्यासाठी धोनीला पुन्हा निवडण्यात आले. धोनीने टूर्नामेंटमध्ये ४५५ धावा केल्या आणि आपल्या टीमला आयपीएलचे तिसरे विजेतेपद जिंकून दिले.धोनीने 2019च्या आयपीएल मध्ये चेन्नई सुपर किंगजला आठव्यांदा फायनलमध्ये प्रवेश करून दिला. विरोधक मुंबई इंडियन्स होते.त्यांनी टॉस जिंकून बॅटिंग घेतली व 149 धावा काढल्या. पण चेन्नईला 149 धावा निघाल्या नाहीत. शेवटच्या चेंडूवर 2 धावा पाहिजे असतात चेन्नई पराभूत झाली आणि उपविजेतेपद त्यांना स्वीकारावे लागले.2020च्या आयपीएल मध्ये चेन्नई शेवटच्या स्थानावर होती , दरवर्षी टॉप 4 मधली टीम शेवट होती,शेवट मॅच झाल्यावर धोनीला विचारले गेले ,' तू 2021 ची आयपीएल खेळशील का ? ' तेव्हा धोनी म्हणाला ' उफकोर्सली नॉट ' पण धोनीने 2021 ची आयपीएल खेळली . धोनीने CSK ला फायनल पर्यंत पोहचवले . फायनल KKR विरुद्ध होती CSK ने पहिल्यांदा बॅटिंग करत 192 धावा केल्या . CSK ने धोनीच्या नेतृतवाखाली 165 धावांवर रोखले व माहिने CSK ला इंडियन प्रीमियर लीगचे चौथे विजेतेपद जिंकून दिले. {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:right; width:70%;" |- | colspan="11" style="text-align:center;" |'''आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामने प्रदर्शन''' |- style="text-align:center;" !'''#''' ! !!'''विरुद्ध'''!!'''सामने'''!!'''धावा'''!!'''सरासरी'''!!'''सर्वोच्च'''!!'''१००'''!!'''५०'''!!'''झेल'''!!'''यष्टीचीत''' |- |१ | || style="text-align:left;" |आफ्रिका एकादश<ref name="team">Dhoni was representing Asia XI</ref>|| ३||१७४||८७.००||१३९*||१||०||३||३ |- |२ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|AUS}} ऑस्ट्रेलिया||२३||६९०||४३.१२||१२४||१||३||२६||९ |- |३ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|BGD}} बांगलादेश||९||२४७||६१.७५||१०१*||१||१||९||६ |- |४ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|BMU}} बर्म्युडा||१||२९||२९.००||२९||०||०||१||० |- |५ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|ENG}} इंग्लंड||१८||५०१||३३.४०||९६||०||३||१९||७ |- |६ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|HKG}} हॉंगकॉंग||१||१०९||-||१०९*||१||०||१||३ |- |७ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|NZL}} न्यू झीलँड||९||२६९||६७.२५||८४*||०||२||७||२ |- |८ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|PAK}} पाकिस्तान||२३||९२०||५४.११||१४८||१||७||२२||६ |- |९ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|SCO}} स्कॉटलंड||१||-||-||-||-||-||२||- |- |१० | || style="text-align:left;" |{{flagicon|ZAF}}दक्षिण आफ्रिका||१०||१९६||२४.५०||१०७||०||१||७||१ |- |११ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|LKA}} श्रीलंका||३८||१५१४||६३.०८||१८३*||२||१२||३८||९ |- |१२ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|WIN}} वेस्ट इंडीज||१८||४९९||४९.९०||९५||०||३||१६||४ |- |१३ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|ZWE}} झिम्बाब्वे||२||१२३||१२३.००||६७*||०||२||०||१ |- | colspan="3" style="text-align:center;" | '''Total'''|| '''१५६'''|| '''५२७१'''|| '''५१.६७'''||'''१८३*'''||'''७'''||'''३४'''||'''१५१'''||'''५१''' |} '''शतक''': {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left; width:70%;" |- | colspan="7" style="text-align:center;"| '''आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामने शतक''' |- style="text-align:center;" !'''#'''!!'''धावा'''!!'''सामने'''!!'''विरुद्ध'''!!'''मैदान'''!!'''शहर/देश'''!!'''वर्ष''' |- |१||style="text-align:right;"|१४८||style="text-align:right;"|५||{{cr|Pakistan}}||[[ACA-VDCA स्टेडियम]]||[[विशाखापट्टणम]], भारत||२००५ |- |२||style="text-align:right;"|'''१८३'''*||style="text-align:right;"|२२||{{cr|Sri Lanka}}||[[Sawai Mansingh स्टेडियम]]||[[जयपुर]], भारत||२००५ |- |३||style="text-align:right;"|१३९*||style="text-align:right;"|७४||[[Africa XI cricket team|Africa XI]]<ref name="team"/>||[[MA Chidambaram स्टेडियम]]||[[चेन्नई]], भारत||२००७ |- |४||style="text-align:right;"|१०९*||style="text-align:right;"|१०९||{{cr|Hong Kong}}||[[National स्टेडियम, Karachi|National स्टेडियम]]||[[कराची]], [[पाकिस्तान]]||२००८ |- |५||style="text-align:right;"|१२४||style="text-align:right;"|१४३||{{cr|Australia}}||[[Vidarbha Cricket Association|VCA स्टेडियम]]||[[नागपूर]], भारत||२००९ |- |६||style="text-align:right;"|१०७||style="text-align:right;"|१५२||{{cr|Sri Lanka}}||[[Vidarbha Cricket Association|VCA स्टेडियम]]||नागपूर, भारत||२००९ |- |७||style="text-align:right;"|१०१*||style="text-align:right;"|१५६||{{cr|Bangladesh}}||[[Sher-e-Bangla Cricket स्टेडियम]]||[[ढाका]], [[बांगलादेश]]||२०१० |} === मालिकावीर === :{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left;" width=70% |- !क्र!!मालिका (विरुद्ध)!!हंगाम!!मालिका प्रदर्शन |- |style="text-align:right;"|१||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]] संघ [[भारत क्रिकेट|भारतात]] एकदिवसीय मालिका||२००५/०६||३४६ धावा (७ सामने & ५ डाव, १x१००, १x५०); ६ झेल & ३ [[यष्टीचीत]] |- |style="text-align:right;"|२||[[भारतीय क्रिकेट संघाचा बांगलादेश दौरा, २००७|भारतीय संघ बांगलादेशात]], एकदिवसीय मालिका||२००७||१२७ धावा (२ सामने & २ डाव, १x५०); १ झेल & २ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|३||[[भारत क्रिकेट|भारत]] संघ [[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]] एकदिवसीय मालिका||२००८||१९३ धावा (५ सामने & ५ डाव, २x५०); ३ झेल & १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|४||[[भारत क्रिकेट|भारत]] संघ [[वेस्ट इंडीज क्रिकेट|वेस्ट इंडीज]], एकदिवसीय मालिका||२००९||१८२ धावा (४ सामने & ३ डाव सरासरी ९१); ४ झेल & १ यष्टीचीत |} '''सामनावीर''': :{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left;" width=70% |- style="text-align:center;" !क्र!!विरुद्ध!!मैदान!!हंगाम!!सामना प्रदर्शन |- |style="text-align:right;"|१||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[विशाखापट्टणम]]||२००४/०५||१४८ (१२३b, १५x४, ४x६); २ झेल |- |style="text-align:right;"|२||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[जयपूर]]||२००५/०६||१८३* (१४५b, १५x४, १०x६); १ झेल |- |style="text-align:right;"|३||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[गद्दाफी स्टेडियम, लाहोर|लाहोर]]||२००५/०६||७२ (४६b, १२x४); ३ झेल |- |style="text-align:right;"|४||[[बांगलादेश क्रिकेट|बांगलादेश]]||[[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान|मिरपूर]]||२००७||९१* (१०६b, ७x४); १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|५||Africa XI<ref name="team"/>||[[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|चेन्नई]]||२००७||१३९* (९७b, १५x४, ५x६); ३ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|६||[[ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|ऑस्ट्रेलिया]]||[[चंडीगढ]] ||२००७||५०* ( ३५ b, ५x४ १x६); २ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|७||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[गुवाहाटी]] ||२००७||६३, १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|८||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[कराची]]||२००८||६७, २ झेल |- |style="text-align:right;"|९||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान|कोलंबो]]||२००८||७६, २ झेल |- |style="text-align:right;"|१०||[[न्यू झीलँड क्रिकेट|न्यू झीलँड]]||[[मॅकलीन पार्क|नेपियर]] ||२००९||८४*, १ झेल & १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|११||[[वेस्ट इंडीज क्रिकेट|वेस्ट इंडीज]]||[[बोसेजू मैदान, सेंट लुशिया|सेंट लुशिया]]||२००९||४६*, २ झेल & १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|१२||[[ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|ऑस्ट्रेलिया]]||[[विदर्भ क्रिकेट असोसियेशन मैदान|नागपूर]] ||२००९||१२४, १ झेल, १ यष्टीचीत & १ Runout |- |style="text-align:right;"|१३||[[बांगलादेश क्रिकेट|बांगलादेश]]||[[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान|मिरपूर]]||२०१०||१०१* (१०७b, ९x४) |} === कसोटी सामने === '''कसोटी प्रदर्शन''': {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:right; width:70%;" |- | colspan="10" style="text-align:center;"| '''Test career records by opposition''' |- style="text-align:center;" !'''#'''!!'''विरुद्ध'''!!'''सामने'''!!'''धावा'''!!'''सरासरी'''!!'''सर्वोच्च'''!!'''१००'''!!'''५०'''!!'''झेल'''!!'''यष्टीचीत''' |- |१||style="text-align:left;"|{{flagicon|AUS}} ऑस्ट्रेलिया||८||४४८||३४.४६||९२||०||४||१८||६ |- |२||style="text-align:left;"|{{flagicon|BGD}} बांगलादेश||२||१०४||१०४.००||५१*||०||१||६||१ |- |३||style="text-align:left;"|{{flagicon|ENG}}इंग्लंड||८||३९७||३३.०८||९२||०||४||२४||३ |- |४||style="text-align:left;"|{{flagicon|NZL}} न्यू झीलँड||२||१५५||७७.५०||५६*||०||२||११||१ |- |५||style="text-align:left;"|{{flagicon|PAK}} पाकिस्तान||५||३२३||६४.६०||१४८||१||२||९||१ |- |६||style="text-align:left;"|{{flagicon|ZAF}} दक्षिण आफ्रिका||७||२१८||२७.२५||१३२*||१||१||६||१ |- |७||style="text-align:left;"|{{flagicon|LKA}}श्रीलंका||६||३६३||६०.५०||११०||२||१||१५||१ |- |८||style="text-align:left;"|{{flagicon|WIN}} वेस्ट इंडीज||४||१६८||२४.००||६९||०||१||१३||४ |- | colspan="2" style="text-align:center;"|'''Total'''||'''४२'''||'''२१७६'''||'''४०.२९'''||'''१४८'''||'''४'''||'''१६'''||'''१०२'''||'''१८''' |} '''शतक''': {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left; width:70%;" |- | colspan="7" style="text-align:center;"| '''Test centuries''' |- style="text-align:center;" !'''#'''!!'''धावा'''!!'''सामने'''!!'''विरुद्ध'''!!'''मैदान'''!!'''शहर'''!!'''वर्ष''' |- | १||style="text-align:right;"|१४८||style="text-align:right;"|५||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[इक्बाल स्टेडियम, फैसलाबाद|इक्बाल मैदान]]||[[फैसलाबाद]], [[पाकिस्तान]]||२००६ |- | २||style="text-align:right;"|११०||style="text-align:right;"|३८||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[सरदार पटेल मैदान]]||[[अमदाबाद|अमदावाद]], भारत||२००९ |- | ३||style="text-align:right;"|१००*||style="text-align:right;"|४०||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[ब्रेबॉर्न मैदान]]||[[मुंबई]], भारत||२००९ |- | ४||style="text-align:right;"|१३२*||style="text-align:right;"|४२||[[दक्षिण आफ्रिका क्रिकेट|दक्षिण आफ्रिका]]||[[इडन गार्डन्स|ईडन गार्डन्स]]||[[कोलकाता]], भारत||२०१० |} '''सामनावीर''': :{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left;" width=70% |- style="text-align:center;" !क्र!!विरुद्ध!!मैदान!!हंगाम!!सामना प्रदर्शन |- |style="text-align:right;"|१||[[ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|ऑस्ट्रेलिया]]||[[मोहाली]]||२००८||९२ & ६८* |} == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == {{Stub-भारतीय क्रिकेटपटू}} {{क्रम |यादी=[[भारत राष्ट्रीय क्रिकेट कर्णधारांची यादी|भारतीय क्रिकेट संघाचे कर्णधार]] |पासून=[[इ.स. २००८]] |पर्यंत=[[इ.स. २०१५]] |मागील=[[राहुल द्रविड]] |पुढील=[[विराट कोहली]] }} {{भारतीय संघ - क्रिकेट विश्वचषक, २०११}} {{भारतीय संघ - क्रिकेट विश्वचषक, २००७}} {{चेन्नई सुपर किंग्स संघ २०१० २०-२० चॅंपियन्स लीग}} {{भारतीय संघ २०१५ क्रिकेट विश्वचषक}} {{रायझिंग पुणे सुपरजायंट संघ}} {{राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्कार}} [[वर्ग:भारतीय यष्टिरक्षक|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारतातील पुरुष क्रिकेट खेळाडू|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारताचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारताचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारतीय क्रिकेट संघाचे नायक|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:भारतीय कसोटी क्रिकेट कर्णधार]] [[वर्ग:चेन्नई सुपर किंग्स माजी खेळाडू]] [[वर्ग:पद्मभूषण पुरस्कारविजेते]] 8mt55ezaq4khn4gh0cbcb7nk3x2wv6x 2580858 2580856 2025-06-18T08:06:45Z 2401:4900:7978:9357:0:0:1220:5ED6 2580858 wikitext text/x-wiki [[File:Mahendra Singh Dhoni receiving Padma Bhushan.jpg|इवलेसे]] '''महेंद्र सिंह धोनींचा''' जन्म ७ जुलै १९८१ रोजी राजपूत परिवार मध्ये झाला होता. 'माही' व 'एम.एस. धोनी' या नावाने तो ओळखला जातो.त्या सोबतच तो 'कॅप्टन कूल' या नावाने प्रख्यात आहे. त्याने २००७  पासून २०१६ पर्यंत मर्यादित षटकांच्या फॉर्मेटमध्ये आणि २००८ पासून २०१४ पर्यंत कसोटी फॉर्मेटमध्ये भारतीय राष्ट्रीय संघाचा कर्णधार म्हणून काम केले आहे. त्याने  २००७ च्या आयसीसी विश्वचषक टी -२०, २०१० आणि २०१६ आशिया कप,हा कप निखिल कानवडे २०११ आयसीसी क्रिकेट विश्वचषक आणि २०१३ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी जिंकली.तो उजव्या हाताने फलंदाजी व विकेटकीपिंग करतो. धोनी हा एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय सामन्यांमधील सर्वाधिक धावा करणारा फलंदाज आहे. त्याने १०,०००पेक्षा जास्त धावा केल्या आहेत आणि मर्यादित षटकांच्या फॉर्मेटमध्ये तो प्रभावी "फिनिशर" मानला जातो. == भारतीय अ संघ == २००३/२००४ च्या हंगामातील त्याच्या प्रयत्नांसाठी त्याला विशेषकरून एकदिवसीय सामन्यांमध्ये ओळखले गेले होते आणि झिंबाब्वे आणि केन्या दौऱ्यासाठी भारत अ संघाची निवड केली गेली होती. हरारे स्पोर्ट्स क्लबमध्ये झिंबाब्वे इलेव्हनविरुद्ध धोनीने ७ झेल आणि ४ यष्टीचीतसह सर्वोत्तम यष्टीरक्षण केले. केन्यातील राष्ट्रकुल स्पर्धेत, धोनीच्या अर्धशतकामुळे पाकिस्तान अ विरुद्ध झालेल्या २२३ धावांचा पाठलाग करण्यास भारताला मदत झाली. त्याने चांगली कामगिरी बजावत मागोमाग शतकं बनवली. धोनीने त्या संघाविरुद्ध ३६२ धावा बनविल्या. == एकदिवसीय कारकीर्द== २००० च्या दशकाच्या सुरुवातीस भारतीय एकदिवसीय संघात राहुल द्रविड यष्टीरक्षक असल्यामुळे फलंदाजीत प्रतिभेची कमतरता नव्हती. कसोटी संघामध्ये नामांकित पार्थिव पटेल आणि दिनेश कार्तिक (दोन्ही भारत - १९ कर्णधार) यांच्यासारख्या प्रतिभावान खेळाडूंनी यष्टीरक्षक म्हणून प्रवेश दिला. धोनीने भारत अ संघात एक चिन्ह बनविल्यानंतर  २००४/२००५  मध्ये बांगलादेश दौऱ्यासाठी एकदिवसीय संघात त्याची निवड झाली. धोनीचे एकदिवसीय कारकिर्दीत पदार्पण चांगले गेले नाही, तो आपल्या पहिल्या सामन्यात धावचीत झाला. बांग्लादेशविरूद्ध मालिका सरासरीची असूनही धोनीला पाकिस्तानच्या एकदिवसीय मालिकेसाठी निवडण्यात आले. विशाखापट्टणममध्ये मालिकेतील दुसऱ्या सामन्यात धोनीने त्याच्या पाचव्या एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय सामन्यात केवळ १२३ चेंडूत १४८ धावा केला श्रीलंकेच्या द्विपक्षीय एकदिवसीय मालिकेच्या पहिल्या दोन सामन्यांमध्ये धोनीला काही फलंदाजीची संधी होती आणि सवाई  मानसिंग स्टेडियम (जयपूर) येथे झालेल्या तिसऱ्या एकदिवसीय सामन्यात त्याला ३ क्रमांकावर खेळण्याची संधी  मिळाली. कुमार संगकाराच्या शतकामुळे  श्रीलंकेने २९९ धावांचे लक्ष्य ठेवले होते. भारताने तेंडुलकरला लवकर गमावले. धोनीला धावगती वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन देण्यात आले आणि त्याने १४५ चेंडूंत नाबाद १८३ धावा केल्या आणि भारताने  हा सामना जिंकला. धोनीने सर्वाधिक धावसंख्येसह (३४६) मालिका संपविली आणि त्यांच्या प्रयत्नांकरिता मॅन ऑफ द सिरीज पुरस्कार दिला. डिसेंबर २००५ मध्ये धोनीला बीसीसीआयने बी-ग्रेडचा करार दिला.२००९मध्ये भारत आणि ऑस्ट्रेलियादरम्यान झालेल्या मालिका दरम्यान धोनीने दुसऱ्या एकदिवसीय सामन्यात केवळ १०७ चेंडूंमध्ये १२४ धावांची खेळी केली आणि ९१ चेंडूत ७१ धावा केल्या. युवराज सिंगसह त्याने भारताला ६ गडी राखून तिसरा एकदिवसीय सामना जिंकून दिला. धोनीने ३० सप्टेंबर २००९ रोजी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये आपली पहिली  विकेट घेतली. त्याने चॅम्पियन्स ट्रॉफीच्या सामन्यात  वेस्टइंडीजच्या ट्रेविस डॉउलिनला आउट केले == २००७ आयसीसी विश्वचषक ट्वेंटी -२०== धोनीला  २००७  मध्ये पहिल्यांदा टी -२०  विश्वकरंडक जिंकण्यासाठी निवडले होते. त्याने स्कॉटलंडविरुद्ध कप्तान पदावर पदार्पण केले परंतु सामना संपला होता.  त्यानंतर त्याने दक्षिण आफ्रिकेतील आयसीसी विश्वचषक ट्वेंटी -२० स्पर्धेत भारताला २४ सप्टेंबर २००७ रोजी तीव्र लढतीत पाकिस्तानवर विजय मिळवून दिला आणि दुसऱ्या  कोणत्याही प्रकारात विश्वचषक जिंकणारा कपिल देव नंतर दुसरा भारतीय कर्णधार बनला.   == २०११ क्रिकेट विश्वचषक== धोनीच्या नेतृत्वाखाली भारताने २०११ विश्वचषक जिंकला. २७५ धावांच्या आव्हानाचा पाठलाग करताना श्रीलंकेविरूद्धच्या फाइनलमध्ये धोनीने फलंदाजीची मागणी वाढविली. जेव्हा त्याने फलंदाजी करायला सुरुवात केली तेव्हा भारताला प्रति षटक ६ धावा आवश्यक होत्या. गौतम गंभीरने चांगली भागीदारी केली. चांगली टोलेबाजी आणि सक्रिय धावण्यामुळे, त्यांनी आवश्यक धावगती राखली. नंतर त्याने चौकारांच्या अधिक वारंवारतेने वेग वाढविला आणि ७९ चेंडूत ८ चौकार आणि २ षटकारांसह नाबाद ९१ धावा केल्या. धोनीला या सामन्यात मॅन ऑफ दी मॅच पुरस्कार मिळाला. == २०१५ क्रिकेट विश्वचषक== ऑस्ट्रेलिया आणि न्यू झीलंडमध्ये झालेल्या २०१५ विश्वचषक स्पर्धेसाठी धोनीला डिसेंबर २०१४  मध्ये बीसीसीआयने ३० सदस्यीय संघाचा कर्णधार म्हणून नामांकित केले होते. कप्तानपदाच्या नेतृत्वाखाली भारत उपान्त्यपूर्व फेरीत प्रवेश मिळवू शकला त्या आधी भारताने  क्वार्टर फाइनलमध्ये बांग्लादेशचा पराभव केला होता. परंतु उपांत्यफेरीमध्ये भारताला ऑस्ट्रेलियाकडून हार मिळाली. या विश्वचषक स्पर्धेत भारताने  सातत्याने सात सामने जिंकले आणि विश्वचषक स्पर्धेत एकूण अकरा  सामने जिंकले होते. == भारताचा कर्णधार== धोनीने भारताचे नेतृत्व करत असताना डिसेंबर २००९मध्ये आयसीसी कसोटी क्रमवारीत भारत १ क्रमांकावर पोहचले  होते. २ एप्रिल २०११  रोजी श्रीलंकेविरुद्ध २०११ च्या आयसीसी क्रिकेट विश्वकरंडक स्पर्धेत विजयी झाल्यानंतर, तेंडुलकरने सांगितले की धोनीचा शांत स्वभाव हा त्याच्या सर्व सहकाऱ्यांवर थांबला होता आणि त्याने धोनीची दबाव हाताळण्याची क्षमता अविश्वसनीय असल्याचे सांगितले. मार्च २०१३ मध्ये धोनीने ४९ कसोटी सामन्यात सौरव गांगुलीच्या २१विजय मिळवल्याचा विक्रम मोडला तेव्हा तो  सर्वात यशस्वी भारतीय कर्णधार बनला. जून २०१३ मध्ये, भारताने आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी २०१३ च्या आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी जिंकली  आणि धोनीच्या कप्तानपदाच्या आधारे इंग्लंडला फाइनलमध्ये पाच धावांनी पराभूत केले. श्रीलंकेविरुद्धच्या उपांत्य फेरीनंतर आणि दक्षिण आफ्रिका, वेस्ट इंडीज आणि पाकिस्तान यांना गट पातळीत पराभूत केले, महेंद्र सिंग धोनीला सर्वोत्तम कर्णधार मानले जाते. == इंडियन प्रीमियर लीग== [[चित्र:MS Dhoni in 2011.jpg|इवलेसे]] धोनीने चेन्नई सुपरकिंग्जसोबत  १५ लक्ष डॉलर्सचा करार केला होता. यामुळे प्रथम हंगामाच्या लिलावासाठी आयपीएलमध्ये तो सर्वात महागडा खेळाडू बनला.  त्याच्या कर्णधारपदाखाली, चेन्नई सुपर किंग्जने २०१० आणि २०११ आणि २०१८ आणि २०२१ आणि 2023 प्रीमियर लीगचे खिताब आणि २०१० आणि २०१४ चे चॅम्पियन्स लीग टी -२० खिताब जिंकले. दोन वर्षांसाठी सीएसके स्थगित झाल्यानंतर, २०१६ मध्ये रुईसिंग पुणे सुपरर्जेंटने १९ लक्ष अमेरिकी डॉलर्सची खरेदी केली होती आणि त्याला कर्णधार म्हणून नामांकन देण्यात आले होते. तथापि, त्याची टीम ७ व्या स्थानावर राहिली. २०१७ मध्ये, त्यांची टीम फाइनलमध्ये पोहोचली, जिथे ते मुंबई इंडियन्सकडून  हारले. २०१८ च्या आयपीएल हंगामात चेन्नई सुपरकिंग्ज आयपीएलमध्ये परतला आणि फ्रॅंचाइजीचे नेतृत्व करण्यासाठी धोनीला पुन्हा निवडण्यात आले. धोनीने टूर्नामेंटमध्ये ४५५ धावा केल्या आणि आपल्या टीमला आयपीएलचे तिसरे विजेतेपद जिंकून दिले.धोनीने 2019च्या आयपीएल मध्ये चेन्नई सुपर किंगजला आठव्यांदा फायनलमध्ये प्रवेश करून दिला. विरोधक मुंबई इंडियन्स होते.त्यांनी टॉस जिंकून बॅटिंग घेतली व 149 धावा काढल्या. पण चेन्नईला 149 धावा निघाल्या नाहीत. शेवटच्या चेंडूवर 2 धावा पाहिजे असतात चेन्नई पराभूत झाली आणि उपविजेतेपद त्यांना स्वीकारावे लागले.2020च्या आयपीएल मध्ये चेन्नई शेवटच्या स्थानावर होती , दरवर्षी टॉप 4 मधली टीम शेवट होती,शेवट मॅच झाल्यावर धोनीला विचारले गेले ,' तू 2021 ची आयपीएल खेळशील का ? ' तेव्हा धोनी म्हणाला ' उफकोर्सली नॉट ' पण धोनीने 2021 ची आयपीएल खेळली . धोनीने CSK ला फायनल पर्यंत पोहचवले . फायनल KKR विरुद्ध होती CSK ने पहिल्यांदा बॅटिंग करत 192 धावा केल्या . CSK ने धोनीच्या नेतृतवाखाली 165 धावांवर रोखले व माहिने CSK ला इंडियन प्रीमियर लीगचे चौथे विजेतेपद जिंकून दिले. {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:right; width:70%;" |- | colspan="11" style="text-align:center;" |'''आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामने प्रदर्शन''' |- style="text-align:center;" !'''#''' ! !!'''विरुद्ध'''!!'''सामने'''!!'''धावा'''!!'''सरासरी'''!!'''सर्वोच्च'''!!'''१००'''!!'''५०'''!!'''झेल'''!!'''यष्टीचीत''' |- |१ | || style="text-align:left;" |आफ्रिका एकादश<ref name="team">Dhoni was representing Asia XI</ref>|| ३||१७४||८७.००||१३९*||१||०||३||३ |- |२ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|AUS}} ऑस्ट्रेलिया||२३||६९०||४३.१२||१२४||१||३||२६||९ |- |३ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|BGD}} बांगलादेश||९||२४७||६१.७५||१०१*||१||१||९||६ |- |४ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|BMU}} बर्म्युडा||१||२९||२९.००||२९||०||०||१||० |- |५ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|ENG}} इंग्लंड||१८||५०१||३३.४०||९६||०||३||१९||७ |- |६ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|HKG}} हॉंगकॉंग||१||१०९||-||१०९*||१||०||१||३ |- |७ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|NZL}} न्यू झीलँड||९||२६९||६७.२५||८४*||०||२||७||२ |- |८ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|PAK}} पाकिस्तान||२३||९२०||५४.११||१४८||१||७||२२||६ |- |९ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|SCO}} स्कॉटलंड||१||-||-||-||-||-||२||- |- |१० | || style="text-align:left;" |{{flagicon|ZAF}}दक्षिण आफ्रिका||१०||१९६||२४.५०||१०७||०||१||७||१ |- |११ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|LKA}} श्रीलंका||३८||१५१४||६३.०८||१८३*||२||१२||३८||९ |- |१२ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|WIN}} वेस्ट इंडीज||१८||४९९||४९.९०||९५||०||३||१६||४ |- |१३ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|ZWE}} झिम्बाब्वे||२||१२३||१२३.००||६७*||०||२||०||१ |- | colspan="3" style="text-align:center;" | '''Total'''|| '''१५६'''|| '''५२७१'''|| '''५१.६७'''||'''१८३*'''||'''७'''||'''३४'''||'''१५१'''||'''५१''' |} '''शतक''': {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left; width:70%;" |- | colspan="7" style="text-align:center;"| '''आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामने शतक''' |- style="text-align:center;" !'''#'''!!'''धावा'''!!'''सामने'''!!'''विरुद्ध'''!!'''मैदान'''!!'''शहर/देश'''!!'''वर्ष''' |- |१||style="text-align:right;"|१४८||style="text-align:right;"|५||{{cr|Pakistan}}||[[ACA-VDCA स्टेडियम]]||[[विशाखापट्टणम]], भारत||२००५ |- |२||style="text-align:right;"|'''१८३'''*||style="text-align:right;"|२२||{{cr|Sri Lanka}}||[[Sawai Mansingh स्टेडियम]]||[[जयपुर]], भारत||२००५ |- |३||style="text-align:right;"|१३९*||style="text-align:right;"|७४||[[Africa XI cricket team|Africa XI]]<ref name="team"/>||[[MA Chidambaram स्टेडियम]]||[[चेन्नई]], भारत||२००७ |- |४||style="text-align:right;"|१०९*||style="text-align:right;"|१०९||{{cr|Hong Kong}}||[[National स्टेडियम, Karachi|National स्टेडियम]]||[[कराची]], [[पाकिस्तान]]||२००८ |- |५||style="text-align:right;"|१२४||style="text-align:right;"|१४३||{{cr|Australia}}||[[Vidarbha Cricket Association|VCA स्टेडियम]]||[[नागपूर]], भारत||२००९ |- |६||style="text-align:right;"|१०७||style="text-align:right;"|१५२||{{cr|Sri Lanka}}||[[Vidarbha Cricket Association|VCA स्टेडियम]]||नागपूर, भारत||२००९ |- |७||style="text-align:right;"|१०१*||style="text-align:right;"|१५६||{{cr|Bangladesh}}||[[Sher-e-Bangla Cricket स्टेडियम]]||[[ढाका]], [[बांगलादेश]]||२०१० |} === मालिकावीर === :{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left;" width=70% |- !क्र!!मालिका (विरुद्ध)!!हंगाम!!मालिका प्रदर्शन |- |style="text-align:right;"|१||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]] संघ [[भारत क्रिकेट|भारतात]] एकदिवसीय मालिका||२००५/०६||३४६ धावा (७ सामने & ५ डाव, १x१००, १x५०); ६ झेल & ३ [[यष्टीचीत]] |- |style="text-align:right;"|२||[[भारतीय क्रिकेट संघाचा बांगलादेश दौरा, २००७|भारतीय संघ बांगलादेशात]], एकदिवसीय मालिका||२००७||१२७ धावा (२ सामने & २ डाव, १x५०); १ झेल & २ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|३||[[भारत क्रिकेट|भारत]] संघ [[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]] एकदिवसीय मालिका||२००८||१९३ धावा (५ सामने & ५ डाव, २x५०); ३ झेल & १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|४||[[भारत क्रिकेट|भारत]] संघ [[वेस्ट इंडीज क्रिकेट|वेस्ट इंडीज]], एकदिवसीय मालिका||२००९||१८२ धावा (४ सामने & ३ डाव सरासरी ९१); ४ झेल & १ यष्टीचीत |} '''सामनावीर''': :{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left;" width=70% |- style="text-align:center;" !क्र!!विरुद्ध!!मैदान!!हंगाम!!सामना प्रदर्शन |- |style="text-align:right;"|१||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[विशाखापट्टणम]]||२००४/०५||१४८ (१२३b, १५x४, ४x६); २ झेल |- |style="text-align:right;"|२||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[जयपूर]]||२००५/०६||१८३* (१४५b, १५x४, १०x६); १ झेल |- |style="text-align:right;"|३||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[गद्दाफी स्टेडियम, लाहोर|लाहोर]]||२००५/०६||७२ (४६b, १२x४); ३ झेल |- |style="text-align:right;"|४||[[बांगलादेश क्रिकेट|बांगलादेश]]||[[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान|मिरपूर]]||२००७||९१* (१०६b, ७x४); १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|५||Africa XI<ref name="team"/>||[[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|चेन्नई]]||२००७||१३९* (९७b, १५x४, ५x६); ३ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|६||[[ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|ऑस्ट्रेलिया]]||[[चंडीगढ]] ||२००७||५०* ( ३५ b, ५x४ १x६); २ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|७||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[गुवाहाटी]] ||२००७||६३, १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|८||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[कराची]]||२००८||६७, २ झेल |- |style="text-align:right;"|९||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान|कोलंबो]]||२००८||७६, २ झेल |- |style="text-align:right;"|१०||[[न्यू झीलँड क्रिकेट|न्यू झीलँड]]||[[मॅकलीन पार्क|नेपियर]] ||२००९||८४*, १ झेल & १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|११||[[वेस्ट इंडीज क्रिकेट|वेस्ट इंडीज]]||[[बोसेजू मैदान, सेंट लुशिया|सेंट लुशिया]]||२००९||४६*, २ झेल & १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|१२||[[ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|ऑस्ट्रेलिया]]||[[विदर्भ क्रिकेट असोसियेशन मैदान|नागपूर]] ||२००९||१२४, १ झेल, १ यष्टीचीत & १ Runout |- |style="text-align:right;"|१३||[[बांगलादेश क्रिकेट|बांगलादेश]]||[[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान|मिरपूर]]||२०१०||१०१* (१०७b, ९x४) |} === कसोटी सामने === '''कसोटी प्रदर्शन''': {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:right; width:70%;" |- | colspan="10" style="text-align:center;"| '''Test career records by opposition''' |- style="text-align:center;" !'''#'''!!'''विरुद्ध'''!!'''सामने'''!!'''धावा'''!!'''सरासरी'''!!'''सर्वोच्च'''!!'''१००'''!!'''५०'''!!'''झेल'''!!'''यष्टीचीत''' |- |१||style="text-align:left;"|{{flagicon|AUS}} ऑस्ट्रेलिया||८||४४८||३४.४६||९२||०||४||१८||६ |- |२||style="text-align:left;"|{{flagicon|BGD}} बांगलादेश||२||१०४||१०४.००||५१*||०||१||६||१ |- |३||style="text-align:left;"|{{flagicon|ENG}}इंग्लंड||८||३९७||३३.०८||९२||०||४||२४||३ |- |४||style="text-align:left;"|{{flagicon|NZL}} न्यू झीलँड||२||१५५||७७.५०||५६*||०||२||११||१ |- |५||style="text-align:left;"|{{flagicon|PAK}} पाकिस्तान||५||३२३||६४.६०||१४८||१||२||९||१ |- |६||style="text-align:left;"|{{flagicon|ZAF}} दक्षिण आफ्रिका||७||२१८||२७.२५||१३२*||१||१||६||१ |- |७||style="text-align:left;"|{{flagicon|LKA}}श्रीलंका||६||३६३||६०.५०||११०||२||१||१५||१ |- |८||style="text-align:left;"|{{flagicon|WIN}} वेस्ट इंडीज||४||१६८||२४.००||६९||०||१||१३||४ |- | colspan="2" style="text-align:center;"|'''Total'''||'''४२'''||'''२१७६'''||'''४०.२९'''||'''१४८'''||'''४'''||'''१६'''||'''१०२'''||'''१८''' |} '''शतक''': {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left; width:70%;" |- | colspan="7" style="text-align:center;"| '''Test centuries''' |- style="text-align:center;" !'''#'''!!'''धावा'''!!'''सामने'''!!'''विरुद्ध'''!!'''मैदान'''!!'''शहर'''!!'''वर्ष''' |- | १||style="text-align:right;"|१४८||style="text-align:right;"|५||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[इक्बाल स्टेडियम, फैसलाबाद|इक्बाल मैदान]]||[[फैसलाबाद]], [[पाकिस्तान]]||२००६ |- | २||style="text-align:right;"|११०||style="text-align:right;"|३८||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[सरदार पटेल मैदान]]||[[अमदाबाद|अमदावाद]], भारत||२००९ |- | ३||style="text-align:right;"|१००*||style="text-align:right;"|४०||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[ब्रेबॉर्न मैदान]]||[[मुंबई]], भारत||२००९ |- | ४||style="text-align:right;"|१३२*||style="text-align:right;"|४२||[[दक्षिण आफ्रिका क्रिकेट|दक्षिण आफ्रिका]]||[[इडन गार्डन्स|ईडन गार्डन्स]]||[[कोलकाता]], भारत||२०१० |} '''सामनावीर''': :{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left;" width=70% |- style="text-align:center;" !क्र!!विरुद्ध!!मैदान!!हंगाम!!सामना प्रदर्शन |- |style="text-align:right;"|१||[[ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|ऑस्ट्रेलिया]]||[[मोहाली]]||२००८||९२ & ६८* |} == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == {{Stub-भारतीय क्रिकेटपटू}} {{क्रम |यादी=[[भारत राष्ट्रीय क्रिकेट कर्णधारांची यादी|भारतीय क्रिकेट संघाचे कर्णधार]] |पासून=[[इ.स. २००८]] |पर्यंत=[[इ.स. २०१५]] |मागील=[[राहुल द्रविड]] |पुढील=[[विराट कोहली]] }} {{भारतीय संघ - क्रिकेट विश्वचषक, २०११}} {{भारतीय संघ - क्रिकेट विश्वचषक, २००७}} {{चेन्नई सुपर किंग्स संघ २०१० २०-२० चॅंपियन्स लीग}} {{भारतीय संघ २०१५ क्रिकेट विश्वचषक}} {{रायझिंग पुणे सुपरजायंट संघ}} {{राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्कार}} [[वर्ग:भारतीय यष्टिरक्षक|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारतातील पुरुष क्रिकेट खेळाडू|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारताचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारताचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारतीय क्रिकेट संघाचे नायक|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:भारतीय कसोटी क्रिकेट कर्णधार]] [[वर्ग:चेन्नई सुपर किंग्स माजी खेळाडू]] [[वर्ग:पद्मभूषण पुरस्कारविजेते]] rk0qg0imoo9jjmi5tai17by8nusgh28 2580860 2580858 2025-06-18T08:12:03Z 2401:4900:7978:9357:0:0:1220:5ED6 2580860 wikitext text/x-wiki [[File:Mahendra Singh Dhoni receiving Padma Bhushan.jpg|इवलेसे]] '''महेंद्र सिंह धोनींचा''' जन्म ७ जुलै १९८१ रोजी राजपूत परिवार मध्ये झाला होता. 'माही' व 'एम.एस. धोनी' या नावाने तो ओळखला जातो.त्या सोबतच तो 'कॅप्टन कूल' या नावाने प्रख्यात आहे. त्याने २००७  पासून २०१६ पर्यंत मर्यादित षटकांच्या फॉर्मेटमध्ये आणि २००८ पासून २०१४ पर्यंत कसोटी फॉर्मेटमध्ये भारतीय राष्ट्रीय संघाचा कर्णधार म्हणून काम केले आहे. त्याने  २००७ च्या आयसीसी विश्वचषक टी -२०, २०१० आणि २०१६ आशिया कप,हा कप २०११ आयसीसी क्रिकेट विश्वचषक आणि २०१३ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी जिंकली.तो उजव्या हाताने फलंदाजी व विकेटकीपिंग करतो. धोनी हा एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय सामन्यांमधील सर्वाधिक धावा करणारा फलंदाज आहे. त्याने १०,०००पेक्षा जास्त धावा केल्या आहेत आणि मर्यादित षटकांच्या फॉर्मेटमध्ये तो प्रभावी "फिनिशर" मानला जातो. == भारतीय अ संघ == २००३/२००४ च्या हंगामातील त्याच्या प्रयत्नांसाठी त्याला विशेषकरून एकदिवसीय सामन्यांमध्ये ओळखले गेले होते आणि झिंबाब्वे आणि केन्या दौऱ्यासाठी भारत अ संघाची निवड केली गेली होती. हरारे स्पोर्ट्स क्लबमध्ये झिंबाब्वे इलेव्हनविरुद्ध धोनीने ७ झेल आणि ४ यष्टीचीतसह सर्वोत्तम यष्टीरक्षण केले. केन्यातील राष्ट्रकुल स्पर्धेत, धोनीच्या अर्धशतकामुळे पाकिस्तान अ विरुद्ध झालेल्या २२३ धावांचा पाठलाग करण्यास भारताला मदत झाली. त्याने चांगली कामगिरी बजावत मागोमाग शतकं बनवली. धोनीने त्या संघाविरुद्ध ३६२ धावा बनविल्या. == एकदिवसीय कारकीर्द== २००० च्या दशकाच्या सुरुवातीस भारतीय एकदिवसीय संघात राहुल द्रविड यष्टीरक्षक असल्यामुळे फलंदाजीत प्रतिभेची कमतरता नव्हती. कसोटी संघामध्ये नामांकित पार्थिव पटेल आणि दिनेश कार्तिक (दोन्ही भारत - १९ कर्णधार) यांच्यासारख्या प्रतिभावान खेळाडूंनी यष्टीरक्षक म्हणून प्रवेश दिला. धोनीने भारत अ संघात एक चिन्ह बनविल्यानंतर  २००४/२००५  मध्ये बांगलादेश दौऱ्यासाठी एकदिवसीय संघात त्याची निवड झाली. धोनीचे एकदिवसीय कारकिर्दीत पदार्पण चांगले गेले नाही, तो आपल्या पहिल्या सामन्यात धावचीत झाला. बांग्लादेशविरूद्ध मालिका सरासरीची असूनही धोनीला पाकिस्तानच्या एकदिवसीय मालिकेसाठी निवडण्यात आले. विशाखापट्टणममध्ये मालिकेतील दुसऱ्या सामन्यात धोनीने त्याच्या पाचव्या एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय सामन्यात केवळ १२३ चेंडूत १४८ धावा केला श्रीलंकेच्या द्विपक्षीय एकदिवसीय मालिकेच्या पहिल्या दोन सामन्यांमध्ये धोनीला काही फलंदाजीची संधी होती आणि सवाई  मानसिंग स्टेडियम (जयपूर) येथे झालेल्या तिसऱ्या एकदिवसीय सामन्यात त्याला ३ क्रमांकावर खेळण्याची संधी  मिळाली. कुमार संगकाराच्या शतकामुळे  श्रीलंकेने २९९ धावांचे लक्ष्य ठेवले होते. भारताने तेंडुलकरला लवकर गमावले. धोनीला धावगती वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन देण्यात आले आणि त्याने १४५ चेंडूंत नाबाद १८३ धावा केल्या आणि भारताने  हा सामना जिंकला. धोनीने सर्वाधिक धावसंख्येसह (३४६) मालिका संपविली आणि त्यांच्या प्रयत्नांकरिता मॅन ऑफ द सिरीज पुरस्कार दिला. डिसेंबर २००५ मध्ये धोनीला बीसीसीआयने बी-ग्रेडचा करार दिला.२००९मध्ये भारत आणि ऑस्ट्रेलियादरम्यान झालेल्या मालिका दरम्यान धोनीने दुसऱ्या एकदिवसीय सामन्यात केवळ १०७ चेंडूंमध्ये १२४ धावांची खेळी केली आणि ९१ चेंडूत ७१ धावा केल्या. युवराज सिंगसह त्याने भारताला ६ गडी राखून तिसरा एकदिवसीय सामना जिंकून दिला. धोनीने ३० सप्टेंबर २००९ रोजी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये आपली पहिली  विकेट घेतली. त्याने चॅम्पियन्स ट्रॉफीच्या सामन्यात  वेस्टइंडीजच्या ट्रेविस डॉउलिनला आउट केले == २००७ आयसीसी विश्वचषक ट्वेंटी -२०== धोनीला  २००७  मध्ये पहिल्यांदा टी -२०  विश्वकरंडक जिंकण्यासाठी निवडले होते. त्याने स्कॉटलंडविरुद्ध कप्तान पदावर पदार्पण केले परंतु सामना संपला होता.  त्यानंतर त्याने दक्षिण आफ्रिकेतील आयसीसी विश्वचषक ट्वेंटी -२० स्पर्धेत भारताला २४ सप्टेंबर २००७ रोजी तीव्र लढतीत पाकिस्तानवर विजय मिळवून दिला आणि दुसऱ्या  कोणत्याही प्रकारात विश्वचषक जिंकणारा कपिल देव नंतर दुसरा भारतीय कर्णधार बनला.   == २०११ क्रिकेट विश्वचषक== धोनीच्या नेतृत्वाखाली भारताने २०११ विश्वचषक जिंकला. २७५ धावांच्या आव्हानाचा पाठलाग करताना श्रीलंकेविरूद्धच्या फाइनलमध्ये धोनीने फलंदाजीची मागणी वाढविली. जेव्हा त्याने फलंदाजी करायला सुरुवात केली तेव्हा भारताला प्रति षटक ६ धावा आवश्यक होत्या. गौतम गंभीरने चांगली भागीदारी केली. चांगली टोलेबाजी आणि सक्रिय धावण्यामुळे, त्यांनी आवश्यक धावगती राखली. नंतर त्याने चौकारांच्या अधिक वारंवारतेने वेग वाढविला आणि ७९ चेंडूत ८ चौकार आणि २ षटकारांसह नाबाद ९१ धावा केल्या. धोनीला या सामन्यात मॅन ऑफ दी मॅच पुरस्कार मिळाला. == २०१५ क्रिकेट विश्वचषक== ऑस्ट्रेलिया आणि न्यू झीलंडमध्ये झालेल्या २०१५ विश्वचषक स्पर्धेसाठी धोनीला डिसेंबर २०१४  मध्ये बीसीसीआयने ३० सदस्यीय संघाचा कर्णधार म्हणून नामांकित केले होते. कप्तानपदाच्या नेतृत्वाखाली भारत उपान्त्यपूर्व फेरीत प्रवेश मिळवू शकला त्या आधी भारताने  क्वार्टर फाइनलमध्ये बांग्लादेशचा पराभव केला होता. परंतु उपांत्यफेरीमध्ये भारताला ऑस्ट्रेलियाकडून हार मिळाली. या विश्वचषक स्पर्धेत भारताने  सातत्याने सात सामने जिंकले आणि विश्वचषक स्पर्धेत एकूण अकरा  सामने जिंकले होते. == भारताचा कर्णधार== धोनीने भारताचे नेतृत्व करत असताना डिसेंबर २००९मध्ये आयसीसी कसोटी क्रमवारीत भारत १ क्रमांकावर पोहचले  होते. २ एप्रिल २०११  रोजी श्रीलंकेविरुद्ध २०११ च्या आयसीसी क्रिकेट विश्वकरंडक स्पर्धेत विजयी झाल्यानंतर, तेंडुलकरने सांगितले की धोनीचा शांत स्वभाव हा त्याच्या सर्व सहकाऱ्यांवर थांबला होता आणि त्याने धोनीची दबाव हाताळण्याची क्षमता अविश्वसनीय असल्याचे सांगितले. मार्च २०१३ मध्ये धोनीने ४९ कसोटी सामन्यात सौरव गांगुलीच्या २१विजय मिळवल्याचा विक्रम मोडला तेव्हा तो  सर्वात यशस्वी भारतीय कर्णधार बनला. जून २०१३ मध्ये, भारताने आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी २०१३ च्या आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी जिंकली  आणि धोनीच्या कप्तानपदाच्या आधारे इंग्लंडला फाइनलमध्ये पाच धावांनी पराभूत केले. श्रीलंकेविरुद्धच्या उपांत्य फेरीनंतर आणि दक्षिण आफ्रिका, वेस्ट इंडीज आणि पाकिस्तान यांना गट पातळीत पराभूत केले, महेंद्र सिंग धोनीला सर्वोत्तम कर्णधार मानले जाते. == इंडियन प्रीमियर लीग== [[चित्र:MS Dhoni in 2011.jpg|इवलेसे]] धोनीने चेन्नई सुपरकिंग्जसोबत  १५ लक्ष डॉलर्सचा करार केला होता. यामुळे प्रथम हंगामाच्या लिलावासाठी आयपीएलमध्ये तो सर्वात महागडा खेळाडू बनला.  त्याच्या कर्णधारपदाखाली, चेन्नई सुपर किंग्जने २०१० आणि २०११ आणि २०१८ आणि २०२१ आणि 2023 प्रीमियर लीगचे खिताब आणि २०१० आणि २०१४ चे चॅम्पियन्स लीग टी -२० खिताब जिंकले. दोन वर्षांसाठी सीएसके स्थगित झाल्यानंतर, २०१६ मध्ये रुईसिंग पुणे सुपरर्जेंटने १९ लक्ष अमेरिकी डॉलर्सची खरेदी केली होती आणि त्याला कर्णधार म्हणून नामांकन देण्यात आले होते. तथापि, त्याची टीम ७ व्या स्थानावर राहिली. २०१७ मध्ये, त्यांची टीम फाइनलमध्ये पोहोचली, जिथे ते मुंबई इंडियन्सकडून  हारले. २०१८ च्या आयपीएल हंगामात चेन्नई सुपरकिंग्ज आयपीएलमध्ये परतला आणि फ्रॅंचाइजीचे नेतृत्व करण्यासाठी धोनीला पुन्हा निवडण्यात आले. धोनीने टूर्नामेंटमध्ये ४५५ धावा केल्या आणि आपल्या टीमला आयपीएलचे तिसरे विजेतेपद जिंकून दिले.धोनीने 2019च्या आयपीएल मध्ये चेन्नई सुपर किंगजला आठव्यांदा फायनलमध्ये प्रवेश करून दिला. विरोधक मुंबई इंडियन्स होते.त्यांनी टॉस जिंकून बॅटिंग घेतली व 149 धावा काढल्या. पण चेन्नईला 149 धावा निघाल्या नाहीत. शेवटच्या चेंडूवर 2 धावा पाहिजे असतात चेन्नई पराभूत झाली आणि उपविजेतेपद त्यांना स्वीकारावे लागले.2020च्या आयपीएल मध्ये चेन्नई शेवटच्या स्थानावर होती , दरवर्षी टॉप 4 मधली टीम शेवट होती,शेवट मॅच झाल्यावर धोनीला विचारले गेले ,' तू 2021 ची आयपीएल खेळशील का ? ' तेव्हा धोनी म्हणाला ' उफकोर्सली नॉट ' पण धोनीने 2021 ची आयपीएल खेळली . धोनीने CSK ला फायनल पर्यंत पोहचवले . फायनल KKR विरुद्ध होती CSK ने पहिल्यांदा बॅटिंग करत 192 धावा केल्या . CSK ने धोनीच्या नेतृतवाखाली 165 धावांवर रोखले व माहिने CSK ला इंडियन प्रीमियर लीगचे चौथे विजेतेपद जिंकून दिले. {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:right; width:70%;" |- | colspan="11" style="text-align:center;" |'''आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामने प्रदर्शन''' |- style="text-align:center;" !'''#''' ! !!'''विरुद्ध'''!!'''सामने'''!!'''धावा'''!!'''सरासरी'''!!'''सर्वोच्च'''!!'''१००'''!!'''५०'''!!'''झेल'''!!'''यष्टीचीत''' |- |१ | || style="text-align:left;" |आफ्रिका एकादश<ref name="team">Dhoni was representing Asia XI</ref>|| ३||१७४||८७.००||१३९*||१||०||३||३ |- |२ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|AUS}} ऑस्ट्रेलिया||२३||६९०||४३.१२||१२४||१||३||२६||९ |- |३ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|BGD}} बांगलादेश||९||२४७||६१.७५||१०१*||१||१||९||६ |- |४ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|BMU}} बर्म्युडा||१||२९||२९.००||२९||०||०||१||० |- |५ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|ENG}} इंग्लंड||१८||५०१||३३.४०||९६||०||३||१९||७ |- |६ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|HKG}} हॉंगकॉंग||१||१०९||-||१०९*||१||०||१||३ |- |७ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|NZL}} न्यू झीलँड||९||२६९||६७.२५||८४*||०||२||७||२ |- |८ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|PAK}} पाकिस्तान||२३||९२०||५४.११||१४८||१||७||२२||६ |- |९ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|SCO}} स्कॉटलंड||१||-||-||-||-||-||२||- |- |१० | || style="text-align:left;" |{{flagicon|ZAF}}दक्षिण आफ्रिका||१०||१९६||२४.५०||१०७||०||१||७||१ |- |११ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|LKA}} श्रीलंका||३८||१५१४||६३.०८||१८३*||२||१२||३८||९ |- |१२ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|WIN}} वेस्ट इंडीज||१८||४९९||४९.९०||९५||०||३||१६||४ |- |१३ | || style="text-align:left;" |{{flagicon|ZWE}} झिम्बाब्वे||२||१२३||१२३.००||६७*||०||२||०||१ |- | colspan="3" style="text-align:center;" | '''Total'''|| '''१५६'''|| '''५२७१'''|| '''५१.६७'''||'''१८३*'''||'''७'''||'''३४'''||'''१५१'''||'''५१''' |} '''शतक''': {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left; width:70%;" |- | colspan="7" style="text-align:center;"| '''आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामने शतक''' |- style="text-align:center;" !'''#'''!!'''धावा'''!!'''सामने'''!!'''विरुद्ध'''!!'''मैदान'''!!'''शहर/देश'''!!'''वर्ष''' |- |१||style="text-align:right;"|१४८||style="text-align:right;"|५||{{cr|Pakistan}}||[[ACA-VDCA स्टेडियम]]||[[विशाखापट्टणम]], भारत||२००५ |- |२||style="text-align:right;"|'''१८३'''*||style="text-align:right;"|२२||{{cr|Sri Lanka}}||[[Sawai Mansingh स्टेडियम]]||[[जयपुर]], भारत||२००५ |- |३||style="text-align:right;"|१३९*||style="text-align:right;"|७४||[[Africa XI cricket team|Africa XI]]<ref name="team"/>||[[MA Chidambaram स्टेडियम]]||[[चेन्नई]], भारत||२००७ |- |४||style="text-align:right;"|१०९*||style="text-align:right;"|१०९||{{cr|Hong Kong}}||[[National स्टेडियम, Karachi|National स्टेडियम]]||[[कराची]], [[पाकिस्तान]]||२००८ |- |५||style="text-align:right;"|१२४||style="text-align:right;"|१४३||{{cr|Australia}}||[[Vidarbha Cricket Association|VCA स्टेडियम]]||[[नागपूर]], भारत||२००९ |- |६||style="text-align:right;"|१०७||style="text-align:right;"|१५२||{{cr|Sri Lanka}}||[[Vidarbha Cricket Association|VCA स्टेडियम]]||नागपूर, भारत||२००९ |- |७||style="text-align:right;"|१०१*||style="text-align:right;"|१५६||{{cr|Bangladesh}}||[[Sher-e-Bangla Cricket स्टेडियम]]||[[ढाका]], [[बांगलादेश]]||२०१० |} === मालिकावीर === :{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left;" width=70% |- !क्र!!मालिका (विरुद्ध)!!हंगाम!!मालिका प्रदर्शन |- |style="text-align:right;"|१||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]] संघ [[भारत क्रिकेट|भारतात]] एकदिवसीय मालिका||२००५/०६||३४६ धावा (७ सामने & ५ डाव, १x१००, १x५०); ६ झेल & ३ [[यष्टीचीत]] |- |style="text-align:right;"|२||[[भारतीय क्रिकेट संघाचा बांगलादेश दौरा, २००७|भारतीय संघ बांगलादेशात]], एकदिवसीय मालिका||२००७||१२७ धावा (२ सामने & २ डाव, १x५०); १ झेल & २ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|३||[[भारत क्रिकेट|भारत]] संघ [[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]] एकदिवसीय मालिका||२००८||१९३ धावा (५ सामने & ५ डाव, २x५०); ३ झेल & १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|४||[[भारत क्रिकेट|भारत]] संघ [[वेस्ट इंडीज क्रिकेट|वेस्ट इंडीज]], एकदिवसीय मालिका||२००९||१८२ धावा (४ सामने & ३ डाव सरासरी ९१); ४ झेल & १ यष्टीचीत |} '''सामनावीर''': :{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left;" width=70% |- style="text-align:center;" !क्र!!विरुद्ध!!मैदान!!हंगाम!!सामना प्रदर्शन |- |style="text-align:right;"|१||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[विशाखापट्टणम]]||२००४/०५||१४८ (१२३b, १५x४, ४x६); २ झेल |- |style="text-align:right;"|२||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[जयपूर]]||२००५/०६||१८३* (१४५b, १५x४, १०x६); १ झेल |- |style="text-align:right;"|३||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[गद्दाफी स्टेडियम, लाहोर|लाहोर]]||२००५/०६||७२ (४६b, १२x४); ३ झेल |- |style="text-align:right;"|४||[[बांगलादेश क्रिकेट|बांगलादेश]]||[[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान|मिरपूर]]||२००७||९१* (१०६b, ७x४); १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|५||Africa XI<ref name="team"/>||[[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|चेन्नई]]||२००७||१३९* (९७b, १५x४, ५x६); ३ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|६||[[ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|ऑस्ट्रेलिया]]||[[चंडीगढ]] ||२००७||५०* ( ३५ b, ५x४ १x६); २ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|७||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[गुवाहाटी]] ||२००७||६३, १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|८||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[कराची]]||२००८||६७, २ झेल |- |style="text-align:right;"|९||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान|कोलंबो]]||२००८||७६, २ झेल |- |style="text-align:right;"|१०||[[न्यू झीलँड क्रिकेट|न्यू झीलँड]]||[[मॅकलीन पार्क|नेपियर]] ||२००९||८४*, १ झेल & १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|११||[[वेस्ट इंडीज क्रिकेट|वेस्ट इंडीज]]||[[बोसेजू मैदान, सेंट लुशिया|सेंट लुशिया]]||२००९||४६*, २ झेल & १ यष्टीचीत |- |style="text-align:right;"|१२||[[ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|ऑस्ट्रेलिया]]||[[विदर्भ क्रिकेट असोसियेशन मैदान|नागपूर]] ||२००९||१२४, १ झेल, १ यष्टीचीत & १ Runout |- |style="text-align:right;"|१३||[[बांगलादेश क्रिकेट|बांगलादेश]]||[[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान|मिरपूर]]||२०१०||१०१* (१०७b, ९x४) |} === कसोटी सामने === '''कसोटी प्रदर्शन''': {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:right; width:70%;" |- | colspan="10" style="text-align:center;"| '''Test career records by opposition''' |- style="text-align:center;" !'''#'''!!'''विरुद्ध'''!!'''सामने'''!!'''धावा'''!!'''सरासरी'''!!'''सर्वोच्च'''!!'''१००'''!!'''५०'''!!'''झेल'''!!'''यष्टीचीत''' |- |१||style="text-align:left;"|{{flagicon|AUS}} ऑस्ट्रेलिया||८||४४८||३४.४६||९२||०||४||१८||६ |- |२||style="text-align:left;"|{{flagicon|BGD}} बांगलादेश||२||१०४||१०४.००||५१*||०||१||६||१ |- |३||style="text-align:left;"|{{flagicon|ENG}}इंग्लंड||८||३९७||३३.०८||९२||०||४||२४||३ |- |४||style="text-align:left;"|{{flagicon|NZL}} न्यू झीलँड||२||१५५||७७.५०||५६*||०||२||११||१ |- |५||style="text-align:left;"|{{flagicon|PAK}} पाकिस्तान||५||३२३||६४.६०||१४८||१||२||९||१ |- |६||style="text-align:left;"|{{flagicon|ZAF}} दक्षिण आफ्रिका||७||२१८||२७.२५||१३२*||१||१||६||१ |- |७||style="text-align:left;"|{{flagicon|LKA}}श्रीलंका||६||३६३||६०.५०||११०||२||१||१५||१ |- |८||style="text-align:left;"|{{flagicon|WIN}} वेस्ट इंडीज||४||१६८||२४.००||६९||०||१||१३||४ |- | colspan="2" style="text-align:center;"|'''Total'''||'''४२'''||'''२१७६'''||'''४०.२९'''||'''१४८'''||'''४'''||'''१६'''||'''१०२'''||'''१८''' |} '''शतक''': {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left; width:70%;" |- | colspan="7" style="text-align:center;"| '''Test centuries''' |- style="text-align:center;" !'''#'''!!'''धावा'''!!'''सामने'''!!'''विरुद्ध'''!!'''मैदान'''!!'''शहर'''!!'''वर्ष''' |- | १||style="text-align:right;"|१४८||style="text-align:right;"|५||[[पाकिस्तान क्रिकेट|पाकिस्तान]]||[[इक्बाल स्टेडियम, फैसलाबाद|इक्बाल मैदान]]||[[फैसलाबाद]], [[पाकिस्तान]]||२००६ |- | २||style="text-align:right;"|११०||style="text-align:right;"|३८||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[सरदार पटेल मैदान]]||[[अमदाबाद|अमदावाद]], भारत||२००९ |- | ३||style="text-align:right;"|१००*||style="text-align:right;"|४०||[[श्रीलंका क्रिकेट|श्रीलंका]]||[[ब्रेबॉर्न मैदान]]||[[मुंबई]], भारत||२००९ |- | ४||style="text-align:right;"|१३२*||style="text-align:right;"|४२||[[दक्षिण आफ्रिका क्रिकेट|दक्षिण आफ्रिका]]||[[इडन गार्डन्स|ईडन गार्डन्स]]||[[कोलकाता]], भारत||२०१० |} '''सामनावीर''': :{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; text-align:left;" width=70% |- style="text-align:center;" !क्र!!विरुद्ध!!मैदान!!हंगाम!!सामना प्रदर्शन |- |style="text-align:right;"|१||[[ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|ऑस्ट्रेलिया]]||[[मोहाली]]||२००८||९२ & ६८* |} == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == {{Stub-भारतीय क्रिकेटपटू}} {{क्रम |यादी=[[भारत राष्ट्रीय क्रिकेट कर्णधारांची यादी|भारतीय क्रिकेट संघाचे कर्णधार]] |पासून=[[इ.स. २००८]] |पर्यंत=[[इ.स. २०१५]] |मागील=[[राहुल द्रविड]] |पुढील=[[विराट कोहली]] }} {{भारतीय संघ - क्रिकेट विश्वचषक, २०११}} {{भारतीय संघ - क्रिकेट विश्वचषक, २००७}} {{चेन्नई सुपर किंग्स संघ २०१० २०-२० चॅंपियन्स लीग}} {{भारतीय संघ २०१५ क्रिकेट विश्वचषक}} {{रायझिंग पुणे सुपरजायंट संघ}} {{राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्कार}} [[वर्ग:भारतीय यष्टिरक्षक|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारतातील पुरुष क्रिकेट खेळाडू|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारताचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारताचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:भारतीय क्रिकेट संघाचे नायक|धोणी, महेंद्रसिंग]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:भारतीय कसोटी क्रिकेट कर्णधार]] [[वर्ग:चेन्नई सुपर किंग्स माजी खेळाडू]] [[वर्ग:पद्मभूषण पुरस्कारविजेते]] h4x1hp879s965jsk45lhyr3dcq2ejux 4 5742 2580819 2579840 2025-06-17T17:44:05Z MediaWiki message delivery 38883 /* Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates */ नवीन विभाग 2580819 wikitext text/x-wiki {{स्वयं संग्रह | algo = old(7d) | archive = विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा १२ | counter = 0 }} {{जुन्या चर्चा चौकट|search=yes| <center>[[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा १|१]], [[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा २|२]], [[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा ३|३]], [[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा ४|४]], [[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा ५|५]],<br> [[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा ६|६]], [[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा ७|७]],[[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा ८|८]],[[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा ९|९]],[[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा १०|१०]],<br> [[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा ११|११]],[[विकिपीडिया:चावडी/प्रगती/जुनी चर्चा १२|१२]]</center> }} {{सुचालन चावडी}} == Meet the new Movement Charter Drafting Committee members == :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' The Movement Charter Drafting Committee election and selection processes are complete. * The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results|election results have been published]]. 1018 participants voted to elect seven members to the committee: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_Knipel_(Pharos)|Richard Knipel (Pharos)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anne_Clin_(Risker)|Anne Clin (Risker)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Alice_Wiegand_(lyzzy)|Alice Wiegand (Lyzzy)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Micha%C5%82_Buczy%C5%84ski_(Aegis_Maelstrom)|Michał Buczyński (Aegis Maelstrom)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Richard_(Nosebagbear)|Richard (Nosebagbear)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ravan_J_Al-Taie_(Ravan)|Ravan J Al-Taie (Ravan)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Ciell_(Ciell)|Ciell (Ciell)]]'''. * The [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Affiliate-chosen_members|affiliate process]] has selected six members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Anass_Sedrati_(Anass_Sedrati)|Anass Sedrati (Anass Sedrati)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#%C3%89rica_Azzellini_(EricaAzzellini)|Érica Azzellini (EricaAzzellini)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Jamie_Li-Yun_Lin_(Li-Yun_Lin)|Jamie Li-Yun Lin (Li-Yun Lin)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Georges_Fodouop_(Geugeor)|Georges Fodouop (Geugeor)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Manavpreet_Kaur_(Manavpreet_Kaur)|Manavpreet Kaur (Manavpreet Kaur)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates#Pepe_Flores_(Padaguan)|Pepe Flores (Padaguan)]]'''. * The Wikimedia Foundation has [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Wikimedia_Foundation-chosen_members|appointed]] two members: '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Runa_Bhattacharjee_(Runab_WMF)|Runa Bhattacharjee (Runab WMF)]]''', '''[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Jorge_Vargas_(JVargas_(WMF))|Jorge Vargas (JVargas (WMF))]]'''. The committee will convene soon to start its work. The committee can appoint up to three more members to bridge diversity and expertise gaps. If you are interested in engaging with [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Movement Charter]] drafting process, follow the updates [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|on Meta]] and join the [https://t.me/joinchat/U-4hhWtndBjhzmSf Telegram group]. With thanks from the Movement Strategy and Governance team,<br> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ०७:५७, २ नोव्हेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=22177090 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Maryana’s Listening Tour ― South Asia == Hello everyone, As a part of the Wikimedia Foundation Chief Executive Officer Maryana’s Listening Tour, a meeting is scheduled for conversation with communities in South Asia. Maryana Iskander will be the guest of the session and she will interact with South Asian communities or Wikimedians. For more information please visit the event page [[:m: Maryana’s Listening Tour ― South Asia|here]]. The meet will be on Friday 26 November 2021 - 1:30 pm UTC [7:00 pm IST]. We invite you to join the meet. The session will be hosted on Zoom and will be recorded. Please fill this short form, if you are interested to attend the meet. Registration form link is [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScp_Hv7t2eE5UvvYXD9ajmCfgB2TNlZeDQzjurl8v6ILkQCEg/viewform here]. <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Festive Season 2021 edit-a-thon == Dear Wikimedians, CIS-A2K started a series of mini edit-a-thons in 2020. This year, we had conducted Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon so far. Now, we are going to be conducting a [[:m: Festive Season 2021 edit-a-thon|Festive Season 2021 edit-a-thon]] which will be its second iteration. During this event, we encourage you to create, develop, update or edit data, upload files on Wikimedia Commons or Wikipedia articles etc. This event will take place on 11 and 12 December 2021. Be ready to participate and develop content on your local Wikimedia projects. Thank you. on behalf of the organising committee [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:१६, १० डिसेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Jayantanth@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433389 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == First Newsletter: Wikimedia Wikimeet India 2022 == Dear Wikimedians, We are glad to inform you that the [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022|second iteration of Wikimedia Wikimeet India]] is going to be organised in February. This is an upcoming online wiki event that is to be conducted from 18 to 20 February 2022 to celebrate International Mother Language Day. The planning of the event has already started and there are many opportunities for Wikimedians to volunteer in order to help make it a successful event. The major announcement is that [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Submissions|submissions for sessions]] has opened from today until a month (until 23 January 2022). You can propose your session [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Submissions|here]]. For more updates and how you can get involved in the same, please read the [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Newsletter/2021-12-23|first newsletter]] If you want regular updates regarding the event on your talk page, please add your username [[:m: Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2022|here]]. You will get the next newsletter after 15 days. Please get involved in the event discussions, open tasks and so on. [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २०:२८, २३ डिसेंबर २०२१ (IST) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Second Newsletter: Wikimedia Wikimeet India 2022 == Good morning Wikimedians, Happy New Year! Hope you are doing well and safe. It's time to update you regarding [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022|Wikimedia Wikimeet India 2022]], the second iteration of Wikimedia Wikimeet India which is going to be conducted in February. Please note the dates of the event, 18 to 20 February 2022. The [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Submissions|submissions]] has opened from 23 December until 23 January 2022. You can propose your session [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Submissions|here]]. We want a few proposals from Indian communities or Wikimedians. For more updates and how you can get involved in the same, please read the [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Newsletter/2022-01-07|second newsletter]] If you want regular updates regarding the event on your talk page, please add your username [[:m: Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2022|here]]. You will get the next newsletter after 15 days. Please get involved in the event discussions, open tasks and so on. [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ११:०९, ८ जानेवारी २०२२ (IST) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १८:४५, ९ जानेवारी २०२२ (IST) </div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]]. You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... Thank you. '''Feminism and Folklore Team''', [[User:Tiven2240|Tiven2240]] --११:१९, ११ जानेवारी २०२२ (IST) </div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22574381 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- सदस्य:ZI Jony@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Movement Strategy and Governance News – Issue 5 == <section begin="ucoc-newsletter"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Newsletter/5/Global message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 5, January 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe '''[[:m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]]''' if you would like to receive these updates. <div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 16th February 2022. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call for Feedback about the Board elections|continue reading]]) *'''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal Code of Conduct Ratification|continue reading]]) *'''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement Strategy Implementation Grants|continue reading]]) *'''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The New Direction for the Newsletter|continue reading]]) *'''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about MSG on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff Blogs|continue reading]])</div><section end="ucoc-newsletter"/> [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १३:३९, १९ जानेवारी २०२२ (IST) == Wikimedia Wikimeet India 2022 Postponed == Dear Wikimedians, We want to give you an update related to Wikimedia Wikimeet India 2022. [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2022|Wikimedia Wikimeet India 2022]] (or WMWM2022) was to be conducted from 18 to 20 February 2022 and is postponed now. Currently, we are seeing a new wave of the pandemic that is affecting many people around. Although WMWM is an online event, it has multiple preparation components such as submission, registration, RFC etc which require community involvement. We feel this may not be the best time for extensive community engagement. We have also received similar requests from Wikimedians around us. Following this observation, please note that we are postponing the event, and the new dates will be informed on the mailing list and on the event page. Although the main WMWM is postponed, we may conduct a couple of brief calls/meets (similar to the [[:m:Stay safe, stay connected|Stay safe, stay connected]] call) on the mentioned date, if things go well. We'll also get back to you about updates related to WMWM once the situation is better. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १२:५७, २७ जानेवारी २०२२ (IST) <small> Nitesh Gill on behalf of WMWM Centre for Internet and Society </small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [Announcement] Leadership Development Task Force == Dear community members, The [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Invest in Skills and Leadership Development|Invest in Skill and Leadership Development]] Movement Strategy recommendation indicates that our movement needs a globally coordinated effort to succeed in leadership development. The [[:m:Community Development|Community Development team]] is supporting the creation of a global and community-driven [[:m:Leadership Development Task Force]] ([[:m:Leadership Development Task Force/Purpose and Structure|Purpose & Structure]]). The purpose of the task force is to advise leadership development work. The team seeks community feedback on what could be the responsibilities of the task force. Also, if any community member wishes to be a part of the 12-member task force, kindly reach out to us. The feedback period is until 25 February 2022. '''Where to share feedback?''' '''#1''' Interested community members can add their thoughts on the [[:m:Talk:Leadership Development Task Force|Discussion page]]. '''#2''' Interested community members can join a regional discussion on 18 February, Friday through Google Meet. '''Date & Time''' * Friday, 18 February · 7:00 – 8:00 PM IST ([https://zonestamp.toolforge.org/1645191032 Your Timezone]) ([https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=NHVqMjgxNGNnOG9rYTFtMW8zYzFiODlvNGMgY19vbWxxdXBsMTRqbnNhaHQ2N2Y5M2RoNDJnMEBn&tmsrc=c_omlqupl14jnsaht67f93dh42g0%40group.calendar.google.com Add to Calendar]) * Google Meet link: https://meet.google.com/nae-rgsd-vif Thanks for your time. Regards, [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १७:२७, ९ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == International Mother Language Day 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedians, CIS-A2K announced [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon|International Mother Language Day]] mini edit-a-thon which is going to take place on 19 & 20 February 2022. The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate International Mother Language Day. This time we will celebrate the day by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some language-related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about languages or related to languages. Anyone can participate in this event and users can add their names to the given link. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १८:३८, १५ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १०:२०, २२ फेब्रुवारी २०२२ (IST) </div> <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines & Ratification Vote == '''In brief:''' the [[:m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised Enforcement Guidelines]] have been published. Voting to ratify the guidelines will happen from [[:m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|7 March to 21 March 2022]]. Community members can participate in the discussion with the UCoC project team and drafting committee members on 25 February (12:00 UTC) and 4 March (15:00 UTC). Please [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|sign-up]]. '''Details:''' The [[:m:Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of acceptable behavior for the entire Wikimedia movement. The UCoC and the Enforcement Guidelines were written by [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|volunteer-staff drafting committees]] following community consultations. The revised guidelines were published 24 January 2022. '''What’s next?''' '''#1 Community Conversations''' To help to understand the guidelines, the [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] (MSG) team will host conversations with the UCoC project team and drafting committee members on 25 February (12:00 UTC) and 4 March (15:00 UTC). Please [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Conversations|sign-up]]. Comments about the guidelines can be shared [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on the Enforcement Guidelines talk page]]. You can comment in any language. '''#2 Ratification Voting''' The Wikimedia Foundation Board of Trustees released a [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/January 2022 - Board of Trustees on Community ratification of enforcement guidelines of UCoC|statement on the ratification process]] where eligible voters can support or oppose the adoption of the enforcement guidelines through vote. Wikimedians are invited to [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information/Volunteer|translate and share important information]]. A [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|SecurePoll vote]] is scheduled from 7 March to 21 March 2022. [[:m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information#Voting%20eligibility|Eligible voters]] are invited to answer a poll question and share comments. Voters will be asked if they support the enforcement of the UCoC based on the proposed guidelines. Thank you. [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) २१:३६, २२ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] १८:०८, २८ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <section begin="announcement-header" />The Call for Feedback: Board of Trustees elections is now closed <section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" />:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback is now closed}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Call for Feedback: Board of Trustees elections]] is now closed. This Call ran from 10 January and closed on 16 February 2022. The Call focused on [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions#Questions|three key questions]] and received broad discussion [[m:Talk:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Discuss Key Questions|on Meta-wiki]], during meetings with affiliates, and in various community conversations. The community and affiliates provided many proposals and discussion points. The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Reports|reports]] are on Meta-wiki. This information will be shared with the Board of Trustees and Elections Committee so they can make informed decisions about the upcoming Board of Trustees election. The Board of Trustees will then follow with an announcement after they have discussed the information. Thank you to everyone who participated in the Call for Feedback to help improve Board election processes. Thank you, Movement Strategy and Governance<br /><section end="announcement-content" /> [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १३:४६, ५ मार्च २०२२ (IST) == UCoC Enforcement Guidelines Ratification Vote Begins (7 - 21 March 2022) == The ratification of the [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|enforcement guidelines]] has started. Every eligible community member can vote. For instructions on voting using SecurePoll and Voting eligibility, [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter_information|please read this]]. The last date to vote is 21 March 2022. '''Vote here''' - https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 Thank you, [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) २२:४१, ७ मार्च २०२२ (IST) == CIS-A2K Newsletter February 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about February 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, ongoing events and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Launching of WikiProject Rivers with Tarun Bharat Sangh|Wikimedia session with WikiProject Rivers team]] * [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 19 February 2022|Indic Wikisource online meetup]] * [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon]] * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] ; Ongoing events * [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon March 2022|Indic Wikisource Proofreadthon March 2022]] - You can still participate in this event which will run till tomorrow. ;Upcoming Events * [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon|International Women's Month 2022 edit-a-thon]] - The event is 19-20 March and you can add your name for the participation. * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Pune Nadi Darshan 2022]] - The event is going to start by tomorrow. * Annual proposal - CIS-A2K is currently working to prepare our next annual plan for the period 1 July 2022 – 30 June 2023 Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 08:58, 14 March 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २०:१०, १४ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Pune Nadi Darshan 2022: A campaign cum photography contest == Dear Wikimedians, Greetings for the Holi festival! CIS-A2K is glad to announce a campaign cum photography contest, Pune Nadi Darshan 2022, organised jointly by Rotary Water Olympiad and CIS-A2K on the occasion of ‘World Water Week’. This is a pilot campaign to document the rivers in the Pune district on Wikimedia Commons. The campaign period is from 16 March to 16 April 2022. Under this campaign, participants are expected to click and upload the photos of rivers in the Pune district on the following topics - * Beauty of rivers in Pune district * Flora & fauna of rivers in Pune district * Religious & cultural places around rivers in Pune district * Human activities at rivers in Pune district * Constructions on rivers in Pune district * River Pollution in Pune district Please visit the [[:c:commons:Pune Nadi Darshan 2022|event page]] for more details. We welcome your participation in this campaign. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १२:४९, १५ मार्च २०२२ (IST) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Universal Code of Conduct Enforcement guidelines ratification voting is now closed == : ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Greetings, The ratification voting process for the [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) came to a close on 21 March 2022. '''Over {{#expr:2300}} Wikimedians voted''' across different regions of our movement. Thank you to everyone who participated in this process! The scrutinizing group is now reviewing the vote for accuracy, so please allow up to two weeks for them to finish their work. The final results from the voting process will be announced [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|here]], along with the relevant statistics and a summary of comments as soon as they are available. Please check out [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|the voter information page]] to learn about the next steps. You can comment on the project talk page [[metawiki:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|on Meta-wiki]] in any language. You may also contact the UCoC project team by email: ucocproject[[File:At_sign.svg|link=|16x16px|(_AT_)]]wikimedia.org Best regards, [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १५:१०, २३ मार्च २०२२ (IST) == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १९:५८, २६ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Announcing Indic Hackathon 2022 and Scholarship Applications == Dear Wikimedians, we are happy to announce that the Indic MediaWiki Developers User Group will be organizing [[m:Indic Hackathon 2022|Indic Hackathon 2022]], a regional event as part of the main [[mw:Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] taking place in a hybrid mode during 20-22 May 2022. The event will take place in Hyderabad. The regional event will be in-person with support for virtual participation. As it is with any hackathon, the event’s program will be semi-structured i.e. while we will have some sessions in sync with the main hackathon event, the rest of the time will be upto participants’ interest on what issues they are interested to work on. The event page can be seen on [[m:Indic Hackathon 2022|this page]]. In this regard, we would like to invite community members who would like to attend in-person to fill out a [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc1lhp8IdXNxL55sgPmgOKzfWxknWzN870MvliqJZHhIijY5A/viewform?usp=sf_link form for scholarship application] by 17 April, which is available on the event page. Please note that the hackathon won’t be focusing on training of new skills, and it is expected that applications have some experience/knowledge contributing to technical areas of the Wikimedia movement. Please post on the event talk page if you have any queries. [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ००:०१, ८ एप्रिल २०२२ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=23115331 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == CIS-A2K Newsletter March 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about March 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events and ongoing events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session in Rajiv Gandhi University, Arunachal Pradesh|Wikimedia session in Rajiv Gandhi University, Arunachal Pradesh]] * [[c:Commons:RIWATCH|Launching of the GLAM project with RIWATCH, Roing, Arunachal Pradesh]] * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] * [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon]] * [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon March 2022]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Relicensing & digitisation of books, audios, PPTs and images in March 2022|Relicensing & digitisation of books, audios, PPTs and images in March 2022]] * [https://msuglobaldh.org/abstracts/ Presentation on A2K Research in a session on 'Building Multilingual Internets'] ; Ongoing events * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] * Two days of edit-a-thon by local communities [Punjabi & Santali] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 09:33, 16 April 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Extension of Pune Nadi Darshan 2022: A campaign cum photography contest == Dear Wikimedians, As you already know, [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Pune Nadi Darshan]] is a campaign cum photography contest on Wikimedia Commons organised jointly by Rotary Water Olympiad and CIS-A2K. The contest started on 16 March on the occasion of World Water Week and received a good response from citizens as well as organisations working on river issues. Taking into consideration the feedback from the volunteers and organisations about extending the deadline of 16 April, the organisers have decided to extend the contest till 16 May 2022. Some leading organisations have also shown interest in donating their archive and need a sufficient time period for the process. We are still mainly using these topics which are mentioned below. * Beauty of rivers in Pune district * Flora & fauna of rivers in Pune district * Religious & cultural places around rivers in Pune district * Human activities at rivers in Pune district * Constructions on rivers in Pune district * River Pollution in Pune district Anyone can participate still now, so, we appeal to all Wikimedians to contribute to this campaign to enrich river-related content on Wikimedia Commons. For more information, you can visit the [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|event page]]. Regards [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 04:58, 17 April 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Join the South Asia / ESEAP Annual Plan Meeting with Maryana Iskander == Dear community members, In continuation of [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]]'s [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Chief Executive Officer/Maryana’s Listening Tour| listening tour]], the [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Movement Communications]] and [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] teams invite you to discuss the '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan]]'''. The conversations are about these questions: * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|2030 Wikimedia Movement Strategy]] sets a direction toward "knowledge as a service" and "knowledge equity". The Wikimedia Foundation wants to plan according to these two goals. How do you think the Wikimedia Foundation should apply them to our work? * The Wikimedia Foundation continues to explore better ways of working at a regional level. We have increased our regional focus in areas like grants, new features, and community conversations. How can we improve? * Anyone can contribute to the Movement Strategy process. We want to know about your activities, ideas, requests, and lessons learned. How can the Wikimedia Foundation better support the volunteers and affiliates working in Movement Strategy activities? <b>Date and Time</b> The meeting will happen via [https://wikimedia.zoom.us/j/84673607574?pwd=dXo0Ykpxa0xkdWVZaUZPNnZta0k1UT09 Zoom] on 24 April (Sunday) at 07:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1650783659 local time]). Kindly [https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=MmtjZnJibXVjYXYyZzVwcGtiZHVjNW1lY3YgY19vbWxxdXBsMTRqbnNhaHQ2N2Y5M2RoNDJnMEBn&tmsrc=c_omlqupl14jnsaht67f93dh42g0%40group.calendar.google.com add the event to your calendar]. Live interpretation will be available for some languages. Regards, [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १५:४५, १७ एप्रिल २०२२ (IST) == New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today! <br>--The Wikipedia Library Team १८:४७, २६ एप्रिल २०२२ (IST) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- सदस्य:Samwalton9@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=23036656 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Call for Candidates: 2022 Board of Trustees Election == Dear community members, The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees elections]] process has begun. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|Call for Candidates]] has been announced. The Board of Trustees oversees the operations of the Wikimedia Foundation. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees. The Wikimedia community will vote to elect two seats on the Board of Trustees in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board of Trustees. Kindly [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|submit your candidacy]] to join the Board of Trustees. [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १४:२४, २९ एप्रिल २०२२ (IST) == Coming soon: Improvements for templates == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <!--T:11--> [[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]] Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon: The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]] In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. * [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]] Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. We would love to hear your feedback on our talk pages! </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] १६:४३, २९ एप्रिल २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=23222263 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Enabling Section Translation: a new mobile translation experience == {{int:Hello}} Marathi Wikipedians! Apologies as this message is not in Marathi language, {{Int:Please-translate}}. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_engineering WMF Language team] is pleased to let you know that we will like to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Marathi Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test it so you can: *Give us your feedback *Ask us questions *Tell us how to improve it. Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and help us with feedback to make it better. [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: *Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones. *Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device. Marathi Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since data shows significant mobile editing activity. We plan to enable the tool on Marathi Wikipedia in the coming weeks if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats: *As a reply to this message *On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. '''Try the tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation our testing instance]. Once it is enabled on Marathi Wikipedia, you’ll have access to https://mr.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on: *The tool *What you think about our plans to enable it *Your ideas for improving the tool. Thanks, and we look forward to your feedback and questions. [[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) ०४:०६, ३ मे २०२२ (IST) On behalf of the WMF Language team :Thanks for finally getting it to test deployment. I was waiting for it and I am sure many in not just mrwiki but other projects too were waiting for this tool to be deployed. Currently we have huge number of articles but the content is unsourced or not so good. I am confident that this tool will be helpful in translations of good content, bring sources to the content and expansion of numerous stubs. thanks a lot [[सदस्य:QueerEcofeminist|'''<span style="background color: black; color:#008000">QueerEcofeminist</span>''']]^{[[सदस्य चर्चा:QueerEcofeminist|<span style="color: maroon">"संदर्भ द्या! अगदी भांडतानासुध्दा"!!!</span>]]}[they/them/their] ०९:३९, ४ मे २०२२ (IST) ::Thank you, [[सदस्य:QueerEcofeminist|'''QueerEcofeminist''']], for your feedback. We look forward to your community using the tool to translate good quality articles once the Section Translation tool is enabled. [[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) ०६:५८, १० मे २०२२ (IST) '''PS''': Sending your feedback or questions in English is particularly appreciated. But, you can still send them in the language of your choice. == CIS-A2K Newsletter April 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, I hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about April 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, ongoing events and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:Grants talk:Programs/Wikimedia Community Fund/Annual plan of the Centre for Internet and Society Access to Knowledge|Annual Proposal Submission]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Digitisation session with Dakshin Bharat Jain Sabha|Digitisation session with Dakshin Bharat Jain Sabha]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia Commons sessions of organisations working on river issues|Training sessions of organisations working on river issues]] * Two days edit-a-thon by local communities * [[:m:CIS-A2K/Events/Digitisation review and partnerships in Goa|Digitisation review and partnerships in Goa]] * [https://www.youtube.com/watch?v=3WHE_PiFOtU&ab_channel=JessicaStephenson Let's Connect: Learning Clinic on Qualitative Evaluation Methods] ; Ongoing events * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] ; Upcoming event * [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Wikisource Plan 2022-23|Indic Wikisource Work-plan 2022-2023]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 15:47, 11 May 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <section begin="announcement-header" />Wikimedia Foundation Board of Trustees election 2022 - Call for Election Volunteers<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Movement Strategy and Governance team is looking for community members to serve as election volunteers in the upcoming Board of Trustees election. The idea of the Election Volunteer Program came up during the 2021 Wikimedia Board of Trustees Election. This program turned out to be successful. With the help of Election Volunteers we were able to increase outreach and participation in the election by 1,753 voters over 2017. Overall turnout was 10.13%, 1.1 percentage points more, and 214 wikis were represented in the election. There were a total of 74 wikis that did not participate in 2017 that produced voters in the 2021 election. Can you help increase the participation even more? Election volunteers will help in the following areas: * Translate short messages and announce the ongoing election process in community channels * Optional: Monitor community channels for community comments and questions Volunteers should: * Maintain the friendly space policy during conversations and events * Present the guidelines and voting information to the community in a neutral manner Do you want to be an election volunteer and ensure your community is represented in the vote? Sign up [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|here]] to receive updates. You can use the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|talk page]] for questions about translation.<br /><section end="announcement-content" /> [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १५:४९, १२ मे २०२२ (IST) == June Month Celebration 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedians, CIS-A2K announced June month mini edit-a-thon which is going to take place on 25 & 26 June 2022 (on this weekend). The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate June Month which is also known as pride month. This time we will celebrate the month, which is full of notable days, by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource if there are any, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some June month related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about the month of June or related to its days, directly or indirectly. Anyone can participate in this event and the link you can find [[:m: June Month Celebration 2022 edit-a-thon|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:46, 21 June 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Propose statements for the 2022 Election Compass == : ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members are invited to ''' [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass]]''' for the [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/neutral/disagree). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Regards, Movement Strategy & Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १३:४५, १२ जुलै २०२२ (IST) == CIS-A2K Newsletter June 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about June 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Assamese Wikisource Community skill-building workshop|Assamese Wikisource Community skill-building workshop]] * [[:m:June Month Celebration 2022 edit-a-thon|June Month Celebration 2022 edit-a-thon]] * [https://pudhari.news/maharashtra/pune/228918/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A4%AC%E0%A4%B3%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%9A-%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A8-%E0%A4%A1%E0%A5%89-%E0%A4%85%E0%A4%B6%E0%A5%8B%E0%A4%95-%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%A4-%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%87-%E0%A4%AE%E0%A4%A4/ar Presentation in Marathi Literature conference] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:23, 19 July 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Board of Trustees - Affiliate Voting Results == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear community members, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The shortlisted 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]]) See more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this election. Please take a moment to appreciate the Affiliate representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. Thank you for your participation. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' View the election timeline [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline| here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with, in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Regards, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १४:२६, २० जुलै २०२२ (IST) == Movement Strategy and Governance News – Issue 7 == <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance newsletter! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १८:२७, २४ जुलै २०२२ (IST) == Vote for Election Compass Statements == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear community members, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]'''. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/neutral/disagree). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Regards, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १२:३४, २६ जुलै २०२२ (IST) == Delay of Board of Trustees Election == Dear community members, I am reaching out to you today with an update about the timing of the voting for the Board of Trustees election. As many of you are already aware, this year we are offering an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]] to help voters identify the alignment of candidates on some key topics. Several candidates requested an extension of the character limitation on their responses expanding on their positions, and the Elections Committee felt their reasoning was consistent with the goals of a fair and equitable election process. To ensure that the longer statements can be translated in time for the election, the Elections Committee and Board Selection Task Force decided to delay the opening of the Board of Trustees election by one week - a time proposed as ideal by staff working to support the election. Although it is not expected that everyone will want to use the Election Compass to inform their voting decision, the Elections Committee felt it was more appropriate to open the voting period with essential translations for community members across languages to use if they wish to make this important decision. '''The voting will open on August 23 at 00:00 UTC and close on September 6 at 23:59 UTC.''' Best regards, Matanya, on behalf of the Elections Committee [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १३:११, १५ ऑगस्ट २०२२ (IST) == WikiConference India 2023: Initial conversations == Dear Wikimedians, Hope all of you are doing well. We are glad to inform you to restart the conversation to host the next WikiConference India 2023 after WCI 2020 which was not conducted due to the unexpected COVID-19 pandemic, it couldn't take place. However, we are hoping to reinitiate this discussion and for that we need your involvement, suggestions and support to help organize a much needed conference in February-March of 2023. The proposed 2023 conference will bring our energies, ideas, learnings, and hopes together. This conference will provide a national-level platform for Indian Wikimedians to connect, re-connect, and establish their collaboration itself can be a very important purpose on its own- in the end it will empower us all to strategize, plan ahead and collaborate- as a movement. We hope we, the Indian Wikimedia Community members, come together in various capacities and make this a reality. We believe we will take learnings from earlier attempts, improve processes & use best practices in conducting this conference purposefully and fruitfully. Here is a survey [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfof80NVrf3b9x3AotDBkICe-RfL3O3EyTM_L5JaYM-0GkG1A/viewform form] to get your responses on the same notion. Unfortunately we are working with short timelines since the final date of proposal submission is 5 September. We request you please fill out the form by 28th August. After your responses, we can decide if we have the community need and support for the conference. You are also encouraged to add your support on [[:m:WikiConference_India_2023:_Initial_conversations|'''this page''']], if you support the idea. Regards, [[User:Nitesh Gill|Nitesh Gill]], [[User:Nivas10798|Nivas10798]], [[User:Neechalkaran|Neechalkaran]], १२:०९, २४ ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=23115331 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == 2022 Board of Trustees Community Voting Period is now Open == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting period is now open}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear community members, The Community Voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] is now open. Here are some helpful links to get you the information you need to vote: * Try the [https://board-elections-compass-2022.toolforge.org/ Election Compass], showing how candidates stand on 15 different topics. * Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seeks]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Campaign_Videos|Watch the videos of the candidates answering questions proposed by the community]]. If you are ready to vote, you may go to [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. '''You may vote from August 23 at 00:00 UTC to September 6 at 23:59 UTC.''' To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Regards, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १८:०५, २६ ऑगस्ट २०२२ (IST) == The 2022 Board of Trustees election Community Voting is about to close == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting is about to Close| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting about to Close|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/The 2022 Board of Trustees election Community Voting is about to Close}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello, The Community Voting period of the 2022 Board of Trustees election started on August 23, 2022, and will close on September 6, 2022 23:59 UTC. There’s still a chance to participate in this election. If you did not vote, please visit the [[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2022|SecurePoll voting page]] to vote now. To see about your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. If you need help in making your decision, here are some helpful links: * Try the [https://board-elections-compass-2022.toolforge.org/ Election Compass], showing how candidates stand on 15 different topics. * Read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|candidate statements]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Affiliate_Organization_Participation/Candidate_Questions|answers to Affiliate questions]]. *[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|Learn more about the skills the Board seek]] and how the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee found candidates align with those skills]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Campaign_Videos|Watch the videos of the candidates answering questions proposed by the community]]. Regards, Movement Strategy and Governance<section end="announcement-content" /> [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १८:३०, १ सप्टेंबर २०२२ (IST) == Revised Enforcement Draft Guidelines for the Universal Code of Conduct == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello everyone, The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee#Revisions Committee|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines Revisions committee]] is requesting comments regarding the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|'''Revised Enforcement Draft Guidelines for the Universal Code of Conduct (UCoC)''']]. This review period will be open from '''8 September 2022 until 8 October 2022.''' The Committee collaborated to revise these draft guidelines based on input gathered from the community discussion period from May through July, as well as the community vote that concluded in March 2022. The revisions are focused on the following four areas: # To identify the type, purpose, and applicability of the UCoC training; # To simplify the language for more accessible translation and comprehension by non-experts; # To explore the concept of affirmation, including its pros and cons; # To review the balancing of the privacy of the accuser and the accused The Committee requests comments and suggestions about these revisions by '''8 October 2022'''. From there, the Revisions Committee anticipates further revising the guidelines based on community input. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|Find the Revised Guidelines on Meta]], and a [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Comparison|comparison page in some languages.''']] Everyone may share comments in a number of places. Facilitators welcome comments in any language on the Revisions Guideline Talk Page. Comments can also be shared on talk pages of translations, at local discussions, or during conversation hours. There are planned live discussions about the UCoC enforcement draft guidelines. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Conversation hours|'''Conversation hours''']] The facilitation team supporting this review period hopes to reach a large number of communities. If you do not see a conversation happening in your community, please organize a discussion. Facilitators can assist you in setting up the conversations. Discussions will be summarized and presented to the drafting committee every two weeks. The summaries will be published [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee/Digests|here]].<section end="announcement-content" /> ''~ On behalf of the UCoC project team''. [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १७:१५, १३ सप्टेंबर २०२२ (IST) == WikiConference India 2023: Proposal to WMF == Hello everyone, We are happy to inform you that we have submitted the [[:m:Grants:Conference/WikiConference_India_2023|Conference & Event Grant proposal for WikiConference India 2023]] to the Wikimedia Foundation. We kindly request all the community members to go through the proposal -- including the community engagement survey report, program plan, venue and logistics, participation and scholarships, and the budget, and provide us with your suggestions/comments on the [[:m:Grants_talk:Conference/WikiConference_India_2023|talk page]]. You can endorse the proposal in the [[:m:Grants:Conference/WikiConference_India_2023#Endorsements|endorsements section]], please do add a rationale for supporting this project. According to the timeline of the Conference and Event Grants program, the community can review till 23 September 2022, post that we will start integrating all the received feedback to make modifications to the proposal. Depending on the response of community members, an IRC may be hosted next week, especially if there are any questions/concerns that need to be addressed. We reopened the survey form and if you are still interested in taking part in the survey and you have something in mind to share or want to become a part of the organizing team, please <span class="plainlinks">[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfof80NVrf3b9x3AotDBkICe-RfL3O3EyTM_L5JaYM-0GkG1A/viewform fill out the form]</span> so we all can work together. Let us know if you have any questions. Regards, [[:m:User:Nitesh Gill|Nitesh Gill]], [[:m:User:Nivas10798|Nivas10798]], [[:m:User:Neechalkaran|Neechalkaran]], १३:०५, १९ सप्टेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=23719531 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == The Vector 2022 skin as the default in two weeks? == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikimania 2022 Vector (2022) Presentation.pdf|thumb|The slides for our presentation at Wikimania 2022|page=26]] Hello. I'm writing on behalf of the [[mw:Reading/Web|Wikimedia Foundation Web team]]. '''In two weeks, we would like to make the Vector 2022 skin the default on this wiki.''' We have been working on it for the past three years. So far, it has been the default on more than 30 wikis, including sister projects, all accounting for more than 1 billion pageviews per month. On average [[phab:T317529#8246686|87% of active logged-in users]] of those wikis use Vector 2022. It would become the default for all logged-out users, and also all logged-in users who currently use Vector legacy. Logged-in users can at any time switch to [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|any other skins]]. No changes are expected for users of these skins. <div style="width:100%; margin:auto;"><gallery widths="220" heights="150" mode="packed" caption="Top of an article"> Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2010 top.png|Vector legacy (current default) Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2022 top.png|Vector 2022 </gallery><gallery widths="220" heights="150" mode="packed" caption="A section of an article"> Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2010 scrolled.png|Vector legacy (current default) Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2022 scrolled.png|Vector 2022 </gallery></div> === About the skin === '''[Why is a change necessary]''' The current default skin meets the needs of the readers and editors as these were 13 years ago. Since then, new users have begun using Wikimedia projects. [https://diff.wikimedia.org/2022/08/18/prioritizing-equity-within-wikipedias-new-desktop/ The old Vector doesn't meet their needs.] '''[Objective]''' The objective for the new skin is to make the interface more welcoming and comfortable for readers and useful for advanced users. It draws inspiration from previous requests, the [[metawiki:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey|Community Wishlist Surveys]], and gadgets and scripts. The work helped our code follow the standards and improve all other skins. [[phab:phame/post/view/290/how_and_why_we_moved_our_skins_to_mustache/|We reduced PHP code in Wikimedia deployed skins by 75%]]. The project has also focused on making it easier to support gadgets and use APIs. '''[Changes and test results]''' The skin introduces a [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features|series of changes]] that improve readability and usability. The new skin does not remove any functionality currently available on the Vector skin. * The sticky header makes it easier to find tools that editors use often. It decreases scrolling to the top of the page by 16%. * The new table of contents makes it easier to navigate to different sections. Readers and editors jumped to different sections of the page 50% more than with the old table of contents. It also looks a bit different on talk pages. * The new search bar is easier to find and makes it easier to find the correct search result from the list. This increased the amount of searches started by 30% on the wikis we tested on. * The skin does not negatively affect pageviews, edit rates, or account creation. There is evidence of increases in pageviews and account creation across partner communities. '''[Try it out]''' Try out the new skin by going to the appearance tab in [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|your preferences]] and selecting Vector 2022 from the list of skins. === How can editors change and customize this skin? === It's possible to configure and personalize our changes. We support volunteers who create new gadgets and user scripts. Check out [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Repository|our repository]] for a list of currently available customizations, or add your own. === Our plan === '''If no large concerns are raised, we plan on deploying in the week of October 3, 2022'''. If your community would like to request more time to discuss the changes, hit the button and write to us. We can adjust the calendar. <div style="text-align: center;">[[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|<span class="plainlinks mw-ui-button">Request for more time to discuss the change</span>]]</div> If you'd like ask our team anything, if you have questions, concerns, or additional thoughts, please ping me here or write on the [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|talk page of the project]]. We will gladly answer! Also, [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Frequently asked questions|see our FAQ]]. Thank you! [[mw:User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[mw:User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) ०९:४५, २२ सप्टेंबर २०२२ (IST) </div> <!-- सदस्य:SGrabarczuk (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Varia&oldid=23838600 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Update on Vector 2022 == [[File:Screenshot Historia da moeda do Tíbet - 2022-09-22 - Vector 2022 scrolled.png|thumb]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello. I'm sorry for not communicating in your language. I'll be grateful if you translated my message. I'm writing on behalf of the [[mw:Reading/Web|Web team]] working on the new skin, [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022]]. We wanted to apologize for the delays in the deployment of Vector 2022. We know many of you are waiting for this eagerly. We have been delaying the deployment because we have been working on the logos. It has taken us more time than originally expected. Once the logos are ready, we will let you know the exact date of deployment. '''We are planning for either the next (more likely) or the following week'''. If your wiki doesn't currently have a localized logo, we encourage you to [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|reach out to us]] and we can help make one. We invite you to [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements#contact|get involved in the project]]. Contact us if you have any questions or need any help, particularly with the compatibility of gadgets and user scripts. Thank you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) ०४:५४, २० ऑक्टोबर २०२२ (IST) </div> <!-- सदस्य:SGrabarczuk (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Varia&oldid=23955535 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022 == ''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translate it'' [[File:Wikisource-logo-with-text.svg|frameless|right|100px]] Dear Proofreader,<br> Thank you and congratulation to you for your participation and support last year. The CIS-A2K has been conducted again this year [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022|Online Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022]] to enrich our Indian classic literature in digital format. <u>'''WHAT DO YOU NEED'''</u> * '''Booklist:''' a collection of books to be proofread. Kindly help us to find some books in your language. The book should not be available on any third-party website with Unicode formatted text. Please collect the books and add our [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022/Book list|event page book list]]. You should follow the copyright guideline described [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022/Book list|here]]. After finding the book, you should check the pages of the book and create [[:m:Wikisource Pagelist Widget|<nowiki><pagelist/></nowiki>]]. *'''Participants:''' Kindly sign your name at [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022/Participants|Participants]] section if you wish to participate in this event. *'''Reviewer:''' Kindly promote yourself as administrator/reviewer of this proofreadthon and add your proposal [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022/Participants#Administrator/Reviewer|here]]. The administrator/reviewers could participate in this Proofreadthon. * '''Some social media coverage:''' I would request to all Indic Wikisource community members, please spread the news to all social media channels, we always try to convince your Wikipedia/Wikisource to use their SiteNotice. Of course, you must also use your own Wikisource site notice. * '''Some awards:''' There may be some award/prize given by CIS-A2K. * '''A way to count validated and proofread pages''':[https://indic-wscontest.toolforge.org/ Indic Wikisource Contest Tools] * '''Time ''': Proofreadthon will run: from 14 November 2022 00.01 to 30 Novemeber 2022 23.59 (IST) * '''Rules and guidelines:''' The basic rules and guideline have described [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022/Rules|here]] * '''Scoring''': The details scoring method have described [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022/Rules#Scoring_system|here]] I really hope many Indic Wikisources will be present this time. Thanks for your attention<br/> [[User:Jayanta (CIS-A2K)|Jayanta (CIS-A2K)]]- 9 November 2022 (UTC)<br/> Wikisource Program officer, CIS-A2K <!-- सदस्य:Jayantanth@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Jayanta_(CIS-A2K)/Indic_VP&oldid=24046141 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023: Program submissions and Scholarships form are now open == Dear Wikimedians, We are really glad to announce that '''[[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]''' has been successfully funded and it will take place from '''3 to 5 March 2023'''. The theme of the conference will be '''Strengthening the Bonds'''. We also have exciting updates about the Program and Scholarships. The applications for scholarships and program submissions are open now! You can find the form for submission '''[[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|here]]''' and for program you can go '''[[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|here]]'''. For more information and regular updates please visit the Conference [[:m:WikiConference India 2023|Meta page]]. If you have something in mind you can write on [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. ‘‘‘Note’’’: Scholarship form and the Program submissions will be open from '''11 November 2022, 00:00 IST''' and the last date to submit is '''27 November 2022, 23:59 IST'''. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २३:३८, १० नोव्हेंबर २०२२ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to join the Online Indic Wikisource meetup (12th November 2022) == Hello fellow Wikisource enthusiasts! We are the hosting the [[Indic Wikisource Community/Online meetup 12 November 2022|Indic Wikisource Community Online meetup]] on '''12 November 2022 7:30 PM IST'''. The objectives are below. * Participate in [[m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022]] book collection. * Queries regarding [[m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022]] * Suggestions/opinions/reviews anything are welcome regarding the Contest procedure. * Gift and prizes for the contest selection. If you are interested in joining the meeting, kindly leave a message on '''jayanta@cis-india.org''' and we will add you to the calendar invite. Meanwhile, feel free to check out [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 12 November 2022|the page on Meta-wiki]] and suggest any other topics for the agenda. Thanks for your attention<br/> [[User:Jayanta (CIS-A2K)|Jayanta (CIS-A2K)]]<br/> Wikisource Program officer, CIS-A2K <!-- सदस्य:Jayantanth@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Jayanta_(CIS-A2K)/Indic_VP&oldid=24046141 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023: Extension of Program submissions and scholarship deadline == Hello, wonderful Wikimedians, As you already know, the program and scholarship applications for [[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]] are open. Although today is the last date to submit the [[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|program]] and [[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|scholarship]] applications, we would like to inform you that we are extending the deadline to '''14 December 2022'''. The deadline has been extended to ensure our community members have more time to apply and ensure we are able to receive a diverse spread of applications. Please let us know if you have any queries by posting them on the [[:m:Talk:WikiConference India 2023|conference talk page]]. Thank you! [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १७:२३, २७ नोव्हेंबर २०२२ (IST) Regards, WCI 2023 Core organizing team. <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Movement Charter: South Asia Regional Consultation == Dear community members, As many of you are aware, the Movement Charter regional consultations have begun. The [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|MCDC]] seeks community feedback about three sections of the Movement Charter: # [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Preamble|Preamble]] # [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Values & Principles|Values & Principles]] # [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Roles & Responsibilities|Roles & Responsibilities]] (''intentions statement'') '''How can you participate?''' You can participate by joining the regional consultation for South Asia on '''2 December 2022''' (Friday) from '''14:00 to 15:30 UTC''' (7:30 PM to 9:00 PM IST) on '''Google Meet'''. Kindly [https://calendar.google.com/calendar/event?action=TEMPLATE&tmeid=NDMzczA0bWdwY2lpN3I2Mm5tYXA3b29hYXAgY19vbWxxdXBsMTRqbnNhaHQ2N2Y5M2RoNDJnMEBn&tmsrc=c_omlqupl14jnsaht67f93dh42g0%40group.calendar.google.com '''add the event to your calendar''']. Other ways to share feedback are: # Fill the [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/743832 survey]. # Write on the Meta Talk pages: [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Preamble|Preamble]], [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Values & Principles|Values & Principles]], [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Content/Roles & Responsibilities|Roles & Responsibilities]] (''intentions statement'') # Write on the Movement Strategy Forum: [https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-preamble/2284 Preamble], [https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-values-principles/2285 Values & Principles], [https://forum.movement-strategy.org/t/movement-charter-roles-responsibilities-statement-of-intent/2286 Roles & Responsibilities] (''intentions statement'') # Email MCDC at [mailto:movementcharter@wikimedia.org movementcharter@wikimedia.org] If you want to learn more about the Movement Charter, its goals, why it matters, and how it impacts your community, a 12-minute recording of one of the “Ask Me Anything about Movement Charter” sessions is available [[c:File:Ask_Me_Anything_on_Movement_Charter,_Introduction_by_Érica_Azzellini,_English,_Nov_12,_2022.webm|here]]. Thanks for your time and interest. [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १९:४४, २८ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == WikiConference India 2023 Open Community Call and Extension of program and scholarship submissions deadline == Greetings Wikimedians, Thank you for supporting Wiki Conference India 2023. We are humbled by the number of applications we have received and hope to learn more about the work that you all have been doing to take the movement forward. In order to offer flexibility, we have recently extended our deadline for the Program and Scholarships submission- you can find all the details on our [[:m:WikiConference India 2023|Meta Page]]. COT is working hard to ensure we bring together a conference that is truly meaningful and impactful for our movement and one that brings us all together. With an intent to be inclusive and transparent in our process, we are committed to organizing community sessions at regular intervals for sharing updates and to offer an opportunity to the community for engagement and review. Following the same, we are hosting the first Open Community Call on the 3rd of December, 2022. We wish to use this space to discuss the progress and answer any questions, concerns or clarifications, about the conference and the Program/Scholarships. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call * '''[WCI 2023] Open Community Call''' * '''Date''': 3rd December 2022 * '''Time''': 1800-1900 (IST) * '''Google Link''': https://meet.google.com/cwa-bgwi-ryx Furthermore, we are pleased to share the email id of the conference contact@wikiconferenceindia.org which is where you could share any thoughts, inputs, suggestions, or questions and someone from the COT will reach out to you. Alternatively, leave us a message on the Conference [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २१:२८, २ डिसेंबर २०२२ (IST) On Behalf of, WCI 2023 Core organizing team. <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Indic Wiki Improve-a-thon 2022 == <br /><small>Apologies to not write in your language.</small> Dear Wikimedians, Glad to inform you that CIS-A2K is going to conduct an event, Indic Wiki improve-a-thon 2022, for the Indic language. It will run from 15 December to 5 January 2023. It will be an online activity however if communities want to organise any on-ground activity under Improve-a-thon that would also be welcomed. The event has its own theme '''Azadi Ka Amrit Mahatosav''' which is based on a celebration of the 75th anniversary of Indian Independence. The event will be for 20 days only. This is an effort to work on content enrichment and improvement. We invite you to plan a short activity under this event and work on the content on your local Wikis. The event is not restricted to a project, anyone can edit any project by following the theme. The event page link is [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. The list is under preparation and will be updated soon. The community can also prepare their list for this improve-a-thon. If you have question or concern please write on [[:m:Talk:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:०१, १२ डिसेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023: Revised Conference Dates & Program-Scholarship Submission Reminder == <small>Please feel free to translate into your language.</small> Dear Wikimedians, We want to inform you that due to specific reference to conference operational and logistical challenges, we had to revise the conference dates. The new dates for [[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]] are '''28, 29, and 30 April 2023''' (Friday to Sunday), Hyderabad, India. The new dates have been finalized after a thorough check to avoid any overlaps or challenges. '''Reminder''': The last date for [[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|Program]] and [[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|Scholarships]] submission is '''14 December 2022, 11:59 pm IST'''. For any questions and support, reach out to contact@wikiconferenceindia.org or leave a message on the conference talk page. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ०१:४७, १३ डिसेंबर २०२२ (IST) <small> Nivas & Nitesh (On behalf of the WCI 2023 organizing team). </small> <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Community Wishlist Survey 2023 opens in January! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:Please-translate}}'' {{int:Hello}} The [[m:Community Wishlist Survey 2023|'''Community Wishlist Survey (CWS) 2023''']], which lets contributors propose and vote for tools and improvements, starts next month on Monday, [https://zonestamp.toolforge.org/1674496831 23 January 2023, at 18:00 UTC] and will continue annually. We are inviting you to share your ideas for technical improvements to our tools and platforms. Long experience in editing or technical skills is not required. If you have ever used our software and thought of an idea to improve it, this is the place to come share those ideas! The dates for the phases of the Survey will be as follows: * Phase 1: Submit, discuss, and revise proposals – Monday, Jan 23, 2023 to Sunday, Feb 6, 2023 * Phase 2: WMF/Community Tech reviews and organizes proposals – Monday, Jan 30, 2023 to Friday, Feb 10, 2023 * Phase 3: Vote on proposals – Friday, Feb 10, 2023 to Friday, Feb 24, 2023 * Phase 4: Results posted – Tuesday, Feb 28, 2023 If you want to start writing out your ideas ahead of the Survey, you can start thinking about your proposals and draft them in [[m:Community Wishlist Survey/Sandbox|the CWS sandbox]]. We are grateful to all who participated last year. See you in January 2023! </div> {{int:Feedback-thanks-title}} <bdi lang="en" dir="ltr">Community Tech, [[m:User:STei (WMF)|STei (WMF)]]</bdi> १८:२९, १३ डिसेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Sannita (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:STei_(WMF)/CWS_2023_List&oldid=24226232 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Vote for your favourite Wikimedia sound logo == ''{{int:Please-translate}}'' ''We are really sorry for posting in English'' [[चित्र:Sound_Logo_Cover_Image_-_Linkedin.png|मध्यवर्ती|800x800अंश]] Voting in the Wikimedia sound logo contest [[c:Commons:Sound_Logo_Vote|'''has started''']]. From December 6 to 19, 2022, please play a part and help chose the sound that will identify Wikimedia content on audio devices. [[wmfblog:2022/12/06/vote-for-the-sound-of-all-human-knowledge/|Learn more on Diff]]. The sound logo team is grateful to everyone who participated in this global contest. We received 3,235 submissions from 2,094 participants in 135 countries. We are incredibly grateful to the team of [[wmfblog:2022/10/31/screening-3235-sound-submissions/|volunteer screeners]] and the [https://meta.wikimedia.org/wiki/Communications/Sound_Logo/Contest_proposal#How_will_the_final_selection_happen? selection committee] who, among others, helped bring us to where we are today. It is now up to Wikimedia to choose the Sound Of All Human Knowledge. Best wishes, [[सदस्य:Arupako-WMF|Arupako-WMF]] ([[सदस्य चर्चा:Arupako-WMF|चर्चा]]) १६:१९, १७ डिसेंबर २०२२ (IST) == WikiConference India 2023:Open Community call on 18 December 2022 == Dear Wikimedians, As you may know, we are hosting regular calls with the communities for [[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]. This message is for the second Open Community Call which is scheduled on the 18th of December, 2022 (Today) from 7:00 to 8:00 pm to answer any questions, concerns, or clarifications, take inputs from the communities, and give a few updates related to the conference from our end. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call. * [WCI 2023] Open Community Call * Date: 18 December 2022 * Time: 1900-2000 [7 pm to 8 pm] (IST) * Google Link: https://meet.google.com/wpm-ofpx-vei Furthermore, we are pleased to share the telegram group created for the community members who are interested to be a part of WikiConference India 2023 and share any thoughts, inputs, suggestions, or questions. Link to join the telegram group: https://t.me/+X9RLByiOxpAyNDZl. Alternatively, you can also leave us a message on the [[:m:Talk:WikiConference India 2023|Conference talk page]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:३३, १८ डिसेंबर २०२२ (IST) <small> On Behalf of, WCI 2023 Organizing team </small> <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2023 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear Wiki Community, Christmas Greetings and a Happy New Year 2023, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition from February 1, 2023, to March 31, 2023 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2023|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a [[:m:Feminism and Folklore 2023/List of Articles|list]] of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a fountain tool or dashboard. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the fountain/dashboard link on the [[:m:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta project page]]. This year we would be supporting the community's financial aid for Internet and childcare support. This would be provided for the local team including their jury and coordinator team. This support is opt-in and non mandatory. Kindly fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSea81OO0lVgUBd551iIiENXht7BRCISYZlKyBQlemZu_j2OHQ/viewform this Google form] and mark a mail to [mailto:support@wikilovesfolklore.org support@wikilovesfolklore.org] with the subject line starting as [Stipend] Name or Username/Language. The last date to sign up for internet and childcare aid from our team is 20th of January 2023, We encourage the language coordinators to sign up their community on this link by the 25th of January 2023. Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2023|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १५:५३, २४ डिसेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Upcoming vote on the revised Enforcement Guidelines for the Universal Code of Conduct == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 1}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, In mid-January 2023, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] will undergo a second community-wide ratification vote. This follows [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|the March 2022 vote]], which resulted in a majority of voters supporting the Enforcement Guidelines. During the vote, participants helped highlight important community concerns. The Board’s [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] requested that these areas of concern be reviewed. The volunteer-led [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Revisions_Committee_members|Revisions Committee]] worked hard reviewing community input and making changes. They updated areas of concern, such as training and affirmation requirements, privacy and transparency in the process, and readability and translatability of the document itself. The revised Enforcement Guidelines can be viewed '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines|here]]''', and a comparison of changes can be found '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Comparison|here]]'''. '''How to vote?''' Beginning '''January 17, 2023''', voting will be open. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Voter information|This page on Meta-wiki]]''' outlines information on how to vote using SecurePoll. '''Who can vote?''' The '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised enforcement_guidelines/Voter_information#Voting_eligibility|eligibility requirements]]''' for this vote are the same as for the Wikimedia Board of Trustees elections. See the voter information page for more details about voter eligibility. If you are an eligible voter, you can use your Wikimedia account to access the voting server. '''What happens after the vote?''' Votes will be scrutinized by an independent group of volunteers, and the results will be published on Wikimedia-l, the Movement Strategy Forum, Diff and on Meta-wiki. Voters will again be able to vote and share concerns they have about the guidelines. The Board of Trustees will look at the levels of support and concerns raised as they look at how the Enforcement Guidelines should be ratified or developed further. On behalf of the UCoC Project Team,<section end="announcement-content" /> [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १६:०१, ८ जानेवारी २०२३ (IST) == Voting Opens on the Revised Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Revised enforcement guidelines/Announcement/Voting 2|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''{{subst:more languages}}'' Hello all, The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voting|voting period]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines|revised Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] is now open! Voting will remain open for two weeks and will close at '''23:59 UTC''' on '''January 31, 2023'''. Please visit the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Voter_information|'''voter information page''']] for voter eligibility information and details on how to vote. For more details on the Enforcement Guidelines and the voting process, see our [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Revised_enforcement_guidelines/Announcement/Voting_1|previous message]]. On behalf of the UCoC Project Team, <section end="announcement-content" /> [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १७:४२, १७ जानेवारी २०२३ (IST) == Global ban for PlanespotterA320/RespectCE == Per the [[m:Global bans|Global bans]] policy, I'm informing the project of this request for comment: [[m:Requests for comment/Global ban for PlanespotterA320 (2) ]] about banning a member from your community. Thank you.--[[User:Lemonaka|Lemonaka]] ([[User talk:Lemonaka|talk]]) 21:40, 6 February 2023 (UTC) <!-- सदस्य:Zabe@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lemonaka/Massmessagelist&oldid=24501599 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == International Mother Language day 2023 Datathon == <small>Apologies to write in English.</small> Dear all, Hope you are doing well. CIS-A2K is going to organise [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language day 2023 Datathon]] on the occasion of and to celebrate International Mother language Day. The datathon will be from 21st February to 28 February 2023. During the week, we will contribute to Wikidata to add labels, descriptions, Aliases, items or properties and references to the statements. You can go through the given page link, add yourself and become a part of the event. During the datathon, we will finalise a day and organise a one or two-hour online session with a Wikidata expert to learn advanced tactics. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २३:१९, १६ फेब्रुवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Reminder: International Mother Language day 2023 Datathon == Dear all, The International Mother Language Day 2023 Datathon will start tomorrow (after a few hours at 00:01 am) till 28 February. To contribute please add your name [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|here]]. We will contribute to Wikidata to add labels, descriptions, Aliases, items or properties and references to the statements. We have created the outreach dashboard to track the activities. [https://outreachdashboard.wmflabs.org/courses/International_Mother_Language_Day/International_Mother_Language_Day_2023_Datathon Here] is the link. There will be an online session on Sunday. The session will be for 1:30 hrs. Please block your calendar for 4:00 to 5:30 pm. Jinoy will be there for a training session to introduce basics and the tools like 'TABernacle', 'QS' and 'Mix n Match' that can be used for adding labels and improving the existing WD item for newbies. Please reach out if you have any questions or concerns at program@cis-india.org. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २२:२८, २० फेब्रुवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Community feedback-cycle about updating the Wikimedia Terms of Use starts == <section begin="announcement-content" /> : ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours/Announcement|}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello community members, [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Legal_department|Wikimedia Foundation Legal Department]] is organizing a feedback-cycle with community members to discuss updating the Wikimedia Terms of Use. [[foundation:Special:MyLanguage/Terms of Use|The Terms of Use (ToU)]] are the legal terms that govern the use of websites hosted by the Wikimedia Foundation. We will be gathering your feedback on a draft proposal from February through April. The draft will be translated into several languages, with written feedback accepted in any language. This update comes in response to several things: * Implementing the Universal Code of Conduct. * Updating project text to the Creative Commons BY-SA 4.0 license. * Proposal for better addressing undisclosed paid editing. * Bringing the Terms of Use in line with current and recently passed laws affecting the Wikimedia Foundation, including the European Digital Services Act As part of the feedback cycle two office hours will be held: the first on 2 March and the second on 4 April. For further information, please consult: * The [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Proposed update|proposed update of the ToU by comparison]] * The page for your [[metawiki:Talk:Terms of use|feedback]] * Information about [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/2023 ToU updates/Office hours|the office hours]] On behalf of the Wikimedia Foundation Legal Team,<section end="announcement-content" /> [[सदस्य:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:CSinha (WMF)|चर्चा]]) १३:४०, २२ फेब्रुवारी २०२३ (IST) == Your wiki will be in read only soon == <section begin="server-switch"/><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|हा संदेश ईतर भाषेत वाचा]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] [[foundation:|Wikimedia Foundation]] आपल्या नवीन माहितीकेन्द्राची (डेटा सेंटर) चाचणी घेण्याचे बेत करीत आहे. हे सुनिश्चित करेल की विकिपीडिया आणि इतर विकिमीडिया विकी आपत्तीनंतरही ऑनलाइन राहू शकतात. सर्व काही कार्यरत आहे हे सुनिश्चित करण्यासाठी, विकिमिडिया तंत्रज्ञान विभागास नियोजित चाचणी करणे आवश्यक आहे. ही चाचणी दर्शविते की ते एका डेटा सेंटर वरून दुसर्‍या डेटा सेंटरवर विश्वासार्हपणे स्विच करू शकतात का?. यासाठी अनेक संघांना चाचणीची तयारी करणे आवश्यक आहे आणि कोणतीही अनपेक्षित समस्या दूर करण्यासाठी उपलब्ध असणे आवश्यक आहे. <span class="mw-translate-fuzzy">ते '''दिनांक {{#time:j xg|2023-03-01|mr}}'''रोजी दुय्यम डेटा सेंटरवर सर्व रहदारी बदलतील.</span> <span class="mw-translate-fuzzy">चाचणी [वेळ १४:०० यूटीसी] वाजता सुरू होईल (१५:०० बीएसटी, १६:०० सीएसटी, १०:०० ईडीटी, १९:३० आयएसटी, ०७:३० पीडीटी, २३:०० जेएसटी, आणि न्यूझीलंडमध्ये ०२:०० वाजता एनझेडएसटी $date</span> दुर्दैवाने, [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]] मधील काही मर्यादांमुळे, आम्ही स्विच करत असताना सर्व संपादने थांबणे आवश्यक आहे. या व्यत्ययाबद्दल आम्ही दिलगीर आहोत आणि आम्ही भविष्यात ते कमी करण्यासाठी कार्य करीत आहोत. '''आपण अल्पावधीतच सर्व विकी वाचण्यास सक्षम असाल, परंतु संपादन करू शकणार नाही.''' *{{#time:l j xg Y|2023-03-01|mr}} रोजी आपण एका तासापर्यंत संपादन करण्यास सक्षम राहणार नाही. *आपण या वेळी संपादित करण्याचा किंवा जतन करण्याचा प्रयत्न केल्यास आपणास एक त्रुटी संदेश दिसेल आम्हाला आशा आहे की या मिनिटांमध्ये कोणतीही संपादने गमावली जाणार नाहीत परंतु आम्ही याची हमी देऊ शकत नाही. आपल्याला त्रुटी संदेश दिसत असल्यास, कृपया सर्वकाही सामान्य होईपर्यंत प्रतीक्षा करा. मग आपण आपले संपादन जतन करण्यात सक्षम असाल. परंतु, आम्ही शिफारस करतो की तुम्ही तुमच्या बदलांची प्रत प्रथम बनवा. ''इतर प्रभाव'': *पार्श्वभूमी कृती प्रणाली वेग मंदावला जाउ शकतो आणी काही कृती अपूर्ण राहू शकतात सुटू शकतात. लाल दुवे सामान्य तितक्या लवकर अद्यतनित केले जाऊ शकणार नाहीत. आपण आधीपासूनच कोठेतरी दुवा साधलेला एखादा लेख तयार केल्यास दुवा नेहमीपेक्षा जास्त वेळ लाल राहील. काही दीर्घकाळ-चालू असलेल्या स्क्रिप्ट्स थांबवाव्या लागतील. * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">We expect the code deployments to happen as any other week.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards.</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] will be unavailable for about 90 minutes.</span> आवश्यकता पडल्यास हा प्रकल्प पुढे ढकलण्यात येवू शकतो.. आपण [[wikitech:Switch_Datacenter|wikitech.wikimedia.org वर वेळापत्रक वाचू शकता]]. सुचीमधे कोणतेही बदल झाल्यास जाहीर केले जातील. या बाबतीत पुढे आणखी अधिसूचना असतील. <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens.</span> '''कृपया आपल्या समुहांमध्ये ही माहिती समाईक करावी.'''</div><section end="server-switch"/> <span dir=ltr>[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|{{int:talk}}]])</span> ०२:५०, २८ फेब्रुवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24390465 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023: We are back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2023 promo.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the third edition of writing challenge "'''[[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 1st until 31st March 2023. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive [[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023/Prizes|prizes]].<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[m:CentralNotice/Request/UCDM 2023|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! </div> [[m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) 07:58, 1 March 2023 (UTC) </div> <!-- सदस्य:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Women's Month Datathon on Commons == <small>Please help us to translate the message.</small> Hello Wikimedians, Hope you are doing well. CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have planned an online activity for March. The activity will focus on Wikimedia Commons and it will begin on 21 March and end on 31 March 2023. During this campaign, the participants will work on structure data, categories and descriptions of the existing images. We will provide you with the list of the photographs that were uploaded under those campaigns, conducted for Women’s Month. You can find the event page link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event and make it successful. There will be at least one online session to demonstrate the tasks of the event. We will come back to you with the date and time. If you have any questions please write to us at the event [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|talk page]] Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २३:१९, १२ मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikimania 2023 Welcoming Program Submissions</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="wikimania-program-submissions"/>[[File:Wikimedia_Singapore_Logo.svg|right|frameless]]Do you want to host an in-person or virtual session at Wikimania 2023? Maybe a hands-on workshop, a lively discussion, a fun performance, a catchy poster, or a memorable lightning talk? [[wmania:Special:MyLanguage/2023:Program/Submissions|'''Submissions are open until March 28''']]. The event will have dedicated hybrid blocks, so virtual submissions and pre-recorded content are also welcome. If you have any questions, please join us at an upcoming conversation on March 12 or 19, or reach out by email at wikimania@wikimedia.org or on Telegram. More information on-wiki.<section end="wikimania-program-submissions"/> </div> <!-- सदस्य:CKoerner (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24390465 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Women's Month Datathon on Commons Online Session == Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As we mentioned in a previous message, CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have been starting an online activity for March from 21 March to 31 March 2023. The activity already started yesterday and will end on 31 March 2023. During this campaign, the participants are working on structure data, categories and descriptions of the existing images. The event page link is [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event. There is an online session to demonstrate the tasks of the event that is going to happen tonight after one hour from 8:00 pm to 9:00 pm. You can find the meeting link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|here]]. We will wait for you. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १९:०६, २२ मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Wikimedia Foundation’s 2023-2024 Annual Plan and Upcoming Community Conversations == Hi Everyone, The [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024 draft annual plan] of the Wikimedia Foundation applicable from July 2023 to June 2024 has been published and is '''open for feedback'''. ''While the entire annual plan is available in multiple languages, a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024 short summary] is available in close to 30 languages including many from the region.'' '''Two-Way Planning/Conversations''' Since last year, the Foundation has prioritized [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2022-2023/Two-Way_Planning two-way planning] with communities by asking community members to share their goals for the coming year. We are hosting [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Collaboration a series of calls/discussions] across various time zones to collaborate across the movement, for South Asia-based communities; # In-person session during [https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2023/Program WikiConference India], on the 28th of April with the attendees of the conference. (recording to be uploaded on meta). # '''Virtual Discussion on the 30th of April, 2023 (0600 UTC)- Join Us!''' We would like to invite you all to participate in the '''virtual discussion on the 30th of April''' where [https://wikimediafoundation.org/profile/lisa-seitz-gruwell/ Lisa Seitz Gruwell, Chief Advancement Officer, and Deputy to the Chief Executive Officer] would be sharing and discussing the plans with the movement. '''Call Details''' '''Virtual Discussion''' (Via Zoom) '''Date''': 30th April 2023 (Sunday) '''Time''': 0600 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1682834411 ZoneStamp]) [https://diff.wikimedia.org/event/30th-april-annual-planning-call/ Diff Calendar Link] Look forward to seeing you on the call. Please add the above details to your [https://diff.wikimedia.org/event/30th-april-annual-planning-call/ respective calendars], and do get in touch with me if you have any further questions. [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:RASharma_(WMF) Rachit Sharma (WMF)] <small>Sent using [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ०९:५९, २५ एप्रिल २०२३ (IST)</small> <!-- सदस्य:SGill (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&oldid=24930250 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Seeking volunteers for the next step in the Universal Code of Conduct process</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello, As follow-up to [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/IOMVS7W75ZYMABQGOQ2QH2JAURC3CHGH/ the message about the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines] by Wikimedia Foundation Board of Trustees Vice Chair, Shani Evenstein Sigalov, I am reaching out about the next steps. I want to bring your attention to the next stage of the Universal Code of Conduct process, which is forming a building committee for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). I invite community members with experience and deep interest in community health and governance to nominate themselves to be part of the U4C building committee, which needs people who are: * Community members in good standing * Knowledgeable about movement community processes, such as, but not limited to, policy drafting, participatory decision making, and application of existing rules and policies on Wikimedia projects * Aware and appreciative of the diversity of the movement, such as, but not limited to, languages spoken, identity, geography, and project type * Committed to participate for the entire U4C Building Committee period from mid-May - December 2023 * Comfortable with engaging in difficult, but productive conversations * Confidently able to communicate in English The Building Committee shall consist of volunteer community members, affiliate board or staff, and Wikimedia Foundation staff. The Universal Code of Conduct has been a process strengthened by the skills and knowledge of the community and I look forward to what the U4C Building Committee creates. If you are interested in joining the Building Committee, please either [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee/Nominations|sign up on the Meta-Wiki page]], or contact ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org by May 12, 2023. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read more on Meta-Wiki]]'''. Best regards,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ००:३०, २७ एप्रिल २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Xeno (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24941045 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Mula Mutha Nadi Darshan 2023 campaign cum photography contest == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> Dear Wikimedians, Greetings! CIS-A2K has started the Mula Mutha Nadi Darshan 2022 campaign cum photography contest on Wikimedia Commons from 15 May to 30 June. The aim of the contest is to document the Mula & Mutha rivers along with their tributaries in the Pune district on Wikimedia Commons in the form of images and videos. You can see more specific topics in the [[c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023/Rivers & Topics|Rivers and Topics]] section. In this campaign, partner organisations like, Jeevitnadi, Ecological Society, Samuchit Enviro Tech, Nisarg Sevak, National Society for Clean Cities etc. are actively participating. We are eager to see your contributions in this contest. For sign-up and upload please visit [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १०:४९, १७ मे २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == The upcoming calls conducted by A2K for or with communities == <small>Apologies for writing in English. Please feel free to translate it into your language.</small> Dear Wikimedians, We are excited to announce the launch of the [[:m:CIS-A2K/Events/India Community Monthly Engagement Calls|A2K Monthly Engagement Call]], a series of interactive sessions aimed at fostering collaborative learning within the Wikimedia community. The motive behind starting the series of interactive sessions is to bring the community together to discuss and interact about important topics. The first Monthly Engagement call will start with [[:m:Grants:Knowledge Sharing/Connect|Let’s Connect]] which is an initiative to create an open and safe learning space for all Wikimedians to share and learn different skills with other peers and to add value and contribute collectively to the community. The first call in this series, organized and hosted by CIS-A2K, will take place on [[:m:CIS-A2K/Events/India Community Monthly Engagement Calls/June 3, 2023 Call|June 3, 2023]], from 6:00 PM to 7:00 PM (IST). One more announcement is about, on June 5, 2023, as we celebrate Environment Day, A2K is planning to engage communities and community members in discussions about potential activities for the month of June. These activities will involve capturing images of the environment, uploading them to Wikimedia Commons, and adding existing photos to articles on Wikipedia. We would love to invite Wikimedians to collaborate and join us in planning this activity on Sunday, May 28, 2023, from 11:00 am to 12:00 pm. Call details are below: * '''Preparatory Call for June Month Activity''' * '''Sunday, May 28 · 11:00 am – 12:00 pm''' * Time zone: Asia/Kolkata * '''Video call link''': https://meet.google.com/rsy-nhsk-upp Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:५५, २५ मे २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Selection of the U4C Building Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> The next stage in the Universal Code of Conduct process is establishing a Building Committee to create the charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). The Building Committee has been selected. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read about the members and the work ahead on Meta-wiki]].<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Project|UCoC Project Team]], ०९:५०, २७ मे २०२३ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25018085 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to join at WikiConverse India Call - June 24th, 2023 == <small>Apologies to write in English please help us to translate the message in your language</small> Greetings! WikiConverse India is a new initiative that A2K is working on to improve collaboration among communities in India. WikiConverse India aims to initiate and foster dialogue within the Indian language Wikimedia community on various topics that are important for the growth of the Wikimedia movement. Currently, we are conducting regular calls as part of this initiative. For the month of June, this call will be scheduled on June 24th, 2023, from 6:00 PM to 7:30 PM IST. A2K will invite Indian participants from recent international conferences, namely the Wikimedia Hackathon and EduWiki Conference, to share their important takeaways specifically relevant to India. To join the WikiConverse India Call, You can find the call details below: * WikiConverse India Call, June 24th, 2023 * Saturday, June 24 · 6:00 – 7:30pm IST * Video call link: https://meet.google.com/qcm-rrac-qzk If you have any questions, please write to a2k@cis-india.org. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २३:५९, १६ जून २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Reminder: Invitation to Join WikiConverse India Call == <small>Apologies for writing in English</small> Hello all, As we informed you earlier, CIS-A2K has begun a new initiative to improve collaboration among communities in India. WikiConverse India aims to initiate and foster dialogue within the Indian language Wikimedia community on various topics that are important for the growth of the Wikimedia movement. Currently, we are conducting regular calls as part of this initiative. For the month of June, this call will be scheduled for June 24th, 2023, today at 6:00 PM. The call meta page is already prepared and you can find it [[:m:CIS-A2K/Events/WikiConverse India Calls/Takeaways of Indian Wikimedians from EduWiki Conference & Hackathon|here]]. The call details are here to join us: * '''Topic''': WikiConverse India Call * '''Time''': Jun 24, 2023 06:00 PM India * '''Join Zoom Meeting''': https://us06web.zoom.us/j/88637468034?pwd=MUVBVm1MVXlYNm1OTjZCNGpsM3R2dz09 * '''Meeting ID''': 886 3746 8034 ** '''Passcode''': 874408 We hope you can find some time to join us and listen to the amazing stories and learning experiences from the speakers. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १५:३१, २४ जून २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == नवीन निवडणूक समिती सदस्यांची घोषणा == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|तुम्हाला हा संदेश मेटा-विकीवर अतिरिक्त भाषांमध्ये अनुवादित सापडेल.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' सर्वांना नमस्कार, आम्हाला [[listarchive:list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/4TALOUFPAP2VDBR27GKRVOP7IGQYU3DB/|निवडणूक समितीचे नवीन सदस्य आणि सल्लागारांसंबंधी]] घोषणा करताना आनंद होत आहे. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|निवडणूक समिती]] ही विकिमीडिया फाउंडेशन विश्वस्त मंडळासाठी समुदाय- आणि संलग्न-निवडलेले विश्वस्त निवडण्यासाठी प्रक्रियेची रचना आणि अंमलबजावणी करण्यास मदत करते. खुल्या नामांकन प्रक्रियेनंतर, सर्वात मजबूत उमेदवार मंडळाशी बोलले आणि चार उमेदवारांना निवडणूक समितीमध्ये सामील होण्यास सांगण्यात आले आहे. इतर चार उमेदवारांना सल्लागार म्हणून सहभागी होण्यास सांगण्यात आले आहे. विचारार्थ नावे सादर करणाऱ्या सर्व समुदाय सदस्यांचे आभार. आम्ही नजीकच्या भविष्यात निवडणूक समितीसोबत काम करण्यास उत्सुक आहोत. विकिमिडीया प्रतिष्ठानच्या वतिने,<br /><section end="announcement-content" /> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] २३:३०, २८ जून २०२३ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25018085 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == MinT Machine Translation added to your Wikipedia == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:Hello}}! Apologies as this message is not in your language, {{int:Please help translate}} to your language. The WMF Language team has added another machine translation (MT) system for [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation Content Translation] in your Wikipedia called MinT; you can use [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Machine_Translation/MinT MinT machine translation] when translating Wikipedia articles using the Content and Section Translation tool. The WMF Language team provides the MinT service. It is hosted in the Wikimedia Foundation Infrastructure with [https://en.wikipedia.org/wiki/Neural_machine_translation neural machine translation] models that other organizations have released with an open-source license. MinT integrates translation based on [https://ai.facebook.com/research/no-language-left-behind/ NLLB-200], [https://opus.nlpl.eu/ OpusMT] and [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2 IndicTrans2] which is the model MinT is using in your Wikipedia. This MT is set as optional in your Wikipedia. Still, you can choose not to use it by selecting "Start with empty paragraph" from the "Initial Translation" dropdown menu. Since MinT is hosted in the WMF Infrastructure and the models are open source, it adheres to Wikipedia's policies about attribution of rights, your privacy as a user and brand representation. You can find more information about the MinT Machine translation and the models on [https://www.mediawiki.org/wiki/Content%20translation/Machine%20Translation/MinT this page]. Please note that the use of the MinT MT is not compulsory. However, we would want your community to: *use it to improve the quality of the Machine Translation service *[https://www.mediawiki.org/wiki/Talk:Content_translation provide feedback] about the service and its quality, and the service you prefer as default for your Wikipedia. We trust that introducing this MT is a good support to the Content Translation tool. Thank you! </div> [[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[User talk:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) १३:३५, ३ जुलै २०२३ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=UOzurumba_(WMF)/sandbox_MinT_announcement_list_1&oldid=25253951 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Deploying the Phonos in-line audio player to your Wiki == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:Hello}}! Apologies if this message is not in your language, {{int:Please help translate}} to your language. This wiki will soon be able to use the [[mw:Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player]] implemented by the [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] extension. This is part of fulfilling a wishlist proposal of providing [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Multimedia_and_Commons/Audio_links_that_play_on_click|audio links that play on click]]. With the inline audio player, you can add text-to-speech audio snippets to wiki pages by simply using a tag: <syntaxhighlight lang="wikitext"> <phonos file="audio file" label="Listen"/> </syntaxhighlight> The above tag will show the text next to a speaker icon, and clicking on it will play the audio instantly without taking you to another page. A common example where you can use this feature is in adding pronunciation to words as illustrated on the [[wiktionary:en:English#Pronunciation|English Wiktionary]] below. <syntaxhighlight lang="wikitext"> {{audio|en|En-uk-English.oga|Audio (UK)}} </syntaxhighlight> Could become: <syntaxhighlight lang="wikitext"> <phonos file="En-uk-English.oga" label="Audio (UK)"/> </syntaxhighlight> The inline audio player will be available in your wiki in 2 weeks time; in the meantime, we would like you to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos|read about the features]] and give us feedback or ask questions about it in this [[mw:Help_talk:Extension:Phonos|talk page]]. Thank you!</div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]], on behalf of the Foundation's Language team</bdi> </div> ०७:५६, २७ जुलै २०२३ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_announcement_list_(In-line_audio_player)&oldid=25350821 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Announcement of Train the Trainer 2023 and Call for Scholarship == Dear all, We are excited to announce the reactivation of the [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program|Train the Trainer (TTT)]] initiative by CIS-A2K in 2023. TTT aims to empower Indian Wikimedians like you with essential skills to support Wikimedia communities effectively. Through this program, we seek to enhance your capacity, encourage knowledge sharing, identify growth opportunities, and enable a positive impact on the communities you serve. The [https://forms.gle/GynAYyGzoNXh4VM26 scholarship application] period is from ‘‘‘1st to 14th August 2023’’’. Unfortunately, we regretfully cannot consider applications from non-Indian Wikimedians due to logistical and compliance-related constraints. The event is scheduled for the end of September or the beginning of October 2023, and final dates and venue details will be announced soon. We encourage your active participation in [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2023|TTT 2023]] and welcome you to apply for scholarships via the provided form. For inquiries, please contact us at a2K@cis-india.org or nitesh@cis-india.org. We look forward to your enthusiastic involvement in making Train the Trainer 2023 a resounding success! Regards, Nitesh (CIS-A2K) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Reminder for TTT Scholarship and announcement about Event dates == Dear all, We wanted to remind you about the Scholarship form for the [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2023|Train the Trainer 2023 program]] and also provide you with the event dates. We encourage you to apply for scholarships to participate in Train the Trainer 2023, as it offers a valuable opportunity for you to actively contribute to your language communities. The scholarship form is accessible [https://forms.gle/GynAYyGzoNXh4VM26 here], and the submission window will remain open until 14th August 2023. If you are genuinely interested in promoting knowledge sharing and community empowerment, we strongly encourage you to fill out the form. (Please note that we won't be able to consider applications from Wikimedians based outside of India for TTT 2023.) The Train The Trainer program will take place on 29th, 30th September, and 1st October 2023. This program provides you an opportunity to enhance your leadership and community-building skills. Thank you for your attention. <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Review the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hello all, I am pleased to share the next step in the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] work. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) draft charter]] is now ready for your review. The [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement Guidelines]] require a [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4.5_U4C_Building_Committee|Building Committee]] form to draft a charter that outlines procedures and details for a global committee to be called the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4._UCoC_Coordinating_Committee_(U4C)|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]]. Over the past few months, the U4C Building Committee worked together as a group to discuss and draft the U4C charter. The U4C Building Committee welcomes feedback about the draft charter now through 22 September 2023. After that date, the U4C Building Committee will revise the charter as needed and a community vote will open shortly afterward. Join the conversation during the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee#Conversation hours|conversation hours]] or on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Meta-wiki]]. Best,<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]], on behalf of the U4C Building Committee, २१:०५, २८ ऑगस्ट २०२३ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25392152 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to the Indic Community Monthly Engagement Call on September 8, 2023 == Dear Wikimedians, A2K is excited to invite you to the third call of the [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls|Indic Community Monthly Engagement Calls]] initiative scheduled for September 8, 2023, where A2K is hosting “Learning Clinic: Collective learning from grantee reports in South Asia” by Let’s Connect. This event is designed to foster collaboration and knowledge-sharing among community members interested in the region's progress, grantees, potential grantees, and Regional Fund Committee members. The dedicated meta page is [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls/September 8, 2023 Call|here]]. Here are the details: * Date: September 8th * Time: 6:00 PM - 7:30 PM IST * Language: English * Facilitation: Jessica Stephenson (WMF - Let’s Connect), Pavan Santhosh (CIS-A2K), Chinmayee Mishra (Let’s Connect working group) * Duration: 1.5 hours * Zoom Link: [https://us06web.zoom.us/j/82712474511?pwd=YUF3SE8yeWpWK0I0Z2QzQW9HN2x5dz09 Zoom Link] You can find detailed information on the given meta page. We look forward to meeting you there tomorrow. :) Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १६:३१, ७ सप्टेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Announcing Indic Wikimedia Hackathon 2023 and Invitation to Participate == Dear Wikimedians, The [[:m:Indic_MediaWiki_Developers_User_Group|Indic MediaWiki Developers User Group]] is happy to announce '''Indic Wikimedia Hackathon 2023 on 16-17 December 2023 in Pondicherry, India'''. The event is for everyone who contributes to Wikimedia’s technical spaces code developers, maintainers, translators, designers, technical writers and other related technical aspects. Along with that, contributors who don't necessarily contribute to technical spaces but have good understanding of issues on wikis and can work with developers in addressing them can join too. You can come with a project in mind, join an existing project, or create something new with others. The goal of this event is to bring together technical contributors from India to resolve pending technical issues, bugs, brainstorm on tooling ideas, and foster connections between contributors. We have scholarships to support participation of contributors residing in India. The '''scholarship form can be filled at https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd_Qqctj7I87QfYt5imc6iPcGPWuPfncCOyAd_OMbGiqxzxhQ/viewform?usp=sf_link and will close at 23:59 hrs on 15 October 2023 (Sunday) [IST].''' Please reach out to contact{{@}}indicmediawikidev.org if you have any questions or need support. Best, Indic MediaWiki Developers UG, १०:१०, ४ ऑक्टोबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=25696853 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Image Description Month in India: 1 October to 31st October == <small>Apologies for writing in English.</small> Dear everyone, We're excited to invite you to the [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|Image Description Month India]] description-a-thon, set to take place from October 1st to October 31st, 2023. During this event, we'll be focusing on improving image-related content across Wikimedia projects, including Wikipedia, Wikidata, and Wikimedia Commons. To stay updated and get involved, please visit our dedicated event page [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|event Page]]. Your active participation will be instrumental in enhancing Wikimedia content and making it more accessible to users worldwide. Thank you :) [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २०:०५, ५ ऑक्टोबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">== Opportunities open for the Affiliations Committee, Ombuds commission, and the Case Review Committee ==</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> <div style="margin:.2em 0 .5em;margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex;"> [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|''You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.'']] ''<span class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</span>''</div> Hi everyone! The [[m:Special:MyLanguage/Affiliations Committee|Affiliations Committee]] (AffCom), [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission]] (OC), and the [[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee|Case Review Committee]] (CRC) are looking for new members. These volunteer groups provide important structural and oversight support for the community and movement. People are encouraged to nominate themselves or encourage others they feel would contribute to these groups to apply. There is more information about the roles of the groups, the skills needed, and the opportunity to apply on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments|'''Meta-wiki page''']]. On behalf of the Committee Support team,<br /><section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ~ [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) २२:११, ९ ऑक्टोबर २०२३ (IST) </div> <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25570445 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Review and comment on the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear all, Please review and comment on the Wikimedia Foundation Board of Trustees selection rules package from now until 29 October 2023. The selection rules package was based on older versions by the Elections Committee and will be used in the 2024 Board of Trustees selection. Providing your comments now will help them provide a smoother, better Board selection process. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|More on the Meta-wiki page]]. Best, Katie Chan <br> Chair of the Elections Committee<br /><section end="announcement-content" /> </div> ०६:४३, १७ ऑक्टोबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25570445 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == A2K Community Needs Assessment Form == In late November, A2K hosted a significant call as part of [[:m:CIS-A2K/Events/WikiConverse India Calls/2023 A2K Needs Assessment Event|WikiConverse India discussions]], aiming to understand the diverse needs of Indian Communities! We deeply appreciate the active participation of every community member, as your valuable suggestions and opinions will be instrumental in shaping A2K's future initiatives. To enrich this collaborative effort, we've crafted a [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfFfRvf844FKb1La0UC7fXHzofxrZorpr3QjDGJL1a0iOgXyQ/viewform form]. Your responses will provide key components for a broader needs assessment, offering profound insights into the community's suggestions and guiding A2K’s future plans. We invite you to invest just a few precious minutes in sharing your thoughts, ideas, efforts, and impactful initiatives! If you have any doubts or queries, feel free to reach out to nitesh@cis-india.org. Thank you for being an integral part of our vibrant community! Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १४:१४, ५ डिसेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Enhancing Your Wikimania 2024 Scholarship Application: Community Call and Volunteer Support == Dear Wikimedians, I hope this message finds you well. A2K is excited to share news about an upcoming A2K initiative to support Indian Wikimedians in the Wikimania 2024 scholarship process. ;Community Call with Experienced Wikimedians: Join the community call on December 9, 2023, featuring experienced Indian Wikimedians. Gain insights into the Wikimania scholarship process, key application elements, and participate in a Q&A session. ;Volunteer Committee: A dedicated volunteer committee will assist applicants through Zoom Room Support Sessions, offering one-on-one discussions, personalized feedback, and application enhancement strategies. For more details and to register: * Community Call Meta page: [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls/December 9, 2023 Call|link]] * Date: 9 December 2023 * Time: 6:00 PM to 7:30 PM IST We invite your active participation and look forward to your engagement in this community call. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १२:२०, ७ डिसेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">(New) Feature on [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]]: Adding geopoints via QID</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="Body"/>Since September 2022, it is possible to create geopoints using a QID. Many wiki contributors have asked for this feature, but it is not being used much. Therefore, we would like to remind you about it. More information can be found on the [[M:WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|project page]]. If you have any comments, please let us know on the [[M:Talk:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|talk page]]. – Best regards, the team of Technical Wishes at Wikimedia Deutschland <section end="Body"/> </div> [[M:User:Thereza Mengs (WMDE)|Thereza Mengs (WMDE)]] १८:०१, १३ डिसेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25955829 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Making MinT a default Machine Translation for your Wikipedia == {{int:Hello}} Marathi Wikipedians! Apologies as this message is not in your native language, {{int:please-translate}}. The [[mw:Wikimedia Language engineering|WMF Language team]] wants to make [[mw:MinT|MinT]] the default machine translation support in Marathi Wikipedia [[mw:Content translation|Content Translation]]. MinT uses the [https://ai4bharat.iitm.ac.in/indic-trans2/ IndicTrans2] machine translation model, which recently has a new version. Our proposal to set MinT as the default machine translation service in this Wikipedia will expose contributors to open source service by default and allow them to switch to other services if they prefer those services. Contributors can decide to switch to another translation service that is not default if they prefer the service, which will be helpful in analysing user preferences in the future. The WMF Language team is requesting feedback from members of this community in this thread if making the MinT the default translation service is okay in Marathi Wikipedia. If there are no objections to the above proposal. In that case, MinT will become the default machine translation in this Wikipedia by the end of January 2024. Thank you for your feedback. [[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) ०३:३२, १० जानेवारी २०२४ (IST) On behalf of the WMF Language team. :{{साद|UOzurumba (WMF)}} :Thanks for your note. A couple of questions right off the bat -- :What are the advantages of switching to MinT? The [https://www.mediawiki.org/wiki/MinT metawiki page] for MinT describes it but does not call out the advantages over existing infra/tooling. :What are the reasons behind making IndicTrans2 the default model over the others? How was that decision made? I do not have an affinity towards any of the models but would like to understand how the decision was made. :Thanks. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०३:३०, १३ जानेवारी २०२४ (IST) ::Hello @[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]], ::Thank you for your questions; the advantage of making MinT default is that we will favour open-source solutions and improve them while not breaking the user's workflows. Also, MinT for some languages has shown signs of quality, based on the [[phab:T338606|usage report]] that showed less deletion of translations where MinT was used as a starting point. ::Regarding your question, ''"What are the reasons behind making IndicTrans2 the default model over the others?"'' ::The indicTrans2 model is from NLLB-200 with additional Indic-specific samples for training. Internal evaluation of the IndicTrans2 model from some Indic language speakers in our team influenced the decision to use the IndicTrans2 model. However, you and your community members can also recommend any other better open translation model, and we can explore integrating it. ::We are also working on communities [[phab:T338608|having the option to test and compare the available models]] using [https://translate.wmcloud.org/ the MinT test instance] and then choose a preferred model for us to change as default or revert to a model based on the community's input. ::I hope I answered your questions; please let me know if you need further clarification. ::Thank you! ::[[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) २२:१८, १५ जानेवारी २०२४ (IST) :::{{साद|UOzurumba (WMF)}} :::Thanks for the details. :::Based on your explanation, using MinT as a starting point makes sense. :::''Internal evaluation of the IndicTrans2 model from some Indic language speakers in our team influenced the decision to use the IndicTrans2 model.'' :::Did the internal evaluation take into account all Indic languages, specifically, Marathi? If so, I'm open to going with this recommendation initially. If '''native''' Marathi speakers were not involved in this, I'd like to reserve my opinion until native Marathi speakers have had a chance to evaluate and compare. To that end, the option to test and compare models you referenced will be very useful. :::Bottomline, I strongly recommend waiting for results from a comparative evaluation -- from either your team or a group of Marathi editors rounded up for this evaluation -- (even if not at great depth) before committing to a specific model. :::Regards, :::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २२:४४, १५ जानेवारी २०२४ (IST) ::::Thank you @[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]], for your feedback. I would also appreciate it if you could notify some Marathi Wikipedians about this proposal so they can give us feedback on whether it is okay to allow MinT as the default translation in Marathi Wikipedia or leave Google Translate as the default. Besides, if we make MinT default, your community can still change to Google in one or two months of using the MinT if they feel Google is better. ::::Once again, thanks for your feedback. ::::[[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) ०४:१७, १९ जानेवारी २०२४ (IST) ::::cc: {{साद|Tiven2240|संतोष गोरे|संदेश हिवाळे|Dharmadhyaksha|Khirid Harshad|Ganesh591|Ketaki Modak|Rockpeterson}} ::::Tagging a few of the recently active editors. -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०५:१४, १९ जानेवारी २०२४ (IST) :::::Hello [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]], [[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]], [[सदस्य:संदेश हिवाळे|संदेश हिवाळे]], [[सदस्य:Dharmadhyaksha|Dharmadhyaksha]], [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]], [[सदस्य:Ganesh591|Ganesh591]], [[सदस्य:Ketaki Modak|Ketaki Modak]], [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]], and [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]], :::::The WMF Language team will make MinT the default machine translation in your Wiki by February 6, 2024. Please let me know in this thread before then if you have any objections to having MinT as the default machine translation in Marathi Wikipedia. :::::Thank you so much for your feedback. :::::[[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) ०४:०४, ३ फेब्रुवारी २०२४ (IST) ::::::Namskar, Thank you for giving me the opportunity to participate in this activity. ::::::I have tried MinT many times to check the performance of it. I want to share my observations herewith. ::::::Although the quality of translation is better, almost 30 to 40% times it didn't work at all. and showed error. (The network at those times was good and I tried the same content with our current translator, google translate as well and it was working.) ::::::So I request you, before making MinT default, the said observation should be taken into consideration. My opinion is that we should add it as added facility (if possible.) because the translation quality is good. Thank you. [[सदस्य:Ketaki Modak|Ketaki Modak]] ([[सदस्य चर्चा:Ketaki Modak|चर्चा]]) १०:५५, ३ फेब्रुवारी २०२४ (IST) *{{Ping|UOzurumba (WMF)}} Just one curious point. Can you share with us some link where we can actually try to translate some English -> Marathi text? I frequently use the current [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content translation] and a self comparison would be helpful. [[सदस्य:Dharmadhyaksha|धर्माध्यक्ष]] ([[सदस्य चर्चा:Dharmadhyaksha|चर्चा]]) ०९:२२, १९ जानेवारी २०२४ (IST) *:@[[सदस्य:Dharmadhyaksha|धर्माध्यक्ष]], *:You can use [https://translate.wmcloud.org/ this test instance for MinT] machine translation to try to translate from English to Marathi. Thank you for asking! *:[[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) २२:११, १९ जानेवारी २०२४ (IST) *::@[[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] I tried the mint translator and was not happy with its performance. Also would like you to have a look at @[[सदस्य:Ketaki Modak|Ketaki Modak]] concerns about the tools. Do not deploy a malfunctioning translator on this wiki please unless things are fixed we are happy using the current one. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १५:२०, ३ फेब्रुवारी २०२४ (IST) *:::Also I was trying to get the mint services for my tool but was very much disappointed by the services it offers. It's better that we use the default ones untill wmf addresses the necessary concerns --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १५:२२, ३ फेब्रुवारी २०२४ (IST) :::Thank you, [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]], [[सदस्य:Ketaki Modak|Ketaki Modak]] and others, for your feedback. They are noted, and Google Translate will remain the default machine translation in your Wiki for now. Concerning the issue that Ketaki Modak mentioned, the WMF Language team will look into it. I might ask you more questions in the future about this subject matter to still get your valuable feedback. :::Best regards,[[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) ०८:०३, ६ फेब्रुवारी २०२४ (IST) ::::Thank you so much. Sure. I would like to give feedback of the same if and whenever necessary. Regards... [[सदस्य:Ketaki Modak|Ketaki Modak]] ([[सदस्य चर्चा:Ketaki Modak|चर्चा]]) ०९:५५, ६ फेब्रुवारी २०२४ (IST) :Thanks for the input @[[सदस्य:Ketaki Modak|Ketaki Modak]], @[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]], and @[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]]. In terms of reliability, some of the issues may be due to the testing nature of the test instance, and may not occur in production when using Content Translation. for this case, the best way to check is to use Content Translation and after adding a paragraph to the translation change the Machine Translation service formt he "Initial translation" selector on the sidebar. You can mark any of the options as the default for yourself after selecting them. I'd recommend to change the default for yourself to try MinT and compare with the other options to determine which one is best as the global default for the community. :I hope this helps to get a better sense of how the adjustment could affect editors. Thanks! [[सदस्य:Pginer-WMF|Pginer-WMF]] ([[सदस्य चर्चा:Pginer-WMF|चर्चा]]) १६:२७, ७ मार्च २०२४ (IST) == Reusing references: Can we look over your shoulder? == ''Apologies for writing in English.'' The Technical Wishes team at Wikimedia Deutschland is planning to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. For our research, we are looking for wiki contributors willing to show us how they are interacting with references. * The format will be a 1-hour video call, where you would share your screen. [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ More information here]. * Interviews can be conducted in English, German or Dutch. * [[mw:WMDE_Engineering/Participate_in_UX_Activities#Compensation|Compensation is available]]. * Sessions will be held in January and February. * [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ Sign up here if you are interested.] * Please note that we probably won’t be able to have sessions with everyone who is interested. Our UX researcher will try to create a good balance of wiki contributors, e.g. in terms of wiki experience, tech experience, editing preferences, gender, disability and more. If you’re a fit, she will reach out to you to schedule an appointment. We’re looking forward to seeing you, [[m:User:Thereza Mengs (WMDE)| Thereza Mengs (WMDE)]] <!-- सदस्य:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25956752 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Looking for your Input: Invitation to interview on using Wikidata in other projects == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.'' Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.<br> ''Currently, we are only able to conduct interviews in English.'' The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time. For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.<br>We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC) </div> <!-- सदस्य:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite2&oldid=26048136 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2024 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear Wiki Community, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition from February 1, 2024, to March 31, 2024 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a campaign on '''CampWiz''' tool. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta project page]]. This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools'''] Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2024|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024 International Team]]''' ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १२:५६, १८ जानेवारी २०२४ (IST) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Dear Wiki Community, You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore 2024]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2024 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2024|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' -- [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १२:५६, १८ जानेवारी २०२४ (IST) </div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am reaching out to you today to announce that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) Charter is now open. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]] now through '''2 February 2024'''. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C Charter]] is on Meta-wiki with translations available. Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] २३:३८, १९ जानेवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25853527 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Last days to vote on the Charter for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am reaching out to you today to remind you that the voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) charter will close on '''2 February 2024'''. Community members may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|cast their vote and provide comments about the charter via SecurePoll]]. Those of you who voiced your opinions during the development of the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|UCoC Enforcement Guidelines]] will find this process familiar. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|current version of the U4C charter]] is on Meta-wiki with translations available. Read the charter, go vote and share this note with others in your community. I can confidently say the U4C Building Committee looks forward to your participation. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] २२:३०, ३१ जानेवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25853527 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Announcing the results of the UCoC Coordinating Committee Charter ratification vote</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, Thank you everyone for following the progress of the Universal Code of Conduct. I am writing to you today to announce the outcome of the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|ratification vote]] on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter]]. 1746 contributors voted in this ratification vote with 1249 voters supporting the Charter and 420 voters not. The ratification vote process allowed for voters to provide comments about the Charter. A report of voting statistics and a summary of voter comments will be published on Meta-wiki in the coming weeks. Please look forward to hearing about the next steps soon. On behalf of the UCoC Project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] २३:५३, १२ फेब्रुवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26160150 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024: We are back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:UCDM 2024 general.jpg|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the forth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 1st until 31st March 2024. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive prizes.<br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/UCDM 2024|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[:m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) </div> <!-- सदस्य:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26166467 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Report of the U4C Charter ratification and U4C Call for Candidates now available</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, I am writing to you today with two important pieces of information. First, the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|report of the comments from the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter ratification]] is now available. Secondly, the call for candidates for the U4C is open now through April 1, 2024. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members are invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Per the charter, there are 16 seats on the U4C: eight community-at-large seats and eight regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Meta-wiki]]. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] २१:५५, ५ मार्च २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26276337 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Wikimedia Foundation Board of Trustees 2024 Selection</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> : ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear all, This year, the term of 4 (four) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Elections Committee]] will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Board Governance Committee created a Board Selection Working Group from Trustees who cannot be candidates in the 2024 community- and affiliate-selected trustee selection process composed of Dariusz Jemielniak, Nataliia Tymkiv, Esra'a Al Shafei, Kathy Collins, and Shani Evenstein Sigalov [3]. The group is tasked with providing Board oversight for the 2024 trustee selection process, and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 2024: Call for candidates and call for questions * June 2024: Affiliates vote to shortlist 12 candidates (no shortlisting if 15 or less candidates apply) [5] * June-August 2024: Campaign period * End of August / beginning of September 2024: Two-week community voting period * October–November 2024: Background check of selected candidates * Board's Meeting in December 2024: New trustees seated Learn more about the 2024 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|this Meta-wiki page]], and make your plan. '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2024 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|Meta-wiki page]]. Best regards, [[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (Governance Committee Chair, Board Selection Working Group) [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] Even though the ideal number is 12 candidates for 4 open seats, the shortlisting process will be triggered if there are more than 15 candidates because the 1-3 candidates that are removed might feel ostracized and it would be a lot of work for affiliates to carry out the shortlisting process to only eliminate 1-3 candidates from the candidate list.<section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]०१:२७, १३ मार्च २०२४ (IST) <!-- सदस्य:MPossoupe (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26349432 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == CIS-A2K announcing Community Collaborations program == <small>Please feel free to translate this into your preferred language.</small> Dear Wikimedians, Exciting news from A2K! We're thrilled to announce that CIS-A2K is now seeking proposals for collaborative projects and activities to advance Indic Wikimedia projects. If you've got some interesting ideas and are keen on co-organizing projects or activities with A2K, we'd love to hear from you. Check out all the details about requirements, process, timelines, and proposal drafting guidelines right [[m:CIS-A2K/Community Collaboration|here]]. We're looking forward to seeing your proposals and collaborating to boost Indic Wikimedia projects and contribute even more to the open knowledge movement. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १९:५५, १८ मार्च २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to select members of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through May 9, 2024. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ०१:५१, २६ एप्रिल २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WMF’s Annual Plan Draft (2024-2025) and Session during the South Asia Open Community Call (SAOCC) == Hi Everyone, This message is regarding the [[:m:Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025|Wikimedia Foundation’s Draft Annual Plan for 2024-2025]], and in continuation of [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/XER6M7X2LPMRVI4N5MPXMZ5G4UUMBIQR/ Maryana’s email]; inviting inputs from members of the movement. The entire annual plan is available in multiple languages and a shorter summary is available in close to 30 languages including many from South Asia; and open for your feedback. We invite you all to a session on the Annual Plan during 19th May's [:m:South Asia Open Community Call|South Asia Open Community Call (SAOCC)]], in line with the [[:m:Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Collaboration|collaborative approach]] adopted by the foundation for finalizing Annual Plans. The discussion will be hosted by members of the senior leadership of the Wikimedia Foundation. Call Details (Please add the details to your respective calendars) * [https://meet.google.com/ffs-izis-bow Google Meeting] ** Date/Time: 19th May 2024 @ 1230-1400 UTC or 1800-1930 IST You can add any questions/comments on Etherpad [https://etherpad.wikimedia.org/p/South_Asia_Community_Call]; pre-submissions welcomed. Ps: To know more about the purpose of an Annual Plan, please read our [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan#Frequently_Asked_Questions_(FAQ) listed FAQs]. Look forward to seeing you on the call. Best [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २२:०५, १४ मे २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&oldid=24930250 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Sign up for the language community meeting on May 31st, 16:00 UTC</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/>Hello all, The next language community meeting is scheduled in a few weeks - May 31st at 16:00 UTC. If you're interested, you can [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Wikimedia_Language_engineering/Community_meetings#31_May_2024 sign up on this wiki page]. This is a participant-driven meeting, where we share language-specific updates related to various projects, collectively discuss technical issues related to language wikis, and work together to find possible solutions. For example, in the last meeting, the topics included the machine translation service (MinT) and the languages and models it currently supports, localization efforts from the Kiwix team, and technical challenges with numerical sorting in files used on Bengali Wikisource. Do you have any ideas for topics to share technical updates related to your project? Any problems that you would like to bring for discussion during the meeting? Do you need interpretation support from English to another language? Please reach out to me at ssethi(__AT__)wikimedia.org and [[etherpad:p/language-community-meeting-may-2024|add agenda items to the document here]]. We look forward to your participation! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:५२, १५ मे २०२४ (IST) <!-- सदस्य:SSethi (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Feedback invited on Procedure for Sibling Project Lifecycle</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' [[File:Sibling Project Lifecycle Conversation 3.png|150px|right|link=:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle]] Dear community members, The [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] (CAC) of the [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] invites you to give feedback on a '''[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle|draft Procedure for Sibling Project Lifecycle]]'''. This draft Procedure outlines proposed steps and requirements for opening and closing Wikimedia Sibling Projects, and aims to ensure any newly approved projects are set up for success. This is separate from the procedures for opening or closing language versions of projects, which is handled by the [[:m:Special:MyLanguage/Language committee|Language Committee]] or [[m:Special:MyLanguage/Closing_projects_policy|closing projects policy]]. You can find the details on [[:m:Special:MyLanguage/Talk:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle#Review|this page]], as well as the ways to give your feedback from today until the end of the day on '''June 23, 2024''', anywhere on Earth. You can also share information about this with the interested project communities you work with or support, and you can also help us translate the procedure into more languages, so people can join the discussions in their own language. On behalf of the CAC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ०७:५५, २२ मे २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Announcing the first Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello, The scrutineers have finished reviewing the vote results. We are following up with the results of the first [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) election]]. We are pleased to announce the following individuals as regional members of the U4C, who will fulfill a two-year term: * North America (USA and Canada) ** – * Northern and Western Europe ** [[m:Special:MyLanguage/User:Ghilt|Ghilt]] * Latin America and Caribbean ** – * Central and East Europe (CEE) ** — * Sub-Saharan Africa ** – * Middle East and North Africa ** [[m:Special:MyLanguage/User:Ibrahim.ID|Ibrahim.ID]] * East, South East Asia and Pacific (ESEAP) ** [[m:Special:MyLanguage/User:0xDeadbeef|0xDeadbeef]] * South Asia ** – The following individuals are elected to be community-at-large members of the U4C, fulfilling a one-year term: * [[m:Special:MyLanguage/User:Barkeep49|Barkeep49]] * [[m:Special:MyLanguage/User:Superpes15|Superpes15]] * [[m:Special:MyLanguage/User:Civvì|Civvì]] * [[m:Special:MyLanguage/User:Luke081515|Luke081515]] * – * – * – * – Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community. Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. Follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-wiki]]. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] १३:४५, ३ जून २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The final text of the Wikimedia Movement Charter is now on Meta</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hi everyone, The final text of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] is now up on Meta in more than 20 languages for your reading. '''What is the Wikimedia Movement Charter?''' The Wikimedia Movement Charter is a proposed document to define roles and responsibilities for all the members and entities of the Wikimedia movement, including the creation of a new body – the Global Council – for movement governance. '''Join the Wikimedia Movement Charter “Launch Party”''' Join the [[m:Special:MyLanguage/Event:Movement Charter Launch Party|“Launch Party”]] on '''June 20, 2024''' at '''14.00-15.00 UTC''' ([https://zonestamp.toolforge.org/1718892000 your local time]). During this call, we will celebrate the release of the final Charter and present the content of the Charter. Join and learn about the Charter before casting your vote. '''Movement Charter ratification vote''' Voting will commence on SecurePoll on '''June 25, 2024''' at '''00:01 UTC''' and will conclude on '''July 9, 2024''' at '''23:59 UTC.''' You can read more about the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|voting process, eligibility criteria, and other details]] on Meta. If you have any questions, please leave a comment on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter|Meta talk page]] or email the MCDC at [mailto:mcdc@wikimedia.org mcdc@wikimedia.org]. On behalf of the MCDC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] १४:१४, ११ जून २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is now open – cast your vote</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, The voting to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|'''Wikimedia Movement Charter''']] is now open. The Wikimedia Movement Charter is a document to define roles and responsibilities for all the members and entities of the Wikimedia movement, including the creation of a new body – the Global Council – for movement governance. The final version of the Wikimedia Movement Charter is [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|available on Meta in different languages]] and attached [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wikimedia_Movement_Charter_(June_2024).pdf here in PDF format] for your reading. Voting commenced on SecurePoll on '''June 25, 2024''' at '''00:01 UTC''' and will conclude on '''July 9, 2024''' at '''23:59 UTC'''. Please read more on the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|voter information and eligibility details]]. After reading the Charter, please [[Special:SecurePoll/vote/398|'''vote here''']] and share this note further. If you have any questions about the ratification vote, please contact the Charter Electoral Commission at [mailto:cec@wikimedia.org '''cec@wikimedia.org''']. On behalf of the CEC,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] १६:२१, २५ जून २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == प्रगती == "विकिपीडियावर 'अँपविषयी प्रश्न विचारणं', 'विषय मध्ये विषय/मथळा सेव्ह करणं', 'चावडीमध्ये वाचून सेव्ह करणे' आणि 'अँपविषयी अभिप्राय सेव्ह करणे' सर्व चांगल आहे. पण 'अंकपत्त्यावरून सर्व सेव्ह केलेले बदल' दाखवत नाही." : अंकपत्त्यावरून असो की नोंदणीकृत सदस्यांद्वारे केलेले बदल असोत, सर्व बदल दिसत असतात. राहिला प्रश्न, तुम्हाला काही बदल का दिसत नाहीत, तर चुकीचे बदल कोणीतरी जाणकार सदस्य पूर्ववत करतो आणि तुम्हाला ते पान जैसेथे दिसते. एक सल्आला आहे, की आपण नोंदणी करून संपादने करावीत. नियमित संपादने करणाऱ्यास ते अधिक सोपे, सोयीचे आणि सुलभ होते. -[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०८:३१, ६ जुलै २०२४ (IST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Voting to ratify the Wikimedia Movement Charter is ending soon</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, This is a kind reminder that the voting period to ratify the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] will be closed on '''July 9, 2024''', at '''23:59 UTC'''. If you have not voted yet, please vote [[m:Special:SecurePoll/vote/398|on SecurePoll]]. On behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Ratification/Voting#Electoral_Commission|Charter Electoral Commission]],<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ०९:१५, ८ जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">U4C Special Election - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, A special election has been called to fill additional vacancies on the U4C. The call for candidates phase is open from now through July 19, 2024. The [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the [[:foundation:Wikimedia Foundation Universal Code of Conduct|UCoC]]. Community members are invited to submit their applications in the special election for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please review the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|U4C Charter]]. In this special election, according to [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#2. Elections and Terms|chapter 2 of the U4C charter]], there are 9 seats available on the U4C: '''four''' community-at-large seats and '''five''' regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#5. Glossary|No more than two members of the U4C can be elected from the same home wiki]]. Therefore, candidates must not have English Wikipedia, German Wikipedia, or Italian Wikipedia as their home wiki. Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Meta-wiki]]. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) ०५:३३, १० जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikimedia Movement Charter ratification voting results</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello everyone, After carefully tallying both individual and affiliate votes, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting#Electoral Commission|Charter Electoral Commission]] is pleased to announce the final results of the Wikimedia Movement Charter voting.   As [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter#Thank you for your participation in the Movement Charter ratification vote!|communicated]] by the Charter Electoral Commission, we reached the quorum for both Affiliate and individual votes by the time the vote closed on '''July 9, 23:59 UTC'''. We thank all 2,451 individuals and 129 Affiliate representatives who voted in the ratification process. Your votes and comments are invaluable for the future steps in Movement Strategy. The final results of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] ratification voting held between 25 June and 9 July 2024 are as follows: '''Individual vote:''' Out of 2,451 individuals who voted as of July 9 23:59 (UTC), 2,446 have been accepted as valid votes. Among these, '''1,710''' voted “yes”; '''623''' voted “no”; and '''113''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 73.30% voted to approve the Charter (1710/2333), while 26.70% voted to reject the Charter (623/2333). '''Affiliates vote:''' Out of 129 Affiliates designated voters who voted as of July 9 23:59 (UTC), 129 votes are confirmed as valid votes. Among these, '''93''' voted “yes”; '''18''' voted “no”; and '''18''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 83.78% voted to approve the Charter (93/111), while 16.22% voted to reject the Charter (18/111). '''Board of Trustees of the Wikimedia Foundation:''' The Wikimedia Foundation Board of Trustees voted '''not to ratify''' the proposed Charter during their special Board meeting on July 8, 2024. The Chair of the Wikimedia Foundation Board of Trustees, Nataliia Tymkiv, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Board_resolution_and_vote_on_the_proposed_Movement_Charter|shared the result of the vote, the resolution, meeting minutes and proposed next steps]].   With this, the Wikimedia Movement Charter in its current revision is '''not ratified'''. We thank you for your participation in this important moment in our movement’s governance. The Charter Electoral Commission, [[m:User:Abhinav619|Abhinav619]], [[m:User:Borschts|Borschts]], [[m:User:Iwuala Lucy|Iwuala Lucy]], [[m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]], [[m:User:Der-Wir-Ing|Der-Wir-Ing]]<section end="announcement-content" /> </div> [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २३:२२, १८ जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through '''August 10, 2024'''. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ०८:१७, २७ जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Train-the-Trainer (TTT) 2024: Call for Applications == ''Apologies for writing in English, please feel free to post this into your language.'' Dear Wikimedians, We are thrilled to announce the 9ninth iteration of the Train-the-Trainer (TTT) program, co-hosted by CIS-A2K and the Odia Wikimedians User Group. TTT 2024 will be held from October 18-20, 2024, in Odisha. This event aims to enhance leadership and training skills among active Indian Wikimedians, with a focus on innovative approaches to foster deeper engagement and learning. ; Key Details: * Event Dates: October 18-20, 2024 * Location: Odisha, India * Eligibility: Open to active Indian Wikimedians * Scholarship Application Deadline: Thursday, August 15, 2024 We encourage all interested community members to apply for scholarships. Please review the event details and application guidelines on the [[:m:Meta page|Meta page]] before submitting your application. Apply Here: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeshY7skcMUfevuuzTr57tKr_wwoefrJ9iehq6Gn_R8jl6FmA/viewform Scholarship Application Form] For any questions, please post on the [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2024|Event talk page]] or email nitesh@cis-india.org. We look forward to your participation and contributions! Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १६:१५, ३१ जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Reminder! Vote closing soon to fill vacancies of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, The voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is closing soon. It is open through 10 August 2024. Read the information on [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024_Special_Election#Voting|the voting page on Meta-wiki to learn more about voting and voter eligibility]]. If you are eligible to vote and have not voted in this special election, it is important that you vote now. '''Why should you vote?''' The U4C is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community input into the committee membership is critical to the success of the UCoC. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) २१:००, ६ ऑगस्ट २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == लवकरच येत आहे: एक नवीन उप-संदर्भ वैशिष्ट्य – वापरून पहा! == <section begin="Sub-referencing"/> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|{{#ifeq:{{#dir}}|ltr|right|left}}|400px]] नमस्कार. बऱ्याच वर्षांपासून, समुदाय सदस्यांनी वेगवेगळ्या तपशीलांसह संदर्भ पुन्हा वापरण्याचा सोपा मार्ग विनंती केली आहे. आता, एक मिडीया विकी उपाय येत आहे: नवीन उप-संदर्भ वैशिष्ट्य विकिटेक्स्ट आणि व्हिज्युअल एडिटरसाठी कार्य करेल आणि विद्यमान संदर्भ प्रणाली सुधारेल. तुम्ही संदर्भाचे वेगवेगळे मार्ग वापरणे सुरू ठेवू शकता, परंतु तुम्हाला कदाचित इतर वापरकर्त्यांनी लिहिलेल्या लेखांमध्ये उप-संदर्भ आढळतील. [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|प्रकल्प पृष्ठ]] वर अधिक माहिती. हे वैशिष्ट्य तुमच्यासाठी चांगले काम करते याची खात्री करण्यासाठी '''आम्हाला तुमचा अभिप्राय हवा आहे'': * [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|कृपया प्रयत्न करा]] बीटा विकीवरील विकासाची सद्यस्थिती आणि [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|तुम्हाला काय वाटते ते आम्हाला कळवा]]. * अपडेट्स आणि/किंवा वापरकर्ता संशोधन क्रियाकलापांमध्ये सहभागी होण्यासाठी आमंत्रित करण्यासाठी [[m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing/Sign-up|येथे साइन अप करा]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Deutschland|विकीमिडीया ड्यूशलँड]] ची [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes|तांत्रिक शुभेच्छा]] टीम या वर्षाच्या अखेरीस विकिमीडिया विकीवर हे वैशिष्ट्य आणण्याचा विचार करत आहे. आम्ही संदर्भांशी संबंधित साधने आणि टेम्पलेट्सचे निर्माते/ देखभाल करणाऱ्यांपर्यंत आधीच पोहोचू. कृपया आम्हाला माहिती पसरविण्यात मदत करा. --[[m:User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[m:User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]]) 10:36, 19 August 2024 (UTC) <section end="Sub-referencing"/> <!-- सदस्य:Johannes Richter (WMDE)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=27309345 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Reminder: Apply for TTT 2024 Scholarships by August 22 == Dear Wikimedians, '''Important Reminder''': The scholarship application deadline has been extended till Thursday, August 22, 2024. We encourage active Wikimedians to submit their applications before the deadline. Please ensure you review the essential details on [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2024|Meta page]] regarding this event. Scholarship Application [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeshY7skcMUfevuuzTr57tKr_wwoefrJ9iehq6Gn_R8jl6FmA/viewform form] For any questions, please reach out on the Event talk page or via email at nitesh@cis-india.org or Chinmayee at chinumishra70@gmail.com. Regards, TTT 2024 Organising team [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ०१:४५, २१ ऑगस्ट २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Sign up for the language community meeting on August 30th, 15:00 UTC == Hi all, The next language community meeting is scheduled in a few weeks—on August 30th at 15:00 UTC. If you're interested in joining, you can [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#30_August_2024 sign up on this wiki page]. This participant-driven meeting will focus on sharing language-specific updates related to various projects, discussing technical issues related to language wikis, and working together to find possible solutions. For example, in the last meeting, topics included the Language Converter, the state of language research, updates on the Incubator conversations, and technical challenges around external links not working with special characters on Bengali sites. Do you have any ideas for topics to share technical updates or discuss challenges? Please add agenda items to the document [https://etherpad.wikimedia.org/p/language-community-meeting-aug-2024 here] and reach out to ssethi(__AT__)wikimedia.org. We look forward to your participation! [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ०४:४९, २३ ऑगस्ट २०२४ (IST) <!-- सदस्य:SSethi (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Announcing the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/board-elections@lists.wikimedia.org/thread/OKCCN2CANIH2K7DXJOL2GPVDFWL27R7C/ Original message at wikimedia-l]. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Hello all, The scrutineers have finished reviewing the vote and the [[m:Special:MyLanguage/Elections Committee|Elections Committee]] have certified the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Results|results]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) special election]]. I am pleased to announce the following individual as regional members of the U4C, who will fulfill a term until 15 June 2026: * North America (USA and Canada) ** Ajraddatz The following seats were not filled during this special election: * Latin America and Caribbean * Central and East Europe (CEE) * Sub-Saharan Africa * South Asia * The four remaining Community-At-Large seats Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community. Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. You can follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-Wiki]]. On behalf of the U4C and the Elections Committee,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] १९:३६, २ सप्टेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Have your say: Vote for the 2024 Board of Trustees!</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, The voting period for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Board of Trustees election]] is now open. There are twelve (12) candidates running for four (4) seats on the Board. Learn more about the candidates by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Candidates|reading their statements]] and their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Questions_for_candidates|answers to community questions]]. When you are ready, go to the [[Special:SecurePoll/vote/400|SecurePoll]] voting page to vote. '''The vote is open from September 3rd at 00:00 UTC to September 17th at 23:59 UTC'''. To check your voter eligibility, please visit the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Voter_eligibility_guidelines|voter eligibility page]]. Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group<section end="announcement-content" /> </div> [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १७:४४, ३ सप्टेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == 'Wikidata item' link is moving. Find out where... == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><i>Apologies for cross-posting in English. Please consider translating this message.</i>{{tracked|T66315}} Hello everyone, a small change will soon be coming to the user-interface of your Wikimedia project. The [[d:Q16222597|Wikidata item]] [[w:|sitelink]] currently found under the <span style="color: #54595d;"><u>''General''</u></span> section of the '''Tools''' sidebar menu will move into the <span style="color: #54595d;"><u>''In Other Projects''</u></span> section. We would like the Wiki communities feedback so please let us know or ask questions on the [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Discussion page]] before we enable the change which can take place October 4 2024, circa 15:00 UTC+2. More information can be found on [[m:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|the project page]].<br><br>We welcome your feedback and questions.<br> [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ००:२८, २८ सप्टेंबर २०२४ (IST) </div> <!-- सदस्य:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27524260 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Preliminary results of the 2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Hello all, Thank you to everyone who participated in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]. Close to 6000 community members from more than 180 wiki projects have voted. The following four candidates were the most voted: # [[User:Kritzolina|Christel Steigenberger]] # [[User:Nadzik|Maciej Artur Nadzikiewicz]] # [[User:Victoria|Victoria Doronina]] # [[User:Laurentius|Lorenzo Losa]] While these candidates have been ranked through the vote, they still need to be appointed to the Board of Trustees. They need to pass a successful background check and meet the qualifications outlined in the Bylaws. New trustees will be appointed at the next Board meeting in December 2024. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Results|Learn more about the results on Meta-Wiki.]] Best regards, The Elections Committee and Board Selection Working Group <section end="announcement-content" /> </div> [[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]] १३:५५, १४ ऑक्टोबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:MPossoupe (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Seeking volunteers to join several of the movement’s committees</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Each year, typically from October through December, several of the movement’s committees seek new volunteers. Read more about the committees on their Meta-wiki pages: * [[m:Special:MyLanguage/Affiliations_Committee|Affiliations Committee (AffCom)]] * [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|Ombuds commission (OC)]] * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation/Legal/Community Resilience and Sustainability/Trust and Safety/Case Review Committee|Case Review Committee (CRC)]] Applications for the committees open on 16 October 2024. Applications for the Affiliations Committee close on 18 November 2024, and applications for the Ombuds commission and the Case Review Committee close on 2 December 2024. Learn how to apply by [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation/Legal/Committee_appointments|visiting the appointment page on Meta-wiki]]. Post to the talk page or email [mailto:cst@wikimedia.org cst@wikimedia.org] with any questions you may have. For the Committee Support team, <section end="announcement-content" /> </div> -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) ०४:३८, १७ ऑक्टोबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27601062 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Announcing Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024 & scholarship applications == Dear Wikimedians, We hope you are well. We are thrilled to announce the upcoming [[:metawiki:Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024|Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024]], hosted by the [[:metawiki:Indic MediaWiki Developers User Group|Indic MediaWiki Developers UG]] (aka Indic-TechCom) in collaboration with the [[:metawiki:Odia Wikimedians User Group|Odia Wikimedians UG]]. The event will take place in Bhubaneswar during 20-22 December 2024. Wikimedia hackathons are spaces for developers, designers, content editors, and other community stakeholders to collaborate on building technical solutions that help improve the experience of contributors and consumers of Wikimedia projects. The event is intended for: * Technical contributors active in the Wikimedia technical ecosystem, which includes developers, maintainers (admins/interface admins), translators, designers, researchers, documentation writers etc. * Content contributors having in-depth understanding of technical issues in their home Wikimedia projects like Wikipedia, Wikisource, Wiktionary, etc. * Contributors to any other FOSS community or have participated in Wikimedia events in the past, and would like to get started with contributing to Wikimedia technical spaces. We encourage you to follow the essential details & updates on Meta-Wiki regarding this event. Event Meta-Wiki page: https://meta.wikimedia.org/wiki/Indic_Wikimedia_Hackathon_Bhubaneswar_2024 Scholarship application form: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSf07lWyPJc6bxOCKl_i2vuMBdWa9EAzMRUej4x1ii3jFjTIaQ/viewform Click here to apply ] ''(Scholarships are available to assist with your attendance, covering travel, accommodation, food, and related expenses.)'' Please read the application guidance on the Meta-Wiki page before applying. The scholarship application is open until the end of the day 2 November 2024 (Saturday). If you have any questions, concerns or need any support with the application, please start a discussion on the event talk page or reach out to us contact@indicmediawikidev.org via email. Best, [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १५:०५, १९ ऑक्टोबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=25720607 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == 'Wikidata item' link is moving, finally. == Hello everyone, I previously wrote on the 27th September to advise that the ''Wikidata item'' sitelink will change places in the sidebar menu, moving from the '''General''' section into the '''In Other Projects''' section. The scheduled rollout date of 04.10.2024 was delayed due to a necessary request for Mobile/MinervaNeue skin. I am happy to inform that the global rollout can now proceed and will occur later today, 22.10.2024 at 15:00 UTC-2. [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Please let us know]] if you notice any problems or bugs after this change. There should be no need for null-edits or purging cache for the changes to occur. Kind regards, -[[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] १७:००, २२ ऑक्टोबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27535421 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Sign up for the language community meeting on November 29th, 16:00 UTC == Hello everyone, The next language community meeting is coming up next week, on November 29th, at 16:00 UTC (Zonestamp! For your timezone <https://zonestamp.toolforge.org/1732896000>). If you're interested in joining, you can sign up on this wiki page: <https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#29_November_2024>. This participant-driven meeting will be organized by the Wikimedia Foundation’s Language Product Localization team and the Language Diversity Hub. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Moore Wikipedia, and the language support track at Wiki Indaba. We will also have members from the Wayuunaiki community joining us to share their experiences with the Incubator and as a new community within our movement. This meeting will have a Spanish interpretation. Looking forward to seeing you at the language community meeting! Cheers, [[User:SSethi (WMF)|Srishti]] ०१:२४, २२ नोव्हेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:SSethi (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Proposal to enable the "Contribute" entry point in Marathi Wikipedia == {{Int:Hello}} Marathi Wikipedians, Apologies as this message is not in your language. {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Wikimedia_Language_and_Product_Localization|WMF Language and Product Localization]] team proposes enabling an entry point called "Contribute" to your Wikipedia. The [[:bn:বিশেষ:Contribute|Contribute]] entry point is based on collaborative work with other product teams in the Wikimedia Foundation on [[mediawikiwiki:Edit_Discovery|Edit discovery]], which validated the entry point as a persistent and constant path that contributors took to discover ways to contribute content in Wikipedia. Therefore, enabling this entry point in your Wikipedia will help contributors quickly discover available tools and immediately click to start using them. This entry point is designed to be a central point for discovering contribution tools in Marathi Wikipedia. '''Who can access it''' Once it is enabled in your Wikipedia, newcomers can access the entry point automatically by just logging into their account, click on the User drop-down menu and choose the "Contribute" icon, which takes you to another menu where you will find a self-guided description of what you can do to contribute content, as shown in the image below. An option to "view contributions" is also available to access the list of your contributions. [[File:Mobile_Contribute_Page.png|Mobile Contribute Page]] [[File:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|Mobile contribute menu (detailed)]] For experienced contributors, the Contribute icon is not automatically shown in their User drop-down menu. They will still see the "Contributions" option unless they change it to the "Contribute" manually. This feature is available in four Wikipedia (Albanian, Malayalam, Mongolian, and Tagalog). We have gotten valuable feedback that helped us improve its discoverability. Now, it is ready to be enabled in other Wikis. One major improvement was to [[phab:T369041|make the entry point optional for experienced contributors]] who still want to have the "Contributions" entry point as default.           We plan to enable it '''on mobile''' for Wikis, where the Section translation tool is enabled. In this way, we will provide a main entry point to the mobile translation dashboard, and the exposure can still be limited by targeting only the mobile platform for now. If there are no objections to having the entry point for mobile users from your community, we will enable it by 10th December 2024. We welcome your feedback and questions in this thread on our proposal to enable it here. Suppose there are no objections, we will deploy the "Contribute" entry point in your Wikipedia. We look forward to your response soon. Thank you! On behalf of the WMF Language and Product Localization team. [[सदस्य:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:UOzurumba (WMF)|चर्चा]]) ०९:१६, २८ नोव्हेंबर २०२४ (IST) == [[:m:Expressions of Interest to host Wikimania 2027 in India: Initial conversation|Expressions of Interest to host Wikimania 2027 in India: Initial conversation]] == <div lang="en" dir="ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Dear Wikimedians, We are excited to '''Initiate the discussions about India’s potential bid to host [[:m:Wikimania 2027|Wikimania 2027]]''', the annual international conference of the Wikimedia movement. This is a call to the community to express interest and share ideas for organizing this flagship event in India. Having a consortium of a good number of country groups, recognised affiliates, thematic groups or regional leaders primarily from Asia for this purpose will ultimately strengthen our proposal from the region. This is the first step in a collaborative journey. We invite all interested community members to contribute to the discussion, share your thoughts, and help shape the vision for hosting Wikimania 2027 in India. Your participation will ensure this effort reflects the strength and diversity of the Indian Wikimedia community. Please join the conversation on [[:m:Expressions of Interest to host Wikimania 2027 in India: Initial conversation#Invitation to Join the Conversation|Meta page]] and help make this vision a reality! Regards, <br> [[:m:Wikimedians of Kerala|Wikimedians of Kerala User Group]] and [[:m:Odia Wikimedians User Group|Odia Wikimedians User Group]] <br> This message was sent with [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) by [[m:User:Gnoeee|Gnoeee]] ([[m:User_talk:Gnoeee|talk]]) २०:४४, ४ डिसेंबर २०२४ (IST) </div> <!-- सदस्य:Gnoeee@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Indic_VPs&oldid=27906962 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to Participate in the Wikimedia SAARC Conference Community Engagement Survey == Dear Community Members, I hope this message finds you well. Please excuse the use of English; we encourage translations into your local languages to ensure inclusivity. We are conducting a Community Engagement Survey to assess the sentiments, needs, and interests of South Asian Wikimedia communities in organizing the inaugural Wikimedia SAARC Regional Conference, proposed to be held in Kathmandu, Nepal. This initiative aims to bring together participants from eight nations to collaborate towards shared goals. Your insights will play a vital role in shaping the event's focus, identifying priorities, and guiding the strategic planning for this landmark conference. Survey Link: https://forms.gle/en8qSuCvaSxQVD7K6 We kindly request you to dedicate a few moments to complete the survey. Your feedback will significantly contribute to ensuring this conference addresses the community's needs and aspirations. Deadline to Submit the Survey: 20 January 2025 Your participation is crucial in shaping the future of the Wikimedia SAARC community and fostering regional collaboration. Thank you for your time and valuable input. Warm regards,<br> [[:m:User:Biplab Anand|Biplab Anand]] <!-- सदस्य:Biplab Anand@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Biplab_Anand/lists&oldid=28074658 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Open Community Call - [[:m:Expressions of Interest to host Wikimania 2027 in India: Initial conversation|Expressions of Interest to host Wikimania 2027 in India]] == <div lang="en" dir="ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Dear Wikimedians, Happy 2025.. 😊 As you must have seen, members from Wikimedians of Kerala and Odia Wikimedia User Groups initiated preliminary discussions around submitting an Expression of Interest (EoI) to have Wikimania 2027 in India. You can find out more on the [[:m:Expressions of Interest to host Wikimania 2027 in India: Initial conversation|Meta Page]]. Our aim is to seek input and assess the overall community sentiment and thoughts from the Indian community before we proceed further with the steps involved in submitting the formal EOI. As part of the same, we are hosting an '''open community call regarding India's Expression of Interest (EOI) to host Wikimania 2027'''. This is an opportunity to gather your valuable feedback, opinions, and suggestions to shape a strong and inclusive proposal. * 📅 Date: Wednesday, January 15th 2025 * ⏰ Time: 7pm-8pm IST * 📍 Platform: https://meet.google.com/sns-qebp-hck Your participation is key to ensuring the EOI reflects the collective aspirations and potential of the vibrant South Asian community. Let’s join together to make this a milestone event for the Wikimedia movement in South Asia. We look forward to your presence! <br> Warm regards, <br> [[:m:Wikimedians of Kerala|Wikimedians of Kerala]] and [[:m:Odia Wikimedians User Group|Odia Wikimedians]] User Group's <br> This message was sent with [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) by [[m:User:Gnoeee|Gnoeee]] ([[m:User_talk:Gnoeee|talk]]) at ११:२५, १४ जानेवारी २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Gnoeee@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Indic_VPs&oldid=28100038 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Enabling Dark mode for logged-out users in this Wikipedia == <div lang="en" dir="ltr"> {{int:Hello}} Wikipedians, Apologies, as this message is not written in your native language. {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Reading/Web|Wikimedia Foundation Web team]] will be enabling [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading|dark mode]] here on your Wikipedia by February 2025 now that pages on your wiki have passed our checks for accessibility and other quality checks. Congratulations! The plan to enable is made possible by the diligent work of editors and other technical contributors in your community who ensured that templates, gadgets, and other parts of pages can be accessible in dark mode. Thank you all for making dark mode available for everybody! For context, the Web team has concluded work on dark mode. If, on some wikis, the option is not yet available for logged-out users, this is likely because many pages do not yet display well in dark mode. As communities make progress on this work, we enable this feature on additional wikis once per month. If you notice any issues after enabling dark mode, please create a page: <code>Reading/Web/Accessibility for reading/Reporting/xx.wikipedia.org</code> in MediaWiki ([[mediawikiwiki:Reading/Web/Accessibility_for_reading/Reporting|like these pages]]), and report the issue in the created page. Thank you! On behalf of the [[mediawikiwiki:Reading/Web|Wikimedia Foundation Web team]]. </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> ०३:४४, २२ जानेवारी २०२५ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_Dark_mode_deployment_list_(February_2025)&oldid=28153450 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == New Wikimedia Campaign Launching Tomorrow: Indic Writing Systems Campaign 2025 == Dear Wikimedians, We are excited to announce the launch of the [[:d:Wikidata:WikiProject Writing Systems/Indic writing systems campaign 2025|Indic writing systems campaign 2025]], which will take place from 23 January 2025 (World Endangered Writing Day) to 21 February 2025 (International Mother Language Day). This initiative is part of the ongoing efforts of [[:d:Wikidata:WikiProject Writing Systems|WikiProject writing Systems]] to raise awareness about the documentation and revitalization of writing systems, many of which are currently underrepresented or endangered. Representatives from important organizations that work with writing systems, such as Endangered Alphabets and the Script Encoding Initiative, support the campaign. The campaign will feature two primary activities focused on the [[:d:Wikidata:WikiProject Writing Systems/Indic writing systems campaign 2025/Lists|list of target scripts]]: * '''Wikidata Labelathon''': A focused effort to improve and expand the information related to South Asian scripts on Wikidata. * '''Wikipedia Translatathon''': A collaborative activity aimed at enhancing the coverage of South Asian writing systems and their cultural significance on Wikipedia. We are looking for local organizers to engage their respective communities. If you are interested in organizing, kindly sign-up [[:d:Wikidata:WikiProject Writing Systems/Indic writing systems campaign 2025/Local Organizers|here]]. We also encourage all Indic Wikimedians to [[:d:Wikidata:WikiProject Writing Systems/Indic writing systems campaign 2025/Participate|join us]] in this important campaign to help document and celebrate the diverse writing systems of South Asia. Thank you for your support, and we look forward to your active participation. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २२:५९, २२ जानेवारी २०२५ (IST) Navya sri Kalli <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) ०६:४१, २४ जानेवारी २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2025 starts soon == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear Wiki Community, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a campaign on '''CampWiz''' tool. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]]. This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools'''] Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]''' ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ०८:०६, २९ जानेवारी २०२५ (IST) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Dear Wiki Community, You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ०८:०६, २९ जानेवारी २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26503019 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) ०६:१८, ३ फेब्रुवारी २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28198931 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Hello everyone! [[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]] We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''. This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba. '''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''. Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language & Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]]. We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> १३:५९, २२ फेब्रुवारी २०२५ (IST) <!-- सदस्य:SSethi (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28217779 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ००:२१, ८ मार्च २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28307738 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == An improved dashboard for the Content Translation tool == <div lang="en" dir="ltr"> {{Int:hello}} Wikipedians, Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device. With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below. [[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the "For you" and "...More" buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups ("Create new pages" and "Expand with new sections")-one for each activity.]] [[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]] We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''. Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. Thank you! On behalf of the Language and Product Localization team. </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> ०८:२६, १३ मार्च २०२५ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&oldid=28382282 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon. Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) ०७:३४, ४ एप्रिल २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation for the next South Asia Open Community Call (SAOCC) with a focus on WMF's Annual Plans (27th April, 2025) == Dear All, The [[:m:South Asia Open Community Call|South Asia Open Community Call (SAOCC)]] is a monthly call where South Asian communities come together to participate, share community activities, receive important updates and ask questions in the moderated discussions. The next SAOCC is scheduled for 27th April, 6:00 PM-7:00 PM (1230-1330 UTC) and will have a section with representatives from WMF who will be sharing more about their [[:m:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|Annual Plans]] for the next year, in addition to Open Community Updates. We request you all to please attend the call and you can find the joining details [https://meta.wikimedia.org/wiki/South_Asia_Open_Community_Call#27_April_2025 here]. Thank you! [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:५५, १४ एप्रिल २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&oldid=28543211 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! The most active contesters will receive prizes. If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest. <br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]]) </div> २१:४१, १६ एप्रिल २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Hide on Rosé@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&oldid=28552112 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ("UCoC EG") and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) ०६:०४, १७ एप्रिल २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Sub-referencing: User testing == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]] <small>''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''</small> Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further: #'''Try it out and share your feedback''' #:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. #'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs''' #:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''. We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well. Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])</bdi> २०:३४, २८ एप्रिल २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Johannes Richter (WMDE)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=28628657 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- <section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) ०९:११, २९ एप्रिल २०२५ (IST)</div> <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]]. You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC. If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, </div><section end="announcement-content" /> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|चर्चा]])</bdi> ०३:३७, १६ मे २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)'' Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) २०:५७, २२ मे २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Sannita (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28768453 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection & Call for Questions</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6] * June 17 – July 1, 2025: Call for candidates * July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5] * August 2025: Campaign period * August – September 2025: Two-week community voting period * October – November 2025: Background check of selected candidates * Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]]. '''Call for Questions''' In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]] '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]] Thank you! [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024 [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ [6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates Best regards, Victoria Doronina Board Liaison to the Elections Committee Governance Committee<section end="announcement-content" /> </div> [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ०८:३७, २८ मे २०२५ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Update from A2K team: May 2025 == Hello everyone, We’re happy to share that the ''Access to Knowledge'' (A2K) program has now formally become part of the '''Raj Reddy Centre for Technology and Society''' at '''IIIT-Hyderabad'''. Going forward, our work will continue under the name [[:m:IIITH-OKI|Open Knowledge Initiatives]]. The new team includes most members from the former A2K team, along with colleagues from IIIT-H already involved in Wikimedia and Open Knowledge work. Through this integration, our commitment to partnering with Indic Wikimedia communities, the GLAM sector, and broader open knowledge networks remains strong and ongoing. Learn more at our Team’s page on Meta-Wiki. We’ll also be hosting an open session during the upcoming [[:m:South Asia Open Community Call|South Asia Open Community Call]] on 6 - 7 pm, and we look forward to connecting with you there. Thanks for your continued support! Thank you Pavan Santhosh, On behalf of the Open Knowledge Initiatives Team. <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/lists/Indic_VPs&oldid=28543211 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Hello everyone, ''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)'' The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''. This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable. The three main features of this extension are: * '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki. * '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''. * '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions. '''Note''': The extension comes with a new user right called '''"Event Organizer"''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment. The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]]) If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout. Thank you! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|चर्चा]]) २२:१७, २९ मे २०२५ (IST)</bdi> <!-- सदस्य:Udehb-WMF@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&oldid=28803829 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == 📣 Announcing the South Asia Newsletter – Get Involved! 🌏 == <div lang="en" dir="ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Hello Wikimedians of South Asia! 👋 We’re excited to launch the planning phase for the '''South Asia Newsletter''' – a bi-monthly, community-driven publication that brings news, updates, and original stories from across our vibrant region, to one page! We’re looking for passionate contributors to join us in shaping this initiative: * Editors/Reviewers – Craft and curate impactful content * Technical Contributors – Build and maintain templates, modules, and other magic on meta. * Community Representatives – Represent your Wikimedia Affiliate or community If you're excited to contribute and help build a strong regional voice, we’d love to have you on board! 👉 Express your interest though [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfhk4NIe3YwbX88SG5hJzcF3GjEeh5B1dMgKE3JGSFZ1vtrZw/viewform this link]. Please share this with your community members.. Let’s build this together! 💬 This message was sent with [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) by [[m:User:Gnoeee|Gnoeee]] ([[m:User_talk:Gnoeee|talk]]) at २१:१२, ६ जून २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Gnoeee@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=25720607 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Vote now in the 2025 U4C Election == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}} Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC]. Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) ०४:३१, १४ जून २०२५ (IST) </div> <!-- सदस्य:Keegan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28848819 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div> Hello all, The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position. This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3] Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election. Best regards, Abhishek Suryawanshi<br /> Chair of the Elections Committee On behalf of the Elections Committee and Governance Committee [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term. [3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates<section end="announcement-content" /> </div> [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २३:१४, १७ जून २०२५ (IST) <!-- सदस्य:RamzyM (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28866958 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> q3p3dvvqa8o8u42thokdnzbf1o4r8n6 0 6703 2580792 2578844 2025-06-17T16:12:56Z Pawar shushant 163177 /* नामांतर */ 2580792 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== *महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ ता. राहुरी जि. अहिल्यानगर *संजीवनी विद्यापीठ ता.कोपरगाव जि. अहिल्यानगर ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== * डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ३ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ४ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ५ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- | ६ || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- | ७ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ८ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ९ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- | १० || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | ११ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १२ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१३|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |१४||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१५||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- |१६||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |१७||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |१८||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१९||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२०||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२१||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- |२२||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२३||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- |२४||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] ryosul8zkyqv3wds38bexzspsqixjtb 2580796 2580792 2025-06-17T16:26:42Z Pawar shushant 163177 /* अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने */ 2580796 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== *महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ ता. राहुरी जि. अहिल्यानगर *संजीवनी विद्यापीठ ता.कोपरगाव जि. अहिल्यानगर ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== * डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] tpqvz5q7d2zqblnjiyk4awbx0hgas22 2580800 2580796 2025-06-17T16:42:39Z Pawar shushant 163177 /* विद्यापीठ */ 2580800 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||राहुरी|| |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||कोपरगाव|| |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== * डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] t9e01h1uxjh5d7f1wd3e3un8hg57kvz 2580801 2580800 2025-06-17T16:45:30Z Pawar shushant 163177 2580801 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||राहुरी||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||कोपरगाव|| |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== * डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] l4xf7awfao4tfmgp4tdbslsnn846gtk 2580802 2580801 2025-06-17T16:49:45Z Pawar shushant 163177 /* विद्यापीठ */ 2580802 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||राहुरी||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||कोपरगाव||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== * डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] 1yv1eghqydxjpqqcewdgjpuk62m4vkz 2580803 2580802 2025-06-17T16:50:49Z Pawar shushant 163177 2580803 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== * डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] 5xx17374cxcf9or8hamma0kbc2jud5t 2580804 2580803 2025-06-17T17:02:53Z Pawar shushant 163177 /* अभियांत्रिकी महाविद्यालये */ 2580804 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, अहिल्यानगर||https://www.enggnagar.com |} *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] t7tfgqjtl3jfs4w19lhxxo3hayzhr8j 2580805 2580804 2025-06-17T17:03:33Z Pawar shushant 163177 2580805 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |} *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] a7ptxd9rktt179hc8ialt91i8cdawn3 2580806 2580805 2025-06-17T17:10:53Z Pawar shushant 163177 /* अभियांत्रिकी महाविद्यालये */ 2580806 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |- |२||विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय||सारोळा बद्दी,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://vacoea.com |} *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] f2c1ur3cyuna0u8fsi5pqg1smtjp810 2580807 2580806 2025-06-17T17:11:42Z Pawar shushant 163177 2580807 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! महाविद्यालयाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |- |२||विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय||सारोळा बद्दी,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://vacoea.com |} *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] h5sp92ptuqje1kwhlnbvqekjjkrixyg 2580808 2580807 2025-06-17T17:16:50Z Pawar shushant 163177 /* अभियांत्रिकी महाविद्यालये */ 2580808 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! महाविद्यालयाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |- |२||विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय||सारोळा बद्दी,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://vacoea.com |- |३||श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय||नेप्ती,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.scoea.org |} *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *, अहिल्यानगर *अडसूळ टेक्निकल कॅम्पस, चास, जिल्हा.अहिल्यानगर *, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] 2uq61yphd3qgrz1unxpjh52xsqer3g2 2580812 2580808 2025-06-17T17:21:37Z Pawar shushant 163177 /* अभियांत्रिकी महाविद्यालये */ 2580812 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! महाविद्यालयाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |- |२||विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय||सारोळा बद्दी,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://vacoea.com |- |३||श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय||नेप्ती,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.scoea.org |- |४||आडसूळ टेक्निकल कॅम्पस||चास,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://sgvssatc.com |} *प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *, अहिल्यानगर *, , जिल्हा.अहिल्यानगर *, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] 7xcdsgv05e3pimikf0dp37xmqy253cy 2580813 2580812 2025-06-17T17:25:40Z Pawar shushant 163177 /* अभियांत्रिकी महाविद्यालये */ 2580813 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! महाविद्यालयाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |- |२||विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय||सारोळा बद्दी,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://vacoea.com |- |३||श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय||नेप्ती,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.scoea.org |- |४||आडसूळ टेक्निकल कॅम्पस||चास,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://sgvssatc.com |- |५||प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय||लोणी राहता||https://pravaraengg.org.in |} *, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *, अहिल्यानगर *, , जिल्हा.अहिल्यानगर *, नेप्ती,अहिल्यानगर *राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] 7hmh4unzofw9ty9mzfqzj1dy4qyavk8 2580815 2580813 2025-06-17T17:34:31Z Pawar shushant 163177 /* अभियांत्रिकी महाविद्यालये */ 2580815 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! महाविद्यालयाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |- |२||विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय||सारोळा बद्दी,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://vacoea.com |- |३||श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय||नेप्ती,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.scoea.org |- |४||आडसूळ टेक्निकल कॅम्पस||चास,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://sgvssatc.com |- |५||प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय||लोणी राहता||https://pravaraengg.org.in |- |६||राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय||कर्जुले हर्या,पारनेर||https://www.rgcoe.org |} *, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *, अहिल्यानगर *, , जिल्हा.अहिल्यानगर *, नेप्ती,अहिल्यानगर *, हरिया ता., जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] p10ezxpj0mzdmjrbsilkxv7qw3cq6n8 2580816 2580815 2025-06-17T17:36:24Z Pawar shushant 163177 2580816 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! महाविद्यालयाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |- |२||विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय||सारोळा बद्दी,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://vacoea.com |- |३||श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय||नेप्ती,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.scoea.org |- |४||आडसूळ टेक्निकल कॅम्पस||चास,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://sgvssatc.com |- |५||प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय||लोणी, [[राहाता तालुका|राहता]]||https://pravaraengg.org.in |- |६||राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय||कर्जुले हर्या,[[पारनेर तालुका|पारनेर]]||https://www.rgcoe.org |} *, लोणी, प्रवरानगर,अहिल्यानगर *, अहिल्यानगर *, , जिल्हा.अहिल्यानगर *, नेप्ती,अहिल्यानगर *, हरिया ता., जि.अहिल्यानगर *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] 6ombih83ducaz0cskw2mazv5ut564c8 2580817 2580816 2025-06-17T17:37:17Z Pawar shushant 163177 2580817 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! महाविद्यालयाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |- |२||विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय||सारोळा बद्दी,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://vacoea.com |- |३||श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय||नेप्ती,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.scoea.org |- |४||आडसूळ टेक्निकल कॅम्पस||चास,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://sgvssatc.com |- |५||प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय||लोणी, [[राहाता तालुका|राहता]]||https://pravaraengg.org.in |- |६||राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय||कर्जुले हर्या,[[पारनेर तालुका|पारनेर]]||https://www.rgcoe.org |} * *अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] 308jd0flg66begz6y9ysvsfb4i9vu00 2580821 2580817 2025-06-17T17:45:23Z Pawar shushant 163177 /* अभियांत्रिकी महाविद्यालये */ 2580821 wikitext text/x-wiki {{बदल}} '''अहिल्यानगर जिल्हा''' हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सर्वात मोठा जिल्हा आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक साखर कारखाने आहेत. प्रवरानगर येथे आशिया खंडातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन झाला होता. [[शिर्डी]] येथील साईबाबा मंदिर याच जिल्ह्यातील [[राहाता तालुका]] यात आहे. {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = अहिल्यानगर जिल्हा | स्थानिक_नाव = नगर जिल्हा |चित्र_नकाशा = Ahmednagar_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश- रेखांश = |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = [[नाशिक]] |मुख्यालयाचे_नाव = [[अहिल्यानगर]] |तालुक्यांची_नावे = १. [[अकोले तालुका|अकोले]] २. [[कर्जत तालुका|कर्जत]] ३. [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ४. [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ५. [[नगर तालुका|नगर]] ६. [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ७. [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ८. [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ९. [[राहाता तालुका|राहाता]] १०. [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ११. [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] १२. [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] १३. [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] १४. [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = १७,४१३ |लोकसंख्या_एकूण = ४५,४३,०८० |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २६० |शहरी_लोकसंख्या = १७.६७% |साक्षरता_दर = ८०.२२% |लिंग_गुणोत्तर = ९३९ |प्रमुख_शहरे = [[अहिल्यानगर]], [[श्रीरामपूर]], [[शिर्डी]], [[संगमनेर]] [[श्रीगोंदा]] |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = डॉ. पंकज आशिया |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = १.[[अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ|अहमदनगर]] <br /> २.[[शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ|शिर्डी]] |खासदारांची_नावे = १. [[निलेश लंके]]<br /> २. [[भाऊसाहेब वाकचौरे]] |पर्जन्यमान_मिमी = ५०१.८ |संकेतस्थळ = https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in |वाहन_नोंदणी=महा-१६, महा-१७ |पालकमंत्री=[[राधाकृष्ण विखे पाटील]]}} == नामांतर == {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर | पदवी = | चित्र = Ahilya Bai Holkar.jpg | चित्र_शीर्षक = महाराणी पुण्यशलोक अहिल्यादेवी होळकर |}} महाराष्ट्र राज्य मंत्रिमंडळाने १३ मार्च २०२४ रोजी १८ व्या शतकातील मराठा राणी अहिल्यादेवी होळकर यांच्या नावावरून अहमदनगर जिल्ह्याचे 'अहिल्यानगर' असे नामकरण करण्यास औपचारिक मान्यता दिली. त्यानंतर भारत सरकार ने नाव बदलण्याचे सर्व निकष पूर्ण करून दिनांंक ४ ऑक्टोबर २०२४, अन्वयेे “अहमदनगर” शहराचेे नाव बदलून ते “अहिल्यानगर” असेे केले आणि त्यानंतर महाराष्ट्र सरकार ने लगेच चार दिवसात राजपत्र काढून दिनांक ८ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जिल्हा, तालुका, उपविभाग आणि गाव यांचे नाव बदलून अहिल्यानगर असे केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ahilyanagar.maharashtra.gov.in|title=Ahilyanagar District website|url-status=live}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/ahmednagar-officially-renamed-ahilyanagar-a-tribute-to-warrior-queen-ahilyabai-holkar/articleshow/114095693.cms|title=Times of india|url-status=live}}</ref> == भौगोलिक स्थान == [[अहिल्यानगर]] जिल्हा [[महाराष्ट्र]] राज्याच्या पश्चिम भागात आहे. या जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १७,४१२ किमी^२ असून क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा जिल्हा म्हणून ओळखला जातो. या जिल्ह्याच्या उत्तरेस [[नाशिक जिल्हा|नाशिक]] व [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा|छत्रपती संभाजीनगर]], पूर्वेस [[बीड जिल्हा|बीड]], दक्षिणेस [[सोलापूर जिल्हा|सोलापूर]] व [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] आणि पश्चिमेस [[पुणे जिल्हा|पुणे]] व [[ठाणे जिल्हा|ठाणे]] हे जिल्हे आहेत. [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याला मराठवाड्याचे प्रवेशद्वार म्हणून देखील ओळखले जाते. [[अकोले तालुका|अकोले तालुक्यातील]] डोंगराळ भागात [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा]] येथे [[प्रवरा नदी]]वर १९२६ मध्ये धरण बांधण्यात आले आहे. भारतातील जुन्या धरणांत याचा समावेश केला जातो/आहे. [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा नदीवर]] जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे धरण [[राहुरी तालुका|राहुरी]] तालुक्यात बांधण्यात आले आहे. या प्रकल्पातून [[अहिल्यानगर]] शहराला पाणी पुरवठा केला जातो. येथील जलाशयास [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] असे म्हणले जाते. [[अहिल्यानगर]] सिंचनात प्रामुख्याने विहिरींचा वाटा जास्त आहे. भौगोलिक दृष्ट्या या जिल्ह्याची तीन भागात विभागणी होते- * पश्चिमेकडील डोंगराळ प्रदेश [[अकोले तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका]] यांचा यात समावेश होतो. अजोबा, बाळेश्वर आणि [[हरिश्चंद्रगड]] यांसोबत अनेक शिखरे याच भागात आहेत. [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]], जे महाराष्ट्रातील सर्वोच्च शिखर आहे, १६४६ मीटर याच भागात आहे. * मध्य भागातील पठारी प्रदेश [[पारनेर तालुका]] आणि [[नगर तालुका]] आणि [[संगमनेर तालुका|संगमनेर तालुक्याचा]], [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा तालुक्याचा]] व [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत तालुक्याचा]] काही भर यात मोडतो. * उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील पठारी प्रदेश यात [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]], [[राहाता तालुका|राहाता]], [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]], [[राहुरी तालुका|राहुरी]], [[नेवासा तालुका| नेवासा]], [[शेवगाव तालुका|शेवगाव तालुक्याचा]] उत्तरेकडील प्रभाग येतो. या भागात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]], [[प्रवरा नदी|प्रवरा]], [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[सीना नदी|सीना]] नद्यांचे खोरे येते. जिल्ह्याच्या पश्चिमेकडील भागात प्रामुख्याने [[अकोले तालुका|अकोले]] व [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] तालुक्यांमध्ये [[सह्याद्री|सह्याद्रीच्या]] डोंगररांगा पसरलेल्या आहेत ज्या हरिश्चंद्राच्या डोंगररांगा म्हणून ओळखल्या जातात. महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर [[कळसूबाई शिखर|कळसूबाई]] याच डोंगररांगांमध्ये [[अकोले तालुका|अकोले]] तालुक्यात आहे. जिल्ह्याचा मध्य भाग हा बाळेश्वराचे पठार या नावाने संबोधला जातो. उत्तरेकडे [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीचे खोरे आहे तर दक्षिण भाग हा [[घोड नदी|घोड]], [[भीमा]] व [[सीना नदी|सीना]] या नद्यांचे खोरे म्हणून ओळखला जातो. [[गोदावरी]], [[भीमा]], [[सीना नदी|सीना]], [[मुळा नदी (अहिल्यानगर जिल्हा)|मुळा]] व [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] या [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या असून [[आढळा नदी|आढळा]], [[घोड नदी|घोड]], कुकडी या नद्या जिल्ह्यातून वाहतात. बहुतांशी नद्या पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाहतात. [[गोदावरी]] या महाराष्ट्रातील प्रमुख नदीची जिल्ह्यातील लांबी सुमारे १५० कि.मी. आहे. [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] व [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नद्यांचा संगम [[नेवासे तालुका|नेवासे]] तालुक्यात प्रवरासंगम येथे होतो. ==हवामान== [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्याचे हवामान प्रामुख्याने उष्ण व कोरडे आहे. पश्चिमेकडील डोंगराळ भागात हवामान थंड आहे. जिल्ह्यात रोजच्या कमाल व किमान तापमानातील तफावत पाहता ती लक्षणीयरित्या जास्त असल्याचे आढळते. जिल्ह्यात पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पाऊस कमी कमी होत जातो. प्रामुख्याने जिल्ह्याचा पूर्वेकडील भाग अवर्षणग्रस्त आहे. == दळणवळण == [[नाशिक-पुणे राष्ट्रीय महामार्ग]] (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ६०) हा जिल्ह्यातील [[संगमनेर तालुका|संंगमनेर]] तालुक्यातून जातो. निर्मल - कल्याण (राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २२२) हा महामार्ग जिल्ह्यातून जाणारा महत्त्वाचा रस्ता आहे. महाराष्ट्रात सर्वप्रथम (१९४८ मध्ये) महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची (एस.टी.) बस धावली ती [[अहिल्यानगर]]- [[पुणे]] या मार्गावर. [[अहमदनगर रेल्वे स्थानक|अहिल्यानगर रेल्वे स्थानक]] हे [[दौंड]] - [[मनमाड]] रेल्वेमार्गावरील स्थानक आहे. १९७ कि.मी.चा रेल्वे (ब्रॉडगेज) मार्ग जिल्ह्यात असून [[अहिल्यानगर]] - [[बीड]] - [[परळी]] आणि पुणतांबा- [[शिर्डी]] हेे इतर रेल्वे मार्ग आहेत. [[संगमनेर|संंगमनेरहून]] [[भंडारदरा धरण|भंडारदरा धरणाकडे]] जाताना लागणारा [[विठे|विठे घाट]] व संगमनेरहून पुण्याकडे जाताना लागणारा चंदनापुरी घाट हे जिल्ह्यातील महत्त्वाचे घाट आहेत. == शिक्षण == ===विद्यापीठ=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! विद्यापीठाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ||[[राहुरी तालुका|राहुरी]]||https://mpkv.ac.in/ |- |२||संजीवनी विद्यापीठ||[[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]]||https://www.sanjivani.edu.in/ |} ===अभियांत्रिकी महाविद्यालये=== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! महाविद्यालयाचे नाव !! गाव, तालुका !! संकेतस्थळ(वेबसाईट) |- |१||डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील अभियांत्रिकी महाविद्यालय अहिल्यानगर ||विळद घाट, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.enggnagar.com |- |२||विश्वभारती अकादमीचे अभियांत्रिकी महाविद्यालय||सारोळा बद्दी,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://vacoea.com |- |३||श्री. छत्रपती शिवाजी महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय||नेप्ती,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://www.scoea.org |- |४||आडसूळ टेक्निकल कॅम्पस||चास,[[नगर तालुका|अहिल्यानगर]]||https://sgvssatc.com |- |५||प्रवरा ग्रामीण अभियांत्रिकी महाविद्यालय||लोणी, [[राहाता तालुका|राहता]]||https://pravaraengg.org.in |- |६||राजीव गांधी अभियांत्रिकी महाविद्यालय||कर्जुले हर्या,[[पारनेर तालुका|पारनेर]]||https://www.rgcoe.org |- |७||अमृतवाहिनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय||अमृतनगर, संगमनेर||https://www.avcoe.org |} *संजीवनी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता.कोपरगाव, जि.अहिल्यानगर *विद्या निकेतन अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बोटा, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, परिक्रमा अभियांत्रिकी महाविद्यालय ता. श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर *श्री साईबाबा अभियांत्रिकी, संशोधन आणि संबंधित विज्ञान संस्था, ता.राहता, जि.अहिल्यानगर *समाजभूषण एकनाथराव ढाकणे अभियांत्रिकी महाविद्यालय, ता. शेवगाव, जि.अहिल्यानगर === फार्मसी === *आबासाहेब काकडे कॉलेज ऑफ बी फार्मसी, मु. बोधेगाव, शेवगाव, जि.अहिल्यानगर(५४१६) *अडसूळ कॉलेज ऑफ फार्मसी जि.अहिल्यानगर(५५२२) *अमृतवाहिनी कॉलेज ऑफ फार्मसी, संगमनेर, जि.अहिल्यानगर(५१९४) *अमृतवाहिनी शेती आणि शिक्षण विकास संस्थेची अमृतवाहिनी इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, संगमनेर (५२८७) *अरिहंत कॉलेज ऑफ फार्मसी, केडगाव (५४६१) *अशोक कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१९) *अश्विन कॉलेज ऑफ फार्मसी, मांची हिल (५४७९) *धर्मराज शैक्षणिक प्रतिष्ठानचे फार्मसी कॉलेज, वाळकी, अहिल्यानगर (५४६२) *डीके औटी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५४९२) *डॉ इथापे इन्स्टिट्यूट ऑफ डी फार्मसी संगमनेर (५४८२) *डॉ. कोळपे इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, ओ कोळपेवाडी (५४६०) *डॉ. विठ्ठलराव विखे पाटील फाउंडेशन कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (५१९१) *मा. श्री. बबनराव पाचपुते विचारधारा ट्रस्ट, ग्रुप ऑफ इन्स्टिट्यूशन्स (कॉलेज ऑफ फार्मसी)-परिक्रमा, काष्टी, श्रीगोंदा, अहिल्यानगर (५३०३) *कै.देवराव दिगंबर वरात कॉलेज ऑफ फार्मसी, साकत ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (५५३३) *काकासाहेब म्हस्के मेमोरियल मेडिकल फाउंडेशनचे काकासाहेब मस्के कॉलेज ऑफ फार्मसी, नागापूर,अहिल्यानगर (५२८५) *लोकनेते आप्पासाहेब राजळे कॉलेज ऑफ फार्मसी, आदिनाथनगर (५५२३) *मातोश्री मिराताई आहेर कॉलेज ऑफ फार्मसी, कर्जुले हरिया ता.पारनेर, अहिल्यानगर(५४४६) *मातोश्री राधा कॉलेज ऑफ डी.फार्मसी, वीरगाव (5480) *श्रीमती सरस्वती वाणी कॉलेज ऑफ डी. फार्मसी, गणेगाव (५४८१) *मुळा एज्युकेशन सोसायटीचे कॉलेज ऑफ फार्मसी.सोनई (५१९३) *पी. व्ही. बेल्हेकर कॉलेज ऑफ फार्मसी, भानशिवारे (५५०७) *प्रतिभाताई पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, श्रीरामपूर (५४२४) *प्रवरा इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस (विद्यापीठ मानली जाते) - (U-0322), अहिल्यानगर - (तांत्रिक शिक्षण) (950322) *प्रवरा रुरल एज्युकेशन सोसायटीची इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,लोणी खुर्द (5425) *प्रवरा ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे प्रवरा रूरल कॉलेज ऑफ फार्मसी, प्रवरारानगर (५१८५) *राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी कॉलेज ऑफ फार्मसी, कोकमठाण(५४७७) *राष्ट्रीय शिक्षण मंडळ एन एन सत्था कॉलेज ऑफ फार्मसी,अहिल्यानगर (5478) *रत्नदीप कॉलेज ऑफ फार्मसी (बी.फार्म) रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा. अहिल्यानगर (एमएस) (६९१७) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज रत्नापूर तालुका जामखेड जिल्हा अहिल्यानगर (५४६५) *रत्नदीप फार्मसी कॉलेज, रत्नापूर, तालुका जामखेड, जिल्हा अहिल्यानगर (५४८९) *साईकृपा इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी,घारगाव, ता.श्रीगोंदा(५४७१) *साकेश्वर कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१७) *संजीवनी ग्रामीण शिक्षण संस्थेचे संजीवनी कॉलेज ऑफ फार्मास्युटिकल अँड रिसर्च,कोपरगाव (5195) *सेवा शिक्षण प्रसारक मंडळाचे डॉ. एन.जे. पाऊलबुधे कॉलेज ऑफ फार्मसी (डिप्लोमा),अहिल्यानगर(५४५१) *शांतीनिकेतन कॉलेज ऑफ फार्मसी, अहिल्यानगर (5454) *शिवा ट्रस्ट, शिवाजीराव पवार कॉलेज ऑफ फार्मसी, पाचेगाव ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर(५४६६) *श्रद्धा ग्रामीण वैद्यकीय सामाजिक कल्याण व शिक्षण सहकार महर्षी किसनराव वराळ पाटील कॉलेज ऑफ फार्मसी, निघोज, ता. पारनेर, जि. अहिल्यानगर (५३००) *श्री स्वामी समर्थ इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी, बोटा (५४८४) *श्री. लक्ष्मणराव त्र्यंबकराव नाकाडे फार्मसी कॉलेज, ढोरजलगाव-पूर्व (५५४०) *श्री. विवेकानंद नर्सिंग होम ट्रस्ट, कॉलेज ऑफ फार्मसी, राहुरी फॅक्टरी, अहिल्यानगर(5211) *त्रिमूर्ती ग्रामीण फार्मसी कॉलेज, खडके, ता.नेवासा जिल्हा.अहिल्यानगर (५५४१) *विद्या निकेतन इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी अँड रिसर्च सेंटर, बोटा(५४६४) *विश्वभारती अकादमी,कॉलेज ऑफ फार्मसी, सारोदा बड्डी, अहिल्यानगर (5506) *वाणी कॉलेज ऑफ फार्मसी (५५१५) ===शेती(एग्रीकल्चर)=== *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, A/p. मदडगाव, पोस्ट. भातोडी,ता. जि. अहिल्यानगर (१९२१२) *कॉलेज ऑफ ॲग्री. जैव-तंत्रज्ञान, चंद्रपूर रोड, I.T.I., फार्मसी कॅम्पस, मु. पोस्ट. लोणी बु., ता. ओ राहाता जि. अहिल्यानगर ४१३७१३.(१९१८३) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा अहिल्यानगर-४२२६०८ (१५२०१) *कृषी अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मिरजगाव, ता.कर्जत जिल्हा अहिल्यानगर (१५१९९) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, चंदनापुरी घाट, गुंजाळवाडी, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर. ४२२६०५ (१८२६४) *कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन महाविद्यालय, लोणी ता. राहाता जिल्हा अहिल्यानगर ४१३७१३. (१८२७५) *कृषी महाविद्यालय, भानाशिवरा, ता. नेवासा जिल्हा अहिल्यानगर (११२९७) *कृषी महाविद्यालय, घारगाव, ता.श्रीगोंदा जि. अहिल्यानगर (११२८२) *कृषी महाविद्यालय, मदडगाव (11313) *कृषी महाविद्यालय, प्रवरानगर, लोणी, ता. राहाता, जिल्हा अहिल्यानगर (11281) *कृषी महाविद्यालय, वडगाव गुप्ता (विळद घाट), पोस्ट. एमआयडीसी, जि. अहिल्यानगर(११२८७) *कृषी महाविद्यालय, सोनई, ता. नेवासा जिल्हा. अहिल्यानगर ४१४१०५.(१११३४) *अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, घारगाव, जिल्हा. अहिल्यानगर (१६२८५) *कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, खडके वेक. (१६३८३) *डॉ. अण्णासाहेब शिंदे कॉलेज ऑफ अ‍ॅग्री. इंजिनिअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी, राहुरी, जिल्हा. अहिल्यानगर ४१३७२२. (१५१२४) *पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर कृषी महाविद्यालय, हळगाव ता. जामखेड जि. अहिल्यानगर (११३०१) *सदगुरू कृषी महाविद्यालय, मिरजगाव, (टोल नाक्याजवळ) ता. कर्जत, जि. अहिल्यानगर ४१४४०१.(११२०८) *सहकार महर्षी भाऊसाहेब थोरात कृषी महाविद्यालय, अमृतनगर (11308) *श्रमशक्ती कृषी महाविद्यालय, मु.मालदाड, ता.संगमनेर, जि.अहिल्यानगर-४२२६०८(११२०७) *श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड तंत्रज्ञान, मु. मालदाड, ता. संगमनेर, जिल्हा. अहिल्यानगर-४२२६०८ (१६२१४) *वृंदावन कॉलेज ऑफ कृषी, गुंजाळवाडी पठार, ता. संगमनेर, जिल्हा-अहिल्यानगर (११३१५) == विशेष == मराठी भाषेतील सार्वकालिक सर्वोत्कृष्ट ग्रंथ म्हणजे ग्रंथराज [[ज्ञानेश्वरी]]. ज्या ज्ञानेश्वरीची एक तरी ओवी अनुभवावी असे म्हणले जाते, तो ग्रंथ अहमदनगर जिल्ह्यातील श्रीक्षेत्र [[नेवासा|नेवासे]] येथे संत ज्ञानेश्वरांनी लिहिला. या आध्यात्मिक वैशिष्ट्यांसह आज अहमदनगर महाराष्ट्रात सर्वाधिक क्षेत्रफळ असलेला जिल्हा, सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला आणि सर्वाधिक सहकारी साखर कारखाने असलेला जिल्हा अशी वैशिष्ट्ये दिमाखाने मिरवत आहे. अहमदनगर जिल्हा सहकारी साखर कारखान्यांचा मूल स्रोत म्हणून! [[डॉ. विठ्ठलराव विखे-पाटील]] यांनी जिल्ह्यात प्रवरानगर (लोणी) येथे राज्यातील पहिली सहकारी पतपेढी (लोणी-बुद्रुक सहकारी पतपेढी) सुरू केली (१९२३), तसेच राज्यातील पहिला सहकारी साखर कारखाना स्थापन केला (जून १९५०) आणि सहकार या तत्त्वाची मुहूर्तमेढ राज्यात रोवली गेली. अर्थतज्ज्ञ [[धनंजय रामचंद्र गाडगीळ]] या कारखान्याचे पहिले अध्यक्ष होते. या पहिल्या यशस्वी प्रयोगानंतर सहकारी साखर कारखान्यांची एक साखळीच राज्यात निर्माण झाली. एक सहकारी साखर कारखाना आणि त्या भोवतीच्या परिसराचा शैक्षणिक, औद्योगिक व सोयी सुविधांचा विकास अशी परंपरा महाराष्ट्रात निर्माण झाली. 'राळेगणसिद्धी' या खेड्याने जिल्ह्याने जलव्यवस्थापनाचा एक आदर्श निर्माण केला, तर 'हिवरे बाजार' हे आदर्श खेडे म्हणून नावारूपास आले. तसेच पाथर्डी तालुक्यातील 'मढी' हे शहर 'कानिफनाथगड' म्हणून प्रसिद्ध आहे. नाथसंप्रदयाचा पाया येथेच रचलेला आढळून येतो. [[चित्र:Kanifnath temple madhi.jpg|इवलेसे]] ==अहिल्यानगर जिल्ह्यातील साखर कारखाने== {| class="wikitable" |- ! क्र. !! कारखान्याचे नाव !! गाव, तालुका |- |१||पद्मश्री डॉ.विठ्ठलराव विखे पाटील सहकारी साखर कारखाना,||प्रवरानगर, [[राहता तालुका |राहता]] |- | २ || श्री गणेश सहकारी साखर कारखाना || गणेशनगर, [[राहाता तालुका|राहाता]] |- | ३ || मुळा सहकारी साखर कारखाना || सोनई, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- | ४ || लोकनेते मारुतीराव घुले पाटील ज्ञानेश्वर सहकारी साखर कारखाना || भेंडा, [[नेवासा तालुका|नेवासा]] |- |५||स्वामी समर्थ शुगर अँड अ‍ॅग्रो इंडस्ट्रीज लि.||माळेवाडी, वरखेड, [[नेवासा तालुका |नेवासा]] |- | ६ || अगस्ती सहकारी साखर कारखाना लि. || अगस्तीनगर, [[अकोले तालुका|अकोले]] |- | ७ || अशोक सहकारी साखर कारखाना लि. || अशोकनगर, [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] |- | ८ || डॉ. बाबुराव बापूजी तनपुरे सहकारी साखर कारखाना लि. || शिवाजीनगर, [[राहुरी तालुका|राहुरी]] |- |९||प्रसाद शुगर अँड ऍग्रो प्रॉडक्ट्स लिमिटेड||वांबोरी, [[राहुरी तालुका| राहुरी]] |- | १० || सहकारमहर्षी भाऊसाहेब थोरात सहकारी साखर कारखाना लि. || अमृतनगर, [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] |- |११||श्री गजानन महाराज शुगर लि., (जुने नाव युटेक शुगर लि.)||कवठे मलकापूर, [[संगमनेर तालुका |संगमनेर]] |- | १३ || गंगामाई इंडस्ट्रीज अँड कन्स्ट्रक्शन प्रायव्हेट लिमिटेड || गंगामाई, हरीनगर, [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] |- |१३||संघर्षयोद्धा बबनराव ढाकणे केदारेश्वर सहकारी साखर कारखाना||सुमननगर, बोधेगाव, [[शेवगाव तालुका |शेवगाव]] |- | १४ || बारामती ॲग्रो (युनिट क्र. 3) जय श्रीराम शुगर अँड ॲग्रो प्रॉडक्ट्स लि. || हळगाव, [[जामखेड तालुका|जामखेड]] |- | १५ || श्री अंबिका शुगर प्रायव्हेट लिमिटेड || अंबिकानगर, [[कर्जत तालुका (अहिल्यानगर)|कर्जत]] |- | १६ || कर्मवीर शंकरराव काळे सहकारी साखर कारखाना || गौतमनगर कोळपेवाडी, [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१७||सहकार महर्षी शंकरराव कोल्हे सहकारी साखर कारखाना (संजीवनी) ||सहजानंदनगर,शिंगणापूर [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] |- |१८||पियुष शुगर अँड पावर प्रायव्हेट लिमिटेड||वाळकी देऊळगाव सिद्धी, [[नगर तालुका|अहिल्यानगर]] |- |१९|| कर्मयोगी कुंडलिकराव रामराव जगताप पाटील कुकडी सहकारी साखर कारखाना || पिंपळगाव पिसा, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२०||ओंकार शुगर अँड अलाइड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. (युनिट-७)|| देवदैठण, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२१||गौरी शुगर अँड डिस्टिलरीज प्रायव्हेट लिमिटेड (युनिट क्र. ०४)|| हिरडगाव, [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] |- |२२||सहकार महर्षी शिवाजीराव नारायणराव नागवडे सहकारी साखर कारखाना लि.|| श्रीगोंदा फॅक्टरी, [[श्रीगोंदा तालुका |श्रीगोंदा]] |- |२३||श्री वृद्धेश्वर सहकारी साखर कारखाना||आदिनाथनगर, [[पाथर्डी तालुका |पाथर्डी]] |- |२४||श्री क्रांती शुगर अँड पॉवर लिमिटेड||देवीभोयरे,[[पारनेर तालुका |पारनेर]] |- |२५||कृषीनाथ ग्रीन एनर्जी लिमिटेड, (संचालित सोपानराव बाळकृष्ण ढसाळ अ‍ॅग्रो पॉवर लिमिटेड,||ढवळपुरी, [[पारनेर तालुका| पारनेर]] |} == ऐतिहासिक महत्तव == पूर्वीच्या काळात या भागावर असलेल्या [[निजामशहा (अहमदनगर)|निजामशाही]] व [[मोगल]] साम्राज्याचे वर्चस्व लक्षात येते. रामायणकाळात [[अगस्त्य|अगस्ती]] ऋषींनी [[विंध्य]] पर्वत ओलांडून गोदावरी नदीच्या किनाऱ्यावर वसाहत स्थापन केल्याचे आणि त्यांची व श्रीरामाची भेट झाल्याचे मानले जाते. आणखी महत्त्वाचे म्हणजे महाराष्ट्रामध्ये पहिली मानवी वसाहत याच जिल्ह्यात प्रवरा व [[गोदावरी]] नद्यांच्या किनाऱ्यावर झाली, असा निष्कर्ष पुण्याच्या डेक्कन कॉलेजने नेवासातील उत्खननानंतर काढला आहे. भारतीय पुरातत्त्व विभागाने श्रीरामपूर तालुक्यातील [[दायमाबाद]] येथे केलेल्या उत्खननातून या जिल्ह्यात [[सिंधु संस्कृती|सिंधु संस्कृतीचे]] अस्तित्त्व सिद्ध झालेले आहे. === निजामशाही === {{मुख्य|निजामशाही}} १५ व्या शतकाच्या शेवटी, इ.स. १४८६ मध्ये तत्कालीन [[बहामनी सल्तनत|बहामनी राज्याचे]] पाच तुकडे झाले. त्यामधून फुटून निघालेल्या मलिक अहमदशहा बहिरी या निजामशहाने मे, १४९० मध्ये सीना नदीकाठी शहर वसवण्यास सुरुवात केली. याच्या नावावरूनच या शहराला अहमदनगर असे नाव पडले. इ.स. १४९४ मध्ये शहर रचना पूर्ण होऊन अहमदनगर निजामशहाची राजधानी बनले. या शहराची तुलना त्या काळी [[कैरो]], [[बगदाद]] या समृद्ध शहरांशी केली जात असे. अहमदशहा, बुऱ्हाणशहा, [[चांदबिबी|सुलताना चांदबिबी]] यांची कारकीर्द असणारी निजामशाही येथे इ.स. १६३६ पर्यंत टिकली. निजामशाहीच्या पडत्या काळात [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] वडील [[शहाजीराजे भोसले]] यांनी छोट्या मूर्तझा निजामशहाला मांडीवर घेऊन नगरचा कारभार पाहिला. पुढे काही काळ नगरने मराठेशाही व शहाजहान बादशहाची मोगलशाही अनुभवली. १७५९ मध्ये अहमदनगर पेशव्यांकडे आले आणि १८०३ मध्ये ते इंग्रजांच्या ताब्यात गेले. १८१८ पासून अहमदनगर वर पूर्णपणे इंग्रजांचा अंमल होता. १८२२ मध्ये ब्रिटिशांनी अहमदनगर जिल्ह्याची स्थापना केली. पुण्यश्लोक राजमाता [[अहिल्याबाई होळकर]] यांचा जन्म याच नगर जिल्ह्यातील चौंडी ता.जामखेड या गावी झाला. त्यांचे वडील मानकोजी शिंदे हे चौंडी ता.जामखेड या गावाचे पाटील होते. अहिल्यादेवींचे बालपण याच गावात गेले. त्या शिवभक्त होत्या. पुढे मराठा साम्राज्याचे इंदौर संस्थानच्या खंडेराव होळकर यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. त्या सुभेदार राजे मल्हारराव होळकर यांच्या त्या सून होत. त्यांच्या नंतर अहिल्यादेवी ह्या मध्य भारताच्या माळवा राज्याच्या महाराणी म्हणून 28 वर्ष राज्यकारभार सांभाळला.त्यांनी भारत देशात ठिकठिकाणी मंदिरे, धर्मशाळा, घाट, पाणपोई- विहिरी, बारवे, अन्नछत्रे उभारले. === भारत छोडो आंदोलन === इ.स. १९४२ च्या चलेजाव आंदोलनाच्या काळात [[पंडित जवाहरलाल नेहरू]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल]], [[मौलाना आझाद]], डॉ. पी.सी. घोष इत्यादी राष्ट्रीय नेते नगरमधील भुईकोट किल्ल्यात बंदिवासात होते. डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया हा प्रसिद्ध ग्रंथ पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी याच किल्ल्यात लिहिला. या ग्रंथाची काही हस्तलिखिते आजही येथे पाहण्यास मिळतात. याच किल्ल्यात डॉ. पी.सी. घोष यांनी हिस्ट्री ऑफ एन्शंट इंडियन सिव्हिलायझेशन हा ग्रंथ शब्दबद्ध केला. तसेच [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी थॉट्स ऑफ पाकिस्तान व [[मौलाना आझाद]] यांनी [[गुबार - ए - खातिर]] हे ग्रंथ याच शहरात लिहिले. == राजकीय संरचना == अहमदनगर जिल्ह्यात २ लोकसभा मतदारसंघ असून १२ विधानसभा मतदारसंघ आहेत. === अहमदनगर लोकसभा मतदारसंघ === हा मतदारसंघ अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ, [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ|कर्जत-जामखेड]], [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ|पारनेर]], [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ|राहुरी]], [[शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ|शेवगाव-पाथर्डी]] व [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ|श्रीगोंदा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === शिर्डी लोकसभा मतदारसंघ === हा इ.स. २००९ पासून अनुसूचित जातींसाठी राखीव असलेला लोकसभा मतदारसंघ [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ|श्रीरामपूर]], [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ|शिर्डी]], [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ|अकोले]], [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ|संगमनेर]], [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ|कोपरगाव]], [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ|नेवासा]] या विधानसभा मतदारसंघांचा बनला आहे. === जिल्ह्यातील विधानसभा मतदारसंघ === * [[अहमदनगर शहर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पारनेर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कर्जत जामखेड विधानसभा मतदारसंघ]] * [[पाथर्डी-शेवगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीगोंदा विधानसभा मतदारसंघ]] * [[श्रीरामपूर विधानसभा मतदारसंघ]] * [[राहुरी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[शिर्डी विधानसभा मतदारसंघ]] * [[अकोले विधानसभा मतदारसंघ]] * [[कोपरगाव विधानसभा मतदारसंघ]] * [[नेवासा विधानसभा मतदारसंघ]], * [[संगमनेर विधानसभा मतदारसंघ]] :तसेच जिल्ह्यात ७५ जिल्हा परिषद मतदारसंघ असून, १५० पंचायत समिती मतदारसंघ आहेत. == शेती == ज्वारी हे या जिल्ह्यातील प्रमुख पीक असून ते दोन्ही हंगामांत घेतले जाते. ऊस हेदेखील महत्त्वाचे पीक असून जिल्ह्यातील साखर कारखान्यांची संख्या ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक आहे. अलीकडच्या काळात जिल्ह्यात द्राक्ष, मोसंबी, डाळिंब या फळांचे तसेच सूर्यफुलाचे क्षेत्र व उत्पादन वाढते आहे. जिल्ह्यातील शेवंतीची फुले ही महाराष्ट्रात प्रसिद्ध आहेत. राज्याबाहेरही शेवंतीला मागणी असते. जिल्ह्यात [[श्रीरामपूर]] येथे मोसंबी संशोधन केंद्र आहे. कृषी व शैक्षणिकदृष्ट्या नगर जिल्ह्याचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे [[राहुरी]] येथे स्थापन झालेले, महाराष्ट्रातील पहिले कृषी विद्यापीठ म्हणजेच [[महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ]] होय. या ठिकाणी कृषीविषयक विविध अभ्यासक्रम शिकवले जातात तसेच अनेक पिकांबाबत संशोधन केले जाते. या विद्यापीठाने संशोधन करून वापरात आणलेल्या विविध पिकांच्या जाती राज्यातील शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय आहेत. अकोले तालुक्यात प्रवरा नदीवर बांधण्यात आलेले [[भंडारदरा धरण]], राहुरीजवळ बारागाव नांदूूूर येथील [[मुळा धरण]] हे जिल्ह्यातील प्रमुख सिंंचन प्रकल्प आहेत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == ===धार्मिक स्थळे=== * [[मोहटादेवी|जगदंबा देवी सार्वजनिक देवस्थान ट्रस्ट, मोहटे ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर]] * [[विशाल गणपती]] मंदिर, माळीवाडा, अहिल्यानगर * स्वयंभू निद्रिस्त गणपती मंदिर, आव्हाणे बु, शेवगाव. * श्री हरिहरेश्वर कैलाश गमन देवस्थान, महादेव दर्रा (तोंडोळी) * कान्होबा उर्फ कानिफनाथ देवस्थान, मढी, पाथर्डी. * बहिरीआई व सेवालाल महाराज देवस्थान,सेवानगर तांडा, तोंडोळी (पाथर्डी) * श्री अनखिरी देवी मंदिर, धानोरा (फक्रबाद), जामखेड, अहिल्यानगर * रेणूका माता मंदिर, धामणगाव देवी * [[अमृतेश्वर मंदिर]], [[रतनवाडी]] * जगदंबा मंदिर / मोहटादेवी मंदिर, पाथर्डी * दुर्गामाता मंदिर शिराळ, पाथर्डी * [[जगदंबामाता मंदिर, टाहाकरी]] * जगदंबा देवी मंदिर, राशिन * श्री ढोकेश्वर मंदिर, टाकळी ढोकेश्वर * [[भगवानगड]], ता. पाथर्डी जि. अहिल्यानगर * [[रेणुकामाता मंदिर, केडगाव]] * [[शनी-शिंगणापूर]] * साईबाबा मंदिर, [[शिर्डी]] * पैस खांब मंदिर, नेवासा * वृद्धेश्वर शिव मंदिर, घाटशिरस * विठ्ठल मंदिर, पळशी (पारनेर) * श्री कोरठण खंंडोबा मंदिर, पिंपळगाव रोठा * [[सिद्धटेक]] * गोरक्षनाथ मंदिर, मांजरसुंबा * [[देवगड (नेवासा)]] * साईबाबा तपोभूमी मंदिर, कोपरगाव * शुक्राचार्य मंदिर, कोपरगाव * भगवती माता मंदिर, कोल्हार * वाकडी. श्री क्षेत्र खंंडोबा मंदिर (वाकडी खंंडोबाची) * कुशाबाबा देवस्थान (सातवड) * ढोलेश्वर देवस्थान (सातवड) === ऐतिहासिक वारसा असलेली स्थळे === * [[अहिल्यानगर किल्ला]] * सलाबत खान कबर * [[चांदबिबी महाल]] * फराहबक्ष महाल, अहिल्यानगर शहर * धर्मवीरगड (पेडगाव किल्ला) * किल्ले शिवपट्टन, खर्डा निजामकालीन गढी * कानिफनाथ गड, मढी, छत्रपती संभाजी महाराजांच्या पत्नी येसूबाईंनी या गडाचे बांधकाम केले. === निसर्गपर्यटन स्थळे === * [[भंडारदरा धरण]] * [[हरिश्चंद्रगड]] * [[कळसूबाई शिखर]] * रेहेकुरी काळवीट अभयारण्य * रांजणखळगे, निघोज * डोंगरगण (अहिल्यानगर) * पेमगिरी (संगमनेर) - वडाचे झाड * साईबन, अहिल्यानगर * [[मुळा धरण]] == महत्त्वाची ठिकाणे == *'''कोकमठाण''' - विश्वात्मक जंगलीदास महाराज आश्रम *'''पुणतांबा''' - गोदावरी नदीच्या तीरावरील प्राचीन तीर्थक्षेत्र. संत चांगदेव महाराजांची समाधी. *'''मढी''' - श्री कानिफनाथ समाधी मंदिर *'''साकुरी''' - सदगुरू उपासनी महाराज आश्रम *[[राळेगण सिद्धी]] व [[हिवरे बाजार]] - संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध असलेली आदर्श गावे. *[[दायमाबाद]]- पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ *'''राशिन -''' श्री जगदंबा देवी मंदिर संपूर्ण महाराष्ट्रातील लाखो भाविकांचे श्रद्धास्थान व कुलदैवत. == अहिल्यानगर जिल्ह्यातील तालुके == अहमदनगर जिल्ह्यात एकूण ४ उपविभाग आणि १४ तालुके आहेत. # [[अकोले तालुका|अकोले]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[कर्जत तालुका (अहमदनगर)|कर्जत]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[कोपरगाव तालुका|कोपरगाव]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) # [[जामखेड तालुका|जामखेड]] ([[कर्जत उपविभाग]]) # [[नगर तालुका|नगर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[नेवासा तालुका|नेवासा]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[पारनेर तालुका|पारनेर]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[राहाता तालुका|राहाता]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[राहुरी तालुका|राहुरी]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[शेवगाव तालुका|शेवगाव]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) # [[श्रीगोंदा तालुका|श्रीगोंदा]] ([[अहिल्यानगर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार # [[श्रीरामपूर तालुका|श्रीरामपूर]] ([[श्रीरामपूर उपविभाग]]) # [[संगमनेर तालुका|संगमनेर]] ([[संगमनेर उपविभाग]]) नवीन रचनेनुसार श्रीगोंदा (पूर्वीचा [[कर्जत उपविभाग]]) व पारनेर यांचे एकत्रित उपविभागीय कार्यालय अहमदनगर येथे स्थापण्यात आले आहे. [[अहिल्यानगर]] शहरापासून १२ किमी अंतरावर चांदबीबीचा महाल आहे ती एक ऐतिहासिक वास्तू आहे, तसेच शहराच्या पूर्वेस भातोडी या ठिकाणी तलाव आहे त्या तलावाची भिंत [[शाहू महाराज|छत्रपती शाहू महाराज]] यांनी एका युद्धाच्या वेळी फोडली होती व त्या पाण्याच्या प्रवाहाने विरोधी सैन्य वाहून गेले होते असा इतिहास सांगितला जातो तसेच तिथे शहाजी राजे यांचे बंधू शरीफजी राजे यांची समाधी देखील आहे. तसेच प्रसिद्ध अभिनेते सदाशिव अमरापूरकर यांनी [[अहिल्यानगर]] शहरात वास्तव्य केलेले आहे. राष्ट्रसंत आचार्य आनंद ऋषिजी महाराज यांचे जन्मगाव देखील याच जिल्ह्यात [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील चिचींडी या गावी झालेला आहे. स्वराज्याचे गुप्तहेर खात्याचे प्रमुख बहिर्जी नाईक यांचे पूर्वजांचे मूळ गाव [[पारनेर]] तालुक्यातील हंगा आहे अशी ही आख्यायिका आहे. माजी मुख्यमंत्री सुशील कुमार शिंदे यांनी याच जिल्ह्यातून निवडणूक लढवली होती. जायकवाडी धरण हे [[अहिल्यानगर]] जिल्ह्यातील [[शेवगाव]] तालुक्यातील जायकवाडी या ठिकाणी आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{भौगोलिक स्थान |मध्य = अहमदनगर जिल्हा |उत्तर = [[नाशिक जिल्हा]] |ईशान्य = [[छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा]] |पूर्व = [[बीड जिल्हा]] |आग्नेय = [[धाराशिव जिल्हा]] |दक्षिण = [[सोलापूर जिल्हा]] |नैऋत्य = [[पुणे जिल्हा]] |पश्चिम = [[ठाणे जिल्हा]] |वायव्य = [[नाशिक जिल्हा]] }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} {{अहिल्यानगर जिल्हा}} [[वर्ग:अहिल्यानगर जिल्हा]] [[वर्ग:नाशिक विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] 9liurrapy674dz8bmbp9kghxjh4ytwv 0 12528 2580861 2435770 2025-06-18T08:34:59Z 106.76.253.55 2580861 wikitext text/x-wiki नामाबद्दल विशेष माहिती सांगणाऱ्या शब्दाला विशेषण असे म्हणतात. तर ज्याच्याबद्दल माहिती सांगितली जात आहे त्यास विशेष्य म्हणतात. उदा. चांगली मुलगी, काळा कुत्रा, पाच टोप्या वगैरे. यांत चांगली, काळा, पाच ही विशेषणे आणि मुलगी, कुत्रा, टोप्या ही विशेष्ये आहेत. मोहित विशेषणांचे प्रमुख प्रकार पुढील प्रमाणे आहेत: *गुणवाचक विशेषण * विशेषण *सार्वनामिक विशेषण == गुणवाचक विशेषण == नामाचा कोणत्याही प्रकारचा गुण किंवा विशेष माहिती दाखविणाऱ्या विशेषणाला “गुणवाचक विशेषण” असे म्हणतात. उदा० हिरवे रान,शुभ्र ससा,निळे आकाश, पीवळा अंबा, लाल मीरची == संख्यावाचक विशेषण == ज्या विशेषणांच्या योगाने नामाची संख्या दाखविली जाते त्यास संख्यावाचक विशेषण असे म्हणतात. संख्यावाचक विशेषणांचे पाच प्रकार आहेत. *गणनावाचक संख्या विशेषण, *क्रमवाचक संख्या विशेषण, *आवृत्तीवाचक संख्या विशेषण, *पृथ्वकत्ववाचक संख्या विशेषण *अनिश्चित संख्या विशेषण ===गणना वाचक संख्या विशेषण === ज्या विशेषणाचा उपयोग वस्तूची गणती किंवा गणना करण्यासाठी होतो त्या विशेषणाला गणनावाचक विशेषण असे म्हणतात. उदा०. दहा मुले, तेरा भाषा, एक तास, पन्नास रुपये यांत दहा, तेरा, एक, आणि पन्नास ही गणनावाचक विशेषणे आहेत. गणनावाचक संख्या विशेषणाचे तीन प्रकार पडतात : १. पूर्णांक वाचक – पाच, सहा, अठरा, बारा. २. अपूर्णांक वाचक – पावशेर, अर्धा, सव्वा, दीड. ३. साकल्य वाचक – पाचही मैत्रिणी, दोन भाऊ. === क्रमवाचक संख्या विशेषण === वाक्यामधील जे विशेषण वस्तूचा क्रम दर्शविते त्या विशेषणाला क्रमवाचक विशेषण असे म्हणतात. उदा. पहिले दुकान, सातवा बंगला, पाचवे वर्ष ह्यातील पहिले, सातवा, पाचवे ही क्रमवाचक संख्या विशेषणे आहेत. ===आवृत्तिवाचक संख्या विशेषण === वाक्यामधील जे विशेषण संख्येची किती वेळा आवृत्ती झाली ते दर्शविते त्यास आवृत्तिवाचक विशेषण असे म्हणतात. उदा. तिप्पट मुले, दुप्पट रस्ता, दुहेरी रंग === पृथ्वकत्ववाचक संख्या विशेषण === जी विशेषणे पृथ्वकत्व म्हणजे वेगळा बोध करून देतात त्यांना पृथ्वकत्ववाचक संख्या विशेषण असे म्हणतात. उदा. मुलींनी पाच-पाचचा गट करा, प्रत्येकाने चार-चार प्रश्न सोडवा. ===अनिश्चित संख्या विशेषण === ज्या विशेषणाद्वारे नामांची निश्चित संख्या किंवा प्रमाण व्यक्त होत नाही अशा विशेषणाला अनिश्चित संख्या विशेषण असे म्हणतात. उदा. काही मुले, थोडी जागा, भरपूर पाणी ==सार्वनामिक विशेषण == सर्वनामांपासून बनलेल्या विशेषणांना सार्वनामिक विशेषण असे म्हणतात. उदा. हे झाड, ती मुलगी, तो पक्षी मी, तू, तो, हा, जो, कोण, काय ही सर्वनामे अश्यावेळी नेहमीच मूळ स्वरूपात न येता सर्वनामास विभक्तीची प्रत्यय लागून त्यांच्या रूपात पुढीलप्रमाणे बदल होतो. मी – माझा, माझी, तू – तुझा, तो-त्याचा, आम्ही – आमचा, तुम्ही-तुमचा, ती-तिचा, हा – असा, असला, इतका, एवढा, अमका, तो – तसा, तसला, तितका, तेवढा, तमका, जो – जसा, जसला, जितका, जेवढा, कोण – कोणता, केवढा. ==हे सुद्धा पहा== *[[शब्दांच्या जाती]] *[[मराठी व्याकरण विषयक लेख]] 8fhrnjd73eqnb1901kohxqqrezgisph 0 14071 2580811 2579670 2025-06-17T17:21:08Z 103.185.174.195 2580811 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाहिनी |नाव = झी मराठी |चित्र = Zee marathi logo 2025.jpg |चित्रसाईज = 200px |चित्रमाहिती = |चित्र२ = |चित्र२साईज = |चित्र२माहिती = |सुरुवात = १५ ऑगस्ट १९९९ |शेवटचे_प्रसारण = |चित्र_प्रकार = |प्रेक्षक_संख्या = |प्रेक्षक_संख्या_सध्या = |प्रेक्षक_संख्या_माहिती = |नेटवर्क = |मालक = [[झी एंटरटेनमेंट एंटरप्राइजेस]] |ब्रीदवाक्य = मी मराठी, झी मराठी |देश = [[भारत]] |प्रसारण क्षेत्र = |मुख्यालय = १३५, कॉंटीनेंटल बिल्डींग, डॉ. ॲनी बेझंट मार्ग, [[वरळी]], [[मुंबई]], ४०००१८ |जुने नाव = अल्फा टीव्ही मराठी |बदललेले नाव = |भगिनी वाहिनी = [[झी युवा]], [[झी टॉकीज]], [[झी २४ तास]], [[झी वाजवा]], [[झी चित्रमंदिर]] |प्रसारण वेळ = संध्या. ६.३० ते रात्री ११ (प्राइम टाइम) |संकेतस्थळ = http://www.zeemarathi.com }} '''झी मराठी''' ही [[झी एंटरटेनमेंट एंटरप्राइजेस]] समूहाच्या मालकीची भारतातील दूरचित्रवाणी वाहिनी आहे. या वाहिनीची सुरुवात १५ ऑगस्ट १९९९ मध्ये झाली. २७ मार्च २००५ पर्यंत ही वाहिनी '''अल्फा टीव्ही मराठी''' या नावाने ओळखली जात होती. ही वाहिनी मराठी प्रेक्षकांमध्ये अत्यंत लोकप्रिय आहे. या वाहिनीवर दैनंदिन मालिका आणि कथाबाह्य कार्यक्रम दाखवले जातात. '''झी मराठी एचडी''' वाहिनी ही २० नोव्हेंबर २०१६ रोजी सुरू झाली. महिन्याच्या रविवारी [[झी मराठी महाएपिसोड]] प्रसारित केले जातात. == लोगो == [[चित्र:Zee Marathi Official Logo.jpg|100px|२०१७-२०२५]] [[चित्र:Zeemarathi.gif|100px|२०११-२०१७]] == माहिती == सुरुवातीला वाहिनीवर सोमवार ते शुक्रवार मालिका दाखवण्यात येत असे, पण १ जुलै २००७ पासून मालिका सोमवार ते शनिवार दाखवण्यास सुरुवात झाली. २४ जुलै २०१७ पासून झी मराठीने दुपारचा नवा प्राईम टाइम सुरू केला होता, परंतु त्यास लोकांचा प्रतिसाद न मिळाल्याने २५ नोव्हेंबर २०१७ रोजी हा प्राईम टाइम बंद करण्यात आला. १३ फेब्रुवारी २०२३ पासून "आपली दुपार, झी मराठी दुपार" नावाने पुन्हा दुपारी मालिका सुरू केल्या होत्या, पण कमी टीआरपी अभावी दुपारच्या मालिका २७ मे २०२३ रोजी बंद करण्यात आल्या. झी मराठी वाहिनीने ''[[जय मल्हार]]'' आणि ''[[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]]'' या मालिकांच्या एपिसोड्सवरून चित्रपट तयार केले आहेत. कोरोना महामारीमुळे इतिहासात पहिल्यांदाच झी मराठीचे दैनंदिन कार्यक्रम २७ मार्च २०२० ला बंद करण्यात आले, परंतु ८ जून २०२० पासून नवीन लाॅकडाऊन विशेष मालिका सुरू करण्यात आल्या. तसेच १३ जुलै २०२० पासून दैनंदिन कार्यक्रम दाखवण्यास सुरुवात झाली. त्यामुळेच त्यादिवशी मराठी मनोरंजनाच्या शुभारंभानिमित्त संपूर्ण महाराष्ट्रात उत्सव साजरा करण्याचे झी मराठीकडून आवाहन करण्यात आले होते. मुंबई पोलिसांना कामातून थोडी विश्रांती मिळावी म्हणून झी मराठी दरवर्षी '''स्वरतरंग''' हा कार्यक्रम आयोजित करत असे. एप्रिल २०१४ पासून झी मराठीने '''नक्षत्र''' या कार्यक्रमाद्वारे दर रविवारी मराठी रंगभूमीवरील अनेक प्रायोगिक आणि व्यावसायिक नाटके दाखवण्यास सुरुवात केली होती. त्यामुळे नक्षत्र कार्यक्रम अल्पावधीतच लोकप्रिय झाला. तसेच झी मराठीने ''[[नक्षत्रांचे देणे (कार्यक्रम)|नक्षत्रांचे देणे]]'' या कार्यक्रमातून जुन्या लोकप्रिय गायकांची गाणी सादर केली आहेत. ''[[मनोरंजनाचा अधिकमास]]'' याद्वारे झी मराठीतर्फे दरवर्षी मे अथवा ऑक्टोबर महिन्याच्या दर रविवारी मालिका प्रक्षेपित करण्यात येतात. झी मराठी वाहिनीने ''[[झी मराठी दिशा]]'' हे पहिले साप्ताहिक वृत्तपत्र ९ डिसेंबर २०१७ रोजी सुरू केले, पण काही कारणास्तव १२ ऑक्टोबर २०१९ रोजी हे साप्ताहिक बंद करण्यात आले. याबरोबरच '''खाली डोकं वर पाय''' (लहान मुलांसाठी उन्हाळी सुट्टीतील मासिक), '''सुखकर्ता''' (गणेशोत्सव विशेष मासिक) आणि '''उत्सव नात्यांचा''' (दिवाळी विशेष मासिक) ही वार्षिक मासिके सुरू केली होती. तसेच नोव्हेंबर २०१५ साली महिला सक्षमीकरणासाठी झी मराठी जागृती हा नवा उपक्रम सुरू केला. === ॲप्लिकेशन्स === झी मराठीने मोबाईल ॲप्स देखील सुरू केले आहेत. # झी मराठी ॲप (ओझी ॲप / [[झी फाईव्ह]] ॲप) # तुमचं आमचं जमलं ॲप # होम मिनिस्टर ॲप # किसान अभिमान ॲप # टॅलेंट ॲप === नाटक === झी मराठीने २०१८ पासून नाटकांची प्रस्तुती करण्यास सुरुवात केली. # [[हॅम्लेट]] # आरण्यक # नटसम्राट # अलबत्या गलबत्या # एका लग्नाची पुढची गोष्ट # तिला काही सांगायचंय! # इडियट्स # राजाला जावई हवा # कापूसकोंड्याची गोष्ट # झुंड # तीसरे बादशाह हम! # इब्लिस # नियम व अटी लागू == प्रसारित मालिका == {| class="wikitable sortable" ! प्रसारित दिनांक ! मालिका ! वेळ ! रूपांतरण |- | ८ जुलै २०२४ | [[लाखात एक आमचा दादा]] | संध्या. ६.३० वाजता | तमिळ मालिका अण्णा |- | २३ सप्टेंबर २०२४ | [[सावळ्याची जणू सावली]] | संध्या. ७ वाजता | बंगाली मालिका कृष्णकोळी |- | १२ फेब्रुवारी २०२४ | [[पारू (मालिका)|पारू]] | संध्या. ७.३० वाजता | तेलुगू मालिका मुद्धा मंदारम |- | २३ डिसेंबर २०२४ | [[लक्ष्मी निवास]] | रात्री ८ ते ९ (१ तास) | कन्नड मालिका लक्ष्मी निवासा |- | १२ फेब्रुवारी २०२४ | [[शिवा (मालिका)|शिवा]] | रात्री ९ ते १० (१ तास) | उडिया मालिका सिंदुरा बिंदू |- | लवकरच... | [[कमळी (मालिका)|कमळी]] | {{TBA}} | तेलुगू मालिका मुत्याला मुग्गू |- | २ जून २०२५ | [[देवमाणूस - मधला अध्याय]] | रात्री १० वाजता | |- | १७ फेब्रुवारी २०२५ | [[तुला जपणार आहे]] | रात्री १०.३० वाजता | कन्नड मालिका ना निन्ना बिडलारे |} === कथाबाह्य कार्यक्रम === {| class="wikitable sortable" ! प्रसारित दिनांक ! कथाबाह्य कार्यक्रम ! वेळ |- | ८ जून २०२० | [[वेध भविष्याचा]] | सकाळी ७ वाजता |- | लवकरच... | [[चला हवा येऊ द्या]] | {{TBA}} |} === नव्या मालिका === {| class="wikitable sortable" ! प्रसारित दिनांक ! मालिका ! रूपांतरण |- | rowspan="2" {{TBA}} | जगद्धात्री | बंगाली मालिका जगद्धात्री |- | इच्छाधारी नागीण | हिंदी मालिका नागिन - वादों की अग्निपरीक्षा |} == जुन्या मालिका == # [[१०० डेझ (मालिका)|१०० डेझ]] # [[३६ गुणी जोडी]] # [[४०५ आनंदवन]] # [[अंकुर (मालिका)|अंकुर]] # [[अगं अगं सूनबाई काय म्हणता सासूबाई?]] # [[अग्गंबाई सासूबाई]] # [[अग्गंबाई सूनबाई]] # [[अजूनही चांदरात आहे]] # [[अधुरी एक कहाणी]] # [[अनुबंध (मालिका)|अनुबंध]] # [[अप्पी आमची कलेक्टर]] # [[अभिलाषा (मालिका)|अभिलाषा]] # [[अमरप्रेम (मालिका)|अमरप्रेम]] # [[अरुंधती (मालिका)|अरुंधती]] # [[अल्टी पल्टी सुमडीत कल्टी]] # [[अवंतिका (मालिका)|अवंतिका]] # [[अवघाचि संसार]] # [[असंभव (मालिका)|असंभव]] # [[असे हे कन्यादान]] # [[अस्मिता (मालिका)|अस्मिता]] # [[आभाळमाया]] # [[आभास हा]] # [[उंच माझा झोका]] # [[ऊन पाऊस (मालिका)|ऊन पाऊस]] # [[एक गाव भुताचा]] # [[एका लग्नाची तिसरी गोष्ट]] # [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] # [[एकाच ह्या जन्मी जणू]] # [[कळत नकळत (मालिका)|कळत नकळत]] # [[का रे दुरावा]] # [[काय घडलं त्या रात्री?]] # [[कारभारी लयभारी]] # [[काहे दिया परदेस]] # [[कुंकू (मालिका)|कुंकू]] # [[कुलवधू (मालिका)|कुलवधू]] # [[कॉन्स्टेबल कामना कामतेकर]] # [[खुलता कळी खुलेना]] # [[गाव गाता गजाली]] # [[गुंतता हृदय हे]] # [[ग्रहण (मालिका)|ग्रहण]] # [[घरात बसले सारे]] # [[घेतला वसा टाकू नको]] # [[चंद्रविलास]] # [[चूकभूल द्यावी घ्यावी]] # [[जगाची वारी लयभारी]] # [[जय मल्हार]] # [[जाऊ बाई गावात: न पाहिलेली मजा]] # [[जागो मोहन प्यारे]] # [[जाडूबाई जोरात]] # [[जावई विकत घेणे आहे]] # [[जुळून येती रेशीमगाठी]] # [[टोटल हुबलाक]] # [[डिस्कव्हर महाराष्ट्र]] # [[ती परत आलीये]] # [[तुझं माझं जमेना (मालिका)|तुझं माझं जमेना]] # [[तुझं माझं ब्रेकअप]] # [[तुझ्या माझ्या संसाराला आणि काय हवं!]] # [[तुझ्यात जीव रंगला]] # [[तुझ्याविना (मालिका)|तुझ्याविना]] # [[तुला पाहते रे]] # [[तुला शिकवीन चांगलाच धडा]] # [[तू चाल पुढं]] # [[तू तिथे मी]] # [[तू तेव्हा तशी]] # [[दार उघड बये (मालिका)|दार उघड बये]] # [[दिल दोस्ती दुनियादारी]] # [[दिल दोस्ती दोबारा]] # [[दिल्या घरी तू सुखी राहा]] # [[देवमाणूस]] # [[देवमाणूस २]] # [[नकटीच्या लग्नाला यायचं हं]] # [[नवरी मिळे हिटलरला]] # [[नवा गडी नवं राज्य]] # [[नांदा सौख्य भरे]] # [[नाममात्र]] # [[पसंत आहे मुलगी]] # [[पाहिले न मी तुला]] # [[पिंजरा (मालिका)|पिंजरा]] # [[पुन्हा कर्तव्य आहे]] # [[प्रदक्षिणा (मालिका)|प्रदक्षिणा]] # [[बंधन (मालिका)|बंधन]] # [[बाजी (मालिका)|बाजी]] # [[भागो मोहन प्यारे]] # [[भाग्यलक्ष्मी (मालिका)|भाग्यलक्ष्मी]] # [[भाग्याची ही माहेरची साडी]] # [[मन उडू उडू झालं]] # [[मन झालं बाजिंद]] # [[मला सासू हवी]] # [[मस्त महाराष्ट्र]] # [[महाराष्ट्राची किचन क्वीन]] # [[माझा होशील ना]] # [[माझिया प्रियाला प्रीत कळेना]] # [[माझी तुझी रेशीमगाठ]] # [[माझे पती सौभाग्यवती]] # [[माझ्या नवऱ्याची बायको]] # [[मालवणी डेझ]] # [[मिसेस मुख्यमंत्री]] # [[यशोदा - गोष्ट श्यामच्या आईची]] # [[या सुखांनो या]] # [[येऊ कशी तशी मी नांदायला]] # [[रात्रीस खेळ चाले]] # [[रात्रीस खेळ चाले २]] # [[रात्रीस खेळ चाले ३]] # [[राधा ही बावरी]] # [[लवंगी मिरची (मालिका)|लवंगी मिरची]] # [[लक्ष्मणरेषा (मालिका)|लक्ष्मणरेषा]] # [[लग्नाची वाईफ वेडिंगची बायकू]] # [[लज्जा (मालिका)|लज्जा]] # [[लागिरं झालं जी]] # [[लाडाची मी लेक गं!]] # [[लोकमान्य (मालिका)|लोकमान्य]] # [[वहिनीसाहेब]] # [[वादळवाट]] # [[वारस (मालिका)|वारस]] # [[शुभं करोति (मालिका)|शुभं करोति]] # [[शेजारी शेजारी पक्के शेजारी]] # [[श्रीयुत गंगाधर टिपरे]] # [[सत्यवान सावित्री (मालिका)|सत्यवान सावित्री]] # [[साडे माडे तीन (मालिका)|साडे माडे तीन]] # [[सातव्या मुलीची सातवी मुलगी]] # [[सारं काही तिच्यासाठी]] # [[सावित्री (मालिका)|सावित्री]] # [[साहेब बीबी आणि मी]] # [[स्वराज्यरक्षक संभाजी]] # [[हम तो तेरे आशिक है]] # [[हृदयी प्रीत जागते]] # [[होणार सून मी ह्या घरची]] # अग्निपरीक्षा # आक्रित # अल्फा स्कॉलर्स # अल्फा बातम्या # आमच्यासारखे आम्हीच # आकाश पेलताना # आम्ही ट्रॅव्हलकर # आमने सामने # अर्थ # अभियान # असा मी तसा मी # बुक शेल्फ # बुवा आला # बोल बाप्पा # भटकंती # चक्रव्यूह एक संघर्ष # कॉमेडी डॉट कॉम # क्रिकेट क्लब # शेफ व्हर्सेस फ्रीज # डार्लिंग डार्लिंग # दे धमाल # डिटेक्टिव्ह जय राम # दिलखुलास # दुहेरी # दुनियादारी # एक हा असा धागा सुखाचा # एका श्वासाचे अंतर # गहिरे पाणी # घडलंय बिघडलंय # गुडमॉर्निंग महाराष्ट्र # गीतरामायण # हा कार्यक्रम बघू नका! # हसा चकट फू # हाऊसफुल्ल # होम स्वीट होम # इंद्रधनुष्य # जगावेगळी # जल्लोष गणरायाचा # जिभेला काही हाड # जोडी नं.१ # कथाकथी # खरंच माझं चुकलं का? # किनारा # कोपरखळी # क्या बात है! # मानसी तुमच्या घरी # मेघ दाटले # मिसाळ # मिशा # मृण्मयी # मुंबई पोलीस # नमस्कार अल्फा # नायक # नुपूर # पतंजलि योग # पेशवाई # पिंपळपान # पोलीस फाईल्स # प्रपंच # राम राम महाराष्ट्र # रिमझिम # रेशीमगाठी # ऋणानुबंध # साईबाबा # सांजभूल # सूरताल # शॉपिंग शॉपिंग # श्रावणसरी # थरार # तुंबाडचे खोत # युनिट ९ # वाजवू का? # व्यक्ती आणि वल्ली # वस्त्रहरण # युवा # झी न्यूझ मराठी # झाले मोकळे आकाश # झुंज === अनुवादित मालिका === # [[झाशीची राणी (मालिका)|झाशीची राणी]] # [[जय भीम: एका महानायकाची गाथा]] == कथाबाह्य कार्यक्रम == # [[आम्ही सारे खवय्ये]] # [[होम मिनिस्टर (मालिका)|होम मिनिस्टर]] # [[सा रे ग म प]] (११ पर्वे) # [[फू बाई फू]] (९ पर्वे) # [[एका पेक्षा एक]] (७ पर्वे) # [[सा रे ग म प: लिटील चॅम्प्स]] (४ पर्वे) # [[खुपते तिथे गुप्ते]] (३ पर्वे) # [[डान्स महाराष्ट्र डान्स]] (३ पर्वे) # [[तुफान आलंया]] (३ पर्वे) # [[किचन कल्लाकार]] (२ पर्वे) # [[बँड बाजा वरात]] (२ पर्वे) # [[मराठी पाऊल पडते पुढे]] (२ पर्वे) # [[महाराष्ट्राचा सुपरस्टार]] (२ पर्वे) # [[हप्ता बंद]] (२ पर्वे) # [[हास्यसम्राट]] (२ पर्वे) # [[ड्रामा जुनिअर्स]] # [[चल भावा सिटीत]] # [[जाऊ बाई गावात]] # [[अळी मिळी गुपचिळी]] # [[कानाला खडा]] # [[झिंग झिंग झिंगाट]] # [[डब्बा गुल]] # [[डान्सिंग क्वीन (मराठी कार्यक्रम)|डान्सिंग क्वीन]] # [[तुमचं आमचं जमलं]] # [[बस बाई बस]] # [[मधली सुट्टी (मालिका)|मधली सुट्टी]] # [[मधु इथे अन् चंद्र तिथे (मालिका)|मधु इथे अन् चंद्र तिथे]] # [[महा मिनिस्टर]] # [[महाराष्ट्राची लोकधारा]] # [[याला जीवन ऐसे नाव (मालिका)|याला जीवन ऐसे नाव]] # [[हे तर काहीच नाय]] # [[अवघा रंग एक झाला]] == रिॲलिटी शो == झी मराठीने रिॲलिटी शो ही संकल्पना मराठी वाहिनीवर पहिल्यांदा आणली आणि अल्पावधीतच प्रेक्षकांनी तिला डोक्यावर घेतले. या वाहिनीने आतापर्यंत अनेक रिॲलिटी शोजची यशस्वी पर्वे सादर केली आहेत. === चला हवा येऊ द्या === {{मुख्य|चला हवा येऊ द्या}} [[निलेश साबळे]], [[भालचंद्र कदम]], [[सागर कारंडे]], [[श्रेया बुगडे]], [[कुशल बद्रिके]], [[भारत गणेशपुरे]] आणि तुषार देवल यांनी मिळून सुरू केलेला हा कार्यक्रम आहे. याबरोबरच [[योगेश शिरसाट]], [[अंकुर वाढवे]], स्नेहल शिदम, अरविंद जगताप हे सहकलाकार असून रमेश वाणी, [[विनीत भोंडे]], शशिकांत केरकर, [[मानसी नाईक]], संदीप रेडकर यांनी देखील यात काम केलेले आहे. या कार्यक्रमाचे सुद्धा अनेक पर्वे सादर झाली आहेत. महाराष्ट्र दौरा, भारत दौरा, विश्व दौरा, होऊ दे व्हायरल, शेलिब्रिटी पॅटर्न, उत्सव हास्याचा, लेडीज जिंदाबाद, वऱ्हाड निघालंय अमेरिकेला, लहान तोंडी मोठा घास ही ती पर्वे आहेत. हा कार्यक्रम नाटक, चित्रपट, मालिका यांना प्रोत्साहित करण्याचे काम करतो. === फू बाई फू === {{मुख्य|फू बाई फू}} फू बाई फू हा झी मराठीवरील काॅमेडी शो आहे. याची ९ पर्वे सादर झाली. यात धूमधडाका, नया है यह, काॅमेडीचं आधारकार्ड, टोल फ्री कॉमेडी, जिथे असाल तिथे हसाल इत्यादी पर्वे होती. [[निलेश साबळे]], [[वैदेही परशुरामी]], [[सई ताम्हणकर]] हे सूत्रसंचालक आणि [[अश्विनी काळसेकर]], [[उमेश कामत]], [[निर्मिती सावंत]], [[महेश कोठारे]], [[रेणुका शहाणे]] व [[स्वप्नील जोशी]] या सर्वांनी परीक्षकांचे काम केले आहे. === एका पेक्षा एक === {{मुख्य|एका पेक्षा एक}} एका पेक्षा एक हा [[सचिन पिळगांवकर]] यांची निर्मिती असलेला नृत्याचा कार्यक्रम आहे. याची एकूण ७ पर्वे सादर झाली होती ज्यात अप्सरा आली हे पर्व‌ विशेष गाजले. या कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन [[आदेश बांदेकर]], [[पुष्कर श्रोत्री]] यांनी केले असून [[सचिन पिळगांवकर]] महागुरू होते. === सा रे ग म प === {{मुख्य|सा रे ग म प}} सा रे ग म प या कार्यक्रमाने तब्बल १४ पर्वे सादर केली. यामध्ये वेगवेगळी पर्व ठेवले गेले. [[पल्लवी जोशी]] हिने सूत्र संचालनाचे काम केले. त्याची संक्षिप्त माहिती पुढीलप्रमाणे:- * स्वप्न स्वरांचे : यामध्ये १८ ते २५ या वयोगटातील स्पर्धकांचा समावेश होता. हे सारेगमपचे पहिले पर्व होते. या पर्वाचा विजेता महागायक पदाचा मान कोल्हापूरचा [[अभिजीत कोसंबी]] याला मिळाला. त्यानंतरच्या पर्वाची विजेती महागायिका पदाचा मान जळगावची वैशाली भैसने-माडे हिला मिळाला. अशाचप्रकारे [[ऊर्मिला धनगर]] ही देखील विजेती होती. या पर्वांचे परीक्षक गायिका [[देवकी पंडित]], रॉकस्टार [[अवधूत गुप्ते]], संगीतकार [[अजय-अतुल]] इत्यादी दिग्गज व्यक्तींनी भूषवले. * स्वप्न स्वरांचे ४०+ : या कार्यक्रमामध्ये वय वर्ष ४० वर्षे व त्या पुढील वयाच्या स्पर्धकांनी भाग घेतला होता. या कार्यक्रमाच्या विजेता जोडीचा मान संगिता चितळे व यज्ञेश्वर लिंबेकर यांना तर उपविजेता जोडीचा मान मिरजचे गायक महेश मुतालिक व मुंबईच्या अनुजा वर्तक यांना मिळाला. * लिटील चॅम्प्स : या पर्वामध्ये लहानग्यांनी आपल्या सुरांनी जगाला मोहून टाकले. ६ ते १५ वयोगटातील स्पर्धकांनी भाग घेतला होता. या पर्वाला केवळ महाराष्ट्रातीलच नव्हे तर संपूर्ण जगातील प्रेक्षकांनी डोक्यावर घेतले. या कार्यक्रमातील एका भागाला [[लता मंगेशकर]] यांनी उपस्थिती लावून सर्व स्पर्धकांना आशीर्वाद दिला. याशिवाय इतर अनेक दिग्गज गायकांनी लहानग्यांना शाबासकीची थाप दिली. लिटील चॅम्प्सच्या पहिल्या पर्वाने मराठी संगीत विश्वाला पंचरत्न बहाल केले. पंचरत्न म्हणजे * अलिबागची लिटिल मॉनिटर [[मुग्धा वैशंपायन]] * आळंदीची लिटिल मास्टर कार्तिकी गायकवाड * लातूरचा म्युझिक डायरेक्टर [[रोहित राऊत]] * पुण्याची ॲंग्री यंगगर्ल [[आर्या आंबेकर]] * रत्‍नागिरीचा उकडीचा मोदक [[प्रथमेश लघाटे]] या कार्यक्रमातूनच घराघरांत पोहोचलेल्या [[केतकी माटेगांवकर]]ने संगीताबरोबरच मराठी चित्रपटांद्वारे प्रेक्षकांची मने जिंकली. गायिका [[वैशाली सामंत]] व गायक-संगीतकार [[अवधूत गुप्ते]] या पर्वाचे परीक्षक होते. यासोबतच "सा रे ग म प"ने अनेक यशस्वी पर्वं प्रस्तुत केली. त्यामध्ये महाराष्ट्राचा आजचा आवाज, स्वप्न स्वरांचे सूर ताऱ्यांचे, पर्व नव्हे गर्व, सूर नव्या युगाचा, घे पंगा कर दंगा, इत्यादी पर्वांचा समावेश होता. सर्वच पर्वांना प्रेक्षकांनी प्रचंड प्रतिसाद दिला. झी मराठीने "सा रे ग म प" द्वारे मराठी संगीताला एका वेगळ्या उंचीवर नेले आहे. == पुरस्कार सोहळे == {| class="wikitable" !वर्ष !पुरस्कार !संदर्भ |- |२००० – चालू |''झी चित्र गौरव पुरस्कार'' |<ref>{{Cite web|date=2019-04-03|title=झी गौरव पुरस्कारात यांनी मारली बाजी, वाचा संपूर्ण यादी|url=https://www.lokmat.com/marathi-cinema/zee-marathi-gaurav-awards-2019-winners/|access-date=2020-12-05|website=[[लोकमत]]}}</ref> |- |२००४ – चालू |''[[झी मराठी उत्सव नात्यांचा पुरस्कार]]'' |<ref>{{Cite web|date=2019-10-12|url=https://www.lokmat.com/television/agabai-sasubai-and-ratris-khel-chale-2-receives-maximum-awards-zee-marathi-awards-2019/|title=या मालिकेने मारली झी मराठी अवॉर्ड्समध्ये बाजी, नुकतीच सुरु झालीये ही मालिका|access-date=2020-12-05|website=[[लोकमत]]}}</ref> |- |२०१३ – चालू |''उंच माझा झोका पुरस्कार'' |<ref>{{Cite web|date=2017-08-22|title=स्त्री कर्तृत्वाचा सन्मान ‘उंच माझा झोका पुरस्कार’|url=https://www.loksatta.com/photos/entertainment-gallery/1534718/zee-marathi-unch-maza-zoka-awards/|access-date=2020-12-05|website=[[लोकसत्ता]]}}</ref> |- |२०१५ – चालू |''झी नाट्य गौरव पुरस्कार'' |<ref>{{Cite web|date=2020-09-14|title=दिमाखदार सोहळ्यात संपन्न झाला 'झी नाट्य गौरव पुरस्कार'|url=https://zeenews.india.com/marathi/entertainment/zee-natya-gaurav-puraskar-2020/534751|access-date=2021-07-20|website=[[झी २४ तास]]}}</ref> |} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिन्या]] [[वर्ग:झी प्रादेशिक वाहिन्या]] [[वर्ग:झी मराठी]] ssyja3kj9n89l460fn03oofbne9ety7 0 14422 2580767 2477794 2025-06-17T13:30:49Z अभय नातू 206 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580767 wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | nativename = | nativename-a = | image = Chhatrapati Shivaji International Airport.JPG | image-width = 242 | image2 = Bombay Airport Terminal 1B.jpg | image2-width = 242 | IATA = BOM | ICAO = व्हीएपीओ <center>{{Location map|Mumbai|width=250|float=center |caption=|mark=Airplane_silhouette.svg|marksize=10 |label=BOM|position=right |lat_deg=19|lat_min=05|lat_sec=19|lat_dir=N |lon_deg=72|lon_min=52|lon_sec=05|lon_dir=E }}<small>छत्रपती शिवाजी विमानतळ विमानतळाचे महाराष्ट्रातील स्थान</small></center> | type = सार्वजनिक | owner = GVK, [[भारतीय विमानतळ प्राधिकरण]] | operator = मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित<small>(MIAL)</small> | city-served = [[मुंबई]] | location = [[मुंबई]], [[महाराष्ट्र]], [[भारत]] | hub = <div> *[[एयर इंडिया]] *ब्लू डार्ट एव्हिएशन *[[गो फर्स्ट]] *इंडियन *इंडिगो *विस्तारा *एयर एशिया *आकासा एयर *[[स्पाइसजेट]] </div> | elevation-f = ३७ | elevation-m = ११ | coordinates = {{Coord|19|05|19|N|072|52|05|E|type:airport}} | website = [http://www.csia.in/ www.csia.in] | metric-rwy = y | r1-number = १४/३२ | r1-length-f = ९,५९६ | r1-length-m = २,९२५ | r1-surface = [[डांबरी धावपट्टी]] | r2-number = ०९/२७ | r2-length-f = ११,३०२ | r2-length-m = ३,४४५ | r2-surface = [[डांबरी धावपट्टी]] | stat-year = २००८-२००९ | stat1-header = प्रवासी | stat1-data = २ ते ४ कोटी | stat2-header = कार्गो हाताळणी | stat2-data = ५३०,२७८ टन | stat3-header = | stat3-data = | footnotes = }} '''छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ''' [[मुंबई]] {{विमानतळ संकेत|BOM|VABB}}, शहरातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. हा विमानतळ पूर्वी '''सहार विमानतळ''' म्हणून ओळखला जात असे. सुमारे १८५० एकर परिसरात विस्तारलेला हा विमानतळ भारतातील सर्वात मोठा राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. [[मुंबई]] शहरातील [[अंधेरी]] या रेल्वे स्टेशनपासून हा सर्वात जवळ आहे . हा विमानतळ भारतातील तसेच दक्षिण आशियातील प्रवासी वाहतुकीच्या संदर्भात, सर्वात व्यस्त विमानतळ आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.thaindian.com/newsportal/business/mumbai-airports-traffic-control-tower-design-bags-award_100221024.html |title=Mumbai airport’s traffic control tower design bags award - Thaindian News<!-- Bot generated शीर्षक --> |access-date=2010-06-22 |archive-date=2011-01-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110103162233/http://www.thaindian.com/newsportal/business/mumbai-airports-traffic-control-tower-design-bags-award_100221024.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.business-standard.com/india/news/mumbai-airport-plans-rs-2280-cr-investment-this-fiscal/94602/on Smart cities under JNNURM-II: Kamal Nath | Business Standard<!-- Bot generated शीर्षक -->]</ref> यामुळे यास '''भारतीय उपखंडाचे प्रवेशद्वार''' म्हणले जाते. या विमानतळाला लागूनच देशांतर्गत वाहतुकीचा विमानतळ आहे. त्याचे नावही '''छत्रपती शिवाजी विमानतळ''' आहे. त्याचे प्रवेशद्वार मुंबईतील [[विले पार्ले रेल्वे स्थानक|विलेपार्ले]] या रेल्वे स्टेशनजवळ आहे. == विमानतळाची माहिती == === तांत्रिक माहिती === [[File:Air Traffic tower,Chhatrapati Shivaji International Airport,Mumbai, India.jpg|thumb|छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरचा हवाई ट्रॅफिक टॉवर ]] <!-- [[चित्र:ए-३८०-मुंबई.jpg|left|thumb|[[एरबस ए-३८०]], जगातील सगळ्यात मोठे प्रवासी विमान मुंबई विमानतळावर उतरताना]] --> * IATA नाव: BOM * ICAO नाव: VABB * स्थान : 19°05′19″N, 72°52′05″E * टर्मिनल १- राष्ट्रीय उड्डाणे * टर्मिनल २-आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे व काही राष्ट्रीय उड्डाणे इ.स. २०१४ चे सरासरी आकडे- * ७८० व्यावसायिक उड्डाणे * ३ कोटी ७५ लाख प्रवासी * ४०,०००० टन सामानवाहतूक (कार्गो) हा विमानतळ [[एर इंडिया]] यांचा मुख्य विमानतळ आहे. येथून सध्या ४६ आंतरराष्ट्रीय विमानकंपन्यांची विमाने उडतात. याशिवाय [[गो फर्स्ट]],[[स्पाइसजेट]], [[इंडिगो एरलाइन्स]] , [[विस्तारा]] व [[एर एशिया]] या कंपन्यांची अनेक उड्डाणे येथून होतात. या विमानतळावर सकाळी १०:०० ते संध्याकाळी ६:३० दरम्यान दिवसातील ४५ % उड्डाणे होतात. रात्री १०:०० नंतर बव्हंशी आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे होतात. == इतिहास == मुंबईत सुरुवातीस [[जुहू विमानतळ]] हा एकच प्रवासी विमानतळ होता. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] स्वातंत्र्यप्राप्‍तीच्या सुमारास मुंबईत मोठा विमानतळ बांधण्याचा बेत आखण्यात आला. जुहूचा विमानतळ समुद्राच्या किनारपट्टीस लागून असल्यामुळे पावसाळ्यात विमानांच्या उड्डाण-अवतरणांना हवामानाचा अडथळा होत असे तरी हा नवीन विमानतळ आतल्या बाजूस [[सांताक्रुझ]] आणि विले पार्ले या उपनगरांदरम्यान बांधण्यात आला. त्याला नाव मात्र सांताक्रुझ विमानतळ हे देण्यात आले. [[इ.स. १९४८ ]]मध्ये येथील बांधकाम झाले व जून १९४८मध्ये [[एर इंडिया]]ने येथील पहिले प्रवासी उड्डाण [[लंडन]]ला केले. हा नवीन विमानतळ सुरुवातीस सार्वजनिक बांधकाम खात्याच्या अखत्यारीत होता व नंतर तो प्रवासी एव्हिएशन मंत्रालयाच्या अंमलाखाली आला. १९७९साली सांताक्रुझ विमानतळाला आग लागून मोठे नुकसान झाले होते तेव्हा काही काळाकरता एक तात्पुरते टर्मिनल बांधण्यात आले. त्यानंतर १९८१मध्ये सांताक्रुझच्या पूर्वेस [[सहार]] गावाजवळ अजून एक नवीन टर्मिनल{{मराठी शब्द सुचवा}} बांधण्यात आले व आंतरराष्ट्रीय उड्डाण/अवतरणे तेथून सुरू झाली. ते जुने टर्मिनल आता कार्गो टर्मिनल म्हणून ओळखले जाते. प्रत्यक्षात हे सर्व विमानतळ एकाच मैदानाच्या विविध बाजूंना आहेत. मुंबईत जुहू नावाचा एक छोटा विमानतळ आहे, तो मात्र स्वतंत्र आहे. २००६मध्ये [[मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित]] कंपनीने [[जी.व्ही.के. इंडस्ट्रीज लिमिटेड]] आणि [[एरपोर्ट्‌स कंपनी साउथ आफ्रिका]] या कंपन्यांना विमानतळाचे आधुनिकीकरण करण्याचे कंत्राट दिले आणि नवीन विमानतळ बांधवून घेतला. == सांख्यिकी == [[चित्र:Mumbai terminal 1b.jpg|thumb|right|विमानतळातील एक दृष्य]] हा विमानतळ भारतीय उपखंडातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सगळ्यात व्यस्त विमानतळ आहे. [[ऑफिशियल एरलाइन गाइड]] (ओएजी) ने [[मुंबई]]-[[दिल्ली]] मार्गाला साप्‍ताहिक उड्डाणांनुसार जगातल्या तिसऱ्या क्रमांकाचा सगळ्यात व्यस्त मार्ग म्हणून मान्यता दिली आहे. एप्रिल २००६ ते फेब्रुवारी २००७ दरम्यान छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर १,८०,००० उड्डाणे व उतरणे झाली तर २,००,००,००० प्रवाशांनी येथून ये-जा केली, पैकी १,३५,६०,००० प्रवास देशांतर्गत उड्डाणांवर होते तर ६७,३०,००० प्रवासी परदेशांहून आले-परदेशांस गेले. २००५-०६ पेक्षा हा आकडा २१.२८ % जास्त आहे.<ref>[http://timesofindia.indiatimes.com/Cities/Mumbai/Airport_records_20_mn_passengers_in_11_months/articleshow/1774055.cms मुंबई विमानतळावर ११ महिन्यांत २ कोटी प्रवाशांची ये-जा]</ref> विमानतळावरून ये-जा करण्यात उशीर झालेल्या विमानांच्या संख्येनुसार २००७ आणि २००८ मध्ये हा विमानतळ जगातील सगळ्यात पहिल्या क्रमांकाचा होता. फक्त ४९.९५ % विमाने वेळेवर आली-गेली. उशीर झालेल्या विमानांपैकी ५८ % विमाने अर्ध्या तासापेक्षा जास्त खोळंबली.<ref>[http://www.forbes.com/2009/01/08/airports-india-europe-biz-logistics-cx_bw_0108airports_slide_2.html?partner=yahooca Forbes.com - The World's Most-Delayed Airports for 2008].</ref> == रचना == [[Image:Bombay Aport.JPG|thumb|left|सांताक्रुझ टर्मिनल]] [[File:Bombay port.JPG|thumb|right|टर्मिनल २ वरील आंतरराष्ट्रीय आगमनखंड]] [[Image:Mumbai Airport .jpg|thumb|right|टर्मिनल १ब वरील अंतर्देशीय आगमनखंड]] [[Image:Bombay Airport2.jpg|thumb|left|अंदर्देशीय आगमनखंड]] [[File:Mumbai Airport signage.jpg|thumb|right|सूचना व माहितीपट]] ===टर्मिनल=== छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर दोन मुख्य प्रवासी टर्मिनले आहेत. टर्मिनल १ (सांताक्रुझ) देशांतर्गत तर टर्मिनल २ (सहार) सर्व आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे व काही राष्ट्रीय उड्डाणे-अवतरणांसाठी वापरली जातात. यांमध्ये साधारण १०-१५ मिनिटांचे अंतर आहे. दोन्ही टर्मिनलवरून निघालेली विमाने एकाच धावपट्टी व इतर सुविधांचा (एरसाइड सर्व्हिसेस) उपयोग करतात. या दोन्ही टर्मिनलदरम्यान प्रवाशांची ने-आण विमानतळाच्याच गाड्या करतात. * टर्मिनल १ - देशांतर्गत उड्डाणे * हे टर्मिनल एप्रिल १९९२मध्ये बांधले गेले. * स्पाइसजेट, गो फर्स्ट, इंडिगो एरलाइन्स, एर एशिया,आकासा एर आणि इतर छोट्या विमानकंपन्यांची उड्डाणे येथून होतात. * टर्मिनल २ - आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे ** देशांतर्गत टप्पा असलेली आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे आणि काही राष्ट्रीय उड्डाणे सुद्धा याच टर्मिनलवरून ये-जा करतात.एर इंडिया आणि विस्तारा एरलाईन्स यांची सर्व राष्ट्रीय उड्डाणे आणि इतरांची काही राष्ट्रीय उड्डाणे यांचा त्यात समावेश आहे. ** याची रचना [[स्किडमोर, ओविंग्स अँड मेरिल]] या कंपनीने केली आहे.<ref>{{स्रोत संकेतस्थळ|दुवा=http://www.airport-technology.com/projects/chhatrapati/|title=विमानतळ तांत्रिकी|भाषा=इंग्लिश}}</ref> * मालवाहतूक टर्मिनल <!-- Terminal 2, designed by ''[[Aéroports de Paris]]'' and opened in January 1981, is now Terminal 2-A. The original complex consisting of parking bays 41–46, namely, gates 3 to 8, the first [[Jet bridge|aerobridges]] ever installed in the Subcontinent serves most airlines whereas Terminal 2-C, inaugurated in October 1999, is exclusively for Air India, [[Air-India Express]] and those carriers whose ground operations are handled by Air India. Terminal 2-B, functioned as an extension wing between September 1986 and October 1999 for Air India and handled airlines, before becoming disused when 2-C opened. Terminal 2-B is now back in use following the closure and demolition of 2-A. Mumbai has two intersecting [[runway]]s designated 09/27 and 14/32. Runway 14/32, {{convert|2925|m|ft|avvr=on|sigfig=4}},<ref name=WAD>{{WAD|VABB|source=[[DAFIF]]}}</ref> runs between terminals 1 and 2, while the main runway 09/27 is {{convert|3445|m|ft|abbr=on|sigfig=5}}<ref name="WAD"/> (previously designated as {{convert|3489|m|ft|abbr=on|sigfig=5}}) intersects it south of the terminal buildings. [[Instrument landing system]] (ILS) approaches are available on all runways, with runway 27 having CAT2 capabilities. The ILS on 27 starts at {{convert|3700|ft|m|abbr=on}} and is {{convert|10.5|nmi|km}} long with a glide slope path of 3.3°. With regard to (truncated) use of both runways, only {{convert|11303|ft|m|abbr=on|sigfig=4}} is designated usable at 09/27 and {{convert|9596|ft|m|abbr=on|sigfig=4}} at 14/32, especially for landings. Runway 14 approach requires [[aircraft]] to backtrack and exit upon landing as the turning pad at 32 end is unusable. Due to maintenance runway 09/27 is unavailable for operations between 0715–0915[[Coordinated Universal Time|Z]] on Mondays and Saturdays, and between 0715–0845Z on Wednesdays. A parallel taxiway has been installed on runway 14/32 for aircraft landing and taxing which saves time as well as runway occupancy.Meanwhile the lengths of both the runways are being extended. From 1 January 2006, both runways were operated simultaneously for three hours in the morning from 0530 to 0830. On average, about 50 flights of smaller aircraft have taken off daily from 14/32 in this time period. Since the experiment was deemed successful it has recently been decided to carry out simultaneous use in the evenings too. It is not clear if this will be for two hours or three hours. A rate of 25 departures per hour is being targeted in the evening slot. The problems with utilising 14/32 are: (i) Mumbai's controversial new [[control tower]] erected in 1996 and some {{convert|72|m|ft|abbr=on}} tall penetrates transitional obstacle limitation surfaces by over {{convert|50|m|ft|abbr=on}} for [[instrument approach]]es, and in excess of {{m to ft|40}} for visuals. Approach minima at both 14 and 32 ends are higher (based on best approach aid) and are as follows: runway 14 (DA {{convert|580|ft|m|abbr=on}}), runway 32 (MDA {{convert|1440|ft|m|abbr=on}}) compared to runway 09 (DA {{convert|270|ft|m|abbr=on}}) or runway 27 (DA {{convert|230|ft|m|abbr=on}}), meaning that there is a higher probability of missed approaches and diversions in inclement weather (ii) a hillock, Trombay Hill, lies {{convert|4.5|nmi|km|abbr=on}} away from the 32 end, an approach also questioned recently by security agencies because the [[Bhabha Atomic Research Centre]] (BARC) nuclear complex at Trombay ([[Anushakti Nagar]]) lies within its flight path. L&T ECCD have been awarded the contract to expand Terminal 1 and to construct a new international terminal. The brand new International Terminal T2 is being designed by [[Skidmore, Owings and Merrill]] (SOM). --> == सुविधा == {| class="wikitable" |- ! सुविधा ! प्रस्तावित ! सध्या |- | विमाने थांबण्याचे गाळे | १०६ | ९२ |- | विमानात चढण्यासाठीचे पूल | ६६ | १९ |- | चेक-इन टेबले | ३३९ | १८२ |- | कार पार्किंग | १२,००० | ३,६०० |} गेल्या काही वर्षांत धावपट्टीवरील ताण कमी करण्यासाठी नवीन टॅक्सीवे बांधले गेले आहेत. एकाच माहितीदर्शकावर सांताक्रुझ आणि सहार अशा दोन्ही विमानतळांवरील विमानांच्या येण्याजाण्याची माहिती देण्यासाठीची प्रणालीही विकासाधीन आहे. ही माहिती एर ट्राफिक कंट्रोल, आरपोर्ट रॅम्प, विमानतळांची संकेतस्थळे तसेच आसपासच्य हॉटेलांमध्येही एकाच वेळी प्रसारित करण्याचाही प्रयत्न असेल. जरी अजून एक धावपट्टी बांधणे शक्य नसले तरी विमानांना ये-जा करण्यासाठी अधिक जागा मिळावी यास्तव एर ट्रॅफिक कंट्रोल टॉवरची जागा बदलण्यात येणार आहे. विमानतळावर प्रवाशांसाठी फुकट वायफाय सुविधा आहे.<ref>[http://economictimes.indiatimes.com/News/News_By_Industry/Transportation/Airlines__Aviation/Free_wi-fi_at_Mumbai_airport_/articleshow/1947218.cms मुंबई विमानतळावर मोफत वाय-फाय]</ref> ==टर्मिनल २== नविनच बांधलेल्या या टर्मिनलद्वारे प्रवाशांना अनेक सुविधा पुरविण्यात आलेल्या आहेत.यासाठी एक इंग्लिश अक्षर 'X' या आकाराची एक इमारत बनविण्यात आलेली आहे. या नव्या इमारतीचे व या नव्या टर्मिनलचे बांधकाम, असलेल्या कोणत्याही सेवा,सुविधा बंद न करता,करण्यात आलेले आहे. असलेल्या सुविधा खालील प्रकारे आहेत: ===पोहोचमार्ग=== मुंबईतील [[सांताक्रुझ]], [[विलेपार्ले]], व [[अंधेरी]] या स्थानकांवरून,तसेच [[पश्चिम द्रुतगती महामार्ग]]ावरूनही, वाहतुकीच्या कोंडीमुळे या विमानतळावर येण्यास बराच कालापव्यय होत असे. त्यावर उपाय म्हणून १२ फेब्रुवारी २००१४ रोजी [[सहार उन्नत मार्ग]] वाहतुकीस खुला करण्यात आला. हा सहा मार्गिका (लेन) असलेला रस्ता आहे. २०२६ पर्यंत वाहतुकीत होणाऱ्या वाढीचा अंदाज घेऊन हा मार्ग बनविण्यात आलेला आहे. ===सजावट=== [[भारत|भारतातील]] विविध संस्कृती व कला पर्यटकांची ओळख व्हावी म्हणून तेथे एक संग्रहालय उभे करण्यात आले आहे. त्‍यात अनेक चीजवस्तू आहेत. यातील वैशिष्ट्य म्हणजे येथे एक तीन किलोमीटर. लांबीची एक आर्टवॉल आहे. यात सजावटीसाठी २७२ आकाशदिव्यांचा वापर करण्यात आला आहे. मोरपिसांनी सजविलेल्या ३० मोठ्या खांबांचा वापर येथे करण्यात आलेला आहे.{{चित्र हवे}} यासाठी एकूण ४,३९,२०३ चौरस मीटर क्षेत्रफळाचा वापर करण्यात आला.यासाठी सुमारे ५,५०० कोटी इतका खर्च आला. याद्वारे वर्षाकाठी सुमारे ४० लाख प्रवासी हाताळता येणार आहेत. हे सध्या कार्यान्वयाधीन असून तेथील तयारी पूर्ण झाल्यावर दि. [[१२ फेब्रुवारी]] [[इ.स. २०१४]] रोजी ते वापरासाठी खुले करण्यात येईल. ===सेवा व सुविधांची यादी=== {| class="wikitable" |- ! सुविधेचा प्रकार !! क्षमता !! तपशील/ शेरा |- | सुरक्षा तपासणी ||९,६०० बॅग्ज || प्रतितास |- | आसनव्यवस्था || १०,९९० || व्यक्ति |- | पार्किंग || ५,००० मोटारी || बहुमजली |- | इमिग्रेशन || ६० काउंटर्स || - |- | प्रसाधनगृहे || १०२ || स्त्री व पुरुष मिळून |- |चेक काउंटर्स|| २०८ || ‌- |- | पादचारी पूल || ५२ || - |- |कायमस्वरूपी संलग पूल || २५ || - |- | आंतरराष्ट्रीय ट्रांसफर डेस्क || ८ ||- |- | पुनर्तपासणी डेस्क || १९ || - |- | इमिग्रेशन लगेज डिस्प्ले || ३० || - |- | [[उद्वाहक|उद्वहन]] || ७३|| - |- | [[एस्कलेटर|सरकते जिने]] ||४७ || - |- | सीसीटीव्ही कॅमेरे || ३११२ || - |- | जाहिरात पटल ||५०० || - |- | उद्घोषणा(दररोज) || ३४९० || - |- | [[झुंबर|झुंबरे]] ||९४६|| हस्तकलांनी सजविण्यात आलेली |- | एलईडी दिवे ||- || चार किलोमीटर परिसरात |- |} == विमानसेवा व गंतव्यस्थान == [[File:Chhatrapati Shivaji International Airport,Mumbai, India.jpg|thumb|छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर उड्डाणासाठी तयार असलेले विमान ]] [[File:Several Jet Airways Boeing 737-800 Parked At Chhatrapati Shivaji International Airport.JPG|thumb|[[जेट एरवेझ]]ची काही [[बोईंग ७३७-८००]] प्रकारची विमाने प्रवाशांच्या प्रतीक्षेत]] [[File:Jet Airways Boeing 737-700 SDS-3.jpg|thumb|जेट एरवेझचे [[बोईंग ७३७-७००]] प्रकारचे विमान धावपट्टीपासून टर्मिनलकडे जाताना]] [[File:Emirates Airbus A330-200 SDS-1.jpg|thumb|[[एमिरेट्स]]चे [[एरबस ए३३०-२००]] प्रकारचे विमान धावपट्टीपासून टर्मिनलकडे जाताना]] {{विमानतळ गंतव्यस्थान यादी |३स्तंभमथळा = टर्मिनल |[[एर अरेबिया]] | [[शारजा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|शारजा]] | २ |[[एर चायना]] | [[छंतू]] | २ |[[एर फ्रान्स]] | [[चार्ल्स दि गॉल विमानतळ | पॅरिस-चार्ल्स दि गॉल]] | २ |[[एर इंडिया]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[औरंगाबाद विमानतळ|औरंगाबाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[राजा भोज विमानतळ|भोपाळ]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुवनेश्वर]], [[चंदीगड विमानतळ|चंडीगढ]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[ग्वाल्हेर विमानतळ | ग्वाल्हेर]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जामनगर विमानतळ|जामनगर]], [[जोधपूर विमानतळ|जोधपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[मदुरै विमानतळ|मदुरा]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[राजकोट विमानतळ|राजकोट]], [[बिर्सा मुंडा विमानतळ|रांची]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[उदयपूर विमानतळ|उदयपूर]], [[बाबतपूर विमानतळ|वाराणसी]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १अ |एर इंडिया | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबू धाबी]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]], [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[एर इंडिया एक्सप्रेस]] | [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | पुणे]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]] | २ |[[एर मॉरिशस]] | [[सर सीवूसागर रामगूलाम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मॉरिशस]] | २ |[[ऑल निप्पॉन एरवेझ]] | [[नरिता आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तोक्यो-नरिता]] | २ |[[बॅंगकॉक एरवेझ]] | [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]] | २ |[[ब्रिटिश एरवेझ]] | [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]] | २ |[[कॅथे पॅसिफिक]] | [[सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[हॉंगकॉंग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|हॉंगकॉंग]] | २ |[[डेल्टा एरलाइन्स]] | [[अ‍ॅम्स्टरडॅम विमानतळ श्चिफोल|अ‍ॅमस्टरडॅम]] | २ |[[ड्रुक एर]] | [[पारो विमानतळ|पारो]] | २ |[[इजिप्‍त एर]] | [[कैरो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कैरो]] | २ |[[एल अ‍ॅल]] | [[बेन गुरियन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तेल अवीव-बेन गुरियन]] | २ |[[एमिरेट्स (विमानवाहतूक कंपनी)|एमिरेट्स]] | [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]] | २ |[[इथियोपियन एरलाइन्स]] | [[बोले आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अदीस अबाबा]] | २ |[[एतिहाद एरवेझ]] | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबू धाबी]] | २ |[[गोएर]]| [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बागडोगरा विमानतळ|बागडोगरा]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंदीगड]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[कुशोक बकुला रिम्पोची विमानतळ|लेह]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[नांदेड विमानतळ|नांदेड]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]| १ब |[[गल्फ एर]] | [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]] | २ |[[इंडिगो]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुबनेश्वर]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[लोकनायक जयप्रकाश विमानतळ|पाटणा]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[हरणी विमानतळ|वडोदरा]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब |इंडिगो | [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[इराण एर]] | [[तेहरान इमाम खोमेनी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तेहरान-इमाम खोमेनी]] | २ | [[इराकी एरवेझ]] |[[बगदाद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बगदाद]], [[अल नजाफ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|नजाफ]] | २ |[[जॅगसन एरलाइन्स]] | शिर्डी | १ब |[[जेट एरवेझ]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[औरंगाबाद विमानतळ|औरंगाबाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[भावनगर विमानतळ|भावनगर]], [[राजा भोज विमानतळ|भोपाळ]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुबनेश्वर]], [[भूज विमानतळ|भूज]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंडीगढ]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दीव विमानतळ|दीव]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जोधपूर विमानतळ|जोधपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोची]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[लोकनायक जयप्रकाश विमानतळ|पाटणा]], [[पोरबंदर विमानतळ|Porbunder]], [[पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | पुणे]], [[बिर्सा मुंडा विमानतळ|रांची]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[उदयपूर विमानतळ|उदयपूर]], [[हरणी विमानतळ|वडोदरा]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब <!--Check Jet एरवेझ schedule--> |जेट एरवेझ | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबु धाबी]], [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]], [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[ब्रुसेल्स विमानतळ|ब्रुसेल्स]], [[बंदरनायके आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोलंबो]], [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[शाहजलाल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|ढाका]], [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[हाँग काँग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|हाँग काँग]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[त्रिभुवन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|काठमांडू]], [[कुवैत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कुवैत]], [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]]<!-- DO NOT REMOVE. MAY BE THRU HUB BUT THERE IS NO CHANGE OF AIRCRAFT! -->, [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २<!--Check Jet एरवेज schedule--> |जेटकनेक्ट ([[जेटलाइट]]) | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[राजकोट विमानतळ|राजकोट]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]| १ब |[[केन्या एरवेझ]] | [[जोमो केन्याटा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|नैरोबी]] | २ |[[किंगफिशर एरलाइन्स]] | [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[भावनगर विमानतळ|भावनगर]], [[भूज विमानतळ|भूज]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंदीगड]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[हुबळी विमानतळ|हुबळी]], [[कंडला विमानतळ|कांडला]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]<ref>http://www.flykingfisher.com/pdf/Flight_schedule_23March2012.pdf</ref>| १अ |[[कोरियन एर]] | [[इंचोन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|सोल-इंचोन]] | २ |[[कुवेत एरवेझ]] | [[कुवेत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कुवेत]] | २ |[[लुफ्तांसा]] | [[फ्रांकफुर्ट विमानतळ|फ्रांकफुर्ट]], [[म्युन्शेन विमानतळ|म्युन्शेन]] | २ |[[मलेशिया एरलाइन्स]] | [[क्वालालंपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|क्वालालंपुर]] | २ |[[ओमान एर]] | [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]] | २ |{{nowrap|[[पाकिस्तान इंटरनॅशनल एरलाइन्स]]}} | [[जिन्ना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कराची]] | २ |[[कतार एरवेझ]] | [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]] | २ |[[रॉयल जॉर्डानियन]] | [[क्वीन अलीया आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अम्मान-क्वीन अलिया]] | २ |[[सौदिया]] | [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]] <br>'''मोसमी:''' [[प्रिन्स मोहम्मद बिन अब्दुलअझीझ विमानतळ|मदीना]] | २ |[[सिंगापूर एरलाइन्स]] | [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[साउथ आफ्रिकन एरवेझ]] | [[ओ.आर. टांबो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जोहान्सबर्ग]] | २ |[[स्पाइसजेट]] |[[अगरतला विमानतळ|अगरतला]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[मदुरै विमानतळ|मदुरै]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]], [[सुरत विमानतळ|सुरत]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[बाबतपूर विमानतळ|वाराणसी]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब |स्पाइसजेट | [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]] | २ |[[श्रीलंकन एरलाइन्स]] | [[बंदरनायके आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोलंबो]] | २ |[[स्विस इंटरनॅशनल एरलाइन्स]] | [[झ्युरिक विमानतळ|झूरिच]] | २ |[[थाई एरवेझ इंटरनॅशनल]] | [[सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]] | २ |[[तुर्की एरलाइन्स]] | [[अतातुर्क आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|इस्तंबूल-अतातुर्क]] | २ |[[युनायटेड एरलाइन्स]] | [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]] | २ |[[व्हर्जिन अटलांटिक एरवेझ]]|[[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]] |2 |[[येमेनिया]] | [[एडन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|एडन]], [[सना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|सना]] | २ }} == संदर्भ == {{संदर्भयादी|2}} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://www.csia.in/ मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111115232517/http://www.csia.in/ |date=2011-11-15 }} (अधिकृत संकेतस्थळ) * [http://www.airportsindia.org.in/mumbai/index.jsp छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ] [[भारतीय विमानतळ प्राधिकरण|भारतीय विमानतळ प्राधिकरणाच्या]] संकेतस्थळावर. {{commons|Category:Chhatrapati Shivaji International Airport|छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ }} {{भारतातील विमानतळ|state=collapsed}} [[वर्ग:महाराष्ट्रामधील विमानतळ]] [[वर्ग:मुंबईमधील वाहतूक]] [[वर्ग:भारतातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] [[वर्ग:शिवाजी महाराज यांच्या नावे असलेल्या गोष्टी]] [[वर्ग:छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|*]] gyppwufsku6c2x37mhtj9kztw96p1me 2580775 2580767 2025-06-17T13:53:52Z अभय नातू 206 /* पोहोचमार्ग */ 2580775 wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | nativename = | nativename-a = | image = Chhatrapati Shivaji International Airport.JPG | image-width = 242 | image2 = Bombay Airport Terminal 1B.jpg | image2-width = 242 | IATA = BOM | ICAO = व्हीएपीओ <center>{{Location map|Mumbai|width=250|float=center |caption=|mark=Airplane_silhouette.svg|marksize=10 |label=BOM|position=right |lat_deg=19|lat_min=05|lat_sec=19|lat_dir=N |lon_deg=72|lon_min=52|lon_sec=05|lon_dir=E }}<small>छत्रपती शिवाजी विमानतळ विमानतळाचे महाराष्ट्रातील स्थान</small></center> | type = सार्वजनिक | owner = GVK, [[भारतीय विमानतळ प्राधिकरण]] | operator = मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित<small>(MIAL)</small> | city-served = [[मुंबई]] | location = [[मुंबई]], [[महाराष्ट्र]], [[भारत]] | hub = <div> *[[एयर इंडिया]] *ब्लू डार्ट एव्हिएशन *[[गो फर्स्ट]] *इंडियन *इंडिगो *विस्तारा *एयर एशिया *आकासा एयर *[[स्पाइसजेट]] </div> | elevation-f = ३७ | elevation-m = ११ | coordinates = {{Coord|19|05|19|N|072|52|05|E|type:airport}} | website = [http://www.csia.in/ www.csia.in] | metric-rwy = y | r1-number = १४/३२ | r1-length-f = ९,५९६ | r1-length-m = २,९२५ | r1-surface = [[डांबरी धावपट्टी]] | r2-number = ०९/२७ | r2-length-f = ११,३०२ | r2-length-m = ३,४४५ | r2-surface = [[डांबरी धावपट्टी]] | stat-year = २००८-२००९ | stat1-header = प्रवासी | stat1-data = २ ते ४ कोटी | stat2-header = कार्गो हाताळणी | stat2-data = ५३०,२७८ टन | stat3-header = | stat3-data = | footnotes = }} '''छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ''' [[मुंबई]] {{विमानतळ संकेत|BOM|VABB}}, शहरातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. हा विमानतळ पूर्वी '''सहार विमानतळ''' म्हणून ओळखला जात असे. सुमारे १८५० एकर परिसरात विस्तारलेला हा विमानतळ भारतातील सर्वात मोठा राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. [[मुंबई]] शहरातील [[अंधेरी]] या रेल्वे स्टेशनपासून हा सर्वात जवळ आहे . हा विमानतळ भारतातील तसेच दक्षिण आशियातील प्रवासी वाहतुकीच्या संदर्भात, सर्वात व्यस्त विमानतळ आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.thaindian.com/newsportal/business/mumbai-airports-traffic-control-tower-design-bags-award_100221024.html |title=Mumbai airport’s traffic control tower design bags award - Thaindian News<!-- Bot generated शीर्षक --> |access-date=2010-06-22 |archive-date=2011-01-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110103162233/http://www.thaindian.com/newsportal/business/mumbai-airports-traffic-control-tower-design-bags-award_100221024.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.business-standard.com/india/news/mumbai-airport-plans-rs-2280-cr-investment-this-fiscal/94602/on Smart cities under JNNURM-II: Kamal Nath | Business Standard<!-- Bot generated शीर्षक -->]</ref> यामुळे यास '''भारतीय उपखंडाचे प्रवेशद्वार''' म्हणले जाते. या विमानतळाला लागूनच देशांतर्गत वाहतुकीचा विमानतळ आहे. त्याचे नावही '''छत्रपती शिवाजी विमानतळ''' आहे. त्याचे प्रवेशद्वार मुंबईतील [[विले पार्ले रेल्वे स्थानक|विलेपार्ले]] या रेल्वे स्टेशनजवळ आहे. == विमानतळाची माहिती == === तांत्रिक माहिती === [[File:Air Traffic tower,Chhatrapati Shivaji International Airport,Mumbai, India.jpg|thumb|छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरचा हवाई ट्रॅफिक टॉवर ]] <!-- [[चित्र:ए-३८०-मुंबई.jpg|left|thumb|[[एरबस ए-३८०]], जगातील सगळ्यात मोठे प्रवासी विमान मुंबई विमानतळावर उतरताना]] --> * IATA नाव: BOM * ICAO नाव: VABB * स्थान : 19°05′19″N, 72°52′05″E * टर्मिनल १- राष्ट्रीय उड्डाणे * टर्मिनल २-आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे व काही राष्ट्रीय उड्डाणे इ.स. २०१४ चे सरासरी आकडे- * ७८० व्यावसायिक उड्डाणे * ३ कोटी ७५ लाख प्रवासी * ४०,०००० टन सामानवाहतूक (कार्गो) हा विमानतळ [[एर इंडिया]] यांचा मुख्य विमानतळ आहे. येथून सध्या ४६ आंतरराष्ट्रीय विमानकंपन्यांची विमाने उडतात. याशिवाय [[गो फर्स्ट]],[[स्पाइसजेट]], [[इंडिगो एरलाइन्स]] , [[विस्तारा]] व [[एर एशिया]] या कंपन्यांची अनेक उड्डाणे येथून होतात. या विमानतळावर सकाळी १०:०० ते संध्याकाळी ६:३० दरम्यान दिवसातील ४५ % उड्डाणे होतात. रात्री १०:०० नंतर बव्हंशी आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे होतात. == इतिहास == मुंबईत सुरुवातीस [[जुहू विमानतळ]] हा एकच प्रवासी विमानतळ होता. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] स्वातंत्र्यप्राप्‍तीच्या सुमारास मुंबईत मोठा विमानतळ बांधण्याचा बेत आखण्यात आला. जुहूचा विमानतळ समुद्राच्या किनारपट्टीस लागून असल्यामुळे पावसाळ्यात विमानांच्या उड्डाण-अवतरणांना हवामानाचा अडथळा होत असे तरी हा नवीन विमानतळ आतल्या बाजूस [[सांताक्रुझ]] आणि विले पार्ले या उपनगरांदरम्यान बांधण्यात आला. त्याला नाव मात्र सांताक्रुझ विमानतळ हे देण्यात आले. [[इ.स. १९४८ ]]मध्ये येथील बांधकाम झाले व जून १९४८मध्ये [[एर इंडिया]]ने येथील पहिले प्रवासी उड्डाण [[लंडन]]ला केले. हा नवीन विमानतळ सुरुवातीस सार्वजनिक बांधकाम खात्याच्या अखत्यारीत होता व नंतर तो प्रवासी एव्हिएशन मंत्रालयाच्या अंमलाखाली आला. १९७९साली सांताक्रुझ विमानतळाला आग लागून मोठे नुकसान झाले होते तेव्हा काही काळाकरता एक तात्पुरते टर्मिनल बांधण्यात आले. त्यानंतर १९८१मध्ये सांताक्रुझच्या पूर्वेस [[सहार]] गावाजवळ अजून एक नवीन टर्मिनल{{मराठी शब्द सुचवा}} बांधण्यात आले व आंतरराष्ट्रीय उड्डाण/अवतरणे तेथून सुरू झाली. ते जुने टर्मिनल आता कार्गो टर्मिनल म्हणून ओळखले जाते. प्रत्यक्षात हे सर्व विमानतळ एकाच मैदानाच्या विविध बाजूंना आहेत. मुंबईत जुहू नावाचा एक छोटा विमानतळ आहे, तो मात्र स्वतंत्र आहे. २००६मध्ये [[मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित]] कंपनीने [[जी.व्ही.के. इंडस्ट्रीज लिमिटेड]] आणि [[एरपोर्ट्‌स कंपनी साउथ आफ्रिका]] या कंपन्यांना विमानतळाचे आधुनिकीकरण करण्याचे कंत्राट दिले आणि नवीन विमानतळ बांधवून घेतला. == सांख्यिकी == [[चित्र:Mumbai terminal 1b.jpg|thumb|right|विमानतळातील एक दृष्य]] हा विमानतळ भारतीय उपखंडातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सगळ्यात व्यस्त विमानतळ आहे. [[ऑफिशियल एरलाइन गाइड]] (ओएजी) ने [[मुंबई]]-[[दिल्ली]] मार्गाला साप्‍ताहिक उड्डाणांनुसार जगातल्या तिसऱ्या क्रमांकाचा सगळ्यात व्यस्त मार्ग म्हणून मान्यता दिली आहे. एप्रिल २००६ ते फेब्रुवारी २००७ दरम्यान छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर १,८०,००० उड्डाणे व उतरणे झाली तर २,००,००,००० प्रवाशांनी येथून ये-जा केली, पैकी १,३५,६०,००० प्रवास देशांतर्गत उड्डाणांवर होते तर ६७,३०,००० प्रवासी परदेशांहून आले-परदेशांस गेले. २००५-०६ पेक्षा हा आकडा २१.२८ % जास्त आहे.<ref>[http://timesofindia.indiatimes.com/Cities/Mumbai/Airport_records_20_mn_passengers_in_11_months/articleshow/1774055.cms मुंबई विमानतळावर ११ महिन्यांत २ कोटी प्रवाशांची ये-जा]</ref> विमानतळावरून ये-जा करण्यात उशीर झालेल्या विमानांच्या संख्येनुसार २००७ आणि २००८ मध्ये हा विमानतळ जगातील सगळ्यात पहिल्या क्रमांकाचा होता. फक्त ४९.९५ % विमाने वेळेवर आली-गेली. उशीर झालेल्या विमानांपैकी ५८ % विमाने अर्ध्या तासापेक्षा जास्त खोळंबली.<ref>[http://www.forbes.com/2009/01/08/airports-india-europe-biz-logistics-cx_bw_0108airports_slide_2.html?partner=yahooca Forbes.com - The World's Most-Delayed Airports for 2008].</ref> == रचना == [[Image:Bombay Aport.JPG|thumb|left|सांताक्रुझ टर्मिनल]] [[File:Bombay port.JPG|thumb|right|टर्मिनल २ वरील आंतरराष्ट्रीय आगमनखंड]] [[Image:Mumbai Airport .jpg|thumb|right|टर्मिनल १ब वरील अंतर्देशीय आगमनखंड]] [[Image:Bombay Airport2.jpg|thumb|left|अंदर्देशीय आगमनखंड]] [[File:Mumbai Airport signage.jpg|thumb|right|सूचना व माहितीपट]] ===टर्मिनल=== छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर दोन मुख्य प्रवासी टर्मिनले आहेत. टर्मिनल १ (सांताक्रुझ) देशांतर्गत तर टर्मिनल २ (सहार) सर्व आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे व काही राष्ट्रीय उड्डाणे-अवतरणांसाठी वापरली जातात. यांमध्ये साधारण १०-१५ मिनिटांचे अंतर आहे. दोन्ही टर्मिनलवरून निघालेली विमाने एकाच धावपट्टी व इतर सुविधांचा (एरसाइड सर्व्हिसेस) उपयोग करतात. या दोन्ही टर्मिनलदरम्यान प्रवाशांची ने-आण विमानतळाच्याच गाड्या करतात. * टर्मिनल १ - देशांतर्गत उड्डाणे * हे टर्मिनल एप्रिल १९९२मध्ये बांधले गेले. * स्पाइसजेट, गो फर्स्ट, इंडिगो एरलाइन्स, एर एशिया,आकासा एर आणि इतर छोट्या विमानकंपन्यांची उड्डाणे येथून होतात. * टर्मिनल २ - आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे ** देशांतर्गत टप्पा असलेली आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे आणि काही राष्ट्रीय उड्डाणे सुद्धा याच टर्मिनलवरून ये-जा करतात.एर इंडिया आणि विस्तारा एरलाईन्स यांची सर्व राष्ट्रीय उड्डाणे आणि इतरांची काही राष्ट्रीय उड्डाणे यांचा त्यात समावेश आहे. ** याची रचना [[स्किडमोर, ओविंग्स अँड मेरिल]] या कंपनीने केली आहे.<ref>{{स्रोत संकेतस्थळ|दुवा=http://www.airport-technology.com/projects/chhatrapati/|title=विमानतळ तांत्रिकी|भाषा=इंग्लिश}}</ref> * मालवाहतूक टर्मिनल <!-- Terminal 2, designed by ''[[Aéroports de Paris]]'' and opened in January 1981, is now Terminal 2-A. The original complex consisting of parking bays 41–46, namely, gates 3 to 8, the first [[Jet bridge|aerobridges]] ever installed in the Subcontinent serves most airlines whereas Terminal 2-C, inaugurated in October 1999, is exclusively for Air India, [[Air-India Express]] and those carriers whose ground operations are handled by Air India. Terminal 2-B, functioned as an extension wing between September 1986 and October 1999 for Air India and handled airlines, before becoming disused when 2-C opened. Terminal 2-B is now back in use following the closure and demolition of 2-A. Mumbai has two intersecting [[runway]]s designated 09/27 and 14/32. Runway 14/32, {{convert|2925|m|ft|avvr=on|sigfig=4}},<ref name=WAD>{{WAD|VABB|source=[[DAFIF]]}}</ref> runs between terminals 1 and 2, while the main runway 09/27 is {{convert|3445|m|ft|abbr=on|sigfig=5}}<ref name="WAD"/> (previously designated as {{convert|3489|m|ft|abbr=on|sigfig=5}}) intersects it south of the terminal buildings. [[Instrument landing system]] (ILS) approaches are available on all runways, with runway 27 having CAT2 capabilities. The ILS on 27 starts at {{convert|3700|ft|m|abbr=on}} and is {{convert|10.5|nmi|km}} long with a glide slope path of 3.3°. With regard to (truncated) use of both runways, only {{convert|11303|ft|m|abbr=on|sigfig=4}} is designated usable at 09/27 and {{convert|9596|ft|m|abbr=on|sigfig=4}} at 14/32, especially for landings. Runway 14 approach requires [[aircraft]] to backtrack and exit upon landing as the turning pad at 32 end is unusable. Due to maintenance runway 09/27 is unavailable for operations between 0715–0915[[Coordinated Universal Time|Z]] on Mondays and Saturdays, and between 0715–0845Z on Wednesdays. A parallel taxiway has been installed on runway 14/32 for aircraft landing and taxing which saves time as well as runway occupancy.Meanwhile the lengths of both the runways are being extended. From 1 January 2006, both runways were operated simultaneously for three hours in the morning from 0530 to 0830. On average, about 50 flights of smaller aircraft have taken off daily from 14/32 in this time period. Since the experiment was deemed successful it has recently been decided to carry out simultaneous use in the evenings too. It is not clear if this will be for two hours or three hours. A rate of 25 departures per hour is being targeted in the evening slot. The problems with utilising 14/32 are: (i) Mumbai's controversial new [[control tower]] erected in 1996 and some {{convert|72|m|ft|abbr=on}} tall penetrates transitional obstacle limitation surfaces by over {{convert|50|m|ft|abbr=on}} for [[instrument approach]]es, and in excess of {{m to ft|40}} for visuals. Approach minima at both 14 and 32 ends are higher (based on best approach aid) and are as follows: runway 14 (DA {{convert|580|ft|m|abbr=on}}), runway 32 (MDA {{convert|1440|ft|m|abbr=on}}) compared to runway 09 (DA {{convert|270|ft|m|abbr=on}}) or runway 27 (DA {{convert|230|ft|m|abbr=on}}), meaning that there is a higher probability of missed approaches and diversions in inclement weather (ii) a hillock, Trombay Hill, lies {{convert|4.5|nmi|km|abbr=on}} away from the 32 end, an approach also questioned recently by security agencies because the [[Bhabha Atomic Research Centre]] (BARC) nuclear complex at Trombay ([[Anushakti Nagar]]) lies within its flight path. L&T ECCD have been awarded the contract to expand Terminal 1 and to construct a new international terminal. The brand new International Terminal T2 is being designed by [[Skidmore, Owings and Merrill]] (SOM). --> == सुविधा == {| class="wikitable" |- ! सुविधा ! प्रस्तावित ! सध्या |- | विमाने थांबण्याचे गाळे | १०६ | ९२ |- | विमानात चढण्यासाठीचे पूल | ६६ | १९ |- | चेक-इन टेबले | ३३९ | १८२ |- | कार पार्किंग | १२,००० | ३,६०० |} गेल्या काही वर्षांत धावपट्टीवरील ताण कमी करण्यासाठी नवीन टॅक्सीवे बांधले गेले आहेत. एकाच माहितीदर्शकावर सांताक्रुझ आणि सहार अशा दोन्ही विमानतळांवरील विमानांच्या येण्याजाण्याची माहिती देण्यासाठीची प्रणालीही विकासाधीन आहे. ही माहिती एर ट्राफिक कंट्रोल, आरपोर्ट रॅम्प, विमानतळांची संकेतस्थळे तसेच आसपासच्य हॉटेलांमध्येही एकाच वेळी प्रसारित करण्याचाही प्रयत्न असेल. जरी अजून एक धावपट्टी बांधणे शक्य नसले तरी विमानांना ये-जा करण्यासाठी अधिक जागा मिळावी यास्तव एर ट्रॅफिक कंट्रोल टॉवरची जागा बदलण्यात येणार आहे. विमानतळावर प्रवाशांसाठी फुकट वायफाय सुविधा आहे.<ref>[http://economictimes.indiatimes.com/News/News_By_Industry/Transportation/Airlines__Aviation/Free_wi-fi_at_Mumbai_airport_/articleshow/1947218.cms मुंबई विमानतळावर मोफत वाय-फाय]</ref> ==टर्मिनल २== नविनच बांधलेल्या या टर्मिनलद्वारे प्रवाशांना अनेक सुविधा पुरविण्यात आलेल्या आहेत.यासाठी एक इंग्लिश अक्षर 'X' या आकाराची एक इमारत बनविण्यात आलेली आहे. या नव्या इमारतीचे व या नव्या टर्मिनलचे बांधकाम, असलेल्या कोणत्याही सेवा,सुविधा बंद न करता,करण्यात आलेले आहे. असलेल्या सुविधा खालील प्रकारे आहेत: ===पोहोचमार्ग=== मुंबईतील [[सांताक्रुझ]], [[विलेपार्ले]], व [[अंधेरी]] या स्थानकांवरून,तसेच [[पश्चिम द्रुतगती महामार्ग]]ावरूनही, वाहतुकीच्या कोंडीमुळे या विमानतळावर येण्यास बराच कालापव्यय होत असे. त्यावर उपाय म्हणून १२ फेब्रुवारी २००१४ रोजी [[सहार उन्नत मार्ग]] वाहतुकीस खुला करण्यात आला. हा सहा मार्गिका (लेन) असलेला रस्ता आहे. २०२६ पर्यंत वाहतुकीत होणाऱ्या वाढीचा अंदाज घेऊन हा मार्ग बनविण्यात आलेला आहे. === मेट्रो स्थानके === विमानतळाची दोन्ही टर्मिनल ([[छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी१ मेट्रो स्थानक|टी१]], [[टी२छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी२ मेट्रो स्थानक|टी२]]) [[मुंबई मेट्रो|मेट्रोद्वारे]] शहराशी जोडली गेलेली आहेत. ===सजावट=== [[भारत|भारतातील]] विविध संस्कृती व कला पर्यटकांची ओळख व्हावी म्हणून तेथे एक संग्रहालय उभे करण्यात आले आहे. त्‍यात अनेक चीजवस्तू आहेत. यातील वैशिष्ट्य म्हणजे येथे एक तीन किलोमीटर. लांबीची एक आर्टवॉल आहे. यात सजावटीसाठी २७२ आकाशदिव्यांचा वापर करण्यात आला आहे. मोरपिसांनी सजविलेल्या ३० मोठ्या खांबांचा वापर येथे करण्यात आलेला आहे.{{चित्र हवे}} यासाठी एकूण ४,३९,२०३ चौरस मीटर क्षेत्रफळाचा वापर करण्यात आला.यासाठी सुमारे ५,५०० कोटी इतका खर्च आला. याद्वारे वर्षाकाठी सुमारे ४० लाख प्रवासी हाताळता येणार आहेत. हे सध्या कार्यान्वयाधीन असून तेथील तयारी पूर्ण झाल्यावर दि. [[१२ फेब्रुवारी]] [[इ.स. २०१४]] रोजी ते वापरासाठी खुले करण्यात येईल. ===सेवा व सुविधांची यादी=== {| class="wikitable" |- ! सुविधेचा प्रकार !! क्षमता !! तपशील/ शेरा |- | सुरक्षा तपासणी ||९,६०० बॅग्ज || प्रतितास |- | आसनव्यवस्था || १०,९९० || व्यक्ति |- | पार्किंग || ५,००० मोटारी || बहुमजली |- | इमिग्रेशन || ६० काउंटर्स || - |- | प्रसाधनगृहे || १०२ || स्त्री व पुरुष मिळून |- |चेक काउंटर्स|| २०८ || ‌- |- | पादचारी पूल || ५२ || - |- |कायमस्वरूपी संलग पूल || २५ || - |- | आंतरराष्ट्रीय ट्रांसफर डेस्क || ८ ||- |- | पुनर्तपासणी डेस्क || १९ || - |- | इमिग्रेशन लगेज डिस्प्ले || ३० || - |- | [[उद्वाहक|उद्वहन]] || ७३|| - |- | [[एस्कलेटर|सरकते जिने]] ||४७ || - |- | सीसीटीव्ही कॅमेरे || ३११२ || - |- | जाहिरात पटल ||५०० || - |- | उद्घोषणा(दररोज) || ३४९० || - |- | [[झुंबर|झुंबरे]] ||९४६|| हस्तकलांनी सजविण्यात आलेली |- | एलईडी दिवे ||- || चार किलोमीटर परिसरात |- |} == विमानसेवा व गंतव्यस्थान == [[File:Chhatrapati Shivaji International Airport,Mumbai, India.jpg|thumb|छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर उड्डाणासाठी तयार असलेले विमान ]] [[File:Several Jet Airways Boeing 737-800 Parked At Chhatrapati Shivaji International Airport.JPG|thumb|[[जेट एरवेझ]]ची काही [[बोईंग ७३७-८००]] प्रकारची विमाने प्रवाशांच्या प्रतीक्षेत]] [[File:Jet Airways Boeing 737-700 SDS-3.jpg|thumb|जेट एरवेझचे [[बोईंग ७३७-७००]] प्रकारचे विमान धावपट्टीपासून टर्मिनलकडे जाताना]] [[File:Emirates Airbus A330-200 SDS-1.jpg|thumb|[[एमिरेट्स]]चे [[एरबस ए३३०-२००]] प्रकारचे विमान धावपट्टीपासून टर्मिनलकडे जाताना]] {{विमानतळ गंतव्यस्थान यादी |३स्तंभमथळा = टर्मिनल |[[एर अरेबिया]] | [[शारजा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|शारजा]] | २ |[[एर चायना]] | [[छंतू]] | २ |[[एर फ्रान्स]] | [[चार्ल्स दि गॉल विमानतळ | पॅरिस-चार्ल्स दि गॉल]] | २ |[[एर इंडिया]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[औरंगाबाद विमानतळ|औरंगाबाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[राजा भोज विमानतळ|भोपाळ]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुवनेश्वर]], [[चंदीगड विमानतळ|चंडीगढ]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[ग्वाल्हेर विमानतळ | ग्वाल्हेर]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जामनगर विमानतळ|जामनगर]], [[जोधपूर विमानतळ|जोधपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[मदुरै विमानतळ|मदुरा]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[राजकोट विमानतळ|राजकोट]], [[बिर्सा मुंडा विमानतळ|रांची]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[उदयपूर विमानतळ|उदयपूर]], [[बाबतपूर विमानतळ|वाराणसी]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १अ |एर इंडिया | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबू धाबी]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]], [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[एर इंडिया एक्सप्रेस]] | [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | पुणे]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]] | २ |[[एर मॉरिशस]] | [[सर सीवूसागर रामगूलाम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मॉरिशस]] | २ |[[ऑल निप्पॉन एरवेझ]] | [[नरिता आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तोक्यो-नरिता]] | २ |[[बॅंगकॉक एरवेझ]] | [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]] | २ |[[ब्रिटिश एरवेझ]] | [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]] | २ |[[कॅथे पॅसिफिक]] | [[सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[हॉंगकॉंग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|हॉंगकॉंग]] | २ |[[डेल्टा एरलाइन्स]] | [[अ‍ॅम्स्टरडॅम विमानतळ श्चिफोल|अ‍ॅमस्टरडॅम]] | २ |[[ड्रुक एर]] | [[पारो विमानतळ|पारो]] | २ |[[इजिप्‍त एर]] | [[कैरो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कैरो]] | २ |[[एल अ‍ॅल]] | [[बेन गुरियन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तेल अवीव-बेन गुरियन]] | २ |[[एमिरेट्स (विमानवाहतूक कंपनी)|एमिरेट्स]] | [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]] | २ |[[इथियोपियन एरलाइन्स]] | [[बोले आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अदीस अबाबा]] | २ |[[एतिहाद एरवेझ]] | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबू धाबी]] | २ |[[गोएर]]| [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बागडोगरा विमानतळ|बागडोगरा]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंदीगड]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[कुशोक बकुला रिम्पोची विमानतळ|लेह]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[नांदेड विमानतळ|नांदेड]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]| १ब |[[गल्फ एर]] | [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]] | २ |[[इंडिगो]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुबनेश्वर]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[लोकनायक जयप्रकाश विमानतळ|पाटणा]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[हरणी विमानतळ|वडोदरा]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब |इंडिगो | [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[इराण एर]] | [[तेहरान इमाम खोमेनी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तेहरान-इमाम खोमेनी]] | २ | [[इराकी एरवेझ]] |[[बगदाद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बगदाद]], [[अल नजाफ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|नजाफ]] | २ |[[जॅगसन एरलाइन्स]] | शिर्डी | १ब |[[जेट एरवेझ]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[औरंगाबाद विमानतळ|औरंगाबाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[भावनगर विमानतळ|भावनगर]], [[राजा भोज विमानतळ|भोपाळ]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुबनेश्वर]], [[भूज विमानतळ|भूज]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंडीगढ]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दीव विमानतळ|दीव]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जोधपूर विमानतळ|जोधपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोची]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[लोकनायक जयप्रकाश विमानतळ|पाटणा]], [[पोरबंदर विमानतळ|Porbunder]], [[पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | पुणे]], [[बिर्सा मुंडा विमानतळ|रांची]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[उदयपूर विमानतळ|उदयपूर]], [[हरणी विमानतळ|वडोदरा]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब <!--Check Jet एरवेझ schedule--> |जेट एरवेझ | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबु धाबी]], [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]], [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[ब्रुसेल्स विमानतळ|ब्रुसेल्स]], [[बंदरनायके आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोलंबो]], [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[शाहजलाल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|ढाका]], [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[हाँग काँग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|हाँग काँग]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[त्रिभुवन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|काठमांडू]], [[कुवैत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कुवैत]], [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]]<!-- DO NOT REMOVE. MAY BE THRU HUB BUT THERE IS NO CHANGE OF AIRCRAFT! -->, [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २<!--Check Jet एरवेज schedule--> |जेटकनेक्ट ([[जेटलाइट]]) | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[राजकोट विमानतळ|राजकोट]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]| १ब |[[केन्या एरवेझ]] | [[जोमो केन्याटा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|नैरोबी]] | २ |[[किंगफिशर एरलाइन्स]] | [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[भावनगर विमानतळ|भावनगर]], [[भूज विमानतळ|भूज]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंदीगड]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[हुबळी विमानतळ|हुबळी]], [[कंडला विमानतळ|कांडला]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]<ref>http://www.flykingfisher.com/pdf/Flight_schedule_23March2012.pdf</ref>| १अ |[[कोरियन एर]] | [[इंचोन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|सोल-इंचोन]] | २ |[[कुवेत एरवेझ]] | [[कुवेत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कुवेत]] | २ |[[लुफ्तांसा]] | [[फ्रांकफुर्ट विमानतळ|फ्रांकफुर्ट]], [[म्युन्शेन विमानतळ|म्युन्शेन]] | २ |[[मलेशिया एरलाइन्स]] | [[क्वालालंपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|क्वालालंपुर]] | २ |[[ओमान एर]] | [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]] | २ |{{nowrap|[[पाकिस्तान इंटरनॅशनल एरलाइन्स]]}} | [[जिन्ना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कराची]] | २ |[[कतार एरवेझ]] | [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]] | २ |[[रॉयल जॉर्डानियन]] | [[क्वीन अलीया आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अम्मान-क्वीन अलिया]] | २ |[[सौदिया]] | [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]] <br>'''मोसमी:''' [[प्रिन्स मोहम्मद बिन अब्दुलअझीझ विमानतळ|मदीना]] | २ |[[सिंगापूर एरलाइन्स]] | [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[साउथ आफ्रिकन एरवेझ]] | [[ओ.आर. टांबो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जोहान्सबर्ग]] | २ |[[स्पाइसजेट]] |[[अगरतला विमानतळ|अगरतला]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[मदुरै विमानतळ|मदुरै]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]], [[सुरत विमानतळ|सुरत]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[बाबतपूर विमानतळ|वाराणसी]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब |स्पाइसजेट | [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]] | २ |[[श्रीलंकन एरलाइन्स]] | [[बंदरनायके आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोलंबो]] | २ |[[स्विस इंटरनॅशनल एरलाइन्स]] | [[झ्युरिक विमानतळ|झूरिच]] | २ |[[थाई एरवेझ इंटरनॅशनल]] | [[सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]] | २ |[[तुर्की एरलाइन्स]] | [[अतातुर्क आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|इस्तंबूल-अतातुर्क]] | २ |[[युनायटेड एरलाइन्स]] | [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]] | २ |[[व्हर्जिन अटलांटिक एरवेझ]]|[[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]] |2 |[[येमेनिया]] | [[एडन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|एडन]], [[सना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|सना]] | २ }} == संदर्भ == {{संदर्भयादी|2}} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://www.csia.in/ मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111115232517/http://www.csia.in/ |date=2011-11-15 }} (अधिकृत संकेतस्थळ) * [http://www.airportsindia.org.in/mumbai/index.jsp छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ] [[भारतीय विमानतळ प्राधिकरण|भारतीय विमानतळ प्राधिकरणाच्या]] संकेतस्थळावर. {{commons|Category:Chhatrapati Shivaji International Airport|छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ }} {{भारतातील विमानतळ|state=collapsed}} [[वर्ग:महाराष्ट्रामधील विमानतळ]] [[वर्ग:मुंबईमधील वाहतूक]] [[वर्ग:भारतातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] [[वर्ग:शिवाजी महाराज यांच्या नावे असलेल्या गोष्टी]] [[वर्ग:छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|*]] 1bdigiirjugh5vk8ddpylsro2aoclsc 2580776 2580775 2025-06-17T13:54:06Z अभय नातू 206 /* मेट्रो स्थानके */ 2580776 wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | nativename = | nativename-a = | image = Chhatrapati Shivaji International Airport.JPG | image-width = 242 | image2 = Bombay Airport Terminal 1B.jpg | image2-width = 242 | IATA = BOM | ICAO = व्हीएपीओ <center>{{Location map|Mumbai|width=250|float=center |caption=|mark=Airplane_silhouette.svg|marksize=10 |label=BOM|position=right |lat_deg=19|lat_min=05|lat_sec=19|lat_dir=N |lon_deg=72|lon_min=52|lon_sec=05|lon_dir=E }}<small>छत्रपती शिवाजी विमानतळ विमानतळाचे महाराष्ट्रातील स्थान</small></center> | type = सार्वजनिक | owner = GVK, [[भारतीय विमानतळ प्राधिकरण]] | operator = मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित<small>(MIAL)</small> | city-served = [[मुंबई]] | location = [[मुंबई]], [[महाराष्ट्र]], [[भारत]] | hub = <div> *[[एयर इंडिया]] *ब्लू डार्ट एव्हिएशन *[[गो फर्स्ट]] *इंडियन *इंडिगो *विस्तारा *एयर एशिया *आकासा एयर *[[स्पाइसजेट]] </div> | elevation-f = ३७ | elevation-m = ११ | coordinates = {{Coord|19|05|19|N|072|52|05|E|type:airport}} | website = [http://www.csia.in/ www.csia.in] | metric-rwy = y | r1-number = १४/३२ | r1-length-f = ९,५९६ | r1-length-m = २,९२५ | r1-surface = [[डांबरी धावपट्टी]] | r2-number = ०९/२७ | r2-length-f = ११,३०२ | r2-length-m = ३,४४५ | r2-surface = [[डांबरी धावपट्टी]] | stat-year = २००८-२००९ | stat1-header = प्रवासी | stat1-data = २ ते ४ कोटी | stat2-header = कार्गो हाताळणी | stat2-data = ५३०,२७८ टन | stat3-header = | stat3-data = | footnotes = }} '''छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ''' [[मुंबई]] {{विमानतळ संकेत|BOM|VABB}}, शहरातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. हा विमानतळ पूर्वी '''सहार विमानतळ''' म्हणून ओळखला जात असे. सुमारे १८५० एकर परिसरात विस्तारलेला हा विमानतळ भारतातील सर्वात मोठा राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. [[मुंबई]] शहरातील [[अंधेरी]] या रेल्वे स्टेशनपासून हा सर्वात जवळ आहे . हा विमानतळ भारतातील तसेच दक्षिण आशियातील प्रवासी वाहतुकीच्या संदर्भात, सर्वात व्यस्त विमानतळ आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.thaindian.com/newsportal/business/mumbai-airports-traffic-control-tower-design-bags-award_100221024.html |title=Mumbai airport’s traffic control tower design bags award - Thaindian News<!-- Bot generated शीर्षक --> |access-date=2010-06-22 |archive-date=2011-01-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110103162233/http://www.thaindian.com/newsportal/business/mumbai-airports-traffic-control-tower-design-bags-award_100221024.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.business-standard.com/india/news/mumbai-airport-plans-rs-2280-cr-investment-this-fiscal/94602/on Smart cities under JNNURM-II: Kamal Nath | Business Standard<!-- Bot generated शीर्षक -->]</ref> यामुळे यास '''भारतीय उपखंडाचे प्रवेशद्वार''' म्हणले जाते. या विमानतळाला लागूनच देशांतर्गत वाहतुकीचा विमानतळ आहे. त्याचे नावही '''छत्रपती शिवाजी विमानतळ''' आहे. त्याचे प्रवेशद्वार मुंबईतील [[विले पार्ले रेल्वे स्थानक|विलेपार्ले]] या रेल्वे स्टेशनजवळ आहे. == विमानतळाची माहिती == === तांत्रिक माहिती === [[File:Air Traffic tower,Chhatrapati Shivaji International Airport,Mumbai, India.jpg|thumb|छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरचा हवाई ट्रॅफिक टॉवर ]] <!-- [[चित्र:ए-३८०-मुंबई.jpg|left|thumb|[[एरबस ए-३८०]], जगातील सगळ्यात मोठे प्रवासी विमान मुंबई विमानतळावर उतरताना]] --> * IATA नाव: BOM * ICAO नाव: VABB * स्थान : 19°05′19″N, 72°52′05″E * टर्मिनल १- राष्ट्रीय उड्डाणे * टर्मिनल २-आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे व काही राष्ट्रीय उड्डाणे इ.स. २०१४ चे सरासरी आकडे- * ७८० व्यावसायिक उड्डाणे * ३ कोटी ७५ लाख प्रवासी * ४०,०००० टन सामानवाहतूक (कार्गो) हा विमानतळ [[एर इंडिया]] यांचा मुख्य विमानतळ आहे. येथून सध्या ४६ आंतरराष्ट्रीय विमानकंपन्यांची विमाने उडतात. याशिवाय [[गो फर्स्ट]],[[स्पाइसजेट]], [[इंडिगो एरलाइन्स]] , [[विस्तारा]] व [[एर एशिया]] या कंपन्यांची अनेक उड्डाणे येथून होतात. या विमानतळावर सकाळी १०:०० ते संध्याकाळी ६:३० दरम्यान दिवसातील ४५ % उड्डाणे होतात. रात्री १०:०० नंतर बव्हंशी आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे होतात. == इतिहास == मुंबईत सुरुवातीस [[जुहू विमानतळ]] हा एकच प्रवासी विमानतळ होता. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] स्वातंत्र्यप्राप्‍तीच्या सुमारास मुंबईत मोठा विमानतळ बांधण्याचा बेत आखण्यात आला. जुहूचा विमानतळ समुद्राच्या किनारपट्टीस लागून असल्यामुळे पावसाळ्यात विमानांच्या उड्डाण-अवतरणांना हवामानाचा अडथळा होत असे तरी हा नवीन विमानतळ आतल्या बाजूस [[सांताक्रुझ]] आणि विले पार्ले या उपनगरांदरम्यान बांधण्यात आला. त्याला नाव मात्र सांताक्रुझ विमानतळ हे देण्यात आले. [[इ.स. १९४८ ]]मध्ये येथील बांधकाम झाले व जून १९४८मध्ये [[एर इंडिया]]ने येथील पहिले प्रवासी उड्डाण [[लंडन]]ला केले. हा नवीन विमानतळ सुरुवातीस सार्वजनिक बांधकाम खात्याच्या अखत्यारीत होता व नंतर तो प्रवासी एव्हिएशन मंत्रालयाच्या अंमलाखाली आला. १९७९साली सांताक्रुझ विमानतळाला आग लागून मोठे नुकसान झाले होते तेव्हा काही काळाकरता एक तात्पुरते टर्मिनल बांधण्यात आले. त्यानंतर १९८१मध्ये सांताक्रुझच्या पूर्वेस [[सहार]] गावाजवळ अजून एक नवीन टर्मिनल{{मराठी शब्द सुचवा}} बांधण्यात आले व आंतरराष्ट्रीय उड्डाण/अवतरणे तेथून सुरू झाली. ते जुने टर्मिनल आता कार्गो टर्मिनल म्हणून ओळखले जाते. प्रत्यक्षात हे सर्व विमानतळ एकाच मैदानाच्या विविध बाजूंना आहेत. मुंबईत जुहू नावाचा एक छोटा विमानतळ आहे, तो मात्र स्वतंत्र आहे. २००६मध्ये [[मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित]] कंपनीने [[जी.व्ही.के. इंडस्ट्रीज लिमिटेड]] आणि [[एरपोर्ट्‌स कंपनी साउथ आफ्रिका]] या कंपन्यांना विमानतळाचे आधुनिकीकरण करण्याचे कंत्राट दिले आणि नवीन विमानतळ बांधवून घेतला. == सांख्यिकी == [[चित्र:Mumbai terminal 1b.jpg|thumb|right|विमानतळातील एक दृष्य]] हा विमानतळ भारतीय उपखंडातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सगळ्यात व्यस्त विमानतळ आहे. [[ऑफिशियल एरलाइन गाइड]] (ओएजी) ने [[मुंबई]]-[[दिल्ली]] मार्गाला साप्‍ताहिक उड्डाणांनुसार जगातल्या तिसऱ्या क्रमांकाचा सगळ्यात व्यस्त मार्ग म्हणून मान्यता दिली आहे. एप्रिल २००६ ते फेब्रुवारी २००७ दरम्यान छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर १,८०,००० उड्डाणे व उतरणे झाली तर २,००,००,००० प्रवाशांनी येथून ये-जा केली, पैकी १,३५,६०,००० प्रवास देशांतर्गत उड्डाणांवर होते तर ६७,३०,००० प्रवासी परदेशांहून आले-परदेशांस गेले. २००५-०६ पेक्षा हा आकडा २१.२८ % जास्त आहे.<ref>[http://timesofindia.indiatimes.com/Cities/Mumbai/Airport_records_20_mn_passengers_in_11_months/articleshow/1774055.cms मुंबई विमानतळावर ११ महिन्यांत २ कोटी प्रवाशांची ये-जा]</ref> विमानतळावरून ये-जा करण्यात उशीर झालेल्या विमानांच्या संख्येनुसार २००७ आणि २००८ मध्ये हा विमानतळ जगातील सगळ्यात पहिल्या क्रमांकाचा होता. फक्त ४९.९५ % विमाने वेळेवर आली-गेली. उशीर झालेल्या विमानांपैकी ५८ % विमाने अर्ध्या तासापेक्षा जास्त खोळंबली.<ref>[http://www.forbes.com/2009/01/08/airports-india-europe-biz-logistics-cx_bw_0108airports_slide_2.html?partner=yahooca Forbes.com - The World's Most-Delayed Airports for 2008].</ref> == रचना == [[Image:Bombay Aport.JPG|thumb|left|सांताक्रुझ टर्मिनल]] [[File:Bombay port.JPG|thumb|right|टर्मिनल २ वरील आंतरराष्ट्रीय आगमनखंड]] [[Image:Mumbai Airport .jpg|thumb|right|टर्मिनल १ब वरील अंतर्देशीय आगमनखंड]] [[Image:Bombay Airport2.jpg|thumb|left|अंदर्देशीय आगमनखंड]] [[File:Mumbai Airport signage.jpg|thumb|right|सूचना व माहितीपट]] ===टर्मिनल=== छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर दोन मुख्य प्रवासी टर्मिनले आहेत. टर्मिनल १ (सांताक्रुझ) देशांतर्गत तर टर्मिनल २ (सहार) सर्व आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे व काही राष्ट्रीय उड्डाणे-अवतरणांसाठी वापरली जातात. यांमध्ये साधारण १०-१५ मिनिटांचे अंतर आहे. दोन्ही टर्मिनलवरून निघालेली विमाने एकाच धावपट्टी व इतर सुविधांचा (एरसाइड सर्व्हिसेस) उपयोग करतात. या दोन्ही टर्मिनलदरम्यान प्रवाशांची ने-आण विमानतळाच्याच गाड्या करतात. * टर्मिनल १ - देशांतर्गत उड्डाणे * हे टर्मिनल एप्रिल १९९२मध्ये बांधले गेले. * स्पाइसजेट, गो फर्स्ट, इंडिगो एरलाइन्स, एर एशिया,आकासा एर आणि इतर छोट्या विमानकंपन्यांची उड्डाणे येथून होतात. * टर्मिनल २ - आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे ** देशांतर्गत टप्पा असलेली आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे आणि काही राष्ट्रीय उड्डाणे सुद्धा याच टर्मिनलवरून ये-जा करतात.एर इंडिया आणि विस्तारा एरलाईन्स यांची सर्व राष्ट्रीय उड्डाणे आणि इतरांची काही राष्ट्रीय उड्डाणे यांचा त्यात समावेश आहे. ** याची रचना [[स्किडमोर, ओविंग्स अँड मेरिल]] या कंपनीने केली आहे.<ref>{{स्रोत संकेतस्थळ|दुवा=http://www.airport-technology.com/projects/chhatrapati/|title=विमानतळ तांत्रिकी|भाषा=इंग्लिश}}</ref> * मालवाहतूक टर्मिनल <!-- Terminal 2, designed by ''[[Aéroports de Paris]]'' and opened in January 1981, is now Terminal 2-A. The original complex consisting of parking bays 41–46, namely, gates 3 to 8, the first [[Jet bridge|aerobridges]] ever installed in the Subcontinent serves most airlines whereas Terminal 2-C, inaugurated in October 1999, is exclusively for Air India, [[Air-India Express]] and those carriers whose ground operations are handled by Air India. Terminal 2-B, functioned as an extension wing between September 1986 and October 1999 for Air India and handled airlines, before becoming disused when 2-C opened. Terminal 2-B is now back in use following the closure and demolition of 2-A. Mumbai has two intersecting [[runway]]s designated 09/27 and 14/32. Runway 14/32, {{convert|2925|m|ft|avvr=on|sigfig=4}},<ref name=WAD>{{WAD|VABB|source=[[DAFIF]]}}</ref> runs between terminals 1 and 2, while the main runway 09/27 is {{convert|3445|m|ft|abbr=on|sigfig=5}}<ref name="WAD"/> (previously designated as {{convert|3489|m|ft|abbr=on|sigfig=5}}) intersects it south of the terminal buildings. [[Instrument landing system]] (ILS) approaches are available on all runways, with runway 27 having CAT2 capabilities. The ILS on 27 starts at {{convert|3700|ft|m|abbr=on}} and is {{convert|10.5|nmi|km}} long with a glide slope path of 3.3°. With regard to (truncated) use of both runways, only {{convert|11303|ft|m|abbr=on|sigfig=4}} is designated usable at 09/27 and {{convert|9596|ft|m|abbr=on|sigfig=4}} at 14/32, especially for landings. Runway 14 approach requires [[aircraft]] to backtrack and exit upon landing as the turning pad at 32 end is unusable. Due to maintenance runway 09/27 is unavailable for operations between 0715–0915[[Coordinated Universal Time|Z]] on Mondays and Saturdays, and between 0715–0845Z on Wednesdays. A parallel taxiway has been installed on runway 14/32 for aircraft landing and taxing which saves time as well as runway occupancy.Meanwhile the lengths of both the runways are being extended. From 1 January 2006, both runways were operated simultaneously for three hours in the morning from 0530 to 0830. On average, about 50 flights of smaller aircraft have taken off daily from 14/32 in this time period. Since the experiment was deemed successful it has recently been decided to carry out simultaneous use in the evenings too. It is not clear if this will be for two hours or three hours. A rate of 25 departures per hour is being targeted in the evening slot. The problems with utilising 14/32 are: (i) Mumbai's controversial new [[control tower]] erected in 1996 and some {{convert|72|m|ft|abbr=on}} tall penetrates transitional obstacle limitation surfaces by over {{convert|50|m|ft|abbr=on}} for [[instrument approach]]es, and in excess of {{m to ft|40}} for visuals. Approach minima at both 14 and 32 ends are higher (based on best approach aid) and are as follows: runway 14 (DA {{convert|580|ft|m|abbr=on}}), runway 32 (MDA {{convert|1440|ft|m|abbr=on}}) compared to runway 09 (DA {{convert|270|ft|m|abbr=on}}) or runway 27 (DA {{convert|230|ft|m|abbr=on}}), meaning that there is a higher probability of missed approaches and diversions in inclement weather (ii) a hillock, Trombay Hill, lies {{convert|4.5|nmi|km|abbr=on}} away from the 32 end, an approach also questioned recently by security agencies because the [[Bhabha Atomic Research Centre]] (BARC) nuclear complex at Trombay ([[Anushakti Nagar]]) lies within its flight path. L&T ECCD have been awarded the contract to expand Terminal 1 and to construct a new international terminal. The brand new International Terminal T2 is being designed by [[Skidmore, Owings and Merrill]] (SOM). --> == सुविधा == {| class="wikitable" |- ! सुविधा ! प्रस्तावित ! सध्या |- | विमाने थांबण्याचे गाळे | १०६ | ९२ |- | विमानात चढण्यासाठीचे पूल | ६६ | १९ |- | चेक-इन टेबले | ३३९ | १८२ |- | कार पार्किंग | १२,००० | ३,६०० |} गेल्या काही वर्षांत धावपट्टीवरील ताण कमी करण्यासाठी नवीन टॅक्सीवे बांधले गेले आहेत. एकाच माहितीदर्शकावर सांताक्रुझ आणि सहार अशा दोन्ही विमानतळांवरील विमानांच्या येण्याजाण्याची माहिती देण्यासाठीची प्रणालीही विकासाधीन आहे. ही माहिती एर ट्राफिक कंट्रोल, आरपोर्ट रॅम्प, विमानतळांची संकेतस्थळे तसेच आसपासच्य हॉटेलांमध्येही एकाच वेळी प्रसारित करण्याचाही प्रयत्न असेल. जरी अजून एक धावपट्टी बांधणे शक्य नसले तरी विमानांना ये-जा करण्यासाठी अधिक जागा मिळावी यास्तव एर ट्रॅफिक कंट्रोल टॉवरची जागा बदलण्यात येणार आहे. विमानतळावर प्रवाशांसाठी फुकट वायफाय सुविधा आहे.<ref>[http://economictimes.indiatimes.com/News/News_By_Industry/Transportation/Airlines__Aviation/Free_wi-fi_at_Mumbai_airport_/articleshow/1947218.cms मुंबई विमानतळावर मोफत वाय-फाय]</ref> ==टर्मिनल २== नविनच बांधलेल्या या टर्मिनलद्वारे प्रवाशांना अनेक सुविधा पुरविण्यात आलेल्या आहेत.यासाठी एक इंग्लिश अक्षर 'X' या आकाराची एक इमारत बनविण्यात आलेली आहे. या नव्या इमारतीचे व या नव्या टर्मिनलचे बांधकाम, असलेल्या कोणत्याही सेवा,सुविधा बंद न करता,करण्यात आलेले आहे. असलेल्या सुविधा खालील प्रकारे आहेत: ===पोहोचमार्ग=== मुंबईतील [[सांताक्रुझ]], [[विलेपार्ले]], व [[अंधेरी]] या स्थानकांवरून,तसेच [[पश्चिम द्रुतगती महामार्ग]]ावरूनही, वाहतुकीच्या कोंडीमुळे या विमानतळावर येण्यास बराच कालापव्यय होत असे. त्यावर उपाय म्हणून १२ फेब्रुवारी २००१४ रोजी [[सहार उन्नत मार्ग]] वाहतुकीस खुला करण्यात आला. हा सहा मार्गिका (लेन) असलेला रस्ता आहे. २०२६ पर्यंत वाहतुकीत होणाऱ्या वाढीचा अंदाज घेऊन हा मार्ग बनविण्यात आलेला आहे. === मेट्रो स्थानके === विमानतळाची दोन्ही टर्मिनल ([[छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी१ मेट्रो स्थानक|टी१]], [[छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी२ मेट्रो स्थानक|टी२]]) [[मुंबई मेट्रो|मेट्रोद्वारे]] शहराशी जोडली गेलेली आहेत. ===सजावट=== [[भारत|भारतातील]] विविध संस्कृती व कला पर्यटकांची ओळख व्हावी म्हणून तेथे एक संग्रहालय उभे करण्यात आले आहे. त्‍यात अनेक चीजवस्तू आहेत. यातील वैशिष्ट्य म्हणजे येथे एक तीन किलोमीटर. लांबीची एक आर्टवॉल आहे. यात सजावटीसाठी २७२ आकाशदिव्यांचा वापर करण्यात आला आहे. मोरपिसांनी सजविलेल्या ३० मोठ्या खांबांचा वापर येथे करण्यात आलेला आहे.{{चित्र हवे}} यासाठी एकूण ४,३९,२०३ चौरस मीटर क्षेत्रफळाचा वापर करण्यात आला.यासाठी सुमारे ५,५०० कोटी इतका खर्च आला. याद्वारे वर्षाकाठी सुमारे ४० लाख प्रवासी हाताळता येणार आहेत. हे सध्या कार्यान्वयाधीन असून तेथील तयारी पूर्ण झाल्यावर दि. [[१२ फेब्रुवारी]] [[इ.स. २०१४]] रोजी ते वापरासाठी खुले करण्यात येईल. ===सेवा व सुविधांची यादी=== {| class="wikitable" |- ! सुविधेचा प्रकार !! क्षमता !! तपशील/ शेरा |- | सुरक्षा तपासणी ||९,६०० बॅग्ज || प्रतितास |- | आसनव्यवस्था || १०,९९० || व्यक्ति |- | पार्किंग || ५,००० मोटारी || बहुमजली |- | इमिग्रेशन || ६० काउंटर्स || - |- | प्रसाधनगृहे || १०२ || स्त्री व पुरुष मिळून |- |चेक काउंटर्स|| २०८ || ‌- |- | पादचारी पूल || ५२ || - |- |कायमस्वरूपी संलग पूल || २५ || - |- | आंतरराष्ट्रीय ट्रांसफर डेस्क || ८ ||- |- | पुनर्तपासणी डेस्क || १९ || - |- | इमिग्रेशन लगेज डिस्प्ले || ३० || - |- | [[उद्वाहक|उद्वहन]] || ७३|| - |- | [[एस्कलेटर|सरकते जिने]] ||४७ || - |- | सीसीटीव्ही कॅमेरे || ३११२ || - |- | जाहिरात पटल ||५०० || - |- | उद्घोषणा(दररोज) || ३४९० || - |- | [[झुंबर|झुंबरे]] ||९४६|| हस्तकलांनी सजविण्यात आलेली |- | एलईडी दिवे ||- || चार किलोमीटर परिसरात |- |} == विमानसेवा व गंतव्यस्थान == [[File:Chhatrapati Shivaji International Airport,Mumbai, India.jpg|thumb|छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर उड्डाणासाठी तयार असलेले विमान ]] [[File:Several Jet Airways Boeing 737-800 Parked At Chhatrapati Shivaji International Airport.JPG|thumb|[[जेट एरवेझ]]ची काही [[बोईंग ७३७-८००]] प्रकारची विमाने प्रवाशांच्या प्रतीक्षेत]] [[File:Jet Airways Boeing 737-700 SDS-3.jpg|thumb|जेट एरवेझचे [[बोईंग ७३७-७००]] प्रकारचे विमान धावपट्टीपासून टर्मिनलकडे जाताना]] [[File:Emirates Airbus A330-200 SDS-1.jpg|thumb|[[एमिरेट्स]]चे [[एरबस ए३३०-२००]] प्रकारचे विमान धावपट्टीपासून टर्मिनलकडे जाताना]] {{विमानतळ गंतव्यस्थान यादी |३स्तंभमथळा = टर्मिनल |[[एर अरेबिया]] | [[शारजा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|शारजा]] | २ |[[एर चायना]] | [[छंतू]] | २ |[[एर फ्रान्स]] | [[चार्ल्स दि गॉल विमानतळ | पॅरिस-चार्ल्स दि गॉल]] | २ |[[एर इंडिया]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[औरंगाबाद विमानतळ|औरंगाबाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[राजा भोज विमानतळ|भोपाळ]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुवनेश्वर]], [[चंदीगड विमानतळ|चंडीगढ]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[ग्वाल्हेर विमानतळ | ग्वाल्हेर]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जामनगर विमानतळ|जामनगर]], [[जोधपूर विमानतळ|जोधपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[मदुरै विमानतळ|मदुरा]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[राजकोट विमानतळ|राजकोट]], [[बिर्सा मुंडा विमानतळ|रांची]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[उदयपूर विमानतळ|उदयपूर]], [[बाबतपूर विमानतळ|वाराणसी]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १अ |एर इंडिया | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबू धाबी]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]], [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[एर इंडिया एक्सप्रेस]] | [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | पुणे]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]] | २ |[[एर मॉरिशस]] | [[सर सीवूसागर रामगूलाम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मॉरिशस]] | २ |[[ऑल निप्पॉन एरवेझ]] | [[नरिता आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तोक्यो-नरिता]] | २ |[[बॅंगकॉक एरवेझ]] | [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]] | २ |[[ब्रिटिश एरवेझ]] | [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]] | २ |[[कॅथे पॅसिफिक]] | [[सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[हॉंगकॉंग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|हॉंगकॉंग]] | २ |[[डेल्टा एरलाइन्स]] | [[अ‍ॅम्स्टरडॅम विमानतळ श्चिफोल|अ‍ॅमस्टरडॅम]] | २ |[[ड्रुक एर]] | [[पारो विमानतळ|पारो]] | २ |[[इजिप्‍त एर]] | [[कैरो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कैरो]] | २ |[[एल अ‍ॅल]] | [[बेन गुरियन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तेल अवीव-बेन गुरियन]] | २ |[[एमिरेट्स (विमानवाहतूक कंपनी)|एमिरेट्स]] | [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]] | २ |[[इथियोपियन एरलाइन्स]] | [[बोले आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अदीस अबाबा]] | २ |[[एतिहाद एरवेझ]] | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबू धाबी]] | २ |[[गोएर]]| [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बागडोगरा विमानतळ|बागडोगरा]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंदीगड]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[कुशोक बकुला रिम्पोची विमानतळ|लेह]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[नांदेड विमानतळ|नांदेड]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]| १ब |[[गल्फ एर]] | [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]] | २ |[[इंडिगो]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुबनेश्वर]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[लोकनायक जयप्रकाश विमानतळ|पाटणा]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[हरणी विमानतळ|वडोदरा]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब |इंडिगो | [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[इराण एर]] | [[तेहरान इमाम खोमेनी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तेहरान-इमाम खोमेनी]] | २ | [[इराकी एरवेझ]] |[[बगदाद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बगदाद]], [[अल नजाफ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|नजाफ]] | २ |[[जॅगसन एरलाइन्स]] | शिर्डी | १ब |[[जेट एरवेझ]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[औरंगाबाद विमानतळ|औरंगाबाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[भावनगर विमानतळ|भावनगर]], [[राजा भोज विमानतळ|भोपाळ]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुबनेश्वर]], [[भूज विमानतळ|भूज]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंडीगढ]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दीव विमानतळ|दीव]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जोधपूर विमानतळ|जोधपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोची]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[लोकनायक जयप्रकाश विमानतळ|पाटणा]], [[पोरबंदर विमानतळ|Porbunder]], [[पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | पुणे]], [[बिर्सा मुंडा विमानतळ|रांची]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[उदयपूर विमानतळ|उदयपूर]], [[हरणी विमानतळ|वडोदरा]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब <!--Check Jet एरवेझ schedule--> |जेट एरवेझ | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबु धाबी]], [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]], [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[ब्रुसेल्स विमानतळ|ब्रुसेल्स]], [[बंदरनायके आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोलंबो]], [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[शाहजलाल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|ढाका]], [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[हाँग काँग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|हाँग काँग]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[त्रिभुवन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|काठमांडू]], [[कुवैत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कुवैत]], [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]]<!-- DO NOT REMOVE. MAY BE THRU HUB BUT THERE IS NO CHANGE OF AIRCRAFT! -->, [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २<!--Check Jet एरवेज schedule--> |जेटकनेक्ट ([[जेटलाइट]]) | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[राजकोट विमानतळ|राजकोट]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]| १ब |[[केन्या एरवेझ]] | [[जोमो केन्याटा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|नैरोबी]] | २ |[[किंगफिशर एरलाइन्स]] | [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[भावनगर विमानतळ|भावनगर]], [[भूज विमानतळ|भूज]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंदीगड]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[हुबळी विमानतळ|हुबळी]], [[कंडला विमानतळ|कांडला]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]<ref>http://www.flykingfisher.com/pdf/Flight_schedule_23March2012.pdf</ref>| १अ |[[कोरियन एर]] | [[इंचोन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|सोल-इंचोन]] | २ |[[कुवेत एरवेझ]] | [[कुवेत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कुवेत]] | २ |[[लुफ्तांसा]] | [[फ्रांकफुर्ट विमानतळ|फ्रांकफुर्ट]], [[म्युन्शेन विमानतळ|म्युन्शेन]] | २ |[[मलेशिया एरलाइन्स]] | [[क्वालालंपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|क्वालालंपुर]] | २ |[[ओमान एर]] | [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]] | २ |{{nowrap|[[पाकिस्तान इंटरनॅशनल एरलाइन्स]]}} | [[जिन्ना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कराची]] | २ |[[कतार एरवेझ]] | [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]] | २ |[[रॉयल जॉर्डानियन]] | [[क्वीन अलीया आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अम्मान-क्वीन अलिया]] | २ |[[सौदिया]] | [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]] <br>'''मोसमी:''' [[प्रिन्स मोहम्मद बिन अब्दुलअझीझ विमानतळ|मदीना]] | २ |[[सिंगापूर एरलाइन्स]] | [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[साउथ आफ्रिकन एरवेझ]] | [[ओ.आर. टांबो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जोहान्सबर्ग]] | २ |[[स्पाइसजेट]] |[[अगरतला विमानतळ|अगरतला]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[मदुरै विमानतळ|मदुरै]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]], [[सुरत विमानतळ|सुरत]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[बाबतपूर विमानतळ|वाराणसी]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब |स्पाइसजेट | [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]] | २ |[[श्रीलंकन एरलाइन्स]] | [[बंदरनायके आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोलंबो]] | २ |[[स्विस इंटरनॅशनल एरलाइन्स]] | [[झ्युरिक विमानतळ|झूरिच]] | २ |[[थाई एरवेझ इंटरनॅशनल]] | [[सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]] | २ |[[तुर्की एरलाइन्स]] | [[अतातुर्क आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|इस्तंबूल-अतातुर्क]] | २ |[[युनायटेड एरलाइन्स]] | [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]] | २ |[[व्हर्जिन अटलांटिक एरवेझ]]|[[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]] |2 |[[येमेनिया]] | [[एडन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|एडन]], [[सना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|सना]] | २ }} == संदर्भ == {{संदर्भयादी|2}} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://www.csia.in/ मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111115232517/http://www.csia.in/ |date=2011-11-15 }} (अधिकृत संकेतस्थळ) * [http://www.airportsindia.org.in/mumbai/index.jsp छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ] [[भारतीय विमानतळ प्राधिकरण|भारतीय विमानतळ प्राधिकरणाच्या]] संकेतस्थळावर. {{commons|Category:Chhatrapati Shivaji International Airport|छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ }} {{भारतातील विमानतळ|state=collapsed}} [[वर्ग:महाराष्ट्रामधील विमानतळ]] [[वर्ग:मुंबईमधील वाहतूक]] [[वर्ग:भारतातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] [[वर्ग:शिवाजी महाराज यांच्या नावे असलेल्या गोष्टी]] [[वर्ग:छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|*]] 49p6x8g18bttm57tl4m6c7pzjo948o0 2580782 2580776 2025-06-17T14:13:11Z Khirid Harshad 138639 removed [[Category:शिवाजी महाराज यांच्या नावे असलेल्या गोष्टी]] - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580782 wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | nativename = | nativename-a = | image = Chhatrapati Shivaji International Airport.JPG | image-width = 242 | image2 = Bombay Airport Terminal 1B.jpg | image2-width = 242 | IATA = BOM | ICAO = व्हीएपीओ <center>{{Location map|Mumbai|width=250|float=center |caption=|mark=Airplane_silhouette.svg|marksize=10 |label=BOM|position=right |lat_deg=19|lat_min=05|lat_sec=19|lat_dir=N |lon_deg=72|lon_min=52|lon_sec=05|lon_dir=E }}<small>छत्रपती शिवाजी विमानतळ विमानतळाचे महाराष्ट्रातील स्थान</small></center> | type = सार्वजनिक | owner = GVK, [[भारतीय विमानतळ प्राधिकरण]] | operator = मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित<small>(MIAL)</small> | city-served = [[मुंबई]] | location = [[मुंबई]], [[महाराष्ट्र]], [[भारत]] | hub = <div> *[[एयर इंडिया]] *ब्लू डार्ट एव्हिएशन *[[गो फर्स्ट]] *इंडियन *इंडिगो *विस्तारा *एयर एशिया *आकासा एयर *[[स्पाइसजेट]] </div> | elevation-f = ३७ | elevation-m = ११ | coordinates = {{Coord|19|05|19|N|072|52|05|E|type:airport}} | website = [http://www.csia.in/ www.csia.in] | metric-rwy = y | r1-number = १४/३२ | r1-length-f = ९,५९६ | r1-length-m = २,९२५ | r1-surface = [[डांबरी धावपट्टी]] | r2-number = ०९/२७ | r2-length-f = ११,३०२ | r2-length-m = ३,४४५ | r2-surface = [[डांबरी धावपट्टी]] | stat-year = २००८-२००९ | stat1-header = प्रवासी | stat1-data = २ ते ४ कोटी | stat2-header = कार्गो हाताळणी | stat2-data = ५३०,२७८ टन | stat3-header = | stat3-data = | footnotes = }} '''छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ''' [[मुंबई]] {{विमानतळ संकेत|BOM|VABB}}, शहरातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. हा विमानतळ पूर्वी '''सहार विमानतळ''' म्हणून ओळखला जात असे. सुमारे १८५० एकर परिसरात विस्तारलेला हा विमानतळ भारतातील सर्वात मोठा राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे. [[मुंबई]] शहरातील [[अंधेरी]] या रेल्वे स्टेशनपासून हा सर्वात जवळ आहे . हा विमानतळ भारतातील तसेच दक्षिण आशियातील प्रवासी वाहतुकीच्या संदर्भात, सर्वात व्यस्त विमानतळ आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.thaindian.com/newsportal/business/mumbai-airports-traffic-control-tower-design-bags-award_100221024.html |title=Mumbai airport’s traffic control tower design bags award - Thaindian News<!-- Bot generated शीर्षक --> |access-date=2010-06-22 |archive-date=2011-01-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110103162233/http://www.thaindian.com/newsportal/business/mumbai-airports-traffic-control-tower-design-bags-award_100221024.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.business-standard.com/india/news/mumbai-airport-plans-rs-2280-cr-investment-this-fiscal/94602/on Smart cities under JNNURM-II: Kamal Nath | Business Standard<!-- Bot generated शीर्षक -->]</ref> यामुळे यास '''भारतीय उपखंडाचे प्रवेशद्वार''' म्हणले जाते. या विमानतळाला लागूनच देशांतर्गत वाहतुकीचा विमानतळ आहे. त्याचे नावही '''छत्रपती शिवाजी महाराज विमानतळ''' आहे. त्याचे प्रवेशद्वार मुंबईतील [[विलेपार्ले रेल्वे स्थानक|विलेपार्ले]] या रेल्वे स्टेशनजवळ आहे. == विमानतळाची माहिती == === तांत्रिक माहिती === [[File:Air Traffic tower,Chhatrapati Shivaji International Airport,Mumbai, India.jpg|thumb|छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरचा हवाई ट्रॅफिक टॉवर ]] <!-- [[चित्र:ए-३८०-मुंबई.jpg|left|thumb|[[एरबस ए-३८०]], जगातील सगळ्यात मोठे प्रवासी विमान मुंबई विमानतळावर उतरताना]] --> * IATA नाव: BOM * ICAO नाव: VABB * स्थान : 19°05′19″N, 72°52′05″E * टर्मिनल १- राष्ट्रीय उड्डाणे * टर्मिनल २-आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे व काही राष्ट्रीय उड्डाणे इ.स. २०१४ चे सरासरी आकडे- * ७८० व्यावसायिक उड्डाणे * ३ कोटी ७५ लाख प्रवासी * ४०,०००० टन सामानवाहतूक (कार्गो) हा विमानतळ [[एर इंडिया]] यांचा मुख्य विमानतळ आहे. येथून सध्या ४६ आंतरराष्ट्रीय विमानकंपन्यांची विमाने उडतात. याशिवाय [[गो फर्स्ट]],[[स्पाइसजेट]], [[इंडिगो एरलाइन्स]] , [[विस्तारा]] व [[एर एशिया]] या कंपन्यांची अनेक उड्डाणे येथून होतात. या विमानतळावर सकाळी १०:०० ते संध्याकाळी ६:३० दरम्यान दिवसातील ४५ % उड्डाणे होतात. रात्री १०:०० नंतर बव्हंशी आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे होतात. == इतिहास == मुंबईत सुरुवातीस [[जुहू विमानतळ]] हा एकच प्रवासी विमानतळ होता. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] स्वातंत्र्यप्राप्‍तीच्या सुमारास मुंबईत मोठा विमानतळ बांधण्याचा बेत आखण्यात आला. जुहूचा विमानतळ समुद्राच्या किनारपट्टीस लागून असल्यामुळे पावसाळ्यात विमानांच्या उड्डाण-अवतरणांना हवामानाचा अडथळा होत असे तरी हा नवीन विमानतळ आतल्या बाजूस [[सांताक्रुझ]] आणि विले पार्ले या उपनगरांदरम्यान बांधण्यात आला. त्याला नाव मात्र सांताक्रुझ विमानतळ हे देण्यात आले. [[इ.स. १९४८]]मध्ये येथील बांधकाम झाले व जून १९४८मध्ये [[एर इंडिया]]ने येथील पहिले प्रवासी उड्डाण [[लंडन]]ला केले. हा नवीन विमानतळ सुरुवातीस सार्वजनिक बांधकाम खात्याच्या अखत्यारीत होता व नंतर तो प्रवासी एव्हिएशन मंत्रालयाच्या अंमलाखाली आला. १९७९साली सांताक्रुझ विमानतळाला आग लागून मोठे नुकसान झाले होते तेव्हा काही काळाकरता एक तात्पुरते टर्मिनल बांधण्यात आले. त्यानंतर १९८१मध्ये सांताक्रुझच्या पूर्वेस [[सहार]] गावाजवळ अजून एक नवीन टर्मिनल{{मराठी शब्द सुचवा}} बांधण्यात आले व आंतरराष्ट्रीय उड्डाण/अवतरणे तेथून सुरू झाली. ते जुने टर्मिनल आता कार्गो टर्मिनल म्हणून ओळखले जाते. प्रत्यक्षात हे सर्व विमानतळ एकाच मैदानाच्या विविध बाजूंना आहेत. मुंबईत जुहू नावाचा एक छोटा विमानतळ आहे, तो मात्र स्वतंत्र आहे. २००६मध्ये [[मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित]] कंपनीने [[जी.व्ही.के. इंडस्ट्रीज लिमिटेड]] आणि [[एरपोर्ट्‌स कंपनी साउथ आफ्रिका]] या कंपन्यांना विमानतळाचे आधुनिकीकरण करण्याचे कंत्राट दिले आणि नवीन विमानतळ बांधवून घेतला. == सांख्यिकी == [[चित्र:Mumbai terminal 1b.jpg|thumb|right|विमानतळातील एक दृष्य]] हा विमानतळ भारतीय उपखंडातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सगळ्यात व्यस्त विमानतळ आहे. [[ऑफिशियल एरलाइन गाइड]] (ओएजी) ने [[मुंबई]]-[[दिल्ली]] मार्गाला साप्‍ताहिक उड्डाणांनुसार जगातल्या तिसऱ्या क्रमांकाचा सगळ्यात व्यस्त मार्ग म्हणून मान्यता दिली आहे. एप्रिल २००६ ते फेब्रुवारी २००७ दरम्यान छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर १,८०,००० उड्डाणे व उतरणे झाली तर २,००,००,००० प्रवाशांनी येथून ये-जा केली, पैकी १,३५,६०,००० प्रवास देशांतर्गत उड्डाणांवर होते तर ६७,३०,००० प्रवासी परदेशांहून आले-परदेशांस गेले. २००५-०६ पेक्षा हा आकडा २१.२८ % जास्त आहे.<ref>[http://timesofindia.indiatimes.com/Cities/Mumbai/Airport_records_20_mn_passengers_in_11_months/articleshow/1774055.cms मुंबई विमानतळावर ११ महिन्यांत २ कोटी प्रवाशांची ये-जा]</ref> विमानतळावरून ये-जा करण्यात उशीर झालेल्या विमानांच्या संख्येनुसार २००७ आणि २००८ मध्ये हा विमानतळ जगातील सगळ्यात पहिल्या क्रमांकाचा होता. फक्त ४९.९५ % विमाने वेळेवर आली-गेली. उशीर झालेल्या विमानांपैकी ५८ % विमाने अर्ध्या तासापेक्षा जास्त खोळंबली.<ref>[http://www.forbes.com/2009/01/08/airports-india-europe-biz-logistics-cx_bw_0108airports_slide_2.html?partner=yahooca Forbes.com - The World's Most-Delayed Airports for 2008].</ref> == रचना == [[Image:Bombay Aport.JPG|thumb|left|सांताक्रुझ टर्मिनल]] [[File:Bombay port.JPG|thumb|right|टर्मिनल २ वरील आंतरराष्ट्रीय आगमनखंड]] [[Image:Mumbai Airport .jpg|thumb|right|टर्मिनल १ब वरील अंतर्देशीय आगमनखंड]] [[Image:Bombay Airport2.jpg|thumb|left|अंदर्देशीय आगमनखंड]] [[File:Mumbai Airport signage.jpg|thumb|right|सूचना व माहितीपट]] ===टर्मिनल=== छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर दोन मुख्य प्रवासी टर्मिनले आहेत. टर्मिनल १ (सांताक्रुझ) देशांतर्गत तर टर्मिनल २ (सहार) सर्व आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे व काही राष्ट्रीय उड्डाणे-अवतरणांसाठी वापरली जातात. यांमध्ये साधारण १०-१५ मिनिटांचे अंतर आहे. दोन्ही टर्मिनलवरून निघालेली विमाने एकाच धावपट्टी व इतर सुविधांचा (एरसाइड सर्व्हिसेस) उपयोग करतात. या दोन्ही टर्मिनलदरम्यान प्रवाशांची ने-आण विमानतळाच्याच गाड्या करतात. * टर्मिनल १ - देशांतर्गत उड्डाणे * हे टर्मिनल एप्रिल १९९२मध्ये बांधले गेले. * स्पाइसजेट, गो फर्स्ट, इंडिगो एरलाइन्स, एर एशिया,आकासा एर आणि इतर छोट्या विमानकंपन्यांची उड्डाणे येथून होतात. * टर्मिनल २ - आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे ** देशांतर्गत टप्पा असलेली आंतरराष्ट्रीय उड्डाणे आणि काही राष्ट्रीय उड्डाणे सुद्धा याच टर्मिनलवरून ये-जा करतात.एर इंडिया आणि विस्तारा एरलाईन्स यांची सर्व राष्ट्रीय उड्डाणे आणि इतरांची काही राष्ट्रीय उड्डाणे यांचा त्यात समावेश आहे. ** याची रचना [[स्किडमोर, ओविंग्स अँड मेरिल]] या कंपनीने केली आहे.<ref>{{स्रोत संकेतस्थळ|दुवा=http://www.airport-technology.com/projects/chhatrapati/|title=विमानतळ तांत्रिकी|भाषा=इंग्लिश}}</ref> * मालवाहतूक टर्मिनल <!-- Terminal 2, designed by ''[[Aéroports de Paris]]'' and opened in January 1981, is now Terminal 2-A. The original complex consisting of parking bays 41–46, namely, gates 3 to 8, the first [[Jet bridge|aerobridges]] ever installed in the Subcontinent serves most airlines whereas Terminal 2-C, inaugurated in October 1999, is exclusively for Air India, [[Air-India Express]] and those carriers whose ground operations are handled by Air India. Terminal 2-B, functioned as an extension wing between September 1986 and October 1999 for Air India and handled airlines, before becoming disused when 2-C opened. Terminal 2-B is now back in use following the closure and demolition of 2-A. Mumbai has two intersecting [[runway]]s designated 09/27 and 14/32. Runway 14/32, {{convert|2925|m|ft|avvr=on|sigfig=4}},<ref name=WAD>{{WAD|VABB|source=[[DAFIF]]}}</ref> runs between terminals 1 and 2, while the main runway 09/27 is {{convert|3445|m|ft|abbr=on|sigfig=5}}<ref name="WAD"/> (previously designated as {{convert|3489|m|ft|abbr=on|sigfig=5}}) intersects it south of the terminal buildings. [[Instrument landing system]] (ILS) approaches are available on all runways, with runway 27 having CAT2 capabilities. The ILS on 27 starts at {{convert|3700|ft|m|abbr=on}} and is {{convert|10.5|nmi|km}} long with a glide slope path of 3.3°. With regard to (truncated) use of both runways, only {{convert|11303|ft|m|abbr=on|sigfig=4}} is designated usable at 09/27 and {{convert|9596|ft|m|abbr=on|sigfig=4}} at 14/32, especially for landings. Runway 14 approach requires [[aircraft]] to backtrack and exit upon landing as the turning pad at 32 end is unusable. Due to maintenance runway 09/27 is unavailable for operations between 0715–0915[[Coordinated Universal Time|Z]] on Mondays and Saturdays, and between 0715–0845Z on Wednesdays. A parallel taxiway has been installed on runway 14/32 for aircraft landing and taxing which saves time as well as runway occupancy.Meanwhile the lengths of both the runways are being extended. From 1 January 2006, both runways were operated simultaneously for three hours in the morning from 0530 to 0830. On average, about 50 flights of smaller aircraft have taken off daily from 14/32 in this time period. Since the experiment was deemed successful it has recently been decided to carry out simultaneous use in the evenings too. It is not clear if this will be for two hours or three hours. A rate of 25 departures per hour is being targeted in the evening slot. The problems with utilising 14/32 are: (i) Mumbai's controversial new [[control tower]] erected in 1996 and some {{convert|72|m|ft|abbr=on}} tall penetrates transitional obstacle limitation surfaces by over {{convert|50|m|ft|abbr=on}} for [[instrument approach]]es, and in excess of {{m to ft|40}} for visuals. Approach minima at both 14 and 32 ends are higher (based on best approach aid) and are as follows: runway 14 (DA {{convert|580|ft|m|abbr=on}}), runway 32 (MDA {{convert|1440|ft|m|abbr=on}}) compared to runway 09 (DA {{convert|270|ft|m|abbr=on}}) or runway 27 (DA {{convert|230|ft|m|abbr=on}}), meaning that there is a higher probability of missed approaches and diversions in inclement weather (ii) a hillock, Trombay Hill, lies {{convert|4.5|nmi|km|abbr=on}} away from the 32 end, an approach also questioned recently by security agencies because the [[Bhabha Atomic Research Centre]] (BARC) nuclear complex at Trombay ([[Anushakti Nagar]]) lies within its flight path. L&T ECCD have been awarded the contract to expand Terminal 1 and to construct a new international terminal. The brand new International Terminal T2 is being designed by [[Skidmore, Owings and Merrill]] (SOM). --> == सुविधा == {| class="wikitable" |- ! सुविधा ! प्रस्तावित ! सध्या |- | विमाने थांबण्याचे गाळे | १०६ | ९२ |- | विमानात चढण्यासाठीचे पूल | ६६ | १९ |- | चेक-इन टेबले | ३३९ | १८२ |- | कार पार्किंग | १२,००० | ३,६०० |} गेल्या काही वर्षांत धावपट्टीवरील ताण कमी करण्यासाठी नवीन टॅक्सीवे बांधले गेले आहेत. एकाच माहितीदर्शकावर सांताक्रुझ आणि सहार अशा दोन्ही विमानतळांवरील विमानांच्या येण्याजाण्याची माहिती देण्यासाठीची प्रणालीही विकासाधीन आहे. ही माहिती एर ट्राफिक कंट्रोल, आरपोर्ट रॅम्प, विमानतळांची संकेतस्थळे तसेच आसपासच्य हॉटेलांमध्येही एकाच वेळी प्रसारित करण्याचाही प्रयत्न असेल. जरी अजून एक धावपट्टी बांधणे शक्य नसले तरी विमानांना ये-जा करण्यासाठी अधिक जागा मिळावी यास्तव एर ट्रॅफिक कंट्रोल टॉवरची जागा बदलण्यात येणार आहे. विमानतळावर प्रवाशांसाठी फुकट वायफाय सुविधा आहे.<ref>[http://economictimes.indiatimes.com/News/News_By_Industry/Transportation/Airlines__Aviation/Free_wi-fi_at_Mumbai_airport_/articleshow/1947218.cms मुंबई विमानतळावर मोफत वाय-फाय]</ref> ==टर्मिनल २== नविनच बांधलेल्या या टर्मिनलद्वारे प्रवाशांना अनेक सुविधा पुरविण्यात आलेल्या आहेत. यासाठी एक इंग्लिश अक्षर 'X' या आकाराची एक इमारत बनविण्यात आलेली आहे. या नव्या इमारतीचे व या नव्या टर्मिनलचे बांधकाम, असलेल्या कोणत्याही सेवा,सुविधा बंद न करता,करण्यात आलेले आहे. असलेल्या सुविधा खालील प्रकारे आहेत: ===पोहोचमार्ग=== मुंबईतील [[सांताक्रुझ]], [[विलेपार्ले]], व [[अंधेरी]] या स्थानकांवरून,तसेच [[पश्चिम द्रुतगती महामार्ग]]ावरूनही, वाहतुकीच्या कोंडीमुळे या विमानतळावर येण्यास बराच कालापव्यय होत असे. त्यावर उपाय म्हणून १२ फेब्रुवारी २००१४ रोजी [[सहार उन्नत मार्ग]] वाहतुकीस खुला करण्यात आला. हा सहा मार्गिका (लेन) असलेला रस्ता आहे. २०२६ पर्यंत वाहतुकीत होणाऱ्या वाढीचा अंदाज घेऊन हा मार्ग बनविण्यात आलेला आहे. ===मेट्रो स्थानके=== विमानतळाची दोन्ही टर्मिनल ([[छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी१ मेट्रो स्थानक|टी१]], [[छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी२ मेट्रो स्थानक|टी२]]) [[मुंबई मेट्रो|मेट्रोद्वारे]] शहराशी जोडली गेलेली आहेत. ===सजावट=== [[भारत|भारतातील]] विविध संस्कृती व कला पर्यटकांची ओळख व्हावी म्हणून तेथे एक संग्रहालय उभे करण्यात आले आहे. त्‍यात अनेक चीजवस्तू आहेत. यातील वैशिष्ट्य म्हणजे येथे एक तीन किलोमीटर. लांबीची एक आर्टवॉल आहे. यात सजावटीसाठी २७२ आकाशदिव्यांचा वापर करण्यात आला आहे. मोरपिसांनी सजविलेल्या ३० मोठ्या खांबांचा वापर येथे करण्यात आलेला आहे.{{चित्र हवे}} यासाठी एकूण ४,३९,२०३ चौरस मीटर क्षेत्रफळाचा वापर करण्यात आला.यासाठी सुमारे ५,५०० कोटी इतका खर्च आला. याद्वारे वर्षाकाठी सुमारे ४० लाख प्रवासी हाताळता येणार आहेत. हे सध्या कार्यान्वयाधीन असून तेथील तयारी पूर्ण झाल्यावर दि. [[१२ फेब्रुवारी]] [[इ.स. २०१४]] रोजी ते वापरासाठी खुले करण्यात येईल. ===सेवा व सुविधांची यादी=== {| class="wikitable" ! सुविधेचा प्रकार !! क्षमता !! तपशील/ शेरा |- | सुरक्षा तपासणी ||९,६०० बॅग्ज || प्रतितास |- | आसनव्यवस्था || १०,९९० || व्यक्ति |- | पार्किंग || ५,००० मोटारी || बहुमजली |- | इमिग्रेशन || ६० काउंटर्स || - |- | प्रसाधनगृहे || १०२ || स्त्री व पुरुष मिळून |- |चेक काउंटर्स|| २०८ || ‌- |- | पादचारी पूल || ५२ || - |- |कायमस्वरूपी संलग पूल || २५ || - |- | आंतरराष्ट्रीय ट्रांसफर डेस्क || ८ ||- |- | पुनर्तपासणी डेस्क || १९ || - |- | इमिग्रेशन लगेज डिस्प्ले || ३० || - |- | [[उद्वाहक|उद्वहन]] || ७३|| - |- | [[एस्कलेटर|सरकते जिने]] ||४७ || - |- | सीसीटीव्ही कॅमेरे || ३११२ || - |- | जाहिरात पटल ||५०० || - |- | उद्घोषणा(दररोज) || ३४९० || - |- | [[झुंबर|झुंबरे]] ||९४६|| हस्तकलांनी सजविण्यात आलेली |- | एलईडी दिवे ||- || चार किलोमीटर परिसरात |} == विमानसेवा व गंतव्यस्थान == [[File:Chhatrapati Shivaji International Airport,Mumbai, India.jpg|thumb|छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर उड्डाणासाठी तयार असलेले विमान ]] [[File:Several Jet Airways Boeing 737-800 Parked At Chhatrapati Shivaji International Airport.JPG|thumb|[[जेट एरवेझ]]ची काही [[बोईंग ७३७-८००]] प्रकारची विमाने प्रवाशांच्या प्रतीक्षेत]] [[File:Jet Airways Boeing 737-700 SDS-3.jpg|thumb|जेट एरवेझचे [[बोईंग ७३७-७००]] प्रकारचे विमान धावपट्टीपासून टर्मिनलकडे जाताना]] [[File:Emirates Airbus A330-200 SDS-1.jpg|thumb|[[एमिरेट्स]]चे [[एरबस ए३३०-२००]] प्रकारचे विमान धावपट्टीपासून टर्मिनलकडे जाताना]] {{विमानतळ गंतव्यस्थान यादी |३स्तंभमथळा = टर्मिनल |[[एर अरेबिया]] | [[शारजा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|शारजा]] | २ |[[एर चायना]] | [[छंतू]] | २ |[[एर फ्रान्स]] | [[चार्ल्स दि गॉल विमानतळ | पॅरिस-चार्ल्स दि गॉल]] | २ |[[एर इंडिया]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[औरंगाबाद विमानतळ|औरंगाबाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[राजा भोज विमानतळ|भोपाळ]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुवनेश्वर]], [[चंदीगड विमानतळ|चंडीगढ]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[ग्वाल्हेर विमानतळ | ग्वाल्हेर]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जामनगर विमानतळ|जामनगर]], [[जोधपूर विमानतळ|जोधपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[मदुरै विमानतळ|मदुरा]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[राजकोट विमानतळ|राजकोट]], [[बिर्सा मुंडा विमानतळ|रांची]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[उदयपूर विमानतळ|उदयपूर]], [[बाबतपूर विमानतळ|वाराणसी]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १अ |एर इंडिया | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबू धाबी]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]], [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[एर इंडिया एक्सप्रेस]] | [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | पुणे]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]] | २ |[[एर मॉरिशस]] | [[सर सीवूसागर रामगूलाम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मॉरिशस]] | २ |[[ऑल निप्पॉन एरवेझ]] | [[नरिता आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तोक्यो-नरिता]] | २ |[[बॅंगकॉक एरवेझ]] | [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]] | २ |[[ब्रिटिश एरवेझ]] | [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]] | २ |[[कॅथे पॅसिफिक]] | [[सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[हॉंगकॉंग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|हॉंगकॉंग]] | २ |[[डेल्टा एरलाइन्स]] | [[अ‍ॅम्स्टरडॅम विमानतळ श्चिफोल|अ‍ॅमस्टरडॅम]] | २ |[[ड्रुक एर]] | [[पारो विमानतळ|पारो]] | २ |[[इजिप्‍त एर]] | [[कैरो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कैरो]] | २ |[[एल अ‍ॅल]] | [[बेन गुरियन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तेल अवीव-बेन गुरियन]] | २ |[[एमिरेट्स (विमानवाहतूक कंपनी)|एमिरेट्स]] | [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]] | २ |[[इथियोपियन एरलाइन्स]] | [[बोले आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अदीस अबाबा]] | २ |[[एतिहाद एरवेझ]] | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबू धाबी]] | २ |[[गोएर]]| [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बागडोगरा विमानतळ|बागडोगरा]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंदीगड]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[कुशोक बकुला रिम्पोची विमानतळ|लेह]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[नांदेड विमानतळ|नांदेड]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]| १ब |[[गल्फ एर]] | [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]] | २ |[[इंडिगो]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अहमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुबनेश्वर]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[लोकनायक जयप्रकाश विमानतळ|पाटणा]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[हरणी विमानतळ|वडोदरा]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब |इंडिगो | [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[इराण एर]] | [[तेहरान इमाम खोमेनी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तेहरान-इमाम खोमेनी]] | २ | [[इराकी एरवेझ]] |[[बगदाद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बगदाद]], [[अल नजाफ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|नजाफ]] | २ |[[जॅगसन एरलाइन्स]] | शिर्डी | १ब |[[जेट एरवेझ]] | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[औरंगाबाद विमानतळ|औरंगाबाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[भावनगर विमानतळ|भावनगर]], [[राजा भोज विमानतळ|भोपाळ]], [[बिजू पटनाईक विमानतळ|भुबनेश्वर]], [[भूज विमानतळ|भूज]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंडीगढ]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दीव विमानतळ|दीव]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जोधपूर विमानतळ|जोधपूर]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोची]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[लोकनायक जयप्रकाश विमानतळ|पाटणा]], [[पोरबंदर विमानतळ|Porbunder]], [[पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | पुणे]], [[बिर्सा मुंडा विमानतळ|रांची]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[उदयपूर विमानतळ|उदयपूर]], [[हरणी विमानतळ|वडोदरा]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब <!--Check Jet एरवेझ schedule--> |जेट एरवेझ | [[अबु धाबी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अबु धाबी]], [[बहरैन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बहारीन]], [[बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]], [[ब्रुसेल्स विमानतळ|ब्रुसेल्स]], [[बंदरनायके आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोलंबो]], [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[शाहजलाल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|ढाका]], [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]], [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]], [[हाँग काँग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|हाँग काँग]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[त्रिभुवन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|काठमांडू]], [[कुवैत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कुवैत]], [[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]], [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]], [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]]<!-- DO NOT REMOVE. MAY BE THRU HUB BUT THERE IS NO CHANGE OF AIRCRAFT! -->, [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]], [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २<!--Check Jet एरवेज schedule--> |जेटकनेक्ट ([[जेटलाइट]]) | [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[देवी अहिल्याबाई होळकर विमानतळ|इंदूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[अमौसी विमानतळ|लखनौ]], [[नागपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | नागपूर]], [[रायपूर विमानतळ|रायपूर]], [[राजकोट विमानतळ|राजकोट]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]| १ब |[[केन्या एरवेझ]] | [[जोमो केन्याटा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|नैरोबी]] | २ |[[किंगफिशर एरलाइन्स]] | [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगलोर]], [[भावनगर विमानतळ|भावनगर]], [[भूज विमानतळ|भूज]], [[चंडीगढ विमानतळ|चंदीगड]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[हुबळी विमानतळ|हुबळी]], [[कंडला विमानतळ|कांडला]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]]<ref>http://www.flykingfisher.com/pdf/Flight_schedule_23March2012.pdf</ref>| १अ |[[कोरियन एर]] | [[इंचोन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|सोल-इंचोन]] | २ |[[कुवेत एरवेझ]] | [[कुवेत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कुवेत]] | २ |[[लुफ्तांसा]] | [[फ्रांकफुर्ट विमानतळ|फ्रांकफुर्ट]], [[म्युन्शेन विमानतळ|म्युन्शेन]] | २ |[[मलेशिया एरलाइन्स]] | [[क्वालालंपूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|क्वालालंपुर]] | २ |[[ओमान एर]] | [[मस्कत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मस्कत]] | २ |{{nowrap|[[पाकिस्तान इंटरनॅशनल एरलाइन्स]]}} | [[जिन्ना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कराची]] | २ |[[कतार एरवेझ]] | [[दोहा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दोहा]] | २ |[[रॉयल जॉर्डानियन]] | [[क्वीन अलीया आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अम्मान-क्वीन अलिया]] | २ |[[सौदिया]] | [[किंग फह्द आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|दमाम]], [[किंग अब्दुलअझीझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जेद्दा]], [[किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|रियाध]] <br>'''मोसमी:''' [[प्रिन्स मोहम्मद बिन अब्दुलअझीझ विमानतळ|मदीना]] | २ |[[सिंगापूर एरलाइन्स]] | [[सिंगापूर चांगी विमानतळ|सिंगापूर]] | २ |[[साउथ आफ्रिकन एरवेझ]] | [[ओ.आर. टांबो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जोहान्सबर्ग]] | २ |[[स्पाइसजेट]] |[[अगरतला विमानतळ|अगरतला]], [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|अमदावाद]], [[बंगळूर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | बंगळूर]], [[कालिकत आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कालिकत]], [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | चेन्नई]], [[कोइंबतूर विमानतळ|कोइंबतूर]], [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दिल्ली]], [[दाबोळी विमानतळ | गोवा]], [[लोकप्रिय गोपीनाथ बोरदोलोई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|गुवाहाटी]], [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | हैदराबाद]], [[जयपूर विमानतळ|जयपूर]], [[जम्मू विमानतळ|जम्मू]], [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोचीन]], [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | कोलकाता]], [[मदुरै विमानतळ|मदुरै]], [[मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मंगळूर]], [[श्रीनगर विमानतळ|श्रीनगर]], [[सुरत विमानतळ|सुरत]], [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|तिरुवनंतपुरम]], [[बाबतपूर विमानतळ|वाराणसी]], [[विशाखापट्टणम विमानतळ|विशाखापट्टणम]] | १ब |स्पाइसजेट | [[दुबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ | दुबई]] | २ |[[श्रीलंकन एरलाइन्स]] | [[बंदरनायके आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|कोलंबो]] | २ |[[स्विस इंटरनॅशनल एरलाइन्स]] | [[झ्युरिक विमानतळ|झूरिच]] | २ |[[थाई एरवेझ इंटरनॅशनल]] | [[सुवर्णभूमी विमानतळ|बॅंगकॉक-सुवर्णभूमी]] | २ |[[तुर्की एरलाइन्स]] | [[अतातुर्क आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|इस्तंबूल-अतातुर्क]] | २ |[[युनायटेड एरलाइन्स]] | [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]] | २ |[[व्हर्जिन अटलांटिक एरवेझ]]|[[हीथ्रो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लंडन-हीथ्रो]] |2 |[[येमेनिया]] | [[एडन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|एडन]], [[सना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|सना]] | २ }} == संदर्भ == {{संदर्भयादी|2}} == बाह्य दुवे == * [http://www.csia.in/ मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ मर्यादित] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111115232517/http://www.csia.in/ |date=2011-11-15 }} (अधिकृत संकेतस्थळ) * [http://www.airportsindia.org.in/mumbai/index.jsp छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ] [[भारतीय विमानतळ प्राधिकरण|भारतीय विमानतळ प्राधिकरणाच्या]] संकेतस्थळावर. {{commons|Category:Chhatrapati Shivaji International Airport|छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ }} {{भारतातील विमानतळ|state=collapsed}} [[वर्ग:महाराष्ट्रामधील विमानतळ]] [[वर्ग:मुंबईमधील वाहतूक]] [[वर्ग:भारतातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] [[वर्ग:छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|*]] nvb77uqi0wublu3hsnbnkc35evfgx1d 0 14844 2580880 2211671 2025-06-18T11:32:06Z Dharmadhyaksha 28394 {{विकिडेटा माहितीचौकट}} 2580880 wikitext text/x-wiki {{विस्तार}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} [[वर्ग:ऑस्कर पुरस्कार विजेते दिग्दर्शक|डेम, जोनाथन]] [[वर्ग:रिकामी पाने]] [[वर्ग:इ.स. १९४४ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. २०१७ मधील मृत्यू]] [[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]] b7t56z9irq2qkfuzutqjdmb1h3ee41c 0 17433 2580834 2511466 2025-06-18T03:39:55Z Wikimarathi999 172574 2580834 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार = नगर |स्थानिक_नाव = संगमेश्वर |इतर_नाव = कसबा |टोपणनाव = |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |अक्षांश = 17|अक्षांशमिनिटे =10 |अक्षांशसेकंद =19 |रेखांश=73 |रेखांशमिनिटे= 32|रेखांशसेकंद=10 |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = संगमेश्वर |क्षेत्रफळ_एकूण = |क्षेत्रफळ_आकारमान = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = 37 |उंची_संदर्भ = |समुद्री_किनारा = |हवामान = |वर्षाव = |तापमान_वार्षिक = |तापमान_हिवाळा = |तापमान_उन्हाळा = |मुख्यालय = |मोठे_शहर = |मोठे_मेट्रो = |जवळचे_शहर = रत्‍नागिरी |प्रांत = कोकण |विभाग = |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = 33,993 |लोकसंख्या_वर्ष = 2011 |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर = 1097 |साक्षरता = |साक्षरता_पुरुष = |साक्षरता_स्त्री = |अधिकृत_भाषा = मराठी |नेता_पद_१ = |नेता_नाव_१ = |नेता_पद_२ = |नेता_नाव_२ = |संसदीय_मतदारसंघ = |विधानसभा_मतदारसं = |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = |कोरे_शीर्षक_१ = |कोरे_उत्तर_१ = |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415611 |आरटीओ_कोड = MH 08 |संकेतस्थळ = |संकेतस्थळ_नाव = |दालन = |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} {{तक्‍ता भारतीय शहर |नाव=संगमेश्वर |जिल्हा_नाव=[[रत्‍नागिरी जिल्हा]] |राज्य_नाव=[[महाराष्ट्र]] |लोकसंख्या=N/A |जनगणना_वर्ष=[[इ.स. २००१|२००१]] |दूरध्वनी_कोड=०२३५४ |पोस्टल_कोड=४१५६११ |आरटीओ_कोड=MH-०८ |निर्वाचित_प्रमुख_नाव=N/A |निर्वाचित_पद_नाव=[[सरपंच]] }} '''संगमेश्वर''' हे [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी जिल्ह्यातील]] ऐतिहासिक गाव आहे. या तालुक्याचे मुख्यालय संगमेश्वर गावापासून १७ किलोमीटरवर असलेल्या देवरुख येथे आहे. देवरुख गावात [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर तालुक्याचे]] पंचायत समिती कार्यालय आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=jBBYD2J2oE4C&pg=PA609|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia|last=Mikaberidze|first=Alexander|date=2011-07-22|publisher=ABC-CLIO|year=|isbn=9781598843378|location=|pages=609|language=en}}</ref> सोनवी आणि शास्त्री या दोन नद्यांच्या संगमावर हे शहर वसले असल्याने याला संगमेश्वर असे नाव मिळाले आहे. ते परिसरातील एक महत्त्वाचे व्यापारी केंद्र आहे. स्वातंत्र्यपूर्व काळापर्यंत येथून [[रत्‍नागिरी]]पर्यंत बोटीने जाता येत असे. संगमेश्वर हे मुंबई - गोवा महामार्गावर ([[रा.म. १७|राष्ट्रीय महामार्ग ६६वर]]) वसलेले आहे. तसेच [[कोकण रेल्वे]]ने देखील संगमेश्वरला जाता येते. संभाजीराजांचे मुख्य ठाणे [[शृगारपूर]] हे संगमेश्वरच्या जवळच आहे. प्रसिद्ध मार्लेश्वराचे देऊळ येथून सुमारे ३५ किलोमीटर अंतरावर आहे. [[मार्लेश्वर]] हे देवालयातील साप आणि देवालयापाठच्या नयनरम्य धबधब्यासाठी प्रसिद्ध आहे.[[खडीकोळवण]] गावातील गरम पाण्याचे गेली १५ वर्ष ३६५ दिवस वाहणारे स्त्रोत्र पाहण्यासाठी अनेक गावात येतात व येथून [[मार्लेश्वर]]देवस्थान ३० मिनिटावर आहे. औरंगजेबाच्या सैनिकांनी मराठ्यांचे राजे संभाजी महाराज यांना संगमेश्वर येथील एका देवळात पकडले आणि चालवत चालवत आळंदी जवळच्या तुळापूरला नेले. ==भूगोल== संगमेश्वर हे शहर [[शास्त्री नदी]] आणि [[सोनवी नदी]] या दोन नद्यांनी जोडले आहे. शहराच्या पूर्वेकडे पश्चिम घाट पसरला आहे व शहराच्या पश्चिमेकडे गणपतीपुळे हे पर्यटनस्थळ आहे.हा प्रदेश उष्णकटिबंधीय आहे.जून ते ऑक्टोबर दरम्यान येथे मोठ्या प्रमाणात पाऊस पडतो.एकाच दगडात कोरलेला मुख्य देवळाचा कळस हे शहराचे प्रवेशद्वार मानले जाते. ==आख्यायिका== संगमेश्वर हे देवळांचे गाव आहे. या परिसरात सुमारे ७० पांडव कालीन देवालये आहेत. त्यातले [[कर्णेश्वर|कर्णेश्वराचे]] एका दगडातून कोरलेले भव्य देऊळ विशेष प्रसिद्ध आहे. ह्या महादेवाच्या देवालयात ५ पालथी ताटे कोरलेली आहेत. आख्यायिकेनुसार [[पांडव]] वनवासात असताना त्यांनी कर्ण नामक राजाच्या पणानुसार एका रात्रीत एका दगडातून हे देवालय कोरले. त्यानंतर थकून भागून ते जेवायला बसले असता कोंबडा आरवला. पांडव तसेच त्यांची ताटे पालथी टाकून उठले. देवालयात [[पांडवकालीन लिपी|पांडवकालीन लिपीत]] कोरलेले लेख आहेत. जेव्हा हे लेख कोणी वाचू शकेल तेव्हा पालथी पाने सुलटी होतील आणि त्या मनुष्याला ताटांखाली लपलेले द्रव्य मिळेल, अशी समजूत आहे. कर्णेश्वराच्या देवालयाजवळ एक [[सूर्य मंदिर]] आहे. === प्रसिद्ध ===. ===== मार्गदर्शिका ===== संगमेश्वर बस स्थानकापासून संगमेश्वर रेल्वेस्टेशन ४ कि.मि.अंतरावर आहे. संगमेश्वर बस स्थानकापासून देवरुख १७ कि.मि.अंतरावर आहे. साखरपाला जाण्यासाठी दर ३०मिनिटांनी देवरुख येथून बस आहेत. 'कोल्हापूर'ला जाण्यासाठी या मार्गाचा वापर होऊ शकतो तसेच संगमेश्वराहून रत्‍नागिरी ,लांजा,आणि राजापूरकडे जाणाऱ्या बसेस आहेत. {{विस्तार}} ==प्रेक्षणीय स्थळे== [[कर्णेश्वर मंदिर]]<ref>महाराष्ट्र टाईम्स रविवार ४ जुलै २०२१</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:संगमेश्वर]] [[वर्ग:महाराष्ट्र राज्यातील शहरे व गावे]] [[वर्ग:रत्‍नागिरी जिल्ह्यातील गावे]] 7i5bdzqk10lhqm8w02c6ocs00eft0be 0 20581 2580874 2580687 2025-06-18T10:46:47Z Dharmadhyaksha 28394 2580874 wikitext text/x-wiki {{विस्तार}} {{माहितीचौकट साहित्यिक | नाव = आंतोन चेखव | चित्र = Chekhov_1898_by_Osip_Braz.jpg | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = [[ओसिप ब्राझ]] याने रंगविलेले चेखवचे व्यक्तिचित्र ([[इ.स. १८९८]]) | पूर्ण_नाव = आंतोन पावलोविच चेखव | टोपण_नाव = (१) व्ही (२) अंतोशा चेखोन्ते | जन्म_दिनांक=[[जानेवारी २९]], [[इ.स. १८६०]] | जन्म_स्थान = [[तागानरोग]], [[रशिया]] | मृत्यू_दिनांक = [[जुलै १५]], [[इ.स. १९०४]] | मृत्यू_स्थान = [[बाडनवायलर]], [[जर्मनी]] | कार्यक्षेत्र = [[डॉक्टर]], [[कथाकार]], [[नाटककार]] | राष्ट्रीयत्व = [[रशियन लोक|रशियन]] [[चित्र:Flag of Russia.svg|18px]] | कार्यकाळ = | साहित्य_प्रकार = [[लघुकथा]], [[नाटक]] | विषय = | चळवळ = | प्रसिद्ध_साहित्यकृती = | प्रभाव = [[लिओ टॉल्स्टॉय]] | प्रभावित = [[आर.के. नारायण]] | पुरस्कार = रशियन अकॅडमी ऑफ सायन्सचे १८८८ सालचे पुश्किन पारितोषिक | वडील_नाव = पावेल येगोरोविच चेखव | आई_नाव = येवगेनिया चेखव | पती_नाव = | पत्नी_नाव = | अपत्ये = | स्वाक्षरी_चित्र = | संकेतस्थळ_दुवा = | तळटिपा = }} '''आंतोन चेखव''' हे जागतिक कीर्ती लाभलेला, श्रेष्ठ रशियन कथाकार व नाटककार. आंतोनचा जन्म दक्षिण रशियातील टॅगनरॉग येथे इ.स. १८६० साली झाला. त्याचे आजोबा एका जमीनदाराच्या पदरी नोकर म्हणून दास्यात काम करीत होते. त्यांच्या कमाईतून पैसे साठवून त्यांनी स्व‌तःची व आपल्या कुटुंबियांची दास्यातून मुक्तता करून घेतली. नंतर आंतोनचे वडील पॉवेल यांनी किराणा मालाचे दुकान सुरू केले. त्यांना एकूण सहा अपत्ये झाली पैकी आंतोन तिसरा. वडिलांच्या दुकानाचे लवकरच दिवाळे वाजल्याने शाळेत शिकत असतांनाच आंतोनला शिक्षणासाठी व कुटुंबासाठी पैसे कमावणे भाग पडले. त्यामुळे आंतोनला स्वावलंबन व जबाबदारीची जाणीव लवकर आली. १८७९ साली शिष्यवृत्ती मिळ्वून आंतोन वैद्यकीय शिक्षणासाठी [[मॉस्को]] येथे गेला. पैसे मिळविण्यासाठी त्याने मासिकातून विनोदी कथा लिहिण्यास सुरुवात केली. त्याला १८८४ साली वैद्यक शास्त्रातील पदवी मिळाली परंतु त्याने डॉक्टर म्हणून व्यवसाय केला नाही. लेखक म्हणून आपण लोकप्रिय आहोत हे त्याच्या लक्षात आल्यामुळे तो लेखनाकडे वळला. नवा काळ (रशियन : नोवाया व्रेम्या) नावाच्या वृत्तपत्रात तो नियमीतपणे लिहू लागला. वयाच्या अवघ्या २३ व्या वर्षी त्याला क्षय रोगाची बाधा झाली. त्याने बरीच वर्षे त्याबद्दल आपल्या कुटुंबियांना काही कळु दिले नही. १८९७ नंतर त्याच्या क्षयाची तीव्रता वाढत गेल्यामुळे तो नंतरच्या काळात आरोग्य केंद्रातच राहू लागला. [[फ्रान्स]] देशातील नीस या शहरात तो दीर्घकाळ वास्तव्य करून होता. तेथे फ्रान्सच्या विरुद्ध [[जर्मनी]] ला काही मदत केल्याच्या आरोपावरून त्याला जन्मठेपेची शिक्षा दिल्या गेली. लवकरच हे आरोप खोटे असल्याचे लक्षात आल्याने त्याला निर्दोष सोडण्यात आले. १९०४ साली वयाच्या ४४ व्या वर्षी काळाने त्याला गाठले. चेखव वर [[लिओ टॉल्स्टॉय]] या महान लेखकाचा काही काळ (१८८६ - १८९०) प्रभाव होता. आंतोनचे पहिले उपलब्ध नाटक प्लेटॉनोव (मरणोत्तर १९२३ साली प्रकाशन) त्यानंतर इवानोव (१८८७), ''द वुड डेमन'' (१८८९), ''[[द सीगल]]'' (१८९६), ''[[अंकल वान्या]]'' (१८९९), ''[[थ्री सिस्टर्स]]'' (१९०१), ''[[द चेरी ऑर्चर्ड]]'' (१९०४) ही त्याची प्रसिद्ध नाटके. लघु कथा या प्रकारात आंतोनला मोठेच नाव मिळाले. त्याने ३०० च्या वर लघु कथा लिहिल्या, त्यातील द सर्जरी, अ शॅमेलियॉन, अ डेड बॉडी, मिझरी, द कोरस गर्ल या कथा विशेष गाजलेल्या आहेत. १८८६ ते १८९० या काळात चेखवचे प्रकाशित झालेले चारही कथासंग्रह अतिशय गाजले. द डुएल (१८९१) व वॉर्ड नंबर सिक्स या कथाही विशेष गाजलेल्या आहेत. त्याच्या लिखाणात मानवी मनाचे आकलन, खोल आणि सूक्ष्म दुःखाची जाणीव, सामाजिक विसंगती, अन्याय हे चित्रण करण्यासाठी विनोद, संयमी व उत्कट नाट्यमयता आहे. [[वर्ग:रशियन लेखक|चेखव, आंतोन]] [[वर्ग:इ.स. १८६० मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. १९०४ मधील मृत्यू]] tm8ecafa8mgs2eepi0pbcp27rkclvgn 0 38123 2580854 2511328 2025-06-18T07:42:12Z 88.170.35.157 /* चित्रपट */ 2580854 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट अभिनेता | पार्श्वभूमी_रंग = | नाव = मुक्ता बर्वे | चित्र = Mukta in light moments.jpg|thumb|एका प्रसन्न क्षणी मुक्ता | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = मुक्ता बर्वे | पूर्ण_नाव = मुक्ता वसंत बर्वे | जन्म_दिनांक = {{जन्म_दिनांक_आणि_वय|1979|5|17}} | जन्म_स्थान = [[चिंचवड]], [[महाराष्ट्र]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | इतर_नावे = | कार्यक्षेत्र = अभिनय, निर्मिती | राष्ट्रीयत्व ={{ध्वजचिन्ह|भारत}} [[भारत|भारतीय]] | भाषा =मराठी | कारकीर्द_काळ = २००० पासून | प्रमुख_नाटके = देहभान, फायनल ड्रॅफ्ट, कबड्डी कबड्डी, छापा काटा, कोडमंत्र | प्रमुख_चित्रपट = जोगवा, मुंबई-पुणे-मुंबई भाग १/२/३, डबलसीट | प्रमुख_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम = [[अग्निहोत्र]] [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] [[रुद्रम]] [[अजूनही बरसात आहे]] | पुरस्कार = | वडील_नाव = वसंत बर्वे | आई_नाव = विजया बर्वे | पती_नाव = | पत्नी_नाव = | अपत्ये = | संकेतस्थळ = | तळटिपा = |भावंडे=देबू बर्वे }} '''मुक्ता बर्वे''' ([[१७ मे]], [[इ.स. १९७९|१९७९]] - ) या मराठी नाट्य आणि चित्रपट सृष्टीतील एक नावाजलेल्या आणि यशस्वी अभिनेत्री आहेत. त्या मूळच्या पुण्याजवळील चिंचवड गावच्या आहेत. यांचे वडील वसंत बर्वे आणि आई शिक्षिका व नाट्यलेखिका विजया बर्वे आहेत. मुक्ताने रंगभूमीवरील बालपणापासून सुरुवात केली. चार वर्षाची असताना आईच्या ‘‘रुसू नका फुगू नका‘’ या नाटकात काम केले आणि त्यानंतर १५ व्या वर्षी नाट्यस्पर्धेच्या निमित्ताने [[रत्‍नाकर मतकरी]]ंच्या [[घर तिघांचे हवे (नाटक)|घर तिघांचे हवे]] या नाटकात भूमिका केली. मुक्ता बर्वे प्रामुख्याने [[मराठी भाषा|मराठी]] भाषिक [[मराठी चित्रपट|चित्रपट]], नाटके आणि दूरचित्रवाणी मालिकांमध्ये कामे करतात. २००० साली व्यावसायिक कारकिर्दीस सुरुवात केलेल्या मुक्ताने काही हिंदी चित्रपटांतूनही अभिनय केला आहे. त्यांनी [[पुणे विद्यापीठ|पुणे विद्यापीठाच्या]] ललित कला केंद्रमधून नाट्यशास्त्राची पदवी मिळवली आहे. बर्वे यांनी अनेक यशस्वी नाटक, मालिका आणि चित्रपटांतून काम केले आहे. यासाठी त्यांना अनेक पुरस्कार मिळाले. [[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]] ह्या २००९ सालच्या मराठी चित्रपटामधील भूमिकेसाठी बर्वे यांना पुरस्कार देखील मिळाले.<ref name="सकाळ२०१००७३०">{{स्रोत बातमी | आडनाव = भुते | पहिलेनाव = वैशाली | title = खास भेट : मुक्ता बर्वे | दुवा = http://www.esakal.com/esakal/20100610/5151435078614260296.htm | अ‍ॅक्सेसदिनांक = ३० जुलै २०१० | प्रकाशक = [[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]] | दिनांक = १० जून २०१० | भाषा = मराठी | archive-date = 2013-01-02 | archive-url = https://archive.today/20130102201540/http://www.esakal.com/esakal/20100610/5151435078614260296.htm | url-status = dead }}</ref> २०१२ मध्ये [[झी मराठी]] प्रदर्शित झालेल्या [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] या मालिकेत राधा देसाई ही मध्यवर्ती भूमिका बर्वे यांनी केली होती. 1999 मध्ये तिने घडले बिगडले या शोद्वारे मराठी दूरचित्रवाणीवर पदार्पण केले. आम्हाला वेगाचे (२००१) या मराठी नाटकातून तिने मराठी रंगभूमीवर पदार्पण केले. 2002 मध्ये तिने चकवा या चित्रपटातून मराठी चित्रपटात पदार्पण केले. थांग (2006), माती माये (2007), सवार रे (2007), सास बहू और सेन्सेक्स (2008), सुंबरन (2009) आणि एक डाव धोबीपछाड (2009) या चित्रपटांमध्ये तिच्या कामाचे कौतुक झाले. 2009 चा जोगवा हा चित्रपट तिच्या कारकिर्दीत टर्निंग पॉईंट ठरला, ज्याने तिला बॅक टू बॅक हिट चित्रपट दिले: मुंबई-पुणे-मुंबई (2010), आघात (2009), बदाम रानी गुलाम चोर (2012), लग्न पाहावे करुण (2013). ), मंगलाष्टक वन्स मोअर (2013), डबल सीट (2015) आणि मुंबई-पुणे-मुंबई 2 (2015). अग्निहोत्र (2009-2010) आणि एक लग्नाची दुनिया गोश्ता (2012) हे शो तिच्या दूरचित्रवाणी कारकीर्दीतील महत्त्वाचे भाग आहेत. तिच्या थिएटर कारकिर्दीतील फायनल ड्राफ्ट (2005), देहभान (2005), कबड्डी कबड्डी (2008) आणि छपा काटा (2013) ही तिची काही प्रसिद्ध नाटके आहेत. 2015 मध्ये, ती तीन यशस्वी चित्रपटांचा भाग बनली ज्यात हायवे, डबल सीट आणि मुंबई-पुणे-मुंबई 2 यांचा समावेश आहे. 2016 मध्ये, ती YZ आणि गणवेश या दोन मराठी चित्रपटांमध्ये दिसली. बर्वे यांच्याकडे रसिका प्रॉडक्शन नावाचे प्रोडक्शन हाऊस देखील आहे, ज्या अंतर्गत त्यांनी नाटकांची निर्मिती केली आहे: छापा काटा, लव्हबर्ड्स (2015) आणि इंदिरा (2015), रंग नवा हा थिएटर-आधारित कविता कार्यक्रम, ज्यामध्ये त्या स्वतःच्या काही कविता सादर करतात. आणि इतर काही. सध्या, ती रसिका प्रॉडक्शनच्या बॅनरखाली कोडमंत्र (2016) नावाच्या नाटकात अभिनय आणि निर्मिती करत आहे. मुक्ताला भारताची जेसिका अल्बा म्हणून देखील ओळखले जाते कारण त्यांच्या दिसण्यात आणि चित्रपटाच्या निवडीतील काही समानता. == शिक्षण आणि कौटुंबिक पार्श्वभूमी== बर्ने यांचा जन्म पुण्याजवळच्या [[चिंचवड]] येथे १९७९ साली झाला. त्यांचे वडील वसंत बर्वे [[टेल्को]] कंपनीत नोकरी करीत होते. आई विजया बर्वे या शिक्षिका तसेच नाट्यलेखिका होत्या.<ref name="Zee">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.ozee.com/shows/home-minister-swapna-gruh-lakshmiche/video/home-minister-episode-1342-august-14-2015-full-episode.html|शीर्षक=होम मिनिस्टर - भाग १३४२|दिनांक=१४ ऑगस्ट २०१५|प्रकाशक=[[झी मराठी]]|title=संग्रहित प्रत|accessdate=2016-11-30|archive-date=2016-10-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20161021003353/http://www.ozee.com/shows/home-minister-swapna-gruh-lakshmiche/video/home-minister-episode-1342-august-14-2015-full-episode.html|url-status=dead}}</ref>. मुक्ता यांचा मोठा भाऊ देबू बर्वे व्यावसायिक कलाकार आहे तसेच त्याने लहानपणी काही चित्रपटातून भूमिका केल्या आहेत. मूळचा लाजाळू आणि बुजरा स्वभाव{{संदर्भ हवा}} कमी व्हावा यासाठी मुक्ताच्या आई विजया बर्वे यांनी ''रुसू नका फुगू नका'' हे बालनाट्य लिहिले, यात भित्रा ससा आणि परी राणी अश्या दुहेरी भूमिका मुक्ताने साकारल्या. या प्रकारे वयाच्या चौथ्या वर्षी मुक्ताचे रंगभूमीवर पदार्पण झाले. दहावीच्या परीक्षेनंतर [[घर तिघांचे हवे (नाटक)|घर तिघांचे हवे]] या [[रत्‍नाकर मतकरी]] लिखित नाटकात मुक्ताने भूमिका साकारली. या नंतर त्यांनी रंगभूमीवर कारकीर्द करायचे ठरविले. त्यांनी इयत्ता ११ आणि १२वीचे शिक्षण पुण्यातील [[एस.पी. कॉलेज]]मध्ये घेतले. यानंतर ललित कला केंद्र, [[सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ]] येथे नाट्य शास्त्र विषयात पदवी घेतली <ref name="loksatta2016">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/videos/vivalaunj/401940/mukta-barve-talks-about-lalit-kala-kendra-theater-education/|title=मुक्ता बर्वे त्यांच्या ललित कला केंद्र येथिल शिक्षण व नाट्य शास्त्र पदवी बद्दलचे अनुभव व्यक्त करताना.|प्रकाशक=लोकसत्ता डॉट कॉम.}}</ref>. नाट्यशास्त्रातील पदवी प्राप्त केल्यावर लगेच मुक्ता मुंबईत आल्या. २००० सालापासून त्या मुंबईत वास्तव्यास आहेत <ref name= "loksatta muktayan">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/viva-news/viva-lounge-mukta-barve-401029/|title=मुक्तायन|दिनांक=१४ मार्च २०१४|प्रकाशक=लोकसत्ता .कॉम}}</ref>. ==अभिनय कारकीर्द == === १९९९ ते २००७ : नाटक, मालिका आणि चित्रपटात पदार्पण === इ. १०वीच्या परीक्षेनंतर, टेल्को कंपनीतील स्पर्धेसाठी बसवलेल्या, रत्‍नाकर मतकरी लिखित ''घर तिघांचे हवे'' या नाटकातून बर्वेने एक भूमिका साकारली. १९९८ साली [[घडलंय बिघडलंय]] या मालिकेतून तिने दूरचित्रवाणीमालिकांमध्ये पदार्पण केले. खेडवळ अश्या चंपाची भूमिका तिने साकारली. त्यानंतर ''पिंपळपान'' (१९९८), ''बंधन'' (१९९८), ''बुवा आला'' (१९९९), ''चित्त चोर'' (१९९९), ''मी एक बंडू'' (१९९९), [[आभाळमाया]] (१९९९), [[श्रीयुत गंगाधर टिपरे]] (२००१) आणि [[इंद्रधनुष्य]] (२००३) या मालिकांमधून मुक्ताने छोट्या भूमिका साकारल्या <ref name= "TOI news">{{स्रोत बातमी|title=परफॉर्मिंग आर्ट्‌स 'पदवी हळुूहळू आकार घेत आहे.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune-times/Performing-arts-degree-slowly-taking-centre-stage/articleshow/26707.cms|प्रकाशक=द टाइम्स ऑफ इंडिया.|दिनांक=१७ जून २००३}}</ref>. २००१ मध्ये सुयोगच्या [[आम्हाला वेगळे व्हायचंय]] या नाटकातून तिला व्यावसायिक नाटकात काम करण्याची पहिली संधी मिळाली. २००४ साली [[चकवा (चित्रपट)|चकवा]] या चित्रपटातून बर्वेने मराठी चित्रपटसृष्टीत पहिल्यांदा काम केले. चकवा चित्रपटातील भूमिकेसाठी महाराष्ट्र राज्य शासनाचा ''उत्कृष्ट पदार्पण अभिनेत्री'' तिला पुरस्कार मिळाला. २००५मध्ये [[अमोल पालेकर|अमोल पालेकरांच्या]] [[थांग (चित्रपट)|थांग]] या मराठी आणि इंग्लिश द्वैभाषिक सिनेमात बर्वेची छोटी भूमिका होती. याच वर्षी ''देहभान'' आणि ''फायनल ड्राफ्ट'' या दोन व्यावसायिक नाटकांमधून तिने काम केले <ref name= "dehabhan">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/lokrang-news/yugdharma-marathi-natak-1113407/|title=बेभान करणारं.. देहभान!|दिनांक=१४ जून २०१५|प्रकाशक=लोकसत्ता डॉट कॉम}}</ref>. "फायनल ड्राफ्ट" मध्ये तिने विद्यार्थिनीची भूमिका केली होती. २००५ साली, ''देहभान'' साठी ''उत्कृष्ट पदार्पण अभिनेत्री'' आणि ''उत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री''चा अल्फा गौरवचा पुरस्कार बर्वेला मिळाला. प्रायोगिक नाटकासाठीचा उत्कृष्ट अभिनेत्रीचा अल्फा गौरव २००५चा पुरस्कार तिला यांना ''फायनल ड्राफ्ट'' साठी मिळाला. याशिवाय तिला २००६चा महाराष्ट्र टाइम्स पुरस्कार आणि २००८चा झी गौरव पुरस्कार दिले गेले.<ref name="mukta website">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.muktabarve.com/biography.html|title=मुक्ता बर्वे अधिकृत संकेतस्थळ|दिनांक=११ नोव्हेंबर २०१५|accessdate=2016-11-30|archive-date=2017-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105123903/http://www.muktabarve.com/biography.html|url-status=dead}}</ref>. यापुढे [[शेवरी (चित्रपट)|शेवरी]] (२००६), [[ब्लाइंड गेम (मराठी चित्रपट)|ब्लाइंड गेम]] (२००६) आणि [[मातीमाय (चित्रपट)|मातीमाय]] (२००६) या चित्रपटातून बर्वेने छोट्या भूमिका साकारल्या. त्याच वर्षी तिने [[अग्निशिखा (दूरचित्रवाणीमालिका)|अग्निशिखा]] या दूरचित्रवाणीमालिकेत मध्यवर्ती भूमिका केली. २००६ साली बर्वेने ''हम तो तेरे आशिक है'' या व्यावसायिक नाटकात ''रुकसाना साहिल'' या मुस्लिम मुलीची प्रमुख भूमिका केली. या नाटकात रुकसाना, अनिल प्रधान ([[जितेंद्र जोशी]]) या हिंदू मुलाच्या प्रेमात पडते आणि ते लग्न करतात अशी कथा आहे. या भूमिकेसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्काराने मुक्ताला सन्मानित करण्यात आले. २००७ साली [[सावर रे (चित्रपट)|सावर रे]] या चित्रपटात मुक्ताने याच नावाने भूमिका साकारली. पुढे जितेंद्र पाटील यांच्या ''कबड्डी कबड्डी'' या व्यावसायिक नाटकात कबड्डीपटूची भूमिका साकारली. या नाटकात एका कबड्डीपटूची खेळाविषयीची महत्त्वाकांक्षा आणि तिच्या वडिलांचा ([[विनय आपटे]]) तिला अमेरिकेला स्थायिक होण्याचा आग्रह यातील संघर्ष दाखविला आहे. या भूमिकेसाठी बर्वेला २००७ सालच्या राज्य सरकार तसेच महाराष्ट्र टाइम्स पुरस्कार आणि २००८ साली झी गौरव सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री हे पुरस्कार मिळाले.<ref name="mukta website"/>.[[चित्र:Mukta Barve.jpeg|इवलेसे|मुंबई-पुणे-मुंबई मधील मुक्ता |डावे]] === २००८ ते २०११ : जोगवा आणि मुंबई- पुणे- मुंबईचे यश === बर्वेने २००८ साली [[दे धक्का]] या मराठी आणि [[सास बहू और सेन्सेक्स]] या हिंदी चित्रपटातून छोट्या भूमिका केल्या. २००९ साली [[एक डाव धोबीपछाड]] आणि [[सुंबरान (चित्रपट)|सुंबरान]] या मराठी चित्रपटांतून बर्वेने सहाय्यक अभिनेत्री म्हणून भूमिका केल्या. त्यानंतर राजीव पाटील दिग्दर्शित, २००९ सालच्या [[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]] या चित्रपटाने बर्वेला यश मिळवून दिले <ref name="jogawa TOI">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३ २०१७|title=मुक्ता बर्वे आपली कार विकायचा विचार करीत आहेत का?|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Is-Mukta-Barve-planning-to-sell-her-car/articleshow/47551303.cms}}</ref> यात महाराष्ट्रातील आणि कर्नाटकातील जोगते आणि जोगतिणींच्या दुःखद जीवनाच्या पार्श्वभूमीवर तायप्पा ([[उपेंद्र लिमये]]) आणि सुली (मुक्ता बर्वे) यांच्या प्रेमकथेचे कथानक आहे. या चित्रपटाने २००८ चे अनेक राष्ट्रीय पुरस्कार मिळवले. बर्वेने साकारलेली सुलीची भूमिका तिच्या कारकिर्दीतला महत्त्वाचा टप्पा म्हणून मानली जाते <ref name= "Jogawa challenge">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर २, इ.स. २००९|title=ठळक प्रयत्न: जोगवा|दुवा=http://archive.indianexpress.com/news/bold-attempt-jogwa/522836/}}</ref>. बर्वेने या चित्रपटासाठी छायाचित्रे, लेख आणि प्रत्यक्ष जोगतिणींच्या आयुष्याचे जवळून निरीक्षण करून या भूमिकेचा अभ्यास केला. बर्वेने या चित्रपटातील अनेक प्रसंगांमध्ये केवळ डोळ्यांच्या भाषेतून प्रेम, दुःख, संघर्ष ​ या भावना चितारल्या आहेत. या भूमिकेसाठी बर्वेला २००९ च्या राज्य शासनाच्या सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला. याशिवाय तिला याच वर्षी [[संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार|संगीत नाटक अकादमी]]च्या ''उस्ताद बिस्मिल्ला खान युवा पुरस्कार'' सुद्धा मिळाला.<ref name="Sangeet natak academy award">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै १४ २०१०|title=संगीत नाटक अकादमीने २००९ सलाची उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्कारांची घोषणा केली.|दुवा=http://www.thehindu.com/arts/sangeet-natak-akademi-announces-ustad-bismillah-khan-yuva-puraskars-for-2009/article514205.ece}}</ref>. २०१० मध्ये [[थॅंक्स मा]] या हिंदी चित्रपटात बर्वेने लक्ष्मी नावाच्या वेश्येची भूमिका साकारली. ''जोगवा'' नंतर २०१०मध्ये प्रदर्शित झालेल्या [[सतीश राजवाडे]] दिग्दर्शित [[मुंबई-पुणे-मुंबई]] चित्रपटाने पुन्हा एकदा बर्वेला यश मिळवून दिले. या चित्रपटातून बर्वे आणि [[स्वप्नील जोशी|स्वप्निल जोशी]] यांनी जोडीने काम केले आहे.<ref name="MPM">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जून १० २०१०| title=रोमान्स |दुवा=http://archive.indianexpress.com/news/romance-in-the-air/631013/}}</ref> मुंबईची मुलगी लग्नासाठी मुलाला पाहायला पुण्याला येते आणि एका दिवसाच्या त्यांच्या भेटीत ते एकमेकांच्या प्रेमात पडतात अशी या चित्रपटाची कथा आहे. या चित्रपटात बर्वे आणि जोशी यांच्या सहज अभिनय केला आहे तसेच आणि दोन्ही शहरांच्या स्वभाव वैशिष्ट्यांचे अचूक चित्रण केले आहे. या चित्रपटातील अभिनयानंतर बर्वे आणि जोशी यांच्या जोडीची तुलना [[शाहरुख खान|शाहरूख खान]] आणि [[काजोल]]च्या जोडीशी केली जाते.<ref name="MPM Swapnil and Mukta">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३ २०१७|title=स्वप्निल आणि मुक्ता प्रखर अभिनय!|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Swwapnil-and-Muktas-intense-chemistry/articleshow/48386831.cms}}</ref> २०१० मधील [[अग्निहोत्र (मालिका)|अग्निहोत्र]] या दूरचित्रवाणीमालिकेतली ''मंजुळा श्रीपाद अग्निहोत्री'' ही भूमिका बर्वेने केली.<ref name="mukta in ELDG">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मार्च ७, इ.स. २०१४|title=मुक्त संवाद. मुक्ता बर्वेशी!|दुवा=http://www.loksatta.com/mumbai-news/loksatta-viva-lounge-with-mukta-barve-in-thane-today-394511/}}</ref>. २०१० मधील [[विक्रम गोखले]] दिग्दर्शित [[आघात (मराठी चित्रपट)|आघात]] या चित्रपटातील डॉ. स्मिता देशमुख ही भूमिकासुद्धा लक्षवेधी ठरली. यासाठी बर्वेला पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव पुरस्कार (२०११) मध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला. राजा परांजपे चित्रपट महोत्सव २०११मध्ये मराठी चित्रपट सृष्टीतील योगदानाबद्दल मुक्ताला तरुणाई सन्मान देण्यात आला.<ref name="Aghat1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १४ २०११|title=मुक्ताला तरुणाई सन्मान पुरस्कार.|दुवा=http://www.sakaaltimes.com/sakaaltimesbeta/20110114/4897010558338744242.htm}}</ref><ref name="Aghat2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=डिसेंबर २७, इ.स. २०१०|title=पसंतीला 'आघात'|दुवा=http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/7169608.cms|accessdate=2016-12-03|archive-date=2010-12-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20101230172428/http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/7169608.cms|url-status=dead}}</ref> === २०१२ ते २०१४ : एका लग्नाची दुसरी गोष्ट आणि इतर नाटक व चित्रपट === बर्वे आणि स्वप्निल जोशी यांनी २०१२ मध्ये झी मराठी वरील सतीश राजवाडे दिग्दर्शित [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] या मालिकेतून काम केले.<ref name="ELDG1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title='स्वप्निल-मुक्ता' पुन्हा एकत्र|दुवा=http://zeenews.india.com/marathi/news/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%80/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B2-%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BE-%E0%A4%8F%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0-/23113}}</ref> एका जाहिरात कंपनीत काम करणारी राधा महेश देसाई (बर्वे) आणि सॉफ्टवेर अभियंता असलेला घनःश्याम काळे (जोशी) घरच्यांच्या दबावाला कंटाळून कॉन्ट्रॅक्ट मॅरेज करतात आणि शेवटी खरोखरीच एकमेकांच्या प्रेमात पडतात अशी या मालिकेची कथा आहे.<ref name="ELDG2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर १३, इ.स. २०१३|title=टीव्हीशी झाली आहे आभासी मैत्री|दुवा=http://www.loksatta.com/lokprabha/virtual-friendship-with-television-262140/}}</ref><ref name="ELDG3">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १०, इ.स. २०१७|title=एका लग्नाची दुसरी गोष्ठ मिनी फिल्म म्हणून प्रसारित होणार.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Eka-Lagnachi-Dusri-Goshtha-to-be-aired-as-mini-film/articleshow/18045602.cms}}</ref> <ref name="mukta in ELDG"/> ''केवळ उच्च टीआरपीच नाही तर झी मराठीच्या इतिहासातील सुवर्णपान'' या शब्दात झी टेलिफिल्म्सने मालिकेचे वर्णन केले. ''माकडाच्या हाती शॅम्पेन'' या नाटकाचे २०१२ मध्ये [[बदाम राणी गुलाम चोर]] या सतीश राजवाडे दिग्दर्शित चित्रपटात रूपांतर झाले. या चित्रपटात बर्वेने [[उपेंद्र लिमये]], [[पुष्कर श्रोत्री]] आणि [[आनंद इंगळे]] यांच्या बरोबर काम केले. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]ने मुक्ताच्या अभिनयाचा ''मुक्ताने पेन्सिलचे पात्र चोखपणे वठविले आहे!'' या शब्दात वर्णन केले.<ref name="BRGC">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै २०, इ.स. २०१२|title=बदाम राणी गुलाम चोर चित्रपट पुनरावलोकन!|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Badam-Rani-Gulam-Chor/movie-review/15074898.cms}}</ref> २०१३ साली, बर्वेने [[गिरीश जोशी]] यांच्या बरोबर [[टोराँटो]]मध्ये प्रसिद्ध अशा ''फायनल ड्राफ्ट'' या नाटकाच्या प्रयोगात काम केले.<ref name="Mukta in Toranto">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १२, इ.स. २०१७|title=टोरंटोमधील चाहत्यांचे मनोरंजन करण्यासाठी मुक्ता|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Muktas-to-entertain-fans-in-Toronto/articleshow/16136480.cms}}</ref> २०१३ हे मुक्तासाठी यशस्वी वर्ष होते. या वर्षी आपल्या ''रसिका प्रॉडक्शन्स'' या कंपनीद्वारे बर्वेने नाट्य निर्मितीत प्रवेश केला. या कंपनीचे नाव बर्वेने [[रसिका जोशी]] या आपल्या अभिनेत्री मैत्रिणीच्या नावाने ठेवले आहे.<ref name="Rasika productions">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर १०, इ.स. २०१५|title=मुक्ता निर्मितीतही.|दुवा=http://maharashtratimes.indiatimes.com/interview/mukta-barve/articleshow/49294812.cms|accessdate=2016-12-03|archive-date=2015-12-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20151223103252/http://maharashtratimes.indiatimes.com/interview/mukta-barve/articleshow/49294812.cms|url-status=dead}}</ref><ref name="Mukta starts her own production house">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १०, इ.स. २०१७|title=मुक्ता बर्वे ने रसिका जोशी यांच्या नावावर प्रॉडक्शन हाऊस सुरू केले|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-turns-producer-with-her-production-house-named-after-Rasika-Joshi/articleshow/25653222.cms}}</ref> [[इरावती कर्णिक]]लिखित आणि समीर विद्वंस दिग्दर्शित ''छापा काटा'' या नव्या नाटकात बर्वेनेने मैत्रेयी भागवत पात्र साकारले. यातून आधुनिक मुलींचे आपल्या आईशी असलेले नातेसंबंध दर्शविलेले आहेत.<ref name="Chapa kata1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=डिसेंबर २५, इ.स. २०१३|title=रंगमंच पुनरावलोकन: छापा कटा|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/theatre/Chhapa-Kaata-Sameer-Vidwans-Reema-Mukta-Barve-Ashish-Kulkarni/articleshow/27898207.cms?}}</ref> यात काही प्रयोगांसाठी मैत्रयी भागवतच्या आईची भूमिका [[रीमा लागू]] आणि नंतर [[नीना कुलकर्णी]] यांनी साकारली.<ref name="Chapa kata">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर ८, इ.स. २०१४|title=रीनाने नाटकात नीनाची जागा घेतली.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/theatre/Neena-replaces-Reema-in-play/articleshow/44697284.cms}}</ref> या नाटकासाठी मुक्ता बर्वे आणि सहनिर्माते दिनेश पेडणेकर यांना [[दिनानाथ मंगेशकर पुरस्कार]] (२०१४ चे सर्वोत्कृष्ट नाटक) [[लता मंगेशकर]] यांच्या हस्ते मिळाला.<ref name="Mukta Award 2014">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल १४, इ.स. २०१४|title=तबला वादक झाकीर हुसेन आणि शास्त्रीय गायन पंढरीनाथ कोल्हापुरे यांना मंगेशकर पुरस्कार.|दुवा=http://www.radioandmusic.com/node/35291}}</ref><ref name="Sanskruti kaladarpan awards 2014">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मे ४, इ.स. २०१४|title=संस्कृती कलादर्पण पुरस्काराची नामांकने जाहीर.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/nominations-announced-for-sanskruti-kala-darpan-awards-488366/}}</ref> २०१३ मध्ये अजय नाईक यांचे पहिले दिग्दर्शन असलेल्या [[लग्न पहावे करून]] या चित्रपटात बर्वेने [[उमेश कामत]] बरोबर प्रेमकथा साकारली.<ref name="LPK">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १२, इ.स. २०१७|title=मुक्ता बर्वे आणि उमेश कामत यांची रॉम-कॉमची जोडी.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-and-Umesh-Kamat-team-up-for-a-Rom-Com/articleshow/19964971.cms?}}</ref> यात वधूवर सूचक मंडळ स्थापन केलेल्या अदिती टिळक या मुलीची भूमिका बर्वेने केली होती.. ''इंडियन नर्व''ने ''कामगिरीनुसार, मुक्ता एक दृढ आणि निश्चयी आदिती म्हणून आहे. तिला अपयशी होण्याची भीती असते. हे त्यातले सर्वोत्कृष्ट पात्र आहे. तिने ही भूमिका अगदी चोखपणे निभावली.'''<ref name="LPK2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर १३, इ.स. २०१३|title=लग्न पहावे करून - मराठी चित्रपट समीक्षा|दुवा=http://indiannerve.com/lagne-pahave-karun-movie-review-making-sense-of-arranged-marriages-kundali-compatibility-23456-12098/}}</ref> '''२०१३ मध्ये रेणू देसाई निर्मित [[मंगलाष्टक वन्स मोअर]] या चित्रपटातून बर्वे आणि जोशी यांनी पुन्हा एकदा बरोबर काम केले.'''<ref name="MOM">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title='स्वप्निल-मुक्ता' पुन्हा एकत्र|दुवा=http://www.sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5587397050721758160&SectionId=4724885822106096577&SectionName=Bollywood&NewsDate=20130607&NewsTitle=Mukta-Swapneel%20to%20recreate%20the%20magic!}}</ref> '''लग्नानंतर ​नवऱ्याच्या भोवती आयुष्य विणून स्वतःला विसरलेली आरती पाठक या अत्यंत भाबड्या आणि हळव्या मुलीचे चित्रण बर्वेने केले. टाईम्स ऑफ इंडियाने ''मुक्ता तिच्या कॉमिक टाइमिंग आणि संवाद फेकीत उत्कृष्ट आहे''. असे वर्णन केले.<ref name="MOM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २२, इ.स. २०१३|title=मंगलाष्टक वन्स मोअर - मराठी चित्रपट समीक्षा|'''''''''Bold text''''''दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Mangalashtak-Once-More/movie-review/26255334.cms}}</ref>'' २०१४ मध्ये मुक्ताने कवितांवर आधारित ''रंग नवा'' या कार्यक्रमाची निर्मिती केली. या मध्ये संगीतकार मिलिंद जोशी यांच्याबरोबर ज्ञात ''कवींच्या अज्ञात कविता'' या विषयावरील आणि स्वतः लिहिलेल्या काही कविता सादर केल्या.<ref name="Rang Nawa">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुन १५, इ.स. २०१४|title=रंग नवा.. तरल कवितानुभव.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/drama-review-rang-nava-602694/}}</ref> याच वर्षी [[रत्‍नाकर मतकरी]] लिखित ''शॉट'' या कथेवरून चित्रित केलेल्या लघुपटात बर्वेने श्रुती हे पात्र साकारले. मुक्ता बर्वे आणि सुप्रिया मतकरी यांच्या भूमिका असलेला हा लघुपट अनेक चित्रपट महोत्सवांतून दाखवला गेला. === २०१५-१६ : ‘डबलसीट’चे यश आणि पुढील प्रवास === २०१५ साली मुक्ताचे अत्यंत महत्त्वाचे चित्रपट प्रदर्शित झाले. यातील समीर विद्वंस दिग्दर्शित "डबलसीट" या चित्रपटात तिने [[अंकुश चौधरी]] बरोबर प्रथमच चित्रपटात काम केले.<ref name="Doubleseat">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर ३०, इ.स. २०१५|title=वर्ल्ड दूरचित्रवाणी प्रीमियर ऑफ डबल सीट.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/trade-news/marathi/World-Television-Premiere-of-Double-Seat/articleshow/49597645.cms}}</ref> रोहा सारख्या कोकणातील गावातून अमित नाईकशी (अंकुश चौधरी) लग्न झाल्यावर मुंबईत आलेल्या मंजिरीचे पात्र मुक्ताने रेखाटले.<ref name="Double seat2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै २७, इ.स. २०१५|title=मायानगरीतील स्वप्नांच्या प्रवासाची गोष्ट ‘डबल सीट’.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/double-seat-movie-music-launch-1126640/}}</ref><ref name="Double seat3">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३, इ.स. २०१७|title=डबल सीटसाठी मुक्ता बर्वेची वास्तविक जीवनाची प्रेरणा.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barves-real-life-inspiration-for-Double-Seat/articleshow/48141245.cms}}</ref> मध्यम वर्गीय नवऱ्याबरोबर चांगले आयुष्य जगण्याची आस असलेली, स्वप्ने पहायला न डगमगणारी आणि त्यासाठी प्रामाणिकपणे कष्ट करायला तयार असलेली मंजिरी मुक्ताने जिवंत केली. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]ने मुक्ताचे या शब्दांत कौतुक केले "Mukta, who too makes a return after two years, is brilliant as ever as the strong-willed, caring and accommodative wife".<ref name= "Doubleseat4">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मे ९, इ.स. २०१६|title=डबल सीट मूव्ही पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Double-Seat/movie-review/48483610.cms}}</ref> मंजिरीच्या डोळ्यातला आशावाद, आत्मविश्वास आणि निरागसता मुक्ताने रसिकांच्या मनात आपल्या अभिनयातून पोहोचवला. आपण सहज आणि नैसर्गिक अभिनयाच्या साम्राज्ञी आहोत हे या चित्रपटातून मुक्ताने पुन्हा एकदा सिद्ध केले. तिच्या ‘डबलसीट’ मधील कामासाठी तिला २०१५ आणि २०१६ सालात अनेकोत्तम पुरस्कार मिळाले. [[संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार|संस्कृती कलादर्पण]] २०१६मध्ये तिला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीसाठीचे नामांकन होते <ref name="Sanskruti kala Darpan">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल १५, इ.स. २०१६|title=संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार नामांकने: अशोक सराफ यांना जीवनगौरव पुरस्कार, फेस ऑफ द इयर स्वप्नील जोशी.|दुवा=http://marathicineyug.com/news/latest-news/811-sanskruti-kaladarpan-awards-nominations-lifetime-achievement-award-for-ashok-saraf-face-of-the-year-swwapnil-joshi|accessdate=2016-12-03|archive-date=2016-04-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160420041114/http://marathicineyug.com/news/latest-news/811-sanskruti-kaladarpan-awards-nominations-lifetime-achievement-award-for-ashok-saraf-face-of-the-year-swwapnil-joshi|url-status=dead}}</ref> तर महाराष्ट्राचा फेवरेट कोण २०१५, झी चित्र गौरव पुरस्कार २०१६, महाराष्ट्र राज्य शासनाचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री २०१६<ref name="maharashtra rajya sarkar awards">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=महाराष्ट्र राज्य फिल्म पुरस्कार|दुवा=http://divyamarathi.bhaskar.com/news/BOL-MB-53rd-maharashtra-state-film-awards-halal-and-ringan-shine-out-5313287-PHO.html?ref=np}}</ref>, मराठी फिल्मफेर २०१६ <ref name="marathi filmfare 2016">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=मराठी फिल्मफेअर पुरस्कारांमध्ये मुक्ता बर्वेने सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार जिंकला. |दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-wins-Best-Actress-at-Marathi-Filmfare/articleshow/55655872.cms}}</ref> या पुरस्कारांनी गौरविले गेले.<ref name="Doubleseat awards1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २६, इ.स. २०१५|title=झी टॉकीजच्या 'महाराष्ट्राचा फेवरेट कोण २०१५' 'पुरस्काराने मोठ्या प्रमाणात यश मिळवले.|दुवा=http://www.thehansindia.com/posts/index/2015-11-26/Zee-Talkies-Maharashtracha-Favorite-Kon-2016-Awards-a-massive-success-189044}}</ref><ref name="Doubleseat awards2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मार्च १३, इ.स. २०१६|title=झी चित्र गौरव पुरस्कारामध्ये ‘कट्यार काळजात घुसली’ ची बाजी; विजेत्यांची संपूर्ण यादी.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/list-of-zee-chitragaurav-award-winners-1214483/}}</ref> [[चित्र:Mukta Barve and Swapnil Joshi at trailer launch of Marathi film 'Mumbai Pune Mumbai 2'.jpg|thumb|मुंबई पुणे मुंबई-२ च्या ट्रेलर लॉंच सोहळ्यास मुक्ता आणि स्वप्निलची उपस्थिती]] २०१५ मध्येच, अमित त्रिवेदीच्या "हायवे- एक सेल्फी आरपार" या चित्रपटात इतर अनेक दिग्गज कलाकारांबरोबर ([[रेणुका शहाणे]], टिस्का चोप्रा, [[गिरीश कुलकर्णी]], विद्याधर जोशी) मुक्ताने काम केले. तमासगीर तरुणीची भूमिका मुक्ताने अत्यंत सहजपणे साकारली.<ref name="Highway1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=हायवे चित्रपट हा अभिनेता आणि नॉन-अ‍ॅक्टर्सचा संगम आहे|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Highway-marathi-casting/articleshow/47971181.cms}}</ref><ref name="Highway2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑगस्ट २८, इ.स. २०१५|title=हायवे चित्रपटचा आढावा: उमेश आणि गिरीश कुलकर्णी यांचा ताजा हा मराठी सिनेमा आणि एफटीआयआयचा विजय आहे.|दुवा=http://www.firstpost.com/bollywood/highway-review-umesh-and-girish-kulkarnis-latest-is-a-triumph-for-marathi-cinema-and-ftii-2411824.html}}</ref> नोव्हेंबर २०१५ मध्ये बहुप्रतिक्षित आणि बहुचर्चित अशा ‘[[मुंबई-पुणे-मुंबई]]’च्या भाग दोनमध्ये मुक्ता बर्वे आणि स्वप्निल जोशी ही जोडी पुन्हा एकदा रसिकांना पाहायला मिळाली.<ref name="MPM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल २१, इ.स. २०१६|title=मुंबई-पुणे-मुंबई २ चित्रपट पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Mumbai-Pune-Mumbai-2/movie-review/49769393.cms}}</ref><ref name="MPM2-1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २९, इ.स. २०१५|title=विनाकारण कोणत्याही चित्रपटाला हो म्हणत नाही..|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/interview-with-mukta-barve-1164704/}}</ref> पहिल्या भागातील तिची (मुंबई म्हणजे गौरी देशपांडे) आणि स्वप्निलची ( पुणे म्हणजे गौतम देशपांडे) प्रेमकथा पुढे सरकलेली पाहायला मिळाली. काहीशा गोंधळलेल्या मनस्थितीतली आणि लग्नाला होकार देण्यासाठी चाचरत असलेल्या गौरीची मुक्ताने साकारलेली भूमिका समीक्षकांना आणि रसिकांना खूप आवडली.<ref name="mukta in MPM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर १२, इ.स. २०१५|title=रिव्ह्यू : एका लग्नाची प्रॅक्टिकल गोष्ट.|दुवा=http://www.loksatta.com/moviereview-news/eka-lagnachi-practical-gosht-1159613/}}</ref> या कथेवर पुढे चित्रपट निघाला. बॉक्स ऑफिसवर या चित्रपटाने चाणगली कमाई केली.मुंबई- पुणे- मुंबई २ मधल्या कामासाठी मुक्ताला मराठी फिल्मफेअर २०१६ पुरस्काराचे सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचे नामांकन मुक्ताला होते.<ref name="nomination for MPM2 in marathi filmfare 2016">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २३, इ.स. २०१६|title=फिल्मफेअर मराठी: नामनिर्देशन जाहीर केले.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/filmfare-marathi-nominations-2016/articleshow/55576778.cms}}</ref> २०१६ मध्ये, अतुल जगदाळे दिग्दर्शित "गणवेश" या चित्रपटात [[किशोर भानुदास कदम|किशोर कदम]], [[दिलीप प्रभावळकर]], [[स्मिता तांबे]], [[गुरू ठाकूर]] यांच्या बरोबर काम केले.<ref name="MPM2-1"/> खाकी वर्दीमधल्या कर्तव्यकठोर पण मनातून माणूसपण न हरवलेल्या मीरा पाटील या पोलीस इन्स्पेक्टरची भूमिका मुक्ताने केली. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]] ने तिच्या ‘गणवेश’मधील कामाबद्दल पुढीलप्रमाणे लिहिले "Barve (who is an absolute pleasure to watch) delivers her usual balanced performance.<ref name="Ganvesh review">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जून २५, इ.स. २०१६|title=गणवेश मूव्ही आढावा.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Ganvesh/movie-review/52916677.cms}}</ref> ऑगस्ट २०१६ मध्ये मुक्ताने समीर विद्वंस दिग्दर्शित YZ या चित्रपटात सायली ही छोटी भूमिका साकारली.<ref name="Mukta in movie YZ">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै ५, इ.स. २०१६|title=‘वायझेड’मध्ये मुक्ता बर्वेची एण्ट्री.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/mukta-barve-in-yz-movie-1262110/}}</ref> या चित्रपटात तिच्याबरोबर सागर देशमुख, अक्षय टांकसाळे, पर्ण पेठे आणि [[सई ताम्हणकर]] यांच्या प्रमुख भूमिका होत्या. भूमिकेची लांबी किती आहे हे महत्त्वाचे नसून तेवढ्या छोट्या भूमिकेत सुद्धा पात्र किती समर्थपणे साकार करता येते याचा प्रत्यय मुक्ताच्या अभिनयातून नेहमीच मिळतो. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]] तिच्या YZ मधील भूमिकेविषयी " In a small role too, Mukta drives the point home with her expressions." असे वर्णन केले.<ref name="YZ movie review TOI">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑगस्ट १२, इ.स. २०१६|title=वायझेड मूव्ही पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/YZ/movie-review/53670117.cms}}</ref> === २०१७: हृदयांतर : एक महत्त्वाचा टप्पा === २०१७ मध्ये, मुक्ता, सुबोध भावे बरोबर "हृदयांतर" या चित्रपटातून समायरा जोशी या मुख्य भूमिकेत झळकल्या.<ref name="Hruadayntar">url=http://www.megamarathi.com/marathi-movies/hrudayantar-marathi-movie/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161222094429/http://www.megamarathi.com/marathi-movies/hrudayantar-marathi-movie/ |date=2016-12-22 }}</ref> फॅशन डिझायनर विक्रम फडणीस यांच्या दिग्दर्शनातील पदार्पणातल्या या चित्रपटाच्या मुहूर्ताचा शॉट शाहरुख खानच्या हस्ते झाला.<ref name="Hrudayantar SRK">url=http://www.marathimovieworld.com/news/shahrukh-khan-gives-clap-for-vikram-phadnis-marathi-film-hrudayantar.php</ref> हृदयांतर चित्रपटाचा ट्रेलर लॉंच हृतिक रोशनच्या हस्ते झाला.[[चित्र:Mukta Barve Hrudayantar.jpg|इवलेसे|हृदयांतर चित्रपटाच्या ट्रेलर लॉंच सोहळ्यातील मुक्ताची प्रसन्न मुद्रा]] <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/regional/hrithik-roshan-returns-as-krrish-in-hrudayantar-but-has-no-dialogues-4679068/|title=Hrithik Roshan returns as Krrish in Hrudayantar but has no dialogues|date=29 मे, 2017}}</ref> ऑगस्ट २०१७ पासून [[झी युवा]] वाहिनीवर प्रदर्शित झालेल्या रुद्रम मालिकेत मुक्ताची प्रमुख भूमिका आहे. अन्यायाविरुद्ध प्रतिशोध घेणाऱ्या रागिणी देसाईची भूमिका मुक्ता करते आहे. या मालिकेत तिच्याबरोबर या मालिकेत मोहन आगाशे, वंदना गुप्ते, सतीश राजवाडे, संदीप पाठक, किरण करमरकर इ. दिग्गज कलाकार तिच्याबरोबर काम करीत होते. भय आणि रहस्यमय कथानक असलेली ही मालिका प्रेक्षकांना खूप आवडली.  फेब्रुवारी २०१८मध्ये प्रदर्शित झालेल्या "[[Aamhi Doghi|आम्ही दोघी]]" या चित्रपटात मुक्ता बर्वे आणि प्रिया बापट यांच्या प्रमुख भूमिका होत्या. [[गौरी देशपांडे|गौरी देशपांडें]]<nowiki/>च्या "पाऊस आला मोठा" या लघुकथेवर आधारित या चित्रपटात मुक्ताने अमलाचं पात्र साकारलं. कमी शिक्षण घेतलेल्या, अनाथ आणि अत्यंत कमी वयात खूप काही सोसलेल्या, धीरगंभीर, अंतर्बाह्य शांतता पावलेल्या अमलाचंपात्र मुक्ताने अतिशय अप्रतिमरित्या उभे केले. [[महाराष्ट्र टाइम्स]] ने मुक्ताच्या अभिनयाचा उल्लेख पुढील वाक्यात केला आहे. "केवळ आपल्या चेहऱ्यावरच्या भावांतून, नुसत्या अस्तित्त्वाने आणि मिळालेल्या मोजक्या फुटेजमधून मनात घर करणाऱ्या मुक्ता बर्वेच्या "अम्मी"ला अधिक मार्क द्यायला हवेत." मार्च 2018 मध्ये, मुक्ताला चित्रपट श्रेणीतील [[लोकसत्ता]] तरुण तेजंकित पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/mumbai/loksatta-tarun-tejankit-award-1655006/|title=समाजासाठी प्रेरणा ठरणाऱ्या ‘त्या’ बारा जणांचा ‘लोकसत्ता तरुण तेजांकित’ पुरस्काराने गौरव|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> मुंबई-पुणे-मुंबई या चित्रमालेतला [[मुंबई पुणे मुंबई ३ (चित्रपट)|मुंबई-पुणे-मुंबई 3]] डिसेंबर २०१८ रोजी प्रकाशित झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/mumbai-pune-mumbai-3-teaser-swapnil-joshi-and-mukta-barves-chemistry-and-humorous-act-promises-a-light-hearted-affair/articleshow/66082239.cms|title='Mumbai Pune Mumbai 3' teaser: Swapnil Joshi and Mukta Barve's chemistry and humorous act promises a light-hearted affair - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> तिच्या चित्रपटातील सहजतेचे आणि पडद्यावरील सुंदर वावराबद्दल टाइम्स ऑफ इंडियाने कौतुक  केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/mumbai-pune-mumbai-2-the-swapnil-joshi-and-mukta-barve-starrer-clocks-three/articleshow/66586759.cms|title='Mumbai-Pune-Mumbai 2': The Swapnil Joshi and Mukta Barve starrer clocks three - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> २०१९ मध्ये मुक्ताने तीन चित्रपटांमध्ये काम केले. दिग्दर्शनात पदार्पण केलेल्या [[सलील कुलकर्णी]] दिग्दर्शित "वेडिंगचा शिनेमा" मध्ये रुचा इनामदार, शिवराज वायचळ आणि इतरांसोबत दिसली होती. तिने उर्वी नावाच्या महत्त्वाकांक्षी चित्रपट निर्मात्याची भूमिका साकारली.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/wedding-cha-shinema-mukta-barve-kick-starts-films-promotions/articleshow/68792447.cms|title='Wedding Cha Shinema': Mukta Barve kick-starts films promotions - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> त्यानंतर तिने मिलिंद लेले दिग्दर्शित "बंदिशाळा" चित्रपटात [[शरद पोंक्षे]], [[प्रवीण तरडे]] आणि इतर अनेकांसोबत काम केले. या चित्रपटात तिने माधवी सावंत नामक एका कडक पोलीस अधिकारीची भूमिका साकारली होती.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/marathi-actress-mukta-barve-new-marathi-movie-bandishala-1893303/|title=कर्तव्यदक्ष महिला तुरुंग अधिकार्‍याच्या भूमिकेत मुक्ता बर्वे|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> तिच्या अभिनयाची समीक्षकांनी प्रशंसा केली होती " The whole responsibility of taking the story forward lies on the shoulders of Mukta, who handles it like a pro." <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/bandishalas-trailer-focuses-on-womens-issues/articleshow/69386609.cms|title=Bandishala's trailer focuses on women's issues - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> या चित्रपटासाठी मुक्ताला महाराष्ट्र राज्य शासनाचा २०१९चा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/unreleased-films-strike-gold-at-state-film-awards/articleshow/69517421.cms|title=Unreleased films strike gold at state film awards - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> तिचा तिसरा चित्रपट होता विक्रम फडणीस दिग्दर्शित  'स्माइल प्लीज' ज्यात तिने [[ललित प्रभाकर]] आणि [[प्रसाद ओक]] यांच्याबरोबर काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/vikram-phadniss-next-with-mukta-barve-to-be-titled-smile-please/articleshow/68219298.cms|title=Vikram Phadnis's next with Mukta Barve to be titled 'Smile Please' - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> स्मृतिभ्रंशाने ग्रासलेल्या फोटोग्राफर नंदिनी जोशी या स्रीचा प्रवास मुक्ताने सशक्त अभिनयाने रसिकांसमोर आणला. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]च्या मिहीर भणगे यांनी पुढील शब्दात मुक्ताच्या अभिनयाचे कौतुक केले. "Mukta portrays the strong-headedness and vulnerability of Nandini with aplomb".<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/smile-please/movie-review/70292680.cms|title=|url-status=live}}</ref> === २०२१-२०२२​ : अजूनही बरसात आहे === २०२०-२०२१ मध्ये संपूर्ण जगाला कोरोनाने ग्रासल्यामुळे एकूणच चित्रपट, नाटक आणि मनोरंजन माध्यमांना खूप मोठा आर्थिक फटका बसला. या काळात बर्वेने कथावाचन, नाट्य शिबिरे आणि कथाकथन या रूपात काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://balranjankendra.org/programs/theatre-workshop/|title=Theatre Workshop|date=2015-10-06|website=Balranjan Kendra Pune|language=en-US|access-date=2021-10-01}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.facebook.com/Tea4Theatre/photos/a.219038888913431/701304524020196/|title=Tea 4 Theatre - Online theatre workshop with Mukta Barve !! Link for registration bit.ly/SSMCMuktaBarve {{!}} Facebook|website=www.facebook.com|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.storytel.com/in/en/narrators/378258-Mukta-Barve|title=Narrator - Mukta Barve - Storytel|website=www.storytel.com|language=EN|access-date=2021-10-01}}</ref> बर्वेने २०२१ मध्ये चित्रीकरणांना सुरुवात झालेल्या सोनी मराठी वरील "अजूनही बरसात आहे<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2021-11-21|title=Ajunahi Barsaat Aahe|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ajunahi_Barsaat_Aahe&oldid=1056329931|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>" या मालिकेतून दूरचित्रवाणीमालिकांमध्ये पुन्हा काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/mukta-barve-and-umesh-kamat-upcoming-serial-ajunhi-barsat-aahe-coming-soon-avb-95-2494024/|title=‘अजूनही बरसात आहे’, मुक्ता आणि उमेश झळकणार छोट्या पडद्यावर|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> २०२२ हे वर्ष बर्वे साठी खूप महत्वाचे होते. २०००-२०२२ ह्या कारकिर्दीतील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री म्हणून झी मराठीने बर्वेला झी गौरव पुरस्कार दिला. <ref>{{https://pipanews.com/mukta-barves-best-actress-award-at-zee-maha-gaurav-ceremony-zee-marathi-mahagaurav-awards-best-actress-award-mukta-barve/.}}</ref> बहुप्रतीक्षित Y सिनेमा जुन २०२२ मध्ये चित्रपटगृहांमध्ये झळकला आणि मान्यवर आणि प्रेक्षकांनी प्रशंसा केली. Y हा स्त्रीभ्रूणहत्या या विषयावर थरारपट आहे.<ref>{{https://www.cinestaan.com/reviews/y-the-film-49929}}</ref> रंगमंचावर देखील ५ वर्षांनंतर बर्वेने पुनर्पदार्पण केले. प्रिय भाई , एक कविता हवी आहे या अभिवाचनाच्या कार्यक्रमातून मुक्ताने सुनीताबाईंची भूमिका साकारली.<ref>{{https://www.news18.com/news/movies/mukta-barve-returns-to-stage-with-the-play-titled-priya-bhai-ek-kavita-havi-ahe-5335525.html}}</ref> पु. लं च्या पुण्यातील मालती माधव या निवासस्थानी देखील याचा विशेष प्रयोग झाला. जयवंत दळवी लिखित आणि चंद्रकांत कुलकर्णी दिग्दर्शित "चारचौघी" या नाटकाचे पुन्हा नवीन संचातील प्रयोग सुरू झाले ज्यात रोहिणी हट्टंगडी, पर्ण पेठे, कादंबरी कदम आणि मुक्ता बर्वे प्रमुख भूमिकेत आहेत.<ref>{{https://india.postsen.com/entertainment/137633/Actress-mukta-barve-comeback-with-marathi-play-charchaughi-mhrn.html}}</ref> === नाट्यनिर्मिती, इतर भूमिका, कार्य आणि पुरस्कार === नाटक, सिनेमा आणि मालिकांबरोबर मुक्ताचे अन्य कार्यसुद्धा महत्त्वाचे आहे. २०१० मध्ये मुक्ताने "आम्ही मराठी पोरं हुशार" या कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन, तर २०१२ च्या झी मराठी गौरव पुरस्काराचे सूत्रसंचालन स्वप्निल जोशीं रोबर केले.<ref name="100 years of marathi cinema">url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report-zee-gaurav-celebrates-100-years-of-indian-cinema-1658617</ref> २०१२ मध्ये सुयोग ग्रुपची मुक्ता स्वप्निलबरोबर ब्रँड ॲंबेसिडर होती.<ref name="Suyog">url=http://www.loksatta.com/vruthanta-news/swapnil-joshi-mukta-barve-brand-ambassador-of-suyog-group-5252/</ref> ७ डिसेंबर २०१४ मध्ये विनय आपटेंच्या प्रथम स्मृती दिनानिमित्त मुक्ताने [[लोकसत्ता]]मध्ये विनय आपटेंच्या काही आठवणी लिहिल्या.<ref name="Mukta writes about Vinay Apte">url=http://www.loksatta.com/lokrang-news/vinay-apte-in-mukta-barves-memory-1048570/</ref> तसेच विनय एक वादळ या कार्यक्रमात कबड्डी कबड्डी या नाटकातील तिचा विनय आपटेंबरोबरचा प्रवेश सादर केला.<ref name="Vinay Apte memories">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/actor-vinay-apte-birth-anniversary-celebrated-616403/</ref> ९X झकास हिरोईन सीझन २ मध्ये मुक्ताने स्पर्धेचे परीक्षकपद भूषविले.<ref name="zakas heroine season2">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/jhakkas-heroine-season-2-1129059/</ref> मुक्ताचे प्राणिप्रेमदेखील सर्वश्रुत आहे. २०१५ मध्ये इतर कलाकारांबरोबर मुक्ताने अ‍ॅनिमल्स मॅटर या NGO च्या "पक्षी वाचवा" उपक्रमात भाग घेतला.<ref name="Mukta's love for the animals">url=http://www.loksatta.com/mumbai-news/marathi-actor-become-active-for-birds-save-1189699/</ref> आंतरराष्ट्रीय महिला दिनानिमित्त [[लोकसत्ता]] वृत्तपत्राने भरवलेल्या "कर्ती करविती" या दोन दिवसाच्या चर्चासत्राचे उद‌घाटन करण्याचा मान मुक्ता बर्वे यांना मिळाला.<ref name="karti karwiti">url=http://indianexpress.com/article/cities/mumbai/maharashtra-with-its-progressive-outlook-is-a-better-place-for-women/</ref> उदघाटनाच्या भाषणातील मुक्ताने प्रकट केलेले विचार तिच्या प्रगल्भ व्यक्तिमत्त्वाची साक्ष देतात.<ref name="loksatta karti karwiti">url=https://www.youtube.com/watch?v=ovxk6BaEoQE</ref><ref name="mukta's poem shodh">url=http://www.loksatta.com/ls-diwali2015-news/poem-7-1196994/</ref> २०१६ मध्ये [[लोकमत]] महाराष्ट्रियन ऑफ द इयर (मराठी थिएटर मधील मुक्ताच्या कार्यासाठी) आणि जुलै २०१६ मध्ये निळू फुले चतुरस्र अभिनेत्री पुरस्काराने मुक्ताला गौरविले गेले.<ref name="Nilu Phule sanman 2016">url=https://twitter.com/ColorsMarathi/status/758668154008637440</ref> महाराष्ट्र वन चॅनेलच्या महिलादिन विशेष "सावित्री सन्मान २०१६" सोहळ्यात मुक्ताला तिच्या सिनेक्षेत्रातील योगदानाबद्दल पुरस्कराने गौरविले गेले.<ref name="Savitri sanman 2016">url=https://www.youtube.com/watch?v=WwnEnL0H8dE&t=4830s</ref> मुक्ताचा सन्मान करताना श्री. वामन केंद्रे यांनी "Mukta is most talented girl around us. मुक्ता महाराष्ट्राला, भक्ती बर्वेनंतर पडलेलं स्वप्न आहे" या शब्दात गौरविले.<ref name="Savitri sanman 2016"/> नोव्हेंबर २०१६ मध्ये पुलोत्सव २०१६ तर्फे मुक्ताचा तरुणाई सन्मान पुरस्कार देऊन गौरव करण्यात आला.<ref name="Pulotsaw 2016">url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Pu-La-awards-for-Ameen-Sayani-Mirasdar/articleshow/55320773.cms</ref> [[चित्र:कोडमंत्र नाटकात वकिलाच्या भूमिकेत मुक्ता .jpg|इवलेसे|कोडमंत्र नाटकात वकिलाच्या भूमिकेत मुक्ता|डावे]] मुक्ताने व्यावसायिक रंगभूमीवर मोजक्या नाटकांत कामे करून रंगभूमीवरील आपले अस्तित्त्व कायम ठेवले. २०१५ आणि १६ मध्ये तिने काही नाटकांची निर्मिती केली. २०१५ साली संस्पेंस थ्रिलर प्रकारातील लव्हबर्ड्‌स मध्ये काहीशी नकारात्मक छटा असलेली देविका तिने साकारली.<ref name="Lovebirds">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/lovebirds-marathi-drama-1103671/</ref> २०१५ मध्ये रत्‍नाकर मतकरी लिखित "इंदिरा" या नाटकाची निर्मिती केली.  २०१६ मध्ये, भारतीय सैन्याच्या पार्श्वभूमीवरचे "कोडमंत्र" हे नाटक मुक्ताने रंगभूमीवर आणले. या नाटकातील सैनिकी कायदातज्ज्ञ अहिल्या देशमुखचे पात्र मुक्ताने साकारले.<ref name="Codeमंत्र">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/1298-mukta-barve-s-marathi-play-code-मंत्र-opens-from-18-june-2016{{मृत दुवा|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> त्याचे प्रयोग सुरू असतानाच या नाटकावर आधारित एका पुस्तकाची निर्मिती करावी, असा विचार तिच्या मनात आला व तिने ‘कोडमंत्र’ या नावानेच एक पुस्तक तयार केले. नुकत्याच झालेल्या नाटकाच्या दीडशेव्या प्रयोगाला त्याचे प्रकाशन करण्यात आले. सैनिकांच्या आयुष्यावरील ‘कोडमंत्र’ या नाटकाच्या टीमने या नाटकावर आधारलेल्या पुस्तकाच्या विक्रीतून जमा झालेली रक्कम सैनिक कल्याण निधीला देण्यात येत आहेत. सुरुवातीला मुक्ता बर्वे अणि तिच्या टीमने ५१००० रुपये महाराष्ट्र राज्याच्या सैनिक कल्याण निधीसाठी दिले आहेत. ’कोडमंत्र’च्या सुरुवातीला एक हजार प्रती छापण्यात आल्या. काही महिन्यांतच त्याची पहिली आवृत्ती संपली. ‘अ फ्यू गुड मेन’ या इंग्रजी नाटकावर कोडमंत्र नाटक आधारलेले असून त्यामध्ये सैनिकांची निष्ठा, त्यांची शौर्यगाथा, त्यांचे जगणे, शिस्त अशा अनेक पैलूंचा मागोवा घेण्यात आला आहे. मराठी रंगभूमीवर नवनवीन नाट्य प्रयोग करून पाहायला मुक्ता बर्वे नेहमीच उत्सुक असतात. मुक्ताने ऑक्टोबर २०१६ मध्ये नसीम सोलेमानपूर (इराणी लेखक) यांनी लिहिलेले व सिद्धेश पूरकर यांनी मराठीत अनुवादित केलेले "व्हाईट रॅबिट रेड रॅबिट" हे नाटक पुण्यातील भरत नाट्य मंदिर येथे सादर केले. जगभरातील अनेक भाषांमध्ये अनुवादित झालेल्या या नाटकाचे वैशिष्ट्य त्याच्या उत्स्फूर्त सादरीकरणात होते. दिग्दर्शक नाही, आणि संहितेचे सादरीकारणापूर्वी वाचन नाही, कलाकाराला थेट रंगमंचावर संहिता हातात मिळते, नाटकाचा एका कलाकाराला एकच प्रयोग सादर करता येतो असे या नाटकाचे स्वरूप होते. रंगमंचावर कलाकाराने संहिता वाचत वाचत कलाकार आणि प्रेक्षकांनी नाटकाचा सह-अनुभव घ्यायचा अशा कलाकारासाठी धाडसी आणि प्रेक्षकांसाठी नवख्या वाटाव्या अशा प्रयोगाचे चॅलेंज मुक्ताने अगदी सहजी पेलले.<ref name="WRRR">url=http://sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5461738112727328060&SectionId=5131376722999570563&SectionName=Features&NewsTitle=A%20real%20%E2%80%98live%E2%80%99%20theatrical%20experience{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="WRRR2">url=https://www.youtube.com/watch?v=g0h95nb5lY0</ref> ऑक्टोबर २०१६ मध्ये मुक्ताने रसिका-अनामिका प्रॉडक्शन्सतर्फे 'दीपस्तंभ' नाटक रंगभूमीवर आणले.<ref name="deepstambh">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/1770-mukta-barve-produced-new-marathi-play-deepstambh-muhurat-held {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161230025603/http://marathicineyug.com/theatre/news/1770-mukta-barve-produced-new-marathi-play-deepstambh-muhurat-held |date=2016-12-30 }}</ref> फेब्रुवारी २०१७ मध्ये ललित कला केंद्राच्या माजी विद्यार्थ्यांबरोबर, मुक्ता बर्वे यांनी, 'सखाराम बाईंडर' या विजय तेंडुलकर लिखित सुप्रसिद्ध नाटकाचे विशेष पाच प्रयोग रंगभूमीवर सादर केले.<ref name="Sakharam binder">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause-1395292/</ref> नाटकातील सर्व कलाकारांनी या प्रयोगांचे मानधन न घेता, या प्रयोगांमधून जमणारा निधी बॅकस्टेज कलाकारांना मदत निधी म्हणून दिला.<ref name="Sakharam binder2">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/2224-mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170131022150/http://marathicineyug.com/theatre/news/2224-mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause |date=2017-01-31 }}</ref> ==कारकीर्द== ===चित्रपट=== मुक्ता बर्वेची भूमिका असलेले चित्रपट : {| class="wikitable sortable" ! वर्ष ! शीर्षक ! भाषा ! भूमिका |- | २००४ | ''[[चकवा (चित्रपट)|चकवा]]'' | मराठी | सिस्टर छाया |- | २००५ | ''थांग'' | मराठी/इंग्रजी | पाहुणी कलाकार |- | rowspan="3" | २००६ | ''शेवरी'' | मराठी | पाहुणी कलाकार |- | ''ब्लाईंड गेम'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | ''माती माय'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री -यशोदा |- | २००७ | ''सावर रे'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- मुक्ता |- | rowspan="2" | २००८ | ''[[दे धक्का]]'' | मराठी | पाहुणी कलाकार |- | ''सास बहू और सेन्सेक्स'' | हिंदी | परिमल |- | rowspan="3" | २००९ | ''[[एक डाव धोबीपछाड]]'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- सुलक्षणा |- | ''[[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- सुली |- | ''सुंबरान'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- कल्याणी |- | rowspan="4" | २०१० | ''[[आघात (चित्रपट)|आघात]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- डॉक्टर |- | ''ऐका दाजिबा'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | ''थॅंक्स मा'' | हिंदी | सहाय्यक अभिनेत्री-वेश्या |- | ''[[मुंबई-पुणे-मुंबई]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- मुंबई |- | rowspan="2" | २०१२ | ''[[बदाम राणी गुलाम चोर]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- पेन्सिल |- | ''[[गोळाबेरीज (चित्रपट)|गोळाबेरीज]]'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- नंदिनी चौबळ |- | rowspan="2" | २०१३ | ''[[मंगलाष्टक वन्स मोअर]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- आरती |- | ''[[लग्न पहावे करून]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- अदिती टिळक |- | rowspan="2" |२०१४ | ''गुणाजी'' | कोकणी | प्रमुख भूमिका- धनगर स्त्री |- | ''शॉट'' | मराठी | शॉर्ट फिल्म - श्रुती |- | rowspan="3" | २०१५ | ''डबल सीट'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- मंजिरी नाईक |- | ''[[मुंबई-पुणे-मुंबई २]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- गौरी देशपांडे |- | ''हायवे- एक सेल्फी आरपार'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | rowspan="2" |२०१६ | ''गणवेश'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - इन्स्पेक्टर मीरा पाटील |- | ''वाय झेड'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- सायली |- |२०१७ | ''हृदयांतर'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - समायरा जोशी |- | rowspan="2" |२०१८ | ''आम्ही दोघी'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - अम्मी |- |''मुंबई-पुणे-मुंबई ३'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- गौरी देशपांडे |- | rowspan="4" | २०१९ | ''बंदिशाळा'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- जेलर माधवी सावंत |- |वेडिंगचा शिनेमा |मराठी |प्रमुख भूमिका-उर्वी |- |Smile Please |मराठी |प्रमुख भूमिका- नंदिनी जोशी |- |''वाय/ Y'' |''मराठी'' |''Mumbai Film Festival २०१९ मध्ये प्रदर्शित (चित्रपटगृहात प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत )'' |- |२०२० |देवी |हिंदी |शॉर्ट फिल्म- सहाय्यक अभिनेत्री- आरझू |- |''२०२१'' |''चंद सांसे'' |''हिंदी'' |''शॉर्ट फिल्म-प्रमुख भूमिका- राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात प्रदर्शित'' |- | rowspan="3" |''२०२२'' |''वाय/ Y'' |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - डॉ आरती देशमुख |- |आपडी थापडी |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - पार्वती पाटील |- |एकदा काय झालं |''मराठी'' |पाहुणी कलाकार-डॉ. सानिया |- | rowspan="3" |२०२४ |''अलिबाबा आणि चाळिशीतले चोर'' |''मराठी'' |सुमित्रा |- |नाच ग घुमा |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - राणी |- |रावसाहेब |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |- |२०२५ |आनंदडोह |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |- |२०२५ |असंभव |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |} ===दूरचित्रवाणी=== मुक्ता बर्वे यांचे दूरचित्रवाणीवर प्रदर्शित झालेले कार्यक्रम : {| class="wikitable sortable" ! वर्ष ! कार्यक्रमाचे नाव ! भूमिकेचे नाव ! टिप्पणी |- |१९९९ |घडलंय बिघडलंय |​चंपा | |- |१९९९ |पिंपळपान | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |बंधन | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |बुवा आले | |सहाय्यक भूमिका |- | |चित्तचोर | |सहाय्यक भूमिका |- | |मी एक बंडू | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |[[आभाळमाया]] |वर्षा निमकर |सहाय्यक भूमिका |- |२००१ |[[श्रीयुत गंगाधर टिपरे]] |योगिता |सहाय्यक भूमिका |- |२००३ |इंद्रधनुष्य | |सहाय्यक भूमिका |- |२००६ |अग्निशिखा |कलिका |मुख्य भूमिका |- |२०१०-११ |[[अग्निहोत्र (मालिका)|अग्निहोत्र]] |मंजुळा श्रीपाद अग्निहोत्री |मुख्य भूमिका |- |२०१० |आम्ही मराठी पोरं हुशार |सूत्रसंचालिका | |- |२०११ |[[लज्जा (मालिका)|लज्जा]] |ॲड. मीरा पटवर्धन |सहाय्यक भूमिका |- |२०११ |[[मधु इथे अन् चंद्र तिथे (मालिका)|मधु इथे अन् चंद्र तिथे]] |गौरी |सहाय्यक भूमिका |- |२०१२ |[[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] |राधा काळे |मुख्य भूमिका |- |२०१३ |[[मला सासू हवी]] |राधा काळे |पाहुणी |- |२०१४ |विनय: एक वादळ | |सहाय्यक भूमिका |- |२०१५ |झकास हिरोईन (पर्व २) |परीक्षक ​ | |- |२०१७ |[[रुद्रम् (मालिका)|रुद्रम्]] |रागिणी |मुख्य भूमिका |- |२०२१ |[[अजूनही बरसात आहे]] |मीरा देसाई |मुख्य भूमिका |} ===नाटके=== {| class="wikitable sortable" |- ! वर्ष ! नाटकाचे नाव ! भूमिकेचे नाव ! नाटकाची भाषा |- | १९९६ | घर तिघांचे हवे | पदार्पणातील नाटक | मराठी |- | २००१ | आम्हाला वेगळे व्हायचंय | सहाय्यक अभिनेत्री | मराठी |- | rowspan="2" | २००५ | देहभान | सहाय्यक अभिनेत्री | मराठी |- | फायनल ड्राफ्ट | प्रमुख भूमिका -विद्यार्थिनी | मराठी |- | २००६ | हम तो तेरे आशिक हैं | प्रमुख भूमिका- रुक्साना साहिल | मराठी |- | २००८ | कबड्डी कबड्डी | प्रमुख भूमिका- पूर्वा | मराठी |- | २०१३ | छापा काटा | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका - मैत्रेयी भागवत | मराठी |- | २०१४ | रंग नवा | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका | मराठी |- | rowspan="2" |२०१५ | लव्ह बर्ड्‌स | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- देविका | मराठी |- | इंदिरा | निर्माती |मराठी |- | rowspan="2" |२०१६ | कोडमंत्र | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- अहिल्या देशमुख | मराठी |- | दीपस्तंभ | निर्माती | मराठी |- | rowspan="2" | २०१७ | सखाराम बाईंडर | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- चंपा | मराठी |- |धाई अक्षर प्रेम के |निर्माती |मराठी |- |२०१८ |चॅलेंज |निर्माती |मराठी |- | rowspan="2" |''२०२२'' |प्रिय भाई , एक कविता हवी आहे |प्रमुख भूमिका- सुनीताबाई |मराठी |- |चारचौघी |प्रमुख भुमिका - विद्या |मराठी |} === इतर कार्य === बर्वेने कथाकथनाचे कामही केलेले आहे. {| class="wikitable" |+मुक्ताचं वाचिक अभिनयातील काम !साल !शीर्षक !भाषा !टिप्पणी |- |२०२० | अॅडिक्ट |मराठी | गुन्हेगारी - ऑडिओ बुक - कथाकथन |- |२०२० | व्हायरस पुणे |मराठी | विज्ञानकथा - ऑडिओ बुक - कथाकथन |- |२०२१ |६१ मिनिट |मराठी |लघुकथा - ऑडिओ बुक - कथाकथन |} ==पुरस्कार आणि प्रशंसा== मुक्ता बर्वे ही एक भारतीय अभिनेत्री आणि निर्माती आहे जी मुख्यत्वे मराठी चित्रपट, दूरदर्शन आणि रंगमंचावर  दिसते. तिला अनेक पुरस्कार प्राप्त झाले आहेत, ज्यात सात महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार, दोन फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार, सहा संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, दोन झी चित्र गौरव पुरस्कार आणि सात झी नाट्य गौरव पुरस्कारांचा समावेश आहे. बर्वेने आपल्या करिअरची सुरुवात मराठी रंगभूमीवरील नाटकं आणि दूरदर्शन मालिकांमधून केली. 'देहभान' या नाटकासाठी तिला २००३ मध्ये झी नाट्य गौरव पुरस्कारांतर्गत आशादायक नवोदित पुरस्कार आणि २००५ मध्ये सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला. २००४ मध्ये तिने 'चकवा' या चित्रपटातून चित्रपटसृष्टीत पदार्पण केले, ज्यासाठी तिला महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कारांतर्गत आशादायक नवोदित पुरस्कार मिळाला. त्यानंतरच्या वर्षांत तिने 'हम तो तेरे आशिक हैं', 'फायनल ड्राफ्ट' आणि 'कबड्डी कबड्डी' या व्यावसायिक नाटकांमधील भूमिकांसाठी राज्य पुरस्कारांतर्गत तीन वेळा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार जिंकला. 'फायनल ड्राफ्ट' मधील शैक्षणिक अयशस्वी झालेल्या विद्यार्थिनीच्या भूमिकेसाठी तिला खूप प्रशंसा मिळाली आणि संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, महाराष्ट्र टाइम्स सन्मान आणि दोन झी नाट्य गौरव पुरस्कारांसह सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाले. बर्वेने 'जोगवा' (२००९) या चित्रपटात ग्रामीण भारतातील धार्मिक अंधश्रद्धांवर आधारित जोगतिणिची भूमिका साकारली, ज्यासाठी तिला पहिला महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार मिळाला, तसेच संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, झी चित्र गौरव पुरस्कार आणि मिफ्ता मिळाले. २०११ मध्ये, बर्वेला 'आघात' चित्रपटात डॉक्टरच्या भूमिकेसाठी पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला. तिने २०१३ मध्ये 'छापा काटा' या नाटकाच्या निर्मिती गृहाची स्थापना केली, ज्यामध्ये तिने अभिनयही केला आणि तिला दीनानाथ मंगेशकर पुरस्कार आणि संस्कृती कला दर्पण पुरस्कारांतर्गत सर्वोत्कृष्ट नाटक पुरस्कार मिळाला. 'डबल सीट' (२०१५) मध्ये सरळ, मध्यमवर्गीय विमा एजंटच्या भूमिकेसाठी तिला फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार, महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार आणि झी चित्र गौरव पुरस्कार मिळाले. या चित्रपटाने तिला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री म्हणून तिचा पहिला 'महाराष्ट्राचा फेव्हरेट कोण' पुरस्कार मिळवून दिला, त्यासाठी आठ नामांकने मिळाली. 'स्माईल प्लीज' साठी तिला दुसरा फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला आणि २०१९ मध्ये 'बंदिशाळा' साठी सातवा राज्य पुरस्कार मिळाला. या पुरस्कारांव्यतिरिक्त, बर्वेला मराठी रंगभूमीतील कर्तृत्वासाठी संगीत नाटक अकादमीने उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्काराने सन्मानित केले. === '''<u>फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार</u>''' === फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्ट कर्तृत्वासाठी टाइम्स ग्रुपद्वारे वार्षिक दिले जाणारे पुरस्कार आहेत। {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |मुंबई-पुणे-मुंबई २ |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१८ |ह्रदयांतर |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१९ |स्माईल प्लीज |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०२२ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री (समालोचक) |नामांकित | |- |२०२२ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |} === '''<u>महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार</u>''' === महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्ट सिनेमाई कर्तृत्वासाठी महाराष्ट्र शासनाद्वारे वार्षिक दिले जाणारे पुरस्कार आहेत {| class="wikitable sortable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००५ |चकवा |सर्वोत्कृष्ट नवोदित |जिंकला | |- |२००६ |हम तो तेरे आशिक हैं |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- | rowspan="2" |२००७ |फायनल ड्राफ्ट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |कबड्डी कबड्डी |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२००९ |जोगवा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१९ |बंदिशाळा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''<u>महाराष्ट्र टाइम्स सन्मान</u>''' === {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००६ |फायनल ड्राफ्ट |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२००७ |कबड्डी कबड्डी |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१७ |कोडमंत्र |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''<u>महाराष्ट्राचा फेव्हरेट कोण?</u>''' === हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्टतेचा सन्मान करण्यासाठी मराठी दूरदर्शन वाहिनी झी टॉकीजद्वारे सादर केले जातात {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०११ |मुंबई-पुणे-मुंबई |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१२ |बदाम राणी गुलाम चोर |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१४ |मंगळाष्टक वन्स मोअर |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१५ |डबल सीट |आवडती अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |मुंबई-पुणे-मुंबई २ |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१७ |ह्रदयांतर |नामांकित |नामांकित | |- |२०१८ |आम्ही दोघी |आवडती सहाय्यक अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१९ |बंदिशाळा |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०२१ |डबल सीट |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |} === <u>प्लॅनेट मराठी फिल्म आणि ओटीटी पुरस्कार</u> === {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |} === <u>सकाळ प्रीमियर पुरस्कार</u> === {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०१९ |स्माईल प्लीज |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |} === संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार === संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार दरवर्षी अर्चना नेवरेकर फाऊंडेशनद्वारे मराठी चित्रपट, दूरदर्शन आणि नाट्य क्षेत्रातील सन्मान म्हणून प्रदान केले जातात. {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००७ |फाइनल ड्राफ्ट |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२००९ |जोगवा |सर्वोत्तम अभिनेत्री |जिंकला | |- | rowspan="2" |२०१४ |छापा काटा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- | |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- | rowspan="2" |२०१७ |कोडमंत्र |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- | |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''इतर विशेष पुरस्कार''' === {| class="wikitable" |- ! साल !! चित्रपट/ नाटक !! पुरस्कार !! विभाग/ नामांकने !! निकाल |- | २००९ | rowspan="5" {{n/a}} | संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार | उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्कार | {{won}}<ref name=thehindu>{{cite web |url=http://www.thehindu.com/arts/sangeet-natak-akademi-announces-ustad-bismillah-khan-yuva-puraskars-for-2009/article514205.ece |title=Sangeet Natak Akademi announces Ustad Bismillah Khan Yuva Puraskars for 2009 |author=Special Correspondent |work=The Hindu |accessdate=30 October 2015}}</ref> |- | २०११ | राजा परांजपे फेस्टिव्हल पुरस्कार | तरुणाई सन्मान पुरस्कार | {{won}}<ref name=tarunaisanman>{{cite web |url=http://www.dnaindia.com/mumbai/report-raja-paranjape-festival-kicks-off-in-pune-1532793 |title=Raja Paranjape festival kicks off in Pune |date=17 April 2011 |work=dna |accessdate=30 October 2015}}</ref> |- | २०१२ | ॲड फिझ | विशेष उपलब्धी पुरस्कार | {{won}} |- | २०१४ | आय.बी.एन. लोकमत | उद्याची प्रेरणा पुरस्कार <small>(नाटक आणि सिनेमा)</small> | {{won}}<ref>{{cite web |url=http://www.free-press-release.com/news-ibn-lokmat-presents-prerna-awards-2014-1393583933.html |title=News: IBN-Lokmat presents Prerna Awards 2014 |work=Free Press Release}}</ref> |- | rowspan="4"| २०१६ | महाराष्ट्र वन | सावित्री सन्मान <small>(सिनेमा)</small> | {{won}}<ref name=savitrisan>{{cite web |url=https://twitter.com/Maharashtra1tv/status/707185145116106752 |title=महाराष्ट्र1 felecitating Mukta Barve |work=Twitter |accessdate=9 March 2016}}</ref> |- | ''छापा काटा'' | लोकमत महाराष्ट्रियन ऑफ द ईयर | नाटक विभाग | {{won}}<ref name="lmmofy">{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=5bdIaM2OQIA |title=Lokmat Maharashtrian Of The Year 2016 |publisher=Lokmat |date=1 April 2016 |accessdate=30 April 2016}}</ref> |- | {{n/a}} | निळू फुले सन्मान २०१६ | वर्षातील बुद्धिमान अभिनेत्री पुरस्कार | {{won}}<ref name=niluphulesanman>{{cite web |url=https://twitter.com/ColorsMarathi/status/758668154008637440 |title=Nilu Phule Sanman 2016 |publisher=Twitter |date=28 July 2016 |accessdate=29 July 2016}}</ref> |- | {{n/a}} | पु. ल. पुरस्कार | तरुणाई सन्मान पुरस्कार | {{won}}<ref name=pulawards>{{cite web |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Pu-La-awards-for-Ameen-Sayani-Mirasdar/articleshow/55320773.cms |title=Pu La awards for Ameen Sayani, Mirasdar - Times of India |accessdate=17 November 2016}}</ref> |- | २०१७ | ''कोडमंत्र'' | लोकमत महाराष्ट्रियन ऑफ द इयर | नाटक विभाग | {{nom}}<ref name=lkmt2017>{{cite web |url=http://lmoty.lokmat.com/lmotywinner_2017.php |title=लोकमत महाराष्ट्रीयन ऑफ द इयर - २०१७, |website=lmoty.lokmat.com |accessdate=13 May 2017}}</ref> |- | २०१८ | {{n/a}} | लोकसत्ता तरुण तेजांकित | कला / चित्रपट विभाग | {{won}}<ref name=loksattatenjakit>{{cite web |url=https://www.loksatta.com/mumbai-news/loksatta-tarun-tejankit-award-1655006/ |title=समाजासाठी प्रेरणा ठरणाऱ्या 'त्या' बारा जणांचा 'लोकसत्ता तरुण तेजांकित' पुरस्काराने गौरव |date=31 March 2018 |accessdate=16 November 2018}}</ref> |- | २०१८ | {{n/a}} | प्रियदर्शिनी अ‍ॅकॅडमी ग्लोबल पुरस्कार | स्मिता पाटील पुरस्कार - सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री | {{won}}<ref>{{cite web |url=http://www.lokmat.com/marathi-cinema/swargiya-smita-patil-award-2018-honored-mukta-barve/ |title=मुक्ता बर्वेला 'स्वर्गीय स्मिता पाटील स्मृती पुरस्कार २०१८'जाहीर |last=Lokmat |date=12 December 2018 |website=Lokmat |accessdate=17 December 2018}}</ref> |- |२०२० | {{n/a}} |सावित्रीबाई फुले पुणे युनिव्हर्सिटी |युवा गौरव पुरस्कार |जिंकला.<ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/mukta-barve-wins-best-actress-zee-gaurav-puraskar-2022-for-jogva-film-mrj-95-2851588/|title=Mukta barve zee gaurav|date=21 March 2022|website=Loksatta|language=Marathi|url-status=live|access-date=2021-10-01}}</ref> |- |२०२२ |N/A |झी गौरव पुरस्कार |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री २०००-२२ |जिंकला.<ref name=":0" /> |} * आय.बी.एन. लोकमत या दूरचित्रवाणी वाहिनीचा प्रेरणा पुरस्कार : २०१४ * ’आघात’साठी [[पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव]]ामध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२०११ * ’मुंबई-पुणे-मुंबई’साठी पुणे इंटरनॅशनल फिल्म फेस्टिव्हलचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२०१० * [[संगीत नाटक अकादमी]] (नवी दिल्ली)चा नाट्यक्षेत्रासाठीचा उस्ताद बिस्मिल्लाखान युवा पुरस्कार:२००९ * ’जोगवा’साठी [[महाराष्ट्र सरकार]]चा वर्षातील उत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२००८-०९ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र सरकारचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र टाइम्सचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा झी कंपनीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ <ref name="मराठी मूव्ही वर्ल्ड">{{स्रोत बातमी | title = मराठी अ‍ॅक्ट्रेस मुक्ता बर्वेज् अवॉर्ड्‌ज | दुवा = http://www.मराठीmovieworld.com/artistprofile/mukta-barve-award.php | प्रकाशक = मराठी मूव्ही वर्ल्ड | अ‍ॅक्सेसदिनांक = ३० जुलै, इ.स. २०१० | भाषा = इंग्लिश }}{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * फायनल ड्राफ्टसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा [[महाराष्ट्र टाइम्स]]चा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००५-०६ * फायनल ड्राफ्टसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा झी कंपनीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००५-०६ * हम तो तेरे आशिक हैं सारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र सरकारचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००४-०५ * फायनल ड्राफ्टसारख्या प्रायोगिक नाटकातील भूमिकेसाठी झी दूरचित्रवाणीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री अल्फा गौरव अवॉर्ड:२००४-०५ * ’चकवा’साठी, पदार्पणातच चमकणाऱ्या कलावंताला दिला जाणारा महाराष्ट्र सरकारचा २००४-०५चा पुरस्कार * ’देहभान’मधील उत्कृष्ट सहकलाकाराच्या भूमिकेसाठी झी दूरचित्रवाणीचा अल्फा गौरव पुरस्कार:२००२-०३ * ’देहभान’मधील भूमिकेसाठी, पदार्पणातच चमकणाऱ्या कलावंताला ’झी’तर्फे दिला जाणारा अल्फा गौरव पुरस्कार:२००२-०३ * ‘डबल सीट’ चित्रपटाला पाच पुरस्कार मिळाले. ==संदर्भ व नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * {{स्रोत संकेतस्थळ | दुवा = http://www.muktabarve.com/ | title = अधिकृत संकेतस्थळ | भाषा = इंग्लिश | access-date = 2010-10-30 | archive-date = 2010-09-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100929004001/http://www.muktabarve.com/ | url-status = dead }} {{DEFAULTSORT:बर्वे, मुक्ता}} [[वर्ग:मराठी चित्रपट अभिनेत्री]] [[वर्ग:मराठी नाट्यअभिनेते]] [[वर्ग:संदर्भांचे इंग्रजी-मराठी भाषांतर हवे]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] r8ddv4xzz7a5vqbfp1458iy30tyufm4 2580855 2580854 2025-06-18T07:47:07Z 88.170.35.157 /* इतर विशेष पुरस्कार */ 2580855 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट अभिनेता | पार्श्वभूमी_रंग = | नाव = मुक्ता बर्वे | चित्र = Mukta in light moments.jpg|thumb|एका प्रसन्न क्षणी मुक्ता | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = मुक्ता बर्वे | पूर्ण_नाव = मुक्ता वसंत बर्वे | जन्म_दिनांक = {{जन्म_दिनांक_आणि_वय|1979|5|17}} | जन्म_स्थान = [[चिंचवड]], [[महाराष्ट्र]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | इतर_नावे = | कार्यक्षेत्र = अभिनय, निर्मिती | राष्ट्रीयत्व ={{ध्वजचिन्ह|भारत}} [[भारत|भारतीय]] | भाषा =मराठी | कारकीर्द_काळ = २००० पासून | प्रमुख_नाटके = देहभान, फायनल ड्रॅफ्ट, कबड्डी कबड्डी, छापा काटा, कोडमंत्र | प्रमुख_चित्रपट = जोगवा, मुंबई-पुणे-मुंबई भाग १/२/३, डबलसीट | प्रमुख_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम = [[अग्निहोत्र]] [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] [[रुद्रम]] [[अजूनही बरसात आहे]] | पुरस्कार = | वडील_नाव = वसंत बर्वे | आई_नाव = विजया बर्वे | पती_नाव = | पत्नी_नाव = | अपत्ये = | संकेतस्थळ = | तळटिपा = |भावंडे=देबू बर्वे }} '''मुक्ता बर्वे''' ([[१७ मे]], [[इ.स. १९७९|१९७९]] - ) या मराठी नाट्य आणि चित्रपट सृष्टीतील एक नावाजलेल्या आणि यशस्वी अभिनेत्री आहेत. त्या मूळच्या पुण्याजवळील चिंचवड गावच्या आहेत. यांचे वडील वसंत बर्वे आणि आई शिक्षिका व नाट्यलेखिका विजया बर्वे आहेत. मुक्ताने रंगभूमीवरील बालपणापासून सुरुवात केली. चार वर्षाची असताना आईच्या ‘‘रुसू नका फुगू नका‘’ या नाटकात काम केले आणि त्यानंतर १५ व्या वर्षी नाट्यस्पर्धेच्या निमित्ताने [[रत्‍नाकर मतकरी]]ंच्या [[घर तिघांचे हवे (नाटक)|घर तिघांचे हवे]] या नाटकात भूमिका केली. मुक्ता बर्वे प्रामुख्याने [[मराठी भाषा|मराठी]] भाषिक [[मराठी चित्रपट|चित्रपट]], नाटके आणि दूरचित्रवाणी मालिकांमध्ये कामे करतात. २००० साली व्यावसायिक कारकिर्दीस सुरुवात केलेल्या मुक्ताने काही हिंदी चित्रपटांतूनही अभिनय केला आहे. त्यांनी [[पुणे विद्यापीठ|पुणे विद्यापीठाच्या]] ललित कला केंद्रमधून नाट्यशास्त्राची पदवी मिळवली आहे. बर्वे यांनी अनेक यशस्वी नाटक, मालिका आणि चित्रपटांतून काम केले आहे. यासाठी त्यांना अनेक पुरस्कार मिळाले. [[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]] ह्या २००९ सालच्या मराठी चित्रपटामधील भूमिकेसाठी बर्वे यांना पुरस्कार देखील मिळाले.<ref name="सकाळ२०१००७३०">{{स्रोत बातमी | आडनाव = भुते | पहिलेनाव = वैशाली | title = खास भेट : मुक्ता बर्वे | दुवा = http://www.esakal.com/esakal/20100610/5151435078614260296.htm | अ‍ॅक्सेसदिनांक = ३० जुलै २०१० | प्रकाशक = [[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]] | दिनांक = १० जून २०१० | भाषा = मराठी | archive-date = 2013-01-02 | archive-url = https://archive.today/20130102201540/http://www.esakal.com/esakal/20100610/5151435078614260296.htm | url-status = dead }}</ref> २०१२ मध्ये [[झी मराठी]] प्रदर्शित झालेल्या [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] या मालिकेत राधा देसाई ही मध्यवर्ती भूमिका बर्वे यांनी केली होती. 1999 मध्ये तिने घडले बिगडले या शोद्वारे मराठी दूरचित्रवाणीवर पदार्पण केले. आम्हाला वेगाचे (२००१) या मराठी नाटकातून तिने मराठी रंगभूमीवर पदार्पण केले. 2002 मध्ये तिने चकवा या चित्रपटातून मराठी चित्रपटात पदार्पण केले. थांग (2006), माती माये (2007), सवार रे (2007), सास बहू और सेन्सेक्स (2008), सुंबरन (2009) आणि एक डाव धोबीपछाड (2009) या चित्रपटांमध्ये तिच्या कामाचे कौतुक झाले. 2009 चा जोगवा हा चित्रपट तिच्या कारकिर्दीत टर्निंग पॉईंट ठरला, ज्याने तिला बॅक टू बॅक हिट चित्रपट दिले: मुंबई-पुणे-मुंबई (2010), आघात (2009), बदाम रानी गुलाम चोर (2012), लग्न पाहावे करुण (2013). ), मंगलाष्टक वन्स मोअर (2013), डबल सीट (2015) आणि मुंबई-पुणे-मुंबई 2 (2015). अग्निहोत्र (2009-2010) आणि एक लग्नाची दुनिया गोश्ता (2012) हे शो तिच्या दूरचित्रवाणी कारकीर्दीतील महत्त्वाचे भाग आहेत. तिच्या थिएटर कारकिर्दीतील फायनल ड्राफ्ट (2005), देहभान (2005), कबड्डी कबड्डी (2008) आणि छपा काटा (2013) ही तिची काही प्रसिद्ध नाटके आहेत. 2015 मध्ये, ती तीन यशस्वी चित्रपटांचा भाग बनली ज्यात हायवे, डबल सीट आणि मुंबई-पुणे-मुंबई 2 यांचा समावेश आहे. 2016 मध्ये, ती YZ आणि गणवेश या दोन मराठी चित्रपटांमध्ये दिसली. बर्वे यांच्याकडे रसिका प्रॉडक्शन नावाचे प्रोडक्शन हाऊस देखील आहे, ज्या अंतर्गत त्यांनी नाटकांची निर्मिती केली आहे: छापा काटा, लव्हबर्ड्स (2015) आणि इंदिरा (2015), रंग नवा हा थिएटर-आधारित कविता कार्यक्रम, ज्यामध्ये त्या स्वतःच्या काही कविता सादर करतात. आणि इतर काही. सध्या, ती रसिका प्रॉडक्शनच्या बॅनरखाली कोडमंत्र (2016) नावाच्या नाटकात अभिनय आणि निर्मिती करत आहे. मुक्ताला भारताची जेसिका अल्बा म्हणून देखील ओळखले जाते कारण त्यांच्या दिसण्यात आणि चित्रपटाच्या निवडीतील काही समानता. == शिक्षण आणि कौटुंबिक पार्श्वभूमी== बर्ने यांचा जन्म पुण्याजवळच्या [[चिंचवड]] येथे १९७९ साली झाला. त्यांचे वडील वसंत बर्वे [[टेल्को]] कंपनीत नोकरी करीत होते. आई विजया बर्वे या शिक्षिका तसेच नाट्यलेखिका होत्या.<ref name="Zee">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.ozee.com/shows/home-minister-swapna-gruh-lakshmiche/video/home-minister-episode-1342-august-14-2015-full-episode.html|शीर्षक=होम मिनिस्टर - भाग १३४२|दिनांक=१४ ऑगस्ट २०१५|प्रकाशक=[[झी मराठी]]|title=संग्रहित प्रत|accessdate=2016-11-30|archive-date=2016-10-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20161021003353/http://www.ozee.com/shows/home-minister-swapna-gruh-lakshmiche/video/home-minister-episode-1342-august-14-2015-full-episode.html|url-status=dead}}</ref>. मुक्ता यांचा मोठा भाऊ देबू बर्वे व्यावसायिक कलाकार आहे तसेच त्याने लहानपणी काही चित्रपटातून भूमिका केल्या आहेत. मूळचा लाजाळू आणि बुजरा स्वभाव{{संदर्भ हवा}} कमी व्हावा यासाठी मुक्ताच्या आई विजया बर्वे यांनी ''रुसू नका फुगू नका'' हे बालनाट्य लिहिले, यात भित्रा ससा आणि परी राणी अश्या दुहेरी भूमिका मुक्ताने साकारल्या. या प्रकारे वयाच्या चौथ्या वर्षी मुक्ताचे रंगभूमीवर पदार्पण झाले. दहावीच्या परीक्षेनंतर [[घर तिघांचे हवे (नाटक)|घर तिघांचे हवे]] या [[रत्‍नाकर मतकरी]] लिखित नाटकात मुक्ताने भूमिका साकारली. या नंतर त्यांनी रंगभूमीवर कारकीर्द करायचे ठरविले. त्यांनी इयत्ता ११ आणि १२वीचे शिक्षण पुण्यातील [[एस.पी. कॉलेज]]मध्ये घेतले. यानंतर ललित कला केंद्र, [[सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ]] येथे नाट्य शास्त्र विषयात पदवी घेतली <ref name="loksatta2016">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/videos/vivalaunj/401940/mukta-barve-talks-about-lalit-kala-kendra-theater-education/|title=मुक्ता बर्वे त्यांच्या ललित कला केंद्र येथिल शिक्षण व नाट्य शास्त्र पदवी बद्दलचे अनुभव व्यक्त करताना.|प्रकाशक=लोकसत्ता डॉट कॉम.}}</ref>. नाट्यशास्त्रातील पदवी प्राप्त केल्यावर लगेच मुक्ता मुंबईत आल्या. २००० सालापासून त्या मुंबईत वास्तव्यास आहेत <ref name= "loksatta muktayan">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/viva-news/viva-lounge-mukta-barve-401029/|title=मुक्तायन|दिनांक=१४ मार्च २०१४|प्रकाशक=लोकसत्ता .कॉम}}</ref>. ==अभिनय कारकीर्द == === १९९९ ते २००७ : नाटक, मालिका आणि चित्रपटात पदार्पण === इ. १०वीच्या परीक्षेनंतर, टेल्को कंपनीतील स्पर्धेसाठी बसवलेल्या, रत्‍नाकर मतकरी लिखित ''घर तिघांचे हवे'' या नाटकातून बर्वेने एक भूमिका साकारली. १९९८ साली [[घडलंय बिघडलंय]] या मालिकेतून तिने दूरचित्रवाणीमालिकांमध्ये पदार्पण केले. खेडवळ अश्या चंपाची भूमिका तिने साकारली. त्यानंतर ''पिंपळपान'' (१९९८), ''बंधन'' (१९९८), ''बुवा आला'' (१९९९), ''चित्त चोर'' (१९९९), ''मी एक बंडू'' (१९९९), [[आभाळमाया]] (१९९९), [[श्रीयुत गंगाधर टिपरे]] (२००१) आणि [[इंद्रधनुष्य]] (२००३) या मालिकांमधून मुक्ताने छोट्या भूमिका साकारल्या <ref name= "TOI news">{{स्रोत बातमी|title=परफॉर्मिंग आर्ट्‌स 'पदवी हळुूहळू आकार घेत आहे.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune-times/Performing-arts-degree-slowly-taking-centre-stage/articleshow/26707.cms|प्रकाशक=द टाइम्स ऑफ इंडिया.|दिनांक=१७ जून २००३}}</ref>. २००१ मध्ये सुयोगच्या [[आम्हाला वेगळे व्हायचंय]] या नाटकातून तिला व्यावसायिक नाटकात काम करण्याची पहिली संधी मिळाली. २००४ साली [[चकवा (चित्रपट)|चकवा]] या चित्रपटातून बर्वेने मराठी चित्रपटसृष्टीत पहिल्यांदा काम केले. चकवा चित्रपटातील भूमिकेसाठी महाराष्ट्र राज्य शासनाचा ''उत्कृष्ट पदार्पण अभिनेत्री'' तिला पुरस्कार मिळाला. २००५मध्ये [[अमोल पालेकर|अमोल पालेकरांच्या]] [[थांग (चित्रपट)|थांग]] या मराठी आणि इंग्लिश द्वैभाषिक सिनेमात बर्वेची छोटी भूमिका होती. याच वर्षी ''देहभान'' आणि ''फायनल ड्राफ्ट'' या दोन व्यावसायिक नाटकांमधून तिने काम केले <ref name= "dehabhan">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/lokrang-news/yugdharma-marathi-natak-1113407/|title=बेभान करणारं.. देहभान!|दिनांक=१४ जून २०१५|प्रकाशक=लोकसत्ता डॉट कॉम}}</ref>. "फायनल ड्राफ्ट" मध्ये तिने विद्यार्थिनीची भूमिका केली होती. २००५ साली, ''देहभान'' साठी ''उत्कृष्ट पदार्पण अभिनेत्री'' आणि ''उत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री''चा अल्फा गौरवचा पुरस्कार बर्वेला मिळाला. प्रायोगिक नाटकासाठीचा उत्कृष्ट अभिनेत्रीचा अल्फा गौरव २००५चा पुरस्कार तिला यांना ''फायनल ड्राफ्ट'' साठी मिळाला. याशिवाय तिला २००६चा महाराष्ट्र टाइम्स पुरस्कार आणि २००८चा झी गौरव पुरस्कार दिले गेले.<ref name="mukta website">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.muktabarve.com/biography.html|title=मुक्ता बर्वे अधिकृत संकेतस्थळ|दिनांक=११ नोव्हेंबर २०१५|accessdate=2016-11-30|archive-date=2017-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105123903/http://www.muktabarve.com/biography.html|url-status=dead}}</ref>. यापुढे [[शेवरी (चित्रपट)|शेवरी]] (२००६), [[ब्लाइंड गेम (मराठी चित्रपट)|ब्लाइंड गेम]] (२००६) आणि [[मातीमाय (चित्रपट)|मातीमाय]] (२००६) या चित्रपटातून बर्वेने छोट्या भूमिका साकारल्या. त्याच वर्षी तिने [[अग्निशिखा (दूरचित्रवाणीमालिका)|अग्निशिखा]] या दूरचित्रवाणीमालिकेत मध्यवर्ती भूमिका केली. २००६ साली बर्वेने ''हम तो तेरे आशिक है'' या व्यावसायिक नाटकात ''रुकसाना साहिल'' या मुस्लिम मुलीची प्रमुख भूमिका केली. या नाटकात रुकसाना, अनिल प्रधान ([[जितेंद्र जोशी]]) या हिंदू मुलाच्या प्रेमात पडते आणि ते लग्न करतात अशी कथा आहे. या भूमिकेसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्काराने मुक्ताला सन्मानित करण्यात आले. २००७ साली [[सावर रे (चित्रपट)|सावर रे]] या चित्रपटात मुक्ताने याच नावाने भूमिका साकारली. पुढे जितेंद्र पाटील यांच्या ''कबड्डी कबड्डी'' या व्यावसायिक नाटकात कबड्डीपटूची भूमिका साकारली. या नाटकात एका कबड्डीपटूची खेळाविषयीची महत्त्वाकांक्षा आणि तिच्या वडिलांचा ([[विनय आपटे]]) तिला अमेरिकेला स्थायिक होण्याचा आग्रह यातील संघर्ष दाखविला आहे. या भूमिकेसाठी बर्वेला २००७ सालच्या राज्य सरकार तसेच महाराष्ट्र टाइम्स पुरस्कार आणि २००८ साली झी गौरव सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री हे पुरस्कार मिळाले.<ref name="mukta website"/>.[[चित्र:Mukta Barve.jpeg|इवलेसे|मुंबई-पुणे-मुंबई मधील मुक्ता |डावे]] === २००८ ते २०११ : जोगवा आणि मुंबई- पुणे- मुंबईचे यश === बर्वेने २००८ साली [[दे धक्का]] या मराठी आणि [[सास बहू और सेन्सेक्स]] या हिंदी चित्रपटातून छोट्या भूमिका केल्या. २००९ साली [[एक डाव धोबीपछाड]] आणि [[सुंबरान (चित्रपट)|सुंबरान]] या मराठी चित्रपटांतून बर्वेने सहाय्यक अभिनेत्री म्हणून भूमिका केल्या. त्यानंतर राजीव पाटील दिग्दर्शित, २००९ सालच्या [[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]] या चित्रपटाने बर्वेला यश मिळवून दिले <ref name="jogawa TOI">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३ २०१७|title=मुक्ता बर्वे आपली कार विकायचा विचार करीत आहेत का?|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Is-Mukta-Barve-planning-to-sell-her-car/articleshow/47551303.cms}}</ref> यात महाराष्ट्रातील आणि कर्नाटकातील जोगते आणि जोगतिणींच्या दुःखद जीवनाच्या पार्श्वभूमीवर तायप्पा ([[उपेंद्र लिमये]]) आणि सुली (मुक्ता बर्वे) यांच्या प्रेमकथेचे कथानक आहे. या चित्रपटाने २००८ चे अनेक राष्ट्रीय पुरस्कार मिळवले. बर्वेने साकारलेली सुलीची भूमिका तिच्या कारकिर्दीतला महत्त्वाचा टप्पा म्हणून मानली जाते <ref name= "Jogawa challenge">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर २, इ.स. २००९|title=ठळक प्रयत्न: जोगवा|दुवा=http://archive.indianexpress.com/news/bold-attempt-jogwa/522836/}}</ref>. बर्वेने या चित्रपटासाठी छायाचित्रे, लेख आणि प्रत्यक्ष जोगतिणींच्या आयुष्याचे जवळून निरीक्षण करून या भूमिकेचा अभ्यास केला. बर्वेने या चित्रपटातील अनेक प्रसंगांमध्ये केवळ डोळ्यांच्या भाषेतून प्रेम, दुःख, संघर्ष ​ या भावना चितारल्या आहेत. या भूमिकेसाठी बर्वेला २००९ च्या राज्य शासनाच्या सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला. याशिवाय तिला याच वर्षी [[संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार|संगीत नाटक अकादमी]]च्या ''उस्ताद बिस्मिल्ला खान युवा पुरस्कार'' सुद्धा मिळाला.<ref name="Sangeet natak academy award">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै १४ २०१०|title=संगीत नाटक अकादमीने २००९ सलाची उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्कारांची घोषणा केली.|दुवा=http://www.thehindu.com/arts/sangeet-natak-akademi-announces-ustad-bismillah-khan-yuva-puraskars-for-2009/article514205.ece}}</ref>. २०१० मध्ये [[थॅंक्स मा]] या हिंदी चित्रपटात बर्वेने लक्ष्मी नावाच्या वेश्येची भूमिका साकारली. ''जोगवा'' नंतर २०१०मध्ये प्रदर्शित झालेल्या [[सतीश राजवाडे]] दिग्दर्शित [[मुंबई-पुणे-मुंबई]] चित्रपटाने पुन्हा एकदा बर्वेला यश मिळवून दिले. या चित्रपटातून बर्वे आणि [[स्वप्नील जोशी|स्वप्निल जोशी]] यांनी जोडीने काम केले आहे.<ref name="MPM">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जून १० २०१०| title=रोमान्स |दुवा=http://archive.indianexpress.com/news/romance-in-the-air/631013/}}</ref> मुंबईची मुलगी लग्नासाठी मुलाला पाहायला पुण्याला येते आणि एका दिवसाच्या त्यांच्या भेटीत ते एकमेकांच्या प्रेमात पडतात अशी या चित्रपटाची कथा आहे. या चित्रपटात बर्वे आणि जोशी यांच्या सहज अभिनय केला आहे तसेच आणि दोन्ही शहरांच्या स्वभाव वैशिष्ट्यांचे अचूक चित्रण केले आहे. या चित्रपटातील अभिनयानंतर बर्वे आणि जोशी यांच्या जोडीची तुलना [[शाहरुख खान|शाहरूख खान]] आणि [[काजोल]]च्या जोडीशी केली जाते.<ref name="MPM Swapnil and Mukta">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३ २०१७|title=स्वप्निल आणि मुक्ता प्रखर अभिनय!|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Swwapnil-and-Muktas-intense-chemistry/articleshow/48386831.cms}}</ref> २०१० मधील [[अग्निहोत्र (मालिका)|अग्निहोत्र]] या दूरचित्रवाणीमालिकेतली ''मंजुळा श्रीपाद अग्निहोत्री'' ही भूमिका बर्वेने केली.<ref name="mukta in ELDG">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मार्च ७, इ.स. २०१४|title=मुक्त संवाद. मुक्ता बर्वेशी!|दुवा=http://www.loksatta.com/mumbai-news/loksatta-viva-lounge-with-mukta-barve-in-thane-today-394511/}}</ref>. २०१० मधील [[विक्रम गोखले]] दिग्दर्शित [[आघात (मराठी चित्रपट)|आघात]] या चित्रपटातील डॉ. स्मिता देशमुख ही भूमिकासुद्धा लक्षवेधी ठरली. यासाठी बर्वेला पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव पुरस्कार (२०११) मध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला. राजा परांजपे चित्रपट महोत्सव २०११मध्ये मराठी चित्रपट सृष्टीतील योगदानाबद्दल मुक्ताला तरुणाई सन्मान देण्यात आला.<ref name="Aghat1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १४ २०११|title=मुक्ताला तरुणाई सन्मान पुरस्कार.|दुवा=http://www.sakaaltimes.com/sakaaltimesbeta/20110114/4897010558338744242.htm}}</ref><ref name="Aghat2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=डिसेंबर २७, इ.स. २०१०|title=पसंतीला 'आघात'|दुवा=http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/7169608.cms|accessdate=2016-12-03|archive-date=2010-12-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20101230172428/http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/7169608.cms|url-status=dead}}</ref> === २०१२ ते २०१४ : एका लग्नाची दुसरी गोष्ट आणि इतर नाटक व चित्रपट === बर्वे आणि स्वप्निल जोशी यांनी २०१२ मध्ये झी मराठी वरील सतीश राजवाडे दिग्दर्शित [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] या मालिकेतून काम केले.<ref name="ELDG1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title='स्वप्निल-मुक्ता' पुन्हा एकत्र|दुवा=http://zeenews.india.com/marathi/news/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%80/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B2-%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BE-%E0%A4%8F%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0-/23113}}</ref> एका जाहिरात कंपनीत काम करणारी राधा महेश देसाई (बर्वे) आणि सॉफ्टवेर अभियंता असलेला घनःश्याम काळे (जोशी) घरच्यांच्या दबावाला कंटाळून कॉन्ट्रॅक्ट मॅरेज करतात आणि शेवटी खरोखरीच एकमेकांच्या प्रेमात पडतात अशी या मालिकेची कथा आहे.<ref name="ELDG2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर १३, इ.स. २०१३|title=टीव्हीशी झाली आहे आभासी मैत्री|दुवा=http://www.loksatta.com/lokprabha/virtual-friendship-with-television-262140/}}</ref><ref name="ELDG3">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १०, इ.स. २०१७|title=एका लग्नाची दुसरी गोष्ठ मिनी फिल्म म्हणून प्रसारित होणार.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Eka-Lagnachi-Dusri-Goshtha-to-be-aired-as-mini-film/articleshow/18045602.cms}}</ref> <ref name="mukta in ELDG"/> ''केवळ उच्च टीआरपीच नाही तर झी मराठीच्या इतिहासातील सुवर्णपान'' या शब्दात झी टेलिफिल्म्सने मालिकेचे वर्णन केले. ''माकडाच्या हाती शॅम्पेन'' या नाटकाचे २०१२ मध्ये [[बदाम राणी गुलाम चोर]] या सतीश राजवाडे दिग्दर्शित चित्रपटात रूपांतर झाले. या चित्रपटात बर्वेने [[उपेंद्र लिमये]], [[पुष्कर श्रोत्री]] आणि [[आनंद इंगळे]] यांच्या बरोबर काम केले. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]ने मुक्ताच्या अभिनयाचा ''मुक्ताने पेन्सिलचे पात्र चोखपणे वठविले आहे!'' या शब्दात वर्णन केले.<ref name="BRGC">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै २०, इ.स. २०१२|title=बदाम राणी गुलाम चोर चित्रपट पुनरावलोकन!|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Badam-Rani-Gulam-Chor/movie-review/15074898.cms}}</ref> २०१३ साली, बर्वेने [[गिरीश जोशी]] यांच्या बरोबर [[टोराँटो]]मध्ये प्रसिद्ध अशा ''फायनल ड्राफ्ट'' या नाटकाच्या प्रयोगात काम केले.<ref name="Mukta in Toranto">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १२, इ.स. २०१७|title=टोरंटोमधील चाहत्यांचे मनोरंजन करण्यासाठी मुक्ता|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Muktas-to-entertain-fans-in-Toronto/articleshow/16136480.cms}}</ref> २०१३ हे मुक्तासाठी यशस्वी वर्ष होते. या वर्षी आपल्या ''रसिका प्रॉडक्शन्स'' या कंपनीद्वारे बर्वेने नाट्य निर्मितीत प्रवेश केला. या कंपनीचे नाव बर्वेने [[रसिका जोशी]] या आपल्या अभिनेत्री मैत्रिणीच्या नावाने ठेवले आहे.<ref name="Rasika productions">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर १०, इ.स. २०१५|title=मुक्ता निर्मितीतही.|दुवा=http://maharashtratimes.indiatimes.com/interview/mukta-barve/articleshow/49294812.cms|accessdate=2016-12-03|archive-date=2015-12-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20151223103252/http://maharashtratimes.indiatimes.com/interview/mukta-barve/articleshow/49294812.cms|url-status=dead}}</ref><ref name="Mukta starts her own production house">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १०, इ.स. २०१७|title=मुक्ता बर्वे ने रसिका जोशी यांच्या नावावर प्रॉडक्शन हाऊस सुरू केले|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-turns-producer-with-her-production-house-named-after-Rasika-Joshi/articleshow/25653222.cms}}</ref> [[इरावती कर्णिक]]लिखित आणि समीर विद्वंस दिग्दर्शित ''छापा काटा'' या नव्या नाटकात बर्वेनेने मैत्रेयी भागवत पात्र साकारले. यातून आधुनिक मुलींचे आपल्या आईशी असलेले नातेसंबंध दर्शविलेले आहेत.<ref name="Chapa kata1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=डिसेंबर २५, इ.स. २०१३|title=रंगमंच पुनरावलोकन: छापा कटा|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/theatre/Chhapa-Kaata-Sameer-Vidwans-Reema-Mukta-Barve-Ashish-Kulkarni/articleshow/27898207.cms?}}</ref> यात काही प्रयोगांसाठी मैत्रयी भागवतच्या आईची भूमिका [[रीमा लागू]] आणि नंतर [[नीना कुलकर्णी]] यांनी साकारली.<ref name="Chapa kata">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर ८, इ.स. २०१४|title=रीनाने नाटकात नीनाची जागा घेतली.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/theatre/Neena-replaces-Reema-in-play/articleshow/44697284.cms}}</ref> या नाटकासाठी मुक्ता बर्वे आणि सहनिर्माते दिनेश पेडणेकर यांना [[दिनानाथ मंगेशकर पुरस्कार]] (२०१४ चे सर्वोत्कृष्ट नाटक) [[लता मंगेशकर]] यांच्या हस्ते मिळाला.<ref name="Mukta Award 2014">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल १४, इ.स. २०१४|title=तबला वादक झाकीर हुसेन आणि शास्त्रीय गायन पंढरीनाथ कोल्हापुरे यांना मंगेशकर पुरस्कार.|दुवा=http://www.radioandmusic.com/node/35291}}</ref><ref name="Sanskruti kaladarpan awards 2014">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मे ४, इ.स. २०१४|title=संस्कृती कलादर्पण पुरस्काराची नामांकने जाहीर.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/nominations-announced-for-sanskruti-kala-darpan-awards-488366/}}</ref> २०१३ मध्ये अजय नाईक यांचे पहिले दिग्दर्शन असलेल्या [[लग्न पहावे करून]] या चित्रपटात बर्वेने [[उमेश कामत]] बरोबर प्रेमकथा साकारली.<ref name="LPK">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १२, इ.स. २०१७|title=मुक्ता बर्वे आणि उमेश कामत यांची रॉम-कॉमची जोडी.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-and-Umesh-Kamat-team-up-for-a-Rom-Com/articleshow/19964971.cms?}}</ref> यात वधूवर सूचक मंडळ स्थापन केलेल्या अदिती टिळक या मुलीची भूमिका बर्वेने केली होती.. ''इंडियन नर्व''ने ''कामगिरीनुसार, मुक्ता एक दृढ आणि निश्चयी आदिती म्हणून आहे. तिला अपयशी होण्याची भीती असते. हे त्यातले सर्वोत्कृष्ट पात्र आहे. तिने ही भूमिका अगदी चोखपणे निभावली.'''<ref name="LPK2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर १३, इ.स. २०१३|title=लग्न पहावे करून - मराठी चित्रपट समीक्षा|दुवा=http://indiannerve.com/lagne-pahave-karun-movie-review-making-sense-of-arranged-marriages-kundali-compatibility-23456-12098/}}</ref> '''२०१३ मध्ये रेणू देसाई निर्मित [[मंगलाष्टक वन्स मोअर]] या चित्रपटातून बर्वे आणि जोशी यांनी पुन्हा एकदा बरोबर काम केले.'''<ref name="MOM">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title='स्वप्निल-मुक्ता' पुन्हा एकत्र|दुवा=http://www.sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5587397050721758160&SectionId=4724885822106096577&SectionName=Bollywood&NewsDate=20130607&NewsTitle=Mukta-Swapneel%20to%20recreate%20the%20magic!}}</ref> '''लग्नानंतर ​नवऱ्याच्या भोवती आयुष्य विणून स्वतःला विसरलेली आरती पाठक या अत्यंत भाबड्या आणि हळव्या मुलीचे चित्रण बर्वेने केले. टाईम्स ऑफ इंडियाने ''मुक्ता तिच्या कॉमिक टाइमिंग आणि संवाद फेकीत उत्कृष्ट आहे''. असे वर्णन केले.<ref name="MOM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २२, इ.स. २०१३|title=मंगलाष्टक वन्स मोअर - मराठी चित्रपट समीक्षा|'''''''''Bold text''''''दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Mangalashtak-Once-More/movie-review/26255334.cms}}</ref>'' २०१४ मध्ये मुक्ताने कवितांवर आधारित ''रंग नवा'' या कार्यक्रमाची निर्मिती केली. या मध्ये संगीतकार मिलिंद जोशी यांच्याबरोबर ज्ञात ''कवींच्या अज्ञात कविता'' या विषयावरील आणि स्वतः लिहिलेल्या काही कविता सादर केल्या.<ref name="Rang Nawa">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुन १५, इ.स. २०१४|title=रंग नवा.. तरल कवितानुभव.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/drama-review-rang-nava-602694/}}</ref> याच वर्षी [[रत्‍नाकर मतकरी]] लिखित ''शॉट'' या कथेवरून चित्रित केलेल्या लघुपटात बर्वेने श्रुती हे पात्र साकारले. मुक्ता बर्वे आणि सुप्रिया मतकरी यांच्या भूमिका असलेला हा लघुपट अनेक चित्रपट महोत्सवांतून दाखवला गेला. === २०१५-१६ : ‘डबलसीट’चे यश आणि पुढील प्रवास === २०१५ साली मुक्ताचे अत्यंत महत्त्वाचे चित्रपट प्रदर्शित झाले. यातील समीर विद्वंस दिग्दर्शित "डबलसीट" या चित्रपटात तिने [[अंकुश चौधरी]] बरोबर प्रथमच चित्रपटात काम केले.<ref name="Doubleseat">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर ३०, इ.स. २०१५|title=वर्ल्ड दूरचित्रवाणी प्रीमियर ऑफ डबल सीट.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/trade-news/marathi/World-Television-Premiere-of-Double-Seat/articleshow/49597645.cms}}</ref> रोहा सारख्या कोकणातील गावातून अमित नाईकशी (अंकुश चौधरी) लग्न झाल्यावर मुंबईत आलेल्या मंजिरीचे पात्र मुक्ताने रेखाटले.<ref name="Double seat2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै २७, इ.स. २०१५|title=मायानगरीतील स्वप्नांच्या प्रवासाची गोष्ट ‘डबल सीट’.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/double-seat-movie-music-launch-1126640/}}</ref><ref name="Double seat3">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३, इ.स. २०१७|title=डबल सीटसाठी मुक्ता बर्वेची वास्तविक जीवनाची प्रेरणा.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barves-real-life-inspiration-for-Double-Seat/articleshow/48141245.cms}}</ref> मध्यम वर्गीय नवऱ्याबरोबर चांगले आयुष्य जगण्याची आस असलेली, स्वप्ने पहायला न डगमगणारी आणि त्यासाठी प्रामाणिकपणे कष्ट करायला तयार असलेली मंजिरी मुक्ताने जिवंत केली. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]ने मुक्ताचे या शब्दांत कौतुक केले "Mukta, who too makes a return after two years, is brilliant as ever as the strong-willed, caring and accommodative wife".<ref name= "Doubleseat4">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मे ९, इ.स. २०१६|title=डबल सीट मूव्ही पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Double-Seat/movie-review/48483610.cms}}</ref> मंजिरीच्या डोळ्यातला आशावाद, आत्मविश्वास आणि निरागसता मुक्ताने रसिकांच्या मनात आपल्या अभिनयातून पोहोचवला. आपण सहज आणि नैसर्गिक अभिनयाच्या साम्राज्ञी आहोत हे या चित्रपटातून मुक्ताने पुन्हा एकदा सिद्ध केले. तिच्या ‘डबलसीट’ मधील कामासाठी तिला २०१५ आणि २०१६ सालात अनेकोत्तम पुरस्कार मिळाले. [[संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार|संस्कृती कलादर्पण]] २०१६मध्ये तिला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीसाठीचे नामांकन होते <ref name="Sanskruti kala Darpan">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल १५, इ.स. २०१६|title=संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार नामांकने: अशोक सराफ यांना जीवनगौरव पुरस्कार, फेस ऑफ द इयर स्वप्नील जोशी.|दुवा=http://marathicineyug.com/news/latest-news/811-sanskruti-kaladarpan-awards-nominations-lifetime-achievement-award-for-ashok-saraf-face-of-the-year-swwapnil-joshi|accessdate=2016-12-03|archive-date=2016-04-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160420041114/http://marathicineyug.com/news/latest-news/811-sanskruti-kaladarpan-awards-nominations-lifetime-achievement-award-for-ashok-saraf-face-of-the-year-swwapnil-joshi|url-status=dead}}</ref> तर महाराष्ट्राचा फेवरेट कोण २०१५, झी चित्र गौरव पुरस्कार २०१६, महाराष्ट्र राज्य शासनाचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री २०१६<ref name="maharashtra rajya sarkar awards">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=महाराष्ट्र राज्य फिल्म पुरस्कार|दुवा=http://divyamarathi.bhaskar.com/news/BOL-MB-53rd-maharashtra-state-film-awards-halal-and-ringan-shine-out-5313287-PHO.html?ref=np}}</ref>, मराठी फिल्मफेर २०१६ <ref name="marathi filmfare 2016">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=मराठी फिल्मफेअर पुरस्कारांमध्ये मुक्ता बर्वेने सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार जिंकला. |दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-wins-Best-Actress-at-Marathi-Filmfare/articleshow/55655872.cms}}</ref> या पुरस्कारांनी गौरविले गेले.<ref name="Doubleseat awards1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २६, इ.स. २०१५|title=झी टॉकीजच्या 'महाराष्ट्राचा फेवरेट कोण २०१५' 'पुरस्काराने मोठ्या प्रमाणात यश मिळवले.|दुवा=http://www.thehansindia.com/posts/index/2015-11-26/Zee-Talkies-Maharashtracha-Favorite-Kon-2016-Awards-a-massive-success-189044}}</ref><ref name="Doubleseat awards2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मार्च १३, इ.स. २०१६|title=झी चित्र गौरव पुरस्कारामध्ये ‘कट्यार काळजात घुसली’ ची बाजी; विजेत्यांची संपूर्ण यादी.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/list-of-zee-chitragaurav-award-winners-1214483/}}</ref> [[चित्र:Mukta Barve and Swapnil Joshi at trailer launch of Marathi film 'Mumbai Pune Mumbai 2'.jpg|thumb|मुंबई पुणे मुंबई-२ च्या ट्रेलर लॉंच सोहळ्यास मुक्ता आणि स्वप्निलची उपस्थिती]] २०१५ मध्येच, अमित त्रिवेदीच्या "हायवे- एक सेल्फी आरपार" या चित्रपटात इतर अनेक दिग्गज कलाकारांबरोबर ([[रेणुका शहाणे]], टिस्का चोप्रा, [[गिरीश कुलकर्णी]], विद्याधर जोशी) मुक्ताने काम केले. तमासगीर तरुणीची भूमिका मुक्ताने अत्यंत सहजपणे साकारली.<ref name="Highway1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=हायवे चित्रपट हा अभिनेता आणि नॉन-अ‍ॅक्टर्सचा संगम आहे|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Highway-marathi-casting/articleshow/47971181.cms}}</ref><ref name="Highway2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑगस्ट २८, इ.स. २०१५|title=हायवे चित्रपटचा आढावा: उमेश आणि गिरीश कुलकर्णी यांचा ताजा हा मराठी सिनेमा आणि एफटीआयआयचा विजय आहे.|दुवा=http://www.firstpost.com/bollywood/highway-review-umesh-and-girish-kulkarnis-latest-is-a-triumph-for-marathi-cinema-and-ftii-2411824.html}}</ref> नोव्हेंबर २०१५ मध्ये बहुप्रतिक्षित आणि बहुचर्चित अशा ‘[[मुंबई-पुणे-मुंबई]]’च्या भाग दोनमध्ये मुक्ता बर्वे आणि स्वप्निल जोशी ही जोडी पुन्हा एकदा रसिकांना पाहायला मिळाली.<ref name="MPM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल २१, इ.स. २०१६|title=मुंबई-पुणे-मुंबई २ चित्रपट पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Mumbai-Pune-Mumbai-2/movie-review/49769393.cms}}</ref><ref name="MPM2-1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २९, इ.स. २०१५|title=विनाकारण कोणत्याही चित्रपटाला हो म्हणत नाही..|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/interview-with-mukta-barve-1164704/}}</ref> पहिल्या भागातील तिची (मुंबई म्हणजे गौरी देशपांडे) आणि स्वप्निलची ( पुणे म्हणजे गौतम देशपांडे) प्रेमकथा पुढे सरकलेली पाहायला मिळाली. काहीशा गोंधळलेल्या मनस्थितीतली आणि लग्नाला होकार देण्यासाठी चाचरत असलेल्या गौरीची मुक्ताने साकारलेली भूमिका समीक्षकांना आणि रसिकांना खूप आवडली.<ref name="mukta in MPM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर १२, इ.स. २०१५|title=रिव्ह्यू : एका लग्नाची प्रॅक्टिकल गोष्ट.|दुवा=http://www.loksatta.com/moviereview-news/eka-lagnachi-practical-gosht-1159613/}}</ref> या कथेवर पुढे चित्रपट निघाला. बॉक्स ऑफिसवर या चित्रपटाने चाणगली कमाई केली.मुंबई- पुणे- मुंबई २ मधल्या कामासाठी मुक्ताला मराठी फिल्मफेअर २०१६ पुरस्काराचे सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचे नामांकन मुक्ताला होते.<ref name="nomination for MPM2 in marathi filmfare 2016">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २३, इ.स. २०१६|title=फिल्मफेअर मराठी: नामनिर्देशन जाहीर केले.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/filmfare-marathi-nominations-2016/articleshow/55576778.cms}}</ref> २०१६ मध्ये, अतुल जगदाळे दिग्दर्शित "गणवेश" या चित्रपटात [[किशोर भानुदास कदम|किशोर कदम]], [[दिलीप प्रभावळकर]], [[स्मिता तांबे]], [[गुरू ठाकूर]] यांच्या बरोबर काम केले.<ref name="MPM2-1"/> खाकी वर्दीमधल्या कर्तव्यकठोर पण मनातून माणूसपण न हरवलेल्या मीरा पाटील या पोलीस इन्स्पेक्टरची भूमिका मुक्ताने केली. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]] ने तिच्या ‘गणवेश’मधील कामाबद्दल पुढीलप्रमाणे लिहिले "Barve (who is an absolute pleasure to watch) delivers her usual balanced performance.<ref name="Ganvesh review">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जून २५, इ.स. २०१६|title=गणवेश मूव्ही आढावा.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Ganvesh/movie-review/52916677.cms}}</ref> ऑगस्ट २०१६ मध्ये मुक्ताने समीर विद्वंस दिग्दर्शित YZ या चित्रपटात सायली ही छोटी भूमिका साकारली.<ref name="Mukta in movie YZ">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै ५, इ.स. २०१६|title=‘वायझेड’मध्ये मुक्ता बर्वेची एण्ट्री.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/mukta-barve-in-yz-movie-1262110/}}</ref> या चित्रपटात तिच्याबरोबर सागर देशमुख, अक्षय टांकसाळे, पर्ण पेठे आणि [[सई ताम्हणकर]] यांच्या प्रमुख भूमिका होत्या. भूमिकेची लांबी किती आहे हे महत्त्वाचे नसून तेवढ्या छोट्या भूमिकेत सुद्धा पात्र किती समर्थपणे साकार करता येते याचा प्रत्यय मुक्ताच्या अभिनयातून नेहमीच मिळतो. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]] तिच्या YZ मधील भूमिकेविषयी " In a small role too, Mukta drives the point home with her expressions." असे वर्णन केले.<ref name="YZ movie review TOI">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑगस्ट १२, इ.स. २०१६|title=वायझेड मूव्ही पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/YZ/movie-review/53670117.cms}}</ref> === २०१७: हृदयांतर : एक महत्त्वाचा टप्पा === २०१७ मध्ये, मुक्ता, सुबोध भावे बरोबर "हृदयांतर" या चित्रपटातून समायरा जोशी या मुख्य भूमिकेत झळकल्या.<ref name="Hruadayntar">url=http://www.megamarathi.com/marathi-movies/hrudayantar-marathi-movie/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161222094429/http://www.megamarathi.com/marathi-movies/hrudayantar-marathi-movie/ |date=2016-12-22 }}</ref> फॅशन डिझायनर विक्रम फडणीस यांच्या दिग्दर्शनातील पदार्पणातल्या या चित्रपटाच्या मुहूर्ताचा शॉट शाहरुख खानच्या हस्ते झाला.<ref name="Hrudayantar SRK">url=http://www.marathimovieworld.com/news/shahrukh-khan-gives-clap-for-vikram-phadnis-marathi-film-hrudayantar.php</ref> हृदयांतर चित्रपटाचा ट्रेलर लॉंच हृतिक रोशनच्या हस्ते झाला.[[चित्र:Mukta Barve Hrudayantar.jpg|इवलेसे|हृदयांतर चित्रपटाच्या ट्रेलर लॉंच सोहळ्यातील मुक्ताची प्रसन्न मुद्रा]] <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/regional/hrithik-roshan-returns-as-krrish-in-hrudayantar-but-has-no-dialogues-4679068/|title=Hrithik Roshan returns as Krrish in Hrudayantar but has no dialogues|date=29 मे, 2017}}</ref> ऑगस्ट २०१७ पासून [[झी युवा]] वाहिनीवर प्रदर्शित झालेल्या रुद्रम मालिकेत मुक्ताची प्रमुख भूमिका आहे. अन्यायाविरुद्ध प्रतिशोध घेणाऱ्या रागिणी देसाईची भूमिका मुक्ता करते आहे. या मालिकेत तिच्याबरोबर या मालिकेत मोहन आगाशे, वंदना गुप्ते, सतीश राजवाडे, संदीप पाठक, किरण करमरकर इ. दिग्गज कलाकार तिच्याबरोबर काम करीत होते. भय आणि रहस्यमय कथानक असलेली ही मालिका प्रेक्षकांना खूप आवडली.  फेब्रुवारी २०१८मध्ये प्रदर्शित झालेल्या "[[Aamhi Doghi|आम्ही दोघी]]" या चित्रपटात मुक्ता बर्वे आणि प्रिया बापट यांच्या प्रमुख भूमिका होत्या. [[गौरी देशपांडे|गौरी देशपांडें]]<nowiki/>च्या "पाऊस आला मोठा" या लघुकथेवर आधारित या चित्रपटात मुक्ताने अमलाचं पात्र साकारलं. कमी शिक्षण घेतलेल्या, अनाथ आणि अत्यंत कमी वयात खूप काही सोसलेल्या, धीरगंभीर, अंतर्बाह्य शांतता पावलेल्या अमलाचंपात्र मुक्ताने अतिशय अप्रतिमरित्या उभे केले. [[महाराष्ट्र टाइम्स]] ने मुक्ताच्या अभिनयाचा उल्लेख पुढील वाक्यात केला आहे. "केवळ आपल्या चेहऱ्यावरच्या भावांतून, नुसत्या अस्तित्त्वाने आणि मिळालेल्या मोजक्या फुटेजमधून मनात घर करणाऱ्या मुक्ता बर्वेच्या "अम्मी"ला अधिक मार्क द्यायला हवेत." मार्च 2018 मध्ये, मुक्ताला चित्रपट श्रेणीतील [[लोकसत्ता]] तरुण तेजंकित पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/mumbai/loksatta-tarun-tejankit-award-1655006/|title=समाजासाठी प्रेरणा ठरणाऱ्या ‘त्या’ बारा जणांचा ‘लोकसत्ता तरुण तेजांकित’ पुरस्काराने गौरव|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> मुंबई-पुणे-मुंबई या चित्रमालेतला [[मुंबई पुणे मुंबई ३ (चित्रपट)|मुंबई-पुणे-मुंबई 3]] डिसेंबर २०१८ रोजी प्रकाशित झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/mumbai-pune-mumbai-3-teaser-swapnil-joshi-and-mukta-barves-chemistry-and-humorous-act-promises-a-light-hearted-affair/articleshow/66082239.cms|title='Mumbai Pune Mumbai 3' teaser: Swapnil Joshi and Mukta Barve's chemistry and humorous act promises a light-hearted affair - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> तिच्या चित्रपटातील सहजतेचे आणि पडद्यावरील सुंदर वावराबद्दल टाइम्स ऑफ इंडियाने कौतुक  केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/mumbai-pune-mumbai-2-the-swapnil-joshi-and-mukta-barve-starrer-clocks-three/articleshow/66586759.cms|title='Mumbai-Pune-Mumbai 2': The Swapnil Joshi and Mukta Barve starrer clocks three - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> २०१९ मध्ये मुक्ताने तीन चित्रपटांमध्ये काम केले. दिग्दर्शनात पदार्पण केलेल्या [[सलील कुलकर्णी]] दिग्दर्शित "वेडिंगचा शिनेमा" मध्ये रुचा इनामदार, शिवराज वायचळ आणि इतरांसोबत दिसली होती. तिने उर्वी नावाच्या महत्त्वाकांक्षी चित्रपट निर्मात्याची भूमिका साकारली.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/wedding-cha-shinema-mukta-barve-kick-starts-films-promotions/articleshow/68792447.cms|title='Wedding Cha Shinema': Mukta Barve kick-starts films promotions - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> त्यानंतर तिने मिलिंद लेले दिग्दर्शित "बंदिशाळा" चित्रपटात [[शरद पोंक्षे]], [[प्रवीण तरडे]] आणि इतर अनेकांसोबत काम केले. या चित्रपटात तिने माधवी सावंत नामक एका कडक पोलीस अधिकारीची भूमिका साकारली होती.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/marathi-actress-mukta-barve-new-marathi-movie-bandishala-1893303/|title=कर्तव्यदक्ष महिला तुरुंग अधिकार्‍याच्या भूमिकेत मुक्ता बर्वे|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> तिच्या अभिनयाची समीक्षकांनी प्रशंसा केली होती " The whole responsibility of taking the story forward lies on the shoulders of Mukta, who handles it like a pro." <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/bandishalas-trailer-focuses-on-womens-issues/articleshow/69386609.cms|title=Bandishala's trailer focuses on women's issues - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> या चित्रपटासाठी मुक्ताला महाराष्ट्र राज्य शासनाचा २०१९चा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/unreleased-films-strike-gold-at-state-film-awards/articleshow/69517421.cms|title=Unreleased films strike gold at state film awards - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> तिचा तिसरा चित्रपट होता विक्रम फडणीस दिग्दर्शित  'स्माइल प्लीज' ज्यात तिने [[ललित प्रभाकर]] आणि [[प्रसाद ओक]] यांच्याबरोबर काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/vikram-phadniss-next-with-mukta-barve-to-be-titled-smile-please/articleshow/68219298.cms|title=Vikram Phadnis's next with Mukta Barve to be titled 'Smile Please' - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> स्मृतिभ्रंशाने ग्रासलेल्या फोटोग्राफर नंदिनी जोशी या स्रीचा प्रवास मुक्ताने सशक्त अभिनयाने रसिकांसमोर आणला. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]च्या मिहीर भणगे यांनी पुढील शब्दात मुक्ताच्या अभिनयाचे कौतुक केले. "Mukta portrays the strong-headedness and vulnerability of Nandini with aplomb".<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/smile-please/movie-review/70292680.cms|title=|url-status=live}}</ref> === २०२१-२०२२​ : अजूनही बरसात आहे === २०२०-२०२१ मध्ये संपूर्ण जगाला कोरोनाने ग्रासल्यामुळे एकूणच चित्रपट, नाटक आणि मनोरंजन माध्यमांना खूप मोठा आर्थिक फटका बसला. या काळात बर्वेने कथावाचन, नाट्य शिबिरे आणि कथाकथन या रूपात काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://balranjankendra.org/programs/theatre-workshop/|title=Theatre Workshop|date=2015-10-06|website=Balranjan Kendra Pune|language=en-US|access-date=2021-10-01}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.facebook.com/Tea4Theatre/photos/a.219038888913431/701304524020196/|title=Tea 4 Theatre - Online theatre workshop with Mukta Barve !! Link for registration bit.ly/SSMCMuktaBarve {{!}} Facebook|website=www.facebook.com|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.storytel.com/in/en/narrators/378258-Mukta-Barve|title=Narrator - Mukta Barve - Storytel|website=www.storytel.com|language=EN|access-date=2021-10-01}}</ref> बर्वेने २०२१ मध्ये चित्रीकरणांना सुरुवात झालेल्या सोनी मराठी वरील "अजूनही बरसात आहे<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2021-11-21|title=Ajunahi Barsaat Aahe|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ajunahi_Barsaat_Aahe&oldid=1056329931|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>" या मालिकेतून दूरचित्रवाणीमालिकांमध्ये पुन्हा काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/mukta-barve-and-umesh-kamat-upcoming-serial-ajunhi-barsat-aahe-coming-soon-avb-95-2494024/|title=‘अजूनही बरसात आहे’, मुक्ता आणि उमेश झळकणार छोट्या पडद्यावर|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> २०२२ हे वर्ष बर्वे साठी खूप महत्वाचे होते. २०००-२०२२ ह्या कारकिर्दीतील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री म्हणून झी मराठीने बर्वेला झी गौरव पुरस्कार दिला. <ref>{{https://pipanews.com/mukta-barves-best-actress-award-at-zee-maha-gaurav-ceremony-zee-marathi-mahagaurav-awards-best-actress-award-mukta-barve/.}}</ref> बहुप्रतीक्षित Y सिनेमा जुन २०२२ मध्ये चित्रपटगृहांमध्ये झळकला आणि मान्यवर आणि प्रेक्षकांनी प्रशंसा केली. Y हा स्त्रीभ्रूणहत्या या विषयावर थरारपट आहे.<ref>{{https://www.cinestaan.com/reviews/y-the-film-49929}}</ref> रंगमंचावर देखील ५ वर्षांनंतर बर्वेने पुनर्पदार्पण केले. प्रिय भाई , एक कविता हवी आहे या अभिवाचनाच्या कार्यक्रमातून मुक्ताने सुनीताबाईंची भूमिका साकारली.<ref>{{https://www.news18.com/news/movies/mukta-barve-returns-to-stage-with-the-play-titled-priya-bhai-ek-kavita-havi-ahe-5335525.html}}</ref> पु. लं च्या पुण्यातील मालती माधव या निवासस्थानी देखील याचा विशेष प्रयोग झाला. जयवंत दळवी लिखित आणि चंद्रकांत कुलकर्णी दिग्दर्शित "चारचौघी" या नाटकाचे पुन्हा नवीन संचातील प्रयोग सुरू झाले ज्यात रोहिणी हट्टंगडी, पर्ण पेठे, कादंबरी कदम आणि मुक्ता बर्वे प्रमुख भूमिकेत आहेत.<ref>{{https://india.postsen.com/entertainment/137633/Actress-mukta-barve-comeback-with-marathi-play-charchaughi-mhrn.html}}</ref> === नाट्यनिर्मिती, इतर भूमिका, कार्य आणि पुरस्कार === नाटक, सिनेमा आणि मालिकांबरोबर मुक्ताचे अन्य कार्यसुद्धा महत्त्वाचे आहे. २०१० मध्ये मुक्ताने "आम्ही मराठी पोरं हुशार" या कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन, तर २०१२ च्या झी मराठी गौरव पुरस्काराचे सूत्रसंचालन स्वप्निल जोशीं रोबर केले.<ref name="100 years of marathi cinema">url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report-zee-gaurav-celebrates-100-years-of-indian-cinema-1658617</ref> २०१२ मध्ये सुयोग ग्रुपची मुक्ता स्वप्निलबरोबर ब्रँड ॲंबेसिडर होती.<ref name="Suyog">url=http://www.loksatta.com/vruthanta-news/swapnil-joshi-mukta-barve-brand-ambassador-of-suyog-group-5252/</ref> ७ डिसेंबर २०१४ मध्ये विनय आपटेंच्या प्रथम स्मृती दिनानिमित्त मुक्ताने [[लोकसत्ता]]मध्ये विनय आपटेंच्या काही आठवणी लिहिल्या.<ref name="Mukta writes about Vinay Apte">url=http://www.loksatta.com/lokrang-news/vinay-apte-in-mukta-barves-memory-1048570/</ref> तसेच विनय एक वादळ या कार्यक्रमात कबड्डी कबड्डी या नाटकातील तिचा विनय आपटेंबरोबरचा प्रवेश सादर केला.<ref name="Vinay Apte memories">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/actor-vinay-apte-birth-anniversary-celebrated-616403/</ref> ९X झकास हिरोईन सीझन २ मध्ये मुक्ताने स्पर्धेचे परीक्षकपद भूषविले.<ref name="zakas heroine season2">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/jhakkas-heroine-season-2-1129059/</ref> मुक्ताचे प्राणिप्रेमदेखील सर्वश्रुत आहे. २०१५ मध्ये इतर कलाकारांबरोबर मुक्ताने अ‍ॅनिमल्स मॅटर या NGO च्या "पक्षी वाचवा" उपक्रमात भाग घेतला.<ref name="Mukta's love for the animals">url=http://www.loksatta.com/mumbai-news/marathi-actor-become-active-for-birds-save-1189699/</ref> आंतरराष्ट्रीय महिला दिनानिमित्त [[लोकसत्ता]] वृत्तपत्राने भरवलेल्या "कर्ती करविती" या दोन दिवसाच्या चर्चासत्राचे उद‌घाटन करण्याचा मान मुक्ता बर्वे यांना मिळाला.<ref name="karti karwiti">url=http://indianexpress.com/article/cities/mumbai/maharashtra-with-its-progressive-outlook-is-a-better-place-for-women/</ref> उदघाटनाच्या भाषणातील मुक्ताने प्रकट केलेले विचार तिच्या प्रगल्भ व्यक्तिमत्त्वाची साक्ष देतात.<ref name="loksatta karti karwiti">url=https://www.youtube.com/watch?v=ovxk6BaEoQE</ref><ref name="mukta's poem shodh">url=http://www.loksatta.com/ls-diwali2015-news/poem-7-1196994/</ref> २०१६ मध्ये [[लोकमत]] महाराष्ट्रियन ऑफ द इयर (मराठी थिएटर मधील मुक्ताच्या कार्यासाठी) आणि जुलै २०१६ मध्ये निळू फुले चतुरस्र अभिनेत्री पुरस्काराने मुक्ताला गौरविले गेले.<ref name="Nilu Phule sanman 2016">url=https://twitter.com/ColorsMarathi/status/758668154008637440</ref> महाराष्ट्र वन चॅनेलच्या महिलादिन विशेष "सावित्री सन्मान २०१६" सोहळ्यात मुक्ताला तिच्या सिनेक्षेत्रातील योगदानाबद्दल पुरस्कराने गौरविले गेले.<ref name="Savitri sanman 2016">url=https://www.youtube.com/watch?v=WwnEnL0H8dE&t=4830s</ref> मुक्ताचा सन्मान करताना श्री. वामन केंद्रे यांनी "Mukta is most talented girl around us. मुक्ता महाराष्ट्राला, भक्ती बर्वेनंतर पडलेलं स्वप्न आहे" या शब्दात गौरविले.<ref name="Savitri sanman 2016"/> नोव्हेंबर २०१६ मध्ये पुलोत्सव २०१६ तर्फे मुक्ताचा तरुणाई सन्मान पुरस्कार देऊन गौरव करण्यात आला.<ref name="Pulotsaw 2016">url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Pu-La-awards-for-Ameen-Sayani-Mirasdar/articleshow/55320773.cms</ref> [[चित्र:कोडमंत्र नाटकात वकिलाच्या भूमिकेत मुक्ता .jpg|इवलेसे|कोडमंत्र नाटकात वकिलाच्या भूमिकेत मुक्ता|डावे]] मुक्ताने व्यावसायिक रंगभूमीवर मोजक्या नाटकांत कामे करून रंगभूमीवरील आपले अस्तित्त्व कायम ठेवले. २०१५ आणि १६ मध्ये तिने काही नाटकांची निर्मिती केली. २०१५ साली संस्पेंस थ्रिलर प्रकारातील लव्हबर्ड्‌स मध्ये काहीशी नकारात्मक छटा असलेली देविका तिने साकारली.<ref name="Lovebirds">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/lovebirds-marathi-drama-1103671/</ref> २०१५ मध्ये रत्‍नाकर मतकरी लिखित "इंदिरा" या नाटकाची निर्मिती केली.  २०१६ मध्ये, भारतीय सैन्याच्या पार्श्वभूमीवरचे "कोडमंत्र" हे नाटक मुक्ताने रंगभूमीवर आणले. या नाटकातील सैनिकी कायदातज्ज्ञ अहिल्या देशमुखचे पात्र मुक्ताने साकारले.<ref name="Codeमंत्र">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/1298-mukta-barve-s-marathi-play-code-मंत्र-opens-from-18-june-2016{{मृत दुवा|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> त्याचे प्रयोग सुरू असतानाच या नाटकावर आधारित एका पुस्तकाची निर्मिती करावी, असा विचार तिच्या मनात आला व तिने ‘कोडमंत्र’ या नावानेच एक पुस्तक तयार केले. नुकत्याच झालेल्या नाटकाच्या दीडशेव्या प्रयोगाला त्याचे प्रकाशन करण्यात आले. सैनिकांच्या आयुष्यावरील ‘कोडमंत्र’ या नाटकाच्या टीमने या नाटकावर आधारलेल्या पुस्तकाच्या विक्रीतून जमा झालेली रक्कम सैनिक कल्याण निधीला देण्यात येत आहेत. सुरुवातीला मुक्ता बर्वे अणि तिच्या टीमने ५१००० रुपये महाराष्ट्र राज्याच्या सैनिक कल्याण निधीसाठी दिले आहेत. ’कोडमंत्र’च्या सुरुवातीला एक हजार प्रती छापण्यात आल्या. काही महिन्यांतच त्याची पहिली आवृत्ती संपली. ‘अ फ्यू गुड मेन’ या इंग्रजी नाटकावर कोडमंत्र नाटक आधारलेले असून त्यामध्ये सैनिकांची निष्ठा, त्यांची शौर्यगाथा, त्यांचे जगणे, शिस्त अशा अनेक पैलूंचा मागोवा घेण्यात आला आहे. मराठी रंगभूमीवर नवनवीन नाट्य प्रयोग करून पाहायला मुक्ता बर्वे नेहमीच उत्सुक असतात. मुक्ताने ऑक्टोबर २०१६ मध्ये नसीम सोलेमानपूर (इराणी लेखक) यांनी लिहिलेले व सिद्धेश पूरकर यांनी मराठीत अनुवादित केलेले "व्हाईट रॅबिट रेड रॅबिट" हे नाटक पुण्यातील भरत नाट्य मंदिर येथे सादर केले. जगभरातील अनेक भाषांमध्ये अनुवादित झालेल्या या नाटकाचे वैशिष्ट्य त्याच्या उत्स्फूर्त सादरीकरणात होते. दिग्दर्शक नाही, आणि संहितेचे सादरीकारणापूर्वी वाचन नाही, कलाकाराला थेट रंगमंचावर संहिता हातात मिळते, नाटकाचा एका कलाकाराला एकच प्रयोग सादर करता येतो असे या नाटकाचे स्वरूप होते. रंगमंचावर कलाकाराने संहिता वाचत वाचत कलाकार आणि प्रेक्षकांनी नाटकाचा सह-अनुभव घ्यायचा अशा कलाकारासाठी धाडसी आणि प्रेक्षकांसाठी नवख्या वाटाव्या अशा प्रयोगाचे चॅलेंज मुक्ताने अगदी सहजी पेलले.<ref name="WRRR">url=http://sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5461738112727328060&SectionId=5131376722999570563&SectionName=Features&NewsTitle=A%20real%20%E2%80%98live%E2%80%99%20theatrical%20experience{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="WRRR2">url=https://www.youtube.com/watch?v=g0h95nb5lY0</ref> ऑक्टोबर २०१६ मध्ये मुक्ताने रसिका-अनामिका प्रॉडक्शन्सतर्फे 'दीपस्तंभ' नाटक रंगभूमीवर आणले.<ref name="deepstambh">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/1770-mukta-barve-produced-new-marathi-play-deepstambh-muhurat-held {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161230025603/http://marathicineyug.com/theatre/news/1770-mukta-barve-produced-new-marathi-play-deepstambh-muhurat-held |date=2016-12-30 }}</ref> फेब्रुवारी २०१७ मध्ये ललित कला केंद्राच्या माजी विद्यार्थ्यांबरोबर, मुक्ता बर्वे यांनी, 'सखाराम बाईंडर' या विजय तेंडुलकर लिखित सुप्रसिद्ध नाटकाचे विशेष पाच प्रयोग रंगभूमीवर सादर केले.<ref name="Sakharam binder">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause-1395292/</ref> नाटकातील सर्व कलाकारांनी या प्रयोगांचे मानधन न घेता, या प्रयोगांमधून जमणारा निधी बॅकस्टेज कलाकारांना मदत निधी म्हणून दिला.<ref name="Sakharam binder2">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/2224-mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170131022150/http://marathicineyug.com/theatre/news/2224-mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause |date=2017-01-31 }}</ref> ==कारकीर्द== ===चित्रपट=== मुक्ता बर्वेची भूमिका असलेले चित्रपट : {| class="wikitable sortable" ! वर्ष ! शीर्षक ! भाषा ! भूमिका |- | २००४ | ''[[चकवा (चित्रपट)|चकवा]]'' | मराठी | सिस्टर छाया |- | २००५ | ''थांग'' | मराठी/इंग्रजी | पाहुणी कलाकार |- | rowspan="3" | २००६ | ''शेवरी'' | मराठी | पाहुणी कलाकार |- | ''ब्लाईंड गेम'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | ''माती माय'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री -यशोदा |- | २००७ | ''सावर रे'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- मुक्ता |- | rowspan="2" | २००८ | ''[[दे धक्का]]'' | मराठी | पाहुणी कलाकार |- | ''सास बहू और सेन्सेक्स'' | हिंदी | परिमल |- | rowspan="3" | २००९ | ''[[एक डाव धोबीपछाड]]'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- सुलक्षणा |- | ''[[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- सुली |- | ''सुंबरान'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- कल्याणी |- | rowspan="4" | २०१० | ''[[आघात (चित्रपट)|आघात]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- डॉक्टर |- | ''ऐका दाजिबा'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | ''थॅंक्स मा'' | हिंदी | सहाय्यक अभिनेत्री-वेश्या |- | ''[[मुंबई-पुणे-मुंबई]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- मुंबई |- | rowspan="2" | २०१२ | ''[[बदाम राणी गुलाम चोर]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- पेन्सिल |- | ''[[गोळाबेरीज (चित्रपट)|गोळाबेरीज]]'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- नंदिनी चौबळ |- | rowspan="2" | २०१३ | ''[[मंगलाष्टक वन्स मोअर]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- आरती |- | ''[[लग्न पहावे करून]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- अदिती टिळक |- | rowspan="2" |२०१४ | ''गुणाजी'' | कोकणी | प्रमुख भूमिका- धनगर स्त्री |- | ''शॉट'' | मराठी | शॉर्ट फिल्म - श्रुती |- | rowspan="3" | २०१५ | ''डबल सीट'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- मंजिरी नाईक |- | ''[[मुंबई-पुणे-मुंबई २]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- गौरी देशपांडे |- | ''हायवे- एक सेल्फी आरपार'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | rowspan="2" |२०१६ | ''गणवेश'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - इन्स्पेक्टर मीरा पाटील |- | ''वाय झेड'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- सायली |- |२०१७ | ''हृदयांतर'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - समायरा जोशी |- | rowspan="2" |२०१८ | ''आम्ही दोघी'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - अम्मी |- |''मुंबई-पुणे-मुंबई ३'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- गौरी देशपांडे |- | rowspan="4" | २०१९ | ''बंदिशाळा'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- जेलर माधवी सावंत |- |वेडिंगचा शिनेमा |मराठी |प्रमुख भूमिका-उर्वी |- |Smile Please |मराठी |प्रमुख भूमिका- नंदिनी जोशी |- |''वाय/ Y'' |''मराठी'' |''Mumbai Film Festival २०१९ मध्ये प्रदर्शित (चित्रपटगृहात प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत )'' |- |२०२० |देवी |हिंदी |शॉर्ट फिल्म- सहाय्यक अभिनेत्री- आरझू |- |''२०२१'' |''चंद सांसे'' |''हिंदी'' |''शॉर्ट फिल्म-प्रमुख भूमिका- राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात प्रदर्शित'' |- | rowspan="3" |''२०२२'' |''वाय/ Y'' |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - डॉ आरती देशमुख |- |आपडी थापडी |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - पार्वती पाटील |- |एकदा काय झालं |''मराठी'' |पाहुणी कलाकार-डॉ. सानिया |- | rowspan="3" |२०२४ |''अलिबाबा आणि चाळिशीतले चोर'' |''मराठी'' |सुमित्रा |- |नाच ग घुमा |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - राणी |- |रावसाहेब |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |- |२०२५ |आनंदडोह |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |- |२०२५ |असंभव |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |} ===दूरचित्रवाणी=== मुक्ता बर्वे यांचे दूरचित्रवाणीवर प्रदर्शित झालेले कार्यक्रम : {| class="wikitable sortable" ! वर्ष ! कार्यक्रमाचे नाव ! भूमिकेचे नाव ! टिप्पणी |- |१९९९ |घडलंय बिघडलंय |​चंपा | |- |१९९९ |पिंपळपान | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |बंधन | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |बुवा आले | |सहाय्यक भूमिका |- | |चित्तचोर | |सहाय्यक भूमिका |- | |मी एक बंडू | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |[[आभाळमाया]] |वर्षा निमकर |सहाय्यक भूमिका |- |२००१ |[[श्रीयुत गंगाधर टिपरे]] |योगिता |सहाय्यक भूमिका |- |२००३ |इंद्रधनुष्य | |सहाय्यक भूमिका |- |२००६ |अग्निशिखा |कलिका |मुख्य भूमिका |- |२०१०-११ |[[अग्निहोत्र (मालिका)|अग्निहोत्र]] |मंजुळा श्रीपाद अग्निहोत्री |मुख्य भूमिका |- |२०१० |आम्ही मराठी पोरं हुशार |सूत्रसंचालिका | |- |२०११ |[[लज्जा (मालिका)|लज्जा]] |ॲड. मीरा पटवर्धन |सहाय्यक भूमिका |- |२०११ |[[मधु इथे अन् चंद्र तिथे (मालिका)|मधु इथे अन् चंद्र तिथे]] |गौरी |सहाय्यक भूमिका |- |२०१२ |[[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] |राधा काळे |मुख्य भूमिका |- |२०१३ |[[मला सासू हवी]] |राधा काळे |पाहुणी |- |२०१४ |विनय: एक वादळ | |सहाय्यक भूमिका |- |२०१५ |झकास हिरोईन (पर्व २) |परीक्षक ​ | |- |२०१७ |[[रुद्रम् (मालिका)|रुद्रम्]] |रागिणी |मुख्य भूमिका |- |२०२१ |[[अजूनही बरसात आहे]] |मीरा देसाई |मुख्य भूमिका |} ===नाटके=== {| class="wikitable sortable" |- ! वर्ष ! नाटकाचे नाव ! भूमिकेचे नाव ! नाटकाची भाषा |- | १९९६ | घर तिघांचे हवे | पदार्पणातील नाटक | मराठी |- | २००१ | आम्हाला वेगळे व्हायचंय | सहाय्यक अभिनेत्री | मराठी |- | rowspan="2" | २००५ | देहभान | सहाय्यक अभिनेत्री | मराठी |- | फायनल ड्राफ्ट | प्रमुख भूमिका -विद्यार्थिनी | मराठी |- | २००६ | हम तो तेरे आशिक हैं | प्रमुख भूमिका- रुक्साना साहिल | मराठी |- | २००८ | कबड्डी कबड्डी | प्रमुख भूमिका- पूर्वा | मराठी |- | २०१३ | छापा काटा | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका - मैत्रेयी भागवत | मराठी |- | २०१४ | रंग नवा | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका | मराठी |- | rowspan="2" |२०१५ | लव्ह बर्ड्‌स | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- देविका | मराठी |- | इंदिरा | निर्माती |मराठी |- | rowspan="2" |२०१६ | कोडमंत्र | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- अहिल्या देशमुख | मराठी |- | दीपस्तंभ | निर्माती | मराठी |- | rowspan="2" | २०१७ | सखाराम बाईंडर | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- चंपा | मराठी |- |धाई अक्षर प्रेम के |निर्माती |मराठी |- |२०१८ |चॅलेंज |निर्माती |मराठी |- | rowspan="2" |''२०२२'' |प्रिय भाई , एक कविता हवी आहे |प्रमुख भूमिका- सुनीताबाई |मराठी |- |चारचौघी |प्रमुख भुमिका - विद्या |मराठी |} === इतर कार्य === बर्वेने कथाकथनाचे कामही केलेले आहे. {| class="wikitable" |+मुक्ताचं वाचिक अभिनयातील काम !साल !शीर्षक !भाषा !टिप्पणी |- |२०२० | अॅडिक्ट |मराठी | गुन्हेगारी - ऑडिओ बुक - कथाकथन |- |२०२० | व्हायरस पुणे |मराठी | विज्ञानकथा - ऑडिओ बुक - कथाकथन |- |२०२१ |६१ मिनिट |मराठी |लघुकथा - ऑडिओ बुक - कथाकथन |} ==पुरस्कार आणि प्रशंसा== मुक्ता बर्वे ही एक भारतीय अभिनेत्री आणि निर्माती आहे जी मुख्यत्वे मराठी चित्रपट, दूरदर्शन आणि रंगमंचावर  दिसते. तिला अनेक पुरस्कार प्राप्त झाले आहेत, ज्यात सात महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार, दोन फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार, सहा संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, दोन झी चित्र गौरव पुरस्कार आणि सात झी नाट्य गौरव पुरस्कारांचा समावेश आहे. बर्वेने आपल्या करिअरची सुरुवात मराठी रंगभूमीवरील नाटकं आणि दूरदर्शन मालिकांमधून केली. 'देहभान' या नाटकासाठी तिला २००३ मध्ये झी नाट्य गौरव पुरस्कारांतर्गत आशादायक नवोदित पुरस्कार आणि २००५ मध्ये सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला. २००४ मध्ये तिने 'चकवा' या चित्रपटातून चित्रपटसृष्टीत पदार्पण केले, ज्यासाठी तिला महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कारांतर्गत आशादायक नवोदित पुरस्कार मिळाला. त्यानंतरच्या वर्षांत तिने 'हम तो तेरे आशिक हैं', 'फायनल ड्राफ्ट' आणि 'कबड्डी कबड्डी' या व्यावसायिक नाटकांमधील भूमिकांसाठी राज्य पुरस्कारांतर्गत तीन वेळा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार जिंकला. 'फायनल ड्राफ्ट' मधील शैक्षणिक अयशस्वी झालेल्या विद्यार्थिनीच्या भूमिकेसाठी तिला खूप प्रशंसा मिळाली आणि संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, महाराष्ट्र टाइम्स सन्मान आणि दोन झी नाट्य गौरव पुरस्कारांसह सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाले. बर्वेने 'जोगवा' (२००९) या चित्रपटात ग्रामीण भारतातील धार्मिक अंधश्रद्धांवर आधारित जोगतिणिची भूमिका साकारली, ज्यासाठी तिला पहिला महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार मिळाला, तसेच संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, झी चित्र गौरव पुरस्कार आणि मिफ्ता मिळाले. २०११ मध्ये, बर्वेला 'आघात' चित्रपटात डॉक्टरच्या भूमिकेसाठी पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला. तिने २०१३ मध्ये 'छापा काटा' या नाटकाच्या निर्मिती गृहाची स्थापना केली, ज्यामध्ये तिने अभिनयही केला आणि तिला दीनानाथ मंगेशकर पुरस्कार आणि संस्कृती कला दर्पण पुरस्कारांतर्गत सर्वोत्कृष्ट नाटक पुरस्कार मिळाला. 'डबल सीट' (२०१५) मध्ये सरळ, मध्यमवर्गीय विमा एजंटच्या भूमिकेसाठी तिला फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार, महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार आणि झी चित्र गौरव पुरस्कार मिळाले. या चित्रपटाने तिला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री म्हणून तिचा पहिला 'महाराष्ट्राचा फेव्हरेट कोण' पुरस्कार मिळवून दिला, त्यासाठी आठ नामांकने मिळाली. 'स्माईल प्लीज' साठी तिला दुसरा फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला आणि २०१९ मध्ये 'बंदिशाळा' साठी सातवा राज्य पुरस्कार मिळाला. या पुरस्कारांव्यतिरिक्त, बर्वेला मराठी रंगभूमीतील कर्तृत्वासाठी संगीत नाटक अकादमीने उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्काराने सन्मानित केले. === '''<u>फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार</u>''' === फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्ट कर्तृत्वासाठी टाइम्स ग्रुपद्वारे वार्षिक दिले जाणारे पुरस्कार आहेत। {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |मुंबई-पुणे-मुंबई २ |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१८ |ह्रदयांतर |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१९ |स्माईल प्लीज |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०२२ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री (समालोचक) |नामांकित | |- |२०२२ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |} === '''<u>महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार</u>''' === महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्ट सिनेमाई कर्तृत्वासाठी महाराष्ट्र शासनाद्वारे वार्षिक दिले जाणारे पुरस्कार आहेत {| class="wikitable sortable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००५ |चकवा |सर्वोत्कृष्ट नवोदित |जिंकला | |- |२००६ |हम तो तेरे आशिक हैं |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- | rowspan="2" |२००७ |फायनल ड्राफ्ट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |कबड्डी कबड्डी |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२००९ |जोगवा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१९ |बंदिशाळा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''<u>महाराष्ट्र टाइम्स सन्मान</u>''' === {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००६ |फायनल ड्राफ्ट |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२००७ |कबड्डी कबड्डी |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१७ |कोडमंत्र |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''<u>महाराष्ट्राचा फेव्हरेट कोण?</u>''' === हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्टतेचा सन्मान करण्यासाठी मराठी दूरदर्शन वाहिनी झी टॉकीजद्वारे सादर केले जातात {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०११ |मुंबई-पुणे-मुंबई |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१२ |बदाम राणी गुलाम चोर |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१४ |मंगळाष्टक वन्स मोअर |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१५ |डबल सीट |आवडती अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |मुंबई-पुणे-मुंबई २ |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१७ |ह्रदयांतर |नामांकित |नामांकित | |- |२०१८ |आम्ही दोघी |आवडती सहाय्यक अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१९ |बंदिशाळा |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०२१ |डबल सीट |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |} === <u>प्लॅनेट मराठी फिल्म आणि ओटीटी पुरस्कार</u> === {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |} === <u>सकाळ प्रीमियर पुरस्कार</u> === {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०१९ |स्माईल प्लीज |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |} === संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार === संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार दरवर्षी अर्चना नेवरेकर फाऊंडेशनद्वारे मराठी चित्रपट, दूरदर्शन आणि नाट्य क्षेत्रातील सन्मान म्हणून प्रदान केले जातात. {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००७ |फाइनल ड्राफ्ट |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२००९ |जोगवा |सर्वोत्तम अभिनेत्री |जिंकला | |- | rowspan="2" |२०१४ |छापा काटा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- | |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- | rowspan="2" |२०१७ |कोडमंत्र |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- | |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''इतर विशेष पुरस्कार''' === {| class="wikitable" |- ! साल !! चित्रपट/ नाटक !! पुरस्कार !! विभाग/ नामांकने !! निकाल |- | २००९ | rowspan="5" {{n/a}} | संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार | उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्कार | {{won}}<ref name=thehindu>{{cite web |url=http://www.thehindu.com/arts/sangeet-natak-akademi-announces-ustad-bismillah-khan-yuva-puraskars-for-2009/article514205.ece |title=Sangeet Natak Akademi announces Ustad Bismillah Khan Yuva Puraskars for 2009 |author=Special Correspondent |work=The Hindu |accessdate=30 October 2015}}</ref> |- | २०११ | राजा परांजपे फेस्टिव्हल पुरस्कार | तरुणाई सन्मान पुरस्कार | {{won}}<ref name=tarunaisanman>{{cite web |url=http://www.dnaindia.com/mumbai/report-raja-paranjape-festival-kicks-off-in-pune-1532793 |title=Raja Paranjape festival kicks off in Pune |date=17 April 2011 |work=dna |accessdate=30 October 2015}}</ref> |- | २०१२ | ॲड फिझ | विशेष उपलब्धी पुरस्कार | {{won}} |- | २०१४ | आय.बी.एन. लोकमत | उद्याची प्रेरणा पुरस्कार <small>(नाटक आणि सिनेमा)</small> | {{won}}<ref>{{cite web |url=http://www.free-press-release.com/news-ibn-lokmat-presents-prerna-awards-2014-1393583933.html |title=News: IBN-Lokmat presents Prerna Awards 2014 |work=Free Press Release}}</ref> |- | rowspan="4"| २०१६ | महाराष्ट्र वन | सावित्री सन्मान <small>(सिनेमा)</small> | {{won}}<ref name=savitrisan>{{cite web |url=https://twitter.com/Maharashtra1tv/status/707185145116106752 |title=महाराष्ट्र1 felecitating Mukta Barve |work=Twitter |accessdate=9 March 2016}}</ref> |- | ''छापा काटा'' | लोकमत महाराष्ट्रियन ऑफ द ईयर | नाटक विभाग | {{won}}<ref name="lmmofy">{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=5bdIaM2OQIA |title=Lokmat Maharashtrian Of The Year 2016 |publisher=Lokmat |date=1 April 2016 |accessdate=30 April 2016}}</ref> |- | {{n/a}} | निळू फुले सन्मान २०१६ | वर्षातील बुद्धिमान अभिनेत्री पुरस्कार | {{won}}<ref name=niluphulesanman>{{cite web |url=https://twitter.com/ColorsMarathi/status/758668154008637440 |title=Nilu Phule Sanman 2016 |publisher=Twitter |date=28 July 2016 |accessdate=29 July 2016}}</ref> |- | {{n/a}} | पु. ल. पुरस्कार | तरुणाई सन्मान पुरस्कार | {{won}}<ref name=pulawards>{{cite web |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Pu-La-awards-for-Ameen-Sayani-Mirasdar/articleshow/55320773.cms |title=Pu La awards for Ameen Sayani, Mirasdar - Times of India |accessdate=17 November 2016}}</ref> |- | २०१७ | ''कोडमंत्र'' | लोकमत महाराष्ट्रियन ऑफ द इयर | नाटक विभाग | {{nom}}<ref name=lkmt2017>{{cite web |url=http://lmoty.lokmat.com/lmotywinner_2017.php |title=लोकमत महाराष्ट्रीयन ऑफ द इयर - २०१७, |website=lmoty.lokmat.com |accessdate=13 May 2017}}</ref> |- | २०१८ | {{n/a}} | लोकसत्ता तरुण तेजांकित | कला / चित्रपट विभाग | {{won}}<ref name=loksattatenjakit>{{cite web |url=https://www.loksatta.com/mumbai-news/loksatta-tarun-tejankit-award-1655006/ |title=समाजासाठी प्रेरणा ठरणाऱ्या 'त्या' बारा जणांचा 'लोकसत्ता तरुण तेजांकित' पुरस्काराने गौरव |date=31 March 2018 |accessdate=16 November 2018}}</ref> |- | २०१८ | {{n/a}} | प्रियदर्शिनी अ‍ॅकॅडमी ग्लोबल पुरस्कार | स्मिता पाटील पुरस्कार - सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री | {{won}}<ref>{{cite web |url=http://www.lokmat.com/marathi-cinema/swargiya-smita-patil-award-2018-honored-mukta-barve/ |title=मुक्ता बर्वेला 'स्वर्गीय स्मिता पाटील स्मृती पुरस्कार २०१८'जाहीर |last=Lokmat |date=12 December 2018 |website=Lokmat |accessdate=17 December 2018}}</ref> |- |२०२० | {{n/a}} |सावित्रीबाई फुले पुणे युनिव्हर्सिटी |युवा गौरव पुरस्कार |विजयी <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/mukta-barve-wins-best-actress-zee-gaurav-puraskar-2022-for-jogva-film-mrj-95-2851588/|title=Mukta barve zee gaurav|date=21 March 2022|website=Loksatta|language=Marathi|url-status=live|access-date=2021-10-01}}</ref> |- |२०२२ |N/A |झी गौरव पुरस्कार |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री २०००-२२ |विजयी <ref name=":0" /> |- |२०२४ |चारचौघी |माझा पुरस्कार |सर्वोत्कृष्ठ अभिनेत्री |विजयी |} * आय.बी.एन. लोकमत या दूरचित्रवाणी वाहिनीचा प्रेरणा पुरस्कार : २०१४ * ’आघात’साठी [[पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव]]ामध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२०११ * ’मुंबई-पुणे-मुंबई’साठी पुणे इंटरनॅशनल फिल्म फेस्टिव्हलचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२०१० * [[संगीत नाटक अकादमी]] (नवी दिल्ली)चा नाट्यक्षेत्रासाठीचा उस्ताद बिस्मिल्लाखान युवा पुरस्कार:२००९ * ’जोगवा’साठी [[महाराष्ट्र सरकार]]चा वर्षातील उत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२००८-०९ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र सरकारचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र टाइम्सचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा झी कंपनीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ <ref name="मराठी मूव्ही वर्ल्ड">{{स्रोत बातमी | title = मराठी अ‍ॅक्ट्रेस मुक्ता बर्वेज् अवॉर्ड्‌ज | दुवा = http://www.मराठीmovieworld.com/artistprofile/mukta-barve-award.php | प्रकाशक = मराठी मूव्ही वर्ल्ड | अ‍ॅक्सेसदिनांक = ३० जुलै, इ.स. २०१० | भाषा = इंग्लिश }}{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * फायनल ड्राफ्टसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा [[महाराष्ट्र टाइम्स]]चा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००५-०६ * फायनल ड्राफ्टसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा झी कंपनीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००५-०६ * हम तो तेरे आशिक हैं सारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र सरकारचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००४-०५ * फायनल ड्राफ्टसारख्या प्रायोगिक नाटकातील भूमिकेसाठी झी दूरचित्रवाणीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री अल्फा गौरव अवॉर्ड:२००४-०५ * ’चकवा’साठी, पदार्पणातच चमकणाऱ्या कलावंताला दिला जाणारा महाराष्ट्र सरकारचा २००४-०५चा पुरस्कार * ’देहभान’मधील उत्कृष्ट सहकलाकाराच्या भूमिकेसाठी झी दूरचित्रवाणीचा अल्फा गौरव पुरस्कार:२००२-०३ * ’देहभान’मधील भूमिकेसाठी, पदार्पणातच चमकणाऱ्या कलावंताला ’झी’तर्फे दिला जाणारा अल्फा गौरव पुरस्कार:२००२-०३ * ‘डबल सीट’ चित्रपटाला पाच पुरस्कार मिळाले. ==संदर्भ व नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * {{स्रोत संकेतस्थळ | दुवा = http://www.muktabarve.com/ | title = अधिकृत संकेतस्थळ | भाषा = इंग्लिश | access-date = 2010-10-30 | archive-date = 2010-09-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100929004001/http://www.muktabarve.com/ | url-status = dead }} {{DEFAULTSORT:बर्वे, मुक्ता}} [[वर्ग:मराठी चित्रपट अभिनेत्री]] [[वर्ग:मराठी नाट्यअभिनेते]] [[वर्ग:संदर्भांचे इंग्रजी-मराठी भाषांतर हवे]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] p5gf3zzd5oxowk9iccul6af22p0xxfx 2580857 2580855 2025-06-18T08:06:30Z 88.170.35.157 /* इतर विशेष पुरस्कार */ 2580857 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट अभिनेता | पार्श्वभूमी_रंग = | नाव = मुक्ता बर्वे | चित्र = Mukta in light moments.jpg|thumb|एका प्रसन्न क्षणी मुक्ता | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = मुक्ता बर्वे | पूर्ण_नाव = मुक्ता वसंत बर्वे | जन्म_दिनांक = {{जन्म_दिनांक_आणि_वय|1979|5|17}} | जन्म_स्थान = [[चिंचवड]], [[महाराष्ट्र]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | इतर_नावे = | कार्यक्षेत्र = अभिनय, निर्मिती | राष्ट्रीयत्व ={{ध्वजचिन्ह|भारत}} [[भारत|भारतीय]] | भाषा =मराठी | कारकीर्द_काळ = २००० पासून | प्रमुख_नाटके = देहभान, फायनल ड्रॅफ्ट, कबड्डी कबड्डी, छापा काटा, कोडमंत्र | प्रमुख_चित्रपट = जोगवा, मुंबई-पुणे-मुंबई भाग १/२/३, डबलसीट | प्रमुख_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम = [[अग्निहोत्र]] [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] [[रुद्रम]] [[अजूनही बरसात आहे]] | पुरस्कार = | वडील_नाव = वसंत बर्वे | आई_नाव = विजया बर्वे | पती_नाव = | पत्नी_नाव = | अपत्ये = | संकेतस्थळ = | तळटिपा = |भावंडे=देबू बर्वे }} '''मुक्ता बर्वे''' ([[१७ मे]], [[इ.स. १९७९|१९७९]] - ) या मराठी नाट्य आणि चित्रपट सृष्टीतील एक नावाजलेल्या आणि यशस्वी अभिनेत्री आहेत. त्या मूळच्या पुण्याजवळील चिंचवड गावच्या आहेत. यांचे वडील वसंत बर्वे आणि आई शिक्षिका व नाट्यलेखिका विजया बर्वे आहेत. मुक्ताने रंगभूमीवरील बालपणापासून सुरुवात केली. चार वर्षाची असताना आईच्या ‘‘रुसू नका फुगू नका‘’ या नाटकात काम केले आणि त्यानंतर १५ व्या वर्षी नाट्यस्पर्धेच्या निमित्ताने [[रत्‍नाकर मतकरी]]ंच्या [[घर तिघांचे हवे (नाटक)|घर तिघांचे हवे]] या नाटकात भूमिका केली. मुक्ता बर्वे प्रामुख्याने [[मराठी भाषा|मराठी]] भाषिक [[मराठी चित्रपट|चित्रपट]], नाटके आणि दूरचित्रवाणी मालिकांमध्ये कामे करतात. २००० साली व्यावसायिक कारकिर्दीस सुरुवात केलेल्या मुक्ताने काही हिंदी चित्रपटांतूनही अभिनय केला आहे. त्यांनी [[पुणे विद्यापीठ|पुणे विद्यापीठाच्या]] ललित कला केंद्रमधून नाट्यशास्त्राची पदवी मिळवली आहे. बर्वे यांनी अनेक यशस्वी नाटक, मालिका आणि चित्रपटांतून काम केले आहे. यासाठी त्यांना अनेक पुरस्कार मिळाले. [[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]] ह्या २००९ सालच्या मराठी चित्रपटामधील भूमिकेसाठी बर्वे यांना पुरस्कार देखील मिळाले.<ref name="सकाळ२०१००७३०">{{स्रोत बातमी | आडनाव = भुते | पहिलेनाव = वैशाली | title = खास भेट : मुक्ता बर्वे | दुवा = http://www.esakal.com/esakal/20100610/5151435078614260296.htm | अ‍ॅक्सेसदिनांक = ३० जुलै २०१० | प्रकाशक = [[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]] | दिनांक = १० जून २०१० | भाषा = मराठी | archive-date = 2013-01-02 | archive-url = https://archive.today/20130102201540/http://www.esakal.com/esakal/20100610/5151435078614260296.htm | url-status = dead }}</ref> २०१२ मध्ये [[झी मराठी]] प्रदर्शित झालेल्या [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] या मालिकेत राधा देसाई ही मध्यवर्ती भूमिका बर्वे यांनी केली होती. 1999 मध्ये तिने घडले बिगडले या शोद्वारे मराठी दूरचित्रवाणीवर पदार्पण केले. आम्हाला वेगाचे (२००१) या मराठी नाटकातून तिने मराठी रंगभूमीवर पदार्पण केले. 2002 मध्ये तिने चकवा या चित्रपटातून मराठी चित्रपटात पदार्पण केले. थांग (2006), माती माये (2007), सवार रे (2007), सास बहू और सेन्सेक्स (2008), सुंबरन (2009) आणि एक डाव धोबीपछाड (2009) या चित्रपटांमध्ये तिच्या कामाचे कौतुक झाले. 2009 चा जोगवा हा चित्रपट तिच्या कारकिर्दीत टर्निंग पॉईंट ठरला, ज्याने तिला बॅक टू बॅक हिट चित्रपट दिले: मुंबई-पुणे-मुंबई (2010), आघात (2009), बदाम रानी गुलाम चोर (2012), लग्न पाहावे करुण (2013). ), मंगलाष्टक वन्स मोअर (2013), डबल सीट (2015) आणि मुंबई-पुणे-मुंबई 2 (2015). अग्निहोत्र (2009-2010) आणि एक लग्नाची दुनिया गोश्ता (2012) हे शो तिच्या दूरचित्रवाणी कारकीर्दीतील महत्त्वाचे भाग आहेत. तिच्या थिएटर कारकिर्दीतील फायनल ड्राफ्ट (2005), देहभान (2005), कबड्डी कबड्डी (2008) आणि छपा काटा (2013) ही तिची काही प्रसिद्ध नाटके आहेत. 2015 मध्ये, ती तीन यशस्वी चित्रपटांचा भाग बनली ज्यात हायवे, डबल सीट आणि मुंबई-पुणे-मुंबई 2 यांचा समावेश आहे. 2016 मध्ये, ती YZ आणि गणवेश या दोन मराठी चित्रपटांमध्ये दिसली. बर्वे यांच्याकडे रसिका प्रॉडक्शन नावाचे प्रोडक्शन हाऊस देखील आहे, ज्या अंतर्गत त्यांनी नाटकांची निर्मिती केली आहे: छापा काटा, लव्हबर्ड्स (2015) आणि इंदिरा (2015), रंग नवा हा थिएटर-आधारित कविता कार्यक्रम, ज्यामध्ये त्या स्वतःच्या काही कविता सादर करतात. आणि इतर काही. सध्या, ती रसिका प्रॉडक्शनच्या बॅनरखाली कोडमंत्र (2016) नावाच्या नाटकात अभिनय आणि निर्मिती करत आहे. मुक्ताला भारताची जेसिका अल्बा म्हणून देखील ओळखले जाते कारण त्यांच्या दिसण्यात आणि चित्रपटाच्या निवडीतील काही समानता. == शिक्षण आणि कौटुंबिक पार्श्वभूमी== बर्ने यांचा जन्म पुण्याजवळच्या [[चिंचवड]] येथे १९७९ साली झाला. त्यांचे वडील वसंत बर्वे [[टेल्को]] कंपनीत नोकरी करीत होते. आई विजया बर्वे या शिक्षिका तसेच नाट्यलेखिका होत्या.<ref name="Zee">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.ozee.com/shows/home-minister-swapna-gruh-lakshmiche/video/home-minister-episode-1342-august-14-2015-full-episode.html|शीर्षक=होम मिनिस्टर - भाग १३४२|दिनांक=१४ ऑगस्ट २०१५|प्रकाशक=[[झी मराठी]]|title=संग्रहित प्रत|accessdate=2016-11-30|archive-date=2016-10-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20161021003353/http://www.ozee.com/shows/home-minister-swapna-gruh-lakshmiche/video/home-minister-episode-1342-august-14-2015-full-episode.html|url-status=dead}}</ref>. मुक्ता यांचा मोठा भाऊ देबू बर्वे व्यावसायिक कलाकार आहे तसेच त्याने लहानपणी काही चित्रपटातून भूमिका केल्या आहेत. मूळचा लाजाळू आणि बुजरा स्वभाव{{संदर्भ हवा}} कमी व्हावा यासाठी मुक्ताच्या आई विजया बर्वे यांनी ''रुसू नका फुगू नका'' हे बालनाट्य लिहिले, यात भित्रा ससा आणि परी राणी अश्या दुहेरी भूमिका मुक्ताने साकारल्या. या प्रकारे वयाच्या चौथ्या वर्षी मुक्ताचे रंगभूमीवर पदार्पण झाले. दहावीच्या परीक्षेनंतर [[घर तिघांचे हवे (नाटक)|घर तिघांचे हवे]] या [[रत्‍नाकर मतकरी]] लिखित नाटकात मुक्ताने भूमिका साकारली. या नंतर त्यांनी रंगभूमीवर कारकीर्द करायचे ठरविले. त्यांनी इयत्ता ११ आणि १२वीचे शिक्षण पुण्यातील [[एस.पी. कॉलेज]]मध्ये घेतले. यानंतर ललित कला केंद्र, [[सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ]] येथे नाट्य शास्त्र विषयात पदवी घेतली <ref name="loksatta2016">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/videos/vivalaunj/401940/mukta-barve-talks-about-lalit-kala-kendra-theater-education/|title=मुक्ता बर्वे त्यांच्या ललित कला केंद्र येथिल शिक्षण व नाट्य शास्त्र पदवी बद्दलचे अनुभव व्यक्त करताना.|प्रकाशक=लोकसत्ता डॉट कॉम.}}</ref>. नाट्यशास्त्रातील पदवी प्राप्त केल्यावर लगेच मुक्ता मुंबईत आल्या. २००० सालापासून त्या मुंबईत वास्तव्यास आहेत <ref name= "loksatta muktayan">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/viva-news/viva-lounge-mukta-barve-401029/|title=मुक्तायन|दिनांक=१४ मार्च २०१४|प्रकाशक=लोकसत्ता .कॉम}}</ref>. ==अभिनय कारकीर्द == === १९९९ ते २००७ : नाटक, मालिका आणि चित्रपटात पदार्पण === इ. १०वीच्या परीक्षेनंतर, टेल्को कंपनीतील स्पर्धेसाठी बसवलेल्या, रत्‍नाकर मतकरी लिखित ''घर तिघांचे हवे'' या नाटकातून बर्वेने एक भूमिका साकारली. १९९८ साली [[घडलंय बिघडलंय]] या मालिकेतून तिने दूरचित्रवाणीमालिकांमध्ये पदार्पण केले. खेडवळ अश्या चंपाची भूमिका तिने साकारली. त्यानंतर ''पिंपळपान'' (१९९८), ''बंधन'' (१९९८), ''बुवा आला'' (१९९९), ''चित्त चोर'' (१९९९), ''मी एक बंडू'' (१९९९), [[आभाळमाया]] (१९९९), [[श्रीयुत गंगाधर टिपरे]] (२००१) आणि [[इंद्रधनुष्य]] (२००३) या मालिकांमधून मुक्ताने छोट्या भूमिका साकारल्या <ref name= "TOI news">{{स्रोत बातमी|title=परफॉर्मिंग आर्ट्‌स 'पदवी हळुूहळू आकार घेत आहे.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune-times/Performing-arts-degree-slowly-taking-centre-stage/articleshow/26707.cms|प्रकाशक=द टाइम्स ऑफ इंडिया.|दिनांक=१७ जून २००३}}</ref>. २००१ मध्ये सुयोगच्या [[आम्हाला वेगळे व्हायचंय]] या नाटकातून तिला व्यावसायिक नाटकात काम करण्याची पहिली संधी मिळाली. २००४ साली [[चकवा (चित्रपट)|चकवा]] या चित्रपटातून बर्वेने मराठी चित्रपटसृष्टीत पहिल्यांदा काम केले. चकवा चित्रपटातील भूमिकेसाठी महाराष्ट्र राज्य शासनाचा ''उत्कृष्ट पदार्पण अभिनेत्री'' तिला पुरस्कार मिळाला. २००५मध्ये [[अमोल पालेकर|अमोल पालेकरांच्या]] [[थांग (चित्रपट)|थांग]] या मराठी आणि इंग्लिश द्वैभाषिक सिनेमात बर्वेची छोटी भूमिका होती. याच वर्षी ''देहभान'' आणि ''फायनल ड्राफ्ट'' या दोन व्यावसायिक नाटकांमधून तिने काम केले <ref name= "dehabhan">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/lokrang-news/yugdharma-marathi-natak-1113407/|title=बेभान करणारं.. देहभान!|दिनांक=१४ जून २०१५|प्रकाशक=लोकसत्ता डॉट कॉम}}</ref>. "फायनल ड्राफ्ट" मध्ये तिने विद्यार्थिनीची भूमिका केली होती. २००५ साली, ''देहभान'' साठी ''उत्कृष्ट पदार्पण अभिनेत्री'' आणि ''उत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री''चा अल्फा गौरवचा पुरस्कार बर्वेला मिळाला. प्रायोगिक नाटकासाठीचा उत्कृष्ट अभिनेत्रीचा अल्फा गौरव २००५चा पुरस्कार तिला यांना ''फायनल ड्राफ्ट'' साठी मिळाला. याशिवाय तिला २००६चा महाराष्ट्र टाइम्स पुरस्कार आणि २००८चा झी गौरव पुरस्कार दिले गेले.<ref name="mukta website">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.muktabarve.com/biography.html|title=मुक्ता बर्वे अधिकृत संकेतस्थळ|दिनांक=११ नोव्हेंबर २०१५|accessdate=2016-11-30|archive-date=2017-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105123903/http://www.muktabarve.com/biography.html|url-status=dead}}</ref>. यापुढे [[शेवरी (चित्रपट)|शेवरी]] (२००६), [[ब्लाइंड गेम (मराठी चित्रपट)|ब्लाइंड गेम]] (२००६) आणि [[मातीमाय (चित्रपट)|मातीमाय]] (२००६) या चित्रपटातून बर्वेने छोट्या भूमिका साकारल्या. त्याच वर्षी तिने [[अग्निशिखा (दूरचित्रवाणीमालिका)|अग्निशिखा]] या दूरचित्रवाणीमालिकेत मध्यवर्ती भूमिका केली. २००६ साली बर्वेने ''हम तो तेरे आशिक है'' या व्यावसायिक नाटकात ''रुकसाना साहिल'' या मुस्लिम मुलीची प्रमुख भूमिका केली. या नाटकात रुकसाना, अनिल प्रधान ([[जितेंद्र जोशी]]) या हिंदू मुलाच्या प्रेमात पडते आणि ते लग्न करतात अशी कथा आहे. या भूमिकेसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्काराने मुक्ताला सन्मानित करण्यात आले. २००७ साली [[सावर रे (चित्रपट)|सावर रे]] या चित्रपटात मुक्ताने याच नावाने भूमिका साकारली. पुढे जितेंद्र पाटील यांच्या ''कबड्डी कबड्डी'' या व्यावसायिक नाटकात कबड्डीपटूची भूमिका साकारली. या नाटकात एका कबड्डीपटूची खेळाविषयीची महत्त्वाकांक्षा आणि तिच्या वडिलांचा ([[विनय आपटे]]) तिला अमेरिकेला स्थायिक होण्याचा आग्रह यातील संघर्ष दाखविला आहे. या भूमिकेसाठी बर्वेला २००७ सालच्या राज्य सरकार तसेच महाराष्ट्र टाइम्स पुरस्कार आणि २००८ साली झी गौरव सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री हे पुरस्कार मिळाले.<ref name="mukta website"/>.[[चित्र:Mukta Barve.jpeg|इवलेसे|मुंबई-पुणे-मुंबई मधील मुक्ता |डावे]] === २००८ ते २०११ : जोगवा आणि मुंबई- पुणे- मुंबईचे यश === बर्वेने २००८ साली [[दे धक्का]] या मराठी आणि [[सास बहू और सेन्सेक्स]] या हिंदी चित्रपटातून छोट्या भूमिका केल्या. २००९ साली [[एक डाव धोबीपछाड]] आणि [[सुंबरान (चित्रपट)|सुंबरान]] या मराठी चित्रपटांतून बर्वेने सहाय्यक अभिनेत्री म्हणून भूमिका केल्या. त्यानंतर राजीव पाटील दिग्दर्शित, २००९ सालच्या [[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]] या चित्रपटाने बर्वेला यश मिळवून दिले <ref name="jogawa TOI">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३ २०१७|title=मुक्ता बर्वे आपली कार विकायचा विचार करीत आहेत का?|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Is-Mukta-Barve-planning-to-sell-her-car/articleshow/47551303.cms}}</ref> यात महाराष्ट्रातील आणि कर्नाटकातील जोगते आणि जोगतिणींच्या दुःखद जीवनाच्या पार्श्वभूमीवर तायप्पा ([[उपेंद्र लिमये]]) आणि सुली (मुक्ता बर्वे) यांच्या प्रेमकथेचे कथानक आहे. या चित्रपटाने २००८ चे अनेक राष्ट्रीय पुरस्कार मिळवले. बर्वेने साकारलेली सुलीची भूमिका तिच्या कारकिर्दीतला महत्त्वाचा टप्पा म्हणून मानली जाते <ref name= "Jogawa challenge">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर २, इ.स. २००९|title=ठळक प्रयत्न: जोगवा|दुवा=http://archive.indianexpress.com/news/bold-attempt-jogwa/522836/}}</ref>. बर्वेने या चित्रपटासाठी छायाचित्रे, लेख आणि प्रत्यक्ष जोगतिणींच्या आयुष्याचे जवळून निरीक्षण करून या भूमिकेचा अभ्यास केला. बर्वेने या चित्रपटातील अनेक प्रसंगांमध्ये केवळ डोळ्यांच्या भाषेतून प्रेम, दुःख, संघर्ष ​ या भावना चितारल्या आहेत. या भूमिकेसाठी बर्वेला २००९ च्या राज्य शासनाच्या सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला. याशिवाय तिला याच वर्षी [[संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार|संगीत नाटक अकादमी]]च्या ''उस्ताद बिस्मिल्ला खान युवा पुरस्कार'' सुद्धा मिळाला.<ref name="Sangeet natak academy award">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै १४ २०१०|title=संगीत नाटक अकादमीने २००९ सलाची उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्कारांची घोषणा केली.|दुवा=http://www.thehindu.com/arts/sangeet-natak-akademi-announces-ustad-bismillah-khan-yuva-puraskars-for-2009/article514205.ece}}</ref>. २०१० मध्ये [[थॅंक्स मा]] या हिंदी चित्रपटात बर्वेने लक्ष्मी नावाच्या वेश्येची भूमिका साकारली. ''जोगवा'' नंतर २०१०मध्ये प्रदर्शित झालेल्या [[सतीश राजवाडे]] दिग्दर्शित [[मुंबई-पुणे-मुंबई]] चित्रपटाने पुन्हा एकदा बर्वेला यश मिळवून दिले. या चित्रपटातून बर्वे आणि [[स्वप्नील जोशी|स्वप्निल जोशी]] यांनी जोडीने काम केले आहे.<ref name="MPM">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जून १० २०१०| title=रोमान्स |दुवा=http://archive.indianexpress.com/news/romance-in-the-air/631013/}}</ref> मुंबईची मुलगी लग्नासाठी मुलाला पाहायला पुण्याला येते आणि एका दिवसाच्या त्यांच्या भेटीत ते एकमेकांच्या प्रेमात पडतात अशी या चित्रपटाची कथा आहे. या चित्रपटात बर्वे आणि जोशी यांच्या सहज अभिनय केला आहे तसेच आणि दोन्ही शहरांच्या स्वभाव वैशिष्ट्यांचे अचूक चित्रण केले आहे. या चित्रपटातील अभिनयानंतर बर्वे आणि जोशी यांच्या जोडीची तुलना [[शाहरुख खान|शाहरूख खान]] आणि [[काजोल]]च्या जोडीशी केली जाते.<ref name="MPM Swapnil and Mukta">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३ २०१७|title=स्वप्निल आणि मुक्ता प्रखर अभिनय!|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Swwapnil-and-Muktas-intense-chemistry/articleshow/48386831.cms}}</ref> २०१० मधील [[अग्निहोत्र (मालिका)|अग्निहोत्र]] या दूरचित्रवाणीमालिकेतली ''मंजुळा श्रीपाद अग्निहोत्री'' ही भूमिका बर्वेने केली.<ref name="mukta in ELDG">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मार्च ७, इ.स. २०१४|title=मुक्त संवाद. मुक्ता बर्वेशी!|दुवा=http://www.loksatta.com/mumbai-news/loksatta-viva-lounge-with-mukta-barve-in-thane-today-394511/}}</ref>. २०१० मधील [[विक्रम गोखले]] दिग्दर्शित [[आघात (मराठी चित्रपट)|आघात]] या चित्रपटातील डॉ. स्मिता देशमुख ही भूमिकासुद्धा लक्षवेधी ठरली. यासाठी बर्वेला पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव पुरस्कार (२०११) मध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला. राजा परांजपे चित्रपट महोत्सव २०११मध्ये मराठी चित्रपट सृष्टीतील योगदानाबद्दल मुक्ताला तरुणाई सन्मान देण्यात आला.<ref name="Aghat1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १४ २०११|title=मुक्ताला तरुणाई सन्मान पुरस्कार.|दुवा=http://www.sakaaltimes.com/sakaaltimesbeta/20110114/4897010558338744242.htm}}</ref><ref name="Aghat2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=डिसेंबर २७, इ.स. २०१०|title=पसंतीला 'आघात'|दुवा=http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/7169608.cms|accessdate=2016-12-03|archive-date=2010-12-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20101230172428/http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/7169608.cms|url-status=dead}}</ref> === २०१२ ते २०१४ : एका लग्नाची दुसरी गोष्ट आणि इतर नाटक व चित्रपट === बर्वे आणि स्वप्निल जोशी यांनी २०१२ मध्ये झी मराठी वरील सतीश राजवाडे दिग्दर्शित [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] या मालिकेतून काम केले.<ref name="ELDG1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title='स्वप्निल-मुक्ता' पुन्हा एकत्र|दुवा=http://zeenews.india.com/marathi/news/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%80/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B2-%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BE-%E0%A4%8F%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0-/23113}}</ref> एका जाहिरात कंपनीत काम करणारी राधा महेश देसाई (बर्वे) आणि सॉफ्टवेर अभियंता असलेला घनःश्याम काळे (जोशी) घरच्यांच्या दबावाला कंटाळून कॉन्ट्रॅक्ट मॅरेज करतात आणि शेवटी खरोखरीच एकमेकांच्या प्रेमात पडतात अशी या मालिकेची कथा आहे.<ref name="ELDG2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर १३, इ.स. २०१३|title=टीव्हीशी झाली आहे आभासी मैत्री|दुवा=http://www.loksatta.com/lokprabha/virtual-friendship-with-television-262140/}}</ref><ref name="ELDG3">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १०, इ.स. २०१७|title=एका लग्नाची दुसरी गोष्ठ मिनी फिल्म म्हणून प्रसारित होणार.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Eka-Lagnachi-Dusri-Goshtha-to-be-aired-as-mini-film/articleshow/18045602.cms}}</ref> <ref name="mukta in ELDG"/> ''केवळ उच्च टीआरपीच नाही तर झी मराठीच्या इतिहासातील सुवर्णपान'' या शब्दात झी टेलिफिल्म्सने मालिकेचे वर्णन केले. ''माकडाच्या हाती शॅम्पेन'' या नाटकाचे २०१२ मध्ये [[बदाम राणी गुलाम चोर]] या सतीश राजवाडे दिग्दर्शित चित्रपटात रूपांतर झाले. या चित्रपटात बर्वेने [[उपेंद्र लिमये]], [[पुष्कर श्रोत्री]] आणि [[आनंद इंगळे]] यांच्या बरोबर काम केले. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]ने मुक्ताच्या अभिनयाचा ''मुक्ताने पेन्सिलचे पात्र चोखपणे वठविले आहे!'' या शब्दात वर्णन केले.<ref name="BRGC">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै २०, इ.स. २०१२|title=बदाम राणी गुलाम चोर चित्रपट पुनरावलोकन!|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Badam-Rani-Gulam-Chor/movie-review/15074898.cms}}</ref> २०१३ साली, बर्वेने [[गिरीश जोशी]] यांच्या बरोबर [[टोराँटो]]मध्ये प्रसिद्ध अशा ''फायनल ड्राफ्ट'' या नाटकाच्या प्रयोगात काम केले.<ref name="Mukta in Toranto">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १२, इ.स. २०१७|title=टोरंटोमधील चाहत्यांचे मनोरंजन करण्यासाठी मुक्ता|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Muktas-to-entertain-fans-in-Toronto/articleshow/16136480.cms}}</ref> २०१३ हे मुक्तासाठी यशस्वी वर्ष होते. या वर्षी आपल्या ''रसिका प्रॉडक्शन्स'' या कंपनीद्वारे बर्वेने नाट्य निर्मितीत प्रवेश केला. या कंपनीचे नाव बर्वेने [[रसिका जोशी]] या आपल्या अभिनेत्री मैत्रिणीच्या नावाने ठेवले आहे.<ref name="Rasika productions">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर १०, इ.स. २०१५|title=मुक्ता निर्मितीतही.|दुवा=http://maharashtratimes.indiatimes.com/interview/mukta-barve/articleshow/49294812.cms|accessdate=2016-12-03|archive-date=2015-12-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20151223103252/http://maharashtratimes.indiatimes.com/interview/mukta-barve/articleshow/49294812.cms|url-status=dead}}</ref><ref name="Mukta starts her own production house">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १०, इ.स. २०१७|title=मुक्ता बर्वे ने रसिका जोशी यांच्या नावावर प्रॉडक्शन हाऊस सुरू केले|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-turns-producer-with-her-production-house-named-after-Rasika-Joshi/articleshow/25653222.cms}}</ref> [[इरावती कर्णिक]]लिखित आणि समीर विद्वंस दिग्दर्शित ''छापा काटा'' या नव्या नाटकात बर्वेनेने मैत्रेयी भागवत पात्र साकारले. यातून आधुनिक मुलींचे आपल्या आईशी असलेले नातेसंबंध दर्शविलेले आहेत.<ref name="Chapa kata1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=डिसेंबर २५, इ.स. २०१३|title=रंगमंच पुनरावलोकन: छापा कटा|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/theatre/Chhapa-Kaata-Sameer-Vidwans-Reema-Mukta-Barve-Ashish-Kulkarni/articleshow/27898207.cms?}}</ref> यात काही प्रयोगांसाठी मैत्रयी भागवतच्या आईची भूमिका [[रीमा लागू]] आणि नंतर [[नीना कुलकर्णी]] यांनी साकारली.<ref name="Chapa kata">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर ८, इ.स. २०१४|title=रीनाने नाटकात नीनाची जागा घेतली.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/theatre/Neena-replaces-Reema-in-play/articleshow/44697284.cms}}</ref> या नाटकासाठी मुक्ता बर्वे आणि सहनिर्माते दिनेश पेडणेकर यांना [[दिनानाथ मंगेशकर पुरस्कार]] (२०१४ चे सर्वोत्कृष्ट नाटक) [[लता मंगेशकर]] यांच्या हस्ते मिळाला.<ref name="Mukta Award 2014">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल १४, इ.स. २०१४|title=तबला वादक झाकीर हुसेन आणि शास्त्रीय गायन पंढरीनाथ कोल्हापुरे यांना मंगेशकर पुरस्कार.|दुवा=http://www.radioandmusic.com/node/35291}}</ref><ref name="Sanskruti kaladarpan awards 2014">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मे ४, इ.स. २०१४|title=संस्कृती कलादर्पण पुरस्काराची नामांकने जाहीर.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/nominations-announced-for-sanskruti-kala-darpan-awards-488366/}}</ref> २०१३ मध्ये अजय नाईक यांचे पहिले दिग्दर्शन असलेल्या [[लग्न पहावे करून]] या चित्रपटात बर्वेने [[उमेश कामत]] बरोबर प्रेमकथा साकारली.<ref name="LPK">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १२, इ.स. २०१७|title=मुक्ता बर्वे आणि उमेश कामत यांची रॉम-कॉमची जोडी.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-and-Umesh-Kamat-team-up-for-a-Rom-Com/articleshow/19964971.cms?}}</ref> यात वधूवर सूचक मंडळ स्थापन केलेल्या अदिती टिळक या मुलीची भूमिका बर्वेने केली होती.. ''इंडियन नर्व''ने ''कामगिरीनुसार, मुक्ता एक दृढ आणि निश्चयी आदिती म्हणून आहे. तिला अपयशी होण्याची भीती असते. हे त्यातले सर्वोत्कृष्ट पात्र आहे. तिने ही भूमिका अगदी चोखपणे निभावली.'''<ref name="LPK2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर १३, इ.स. २०१३|title=लग्न पहावे करून - मराठी चित्रपट समीक्षा|दुवा=http://indiannerve.com/lagne-pahave-karun-movie-review-making-sense-of-arranged-marriages-kundali-compatibility-23456-12098/}}</ref> '''२०१३ मध्ये रेणू देसाई निर्मित [[मंगलाष्टक वन्स मोअर]] या चित्रपटातून बर्वे आणि जोशी यांनी पुन्हा एकदा बरोबर काम केले.'''<ref name="MOM">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title='स्वप्निल-मुक्ता' पुन्हा एकत्र|दुवा=http://www.sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5587397050721758160&SectionId=4724885822106096577&SectionName=Bollywood&NewsDate=20130607&NewsTitle=Mukta-Swapneel%20to%20recreate%20the%20magic!}}</ref> '''लग्नानंतर ​नवऱ्याच्या भोवती आयुष्य विणून स्वतःला विसरलेली आरती पाठक या अत्यंत भाबड्या आणि हळव्या मुलीचे चित्रण बर्वेने केले. टाईम्स ऑफ इंडियाने ''मुक्ता तिच्या कॉमिक टाइमिंग आणि संवाद फेकीत उत्कृष्ट आहे''. असे वर्णन केले.<ref name="MOM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २२, इ.स. २०१३|title=मंगलाष्टक वन्स मोअर - मराठी चित्रपट समीक्षा|'''''''''Bold text''''''दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Mangalashtak-Once-More/movie-review/26255334.cms}}</ref>'' २०१४ मध्ये मुक्ताने कवितांवर आधारित ''रंग नवा'' या कार्यक्रमाची निर्मिती केली. या मध्ये संगीतकार मिलिंद जोशी यांच्याबरोबर ज्ञात ''कवींच्या अज्ञात कविता'' या विषयावरील आणि स्वतः लिहिलेल्या काही कविता सादर केल्या.<ref name="Rang Nawa">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुन १५, इ.स. २०१४|title=रंग नवा.. तरल कवितानुभव.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/drama-review-rang-nava-602694/}}</ref> याच वर्षी [[रत्‍नाकर मतकरी]] लिखित ''शॉट'' या कथेवरून चित्रित केलेल्या लघुपटात बर्वेने श्रुती हे पात्र साकारले. मुक्ता बर्वे आणि सुप्रिया मतकरी यांच्या भूमिका असलेला हा लघुपट अनेक चित्रपट महोत्सवांतून दाखवला गेला. === २०१५-१६ : ‘डबलसीट’चे यश आणि पुढील प्रवास === २०१५ साली मुक्ताचे अत्यंत महत्त्वाचे चित्रपट प्रदर्शित झाले. यातील समीर विद्वंस दिग्दर्शित "डबलसीट" या चित्रपटात तिने [[अंकुश चौधरी]] बरोबर प्रथमच चित्रपटात काम केले.<ref name="Doubleseat">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर ३०, इ.स. २०१५|title=वर्ल्ड दूरचित्रवाणी प्रीमियर ऑफ डबल सीट.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/trade-news/marathi/World-Television-Premiere-of-Double-Seat/articleshow/49597645.cms}}</ref> रोहा सारख्या कोकणातील गावातून अमित नाईकशी (अंकुश चौधरी) लग्न झाल्यावर मुंबईत आलेल्या मंजिरीचे पात्र मुक्ताने रेखाटले.<ref name="Double seat2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै २७, इ.स. २०१५|title=मायानगरीतील स्वप्नांच्या प्रवासाची गोष्ट ‘डबल सीट’.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/double-seat-movie-music-launch-1126640/}}</ref><ref name="Double seat3">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३, इ.स. २०१७|title=डबल सीटसाठी मुक्ता बर्वेची वास्तविक जीवनाची प्रेरणा.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barves-real-life-inspiration-for-Double-Seat/articleshow/48141245.cms}}</ref> मध्यम वर्गीय नवऱ्याबरोबर चांगले आयुष्य जगण्याची आस असलेली, स्वप्ने पहायला न डगमगणारी आणि त्यासाठी प्रामाणिकपणे कष्ट करायला तयार असलेली मंजिरी मुक्ताने जिवंत केली. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]ने मुक्ताचे या शब्दांत कौतुक केले "Mukta, who too makes a return after two years, is brilliant as ever as the strong-willed, caring and accommodative wife".<ref name= "Doubleseat4">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मे ९, इ.स. २०१६|title=डबल सीट मूव्ही पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Double-Seat/movie-review/48483610.cms}}</ref> मंजिरीच्या डोळ्यातला आशावाद, आत्मविश्वास आणि निरागसता मुक्ताने रसिकांच्या मनात आपल्या अभिनयातून पोहोचवला. आपण सहज आणि नैसर्गिक अभिनयाच्या साम्राज्ञी आहोत हे या चित्रपटातून मुक्ताने पुन्हा एकदा सिद्ध केले. तिच्या ‘डबलसीट’ मधील कामासाठी तिला २०१५ आणि २०१६ सालात अनेकोत्तम पुरस्कार मिळाले. [[संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार|संस्कृती कलादर्पण]] २०१६मध्ये तिला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीसाठीचे नामांकन होते <ref name="Sanskruti kala Darpan">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल १५, इ.स. २०१६|title=संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार नामांकने: अशोक सराफ यांना जीवनगौरव पुरस्कार, फेस ऑफ द इयर स्वप्नील जोशी.|दुवा=http://marathicineyug.com/news/latest-news/811-sanskruti-kaladarpan-awards-nominations-lifetime-achievement-award-for-ashok-saraf-face-of-the-year-swwapnil-joshi|accessdate=2016-12-03|archive-date=2016-04-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160420041114/http://marathicineyug.com/news/latest-news/811-sanskruti-kaladarpan-awards-nominations-lifetime-achievement-award-for-ashok-saraf-face-of-the-year-swwapnil-joshi|url-status=dead}}</ref> तर महाराष्ट्राचा फेवरेट कोण २०१५, झी चित्र गौरव पुरस्कार २०१६, महाराष्ट्र राज्य शासनाचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री २०१६<ref name="maharashtra rajya sarkar awards">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=महाराष्ट्र राज्य फिल्म पुरस्कार|दुवा=http://divyamarathi.bhaskar.com/news/BOL-MB-53rd-maharashtra-state-film-awards-halal-and-ringan-shine-out-5313287-PHO.html?ref=np}}</ref>, मराठी फिल्मफेर २०१६ <ref name="marathi filmfare 2016">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=मराठी फिल्मफेअर पुरस्कारांमध्ये मुक्ता बर्वेने सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार जिंकला. |दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-wins-Best-Actress-at-Marathi-Filmfare/articleshow/55655872.cms}}</ref> या पुरस्कारांनी गौरविले गेले.<ref name="Doubleseat awards1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २६, इ.स. २०१५|title=झी टॉकीजच्या 'महाराष्ट्राचा फेवरेट कोण २०१५' 'पुरस्काराने मोठ्या प्रमाणात यश मिळवले.|दुवा=http://www.thehansindia.com/posts/index/2015-11-26/Zee-Talkies-Maharashtracha-Favorite-Kon-2016-Awards-a-massive-success-189044}}</ref><ref name="Doubleseat awards2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मार्च १३, इ.स. २०१६|title=झी चित्र गौरव पुरस्कारामध्ये ‘कट्यार काळजात घुसली’ ची बाजी; विजेत्यांची संपूर्ण यादी.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/list-of-zee-chitragaurav-award-winners-1214483/}}</ref> [[चित्र:Mukta Barve and Swapnil Joshi at trailer launch of Marathi film 'Mumbai Pune Mumbai 2'.jpg|thumb|मुंबई पुणे मुंबई-२ च्या ट्रेलर लॉंच सोहळ्यास मुक्ता आणि स्वप्निलची उपस्थिती]] २०१५ मध्येच, अमित त्रिवेदीच्या "हायवे- एक सेल्फी आरपार" या चित्रपटात इतर अनेक दिग्गज कलाकारांबरोबर ([[रेणुका शहाणे]], टिस्का चोप्रा, [[गिरीश कुलकर्णी]], विद्याधर जोशी) मुक्ताने काम केले. तमासगीर तरुणीची भूमिका मुक्ताने अत्यंत सहजपणे साकारली.<ref name="Highway1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=हायवे चित्रपट हा अभिनेता आणि नॉन-अ‍ॅक्टर्सचा संगम आहे|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Highway-marathi-casting/articleshow/47971181.cms}}</ref><ref name="Highway2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑगस्ट २८, इ.स. २०१५|title=हायवे चित्रपटचा आढावा: उमेश आणि गिरीश कुलकर्णी यांचा ताजा हा मराठी सिनेमा आणि एफटीआयआयचा विजय आहे.|दुवा=http://www.firstpost.com/bollywood/highway-review-umesh-and-girish-kulkarnis-latest-is-a-triumph-for-marathi-cinema-and-ftii-2411824.html}}</ref> नोव्हेंबर २०१५ मध्ये बहुप्रतिक्षित आणि बहुचर्चित अशा ‘[[मुंबई-पुणे-मुंबई]]’च्या भाग दोनमध्ये मुक्ता बर्वे आणि स्वप्निल जोशी ही जोडी पुन्हा एकदा रसिकांना पाहायला मिळाली.<ref name="MPM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल २१, इ.स. २०१६|title=मुंबई-पुणे-मुंबई २ चित्रपट पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Mumbai-Pune-Mumbai-2/movie-review/49769393.cms}}</ref><ref name="MPM2-1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २९, इ.स. २०१५|title=विनाकारण कोणत्याही चित्रपटाला हो म्हणत नाही..|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/interview-with-mukta-barve-1164704/}}</ref> पहिल्या भागातील तिची (मुंबई म्हणजे गौरी देशपांडे) आणि स्वप्निलची ( पुणे म्हणजे गौतम देशपांडे) प्रेमकथा पुढे सरकलेली पाहायला मिळाली. काहीशा गोंधळलेल्या मनस्थितीतली आणि लग्नाला होकार देण्यासाठी चाचरत असलेल्या गौरीची मुक्ताने साकारलेली भूमिका समीक्षकांना आणि रसिकांना खूप आवडली.<ref name="mukta in MPM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर १२, इ.स. २०१५|title=रिव्ह्यू : एका लग्नाची प्रॅक्टिकल गोष्ट.|दुवा=http://www.loksatta.com/moviereview-news/eka-lagnachi-practical-gosht-1159613/}}</ref> या कथेवर पुढे चित्रपट निघाला. बॉक्स ऑफिसवर या चित्रपटाने चाणगली कमाई केली.मुंबई- पुणे- मुंबई २ मधल्या कामासाठी मुक्ताला मराठी फिल्मफेअर २०१६ पुरस्काराचे सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचे नामांकन मुक्ताला होते.<ref name="nomination for MPM2 in marathi filmfare 2016">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २३, इ.स. २०१६|title=फिल्मफेअर मराठी: नामनिर्देशन जाहीर केले.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/filmfare-marathi-nominations-2016/articleshow/55576778.cms}}</ref> २०१६ मध्ये, अतुल जगदाळे दिग्दर्शित "गणवेश" या चित्रपटात [[किशोर भानुदास कदम|किशोर कदम]], [[दिलीप प्रभावळकर]], [[स्मिता तांबे]], [[गुरू ठाकूर]] यांच्या बरोबर काम केले.<ref name="MPM2-1"/> खाकी वर्दीमधल्या कर्तव्यकठोर पण मनातून माणूसपण न हरवलेल्या मीरा पाटील या पोलीस इन्स्पेक्टरची भूमिका मुक्ताने केली. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]] ने तिच्या ‘गणवेश’मधील कामाबद्दल पुढीलप्रमाणे लिहिले "Barve (who is an absolute pleasure to watch) delivers her usual balanced performance.<ref name="Ganvesh review">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जून २५, इ.स. २०१६|title=गणवेश मूव्ही आढावा.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Ganvesh/movie-review/52916677.cms}}</ref> ऑगस्ट २०१६ मध्ये मुक्ताने समीर विद्वंस दिग्दर्शित YZ या चित्रपटात सायली ही छोटी भूमिका साकारली.<ref name="Mukta in movie YZ">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै ५, इ.स. २०१६|title=‘वायझेड’मध्ये मुक्ता बर्वेची एण्ट्री.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/mukta-barve-in-yz-movie-1262110/}}</ref> या चित्रपटात तिच्याबरोबर सागर देशमुख, अक्षय टांकसाळे, पर्ण पेठे आणि [[सई ताम्हणकर]] यांच्या प्रमुख भूमिका होत्या. भूमिकेची लांबी किती आहे हे महत्त्वाचे नसून तेवढ्या छोट्या भूमिकेत सुद्धा पात्र किती समर्थपणे साकार करता येते याचा प्रत्यय मुक्ताच्या अभिनयातून नेहमीच मिळतो. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]] तिच्या YZ मधील भूमिकेविषयी " In a small role too, Mukta drives the point home with her expressions." असे वर्णन केले.<ref name="YZ movie review TOI">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑगस्ट १२, इ.स. २०१६|title=वायझेड मूव्ही पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/YZ/movie-review/53670117.cms}}</ref> === २०१७: हृदयांतर : एक महत्त्वाचा टप्पा === २०१७ मध्ये, मुक्ता, सुबोध भावे बरोबर "हृदयांतर" या चित्रपटातून समायरा जोशी या मुख्य भूमिकेत झळकल्या.<ref name="Hruadayntar">url=http://www.megamarathi.com/marathi-movies/hrudayantar-marathi-movie/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161222094429/http://www.megamarathi.com/marathi-movies/hrudayantar-marathi-movie/ |date=2016-12-22 }}</ref> फॅशन डिझायनर विक्रम फडणीस यांच्या दिग्दर्शनातील पदार्पणातल्या या चित्रपटाच्या मुहूर्ताचा शॉट शाहरुख खानच्या हस्ते झाला.<ref name="Hrudayantar SRK">url=http://www.marathimovieworld.com/news/shahrukh-khan-gives-clap-for-vikram-phadnis-marathi-film-hrudayantar.php</ref> हृदयांतर चित्रपटाचा ट्रेलर लॉंच हृतिक रोशनच्या हस्ते झाला.[[चित्र:Mukta Barve Hrudayantar.jpg|इवलेसे|हृदयांतर चित्रपटाच्या ट्रेलर लॉंच सोहळ्यातील मुक्ताची प्रसन्न मुद्रा]] <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/regional/hrithik-roshan-returns-as-krrish-in-hrudayantar-but-has-no-dialogues-4679068/|title=Hrithik Roshan returns as Krrish in Hrudayantar but has no dialogues|date=29 मे, 2017}}</ref> ऑगस्ट २०१७ पासून [[झी युवा]] वाहिनीवर प्रदर्शित झालेल्या रुद्रम मालिकेत मुक्ताची प्रमुख भूमिका आहे. अन्यायाविरुद्ध प्रतिशोध घेणाऱ्या रागिणी देसाईची भूमिका मुक्ता करते आहे. या मालिकेत तिच्याबरोबर या मालिकेत मोहन आगाशे, वंदना गुप्ते, सतीश राजवाडे, संदीप पाठक, किरण करमरकर इ. दिग्गज कलाकार तिच्याबरोबर काम करीत होते. भय आणि रहस्यमय कथानक असलेली ही मालिका प्रेक्षकांना खूप आवडली.  फेब्रुवारी २०१८मध्ये प्रदर्शित झालेल्या "[[Aamhi Doghi|आम्ही दोघी]]" या चित्रपटात मुक्ता बर्वे आणि प्रिया बापट यांच्या प्रमुख भूमिका होत्या. [[गौरी देशपांडे|गौरी देशपांडें]]<nowiki/>च्या "पाऊस आला मोठा" या लघुकथेवर आधारित या चित्रपटात मुक्ताने अमलाचं पात्र साकारलं. कमी शिक्षण घेतलेल्या, अनाथ आणि अत्यंत कमी वयात खूप काही सोसलेल्या, धीरगंभीर, अंतर्बाह्य शांतता पावलेल्या अमलाचंपात्र मुक्ताने अतिशय अप्रतिमरित्या उभे केले. [[महाराष्ट्र टाइम्स]] ने मुक्ताच्या अभिनयाचा उल्लेख पुढील वाक्यात केला आहे. "केवळ आपल्या चेहऱ्यावरच्या भावांतून, नुसत्या अस्तित्त्वाने आणि मिळालेल्या मोजक्या फुटेजमधून मनात घर करणाऱ्या मुक्ता बर्वेच्या "अम्मी"ला अधिक मार्क द्यायला हवेत." मार्च 2018 मध्ये, मुक्ताला चित्रपट श्रेणीतील [[लोकसत्ता]] तरुण तेजंकित पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/mumbai/loksatta-tarun-tejankit-award-1655006/|title=समाजासाठी प्रेरणा ठरणाऱ्या ‘त्या’ बारा जणांचा ‘लोकसत्ता तरुण तेजांकित’ पुरस्काराने गौरव|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> मुंबई-पुणे-मुंबई या चित्रमालेतला [[मुंबई पुणे मुंबई ३ (चित्रपट)|मुंबई-पुणे-मुंबई 3]] डिसेंबर २०१८ रोजी प्रकाशित झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/mumbai-pune-mumbai-3-teaser-swapnil-joshi-and-mukta-barves-chemistry-and-humorous-act-promises-a-light-hearted-affair/articleshow/66082239.cms|title='Mumbai Pune Mumbai 3' teaser: Swapnil Joshi and Mukta Barve's chemistry and humorous act promises a light-hearted affair - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> तिच्या चित्रपटातील सहजतेचे आणि पडद्यावरील सुंदर वावराबद्दल टाइम्स ऑफ इंडियाने कौतुक  केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/mumbai-pune-mumbai-2-the-swapnil-joshi-and-mukta-barve-starrer-clocks-three/articleshow/66586759.cms|title='Mumbai-Pune-Mumbai 2': The Swapnil Joshi and Mukta Barve starrer clocks three - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> २०१९ मध्ये मुक्ताने तीन चित्रपटांमध्ये काम केले. दिग्दर्शनात पदार्पण केलेल्या [[सलील कुलकर्णी]] दिग्दर्शित "वेडिंगचा शिनेमा" मध्ये रुचा इनामदार, शिवराज वायचळ आणि इतरांसोबत दिसली होती. तिने उर्वी नावाच्या महत्त्वाकांक्षी चित्रपट निर्मात्याची भूमिका साकारली.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/wedding-cha-shinema-mukta-barve-kick-starts-films-promotions/articleshow/68792447.cms|title='Wedding Cha Shinema': Mukta Barve kick-starts films promotions - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> त्यानंतर तिने मिलिंद लेले दिग्दर्शित "बंदिशाळा" चित्रपटात [[शरद पोंक्षे]], [[प्रवीण तरडे]] आणि इतर अनेकांसोबत काम केले. या चित्रपटात तिने माधवी सावंत नामक एका कडक पोलीस अधिकारीची भूमिका साकारली होती.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/marathi-actress-mukta-barve-new-marathi-movie-bandishala-1893303/|title=कर्तव्यदक्ष महिला तुरुंग अधिकार्‍याच्या भूमिकेत मुक्ता बर्वे|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> तिच्या अभिनयाची समीक्षकांनी प्रशंसा केली होती " The whole responsibility of taking the story forward lies on the shoulders of Mukta, who handles it like a pro." <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/bandishalas-trailer-focuses-on-womens-issues/articleshow/69386609.cms|title=Bandishala's trailer focuses on women's issues - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> या चित्रपटासाठी मुक्ताला महाराष्ट्र राज्य शासनाचा २०१९चा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/unreleased-films-strike-gold-at-state-film-awards/articleshow/69517421.cms|title=Unreleased films strike gold at state film awards - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> तिचा तिसरा चित्रपट होता विक्रम फडणीस दिग्दर्शित  'स्माइल प्लीज' ज्यात तिने [[ललित प्रभाकर]] आणि [[प्रसाद ओक]] यांच्याबरोबर काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/vikram-phadniss-next-with-mukta-barve-to-be-titled-smile-please/articleshow/68219298.cms|title=Vikram Phadnis's next with Mukta Barve to be titled 'Smile Please' - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> स्मृतिभ्रंशाने ग्रासलेल्या फोटोग्राफर नंदिनी जोशी या स्रीचा प्रवास मुक्ताने सशक्त अभिनयाने रसिकांसमोर आणला. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]च्या मिहीर भणगे यांनी पुढील शब्दात मुक्ताच्या अभिनयाचे कौतुक केले. "Mukta portrays the strong-headedness and vulnerability of Nandini with aplomb".<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/smile-please/movie-review/70292680.cms|title=|url-status=live}}</ref> === २०२१-२०२२​ : अजूनही बरसात आहे === २०२०-२०२१ मध्ये संपूर्ण जगाला कोरोनाने ग्रासल्यामुळे एकूणच चित्रपट, नाटक आणि मनोरंजन माध्यमांना खूप मोठा आर्थिक फटका बसला. या काळात बर्वेने कथावाचन, नाट्य शिबिरे आणि कथाकथन या रूपात काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://balranjankendra.org/programs/theatre-workshop/|title=Theatre Workshop|date=2015-10-06|website=Balranjan Kendra Pune|language=en-US|access-date=2021-10-01}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.facebook.com/Tea4Theatre/photos/a.219038888913431/701304524020196/|title=Tea 4 Theatre - Online theatre workshop with Mukta Barve !! Link for registration bit.ly/SSMCMuktaBarve {{!}} Facebook|website=www.facebook.com|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.storytel.com/in/en/narrators/378258-Mukta-Barve|title=Narrator - Mukta Barve - Storytel|website=www.storytel.com|language=EN|access-date=2021-10-01}}</ref> बर्वेने २०२१ मध्ये चित्रीकरणांना सुरुवात झालेल्या सोनी मराठी वरील "अजूनही बरसात आहे<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2021-11-21|title=Ajunahi Barsaat Aahe|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ajunahi_Barsaat_Aahe&oldid=1056329931|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>" या मालिकेतून दूरचित्रवाणीमालिकांमध्ये पुन्हा काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/mukta-barve-and-umesh-kamat-upcoming-serial-ajunhi-barsat-aahe-coming-soon-avb-95-2494024/|title=‘अजूनही बरसात आहे’, मुक्ता आणि उमेश झळकणार छोट्या पडद्यावर|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> २०२२ हे वर्ष बर्वे साठी खूप महत्वाचे होते. २०००-२०२२ ह्या कारकिर्दीतील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री म्हणून झी मराठीने बर्वेला झी गौरव पुरस्कार दिला. <ref>{{https://pipanews.com/mukta-barves-best-actress-award-at-zee-maha-gaurav-ceremony-zee-marathi-mahagaurav-awards-best-actress-award-mukta-barve/.}}</ref> बहुप्रतीक्षित Y सिनेमा जुन २०२२ मध्ये चित्रपटगृहांमध्ये झळकला आणि मान्यवर आणि प्रेक्षकांनी प्रशंसा केली. Y हा स्त्रीभ्रूणहत्या या विषयावर थरारपट आहे.<ref>{{https://www.cinestaan.com/reviews/y-the-film-49929}}</ref> रंगमंचावर देखील ५ वर्षांनंतर बर्वेने पुनर्पदार्पण केले. प्रिय भाई , एक कविता हवी आहे या अभिवाचनाच्या कार्यक्रमातून मुक्ताने सुनीताबाईंची भूमिका साकारली.<ref>{{https://www.news18.com/news/movies/mukta-barve-returns-to-stage-with-the-play-titled-priya-bhai-ek-kavita-havi-ahe-5335525.html}}</ref> पु. लं च्या पुण्यातील मालती माधव या निवासस्थानी देखील याचा विशेष प्रयोग झाला. जयवंत दळवी लिखित आणि चंद्रकांत कुलकर्णी दिग्दर्शित "चारचौघी" या नाटकाचे पुन्हा नवीन संचातील प्रयोग सुरू झाले ज्यात रोहिणी हट्टंगडी, पर्ण पेठे, कादंबरी कदम आणि मुक्ता बर्वे प्रमुख भूमिकेत आहेत.<ref>{{https://india.postsen.com/entertainment/137633/Actress-mukta-barve-comeback-with-marathi-play-charchaughi-mhrn.html}}</ref> === नाट्यनिर्मिती, इतर भूमिका, कार्य आणि पुरस्कार === नाटक, सिनेमा आणि मालिकांबरोबर मुक्ताचे अन्य कार्यसुद्धा महत्त्वाचे आहे. २०१० मध्ये मुक्ताने "आम्ही मराठी पोरं हुशार" या कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन, तर २०१२ च्या झी मराठी गौरव पुरस्काराचे सूत्रसंचालन स्वप्निल जोशीं रोबर केले.<ref name="100 years of marathi cinema">url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report-zee-gaurav-celebrates-100-years-of-indian-cinema-1658617</ref> २०१२ मध्ये सुयोग ग्रुपची मुक्ता स्वप्निलबरोबर ब्रँड ॲंबेसिडर होती.<ref name="Suyog">url=http://www.loksatta.com/vruthanta-news/swapnil-joshi-mukta-barve-brand-ambassador-of-suyog-group-5252/</ref> ७ डिसेंबर २०१४ मध्ये विनय आपटेंच्या प्रथम स्मृती दिनानिमित्त मुक्ताने [[लोकसत्ता]]मध्ये विनय आपटेंच्या काही आठवणी लिहिल्या.<ref name="Mukta writes about Vinay Apte">url=http://www.loksatta.com/lokrang-news/vinay-apte-in-mukta-barves-memory-1048570/</ref> तसेच विनय एक वादळ या कार्यक्रमात कबड्डी कबड्डी या नाटकातील तिचा विनय आपटेंबरोबरचा प्रवेश सादर केला.<ref name="Vinay Apte memories">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/actor-vinay-apte-birth-anniversary-celebrated-616403/</ref> ९X झकास हिरोईन सीझन २ मध्ये मुक्ताने स्पर्धेचे परीक्षकपद भूषविले.<ref name="zakas heroine season2">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/jhakkas-heroine-season-2-1129059/</ref> मुक्ताचे प्राणिप्रेमदेखील सर्वश्रुत आहे. २०१५ मध्ये इतर कलाकारांबरोबर मुक्ताने अ‍ॅनिमल्स मॅटर या NGO च्या "पक्षी वाचवा" उपक्रमात भाग घेतला.<ref name="Mukta's love for the animals">url=http://www.loksatta.com/mumbai-news/marathi-actor-become-active-for-birds-save-1189699/</ref> आंतरराष्ट्रीय महिला दिनानिमित्त [[लोकसत्ता]] वृत्तपत्राने भरवलेल्या "कर्ती करविती" या दोन दिवसाच्या चर्चासत्राचे उद‌घाटन करण्याचा मान मुक्ता बर्वे यांना मिळाला.<ref name="karti karwiti">url=http://indianexpress.com/article/cities/mumbai/maharashtra-with-its-progressive-outlook-is-a-better-place-for-women/</ref> उदघाटनाच्या भाषणातील मुक्ताने प्रकट केलेले विचार तिच्या प्रगल्भ व्यक्तिमत्त्वाची साक्ष देतात.<ref name="loksatta karti karwiti">url=https://www.youtube.com/watch?v=ovxk6BaEoQE</ref><ref name="mukta's poem shodh">url=http://www.loksatta.com/ls-diwali2015-news/poem-7-1196994/</ref> २०१६ मध्ये [[लोकमत]] महाराष्ट्रियन ऑफ द इयर (मराठी थिएटर मधील मुक्ताच्या कार्यासाठी) आणि जुलै २०१६ मध्ये निळू फुले चतुरस्र अभिनेत्री पुरस्काराने मुक्ताला गौरविले गेले.<ref name="Nilu Phule sanman 2016">url=https://twitter.com/ColorsMarathi/status/758668154008637440</ref> महाराष्ट्र वन चॅनेलच्या महिलादिन विशेष "सावित्री सन्मान २०१६" सोहळ्यात मुक्ताला तिच्या सिनेक्षेत्रातील योगदानाबद्दल पुरस्कराने गौरविले गेले.<ref name="Savitri sanman 2016">url=https://www.youtube.com/watch?v=WwnEnL0H8dE&t=4830s</ref> मुक्ताचा सन्मान करताना श्री. वामन केंद्रे यांनी "Mukta is most talented girl around us. मुक्ता महाराष्ट्राला, भक्ती बर्वेनंतर पडलेलं स्वप्न आहे" या शब्दात गौरविले.<ref name="Savitri sanman 2016"/> नोव्हेंबर २०१६ मध्ये पुलोत्सव २०१६ तर्फे मुक्ताचा तरुणाई सन्मान पुरस्कार देऊन गौरव करण्यात आला.<ref name="Pulotsaw 2016">url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Pu-La-awards-for-Ameen-Sayani-Mirasdar/articleshow/55320773.cms</ref> [[चित्र:कोडमंत्र नाटकात वकिलाच्या भूमिकेत मुक्ता .jpg|इवलेसे|कोडमंत्र नाटकात वकिलाच्या भूमिकेत मुक्ता|डावे]] मुक्ताने व्यावसायिक रंगभूमीवर मोजक्या नाटकांत कामे करून रंगभूमीवरील आपले अस्तित्त्व कायम ठेवले. २०१५ आणि १६ मध्ये तिने काही नाटकांची निर्मिती केली. २०१५ साली संस्पेंस थ्रिलर प्रकारातील लव्हबर्ड्‌स मध्ये काहीशी नकारात्मक छटा असलेली देविका तिने साकारली.<ref name="Lovebirds">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/lovebirds-marathi-drama-1103671/</ref> २०१५ मध्ये रत्‍नाकर मतकरी लिखित "इंदिरा" या नाटकाची निर्मिती केली.  २०१६ मध्ये, भारतीय सैन्याच्या पार्श्वभूमीवरचे "कोडमंत्र" हे नाटक मुक्ताने रंगभूमीवर आणले. या नाटकातील सैनिकी कायदातज्ज्ञ अहिल्या देशमुखचे पात्र मुक्ताने साकारले.<ref name="Codeमंत्र">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/1298-mukta-barve-s-marathi-play-code-मंत्र-opens-from-18-june-2016{{मृत दुवा|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> त्याचे प्रयोग सुरू असतानाच या नाटकावर आधारित एका पुस्तकाची निर्मिती करावी, असा विचार तिच्या मनात आला व तिने ‘कोडमंत्र’ या नावानेच एक पुस्तक तयार केले. नुकत्याच झालेल्या नाटकाच्या दीडशेव्या प्रयोगाला त्याचे प्रकाशन करण्यात आले. सैनिकांच्या आयुष्यावरील ‘कोडमंत्र’ या नाटकाच्या टीमने या नाटकावर आधारलेल्या पुस्तकाच्या विक्रीतून जमा झालेली रक्कम सैनिक कल्याण निधीला देण्यात येत आहेत. सुरुवातीला मुक्ता बर्वे अणि तिच्या टीमने ५१००० रुपये महाराष्ट्र राज्याच्या सैनिक कल्याण निधीसाठी दिले आहेत. ’कोडमंत्र’च्या सुरुवातीला एक हजार प्रती छापण्यात आल्या. काही महिन्यांतच त्याची पहिली आवृत्ती संपली. ‘अ फ्यू गुड मेन’ या इंग्रजी नाटकावर कोडमंत्र नाटक आधारलेले असून त्यामध्ये सैनिकांची निष्ठा, त्यांची शौर्यगाथा, त्यांचे जगणे, शिस्त अशा अनेक पैलूंचा मागोवा घेण्यात आला आहे. मराठी रंगभूमीवर नवनवीन नाट्य प्रयोग करून पाहायला मुक्ता बर्वे नेहमीच उत्सुक असतात. मुक्ताने ऑक्टोबर २०१६ मध्ये नसीम सोलेमानपूर (इराणी लेखक) यांनी लिहिलेले व सिद्धेश पूरकर यांनी मराठीत अनुवादित केलेले "व्हाईट रॅबिट रेड रॅबिट" हे नाटक पुण्यातील भरत नाट्य मंदिर येथे सादर केले. जगभरातील अनेक भाषांमध्ये अनुवादित झालेल्या या नाटकाचे वैशिष्ट्य त्याच्या उत्स्फूर्त सादरीकरणात होते. दिग्दर्शक नाही, आणि संहितेचे सादरीकारणापूर्वी वाचन नाही, कलाकाराला थेट रंगमंचावर संहिता हातात मिळते, नाटकाचा एका कलाकाराला एकच प्रयोग सादर करता येतो असे या नाटकाचे स्वरूप होते. रंगमंचावर कलाकाराने संहिता वाचत वाचत कलाकार आणि प्रेक्षकांनी नाटकाचा सह-अनुभव घ्यायचा अशा कलाकारासाठी धाडसी आणि प्रेक्षकांसाठी नवख्या वाटाव्या अशा प्रयोगाचे चॅलेंज मुक्ताने अगदी सहजी पेलले.<ref name="WRRR">url=http://sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5461738112727328060&SectionId=5131376722999570563&SectionName=Features&NewsTitle=A%20real%20%E2%80%98live%E2%80%99%20theatrical%20experience{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="WRRR2">url=https://www.youtube.com/watch?v=g0h95nb5lY0</ref> ऑक्टोबर २०१६ मध्ये मुक्ताने रसिका-अनामिका प्रॉडक्शन्सतर्फे 'दीपस्तंभ' नाटक रंगभूमीवर आणले.<ref name="deepstambh">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/1770-mukta-barve-produced-new-marathi-play-deepstambh-muhurat-held {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161230025603/http://marathicineyug.com/theatre/news/1770-mukta-barve-produced-new-marathi-play-deepstambh-muhurat-held |date=2016-12-30 }}</ref> फेब्रुवारी २०१७ मध्ये ललित कला केंद्राच्या माजी विद्यार्थ्यांबरोबर, मुक्ता बर्वे यांनी, 'सखाराम बाईंडर' या विजय तेंडुलकर लिखित सुप्रसिद्ध नाटकाचे विशेष पाच प्रयोग रंगभूमीवर सादर केले.<ref name="Sakharam binder">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause-1395292/</ref> नाटकातील सर्व कलाकारांनी या प्रयोगांचे मानधन न घेता, या प्रयोगांमधून जमणारा निधी बॅकस्टेज कलाकारांना मदत निधी म्हणून दिला.<ref name="Sakharam binder2">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/2224-mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170131022150/http://marathicineyug.com/theatre/news/2224-mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause |date=2017-01-31 }}</ref> ==कारकीर्द== ===चित्रपट=== मुक्ता बर्वेची भूमिका असलेले चित्रपट : {| class="wikitable sortable" ! वर्ष ! शीर्षक ! भाषा ! भूमिका |- | २००४ | ''[[चकवा (चित्रपट)|चकवा]]'' | मराठी | सिस्टर छाया |- | २००५ | ''थांग'' | मराठी/इंग्रजी | पाहुणी कलाकार |- | rowspan="3" | २००६ | ''शेवरी'' | मराठी | पाहुणी कलाकार |- | ''ब्लाईंड गेम'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | ''माती माय'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री -यशोदा |- | २००७ | ''सावर रे'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- मुक्ता |- | rowspan="2" | २००८ | ''[[दे धक्का]]'' | मराठी | पाहुणी कलाकार |- | ''सास बहू और सेन्सेक्स'' | हिंदी | परिमल |- | rowspan="3" | २००९ | ''[[एक डाव धोबीपछाड]]'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- सुलक्षणा |- | ''[[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- सुली |- | ''सुंबरान'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- कल्याणी |- | rowspan="4" | २०१० | ''[[आघात (चित्रपट)|आघात]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- डॉक्टर |- | ''ऐका दाजिबा'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | ''थॅंक्स मा'' | हिंदी | सहाय्यक अभिनेत्री-वेश्या |- | ''[[मुंबई-पुणे-मुंबई]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- मुंबई |- | rowspan="2" | २०१२ | ''[[बदाम राणी गुलाम चोर]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- पेन्सिल |- | ''[[गोळाबेरीज (चित्रपट)|गोळाबेरीज]]'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- नंदिनी चौबळ |- | rowspan="2" | २०१३ | ''[[मंगलाष्टक वन्स मोअर]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- आरती |- | ''[[लग्न पहावे करून]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- अदिती टिळक |- | rowspan="2" |२०१४ | ''गुणाजी'' | कोकणी | प्रमुख भूमिका- धनगर स्त्री |- | ''शॉट'' | मराठी | शॉर्ट फिल्म - श्रुती |- | rowspan="3" | २०१५ | ''डबल सीट'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- मंजिरी नाईक |- | ''[[मुंबई-पुणे-मुंबई २]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- गौरी देशपांडे |- | ''हायवे- एक सेल्फी आरपार'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | rowspan="2" |२०१६ | ''गणवेश'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - इन्स्पेक्टर मीरा पाटील |- | ''वाय झेड'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- सायली |- |२०१७ | ''हृदयांतर'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - समायरा जोशी |- | rowspan="2" |२०१८ | ''आम्ही दोघी'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - अम्मी |- |''मुंबई-पुणे-मुंबई ३'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- गौरी देशपांडे |- | rowspan="4" | २०१९ | ''बंदिशाळा'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- जेलर माधवी सावंत |- |वेडिंगचा शिनेमा |मराठी |प्रमुख भूमिका-उर्वी |- |Smile Please |मराठी |प्रमुख भूमिका- नंदिनी जोशी |- |''वाय/ Y'' |''मराठी'' |''Mumbai Film Festival २०१९ मध्ये प्रदर्शित (चित्रपटगृहात प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत )'' |- |२०२० |देवी |हिंदी |शॉर्ट फिल्म- सहाय्यक अभिनेत्री- आरझू |- |''२०२१'' |''चंद सांसे'' |''हिंदी'' |''शॉर्ट फिल्म-प्रमुख भूमिका- राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात प्रदर्शित'' |- | rowspan="3" |''२०२२'' |''वाय/ Y'' |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - डॉ आरती देशमुख |- |आपडी थापडी |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - पार्वती पाटील |- |एकदा काय झालं |''मराठी'' |पाहुणी कलाकार-डॉ. सानिया |- | rowspan="3" |२०२४ |''अलिबाबा आणि चाळिशीतले चोर'' |''मराठी'' |सुमित्रा |- |नाच ग घुमा |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - राणी |- |रावसाहेब |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |- |२०२५ |आनंदडोह |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |- |२०२५ |असंभव |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |} ===दूरचित्रवाणी=== मुक्ता बर्वे यांचे दूरचित्रवाणीवर प्रदर्शित झालेले कार्यक्रम : {| class="wikitable sortable" ! वर्ष ! कार्यक्रमाचे नाव ! भूमिकेचे नाव ! टिप्पणी |- |१९९९ |घडलंय बिघडलंय |​चंपा | |- |१९९९ |पिंपळपान | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |बंधन | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |बुवा आले | |सहाय्यक भूमिका |- | |चित्तचोर | |सहाय्यक भूमिका |- | |मी एक बंडू | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |[[आभाळमाया]] |वर्षा निमकर |सहाय्यक भूमिका |- |२००१ |[[श्रीयुत गंगाधर टिपरे]] |योगिता |सहाय्यक भूमिका |- |२००३ |इंद्रधनुष्य | |सहाय्यक भूमिका |- |२००६ |अग्निशिखा |कलिका |मुख्य भूमिका |- |२०१०-११ |[[अग्निहोत्र (मालिका)|अग्निहोत्र]] |मंजुळा श्रीपाद अग्निहोत्री |मुख्य भूमिका |- |२०१० |आम्ही मराठी पोरं हुशार |सूत्रसंचालिका | |- |२०११ |[[लज्जा (मालिका)|लज्जा]] |ॲड. मीरा पटवर्धन |सहाय्यक भूमिका |- |२०११ |[[मधु इथे अन् चंद्र तिथे (मालिका)|मधु इथे अन् चंद्र तिथे]] |गौरी |सहाय्यक भूमिका |- |२०१२ |[[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] |राधा काळे |मुख्य भूमिका |- |२०१३ |[[मला सासू हवी]] |राधा काळे |पाहुणी |- |२०१४ |विनय: एक वादळ | |सहाय्यक भूमिका |- |२०१५ |झकास हिरोईन (पर्व २) |परीक्षक ​ | |- |२०१७ |[[रुद्रम् (मालिका)|रुद्रम्]] |रागिणी |मुख्य भूमिका |- |२०२१ |[[अजूनही बरसात आहे]] |मीरा देसाई |मुख्य भूमिका |} ===नाटके=== {| class="wikitable sortable" |- ! वर्ष ! नाटकाचे नाव ! भूमिकेचे नाव ! नाटकाची भाषा |- | १९९६ | घर तिघांचे हवे | पदार्पणातील नाटक | मराठी |- | २००१ | आम्हाला वेगळे व्हायचंय | सहाय्यक अभिनेत्री | मराठी |- | rowspan="2" | २००५ | देहभान | सहाय्यक अभिनेत्री | मराठी |- | फायनल ड्राफ्ट | प्रमुख भूमिका -विद्यार्थिनी | मराठी |- | २००६ | हम तो तेरे आशिक हैं | प्रमुख भूमिका- रुक्साना साहिल | मराठी |- | २००८ | कबड्डी कबड्डी | प्रमुख भूमिका- पूर्वा | मराठी |- | २०१३ | छापा काटा | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका - मैत्रेयी भागवत | मराठी |- | २०१४ | रंग नवा | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका | मराठी |- | rowspan="2" |२०१५ | लव्ह बर्ड्‌स | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- देविका | मराठी |- | इंदिरा | निर्माती |मराठी |- | rowspan="2" |२०१६ | कोडमंत्र | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- अहिल्या देशमुख | मराठी |- | दीपस्तंभ | निर्माती | मराठी |- | rowspan="2" | २०१७ | सखाराम बाईंडर | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- चंपा | मराठी |- |धाई अक्षर प्रेम के |निर्माती |मराठी |- |२०१८ |चॅलेंज |निर्माती |मराठी |- | rowspan="2" |''२०२२'' |प्रिय भाई , एक कविता हवी आहे |प्रमुख भूमिका- सुनीताबाई |मराठी |- |चारचौघी |प्रमुख भुमिका - विद्या |मराठी |} === इतर कार्य === बर्वेने कथाकथनाचे कामही केलेले आहे. {| class="wikitable" |+मुक्ताचं वाचिक अभिनयातील काम !साल !शीर्षक !भाषा !टिप्पणी |- |२०२० | अॅडिक्ट |मराठी | गुन्हेगारी - ऑडिओ बुक - कथाकथन |- |२०२० | व्हायरस पुणे |मराठी | विज्ञानकथा - ऑडिओ बुक - कथाकथन |- |२०२१ |६१ मिनिट |मराठी |लघुकथा - ऑडिओ बुक - कथाकथन |} ==पुरस्कार आणि प्रशंसा== मुक्ता बर्वे ही एक भारतीय अभिनेत्री आणि निर्माती आहे जी मुख्यत्वे मराठी चित्रपट, दूरदर्शन आणि रंगमंचावर  दिसते. तिला अनेक पुरस्कार प्राप्त झाले आहेत, ज्यात सात महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार, दोन फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार, सहा संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, दोन झी चित्र गौरव पुरस्कार आणि सात झी नाट्य गौरव पुरस्कारांचा समावेश आहे. बर्वेने आपल्या करिअरची सुरुवात मराठी रंगभूमीवरील नाटकं आणि दूरदर्शन मालिकांमधून केली. 'देहभान' या नाटकासाठी तिला २००३ मध्ये झी नाट्य गौरव पुरस्कारांतर्गत आशादायक नवोदित पुरस्कार आणि २००५ मध्ये सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला. २००४ मध्ये तिने 'चकवा' या चित्रपटातून चित्रपटसृष्टीत पदार्पण केले, ज्यासाठी तिला महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कारांतर्गत आशादायक नवोदित पुरस्कार मिळाला. त्यानंतरच्या वर्षांत तिने 'हम तो तेरे आशिक हैं', 'फायनल ड्राफ्ट' आणि 'कबड्डी कबड्डी' या व्यावसायिक नाटकांमधील भूमिकांसाठी राज्य पुरस्कारांतर्गत तीन वेळा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार जिंकला. 'फायनल ड्राफ्ट' मधील शैक्षणिक अयशस्वी झालेल्या विद्यार्थिनीच्या भूमिकेसाठी तिला खूप प्रशंसा मिळाली आणि संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, महाराष्ट्र टाइम्स सन्मान आणि दोन झी नाट्य गौरव पुरस्कारांसह सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाले. बर्वेने 'जोगवा' (२००९) या चित्रपटात ग्रामीण भारतातील धार्मिक अंधश्रद्धांवर आधारित जोगतिणिची भूमिका साकारली, ज्यासाठी तिला पहिला महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार मिळाला, तसेच संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, झी चित्र गौरव पुरस्कार आणि मिफ्ता मिळाले. २०११ मध्ये, बर्वेला 'आघात' चित्रपटात डॉक्टरच्या भूमिकेसाठी पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला. तिने २०१३ मध्ये 'छापा काटा' या नाटकाच्या निर्मिती गृहाची स्थापना केली, ज्यामध्ये तिने अभिनयही केला आणि तिला दीनानाथ मंगेशकर पुरस्कार आणि संस्कृती कला दर्पण पुरस्कारांतर्गत सर्वोत्कृष्ट नाटक पुरस्कार मिळाला. 'डबल सीट' (२०१५) मध्ये सरळ, मध्यमवर्गीय विमा एजंटच्या भूमिकेसाठी तिला फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार, महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार आणि झी चित्र गौरव पुरस्कार मिळाले. या चित्रपटाने तिला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री म्हणून तिचा पहिला 'महाराष्ट्राचा फेव्हरेट कोण' पुरस्कार मिळवून दिला, त्यासाठी आठ नामांकने मिळाली. 'स्माईल प्लीज' साठी तिला दुसरा फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला आणि २०१९ मध्ये 'बंदिशाळा' साठी सातवा राज्य पुरस्कार मिळाला. या पुरस्कारांव्यतिरिक्त, बर्वेला मराठी रंगभूमीतील कर्तृत्वासाठी संगीत नाटक अकादमीने उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्काराने सन्मानित केले. === '''<u>फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार</u>''' === फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्ट कर्तृत्वासाठी टाइम्स ग्रुपद्वारे वार्षिक दिले जाणारे पुरस्कार आहेत। {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |मुंबई-पुणे-मुंबई २ |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१८ |ह्रदयांतर |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१९ |स्माईल प्लीज |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०२२ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री (समालोचक) |नामांकित | |- |२०२२ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |} === '''<u>महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार</u>''' === महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्ट सिनेमाई कर्तृत्वासाठी महाराष्ट्र शासनाद्वारे वार्षिक दिले जाणारे पुरस्कार आहेत {| class="wikitable sortable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००५ |चकवा |सर्वोत्कृष्ट नवोदित |जिंकला | |- |२००६ |हम तो तेरे आशिक हैं |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- | rowspan="2" |२००७ |फायनल ड्राफ्ट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |कबड्डी कबड्डी |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२००९ |जोगवा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१९ |बंदिशाळा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''<u>महाराष्ट्र टाइम्स सन्मान</u>''' === {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००६ |फायनल ड्राफ्ट |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२००७ |कबड्डी कबड्डी |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१७ |कोडमंत्र |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''<u>महाराष्ट्राचा फेव्हरेट कोण?</u>''' === हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्टतेचा सन्मान करण्यासाठी मराठी दूरदर्शन वाहिनी झी टॉकीजद्वारे सादर केले जातात {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०११ |मुंबई-पुणे-मुंबई |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१२ |बदाम राणी गुलाम चोर |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१४ |मंगळाष्टक वन्स मोअर |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१५ |डबल सीट |आवडती अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |मुंबई-पुणे-मुंबई २ |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१७ |ह्रदयांतर |नामांकित |नामांकित | |- |२०१८ |आम्ही दोघी |आवडती सहाय्यक अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१९ |बंदिशाळा |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०२१ |डबल सीट |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |} === <u>प्लॅनेट मराठी फिल्म आणि ओटीटी पुरस्कार</u> === {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |} === <u>सकाळ प्रीमियर पुरस्कार</u> === {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०१९ |स्माईल प्लीज |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |} === संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार === संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार दरवर्षी अर्चना नेवरेकर फाऊंडेशनद्वारे मराठी चित्रपट, दूरदर्शन आणि नाट्य क्षेत्रातील सन्मान म्हणून प्रदान केले जातात. {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००७ |फाइनल ड्राफ्ट |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२००९ |जोगवा |सर्वोत्तम अभिनेत्री |जिंकला | |- | rowspan="2" |२०१४ |छापा काटा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- | |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- | rowspan="2" |२०१७ |कोडमंत्र |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- | |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''इतर विशेष पुरस्कार''' === {| class="wikitable" |- ! साल !! चित्रपट/ नाटक !! पुरस्कार !! विभाग/ नामांकने !! निकाल |- | २००९ | rowspan="5" {{n/a}} | संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार | उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्कार | {{won}}<ref name=thehindu>{{cite web |url=http://www.thehindu.com/arts/sangeet-natak-akademi-announces-ustad-bismillah-khan-yuva-puraskars-for-2009/article514205.ece |title=Sangeet Natak Akademi announces Ustad Bismillah Khan Yuva Puraskars for 2009 |author=Special Correspondent |work=The Hindu |accessdate=30 October 2015}}</ref> |- | २०११ | राजा परांजपे फेस्टिव्हल पुरस्कार | तरुणाई सन्मान पुरस्कार | {{won}}<ref name=tarunaisanman>{{cite web |url=http://www.dnaindia.com/mumbai/report-raja-paranjape-festival-kicks-off-in-pune-1532793 |title=Raja Paranjape festival kicks off in Pune |date=17 April 2011 |work=dna |accessdate=30 October 2015}}</ref> |- | २०१२ | ॲड फिझ | विशेष उपलब्धी पुरस्कार | {{won}} |- | २०१४ | आय.बी.एन. लोकमत | उद्याची प्रेरणा पुरस्कार <small>(नाटक आणि सिनेमा)</small> | {{won}}<ref>{{cite web |url=http://www.free-press-release.com/news-ibn-lokmat-presents-prerna-awards-2014-1393583933.html |title=News: IBN-Lokmat presents Prerna Awards 2014 |work=Free Press Release}}</ref> |- | rowspan="4"| २०१६ | महाराष्ट्र वन | सावित्री सन्मान <small>(सिनेमा)</small> | {{won}}<ref name=savitrisan>{{cite web |url=https://twitter.com/Maharashtra1tv/status/707185145116106752 |title=महाराष्ट्र1 felecitating Mukta Barve |work=Twitter |accessdate=9 March 2016}}</ref> |- | ''छापा काटा'' | लोकमत महाराष्ट्रियन ऑफ द ईयर | नाटक विभाग | {{won}}<ref name="lmmofy">{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=5bdIaM2OQIA |title=Lokmat Maharashtrian Of The Year 2016 |publisher=Lokmat |date=1 April 2016 |accessdate=30 April 2016}}</ref> |- | {{n/a}} | निळू फुले सन्मान २०१६ | वर्षातील बुद्धिमान अभिनेत्री पुरस्कार | {{won}}<ref name=niluphulesanman>{{cite web |url=https://twitter.com/ColorsMarathi/status/758668154008637440 |title=Nilu Phule Sanman 2016 |publisher=Twitter |date=28 July 2016 |accessdate=29 July 2016}}</ref> |- | {{n/a}} | पु. ल. पुरस्कार | तरुणाई सन्मान पुरस्कार | {{won}}<ref name=pulawards>{{cite web |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Pu-La-awards-for-Ameen-Sayani-Mirasdar/articleshow/55320773.cms |title=Pu La awards for Ameen Sayani, Mirasdar - Times of India |accessdate=17 November 2016}}</ref> |- | २०१७ | ''कोडमंत्र'' | लोकमत महाराष्ट्रियन ऑफ द इयर | नाटक विभाग | {{nom}}<ref name=lkmt2017>{{cite web |url=http://lmoty.lokmat.com/lmotywinner_2017.php |title=लोकमत महाराष्ट्रीयन ऑफ द इयर - २०१७, |website=lmoty.lokmat.com |accessdate=13 May 2017}}</ref> |- | २०१८ | {{n/a}} | लोकसत्ता तरुण तेजांकित | कला / चित्रपट विभाग | {{won}}<ref name=loksattatenjakit>{{cite web |url=https://www.loksatta.com/mumbai-news/loksatta-tarun-tejankit-award-1655006/ |title=समाजासाठी प्रेरणा ठरणाऱ्या 'त्या' बारा जणांचा 'लोकसत्ता तरुण तेजांकित' पुरस्काराने गौरव |date=31 March 2018 |accessdate=16 November 2018}}</ref> |- | २०१८ | {{n/a}} | प्रियदर्शिनी अ‍ॅकॅडमी ग्लोबल पुरस्कार | स्मिता पाटील पुरस्कार - सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री | {{won}}<ref>{{cite web |url=http://www.lokmat.com/marathi-cinema/swargiya-smita-patil-award-2018-honored-mukta-barve/ |title=मुक्ता बर्वेला 'स्वर्गीय स्मिता पाटील स्मृती पुरस्कार २०१८'जाहीर |last=Lokmat |date=12 December 2018 |website=Lokmat |accessdate=17 December 2018}}</ref> |- |२०२० | {{n/a}} |सावित्रीबाई फुले पुणे युनिव्हर्सिटी |युवा गौरव पुरस्कार |विजयी <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/mukta-barve-wins-best-actress-zee-gaurav-puraskar-2022-for-jogva-film-mrj-95-2851588/|title=Mukta barve zee gaurav|date=21 March 2022|website=Loksatta|language=Marathi|url-status=live|access-date=2021-10-01}}</ref> |- |२०२२ |N/A |झी गौरव पुरस्कार |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री २०००-२२ |विजयी <ref name=":0" /> |- |२०२४ |चारचौघी |माझा पुरस्कार |सर्वोत्कृष्ठ अभिनेत्री |विजयी |- |२०२५ |मराठी चित्रसृष्टी विशेष योगदान |महाराष्ट्र राज्य पुरस्कार |व. शांताराम विशेष योगदान पुरस्कार |विजयी |} * आय.बी.एन. लोकमत या दूरचित्रवाणी वाहिनीचा प्रेरणा पुरस्कार : २०१४ * ’आघात’साठी [[पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव]]ामध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२०११ * ’मुंबई-पुणे-मुंबई’साठी पुणे इंटरनॅशनल फिल्म फेस्टिव्हलचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२०१० * [[संगीत नाटक अकादमी]] (नवी दिल्ली)चा नाट्यक्षेत्रासाठीचा उस्ताद बिस्मिल्लाखान युवा पुरस्कार:२००९ * ’जोगवा’साठी [[महाराष्ट्र सरकार]]चा वर्षातील उत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२००८-०९ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र सरकारचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र टाइम्सचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा झी कंपनीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ <ref name="मराठी मूव्ही वर्ल्ड">{{स्रोत बातमी | title = मराठी अ‍ॅक्ट्रेस मुक्ता बर्वेज् अवॉर्ड्‌ज | दुवा = http://www.मराठीmovieworld.com/artistprofile/mukta-barve-award.php | प्रकाशक = मराठी मूव्ही वर्ल्ड | अ‍ॅक्सेसदिनांक = ३० जुलै, इ.स. २०१० | भाषा = इंग्लिश }}{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * फायनल ड्राफ्टसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा [[महाराष्ट्र टाइम्स]]चा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००५-०६ * फायनल ड्राफ्टसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा झी कंपनीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००५-०६ * हम तो तेरे आशिक हैं सारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र सरकारचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००४-०५ * फायनल ड्राफ्टसारख्या प्रायोगिक नाटकातील भूमिकेसाठी झी दूरचित्रवाणीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री अल्फा गौरव अवॉर्ड:२००४-०५ * ’चकवा’साठी, पदार्पणातच चमकणाऱ्या कलावंताला दिला जाणारा महाराष्ट्र सरकारचा २००४-०५चा पुरस्कार * ’देहभान’मधील उत्कृष्ट सहकलाकाराच्या भूमिकेसाठी झी दूरचित्रवाणीचा अल्फा गौरव पुरस्कार:२००२-०३ * ’देहभान’मधील भूमिकेसाठी, पदार्पणातच चमकणाऱ्या कलावंताला ’झी’तर्फे दिला जाणारा अल्फा गौरव पुरस्कार:२००२-०३ * ‘डबल सीट’ चित्रपटाला पाच पुरस्कार मिळाले. ==संदर्भ व नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * {{स्रोत संकेतस्थळ | दुवा = http://www.muktabarve.com/ | title = अधिकृत संकेतस्थळ | भाषा = इंग्लिश | access-date = 2010-10-30 | archive-date = 2010-09-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100929004001/http://www.muktabarve.com/ | url-status = dead }} {{DEFAULTSORT:बर्वे, मुक्ता}} [[वर्ग:मराठी चित्रपट अभिनेत्री]] [[वर्ग:मराठी नाट्यअभिनेते]] [[वर्ग:संदर्भांचे इंग्रजी-मराठी भाषांतर हवे]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] mx29wi8jbh142lznue5gc9aojfu848s 2580859 2580857 2025-06-18T08:07:31Z 88.170.35.157 /* इतर विशेष पुरस्कार */ 2580859 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट अभिनेता | पार्श्वभूमी_रंग = | नाव = मुक्ता बर्वे | चित्र = Mukta in light moments.jpg|thumb|एका प्रसन्न क्षणी मुक्ता | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = मुक्ता बर्वे | पूर्ण_नाव = मुक्ता वसंत बर्वे | जन्म_दिनांक = {{जन्म_दिनांक_आणि_वय|1979|5|17}} | जन्म_स्थान = [[चिंचवड]], [[महाराष्ट्र]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | इतर_नावे = | कार्यक्षेत्र = अभिनय, निर्मिती | राष्ट्रीयत्व ={{ध्वजचिन्ह|भारत}} [[भारत|भारतीय]] | भाषा =मराठी | कारकीर्द_काळ = २००० पासून | प्रमुख_नाटके = देहभान, फायनल ड्रॅफ्ट, कबड्डी कबड्डी, छापा काटा, कोडमंत्र | प्रमुख_चित्रपट = जोगवा, मुंबई-पुणे-मुंबई भाग १/२/३, डबलसीट | प्रमुख_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम = [[अग्निहोत्र]] [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] [[रुद्रम]] [[अजूनही बरसात आहे]] | पुरस्कार = | वडील_नाव = वसंत बर्वे | आई_नाव = विजया बर्वे | पती_नाव = | पत्नी_नाव = | अपत्ये = | संकेतस्थळ = | तळटिपा = |भावंडे=देबू बर्वे }} '''मुक्ता बर्वे''' ([[१७ मे]], [[इ.स. १९७९|१९७९]] - ) या मराठी नाट्य आणि चित्रपट सृष्टीतील एक नावाजलेल्या आणि यशस्वी अभिनेत्री आहेत. त्या मूळच्या पुण्याजवळील चिंचवड गावच्या आहेत. यांचे वडील वसंत बर्वे आणि आई शिक्षिका व नाट्यलेखिका विजया बर्वे आहेत. मुक्ताने रंगभूमीवरील बालपणापासून सुरुवात केली. चार वर्षाची असताना आईच्या ‘‘रुसू नका फुगू नका‘’ या नाटकात काम केले आणि त्यानंतर १५ व्या वर्षी नाट्यस्पर्धेच्या निमित्ताने [[रत्‍नाकर मतकरी]]ंच्या [[घर तिघांचे हवे (नाटक)|घर तिघांचे हवे]] या नाटकात भूमिका केली. मुक्ता बर्वे प्रामुख्याने [[मराठी भाषा|मराठी]] भाषिक [[मराठी चित्रपट|चित्रपट]], नाटके आणि दूरचित्रवाणी मालिकांमध्ये कामे करतात. २००० साली व्यावसायिक कारकिर्दीस सुरुवात केलेल्या मुक्ताने काही हिंदी चित्रपटांतूनही अभिनय केला आहे. त्यांनी [[पुणे विद्यापीठ|पुणे विद्यापीठाच्या]] ललित कला केंद्रमधून नाट्यशास्त्राची पदवी मिळवली आहे. बर्वे यांनी अनेक यशस्वी नाटक, मालिका आणि चित्रपटांतून काम केले आहे. यासाठी त्यांना अनेक पुरस्कार मिळाले. [[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]] ह्या २००९ सालच्या मराठी चित्रपटामधील भूमिकेसाठी बर्वे यांना पुरस्कार देखील मिळाले.<ref name="सकाळ२०१००७३०">{{स्रोत बातमी | आडनाव = भुते | पहिलेनाव = वैशाली | title = खास भेट : मुक्ता बर्वे | दुवा = http://www.esakal.com/esakal/20100610/5151435078614260296.htm | अ‍ॅक्सेसदिनांक = ३० जुलै २०१० | प्रकाशक = [[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]] | दिनांक = १० जून २०१० | भाषा = मराठी | archive-date = 2013-01-02 | archive-url = https://archive.today/20130102201540/http://www.esakal.com/esakal/20100610/5151435078614260296.htm | url-status = dead }}</ref> २०१२ मध्ये [[झी मराठी]] प्रदर्शित झालेल्या [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] या मालिकेत राधा देसाई ही मध्यवर्ती भूमिका बर्वे यांनी केली होती. 1999 मध्ये तिने घडले बिगडले या शोद्वारे मराठी दूरचित्रवाणीवर पदार्पण केले. आम्हाला वेगाचे (२००१) या मराठी नाटकातून तिने मराठी रंगभूमीवर पदार्पण केले. 2002 मध्ये तिने चकवा या चित्रपटातून मराठी चित्रपटात पदार्पण केले. थांग (2006), माती माये (2007), सवार रे (2007), सास बहू और सेन्सेक्स (2008), सुंबरन (2009) आणि एक डाव धोबीपछाड (2009) या चित्रपटांमध्ये तिच्या कामाचे कौतुक झाले. 2009 चा जोगवा हा चित्रपट तिच्या कारकिर्दीत टर्निंग पॉईंट ठरला, ज्याने तिला बॅक टू बॅक हिट चित्रपट दिले: मुंबई-पुणे-मुंबई (2010), आघात (2009), बदाम रानी गुलाम चोर (2012), लग्न पाहावे करुण (2013). ), मंगलाष्टक वन्स मोअर (2013), डबल सीट (2015) आणि मुंबई-पुणे-मुंबई 2 (2015). अग्निहोत्र (2009-2010) आणि एक लग्नाची दुनिया गोश्ता (2012) हे शो तिच्या दूरचित्रवाणी कारकीर्दीतील महत्त्वाचे भाग आहेत. तिच्या थिएटर कारकिर्दीतील फायनल ड्राफ्ट (2005), देहभान (2005), कबड्डी कबड्डी (2008) आणि छपा काटा (2013) ही तिची काही प्रसिद्ध नाटके आहेत. 2015 मध्ये, ती तीन यशस्वी चित्रपटांचा भाग बनली ज्यात हायवे, डबल सीट आणि मुंबई-पुणे-मुंबई 2 यांचा समावेश आहे. 2016 मध्ये, ती YZ आणि गणवेश या दोन मराठी चित्रपटांमध्ये दिसली. बर्वे यांच्याकडे रसिका प्रॉडक्शन नावाचे प्रोडक्शन हाऊस देखील आहे, ज्या अंतर्गत त्यांनी नाटकांची निर्मिती केली आहे: छापा काटा, लव्हबर्ड्स (2015) आणि इंदिरा (2015), रंग नवा हा थिएटर-आधारित कविता कार्यक्रम, ज्यामध्ये त्या स्वतःच्या काही कविता सादर करतात. आणि इतर काही. सध्या, ती रसिका प्रॉडक्शनच्या बॅनरखाली कोडमंत्र (2016) नावाच्या नाटकात अभिनय आणि निर्मिती करत आहे. मुक्ताला भारताची जेसिका अल्बा म्हणून देखील ओळखले जाते कारण त्यांच्या दिसण्यात आणि चित्रपटाच्या निवडीतील काही समानता. == शिक्षण आणि कौटुंबिक पार्श्वभूमी== बर्ने यांचा जन्म पुण्याजवळच्या [[चिंचवड]] येथे १९७९ साली झाला. त्यांचे वडील वसंत बर्वे [[टेल्को]] कंपनीत नोकरी करीत होते. आई विजया बर्वे या शिक्षिका तसेच नाट्यलेखिका होत्या.<ref name="Zee">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.ozee.com/shows/home-minister-swapna-gruh-lakshmiche/video/home-minister-episode-1342-august-14-2015-full-episode.html|शीर्षक=होम मिनिस्टर - भाग १३४२|दिनांक=१४ ऑगस्ट २०१५|प्रकाशक=[[झी मराठी]]|title=संग्रहित प्रत|accessdate=2016-11-30|archive-date=2016-10-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20161021003353/http://www.ozee.com/shows/home-minister-swapna-gruh-lakshmiche/video/home-minister-episode-1342-august-14-2015-full-episode.html|url-status=dead}}</ref>. मुक्ता यांचा मोठा भाऊ देबू बर्वे व्यावसायिक कलाकार आहे तसेच त्याने लहानपणी काही चित्रपटातून भूमिका केल्या आहेत. मूळचा लाजाळू आणि बुजरा स्वभाव{{संदर्भ हवा}} कमी व्हावा यासाठी मुक्ताच्या आई विजया बर्वे यांनी ''रुसू नका फुगू नका'' हे बालनाट्य लिहिले, यात भित्रा ससा आणि परी राणी अश्या दुहेरी भूमिका मुक्ताने साकारल्या. या प्रकारे वयाच्या चौथ्या वर्षी मुक्ताचे रंगभूमीवर पदार्पण झाले. दहावीच्या परीक्षेनंतर [[घर तिघांचे हवे (नाटक)|घर तिघांचे हवे]] या [[रत्‍नाकर मतकरी]] लिखित नाटकात मुक्ताने भूमिका साकारली. या नंतर त्यांनी रंगभूमीवर कारकीर्द करायचे ठरविले. त्यांनी इयत्ता ११ आणि १२वीचे शिक्षण पुण्यातील [[एस.पी. कॉलेज]]मध्ये घेतले. यानंतर ललित कला केंद्र, [[सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ]] येथे नाट्य शास्त्र विषयात पदवी घेतली <ref name="loksatta2016">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/videos/vivalaunj/401940/mukta-barve-talks-about-lalit-kala-kendra-theater-education/|title=मुक्ता बर्वे त्यांच्या ललित कला केंद्र येथिल शिक्षण व नाट्य शास्त्र पदवी बद्दलचे अनुभव व्यक्त करताना.|प्रकाशक=लोकसत्ता डॉट कॉम.}}</ref>. नाट्यशास्त्रातील पदवी प्राप्त केल्यावर लगेच मुक्ता मुंबईत आल्या. २००० सालापासून त्या मुंबईत वास्तव्यास आहेत <ref name= "loksatta muktayan">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/viva-news/viva-lounge-mukta-barve-401029/|title=मुक्तायन|दिनांक=१४ मार्च २०१४|प्रकाशक=लोकसत्ता .कॉम}}</ref>. ==अभिनय कारकीर्द == === १९९९ ते २००७ : नाटक, मालिका आणि चित्रपटात पदार्पण === इ. १०वीच्या परीक्षेनंतर, टेल्को कंपनीतील स्पर्धेसाठी बसवलेल्या, रत्‍नाकर मतकरी लिखित ''घर तिघांचे हवे'' या नाटकातून बर्वेने एक भूमिका साकारली. १९९८ साली [[घडलंय बिघडलंय]] या मालिकेतून तिने दूरचित्रवाणीमालिकांमध्ये पदार्पण केले. खेडवळ अश्या चंपाची भूमिका तिने साकारली. त्यानंतर ''पिंपळपान'' (१९९८), ''बंधन'' (१९९८), ''बुवा आला'' (१९९९), ''चित्त चोर'' (१९९९), ''मी एक बंडू'' (१९९९), [[आभाळमाया]] (१९९९), [[श्रीयुत गंगाधर टिपरे]] (२००१) आणि [[इंद्रधनुष्य]] (२००३) या मालिकांमधून मुक्ताने छोट्या भूमिका साकारल्या <ref name= "TOI news">{{स्रोत बातमी|title=परफॉर्मिंग आर्ट्‌स 'पदवी हळुूहळू आकार घेत आहे.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune-times/Performing-arts-degree-slowly-taking-centre-stage/articleshow/26707.cms|प्रकाशक=द टाइम्स ऑफ इंडिया.|दिनांक=१७ जून २००३}}</ref>. २००१ मध्ये सुयोगच्या [[आम्हाला वेगळे व्हायचंय]] या नाटकातून तिला व्यावसायिक नाटकात काम करण्याची पहिली संधी मिळाली. २००४ साली [[चकवा (चित्रपट)|चकवा]] या चित्रपटातून बर्वेने मराठी चित्रपटसृष्टीत पहिल्यांदा काम केले. चकवा चित्रपटातील भूमिकेसाठी महाराष्ट्र राज्य शासनाचा ''उत्कृष्ट पदार्पण अभिनेत्री'' तिला पुरस्कार मिळाला. २००५मध्ये [[अमोल पालेकर|अमोल पालेकरांच्या]] [[थांग (चित्रपट)|थांग]] या मराठी आणि इंग्लिश द्वैभाषिक सिनेमात बर्वेची छोटी भूमिका होती. याच वर्षी ''देहभान'' आणि ''फायनल ड्राफ्ट'' या दोन व्यावसायिक नाटकांमधून तिने काम केले <ref name= "dehabhan">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.loksatta.com/lokrang-news/yugdharma-marathi-natak-1113407/|title=बेभान करणारं.. देहभान!|दिनांक=१४ जून २०१५|प्रकाशक=लोकसत्ता डॉट कॉम}}</ref>. "फायनल ड्राफ्ट" मध्ये तिने विद्यार्थिनीची भूमिका केली होती. २००५ साली, ''देहभान'' साठी ''उत्कृष्ट पदार्पण अभिनेत्री'' आणि ''उत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री''चा अल्फा गौरवचा पुरस्कार बर्वेला मिळाला. प्रायोगिक नाटकासाठीचा उत्कृष्ट अभिनेत्रीचा अल्फा गौरव २००५चा पुरस्कार तिला यांना ''फायनल ड्राफ्ट'' साठी मिळाला. याशिवाय तिला २००६चा महाराष्ट्र टाइम्स पुरस्कार आणि २००८चा झी गौरव पुरस्कार दिले गेले.<ref name="mukta website">{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.muktabarve.com/biography.html|title=मुक्ता बर्वे अधिकृत संकेतस्थळ|दिनांक=११ नोव्हेंबर २०१५|accessdate=2016-11-30|archive-date=2017-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20170105123903/http://www.muktabarve.com/biography.html|url-status=dead}}</ref>. यापुढे [[शेवरी (चित्रपट)|शेवरी]] (२००६), [[ब्लाइंड गेम (मराठी चित्रपट)|ब्लाइंड गेम]] (२००६) आणि [[मातीमाय (चित्रपट)|मातीमाय]] (२००६) या चित्रपटातून बर्वेने छोट्या भूमिका साकारल्या. त्याच वर्षी तिने [[अग्निशिखा (दूरचित्रवाणीमालिका)|अग्निशिखा]] या दूरचित्रवाणीमालिकेत मध्यवर्ती भूमिका केली. २००६ साली बर्वेने ''हम तो तेरे आशिक है'' या व्यावसायिक नाटकात ''रुकसाना साहिल'' या मुस्लिम मुलीची प्रमुख भूमिका केली. या नाटकात रुकसाना, अनिल प्रधान ([[जितेंद्र जोशी]]) या हिंदू मुलाच्या प्रेमात पडते आणि ते लग्न करतात अशी कथा आहे. या भूमिकेसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्काराने मुक्ताला सन्मानित करण्यात आले. २००७ साली [[सावर रे (चित्रपट)|सावर रे]] या चित्रपटात मुक्ताने याच नावाने भूमिका साकारली. पुढे जितेंद्र पाटील यांच्या ''कबड्डी कबड्डी'' या व्यावसायिक नाटकात कबड्डीपटूची भूमिका साकारली. या नाटकात एका कबड्डीपटूची खेळाविषयीची महत्त्वाकांक्षा आणि तिच्या वडिलांचा ([[विनय आपटे]]) तिला अमेरिकेला स्थायिक होण्याचा आग्रह यातील संघर्ष दाखविला आहे. या भूमिकेसाठी बर्वेला २००७ सालच्या राज्य सरकार तसेच महाराष्ट्र टाइम्स पुरस्कार आणि २००८ साली झी गौरव सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री हे पुरस्कार मिळाले.<ref name="mukta website"/>.[[चित्र:Mukta Barve.jpeg|इवलेसे|मुंबई-पुणे-मुंबई मधील मुक्ता |डावे]] === २००८ ते २०११ : जोगवा आणि मुंबई- पुणे- मुंबईचे यश === बर्वेने २००८ साली [[दे धक्का]] या मराठी आणि [[सास बहू और सेन्सेक्स]] या हिंदी चित्रपटातून छोट्या भूमिका केल्या. २००९ साली [[एक डाव धोबीपछाड]] आणि [[सुंबरान (चित्रपट)|सुंबरान]] या मराठी चित्रपटांतून बर्वेने सहाय्यक अभिनेत्री म्हणून भूमिका केल्या. त्यानंतर राजीव पाटील दिग्दर्शित, २००९ सालच्या [[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]] या चित्रपटाने बर्वेला यश मिळवून दिले <ref name="jogawa TOI">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३ २०१७|title=मुक्ता बर्वे आपली कार विकायचा विचार करीत आहेत का?|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Is-Mukta-Barve-planning-to-sell-her-car/articleshow/47551303.cms}}</ref> यात महाराष्ट्रातील आणि कर्नाटकातील जोगते आणि जोगतिणींच्या दुःखद जीवनाच्या पार्श्वभूमीवर तायप्पा ([[उपेंद्र लिमये]]) आणि सुली (मुक्ता बर्वे) यांच्या प्रेमकथेचे कथानक आहे. या चित्रपटाने २००८ चे अनेक राष्ट्रीय पुरस्कार मिळवले. बर्वेने साकारलेली सुलीची भूमिका तिच्या कारकिर्दीतला महत्त्वाचा टप्पा म्हणून मानली जाते <ref name= "Jogawa challenge">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर २, इ.स. २००९|title=ठळक प्रयत्न: जोगवा|दुवा=http://archive.indianexpress.com/news/bold-attempt-jogwa/522836/}}</ref>. बर्वेने या चित्रपटासाठी छायाचित्रे, लेख आणि प्रत्यक्ष जोगतिणींच्या आयुष्याचे जवळून निरीक्षण करून या भूमिकेचा अभ्यास केला. बर्वेने या चित्रपटातील अनेक प्रसंगांमध्ये केवळ डोळ्यांच्या भाषेतून प्रेम, दुःख, संघर्ष ​ या भावना चितारल्या आहेत. या भूमिकेसाठी बर्वेला २००९ च्या राज्य शासनाच्या सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला. याशिवाय तिला याच वर्षी [[संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार|संगीत नाटक अकादमी]]च्या ''उस्ताद बिस्मिल्ला खान युवा पुरस्कार'' सुद्धा मिळाला.<ref name="Sangeet natak academy award">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै १४ २०१०|title=संगीत नाटक अकादमीने २००९ सलाची उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्कारांची घोषणा केली.|दुवा=http://www.thehindu.com/arts/sangeet-natak-akademi-announces-ustad-bismillah-khan-yuva-puraskars-for-2009/article514205.ece}}</ref>. २०१० मध्ये [[थॅंक्स मा]] या हिंदी चित्रपटात बर्वेने लक्ष्मी नावाच्या वेश्येची भूमिका साकारली. ''जोगवा'' नंतर २०१०मध्ये प्रदर्शित झालेल्या [[सतीश राजवाडे]] दिग्दर्शित [[मुंबई-पुणे-मुंबई]] चित्रपटाने पुन्हा एकदा बर्वेला यश मिळवून दिले. या चित्रपटातून बर्वे आणि [[स्वप्नील जोशी|स्वप्निल जोशी]] यांनी जोडीने काम केले आहे.<ref name="MPM">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जून १० २०१०| title=रोमान्स |दुवा=http://archive.indianexpress.com/news/romance-in-the-air/631013/}}</ref> मुंबईची मुलगी लग्नासाठी मुलाला पाहायला पुण्याला येते आणि एका दिवसाच्या त्यांच्या भेटीत ते एकमेकांच्या प्रेमात पडतात अशी या चित्रपटाची कथा आहे. या चित्रपटात बर्वे आणि जोशी यांच्या सहज अभिनय केला आहे तसेच आणि दोन्ही शहरांच्या स्वभाव वैशिष्ट्यांचे अचूक चित्रण केले आहे. या चित्रपटातील अभिनयानंतर बर्वे आणि जोशी यांच्या जोडीची तुलना [[शाहरुख खान|शाहरूख खान]] आणि [[काजोल]]च्या जोडीशी केली जाते.<ref name="MPM Swapnil and Mukta">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३ २०१७|title=स्वप्निल आणि मुक्ता प्रखर अभिनय!|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Swwapnil-and-Muktas-intense-chemistry/articleshow/48386831.cms}}</ref> २०१० मधील [[अग्निहोत्र (मालिका)|अग्निहोत्र]] या दूरचित्रवाणीमालिकेतली ''मंजुळा श्रीपाद अग्निहोत्री'' ही भूमिका बर्वेने केली.<ref name="mukta in ELDG">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मार्च ७, इ.स. २०१४|title=मुक्त संवाद. मुक्ता बर्वेशी!|दुवा=http://www.loksatta.com/mumbai-news/loksatta-viva-lounge-with-mukta-barve-in-thane-today-394511/}}</ref>. २०१० मधील [[विक्रम गोखले]] दिग्दर्शित [[आघात (मराठी चित्रपट)|आघात]] या चित्रपटातील डॉ. स्मिता देशमुख ही भूमिकासुद्धा लक्षवेधी ठरली. यासाठी बर्वेला पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव पुरस्कार (२०११) मध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला. राजा परांजपे चित्रपट महोत्सव २०११मध्ये मराठी चित्रपट सृष्टीतील योगदानाबद्दल मुक्ताला तरुणाई सन्मान देण्यात आला.<ref name="Aghat1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १४ २०११|title=मुक्ताला तरुणाई सन्मान पुरस्कार.|दुवा=http://www.sakaaltimes.com/sakaaltimesbeta/20110114/4897010558338744242.htm}}</ref><ref name="Aghat2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=डिसेंबर २७, इ.स. २०१०|title=पसंतीला 'आघात'|दुवा=http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/7169608.cms|accessdate=2016-12-03|archive-date=2010-12-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20101230172428/http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/7169608.cms|url-status=dead}}</ref> === २०१२ ते २०१४ : एका लग्नाची दुसरी गोष्ट आणि इतर नाटक व चित्रपट === बर्वे आणि स्वप्निल जोशी यांनी २०१२ मध्ये झी मराठी वरील सतीश राजवाडे दिग्दर्शित [[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] या मालिकेतून काम केले.<ref name="ELDG1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title='स्वप्निल-मुक्ता' पुन्हा एकत्र|दुवा=http://zeenews.india.com/marathi/news/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%80/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B2-%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BE-%E0%A4%8F%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0-/23113}}</ref> एका जाहिरात कंपनीत काम करणारी राधा महेश देसाई (बर्वे) आणि सॉफ्टवेर अभियंता असलेला घनःश्याम काळे (जोशी) घरच्यांच्या दबावाला कंटाळून कॉन्ट्रॅक्ट मॅरेज करतात आणि शेवटी खरोखरीच एकमेकांच्या प्रेमात पडतात अशी या मालिकेची कथा आहे.<ref name="ELDG2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर १३, इ.स. २०१३|title=टीव्हीशी झाली आहे आभासी मैत्री|दुवा=http://www.loksatta.com/lokprabha/virtual-friendship-with-television-262140/}}</ref><ref name="ELDG3">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १०, इ.स. २०१७|title=एका लग्नाची दुसरी गोष्ठ मिनी फिल्म म्हणून प्रसारित होणार.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Eka-Lagnachi-Dusri-Goshtha-to-be-aired-as-mini-film/articleshow/18045602.cms}}</ref> <ref name="mukta in ELDG"/> ''केवळ उच्च टीआरपीच नाही तर झी मराठीच्या इतिहासातील सुवर्णपान'' या शब्दात झी टेलिफिल्म्सने मालिकेचे वर्णन केले. ''माकडाच्या हाती शॅम्पेन'' या नाटकाचे २०१२ मध्ये [[बदाम राणी गुलाम चोर]] या सतीश राजवाडे दिग्दर्शित चित्रपटात रूपांतर झाले. या चित्रपटात बर्वेने [[उपेंद्र लिमये]], [[पुष्कर श्रोत्री]] आणि [[आनंद इंगळे]] यांच्या बरोबर काम केले. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]ने मुक्ताच्या अभिनयाचा ''मुक्ताने पेन्सिलचे पात्र चोखपणे वठविले आहे!'' या शब्दात वर्णन केले.<ref name="BRGC">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै २०, इ.स. २०१२|title=बदाम राणी गुलाम चोर चित्रपट पुनरावलोकन!|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Badam-Rani-Gulam-Chor/movie-review/15074898.cms}}</ref> २०१३ साली, बर्वेने [[गिरीश जोशी]] यांच्या बरोबर [[टोराँटो]]मध्ये प्रसिद्ध अशा ''फायनल ड्राफ्ट'' या नाटकाच्या प्रयोगात काम केले.<ref name="Mukta in Toranto">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १२, इ.स. २०१७|title=टोरंटोमधील चाहत्यांचे मनोरंजन करण्यासाठी मुक्ता|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Muktas-to-entertain-fans-in-Toronto/articleshow/16136480.cms}}</ref> २०१३ हे मुक्तासाठी यशस्वी वर्ष होते. या वर्षी आपल्या ''रसिका प्रॉडक्शन्स'' या कंपनीद्वारे बर्वेने नाट्य निर्मितीत प्रवेश केला. या कंपनीचे नाव बर्वेने [[रसिका जोशी]] या आपल्या अभिनेत्री मैत्रिणीच्या नावाने ठेवले आहे.<ref name="Rasika productions">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर १०, इ.स. २०१५|title=मुक्ता निर्मितीतही.|दुवा=http://maharashtratimes.indiatimes.com/interview/mukta-barve/articleshow/49294812.cms|accessdate=2016-12-03|archive-date=2015-12-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20151223103252/http://maharashtratimes.indiatimes.com/interview/mukta-barve/articleshow/49294812.cms|url-status=dead}}</ref><ref name="Mukta starts her own production house">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १०, इ.स. २०१७|title=मुक्ता बर्वे ने रसिका जोशी यांच्या नावावर प्रॉडक्शन हाऊस सुरू केले|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-turns-producer-with-her-production-house-named-after-Rasika-Joshi/articleshow/25653222.cms}}</ref> [[इरावती कर्णिक]]लिखित आणि समीर विद्वंस दिग्दर्शित ''छापा काटा'' या नव्या नाटकात बर्वेनेने मैत्रेयी भागवत पात्र साकारले. यातून आधुनिक मुलींचे आपल्या आईशी असलेले नातेसंबंध दर्शविलेले आहेत.<ref name="Chapa kata1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=डिसेंबर २५, इ.स. २०१३|title=रंगमंच पुनरावलोकन: छापा कटा|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/theatre/Chhapa-Kaata-Sameer-Vidwans-Reema-Mukta-Barve-Ashish-Kulkarni/articleshow/27898207.cms?}}</ref> यात काही प्रयोगांसाठी मैत्रयी भागवतच्या आईची भूमिका [[रीमा लागू]] आणि नंतर [[नीना कुलकर्णी]] यांनी साकारली.<ref name="Chapa kata">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर ८, इ.स. २०१४|title=रीनाने नाटकात नीनाची जागा घेतली.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/theatre/Neena-replaces-Reema-in-play/articleshow/44697284.cms}}</ref> या नाटकासाठी मुक्ता बर्वे आणि सहनिर्माते दिनेश पेडणेकर यांना [[दिनानाथ मंगेशकर पुरस्कार]] (२०१४ चे सर्वोत्कृष्ट नाटक) [[लता मंगेशकर]] यांच्या हस्ते मिळाला.<ref name="Mukta Award 2014">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल १४, इ.स. २०१४|title=तबला वादक झाकीर हुसेन आणि शास्त्रीय गायन पंढरीनाथ कोल्हापुरे यांना मंगेशकर पुरस्कार.|दुवा=http://www.radioandmusic.com/node/35291}}</ref><ref name="Sanskruti kaladarpan awards 2014">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मे ४, इ.स. २०१४|title=संस्कृती कलादर्पण पुरस्काराची नामांकने जाहीर.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/nominations-announced-for-sanskruti-kala-darpan-awards-488366/}}</ref> २०१३ मध्ये अजय नाईक यांचे पहिले दिग्दर्शन असलेल्या [[लग्न पहावे करून]] या चित्रपटात बर्वेने [[उमेश कामत]] बरोबर प्रेमकथा साकारली.<ref name="LPK">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १२, इ.स. २०१७|title=मुक्ता बर्वे आणि उमेश कामत यांची रॉम-कॉमची जोडी.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-and-Umesh-Kamat-team-up-for-a-Rom-Com/articleshow/19964971.cms?}}</ref> यात वधूवर सूचक मंडळ स्थापन केलेल्या अदिती टिळक या मुलीची भूमिका बर्वेने केली होती.. ''इंडियन नर्व''ने ''कामगिरीनुसार, मुक्ता एक दृढ आणि निश्चयी आदिती म्हणून आहे. तिला अपयशी होण्याची भीती असते. हे त्यातले सर्वोत्कृष्ट पात्र आहे. तिने ही भूमिका अगदी चोखपणे निभावली.'''<ref name="LPK2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर १३, इ.स. २०१३|title=लग्न पहावे करून - मराठी चित्रपट समीक्षा|दुवा=http://indiannerve.com/lagne-pahave-karun-movie-review-making-sense-of-arranged-marriages-kundali-compatibility-23456-12098/}}</ref> '''२०१३ मध्ये रेणू देसाई निर्मित [[मंगलाष्टक वन्स मोअर]] या चित्रपटातून बर्वे आणि जोशी यांनी पुन्हा एकदा बरोबर काम केले.'''<ref name="MOM">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title='स्वप्निल-मुक्ता' पुन्हा एकत्र|दुवा=http://www.sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5587397050721758160&SectionId=4724885822106096577&SectionName=Bollywood&NewsDate=20130607&NewsTitle=Mukta-Swapneel%20to%20recreate%20the%20magic!}}</ref> '''लग्नानंतर ​नवऱ्याच्या भोवती आयुष्य विणून स्वतःला विसरलेली आरती पाठक या अत्यंत भाबड्या आणि हळव्या मुलीचे चित्रण बर्वेने केले. टाईम्स ऑफ इंडियाने ''मुक्ता तिच्या कॉमिक टाइमिंग आणि संवाद फेकीत उत्कृष्ट आहे''. असे वर्णन केले.<ref name="MOM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २२, इ.स. २०१३|title=मंगलाष्टक वन्स मोअर - मराठी चित्रपट समीक्षा|'''''''''Bold text''''''दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Mangalashtak-Once-More/movie-review/26255334.cms}}</ref>'' २०१४ मध्ये मुक्ताने कवितांवर आधारित ''रंग नवा'' या कार्यक्रमाची निर्मिती केली. या मध्ये संगीतकार मिलिंद जोशी यांच्याबरोबर ज्ञात ''कवींच्या अज्ञात कविता'' या विषयावरील आणि स्वतः लिहिलेल्या काही कविता सादर केल्या.<ref name="Rang Nawa">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुन १५, इ.स. २०१४|title=रंग नवा.. तरल कवितानुभव.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/drama-review-rang-nava-602694/}}</ref> याच वर्षी [[रत्‍नाकर मतकरी]] लिखित ''शॉट'' या कथेवरून चित्रित केलेल्या लघुपटात बर्वेने श्रुती हे पात्र साकारले. मुक्ता बर्वे आणि सुप्रिया मतकरी यांच्या भूमिका असलेला हा लघुपट अनेक चित्रपट महोत्सवांतून दाखवला गेला. === २०१५-१६ : ‘डबलसीट’चे यश आणि पुढील प्रवास === २०१५ साली मुक्ताचे अत्यंत महत्त्वाचे चित्रपट प्रदर्शित झाले. यातील समीर विद्वंस दिग्दर्शित "डबलसीट" या चित्रपटात तिने [[अंकुश चौधरी]] बरोबर प्रथमच चित्रपटात काम केले.<ref name="Doubleseat">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑक्टोबर ३०, इ.स. २०१५|title=वर्ल्ड दूरचित्रवाणी प्रीमियर ऑफ डबल सीट.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/trade-news/marathi/World-Television-Premiere-of-Double-Seat/articleshow/49597645.cms}}</ref> रोहा सारख्या कोकणातील गावातून अमित नाईकशी (अंकुश चौधरी) लग्न झाल्यावर मुंबईत आलेल्या मंजिरीचे पात्र मुक्ताने रेखाटले.<ref name="Double seat2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै २७, इ.स. २०१५|title=मायानगरीतील स्वप्नांच्या प्रवासाची गोष्ट ‘डबल सीट’.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/double-seat-movie-music-launch-1126640/}}</ref><ref name="Double seat3">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी १३, इ.स. २०१७|title=डबल सीटसाठी मुक्ता बर्वेची वास्तविक जीवनाची प्रेरणा.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barves-real-life-inspiration-for-Double-Seat/articleshow/48141245.cms}}</ref> मध्यम वर्गीय नवऱ्याबरोबर चांगले आयुष्य जगण्याची आस असलेली, स्वप्ने पहायला न डगमगणारी आणि त्यासाठी प्रामाणिकपणे कष्ट करायला तयार असलेली मंजिरी मुक्ताने जिवंत केली. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]ने मुक्ताचे या शब्दांत कौतुक केले "Mukta, who too makes a return after two years, is brilliant as ever as the strong-willed, caring and accommodative wife".<ref name= "Doubleseat4">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मे ९, इ.स. २०१६|title=डबल सीट मूव्ही पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Double-Seat/movie-review/48483610.cms}}</ref> मंजिरीच्या डोळ्यातला आशावाद, आत्मविश्वास आणि निरागसता मुक्ताने रसिकांच्या मनात आपल्या अभिनयातून पोहोचवला. आपण सहज आणि नैसर्गिक अभिनयाच्या साम्राज्ञी आहोत हे या चित्रपटातून मुक्ताने पुन्हा एकदा सिद्ध केले. तिच्या ‘डबलसीट’ मधील कामासाठी तिला २०१५ आणि २०१६ सालात अनेकोत्तम पुरस्कार मिळाले. [[संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार|संस्कृती कलादर्पण]] २०१६मध्ये तिला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीसाठीचे नामांकन होते <ref name="Sanskruti kala Darpan">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल १५, इ.स. २०१६|title=संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार नामांकने: अशोक सराफ यांना जीवनगौरव पुरस्कार, फेस ऑफ द इयर स्वप्नील जोशी.|दुवा=http://marathicineyug.com/news/latest-news/811-sanskruti-kaladarpan-awards-nominations-lifetime-achievement-award-for-ashok-saraf-face-of-the-year-swwapnil-joshi|accessdate=2016-12-03|archive-date=2016-04-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160420041114/http://marathicineyug.com/news/latest-news/811-sanskruti-kaladarpan-awards-nominations-lifetime-achievement-award-for-ashok-saraf-face-of-the-year-swwapnil-joshi|url-status=dead}}</ref> तर महाराष्ट्राचा फेवरेट कोण २०१५, झी चित्र गौरव पुरस्कार २०१६, महाराष्ट्र राज्य शासनाचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री २०१६<ref name="maharashtra rajya sarkar awards">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=महाराष्ट्र राज्य फिल्म पुरस्कार|दुवा=http://divyamarathi.bhaskar.com/news/BOL-MB-53rd-maharashtra-state-film-awards-halal-and-ringan-shine-out-5313287-PHO.html?ref=np}}</ref>, मराठी फिल्मफेर २०१६ <ref name="marathi filmfare 2016">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=मराठी फिल्मफेअर पुरस्कारांमध्ये मुक्ता बर्वेने सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार जिंकला. |दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Mukta-Barve-wins-Best-Actress-at-Marathi-Filmfare/articleshow/55655872.cms}}</ref> या पुरस्कारांनी गौरविले गेले.<ref name="Doubleseat awards1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २६, इ.स. २०१५|title=झी टॉकीजच्या 'महाराष्ट्राचा फेवरेट कोण २०१५' 'पुरस्काराने मोठ्या प्रमाणात यश मिळवले.|दुवा=http://www.thehansindia.com/posts/index/2015-11-26/Zee-Talkies-Maharashtracha-Favorite-Kon-2016-Awards-a-massive-success-189044}}</ref><ref name="Doubleseat awards2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=मार्च १३, इ.स. २०१६|title=झी चित्र गौरव पुरस्कारामध्ये ‘कट्यार काळजात घुसली’ ची बाजी; विजेत्यांची संपूर्ण यादी.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/list-of-zee-chitragaurav-award-winners-1214483/}}</ref> [[चित्र:Mukta Barve and Swapnil Joshi at trailer launch of Marathi film 'Mumbai Pune Mumbai 2'.jpg|thumb|मुंबई पुणे मुंबई-२ च्या ट्रेलर लॉंच सोहळ्यास मुक्ता आणि स्वप्निलची उपस्थिती]] २०१५ मध्येच, अमित त्रिवेदीच्या "हायवे- एक सेल्फी आरपार" या चित्रपटात इतर अनेक दिग्गज कलाकारांबरोबर ([[रेणुका शहाणे]], टिस्का चोप्रा, [[गिरीश कुलकर्णी]], विद्याधर जोशी) मुक्ताने काम केले. तमासगीर तरुणीची भूमिका मुक्ताने अत्यंत सहजपणे साकारली.<ref name="Highway1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जानेवारी ३, इ.स. २०१२|title=हायवे चित्रपट हा अभिनेता आणि नॉन-अ‍ॅक्टर्सचा संगम आहे|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/Highway-marathi-casting/articleshow/47971181.cms}}</ref><ref name="Highway2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑगस्ट २८, इ.स. २०१५|title=हायवे चित्रपटचा आढावा: उमेश आणि गिरीश कुलकर्णी यांचा ताजा हा मराठी सिनेमा आणि एफटीआयआयचा विजय आहे.|दुवा=http://www.firstpost.com/bollywood/highway-review-umesh-and-girish-kulkarnis-latest-is-a-triumph-for-marathi-cinema-and-ftii-2411824.html}}</ref> नोव्हेंबर २०१५ मध्ये बहुप्रतिक्षित आणि बहुचर्चित अशा ‘[[मुंबई-पुणे-मुंबई]]’च्या भाग दोनमध्ये मुक्ता बर्वे आणि स्वप्निल जोशी ही जोडी पुन्हा एकदा रसिकांना पाहायला मिळाली.<ref name="MPM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=एप्रिल २१, इ.स. २०१६|title=मुंबई-पुणे-मुंबई २ चित्रपट पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Mumbai-Pune-Mumbai-2/movie-review/49769393.cms}}</ref><ref name="MPM2-1">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २९, इ.स. २०१५|title=विनाकारण कोणत्याही चित्रपटाला हो म्हणत नाही..|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/interview-with-mukta-barve-1164704/}}</ref> पहिल्या भागातील तिची (मुंबई म्हणजे गौरी देशपांडे) आणि स्वप्निलची ( पुणे म्हणजे गौतम देशपांडे) प्रेमकथा पुढे सरकलेली पाहायला मिळाली. काहीशा गोंधळलेल्या मनस्थितीतली आणि लग्नाला होकार देण्यासाठी चाचरत असलेल्या गौरीची मुक्ताने साकारलेली भूमिका समीक्षकांना आणि रसिकांना खूप आवडली.<ref name="mukta in MPM2">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर १२, इ.स. २०१५|title=रिव्ह्यू : एका लग्नाची प्रॅक्टिकल गोष्ट.|दुवा=http://www.loksatta.com/moviereview-news/eka-lagnachi-practical-gosht-1159613/}}</ref> या कथेवर पुढे चित्रपट निघाला. बॉक्स ऑफिसवर या चित्रपटाने चाणगली कमाई केली.मुंबई- पुणे- मुंबई २ मधल्या कामासाठी मुक्ताला मराठी फिल्मफेअर २०१६ पुरस्काराचे सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचे नामांकन मुक्ताला होते.<ref name="nomination for MPM2 in marathi filmfare 2016">{{स्रोत बातमी|दिनांक=नोव्हेंबर २३, इ.स. २०१६|title=फिल्मफेअर मराठी: नामनिर्देशन जाहीर केले.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/filmfare-marathi-nominations-2016/articleshow/55576778.cms}}</ref> २०१६ मध्ये, अतुल जगदाळे दिग्दर्शित "गणवेश" या चित्रपटात [[किशोर भानुदास कदम|किशोर कदम]], [[दिलीप प्रभावळकर]], [[स्मिता तांबे]], [[गुरू ठाकूर]] यांच्या बरोबर काम केले.<ref name="MPM2-1"/> खाकी वर्दीमधल्या कर्तव्यकठोर पण मनातून माणूसपण न हरवलेल्या मीरा पाटील या पोलीस इन्स्पेक्टरची भूमिका मुक्ताने केली. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]] ने तिच्या ‘गणवेश’मधील कामाबद्दल पुढीलप्रमाणे लिहिले "Barve (who is an absolute pleasure to watch) delivers her usual balanced performance.<ref name="Ganvesh review">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जून २५, इ.स. २०१६|title=गणवेश मूव्ही आढावा.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/Ganvesh/movie-review/52916677.cms}}</ref> ऑगस्ट २०१६ मध्ये मुक्ताने समीर विद्वंस दिग्दर्शित YZ या चित्रपटात सायली ही छोटी भूमिका साकारली.<ref name="Mukta in movie YZ">{{स्रोत बातमी|दिनांक=जुलै ५, इ.स. २०१६|title=‘वायझेड’मध्ये मुक्ता बर्वेची एण्ट्री.|दुवा=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/mukta-barve-in-yz-movie-1262110/}}</ref> या चित्रपटात तिच्याबरोबर सागर देशमुख, अक्षय टांकसाळे, पर्ण पेठे आणि [[सई ताम्हणकर]] यांच्या प्रमुख भूमिका होत्या. भूमिकेची लांबी किती आहे हे महत्त्वाचे नसून तेवढ्या छोट्या भूमिकेत सुद्धा पात्र किती समर्थपणे साकार करता येते याचा प्रत्यय मुक्ताच्या अभिनयातून नेहमीच मिळतो. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]] तिच्या YZ मधील भूमिकेविषयी " In a small role too, Mukta drives the point home with her expressions." असे वर्णन केले.<ref name="YZ movie review TOI">{{स्रोत बातमी|दिनांक=ऑगस्ट १२, इ.स. २०१६|title=वायझेड मूव्ही पुनरावलोकन.|दुवा=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/YZ/movie-review/53670117.cms}}</ref> === २०१७: हृदयांतर : एक महत्त्वाचा टप्पा === २०१७ मध्ये, मुक्ता, सुबोध भावे बरोबर "हृदयांतर" या चित्रपटातून समायरा जोशी या मुख्य भूमिकेत झळकल्या.<ref name="Hruadayntar">url=http://www.megamarathi.com/marathi-movies/hrudayantar-marathi-movie/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161222094429/http://www.megamarathi.com/marathi-movies/hrudayantar-marathi-movie/ |date=2016-12-22 }}</ref> फॅशन डिझायनर विक्रम फडणीस यांच्या दिग्दर्शनातील पदार्पणातल्या या चित्रपटाच्या मुहूर्ताचा शॉट शाहरुख खानच्या हस्ते झाला.<ref name="Hrudayantar SRK">url=http://www.marathimovieworld.com/news/shahrukh-khan-gives-clap-for-vikram-phadnis-marathi-film-hrudayantar.php</ref> हृदयांतर चित्रपटाचा ट्रेलर लॉंच हृतिक रोशनच्या हस्ते झाला.[[चित्र:Mukta Barve Hrudayantar.jpg|इवलेसे|हृदयांतर चित्रपटाच्या ट्रेलर लॉंच सोहळ्यातील मुक्ताची प्रसन्न मुद्रा]] <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/regional/hrithik-roshan-returns-as-krrish-in-hrudayantar-but-has-no-dialogues-4679068/|title=Hrithik Roshan returns as Krrish in Hrudayantar but has no dialogues|date=29 मे, 2017}}</ref> ऑगस्ट २०१७ पासून [[झी युवा]] वाहिनीवर प्रदर्शित झालेल्या रुद्रम मालिकेत मुक्ताची प्रमुख भूमिका आहे. अन्यायाविरुद्ध प्रतिशोध घेणाऱ्या रागिणी देसाईची भूमिका मुक्ता करते आहे. या मालिकेत तिच्याबरोबर या मालिकेत मोहन आगाशे, वंदना गुप्ते, सतीश राजवाडे, संदीप पाठक, किरण करमरकर इ. दिग्गज कलाकार तिच्याबरोबर काम करीत होते. भय आणि रहस्यमय कथानक असलेली ही मालिका प्रेक्षकांना खूप आवडली.  फेब्रुवारी २०१८मध्ये प्रदर्शित झालेल्या "[[Aamhi Doghi|आम्ही दोघी]]" या चित्रपटात मुक्ता बर्वे आणि प्रिया बापट यांच्या प्रमुख भूमिका होत्या. [[गौरी देशपांडे|गौरी देशपांडें]]<nowiki/>च्या "पाऊस आला मोठा" या लघुकथेवर आधारित या चित्रपटात मुक्ताने अमलाचं पात्र साकारलं. कमी शिक्षण घेतलेल्या, अनाथ आणि अत्यंत कमी वयात खूप काही सोसलेल्या, धीरगंभीर, अंतर्बाह्य शांतता पावलेल्या अमलाचंपात्र मुक्ताने अतिशय अप्रतिमरित्या उभे केले. [[महाराष्ट्र टाइम्स]] ने मुक्ताच्या अभिनयाचा उल्लेख पुढील वाक्यात केला आहे. "केवळ आपल्या चेहऱ्यावरच्या भावांतून, नुसत्या अस्तित्त्वाने आणि मिळालेल्या मोजक्या फुटेजमधून मनात घर करणाऱ्या मुक्ता बर्वेच्या "अम्मी"ला अधिक मार्क द्यायला हवेत." मार्च 2018 मध्ये, मुक्ताला चित्रपट श्रेणीतील [[लोकसत्ता]] तरुण तेजंकित पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/mumbai/loksatta-tarun-tejankit-award-1655006/|title=समाजासाठी प्रेरणा ठरणाऱ्या ‘त्या’ बारा जणांचा ‘लोकसत्ता तरुण तेजांकित’ पुरस्काराने गौरव|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> मुंबई-पुणे-मुंबई या चित्रमालेतला [[मुंबई पुणे मुंबई ३ (चित्रपट)|मुंबई-पुणे-मुंबई 3]] डिसेंबर २०१८ रोजी प्रकाशित झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/mumbai-pune-mumbai-3-teaser-swapnil-joshi-and-mukta-barves-chemistry-and-humorous-act-promises-a-light-hearted-affair/articleshow/66082239.cms|title='Mumbai Pune Mumbai 3' teaser: Swapnil Joshi and Mukta Barve's chemistry and humorous act promises a light-hearted affair - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> तिच्या चित्रपटातील सहजतेचे आणि पडद्यावरील सुंदर वावराबद्दल टाइम्स ऑफ इंडियाने कौतुक  केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/mumbai-pune-mumbai-2-the-swapnil-joshi-and-mukta-barve-starrer-clocks-three/articleshow/66586759.cms|title='Mumbai-Pune-Mumbai 2': The Swapnil Joshi and Mukta Barve starrer clocks three - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> २०१९ मध्ये मुक्ताने तीन चित्रपटांमध्ये काम केले. दिग्दर्शनात पदार्पण केलेल्या [[सलील कुलकर्णी]] दिग्दर्शित "वेडिंगचा शिनेमा" मध्ये रुचा इनामदार, शिवराज वायचळ आणि इतरांसोबत दिसली होती. तिने उर्वी नावाच्या महत्त्वाकांक्षी चित्रपट निर्मात्याची भूमिका साकारली.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/wedding-cha-shinema-mukta-barve-kick-starts-films-promotions/articleshow/68792447.cms|title='Wedding Cha Shinema': Mukta Barve kick-starts films promotions - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> त्यानंतर तिने मिलिंद लेले दिग्दर्शित "बंदिशाळा" चित्रपटात [[शरद पोंक्षे]], [[प्रवीण तरडे]] आणि इतर अनेकांसोबत काम केले. या चित्रपटात तिने माधवी सावंत नामक एका कडक पोलीस अधिकारीची भूमिका साकारली होती.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/marathi-actress-mukta-barve-new-marathi-movie-bandishala-1893303/|title=कर्तव्यदक्ष महिला तुरुंग अधिकार्‍याच्या भूमिकेत मुक्ता बर्वे|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> तिच्या अभिनयाची समीक्षकांनी प्रशंसा केली होती " The whole responsibility of taking the story forward lies on the shoulders of Mukta, who handles it like a pro." <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/bandishalas-trailer-focuses-on-womens-issues/articleshow/69386609.cms|title=Bandishala's trailer focuses on women's issues - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> या चित्रपटासाठी मुक्ताला महाराष्ट्र राज्य शासनाचा २०१९चा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार मिळाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/unreleased-films-strike-gold-at-state-film-awards/articleshow/69517421.cms|title=Unreleased films strike gold at state film awards - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> तिचा तिसरा चित्रपट होता विक्रम फडणीस दिग्दर्शित  'स्माइल प्लीज' ज्यात तिने [[ललित प्रभाकर]] आणि [[प्रसाद ओक]] यांच्याबरोबर काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movies/news/vikram-phadniss-next-with-mukta-barve-to-be-titled-smile-please/articleshow/68219298.cms|title=Vikram Phadnis's next with Mukta Barve to be titled 'Smile Please' - Times of India|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref> स्मृतिभ्रंशाने ग्रासलेल्या फोटोग्राफर नंदिनी जोशी या स्रीचा प्रवास मुक्ताने सशक्त अभिनयाने रसिकांसमोर आणला. [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]च्या मिहीर भणगे यांनी पुढील शब्दात मुक्ताच्या अभिनयाचे कौतुक केले. "Mukta portrays the strong-headedness and vulnerability of Nandini with aplomb".<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/marathi/movie-reviews/smile-please/movie-review/70292680.cms|title=|url-status=live}}</ref> === २०२१-२०२२​ : अजूनही बरसात आहे === २०२०-२०२१ मध्ये संपूर्ण जगाला कोरोनाने ग्रासल्यामुळे एकूणच चित्रपट, नाटक आणि मनोरंजन माध्यमांना खूप मोठा आर्थिक फटका बसला. या काळात बर्वेने कथावाचन, नाट्य शिबिरे आणि कथाकथन या रूपात काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://balranjankendra.org/programs/theatre-workshop/|title=Theatre Workshop|date=2015-10-06|website=Balranjan Kendra Pune|language=en-US|access-date=2021-10-01}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.facebook.com/Tea4Theatre/photos/a.219038888913431/701304524020196/|title=Tea 4 Theatre - Online theatre workshop with Mukta Barve !! Link for registration bit.ly/SSMCMuktaBarve {{!}} Facebook|website=www.facebook.com|language=en|access-date=2021-10-01}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.storytel.com/in/en/narrators/378258-Mukta-Barve|title=Narrator - Mukta Barve - Storytel|website=www.storytel.com|language=EN|access-date=2021-10-01}}</ref> बर्वेने २०२१ मध्ये चित्रीकरणांना सुरुवात झालेल्या सोनी मराठी वरील "अजूनही बरसात आहे<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2021-11-21|title=Ajunahi Barsaat Aahe|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ajunahi_Barsaat_Aahe&oldid=1056329931|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>" या मालिकेतून दूरचित्रवाणीमालिकांमध्ये पुन्हा काम केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/mukta-barve-and-umesh-kamat-upcoming-serial-ajunhi-barsat-aahe-coming-soon-avb-95-2494024/|title=‘अजूनही बरसात आहे’, मुक्ता आणि उमेश झळकणार छोट्या पडद्यावर|website=Loksatta|language=mr-IN|access-date=2021-10-01}}</ref> २०२२ हे वर्ष बर्वे साठी खूप महत्वाचे होते. २०००-२०२२ ह्या कारकिर्दीतील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री म्हणून झी मराठीने बर्वेला झी गौरव पुरस्कार दिला. <ref>{{https://pipanews.com/mukta-barves-best-actress-award-at-zee-maha-gaurav-ceremony-zee-marathi-mahagaurav-awards-best-actress-award-mukta-barve/.}}</ref> बहुप्रतीक्षित Y सिनेमा जुन २०२२ मध्ये चित्रपटगृहांमध्ये झळकला आणि मान्यवर आणि प्रेक्षकांनी प्रशंसा केली. Y हा स्त्रीभ्रूणहत्या या विषयावर थरारपट आहे.<ref>{{https://www.cinestaan.com/reviews/y-the-film-49929}}</ref> रंगमंचावर देखील ५ वर्षांनंतर बर्वेने पुनर्पदार्पण केले. प्रिय भाई , एक कविता हवी आहे या अभिवाचनाच्या कार्यक्रमातून मुक्ताने सुनीताबाईंची भूमिका साकारली.<ref>{{https://www.news18.com/news/movies/mukta-barve-returns-to-stage-with-the-play-titled-priya-bhai-ek-kavita-havi-ahe-5335525.html}}</ref> पु. लं च्या पुण्यातील मालती माधव या निवासस्थानी देखील याचा विशेष प्रयोग झाला. जयवंत दळवी लिखित आणि चंद्रकांत कुलकर्णी दिग्दर्शित "चारचौघी" या नाटकाचे पुन्हा नवीन संचातील प्रयोग सुरू झाले ज्यात रोहिणी हट्टंगडी, पर्ण पेठे, कादंबरी कदम आणि मुक्ता बर्वे प्रमुख भूमिकेत आहेत.<ref>{{https://india.postsen.com/entertainment/137633/Actress-mukta-barve-comeback-with-marathi-play-charchaughi-mhrn.html}}</ref> === नाट्यनिर्मिती, इतर भूमिका, कार्य आणि पुरस्कार === नाटक, सिनेमा आणि मालिकांबरोबर मुक्ताचे अन्य कार्यसुद्धा महत्त्वाचे आहे. २०१० मध्ये मुक्ताने "आम्ही मराठी पोरं हुशार" या कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन, तर २०१२ च्या झी मराठी गौरव पुरस्काराचे सूत्रसंचालन स्वप्निल जोशीं रोबर केले.<ref name="100 years of marathi cinema">url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report-zee-gaurav-celebrates-100-years-of-indian-cinema-1658617</ref> २०१२ मध्ये सुयोग ग्रुपची मुक्ता स्वप्निलबरोबर ब्रँड ॲंबेसिडर होती.<ref name="Suyog">url=http://www.loksatta.com/vruthanta-news/swapnil-joshi-mukta-barve-brand-ambassador-of-suyog-group-5252/</ref> ७ डिसेंबर २०१४ मध्ये विनय आपटेंच्या प्रथम स्मृती दिनानिमित्त मुक्ताने [[लोकसत्ता]]मध्ये विनय आपटेंच्या काही आठवणी लिहिल्या.<ref name="Mukta writes about Vinay Apte">url=http://www.loksatta.com/lokrang-news/vinay-apte-in-mukta-barves-memory-1048570/</ref> तसेच विनय एक वादळ या कार्यक्रमात कबड्डी कबड्डी या नाटकातील तिचा विनय आपटेंबरोबरचा प्रवेश सादर केला.<ref name="Vinay Apte memories">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/actor-vinay-apte-birth-anniversary-celebrated-616403/</ref> ९X झकास हिरोईन सीझन २ मध्ये मुक्ताने स्पर्धेचे परीक्षकपद भूषविले.<ref name="zakas heroine season2">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/jhakkas-heroine-season-2-1129059/</ref> मुक्ताचे प्राणिप्रेमदेखील सर्वश्रुत आहे. २०१५ मध्ये इतर कलाकारांबरोबर मुक्ताने अ‍ॅनिमल्स मॅटर या NGO च्या "पक्षी वाचवा" उपक्रमात भाग घेतला.<ref name="Mukta's love for the animals">url=http://www.loksatta.com/mumbai-news/marathi-actor-become-active-for-birds-save-1189699/</ref> आंतरराष्ट्रीय महिला दिनानिमित्त [[लोकसत्ता]] वृत्तपत्राने भरवलेल्या "कर्ती करविती" या दोन दिवसाच्या चर्चासत्राचे उद‌घाटन करण्याचा मान मुक्ता बर्वे यांना मिळाला.<ref name="karti karwiti">url=http://indianexpress.com/article/cities/mumbai/maharashtra-with-its-progressive-outlook-is-a-better-place-for-women/</ref> उदघाटनाच्या भाषणातील मुक्ताने प्रकट केलेले विचार तिच्या प्रगल्भ व्यक्तिमत्त्वाची साक्ष देतात.<ref name="loksatta karti karwiti">url=https://www.youtube.com/watch?v=ovxk6BaEoQE</ref><ref name="mukta's poem shodh">url=http://www.loksatta.com/ls-diwali2015-news/poem-7-1196994/</ref> २०१६ मध्ये [[लोकमत]] महाराष्ट्रियन ऑफ द इयर (मराठी थिएटर मधील मुक्ताच्या कार्यासाठी) आणि जुलै २०१६ मध्ये निळू फुले चतुरस्र अभिनेत्री पुरस्काराने मुक्ताला गौरविले गेले.<ref name="Nilu Phule sanman 2016">url=https://twitter.com/ColorsMarathi/status/758668154008637440</ref> महाराष्ट्र वन चॅनेलच्या महिलादिन विशेष "सावित्री सन्मान २०१६" सोहळ्यात मुक्ताला तिच्या सिनेक्षेत्रातील योगदानाबद्दल पुरस्कराने गौरविले गेले.<ref name="Savitri sanman 2016">url=https://www.youtube.com/watch?v=WwnEnL0H8dE&t=4830s</ref> मुक्ताचा सन्मान करताना श्री. वामन केंद्रे यांनी "Mukta is most talented girl around us. मुक्ता महाराष्ट्राला, भक्ती बर्वेनंतर पडलेलं स्वप्न आहे" या शब्दात गौरविले.<ref name="Savitri sanman 2016"/> नोव्हेंबर २०१६ मध्ये पुलोत्सव २०१६ तर्फे मुक्ताचा तरुणाई सन्मान पुरस्कार देऊन गौरव करण्यात आला.<ref name="Pulotsaw 2016">url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Pu-La-awards-for-Ameen-Sayani-Mirasdar/articleshow/55320773.cms</ref> [[चित्र:कोडमंत्र नाटकात वकिलाच्या भूमिकेत मुक्ता .jpg|इवलेसे|कोडमंत्र नाटकात वकिलाच्या भूमिकेत मुक्ता|डावे]] मुक्ताने व्यावसायिक रंगभूमीवर मोजक्या नाटकांत कामे करून रंगभूमीवरील आपले अस्तित्त्व कायम ठेवले. २०१५ आणि १६ मध्ये तिने काही नाटकांची निर्मिती केली. २०१५ साली संस्पेंस थ्रिलर प्रकारातील लव्हबर्ड्‌स मध्ये काहीशी नकारात्मक छटा असलेली देविका तिने साकारली.<ref name="Lovebirds">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/lovebirds-marathi-drama-1103671/</ref> २०१५ मध्ये रत्‍नाकर मतकरी लिखित "इंदिरा" या नाटकाची निर्मिती केली.  २०१६ मध्ये, भारतीय सैन्याच्या पार्श्वभूमीवरचे "कोडमंत्र" हे नाटक मुक्ताने रंगभूमीवर आणले. या नाटकातील सैनिकी कायदातज्ज्ञ अहिल्या देशमुखचे पात्र मुक्ताने साकारले.<ref name="Codeमंत्र">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/1298-mukta-barve-s-marathi-play-code-मंत्र-opens-from-18-june-2016{{मृत दुवा|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> त्याचे प्रयोग सुरू असतानाच या नाटकावर आधारित एका पुस्तकाची निर्मिती करावी, असा विचार तिच्या मनात आला व तिने ‘कोडमंत्र’ या नावानेच एक पुस्तक तयार केले. नुकत्याच झालेल्या नाटकाच्या दीडशेव्या प्रयोगाला त्याचे प्रकाशन करण्यात आले. सैनिकांच्या आयुष्यावरील ‘कोडमंत्र’ या नाटकाच्या टीमने या नाटकावर आधारलेल्या पुस्तकाच्या विक्रीतून जमा झालेली रक्कम सैनिक कल्याण निधीला देण्यात येत आहेत. सुरुवातीला मुक्ता बर्वे अणि तिच्या टीमने ५१००० रुपये महाराष्ट्र राज्याच्या सैनिक कल्याण निधीसाठी दिले आहेत. ’कोडमंत्र’च्या सुरुवातीला एक हजार प्रती छापण्यात आल्या. काही महिन्यांतच त्याची पहिली आवृत्ती संपली. ‘अ फ्यू गुड मेन’ या इंग्रजी नाटकावर कोडमंत्र नाटक आधारलेले असून त्यामध्ये सैनिकांची निष्ठा, त्यांची शौर्यगाथा, त्यांचे जगणे, शिस्त अशा अनेक पैलूंचा मागोवा घेण्यात आला आहे. मराठी रंगभूमीवर नवनवीन नाट्य प्रयोग करून पाहायला मुक्ता बर्वे नेहमीच उत्सुक असतात. मुक्ताने ऑक्टोबर २०१६ मध्ये नसीम सोलेमानपूर (इराणी लेखक) यांनी लिहिलेले व सिद्धेश पूरकर यांनी मराठीत अनुवादित केलेले "व्हाईट रॅबिट रेड रॅबिट" हे नाटक पुण्यातील भरत नाट्य मंदिर येथे सादर केले. जगभरातील अनेक भाषांमध्ये अनुवादित झालेल्या या नाटकाचे वैशिष्ट्य त्याच्या उत्स्फूर्त सादरीकरणात होते. दिग्दर्शक नाही, आणि संहितेचे सादरीकारणापूर्वी वाचन नाही, कलाकाराला थेट रंगमंचावर संहिता हातात मिळते, नाटकाचा एका कलाकाराला एकच प्रयोग सादर करता येतो असे या नाटकाचे स्वरूप होते. रंगमंचावर कलाकाराने संहिता वाचत वाचत कलाकार आणि प्रेक्षकांनी नाटकाचा सह-अनुभव घ्यायचा अशा कलाकारासाठी धाडसी आणि प्रेक्षकांसाठी नवख्या वाटाव्या अशा प्रयोगाचे चॅलेंज मुक्ताने अगदी सहजी पेलले.<ref name="WRRR">url=http://sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5461738112727328060&SectionId=5131376722999570563&SectionName=Features&NewsTitle=A%20real%20%E2%80%98live%E2%80%99%20theatrical%20experience{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="WRRR2">url=https://www.youtube.com/watch?v=g0h95nb5lY0</ref> ऑक्टोबर २०१६ मध्ये मुक्ताने रसिका-अनामिका प्रॉडक्शन्सतर्फे 'दीपस्तंभ' नाटक रंगभूमीवर आणले.<ref name="deepstambh">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/1770-mukta-barve-produced-new-marathi-play-deepstambh-muhurat-held {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161230025603/http://marathicineyug.com/theatre/news/1770-mukta-barve-produced-new-marathi-play-deepstambh-muhurat-held |date=2016-12-30 }}</ref> फेब्रुवारी २०१७ मध्ये ललित कला केंद्राच्या माजी विद्यार्थ्यांबरोबर, मुक्ता बर्वे यांनी, 'सखाराम बाईंडर' या विजय तेंडुलकर लिखित सुप्रसिद्ध नाटकाचे विशेष पाच प्रयोग रंगभूमीवर सादर केले.<ref name="Sakharam binder">url=http://www.loksatta.com/manoranjan-news/mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause-1395292/</ref> नाटकातील सर्व कलाकारांनी या प्रयोगांचे मानधन न घेता, या प्रयोगांमधून जमणारा निधी बॅकस्टेज कलाकारांना मदत निधी म्हणून दिला.<ref name="Sakharam binder2">url=http://marathicineyug.com/theatre/news/2224-mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170131022150/http://marathicineyug.com/theatre/news/2224-mukta-barve-lalitkala-kendra-revive-classic-marathi-play-sakharam-binder-for-a-cause |date=2017-01-31 }}</ref> ==कारकीर्द== ===चित्रपट=== मुक्ता बर्वेची भूमिका असलेले चित्रपट : {| class="wikitable sortable" ! वर्ष ! शीर्षक ! भाषा ! भूमिका |- | २००४ | ''[[चकवा (चित्रपट)|चकवा]]'' | मराठी | सिस्टर छाया |- | २००५ | ''थांग'' | मराठी/इंग्रजी | पाहुणी कलाकार |- | rowspan="3" | २००६ | ''शेवरी'' | मराठी | पाहुणी कलाकार |- | ''ब्लाईंड गेम'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | ''माती माय'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री -यशोदा |- | २००७ | ''सावर रे'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- मुक्ता |- | rowspan="2" | २००८ | ''[[दे धक्का]]'' | मराठी | पाहुणी कलाकार |- | ''सास बहू और सेन्सेक्स'' | हिंदी | परिमल |- | rowspan="3" | २००९ | ''[[एक डाव धोबीपछाड]]'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- सुलक्षणा |- | ''[[जोगवा (चित्रपट)|जोगवा]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- सुली |- | ''सुंबरान'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- कल्याणी |- | rowspan="4" | २०१० | ''[[आघात (चित्रपट)|आघात]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- डॉक्टर |- | ''ऐका दाजिबा'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | ''थॅंक्स मा'' | हिंदी | सहाय्यक अभिनेत्री-वेश्या |- | ''[[मुंबई-पुणे-मुंबई]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- मुंबई |- | rowspan="2" | २०१२ | ''[[बदाम राणी गुलाम चोर]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- पेन्सिल |- | ''[[गोळाबेरीज (चित्रपट)|गोळाबेरीज]]'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- नंदिनी चौबळ |- | rowspan="2" | २०१३ | ''[[मंगलाष्टक वन्स मोअर]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- आरती |- | ''[[लग्न पहावे करून]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- अदिती टिळक |- | rowspan="2" |२०१४ | ''गुणाजी'' | कोकणी | प्रमुख भूमिका- धनगर स्त्री |- | ''शॉट'' | मराठी | शॉर्ट फिल्म - श्रुती |- | rowspan="3" | २०१५ | ''डबल सीट'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- मंजिरी नाईक |- | ''[[मुंबई-पुणे-मुंबई २]]'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- गौरी देशपांडे |- | ''हायवे- एक सेल्फी आरपार'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री |- | rowspan="2" |२०१६ | ''गणवेश'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - इन्स्पेक्टर मीरा पाटील |- | ''वाय झेड'' | मराठी | सहाय्यक अभिनेत्री- सायली |- |२०१७ | ''हृदयांतर'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - समायरा जोशी |- | rowspan="2" |२०१८ | ''आम्ही दोघी'' | मराठी | प्रमुख भूमिका - अम्मी |- |''मुंबई-पुणे-मुंबई ३'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- गौरी देशपांडे |- | rowspan="4" | २०१९ | ''बंदिशाळा'' | मराठी | प्रमुख भूमिका- जेलर माधवी सावंत |- |वेडिंगचा शिनेमा |मराठी |प्रमुख भूमिका-उर्वी |- |Smile Please |मराठी |प्रमुख भूमिका- नंदिनी जोशी |- |''वाय/ Y'' |''मराठी'' |''Mumbai Film Festival २०१९ मध्ये प्रदर्शित (चित्रपटगृहात प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत )'' |- |२०२० |देवी |हिंदी |शॉर्ट फिल्म- सहाय्यक अभिनेत्री- आरझू |- |''२०२१'' |''चंद सांसे'' |''हिंदी'' |''शॉर्ट फिल्म-प्रमुख भूमिका- राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात प्रदर्शित'' |- | rowspan="3" |''२०२२'' |''वाय/ Y'' |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - डॉ आरती देशमुख |- |आपडी थापडी |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - पार्वती पाटील |- |एकदा काय झालं |''मराठी'' |पाहुणी कलाकार-डॉ. सानिया |- | rowspan="3" |२०२४ |''अलिबाबा आणि चाळिशीतले चोर'' |''मराठी'' |सुमित्रा |- |नाच ग घुमा |''मराठी'' |प्रमुख भुमिका - राणी |- |रावसाहेब |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |- |२०२५ |आनंदडोह |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |- |२०२५ |असंभव |''मराठी'' |प्रदर्शनाच्या प्रतीक्षेत |} ===दूरचित्रवाणी=== मुक्ता बर्वे यांचे दूरचित्रवाणीवर प्रदर्शित झालेले कार्यक्रम : {| class="wikitable sortable" ! वर्ष ! कार्यक्रमाचे नाव ! भूमिकेचे नाव ! टिप्पणी |- |१९९९ |घडलंय बिघडलंय |​चंपा | |- |१९९९ |पिंपळपान | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |बंधन | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |बुवा आले | |सहाय्यक भूमिका |- | |चित्तचोर | |सहाय्यक भूमिका |- | |मी एक बंडू | |सहाय्यक भूमिका |- |१९९९ |[[आभाळमाया]] |वर्षा निमकर |सहाय्यक भूमिका |- |२००१ |[[श्रीयुत गंगाधर टिपरे]] |योगिता |सहाय्यक भूमिका |- |२००३ |इंद्रधनुष्य | |सहाय्यक भूमिका |- |२००६ |अग्निशिखा |कलिका |मुख्य भूमिका |- |२०१०-११ |[[अग्निहोत्र (मालिका)|अग्निहोत्र]] |मंजुळा श्रीपाद अग्निहोत्री |मुख्य भूमिका |- |२०१० |आम्ही मराठी पोरं हुशार |सूत्रसंचालिका | |- |२०११ |[[लज्जा (मालिका)|लज्जा]] |ॲड. मीरा पटवर्धन |सहाय्यक भूमिका |- |२०११ |[[मधु इथे अन् चंद्र तिथे (मालिका)|मधु इथे अन् चंद्र तिथे]] |गौरी |सहाय्यक भूमिका |- |२०१२ |[[एका लग्नाची दुसरी गोष्ट]] |राधा काळे |मुख्य भूमिका |- |२०१३ |[[मला सासू हवी]] |राधा काळे |पाहुणी |- |२०१४ |विनय: एक वादळ | |सहाय्यक भूमिका |- |२०१५ |झकास हिरोईन (पर्व २) |परीक्षक ​ | |- |२०१७ |[[रुद्रम् (मालिका)|रुद्रम्]] |रागिणी |मुख्य भूमिका |- |२०२१ |[[अजूनही बरसात आहे]] |मीरा देसाई |मुख्य भूमिका |} ===नाटके=== {| class="wikitable sortable" |- ! वर्ष ! नाटकाचे नाव ! भूमिकेचे नाव ! नाटकाची भाषा |- | १९९६ | घर तिघांचे हवे | पदार्पणातील नाटक | मराठी |- | २००१ | आम्हाला वेगळे व्हायचंय | सहाय्यक अभिनेत्री | मराठी |- | rowspan="2" | २००५ | देहभान | सहाय्यक अभिनेत्री | मराठी |- | फायनल ड्राफ्ट | प्रमुख भूमिका -विद्यार्थिनी | मराठी |- | २००६ | हम तो तेरे आशिक हैं | प्रमुख भूमिका- रुक्साना साहिल | मराठी |- | २००८ | कबड्डी कबड्डी | प्रमुख भूमिका- पूर्वा | मराठी |- | २०१३ | छापा काटा | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका - मैत्रेयी भागवत | मराठी |- | २०१४ | रंग नवा | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका | मराठी |- | rowspan="2" |२०१५ | लव्ह बर्ड्‌स | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- देविका | मराठी |- | इंदिरा | निर्माती |मराठी |- | rowspan="2" |२०१६ | कोडमंत्र | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- अहिल्या देशमुख | मराठी |- | दीपस्तंभ | निर्माती | मराठी |- | rowspan="2" | २०१७ | सखाराम बाईंडर | निर्माती आणि प्रमुख भूमिका- चंपा | मराठी |- |धाई अक्षर प्रेम के |निर्माती |मराठी |- |२०१८ |चॅलेंज |निर्माती |मराठी |- | rowspan="2" |''२०२२'' |प्रिय भाई , एक कविता हवी आहे |प्रमुख भूमिका- सुनीताबाई |मराठी |- |चारचौघी |प्रमुख भुमिका - विद्या |मराठी |} === इतर कार्य === बर्वेने कथाकथनाचे कामही केलेले आहे. {| class="wikitable" |+मुक्ताचं वाचिक अभिनयातील काम !साल !शीर्षक !भाषा !टिप्पणी |- |२०२० | अॅडिक्ट |मराठी | गुन्हेगारी - ऑडिओ बुक - कथाकथन |- |२०२० | व्हायरस पुणे |मराठी | विज्ञानकथा - ऑडिओ बुक - कथाकथन |- |२०२१ |६१ मिनिट |मराठी |लघुकथा - ऑडिओ बुक - कथाकथन |} ==पुरस्कार आणि प्रशंसा== मुक्ता बर्वे ही एक भारतीय अभिनेत्री आणि निर्माती आहे जी मुख्यत्वे मराठी चित्रपट, दूरदर्शन आणि रंगमंचावर  दिसते. तिला अनेक पुरस्कार प्राप्त झाले आहेत, ज्यात सात महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार, दोन फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार, सहा संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, दोन झी चित्र गौरव पुरस्कार आणि सात झी नाट्य गौरव पुरस्कारांचा समावेश आहे. बर्वेने आपल्या करिअरची सुरुवात मराठी रंगभूमीवरील नाटकं आणि दूरदर्शन मालिकांमधून केली. 'देहभान' या नाटकासाठी तिला २००३ मध्ये झी नाट्य गौरव पुरस्कारांतर्गत आशादायक नवोदित पुरस्कार आणि २००५ मध्ये सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला. २००४ मध्ये तिने 'चकवा' या चित्रपटातून चित्रपटसृष्टीत पदार्पण केले, ज्यासाठी तिला महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कारांतर्गत आशादायक नवोदित पुरस्कार मिळाला. त्यानंतरच्या वर्षांत तिने 'हम तो तेरे आशिक हैं', 'फायनल ड्राफ्ट' आणि 'कबड्डी कबड्डी' या व्यावसायिक नाटकांमधील भूमिकांसाठी राज्य पुरस्कारांतर्गत तीन वेळा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार जिंकला. 'फायनल ड्राफ्ट' मधील शैक्षणिक अयशस्वी झालेल्या विद्यार्थिनीच्या भूमिकेसाठी तिला खूप प्रशंसा मिळाली आणि संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, महाराष्ट्र टाइम्स सन्मान आणि दोन झी नाट्य गौरव पुरस्कारांसह सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाले. बर्वेने 'जोगवा' (२००९) या चित्रपटात ग्रामीण भारतातील धार्मिक अंधश्रद्धांवर आधारित जोगतिणिची भूमिका साकारली, ज्यासाठी तिला पहिला महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार मिळाला, तसेच संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार, झी चित्र गौरव पुरस्कार आणि मिफ्ता मिळाले. २०११ मध्ये, बर्वेला 'आघात' चित्रपटात डॉक्टरच्या भूमिकेसाठी पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला. तिने २०१३ मध्ये 'छापा काटा' या नाटकाच्या निर्मिती गृहाची स्थापना केली, ज्यामध्ये तिने अभिनयही केला आणि तिला दीनानाथ मंगेशकर पुरस्कार आणि संस्कृती कला दर्पण पुरस्कारांतर्गत सर्वोत्कृष्ट नाटक पुरस्कार मिळाला. 'डबल सीट' (२०१५) मध्ये सरळ, मध्यमवर्गीय विमा एजंटच्या भूमिकेसाठी तिला फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार, महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार आणि झी चित्र गौरव पुरस्कार मिळाले. या चित्रपटाने तिला सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री म्हणून तिचा पहिला 'महाराष्ट्राचा फेव्हरेट कोण' पुरस्कार मिळवून दिला, त्यासाठी आठ नामांकने मिळाली. 'स्माईल प्लीज' साठी तिला दुसरा फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार मिळाला आणि २०१९ मध्ये 'बंदिशाळा' साठी सातवा राज्य पुरस्कार मिळाला. या पुरस्कारांव्यतिरिक्त, बर्वेला मराठी रंगभूमीतील कर्तृत्वासाठी संगीत नाटक अकादमीने उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्काराने सन्मानित केले. === '''<u>फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार</u>''' === फिल्मफेअर मराठी पुरस्कार हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्ट कर्तृत्वासाठी टाइम्स ग्रुपद्वारे वार्षिक दिले जाणारे पुरस्कार आहेत। {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |मुंबई-पुणे-मुंबई २ |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१८ |ह्रदयांतर |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१९ |स्माईल प्लीज |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०२२ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री (समालोचक) |नामांकित | |- |२०२२ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |} === '''<u>महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार</u>''' === महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्ट सिनेमाई कर्तृत्वासाठी महाराष्ट्र शासनाद्वारे वार्षिक दिले जाणारे पुरस्कार आहेत {| class="wikitable sortable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००५ |चकवा |सर्वोत्कृष्ट नवोदित |जिंकला | |- |२००६ |हम तो तेरे आशिक हैं |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- | rowspan="2" |२००७ |फायनल ड्राफ्ट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |कबड्डी कबड्डी |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२००९ |जोगवा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१९ |बंदिशाळा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''<u>महाराष्ट्र टाइम्स सन्मान</u>''' === {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००६ |फायनल ड्राफ्ट |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- |२००७ |कबड्डी कबड्डी |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१७ |कोडमंत्र |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''<u>महाराष्ट्राचा फेव्हरेट कोण?</u>''' === हे मराठी चित्रपटसृष्टीतील उत्कृष्टतेचा सन्मान करण्यासाठी मराठी दूरदर्शन वाहिनी झी टॉकीजद्वारे सादर केले जातात {| class="wikitable" |+ !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०११ |मुंबई-पुणे-मुंबई |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१२ |बदाम राणी गुलाम चोर |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१४ |मंगळाष्टक वन्स मोअर |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१५ |डबल सीट |आवडती अभिनेत्री |जिंकला | |- |२०१६ |मुंबई-पुणे-मुंबई २ |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१७ |ह्रदयांतर |नामांकित |नामांकित | |- |२०१८ |आम्ही दोघी |आवडती सहाय्यक अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०१९ |बंदिशाळा |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०२१ |डबल सीट |आवडती अभिनेत्री |नामांकित | |} === <u>प्लॅनेट मराठी फिल्म आणि ओटीटी पुरस्कार</u> === {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |} === <u>सकाळ प्रीमियर पुरस्कार</u> === {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२०१९ |स्माईल प्लीज |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |- |२०२३ |वाय |सर्वोत्तम अभिनेत्री |नामांकित | |} === संस्कृती कलादर्पण पुरस्कार === संस्कृती कला दर्पण पुरस्कार दरवर्षी अर्चना नेवरेकर फाऊंडेशनद्वारे मराठी चित्रपट, दूरदर्शन आणि नाट्य क्षेत्रातील सन्मान म्हणून प्रदान केले जातात. {| class="wikitable" !वर्ष !नामांकित काम !वर्ग !निकाल !संदर्भ |- |२००७ |फाइनल ड्राफ्ट |व्यावसायिक नाटकातील सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- |२००९ |जोगवा |सर्वोत्तम अभिनेत्री |जिंकला | |- | rowspan="2" |२०१४ |छापा काटा |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |- | |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- |२०१६ |डबल सीट |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |नामांकित | |- | rowspan="2" |२०१७ |कोडमंत्र |सर्वोत्कृष्ट नाटक |जिंकला | |- | |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री |जिंकला | |} === '''इतर विशेष पुरस्कार''' === {| class="wikitable" |- ! साल !! चित्रपट/ नाटक !! पुरस्कार !! विभाग/ नामांकने !! निकाल |- | २००९ | rowspan="5" {{n/a}} | संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार | उस्ताद बिस्मिल्लाह खान युवा पुरस्कार | {{won}}<ref name=thehindu>{{cite web |url=http://www.thehindu.com/arts/sangeet-natak-akademi-announces-ustad-bismillah-khan-yuva-puraskars-for-2009/article514205.ece |title=Sangeet Natak Akademi announces Ustad Bismillah Khan Yuva Puraskars for 2009 |author=Special Correspondent |work=The Hindu |accessdate=30 October 2015}}</ref> |- | २०११ | राजा परांजपे फेस्टिव्हल पुरस्कार | तरुणाई सन्मान पुरस्कार | {{won}}<ref name=tarunaisanman>{{cite web |url=http://www.dnaindia.com/mumbai/report-raja-paranjape-festival-kicks-off-in-pune-1532793 |title=Raja Paranjape festival kicks off in Pune |date=17 April 2011 |work=dna |accessdate=30 October 2015}}</ref> |- | २०१२ | ॲड फिझ | विशेष उपलब्धी पुरस्कार | {{won}} |- | २०१४ | आय.बी.एन. लोकमत | उद्याची प्रेरणा पुरस्कार <small>(नाटक आणि सिनेमा)</small> | {{won}}<ref>{{cite web |url=http://www.free-press-release.com/news-ibn-lokmat-presents-prerna-awards-2014-1393583933.html |title=News: IBN-Lokmat presents Prerna Awards 2014 |work=Free Press Release}}</ref> |- | rowspan="4"| २०१६ | महाराष्ट्र वन | सावित्री सन्मान <small>(सिनेमा)</small> | {{won}}<ref name=savitrisan>{{cite web |url=https://twitter.com/Maharashtra1tv/status/707185145116106752 |title=महाराष्ट्र1 felecitating Mukta Barve |work=Twitter |accessdate=9 March 2016}}</ref> |- | ''छापा काटा'' | लोकमत महाराष्ट्रियन ऑफ द ईयर | नाटक विभाग | {{won}}<ref name="lmmofy">{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=5bdIaM2OQIA |title=Lokmat Maharashtrian Of The Year 2016 |publisher=Lokmat |date=1 April 2016 |accessdate=30 April 2016}}</ref> |- | {{n/a}} | निळू फुले सन्मान २०१६ | वर्षातील बुद्धिमान अभिनेत्री पुरस्कार | {{won}}<ref name=niluphulesanman>{{cite web |url=https://twitter.com/ColorsMarathi/status/758668154008637440 |title=Nilu Phule Sanman 2016 |publisher=Twitter |date=28 July 2016 |accessdate=29 July 2016}}</ref> |- | {{n/a}} | पु. ल. पुरस्कार | तरुणाई सन्मान पुरस्कार | {{won}}<ref name=pulawards>{{cite web |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Pu-La-awards-for-Ameen-Sayani-Mirasdar/articleshow/55320773.cms |title=Pu La awards for Ameen Sayani, Mirasdar - Times of India |accessdate=17 November 2016}}</ref> |- | २०१७ | ''कोडमंत्र'' | लोकमत महाराष्ट्रियन ऑफ द इयर | नाटक विभाग | {{nom}}<ref name=lkmt2017>{{cite web |url=http://lmoty.lokmat.com/lmotywinner_2017.php |title=लोकमत महाराष्ट्रीयन ऑफ द इयर - २०१७, |website=lmoty.lokmat.com |accessdate=13 May 2017}}</ref> |- | २०१८ | {{n/a}} | लोकसत्ता तरुण तेजांकित | कला / चित्रपट विभाग | {{won}}<ref name=loksattatenjakit>{{cite web |url=https://www.loksatta.com/mumbai-news/loksatta-tarun-tejankit-award-1655006/ |title=समाजासाठी प्रेरणा ठरणाऱ्या 'त्या' बारा जणांचा 'लोकसत्ता तरुण तेजांकित' पुरस्काराने गौरव |date=31 March 2018 |accessdate=16 November 2018}}</ref> |- | २०१८ | {{n/a}} | प्रियदर्शिनी अ‍ॅकॅडमी ग्लोबल पुरस्कार | स्मिता पाटील पुरस्कार - सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री | {{won}}<ref>{{cite web |url=http://www.lokmat.com/marathi-cinema/swargiya-smita-patil-award-2018-honored-mukta-barve/ |title=मुक्ता बर्वेला 'स्वर्गीय स्मिता पाटील स्मृती पुरस्कार २०१८'जाहीर |last=Lokmat |date=12 December 2018 |website=Lokmat |accessdate=17 December 2018}}</ref> |- |२०२० | {{n/a}} |सावित्रीबाई फुले पुणे युनिव्हर्सिटी |युवा गौरव पुरस्कार |विजयी <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/mukta-barve-wins-best-actress-zee-gaurav-puraskar-2022-for-jogva-film-mrj-95-2851588/|title=Mukta barve zee gaurav|date=21 March 2022|website=Loksatta|language=Marathi|url-status=live|access-date=2021-10-01}}</ref> |- |२०२२ |N/A |झी गौरव पुरस्कार |सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री २०००-२२ |विजयी <ref name=":0" /> |- |२०२४ |चारचौघी |माझा पुरस्कार |सर्वोत्कृष्ठ अभिनेत्री |विजयी <ref name=":0" /> |- |२०२५ |मराठी चित्रसृष्टी विशेष योगदान |महाराष्ट्र राज्य पुरस्कार |व. शांताराम विशेष योगदान पुरस्कार |विजयी <ref name=":0" /> |} * आय.बी.एन. लोकमत या दूरचित्रवाणी वाहिनीचा प्रेरणा पुरस्कार : २०१४ * ’आघात’साठी [[पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव]]ामध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२०११ * ’मुंबई-पुणे-मुंबई’साठी पुणे इंटरनॅशनल फिल्म फेस्टिव्हलचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२०१० * [[संगीत नाटक अकादमी]] (नवी दिल्ली)चा नाट्यक्षेत्रासाठीचा उस्ताद बिस्मिल्लाखान युवा पुरस्कार:२००९ * ’जोगवा’साठी [[महाराष्ट्र सरकार]]चा वर्षातील उत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार:२००८-०९ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र सरकारचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र टाइम्सचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ * कबड्डी-कबड्डीसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा झी कंपनीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००६-०७ <ref name="मराठी मूव्ही वर्ल्ड">{{स्रोत बातमी | title = मराठी अ‍ॅक्ट्रेस मुक्ता बर्वेज् अवॉर्ड्‌ज | दुवा = http://www.मराठीmovieworld.com/artistprofile/mukta-barve-award.php | प्रकाशक = मराठी मूव्ही वर्ल्ड | अ‍ॅक्सेसदिनांक = ३० जुलै, इ.स. २०१० | भाषा = इंग्लिश }}{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * फायनल ड्राफ्टसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा [[महाराष्ट्र टाइम्स]]चा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००५-०६ * फायनल ड्राफ्टसारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा झी कंपनीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००५-०६ * हम तो तेरे आशिक हैं सारख्या मनोरंजक नाटकातील भूमिकेसाठीचा महाराष्ट्र सरकारचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री पुरस्कार:२००४-०५ * फायनल ड्राफ्टसारख्या प्रायोगिक नाटकातील भूमिकेसाठी झी दूरचित्रवाणीचा सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री अल्फा गौरव अवॉर्ड:२००४-०५ * ’चकवा’साठी, पदार्पणातच चमकणाऱ्या कलावंताला दिला जाणारा महाराष्ट्र सरकारचा २००४-०५चा पुरस्कार * ’देहभान’मधील उत्कृष्ट सहकलाकाराच्या भूमिकेसाठी झी दूरचित्रवाणीचा अल्फा गौरव पुरस्कार:२००२-०३ * ’देहभान’मधील भूमिकेसाठी, पदार्पणातच चमकणाऱ्या कलावंताला ’झी’तर्फे दिला जाणारा अल्फा गौरव पुरस्कार:२००२-०३ * ‘डबल सीट’ चित्रपटाला पाच पुरस्कार मिळाले. ==संदर्भ व नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * {{स्रोत संकेतस्थळ | दुवा = http://www.muktabarve.com/ | title = अधिकृत संकेतस्थळ | भाषा = इंग्लिश | access-date = 2010-10-30 | archive-date = 2010-09-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100929004001/http://www.muktabarve.com/ | url-status = dead }} {{DEFAULTSORT:बर्वे, मुक्ता}} [[वर्ग:मराठी चित्रपट अभिनेत्री]] [[वर्ग:मराठी नाट्यअभिनेते]] [[वर्ग:संदर्भांचे इंग्रजी-मराठी भाषांतर हवे]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] e10j08buemsybpjqewiih1qu2nds2g8 0 44371 2580780 2580750 2025-06-17T14:10:53Z अभय नातू 206 /* ऐतिहासिक पार्श्वभूमी */ 2580780 wikitext text/x-wiki {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''क्राकूफ''' ({{ध्वनी|Pl-Kraków.ogg|Kraków}}; इंग्लिश लेखनभेदः क्राकोव्ह) हे [[पोलंड]] देशामधील दुसऱ्या क्रमांकाचे मोठे शहर आहे. क्राकूफ हे जगातील सर्वात प्राचीन शहरांपैकी एक मानले जाते. १६व्या व १७व्या शतकांदरम्यान क्राकूफ ही [[पोलिश-लिथुएनियन राष्ट्रकुल]]ाची सह-राजधानी ([[व्हिल्नियस]]सह) होती. हे शहर पोलंडच्या दक्षिण भागात [[व्हिस्चुला नदी]]च्या काठावर वसले आहे. येथील ऐतिहासिक इमारतींसाठी क्राकूफ [[युनेस्को]]चे [[जागतिक वारसा स्थान]] आहे. ==ऐतिहासिक पार्श्वभूमी== हे शहर इसवी सन १०३८ ते इसवी सन १५९६ पर्यंत पोलंडची राजधानी होते.हे युरोपमधील एक मोठे व्यापारी केंद्र होते. ह्या शहराला कला, संगीत, वास्तुशास्त्र, साहित्य आणि काव्य ह्यांची परंपरा लाभली आहे. येथील लोक सुसंस्कृत आणि सौजन्याने वागणारे आहेत. इथे जगातील पर्यटक आवडीने येतात.इसवी सन १९७८ मध्ये युनेस्कोने ह्या शहराला जागतिक वारसा स्थळ म्हणून घोषित केले आहे.इथला वावेल किल्ला प्रसिद्ध आहे.१६ व्या शतकापासून ह्या किल्ल्यावर राजघराण्यातील लोक राहत होते. हा किल्ला कँसिमीर द ग्रेट ह्या राजाने बांधलेला आहे. ह्या शहरात प्राचीन [[सिनेगॉग्स]] आहेत. पूर्व आणि पश्चिम युरोपियन संस्कृतीचा इथे मिलाप झाला आहे.इथले [[जागियालोलियन]] विद्यापीठ प्रसिद्ध आहे. नाझींनी इथल्या १३ लाख लोकांना गँस चेंबरमध्ये मारले.[[गेट ऑफ डेथ]] असे लिहिलेले तिथे प्रवेशद्वार आहे.मारलेल्या माणसांपैकी ११ लाख [[ज्यू]] होते.ह्याच ठिकाणी कमांडर हॉस ला देहदंड देण्यात आला होता.महायुद्धाच्या छळछावणीत बळी जाण्याच्या भीतीने काही नागरिक बोटीने निघाले त्यातील काही [[कच्छ]] किनाऱ्यावर पोहोचले.तिथे महाराजा [[दिग्विजय सिंह (कच्छ)|दिग्विजय सिंहानी]] त्यांना आश्रय दिला. <ref>महाराष्ट्र टाईम्स, रविवार,१ जून २०२५</ref> == जुळी आणि भगिनी शहरे == क्राकोवने जगभरातील३६ शहरांशी संबंध स्थापित केले आहेत:<ref name="Kraków partnerships">{{cite web|url=http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531,kat,0,5,miasta_partnerskie.html |title=Kraków – Miasta Partnerskie |access-date=10 August 2013 |work=Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków |language=pl |trans-title=Kraków – Partnership Cities |archive-url=https://web.archive.org/web/20130702010825/http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531%2Ckat%2C0%2C5%2Cmiasta_partnerskie.html |archive-date= 2 July 2013 }}</ref><ref name="Kraków twins">{{cite web |url=http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531,kat,0,6,miasta_partnerskie.html |title=Kraków – Miasta Bliźniacze |access-date=10 August 2013 |work=Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków |language=pl |trans-title=Kraków – Twin Cities |archive-url=https://web.archive.org/web/20130702022307/http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531%2Ckat%2C0%2C6%2Cmiasta_partnerskie.html |archive-date=2 July 2013 }}</ref><ref name="Kraków honorary twins">{{cite web|url=http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531,kat,0,7,miasta_partnerskie.html |title=Kraków – Honorowe Miasta Bliźniacze |access-date=10 August 2013 |work=Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków |language=pl |trans-title=Kraków – Honorary Twin Cities |archive-url=https://web.archive.org/web/20130702003953/http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531%2Ckat%2C0%2C7%2Cmiasta_partnerskie.html |archive-date= 2 July 2013 |url-status=live }}</ref> * {{flagicon|INA}} [[बाटु (पूर्व जावा)|बाटु]], [[इंडोनेशिया]] ''(२०००)''<ref name="Kraków twins"/> * {{flagicon|FRA}} [[बोर्दू]], [[फ्रांस]] ''(१९९३)''<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|SVK}} [[ब्रातिस्लाव्हा]], [[स्लोव्हाकिया]]<ref name="Kraków partnerships"/><ref name="Bratislawa">{{cite web|url=http://www.bratislava-city.sk/bratislava-twin-towns |title=''Bratislava City – Twin Towns'' |publisher=2003–2008 Bratislava-City.sk |access-date=26 October 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130728183628/http://www.bratislava-city.sk/bratislava-twin-towns |archive-date=28 July 2013 }}</ref> * {{flagicon|HUN}} [[बुडापेश्त]], [[हंगेरी]] ''(२००५)''<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|USA}} [[कॅम्ब्रिज (मॅसेच्युसेट्स)|कॅम्ब्रिज]], [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने|अमेरिका]] ''(१९८९)''<ref name="dept">[http://www.cambridgema.gov/deptann.cfm?story_id=1597 "A Message from the Peace Commission: Information on Cambridge's Sister Cities"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170630122217/http://www.cambridgema.gov/deptann.cfm?story_id=1597 |date=30 June 2017 }}, 15 February 2008. Retrieved 12 October 2008. Also in: Richard Thompson, [http://www.boston.com/news/local/massachusetts/articles/2008/10/12/looking_to_strengthen_family_ties_with_sister_cities/?page=full "Looking to strengthen family ties with 'sister cities'"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303213617/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/articles/2008/10/12/looking_to_strengthen_family_ties_with_sister_cities/?page=full |date=3 March 2016 }}, ''Boston Globe'', 12 October 2008. Retrieved 12 October 2008.</ref> * {{flagicon|BRA}} [[कुरितिबा]], [[ब्राझिल]] ''(१९९३)''<ref name="Kraków honorary twins"/> * {{flagicon|PER}} [[कुस्को]], [[पेरू]] <ref name="Kraków partnerships"/><ref name="cuidadhermanas">{{cite web |url=http://www.municusco.gob.pe/ver.php?id=6 |title=Ciudades Hermanas (Sister Cities) |publisher=Municipalidad del Cusco |language=es |access-date=23 September 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111012234407/http://www.municusco.gob.pe/ver.php?id=6 |archive-date=12 October 2011 |आर्काईव्ह दिनांक=2011-10-12 |आर्काईव्ह दुवा=https://web.archive.org/web/20111012234407/http://www.municusco.gob.pe/ver.php?id=6 |url-status=dead }}</ref> * {{flagicon|SCO}} [[एडिनबरा]], [[स्कॉटलंड]]'' (१९९५)''<ref name="Kraków partnerships"/><ref name="Edinburgh"/><ref name="Edinburgh twinning">{{cite web |url=http://www.edinburgh.gov.uk/info/695/council_information_performance_and_statistics/685/european_international_and_parliamentary_relations/3 |title=Twin and Partner Cities |publisher=City of Edinburgh Council |access-date=16 January 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120614133841/http://www.edinburgh.gov.uk/info/695/council_information_performance_and_statistics/685/european_international_and_parliamentary_relations/3 |archive-date=14 June 2012 |आर्काईव्ह दिनांक=2012-06-14 |आर्काईव्ह दुवा=https://web.archive.org/web/20120614133841/http://www.edinburgh.gov.uk/info/695/council_information_performance_and_statistics/685/european_international_and_parliamentary_relations/3 |url-status=dead }}</ref><ref name="Edinburgh twinning"/> * {{flagicon|MAR}} [[फेस (मोरोक्को)|फेस]], [[मोरोक्को]] ''(२००४)''<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|ITA}} [[फिरेंझे]], [[इटली]] ''(१९९२)''<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|GER}} [[फ्रांकफुर्ट आम मेन|फ्रांकफुर्ट]], [[जर्मनी]] ''(१९९१)''<ref name="Kraków partnerships"/><ref name="Frankfurt">{{cite web |url=http://www.frankfurt.de/sixcms/detail.php?id=502645 |title=''Frankfurt -Partner Cities'' |publisher=Stadt Frankfurt am Main |year=2008 |access-date=5 December 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071107080201/http://www.frankfurt.de/sixcms/detail.php?id=502645 |archive-date=7 November 2007 |आर्काईव्ह दिनांक=2007-11-07 |आर्काईव्ह दुवा=https://web.archive.org/web/20071107080201/http://www.frankfurt.de/sixcms/detail.php?id=502645 |url-status=dead }}</ref> * {{flagicon|SWE}} [[ग्योटेबोर्ग]], [[स्वीडन]] ''(१९९०)''<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|MEX}} [[ग्वादालाहारा (मेक्सिको)|ग्वादालाहारा]], [[मेक्सिको]]<ref name="Guadalajara sisters">{{cite web|url=http://www.guadalajara.gob.mx/dependencias/relacionespublicas/versioningles/sistercities.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20120302011742/http://www.guadalajara.gob.mx/dependencias/relacionespublicas/versioningles/sistercities.html |archive-date=2 March 2012 |title=Sister Cities, Public Relations |publisher=Guadalajara municipal government |access-date=12 March 2013 }}</ref> * {{flagicon|AUT}} [[इन्सब्रुक]], [[ऑस्ट्रिया]] ''(१९९८)''<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|UKR}} [[क्यीव]], [[युक्रेन]] ''(१९९३)''<ref name="Kraków twins"/> * {{flagicon|CHI}} [[ला सेरेना (चिले)|ला सेरेना]], [[चिले]] ''(१९९५)''<ref name="Kraków honorary twins"/> * {{flagicon|GER}} [[लाइपझित्श]], [[जर्मनी]] ''(१९९५)''<ref name="Kraków partnerships"/><ref name="Leipzig">{{cite web |url=http://www.leipzig.de/int/en/int_messen/partnerstaedte/krakow/ |title=Leipzig – International Relations |publisher=2009 Leipzig City Council, Office for European and International Affairs |access-date=17 July 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090629111302/http://www.leipzig.de/int/en/int_messen/partnerstaedte/krakow/ |archive-date=29 June 2009 |आर्काईव्ह दिनांक=2009-06-29 |आर्काईव्ह दुवा=https://web.archive.org/web/20090629111302/http://www.leipzig.de/int/en/int_messen/partnerstaedte/krakow/ |url-status=dead }}</ref> * {{flagicon|BEL}} [[ल्यूव्हेन]], [[बेल्जियम]] ''(१९९१)''<ref name="Kraków twins"/> * {{flagicon|UKR}} [[ल्विव]], [[युक्रेन]] ''(१९९५)''<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|INA}} [[मलंग (इंडोनेशिया)|मलंग]], [[इंडोनेशिया]] ''(१९९७)''<ref name="Kraków twins"/> * {{flagicon|ITA}} [[मिलान]], [[इटली]] ''(२००३)''<ref name="Kraków twins"/><ref name="Milan">{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/portale/wps/portal/CDM?WCM_GLOBAL_CONTEXT=%2Fwps%2Fwcm%2Fconnect%2FContentLibrary%2FIn%20Comune%2FIn%20Comune%2FCitt%20Gemellate|title=''Milano – Città Gemellate''|publisher=2008 Municipality of Milan (Comune di Milano)|access-date=5 December 2008|archive-date=10 April 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140410020744/http://www.comune.milano.it/portale/wps/portal/CDM?WCM_GLOBAL_CONTEXT=%2Fwps%2Fwcm%2Fconnect%2FContentLibrary%2FIn%20Comune%2FIn%20Comune%2FCitt%20Gemellate}}</ref> * {{flagicon|GER}} [[न्युरेम्बर्ग]], [[जर्मनी]] ''(१९९१)''<ref name="Kraków twins"/> * {{flagicon|FRA}} [[ऑर्लेऑन्स]], [[फ्रांस]] ''(१९९२)''<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|HUN}} [[पेक्स]], [[हंगेरी]] ''(१९९८)''<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|ECU}} [[क्वितो]], [[इक्वेडोर]]<ref name="Kraków honorary twins"/> * {{flagicon|USA}} [[रॉचेस्टर (न्यू यॉर्क)]], [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने|अमेरिका]] ''(१९७३)''<ref name="Kraków partnerships"/><ref name="ROCSisters">{{cite web|title=Rochester's Sister Cities |work=City of Rochester |url=http://www.cityofrochester.gov/article.aspx?id=8589938076 |access-date=6 December 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100527230448/http://www.cityofrochester.gov/article.aspx?id=8589938076 |archive-date=27 May 2010 }}</ref> * {{flagicon|BEL}} [[लीज (बेल्जियम)|लीज]], [[बेल्जियम]] ''(१९७८) * {{flagicon|ITA}} [[रोम]], [[इटली]]<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|USA}} [[सान फ्रांसिस्को]], [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने|अमेरिका]] ''(२००९)''<ref name="Kraków partnerships"/><ref name="Twin"/> * {{flagicon|ESP}} [[सेव्हिया]], [[स्पेन]] ''(२००२)'' * {{flagicon|SUI}} [[सोलोथर्न]], [[स्वित्झर्लंड]] ''(१९९०)'' * {{flagicon|CRO}} [[स्प्लिट (क्रोएशिया)|स्प्लिट]], [[क्रोएशिया]]<ref name="Twin"/><ref name="CloseRelations"/> * {{flagicon|GEO}} [[त्ब्लिसी]], [[जॉर्जिया]]<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|BUL}} [[व्हेलिको तार्नोव्हो]], [[बल्गेरिया]] ''(१९७५)'' * {{flagicon|LTU}} [[व्हिल्नियस]], [[लिथुएनिया]]<ref name="Kraków partnerships"/> * {{flagicon|CRO}} [[झाग्रेब]], [[क्रोएशिया]] ''(१९७५)''<ref name="CloseRelations"/><ref name="Zagreb Twinning"/> == बाह्य दुवे == * [http://www.krakow.pl/ संकेतस्थळ] *{{wikivoyage|Kraków|क्राकूफ}} {{commons|Kraków|क्राकूफ}} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:क्राकूफ|*]] [[वर्ग:पोलंडमधील शहरे]] [[वर्ग:पोलंडमधील जागतिक वारसा स्थाने‎]] [[वर्ग:मावोपोल्स्कीए प्रांत]] gdwu4s9wmjdl189kmldoown0e7gspdl 0 48474 2580853 2577769 2025-06-18T07:03:37Z अभय नातू 206 /* युद्धाचा अंत आणि त्याचे परिणाम */ 2580853 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट सैन्य संघर्ष | संघर्ष =खडकीची लढाई | या युद्धाचा भाग =तिसरे इंग्रज-मराठा युद्ध | चित्र = | चित्र रुंदी = | चित्रवर्णन = खडकीची लढाई | दिनांक =[[नोव्हेंबर ५]] [[इ.स. १८१७|१८१७]] - [[इ.स. १८१९|१८१९]] | स्थान =[[मध्य भारत|मध्य]] आणि [[पश्चिम भारत (प्रदेश)|पश्चिम भारत]] | परिणती = ब्रिटिश विजय | सद्यस्थिती = सगळा प्रदेश [[भारतीय प्रजासत्ताक|भारतीय प्रजासत्ताकाचा]] भाग | प्रादेशिक बदल = [[पेशवे|पेशवाई]]चा अंत, मराठा संस्थानिक आणि [[राजपुताना एजन्सी|राजपुतान्यातील]] राजे ब्रिटिशांचे मांडलिक, [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी]]ला भारतात अनिर्बंध सत्ता | पक्ष१ = * [[Image:Flag of the Maratha Empire.svg|22px]] [[पेशवा]] * [[File:Flag of Gwalior (State).svg|23px]] [[ग्वाल्हेर संस्थान]] * [[File:Indore Flag.svg|23px]] [[इंदूर संस्थान]] * [[File:Nagpur State Flag.png|23px]] [[नागपूर संस्थान]] * [[File:Flag of the Maratha Empire.svg|23px]] [[पेंढारी]] | पक्ष२ = * [[चित्र:Flag of the British East India Company (1801).svg|22px|border]] [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी]] * [[File:Flag of the State of Hyderabad (18th century-1900).svg|23px]] ृ[[हैदराबाद संस्थान|निझाम]] | सेनापती१ = * [[Image:Flag of the Maratha Empire.svg|22px]] [[दुसरे बाजीराव पेशवे|दुसरे बाजीराव]], [[बापू गोखले]], [[मोरोपंत दीक्षित]], [[त्र्यंबकजी डेंगळे]] * [[File:Indore Flag.svg|23px]] [[हरीराव होळकर]], [[तिसरे मल्हारराव होळकर]] * [[File:Nagpur State Flag.png|23px]] [[दुसरे मुधोजी भोसले]] * [[File:Flag of Gwalior (State).svg|23px]] [[दौलतराव शिंदे]] | सेनापती२ = - * [[चित्र:Flag of the British East India Company (1801).svg|22px|border]] [[फ्रांसिस रॉडोन-हेस्टिंग्स]], [[जॉन माल्कम]], [[थॉमस हिस्लॉप]] * [[File:Flag of the State of Hyderabad (18th century-1900).svg|23px]] [[तिसरा असफ जाह]] | सैन्यबळ१ =१८,००० [[घोडदळ]]<br /> ८,००० [[पायदळ सैनिक]] | सैन्यबळ२ =२,८०० घोडदळ | बळी१ =५० | बळी२ =८६ | टिपा = }} '''तिसरे इंग्रज-मराठा युद्ध''' हे [[इ.स. १८१७]]-१८मध्ये [[मराठा साम्राज्य|मराठे]] व इंग्रजांच्यात झालेले तिसरे व निर्णायक युद्ध होते. या युद्धात इंग्रजांनी मराठा साम्राज्याचा पराभव केला व जवळपास संपूर्ण [[भारत|भारतावर]] नियंत्रण मिळवले. [[दुसरे इंग्रज-मराठा युद्ध|दुसऱ्या इंग्रज मराठा युद्धाच्या]] नंतर मराठ्यांना आणि ब्रिटिशांना उसंत मिळाली. त्या दरम्यान ब्रिटिशांनी भारतातील स्वतःची शक्ती वाढवली परंतु मराठ्यांनी एकोपा टिकवला नाही आणि ते ब्रिटिशांच्या तुलनेत मराठे राजनैतिक आणि लष्करीदृष्ट्या कमी पडत गेले. अशा पार्श्वभूमीवर [[भारताचे गव्हर्नर जनरल|गव्हर्नर जनरल]] [[लॉर्ड हेस्टिंग्स]]ची नियुक्ती झाली.<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/256745/Francis-Rawdon-Hastings-1st-marquess-of-Hastings</ref>. त्याने आपल्या कारकिर्दीत आक्रमक धोरणाचा अवलंब केला. [[इंग्रज-नेपाळ युद्ध|नेपाळ युद्धाच्या]] समाप्तीनंतर [[पेंढारी]] लोकांशी संघर्ष सुरू करून अप्रत्यक्षरीत्या मराठ्यांनाच आव्हान दिले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=https://dl.dropboxusercontent.com/spa/zohkohb0i282t94/Area%20Studies/public/SouthAsia/Ideas/pindaris.html#init |title=संग्रहित प्रत |access-date=2014-12-09 |archive-date=2016-04-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160403073709/https://dl.dropboxusercontent.com/spa/zohkohb0i282t94/Area%20Studies/public/SouthAsia/Ideas/pindaris.html#init |url-status=dead }}</ref> या व इतर अनेक कारणांमुळे इंग्रज आणि मराठ्यांमध्ये पुन्हा एकदा युद्धाची ठिणगी पडली. अखेर पेशव्याने अंतिम युद्ध करण्याचा निर्णय घेतला.त्याला अप्पासाहेब भोसले आणि [[मल्हारराव होळकर]] ([[यशवंतराव होळकर|यशवंतराव होळकरांचा]] पुत्र) यांनी साथ दिली.पण युद्धात [[पेशवा]],[[भोसले]] आणि [[होळकर घराणे|होळकरांना]] एकत्र येऊ न देता त्यांना इंग्रजांनी वेगवेगळे पराभूत केले. [[सीताबर्डीची लढाई|सीताबर्डीच्या लढाईत]] [[नागपूरकर भ|भोसल्यांचा]], [[महिदपुरची लढाई|महिदपुरच्या लढाईत]] होळकरांचा आणि [[खडकीची लढाई|खडकी]]<ref name="sacred-texts.com">http://www.sacred-texts.com/hin/odd/odd29.htm</ref>, [[कोरेगाव]] व [[आष्टीची लढाई|आष्टा]] येथील लढाईत पेशव्यांचा पराभव झाला. अशा प्रकारे एक एक करीत मराठे इंग्रजांसमोर हरले व सर्वांनी शरणागती पत्करली. हेस्टिंग्सने भोसले, [[पेशवा]] [[दुसरे बाजीराव पेशवे|बाजीराव दुसरा]] आणि [[शिंदे घराणे|शिंदे]] यांना अपमानजनक तह स्वीकारण्यास भाग पडले. बाजीरावाला पेशवेपद सोडावे लागले आणि त्याचा प्रदेश इंग्रजांनी आपल्या साम्राज्यात विलीन केला. छत्रपतींचे [[सातारा]] राज्य व इतर [[मराठा]] सरदारांच्या प्रदेशावर [[ब्रिटिश]] नियंत्रण प्रस्थापित झाले आणि खऱ्या अर्थाने [[मराठा]] सत्तेची समाप्ती झाली. [[नागपूर स|नागपूरच्या]] [[मुधोजी भोसले दुसरे]] आणि [[इंदूर संस्थान|इंदूरचे]] [[मल्हारराव होळकर तिसरे]] यांच्या पाठिंब्याने [[पेशवा बाजीराव दुसरा|पेशवा बाजीराव दुसऱ्याच्या]] सैन्याने [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी|ईस्ट इंडिया कंपनीविरूद्ध]] जोरदार हल्ला केला. [[ग्वाल्हेर संस्थान|ग्वाल्हेरचे]] चौथे मोठे मराठा नेते [[दौलतराव शिंदे]] यांनी [[राजस्थान]]वरील नियंत्रण गमावले असले तरीही त्यांनी राजस्थानला दबाव आणि मुत्सद्देगिरीने तटस्थ राहण्याचे पटवून दिले. ब्रिटिशांच्या निर्णायक विजयाने [[मराठा साम्राज्य]] फुटले आणि स्वराज्याचा अंत झाला. पेशवेच्या सैन्याने शक्य तितका प्रतिकार करीत इंग्रजांना रोखण्यासाठी अनेक लहान लढाया लढल्या. शेवटी इंग्रजांनी पेशवाई ताब्यात घेतली आणि दुसऱ्या बाजीरावाला [[कानपूर]]जवळील [[बिठूर]] येथे एका लहान जहागिरीला तडीपार करण्यात आले आले. पेशवाईचा बहुतांश प्रदेश [[बॉम्बे प्रेसिडेन्सी|मुंबई प्रेसिडेंसीमध्ये]] विलीन केला गेला. साताराच्या महाराजांना त्यांच्या संस्थानावर कायम ठेवले गेले. १८४८ मध्ये [[लॉर्ड डलहौसी]]च्या [[डॉक्ट्रीन ऑफ लॅप्स]]च्या बनावाखाली बॉम्बे प्रेसिडेन्सीने सातारा संस्थानसुद्धा खालसा केले. [[नागपूर मेट्रो|नागपूर]] व भोवतालच्या राजवटीचा उरलेला भाग, तसेच [[बुंदेलखंड]]मधील पेशव्याचे प्रदेश [[ब्रिटिश राज|ब्रिटिश भारताचे]] [[सौगोर प्रांत|सौगोर]] आणि [[नेरबुद्दा प्रांत]] म्हणून जोडले गेले. ब्रिटिशांनी होळकरांचे [[इंदूर संस्थान|इंदूर]] शिंद्यांचे [[ग्वाल्हेर संस्थान|ग्वाल्हेर]] व पेशव्यांच्या हुकुमतीतील [[झांंसी संस्थान|झांसी]] ही संस्थाने आपल्या अंमलात आणली. ==मराठे आणि इंग्रज== [[चित्र:Joppen1907India1805a-21.jpg|thumb|285x285px|दुसरे अँग्लो-मराठा युद्धानंतरचा १८०५मधील भारताचा नकाशा]] [[छत्रपती शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांनी]] १६७४ मध्ये स्थापन केलेल्या [[मराठा साम्राज्य|मराठा साम्राज्याने]] [[आदिलशाही|विजापूर]], [[निजामशाही|हैदराबाद]] आणि [[मुघल साम्राज्य|दिल्लीच्या मुस्लिस सल्तनतींच्या]] नाकावर टिच्चून स्वराज्य राखले होते. स्थापनेनंतर काही दशकांतच मराठा साम्राज्य भारतातील एक प्रमुख सत्ता झाले. [[रायगड (किल्ला)|रायगड]] किल्ल्यावर राजधानी असलेल्या या साम्राज्याचे व्यवस्थापन आठ मंत्र्यांच्या मंडळाद्वारे ([[अष्टप्रधान]]) केले जात असे. त्यांतील पंतप्रधान पदावर असलेल्या मंत्र्याला [[पेशवे]] हा खिताब होता. कालांतराने मराठा साम्राज्याची सत्ता पेशव्यांच्या हातात आली व [[छत्रपती]] हे नाममात्र राजे उरले. === ब्रिटिशांचा वाढता प्रभाव === [[चित्र:Sir Joshua Reynolds (1723-92) - Francis Rawdon-Hastings (1754-1826), Second Earl of Moira and First Marquess of Hastings - RCIN 407508 - Royal Collection.jpg|200px|इवलेसे|डावे|फ्रांसिस रॉडोन-हेस्टिंग्स, हेस्टिंग्सचा पहिला मार्क्वेस]] अठराव्या शतकाच्या सुरुवातीच्या काळात मराठे आणि [[मुघल साम्राज्य|मोगलांमध्ये]] भारतावरील वर्चस्वासाठी सतत लढाया होत होत्या. या दरम्यान ब्रिटिशांनी [[मुंबई]], [[मद्रास]] आणि [[कोलकाता]] येथे छोट्या छोट्या वखारी स्थापल्या व तेथून व्यापार व पुढे राजकारण करणे सुरू केले. मे १७३९ मध्ये मुंबईजवळील [[वसई]] येथे [[वसईची लढाई|मराठ्यांनी पोर्तुगीजांचा पराभव केल्याचे]] पाहून ब्रिटिशांनी मुंबईतील आपली आरमारी शिबंदी मजबूत केली. मराठ्यांना मुंबईपासून दूर ठेवण्यासाठी ब्रिटिशांनी मराठ्यांशी तहाची बोलणी करण्यासाठी दूत पाठवले. या वाटाघाटींमधून आणि १२ जुलै, १७३९ रोजी एक करार मंजूर झाला, ज्याकरवे [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी]]ला मराठ्यांच्या प्रदेशात मुक्त व्यापार करण्याचे अधिकार मिळाले. इंग्रज आणि मराठ्यांच्यातील करार पाहून दक्षिणेस [[हैदराबाद]]च्या [[निजामशाही|निजामने]] मराठ्यांविरूद्धच्या युद्धासाठी [[फ्रेंच भारत|फ्रेंच लोकांची]] मदत घेतली. यामुळे पुन्हा पेशव्यांनी इंग्रजांकडून मदत मागितली परंतु इंग्रजांनी त्याला नकार दिला. तरीसुद्धा मराठ्यांनी पुढील पाच वर्षांत निझामाचा पराभव करण्यास यश मिळविले. १७५० ते १७६१ च्या काळात ब्रिटिशांनी भारतात [[फ्रेंच ईस्ट इंडिया कंपनी]]चा पराभव केला आणि १७९३ पर्यंत त्यांनी पूर्वेकडील [[बंगाल वॉरियर्स|बंगाल]] व दक्षिणेत [[चेन्नई|मद्रास]]मध्ये आपली सत्ता ठाम केली. इकडे पश्चिमेकडे मराठ्यांचे वर्चस्व असल्यामुळे त्यांच्या महत्त्वाकांक्षेला आळा बसला होता. परंतु ते समुद्रामार्गे पश्चिम किनाऱ्यावरील [[सुरत]]मध्ये दाखल झाले. त्यांचे साम्राज्य वाढत असताना मराठ्यांनी [[सिंधु नदी|सिंधूच्या]] पलीकडे कूच केले. उत्तरेकडील विस्तारित मराठा साम्राज्याची जबाबदारी पेशव्यांनी [[शिंदे घराणे|शिंदे]] आणि [[इंदूर संस्थान|होळकराकडे]] सोपवली होती. पुढे जाता या दोन्ही संस्थानांनी मराठा साम्राज्याऐवजी स्वतःचे स्वार्थ पुढे करणे पसंत केले. त्यांनी साम्राज्याचा [[राजपूत]], [[जाट]] आणि [[रोहिला]] व इतर हिंदू राज्यकर्त्यांपासून बचाव केला असला तरी मुस्लिम आक्रमकांविरुद्ध ते निष्प्रभ होते. १४ जानेवारी, १७६१ रोजी [[पानिपतची तिसरी लढाई|पानिपत येथे]] अफगाण [[अहमद शाह अब्दाली]]विरुद्ध मराठा साम्राज्याचा सडकून पराभव झाला. त्यात मराठा सरदारांची एक संपूर्ण पिढी कापून काढली गेली व साम्राज्य मोडकळीस आले. त्यानंतर [[माधवराव पेशवे|माधवराव पेशव्यांच्या]] अंमलात १७६१ ते १७७३ दरम्यान मराठ्यांनी उत्तरेकडील घालवलेला मोठा प्रदेश परत मिळवला. === आंग्ल-मराठा संबंध === १९७७मध्ये पेशव्यांच्या कौटुंबिक कलह आणि सत्तासंघर्षातून [[नारायणराव पेशवे|मारायणराव पेशव्यांची]] [[नारायणराव पेशव्यांची हत्या|हत्या झाल्यावर]] पेशव्यांचे लक्ष उत्तर आणि मध्य भारताकडे नव्हते. त्यातच होळकर आणि शिंदे यांच्यातील अंतर्गत संघर्षामुळे [[पुणे|पुण्याची]] सत्ता मध्य भारतात नाममात्रच होती. नारायणरावानंतर पेशवेपदी आलेल्या [[रघुनाथराव पेशवे|रघुनाथरावाला]] वाटले की शिंदे-होळकर थेट पेशव्यांच्या सत्तेलाच आव्हान देतील. याला शह देण्यासाठी त्याने इंग्रजांकडून मदत मागितली. यासाठी इंग्रजांनी [[सुरतेचा करार|सुरतेला करार]] मान्य करून घेतला. यानुसार [[साळशेत बेट]] (आताच्या [[मुंबई]]चा मोठा भाग) आणि [[वसईचा किल्ला]] इंग्रजांच्या हवाली केले गेले आणि इंग्रजांनी पेशव्यांना पाठिंबा जाहीर केला. या कराराचा भारत आणि [[इंग्लंड]]मधील ब्रिटिश सत्तावर्तुळांमध्ये खळबळ माजली. [[ब्रिटिश राजतंत्र|ब्रिटिश राजतंत्राने]] [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी|ईस्ट इंडिया कंपनीला]] भारतात व्यापार करण्याचा मक्ता दिलेला होता परंतु तेथील सार्वभौम राजांशी इंग्लंडच्या वतीने असे करार करणे हे कायदेबाह्य होते. या कराराच्या अटींवरून [[पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध]] पेटले. दोन्ही बाजू तुल्यबळ असल्याने हे युद्ध अनेक वर्षे रखडले. शेवटी [[महादजी शिंदे|महादजी शिंद्यांनी]] मध्यस्थी करून १७८२मध्ये [[सालबाईचा करार]] घडवून हे युद्ध थांबवले. यात इंग्रजांची जरी थेट सरशी झाली नसली तरी [[वॉरेन हेस्टिंग्स]]ने दूरदृष्टी वापरून शिंदे, भोसले आणि पेशवे यांच्यात दुही निर्माण केली. १७८६मध्ये [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी|ईस्ट इंडिया कंपनी]]ने [[लॉर्ड कॉर्नवॉलिस]] याला [[भारताचे गव्हर्नर जनरल|भारतातील प्रदेशांचा गव्हर्नर जनरल]] म्हणून नेमले. त्यावेळी [[मराठा साम्राज्य]] मजबूत स्थितीतच होते. [[सालबाईचा तह|सालबाईच्या तहानंतर]] ब्रिटिशांनी [[उत्तर भारत|उत्तर भारतात]] कुरापती न काढता मराठ्यांच्या बरोबरीने राहण्याचे धोरण अवलंबिले. [[पुणे|पुण्यात]] या वेळी ११ वर्षांचा [[सवाई माधवराव पेशवे|सवाई माधवराव]] पेशवेपदावर होता व त्याच्या मंत्री [[नाना फडणवीस|नाना फडणवीसांनी]] मुत्सद्दीपणाने ब्रिटिश, [[निजामशाही|निजाम]], [[फ्रेंच भारत|फ्रेंच]], [[पोर्तुगीज भारत|पोर्तुगीज]], [[शिंदे घराणे|शिंदे]], [[इंदूर संस्थान|होळकर]] व इतर सत्तांशी समतोल साधून ठेवलेला होते. १८०० साली फडणवीसांच्या मृत्यूनंतर पेशवाईत अनागोंदी माजली. शिंदे-होळकर संघर्षात पेशव्यांनी शिंद्यांची बाजू घेतल्याचे वाटून होळकरांनी १८०१मध्ये थेट पुण्यावर हल्ला केला. [[दुसरे बाजीराव पेशवे|पेशवा दुसऱ्या बाजीरावाने]] पुण्यातून ब्रिटिश आरमाराच्या मदतीने पलायन केले. आपली पेशवाई आणि सत्ता गमावण्याची भीती वाटून बाजीरावाने [[वसईचा तह|वसईच्या तहावर]] शिक्कामोर्तब केले. यानुसार पेशवे आता खुद्द शासक न राहता इंग्रजधार्जिणे झाले. याला प्रत्युत्तर म्हणून शिंदे आणि [[नागपूरकर भोसले|भोसल्यांनी]] इंग्रजांनी हल्ला केला व १८०३मध्ये [[दुसरे इंग्रज-मराठा युद्ध]] सुरू झाले. यात इंग्रजांनी मराठा सरदारांचा सडकून पराभव केला व मराठ्यांनी आपला बव्हंश प्रदेश इंग्रजांच्या स्वाधीन केला. === ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी === हजारो मैलांवरून आलेल्या ब्रिटिशांनी भारतीय भूगोलाचा अभ्यास केलेला होता आणि स्थानिक लोकांशी व्यापार करण्यासाठी आणि नंतर त्यांच्यावर सत्ता गाजविण्यासाठी येथील भाषा शिकून घेतलेल्या होत्या. त्यांच्याकडील त्याकाळील अद्ययावत असे तंत्रज्ञान होते आणि भारतातील परिस्थितीत प्रभावीपणे वापरण्यासाठीची शस्त्रे त्यांनी आणलेली होती. काही संशोधकांच्या मते जरी ब्रिटिशांकडे अद्ययावत तंत्रज्ञान नसते तरीही त्यांच्यातील शिस्त व संघटनेच्या जोरावर त्यांनी भारतीयांविरुद्धची बव्हंश युद्धे जिंकली असती. त्याचबरोबर त्यांचा मुत्सद्दीपणा आणि संधिसाधूपणाही त्यांच्या यशाला कारणीभूत होते. [[पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध|पहिल्या इंग्रज-मराठा युद्धानंतर]] [[वॉरन हेस्टिंग्स|वॉरेन हेस्टिंग्स]]ने जाहीर केले की मराठ्यांबरोबरचा तह अनेक वर्ष अबाधित राहील. परंतु त्याचबरोबर त्याने [[पुणे|पुण्यातील]] [[पेशवे|पेशव्यांच्या]] दरबारात [[चार्ल्स मॅलेट]] या स्थानिक रीतीरिवाज माहिती असलेल्या व्यापाऱ्याला राजदूत म्हणून नेमले. यायोगे हेस्टिंग्सला पेशव्यांशी सतत संपर्क ठेवायचा होता तसेच तेथील बितंबातमीही काढून आणायची होती. == तिसऱ्या युद्धाची पार्श्वभूमी == [[दुसरे आंग्ल-मराठा युद्ध|दुसऱ्या आंग्ल-मराठा युद्धानंतर]] [[पेशवे|पेशव्यांची]] सत्ता मुख्यत्वे महाराष्ट्रात ''देशा''वर पसरलेली होती. [[कृष्णा नदी|कृष्णा]] आणि [[गोदावरी नदी|गोदावरी नद्यांची]] खोरी आणि त्यांमधील [[सह्याद्री]]च्या पठारावरील प्रदेश हा त्यांच्या थेट अंमलाचा प्रदेश होता. त्यांचे सरदार असलेले [[इंदूर संस्थान|होळकर]] [[इंदूर|इंदूरात]] असून त्यांची सत्ता [[नर्मदा खो|नर्मदा खोऱ्यात]] होती. [[शिंदे घराणे|शिंदे]] [[ग्वाल्हेर]] आणि [[बुंदेलखंड]], [[गंगेचे खोरे|गंगेच्या खोऱ्याच्या]] दक्षिणेकडील टेकड्या आणि सुपीक मैदाने तसेच आसपासच्या प्रदेशावर हुकुमत गाजवत होते. [[चंबळ नदी|चंबळच्या]] दऱ्या, जंगले, [[विंध्य पर्वतरांग|विंध्य पर्वतरांगेच्या]] उत्तरेस आणि आत्ताच्या [[मध्य प्रदेश]]च्या वायव्य भागातील प्रदेश, [[माळवा]] पठार या भागांतून पेंढाऱ्यांचे राज्य होते. === खिळखिळे होत चाललेले मराठा सैन्य === [[दुसरे आंग्ल-मराठा युद्ध|दुसऱ्या आंग्ल-मराठा युद्धानंतर]] मराठा साम्राज्याचा प्रभाव आणि शक्ती काही अंशाने कमी झाली होती.{{sfn|Chhabra|2005|p=39}} युद्धानंतर त्यांनी आपल्या सैन्याचे आधुनिकीकरण करण्याकडे दुर्लक्ष केले आणि नवीन तंत्रज्ञान न अजमावता त्याच त्याच जुन्या, कालबाह्य युद्धनीतींवर भर दिला.{{sfn|Chhabra|2005|p=39}} मराठ्यांचा तोफखाना जुन्यापुराण्या तोफांवर भर देउन होता. यांना एका ठिकाणाहून दुसरीकडे नेणे म्हणजे कठीण काम होते. याउलट युरोपीयनांचा तोफखाना गतिशील आणि भेदक होता. जरी काही प्रमाणात मराठ्यांनी नवीन शस्त्रे अंगिकारली असली तरी ती सगळी आयात केलेली होती. ही हाताळणारे कुशल लोक परदेशी होते. एतद्देशीयांनी ही शस्त्रे स्वतः तयार करण्याचा कधी प्रयत्न केला नाही किंवा त्यांचे तंत्रज्ञानही आत्मसात केले नाही. मराठ्यांचे गुप्तहेर खाते कुशल नव्हते आणि नाना फडणवीसांचा काळ सोडता त्यांच्याकडील मुत्सद्दी देशातील संपूर्ण चित्र पाहण्यास असमर्थ होते. मराठ्यांची घातक पथके [[पेंढारी]] व इतर भाडोत्री सैनिकांनी भरलेली होते. या साम्राज्याला एक वाली नव्हता. खुद्द छत्रपतींच्याही दोन गाद्या होत्या -- [[सातारा संस्थान|सातारा]] आणि [[कोल्हापूर संस्थान|कोल्हापूर]]. [[पश्चिम महाराष्ट्र]] सोडता इतर सगळे प्रदेश तेथील सरदारांच्या अंमलात होते आणि त्यांवर एकसूत्र थेट कारभार अशक्य होता. [[छत्रपती शिवाजी महाराज|शिवाजी महाराजांचे]] एकछत्री मराठा साम्राज्य आता कॉन्फेडरसी{{मराठी शब्द सुचवा}}मध्ये परिवर्तित झाले होते आणि एकजुटीने परकीय शत्रूशी युद्ध करण्यासाठीची एकता नष्ट झालेली होती.{{sfn|Chhabra|2005|p=39}} === ब्रिटिशांची कारस्थाने === [[चित्र:Mountstuart-Elphinstone.jpg|left|thumb|माउंटस्टुअर्ट एल्फिन्स्टन]] मराठा साम्राज्य ढासळत असताना [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी|ईस्ट इंडिया कंपनी]] आपली शक्ती वाढवत होती. दुसऱ्या युद्धातील आपल्या विजयाचा पुरेपूर उपयोग करून घेत त्यांनी मराठ्यांना आपल्या टाचेखाली ठेवले होते. जरी [[दुसरे बाजीराव पेशवे|दुसरा बाजीराव]] साम्राज्याचा पेशवा असला तरी पेशव्यांच्या बाजूने असलेले अनेक सरदार, जहागिरदार आणि संस्थानिक ब्रिटिशांच्या नियंत्रणाखाली किंवा संरक्षणाखाली गेलेले होते. याचा फायदा घेत ब्रिटिशांनी [[बडोदा संस्थान|बडोद्याच्या]] [[गायकवाड घराणे|गायकवाडांबरोबर]] करार करून त्यांच्या संस्थानातील महसूलाचा भाग पेशवाईपर्यंत पोचू नये अशी व्यवस्था केली. यामुळे भडकलेल्या पेशव्यांशी बोलणी करण्यासाठी गायकवाडांनी गंगाधर शास्त्री यांना आपले दूत म्हणून पुण्याला पाठवले. तेथे असताना त्यांची हत्या झाली. या हत्येमागे पेशवाईतील मंत्री [[त्र्यंबक डेंगळे]] असल्याचा संशय गायकवाड आणि ब्रिटिशांनी व्यक्त केला. या प्रकरणाला उचलून धरत ब्रिटिशांनी बाजीरावाला [[पुणे करार (१८८७)|एक करार]] करणे भाग पाडले.{{sfn|Naravane|2006|pp=79–80}} १३ जून, १८८७ रोजी शिक्कामोर्तब झालेल्या या करारानुसार बाजीरावाला गायकवाडांवरील वादावर पडदा टाकणे, त्र्यंबक डेंगळे यांनी गुन्हा कबूल करणे आणि बडोद्याच्या महसूलीवर पाणी सोडणे भाग पडले. याशिवाय पेशवाईने मोठा प्रदेश ब्रिटिशांच्या स्वाधीन केला. यात महाराष्ट्रातील अनेक बेलाग किल्ले आणि [[कोंकण|कोंकणातील]] किनारपट्टी ब्रिटिशांच्या घशात गेली आणि [[नर्मदा नदी|नर्मदेच्या]] उत्तरेस आणि [[तुंगभद्रा नदी|तुंगभद्रेच्या]] दक्षिणेकडील पेशवाईचा सगळा प्रदेश ब्रिटिश आधिपत्याखाली आला. आणि पेशव्यांनी भारतातील इतर कोणत्याही संस्थानाशी वाटाघाटी करू नये असेही मान्य करून घेतले.{{sfn|Chhabra|2005|p=17}} इतकेच नव्हे तर पेशवाईतील ब्रिटिश रेसिडेंट [[माउंटस्टुअर्ट एल्फिन्स्टन]]ने पेशव्यांना आपले घोडदळ बरखास्त करणे भाग पाडून मराठा सैन्याचे कंबरडेच मोडले.{{sfn|Chhabra|2005|p=17}}{{sfn|Naravane|2006|pp=79–80}} === पेंढारी === {{हेसुद्धा पाहा|पेंढारी}} [[File:Malwa_India_1823.png|thumb|१८२३ च्या भारतातील चित्रणात माळव्याचे स्थान. १९व्या शतकाच्या सुरुवातीच्या काळात पेंढारी या भागात होते]] पेंढारी किंवा पिंडारी या भारतात अठराव्या-एकोणिसाव्या शतकांत रयतेची लूटमार व वाटमार करणाऱ्या संघटित टोळ्या होत्या, ज्यात हिंदू आणि मुस्लिम या दोन्ही समाजाचे लोक होते. यांपैकी पेंढाऱ्यांच्या सशस्त्र संघटित टोळ्या राजकीय सत्ताधाऱ्यांच्या आश्रयाने उदयास आल्या.{{sfn|Naravane|2006|pp=86–87}} घोड्यांवरून आपल्या कारवाया करणारे पेंढारी शिंदेशाही किंवा होळकरशाही असत. अंदाजे ३३,००० शिबंदी असलेल्या{{sfn|Naravane|2006|p=86}} पेंढाऱ्यांच्या सरदारांमध्ये चिटू, तुलसी, इमाम बक्ष, साहिब खान, कादिर बक्ष, नाथू आणि बापू हे होळकरशाही तर करीम खान, दोस्त मोहम्मद हे शिंदेशाही होते. [[दुसरे आंग्ल-मराठा युद्ध|दुसऱ्या आंग्ल-मराठा युद्धानंतर]] शिंदे व होळकर यांनी आपले बरेचसे प्रांत ब्रिटिशांच्या स्वाधीन केले. त्याचा वचपा म्हणून शिंदे आणि होळकरांनी पेंढाऱ्यांना ब्रिटिश प्रांतावर आक्रमण करण्यास उद्युक्त केले. यांच्या धाडींमुळे त्रस्त झालेल्या रयतेला आपले गुजराण करणे अशक्य झाले.{{sfn|Russell|1916|p=396}} उपासमारी किंवा पेंढाऱ्यांना जाउन मिळणे असे दोनच पर्याय त्यांना उरले. १८१५मध्ये सुमारे २५,००० पेंढाऱ्यांची टोळधाड [[मद्रास प्रेसिडेन्सी]]मधील [[कोरोमंडल|कोरोमांडल]] किनाऱ्यालगतच्या प्रदेशावर चालून गेली आणि तेथील ३०० गावे लुटून मारली. अजून एक धाड निजामाच्या हद्दीत तर तिसरी मलबारवर पडली व तेथेही त्यांनी अशीच जाळपोळ केली. १८१७ पर्यंत पेंढाऱ्यांनी ब्रिटिश प्रदेशात छापेमारी सुरू ठेवली. पेंढाऱ्यांचा नायनाट करणे हाच एक उपाय ब्रिटिशांना होता. == व्यूहरचना आणि नियोजन == === मराठा साम्राज्य === [[चित्र:RaigadFort1.jpg|thumb|रायगड किल्ल्यावर जुन्या वाड्याचे अवशेष]] [[पुणे करार (१८१३)|पुणे करारांतर्गत]] पेशव्यांनी आपले घोडदळ बरखास्त केले होते परंतु गुप्तपणे त्यांना सात महिन्यांचे आगाऊ वेतन देउन पेशवाईच्या दिमतीस येण्यास फर्मावले.{{sfn|Naravane|2006|p=80}} बाजीरावने [[बापू गोखले]] यांच्यावर येऊ घातलेल्या युद्धाच्या तयारीची जबाबदारी सोपविली.{{sfn|Duff|1921|pp=468–469}} गोखल्यांनी घोडदळाबरोबरच गुप्ततेतच पायदळाची सुद्ध भरती सुरू केली. यांत [[भिल्ल समाज|भिल्ल]] आणि [[रामोशी]] सैनिकांचा भरणा होता.{{sfn|Duff|1921|p=468}} अगदी पेंढाऱ्यांनाही भाडोत्री सैनिक होण्याचा प्रयत्न केला गेला.{{sfn|Duff|1921|p=468}} ऑगस्ट १८७१मध्ये त्यांनी [[सिंहगड]], [[पुरंदर किल्ला|पुरंदर]] आणि [[रायगड (किल्ला)|रायगड]] किल्ल्यांची डागडुजी करून ते भांडते केले.{{sfn|Duff|1921|p=468}} लष्करी तयारीबरोबरच काही मुत्सद्देगिरीचे ही प्रयत्न झाले. पेशव्यांनी भोसले, शिंदे आणि होळकर यांना पुन्हा आपल्या गोटात येण्याचे आवाहन केले. जसवंतराव घोरपडे सारख्या एल्फिन्स्टनच्या नोकरीतील नाराज एतद्देशीय लोकांचा माग काढून त्यांना गुप्तपणे भरती केले गेले. अशा इतर काही शिपायांनी पेशव्यांना नकार दिला आणि उलट आपल्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांकडे पेशव्यांची आगळीक उघड केली.{{sfn|Duff|1921|p=474}}{{sfn|Duff|1921|p=470}} पेशव्यांनी थेट युरोपीयांच्यात फूट पाडणेही अजमावले परंतु ते मात्र शक्य झाले नाही.{{sfn|Duff|1921|p=470}} [[दुसरे बाजीराव पेशवे|पेशवा बाजीराव दुसऱ्याने]] १९ ऑक्टोबर, १८१७ रोजी [[विजयादशमी|दसऱ्याच्या]] उत्सवात मोठे सैन्य जमा केले.{{sfn|Naravane|2006|p=80}} कवायतीदरम्यान घोड्यावर स्वार असलेल्या सैनिकांनी एल्फिन्स्टनच्या दिशेने एल्गार केला परंतु शेवटच्या क्षणी त्यांनी मोर्चा वळवला.{{Sfn|Duff|1921|p=471}} [[माउंटस्टुअर्ट एल्फिन्स्टन|एल्फिन्स्टनला]] धाक दाखवणे आणि त्याच्या नोकरीत असलेल्या एतद्देशीय शिपायांना पेशव्यांच्या बाजूने लढण्यासाठी मनोबळ देणे हा या हिकमतीचा उद्देश होता.{{Sfn|Duff|1921|p=471}}{{sfn|Duff|1921|p=471}} पेशव्यांनी एल्फिन्स्टनची हत्या करण्याचाही कट रचला होता. [[बापू गोखले|गोखल्यांचा]] याला विरोध होता परंतु ही योजना पुढे चालली पण उघडकीला येण्याचा संशय आल्यावर उधळून टाकण्यात आली.{{sfn|Naravane|2006|p=80}} १८१७ च्या सुमारास मराठा साम्राज्याच्या सैन्यदलाचा अंदाज १ बर्टन यांच्या मते असा होता -- पायदळ: अंदाजे ८१,०००. घोडदळ: १,०६०००. तोफा: ५८९. [[पुणे|पुण्यामध्ये]] [[पेशवे|पेशव्यांकडे]] १४,००० शिपाई, २८,००० घोडेस्वार आणि ३७ तोफा होत्या. होळकरांकडे ८,००० सैनिक, २०,००० घोडेस्वार आणि १०७ तोफा होत्या. [[ग्वाल्हेर]]मध्ये [[शिंदे घराणे|शिंदे]] आणि [[इंदूर|इंदूरात]] [[इंदूर संस्थान|होळकरांकडे]] अनुक्रमे १६,००० आणि १८,००० सैनिक; १५,००० आणि १६,००० घोडेस्वार आणि एकूण सुमारे २०० तोफा होत्या. यांशिवाय अफगाण सरदार आमिर खानकडे [[राजपुताना|राजपुतान्यातील]] [[टोंक]] येथे १०,००० सैनिक, १२,००० घोडेस्वार आणि २०० तोफा होत्या{{sfn|Burton|1908|p=153}}{{sfn|Burton|1908|p=153}}{{sfn|Bakshi|Ralhan|2007|p=261}}{{sfn|United Service Institution of India|1901|p=96}} [[चंबळ नदी|चंबळ]] आणि [[माळवा]] तसेच [[नर्मदा खोरे|नर्मदा खोऱ्यांतील]] शिंदेशाही [[पेंढारी]] सरदार चिटू, करीम खान आणि दोस्त मोहम्मद यांच्याकडे अनुक्रमे १०,०००, ६,००० आणि ४,००० सैनिक होते परंतु यांच्याकडे शस्त्रे म्हणजे फक्त भाले होते. होळकरशाही पेंढारी सरदार तुळशी, इमाम बक्ष, साहिब खान, कादिर बक्ष, नथू आणि बापू यांच्यात मिळून २१,५०० सैनिक आणि सुमारे ४,००० घोडेस्वार होते.{{sfn|Naravane|2006|pp=86–87}} === ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी === गायकवाडांच्या राजदूत गंगाधर शास्त्री यांची हत्या म्हणजे पेशव्यांनी भारतातील ब्रिटिश सत्तेला दिलेले आव्हान समजून त्यांचे साम्राज्य गिळण्यासाठी [[फ्रांसिस रॉडोन-हेस्टिंग्स|रॉडोन-हेस्टिंग्सने]] भारतात मोठ्या सैन्याची जमवाजमव सुरू केली.<ref name="mapw">{{cite book |last1=Burton |first1=R.G. |title=The Mahratta And Pindari War |date=1910 |publisher=Government Press |location=Simla |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.284400/mode/2up}}</ref> ब्रिटिशांची भारतातील तोपर्यंतची ही सगळ्यात मोठी फौज होती. १,२०,००० शिबंदी असलेल्या या सैन्याची रचना रॉडोन-हेस्टिंग्सच्या हाताखालील ग्रँड आर्मी तथा बेंगाल आर्मी आणि जनरल [[थॉमस हिस्लॉप]]च्या हाताखालील आर्मी ऑफ द डेक्कन या दोन सैन्यांची मिळवणी होती.{{sfn|Bakshi|Ralhan|2007|p=259}} यात एतद्देशीय सैनिकांच्या ६० बटालियन, ब्रिटिश सैन्याच्या रेजिमेंटमधून रचलेल्या अनेक बटालियन, घोडदळ आणि ड्रगूनच्या अनेक तुकड्या, तोफखाना, इ.चा समावेश होता. ग्रँड आर्मीच्या ४०,००० सैनिकांच्या या फौजेचे तीन विभाग आणि एक अतिरिक्त राखीव विभाग केले गेले. यांतील डाव्या विभागाचे नेतृत्त्व मेजर जनरल मार्शल, मध्य विभाग रॉडोन-हेस्टिंग्स कडे होेते. सैनिक, आर्मी ऑफ द डेक्कनचे ७०,००० सैनिक पाच विभागांत होते. यांचे नेतृत्त्व ब्रिगेडियर जनरल डव्हजन, जनरल हिस्लॉप, जनरल माल्कम ब्रिगेडियर जनरल स्मिथ आणि लेफ्टनंट कर्नल अॅडम्स यांच्याकडे असल्याची नोंद आहे. याव्यतिरिक्त [[चेन्नई|मद्रास]] आणि [[पुणे विमानतळ|पुणे]] येथे दोन बटालियन आणि तोफखान्याच्या तुकड्याही तैनात होत्या. [[मद्रास रेसिडेन्सी]]मध्ये ६ व्या बंगाल घोडदळातील अतिरिक्त तीन तुकड्याही तयारीत होत्या. या सगळ्या सैन्याकडे अद्ययावत शस्त्रे होती तसेच त्यांचे रसदमार्ग उत्तमपणे आखलेले होते. इकडे सैन्य गोळा करीत असताना ब्रिटिशांनी शिंदे, होळकर आणि आमिर खान यांच्याशी बोलणी सुरू केली. या तिन्ही संस्थानातील [[पेंढारी]] ब्रिटिश प्रदेशात धुमाकूळ घालत होते आणि या तिघांनीही [[नेपाळचे राजे|नेपाळच्या राजाबरोबर]] संधान साधून ब्रिटिशांविरुद्ध युती करण्याची बोलणी सुरू केलेली होती.{{sfn|Sinclair|1884|pp=194–195}} याबाबतचा गुप्त पत्रव्यवहार ब्रिटिशांनी पकडला. यावरून त्यांनी संस्थानिकांना पेचात पाडले आणि पेंढाऱ्यांविरुद्ध ब्रिटिशांना मदत करणे आणि पेंढाऱ्यांच्या नवीन टोळ्या उभ्या न होऊ देणे यासाठी ब्रिटिशांनी संस्थानिकांना [[ग्वाल्हेरचा करार|वचन देणे]] भाग पाडले. हा करार, प्रचंड मोठे सैन्याचा दबाव आणि मुत्सद्दीगिरी वापरून ब्रिटिशांनी शिंदे आणि होळकरांना युद्ध सुरू होण्याआधीच बाजूला केले. राजपुतान्यातील आमिर खानला त्याची टोंकची रियासत अबाधित ठेवण्याचे वचन देउन ब्रिटिशांनी त्यालाही परस्पर दूर केले. आमिर खानने ब्रिटिशांवर विश्वास ठेवून आपली सेना बरखास्त केली तोफा ब्रिटिशांना विकून टाकल्या. याशिवाय आपल्या प्रदेशातून पेंढाऱ्यांना हाकलून देण्याचेही कबूल केले.{{sfn|Sinclair|1884|pp=194–195}} ऑक्टोबरमध्ये आणि नोव्हेंबरच्या सुरुवातीस ब्रिटिशांनी ग्रँड आर्मीचा एक विभाग [[सिंधुदुर्ग|सिंध]], दुसरा [[चंबळ विभाग|चंबळ]] आणि तिसरा [[नर्मदेचे खोरे|नर्मदेच्या खोऱ्याच्या]] पूर्व भागात पाठवला. यांचे काम शिंदे आणि होळकर तसेच पेशव्यांच्या मध्ये राखून त्यांची हातमिळवणी रोखणे हा होता. राखीव विभागाने [[राजपुताना|राजपुतान्यात]] आमिर खानच्या हालचालींवर नजर ठेवलेली होती. आर्मी ऑफ द डेक्कनचा पहिला आणि तिसरा विभाग [[हरदा]] येथे ठाण मांडून होता. तेथून ही फौज आसपासच्या किल्ल्यांना शह देउन होती. दुसरा विभाग [[मलारपूर]] येथून [[बेरार घाट|बेरार घाटावर]] लक्ष ठेवून होता तर चौथा विभाग [[पुणे]] आणि [[अमरावती]]च्या आसपासच्या प्रदेशांवर जरब ठेवीत होता. पाचवा विभाग [[होशंगाबाद]] येथे तैनात करण्यात आला. राखीव विभाग [[भीमा नदी|भीमा]] आणि [[कृष्णा नदी|कृष्णा नद्यांच्या]] दोआबात दबा धरून बसला होता. अशा प्रकारे ब्रिटिशांनी मराठ्यांची पूर्णपणे नाकेबंदी करून ठेवलेली होती. == युद्धातील प्रमुख लढाया == [[चित्र:Richard_Colley_Wellesley.jpg|thumb|[[रिचर्ड वेलस्ली (पहिला मार्क्वेस वेलस्ली)|रिचर्ड वेलेस्ली]], पहिला मार्क्वेस वेलेस्लीने आंग्ल-मराठा युद्धात विजय मिळवून कंपनीच्या प्रदेशाचा भारतात विस्तार केला]] काही इतिहासकारांच्या मते तिसरे युद्ध हे [[दुसरे आंग्ल-मराठा युद्ध|दुसऱ्या युद्धाचे]] खरकटे काढण्यासाठीचे होते. ब्रिटिशांना ते पूर्वीच संपवता आले नाही कारण त्यांचे पैसे आणि मनुष्यबळ त्या युद्धाच्या शेवटी कमी पडले.{{sfn|Black|2006|pp=77–78}} परंतु हे सुद्ध लक्षात घेण्याजोगे आहे की ब्रिटिशांनी तिसऱ्या युद्धासाठी कसून तयारी केली होती. त्यासाठी त्यांनी प्रचंड मनुष्यबळ, शस्त्रे, पैसे आणि व्यूहरचना खर्ची घातलेले होते. तिसऱ्या युद्धाची सुरुवात ब्रिटिशांनी पेंढाऱ्यांचा नायनाट करायचा या कथित उद्देशाने केली. === पेंढाऱ्यांवरील हल्ला === १८१७ च्या उन्हाळा व पावसाळ्यात मजबूत नाकेबंदी केल्यावर ब्रिटिश फौजांनी वर्ष संपताना [[पेंढारी|पेंढाऱ्यांच्या]] प्रदेशात आक्रमण केले. जंगलातून आणि खेड्यापाड्यातून राहणाऱ्या पेंढाऱ्यांशी समोरासमोर दोन हात करणे शक्य नाही हे ब्रिटिशांना कळून चुकले होते व त्यांनी व्यूहात्मक हालचाली करीत पेंढाऱ्यांना पश्चिम आणि दक्षिणेकडून दाबण्यास सुरुवात केली. पेंढाऱ्यांची लूटमार व जाळपोळ करण्याची पद्धत पाहून ब्रिटिशांना वाटले होते की या प्रदेशात रसद मिळणे अशक्य आहे म्हणून त्यांनी आपले रसदमार्ग भक्कम केलेले होते. पेंढारी प्रदेशात आल्यावर त्यांना येथे मुबलक प्रमाणात अन्नसाठा आणि इतर रसद मिळून आली व त्यामुळे त्यांची बाजू अधिकच भक्कम झाली.<ref name="mapw" /> पेंढाऱ्यांच्या एकेका गाव, वस्ती आणि अड्ड्यांना घेरा घालत जनरल हिस्लॉप दक्षिणेकडून चालून आला आणि त्याने पेंढाऱ्यांना नर्मदेपलीकडे हुसकावून लावले. रॉडोन-हेस्टिंग्स त्याच्या सैन्यासह येथे दबा धरून बसलेला होता.{{sfn|Sinclair|1884|pp=195–196}} या कचाट्यात सापडलेले करीम खानचे टोळके बेचिराख झाले. ब्रिटिशांनी मोक्याच्या ठिकाणी आपले सैन्य लावलेले असल्यामुळे पेंढाऱ्यांना त्यांच्याच प्रदेशत मुक्त संचार करणे अशक्य झाले व एकमेकांच्या मदतील ते येऊ शकले नाहीत. मुख्य रस्ते बंद झाल्याने त्यांच्या टोळधाडीही बंद झाल्या आणि ते विखुरले. फक्त भाल्यानिशी असलेल्या पेंढाऱ्यांचा प्रशिक्षित ब्रिटिश सैन्याच्या रायफली आणि तोफांसमोर टिकाव लागला नाही. त्यांचे छोट्या छोट्या टोळ्या करून ब्रिटिशांचा वेढा फोडण्याचे प्रयत्न सुद्धा फसले. आता ते पूर्णपणे कोपऱ्यात अडकलेले होते.{{citation needed|date=March 2022}} यापुढे ब्रिटिशांनी हा वेढा आवळायला सुरुवात केली आणि पेंढाऱ्यांच्या टोळ्यांना एक एक करून चेचणे सुरू केले. जरी त्यांचे २३,००० सैनिक उरले असले तरी त्यांच्याकडून एकसंध हल्ला होत नव्हता व केलेले हल्ले ब्रिटिश सैन्य लीलया परतवून लावत होते. पेंढाऱ्यांनी गावागावातून आश्रय घेण्याचा प्रयत्न केला परंतु त्यांच्या पूर्वीच्या क्रुरतेची आठवण ठेवून गावकऱ्यांनी त्यांना थारा दिला नाही. अनेक ठिकाणी त्यांनी पेंढाऱ्यांना पकडून ठार मारले.{{sfn|Sinclair|1884|pp=195–196}} पेंढाऱ्यांनी जंगलाकडे पळ काढला पण तरीही त्यांच्यामागचा ससेमिरा चुकला नाही. त्यांना अपेक्षित मराठ्यांची मदतही आली नाही कारण शिंदे आणि होळकरांना ब्रिटिशांनी ग्वाल्हेरच्या तहाने शह दिलेला होता. एकेकाळी बलाढ्य आणि दहशत पसरवणारे पेंढारी सरदारांचा आता शिकार सुरू झाला. फेब्रुवारी १८१८पर्यंत जवळजवळ सगळ्या मुख्य सरदारांची वासलात लावली गेली. करीम खानने रॉडोन-हेस्टिंग्ससमोर आत्मसमर्पण केले. त्याला गोरखपूर येथे छोटी जमीन देउन तडीपार करण्यात आले. वासिल खानने लढा सुरू ठेवला परंतु ब्रिटिशांच्या हातील लागण्याआधीच त्याने विष घेउन आत्महत्या करून घेतली.{{sfn|Keightley|1847|p=165}} जॉन माल्कमने सेतूचा पिच्छा पुरवला व एक-एक करीत त्याचे साथीदार टिपून मारले. एकटा पडलेल्या सेतूने जंगलात आश्रय घेतला आणि तेथे तो एका नरभक्षी वाघाचा शिकार झाला.{{sfn|Travers|1919|p=19}}{{sfn|Sinclair|1884|p=196}}{{sfn|Hunter|1909|p=495}} मध्य भारतातील गावकऱ्यांमध्ये दहशत पसरवणाऱ्या या पेंढाऱ्यांचा नायनाट केल्यामुळे त्यांच्याकडून ब्रिटिशांना सहानुभूती मिळाली. === खडकीची लढाई === [[File:Battle of Kirki, 1817.jpg|thumb|खडकीची लढाई, १८१७]] {{मुख्य लेख|खडकीची लढाई}} [[चित्र:Battle of khadaki.svg|left|thumb|300px| खडकीच्या लढाईतील दोन्ही सैन्यांची व्यूहरचना]] ब्रिटिश आपली फौज [[मध्य भारत|मध्य भारतात]] [[पेंढारी|पेंढाऱ्यांच्या]] मागावर लावत असल्याने त्यांची दक्षिणेतील कुमक कमी झाली होती. ही संधी साधत [[पेशवे|पेशव्यांनी]] [[पुणे|पुण्याजवळ]] त्यांच्यावर असावध असताना हल्ला करण्याचे ठरवले. या सुमारास ब्रिटिशांचे फक्त १,००० पायदळ सैनिक आणि २,००० घोडेस्वार तसेच ८ तोफा पुण्याजवळ दापोडी व बोपोडी येथे तैनात होते. पेशव्यांनी २०,००० घोडेस्वार आणि ८,००० पायदळ सैनिक पुण्यात जमा केले व दिमतीला २० तोफाही होत्या.<ref name="Naravane">{{cite book |last=Naravane |first=M. S. |title=Battles of the Honorourable East India Company (Making of the Raj) |publisher=A.P.H. Publishing Corporation |year=2014 |isbn=9788131300343 |location=New Delhi |pages=80–82}}</ref> ही सगळी हालचाल पेशवे पर्वती टेकडीवरून दुर्बिणीतून पहात होते. त्यांच्यासोबत हुजुरातीतील ५,००० घोडेस्वार आणि १,००० सैनिक होते. खडकीच्या टेकडीवर ब्रिटिशांचे टेहळे होते. चतुःश्रृंगी टेकडी आणि खडकी टेकडी यांच्यामधील गणेशखिंडीतून मराठ्यांची चाल होणार होती. अनेक ठिकाणी उथळ असलेली मुळा नदी ओलांडून तेथील ओढे व नाल्यांमधून पुढे सरकत ब्रिटिशांना मागून घेरण्याचा मराठ्यांचा व्यूह होता. ५ नोव्हेंबर, १८१७ रोजी संध्याकाळी ४ वाजता सरदार विंचूरकरांनी ब्रिटिश रेसिडेंट [[माउंटस्टुअर्ट एल्फिन्स्टन]]च्या बंगल्यावर हल्ला केला. हा बंगला आत्ताच्या [[शासकीय अभियांत्रिकी महाविद्यालय (पुणे)|शासकीय अभियांत्रिकी महाविद्यालयाच्या]] आवारात होता. तोफांचा मारा सुरू होताच एल्फिन्स्टन पळून [[दापोडी]]कडे गेला. त्यानंतर लगेचच मराठे आवारात घुसले व नासधूस करून ते पेटवून दिले. एल्फिन्स्टन दापोडीला पोचताच त्याने [[बोपोडी]] येथील सैन्याला ताबडतोब कूच करून दापोडीला यायचा हुकुम दिला. ही फौज तेथून पुढे सरकली. मराठ्यांनी [[गणेशखिंड|गणेशखिंडीजवळून]] ब्रिटिशांच्या उजव्या अंगावर चाल केली. मराठ्यांना वाटले होते की इतकी प्रचंड (दहापट) सेना अचानक चाल करून येताना पाहून ब्रिटिश गांगरतील पण तसे न होता ब्रिटिश सैनिकांनी ठिय्या मारला आणि प्रतिकार सुरू केला. मराठ्यांनी हल्ला करायच्या सुरुवातीलाच त्यांचा जरी पटक्याचे निशाण मोडले होते. हा अपशकुन मनात होता म्हणून किंवा ब्रिटिशांचा आवेश पाहून मराठ्यांनी स्वतःच कच खाल्ली. हे पाहून सेनापती [[बापू गोखले]] स्वतः घोड्यावरून लढणाऱ्या तुकड्यांमधून फिरू लागले. त्यांनी सैनिकांना प्रोत्साहन देउन आणि प्रसंगी टोमणे मारून आपली फळी पुढ सरकावयचा प्रयत्न केला. ब्रिटिशांच्या उजव्या बाजूने पुढे सरकत त्यांना घेरण्याचा गोखल्यांचा बेत फसला. घोडेस्वारांचा हा एल्गार ब्रिटिशांसमोरच्या दलदलीत अडकला आणि शत्रूच्या रायफलांनी त्यांच्यावर निशाणबाजी सुरू केली. त्यातूनही सुटून काही मराठा स्वारांनी शत्रूवर धडक मारली परंतु तेथे ते संगीनींनी कापले गेले. उरलेल्या मराठ्यांनी पळ काढला. या गर्दीत गोखल्यांच्या घोड्याला गोळी लागली व त्यांना पायउतार व्हावे लागले. [[मोरोपंत दिक्षीत]] आणि सरदार रास्ते यांनी शत्रूच्या डाव्या फळीवर हल्ला चढवला पण तेथे आता ब्रिटिशांच्या रायफली सज्ज होत्या. मोरोपंत दिक्षीतांना रणांगणावर गोळ्या घालून मारण्यात आले. नेतृत्त्वहीन मराठ्यांनी तेथूनही माघार घेतली. संध्याकाळी ४ वाजता सुरू झालेली ही लढाई चार तासांत संपली. यात मराठ्यांचे सुमारे ५०० सैनिक आणि घोडेस्वार धारातीर्थी पडले तर ८६ ब्रिटिश सैनिक कामी आले.{{sfn|Murray|1901|p=324}}{{sfn|Chhabra|2005|p=19}} ब्रिटिशांनी ही संधी न दवडता लगेच पुण्यावर चाल करून शहराला वेढा घातला. === पेशव्यांचे पलायन === ब्रिटिशांनी [[पुणे|पुण्याकडे]] चाल केलेली पाहून [[दुसरे बाजीराव पेशवे|बाजीरावाने]] [[हुजुरत]] घेउन [[पुरंदर किल्ला|पुरंदरकडे]] पलायन केले.{{sfn|Duff|1921|p=482}} १३ नोव्हेंबरला जनरल स्मिथ सध्याच्या [[डेक्कन कॉलेज]]च्या जवळील आपल्या छावणीतून मुळा नदी ओलांडून [[घोरपडी]] येथे आला. पेशव्यांच्या पाठलाग रोखण्यासाठी [[बापू गोखले|बापू गोखल्यांनी]] त्याच्याशी झटापटी सुरू ठेवल्या. विंचूरकरांची ५,०००ची फौज मुळा-[[मुठा नदी|मुठेच्या]] फौजेला संगमावर थांबलेली होती. त्याला न जुमानता स्मिथ पुण्यात शिरला. पुण्यात त्याला काहीही प्रतिकार झाला नाही. १७ नोव्हेंबर, १८१७ रोजी ब्रिटिशांनी [[शनिवार वाडा|शनिवार वाड्यात]] प्रवेश करून त्यावर [[युनियन जॅक]] फडकाविला. इकडे पेशवे पुरंदरावरून [[सातारा|साताऱ्याकडे]] आणि नंतर [[कोरेगांव भीमा]] येथे गेले. कोतवाली चावडीवरील भगवे झेंडे तसेच ठेवले गेले. ते आष्टीच्या लढाईनंतर उतरवण्यात आले. १ जानेवारी, १८१८ रोजी ब्रिटिशांनी मराठ्यांना कोरेगावला गाठले. [[एफ‌.एफ. स्टाँटन|कॅप्टन स्टाँटन]] ५,००० शिपाई, २०० भाडोत्री घोडेस्वार आणि ३ किलोचे गोळे फेकणाऱ्या २ तोफा घेउन पुण्याच्या वायव्येस [[भीमा नदी]]च्या काठावरील या गावाजवळ आला. स्टाँटनच्या सैन्यात फक्त २४ युरोपियन होते ते सुद्धा तोफा चालवणारे होते. इतर सगळे एतद्देशीय सैनिक होती.{{sfn|Naravane|2006|p=81}} मराठ्यांनी गावाभोवती तटबंदी उभारून मोर्चेबांधणी केली होती. थंडीच्या मोसमात भीमा नदीत फारसे पाणी नव्हते आणि उथळ पाण्यातून ती सहज पार करता येत होती. स्टाँटनने लगेचच गावाचा ताबा घेतला पण मराठ्यांची तटबंदी त्याला सहजासहजी भेदता आली नाही. त्याने गावाचे व मराठ्यांचे पाणी तोडले. मराठ्यांनी तटबंदीतून बाहेर येउन लढाई सुरू केली. गल्ली-बोळांतून चाललेल्या या हातघाईच्या लढाईत प्रत्येक गल्ली दोन्ही पक्षांच्या हातात अनेकदा आली आणि निसटली. मराठ्यांनी ब्रिटिश तोफांचाही ताबा घेतला पण तो त्यांना राखता आला नाही. मराठा सरदार त्र्यंबकजीने लेफ्टनंट चिशोमला ठार मारले व चिशोमने बापू गोखल्यांचा एकुलता एक मुलगा गोविंदच्या मृत्यूचा वचपा काढला. मराठ्यांनी रातोरात गावातून पाय काढला आणि ते पसार झाले. दुसऱ्या ठिकाणी जाउन तेथे पुन्हा झुंजायचा गनिमी कावा त्यांनी अवलंबलिला होता. या लढाईत मराठ्यांचे ५००-६०० सैनिक कामी आले. जनरल स्टाँटनने आपली फौज घेउन पुण्याकडे कूच केली पण तेथ न जाता तो शिरुर येथेच थांबला. जरी या लढाईत ब्रिटिशांचा विजय झालेला दिसत असला तरी प्रत्यक्षात हा निसटताच होता असे त्यांच्या पत्रव्यवहारात दिसून येते. जानेवारी १८१८मधील नोंदींनुसार ''बॉम्बे नेटिव्ह इन्फंट्रीच्या दुसऱ्या बटालियनच्या १ल्या रेजिमेंटचा कमांडर स्टाँटन सुदैवाने आपला मोर्चा परत सेरूरमध्ये परतू शकला आहे. १२५ जखमी, गोरेगाव येथे ५० पुरले आणि तेथे १२ किंवा १५ सोडले, ते गंभीरपणे जखमी झाले; पेशवे दक्षिणेकडे पळत आहेत. जनरल स्मिथ त्यांच्या मागे लागला आहे, यामुळे कदाचित बटालियन वाचली.'' असे दिसते. लढाईनंतर पळालेले पेशवे [[सातारा|साताऱ्याकडे]] गेले.{{sfn|Duff|1921|p=487}} ब्रिटिशांनी पाठपुरावा केल्यावर{{sfn|Duff|1921|p=487}} ते तसेच दक्षिणेकडे जात राहिले. [[मैसूर संस्थान|मैसूरच्या राजाने]] थारा न दिल्याने ते परत फिरले.{{sfn|Duff|1921|p=483}}{{sfn|Duff|1921|p=488}} पाठलाग करणाऱ्या ब्रिटिशांना बगल देत ते परत [[सोलापूर]]कडे आले.{{sfn|Duff|1921|p=488}} २९ जानेवारीपर्यंत हा उंदीर-मांजराचा खेळ सुरू होता. ब्रिटिश पेशव्यांच्या जवळ आले की लगेच गोखल्यांची फिरती शिबंदी त्यांच्यावर बाहेरून हल्ले करीत त्यांना झुलवत नेत असे.{{sfn|Duff|1921|p=489}} अशा अनेक झटापटींनंतरही पेशवे ब्रिटिशांच्या हातील लागलेले नव्हते. === साताऱ्यात ब्रिटिश === ७ फेब्रुवारी रोजी जनरल स्मिथने [[सातारा|साताऱ्यात]] प्रवेश केला आणि [[सातारा संस्थान|छत्रपतींचा राजवाडा]] ताब्यात घेतला व तेथे आपल्या विजय जगाला दाखविण्यासाठी राजवाड्यावर युनियन जॅक चढविला.{{sfn|Duff|1921|p=489}} तेथील जनतेने भडकू नये म्हणून त्याने जाहीर केले की तो कोणत्याही धार्मिक बाबींमध्ये हस्तक्षेप करणार नाहीत. याशिवाय त्याने जाहीर केले की सर्व वतने, इनाम, निवृत्तीवेतन आणि वार्षिक भत्ते आधीप्रमाणेच सुरू ठेवण्यात येतील. हे ऐकून पेशव्यांच्या सेवेत असलेल्या व त्यांच्या बाजूने अद्यापही असलेल्यांनी ही माघार घेतली आणि ब्रिटिशांविरुद्ध कारवाया करणे बंद केले. === आष्टीची लढाई === {{मुख्य लेख|आष्टीची लढाई}} पेशव्यांचा पाठलाग करणाऱ्या जनरल स्मिथला १९ फेब्रुवारी रोजी कळले की पेशवे [[पंढरपूर]]कडे निघाले आहेत. त्याने या फौजेला वाटेत [[आष्टी (मोहोळ)|आष्टी]] गावाजवळ गाठले आणि निकराचा हल्ला केला. पेशवाईने झुंज घेतलेली ही शेवटची लढाई होती. या लढाईत पेशव्यांच्या बचाव करताना सेनापती बापू गोखले मृत्यू पावले. खुद्द [[दुसरे बाजीराव पेशवे|पेशवे]] तेथून निसटले पण [[सातारा संस्थान|साताऱ्याचे छत्रपती]] आणि त्यांच्या आई यांना स्मिथने बंदी केले. परागंदा झालेले पेशवे आणि ब्रिटिश बंदी झालेल्या छत्रपतींमागे एप्रिल १८१८पर्यंत मराठा साम्राज्य नेतृत्त्वहीन झालेले होते. ब्रिटिशांनी याचा फायदा घेत [[सिंहगड]] आणि [[पुरंदर किल्ला|पुरंदर किल्ले]] जिंकून घेतले.{{sfn|Duff|1921|p=517}} यातील सिंहगडाचा पाडाव अगदी केविलवाणा होता. १३ फेब्रुवारी, १८१८ रोजी माउंस्टुअर्ट एल्फिन्स्टनने आपल्या रोजनिशीत केलेल्या नोंदीनुसार सिंहगडावर एकही मराठा शिबंदी नव्हती. त्यांऐवजी किल्ल्याचा बचाव करण्यासाठी १०० [[अरब]], ६०० [[गोसावी]] आणि ४०० कोंकणी सैनिक होती. कोणी एक ११ वर्षांचा पोरगा किल्लेदार होता. किल्ला जिंकून घेतल्यावर तेथील शिबंदीला ब्रिटिशांनी मानाने वागवले. किल्ल्यावर मोठ्या प्रमाणात खजिना आणि संपत्ती होती आणि किल्लेदाराने जे आपले म्हणले ते त्याला देउन टाकण्यात आले.{{sfn|Duff|1921|p=517}} === नागपुरातील झटापट === [[चित्र:Sitabuldi_fort_gate.JPG|thumb|250x250px|सीताबर्डी किल्ला आज]] {{मुख्य लेख|सिताबर्डीचा किल्ला}} [[नागपूरकर भोसले|नागपूरचे]] नाममात्र राजे [[परसोजी भोसले]] यांच्या हत्येनंतर त्यांचा चुलतभाउ [[मुधोजी भोसले]] तथा ''अप्पासाहेब'' यांनी गादी बळकावली व आपली सत्ता मजबूत केली. सत्तेवर आल्यानंतर त्यांनी २७ मे, १८१६ रोजी ब्रिटिशांशी तह केला.{{sfn|Naravane|2006|p=82}} त्यातील [[दुसरे बाजीराव पेशवे|बाजीरावाशी]] संपर्क न साधण्याचे कलम धुडकावून भोसल्यांनी पेशवाईशी वाटाघाटी सुरू केल्या. यात व्यत्यय आणण्यासाठी रेसिडेन्ट जेंकिन्सने अप्पासाहेबांना रेसिडेन्सीमध्ये बोलावून घेतले. अप्पासाहेबांनी त्याला नकार देउन उघडपणे पेशवाईला आपला पाठिंबा जाहीर केला. आता नागपूरकरांशी लढाई अटळ असल्याचे दिसत असल्याने जेंकिन्सने [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी|ईस्ट इंडिया कंपनीच्या]] आसपासच्या ठाण्यांकडून मदत मागवली. त्याच्याकडे सुमारे १,५०० सैनिक होते{{sfn|Burton|1908|p=159}} व आता कर्नल अॅडम्स त्याची फौज घेउन नागपूरकडे निघाला.{{sfn|Naravane|2006|p=82}} नागपूरकरांकडे सुमारे १८,००० सैनिक होते.{{sfn|Burton|1908|p=160}} त्यातील काही तुकड्या अरब होत्या. हे त्यांच्या शूरतेसाठी प्रसिद्ध असले तरी त्यांच्यात शिस्त नव्हती व त्यांच्याकडे फक्त तलवारी आणि जुन्यापुराण्या बंदुका होत्या. ब्रिटिश रेसिडेन्सी [[सीताबर्डी किल्ला|सीताबर्डी किल्ल्याच्या]] पश्चिमेस साधारण २५०-३०० मीटर अंतरावर होती. ब्रिटिशांनी लढाईच्या सुरुवातीस टेकडीच्या उत्तर टोका वर ताबा मिळवला.{sfn|Naravane|2006|p=83}} मराठे व अरबांनी त्यांना तेथून दक्षिणेकडे हुसकावून लावले. यानंतर ब्रिटिशांची कुमक येण्यास सुरुवात झाली. आपल्या सर्व शक्तीनिशी ब्रिटिशांनी मराठ्यांवर हल्ला चढवला आणि मराठ्यांचा पराभव केला. यात ब्रिटिशांनी आपल्या २४ युरोपियन आणि एकूण सुमारे ३०० सैनिक गमावले. मराठ्यांचेही तितकेच नुकसान झाले. अप्पासाहेबांनी ब्रिटिशांसमोर शरणागती पत्करली. ९ जानेवारी रोजी ब्रिटिश आणि नागपूरकरांनी तह केला. त्यानुसार ब्रिटिशांनी भोसल्यांचा बहुतांश प्रदेश आणि किल्ले हिसकावून घेतले आणि त्यांना नाममात्र प्रदेशावर राज्य करण्याची, ते सुद्धा अनेक निर्बंध घालून, परवानगी दिली. ब्रिटिशांनी सीताबर्डी किल्ल्याजवळ अधिक तटबंदी उभारली. काही दिवसांनी काहीतरी कारण काढून अप्पासाहेबांना अटक करण्यात आली. त्यांनी तेथून पलायन केले. काही दिवसांनी आप्पासाहेबांना अटक करण्यात आली व त्यांना [[प्रयागराज|अलाहाबाद]] येथे नेण्यात आले. तेथे जात असताना त्यांनी पलायन केले आणि [[पंजाब]]मधील शीखांकडे आश्रय मागण्यासाठी त्या दिशेने निघाले. शीखांनी अप्पासाहेबांना थारा दिला नाही आणि ते [[जोधपूर]]जवळ पुन्हा ब्रिटिशांच्या हाती लागले. जोधपूरच्या राजा [[मान सिंग]] याने ब्रिटिशांना अप्पासाहेबांची हमी दिली व त्यांना आपल्या आश्रयास ठेवले. अप्पासाहेब वयाच्या ४४व्या वर्षी १५ जुलै, १८४९ रोजी मृत्यू पावले. === होळकरांचा पाडाव === [[File:Map of India 1823.jpg|thumb|तिसरे अँग्लो-मराठा युद्धानंतरचा भारताचा नकाशा, १८१९]] {{हेसुद्धा पाहा|महिदपूरची लढाई}} या सुमारास [[इंदूर संस्थान|इंदूरच्या]] [[होळकर|होळकरांचा]] दरबार रफादफा झालेला होता. ११ वर्षांचे [[तिसरे मल्हारराव होळकर]] आपल्या वडिलांच्या उपवस्त्र असलेल्या [[तुळशीबाई होळकर]] यांच्या मार्गदर्शनाखाली राज्य करीत होते. तुळशीबाईने मल्हाररावांना ब्रिटिशांच्या आधीन होण्याचा सल्ला दिल्याने तिच्याच सैनिकांनी तिची हत्या केली. यानंतर ब्रिटिशांनी होळकरांवर चाल केली व इंदूरच्या उत्तरेस ४० किमी अंतरावर [[महिदपूर]] येथे होळकर सैन्याला गाठले. २१ डिसेंबर १८१७ रोजी सकाळी ९ वाजता ब्रिटिश आणि होळकर एकमेकांच्या पल्ल्यात आले.{{sfn|Hough|1853|p=71}} ब्रिटिशांचे नेतृत्त्व स्वतः लेफ्टनंट जनरल [[थॉमस हिस्लॉप]]कडे होते. या निकराच्या लढाईत होळकरांचे ३,००० सैनिक ठार किंवा जखमी झाले.{{sfn|Keightley|1847|p=165}} ब्रिटिशांनी ८०० सैनिक गमावले.{{sfn|Sarkar|Pati|2000|p=48}} यात होळकांच्या सैन्याचा नाश झाला.{{sfn|Prakash|2002|p=136}} त्यातील उरल्यासुरल्या तुकड्यांचा ब्रिटिशांनी दूरवर पाठलाग करून नायनाट केला. मल्हाररावांना अटक करण्यात आली. त्यांच्या मंत्र्यांनी तहाची बोलणी करून त्यांना सोडवायचा प्रयत्न केला. ६ जानेवारी, १८१८ रोजी होळकरांनी [[मंदेश्वरचा तह]] केला{{sfn|Sinclair|1884|pp=195–196}} आणि त्यात ब्रिटिशांची पूर्णपणे शरणागती मागितली.{{sfn|Prakash|2002|p=136}} ब्रिटिशांनी होळकरांचा खजिना लुटून नेला आणि मल्हाररावांना नाममात्र राजा म्हणून सत्तेवर ठेवले.{{sfn|Sinclair|1884|pp=195–196}} == किल्लेदारांचा प्रतिकार == [[File:Asirgarh Fort1.jpg|thumb|असिरगढचा किल्ला]] युद्ध संपताना १८१८ आणि १८१९मध्ये ब्रिटिशांनी जवळजवळ सगळ्या मराठा संस्थानिक आणि जहागिरदारांचा पाडाव केलेला होता परंतु किल्ल्या-किल्ल्यांमधून अद्यापही स्वातंत्र्याचे भगवे झेंडे फडकत होते. संस्थानिक आणि पेशव्यांनी शरणागती पत्करली असली तरी या किल्ल्यांचे किल्लेदार ब्रिटिशांच्या आधीन झालेले नव्हते. २७ फेब्रुवारी, १८१८ रोजी [[थॉमस हिस्लॉप|जनरल हिस्लॉप]] [[थळनेर किल्ला|थळनेरच्या किल्ल्याजवळ]] आला. त्याला वाटले होते की तेथील किल्लेदार मान तुकवून पुढे येईल परंतु थळनेरचे किल्लेदार [[तुळशीराम मामा]] यांनी आपल्या शिबंदीला ब्रिटिशांवर मारा करण्यास फर्मावले. संतापलेल्या हिस्लॉपने किल्ल्याला वेढा घातला व तोफांनी तो भाजून काढला. नंतर तो स्वतः किल्ल्यावर चालून गेला तेथील अरब आणि मराठा सैनिकांना हरवून किल्ला काबीज केला. मामांना विश्वासघात केल्याच्या आरोपाखाली एका झाडावर फाशी देण्यात आले.<ref>Deshpande, Arvind M., ''John Briggs in Maharashtra: A Study of District Administration Under Early British Rule'' (1987), Mittal Publications, {{isbn|978-0836422504}}, pg. 31</ref> त्यानंतर या प्रदेशातील नराळा आणि [[मालेगाव किल्ला|मालेगावचे किल्लेही]] ब्रिटिशांनी जिंकून घेतले. त्यातल्या त्यात मालेगावने त्यांना झुंजवले. १८१९ च्या मार्चमध्ये [[असिरगढ किल्ला|असिरगढचा किल्ला]] हे एकमेव स्वतंत्र ठिकाण होते. तेथील किल्लेदार [[जसवंत राव लार]]ने ब्रिटिशांना थोपवून धरलेले होते. मार्च्या मध्यावर ब्रिटिशांनी भलीथोरली फौज जमवून किल्ल्याला वेढा घातला आणि [[असिरगढ|शेजारील शहरात]] ठाण मांडले. किल्ल्यात फक्त १,२०० सैनिक होते. त्यांच्यावर सतत तोफांचा मारा करूनही ते बाहेर येत नाहीत हे पाहून ब्रिटिशांनी शेवटी ९ एप्रिल, १८१९ रोजी एल्गार केला आणि मराठा साम्राज्याचे शेवटचे ठाणे परास्त केले. या विजयानिशी ब्रिटिशांनी मोहीम संपवली आणि युद्धाचा अंत झाला<ref>{{cite book |last1=Cannon |first1=Richard |title=Historical Record of the 67th Foot |date=1849 |publisher=Parker, Furnivall & Parker |location=London |url=https://www.gutenberg.org/files/57663/57663-h/57663-h.htm#Page_14}}</ref><ref name="mapw" /> ==युद्धाचा अंत आणि त्याचे परिणाम== [[File:Nassak Diamond copy.jpg|thumb|ब्रिटिशांनी पेशव्याकडून नॅसॅक डायमंड ताब्यात घेऊन लंडनला पाठविला]] [[असिरगढ]]च्या पाडावानंतर मराठ्यांचा सगळा प्रदेश ब्रिटिशांच्या ताब्यात आला. [[सातारा संस्थान|साताऱ्याच्या छत्रपतींनी]] ब्रिटिशांचे आधिनत्व स्वीकारल्याने पेशवा हे पद बाद झाले. [[दुसरे बाजीराव पेशवे|बाजीरावाने]] याआधीच ३ जून, १८१८ रोजी शरणागती घेतली होती परंतु पेशवेपद काढून घेतल्यावर त्याने कायदेशीर आव्हान देण्याचा प्रयत्न केला पण काहीही फायदा नव्हता. पेशव्यांना त्यांच्या लवाजम्यासकट [[उत्तर भारत|उत्तर भारतातील]] [[कानपूर]] शहराजवळ [[बिठूर]] येथे रवाना केले गेले.{{sfn|Duff|1921|pp=513–514}} बाजीरावाने वार्षिक ८,००,००० रुपयांचे निवृत्तीवेतन स्वीकारले.{{sfn|Duff|1921|p=513}} याशिवाय आपले सरदार, जहागिरदार, कुटुंब, आश्रित आणि देवस्थानांनाही वार्षिक उत्पन्न देण्याचे कबूल करून घेतले.{{sfn|Duff|1921|p=513}} उत्तरेकडे जाताना पेशव्यांनी आपला खजिना बरोबर नेला होता. त्या शिवाय ब्रिटिशांनी मोठ्या प्रमाणात लूट करून प्रचंड संपत्ती नेली. यात [[नासक हिरा]]ही शामिल होता. बिठूरला गेल्यावर बाजीरावाने उरलेले आयुष्य धर्मकार्ये करण्यात, मद्यपानात आणि अजून लग्ने लावून घेण्यात घालवले.{{sfn|Chhabra|2005|p=21}} पेशव्यांच्या या विलासी जीवनशैलीमुळे त्यांच्याशी तह करणाऱ्या [[जॉन माल्कम]]वर टीका झाली. मराठ्यांचा पराभव आणि पेशव्यांची हकालपट्टीने [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी]]ला भारतात उत्तरेत [[सतलज नदी|सतलज]] नदीपासून [[दक्षिण भारत|दक्षिण भारतापर्यंत]] जवळजवळ अनिर्बंध सत्ता मिळाली. पेशवाईचा प्रदेश [[बॉम्बे प्रेसिडेन्सी]]मध्ये शामिल केला गेला तर पेंढाऱ्यांकडून जिंकलेला प्रदेश [[सेन्ट्रल प्रॉव्हिन्सेस]] म्हणून नवीन प्रांत केला गेला. [[शिंदे घराणे|शिंदे]] आणि [[होळकर घराणे|होळकरांची]] संस्थाने त्यांच्याकडेच राहिली आणि त्यांनी इंग्रजांचे सार्वभौमत्व स्वीकारले. [[राजपूताना]]मधील संस्थानिक नाममात्र राजे म्हणून ब्रिटिशांच्या सत्तेखाली आले. त्यांनी साताऱ्यामध्ये [[प्रतापसिंह भोसले]] यांना छत्रपती पदावर बसवले. होळकर कुटुंबातील अगदी लहान मुलाची [[नागपूर संस्थान|नागपूरच्या सिंहासनावर]] वर्णी लागली. [[त्र्यंबकजी डेंगळे]], ज्यांच्यावर गंगाधरशास्त्री यांच्या वधाचा आरोप होता व ज्याने हे प्रकरण हाताबाहेर चिघळले, यांना अटक करून बंगालमध्ये पाठवले गेले. सत्तेवर आल्यानंतर [[माउंटस्टुअर्ट एल्फिन्स्टन]]ने अनेक सुधारणा करण्याचा प्रयत्न केला. नवीन कायद्यांबरोबरच त्याने प्रांतांची पुनर्रचना करून महसूल वसूलीसाठीची नवीन पद्धत आखली, ज्याने [[देशमुख]], [[पाटील]] आणि [[देशपांडे]] यांचे महत्व कमी झाले. ब्रिटिशांना कळले होते की इतक्या मोठ्या प्रदेशावर सत्ता गाजविण्यासाठी स्थानिक रीतीरिवाज आणि भाषेचा अभ्यास आणि आदर करणे गरजेचे आहे. एल्फिन्स्टनने १८२०मध्ये [[मराठी भाषा]] प्रमाणीकरण करण्याचेही सुरू केले. या युद्धानंतर ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने [[१८५७ चे स्वातंत्र्ययुद्ध|१८५७ च्या स्वातंत्र्ययुद्धापर्यंत]] भारतावर अनिर्बंध सत्ता गाजवली. == हे सुद्धा पहा == * [[खडकीची लढाई]]<ref name="sacred-texts.com"/> * [[मराठा साम्राज्य]] * [[आष्टीची लढाई]] * [[भीमा कोरेगावची लढाई]] * [[मराठा राज्ये आणि राजघराण्यांची यादी]] * [[पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध]] * [[दुसरे इंग्रज-मराठा युद्ध]] * [[ब्रिटिश साम्राज्य]] * [[ब्रिटिश भारत]] * [[भारताचा इतिहास]] * [[शिवाजी महाराज]] {{क्रम |यादी=इंग्रज-मराठा युद्धे |पासून= |पर्यंत= |मागील= [[दुसरे इंग्रज-मराठा युद्ध]] |पुढील= --- }} == संदर्भ== {{संदर्भयादी}} {{मराठा साम्राज्य}} [[वर्ग:तिसरे इंग्रज-मराठा युद्ध| ]] [[वर्ग:मराठा साम्राज्य सहभागी असलेली युद्धे]] [[वर्ग:ब्रिटिश साम्राज्य]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील ब्रिटिश राजवट]] [[वर्ग:ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी सहभागी असलेली युद्धे]] tbxbyac9hir3xn5dnaqfvzkx3rgfw15 10 54097 2580783 2576804 2025-06-17T14:17:33Z Khirid Harshad 138639 2580783 wikitext text/x-wiki <div id="ms"> {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0" | colspan="2" align="center" | <div id="ms_user" class="ms-up"> <div style="text-align: center;"> '''१,११,१११ चा टप्पा''' <div class="ms_content"><div style="text-align: left;"> सध्या मराठी विकिपीडियामध्ये लेखांची एकूण संख्या '''[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]]''' आहे. '''मराठी विकिपीडियाला''' १,११,१११ लेखांचा टप्पा पूर्ण करण्यास अजून फक्त '''{{formatnum: {{ #expr: 111111 - {{NUMBEROFARTICLES:R}} }} }}''' लेख हवे आहेत. आपल्या पाठिंब्यासाठी धन्यवाद. </div> </div> </div> </div> </div> |} f7boxa7ezxnhu73v63xb8ptlzl1i0uz 0 64298 2580839 2509531 2025-06-18T06:08:30Z Khirid Harshad 138639 2580839 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम | कार्यक्रम = अवघाचि संसार | चित्र = Avaghachi Sansaar.jpg | लोगो_चित्र_शीर्षक = | उपशीर्षक = | प्रकार = | निर्माता = शशांक सोळंकी | निर्मिती संस्था = सेवन्थ सेन्स मीडिया | दिग्दर्शक = मंदार देवस्थळी | क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = | सूत्रधार = | कलाकार = [[#कलाकार|खाली पहा]] | पंच = | आवाज = | अभिवाचक = | थीम संगीत संगीतकार = | शीर्षकगीत = रोहिणी निनावे | अंतिम संगीत = [[देवकी पंडित]] | संगीतकार = [[अशोक पत्की]] | देश = [[भारत]] | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | वर्ष संख्या = ४ | एपिसोड संख्या = ११६९ | कार्यकारी निर्माता = | सुपरवायझिंग निर्माता = | असोसिएट निर्माता = | सह निर्माता = | कथा संकलन = | संकलन = | स्थळ = | कॅमेरा = | चालण्याचा वेळ = सोमवार ते शनिवार संध्या. ७.३० वाजता आणि दुपारी २.३० वाजता (पुनःप्रक्षेपण) | वाहिनी = [[झी मराठी]] | चित्र प्रकार = | ध्वनी प्रकार = | पहिला भाग = | प्रथम प्रसारण = २२ मे २००६ | शेवटचे प्रसारण = २४ एप्रिल २०१० | आधी = [[कुंकू (मालिका)|कुंकू]] | नंतर = [[कुलवधू (मालिका)|कुलवधू]] | सारखे = }} '''अवचाचि संसार''' ही [[झी मराठी]] वाहिनीवर प्रसारित झालेली एक लोकप्रिय मालिका आहे. == कलाकार == * [[प्रसाद ओक]] - हर्षवर्धन भोसले * [[अमृता सुभाष]] - आसावरी रघुनाथ मोहिते / आसावरी हर्षवर्धन भोसले * [[कादंबरी कदम]] - अंतरा रघुनाथ मोहिते * विहंग नायक / [[आनंद अभ्यंकर]] - रघुनाथ मोहिते * [[सुहिता थत्ते]] - सुधा रघुनाथ मोहिते * वंदना सरदेसाई-वाकनीस - उमा धनंजय मोहिते * दीप्ती देवी - नेहा धनंजय मोहिते * [[संजय मोने]] - धनंजय मोहिते * [[सुबोध भावे]] - राज शारंगपाणी * [[नेहा बाम]] - गोरे बाई * [[सारिका निलाटकर-नवाथे]] - लाड बाई * [[आदेश बांदेकर]] - मयेकर सर * [[श्रीराम कोल्हटकर]] - बँक मॅनेजर घारे * [[नेहा जोशी]] - संयोगिता भोसले * [[हेमांगी कवी]] - साक्षी * [[पंकज विष्णू]] - सचिन म्हात्रे * [[अशोक शिंदे]] * [[अरुण नलावडे]] * [[सुरुची अडारकर]] * [[चिन्मय मांडलेकर]] * [[श्वेता शिंदे]] * [[समिधा गुरु]] * [[अजय पूरकर]] * [[अविनाश नारकर]] * दीप्ती समेळ-केतकर * विद्याधर जोशी * मानसी मागीकर * अनिकेत केळकर * सुनील गोडबोले == पुरस्कार == {| class="wikitable" |+[[झी मराठी उत्सव नात्यांचा पुरस्कार]] !वर्ष !श्रेणी !प्राप्तकर्ता !भूमिका |- |२००६ |सर्वोत्कृष्ट भावंडं |[[अमृता सुभाष]]-[[कादंबरी कदम]] |आसावरी-अंतरा |- | rowspan="3" |२००७ |सर्वोत्कृष्ट वडील |विहंग नायक |रघुनाथ |- |सर्वोत्कृष्ट नायक |[[प्रसाद ओक]] |हर्षवर्धन |- |सर्वोत्कृष्ट व्यक्तिरेखा स्त्री |[[अमृता सुभाष]] |आसावरी |- | rowspan="3" |२००८ |सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक व्यक्तिरेखा पुरुष |[[पंकज विष्णू]] |सचिन |- |सर्वोत्कृष्ट व्यक्तिरेखा स्त्री |[[अमृता सुभाष]] |आसावरी |- |सर्वोत्कृष्ट नायक |[[प्रसाद ओक]] |हर्षवर्धन |- |२००९ |सर्वोत्कृष्ट व्यक्तिरेखा स्त्री |[[अमृता सुभाष]] |आसावरी |} == टीआरपी == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! rowspan="2" | आठवडा ! rowspan="2" | वर्ष ! rowspan="2" | TAM TVT ! colspan="2" | क्रमांक ! rowspan="2" | संदर्भ |- ! महाराष्ट्र/गोवा ! भारत |- |आठवडा ४५ |२००८ |०.७७ |३ |९९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 02/11/2008 to 08/11/2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081202064723/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=02/11/2008&endperiod=08/11/2008|archive-date=2008-12-02|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=02/11/2008&endperiod=08/11/2008}}</ref> |- |आठवडा ४६ |२००८ |०.८५ |३ |६८ | |- |आठवडा ४७ |२००८ |०.८९ |३ |५८ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 16/11/2008 to 22/11/2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081208092225/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=16/11/2008&endperiod=22/11/2008|archive-date=2008-12-08|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=16/11/2008&endperiod=22/11/2008}}</ref> |- |आठवडा ४९ |२००८ |०.८८ |२ |७४ | |- |आठवडा ५० |२००८ |०.९८ |३ |७३ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 07/12/2008 to 13/12/2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081231234041/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=07/12/2008&endperiod=13/12/2008|archive-date=2008-12-31|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=07/12/2008&endperiod=13/12/2008}}</ref> |- |आठवडा ५१ |२००८ |१.० |२ |७७ | |- |आठवडा १ |२००९ |०.९७ |२ |७३ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 04/01/2009 to 10/01/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090122201135/http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=04/01/2009&endperiod=10/01/2009|archive-date=2009-01-22|url=http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=04/01/2009&endperiod=10/01/2009}}</ref> |- |आठवडा २ |२००९ |०.८७ |३ |९९ | |- |आठवडा ३ |२००९ |१.०२ |३ |६८ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 18/01/2009 to 24/01/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090208173523/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=18/01/2009&endperiod=24/01/2009|archive-date=2009-02-08|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=18/01/2009&endperiod=24/01/2009}}</ref> |- |आठवडा ५ |२००९ |०.८ |४ |९२ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 01/02/2009 to 07/02/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090226010253/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=01/02/2009&endperiod=07/02/2009|archive-date=2009-02-26|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=01/02/2009&endperiod=07/02/2009}}</ref> |- |आठवडा ६ |२००९ |०.७७ |४ |९८ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 08/02/2009 to 14/02/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090307013359/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=08/02/2009&endperiod=14/02/2009|archive-date=2009-03-07|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=08/02/2009&endperiod=14/02/2009}}</ref> |- |आठवडा ११ |२००९ |०.८१ |१ |८९ | |- |आठवडा १५ |२००९ |०.७७ |५ |९६ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 12/04/2009 to 18/04/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090506112307/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=12/04/2009&endperiod=18/04/2009|archive-date=2009-05-06|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=12/04/2009&endperiod=18/04/2009}}</ref> |- |आठवडा १६ |२००९ |०.८ |३ |९५ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 19/04/2009 to 25/04/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090508161453/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=19/04/2009&endperiod=25/04/2009|archive-date=2009-05-08|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=19/04/2009&endperiod=25/04/2009}}</ref> |- |आठवडा १८ |२००९ |०.७ |३ |९९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 03/05/2009 to 09/05/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090522003038/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=03/05/2009&endperiod=09/05/2009|archive-date=2009-05-22|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=03/05/2009&endperiod=09/05/2009}}</ref> |- |आठवडा १९ |२००९ |०.७ |२ |९० |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 10/05/2009 to 16/05/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090531171818/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=10/05/2009&endperiod=16/05/2009|archive-date=2009-05-31|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=10/05/2009&endperiod=16/05/2009}}</ref> |- |आठवडा २२ |२००९ |०.८४ |२ |७८ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 31/05/2009 to 06/06/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090616130004/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=31/05/2009&endperiod=06/06/2009|archive-date=2009-06-16|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=31/05/2009&endperiod=06/06/2009}}</ref> |- |आठवडा २८ |२००९ |०.७ |४ |९९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 12/07/2009 to 18/07/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090801051704/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=12/07/2009&endperiod=18/07/2009|archive-date=2009-08-01|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=12/07/2009&endperiod=18/07/2009}}</ref> |- |आठवडा ३१ |२००९ |०.७४ |२ |९० | |- |आठवडा ४० |२००९ |०.८४ |३ |७९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 04/10/2009 to 10/10/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091030111647/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=04/10/2009&endperiod=10/10/2009|archive-date=2009-10-30|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=04/10/2009&endperiod=10/10/2009}}</ref> |- |आठवडा ४४ |२००९ |०.७ |२ |९२ | |- |आठवडा ४९ |२००९ |०.७ |२ |९८ | |- |आठवडा ५० |२००९ |०.७ |३ |९३ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 13/12/2009 to 19/12/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20100117225235/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=13/12/2009&endperiod=19/12/2009|archive-date=2010-01-17|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=13/12/2009&endperiod=19/12/2009}}</ref> |- |आठवडा ५१ |२००९ |०.७ |२ |१०० | |- |आठवडा ५२ |२००९ |०.९ |३ |८७ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 27/12/2009 to 02/01/2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100125190751/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=27/12/2009&endperiod=02/01/2010|archive-date=2010-01-25|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=27/12/2009&endperiod=02/01/2010}}</ref> |- |आठवडा १ |२०१० |०.९ |३ |८३ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 03/01/2010 to 09/01/2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100126144914/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=03/01/2010&endperiod=09/01/2010|archive-date=2010-01-26|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=03/01/2010&endperiod=09/01/2010}}</ref> |- |आठवडा ६ |२०१० |०.७ |४ |१०० | |- |आठवडा ९ |२०१० |०.७ |१ |९७ | |- |आठवडा ११ |२०१० |०.८ |१ |८५ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 14/03/2010 to 20/03/2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100331132856/http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=14/03/2010&endperiod=20/03/2010|archive-date=2010-03-31|url=http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=14/03/2010&endperiod=20/03/2010}}</ref> |- |आठवडा १६ |२०१० |०.६ |१ |९९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 18/04/2010 to 24/04/2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100507110158/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=18/04/2010&endperiod=24/04/2010|archive-date=2010-05-07|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=18/04/2010&endperiod=24/04/2010}}</ref> |} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == {{झी मराठी संध्या. ७.३०च्या मालिका}} [[वर्ग:दीर्घकालीन मराठी मालिका]] [[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] 6tqthw6nk5hbo9dk23opu6huu914ga3 0 76914 2580836 2575241 2025-06-18T04:36:02Z 2402:E280:3E1C:5D:4918:EDA:9C6A:E162 /* इतिहास आणि माहात्म्य */ 2580836 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट हिंदू मंदिर | name = ज्योतिबा मंदिर कोल्हापूर | image = Jyotiba1.jpg | image_size = | caption = | pushpin_map = महाराष्ट्र | map_caption = महाराष्ट्राच्या नकाशातील स्थान | map_size = | latd = 16 | latm = 42 | lats = 00 | latNS = N | longd = 74 | longm = 14 | longs = 00 | longEW = E | coordinates_region = IN | coordinates_display= | devanagari = ज्योतिबा | sanskrit_translit = | tamil = ஜோடிபா | marathi = ज्योतिबा | bengali = | country = [[भारत]] | state/province = [[महाराष्ट्र]] | district = [[कोल्हापूर जिल्हा|कोल्हापूर]] | locale = [[कोल्हापूर|ज्योतिबा]] | elevation_m = | primary_deity = | important_festivals= | architecture = | number_of_temples = | number_of_monuments= | inscriptions = | date_built = | creator = | temple_board = | website = }} '''ज्योतिबा मंदिर ''' हे [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्र राज्या]]तील [[कोल्हापूर जिल्हा|कोल्हापूर]] जिल्ह्यातील मंदिर आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://prahaar.in/jyotiba-temple-in-kolhapur/|title=कोल्हापूरचा ज्योतिबा {{!}}|last=Gaikwad|first=Priyanka|language=en-US|access-date=2022-04-14|archive-date=2023-04-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20230405061128/https://prahaar.in/jyotiba-temple-in-kolhapur/|url-status=dead}}</ref> ज्योतिबा या देवतेला [[ज्योतिर्लिंग]], केदारलिंग, [[रवळनाथ]], सौदागर अशा विविध नावांनीही उल्लेखतात. ==भौगोलिक स्थान== [[कोल्हापूर]]च्या वायव्येस १४.४८ किलोमीटर अंतरावर [[ज्योतिबाचा डोंगर]] आहे. या डोंगरावर [[ज्योतिबा]]चे मंदिर आहे. ज्योतिबाला केदारेश्वर-केदारलिंग असेही म्हणतात. सपाट प्रदेशात एक हजार फूट उंचीवर, शंखाकृती, हत्तीच्या ‘सोंडे’सारख्या पसरलेल्या ज्योतिबाच्या डोंगराला वाडी रत्‍नागिरी म्हणतात. हा डोंगर [[पन्हाळा|पन्हाळय़ापासून]] [[कृष्णा नदी|कृष्णेकडे]] गेलेल्या [[सह्याद्री]]च्या फाटय़ाचाच भाग आहे. या डोंगरावरील पठारी भागात ज्योतिबा मंदिर व गाव आहे. ==इतिहास आणि माहात्म्य== ज्योतिबा किंवा केदार या दैवताचा उल्लेख यादवपूर्व काळातही आढळतो. महानुभावाच्या पोथ्यांमध्ये पैठण व जळगाव येथील केदारेश्वर मंदिरांचा उल्लेख आहे. खोलेश्वराच्या शिलालेखातही केदारेश्वराचा उल्लेख आहे. अग्नी, तेज व ज्ञानाचे प्रतीक असलेला ज्योतिबा भक्तांना आपलासा वाटतो. ग्रामीण लोकगीतांतून व ओव्यांतून ज्योतिबाला मानाचे स्थान प्राप्त झालेले आहे. "देवामंदी देव ज्योतिबा लई मोठा, चैत्याच्या मईन्यात त्याच्या फुलल्या चारी वाटा". ज्योतिबा डोंगरावर तीन प्रमुख देवळे आहेत. ती ज्योतिबाचा अवतार असलेल्या केदारलिंग, केदारेश्वर व रामलिंगाची आहेत. श्री ज्योतिबा अथवा केदारेश्वर हे बद्रिकेदारचेचे रूप आहे. [[ब्रह्मा]], [[विष्णू]], [[शिव|महेश]] आणि [[जमदग्नी]] या सर्वाचा मिळून एक तेजःपुंज अवतार म्हणजेच ज्योतिबा किंवा केदारनाथ ! ज्योतिबा या नावाची उत्पत्ती ज्योत या शब्दापासून झाली असून ज्योत म्हणजे तेज, प्रकाश ! वायू, तेज, आप (पाणी) आकाश व पृथ्वी या पंचमहाभूतांपैकी तेजाचे शक्तीदैवत म्हणजेच वाडी रत्नगिरीचा ज्योतिबा! [[पौगंड ऋषी|पौगंड ऋषीच्या]] वंशाला दिवा नव्हता.त्यांनी तपश्चर्या करून [[ब्रदिनाथांना]] संतुष्ट केले.ब्रदिनाथांनी ऋषी व त्यांची पत्नी विमलांबुजा यांच्या पोटी जन्माला येण्याचे वचन दिले त्याप्रमाणे चैत्र शुद्ध पष्ठीच्या मुहूर्तावर स्वता आठ वर्षांची बालमुर्ती होऊन ब्रदिनाथ हे ऋषी दांपत्यासमोर अवतरले ही बालमुर्ती ब्रदिनाथांची प्राणज्योती । म्हणून त्यांचे नाव जोतिबा असे ठेवले.आपला पुत्र हा जगाचा तारणकर्ता व गरिबांचा कैवारी असावा अशी विमलांबुजाची तीव्र इच्छा होती,त्याप्रमाणे तिच्या ओंजळीत केदारनाथांची प्राणज्योत प्रकट झाली,तेच जोतिबाचे रूप होय.श्री जोतिबाला गुलाल,दवणा,खोबरे व खारका प्रिय। त्याच्या दवण्याला गंध हा सत्त्व,रज,तम गुणयुक्त आहे. आजच्या ज्योतिबा मोठ्या मंदिराच्या जागी एक लहान मंदिर होते. ज्योतिबा मंदिर समुद्रसपाटीपासून ३१२४ फूट उंचीवर आहे आणि ते ज्योतिबाला समर्पित आहे. हे मंदिर कोल्हापूरच्या वायव्येस १८ किमी अंतरावर आहे.[1] परंपरेनुसार, मूळ केदारेश्वर मंदिर कराडजवळील किवल गावातील नवजी सयाजी, ज्यांना केदार बाबा म्हणूनही ओळखले जाते, यांनी बांधले होते. १७३० मध्ये राणोजी शिंदे यांनी त्या जागी सध्याचे ज्योतिबा मंदिर बांधले. हे मंदिर केदार म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या कारागिरांनी बांधले होते जे त्यांच्या शिल्पांसाठी प्रसिद्ध होते (हेमाडपंती). शास्त्रांनुसार बारीक काळ्या बेसाल्ट दगडांचा वापर करण्यात आला होता. केदार कारागीर (आचार्य) हे आचार्यांचे वंशज असल्याचे मानले जात होते ज्यांनी ८ व्या शतकात आदि शंकराचार्यांच्या मार्गदर्शनाखाली केदारनाथ मंदिराची पुनर्बांधणी केली, नंतर त्यांना केदारांचे म्हणून ओळखले जाऊ लागले. केदार कारागिरांनी मार्तंड भैर (जेजुरी खंडोबा मंदिर), तुळजापूरचे तुळजा भवानी मंदिर आणि हरिश्चंद्रगडाचे केदारेश्वर मंदिर देखील बांधले. ज्योतिबा येथील मंदिर ५७ फूट x ३७ फूट x ७७ फूट उंच आहे ज्यामध्ये शिखराचा समावेश आहे. केदारेश्वराचे दुसरे मंदिर ४९ फूट x २२ फूट x ८९ फूट उंच आहे. हे मंदिर १८०८ मध्ये दौलतराव शिंदे यांनी बांधले होते. रामलिंगचे तिसरे मंदिर त्याच्या घुमटासह १३ फूट x १३ फूट x ४० फूट उंच आहे. हे मंदिर १७८० च्या सुमारास मालजी निलम पन्हाळकर यांनी बांधले होते. [2] मंदिराचा आतील भाग प्राचीन आहे. परिसरात इतर मंदिरे आणि प्रकाश बुरुज आहेत. ==कथा/आख्यायिका == ज्योतिबासंदर्भात एक कथा आहे. प्राचीन काळात कोल्हापूर परिसरात दैत्यांनी हाहाकार माजवला होता. येथील जनता त्यांच्या छळाला कंटाळून गेली होती. कोल्हापूरच्या [[महालक्ष्मी|अंबाबाईलाही]] या दैत्यांनी त्रास द्यायला सुरुवात केली. या राक्षसांच्या छळापासून लोकांची मुक्तता करण्याकरिता अंबाबाईने तपश्चर्या करून केदारेश्वराला या दैत्याचा संहार करण्याची विनंती केली. केदारेश्वराने राक्षसांशी युद्ध करून प्रमुख राक्षस रत्नासुराचा वध या डोंगरावर केला म्हणून या डोंगराचे नाव वाडी रत्‍नागिरी पडले. रत्नासुराच्या वधानंतर अंबाबाईने अशी प्रार्थना केली, की ‘पुन्हा असे संकट येऊ नये म्हणून तुझी दृष्टी सदोदित माझ्यावर असू दे’ म्हणून अंबाबाईच्या रक्षणाकरिता ज्योतिबाचे मंदिर कोल्हापूरच्या दिशेला दक्षिणाभिमुख आहे. ==ज्योतिबाच्या मंदिराची रचना== देवळांकडे जाताना प्रथम मराठाशैलीतील भव्य दगडी प्रवेशद्वार लागते. या प्रवेशद्वारातून प्रवेश केल्यानंतर पायऱ्या उतरताच तीन देवळांचा समूह दृष्टीस पडतो. या तीन देवळांच्या मध्यभागी केदारलिंगाचे मुख्य देवालय आहे. या मूळ देवालयाचे बांधकाम जोतिबा भक्त [[किवळ]] गावच्या नावजी साळुंखे पाटलांनी ([[संत नावजीनाथ]]) केलेले आहे असे म्हणतात. १७३० मध्ये राणोजीराव शिंदे यांनी या जागी हल्लीचे देवालय बांधले. हे देऊळ ५७ फूट लांब, ३७ फूट रुंद असून त्याच्या शिखराची उंची ७७ फूट आहे. या देवळाशेजारी केदारेश्वराचे देवालय आहे. या देवालयाचे बांधकाम १८०८ मध्ये दौलतराव शिंदे यांनी केलेले आहे. या देवळाची लांबी ४८ फूट असून रुंदी २२ फूट आहे. शिखर ८९ फूट उंच आहे. केदारेश्वर देवळासमोर दोन पाषाणाचे नंदी आहेत. येथे असलेल्या रामलिंग मंदिराचे बांधकाम १७८० मध्ये मालजी निकम पन्हाळकर यांनी केलेले आहे. या मंदिराची लांबी १३ फूट, रुंदी १३ फूट असून शिखर ४० फूट उंच आहे. या देवळाजवळ चोपडाई देवीचे मंदिर असून या मंदिराचे बांधकाम १७५० मध्ये प्रीतिराव चव्हाण हिम्मतबहादूर यांनी केलेले आहे. या देवळांपासून थोडय़ा अंतरावर यमाईदेवीचे मंदिर आहे. या मंदिराचे बांधकाम १७५० मध्ये राणोजीराव शिंदे यांनी केले. या मंदिरासमोर पाण्याची दोन तीर्थ असून जवळच सहा कुंड व दोन विहिरी आहेत. कोल्हापूर परिसरातील मंदिराच्या शिखरांप्रमाणेच येथील मंदिरांच्या शिखरांची रचना आहे. यादवकालीन वास्तुशैलीत थोडा फरक करून मराठा कारागिरांनी या शिखरांचे बांधकाम केले. या शिखरांवर तळापासून वपर्यंत ‘रथपट्ट’ पद्धतीची साधी नक्षी आहे. येथील मंदिर हेमाडपंती पद्धतीची असून तत्कालीन मराठा वास्तुशैलीचा प्रभाव येथे आढळतो. या मंदिराच्या बांधकामाकरिता याच डोंगरात सापडणाऱ्या काळय़ा बेसॉल्ट दगडांचा वापर करण्यात आलेला आहे. या देवालयाच्या प्रांगणात पारंपरिक दगडी दीपमाळ आहेत. [[चित्र:ज्योतिबा.jpg|right|thumb|ज्योतिबा]] ==ज्योतिबाची मूर्ती== ज्योतिबाची मूर्ती काळ्या घोटीव पाषाणात घडविलेल्या या चर्तुर्भुज मूर्तीच्या हातात खड्ग, पानपात्र, डमरू व त्रिशूळ आहे. शेजारीच ज्योतिबाचे उपवाहन शेष आहे. ज्योतिबाचा शरीररक्षक काळभैरव बाहेरच्या बाजूस असून तेथे मूळ ज्योत तेवत असते. ज्योतिबाचे दर्शन घेण्याअगोदर काळभैरव व ज्योतीचे दर्शन घेण्याची प्रथा आहे. चंपक बनातील यमाई देवी हिची मूर्ती दगडाची असून या मूर्तीला शेंदूर लेपलेला असतो. येथील वाडी रत्‍नागिरी गावात पुजारी व दुकानदारांची घरे आहेत. == यमाईदेवी == [[चित्र:Yamai devi wadi ratnagiri.jpg|इवलेसे|जोतिबा वाडी रत्‍नागिरी वरील, चाफेबनातील श्री यमाई देवी ]] मूळमाया यमाई देवीच्या पदस्पर्शाने जोतिबा परिसर पावन झाला असून पूर्वी दक्षिण मोहिमेत केदारनाथ व औंदासुर राक्षसाची समोरासमोर भेट झाली. तब्बल सात दिवस सात रात्री त्यांचे निकराचे युद्ध झाले; परंतु पूर्ण शक्ती पणास लावून सुद्धा औंदासुर तसूभर देखील मागे हटत नव्हता. दिव्यस्मरण करताच औंदासुराचा वध यमाई देवीच्या हस्ते असल्याचे नाथांस उमगल्यावर त्यांनी तिला "ये माई<nowiki>''</nowiki> ये - (यावे)  माई - (आई), अशी आर्त साद घातली. तेव्हापासून तिचे नाव "[[यमाई देवी मंदिर (औंध)|यमाई]]" असे रूढ झाले. जोतिबांनी घातलेली साद ऐकताच शिवशक्तीस्वरुपिनी पार्वती अर्थात आदिमाया आदिशक्ती रेणुका मातेने यमाईदेवीचा अवतार धारण केला. श्री यमाई देवीने औंदासुराचा वध करून केदारनाथांचा दक्षिणेकडील मार्ग निष्कलंक केला. हे सर्व सातारा जिल्ह्यातील [[औंध संस्थान|औंध]] या गावी घडले. औंधच्या कंठगिरी या डोंगरावर मूळ माया यमाईदेवी औंधासुराचा निःपात करण्यासाठी या ठिकाणी प्रगट झाली म्हणून या कंठगिरीचे नाव मूळगिरी झाले. पौष पौर्णिमेच्या मध्यरात्री देवीने महाभयंकर दानवाचा वध केला. या विजयाने आनंदित होऊन सर्व देवगण आणि भक्तगणांनी देवीचा विजयोत्सव साजरा केला. आजही औंध गावी यमाई देवीच्या विजयाप्रीत्यर्थ पौष पौर्णिमेला भव्य यात्रेचे आयोजन केले जाते. देवींच्या या अलौकिक पराक्रमावर प्रसन्न होऊन केदारनाथांनी औंध क्षेत्री यमाई देवींचा पट्टाभिषेक करून देवींना औंधच्या गादीवर बसवले. केदारनाथांची दक्षिण मोहीम पार पडल्यानंतर ते परत हिमालयाकडे जाण्यास निघाले. त्यावेळी महालक्ष्मीने विनवणी करून वाडी रत्‍नागिरी डोंगरावर गादी स्थापन करून त्यांचा राज्याभिषेक केला; परंतु या भव्य दिव्य सोहळ्याच्या गडबडीत महालक्ष्मी यमाई देवींना राज्याभिषेकास आमंत्रण देण्यास विसरल्या. याची जाणीव चोपडाई देवीने केदारनाथांना करून दिली. त्वरित केदारनाथांनी औंध गावी प्रस्थान करून यमाई देवींचा रुसवा काढला. देवींच्या भेटीसाठी केदारनाथ दरवर्षी वाडी रत्‍नागिरी ते औंध असा भक्तगणांसोबत पायी प्रवास करायचे. काही वर्ष उलटल्यानंतर यमाई देवींस वाईट वाटले. त्या केदारनाथांना म्हणाल्या, तुम्ही आता औंधकडे येऊ नका, मीच वाडी रत्‍नागिरी येथे चाफे वनात प्रकट होईन. त्याप्रमाणे यमाईदेवी चैत्र महिन्यात वसंत ऋतूत या डोंगरावरील उत्तरेकडील चंपक वनात प्रकट झाल्या. यमाई चाफेबनात प्रकट झाल्याची वार्ता ऐकताच आनंदित झालेल्या केदारनाथांनी देवींच्या आगमनानाप्रीत्यर्थ गुरुमाता रेणुका अर्थात आई यमाई आणि ऋषी जमदग्नी यांचा भव्य असा विवाह सोहळा आयोजित केला; जो आज चैत्र यात्रेचा सोहळा म्हणून जगभरात सुप्रसिद्ध आहे. पुढे केदारनाथ चैत्र शुद्ध पौर्णिमेच्या यात्रेत नित्याप्रमाणे लवाजम्यासह यमाईदेवीस भेटण्यास गेले. कृत युगात जमदग्नीच्या हातून रेणुका देवीचा वाढ झाला. त्यावेळी जमदग्नीने पूर्ण ब्र्हम सनातन ज्योतिस्वरुपाकडे रेणुका व आपले मीलन घडवण्याची इच्छा वरतून मागितली होती. ते नाथांना आठवून आपल्या स्वरूपातील जमदग्नीस वेगळा करून त्या जमदग्नीचा व पूर्वजन्मीची रेणुका म्हणजे श्री यमाई देवी या दोघांचा विवाह नाथांनी लावला. याप्रकारे जमदग्नी व यमाईचे पुनर्मीलन घडवून आणले. आजही चैत्र यात्रेदिवशी सासनकाठी व पालखी सोहळा मिरवणूक सर्व लवाजम्यासह यमाई देवीच्या भेटीस जाते. विवाहाचा मानाचा आहेर यमाईस अर्पण करून केदारनाथ सदरेवर बसतात आणि यमाई देवी अर्थात माता रेणुका आणि देवांच्या शिक्केकट्यारीत वास असलेल्या क्रोधांशरूपी ऋषी जमदग्नींचा विवाह सोहळा दरवर्षी थाटात पार पडतो. [[चित्र:Yamai.jpg|इवलेसे|श्री यमाई देवी मुळस्थान औंध (मुळपीठ)]] यमाई देवीचे मुळस्थान सातारा जिल्ह्यातील औंध येथे आहे. जोतिबाच्या आग्रहाखातर चैत्र महिन्यात देवीचे वास्तव्य जोतिबा डोंगरावर असते. चैत्र यात्रेच्या मुख्य दिवशी यमाई जोतीबा भेट दरवर्षी थाटात पार पाडला जातो. चैत्र यात्रेदिवशी सासनकाठी व पालखी सोहळा सर्व लवाजमा यमाईदेवीच्या भेटीस जातो. देवीस मीठ-पीठ वाहण्याची पुर्वापार परंपरा आहे. नवीन लग्न झालेले दांपत्य मंदिरासमोर दगडांच्या व खापरांच्या उतरंडी लावतात. ही उतरंड म्हणजे चौदा चौक कड्या व सात समुद्ररूपी विश्‍वाचे प्रतीक. "आम्ही नवजीवनाची सुरुवात तुझ्या दारातून करतो, तेव्हा आमचा संसार सुखी कर' असे साकडे घालून भाविक देवीस मीठ-पीठ अर्पण करतात. यमाईदेवीच्या मंदिरावरील मूळ भिंतीवर काही आकर्षक शिल्पे आहेत. ही शिल्पे माणसाने, माणसाशी माणसासारखे वागावे ही शिकवण देतात. बहीण भावाचे, अर्धपशूचे, कृष्ण व दुधाचे माठ घेऊन जाणाऱ्या गवळणी, रामायणातील वनवासाचा एक प्रसंग अशी शिल्पे आहेत. श्री जोतिबांचे दर्शन घेतल्यानंतर चाफेबनातील यमाई देवींचे दर्शन करण्याचा दंडकच येथे आहे. यमाईच्या दर्शनाविना जोतिबाची वारी पूर्ण होत नाही; अशी मान्यता भाविकांमध्ये प्रामुख्याने दिसून येते. ==उत्सव== ज्योतिबाच्या जन्मदिवशी रविवारी व श्रावणशुद्ध षष्ठीला येथे भाविकांची मोठी गर्दी होते. रत्नासुरावर मिळविलेल्या विजयाप्रीत्यर्थ चैत्री पौर्णिमेस येथे भव्य जत्रा भरते. कर्नाटक, मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र व देशाच्या इतर भागांतूनही लाखो भाविक येथे गोळा होतात. ज्योतिबाचा डोंगर माणसांनी अक्षरशः फुलून जातो. येथे धान्य, कापड, तांब्या-पितळेची भांडी, पूजासाहित्य व मेवामिठाई इत्यादी साहित्याची दुकाने थाटली जातात. चैत्री पौर्णिमेच्या दिवशी ज्योतिबाच्या मूर्तीची प्रदक्षिणा देवळाभोवती घातली जाते. नंतर ज्योतिबाच्या चांदीच्या मूर्तीची मिरवणूक पालखीतून वाजत गाजत यमाईदेवीच्या मंदिराकडे निघते. या मिरवणुकीत अनेक सासणकाठय़ा नाचवत नेल्या जातात. ज्योतिबाच्या यात्रेत पन्नासहून अधिक छोटया मोठ्या सासन काठ्या असतात. पहिला सासनकाठीचा मान सातारा तालुक्यातील तीर्थक्षेत्र पाडळी गावाचा आहे. गडद गुलाबी आणि पांढऱ्या रंगाचे उच्य रेश्मी वस्त्र, धवळ रंगाचे गंगवान ,सूती तोरण्या, आणि बसण्यावर सुर्वण पादुका, असा साज असतो. या सासनकाठीला १८ देवसेवक आहेत, तीर्थक्षेत्र पाडळी गावाचे गावाचे भक्त १२० कीलो मीटर हून जास्त अंतर म्हणजे ते वाडी रत्‍नागिरी येथे ४ दिवसांमध्ये सासनकाठी पायी उचलुन नेतात.परतीचा प्रवास मिळून हा प्रवास ८ दिवसांचा असतो. सासनकाठीचा प्रवास सुरू असतांना सासन काठीचे वजन ३०० किलोहून जास्त असते.(सासनकाठी आणि श्रीफळाची तोरणे,धन,हारतुरे इत्यादी) सासणकाठी म्हणजे ४५ ते ५० फूट उंचीच्या वेळूला पांढरी व तांबडी पागोटी एकाआड एक तिरपी गुंडाळलेली असतात. काठीच्या टोकाला गंगावनाचे काळे किंवा पांढरे झुपके बांधतात. या बांबूच्या तळापासून चार ते पाच फूट उंचीवर आडवी फळी घट्ट बांधलेली असते. ही फळी खांद्यावर घेऊन भक्तगण काठी नाचवतात. या काठीचा तोल जाऊ नये म्हणून काठीला बांधलेले दोर ताणून लोक उभे असतात. या फळीवर घोडय़ाची व देवाची प्रतिमा ठेवलेली असते. यातील काही काठय़ा पूर्वापार मानाच्या असतात. ढोलताशाच्या तालावर भक्तगण देहभान विसरून काठय़ा नाचवत असतात. निळसर गुलाबी गुलालाच्या धुराळय़ात या रंगबिरंगी काठय़ांची शोभा अवर्णनीय असते. या वेळी भाविक चांगभलेचा गजर करीत असतात. इतर काही महत्त्वाच्या मानाच्या शासनकाठ्या मध्ये मौजे विहे(पाटण),नावजीबाब किवळ,हिम्मत बहादूर चव्हाण, [[वाळवा तालुका|वाळवा]] तालुक्यातील करंजवडे गावातून येणारी [[ग्वाल्हेर]]<nowiki/>च्या शिंदे सरकारांची सासनकाठी , कोल्हापूर छत्रपती या काठ्यांचा समावेश होतो.मानाच्या अठरा व एकूण शहाण्णव सासनकाठ्या उत्सवात सहभागी होतात.पूर्वी ज्योतिबा देवस्थानास शिंदे सरकारांकडून अनुदान मिळत असे. सध्या इनामी गावांच्या उत्पन्नातून देवस्थानचा खर्च भागविण्यात येतो. == श्री ज्योतिबाची महाराष्ट्रातील अन्य देवळे == * श्री ज्योतिबा मंदिर जळव * कापशी (ता. आष्टी, जिल्हा बीड) येथे मराठवाड्यातील प्रसिद्ध देवस्थान आहे . प्रती चैत्रपौर्णिमेला यात्रा उत्सव साजरा केला जातो * तीर्थक्षेत्र पाडळी (ता.जि.सातारा) सासनकाठी क्र.१ * विहे (ता. पाटण ) * किवळ (ता. कराड ) * श्री ज्योतिबा मंदिर कासेगाव (ता.वाळवा) * श्री क्षेत्र निनाम (ता. जि. सातारा) * श्री तीर्थक्षेत्र कुसवडे जोतिबा मंदिर कुसवडे ता जि सातारा * रेठरे बुद्रुक (ता. कराड ) * कुमठे (कोरेगाव) * मुळगाव (ता. पाटण.) येथे यमाई जोतिबा दोन्ही मंदिरे आहेत * गुंधा(वडगाव)(ता.बीड जि.बीड) येथे यमाई जोतिबा दोन्ही मंदिरे आहेत. * तसेच संपूर्ण महाराष्ट्राभर गावोगावी श्री ज्योतिबाची अनेक मंदिरे आहेत. ==चित्रदालन== <gallery> चित्र:Jyotiba1.jpg चित्र:Jyotiba2.jpg चित्र:Jyotiba3.jpg चित्र:Jyotiba4.jpg </gallery> ==हेसुद्धा पाहा== *[[ज्योतिबाचा डोंगर]] *[[ज्योतिबा]] *[[यमाई देवी मंदिर (औंध)|यमाई देवी]] ==संदर्भ== *१) बॉम्बे गॅझिटियर कोल्हापूर डिस्ट्रिक्ट *२) Temples of Maharashtra - G. K. Kanhere *३) कुलदैवत - महाराष्ट्र राज्य शिक्षण विभाग प्रकाशन - १९७४ ==बाह्य दुवे== *[http://www.maharashtratourism.gov.in/mtdc/HTML/MaharashtraTourism/TouristDelight/Shrines/Shrines.aspx?strpage=Shrines_MahalaxmiKolhapur.html महाराष्ट्र राज्य पर्यटन मंडळाच्या इंग्रजी व जापानी संकेतस्थळावरील माहीती.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111206061041/http://www.maharashtratourism.gov.in/mtdc/HTML/MaharashtraTourism/TouristDelight/Shrines/Shrines.aspx?strpage=Shrines_MahalaxmiKolhapur.html |date=2011-12-06 }} [[वर्ग:कोल्हापूर जिल्हा]] [[वर्ग:हिंदू मंदिरे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील तीर्थक्षेत्रे]] 5td78hhmoh81zw30vaqc6iofo9s93bg 0 119773 2580778 2564359 2025-06-17T14:10:19Z Khirid Harshad 138639 Khirid Harshad ने लेख [[छत्रपती शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य व कलाकृती]] वरुन [[शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य आणि कलाकृती]] ला हलविला 2564359 wikitext text/x-wiki '''या लेखातील काही मूळ उतारे विकिस्रोत या बंधुप्रकल्पात स्थानांतरित केले जातील तर काही उतारे कॉपीराईट संदिग्धतेमुळे वगळले जातील''' छत्रपती [[शिवाजी महाराज]] हे साहित्यकार, नाटककार, चित्रपट निर्माते, कलाकार, शिल्पकार, शाहीर यांच्या स्फूर्तीचे स्रोत आहेत. शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर अनेक अजरामर कृती, केवळ मराठीतच नव्हे तर इतरही भाषांत प्रकाशित झाल्या आहेत. फक्त शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर आधारलेली ६० पेक्षा अधिक पुस्तके आहेत. याती बहुतांशी पुस्तके संशोधनावर आधारित असल्याने त्यांना संदर्भ ग्रंथांची मान्यता आहे; तसेच हजारो कथा, ललित कथा, स्तुतिपर लिखाणे ही विविध मासिके, वृतपत्रांतून प्रदर्शित होत असतात. ==शिवाजीमहाराजांवरील ललित साहित्य== ===शिवाजी महाराजांच्या जीवनावरील नाट्येतर ललित साहित्यकृती=== * आग्ऱ्याहून सुटका (पु.बा. गोवईकर) * आज्ञापत्र : रामचंद्रपंत अमात्य * सभासदाची बखर : कृष्णाजी अनंत सभासद * एक्याण्णव कलमी बखर : (संपादक)वि.स.वाकसकर * शिवछत्रपतींचे चरित्र : मल्हार रामराव चिटणीस * राजा शिवाजी (खंडकाव्य) : म.म.कुंटे * शिवराय (खंडकाव्य) : कवी यशवंत * उषःकाल (कादंबरी) : [[ह.ना. आपटे]] * गड आला पण सिंह गेला (कादंबरी) : [[ह.ना. आपटे]]) * श्रीमानयोगी (कादंबरी) : रणजित देसाई * कुलरक्षिता जिऊ (पुस्तक - लेखिका : वैशाली फडणीस) * कुळवाडीभूषण शिवराय (पुस्तक - लेखक : श्रीकांत देशमुख) * छत्रपती शिवरायांचे कष्टकरी मावळे (पुस्तक - लेखक : दत्ता नलावडे) * छत्रपती शिवाजी (चरित्र, [[निनाद बेडेकर]]) * थोरलं राजं सांगून गेलं ([[निनाद बेडेकर]]) * रणसंग्राम (मूळ इंग्रजी 'फ्रॉंटियर्स' लेखिका मेधा देशमुख भास्करन; मराठी अनुवादक - नंदिनी उपाध्ये) (शिवाजी आणि औरंगजेब यांच्या जीवनातील समकालीन प्रसंगांवर आधारलेली कादंबरी) * शिवछत्रपती (पटकथा, लेखक - [[शिरीष गोपाळ देशपांडे]]) * [[शिवनामा]] (काव्य, कवी - [[मुबारक शेख]]) * शिवभूषण ([[निनाद बेडेकर]]) * छत्रपती शिवाजी आणि सुराज्य (लेखक - भारतीय जनता पक्षाचे खासदार अनिल दवे) * पॅटर्न शिवरायांचा (प्रा. सतीश कुमदाळे) * [[राजा शिवछत्रपती]] (लेखक [[बाबासाहेब पुरंदरे]]). - १६हून अधिक आवृत्त्या. ===छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनाचे अंग दाखविणारी नाटके/चित्रपट=== * ’आग्ऱ्याहून सुटका’ (नाटक, लेखक [[विष्णू हरी औंधकर]] (१९२० च्या सुमारास) * भंगले स्वप्न महाराष्ट्रा (नाटक, लेखक [[बशीर मोमीन (कवठेकर)]], १९७५ च्या सुमारास. नाट्य झंकार ग्रुप यांनी भरत नाट्य मंदिर, पुणे येथे व्यावसायिक नाट्यप्रयोग केले. * वेडात मराठे वीर दौडले सात (नाटक, लेखक [[बशीर मोमीन (कवठेकर)]], १९७७ च्या सुमारास, मळगंगा नाट्यनिकेतन यांनी व्यावसायिक नाट्यप्रयोग केले.<ref>[https://www.marathijagran.com/maharashtra/shivaji-maharaj-jayanti-2025-know-this-literature-based-on-shivaji-maharaj-57011, "शिवाजी महाराजांवर आधारित हे ललित साहित्य, नाटक आणि चित्रपट"]{{मृत दुवा|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, दै. मराठी जागरण, दि. १९ फेब्रुवारी २०२५</ref> * छत्रपती शिवाजी आणि २१वे शतक - व्याख्याते डॉ. गिरीश जखोटिया(२०१३) * जाहले छत्रपती शिवराय (महानाट्य : लेखक व दिग्दर्शक सुदाम तरस) (२०१३) * तीर्थ शिवराय (रंगमंचीय संगीतमय कार्यक्रम, गीते - डॉ. निखिल पाठक. संगीत - जीवन धर्माधिकारी) * फत्तेशिकस्त (मराठी चित्रपट - शिवाजी महाराजांच्या भूमिकेत - चिन्मय मांडलेकर]]; दिग्दर्शक - दिक्पाल लांजेकर) * फर्जंद (मराठी चित्रपट - शिवाजी महाराजांच्या भूमिकेत - [[चिन्मय मांडलेकर]], दिक्पाल लांजेकर) * बेबंदशाही (नाटक, [[विष्णू हरी औंधकर]] (१९२० च्या सुमारास) * मी शिवाजीराजे भोसले बोलतोय (इ.स. २००९) (चित्रपट - कथा/पटकथा महेश मांजरेकर) * भालजी पेंढारकरांचे अनेक चित्रपट (’गनिमी कावा’, "छत्रपती शिवाजी', "थोरातांची कमळा’, ’नेताजी पालकर’, ’बहिर्जी नाईक’, "बालशिवाजी’, "मराठा तितुका मेळवावा', "महाराणी येसूबाई’, "मोहित्यांची मंजुळा', "स्वराज्याचा शिलेदार', वगैरे) * राजे आणि छत्रपती - लेखक शिवा बागुल (सप्टेंबर २०१४) * रायगडाला जेव्हा जाग येते - नाटक, लेखक वसंत कानेटकर (३-३-२०१३ पर्यंत २४२५ प्रयोग) * लाल महालातील थरारक शिव तांडव (महानाट्य -प्रमुख भूमिका अमोल कोल्हे) * शहाशिवाजी - लेखक य.ना. टिपणीस (१९२० च्या सुमारास) * शिवगर्जना (महानाट्य : लेखक व इतिहास संशोधक इंद्रजित सावंत) (२०१२) * शिवरायांचे आठवावे रूप’ (महानाट्य- लेखक ऋषिकेश परांजपे). * शिवाजी अंडरग्राउंड इन भीमनगर मोहल्ला (नाटक : लेखक राजकुमार तांगडे) (२०१३) * शिवाजीच्या जीवनावरील ॲनिमेशनपट (हिंदी आणि मराठी) - अझहर खान यांच्या ’अमन अनम फिल्म प्रॉडक्शन’ची निर्मिती (ऑगस्ट २०१३) ==सांस्कृतिक प्रभाव== <!--[[चित्र:shivajimaharaj.jpg|thumb|200px|शिवाजी महाराजांना महाराष्ट्रात दैवत मानतात]]--> शिवाजी महाराज हे साहित्यकार, नाटककार, चित्रपट निर्माते, कलाकार, शिल्पकार, शाहीर यांच्या स्फूर्तीचे स्रोत आहेत. शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर अनेक अजरामर कृती, केवळ मराठीतच नव्हे तर इतरही भाषेत प्रकाशित झाल्या आहेत. फक्त शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर आधारलेली ६० पेक्षा अधिक पुस्तके आहेत. यातील काही पुस्तके संशोधनावर आधारित असल्याने त्यांना संदर्भ ग्रंथांची मान्यता आहे. तसेच हजारो कथा, ललित कथा, स्तुतीपर लिखाणे विविध मासिके, वृतपत्रांतून प्रदर्शित होत असतात. सन १८६९ मध्ये महाराष्ट्रातील थोर समाजसुधारक महात्मा ज्योतिबा फुले यांनी छत्रपती शिवाजी राजे यांच्या समाधीचा जीर्णोद्धार करून त्यांचा पोवाडा लिहिला. लोकमान्य टिळकांनी महाराष्ट्रात शिवजयंती या सार्वजनिक उत्सवाची सुरुवात केली. शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर आधारित भालजी पेंढारकर यांनी राजा शिवाजी हा चित्रपट दिग्दर्शित केला यात शिवाजी महाराजांची प्रमुख भूमिका चंद्रकांत मांढरे यांनी केली होती ===ललित साहित्यातील मिथक अभ्यास === {{विस्तार}} ===समकालीन ते छत्रपती शाहूराजे संभाजी भोसले कालखंड=== {{विस्तार}} ===छत्रपती शाहूराजे संभाजी भोसले उत्तर कालखंड ते १८१८=== {{विस्तार}} ===१८१९ ते उर्वरित १९वे शतक=== {{विस्तार}} सन १८६९ मध्ये महाराष्ट्रातील थोर समाजसुधारक [[ज्योतिबा फुले|महात्मा ज्योतिबा फुले]] यांनी छत्रपती शिवाजी राजे यांच्या समाधीचा जीर्णोद्धार करून त्यांचा पोवाडा लिहिला. ===१९०१ ते १९४७=== {{विस्तार}} लोकमान्य टिळकांनी महाराष्ट्रात शिवाजीच्या जयंतीनिमित्त ’शिवजयंती’ या सार्वजनिक उत्सवाची सुरुवात केली. शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर आधारित [[भालजी पेंढारकर]] यांनी राजा शिवाजी हा चित्रपट दिग्दर्शित केला यात शिवाजी महाराजांची प्रमुख भूमिका [[चंद्रकांत मांढरे]] यांनी केली होती. ===१९४७ ते २०००=== {{विस्तार}} [[बाबासाहेब पुरंदरे]] यांनी लिहिलेल्या ’राजा शिवछत्रपति’ या हजारपानी चरित्रग्रंथाची आतापर्यंत अनेक पुनर्मुद्रणे झाली आहेत. त्याच पुस्तकावर आधारलेले ’जाणता राजा’ हे मोठ्या मैदानावर आणि फिरत्या रंगमंचावर दाखविले जाणारे महानाट्य आहे. [[बशीर मोमीन (कवठेकर)]] यांनी छत्रपती शिवाजी महाराजां नंतरच्या कालखंडाशी संबंधित परंतु शिव छत्रपतींची व्यक्तिरेखा असणारी 'भंगले स्वप्न महाराष्ट्रा' आणि 'वेडात मराठे वीर दौडले सात' अशी दोन नाटके लिहिली. यातील 'भंगले स्वप्नं महाराष्ट्रा' या नाटकाचे नाट्यझंकार ग्रुप यांनी भरत नाट्य मंदिर, पुणे येथे १९७६ मध्ये व्यावसायिक नाट्यप्रयोग केले तर 'वेडात मराठे वीर दौडले सात' या नाटकाचे मळगंगा नाट्य निकेतन यांनी १९७७ मध्ये व्यावसायिक नाट्यप्रयोग केले. यातील, 'वेडात मराठे वीर दौडले सात' या नाटकात श्री. बशीर मोमीन यांनी स्वतः छत्रपती शिवाजी महाराजांची अप्रतिम भूमिका केली<ref>खंडूराज गायकवाड, [http://www.navakal.org/images/epaper/20-jan-2019.pdf लेखणीतून ग्रामीण लोककला संपन्न करणारे- बशीर मोमीन कवठेकर!], “दै नवाकाळ", 20-Jan-2019”</ref>. ===२००० ते २०१४=== २४ नोव्हेंबर २००८ पासून छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जीवनावर आधारित नितीन देसाई यांनी दिग्दर्शित केलेली राजा शिवछत्रपती ही मालिका दूरचित्रवाणीच्या स्टार प्रवाह या वाहिनीवर चॅनेलवर दाखवली गेली. == '''शिवकल्याण राजा''' == [[समर्थ रामदास]] यांनी हिंदवी स्वराज्याचे संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे महान व युगप्रवर्तक असे व्यक्तिमत्त्व परिपूर्ण, आशयघन व वजनदार अशा शब्दांत तोलले आहे. छत्रपतींच्या व्यक्तिमत्त्वाच्या व कार्यकर्तृत्वाच्या प्रत्येक पैलूचा उल्लेख शिवकल्याण राजा या कवनात केलेला आहे.<ref name="manase.org">( महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना संकेतस्थळ: [http://www.manase.org/maharashtra.php?mid=68&smid=23&pmid=1&id=90 http://www.manase.org/maharashtra.php?mid=68&smid=23&pmid=1&id=90 )] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120314122423/http://www.manase.org/maharashtra.php?mid=68&smid=23&pmid=1&id=90 |date=2012-03-14 }}</ref> निश्र्चयाचा महामेरू, बहुतजनांसी आधारू, अखंडस्थितीचा निर्धारू, श्रीमंत योगी ।। नरपती, हयपती, गजपती। गडपती, भूपती, जळपती।पुरंदर आणि शक्ती पृष्ठभागी।। यशवंत, कीर्तीवंत, सामर्थ्यवंत। वरदवंत, पुण्यवंत, नीतीवंत। जाणता राजा ।। आचरशील, विचारशील, दानशील। धर्मशील सर्वज्ञपणे सुशील। सकळाठाई ।। धीर उदार गंभीर। शूर क्रियेसी तत्पर ।सावधपणे नृपवर तुच्छ केले।। देवधर्म गोब्राह्मण, करावया संरक्षण। हृदयस्थ झाला नारायण, प्रेरणा केलिया || भूमंडळाचे ठाई, धर्मरक्षी ऐसा नाही। महाराष्ट्र धर्म राहिला काही, तुम्हा कारणी।। कित्येक दृष्ट संहारली। कित्येकासी धाक सुटला । कित्येकाला आश्रयो जाहला ।शिवकल्याण राजा। == '''आनंदवनभुवनी''' == शिवकाळात छत्रपती शिवाजी महाराजांनी समृद्ध, संपन्न असे ‘आंनदवनभुवन’च निर्माण केले होते. त्या आनंदवनभुवनाचे वर्णन समर्थ रामदासांनी पुढील शब्दांत केले आहे. हे काव्य म्हणजे छत्रपतींनी पार पाडलेले ‘इतिकर्तव्य’ होय.<ref name="manase.org"/> स्वर्गीची लोटली जेथे, रामगंगा महानदी, तीर्थासी तुळणा नाही।आनंदवनभुवनी।। त्रैलोक्य चालील्या फौजा, सौख्य बंध विमोचने, मोहीम मांडिली मोठी।आनंदवनभुवनी।। येथून वाढला धर्मु रमाधर्म समागमे , संतोष मांडला मोठा।आनंदवनभुवनी।। भक्तांसी रक्षिले मागे आताही रक्षिते पहा, भक्तासी दिधले सर्वे।आनंदवनभुवनी।। येथूनी वाचती सर्वे ते ते सर्वत्र देखती, सामर्थ्य काय बोलावे।आनंदवनभुवनी ।। उदंड जाहले पाणी स्नानसंध्या करावया, जप-तप अनुष्ठानेआनंदवनभुवनी।। बुडाली सर्वही पापे, हिंदुस्थान बळावले, अभक्तांचा क्षयो झाला। आनंदवनभुवनी।।आनंदवनभुवनी।। ==शिवाजीमहाराजांविषयी पुस्तके == * असे होते शिवराय (सौरभ म. कर्डे) * ईस्ट इंडिया कंपनी-Factory Records * उद्योजक शिवाजी महाराज ([[नामदेवराव जाधव]]) * डच ईस्ट इंडिया कंपनी-Factory Records * छत्रपती शिवाजी महाराज (लेखक - दि.वि. काळे) * छत्रपती शिवाजी महाराज ([[नामदेवराव जाधव]]) * छत्रपती शिवाजी महाराज : चरित्र आणि शिकवण (शिवप्रसाद मंत्री) * झुंज नियतीशी (अनुवादित, अनुवादक - इंद्रायणी चव्हाण, मूळ इंग्रजी - Challenging Destiny : Chhatrapati Shivaji - A Biography, लेखक - मेधा देशमुख-भास्करन) * डाग रजिस्टर- डच पत्रव्यवहार * पराक्रमापलीकडले शिवराय (प्रशांत लवटे) * श्री भोसले कुलाचा वंशवृक्ष (इंद्रजित सावंत), (२०१७) * मराठा-स्वराज्य संस्थापक श्रीशिवाजी महाराज (१९३२); लेखक - [[चिंतामण विनायक वैद्य]] * महाराष्ट्राला माहित नसलेले सम्राट शिवाजी (प्रा. डॉ. आनंद पाटील) * [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराज]]' प्रकाशन १९७० मध्ये '''[[यशवंतराव चव्हाण]]''' यांच्या हस्ते''''' ''' '' (पूर्वार्ध व उत्तरार्ध, पृष्ठसंख्या १२००) लेखक: [[वासुदेव सीताराम बेंद्रे|वासुदेव सीताराम बेंद्रे.]] * छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या गोष्टी (बालवाङ्मय, श्रीकांत गोवंडे) * श्री राजा शिवछत्रपती-खंड १ & २, ([[गजानन भास्कर मेहेंदळे]]) * राजा शिवछत्रपती (लेखक - [[ब.मो. पुरंदरे]], १९६५) * शककर्ते शिवराय, खंद १ आणि २ (१९८२) लेखक - विजय देशमुख : (हिंदी अ्नुवादसुद्धा उपलब्ध) * शिवकालीन घोडदळ आणि युद्धनीती (डॉ. राम फाटक) * शिवकालीन दंतकथा (सुरेंद्र साळोखे) * शिवकालीन पत्रसार संग्रह खंड १ व २ : भारत इतिहास संशोधक मंडळ * शिवकालीन स्त्रियांचे अधिकार ([[नीलिमा भावे]]) * शिवछत्रपती समज-अपसमज (आनंद घोरपडे) * शिव छत्रपतींचे चरित्र ([[रघुनाथ विनायक हेरवाडकर]]) * शिवछत्रपतींच्या समाधीचा शोध व बोध (३री आवृत्ती) (इंद्रजित सावंत?) * शिवाजी - दी ग्रेट गोरिला (R..D. Palsokar) * शिवाजी - ((सर [[यदुनाथ सरकार]]) * शिवाजी आणि रामदास (सुनील चिंचोळकर) * शिवजयंती ([[नामदेवराव जाधव]]) * शिवराय (भाग १, २, ३, [[नामदेवराव जाधव]]) * शिवरायांची युद्धनीती (डाॅ. [[सच्चिदानंद शेवडे]]) * छत्रपती शिवरायांच्या जीवनातील अष्टयोग (अंकशास्त्रावरील पुस्तक; लेखक - तुळजापूरच्या यशवंतराव चव्हाण महाविद्यालयातील इतिहास विभागप्रमुख प्रा. डॉ. सतीश सुखदेव कदम) * शिवाजीचे उर्दू भाषेतील संक्षिप्त चरित्र ([[लाला लजपत राय]]) * शिवाजी व शिवकाल (सर [[यदुनाथ सरकार]]; मूळ इंग्रजी; मराठी अनुवाद वि. स. वाकसकर, १९३०) * शिवाजी द ग्रँड रिबेल (इंग्रजी, डेनिस किंकेड, १९३०), नवी आवृत्ती - ‘द ग्रँड रिबेल : अ‍ॅन इम्प्रेशन ऑफ शिवाजी’ (२०१५) * [[शिवाजी निबंधावली]] खंड १ व २ * शिवाजी-निबंधावली भाग १ व २ : या दोन खंडांत श्री शिवाजी महाराजांच्या चरित्रावर अप्रत्यक्षपणे प्रकाश पाडणारे व शिवकालीन परिस्थितीचे वर्णन करणारे अनेक लेख संग्रहित केले आहेत. पांडुरंग वामन काणे, शंकर दामोदर पेंडसे, गोविंद रामचंद्र राजोपाध्ये, रामकृष्ण परशुराम सबनीस, यशवंत खुशाल देशपांडे, वासुदेव आत्माराम देशप्रभू, जनार्दन सखाराम करंदीकर, महामहोपाध्याय रायबहादूर गौरीशंकर ओझा, शंकर वामन दांडेकर, श्रीक्रुष्ण व्यंकटेश पुणतांबेकर, भास्कर वामन भट, शिवराम काशीनाथ ओक, सुरेन्द्रनाथ सेन, पंडित वैद्यनाथन शास्त्री तसेच Sir Charles Malet अशा अनेक थोर इतिहास अभ्यासकांचे छत्रपती शिवाजीमहाराजांच्या संबंधित विविध विषयांवरील लेखही या ग्रंथात आहेत. * शिवाजीची कर्नाटक मोहीम (एम.एस. नरवणे) * शिवाजी जीवन आणि काळ ([[गजानन भास्कर मेहेंदळे]]) * Shivaji Maharaj ([[नामदेवराव जाधव]]) * शिवाजी महाराज & एम.बी.ए. ([[नामदेवराव जाधव]]) * Shivaji Maharaj the greatest (हेमंतराजे गायकवाड) * शिवाजी महाराज द मॅनेजमेंट गुरू ([[नामदेवराव जाधव]], मराठी, हिंदी, इंग्रजी) + (व्याख्यानाची सीडी) * शिवाजी महाराजांचा पुरुषार्थ ([[[[श्रीपाद सातवळेकर|श्रीपाद दामोदर सातवळेकर]]) * शिवाजी महाराजांची डायरी ([[नामदेवराव जाधव]]) * शिवाजी महाराजांची पत्रे ([[नामदेवराव जाधव]]) * शिवाजी महाराजांचे अर्थशास्त्र ([[नामदेवराव जाधव]]) * क्षत्रियकुलावतंस छत्रपति श्रीशिवाजी महाराज ह्यांचे चरित्र (लेखक - [[कृष्णराव अर्जुन केळूसकर]]). हे शिवाजीचे मराठीतले १९०६ साली लिहिलेले पहिले चरित्र. ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:शिवाजी महाराज|क]] [[वर्ग:चित्र हवे]] h1zmhi7tzrhbom6njfcuxa88v503w69 0 119788 2580829 2167881 2025-06-17T22:50:45Z EmausBot 9929 Bot: Fixing double redirect from [[छत्रपती शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य व कलाकृती]] to [[शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य आणि कलाकृती]] 2580829 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य आणि कलाकृती]] bybp4oddd6abcx1nx2nmnx42yar19yp 6 137143 2580845 2565223 2025-06-18T06:24:57Z Khirid Harshad 138639 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580845 wikitext text/x-wiki {{Non-free poster}} * Article: [[फू बाई फू]] [[वर्ग:Files uploaded by चित्रयादी/बहिर्जी नाईक]] 46tbbjg5qwd5sbf9qb9hzg38zmch2fa 6 137150 2580843 2565241 2025-06-18T06:13:37Z Khirid Harshad 138639 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580843 wikitext text/x-wiki {{Non-free poster}} * Article: [[कुलवधू (मालिका)]] [[वर्ग:Files uploaded by चित्रयादी/बहिर्जी नाईक]] 3ogftdm57v1yjxezb5a4ymp8pfhqllm 6 137151 2580844 2565242 2025-06-18T06:14:44Z Khirid Harshad 138639 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580844 wikitext text/x-wiki {{Non-free poster}} * Article: [[कुंकू (मालिका)]] [[वर्ग:Files uploaded by चित्रयादी/बहिर्जी नाईक]] 2bjvo3a9fo9v01hk172f9r1sxeg7zj1 0 161259 2580867 2518554 2025-06-18T09:24:19Z Vishnu888 82059 गणेशापासून विनायकी. 2580867 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट हिंदू देवता | नाव = सप्तमातृका | चित्र = Matrikas.JPG | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = | आधिपत्य = | निवासस्थान = | वाहन = | शस्त्र = | अन्य_नावे = अष्टमातृका | या_देवतेचे_अन्य_अवतार = | या_अवताराची_मुख्य_देवता = | मंत्र = | नामोल्लेख_धार्मिक_साहित्य = देवीमाहात्म्य, देवी भागवत पुराण, देवी पुराण, महाभारत, मत्स्य पुराण, वराह पुराण, विष्णूधर्मोत्तर पुराण | मुख्य_तीर्थक्षेत्रे = | तळटीपा = }} '''मातृका''' किंवा '''सप्तमातृका''' ('''[[इंग्रजी]]''': Matrikas, '''[[संस्कृत]]''' : मातृका, '''[[आंतरराष्ट्रीय संस्कृत वर्णमाला लिप्यंतरण|IAST]]''': mātṝkā.) हा [[हिंदू धर्म|हिंदू धर्मातील]] सात देवींचा एक समूह आहे. यात आदिशक्तीचे भिन्नभिन्न रुपे आहेत. [[देव|प्रमुख पुरुष देवतांच्या शक्ती]] आहेत. ब्रह्मापासून [[ब्रह्माणी]], विष्णूपासून [[वैष्णवी]], शिवापासून [[माहेश्वरी]], कार्तिकेय पासून [[कौमारी]], इंद्रापासून [[इंद्राणी|इंद्राणी/ऐन्द्री]] वराह अवतारापासून [[वाराही]] तर देवीपासून [[चामुंडा|चामुंडा,]] गणेशापासून [[विनायकी]].<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2025-05-10|title=Matrikas|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Matrikas&oldid=1289771125|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>अशी शक्ती उत्पन्न झाली. आणि काही ठिकाणी [[चौसष्ट योगिनी]]<nowiki/>पैकी [[प्रत्यंगिरा|नारसिंही (प्रत्यंगिरा देवी)]], देवीचाही अन्य मातृकामध्ये उल्लेख आढळतो. अशा वेळी त्यांना अष्टमातृका असे म्हणतात.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.drikpanchang.com/hindu-goddesses/parvati/matrika/sapta-matrika.html|title=Sapta Matrika {{!}} 7 Matara - Seven Forms of Goddess Shakti|last=LLP|पहिले नाव=Adarsh Mobile Applications|संकेतस्थळ=Drikpanchang|भाषा=en|ॲक्सेसदिनांक=2020-01-16}}</ref><ref name=":0">{{जर्नल स्रोत|date=2020-01-07|title=Matrikas|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Matrikas&oldid=934641644|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> शाक्त पंथामध्ये व तांत्रिक संघांमध्ये, सामान्यत: सप्तमातृका पूजल्या जातात. तरीही काहिठिकाणी आठ मातृकांचा (अष्टमातृका) समुह देखील सापडतो. दक्षिण भारतात सप्तमातृकाची उपासना प्रचलित आहे, तर अष्टमातृका नेपाळमध्ये पूजल्या जातात. काही विद्वानांच्या मते ह्या [[शैव पंथ|शैव]] देवी आहेत.<ref name=":0" /> == देवीमाहात्म्य किंवा [[दुर्गा सप्तशती]]<nowiki/>तील अष्टमातृकांचे वर्णन<ref name=":0" /> == # [[ब्रह्माणी]] (Sanskrit: ब्रह्माणी, ''Brahmâṇī'') or '''Brahmi''' (Sanskrit: ब्राह्मि, ''Brāhmī )'' # [[वैष्णवी]] (Sanskrit: वैष्णवी, ''Vaiṣṇavī'') # [[इंद्राणी]] (Sanskrit: इन्द्राणी, ''Indrāṇī'') # [[रुद्राणी|माहेश्वरी]] (Sanskrit: महेश्वरि, ''Māheśvarī'') # [[कौमारी]] (Sanskrit: कौमारी, ''Kaumarī'') # [[वाराही]] (Sanskrit: वाराही, ''Vārāhī'') # [[चामुंडा]] (Sanskrit: चामुण्डा, ''Cāṃuṇḍā'') # [[प्रत्यंगिरा]] (Sanskrit: नारसिंहीं, ''Nārasiṃhī''), देवी माहात्म्यात वर्णन केल्याप्रमाणे खालील अष्ट-मातृका आहेत # '''ब्राह्मणी''' (संस्कृत: ब्रह्माणी, ब्राह्म) किंवा ब्राह्मी ही निर्माता देवता ब्रह्माची शक्तीआहे. तिला पिवळ्या रंगात आणि चार डोक्यासह चित्रित केले आहे. तिला चार किंवा सहा हातांनी असलेली चित्रित केली जाऊ शकते. ब्रह्माप्रमाणेच, ती जपमाळ किंवा फांदी आणि कमंडलू किंवा कमळाचे देठ किंवा पुस्तक किंवा घंटा धारण करते आणि तिचे वाहन म्हणून ती हंसावर बसलेली असते. ती विविध दागिने घालते आणि तिला तिच्या करंडीच्या आकाराच्या मुकुटाने (कारंडे मुकुट) ओळखले जाते. # '''वैष्णवी''' , संरक्षक-देव विष्णूची शक्ती. ही गरुडावर बसलेली आणि चार किंवा सहा हात असलेली दाखवली आहे. तिने शंख , चक्र , गदा आणि कमळ आणि धनुष्य आणि तलवार धारण केली आहे किंवा तिचे दोन हात वरद मुद्रा ( हाताचे आशीर्वाद हावभाव) आणि अभय मुद्रा ( हाताचे निर्भयतेचे हावभाव) आहेत. विष्णू प्रमाणे, ती हार, पाय, कानातले, बांगड्या इत्यादी दागिन्यांनी आणि किरीट - मुकुटाने सजलेली आहे. # '''माहेश्वरी''' (संस्कृत: महेश्वरी,) ही शिवाची शक्ती आहे, ज्याला महेश्वर असेही म्हणतात. महेश्वरीला रौद्र, रुद्रानी, महेशी आणि शिवानी या नावांनीही ओळखले जाते, जे शिवांच्या रुद्र, महेशा आणि शिव या नावांवरून आले आहे. महेश्वरीला नंदी (बैल) वर बसलेले आणि चार किंवा सहा हात असल्याचे चित्रित केले आहे. पांढऱ्या रंगाची, त्रिनेत्र (तीन डोळ्यांची) देवी त्रिशूला (त्रिशूळ), डमरू (ड्रम), अक्षमाला (मण्यांची माला), पानपात्र (पिण्याचे पात्र) किंवा कुऱ्हाड किंवा काळवीट किंवा कपाळा (कवटी-वाटी) किंवा सर्प आणि नागांच्या बांगड्या, अर्धचंद्र आणि जटा मुकुट ( विस्कटलेल्या केसांनी बनवलेली शिरोभूषण) ने सुशोभित केलेले आहे. # '''इंद्राणी''' (संस्कृत: इंद्राणी, इंद्री), जिला ऐन्द्री महेंद्री आणि वज्रीअसेही म्हणले जाते. ही स्वर्गाची स्वामी इंद्राची शक्ती आहे. आक्रमक मुद्रेतील हत्तीवर बसलेले, आयंद्री, दोन-चार किंवा सहा हातांसह, कृष्ण वर्ण धारण केलेली चित्रित केली आहे. तिला दोन किंवा तीन किंवा इंद्रासारखे, हजार डोळे असल्याचे चित्रित केले आहे. ती वज्र (गडगडाट), बोकड , फास आणि कमळाच्या देठासह सशस्त्र आहे. विविध प्रकारच्या दागिन्यांनी सजलेली ती किरीट मुकुट परिधान करते. # '''कौमारी''' -, जिला कुमारी, कार्तिकी, कार्तिकेयनी आणि अंबिका म्हणूनही ओळखले जाते ही युद्धाची देवता कार्तिकेयची शक्ती आहे. कौमारी मोरावर स्वार असते आणि तिला चार किंवा बारा हात असतात. तिच्याकडे भाला, कुऱ्हाड, शक्ती किंवा टांक (चांदीची नाणी) आणि धनुष्य आहे. तिला कधीकधी कार्तिकेयासारखे सहा डोके असलेली चित्रित केली जाते आणि ती दंडगोलाकार मुकुट धारण करते . # '''वराही''' किंवा वैराली हे वराहाचे सामर्थ्य आहे, विष्णूचे तिसरे आणि वराहयुक्त डोके. तिच्याकडे दंड किंवा नांगर, बोकड , वज्र किंवा तलवार आणि पानपत्र आहे. कधीकधी ती घंटा, चक्र, चामर (याकची शेपटी) आणि धनुष्य घेऊन जाते. तिने इतर दागिन्यांसह कारंडे मुकुट नावाचा मुकुट घातला आहे. # '''चामुंडा''' (संस्कृत: चामुण्डी), याला चामुंडी आणि चारचिका असेही म्हणतात. ती बऱ्याचदा काली म्हणूनही ओळखली जाते आणि तिचे स्वरूप आणि सवयी सारखीच असते. कालीची ओळख देवी महात्म्यात स्पष्ट आहे. काळ्या रंगाच्या चामुंडाचे वर्णन विच्छेदित डोके किंवा कवटी (मुंडमाला)ची माला धारण करणे आणि डमरू , त्रिशूल, तलवार आणि पानपात्र (पिण्याचे पात्र) धारण करणे असे केले जाते. ती वाघावर स्वार असते किंवा माणसाच्या मृतदेहावर (शव किंवा प्रेत ) उभी असलेली दाखविली जाते , तिला तीन डोळे, भयानक चेहरा आणि खपाटीला असलेले पोट असे वर्णन केले आहे. # '''नरसिंही''' ही नरसिंहाची दैवी ऊर्जा आहे (विष्णूचे चौथे आणि सिंह-पुरुष रूप). तिला प्रत्यांगिरा म्हणूनही संबोधले जाते, ती स्त्री-सिंह देवी आहे जी तिच्या सिंह सारख्या अयलाला हिसके देऊन केसातील तारे झटकते.<ref>/http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2009/September/Septemberreview.html{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == पुराणे == मार्कंडेय पुराण (देवीमाहात्म्य किंवा [[दुर्गा सप्तशती]]), [[अग्नि पुराण]], [[मत्स्य पुराण]], [[वामन पुराण]], [[वराह पुराण]], [[कूर्म पुराण]], सुप्रभेदागम व इतर आगम,[[वराहमिहिर|वराहमिहिरलिखित]] “[[बृहत्संहिता]]”<ref name=":0" /> ,[[विष्णूधर्मोत्तर पुराण]],महाभारत इ.अशा अनेक धार्मिक ग्रंथात मातृकांचा उल्लेख येतो.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.aghori.it/matrikas.htm|title=Matrikas|संकेतस्थळ=www.aghori.it|ॲक्सेसदिनांक=2020-01-18}}</ref> वराहपुराणानुसार मातृकांची संख्या आठ आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://www.loksatta.com/vishesha-news/navratri-festival-2018-article-three-1764978/|title=देवी विशेष : सप्तमातृका|दिनांक=2018-10-05|संकेतस्थळ=Loksatta|भाषा=mr-IN|ॲक्सेसदिनांक=2020-01-18}}</ref> == पूजा == हिंदू धर्मामध्ये मंगलकार्याच्या वेळी गणपतीपूजन सहित मातृका पूजन केले जाते. मातृकापूजन हा विधी नांदीश्राद्धाचा एक भाग मानला जातो म्हणून नांदीश्राद्धाच्या वेळेस मातृकापूजन केले जाते. मातृकांमध्ये एकूण २७ देवी आहेत (काही ठिकाणी ७ किंवा सोळा मानल्या जातात). त्या पुढील प्रमाणे - पहिल्या सोळा १. [[गौरी]] २. [[पद्मा]] ३. [[शची]] ४. [[मेधा]] ५. [[सावित्री]] ६. [[विजया]] ७. [[जया]] ८. [[देवसेना]] ९. [[स्वधा]] १०. [[स्वाहा]] ११. [[माता]] १२. [[लोकमाता]] १३. [[धृती]] १४. [[पुष्टी]] १५. [[तुष्टी]] १६. [[कुलदेवता]] पुढील ७ मातृका १७. ब्राह्मी १८. [[माहेश्वरी]] १९. [[कौमारी]] २०. [[वैष्णवी]] २१. [[वाराही]] २२. [[इंद्राणी]] २३. चामुण्डा आणि उर्वरित ४ २४. [[गणपती]] २५. [[दुर्गा]] २६. [[क्षेत्रपाल]] २७. [[वास्तोष्पति]] ==शिल्प== [[वेरुळ]]च्या लेण्यामधून या सप्तमातृकांची शिल्पे आपल्याला पाहायला मिळतात. [[नांदेड]] तालुक्यातील [[मुखेड]] गावात [[शिवमंदिर, मुखेड|महादेव मंदिर]] आहे. या मंदिरावर अत्यंत दुर्मीळ अशा नृत्य करणाऱ्या सप्तमातृका कोरलेल्या आढळतात. प्रत्येक मातृकेच्या पायाशी एक कमळाचे फूल असून त्यामध्ये त्यांचे वाहन शिल्पित केलेले आढळते. == मंदिरे == सप्तमातृका मंदिर,[[पुरी, ओडिशा|पुरी ओडिशा]].<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://medium.com/@ashishsarangi/matrikas-d4d03ccb9a9e|title=Matrikas|last=Sarangi|पहिले नाव=Ashish|दिनांक=2017-03-26|संकेतस्थळ=Medium|भाषा=en|ॲक्सेसदिनांक=2020-01-18}}</ref> == संदर्भ यादी == <references /> == हे सुद्धा पहा == *[[रुद्राणी]] [[वर्ग:हिंदू दैवते]] [[वर्ग:हिंदू तांत्रिक देवता]] [[वर्ग:शाक्त पंथ]] [[वर्ग:सप्तमातृका]] [[वर्ग:हिंदू देवी]] 0dr4s44g85yeo77ei2x0qahn0gqbuio 0 166612 2580809 2492638 2025-06-17T17:16:55Z CommonsDelinker 685 Air_Canada_logo.svg या चित्राऐवजी Air_Canada_2017.svg चित्र वापरले. 2580809 wikitext text/x-wiki {{संदर्भहीन लेख}} {{माहितीचौकट विमान सेवा | नाव = एर कॅनडा | चित्र = Air Canada 2017.svg | चित्र_आकारमान = 250 px | IATA = AC | ICAO = ACA | callsign = AIR CANADA | स्थापना = ११ एप्रिल १९३६ (ट्रान्स कॅनडा एरलाइन्स नावाने) | सुरुवात = १ जानेवारी १९६५ (एर कॅनडा नावाने) | बंद = | विमानतळ = [[कॅल्गारी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] ([[कॅल्गारी]])<br />[[मॉंत्रियाल–पियेर एलियट त्रूदो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] ([[मॉंत्रियाल]])<br />[[टोरॉंटो पीयर्सन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] ([[टोरॉंटो]])<br />[[व्हॅंकूव्हर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] ([[व्हॅंकूव्हर]]) | मुख्य_शहरे = [[एडमंटन]]<br />[[हॅलिफॅक्स]]<br />[[ओटावा]]<br />[[विनिपेग]] | फ्रिकवंट_फ्लायर = ''एरोप्लॅन'' | एलायंस = [[स्टार अलायन्स]] | उपकंपन्या = | विमान संख्या = १६९ | मुख्य कंपनी = | ब्रीदवाक्य = "Your World Awaits" | मुख्यालय = [[मॉंत्रियाल]], [[क्वेबेक]], [[कॅनडा]] | मुख्य व्यक्ती = | संकेतस्थळ = http://aircanada.com/ }} [[चित्र:Air_Canada_Boeing_777-200LR;_C-FNND@HKG;04.08.2011_615om_(6207931644).jpg|250 px|[[झ्युरिक विमानतळ]]ाकडे निघालेले एर कॅनडाचे [[बोईंग ७७७]] विमान|इवलेसे]] '''एर कॅनडा''' (Air Canada) ही [[कॅनडा]] देशाची राष्ट्रीय [[विमान वाहतूक कंपनी]] आहे. १९३६ साली ट्रान्स कॅनडा एरलाइन्स ह्या नावाने स्थापन झालेली एर कॅनडा ही सध्या जगातील सर्वात जुन्या व प्रमुख विमानकंपन्यांपैकी एक आहे. [[स्टार अलायन्स]] समूहाचा संस्थापक सदस्य असलेली एर कॅनडा सध्या विमानांच्या संख्येच्या दृष्टीने जगातील ९व्या क्रमांकाची मोठी विमानकंपनी आहे. एर कॅनडाचे मुख्यालय [[मॉंत्रियाल]] शहरामध्ये असून [[टोरॉंटो]]च्या [[मिसिसागा]] उपनगरामध्ये स्थित असलेल्या [[टोरॉंटो पीयर्सन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]]ावर प्रमुख वाहतूकतळ आहे. २०१३ साली एर कॅनडाला [[उत्तर अमेरिका]] खंडामधील सर्वोत्तम विमानकंपनी हा पुरस्कार मिळाला होता. एर कॅनडा एक्सप्रेस, एर कॅनडा रूज व एर कॅनडा कार्गो ह्या एर कॅनडाच्या उपकंपन्या आहेत. २००३ साली एर कॅनडाला आर्थिक परिस्थिती नाजूक झाल्यामुळे दिवाळखोरी जाहीर करावी लागली होती. {{विस्तार}} ==विमान ताफा== <center> {| class="toccolours" border="1" cellpadding="4" style="border-collapse:collapse;text-align:center" |+ '''एर कॅनडा विमानताफा''' |- style="background:#EFF8EC;" !rowspan="2" style="width:140px;" |<span style="color:#df0000;">विमान !colspan="2" rowspan="2"|<span style="color:#df0000;">वापरात !rowspan="2" style="width:45px;" |<span style="color:#df0000;">ऑर्डरी !colspan="4"|<span style="color:#df0000;">प्रवासी क्षमता |- style="background:#EFF8EC;" ! style="width:20px;" |<span style="color:#df0000;"><abbr title="बिझनेस क्लास">E</abbr> ! style="width:20px;" |<span style="color:#df0000;"><abbr title="प्रीमियम इकॉनॉमी क्लास">P</abbr> ! style="width:20px;" |<span style="color:#df0000;"><abbr title="इकॉनॉमी क्लास">Y</abbr> ! style="width:20px;" |<span style="color:#df0000;">एकूण |- |[[एरबस ए३१९]]-१०० |colspan="2"|17 |&mdash; |14 |&mdash; |106 |120 |- |[[एरबस ए३२०]]-२०० | colspan="2" |41 |&mdash; |14 |&mdash; |132 |146 |- |rowspan="2"|[[एरबस ए३२१]]-२०० |colspan="2" rowspan="2"|10 |rowspan="2"|&mdash; |20 |&mdash; |154 |174 |- |14 |&mdash; |169 |183 |- |[[एरबस ए३३०]]-३०० |colspan="2"|8 |&mdash; |37 |&mdash; |228 |265 |- |[[बोइंग ७३७]] मॅक्स ८ |colspan="2"|&mdash; |33 |colspan="4"|"ठरायचे आहे" |- |[[बोइंग ७३७]] मॅक्स ९ |colspan="2"|&mdash; |28 |colspan="4"|"ठरायचे आहे" |- |rowspan="2"|[[बोइंग ७६७]]-३००ईआर |rowspan="2"|21 |17 |rowspan="2"|&mdash; |24 |&mdash; |187 |211 |- |4 |25 |&mdash; |166 |191 |- |[[बोइंग ७७७]]-२००एलआर |colspan="2"|6 |&mdash; |42 |&mdash; |228 |270 |- |rowspan="2"|[[बोइंग ७७७]]-३००ईआर |rowspan="2"|17 |12 |rowspan="2"|2 |42 |&mdash; |307 |349 |- |5 |36 |24 |398 |458 |- |[[बोइंग ७८७]]-८ |colspan="2"|7 |8 |20 |21 |210 |251 |- |[[बोइंग ७८७]]-९ |colspan="2"|&mdash; |22 |30 |21 |247 |298 |- |[[एम्ब्रेअर]] १९० |colspan="2"|45 |&mdash; |9 |&mdash; |88 |97 |- style="background:#EFF8EC;" !एकूण ! colspan="2" |171 !94 !colspan="5"| |} </center> ==गंतव्यस्थाने== एर कॅनडा देशांतर्गत २१ तर जगातील ८१ [[विमानतळ]]ांवर प्रवासी सेवा पुरवते. [[File:Air Canada Destinations.svg|thumb|center|700px|एर कॅनडाची प्रवासी सेवा असलेले देश.{{legend|#204a87|कॅनडा}}{{legend|#729fcf|एर कॅनडा गंतव्यस्थाने}}]] {|class="sortable wikitable toccolours" |- ! style="background:#ce2029; color:white;"|शहर ! style="background:#ce2029; color:white;"|राज्य/प्रांत ! style="background:#ce2029; color:white;"|देश ! style="background:#ce2029; color:white;"|IATA ! style="background:#ce2029; color:white;"|ICAO ! style="background:#ce2029; color:white;"|विमानतळ |- | [[अ‍ॅम्स्टरडॅम]] ||align=center| [[नूर्द हॉलंड]]||नेदरलँड्स||align=center|AMS||align=center|EHAM||[[अ‍ॅम्स्टरडॅम विमानतळ स्किफोल]] |- | [[ऑस्टिन]]|| align=center |[[टेक्सास]] || अमेरिका ||align=center|AUS||align=center|KAUS|| | [[ऑस्टिन-बर्गस्ट्रॉम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[बीजिंग]] || align=center |[[बीजिंग]] || चीन||align=center|PEK||align=center|ZBAA||[[बीजिंग राजधानी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[बोगोता]] || align=center |कुंदिनामार्का || कोलंबिया ||align=center|BOG||align=center|SKBO|| [[एल दोरादो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[बोस्टन]] || align=center |[[मॅसेच्युसेट्स]] ||अमेरिका||align=center|BOS||align=center|KBOS|| [[लोगन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[ब्रिजटाउन]] || align=center | – || बार्बाडोस ||align=center|BGI||align=center|TBPB|| [[ग्रॅंटली ॲडम्स आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[ब्रसेल्स]] || align=center | ब्रुसेल्स || बेल्जियम ||align=center|BRU||align=center|EBBR|| [[ब्रुसेल्स विमानतळ]] |- | [[बुएनोस आइरेस]] || align=center | बुएनोस आइरेस || आर्जेन्टिना ||align=center|EZE||align=center|SAEZ|| [[मिनिस्त्रो पिस्तारिनी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[कॅल्गारी]] || align=center |[[आल्बर्टा]] || कॅनडा ||align=center|YYC||align=center|CYYC|| style="background:#d0e7ff;"| [[कॅलगरी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] ^हब |- | [[कान्कुन]] || align=center |[[किंताना रो]] || मेक्सिको ||align=center|CUN||align=center|MMUN|| [[कान्कुन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[शार्लट]]|| align=center |[[उत्तर कॅरोलिना]] ||अमेरिका||align=center|CLT||align=center|KCLT|| [[शार्लट डग्लस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[शिकागो]] || align=center |[[इलिनॉय]] || अमेरिका ||align=center|ORD||align=center|KORD|| [[ओ'हेर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[कोपनहेगन]] || align=center | – || डेन्मार्क ||align=center|CPH||align=center|EKCH|| [[कोपनहेगन विमानतळ]] |- | [[कोझुमेल]] || align=center |[[किंताना रो]] || Mexico ||align=center|CZM||align=center|MMCZ|| [[कोझुमेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[डॅलस]] || align=center |[[टेक्सास]] || अमेरिका ||align=center|DFW||align=center|KDFW|| [[डॅलस/फोर्ट वर्थ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[डीयर लेक]] || align=center |[[न्यूफाउंडलंड आणि लाब्राडोर]] || कॅनडा ||align=center|YDF||align=center|CYDF|| [[डीयर लेक विमानतळ]] |- |[[दिल्ली]]|| align=center | राष्ट्रीय राजधानी प्रदेश ||भारत||align=center|DEL||align=center|VIDP|| [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[डेन्व्हर]] || align=center |[[कॉलोराडो]] || अमेरिका ||align=center|DEN||align=center|KDEN|| [[डेन्व्हर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[एडमंटन]] || align=center |[[आल्बर्टा]] || कॅनडा ||align=center|YEG||align=center|CYEG|| style="background:#ffe6bd;"|[[एडमंटन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] ^ |- | [[फोर्ट-दे-फ्रान्स]] || align=center | – || मार्टिनिक ||align=center|FDF||align=center|TFFF|| [[मार्टिनिक एम सेसेअर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[फोर्ट लॉडरडेल]] || align=center |[[फ्लोरिडा]] || अमेरिका||align=center|FLL||align=center|KFLL||[[फोर्ट लॉडरडेल-हॉलिवूड आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[फोर्ट मॅकमरे]] || align=center |[[आल्बर्टा]] || कॅनडा ||align=center|YMM||align=center|CYMM|| [[फोर्ट मॅकमरे विमानतळ]] |- | [[फोर्ट मायर्स]] || align=center |[[फ्लोरिडा]] ||अमेरिका ||align=center|RSW||align=center|KRSW|| [[नैर्ऋत्य फ्लोरिडा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[फ्रांकफुर्ट]] || align=center |[[हेसेन]] || जर्मनी ||align=center|FRA||align=center|EDDF|| [[फ्रांकफुर्ट विमानतळ]] |- | [[जिनिव्हा]] || align=center | [[जिनिव्हा (राज्य)|जिनिव्हा राज्य]] || स्वित्झर्लंड ||align=center|GVA||align=center|LSGG|| [[जिनिव्हा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[जॉर्जटाउन, केमन द्वीपसमूह|जॉर्जटाउन]] || align=center | – || केमन द्वीपसमूह ||align=center|GCM||align=center|MWCR|| [[ओवेन रॉबर्ट्‌स आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[हॅलिफॅक्स]] || align=center |[[नोव्हा स्कॉशिया]] || कॅनडा ||align=center|YHZ||align=center|CYHZ|| style="background:#ffe6bd;"| हॅलिफॅक्स आंतरराष्ट्रीय विमानतळ |- | [[हॅमिल्टन, बर्म्युडा|हॅमिल्टन]] || align=center | – || बर्म्युडा ||align=center|BDA||align=center|TXKF|| [[बर्म्युडा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[हवाना]] || align=center | – || क्युबा ||align=center|HAV||align=center|MUHA|| [[होजे मार्ती आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[हाँग काँग]] || align=center | – || हाँग काँग ||align=center|HKG||align=center|VHHH|| [[हॉंगकॉंग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[ह्युस्टन]] || align=center |[[टेक्सास]] || अमेरिका ||align=center|IAH||align=center|KIAH|| [[जॉर्ज बुश आंतरखंडीय विमानतळ]] |- | [[इस्तंबूल]] || align=center | [[इस्तंबूल प्रांत]] || तुर्कस्तान||align=center|IST||align=center|LTBA|| [[अतातुर्क आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[काहुलुई]] || align=center |[[हवाई]] || अमेरिका ||align=center|OGG||align=center|PHOG|| [[काहुलुई विमानतळ]] |- | [[केलोना]] || align=center |[[ब्रिटिश कोलंबिया]] || कॅनडा ||align=center|YLW||align=center|CYLW|| [[केलोना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[लिमा]] || align=center | [[लिमा प्रांत]] || Peru ||align=center|LIM||align=center|SPIM|| [[होर्हे चावेझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[लंडन]] || align=center |इंग्लंड|| युनायटेड किंग्डम ||align=center|LHR||align=center|EGGL|| {{वितसंकेत|LHR}} |- | [[लॉस एंजेल्स]] || align=center |[[कॅलिफोर्निया]] || अमेरिका ||align=center|LAX||align=center|KLAX|| [[लॉस एंजेल्स आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[माद्रिद]] || align=center |[[माद्रिद (संघ)|माद्रिद संघ]] || Spain ||align=center|MAD||align=center|LEMD|| [[अदोल्फो सुआरेझ माद्रिद–बाराहास विमानतळ]] |- | [[मेक्सिको सिटी]] || align=center | – || मेक्सिको||align=center|MEX||align=center|MMMX|| [[मेक्सिको सिटी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[मायामी]] || align=center |[[फ्लोरिडा]] || अमेरिका ||align=center|MIA||align=center|KMIA|| [[मायामी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[मिलान]] || align=center | [[लोंबार्दिया]] || इटली ||align=center|MXP||align=center|LIMC|| [[माल्पेन्सा विमानतळ]] |- | [[मॉंटेगो बे]] || align=center | – || जमैका ||align=center|MBJ||align=center|MKJS|| [[सॅंगस्टर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[मॉंत्रियाल]] || align=center |[[क्वेबेक]] || कॅनडा ||align=center|YUL||align=center|CYUL|| style="background:#d0e7ff;"| [[मॉंत्रियाल–पियेर एलियट त्रूदो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] ^हब |- | [[म्युन्शेन]] || align=center |[[बायर्न]] || जर्मनी ||align=center|MUC||align=center|EDDM||[[म्युनिक विमानतळ]] |- | [[नासाउ]] || align=center | – || बहामास ||align=center|NAS||align=center|MYNN|| [[लिंडेन पिंड्लिंग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[न्यूअर्क]] || align=center |[[न्यू जर्सी]] || अमेरिका ||align=center|EWR||align=center|KEWR|| [[नेवार्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- |[[न्यू यॉर्क शहर]]|| align=center |[[न्यू यॉर्क]] ||अमेरिका||align=center|JFK||align=center|KJFK|| [[जॉन एफ. केनेडी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- |[[न्यू यॉर्क शहर]] || align=center |[[न्यू यॉर्क]] || अमेरिका ||align=center|LGA||align=center|KLGA||[[लाग्वार्डिया विमानतळ]] |- | [[ओरांजेश्टाड]] || align=center | – || अरूबा ||align=center|AUA||align=center|TNCA|| [[क्वीन बिआट्रिक्स आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[ऑरलॅंडो]] || align=center |[[फ्लोरिडा]] || अमेरिका ||align=center|MCO||align=center|KMCO|| [[ऑरलॅंडो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[ओटावा]] || align=center |[[ऑन्टारियो]] || कॅनडा ||align=center|YOW||align=center|CYOW|| [[ओटावा मॅकडॉनल्ड-कार्टिये आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | |[[पनामा सिटी]] || align=center | – || पनामा || align=center|PTY || align=center|MPTO|| [[तोकुमेन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[पॅरिस]] || align=center | – || फ्रान्स ||align=center|CDG||align=center|LFPG|| [[चार्ल्स दि गॉल विमानतळ]] |- | [[फिलाडेल्फिया]] || align=center |[[पेन्सिल्व्हेनिया]] || अमेरिका ||align=center|PHL||align=center|KPHL|| [[फिलाडेल्फिया आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[प्वेंत-ए-पित्र]] || align=center | – || ग्वादेलोप ||align=center|PTP||align=center|TFFR|| [[प्वेंत-ए-पित्र आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[प्रॉव्हिदेन्सियालेस]] || align=center | – || टर्क्स आणि कैकास द्वीपसमूह ||align=center|PLS||align=center|MBPV|| [[प्रॉव्हिदेन्सियालेस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[पुएर्तो प्लाता]] || align=center | – || डॉमिनिकन प्रजासत्ताक ||align=center|POP||align=center|MDPP|| [[ग्रेगोरियो लुपेरोन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[पुएर्तो व्हायार्ता]] || align=center |[[हालिस्को]] || Mexico ||align=center|PVR||align=center|MMPR|| [[गुस्ताव्हो दियाझ ओर्दाझ विमानतळ]] |- | [[पुंता काना]] || align=center | – || डॉमिनिकन प्रजासत्ताक ||align=center|PUJ||align=center|MDPC||[[पुंता काना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[रेजिना, कॅनडा|रेजिना]] || align=center |[[सास्काचेवान]] || कॅनडा ||align=center|YQR||align=center|CYQR|| [[रेजिना आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[रियो दि जानेरो]] || align=center | [[रियो दि जानेरो (राज्य)|रियो दि जानेरो राज्य]] || ब्राझील || align=center|GIG || align=center|SBGL|| [[रियो दि जानेरो-गालेयाओ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[रोम]] || align=center | [[लात्सियो]] || इटली ||align=center|FCO||align=center|LIRF|| [[लियोनार्दो दा विन्ची-फ्युमिचिनो विमानतळ]] |- | [[सॅन फ्रान्सिस्को]] || align=center |[[कॅलिफोर्निया]] || अमेरिका ||align=center|SFO||align=center|KSFO|| [[सॅन फ्रान्सिस्को आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[सान होजे देल काबो]] || align=center | [[बाहा कॅलिफोर्निया सुर]] || मेक्सिको ||align=center|SJD||align=center|MMSD|| [[लॉस काबोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[सान हुआन, पोर्तो रिको|सान हुआन]] || align=center | – || पोर्तो रिको ||align=center|SJU||align=center|TJSJ|| [[लुईस मुनोझ मरीन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[सान्तियागो]] || align=center | सान्तियागो || चिली ||align=center|SCL||align=center|SCEL|| [[कोमोदोरो आर्तुरो मेरिनो बेनितेझ आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[साओ पाउलो]] || align=center |[[साओ पाउलो (राज्य)|साओ पाउलो राज्य]] || Brazil||align=center|GRU||align=center|SBGR|| [[साओ पाउलो-ग्वारुलोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[सारासोटा]] || align=center |[[फ्लोरिडा]] || अमेरिका ||align=center|SRQ||align=center|KSRQ|| [[सारासोटा-ब्रॅडेंटन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[सास्काटून]] || align=center |[[सास्काचेवान]] || कॅनडा ||align=center|YXE||align=center|CYXE|| [[सास्काटून जॉन जी. डीफेनबेकर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[सिअ‍ॅटल]] || align=center |[[वॉशिंग्टन (राज्य)|वॉशिंग्टन]] || अमेरिका ||align=center|SEA||align=center|KSEA|| [[सिअ‍ॅटल-टॅकोमा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[इंचॉन]] || align=center |[[सोल]] || दक्षिण कोरिया ||align=center|ICN||align=center|RKSI|| [[इंचॉन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[शांघाय]] || align=center|[[शांघाय]] ||चीन ||align=center|PVG||align=center|ZSPD||[[शांघाय पुडोंग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[सेंट जॉन्स, ॲंटिगा आणि बार्बुडा|सेंट जॉन्स]] || align=center | – || ॲंटिगा आणि बार्बुडा ||align=center|ANU||align=center|TAPA|| [[व्ही.सी. बर्ड आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[सेंट जॉन्स, कॅनडा|सेंट जॉन्स]] || align=center |[[न्यूफाउंडलंड आणि लाब्राडोर]] || कॅनडा ||align=center|YYT||align=center|CYYT|| [[सेंट जॉन्स आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[सिडनी]] || align=center |[[न्यू साउथ वेल्स]] || ऑस्ट्रेलिया ||align=center|SYD||align=center|YSSY|| [[सिडनी विमानतळ]] |- | [[टॅंपा]] || align=center |[[फ्लोरिडा]] || अमेरिका ||align=center|TPA||align=center|KTPA|| [[टॅंपा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[तेल अवीव]] || align=center | – || इस्रायल ||align=center|TLV||align=center|LLBG|| [[बेन गुरियन विमानतळ]] |- | [[तोक्यो]] || align=center |[[चिबा (प्रभाग)|चिबा]] || जपान ||align=center|NRT||align=center|RJAA|| [[नारिता आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[तोक्यो]] || align=center| तोक्यो || जपान ||align=center|HND||align=center|RJTT||हानेडा विमानतळ |- | [[टोरॉंटो]] || align=center |[[ऑन्टारियो]] || कॅनडा ||align=center|YYZ||align=center|CYYZ|| style="background:#d0e7ff;"| [[टोरॉंटो पीयर्सन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] ^हब |- | [[व्हॅंकूव्हर]] || align=center |[[ब्रिटिश कोलंबिया]] || कॅनडा ||align=center|YVR||align=center|CYVR|| style="background:#d0e7ff;"| [[व्हॅंकूव्हर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] ^हब |- | [[व्हारादेरो]] || align=center | – || क्युबा ||align=center|VRA||align=center|MUVR|| [[हुआन आल्बेर्तो गोमेझ विमानतळ]] |- | [[व्हिक्टोरिया, कॅनडा|व्हिक्टोरिया]] || align=center |[[ब्रिटिश कोलंबिया]] || कॅनडा ||align=center|YYJ||align=center|CYYJ|| [[व्हिक्टोरिया आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[व्ह्यू]] फोर्ट || align=center | – || सेंट लुसिया ||align=center|UVF||align=center|TLPL|| [[हेवानोरा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[वॉशिंग्टन, डी.सी.]] || align=center | – || अमेरिका ||align=center|DCA||align=center|KDCA|| [[रॉनल्ड रेगन वॉशिंग्टन राष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[व्हाइटहॉर्स]] || align=center |[[युकॉन]] || कॅनडा ||align=center|YXY||align=center|CYXY|| [[एरिक नील्सन व्हाइटहॉर्स आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[विनिपेग]] || align=center |[[मॅनिटोबा]] || कॅनडा ||align=center|YWG||align=center|CYWG||[[विनिपेग जेम्स आर्मस्ट्रॉंग रिचर्डसन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] |- | [[झ्युरिक]] || align=center | [[झ्युरिक (राज्य)|झ्युरिक राज्य]] || स्वित्झर्लंड ||align=center|ZRH||align=center|LSZH|| [[झ्युरिक विमानतळ]] |} ==बाह्य दुवे== {{कॉमन्स|Air Canada|{{लेखनाव}}}} *{{अधिकृत संकेतस्थळ|http://aircanada.com/}} [[वर्ग:कॅनडामधील विमानवाहतूक कंपन्या]] [[वर्ग:स्टार अलायन्स]] 6iowm2j4schhs1w8qok5czy4azx1rrw 0 175177 2580835 2437208 2025-06-18T04:28:02Z Wikimarathi999 172574 2580835 wikitext text/x-wiki [[चित्र:Amba Ghat Mountain Pass.jpg|thumb|right|आंबा घाटाचे दृश्य]] [[आंबा (गाव)|आंबा]] घाट हा [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी जिल्ह्यात]] असलेला व [[रत्‍नागिरी]] आणि [[कोल्हापूर]] जिल्ह्यांना जोडणारा [[सह्याद्री पर्वतरांग|सह्याद्री पर्वतातील]] एक महत्त्वाचा डोंगरी रस्ता आहे == इतिहास == पूर्वी [[कोकण|कोकणातून]] कोल्हापूर जाण्यासाठी पक्का रस्ता नव्हता. सह्याद्री पर्वतातून पायवाटांवरून कोल्हापूरकडे जात असत. [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटिश राजवटीमध्ये]] आंबा गावातील एका गुराख्याने हा मार्ग शोधून काढला. ब्रिटिश इंजिनिअरने या मार्गाची व्यवस्थित पाहणी करून या घाटातून रस्ता काढला. पण त्या गुराख्याला त्‍याबद्दल काहीही मोबदला मिळाला नाही, असे म्हणतात.[[आंबा गाव]] हे कोल्हापूर जिल्ह्यातील एक थंड हवेचे ठिकाण म्हणून ओळखले जाते.[[खडीकोळवण]] हे अगदी लागतेचे कोकणपट्टा सुरु होणारे गायमुख,कळंबा देऊळ नंतरचे प्रथम गाव. [[File:Monsoon in Amba Valley.jpg|thumb|आंबा घाटातून दिसणारे खोरे]] == रस्ते == रत्‍नागिरी ते कोल्हापूर हा २०४ क्रमांकाचा राष्ट्रीय महामार्ग आंबा घाटातून जातो. [[वर्ग:सह्याद्रीतील घाटरस्ते]] [[वर्ग:पश्चिम घाट]] [[वर्ग:रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[खडीकोळवण]] ntgmqlzc8g5cg6br4ibazncjv183pzm 2580864 2580835 2025-06-18T09:06:52Z KiranBOT II 140753 शुद्धलेखन — योग्य उकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#योग्य उकार|अधिक माहिती]]) 2580864 wikitext text/x-wiki [[चित्र:Amba Ghat Mountain Pass.jpg|thumb|right|आंबा घाटाचे दृश्य]] [[आंबा (गाव)|आंबा]] घाट हा [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी जिल्ह्यात]] असलेला व [[रत्‍नागिरी]] आणि [[कोल्हापूर]] जिल्ह्यांना जोडणारा [[सह्याद्री पर्वतरांग|सह्याद्री पर्वतातील]] एक महत्त्वाचा डोंगरी रस्ता आहे == इतिहास == पूर्वी [[कोकण|कोकणातून]] कोल्हापूर जाण्यासाठी पक्का रस्ता नव्हता. सह्याद्री पर्वतातून पायवाटांवरून कोल्हापूरकडे जात असत. [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटिश राजवटीमध्ये]] आंबा गावातील एका गुराख्याने हा मार्ग शोधून काढला. ब्रिटिश इंजिनिअरने या मार्गाची व्यवस्थित पाहणी करून या घाटातून रस्ता काढला. पण त्या गुराख्याला त्‍याबद्दल काहीही मोबदला मिळाला नाही, असे म्हणतात.[[आंबा गाव]] हे कोल्हापूर जिल्ह्यातील एक थंड हवेचे ठिकाण म्हणून ओळखले जाते.[[खडीकोळवण]] हे अगदी लागतेचे कोकणपट्टा सुरू होणारे गायमुख,कळंबा देऊळ नंतरचे प्रथम गाव. [[File:Monsoon in Amba Valley.jpg|thumb|आंबा घाटातून दिसणारे खोरे]] == रस्ते == रत्‍नागिरी ते कोल्हापूर हा २०४ क्रमांकाचा राष्ट्रीय महामार्ग आंबा घाटातून जातो. [[वर्ग:सह्याद्रीतील घाटरस्ते]] [[वर्ग:पश्चिम घाट]] [[वर्ग:रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[खडीकोळवण]] 1x8jp1mki0f1w7xr8v4c8xlcyjv2d38 3 192590 2580830 2560101 2025-06-17T23:54:13Z MediaWiki message delivery 38883 /* You're invited: Feminism and Folklore Advocacy Session – June 20! */ नवीन विभाग 2580830 wikitext text/x-wiki {| Align="Right" Style="Background-color: #fdffe7; Border: red solid 1px" !Style="Border: blue 1px solid"| जुन्या चर्चा !Style="Border: blue 1px solid"|पासून !Style="Border: blue 1px solid"|पर्यंत |- Align="Left" |[[सदस्य चर्चा:Sandesh9822/जुनी चर्चा १|चर्चा १]]|| ३१ ऑक्टोबर २०१६ || २ मार्च २०१८ |} == साचा माहिती == संदेश मराठी विकिपीडियावर भारत सरकारचे विभागाचे लेखन करताना आपण {{tl|माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा}} हा साचेचा उपयोग करावे अशी अपेक्षा --[[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]]^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} १४:३१, १२ मार्च २०१८ (IST) ::नक्कीच याचा वापर करीन. पण या साचा चा कोणत्या लेखात वापर झाला आहे? हे पाहून मला साचा व्यवस्थिपणे वापरता येईल.--[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १४:४७, १२ मार्च २०१८ (IST) :::[[इस्रायलचे पंतप्रधान]] [[इस्रायलचे राष्ट्रपती]] --[[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]]^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} १६:११, १२ मार्च २०१८ (IST) धन्यवाद. मी याचा वापर करून पाहतो. मात्र या साचातील इंग्रजी शब्द मराठी भाषेत करता आली तर उत्तम राहिल. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १६:१९, १२ मार्च २०१८ (IST) रूपांतर नंतर करतो :) --[[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]]^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} १६:२३, १२ मार्च २०१८ (IST) ::मी याचा [[भारताचे कायदा व न्यायमंत्री]] येथे वापर केला आहे. काही दुरूत्या सुचवाव्या वाटतात. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १६:३८, १२ मार्च २०१८ (IST) == आपले चर्चा पान == संदेश आपला चर्चा पान लांब झाले आहे व त्यांनी चर्चापान लोड करण्यास वेळ लागते आपण [[सदस्य चर्चा:संदेश हिवाळे/जुनी चर्चा १]] वर आपले पूर्वीचे चर्चा कॉपी पेस्ट करून हलवू शकतो --[[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]]^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} ::जून्या चर्चा [[सदस्य चर्चा:संदेश हिवाळे/जुनी चर्चा १]] येथे स्थानांतरीत केल्या आहेत, मात्र या मुख्य पानावर जूनी चर्चाचे पान कसे ठेवावे?--[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १४:५४, १२ मार्च २०१८ (IST) ::माझ्याकडून {{झाले}}--[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १५:१२, १२ मार्च २०१८ (IST) == Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <big>'''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=as&edc=6&prjedc=as6 Take the survey now!]'''</big> You can find more information about this survey [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|on the project page]] and see how your feedback helps the Wikimedia Foundation support editors like you. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]] (in English). Please visit our [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email through the EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]] to remove you from the list. Thank you! </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, २३:४९, २९ मार्च २०१८ (IST) </div> <!-- सदस्य:WMF Surveys@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/as6&oldid=17881331 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == लेखविषयी == संदेश हिवाळे नवीन लेख कसे लिहावे ते मला मार्गदर्शन द्या ::{{साद|Ravindraphule}} नमस्कार, लेखनिर्माण करण्याचा दोन पद्धती मला माहिती आहेत. * एक ज्याचा लेख बनवायचा आहे, तो शब्द तुमच्या पानावर टाकून शब्दाला <nowiki>[[ ]]</nowiki> ह्या कड्यांमध्ये टाकायचे. उदा. तुम्हाला '''नवनित शब्दकोश''' हा लेख बनवायचा असल्यास, तुमच्या पानावर त्याला <nowiki>[[नवनित शब्दकोश]]</nowiki> असे लिहा. मग हा शब्द '[[नवनित शब्दकोश]]' असा 'लाल' दिसू लागेल, यानंतर या लाल शब्दाला टिचकी मारली (क्लिक केले) तर तो लेख बनवण्यासाठी उघडला जाईल, व काही सूचनाही दिसेल, त्या वाचून तुम्ही दिलेल्या खालिल जागेत लेख लिहू शकता. * दुसरी पद्धत पद्धत डेक्सटॉप ची आहे, हे पण नंतर सांगेल. सदस्यांना एखादा संदेश टाकताना, संदेश लिहून झाल्यावर आपली ‘ /nowiki>’ अशी आपली सही टाकत चला. काही अडचण आल्यास नक्कीच मदत करीन, धन्यवाद. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १७:४९, ४ एप्रिल २०१८ (IST) सही? <nowiki>~~~~</nowiki> ही सही आहे. तुम्ही ही चार चिन्हे पोस्टनंतर टाकली तर तुमचे नाव आपोआप तयार होते. उदा. तुम्ही पहिली केलेली पोस्ट ‘''संदेश हिवाळे नवीन लेख कसे लिहावे ते मला मार्गदर्शन द्या''’ याला ‘''संदेश हिवाळे नवीन लेख कसे लिहावे ते मला मार्गदर्शन द्या.<nowiki>~~~~</nowiki> ''’ असे लिहा. एकदा प्रयत्न करुन पहा. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १२:३६, ५ एप्रिल २०१८ (IST) :::संदेश हिवाळे नवीन लेख कसे लिहावे ते मला मार्गदर्शन दिल्याबद्दल धन्यवाद [[सदस्य:Ravindraphule|Ravindraphule]] ([[सदस्य चर्चा:Ravindraphule|चर्चा]]) १५:३४, १० एप्रिल २०१८ (IST) {{साद|Ravindraphule}} नवीन लेख बनवताना/लिहीताना काही प्राथमिक बाबी लक्षात घेणे गरजेचे असते. * ज्यावर लेख बनवला जाणार ते शीर्षक ज्ञानकोशीय असले पाहिजे. * ज्ञानकोशीय शीर्षक असलेल्या लेखाविषयी किमान प्राथमिक माहिती उपलब्ध असावी. जास्त माहिती असेल तर उत्तमच. * लेखातील उपलब्ध माहितीला काही संदर्भ/स्त्रोत आवश्यक असतात, म्हणजेच आपण ही माहिती कुठल्या पुस्तकातून, कुठल्या मासिकातून, कुठल्या वृत्तपत्रातून, किंवा इतर कुठल्या ठिकाणांहून घेतली आहे याची नोंद 'संदर्भ' म्हणून लेखात करावी लागते किंवा त्यांची लिंक (लिंक्स) लेखात जोडावी लागते. * तसेच भावनिक किंवा व्यक्तिगत मते लेखात टाळावी लागतात. * तुम्ही कोणता लेख बनवणार आहात? * तुम्ही लेख बनवायला सुरुवात करा, वेळोवेळी मदत करत राहिल. धन्यवाद.--[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १५:४४, १० एप्रिल २०१८ (IST) == Reminder: Share your feedback in this Wikimedia survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Every response for this survey can help the Wikimedia Foundation improve your experience on the Wikimedia projects. So far, we have heard from just 29% of Wikimedia contributors. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes to be completed. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=as&edc=6&prjedc=as6 Take the survey now.]''' If you have already taken the survey, we are sorry you've received this reminder. We have design the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. If you wish to opt-out of the next reminder or any other survey, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Thanks! </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, ०६:४७, १३ एप्रिल २०१८ (IST) </div> <!-- सदस्य:WMF Surveys@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/as6&oldid=17881331 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Your feedback matters: Final reminder to take the global Wikimedia survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! This is a final reminder that the Wikimedia Foundation survey will close on '''23 April, 2018 (07:00 UTC)'''. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=as&edc=6&prjedc=as6 Take the survey now.]''' '''If you already took the survey - thank you! We will not bother you again.''' We have designed the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. To opt-out of future surveys, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, ०५:५७, २० एप्रिल २०१८ (IST) </div> <!-- सदस्य:WMF Surveys@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/as6&oldid=17881331 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ------------- ==बोधिवृक्ष== बोधिवृक्षच बरोबर, बोधीवृक्ष अयोग्य. .. [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २२:४१, २३ एप्रिल २०१८ (IST) ::धन्यवाद सर.--[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} ११:१४, २४ एप्रिल २०१८ (IST) == मराठी विकिपीडिया == <div style="margin: 0.5em; border: 2px black solid; padding: 1em;background-color:#ffadad" > {| style="border:1px black solid; padding:2em; border-collapse:collapse; width:100%;" |- '''मराठी विकिपीडियाचे १५व्या वाढदिवसानिमित्त तयारी बाबत''' |- ! style="background-color:#FAFAFA; color:#1C2069; padding-left:2em; padding-top:.5em;" align=left |नमस्कार {{BASEPAGENAME}}, <span class="plainlinks"> मराठी विकिपीडिया उद्या दिनांक ०१.०५.२०१८ रोजी त्याचा १५ वा स्थापनादिवस साजरा करीत आहे. या प्रकल्पामध्ये सक्रिय योगदानकर्ते म्हणून आम्ही आपल्याकडून काही ऐकू इच्छितो. आपली भूमिका आणि मराठी विकिपीडियामध्ये योगदान देण्याबद्दल लिहा. हे ५०-६० शब्दात असणे आवश्यक आहे आणि हे त्या स्थानापासून होऊ शकते जेथून आपण योगदान देणे सुरू केले. लिहिण्यासाठी पान 👉 [[विकिपीडिया:मराठी विकिपीडियाला शुभेच्छा/{{BASEPAGENAME}}]] कृपया, ५-१० मिनिटे खर्च करा आणि याला यशस्वी बनवा. </span> [[File:Wikipedia-logo-mr.png|right|link=:mr:]] <br /> आपल्या [[Special:Contributions/{{ {{{|safesubst:}}}PAGENAME}}|योगदानाबद्दल]] धन्यवाद. <br /> प्रचालक, {{Admin|Tiven2240}} |}</div> --[[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]] '''[[विकिपीडिया:प्रचालक|(A)]]''' ^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} १३:२१, ३० एप्रिल २०१८ (IST) == Translation == Hello! May I ask you for a translation of the code placed on [[meta:User:-XQV-/sandbox|this page]] into {{#language:mr}}? Can you put in under the English version. Thank you very much! :) [[सदस्य:-XQV-|-XQV-]] ([[सदस्य चर्चा:-XQV-|चर्चा]]) ००:३९, १८ जून २०१८ (IST) ::{{साद|-XQV-}} Sorry, I can't. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} ००:४२, १८ जून २०१८ (IST) == आशियाई महिना २०१८ == <div style="border-style:solid; border-color:orange; background-color:#fffdbc; border-width:2px; text-align:left; padding:8px;"> [[चित्र:Wikipedia Asian Month 2018 Banner mr.png|right|500px|frameless]] नमस्कार, [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०१८|विकिपीडिया आशियाई महिना २०१८]] कार्यक्रमाबद्दल स्वारस्य दाखविल्याबद्दल धन्यवाद. कृपया खाली दिलेल्या मार्गदर्शनाचे पालन करा. <div style="border-style:solid; border-color:orange; background-color:#eac8a4; border-width:2px; text-align:left; padding:8px;"> # हा लेख तुम्ही '''स्वतः''' नोव्हेंबर १, २०१८ ०:०० (UTC) आणि नोव्हेंबर ३०, २०१८ २३:५९ (UTC) मध्ये तो मराठी विकिपिडियावर तयार केला पाहिजे. # सदर लेख '''३००० बाईट''' आणि किमान '''३०० शब्दांचा''' असावा. # सदर लेख मध्ये उचित '''संदर्भ''' असावेत व त्याची '''उल्लेखनीयता''' स्पष्ट असावी. # लेख लिहिताना, लेख मशीन भाषांतर '''नसला पाहिजे''' व त्याची '''भाषा शुद्ध''' असली पाहिजे. # सदर लेख मध्ये काही गंभीर '''टॅग नको'''. # लेख म्हणजे निव्वळ '''यादी नसावी'''. # सदर लेख '''ज्ञान देणारा''' आसला पाहिजे. # सदर लेख भारतीय भाषेत लिहिलेला पण '''भारत किव्हा भारतीय विषय सोडून ''' सगळ्या आशियाई देशांवर असावा.</div> आपले योगदान खालील फाऊंटन साधनांमधून सादर करा. (टीप:लेख सदरकरण्यास पुर्वी '''लॉग इन''' करा) <div style="text-align:center;"> {{Clickable button 2|आशियाई महिन्याच्या योगदान सादर करा|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/asian-month-2018-mr|class=mw-ui-progressive}} </div> जर तुमच्याकडे काहीही प्रश्न असतील तर कृपया [[विकिपीडिया चर्चा:विकिपीडिया आशियाई महिना २०१८|चर्चापानावर]] विचारा.</div> --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १२:३२, १० नोव्हेंबर २०१८ (IST) == आशियाई महिना विजेता == नमस्कार संदेश हिवाळे, विकिपीडिया आशियाई महिना स्पर्धेत सहभागी झाल्याबदल आपण सर्वांना धन्यवाद. या स्पर्धेत आपले ४ लेख स्वीकारले गेले आहेत. यामुळे आपल्याला आमच्यातर्फे पोस्टकार्ड देण्यात येत आहे. कृपया [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScoZU2jEj-ndH3fLwhwG0YBc99fPiWZIfBB1UlvqTawqTEsMA/viewform या दुव्यावर] जाऊन आपली माहिती भरावी. आशा आहे की आपण २०१९च्या आशियाई महिन्यात सुद्धा सहभागी व्हाल. धन्यवाद. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०८:४०, २० डिसेंबर २०१८ (IST) आयोजक, आंतरराष्ट्रीय टीमचा सदस्य == विकी लव्हज् वुमन २०१९ == [[File:Wiki Loves Women Logo (mr).png|right|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकी लव्हज् वुमन २०१९|विकी लव्हज् वुमन भारत]]''' ही भारतातील विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. हा आंतरराष्ट्रीय विकी लव्हज् वुमन स्पर्धेचा एक भाग आहे. हे मुख्यत्वे महिला आणि महिला संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक भारतीय समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकी लव्हज् वुमन २०१९|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण पोस्टकार्ड आणि रोमांचक भेटवस्तू आमच्याकडून जिंकू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकी लव्हज् वुमन २०१९/सहभागी|येथे]] आपली नोंदणी करा. आणि [https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/wlwi-2019-mr हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची गरज असेल तर या स्थानिक आयोजक [[सदस्य:संदेश हिवाळे|संदेश हिवाळे]] यांना संपर्क करा. धन्यवाद. --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १९:१७, १४ मार्च २०१९ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=18933692 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == sitenotice == today Found that old sitenotice is displayed at RC.It is time barred. please raise issue with concerned.Thanks :Purge your browser cache and it will be fine. : --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १४:५१, २२ मार्च २०१९ (IST) -- ==रा.सू. गवई, संदर्भ== या लेखातले काही संदर्भ माझ्या हातून चुकून वगळले गेले होते. त्यांपैकी जे सापडले ते परत टाकले होते; एखाददोन राहिले असतील. आपण त्यांपैकी एक टाकल्याचे दिसले, अजून काही वगळले गेले असल्यास कृुपया टाकावेत. तसदीबद्दल माफी असावी. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २१:१३, ३ एप्रिल २०१९ (IST) ::{{साद|ज}} हरकत नाही सर, मी आपली संपादने पाहिली, काही ठिकाणीच मला दुरुस्त्या कराव्या लागतील. गवईंनी अनेक पुस्तके लिहिली आहेत, पण मला त्यांची यादी सापडत नाही, आणि नेमके त्याच विभागात मी विस्तार साचा जोडला होता. लेखाच्या वर विस्तार साचा जोडून तसा काही फायदा होणार नाही. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २१:३८, ३ एप्रिल २०१९ (IST) ==ओं मणिपद्मे हूं== ओं आणि ॐ या अक्षरांचे उच्चार वेगळे आहेत. इंग्रजी लिपीत आणि काही संगणकांवर ॐ लिहिता येत नाही, म्हणूनच ॐ च्या ऐवजी ओं किंवा ओम् हे अक्षर लिहितात, अशी माझी कल्पना आहे. ओं आणि ओम् या शब्दांचेही उच्चार वेगळे आहेत. ज्याअर्थी मणिपद्म हा संस्कृत शब्द आहे त्याअर्थी ॐ सुद्धा संस्कृत असावा. ....पहा : [https://en.wikipedia.org/wiki/Om_mani_padme_hum] [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १७:५२, ६ एप्रिल २०१९ (IST) आणखी उदाहरणे : ञ, ज्ञ, ऌ ही अक्षरे लिहिता येत नाहीत म्हणून त्यांच्याऐवजी अनुक्रमे n, dnya, Li ही अक्षरे लिहितात, म्हणून ते शुद्ध लिखाण होत नाही. स्पोर्ट्‌स लिहिता येत नाही म्हणून लोक स्पोर्ट्स लिहितात, म्हणून स्पोर्ट्स बरोबर होत नाही. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १८:१५, ६ एप्रिल २०१९ (IST) ::{{साद|ज}}, ::ओं/ओम् आणि ॐ हे परस्परांहून भिन्न असतील परंतु ''[[ओं मणिपद्मे हूं]]'' या श्लोकातील "ओं" हा शब्द "ॐ" आहे का? तसेच ॐ हे चिन्ह कोणत्याही विकिपीडियावरील लेखाच्या शीर्षकात वापरले गेले नाही, खुद्द [[ओम]] ([[:en:Om|Om]]) लेखातही नाही.:--[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १८:०८, ६ एप्रिल २०१९ (IST) ---- मी आधीच लिहिले आहे के, केवळ टंकता येत नाही म्हणून लेखात ॐ आढळत नाही. आणि ॐ हे चिन्ह नाही, ते अक्षर आहे. चिन्ह (उदा० स्वस्तिक) हे सर्व लिपीत एकसमानच असते, अक्षर वेगवेगळे. ॐ वेगवेगळ्या लिपीत कसे लिहितात ते [https://www.google.com/search?safe=active&hs=IyU&channel=fs&q=%E0%A5%90+in+different+scripts&tbm=isch&source=univ&client=ubuntu&sa=X&ved=2ahUKEwjvv9Kx2rvhAhU87HMBHSIYD18QsAR6BAgJEAE&biw=1541&bih=802] येथे पहावे. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २०:२३, ६ एप्रिल २०१९ (IST) ::बरोबर. पण ॐ हे "संस्कृत" अक्षर आहे, तर त्याला "मराठी"त ''ओम्'' असे लिहिल्या जाऊ शकत नाही का? कारण आपण मराठी भाषेत संस्कृत शब्द वापरत आहात. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २०:३३, ६ एप्रिल २०१९ (IST) ------ संस्कृत ज्या लिपीत लिहितात त्या लिपीतले ॐ हे अक्षर आहे. ते मराठीसह कोणत्याही लिपीत लिहायला काहीच प्रत्यवाय नाही. ते जगातील अन्य लिपीत कसे लिहावयाचे ते वर सांगितलेच आहे. मराठी भाषेत ५० टक्के शब्द संस्कृत असावेत, ॐ असायला काहीच हरकत नाही. क्‍ष हा क्षचा उच्चार आहे, ज्‍ञ हा ज्ञचा उच्चार आहे, तसाच ओम् हा ॐचा उच्चार आहे. क्षच्या ऐवजी जसे कुणी क्‍ष आणि ज्ञच्या ऐवजी ज्‍ञ लिहीत नाही तसेच ॐच्या ऐवजी ओम् लिहिणे अनुचित आहे.... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २२:०८, १२ एप्रिल २०१९ (IST) :ठिक आहे, सध्याच्या शीर्षकावर काही हरकत नाही. ह्या लेखाचे इतर कोणत्याही भाषेतील विकिपीडियातील शीर्षक ॐ अक्षराने सुरु होत नाही, तर त्या त्या भाषेच्या लिपीने सुरु होते. हिंदी विकितही नाही. म्हणून तुम्हास म्हटले होते. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २२:३४, १२ एप्रिल २०१९ (IST) == सुभेच्छा == १ मे आंतराष्ट्रीय कामगार दिवस व मराठी विकिपीडियाचे १६ वे वाढदिवसाची आपल्याला हार्दिक शुभेच्छा.--[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १८:५६, १ मे २०१९ (IST) ::{{साद|Tiven2240}} धन्यवाद, तुम्हालाही हार्दिक शुभेच्छा. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १९:३१, १ मे २०१९ (IST) --------------------- ==Annihilation of Caste== Annihilation of Caste हा ग्रंथ [[ज.वि. पवार]] यांच्या पुस्तकांच्या यादीतून तूर्त काढून टाकीत आहे. संदर्भ सापडल्यास आपल्याला विचारून परत यादीत टाकेन. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २२:०४, १७ जुलै २०१९ (IST) ::हो, चालेल सर.--[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २३:१३, १७ जुलै २०१९ (IST) == Project Tiger 2.0 == ''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translating it'' <div style="align:center; width:90%%;float:left;font-size:1.2em;margin:0 .2em 0 0;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|2}}||background:#EFEFEF;|}}border:0.5em solid #000000; padding:1em;"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:PT2.0 PromoMotion.webm|right|320px]] Hello, We are glad to inform you that [[m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)|'''Project Tiger 2.0/GLOW''']] is going to start very soon. You know about Project Tiger first iteration where we saw exciting and encouraging participation from different Indian Wikimedia communities. To know about Project Tiger 1.0 please [[m:Supporting Indian Language Wikipedias Program|'''see this page''']] Like project Tiger 1.0, This iteration will have 2 components * Infrastructure support - Supporting Wikimedians from India with internet support for 6 months and providing Chromebooks. Application is open from 25th August 2019 to 14 September 2019. To know more [[m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Support|'''please visit''']] * Article writing contest - A 3-month article writing contest will be conducted for Indian Wikimedians communities. Following community feedback, we noted some community members wanted the process of article list generation to be improved. In this iteration, there will be at least two lists of articles :# Google-generated list, :# Community suggested list. Google generated list will be given to the community members before finalising the final list. On the other hand, the community may create a list by discussing among the community over Village pump, Mailing list and similar discussion channels. Thanks for your attention,<br/> [[m:User:Ananth (CIS-A2K)|Ananth (CIS-A2K)]] ([[m:User talk:Ananth (CIS-A2K)|talk]])<br/> Sent by [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १७:११, २१ ऑगस्ट २०१९ (IST) </div> </div> <!-- सदस्य:Tulsi Bhagat@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/PT1.0&oldid=19314862 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> {{clear}} == विकी मार्गदर्शन == मला आपल्या अनुभवी मार्गदर्शनाची गरज आहे. येथे लिहीण्यास अडचणी येतात त्या बद्दल.. संपर्क कसा करता येईल. [[सदस्य:Mahajandeepakv|Mahajandeepakv]] ([[सदस्य चर्चा:Mahajandeepakv|चर्चा]]) ::{{साद|Mahajandeepakv}}, तुम्हाला कोणत्या अडचणी येतात किंवा तुम्हाला कशाप्रकारची मदत हवी आहे, याबद्दल तुम्ही येथे लिहून सांगू शकता किंवा माझ्या खालील ईमेल पत्त्यावर संपर्क करुन कळवू शकता. ::sandeshhiwale12@gmail.com ::--[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} ११:३०, ५ डिसेंबर २०१९ (IST) == विकी मार्गदर्शन == आपण केलेल्या सुचना माझ्या लेखनातील चुका दुरूस्त करण्यास अत्यंत मोलाच्या ठरत आहेत. त्याबद्दल खुप खुप आभार. मी नव्याने लिहु पहात आहे. त्यामुळे मला आपल्या मार्गदर्शनाची आवश्यकता आहे. मला बऱ्याचवेळा कांही चौकशी करायची असते, अडल्यानंतर काय कराव हे सुचत नाही. त्यासंदर्भात मी विकिपीडीयाकडे तसे इ पत्र ही पाठवले आहे. परंतु अद्याप कोणतेही उत्तर प्राप्त झाले नाही. या संदर्भात आपण माझी मदत करावी ही अपेक्षा आहे. मला संदेश कुठे व कसा पाठवतात हे अजुन जमत नाही. माझी विकिपीडीयावरील लेखन निट समजुन घेऊन लिहिण्याची इच्छा आहे. यासंदर्भात मी काय करावे या विषयी मार्गदर्शन करावे ही विनंती. {{[[सदस्य:संगीता व्यंकटराव मोरे|संगीता व्यंकटराव मोरे]] ([[सदस्य चर्चा:संगीता व्यंकटराव मोरे|चर्चा]]) ०८:२८, ३१ डिसेंबर २०१९ (IST)}} ::{{साद|संगीता व्यंकटराव मोरे}} ::मी मदतीसाठी सदैव तत्पर आहे. काही मदत वा माहिती हवी असल्यास माझ्या चर्चापानावर संदेश टाका अथवा मला 'साद' द्या ''(सुरुवातीलाच तुम्हाला दिलीय त्याप्रमाणे)''. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १८:५१, ३१ डिसेंबर २०१९ (IST) == Sandesh9822 ,तुमचा मोबाईल नंबर हवा == तुमच्याकडून विकीपिडीयामध्ये लिखानासाठी मार्गदर्शन हवे आहे . [[सदस्य:चेतनहिरे|चेतनहिरे]] ([[सदस्य चर्चा:चेतनहिरे|चर्चा]]) १४:५६, १ फेब्रुवारी २०२० (IST) ::{{साद|चेतनहिरे}}, sandeshhiwale12@gmail.com यावर संपर्क करा. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १५:४१, १ फेब्रुवारी २०२० (IST) ==हृ(दय)== तुमच्याकडे कोणते फाँट्स आहेत, ते माहीत नाही, पण बहुतेक फाँट्समध्ये 'ह' नंतर कॅपिटल आर टंकला की हृ उमटतो. बरहा फाँट्समध्ये आणि मनोगतच्या फाँट्समध्ये 'ह'नंतर कॅपिटल आर व नंतर स्माॅल यू ची कळ दाबली की हृ टाईप करता येतो. तुम्ही वापरत असलेल्या फाँट्सचा की-बोर्ड, किंवा असल्यास 'टंकनसाहाय्य' पाहिले तर हृ कसा टंकायचे ते समजू शकेल. नाहीच जमले तर कुठूनतरी हृ उतरवून घेऊन नोट-पॅडमध्ये सेव्ह करायचा आणि जरूर पडेल तेव्हा 'नकल-डकव' करायचा. [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १३:२८, १९ फेब्रुवारी २०२० (IST) ::{{साद|ज}} मी फक्त मोबाईलने संपादने करीत असतो. मात्र मोबाईलच्या फाँट्समध्ये मला हृ कधीही लिहिता आले नाही. सध्या मी हा अक्षर सेव्ह करुन ठेवलेय. हृ आणि ह्र हे एकच आहेत का? ह् + र म्हणजे हृ का?--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १८:०९, १९ फेब्रुवारी २०२० (IST) ==नाही== मराठीत जे अक्षर ऱ्ह असे लिहिले जाते ते हिंदीत आणि संस्कृतमध्ये ह्र (ह्+र) असे लिहितात. हे हिंदी-संस्कृतमध्ये जोडाक्षर आहे, मराठीत जोडाक्षरासारखे दिसले तरी ऱ्ह हे जोडाक्षर नाही! (संस्कृतमध्ये ह्रास-मराठीत ऱ्हास.) ज्याप्रमाणे 'ख' हा, 'क'चा 'ह'कारयुक्त उच्चार आहे, त्याप्रमाणे, 'ऱ्ह' हा, 'र'चा 'ह'कारयुक्त उच्चार आहे. (अशी आणखी अक्षरे - खछठथफफ़, घभझझ़ढभ, व्ह, ह्य, व्य, ऱ्य, ल्ह, इत्यादी. ह्यांच्यापैकी एखादे अक्षर शब्दात आल्यास ते उच्चारताना त्याच्या आधीच्या अक्षरावर आघात होत नाही, म्हणून ही खऱ्या अर्थाने जोडाक्षरे नाहीत.!!) हृ=ह+ऋ. हे 'ह'च्या बाराखडीत 'हहाहिहीहुहू'नंतर येणारे अक्षर आहे. 'ऋ' हा स्वर असल्याने 'हृ' हे कोणत्याच लिपीत जोडाक्षर नाही. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १७:३८, १८ मार्च २०२० (IST) ::वरील महत्त्वाच्या माहितीसाठी धन्यवाद. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १८:०३, १८ मार्च २०२० (IST) ==धन्यवाद== बार्नस्टारची बातमी दिल्याबद्दल शतश: आभार!. हा कितवा स्टार आहे? मी मोजमाप केव्हाच थांबवले आहे. .... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १७:३८, १८ मार्च २०२० (IST) ::नमस्कार {{साद|ज}}, ::तुम्हास अनेक बार्नस्टार्स मिळाले आहेत मात्र मी दिलेला हा पहिलाच बार्नस्टार आहे.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १८:०२, १८ मार्च २०२० (IST) == कारण == आपल्या संपादनाचे कारण? [[सदस्य:Raghavendra ghorpade|Raghavendra ghorpade]] ([[सदस्य चर्चा:Raghavendra ghorpade|चर्चा]]) १२:३७, ४ मे २०२० (IST) {{साद|Raghavendra ghorpade}} कोणते संपादन? दुवा (लिंक) द्यावा.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १४:४६, ४ मे २०२० (IST) स्वारातीम विद्यापीठ [[सदस्य:Raghavendra ghorpade|Raghavendra ghorpade]] ([[सदस्य चर्चा:Raghavendra ghorpade|चर्चा]]) १५:३५, ४ मे २०२० (IST) ::{{साद|Raghavendra ghorpade}} सदरील लेखात मी अनेक संपादने केली आहेत. कोणत्या संपादन बदलाबाबत आपणास हरकत वा प्रश्न आहेत, ते कळवावे. {{t|संदर्भ}} साचे पुन्हा हटवू नये, त्याठिकाणी संदर्भ जोडावेत.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १९:२१, ४ मे २०२० (IST) == कळफलक == मराठी कळफलक योग्य पद्धतीने चालत नाही. एक अक्षर दाबल्यास दुसरेच अर्थहीन शब्द समोर येतात. [[सदस्य:Raghavendra ghorpade|Raghavendra ghorpade]] ([[सदस्य चर्चा:Raghavendra ghorpade|चर्चा]]) १२:४१, ४ मे २०२० (IST) : {{साद|ज|अभय नातू|Tiven2240}} कृपया, Raghavendra ghorpade यांच्या वरील समस्येचे निरसन कसा करता येईल का ते बघावे.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १९:२५, ४ मे २०२० (IST) याचे उदारहण दाखवता आल्यास उपाय शोधता येईल. -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०२:५८, ९ मे २०२० (IST) {{साद|Raghavendra ghorpade}} उदाहरण दाखवावे.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १४:२४, ११ मे २०२० (IST) उदा. "निकटवर्तियांपैकी आहेत. त््य्या". शेवटचा शब्द , दृश्य संपादन करताना 'त्या' टाईप केल्यास 'त््य्या' असे उमटले। [[सदस्य:Raghavendra ghorpade|Raghavendra ghorpade]] ([[सदस्य चर्चा:Raghavendra ghorpade|चर्चा]]) १४:५२, ११ मे २०२० (IST) {{साद|अभय नातू}}--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १४:५५, ११ मे २०२० (IST) == माहितीचौकट == राष्ट्र व राज्य शासनासाठी माहितीचौकट आहे काय? असल्यास त्याचे नाव काय? [[सदस्य:Raghavendra ghorpade|Raghavendra ghorpade]] ([[सदस्य चर्चा:Raghavendra ghorpade|चर्चा]]) १०:०१, १२ मे २०२० (IST) ::{{ping|Raghavendra ghorpade}} नेमके कोणत्या लेखांसाठी माहितीचौकट हवी आहे, त्यांची काही नावे द्या.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १३:१८, १२ मे २०२० (IST) महाराष्ट्र शासन [[सदस्य:Raghavendra ghorpade|Raghavendra ghorpade]] ([[सदस्य चर्चा:Raghavendra ghorpade|चर्चा]]) १५:००, १२ मे २०२० (IST) == अभिनेते == चित्रपट अभिनेते. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) ०९:४७, ८ जून २०२० (IST) ______ स्त्री-पुरुष, हिदू-अहिंदू, लेखक-लेखिका, अभिनेते-अभिनेत्री हा भेदभाव विकीवर नसावा. वर्गीकरण करताना 'लेखक', 'अभिनेते' असेच करावे., असे माझे मत आहे.... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १०:५६, १० जून २०२० (IST) {{साद|ज}} महिलांसाठी स्वतंत्र वर्ग असण्यावर माझी हरकत नाही. पण जर स्त्री-पुरुषांना एकाच वर्गात समाविष्ठ करायचे असेल तर आपल्याला तसे सर्वसमावेशक वर्गही बनवावे लागतील, जसे "वर्ग:मराठी अभिनेते व अभिनेत्री". --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १४:१८, १० जून २०२० (IST) == शांतिस्वरुप == अर्थात शांतिस्वरूप. मूळ संंस्कृत शब्द शांति. त्यामुळे शांतिदूत, शातिस्वरूप, शांतिसागर हे योग्य लिखाण. शांतिस्वरूपातला 'ती' दीर्घ उच्चारून पहावा, चुकल्यासारखे वाटेल. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २०:४४, १४ जून २०२० (IST) :{{साद|ज}}, मी आधीच शांतिस्वरूप हेच बरोबर असल्याचे समजून लेख शीर्षक हटवले होते, आपण अधिक माहिती दिल्याबद्दल धन्यवाद. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २०:५८, १४ जून २०२० (IST) == बाबासाहेब आंबेडकर == आंबेडकर लेखात इतक्या चुका आहेत, की त्यातील सुधारणा फक्त * चिन्ह असलेल्या मजकुरापर्यंत मर्यादित ठेवता येणार नाहेीत ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १३:१०, २४ जून २०२० (IST). ::नमस्कार {{साद|ज}}, मी आपणास [[बाबासाहेब आंबेडकर]] नव्हे तर [[सदस्य:Sandesh9822/धूळपाटी/डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] या लेखात संपादने करण्याविषयी बोलत आहे. हा धूळपाटीवरील लेखाचा मजकूर नंतर मुख्य लेख [[बाबासाहेब आंबेडकर]] मध्ये टाकला जाईल. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १३:१७, २४ जून २०२० (IST) == Project Tiger 2.0 - Feedback from writing contest participants (editors) and Hardware support recipients == <div style="border:8px red ridge;padding:6px;> [[File:Emoji_u1f42f.svg|right|100px|tiger face]] Dear Wikimedians, We hope this message finds you well. We sincerely thank you for your participation in Project Tiger 2.0 and we want to inform you that almost all the processes such as prize distribution etc related to the contest have been completed now. As we indicated earlier, because of the ongoing pandemic, we were unsure and currently cannot conduct the on-ground community Project Tiger workshop. We are at the last phase of this Project Tiger 2.0 and as a part of the online community consultation, we request you to spend some time to share your valuable feedback on the Project Tiger 2.0 writing contest. Please '''fill this [https://docs.google.com/forms/d/1ztyYBQc0UvmGDBhCx88QLS3F_Fmal2d7MuJsiMscluY/viewform form]''' to share your feedback, suggestions or concerns so that we can improve the program further. '''Note: If you want to answer any of the descriptive questions in your native language, please feel free to do so.''' Thank you. [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:३५, ११ जून २०२० (IST) <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/list-1/PT2.0_Participants&oldid=20161046 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> </div> == Help us make Wikipedia better by participating in upcoming research activities == Dear {{ping|user:Sandesh9822}}, Thank you for your important contributions to Wikipedia! Help us make Wikipedia better for you and your Wikipedia by participating in upcoming research activities. To learn more about this opportunity, [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_2i2sbUVQ4RcH7Bb answer a few quick questions] and we’ll contact eligible participants to schedule a session time. Thanks, and have a great day! [[सदस्य:BGerdemann (WMF)|BGerdemann (WMF)]] ([[सदस्य चर्चा:BGerdemann (WMF)|चर्चा]]) ००:५९, २७ जून २०२० (IST) This survey will be conducted via a third-party service, which may subject it to additional terms. For more information about privacy and data-handling, see the [https://drive.google.com/file/d/1ck7A3qq9Lz3lEjHoq4PYO-JJ8c7G6VVW/view survey privacy statement]. ::filled the form.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} ११:५४, २९ जून २०२० (IST) == बाळ ठाकरे == [[बाळ ठाकरे]] या लेखात काही नवीन बदल झाले आहेत. कृपया तपासा --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २३:३९, २८ जून २०२० (IST) ::{{साद|Tiven2240}}, या लेखावर उलट सुलट संपादने झाली आहेत, आणि मी ती परतवली आहेत. तथापि लेखात काही बदल करावे लागणार आहे, जे मी लवकरच करील.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} ०९:५०, २९ जून २०२० (IST) :::धन्यवाद --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ११:३६, २९ जून २०२० (IST) ::::{{साद|Tiven2240}} {{झाले}} --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १२:५७, २९ जून २०२० (IST) == संदर्भ, प्रश्न व स्पष्टीकरण == नमस्कार, मी आत्ताच धूळपाटीवरील बाबासाहेब आंबेडकर लेखातील ''हिंदू कोड बिल'' या उताऱ्यात काही ठिकाणी संदर्भ देण्याचे तसेच इतर काही ठिकाणी स्पष्टीकरण देण्याचे सुचविले आहे. याशिवाय एक-दोन प्रश्नही आहेत. हे सर्व हा उतारा अधिकाधिक वाचनीय होउन स्पष्ट व्हावा व वादास कमीतकमी वाव मिळावा यासाठी आहे हे विशेष नमूद करू इच्छितो. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:०१, १ जुलै २०२० (IST) ::{{साद|अभय नातू}} नमस्कार, ::''हिंदू कोड बिल'' या उताऱ्यात आवश्यक त्या ठिकाणी संदर्भ जोडले तसेच इतर काही ठिकाणी स्पष्टीकरण सुद्धा दिले आहे. ::धूळपाटी लेखावरील "राजकीय कार्य" (सुधारीत) व "बुद्ध जयंतीचे प्रणेचे" हे पडताळणी झालेले उतारे मुख्य लेखात हलवावे, ही विनंती. ::--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २०:३८, १ जुलै २०२० (IST) ------ ==जीडीपी== 'स्थूल देशांतर्गत उत्पादन' व 'स्थूल देशांतर्गत उत्पाद' हे हिंदी शब्द आहेत, मराठी नाहीत. हिंदीत आमदाराला विधायक म्हणतात; नगरसेवकाला पार्षद म्हणतात, अर्थमंत्र्याला वित्तमंत्री म्हणतात, उत्पादनाला उत्पाद.. त्यामुळे जीडीपीला सकल राष्ट्रीय उत्पादन म्हणायच्या ऐवजी स्थूल देशांतर्गत उत्पाद म्हटल्यास फारसे आश्चर्य नाही.,,, [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २१:३७, ६ जुलै २०२० (IST) मराठीत 'Gross Profit'ला ढोबळ नफा आणि 'Net Profit'ला निव्वळ नफा म्हणतात. हिंदीत ळ नसल्याने हे शब्द हिंदीत वापरताच येणार नाहीत. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २१:५१, ६ जुलै २०२० (IST) == बाबासाहेब आंबेडकर == बाबासाहेब आंबेडकर लेखात अजूनही शुद्धलेखनाच्या भरपूर चुका आहेत, त्या कश्या दुरुस्त करायच्या? लेख तर कुलूपबंद केला आहे. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १९:१२, ११ जुलै २०२० (IST) ::{{साद|ज}} [[सदस्य:Sandesh9822/धूळपाटी/डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] येथेच आपल्याला शुद्धलेखन करायचे आहे, त्यानंतर येथील सुधारीत मजकूर प्रचालक अभय नातू बाबासाहेब आंबेडकर लेखात हलवतील (कारण तेथे केवळ प्रचालकांनाच परवानगी आहे). [[सदस्य:Sandesh9822/धूळपाटी/डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] लेखात आपण शुद्धलेखन सुचवू नका तर प्रत्यक्ष ते बदल करा. असे शुद्धलेखन पूर्ण झालेले विभाग नंतर आपण नातूंच्या मदतीने मुख्य लेखात हलवू. या धूळपाटीवरील संपूर्ण शुद्धलेखन व विकिकरणीय मजकूर मुख्य लेखात (बाबासाहेब आंबेडकर) हलवल्यानंतर तो कुलूपबंद असणार नाही (म्हणजे सर्वांसाठी खुला असेल).--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १२:२२, १२ जुलै २०२० (IST) == कडूबाई! == 'रुसूबाई रुसू', 'दगडूबुवा', 'सुसरीबाई', 'मरीआई'प्रमाणेच, कडूबाईमधील डू दीर्घ. ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १०:४१, १४ ऑगस्ट २०२० (IST). ::धन्यवाद सर.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १०:४७, १४ ऑगस्ट २०२० (IST) == आपण संपादित केलेला "संभाजी ब्रिगेड" हा लेख मला संपादित करायचा आहे कृपया unprotect करा == आपण संपादित केलेला "संभाजी ब्रिगेड" हा लेख मला संपादित करायचा आहे कृपया unprotect करा [[सदस्य:Dnyaneshwarpatilll|Dnyaneshwarpatilll]] ([[सदस्य चर्चा:Dnyaneshwarpatilll|चर्चा]]) १८:२४, १४ ऑगस्ट २०२० (IST) ::{{साद|Dnyaneshwarpatilll}} नमस्कार, आपण येथे विकिपीडियावर नव्यानेच दाखल झाला आहात, शिवाय आपण एकमेव संपादन माझ्या चर्चापानावर केलेय. तुम्ही इतर लेखांवर १०-१५ संपादने पूर्ण केली तर संभाजी ब्रिगेड लेख लॉकमुक्त होईल व तुम्ही त्यात योगदान देऊ शकाल. परंतु त्या लेखात संपादने करताना आधीच्या सदस्यांनी केलेल्या चूकांची पुनरावृक्ती व्हायला नको, याची काळजी घ्यावी, म्हणजे संदर्भ जोडलेले मजकूर हटवू नये. आणि तुम्ही लेखात नवीन मजकूर जोडताना त्याला संदर्भही जोडावेत. हे सारं यासाठी सांगितले की पूर्वी अनुचित बदल केलेल्या सदस्याला विकिपीडिया बद्दल माहिती नव्हती म्हणून त्याने सोशल मिडियावर माझ्याबद्दल चूकीची माहिती पसरवली होती. गैरसमज नसावा, धन्यवाद.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २३:०४, १४ ऑगस्ट २०२० (IST) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ००:२३, २६ सप्टेंबर २०२० (IST) <!-- सदस्य:Samuel (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ==विकिपीडिया आशियाई महिना २०२०== नमस्कार Sandesh, तुम्हाला विकिपीडिया आशियाई महिना २०२० स्पर्धेत भाग घ्यायला आवडत असेल तर कृपया खालील दुव्यावर नाव नोंदवा. <br /> https://mr.wikipedia.org/wiki/विकिपीडिया:विकिपीडिया_आशियाई_महिना_२०२० <br /> [[सदस्य:Vikrantkorde|विक्रांत कोरडे]] ([[सदस्य चर्चा:Vikrantkorde|चर्चा]]) ०१:२२, ४ नोव्हेंबर २०२० (IST) == Request == Please correct the mistakes of [[मामुनुल हक]]. Thanks. [[सदस्य:Owais Al Qarni|Owais Al Qarni]] ([[सदस्य चर्चा:Owais Al Qarni|चर्चा]]) २१:५५, १५ डिसेंबर २०२० (IST) ::{{साद|Owais Al Qarni}} {{Done}} २३:३२, १५ डिसेंबर २०२० (IST) ::: Still he is popular. Please correct the tense. thanks. “ते नास्तिक, धर्मनिरपेक्षतावादी, इस्लामीविरोधी यांचे टीकाकार होते आणि या संदर्भातील चळवळीचे नेतृत्व केल्याबद्दल त्यांना अटक करण्यात आली.” [[सदस्य:Owais Al Qarni|Owais Al Qarni]] ([[सदस्य चर्चा:Owais Al Qarni|चर्चा]]) ०७:५३, १६ डिसेंबर २०२० (IST) ::::Give me this sentence in English. And I've sent a msg in your talkpage, reply it. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १०:११, १६ डिसेंबर २०२० (IST) -------------------------------- संस्कृतमध्ये वसुबंधु; मराठीत वसुबंधू. ..... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २०:०९, २१ डिसेंबर २०२० (IST) == सदस्याचे योगदान साचा == नमस्कार संदेश दादा , आपला विकिपीडिया वर सदस्य योगदानाचा साचा उपलब्द आहे का ? उदाहरणार्थ हे पहा - <ref> https://en.wikipedia.org/wiki/Template:User_mainspace_edits </ref> [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १९:२३, ५ जानेवारी २०२१ (IST) :: {{साद|Rockpeterson}} नमस्कार, [https://mr.wikipedia.org/s/11jw येथे] काही मोठी संपादने असणाऱ्या सदस्यांची वर्गवारी आहे; या वर्गांतील सदस्यांच्या सदस्यपानांवर गेले तर तेथे वापरलेल्या साच्यांची रचना तुम्हाला पाहता येईल. तुम्ही दिलेल्या इंग्लिश विकिपीडियाच्या दुव्याप्रमाणे विविध सदस्य साच्यांचा उल्लेख एकाच साचावर असणे असा साचा मराठी विकिपीडियावर आहे की नाही मला माहिती नाही, कदाचित याचे समाधानकारक उत्तर {{साद|सुबोध कुलकर्णी|अभय नातू|Tiven2240}} हे देऊ शकतील. कृपया माहिती द्यावी. धन्यवाद. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १९:४२, ५ जानेवारी २०२१ (IST) ::हा साचा मराठी विकिपीडियावर नाही परंतु हे पहावे [[सदस्य:अभय नातू/सदस्यचौकट]] -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०४:३१, ६ जानेवारी २०२१ (IST) ::: {{साद|अभय नातू}} नमस्कार अभय, जर साचे नसतील तर मी ते बनवायला सुरवात करू शकतो का ?, उदाहरणार्थ १००+ योगदान पूर्ण , ५००+ योगदान पूर्ण आणि इतर टेम्पलेट्स . हे साचेअश्या सदस्यांना उपयोगी होतील जयाचें योगदान कमी आहे [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १५:२७, ६ जानेवारी २०२१ (IST) == Wikimedia Wikimeet India 2021 Program Schedule: You are invited 🙏 == [[File:WMWMI logo 2.svg|right|150px]] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hello {{BASEPAGENAME}}, Hope this message finds you well. [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021|Wikimedia Wikimeet India 2021]] will take place from '''19 to 21 February 2021 (Friday to Sunday)'''. Here is some quick important information: * A tentative schedule of the program is published and you may see it [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Program|here]]. There are sessions on different topics such as Wikimedia Strategy, Growth, Technical, etc. You might be interested to have a look at the schedule. * The program will take place on Zoom and the sessions will be recorded. * If you have not registered as a participant yet, please register yourself to get an invitation, The last date to register is '''16 February 2021'''. * Kindly share this information with your friends who might like to attend the sessions. Schedule : '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Program|Wikimeet program schedule]]'''. Please register '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Registration|here]]'''. Thanks<br/> On behalf of Wikimedia Wikimeet India 2021 Team </div> <!-- सदस्य:Jayantanth@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Wikimeet_India_2021/list/active&oldid=21060878 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ==मालविकाग्निमित्रम्== मालविकाग्निमित्रम्. ...[[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) २०:०२, १० फेब्रुवारी २०२१ (IST) ::ठीक.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २०:१४, १० फेब्रुवारी २०२१ (IST) ------- विकीवरच काय पण इतरत्र कुठेही कुठलाही जातवादी उल्लेख असू नये या मताचा मी आहे. तसे उल्लेख करत राहिलो तर जातिअंताच्या चळवळीचे काय भविष्य असेल? ... [[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १८:१७, १६ फेब्रुवारी २०२१ (IST) ---------------- बार्नस्टार आवडला. धन्यवाद ....[[सदस्य:ज|ज]] ([[सदस्य चर्चा:ज|चर्चा]]) १६:३०, ६ मार्च २०२१ (IST) == Wikimedia Foundation Community Board seats: Call for feedback meeting == The Wikimedia Foundation Board of Trustees is organizing a [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats/Ranked voting system|call for feedback about community selection processes]] between February 1 and March 14. While the Wikimedia Foundation and the movement have grown about five times in the past ten years, the Board’s structure and processes have remained basically the same. As the Board is designed today, we have a problem of capacity, performance, and lack of representation of the movement’s diversity. Direct elections tend to favor candidates from the leading language communities, regardless of how relevant their skills and experience might be in serving as a Board member, or contributing to the ability of the Board to perform its specific responsibilities. It is also a fact that the current processes have favored volunteers from North America and Western Europe. As a matter of fact, there had only been one member who served on the Board, from South Asia, in more than fifteen years of history. In the upcoming months, we need to renew three community seats and appoint three more community members in the new seats. This call for feedback is to see what processes can we all collaboratively design to promote and choose candidates that represent our movement and are prepared with the experience, skills, and insight to perform as trustees? In this regard, it would be good to have a community discussion to discuss the proposed ideas and share our thoughts, give feedback and contribute to the process. To discuss this, you are invited to a community meeting that is being organized on March 12 from 8 pm to 10 pm, and the meeting link to join is https://meet.google.com/umc-attq-kdt. You can add this meeting to your Google Calendar by [https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=MDNqcjRwaWxtZThnMXBodjJkYzZvam9sdXQga2N2ZWxhZ2EtY3RyQHdpa2ltZWRpYS5vcmc&tmsrc=kcvelaga-ctr%40wikimedia.org clicking here]. Please ping me if you have any questions. Thank you. --[[User:KCVelaga (WMF)]], १६:००, ८ मार्च २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21198421 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == गौतम बुद्धांचे शिष्य == [[गौतम बुद्धांचे शिष्य]] एक नवीन पान करता येईल का! :[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १४:२७, २ जून २०२१ (IST) ::होय, यावर लेख तयार करता येऊ शकतो. [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Ten_Principal_Disciples Ten_Principal_Disciples] हा सुद्धा एक इंग्रजी लेख उपलब्ध आहे. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १५:२६, २ जून २०२१ (IST) == अविश्रांत योगदान == [[चित्र:Tireless Contributor Barnstar.gif|150px]] संदेशजी, आपण आज दिनांक ४ जून, २०२१ रोजी मराठी विकिपीडियावर ३३,३३३ संपादनांचा टप्पा पार पाडलात, त्या बद्दल आपले मनपूर्वक अभिनंदन ...! आपण मराठी भाषेतील अनेक लेखात सुधारणा करून त्यात भर घालत आहात. आपल्या या योगदानाबद्दल अविश्रांत बार्नस्टार . आपल्या पुढील संपादनास शुभेच्छा! ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) ०६:३६, ४ जून २०२१ (IST) ::{{साद|Goresm}} धन्यवाद. हा अविश्रांत बार्नस्टार पुढील योगदानासाठी नक्कीच माझा उत्साह वाढवेल. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १६:२६, ४ जून २०२१ (IST) == [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities == Hello, As you may already know, the [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF elections candidate/2021/candidates gallery|20 candidates for the 2021 election]]. An <u>event for community members to know and interact with the candidates</u> is being organized. During the event, the candidates will briefly introduce themselves and then answer questions from community members. The event details are as follows: *Date: 31 July 2021 (Saturday) *Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1627727412 check in your local time] :*Bangladesh: 4:30 pm to 7:00 pm :*India & Sri Lanka: 4:00 pm to 6:30 pm :*Nepal: 4:15 pm to 6:45 pm :*Pakistan & Maldives: 3:30 pm to 6:00 pm * Live interpretation is being provided in Hindi. *'''Please register using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSflJge3dFia9ejDG57OOwAHDq9yqnTdVD0HWEsRBhS4PrLGIg/viewform?usp=sf_link this form] For more details, please visit the event page at [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP|Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]]. Hope that you are able to join us, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], १२:०४, २३ जुलै २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21774789 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == विकिमीडिया फाउंडेशन 2021 बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजच्या निवडणुकीत आठवणीने मतदान करा == नमस्कार {{PAGENAME}}, आपण विकिमीडिया फाउंडेशन 2021 बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजच्या निवडणुकीत मतदान करण्यास पात्र असल्याने आपल्याला हा मेल मिळाला आहे. निवडणूक 18 ऑगस्ट, 2021 रोजी सुरू झाली आणि 31 ऑगस्ट, 2021 रोजी संपेल. विकिमीडिया फाउंडेशन मराठी विकिपीडियासारख्या प्रकल्पांचे संचालन करते आणि त्याचे नेतृत्व बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजद्वारे केले जाते. हा बोर्ड ही विकिमीडिया फाउंडेशनची निर्णय घेणारी संस्था आहे. [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Overview|बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजबद्दल अधिक जाणून घ्या]]. या वर्षी सामूहिक मतदानाद्वारे चार पदांसाठी निवडणूक होणार आहे. या पदांसाठी जगभरातून एकोणीस उमेदवार निवडणूक लढवत आहेत. [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|2021च्या बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजविषयी अधिक जाणून घ्या]] समूहांच्या सुमारे 70,000 सदस्यांना मतदान करण्यास निमंत्रित करण्यात आले आहे. त्यात आपणही आहात! मतदान फक्त 31 ऑगस्ट रोजी 23:59 UTC (जागतिक प्रमाणवेळ) पर्यंतच सुरू राहील. * [[:mr:विशेष:सुरक्षीतकौल/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2021|'''मराठी विकिपीडियाच्या सेक्युअरपोलवर जाऊन मतदान करा''']]. आपण याआधीच मतदान केले असल्यास, मतदान केल्याबद्दल आभार. कृपया हा मेल दुर्लक्षित करा. लोक त्यांची कितीही खाती असली, तरी फक्त एकदाच मतदान करू शकतात. [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|या निवडणुकीविषयी अधिक माहिती वाचा]]. धन्यवाद, [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १८:०३, २५ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21933963 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == ''Request for information (WLWSA Newsletter #1)'' == <div style="line-height: 1.2;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; border:2px solid #808080; border-radius:4px;"> <div style="background-color:#FAC1D4; padding:10px"><span style="font-size:200%;">'''Wiki Loves Women South Asia 2021'''</span><br>'''September 1 - September 30, 2021'''<span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Wiki Loves Women South Asia 2021|<span style="font-size:10px;color:red">''view details!''</span>]]</span></div> <div style="background-color:#FFE7EF; padding:10px">[[File:Wiki Loves Women South Asia.svg|right|frameless]] Thank you for organizing the Wiki Loves Women South Asia 2021 edition locally in your community. For the convenience of communication and coordination, the information of the organizers/judges is being collected through a '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfSK5ghcadlCwKS7WylYbMSUtMHa0jT9H09vA7kqaCEzcUUZA/viewform?usp=sf_link ''Google form'']''', we request you to fill it out. <span style="color: grey;font-size:10px;">''This message has been sent to you because you are listed as a local organizer/judge in Metawiki. If you have changed your decision to remain as an organizer/judge, update [[m:Wiki Loves Women South Asia 2021/Participating Communities|the list]].''</span> ''Regards,''<br>[[m:Wiki Loves Women South Asia 2021|'''''Wiki Loves Women Team''''']] १७:१३, ३१ ऑगस्ट २०२१ (IST) </div></div> == विकी लव्हज् वुमन २०२१ == [[File:Wiki Loves Women South Asia-mr.png|right|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१|विकी लव्हज् वुमन दक्षिण आशिया]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. हा आंतरराष्ट्रीय विकी लव्हज् वुमन स्पर्धेचा एक भाग आहे. हे मुख्यत्वे महिला आणि महिला संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे. आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण '''पोस्टकार्ड, बार्नस्टार, तसेच $१२ USD ते $२५० USD पर्यंतचे बक्षीस''' आमच्याकडून जिंकू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१/ नोंदणी|येथे]] आपली नोंदणी करा. आणि [https://fountain.toolforge.org/editathons/wlwsa2021-mr हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची आवश्यकता असेल तर स्थानिक आयोजक [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]] किंवा [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] यांना संपर्क करावा. धन्यवाद. --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ११:००, १६ सप्टेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22025036 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == ''WLWSA-2021 Newsletter #6 (Request to provide information)'' == <div style="background-color:#FAC1D4; padding:10px"> <span style="font-size:200%;">'''Wiki Loves Women South Asia 2021'''</span> <br/>'''September 1 - September 30, 2021''' <span style="font-size:120%; float:right;">[[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|<span style="font-size:10px;color:red">''view details!''</span>]]</span> </div> <div style="background-color:#FFE7EF; padding:10px; font-size:1.1em;">[[File:Wiki_Loves_Women_South_Asia.svg|right|frameless]]Thank you for participating in the Wiki Loves Women South Asia 2021 contest. Please fill out <span class="plainlinks">[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc7asgxGgxH_6Y_Aqy9WnrfXlsiU9fLUV_sF7dL5OyjkDQ3Aw/viewform?usp=sf_link '''this form''']</span> and help us to complete the next steps including awarding prizes and certificates. <small>If you have any questions, feel free to reach out the organizing team via emailing [[metawiki:Special:EmailUser/Hirok_Raja|@here]] or discuss on [[metawiki:Talk:Wiki Loves Women South Asia 2021|the Meta-wiki talk page]]</small> ''Regards,'' <br/>[[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|'''''Wiki Loves Women Team''''']] <br/>१२:४२, १७ नोव्हेंबर २०२१ (IST) <!-- sent by [[User:Hirok Raja|Hirok Raja]] --> </div> :: Done.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १५:०६, १७ नोव्हेंबर २०२१ (IST) == Invitation to organize Feminism and Folklore 2022 == Dear {{PAGENAME}}, You are humbly invited to organize '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles based on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. Users can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]]. Organizers can sign up their local community using [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|Sign up page]] and create a local contest page as [[:en:Wikipedia:Feminism and Folklore 2022|one on English Wikipedia]]. You can also support us in translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance. Looking forward for your immense coordination. Thank you. '''Feminism and Folklore Team''', [[User:Tiven2240|Tiven2240]] १०:४७, ११ जानेवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22573505 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२ == प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|विकी लव्हस फॉल्कलोर]] ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल. ही स्पर्धा आज २ फेब्रुवारी २०२२ रोजी सुरू झाली असून ३१ मार्च २०२२ रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा. कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२#नियम|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2022 हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. --[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ११:०१, ३ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22748073 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Congrats for organizing Feminism and Folklore 2022 now whats next ? == Dear Organizers, Congratulations on successfully organizing [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] on your local Wikipedia language. Here are few things that you need to look around during the contest.Make sure that all submissions follow the set of rules as mentioned below and are related to the theme of the project. #The expanded or new article should have a minimum 3000 bytes or 300 words. #The article should not be purely machine translated. #The article should be expanded or created between 1 February and 31 March. #The article should be within theme feminism or folklore.Articles will be accepted if it either belongs to Folklore or Feminism. #No copyright violations and must have proper reference as per Wikipedia notability guidelines. Please refer to the set of rules and guidelines [[:m:Feminism and Folklore 2022|from here]]. During the contest if you face any issue or have queries regarding the project please feel free to reach out on [[:m:Feminism and Folklore 2022/Contact Us|Contact Us]] page. Feminism and Folklore team will be assisting you throughout the contest duration. We thank you for your numerous efforts which you have put in for making this project successful. Best wishes [[User:Rockpeterson|Rockpeterson]] [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ११:२२, १२ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=22820293 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १९:५८, २६ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2022 has ended, What's Next? == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|350px]] Dear {{PAGENAME}}, '''[[m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competition has ended. We thank you for organizing it on your local Wikipedia and help in document folk cultures and women in folklore in different regions of the world on Wikipedia. What's next? # Please complete the jury on or before 25th April 2022. # Email us on [mailto:wikilovesfolklore@gmail.com wikilovesfolklore@gmail.com] the Wiki usernames of top three users with most accepted articles in local contest. # You can also put the names of the winners on your local project page. # We will be contacting the winners in phased manner for distribution of prizes. Feel free to contact us via mail or [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talkpage]] if you need any help, clarification or assistance. [[File:Feminism and Folklore.webm|frameless|right|300px]] Thanks and regards '''International Team'''<br /> '''Feminism and Folklore''' </div> --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २१:४९, ६ एप्रिल २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf1&oldid=23111012 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> :Gentle reminder, --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १६:५६, १६ मे २०२२ (IST) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the articles [[:en:Science and technology in Azerbaijan]] and [[:en:Baku Museum of Modern Art]] in Marathi Wikipedia? They do not need to be long. Yours sincerely, [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) २३:४८, २९ मे २०२२ (IST) :Hello. :I withdraw the request because [[सदस्य:Khirid Harshad]] has created both articles [[अझरबैजानमधील विज्ञान आणि तंत्रज्ञान]] and [[बाकू म्युझियम ऑफ मॉडर्न आर्ट]]. :Yours sincerely, [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) १८:०१, ३० मे २०२२ (IST) == Thanks for organizing Feminism and Folklore == Dear Organiser/Jury Thank you so much for your enormous contribution during the [[:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] writing competition. We appreciate your time and efforts throughout the competition to bridge cultural and gender gap on Wikipedia. We are sending you a special postcard as a token of our appreciation and gratitude. Please fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeZ5eNggLMULDNupu4LFuTIcDmEyCIRh0QLhElkhkZvAmg0wQ/viewform this form] by July 20th 2022 to receive a postcard from us. We look forward to seeing you in 2023 next year. Stay safe! Gaurav Gaikwad. International Team Feminism and Folklore [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १९:२०, १० जुलै २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf1&oldid=23501899 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ==संजय सुशील भोसले== [[सदस्य:Sandesh9822]] साहेब [[संजय सुशील भोसले]] यांचा आर्टिकल तयार करण्याकरिता आपली मदत हवी. [[संजय सुशील भोसले]] हे समाजसेवक, व्यापारी व राजनेता आहेत. २०१९ च्या लोकसभा निवडणुकीमध्ये हे मुंबई मधून उमेदवार होते. [[विशेष:योगदान/103.105.229.139|103.105.229.139]] २३:५६, २ ऑगस्ट २०२२ (IST) साहेब संजय सुशील भोसले यांचा आर्टिकल तयार करण्याकरिता आपली मदत हवी. संजय सुशील भोसले हे समाजसेवक, व्यापारी व राजनेता आहेत. २०१९ च्या लोकसभा निवडणुकीमध्ये हे मुंबई मधून उमेदवार होते. [[सदस्य:Sumedhdmankar|Sumedhdmankar]] ([[सदस्य चर्चा:Sumedhdmankar|चर्चा]]) ००:०१, ३ ऑगस्ट २०२२ (IST) [[सदस्य:Sumedhdmankar|Sumedhdmankar]] ([[सदस्य चर्चा:Sumedhdmankar|चर्चा]]) ००:०१, ३ ऑगस्ट २०२२ (IST) ::{{साद|Sumedhdmankar}} नमस्कार, सदर लेखात बऱ्यापैकी मजकूर दिसत आहे. मी या लेखात काही किरकोळ सुधारणा केल्यात. लेखात ओळीच्या शेवटी संदर्भ देणे अभिप्रेत असते, स्वतंत्र 'संदर्भ' विभाग बनून त्यात संदर्भ ठेवू नये. कृपया लेखामध्ये अजून संदर्भ जोडावे. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १५:२०, ३ ऑगस्ट २०२२ (IST) ==अभिनंदन== प्रचालकपद मिळाल्याबाबत अभिनंदन. काही अडचण आल्यास मला किंवा अभय नातूंना निःसंकोचपणे संपर्क करा :-) अजून एक म्हणजे, मी केलेला विरोध हा वैयक्तिक स्तरावरचा नव्हता, तर तात्विक स्तरावरचा होता. सहा महिन्यानंतर तुम्हाला पाठिंबा द्यायला मला आनंद होईल. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १४:३६, ३ नोव्हेंबर २०२२ (IST) :: धन्यवाद :-) , कुठे आवश्यकता भासल्यास किंवा काही समस्या उद्भवल्यास नक्कीच तुम्हाला संपर्क करेल. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १४:५६, ३ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२ == [[चित्र:Wikipedia Asian Month 2022 Banner mr.svg|right|400px|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२|विकिपीडिया आशियाई महिना ]]''' हे विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेले एक वार्षिक अभियान आहे. हे अभियान मुख्यत्वे आशिया खंडातील देश आणि तेथील संस्कृती संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतलेला आहे. आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले अमूल्य योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण '''विकिपीडिया आशियाई दूत घोषित होऊ शकता तसेच डिजीटल बार्नस्टार''' देखील प्राप्त करू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२/सहभागी|येथे]] आपली नोंदणी करा आणि [https://fountain.toolforge.org/editathons/wam-mr-2022 हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची आवश्यकता असेल तर स्थानिक आयोजक [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]], [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] किंवा [[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे ]] यांना संपर्क करावा. धन्यवाद. '''आयोजक विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२''' :<small>हा संदेश [[विकिपीडिया:स्वागत आणि साहाय्य चमू|विकिपीडिया मदत चमू]] करिता [[विकिपीडिया:एकगठ्ठा संदेश प्रणाली]] सुविधा वापरून [[विपी:प्रचालक|मराठी विकिपीडिया प्रचालकांमार्फत]] पाठविला गेला असण्याची संभावना आहे.</small> <!-- सदस्य:Tiven2240@mrwiki ने https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:Tiven2240/test&oldid=2192714 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023: Program submissions and Scholarships form are now open == Dear Wikimedian, We are really glad to inform you that '''[[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]''' has been successfully funded and it will take place from 3 to 5 March 2023. The theme of the conference will be '''Strengthening the Bonds'''. We also have exciting updates about the Program and Scholarships. The applications for scholarships and program submissions are already open! You can find the form for scholarship '''[[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|here]]''' and for program you can go '''[[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|here]]'''. For more information and regular updates please visit the Conference [[:m:WikiConference India 2023|Meta page]]. If you have something in mind you can write on [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. ‘‘‘Note’’’: Scholarship form and the Program submissions will be open from '''11 November 2022, 00:00 IST''' and the last date to submit is '''27 November 2022, 23:59 IST'''. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १६:५५, १६ नोव्हेंबर २०२२ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24082246 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023: Help us organize! == Dear Wikimedian, You may already know that the third iteration of [[:m:WikiConference_India_2023|WikiConference India]] is happening in March 2023. We have recently opened [[:m:WikiConference_India_2023/Scholarships|scholarship applications]] and [[:m:WikiConference_India_2023/Program_Submissions|session submissions for the program]]. As it is a huge conference, we will definitely need help with organizing. As you have been significantly involved in contributing to Wikimedia projects related to Indic languages, we wanted to reach out to you and see if you are interested in helping us. We have different teams that might interest you, such as communications, scholarships, programs, event management etc. If you are interested, please fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdN7EpOETVPQJ6IG6OX_fTUwilh7MKKVX75DZs6Oj6SgbP9yA/viewform?usp=sf_link this form]. Let us know if you have any questions on the [[:m:Talk: WikiConference_India_2023|event talk page]]. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २०:५१, १८ नोव्हेंबर २०२२ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24094749 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == पाने वगळणे == [[सदस्य:Satish Prahlad Dongare]], [[सदस्य:Shubham S Dongare]], [[सदस्य:संग्राम]], [[सदस्य:संग्रामपूर]], [[विकिपीडिया:संग्रामपूर]], [[:वर्ग:आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट संघांचे पाकिस्तान दौरे]] वगळावेत ही विनंती. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १४:१९, २७ नोव्हेंबर २०२२ (IST) : [[अंबरनाथशिवमंदिर]], [[माहीम अभयारण्य]], [[राज्य महामार्ग ४९]], [[शिरपूर जिल्हा मागणी]], [[किर्तीकुमार शिंदे]], [[ब्राझील फुटबॉल संघटना]], [[शारिरीक वाढ व विकास]], [[कांपूर]] अनुल्लेखनीय लेख वगळावेत. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:०१, २८ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == WikiConference India 2023: Open Community Call and Extension of program and scholarship submissions deadline == Dear Wikimedian, Thank you for supporting Wiki Conference India 2023. We are humbled by the number of applications we have received and hope to learn more about the work that you all have been doing to take the movement forward. In order to offer flexibility, we have recently extended our deadline for the Program and Scholarships submission- you can find all the details on our [[:m:WikiConference India 2023|Meta Page]]. COT is working hard to ensure we bring together a conference that is truly meaningful and impactful for our movement and one that brings us all together. With an intent to be inclusive and transparent in our process, we are committed to organizing community sessions at regular intervals for sharing updates and to offer an opportunity to the community for engagement and review. Following the same, we are hosting the first Open Community Call on the 3rd of December, 2022. We wish to use this space to discuss the progress and answer any questions, concerns or clarifications, about the conference and the Program/Scholarships. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call * '''WCI 2023 Open Community Call''' * '''Date''': 3rd December 2022 * '''Time''': 1800-1900 (IST) * '''Google Link'''': https://meet.google.com/cwa-bgwi-ryx Furthermore, we are pleased to share the email id of the conference contact@wikiconferenceindia.org which is where you could share any thoughts, inputs, suggestions, or questions and someone from the COT will reach out to you. Alternatively, leave us a message on the Conference [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २१:५१, २ डिसेंबर २०२२ (IST) On Behalf of, WCI 2023 Core organizing team. <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24083503 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023:WCI2023 Open Community call on 18 December 2022 == Dear Wikimedian, As you may know, we are hosting regular calls with the communities for [[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]. This message is for the second Open Community Call which is scheduled on the 18th of December, 2022 (Today) from 7:00 to 8:00 pm to answer any questions, concerns, or clarifications, take inputs from the communities, and give a few updates related to the conference from our end. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call. * [WCI 2023] Open Community Call * Date: 18 December 2022 * Time: 1900-2000 [7 pm to 8 pm] (IST) * Google Link: https://meet.google.com/wpm-ofpx-vei Furthermore, we are pleased to share the telegram group created for the community members who are interested to be a part of WikiConference India 2023 and share any thoughts, inputs, suggestions, or questions. Link to join the telegram group: https://t.me/+X9RLByiOxpAyNDZl. Alternatively, you can also leave us a message on the [[:m:Talk:WikiConference India 2023|Conference talk page]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:४१, १८ डिसेंबर २०२२ (IST) <small> On Behalf of, WCI 2023 Organizing team </small> <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24099166 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Messages to Wikipedian Asian Month 2022 Organizers == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello all Wikipedia Asian Month campaign organizors, The last WAM campaign has ended yesterday. Thank you all so much for organizing and participating this year's Wikipedia Asian Month Campaign. Give yourself and all editors a big applaud! While editors can take a break, the jury's work is just about to begin. Some WAM ended earlier, and has already finished the audit and review of all contributions. Just a reminder, this year, the rules has changed to whoever edit more than 3000 bytes with relaible sources can grant a barnstar (it doesn's has to be a newly created page). So make sure you include those editors, no matter with tool you are using for edit tracking. We suggest '''January 20th''' to be the deadline for all campaign to finalize their list, and report the username of [[Wikipedia_Asian_Month_2022/Ambassadors|"Ambassador"]] (who has the most edit at your campaign) and a list of all eligible editors at the WAM 2022 Ambassadors page, List of eligible editors(page link) column. Thank you! And wish you all a happy new year. WAM International Team 2022 </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joycewikiwiki/WAM2022_Post_Campaign_Mass_Message_receiver&oldid=24259258 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to organize Feminism and Folklore 2023 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear {{PAGENAME}}, Christmas Greetings and a Happy New Year 2023, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition from February 1, 2023, to March 31, 2023. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2023|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a [[:m:Feminism and Folklore 2023/List of Articles|list]] of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a fountain tool or dashboard. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the fountain/dashboard link on the [[:m:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta project page]]. This year we would be supporting the community's financial aid for Internet and childcare support. This would be provided for the local team including their jury and coordinator team. This support is opt-in and non mandatory. Kindly fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSea81OO0lVgUBd551iIiENXht7BRCISYZlKyBQlemZu_j2OHQ/viewform this Google form] and mark a mail to [mailto:support@wikilovesfolklore.org support@wikilovesfolklore.org] with the subject line starting as [Stipend] Name or Username/Language. The last date to sign up for internet and childcare aid from our team is 20th of January 2023, We encourage the language coordinators to sign up their community on this link by the 25th of January 2023. Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १५:४१, २४ डिसेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=24282249 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == 2022 Wikipedia Asian Month Organizer Update == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear all WAM organizers, Happy 2023! Thank you for updating the Ambassador list. We will '''start issuing the Barnstar''' to all eligible participants by late January. All ambassadors will received an additional special Barnstar. Please be sure to update '''[[:m:Wikipedia_Asian_Month_2022/Ambassadors|the list]]''' if you haven't done so. We also provide a '''[https://docs.google.com/document/d/1t1UEXwVkTsP5oP0sQmE74302M1SUDrlFW-kz2uTT5X0/edit?usp=sharing certificate template]''' for you to edit and print out to your participants. Once again, thank you for organizing and participating the 2022WAM, we like to hear your comment. Much appreciate for filling, and spreading out this [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd8Jo4ixbwKS1rC6KmfC1q6wW53nmoCQATbmsMatbZ4A1RCwA/viewform?usp=sf_link '''feedback survey''']. Look forward to seeing you again in 2023 WAM! best, Wikipedia Asian Month International Team </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joycewikiwiki/WAM2022_Post_Campaign_Mass_Message_receiver&oldid=24259258 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == The Wikipedia Asian Month 2022 Barnstar == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div style="border: 3px solid #32AFAF; background-color: #EEEEEE; margin:0 auto; padding:20px 20px; width:70%;{{border-radius|1em}} {{box-shadow|0.1em|0.1em|0.5em|rgba(0,0,0,0.75)}}" class="plainlinks">[[File:2022 Wikipedia Asian Month Barnstar.png|left|180px]] {{Center|{{resize|150%|'''''The Wikipedia Asian Month 2022 Barnstar'''''}}}} <div style="color: #333333; margin-left:220px; font-size:110%; "> Dear {{ROOTPAGENAME}} : :Thanks for participating Wikipedia Asian Month 2022. We are grateful of your dedication to Wikimedia movement and hope you join us next year! :Wish you all the best! </div> <div style="color: #333333; text-align:right; font-size:120%; ">Wikipedia Asian Month Team</div> </div> {{clear}} </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Asian_Month_2022/Regular_Barnstars_Receiver&oldid=24454024 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Request for filling up Google Form for Feminism and Folklore 2023 == [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg | logo.svg|right|frameless|300px]] Greetings Organisers, We appreciate your enthusiasm for '''Feminism and Folklore''' and your initiative in setting up the competition on your local wikipedia. We would want to learn more about the needs of your community and for that please fill out the google form ([https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScusayFXTzNWV-QgIiT3bRHQbAs_pVczvput2jehOcahnCdMg/viewform here]) as soon as possible so that we can plan and adapt the demands according to your specifications. By February 8, 2023, all entries for this form will be closed. Do share about the contest on your local Wikipedia. Ask your local administrator to add Feminism and Folklore to [[Mediawiki:Sitenotice]]. Create your own or see an example [[:m:User:Tiven2240/sn-fnf|on meta]] Also a reminder regarding the prior Google form sent for Internet and Childcare Support Financial Aid ([https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSea81OO0lVgUBd551iIiENXht7BRCISYZlKyBQlemZu_j2OHQ/viewform this]). Anyone who hasn't already filled it out has until February 5, 2023 to do so. Feel free to contact us via talkpage if you have any questions or concerns. Thanks and Regards, Feminism and Folklore 2023 International Team [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २०:११, ३० जानेवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/wlf2023&oldid=24455456 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Wikipedia Asian Month 2022 Campaign Survey - We'd like to hear from you! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> '''Dear WAM2022 organizors and participants,''' Once again, the WAM international team would like to hear your feedback by filling out the survey below. === [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd8Jo4ixbwKS1rC6KmfC1q6wW53nmoCQATbmsMatbZ4A1RCwA/viewform?usp=sf_link Wikipedia Asian Month 2022 Survey] === We apologize for the permission setting that was blocking many of you from open the survey, this problem have been fixed. Please share this survey with your community. We hope to see you again with a better version in the 2023 campaign. all the best, The WAM International Team </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joycewikiwiki/WAM2022_Post_Campaign_Mass_Message_receiver&oldid=24259258 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2023 has been extended == [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg | logo.svg|right|frameless|300px]] Greetings Organizers, Greetings from Feminism and Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore]] an international writing contest on your local Wikipedia has been extended till the '''15th of April 2023'''. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more We would like to have your immense participation in the writing contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the translation of [[m:Feminism and Folklore 2023|project pages]] and share a word in your local language. Organizers have been notified some instructions on mail. Please get in touch via email if you need any assistance. Best wishes, International Team Feminism and Folklore. --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ०९:५८, ३० मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/wlf2023&oldid=24803574 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2023 has ended, What's Next? == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|right|350px]] Dear {{PAGENAME}}, '''[[m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition has ended. We thank you for organizing it on your local Wikipedia and help in document folk cultures and women in folklore in different regions of the world on Wikipedia. What's next? # Please complete the jury on or before 15th of May 2023. # Email us on [mailto:support@wikilovesfolklore.org support@wikilovesfolklore.org] the Wiki usernames of top three users with most accepted articles in local contest. # Write the information about the winners on the projects Meta Wiki '''[[:m:Feminism and Folklore 2023/Results|Results page]]''' # You can also put the names of the winners on your local project page. # We will be contacting the winners in phased manner for distribution of prizes. Feel free to contact us via mail or [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023|talkpage]] if you need any help, clarification or assistance. Thanks and regards, '''International Team'''<br /> '''Feminism and Folklore''' </div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/wlf2023&oldid=24803574 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2023 - A Heartfelt Appreciation for Your Impactful Contribution! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|center|500px]] {{int:please-translate}} Dear Wikimedian, We extend our sincerest gratitude to you for making an extraordinary impact in the '''[[m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition. Your remarkable dedication and efforts have been instrumental in bridging cultural and gender gaps on Wikipedia. We are truly grateful for the time and energy you've invested in this endeavor. As a token of our deep appreciation, we'd love to send you a special postcard. It serves as a small gesture to convey our immense thanks for your involvement in the competition. To ensure you receive this token of appreciation, kindly fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeXZaej264LOTM0WQBq9QiGGAC1SWg_pbPByD7gp3sC4j7VKQ/viewform this form] by August 15th, 2023. Looking ahead, we are thrilled to announce that we'll be hosting Feminism and Folklore in 2024. We eagerly await your presence in the upcoming year as we continue our journey to empower and foster inclusivity. Once again, thank you for being an essential part of our mission to promote feminism and preserve folklore on Wikipedia. With warm regards, '''Feminism and Folklore International Team'''. --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ००:०७, २६ जुलै २०२३ (IST) </div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2023p&oldid=25345565 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invite to Join Wikipedia Asian Month 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''You are receiving this message because you participated in the [[:m:Wikipedia Asian Month 2022]] as an organizer or editor.'' [[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|thumb|Join the Wikipedia Asian Month 2023 ]] <big>Dear all,</big> <big>The '''[[:m:Wikipedia Asian Month Home|Wikipedia Asian Month 2023]]'''[1] is coming !</big> <big>The campaign start within a flexible 30 days from November to December. Following with the changes of the rules made by last year, the wish to have more people get to know Asia and Asian related topic is the same! </big>'''<big>Click [[:m:Wikipedia Asian Month 2023/Join an Event|"Here"]] to Organiz/ Join a WAM Event.</big>''' '''1. Propose "Focus Theme" related to Asia !''' If you are based somewhere in Asia, or have specific passion on an Asian topic, please propose your "Focus Theme" by October 25th. The WAM international team will select 5 themes. Please propose your focus theme through [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfPLz8kvSP_0LlI4vGRHAP2ydJPnLY__1hb9-p8AsRcS2R2NQ/viewform?usp=sf_link this link][2]. '''2. Enhancing existing articles can also count as part of campaign contribution.''' Any edits, including creating new articles or adding new content to existing articles, over 3000 bytes in total would be able to get a reward. Last year, due to this change of rules, the Programs & Events Dashboard was suggested. However, according to community survey of 2022, Fountain Tool is still the best platform for tracking edit and points. You don’t need to create any Dashboard. For the tracking of editing existing article, the international team is currently designing a form. Will soon publish to the main page of WAM 2023. '''3. More flexible campaign time''' The contribution duration would remain 30days, but we extended the overall campaign timeline to 2 months. All organizers can decide when to start their WAM as long as the whole duration is within November 1st to December 31th. It means that you can participate in WAM based on the needs of your local community. '''Timetable''' * October 1st, 2023 : Publish International Campaign Page of the Year * October 5th to 25th, 2023 : Call for focus themes of WAM 2023. * Before 29 October, 2023: Complete '''[[:m:Wikipedia Asian Month 2023/Join an Event|Registration]]''' [3] of Each language Wikipedia. * November 1st, UTC 00:00 to December 31th, UTC 00:00, 2023: Running the Campaign. (Find your local campaign for the actual event date.) * January 1st to March 15th, 2024: Auditing of each language Wikipedia. * March 30th, 2024: Deadline of reporting statistics and eligible editors to the International Team * April 1st to May 15th, 2024: The international team distributes Barnstars and Certificates to eligible editors of each event. For your information, the main page of Wikipedia Asian Month is currently undertaking a reconstruction for archiving purpose. For the 2023 event please bookmarked this page. We hope you will enjoy Wikipedia Asian Month! If you have any inquiry, feel free to contact us by info@asianmonth.wiki [4]. <big> We look forward to your participation. Cheers!!! WAM 2023 International Team</big> [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_Asian_Month_2023 [2] https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfPLz8kvSP_0LlI4vGRHAP2ydJPnLY__1hb9-p8AsRcS2R2NQ/viewform?usp=sf_link [3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_Asian_Month_2023/Join_an_Event [4] info@asianmonth.wiki </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joycewikiwiki/Wikipedia_Asian_Month_2023_Message_receiver_main&oldid=25753309 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३ == [[चित्र:Wikipedia Asian Month Logo Mr.svg|right|400px|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३|विकिपीडिया आशियाई महिना ]]''' हे विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेले एक वार्षिक अभियान आहे. हे अभियान मुख्यत्वे आशिया खंडातील देश आणि तेथील संस्कृती संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतलेला आहे. आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले अमूल्य योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण '''विकिपीडिया आशियाई दूत घोषित होऊन तुम्हाला सही केलेले प्रमाणपत्र मिळेल व एक अधिक पोस्टकार्ड मिळेल''' तसेच '''डिजीटल बार्नस्टार''' देखील प्राप्त करू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३/सहभागी|येथे]] आपली नोंदणी करा आणि [https://fountain.toolforge.org/editathons/wam-mr-2023 हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची आवश्यकता असेल तर स्थानिक आयोजक [[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे ]], [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]] किंवा [[सदस्य:Tiven2240|टायविन]] यांना संपर्क करावा. धन्यवाद. :'''आयोजक विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३''' :<small>हा संदेश [[विकिपीडिया:स्वागत आणि साहाय्य चमू|विकिपीडिया मदत चमू]] करिता [[विकिपीडिया:एकगठ्ठा संदेश प्रणाली]] सुविधा वापरून [[विपी:प्रचालक|मराठी विकिपीडिया प्रचालकांमार्फत]] पाठविला गेला असण्याची संभावना आहे.</small> <!-- सदस्य:संतोष गोरे@mrwiki ने https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%B7_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%87/test&oldid=2341857 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Request for Reinstatement of "Akaram Dada Pawar" Marathi Wikipedia Page == Hello Sandesh, I recently noticed that you removed the Wikipedia page on "Akaram Dada Pawar" due to a lack of references. However, I believe there are sufficient references that can prove the accuracy of the information written about this individual. Akaram Dada Pawar has made significant contributions to both people and the country, and it's important that others are aware of his efforts. I kindly request you to reconsider your action and restore the Wikipedia page. If necessary, I am more than willing to provide additional references to support the information. I hope you understand the importance of acknowledging and highlighting the positive contributions made by individuals like Akaram Dada Pawar. Thank you for your attention to this matter. [[सदस्य:Manasi.M.Pawar|Manasi.M.Pawar]] ([[सदस्य चर्चा:Manasi.M.Pawar|चर्चा]]) १२:४०, १२ डिसेंबर २०२३ (IST) :: नमस्कार, सर्वप्रथम एक लक्षात आणून द्यावे वाटते की ही मराठी विकिपीडिया आहे येथे मराठीतून लिहिणे अभिप्रेत आणि आवश्यक असते. दुसरा मुद्दा लेखाबद्दल - सदर व्यक्तीची उल्लेखनीयता अस्पष्ट आहे.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १६:३५, १५ डिसेंबर २०२३ (IST) == Invitation to Organize Feminism and Folklore 2024 Writing Competition == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear {{PAGENAME}}, Hope you are doing well, Wishing you a Happy New Year!. We extend a heartfelt invitation to you to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition, which is scheduled to take place from February 1, 2024, to March 31, 2024. This year's edition of Feminism and Folklore will concentrate on feminism, women's issues, and gender-focused topics, aligning with a Wiki Loves Folklore gender gap focus and featuring a folk culture theme on Wikipedia. This year we have created two new Tools for the Feminism and Folklore project. The tool is called '''Campwiz'''. This tool is created by the international Tech team of Wiki Loves Folkore especially crafted for Feminism and Folklore project. The tool works as same as fountain or dashboard but has extra abilities required for jury and submission of articles. To create a new campaign on Campwiz, organizers to follow these steps: # Go to the tool link: <nowiki>https://tools.wikilovesfolklore.org/</nowiki> # Select your wiki on which you want to organize the campaign (enter the name or short code, such as "{{CONTENTLANG}}" for {{#language:{{PAGELANGUAGE}}}} {{SITENAME}}). # Give your campaign a name example "Feminism and Folklore 2024 on {{#language:{{PAGELANGUAGE}}}} {{SITENAME}})". # Select the start and end dates (note: keep your start date as Feb 1 and end date as March 31). # Provide a description for your campaign (you can briefly describe the campaign in this section). # Make sure to keep the checkboxes ticked for "Allow users to submit articles that were not created but expanded." if you want to use the campaign for expanded articles also. # Keep minimum added bytes as 4000 and minimum added words as 400 and click next. # In the jury section, keep the checkboxes ticked for "Allow jury members to participate in the campaign" and "Prevent jury members from seeing each other's votes." As per your preference. # Under the jury search box, type the username of your jury and click on the "+" button to add; you can add multiple jury members. # Click next to review and then click on save. With this we have also created a '''Missing article tool'''. This tool identifies articles in the English Wikipedia that are absent from your native language Wikipedia. You can customize your selection criteria, and our tool will provide you with a table displaying the missing articles along with suggested titles. You also have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Both tools, the Missing Article Tool and the Campwiz Tool, are now available for public use during the Feminism and Folklore campaign. You can find more information about these tools here: <nowiki>https://tools.wikilovesfolklore.org/</nowiki> There are also some changes in the rules and criteria's. Please go through the rules below. # '''Minimum Length:''' The expanded or new article should have a minimum of '''''4000 bytes or 400 words''''', ensuring sufficient depth and coverage of the chosen topic. The local organizers are free to choose the minimum length criteria as per needs of their local Wikipedia and must be clearly mention on local project page. # '''Language Quality:''' Articles should not be poorly machine-translated, ensuring that language quality and readability are maintained at a high standard. # '''Timeline of Creation or Expansion:''' The article should be created or expanded between 1 February and 31 March, aligning with the specified contest timeline. # '''Theme Relevance''': Articles should directly address the theme of feminism and folklore, exploring connections between gender, cultural traditions, and intangible heritage. # '''No Orphaned Articles:''' Articles must not be orphaned, meaning they should be linked from at least one other article to ensure visibility within the Wikipedia ecosystem. # '''No Copyright violations:''' There should be no copyright violations, and articles should adhere to local Wikipedia policies on notability, ensuring that the content meets the standards for notability. # '''Adequate references and Citations:''' Each article should include proper references and citations following local Wikipedia policies, ensuring the reliability and credibility of the information presented. Learn more about the contest details and prizes on our project page [[:m:Feminism and Folklore 2024|here]]. Should you require any assistance, please feel free to contact us on our meta talk page or via email. We eagerly anticipate your enthusiastic coordination and participation in Feminism and Folklore 2024. Thank you and Best wishes, '''Feminism and Folklore 2024 International Team''' --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १२:२१, १८ जानेवारी २०२४ (IST) </div></div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=26088038 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Organising Feminism and Folklore == [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg | 350px | right]] Hello Community Organizers, Thank you for organising Feminism and Folklore writing competition on your wiki. We congratulate you in joining and celebrating our cultural heritage and promoting gender equality on Wikipedia. To encourage boost for the contributions of the participants, we're offering prizes for Feminism and Folklore local prizes. Each Wikipedia will have three local winners: *First Prize: $15 USD *Second Prize: $10 USD *Best Jury Article: $5 USD All this will be in '''gift voucher format only'''. Kindly inform your local community regarding these prizes and post them on the local project page The Best Jury Article will be chosen by the jury based on how unique the article is aligned with the theme. The jury will review all submissions and decide the winner together, making sure it's fair. These articles will also be featured on our social media handles. We're also providing internet and childcare support to the first 50 organizers and Jury members for who request for it. Remember, only 50 organizers will get this support, and it's given on a first-come, first-served basis. The registration form will close after 50 registrations, and the deadline is March 15, 2024. This support is optional and not compulsory, so if you're interested, fill out the form [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdnytyact-HR6DvsWwnrVeWuzMfuNH1dSjpF24m6od-f3LzZQ/viewform here]. Each organizer/jury who gets support will receive $30 USD in gift voucher format, even if they're involved in more than one wiki. No dual support will be provided if you have signed up in more than one language. This support is meant to appreciate your volunteer support for the contest. We also invite all organizers and jury members to join us for office hours on '''Saturday, March 2, 2024'''. This session will help you understand the jury process for both contests and give you a chance to ask questions. More details are on [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Folklore_2024_Office_Hour_2 meta page]. Let's celebrate our different cultures and work towards gender equality on Wikipedia! Best regards, Rockpeterson [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ११:२६, २९ फेब्रुवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf2024golbal&oldid=26304232 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Submission Deadline for Winners' Information Feminism and Folklore 2024 == Dear Organiser/Jury, Thank you for your invaluable contribution to the Feminism and Folklore writing competition. As a crucial part of our jury/organising team, we kindly request that you submit the information of the winners on [[:m:Feminism and Folklore 2024/Results|our winners' page]]. Please ensure this is done by '''June 7th, 2024'''. Failure to meet this deadline will result in your wiki being ineligible to receive the local prize for Feminism and Folklore 2024. If you require additional time due to a high number of articles or need assistance with the jury task, please inform us via email or the project talk page. The International Team of Feminism and Folklore will not be responsible for any missed deadlines. Thank you for your cooperation. Best regards, '''The International Team of Feminism and Folklore''' <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf20242&oldid=26865458 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Join the Wikipedia Asian Month Campaign 2024 == <div lang="en" dir="ltr"> Dear 2022 & 2023 WAM Organizers, Greetings from Wikipedia Asian Month User Group! The [[m:Wikipedia_Asian_Month_2024|Wikipedia Asian Month Campaign 2024]] is just around the corner. We invite you to register your language for the event on the "[[m:Wikipedia_Asian_Month_2024/Join_an_Event|Join an event]]" page and once again become an organizer for your language's Wikipedia. Additionally, this year we have selected [[m:Wikipedia_Asian_Month_User_Group/Ambassadors|ambassadors]] for various regions in Asia. If you encounter any issues and need support, feel free to reach out to the ambassador responsible for your area or contact me for further communication. We look forward to seeing you again this year. Thank you! [[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|thumb|100px|right]] [[m:User:Betty2407|Betty2407]] ([[m:User talk:Betty2407|talk]]) 11:00, 20 October 2024 (UTC) on behalf of [[m:Wikipedia_Asian_Month_2024/Team|Wikipedia Asian Month 2024 Team]] <small>You received this message because you was an organizer in the previous campaigns. - [[m:User:Betty2407/WAMMassMessagelist|Unsubscribe]]</small> </div> <!-- सदस्य:Betty2407@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Betty2407/WAMMassMessagelist&oldid=27632678 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklores 2024 Organizers Feedback == Dear Organizer, [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg | right | frameless]] We extend our heartfelt gratitude for your invaluable contributions to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2024 Feminism and Folklore 2024]. Your dedication to promoting feminist perspectives on Wikimedia platforms has been instrumental in the campaign's success. To better understand your initiatives and impact, we invite you to participate in a short survey (5-7 minutes). Your feedback will help us document your achievements in our report and showcase your story in our upcoming blog, highlighting the diversity of [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore] initiatives. Click to participate in the [https://forms.gle/dSeoDP1r7S4KCrVZ6 survey]. By participating in the By participating in the survey, you help us share your efforts in reports and upcoming blogs. This will help showcase and amplify your work, inspiring others to join the movement. The survey covers: #Community engagement and participation #Challenges and successes #Partnership Thank you again for your tireless efforts in promoting [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore]. Best regards,<br> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 14:23, 26 October 2024 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [Reminder] Apply for Cycle 3 Grants by December 1st! == Dear Feminism and Folklore Organizers, We hope this message finds you well. We are excited to inform you that the application window for Wikimedia Foundation's Cycle 3 of our grants is now open. Please ensure to submit your applications by December 1st. For a comprehensive guide on how to apply, please refer to the Wiki Loves Folklore Grant Toolkit: https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Folklore_Grant_Toolkit Additionally, you can find detailed information on the Rapid Grant timeline here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Project/Rapid#Timeline We appreciate your continuous efforts and contributions to our campaigns. Should you have any questions or need further assistance, please do not hesitate to reach out: '''support@wikilovesfolkore.org''' Kind regards, <br> On behalf of the Wiki Loves Folklore International Team. <br> [[User:Joris Darlington Quarshie | Joris Darlington Quarshie]] ([[User talk:Joris Darlington Quarshie|talk]]) 08:39, 9 November 2024 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [Workshop] Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia == Dear Recipient,<br> We are excited to invite you to the third workshop in our Advocacy series, part of the Feminism and Folklore International Campaign. This highly anticipated workshop, titled <b>"Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia,"</b> will be led by the esteemed Alex Stinson, Lead Program Strategist at the Wikimedia Foundation. Don't miss this opportunity to gain valuable insights into forging effective partnerships. ===Workshop Objectives=== * <b>Introduction to Partnerships: </b>Understand the importance of building win-win relationships within the Wikimedia movement. * <b>Strategies for Collaboration: </b>Learn practical strategies for identifying and fostering effective partnerships. * <b>Case Studies:</b> Explore real-world examples of successful partnerships in the Wikimedia community. * <b>Interactive Discussions: </b>Engage in discussions to share experiences and insights on collaboration and advocacy. ===Workshop Details=== 📅 Date: 7th December 2024<br> ⏰ Time: 4:30 PM UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1733589000 Check your local time zone])<br> 📍 Venue: Zoom Meeting ===How to Join:=== Registration Link: https://meta.wikimedia.org/wiki/Event:Identifying_Win-Win_Relationships_with_Partners_for_Wikimedia <br> Meeting ID: 860 4444 3016 <br> Passcode: 834088 We welcome participants to bring their diverse perspectives and stories as we drive into the collaborative opportunities within the Wikimedia movement. Together, we’ll explore how these partnerships can enhance our advocacy and community efforts. Thank you, Wiki Loves Folklore International Team [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 07:34, 03 December 2024 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to Host Wiki Loves Folklore 2025 in Your Country == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless]] Dear Team, My name is Joris Darlington Quarshie (user: Joris Darlington Quarshie), and I am the Event Coordinator for the Wiki Loves Folklore 2025 (WLF) International campaign. Wiki Loves Folklore 2025 is a photographic competition aimed at highlighting folk culture worldwide. The annual international photography competition is held on Wikimedia Commons between the 1st of February and the 31st of March. This campaign invites photographers and enthusiasts of folk culture globally to showcase their local traditions, festivals, cultural practices, and other folk events by uploading photographs to Wikimedia Commons. As we celebrate the seventh anniversary of Wiki Loves Folklore, the international team is thrilled to invite Wikimedia affiliates, user groups, and organizations worldwide to host a local edition in their respective countries. This is an opportunity to bring more visibility to the folk culture of your region and contribute valuable content to the internet. * Please find the project page for this year’s edition at: https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025 * To sign up and organize the event in your country, visit: https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025/Organize If you wish to organize your local edition in either February or March instead of both months, feel free to let us know. In addition to the photographic competition, there will also be a Wikipedia writing competition called Feminism and Folklore, which focuses on topics related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture on Wikipedia. We welcome your team to organize both the photo and writing campaigns or either one of them in your local Wiki edition. If you are unable to organize both campaigns, feel free to share this opportunity with other groups or organizations in your region that may be interested. * You can find the Feminism and Folklore project page here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025 * The page to sign up is: https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page For any questions or to discuss further collaboration, feel free to contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. If your team wishes to connect via a meeting to discuss this further, please let us know. We look forward to your participation in Wiki Loves Folklore 2025 and to seeing the incredible folk culture of your region represented on Wikimedia Commons. Sincerely, The Wiki Loves Folklore International Team [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 08:50, 27 December 2024 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to Organise Feminism and Folklore 2025 == == Invitation to Organise Feminism and Folklore 2025 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div style="text-align: center;"><em>{{int:please-translate}}</em></div> Dear {{PAGENAME}}, My name is [[User:SAgbley|Stella Agbley]], and I am the Event Coordinator for the Feminism and Folklore 2025 (FnF) International campaign. We're thrilled to announce the Feminism and Folklore 2025 writing competition, held in conjunction with Wiki Loves Folklore 2025! This initiative focuses on enriching Wikipedia with content related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture. === Why Host the Competition? === * Empower voices: Provide a platform for discussions on feminism and its intersection with folk culture. * Enrich Wikipedia: Contribute valuable content to Wikipedia on underrepresented topics. * Raise awareness: Increase global understanding of these important issues. === Exciting Prizes Await! === We're delighted to acknowledge outstanding contributions with a range of prizes: **International Recognition:** * 1st Prize: $300 USD * 2nd Prize: $200 USD * 3rd Prize: $100 USD * Consolation Prizes (Top 10): $50 USD each **Local Recognition (Details Coming Soon!):** Each participating Wikipedia edition (out of 40+) will offer local prizes. Stay tuned for announcements! All prizes will be distributed in a convenient and accessible manner. Winners will receive major brand gift cards or vouchers equivalent to the prize value in their local currency. === Ready to Get Involved? === Learn more about Feminism and Folklore 2025: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025 Feminism and Folklore 2025] Sign Up to Organize a Campaign: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page Campaign Sign-Up Page] === Collaboration is Key! === Whether you choose to organize both photo and writing competitions (Wiki Loves Folklore and Feminism and Folklore) or just one, we encourage your participation. If hosting isn't feasible, please share this opportunity with interested groups in your region. === Let's Collaborate! === For questions or to discuss further collaboration, please contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. We're happy to schedule a meeting to discuss details further. Together, let's celebrate women's voices and enrich Wikipedia with valuable content! Thank you, **Wiki Loves Folklore International Team** </div> </div> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:02, 05 January 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to Participate in the Wikimedia SAARC Conference Community Engagement Survey == Dear Community Members, I hope this message finds you well. Please excuse the use of English; we encourage translations into your local languages to ensure inclusivity. We are conducting a Community Engagement Survey to assess the sentiments, needs, and interests of South Asian Wikimedia communities in organizing the inaugural Wikimedia SAARC Regional Conference, proposed to be held in Kathmandu, Nepal. This initiative aims to bring together participants from eight nations to collaborate towards shared goals. Your insights will play a vital role in shaping the event's focus, identifying priorities, and guiding the strategic planning for this landmark conference. Survey Link: https://forms.gle/en8qSuCvaSxQVD7K6 We kindly request you to dedicate a few moments to complete the survey. Your feedback will significantly contribute to ensuring this conference addresses the community's needs and aspirations. Deadline to Submit the Survey: 20 January 2025 Your participation is crucial in shaping the future of the Wikimedia SAARC community and fostering regional collaboration. Thank you for your time and valuable input. Warm regards,<br> [[:m:User:Biplab Anand|Biplab Anand]] <!-- सदस्य:Biplab Anand@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Biplab_Anand/lists&oldid=28078122 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2025: Important Updates for Organizers & Jury == Hello Community Organizers and Jury, Thank you for organising Feminism and Folklore writing competition on your wiki. Feminism and Folklore is the largest Wikipedia contest organized by community members. We congratulate you in joining and celebrating our cultural heritage and promoting gender equality on Wikipedia. To encourage boost for the contributions of the participants, we're offering prizes for Feminism and Folklore local prizes. Each Wikipedia will have three local winners: # First Prize: $25 USD # Second Prize: $20 USD # Best Jury Article: $15 USD All this will be in '''gift voucher format only'''. Prizes will only be given to users who have more than 5 accepted articles. No prizes will be given for users winning below 5 accepted articles. Kindly inform your local community regarding these prizes and post them on the local project page The Best Jury Article will be chosen by the jury based on how unique the article is aligned with the theme. The jury will review all submissions and decide the winner together, making sure it's fair. These articles will also be featured on our social media handles. We're also providing internet and childcare support to the first 75 organizers and Jury members for those who request for it. Remember, only 75 organizers will get this support, and it's given on a first-come, first-served basis. The registration form will close after 75 registrations, and the deadline is <nowiki>'''</nowiki>March 5, 2025<nowiki>'''</nowiki>. This support is optional and not compulsory, so if you're interested, fill out the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeum8md6FqHY1ISWRLW5bqOAv_lcd1tpVtMMZfWKRDU_IffLQ/viewform?usp=dialog Form] Each organizer/jury who gets support will receive $40 USD in gift voucher format, even if they're involved in more than one wiki. No dual support will be provided if you have signed up in more than one language. This support is meant to appreciate your volunteer support for the contest. We also invite all organizers and jury members to join us for Advocacy session on '''Saturday, Feb 28, 2025'''. This session will help you understand the jury process for both contests and give you a chance to ask questions. More details are on [[meta:Event:Telling untold stories: How to document gendered narratives in Folklore on Wikipedia|Event:Telling untold stories: How to document gendered narratives in Folklore on Wikipedia - Meta]] Let's celebrate our different cultures and work towards gender equality on Wikipedia! Best regards, Stella and Tiven Wiki loves folklore international team [[User:SAgbley|SAgbley]] ([[User talk:SAgbley|talk]]) 04:39, 25 February 2025 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/Community_Prizes&oldid=28309519 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Join Us Today: Amplify Women’s Stories on Wikipedia! == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{center|''{{int:please-translate}}''}} Dear {{PAGENAME}}, {{quote|Join us this International Women’s Month to uncover hidden stories and reshape cultural narratives! Dive into an interactive workshop where we’ll illuminate gaps in folklore and women’s history on Wikipedia—and take action to ensure their legacies are written into history.}} Facilitated by '''Rosie Stephenson-Goodknight''', this workshop will explore how to identify and curate missing stories about women’s contributions to culture and heritage. Let’s work together to amplify voices that have been overlooked for far too long! == Event Details == * '''📅 Date''': Today (15 March 2025) * '''⏰ Time''': 4:00 PM UTC ([https://www.timeanddate.com/worldclock/converter.html Convert to your time zone]) * '''📍 Platform''': [https://us06web.zoom.us/j/87522074523?pwd=0EEz1jfr4i9d9Nvdm3ioTaFdRGZojJ.1 Zoom Link] * '''🔗 Session''': [[Event:Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities|Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities]] * '''🆔 Meeting ID''': 860 8747 3266 * '''🔑 Passcode''': FNF@2025 == Participation == Whether you’re a seasoned editor or new to Wikipedia, this is your chance to contribute to a more inclusive historical record. ''Bring your curiosity and passion—we’ll provide the tools and guidance!'' '''Let’s make history ''her'' story too.''' See you there! Best regards,<br> '''Joris Quarshie'''<br> [[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]] <div style="margin-top:1em; text-align:center;"> Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]] [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|msg]]) 07:15, 24 March 2025 (UTC) </div> </div> <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation: Gendering the Archive - Building Inclusive Folklore Repositories (April 30th) == <div lang="en" dir="ltr"> <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{center|''{{int:please-translate}}''}} Dear {{PAGENAME}}, You are invited to a hands-on session focused on [[meta:Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation|Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation]]. This online workshop will guide participants on how to create, edit, and expand gender-inclusive folklore articles and multimedia archives on Wikipedia and Wikidata. The session will be led by Rebecca Jeannette Nyinawumuntu. === Objectives === * '''Design Inclusive Repositories:''' Learn best practices for structuring folklore archives that foreground gender perspectives. * '''Hands-On Editing:''' Practice creating and improving articles and items on Wikipedia and Wikidata with a gender-inclusive lens. * '''Collaborative Mapping:''' Work in small groups to plan new entries and multimedia uploads that document underrepresented voices. * '''Advocacy & Outreach:''' Discuss strategies to promote and sustain these repositories within your local and online communities. === Details === * '''Date:''' 30th April 2025 * '''Day:''' Wednesday * '''Time:''' 16:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746028800 Check your local time zone]) * '''Venue:''' Online (Zoom) * '''Speaker:''' Rebecca Jeannette Nyinawumuntu (Co-founder, Wikimedia Rwanda & Community Engagement Director) === How to Join === * '''Zoom Link:''' [https://us06web.zoom.us/j/89158738825?pwd=ezEgXbAqwq9KEr499DvJxSzZyXSVQX Join here] * '''Meeting ID:''' 891 5873 8825 * '''Passcode:''' FNF@2025 * '''Add to Calendar:''' [https://zoom.us/meeting/tZ0scuGvrTMiGNH4I3T7EEQmhuFJkuCHL7Ci/ics?meetingMasterEventId=Xv247OBKRMWeJJ9LSbX2hA Add to your calendar] '''' === Agenda === # Welcome & Introductions: Opening remarks and participant roll-call. # Presentation: Overview of gender-inclusive principles and examples of folklore archives. # Hands-On Workshop: Step-by-step editing on Wikipedia and Wikidata—create or expand entries. # Group Brainstorm: Plan future repository items in breakout groups. # Q&A & Discussion: Share challenges, solutions, and next steps. # Closing Remarks: Summarise key takeaways and outline follow-up actions. We look forward to seeing you there! Best regards,<br> Stella<br> Feminism and Folklore Organiser -[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 10:28, 24 April 2025 (UTC) </div> </div> </div> <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=28399508 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == You're invited: Feminism and Folklore Advocacy Session – June 20! == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> Hello {{PAGENAME}} [[File:Feminism and Folklore logo.svg | right | frameless]] We are pleased to invite you to an inspiring session in the Feminism and Folklore International Campaign Advocacy Series titled: 🎙️ Documenting Indigenous Women’s Wisdom: The Role of Grandmothers and Elders<br> 🗓 Friday, June 20, 2025<br> ⏰ 4:00 PM UTC<br> 🌍 Online – [https://us06web.zoom.us/j/86470824823?pwd=s7ruwuxrradtJNcZLVT9EyClb8g7ho.1 Zoom link]<br> 👤 Facilitator: Obiageli Ezeilo (Wiki for Senior Citizens Network)<br> Join us as we explore how the oral teachings of grandmothers and elders preserve cultural heritage and influence today’s feminist movements. Learn how to document these narratives using Wikimedia platforms! 🔗 Event Page & Details: https://meta.wikimedia.org/wiki/Event:Documenting_Indigenous_Women%E2%80%99s_Wisdom:_The_Role_of_Grandmothers_and_Elders This session includes:<br> ✔️ A keynote presentation<br> ✔️ Story-sharing interactive segment<br> ✔️ Q&A + tools for documenting women’s wisdom on Wikimedia<br> We hope to see you there! Warm regards,<br> Stella<br> On behalf of Feminism and Folklore Team<br> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 23:49, 17 June 2025 (UTC) </div> <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=28399508 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> r26qmoecugi329cpjnlbw2tqcq3jbnn 3 197206 2580831 2580591 2025-06-17T23:54:13Z MediaWiki message delivery 38883 /* You're invited: Feminism and Folklore Advocacy Session – June 20! */ नवीन विभाग 2580831 wikitext text/x-wiki {{स्वयं संग्रह |counter = 0 |minthreadsleft = 0 |archive = सदस्य चर्चा:Tiven2240/जुनी चर्चा ४ |algo = old(1d) |minthreadstoarchive = 1 }} {{सदस्य:Tiven2240/चर्चा}} <div class="usermessage"> '''हे सदस्य पानावर शेवटी संपादने {{ #time: H:i:s F d, Y | {{LOCALTIMESTAMP}}}} IST ला by [[सदस्य:{{REVISIONUSER}}]] द्वारा केली होती... माझे स्थानीय समय आहे: {{Time|IST}}. ''' </div> । <div style='border:solid 1px #282; background:#beb; padding:1em; margin:1em 0;' class=plainlinks> '''''या पानाच्या तळाशी आपला संदेश द्या, उदाहरणार्थ वापरून "नवीन विभाग" or "+" शीर्षस्थानी टॅब, किंवा क्लिक करून -> [https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=सदस्य_चर्चा:Tiven2240&action=edit&section=new इथे] <- </div> <!-- -------------------- Comments below here -------------------- --> __TOC__{{जुन्या चर्चा चौकट|search=yes| <center>[[सदस्य चर्चा:Tiven2240/जुनी चर्चा १|1]], [[सदस्य चर्चा:Tiven2240/जुनी चर्चा २|2]], [[सदस्य चर्चा:Tiven2240/जुनी चर्चा ३|3]], [[सदस्य_चर्चा:Tiven2240/जुनी चर्चा ४|4]], [[/जुनी चर्चा ५|5]] </center> }} <div style="width:15%; margin-left: -5px; margin-bottom: 5px; margin-top: 10px; margin-right: -5px; padding: 5px; background: #f9f9f9; border: 1px solid #8888aa; border-right-width:2px; border-bottom-width:2px;"><center> या सुंदर दिवशी <div style="border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; float:{{{1}}}; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px;"> <div style="width:100%">{{LOCALDAYNAME}}</div> <div style="font-size: x-large; width: 100%;">{{LOCALDAY}}</div> <div style="width: 100%;"> {{LOCALMONTHNAME}}</div> <div style="background: #aaa; color: #000;">'''{{LOCALTIME}}''' IST</div> </div> विकिपीडियावर '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' लेख आहे.</center></div> ---------- {{Quote|text=म्हणून आपण खात्रीने म्हणू शकतो“देव माझा साहायकर्ता आहे, मी भिणार नाही. मनुष्य माझे काय करणार? इब्री लोकांस १३:६}} [[वर्ग:१०,००० पेक्षा जास्त संपादने केलेले सदस्य]] == विशेष बार्नस्टार == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Special Barnstar Hires.png|100px]]|[[File:SpecialBarnstar.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''खास बार्नस्टार''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | १२-०१-२०१८च्या मंत्रायलातील कार्यशाळेतील संपादनांवर लक्ष ठेवून आवश्यक ती पावले उचलल्याबद्दल तुम्हाला हा बार्नस्टार देत आहे. तुमच्या सदस्यपानावर तो मिरवाल अशी अपेक्षा. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १२:२९, १३ जानेवारी २०१८ (IST) |} धन्यवाद {{साद|अभय नातू}} सर असेस आमच्यावर असेस आशीर्वाद ठेवा --[[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]]^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} १४:३०, १३ जानेवारी २०१८ (IST) == बार्नस्टार == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Editors Barnstar Hires.png|100px]]|[[File:Editors Barnstar.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''संपादकीय बार्नस्टार''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | टायवीन, आपण मराठी विकिपीडिया वर महत्त्वपूर्ण देत आहात आणि आपली अलीकडेच १० हजार संपादने पूर्ण झालेली आहेत. त्यामुळे मी हा संपादकीय बार्नस्टार तुम्हास देत आहे. पुढील संपादनासाठी शुभेच्छा. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १०:५९, २४ फेब्रुवारी २०२० (IST) |} {{साद|Sandesh9822}} हा बार्नस्टार देण्यासाठी मी आपले आभारी आहे. धन्यवाद --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १९:५६, २४ फेब्रुवारी २०२० (IST) > == मला मदतीची गरज आहे == नमस्कार {{साद| Tiven2240}} मी एक आठवडा ब्रेकवर होतो आणि अचानक मी पाहिले कि विकीपेडिया वरून मी लॉग आउट झालो . मी पाहिले आहे की माझे खाते जागतिक स्तरावर अवरोधित आहे, कृपया माझे खाते परत मिळविण्यात आपण मला मदत करू शकता का ? [[विशेष:योगदान/2409:4042:E15:AE0:1AF8:B7F7:A945:5D37|2409:4042:E15:AE0:1AF8:B7F7:A945:5D37]] १८:३१, २५ फेब्रुवारी २०२१ (IST) नमस्कार, आपले सदस्य नाव? --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २०:५१, २५ फेब्रुवारी २०२१ (IST) {{साद| Tiven2240}} हे आहे [[सदस्य:Alexhuff13]] [[विशेष:योगदान/2409:4042:4E1A:9869:AE6B:8D6:CE9:D189|2409:4042:4E1A:9869:AE6B:8D6:CE9:D189]] २३:१५, २५ फेब्रुवारी २०२१ (IST) मी विनंती केली आहे, [[:m:User talk:Tks4Fish]] --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०९:१३, २६ फेब्रुवारी २०२१ (IST) नमस्कार मी वाचले , ते म्हणत आहे की मी पैशाच्या मोबदल्यात विकिपीडियावर योगदान देत आहे जे खरे नाही. आपल्याला माहित आहे की मी दररोज निरंतर कसे काम केले आणि लोकांना मूळ भाषेतील विविध विषयांचे ज्ञान मिळविण्यास मदत करणे हा माझा मुख्य हेतू होता.कृपया मला मार्गदर्शन करा आता मी काय करावे? [[विशेष:योगदान/2409:4042:282:5E62:50AB:109C:4C6A:C8D9|2409:4042:282:5E62:50AB:109C:4C6A:C8D9]] ११:१७, २७ फेब्रुवारी २०२१ (IST) :आपण प्रतिपालकाना थेट संवाद साधा. एकदा [[:en:Wikipedia:Paid editing (essay)|Wikipedia:Paid editing (essay)]] पाहावे. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ११:४८, २७ फेब्रुवारी २०२१ (IST) == एक बॉट तयार करणे == शुभ प्रभात , मला आढळले की बर्‍याच पानांवर माहितीचौकट नाहीत, आपण आपल्या मराठी विकिपीडियासाठी एखादा बॉट तयार करूयात का ? त्याच्या मदतीने आपल्याला पृष्ठे ज्यात माहितीचौकट नाही ते सूचीबद्ध करता येईल . [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ११:५०, २८ फेब्रुवारी २०२१ (IST) नमस्कार {{साद|Rockpeterson}}, त्यासाठी लेखनाची यादी तयार करावी लागेल. त्यानंतर {{tl|विकिडाटा माहितीचौकट}} किव्हा उचित माहितीचौकट साचे त्यात सांगकाम्या द्वारे लावावी लागतील. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १३:२९, २८ फेब्रुवारी २०२१ (IST) :मला वाटते की एकदा आपल्याकडे माहिती बॉक्स नसणारे लेखांची यादी मिळाली की मी माझ्या सह संयोजकांसह {{साद|Sandesh9822}},{{साद|Saudagar abhishek}} पृष्ठांवर स्वहस्ते माहितीचौकट जोडू शकतो, कल्पना कशी आहे? ::नक्की {{साद|Goresm|अभय नातू}} यावर आपले काय मत आहेत? --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १३:५६, २८ फेब्रुवारी २०२१ (IST) :चालेल, परंतु आपण म्हणता तशी प्रथम लेखांची यादी करावी लागेल. तद्नंतर मग माहितीचौकट बनवायला सुरुवात करावी लागेल. आणि हो, प्रथम माहितीचौकट साचे तयार करायला शिकावे लागेल. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] [[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] १४:३९, २८ फेब्रुवारी २०२१ (IST) :::{{साद|Goresm|अभय नातू|Sandesh9822|Saudagar abhishek}} ही मूलभूत कल्पना आहे, बॉट या विकिपीडियावरील सर्वे पृष्ठांवर क्रॉल करेल, जर लेखात माहितीचौकट नसल्याचे ट्रिगर झाले तर बॉट [[माहितीचौकात नसलेले लेख]] हा वर्ग जोडेल.आपण नंतर हे सर्वे पृष्ठ माहितीचौकात नसलेले लेख या सूचीमध्ये भागू शकतो [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १८:०१, २ मार्च २०२१ (IST) {{साद|Rockpeterson}} ६०,०००+ लेख आहेत पूर्ण यादी एका पानावर जाहीर करता येणार नाही. [https://quarry.wmflabs.org/query/52925 इथे] पहावे --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २३:०२, २ मार्च २०२१ (IST) सांगकाम्या (बॉट) चालवून माहितीचौकट घालणे शक्य आहे परंतु सगळ्या लेखांमध्ये माहितीचौकट पाहिजेच असे नाही. शिवाय अनेक लेखांमध्ये तत्सम साचे आहेत, उदा. {{t|क्रिकेटपटू}}. तरी एकूण लेखांमधील एक-एक वर्ग घेउन त्यांवर हा सांगकाम्या चालवावा - उदा. [[:वर्ग:मराठी लेखक|मराठी लेखक]] किंवा [[:वर्ग:दागिने|दागिने]], इ. -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०६:४८, ८ मार्च २०२१ (IST) == [[महाराष्ट्राच्या उपमुख्यमंत्र्यांची यादी]] == कृपया या लेखातील राजकीय पक्षांच्या रंगांचा कॉलम दुरुस्त करावा. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १५:५०, २८ फेब्रुवारी २०२१ (IST) :{{Done}}--[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १७:४७, २८ फेब्रुवारी २०२१ (IST) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Tech News: 2021-09]] == <div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis using the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Growth team tools]] can now show the name of a newcomer's mentor anywhere [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship/Integrating_mentorship|through a magic word]]. This can be used for welcome messages or userboxes. * A new version of the [[c:Special:MyLanguage/Commons:VideoCutTool|VideoCutTool]] is now available. It enables cropping, trimming, audio disabling, and rotating video content. It is being created as part of the developer outreach programs. '''Problems''' * There was a problem with the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Job queue|job queue]]. This meant some functions did not save changes and mass messages were delayed. This did not affect wiki edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T275437] * Some editors may not be logged in to their accounts automatically in the latest versions of Firefox and Safari. [https://phabricator.wikimedia.org/T226797] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.33|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> ---- ००:३८, २ मार्च २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21161722 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Wikimedia Foundation Community Board seats: Call for feedback meeting == The Wikimedia Foundation Board of Trustees is organizing a [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats/Ranked voting system|call for feedback about community selection processes]] between February 1 and March 14. While the Wikimedia Foundation and the movement have grown about five times in the past ten years, the Board’s structure and processes have remained basically the same. As the Board is designed today, we have a problem of capacity, performance, and lack of representation of the movement’s diversity. Direct elections tend to favor candidates from the leading language communities, regardless of how relevant their skills and experience might be in serving as a Board member, or contributing to the ability of the Board to perform its specific responsibilities. It is also a fact that the current processes have favored volunteers from North America and Western Europe. As a matter of fact, there had only been one member who served on the Board, from South Asia, in more than fifteen years of history. In the upcoming months, we need to renew three community seats and appoint three more community members in the new seats. This call for feedback is to see what processes can we all collaboratively design to promote and choose candidates that represent our movement and are prepared with the experience, skills, and insight to perform as trustees? In this regard, it would be good to have a community discussion to discuss the proposed ideas and share our thoughts, give feedback and contribute to the process. To discuss this, you are invited to a community meeting that is being organized on March 12 from 8 pm to 10 pm, and the meeting link to join is https://meet.google.com/umc-attq-kdt. You can add this meeting to your Google Calendar by [https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=MDNqcjRwaWxtZThnMXBodjJkYzZvam9sdXQga2N2ZWxhZ2EtY3RyQHdpa2ltZWRpYS5vcmc&tmsrc=kcvelaga-ctr%40wikimedia.org clicking here]. Please ping me if you have any questions. Thank you. --[[User:KCVelaga (WMF)]], १६:००, ८ मार्च २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21198421 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Tech News: 2021-10]] == <section begin="technews-2021-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Section translation]] now works on Bengali Wikipedia. It helps mobile editors translate sections of articles. It will come to more wikis later. The first focus is active wikis with a smaller number of articles. You can [https://sx.wmflabs.org/index.php/Main_Page test it] and [[mw:Talk:Content translation/Section translation|leave feedback]]. * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs|Flagged revisions]] now give admins the review right. [https://phabricator.wikimedia.org/T275293] * When someone links to a Wikipedia article on Twitter this will now show a preview of the article. [https://phabricator.wikimedia.org/T276185] '''Problems''' * Many graphs have [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] errors. Graph editors can check their graphs in their browser's developer console after editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T275833] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Talk pages project/New discussion|New Discussion]] tool will soon be a new [[mw:Special:MyLanguage/Extension:DiscussionTools|discussion tools]] beta feature for on most Wikipedias. The goal is to make it easier to start new discussions. [https://phabricator.wikimedia.org/T275257] '''Future changes''' * There will be a number of changes to make it easier to work with templates. Some will come to the first wikis in March. Other changes will come to the first wikis in June. This is both for those who use templates and those who create or maintain them. You can [[:m:WMDE Technical Wishes/Templates|read more]]. * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Reference Previews]] will become a default feature on some wikis on 17 March. They will share a setting with [[mw:Page Previews|Page Previews]]. If you prefer the Reference Tooltips or Navigation-Popups gadget you can keep using them. If so Reference Previews won't be shown. [https://phabricator.wikimedia.org/T271206][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] * New JavaScript-based functions will not work in [[:w:en:Internet Explorer 11|Internet Explorer 11]]. This is because Internet Explorer is an old browser that doesn't work with how JavaScript is written today. Everything that works in Internet Explorer 11 today will continue working in Internet Explorer for now. You can [[mw:Compatibility/IE11|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W10"/> २३:२१, ८ मार्च २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21175593 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == मार्गदर्शन हवे == नमस्कार Tiven2240 , आपल्या मराठी विकिपीडियावर खूप कमी सक्रिय रोलबॅकर असल्याने, मी या हक्कांसाठी स्वत: ला नामनिर्देशित करू शकतो का ? मी विकिडेटा वर रोलबॅकर आहे . कृपया मला आपले मत सांगा [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ००:४१, १४ मार्च २०२१ (IST) इतर विकिप्रकल्पात अधिकार असल्यामुळे आपल्याला त्यावही माहिती मिळाली आहे. मला हरकत नाही. आपण नामनिर्देशित करू शकता --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०४:५३, १४ मार्च २०२१ (IST) नमस्कार Tiven2240, मराठी विकिपीडियासाठी कोणती कार्यशाळा आहे का जेनेकरुन माहिती अनेक लोकांपर्यंत पोहोचवता येऊ शकते? [[सदस्य:Omkar Jack|Omkar Jack]] [[सदस्य:Omkar Jack|Omkar Jack]] == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Tech News: 2021-11]] == <section begin="technews-2021-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis that are part of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|desktop improvements]] project can now use a new [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Search|search function]]. The desktop improvements and the new search will come to more wikis later. You can also [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements#Deployment plan and timeline|test it early]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Editors who put up banners or change site-wide [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] code should use the [https://grafana.wikimedia.org/d/000000566/overview?viewPanel=16&orgId=1 client error graph] to see that their changes has not caused problems. You can [https://diff.wikimedia.org/2021/03/08/sailing-steady%e2%80%8a-%e2%80%8ahow-you-can-help-keep-wikimedia-sites-error-free read more]. [https://phabricator.wikimedia.org/T276296] '''Problems''' * Due to [[phab:T276968|database issues]] the [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org Wikimedia Beta Cluster] was read-only for over a day. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can add a [[:w:en:Newline|newline]] or [[:w:en:Carriage return|carriage return]] character to a custom signature if you use a template. There is a proposal to not allow them in the future. This is because they can cause formatting problems. [https://www.mediawiki.org/wiki/New_requirements_for_user_signatures#Additional_proposal_(2021)][https://phabricator.wikimedia.org/T272322] * You will be able to read but not edit [[phab:T276899|12 wikis]] for a short period of time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210323T06 {{#time:j xg|2021-03-23|en}} at 06:00 (UTC)]. This could take 30 minutes but will probably be much faster. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can use [https://quarry.wmflabs.org/ Quarry] for [[:w:en:SQL|SQL]] queries to the [[wikitech:Wiki replicas|Wiki Replicas]]. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work from 23 March. There will be a new field to specify the database to connect to. If you think this affects you and you need help you can [[phab:T268498|post on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/PAWS PAWS] and other ways to do [[:w:en:SQL|SQL]] queries to the Wiki Replicas will be affected later. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Wiki_Replicas_2020_Redesign] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W11"/> ०४:५३, १६ मार्च २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21226057 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Tech News: 2021-12]] == <section begin="technews-2021-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [[mw:Wikipedia for KaiOS|Wikipedia app]] for [[:w:en:KaiOS|KaiOS]] phones. They don't have a touch screen so readers navigate with the phone keys. There is now a [https://wikimedia.github.io/wikipedia-kaios/sim.html simulator] so you can see what it looks like. * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|reply tool]] and [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|new discussion tool]] are now available as the "{{int:discussiontools-preference-label}}" [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] in almost all wikis except German Wikipedia. '''Problems''' * You will be able to read but not edit [[phab:T276899|twelve wikis]] for a short period of time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210323T06 {{#time:j xg|2021-03-23|{{PAGELANGUAGE}}}} at 06:00 (UTC)]. This can also affect password changes, logging in to new wikis, global renames and changing or confirming emails. This could take 30 minutes but will probably be much faster. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.36|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * [[:w:en:Syntax highlighting|Syntax highlighting]] colours will change to be easier to read. This will soon come to the [[phab:T276346|first wikis]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Improved_Color_Scheme_of_Syntax_Highlighting] '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Flagged revisions]] will no longer have multiple tags like "tone" or "depth". It will also only have one tier. This was changed because very few wikis used these features and they make the tool difficult to maintain. [https://phabricator.wikimedia.org/T185664][https://phabricator.wikimedia.org/T277883] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets and user scripts can access variables about the current page in JavaScript. In 2015 this was moved from <code dir=ltr>wg*</code> to <code dir=ltr>mw.config</code>. <code dir=ltr>wg*</code> will soon no longer work. [https://phabricator.wikimedia.org/T72470] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W12"/> २२:२३, २२ मार्च २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21244806 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == सदस्य पण प्रचार == कृपया हे सदस्य पण तपासा, त्याने नुकतेच हे पण स्वतःबद्दल जाहिरात करण्यासाठी वापरले आहे [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १२:०३, २८ मार्च २०२१ (IST) == दुवा https://marathidoctor.com/ स्पॅमिंग by [[2409:4042:2389:9059:0:0:27ED:18B1]] == मी या आयपी द्वारे केलेली सर्व संपादने परत केली आहेत, कृपया वापरकर्त्यास चेतावणी द्या किंवा अवरोधित करा. व्यक्ती प्रत्येक लेखामध्ये हा ब्लॉग दुवा https://marathidoctor.com/ जोडत आहे [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १७:२२, २९ मार्च २०२१ (IST) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Tech News: 2021-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some very old [[:w:en:Web browser|web browsers]] [[:mw:Special:MyLanguage/Compatibility|don’t work]] well with the Wikimedia wikis. Some old code for browsers that used to be supported is being removed. This could cause issues in those browsers. [https://phabricator.wikimedia.org/T277803] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:m:IRC/Channels#Raw_feeds|IRC recent changes feeds]] have been moved to a new server. Make sure all tools automatically reconnect to <code>irc.wikimedia.org</code> and not to the name of any specific server. Users should also consider switching to the more modern [[:wikitech:Event Platform/EventStreams|EventStreams]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T224579] '''Problems''' * When you move a page that many editors have on their watchlist the history can be split. It might also not be possible to move it again for a while. This is because of a [[:w:en:Job queue|job queue]] problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T278350] * Some translatable pages on Meta could not be edited. This was because of a bug in the translation tool. The new MediaWiki version was delayed because of problems like this. [https://phabricator.wikimedia.org/T278429][https://phabricator.wikimedia.org/T274940] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.37|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २३:०१, २९ मार्च २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21267131 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Tech News: 2021-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some very old [[:w:en:Web browser|web browsers]] [[:mw:Special:MyLanguage/Compatibility|don’t work]] well with the Wikimedia wikis. Some old code for browsers that used to be supported is being removed. This could cause issues in those browsers. [https://phabricator.wikimedia.org/T277803] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:m:IRC/Channels#Raw_feeds|IRC recent changes feeds]] have been moved to a new server. Make sure all tools automatically reconnect to <code>irc.wikimedia.org</code> and not to the name of any specific server. Users should also consider switching to the more modern [[:wikitech:Event Platform/EventStreams|EventStreams]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T224579] '''Problems''' * When you move a page that many editors have on their watchlist the history can be split. It might also not be possible to move it again for a while. This is because of a [[:w:en:Job queue|job queue]] problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T278350] * Some translatable pages on Meta could not be edited. This was because of a bug in the translation tool. The new MediaWiki version was delayed because of problems like this. [https://phabricator.wikimedia.org/T278429][https://phabricator.wikimedia.org/T274940] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.37|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ०२:०९, ३० मार्च २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21267131 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == प्रचालक? == [[सदस्य:संपादन गाळणी|संपादन गाळणीचे]] काहीच योगदान नाही आहे तारी ते प्रचालक आहेत? [[सदस्य:ExclusiveEditor|ExclusiveEditor]] ([[सदस्य चर्चा:ExclusiveEditor|चर्चा]]) १३:४८, १ एप्रिल २०२१ (IST) == लिंक स्पॅमिंग [[Marathinibandh]] द्वारा == या सदस्याने प्रत्येक लेखात हा ब्लॉग दुवा https://inmarathi.net जोडला आहे (आता मी रेव्हर्ट केले ).[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १२:२७, ३ एप्रिल २०२१ (IST) == लेख हटविणे आणि सदस्य ब्लॉक विनंत्या == हे दोन [[विशाल मिगलान]]ी आणि [[सर्वेश श्रीवास्तव]] प्रचारात्मक लेख हटविण्याची विनंती . हे दोन सदस्यांना ब्लॉक दाखल करा [[रोहित बाटलीवाल]]ा आणि [[नवीन काले ]] [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) २३:४६, ५ एप्रिल २०२१ (IST) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Tech News: 2021-14]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors can collapse part of an article so you have to click on it to see it. When you click a link to a section inside collapsed content it will now expand to show the section. The browser will scroll down to the section. Previously such links didn't work unless you manually expanded the content first. [https://phabricator.wikimedia.org/T276741] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Citoid|citoid]] [[:w:en:API|API]] will use for example <code>2010-12-XX</code> instead of <code>2010-12</code> for dates with a month but no days. This is because <code>2010-12</code> could be confused with <code>2010-2012</code> instead of <code>December 2010</code>. This is called level 1 instead of level 0 in the [https://www.loc.gov/standards/datetime/ Extended Date/Time Format]. [https://phabricator.wikimedia.org/T132308] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.38|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-04-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-04-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:wikitech:PAWS|PAWS]] can now connect to the new [[:wikitech:Wiki Replicas|Wiki Replicas]]. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work from 28 April. There is [[:wikitech:News/Wiki Replicas 2020 Redesign#How should I connect to databases in PAWS?|a new way to connect]] to the databases. Until 28 April both ways to connect to the databases will work. If you think this affects you and you need help you can post [[phab:T268498|on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ०१:११, ६ एप्रिल २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21287348 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Tech News: 2021-16]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Email to the Wikimedia wikis are handled by groups of Wikimedia editors. These volunteer response teams now use [https://github.com/znuny/Znuny Znuny] instead of [[m:Special:MyLanguage/OTRS|OTRS]]. The functions and interface remain the same. The volunteer administrators will give more details about the next steps soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T279303][https://phabricator.wikimedia.org/T275294] * If you use [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighting]], you can see line numbers in the 2010 and 2017 wikitext editors when editing templates. This is to make it easier to see line breaks or talk about specific lines. Line numbers will soon come to all namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T267911][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Line_Numbering][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/Line_Numbering] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Because of a technical change there could be problems with gadgets and scripts that have an edit summary area that looks [https://phab.wmfusercontent.org/file/data/llvdqqnb5zpsfzylbqcg/PHID-FILE-25vs4qowibmtysl7cbml/Screen_Shot_2021-04-06_at_2.34.04_PM.png similar to this one]. If they look strange they should use <code>mw.loader.using('mediawiki.action.edit.styles')</code> to go back to how they looked before. [https://phabricator.wikimedia.org/T278898] * The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.1|latest version]] of MediaWiki came to the Wikimedia wikis last week. There was no Tech News issue last week. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in two weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २२:१९, १९ एप्रिल २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21356080 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Tech News: 2021-17]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Templates have parameters that can have specific values. It is possible to suggest values for editors with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TemplateData|TemplateData]]. You can soon see them as a drop-down list in the visual editor. This is to help template users find the right values faster. [https://phabricator.wikimedia.org/T273857][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-04-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-04-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ०२:५५, २७ एप्रिल २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21391118 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == पान अर्धसुरक्षित करणे बाबत == नमस्कार, सध्या विकिपीडियावर युवा चित्रपट अभिनेत्यांच्या पानावर उत्पात माजलाय. विविध ip ॲडड्रेस वरून पानात काही विशिष्ट बदल होत आहेत, जसे की, चित्र आकार बदलणे, multiple images साचा लावून अनेक संचिका चढवणे. काही उदाहरणे [[शाहिद कपूर]], [[कार्तिक आर्यन]], [[रणबीर कपूर]], [[रितेश देशमुख]], [[वरुण धवन]], [[सिद्धार्थ मल्होत्रा]], [[आयुष्मान खुराणा]], [[आदित्य रॉय कपूर]], [[अर्जुन कपूर]], [[टायगर श्रॉफ]], इत्यादी. तेव्हा विनंती आहे की, या व इतर पानांना अर्ध सुरक्षित करावे. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १४:१९, १ मे २०२१ (IST) :चित्रदालन लेखात खाली असावे. माहितीचौकट नसावे. जास्त लेख सुरक्षित करता येणार नाही. जर एक IP द्वारे उत्पात होत आहेत आपण त्याला अवरोधित करू शकतो--[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १५:१९, १ मे २०२१ (IST) --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १५:१९, १ मे २०२१ (IST) ठीक आहे ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) २१:५५, १ मे २०२१ (IST) कृपया [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%A8/43.242.226.18 हे पहा]. या ip ॲड्रेस वरून पुन्हा तोच प्रपंच चालू आहे. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १३:१४, २ मे २०२१ (IST) :::अशा पानांची यादी केल्यास तात्पुरते अंकपत्त्यांवरुन सुरक्षित करता येईल. :::धन्यवाद. :::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २३:०१, २ मे २०२१ (IST) :{{साद|Tiven2240|अभय नातू}} कृपया वरील पाने तात्पुरते सुरक्षित करावीत. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १६:५६, १७ मे २०२१ (IST) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Tech News: 2021-18]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:Wikipedia:Twinkle|Twinkle]] is a gadget on English Wikipedia. It can help with maintenance and patrolling. It can [[m:Grants:Project/Rapid/SD0001/Twinkle localisation/Report|now be used on other wikis]]. You can get Twinkle on your wiki using the [https://github.com/wikimedia-gadgets/twinkle-starter twinkle-starter] GitHub repository. '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] did not work for many articles for a little while. This was because of a bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T281346] * Some things will not work for about a minute on 5 May. This will happen [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210505T0600 around 06:00 UTC]. This will affect the content translation tool and notifications among other things. This is because of an upgrade to avoid crashes. [https://phabricator.wikimedia.org/T281212] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Reference Previews]] will become a default feature on a number of wikis on 5 May. This is later than planned because of some changes. You can use it without using [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Page Previews]] if you want to. The earlier plan was to have the preference to use both or none. [https://phabricator.wikimedia.org/T271206][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:w:en:CSS|CSS]] classes <code dir=ltr>.error</code>, <code dir=ltr>.warning</code> and <code dir=ltr>.success</code> do not work for mobile readers if they have not been specifically defined on your wiki. From June they will not work for desktop readers. This can affect gadgets and templates. The classes can be defined in [[MediaWiki:Common.css]] or template styles instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T280766] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २१:१३, ३ मे २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21418010 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Tech News: 2021-18]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:Wikipedia:Twinkle|Twinkle]] is a gadget on English Wikipedia. It can help with maintenance and patrolling. It can [[m:Grants:Project/Rapid/SD0001/Twinkle localisation/Report|now be used on other wikis]]. You can get Twinkle on your wiki using the [https://github.com/wikimedia-gadgets/twinkle-starter twinkle-starter] GitHub repository. '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] did not work for many articles for a little while. This was because of a bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T281346] * Some things will not work for about a minute on 5 May. This will happen [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210505T0600 around 06:00 UTC]. This will affect the content translation tool and notifications among other things. This is because of an upgrade to avoid crashes. [https://phabricator.wikimedia.org/T281212] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Reference Previews]] will become a default feature on a number of wikis on 5 May. This is later than planned because of some changes. You can use it without using [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Page Previews]] if you want to. The earlier plan was to have the preference to use both or none. [https://phabricator.wikimedia.org/T271206][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:w:en:CSS|CSS]] classes <code dir=ltr>.error</code>, <code dir=ltr>.warning</code> and <code dir=ltr>.success</code> do not work for mobile readers if they have not been specifically defined on your wiki. From June they will not work for desktop readers. This can affect gadgets and templates. The classes can be defined in [[MediaWiki:Common.css]] or template styles instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T280766] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> १८:२७, ४ मे २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21418010 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Tech News: 2021-19]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can see what participants plan to work on at the online [[mw:Wikimedia Hackathon 2021|Wikimedia hackathon]] 22–23 May. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २०:४०, १० मे २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21428676 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Tech News: 2021-19]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can see what participants plan to work on at the online [[mw:Wikimedia Hackathon 2021|Wikimedia hackathon]] 22–23 May. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २१:५६, १० मे २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21428676 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Tech News: 2021-20]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new toolbar in [[mw:Talk pages project/Replying|the Reply tool]]. It works in the wikitext source mode. You can enable it in [[Special:Preferences#mw-htmlform-discussion|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T276608] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Replying#13_May_2021] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/New_discussion#13_May_2021] * Wikimedia [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo mailing lists] are being moved to [[:w:en:GNU Mailman|Mailman 3]]. This is a newer version. For the [[:w:en:Character encoding|character encoding]] to work it will change from <code>[[:w:en:UTF-8|UTF-8]]</code> to <code>utf8mb3</code>. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IEYQ2HS3LZF2P3DAYMNZYQDGHWPVMTPY/][https://phabricator.wikimedia.org/T282621] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] An [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|earlier issue]] of Tech News said that the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid|citoid]] [[:w:en:API|API]] would handle dates with a month but no days in a new way. This has been reverted for now. There needs to be more discussion of how it affects different wikis first. [https://phabricator.wikimedia.org/T132308] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] <code>MediaWiki:Pageimages-blacklist</code> will be renamed <code>MediaWiki:Pageimages-denylist</code>. The list can be copied to the new name. It will happen on 19 May for some wikis and 20 May for some wikis. Most wikis don't use it. It lists images that should never be used as thumbnails for articles. [https://phabricator.wikimedia.org/T282626] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> १९:२०, १७ मे २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21464279 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Tech News: 2021-21]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Wikimedia movement has been using [[:m:Special:MyLanguage/IRC|IRC]] on a network called [[:w:en:Freenode|Freenode]]. There have been changes around who is in control of the network. The [[m:Special:MyLanguage/IRC/Group_Contacts|Wikimedia IRC Group Contacts]] have [[m:Special:Diff/21476411|decided]] to move to the new [[:w:en:Libera Chat|Libera Chat]] network instead. This is not a formal decision for the movement to move all channels but most Wikimedia IRC channels will probably leave Freenode. There is a [[:m:IRC/Migrating_to_Libera_Chat|migration guide]] and ongoing Wikimedia [[m:Wikimedia Forum#Freenode (IRC)|discussions about this]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २२:३८, २४ मे २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21477606 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Tech News: 2021-22]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Translations]] are available. '''Problems''' * There was an issue on the Vector skin with the text size of categories and notices under the page title. It was fixed last Monday. [https://phabricator.wikimedia.org/T283206] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २२:३६, ३१ मे २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21516076 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Tech News: 2021-23]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-06-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-06-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-06-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The Wikimedia movement uses [[:mw:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] for technical tasks. This is where we collect technical suggestions, bugs and what developers are working on. The company behind Phabricator will stop working on it. This will not change anything for the Wikimedia movement now. It could lead to changes in the future. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/YAXOD46INJLAODYYIJUVQWOZFIV54VUI/][https://admin.phacility.com/phame/post/view/11/phacility_is_winding_down_operations/][https://phabricator.wikimedia.org/T283980] * Searching on Wikipedia will find more results in some languages. This is mainly true for when those who search do not use the correct [[:w:en:Diacritic|diacritics]] because they are not seen as necessary in that language. For example searching for <code>Bedusz</code> doesn't find <code>Będusz</code> on German Wikipedia. The character <code>ę</code> isn't used in German so many would write <code>e</code> instead. This will work better in the future in some languages. [https://phabricator.wikimedia.org/T219550] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:w:en:Cross-site request forgery|CSRF token parameters]] in the [[:mw:Special:MyLanguage/API:Main page|action API]] were changed in 2014. The old parameters from before 2014 will stop working soon. This can affect bots, gadgets and user scripts that still use the old parameters. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IMP43BNCI32C524O5YCUWMQYP4WVBQ2B/][https://phabricator.wikimedia.org/T280806] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ०१:३३, ८ जून २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21551759 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Tech News: 2021-23]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-06-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-06-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-06-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The Wikimedia movement uses [[:mw:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] for technical tasks. This is where we collect technical suggestions, bugs and what developers are working on. The company behind Phabricator will stop working on it. This will not change anything for the Wikimedia movement now. It could lead to changes in the future. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/YAXOD46INJLAODYYIJUVQWOZFIV54VUI/][https://admin.phacility.com/phame/post/view/11/phacility_is_winding_down_operations/][https://phabricator.wikimedia.org/T283980] * Searching on Wikipedia will find more results in some languages. This is mainly true for when those who search do not use the correct [[:w:en:Diacritic|diacritics]] because they are not seen as necessary in that language. For example searching for <code>Bedusz</code> doesn't find <code>Będusz</code> on German Wikipedia. The character <code>ę</code> isn't used in German so many would write <code>e</code> instead. This will work better in the future in some languages. [https://phabricator.wikimedia.org/T219550] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:w:en:Cross-site request forgery|CSRF token parameters]] in the [[:mw:Special:MyLanguage/API:Main page|action API]] were changed in 2014. The old parameters from before 2014 will stop working soon. This can affect bots, gadgets and user scripts that still use the old parameters. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IMP43BNCI32C524O5YCUWMQYP4WVBQ2B/][https://phabricator.wikimedia.org/T280806] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ०४:०५, ८ जून २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21551759 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Tech News: 2021-24]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Logged-in users on the mobile web can choose to use the [[:mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|advanced mobile mode]]. They now see categories in a similar way as users on desktop do. This means that some gadgets that have just been for desktop users could work for users of the mobile site too. If your wiki has such gadgets you could decide to turn them on for the mobile site too. Some gadgets probably need to be fixed to look good on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T284763] * Language links on Wikidata now works for [[:oldwikisource:Main Page|multilingual Wikisource]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T275958] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * In the future we [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|can't show the IP]] of unregistered editors to everyone. This is because privacy regulations and norms have changed. There is now a rough draft of how [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#Updates|showing the IP to those who need to see it]] could work. * German Wikipedia, English Wikivoyage and 29 smaller wikis will be read-only for a few minutes on 22 June. This is planned between 5:00 and 5:30 UTC. [https://phabricator.wikimedia.org/T284530] * All wikis will be read-only for a few minutes in the week of 28 June. More information will be published in Tech News later. It will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T281515][https://phabricator.wikimedia.org/T281209] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ०१:५६, १५ जून २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21587625 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Tech News: 2021-25]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The <code>otrs-member</code> group name is now <code>vrt-permissions</code>. This could affect abuse filters. [https://phabricator.wikimedia.org/T280615] '''Problems''' * You will be able to read but not edit German Wikipedia, English Wikivoyage and 29 smaller wikis for a few minutes on 22 June. This is planned between [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210623T0500 5:00 and 5:30 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T284530] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-06-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-06-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-06-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २१:२०, २१ जून २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21593987 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Editing news 2021 #2 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="mr" dir="ltr"> <em>[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2021/June|इतर भाषेत वाचा]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|या बहुभाषीक वार्तापत्रासाठीची वर्गणीदारांची यादी]]</em> [[File:Reply Tool A-B test comment completion.png|alt=सर्व सहभागी विकिपीडियांवरील नवीन सदस्यांचा टिप्पणी पूर्ण करण्याचा दर|thumb|296x296px|जेव्हा नवीन सदस्यांना प्रत्युत्तराचे साधन होते आणि त्यांनी चर्चा पृष्ठावर लिहण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा ते अधिक यशस्वी झाले. ([https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ स्त्रोत])]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Earlier this year, the Editing team ran a large study of [[mw:Talk pages project/Replying|the Reply Tool]]. The main goal was to find out whether the Reply Tool helped [[mw:Talk pages project/Glossary|newer editors]] communicate on wiki. The second goal was to see whether the comments that newer editors made using the tool needed to be reverted more frequently than comments newer editors made with the existing wikitext page editor.</span> याचे मुख्य परिणाम होते: * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Newer editors who had automatic ("default on") access to the Reply tool were [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ more likely] to post a comment on a talk page.</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The comments that newer editors made with the Reply Tool were also [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ less likely] to be reverted than the comments that newer editors made with page editing.</span> हे परिणाम संपादन कार्यसंघाला आत्मविश्वास देतात की हे साधन उपयुक्त आहे. <strong>पुढे पहाता</strong> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The team is planning to make the Reply tool available to everyone as an opt-out preference in the coming months. This has already happened at the Arabic, Czech, and Hungarian Wikipedias.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The next step is to [[phab:T280599|resolve a technical challenge]]. Then, they will deploy the Reply tool first to the [[phab:T267379|Wikipedias that participated in the study]]. After that, they will deploy it, in stages, to the other Wikipedias and all WMF-hosted wikis.</span> <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You can turn on "{{int:discussiontools-preference-label}}" [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|in Beta Features]] now. After you get the Reply tool, you can change your preferences at any time in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].</span> –[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|चर्चा]]) </div> १९:४२, २४ जून २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Elitre (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter&oldid=21602894 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Tech News: 2021-26]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Growth|Growth features]] now can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure Growth features directly on their wiki]]. This uses the new special page <code>Special:EditGrowthConfig</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T285423] * Wikisources have a new [[m:Special:MyLanguage/Community Tech/OCR Improvements|OCR tool]]. If you don't want to see the "extract text" button on Wikisource you can add <code>.ext-wikisource-ExtractTextWidget { display: none; }</code> to your [[Special:MyPage/common.css|common.css page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T285311] '''Problems''' *You will be able to read but not edit the Wikimedia wikis for a few minutes on 29 June. This is planned at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210629T1400 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T281515][https://phabricator.wikimedia.org/T281209] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-06-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-06-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-07-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * <code>Threshold for stub link formatting</code>, <code>thumbnail size</code> and <code>auto-number headings</code> can be set in preferences. They are expensive to maintain and few editors use them. The developers are planning to remove them. Removing them will make pages load faster. You can [[mw:Special:MyLanguage/User:SKim (WMF)/Performance Dependent User Preferences|read more and give feedback]]. * A toolbar will be added to the [[mw:Talk pages project/Replying|Reply tool]]'s wikitext source mode. This will make it easier to link to pages and to ping other users. [https://phabricator.wikimedia.org/T276609][https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Replying#Status_updates] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २२:०२, २८ जून २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21653312 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Tech News: 2021-27]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Translations]] are available. '''Tech News''' * The next issue of Tech News will be sent out on 19 July. '''Recent changes''' * [[:wikidata:Q4063270|AutoWikiBrowser]] is a tool to make repetitive tasks easier. It now uses [[:w:en:JSON|JSON]]. <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/CheckPage</code> has moved to <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/CheckPageJSON</code> and <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/Config</code>. <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/CheckPage/Version</code> has moved to <code>Wikipedia:AutoWikiBrowser/CheckPage/VersionJSON</code>. The tool will eventually be configured on the wiki so that you don't have to wait until the new version to add templates or regular expression fixes. [https://phabricator.wikimedia.org/T241196] '''Problems''' * [[m:Special:MyLanguage/InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] helps saving online sources on some wikis. It adds them to [[:w:en:Wayback Machine|Wayback Machine]] and links to them there. This is so they don't disappear if the page that was linked to is removed. It currently has a problem with linking to the wrong date when it moves pages from <code>archive.is</code> to <code>web.archive.org</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T283432] '''Changes later this week''' * The tool to [[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|find, add and remove templates]] will be updated. This is to make it easier to find and use the right templates. It will come to the first wikis on 7 July. It will come to more wikis later this year. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Removing_a_template_from_a_page_using_the_VisualEditor][https://phabricator.wikimedia.org/T284553] * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * Some Wikimedia wikis use [[m:Special:MyLanguage/Flagged Revisions|Flagged Revisions]] or pending changes. It hides edits from new and unregistered accounts for readers until they have been patrolled. The auto review action in Flagged Revisions will no longer be logged. All old logs of auto-review will be removed. This is because it creates a lot of logs that are not very useful. [https://phabricator.wikimedia.org/T285608] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २३:०३, ५ जुलै २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21694636 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Tech News: 2021-29]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The tool to [[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|find, add and remove templates]] was updated. This is to make it easier to find and use the right templates. It was supposed to come to the first wikis on 7 July. It was delayed to 12 July instead. It will come to more wikis later this year. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Removing_a_template_from_a_page_using_the_VisualEditor][https://phabricator.wikimedia.org/T284553] * [[Special:UnconnectedPages|Special:UnconnectedPages]] lists pages that are not connected to Wikidata. This helps you find pages that can be connected to Wikidata items. Some pages should not be connected to Wikidata. You can use the magic word <code><nowiki>__EXPECTED_UNCONNECTED_PAGE__</nowiki></code> on pages that should not be listed on the special page. [https://phabricator.wikimedia.org/T97577] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-07-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-07-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-07-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] How media is structured in the [[:w:en:Parsing|parser's]] HTML output will soon change. This can affect bots, gadgets, user scripts and extensions. You can [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/L2UQJRHTFK5YG3IOZEC7JSLH2ZQNZRVU/ read more]. You can test it on [[:testwiki:Main Page|Testwiki]] or [[:test2wiki:Main Page|Testwiki 2]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The parameters for how you obtain [[mw:API:Tokens|tokens]] in the MediaWiki API were changed in 2014. The old way will no longer work from 1 September. Scripts, bots and tools that use the parameters from before the 2014 change need to be updated. You can [[phab:T280806#7215377|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २१:०२, १९ जुलै २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21755027 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities == Hello, As you may already know, the [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF elections candidate/2021/candidates gallery|20 candidates for the 2021 election]]. An <u>event for community members to know and interact with the candidates</u> is being organized. During the event, the candidates will briefly introduce themselves and then answer questions from community members. The event details are as follows: *Date: 31 July 2021 (Saturday) *Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1627727412 check in your local time] :*Bangladesh: 4:30 pm to 7:00 pm :*India & Sri Lanka: 4:00 pm to 6:30 pm :*Nepal: 4:15 pm to 6:45 pm :*Pakistan & Maldives: 3:30 pm to 6:00 pm * Live interpretation is being provided in Hindi. *'''Please register using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSflJge3dFia9ejDG57OOwAHDq9yqnTdVD0HWEsRBhS4PrLGIg/viewform?usp=sf_link this form] For more details, please visit the event page at [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP|Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]]. Hope that you are able to join us, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], १२:०४, २३ जुलै २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21774789 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Tech News: 2021-30]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.14|new version]] of MediaWiki came to the Wikimedia wikis the week before last week. This was not in Tech News because there was no newsletter that week. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-07-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-07-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-07-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * If you use the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|Monobook skin]] you can choose to switch off [[:w:en:Responsive web design|responsive design]] on mobile. This will now work for more skins. If <code>{{int:monobook-responsive-label}}</code> is unticked you need to also untick the new [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|preference]] <code>{{int:prefs-skin-responsive}}</code>. Otherwise it will stop working. Interface admins can automate this process on your wiki. You can [[phab:T285991|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ०२:४१, २७ जुलै २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21771634 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Tech News: 2021-31]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] If your wiki uses markup like <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-ltr"></nowiki></code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-rtl"></nowiki></code></bdi> without the required <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>dir</code></bdi> attribute, then these will no longer work in 2 weeks. There is a short-term fix that can be added to your local wiki's Common.css page, which is explained at [[phab:T287701|T287701]]. From now on, all usages should include the full attributes, for example: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-ltr" dir="ltr" lang="en"></nowiki></code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-rtl" dir="rtl" lang="he"></nowiki></code></bdi>. This also applies to some other HTML tags, such as <code>span</code> or <code>code</code>. You can find existing examples on your wiki that need to be updated, using the instructions at [[phab:T287701|T287701]]. * Reminder: Wikimedia has [[m:Special:MyLanguage/IRC/Migrating to Libera Chat|migrated to the Libera Chat IRC network]], from the old Freenode network. Local documentation should be updated. '''Problems''' * Last week, all wikis had slow access or no access for 30 minutes. There was a problem with generating dynamic lists of articles on the Russian Wikinews, due to the bulk import of 200,000+ new articles over 3 days, which led to database problems. The problematic feature has been disabled on that wiki and developers are discussing if it can be fixed properly. [https://phabricator.wikimedia.org/T287380][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-07-26_ruwikinews_DynamicPageList] '''Changes later this week''' * When adding links to a page using [[mw:VisualEditor|VisualEditor]] or the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]], [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Disambiguator|disambiguation pages]] will now only appear at the bottom of search results. This is because users do not often want to link to disambiguation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T285510] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-08-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-08-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|team of the Wikipedia app for Android]] is working on communication in the app. The developers are working on how to talk to other editors and get notifications. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|read more]]. They are looking for users who want to [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication/UsertestingJuly2021|test the plans]]. Any editor who has an Android phone and is willing to download the app can do this. * The [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] for {{int:discussiontools-preference-label}} will be updated in the coming weeks. You will be able to [[mw:Talk pages project/Notifications|subscribe to individual sections]] on a talk page at more wikis. You can test this now by adding <code>?dtenable=1</code> to the end of the talk page's URL ([https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta_talk:Sandbox?dtenable=1 example]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ०२:१८, ३ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21818289 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Tech News: 2021-32]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Translations]] are available. '''Problems''' * You can read but not edit 17 wikis for a few minutes on 10 August. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1628571650 05:00 UTC]. This is because of work on the database. [https://phabricator.wikimedia.org/T287449] '''Changes later this week''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/2021:Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place remotely on 13 August, starting at 5:00 UTC, for 24 hours. You can participate in many ways. You can still propose projects and sessions. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-08-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-08-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The old CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="visualClear"></div></nowiki></code></bdi> will not be supported after 12 August. Instead, templates and pages should use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div style="clear:both;"></div></nowiki></code></bdi>. Please help to replace any existing uses on your wiki. There are global-search links available at [[phab:T287962|T287962]]. '''Future changes''' * [[m:Special:MyLanguage/The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is a place for Wikipedia editors to get access to sources. There is an [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TheWikipediaLibrary|extension]] which has a new function to tell users when they can take part in it. It will use notifications. It will start pinging the first users in September. It will ping more users later. [https://phabricator.wikimedia.org/T288070] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[w:en:Vue.js|Vue.js]] will be the [[w:en:JavaScript|JavaScript]] framework for MediaWiki in the future. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/SOZREBYR36PUNFZXMIUBVAIOQI4N7PDU/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २१:५१, ९ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21856726 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == SPAM link in [[इ.स. ३३३]] == Hi there! Sorry to bother you but thought you might want to keep an eye on this article as it constantly is being spammed by the same link from 'angelclan.org' by anonymous IP. --[[विशेष:योगदान/79.65.113.174|79.65.113.174]] १४:२७, १३ ऑगस्ट २०२१ (IST) :Added to my watchlist. Will take necessary actions if needed -[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०७:४३, १७ ऑगस्ट २०२१ (IST) == Feedback for Mini edit-a-thons == Dear Wikimedian, Hope everything is fine around you. If you remember that A2K organised [[:Category: Mini edit-a-thons by CIS-A2K|a series of edit-a-thons]] last year and this year. These were only two days long edit-a-thons with different themes. Also, the working area or Wiki project was not restricted. Now, it's time to grab your feedback or opinions on this idea for further work. I would like to request you that please spend a few minutes filling this form out. You can find the form link [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdNw6NruQnukDDaZq1OMalhwg7WR2AeqF9ot2HEJfpeKDmYZw/viewform here]. You can fill the form by 31 August because your feedback is precious for us. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ००:२८, १७ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Tech News: 2021-33]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can add language links in the sidebar in the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|new Vector skin]] again. You do this by connecting the page to a Wikidata item. The new Vector skin has moved the language links but the new language selector cannot add language links yet. [https://phabricator.wikimedia.org/T287206] '''Problems''' * There was a problem on wikis which use the Translate extension. Translations were not updated or were replaced with the English text. The problems have been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T288700][https://phabricator.wikimedia.org/T288683][https://phabricator.wikimedia.org/T288719] '''Changes later this week''' * A [[mw:Help:Tags|revision tag]] will soon be added to edits that add links to [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Disambiguator|disambiguation pages]]. This is because these links are usually added by accident. The tag will allow editors to easily find the broken links and fix them. If your wiki does not like this feature, it can be [[mw:Help:Tags#Deleting a tag added by the software|hidden]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T287549] *Would you like to help improve the information about tools? Would you like to attend or help organize a small virtual meetup for your community to discuss the list of tools? Please get in touch on the [[m:Toolhub/The Quality Signal Sessions|Toolhub Quality Signal Sessions]] talk page. We are also looking for feedback [[m:Talk:Toolhub/The Quality Signal Sessions#Discussion topic for "Quality Signal Sessions: The Tool Maintainers edition"|from tool maintainers]] on some specific questions. * In the past, edits to any page in your user talk space ignored your [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications#mute|mute list]], e.g. sub-pages. Starting this week, this is only true for edits to your talk page. [https://phabricator.wikimedia.org/T288112] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-08-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-08-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ००:५८, १७ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21889213 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == ''Invitation for Wiki Loves Women South Asia 2021'' == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Wiki Loves Women South Asia 2021'''</span><br>'''September 1 - September 30, 2021'''<span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Wiki Loves Women South Asia 2021|<span style="font-size:10px;color:red">''view details!''</span>]]</span> ----[[File:Wiki Loves Women South Asia.svg|right|frameless]]'''Wiki Loves Women South Asia''' is back with the 2021 edition. Join us to minify gender gaps and enrich Wikipedia with more diversity. Happening from 1 September - 30 September, [[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|Wiki Loves Women South Asia]] welcomes the articles created on gender gap theme. This year we will focus on women's empowerment and gender discrimination related topics. We are proud to announce and invite you and your community to participate in the competition. You can learn more about the scope and the prizes at the [[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|''project page'']]. Best wishes,<br> [[m:Wiki Loves Women South Asia 2021|Wiki Loves Women Team]] <!---[[सदस्य:HirokBot|HirokBot]] ([[सदस्य चर्चा:HirokBot|चर्चा]])---> ०३:१५, १९ ऑगस्ट २०२१ (IST) </div> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Tech News: 2021-34]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score|Score]] extension (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><score></nowiki></code></bdi> notation) has been re-enabled on public wikis and upgraded to a newer version. Some musical score functionality may no longer work because the extension is only enabled in "safe mode". The security issue has been fixed and an [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score/2021 security advisory|advisory published]]. '''Problems''' * You will be able to read but not edit [[phab:T289130|some wikis]] for a few minutes on {{#time:j xg|2021-08-25|en}}. This will happen around [https://zonestamp.toolforge.org/1629871217 06:00 UTC]. This is for database maintenance. During this time, operations on the CentralAuth will also not be possible. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-08-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-08-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ०३:२९, २४ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21923254 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Read-only reminder == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="MassMessage"/> A maintenance operation will be performed on [https://zonestamp.toolforge.org/1629871231 {{#time: l F d H:i e|2021-08-25T06:00|en}}]. It should only last for a few minutes. This will affect your wiki as well as 11 other wikis. During this time, publishing edits will not be possible. Also during this time, operations on the CentralAuth will not be possible (GlobalRenames, changing/confirming e-mail addresses, logging into new wikis, password changes). For more details about the operation and on all impacted services, please check [[phab:T289130|on Phabricator]]. A banner will be displayed 30 minutes before the operation. Please help your community to be aware of this maintenance operation. {{Int:Feedback-thanks-title}}<section end="MassMessage"/> </div> ०२:०५, २५ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21927201 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == विकिमीडिया फाउंडेशन 2021 बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजच्या निवडणुकीत आठवणीने मतदान करा == नमस्कार {{PAGENAME}}, आपण विकिमीडिया फाउंडेशन 2021 बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजच्या निवडणुकीत मतदान करण्यास पात्र असल्याने आपल्याला हा मेल मिळाला आहे. निवडणूक 18 ऑगस्ट, 2021 रोजी सुरू झाली आणि 31 ऑगस्ट, 2021 रोजी संपेल. विकिमीडिया फाउंडेशन मराठी विकिपीडियासारख्या प्रकल्पांचे संचालन करते आणि त्याचे नेतृत्व बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजद्वारे केले जाते. हा बोर्ड ही विकिमीडिया फाउंडेशनची निर्णय घेणारी संस्था आहे. [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Overview|बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजबद्दल अधिक जाणून घ्या]]. या वर्षी सामूहिक मतदानाद्वारे चार पदांसाठी निवडणूक होणार आहे. या पदांसाठी जगभरातून एकोणीस उमेदवार निवडणूक लढवत आहेत. [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|2021च्या बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजविषयी अधिक जाणून घ्या]] समूहांच्या सुमारे 70,000 सदस्यांना मतदान करण्यास निमंत्रित करण्यात आले आहे. त्यात आपणही आहात! मतदान फक्त 31 ऑगस्ट रोजी 23:59 UTC (जागतिक प्रमाणवेळ) पर्यंतच सुरू राहील. * [[:mr:विशेष:सुरक्षीतकौल/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2021|'''मराठी विकिपीडियाच्या सेक्युअरपोलवर जाऊन मतदान करा''']]. आपण याआधीच मतदान केले असल्यास, मतदान केल्याबद्दल आभार. कृपया हा मेल दुर्लक्षित करा. लोक त्यांची कितीही खाती असली, तरी फक्त एकदाच मतदान करू शकतात. [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|या निवडणुकीविषयी अधिक माहिती वाचा]]. धन्यवाद, [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १८:०३, २५ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21933963 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Tech News: 2021-35]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some musical score syntax no longer works and may needed to be updated, you can check [[:Category:{{MediaWiki:score-error-category}}]] on your wiki for a list of pages with errors. '''Problems''' * Musical scores were unable to render lyrics in some languages because of missing fonts. This has been fixed now. If your language would prefer a different font, please file a request in Phabricator. [https://phabricator.wikimedia.org/T289554] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The parameters for how you obtain [[mw:API:Tokens|tokens]] in the MediaWiki API were changed in 2014. The old way will no longer work from 1 September. Scripts, bots and tools that use the parameters from before the 2014 change need to be updated. You can [[phab:T280806#7215377|read more]] about this. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-08-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-09-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-09-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You will be able to read but not edit [[phab:T289660|Commons]] for a few minutes on {{#time:j xg|2021-09-06|en}}. This will happen around [https://zonestamp.toolforge.org/1630818058 05:00 UTC]. This is for database maintenance. * All wikis will be read-only for a few minutes in the week of 13 September. More information will be published in Tech News later. It will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T287539] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २१:३२, ३० ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21954810 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ==विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१== [[:विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१]] स्पर्धेचे आयोजन आजपासून झाले आहे. कृपया याची साईट नोटीस तयार करा, जेणेकरून मराठी विकी सदस्यांचे यावर सहज लक्ष जाईल. धन्यवाद.--[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २१:५२, १ सप्टेंबर २०२१ (IST) == Wikipedia Page == sir i dont think this page should be deleted. mr.wikipedia.org/wiki/मोहित_चुरीवाल please revert this page back :Hi, please explain me why this article meets our notability guidelines?. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०८:१४, ५ सप्टेंबर २०२१ (IST) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Tech News: 2021-36]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The wikis that have [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] deployed have been part of A/B testing since deployment, in which some newcomers did not receive the new features. Now, all of the newcomers on 21 of the smallest of those wikis will be receiving the features. [https://phabricator.wikimedia.org/T289786] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In 2017, the provided jQuery library was upgraded from version 1 to 3, with a compatibility layer. The migration will soon finish, to make the site load faster for everyone. If you maintain a gadget or user script, check if you have any JQMIGRATE errors and fix them, or they will break. [https://phabricator.wikimedia.org/T280944][https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/6Z2BVLOBBEC2QP4VV4KOOVQVE52P3HOP/] * Last year, the Portuguese Wikipedia community embarked on an experiment to make log-in compulsory for editing.  The [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Impact report for Login Required Experiment on Portuguese Wikipedia|impact report of this trial]] is ready. Moving forward, the Anti-Harassment Tools team is looking for projects that are willing to experiment with restricting IP editing on their wiki for a short-term experiment. [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Login Required Experiment|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २०:५०, ६ सप्टेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21981010 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Tech News: 2021-37]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * 45 new Wikipedias now have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Growth features]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T289680] * [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Deployment table|A majority of Wikipedias]] now have access to the Growth features. The Growth team [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ|has published an FAQ page]] about the features. This translatable FAQ covers the description of the features, how to use them, how to change the configuration, and more. '''Problems''' * [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|All wikis will be read-only]] for a few minutes on 14 September. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1631628002 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T287539] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-09-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-09-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-09-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). * Starting this week, Wikipedia in Italian will receive weekly software updates on Wednesdays. It used to receive the updates on Thursdays. Due to this change, bugs will be noticed and fixed sooner. [https://phabricator.wikimedia.org/T286664] * You can add language links in the sidebar in [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|the new Vector skin]] again. You do this by connecting the page to a Wikidata item. The new Vector skin has moved the language links but the new language selector cannot add language links yet. [https://phabricator.wikimedia.org/T287206] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlight]] tool marks up code with different colours. It now can highlight 23 new code languages. Additionally, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>golang</code></bdi> can now be used as an alias for the [[d:Q37227|Go programming language]], and a special <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>output</code></bdi> mode has been added to show a program's output. [https://phabricator.wikimedia.org/T280117][https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/SyntaxHighlight_GeSHi/+/715277/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २१:०६, १३ सप्टेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22009517 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == विकी लव्हज् वुमन २०२१ == [[File:Wiki Loves Women South Asia-mr.png|right|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१|विकी लव्हज् वुमन दक्षिण आशिया]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. हा आंतरराष्ट्रीय विकी लव्हज् वुमन स्पर्धेचा एक भाग आहे. हे मुख्यत्वे महिला आणि महिला संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे. आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण '''पोस्टकार्ड, बार्नस्टार, तसेच $१२ USD ते $२५० USD पर्यंतचे बक्षीस''' आमच्याकडून जिंकू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१/ नोंदणी|येथे]] आपली नोंदणी करा. आणि [https://fountain.toolforge.org/editathons/wlwsa2021-mr हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची आवश्यकता असेल तर स्थानिक आयोजक [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]] किंवा [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] यांना संपर्क करावा. धन्यवाद. --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ११:००, १६ सप्टेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22025036 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Tech News: 2021-38]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Growth features are now deployed to almost all Wikipedias. [[phab:T290582|For the majority of small Wikipedias]], the features are only available for experienced users, to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ#enable|test the features]] and [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ#config|configure them]]. Features will be available for newcomers starting on 20 September 2021. * MediaWiki had a feature that would highlight local links to short articles in a different style. Each user could pick the size at which "stubs" would be highlighted. This feature was very bad for performance, and following a consultation, has been removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T284917] * A technical change was made to the MonoBook skin to allow for easier maintenance and upkeep. This has resulted in some minor changes to HTML that make MonoBook's HTML consistent with other skins. Efforts have been made to minimize the impact on editors, but please ping [[m:User:Jon (WMF)|Jon (WMF)]] on wiki or in [[phab:T290888|phabricator]] if any problems are reported. '''Problems''' * There was a problem with search last week. Many search requests did not work for 2 hours because of an accidental restart of the search servers. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-09-13_cirrussearch_restart] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-09-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-09-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-09-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[s:Special:ApiHelp/query+proofreadinfo|meta=proofreadpage API]] has changed. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>piprop</nowiki></code></bdi> parameter has been renamed to <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>prpiprop</nowiki></code></bdi>. API users should update their code to avoid unrecognized parameter warnings. Pywikibot users should upgrade to 6.6.0. [https://phabricator.wikimedia.org/T290585] '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Replying|Reply tool]] will be deployed to the remaining wikis in the coming weeks. It is currently part of "{{int:discussiontools-preference-label}}" in [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta features]] at most wikis. You will be able to turn it off in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Editing Preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T262331] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:MediaWiki_1.37/Deprecation_of_legacy_API_token_parameters|previously announced]] change to how you obtain tokens from the API has been delayed to September 21 because of an incompatibility with Pywikibot. Bot operators using Pywikibot can follow [[phab:T291202|T291202]] for progress on a fix, and should plan to upgrade to 6.6.1 when it is released. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> ००:०३, २१ सप्टेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22043415 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Tech News: 2021-39]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:IOS|iOS 15]] has a new function called [https://support.apple.com/en-us/HT212614 Private Relay] (Apple website). This can hide the user's IP when they use [[w:en:Safari (software)|Safari]] browser. This is like using a [[w:en:Virtual private network|VPN]] in that we see another IP address instead. It is opt-in and only for those who pay extra for [[w:en:ICloud|iCloud]]. It will come to Safari users on [[:w:en:OSX|OSX]] later. There is a [[phab:T289795|technical discussion]] about what this means for the Wikimedia wikis. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some gadgets and user-scripts add items to the [[m:Customization:Explaining_skins#Portlets|portlets]] (article tools) part of the skin. A recent change to the HTML may have made those links a different font-size. This can be fixed by adding the CSS class <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.vector-menu-dropdown-noicon</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T291438] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-09-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-09-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-09-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Onboarding_new_Wikipedians#New_experience|GettingStarted extension]] was built in 2013, and provides an onboarding process for new account holders in a few versions of Wikipedia. However, the recently developed [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] provide a better onboarding experience. Since the vast majority of Wikipedias now have access to the Growth features, GettingStarted will be deactivated starting on 4 October. [https://phabricator.wikimedia.org/T235752] * A small number of users will not be able to connect to the Wikimedia wikis after 30 September. This is because an old [[:w:en:root certificate|root certificate]] will no longer work. They will also have problems with many other websites. Users who have updated their software in the last five years are unlikely to have problems. Users in Europe, Africa and Asia are less likely to have immediate problems even if their software is too old. You can [[m:Special:MyLanguage/HTTPS/2021 Let's Encrypt root expiry|read more]]. * You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications|receive notifications]] when someone leaves a comment on user talk page or mentions you in a talk page comment. Clicking the notification link will now bring you to the comment and highlight it. Previously, doing so brought you to the top of the section that contained the comment. You can find [[phab:T282029|more information in T282029.]] '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Replying|Reply tool]] will be deployed to the remaining wikis in the coming weeks. It is currently part of "{{int:discussiontools-preference-label}}" in [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta features]] at most wikis. You will be able to turn it off in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Editing Preferences]]. [[phab:T288485|See the list of wikis.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T262331] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W39"/> </div> ०३:५४, २८ सप्टेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22077885 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary == [[File:Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon poster 2nd.pdf|thumb|100px|right|Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon]] Dear Wikimedian, Hope you are doing well. Glad to inform you that A2K is going to conduct a mini edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary. It is the second iteration of Mahatma Gandhi mini edit-a-thon. The edit-a-thon will be on the same dates 2nd and 3rd October (Weekend). During the last iteration, we had created or developed or uploaded content related to Mahatma Gandhi. This time, we will create or develop content about Mahatma Gandhi and any article directly related to the Indian Independence movement. The list of articles is given on the [[:m: Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon|event page]]. Feel free to add more relevant articles to the list. The event is not restricted to any single Wikimedia project. For more information, you can visit the event page and if you have any questions or doubts email me at nitesh@cis-india.org. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २३:०३, २८ सप्टेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Request == Hi, please block: [[User:2409:4042:4E13:8CAC:0:0:22CA:FC05]]: spam. Thanks,--[[सदस्य:Mtarch11|Mtarch11]] ([[सदस्य चर्चा:Mtarch11|चर्चा]]) १०:५६, २ ऑक्टोबर २०२१ (IST) :{{Done}}--[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ११:१५, २ ऑक्टोबर २०२१ (IST) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Tech News: 2021-40]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A more efficient way of sending changes from Wikidata to Wikimedia wikis that show them has been enabled for the following 10 wikis: mediawiki.org, the Italian, Catalan, Hebrew and Vietnamese Wikipedias, French Wikisource, and English Wikivoygage, Wikibooks, Wiktionary and Wikinews. If you notice anything strange about how changes from Wikidata appear in recent changes or your watchlist on those wikis you can [[phab:T48643|let the developers know]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some gadgets and bots that use the API to read the AbuseFilter log might break. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>hidden</code></bdi> property will no longer say an entry is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>implicit</code></bdi> for unsuppressed log entries about suppressed edits. If your bot needs to know this, do a separate revision query. Additionally, the property will have the value <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>false</code></bdi> for visible entries; previously, it wasn't included in the response. [https://phabricator.wikimedia.org/T291718] * A more efficient way of sending changes from Wikidata to Wikimedia wikis that show them will be enabled for ''all production wikis''. If you notice anything strange about how changes from Wikidata appear in recent changes or your watchlist you can [[phab:T48643|let the developers know]]. '''Future changes''' * You can soon get cross-wiki notifications in the [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|iOS Wikipedia app]]. You can also get notifications as push notifications. More notification updates will follow in later versions. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/iOS/Notifications#September_2021_update] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The JavaScript variables <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgExtraSignatureNamespaces</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgLegalTitleChars</code></bdi>, and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgIllegalFileChars</code></bdi> will soon be removed from <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/JavaScript#mw.config|mw.config]]</code></bdi>. These are not part of the "stable" variables available for use in wiki JavaScript. [https://phabricator.wikimedia.org/T292011] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The JavaScript variables <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookiePrefix</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookieDomain</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookiePath</code></bdi>, and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookieExpiration</code></bdi> will soon be removed from mw.config. Scripts should instead use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.cookie</code></bdi> from the "<bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mw:ResourceLoader/Core_modules#mediawiki.cookie|mediawiki.cookie]]</bdi>" module. [https://phabricator.wikimedia.org/T291760] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> २२:०३, ४ ऑक्टोबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22101208 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == तुषार रायते या लेखासंदर्भात == नमस्कार आपण कालच नवीन लिहिण्यात आलेला लेख तुषार रायते हा काढण्यात आला त्याचे कारण समजू शकेल का ? तसेच येथे नवीन सदस्य असल्यामुळे त्यामध्ये अचूक बदल करून कशा पद्धतीने त्याला पुन्हा स्थापित करण्यात येईल कळू शकेल का ? जेणेकरून मला अजून काही लेख लिहिण्यात मदत होईल == Wikipedia Asian Month 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hi [[m:Wikipedia Asian Month|Wikipedia Asian Month]] organizers and participants! Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[Wikipedia Asian Month 2021]], which will take place in this November. '''For organizers:''' Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to: # use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[m:Wikipedia Asian Month/Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants' will not be able to receive the prize from Wikipedia Asian Month team. # Add your language projects and organizer list to the [[m:Template:Wikipedia Asian Month 2021 Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2021'''. # Inform your community members Wikipedia Asian Month 2021 is coming soon!!! # If you want Wikipedia Asian Month team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth Twitter], or you want to share your Wikipedia Asian Month experience / achievements on [https://asianmonth.wiki/ our blog], feel free to send an email to [mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki] or PM us via Facebook. If you want to hold a thematic event that is related to Wikipedia Asian Month, a.k.a. [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Events|Wikipedia Asian Month sub-contest]]. The process is the same as the language one. '''For participants:''' Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules#How to Participate in Contest?|event regulations]] and [[m:Wikipedia Asian Month 2021/FAQ|Q&A information]]. Just join us! Let's edit articles and win the prizes! '''Here are some updates from Wikipedia Asian Month team:''' # Due to the [[m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones. # The international postal systems are not stable enough at the moment, Wikipedia Asian Month team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!) # Our team has created a [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Postcards and Certification|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status. If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the Wikipedia Asian Month team via emailing '''[Mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki]''' or discuss on the meta talk page. If it's urgent, please contact the leader directly ('''[Mailto:&#x20;Jamie@asianmonth.wiki jamie@asianmonth.wiki]'''). Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2021 Sincerely yours, [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.10 </div> <!-- सदस्य:Reke@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Organisers&oldid=20538644 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Tech News: 2021-41]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Manual:Table_of_contents#Auto-numbering|"auto-number headings" preference]] is being removed. You can read [[phab:T284921]] for the reasons and discussion. This change was [[m:Tech/News/2021/26|previously]] announced. [[mw:Snippets/Auto-number_headings|A JavaScript snippet]] is available which can be used to create a Gadget on wikis that still want to support auto-numbering. '''Meetings''' * You can join a meeting about the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]]. A demonstration version of the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Sticky Header|newest feature]] will be shown. The event will take place on Tuesday, 12 October at 16:00 UTC. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/12-10-2021|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W41"/> </div> २१:०१, ११ ऑक्टोबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22152137 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Tech News: 2021-42]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' *[[m:Toolhub|Toolhub]] is a catalogue to make it easier to find software tools that can be used for working on the Wikimedia projects. You can [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LF4SSR4QRCKV6NPRFGUAQWUFQISVIPTS/ read more]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The developers of the [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia Android app]] are working on [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|communication in the app]]. You can now answer questions in [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/Communication/UsertestingOctober2021|survey]] to help the development. * 3–5% of editors may be blocked in the next few months. This is because of a new service in Safari, which is similar to a [[w:en:Proxy server|proxy]] or a [[w:en:VPN|VPN]]. It is called iCloud Private Relay. There is a [[m:Special:MyLanguage/Apple iCloud Private Relay|discussion about this]] on Meta. The goal is to learn what iCloud Private Relay could mean for the communities. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] is a new [[w:en:API|API]] for those who use a lot of information from the Wikimedia projects on other sites. It is a way to get big commercial users to pay for the data. There will soon be a copy of the Wikimedia Enterprise dataset. You can [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-ambassadors@lists.wikimedia.org/message/B2AX6PWH5MBKB4L63NFZY3ADBQG7MSBA/ read more]. You can also ask the team questions [https://wikimedia.zoom.us/j/88994018553 on Zoom] on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=22&month=10&year=2021 22 October 15:00 UTC]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W42"/> </div> ०२:२४, १९ ऑक्टोबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22176877 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Tech News: 2021-43]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award 2021]] is looking for nominations. You can recommend tools until 27 October. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' *[[m:Special:MyLanguage/Help:Diff|Diff pages]] will have an improved copy and pasting experience. [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Copy paste diffs|The changes]] will allow the text in the diff for before and after to be treated as separate columns and will remove any unwanted syntax. [https://phabricator.wikimedia.org/T192526] * The version of the [[w:en:Liberation fonts|Liberation fonts]] used in SVG files will be upgraded. Only new thumbnails will be affected. Liberation Sans Narrow will not change. [https://phabricator.wikimedia.org/T253600] '''Meetings''' * You can join a meeting about the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]]. News about the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes will be shown. The event will take place on Wednesday, 27 October at 14:30 UTC. [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/Talk to Us|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W43"/> </div> ०१:३८, २६ ऑक्टोबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22232718 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Tech News: 2021-44]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a limit on the amount of emails a user can send each day. This limit is now global instead of per-wiki. This change is to prevent abuse. [https://phabricator.wikimedia.org/T293866] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-11-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-11-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-11-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W44"/> </div> ०१:५८, २ नोव्हेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22269406 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == संग्राम देशमुख यांचे पृष्ठ dlt केल्याबद्दल.... == नमस्कार मी संग्राम देशमुख यांची माहिती अपलोड केली होती ती आपण का dlt केली हे मला कळेल का? संग्राम देशमुख हे राजकीय व्यक्तिमत्त्व असले तरी पश्चिम महाराष्ट्रात त्यांनी केलेले योगदान भरपूर आहे. अशी माणसे प्रसिद्धी परामुख असल्याने त्यांच्याबद्द्द्ल विकिपिडीयावर लेखन करून त्यांचे कार्य समाजासमोर आणावे या हेतूने मी लेखन करत होतो. आपण ते पान dlt का केले याबद्दल मला माहिती द्यावी. काम चालू असा साचा लावला असून देखील आपण ते dlt केलेत हे कॅयोग्य वाटते. आपण नक्की उत्तर द्याल अशी अपेक्षा आहे. == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Tech News: 2021-45]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Mobile IP editors are now able to receive warning notices indicating they have a talk page message on the mobile website (similar to the orange banners available on desktop). These notices will be displayed on every page outside of the main namespace and every time the user attempts to edit. The notice on desktop now has a slightly different colour. [https://phabricator.wikimedia.org/T284642][https://phabricator.wikimedia.org/T278105] '''Changes later this week''' * [[phab:T294321|Wikidata will be read-only]] for a few minutes on 11 November. This will happen around [https://zonestamp.toolforge.org/1636610400 06:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T294321] * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * In the future, unregistered editors will be given an identity that is not their [[:w:en:IP address|IP address]]. This is for legal reasons. A new user right will let editors who need to know the IPs of unregistered accounts to fight vandalism, spam, and harassment, see the IP. You can read the [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|suggestions for how that identity could work]] and [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|discuss on the talk page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W45"/> </div> ०२:०७, ९ नोव्हेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22311003 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Tech News: 2021-46]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Most [[c:Special:MyLanguage/Commons:Maximum_file_size#MAXTHUMB|large file uploads]] errors that had messages like "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>stashfailed</code></bdi>" or "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>DBQueryError</code></bdi>" have now been fixed. An [[wikitech:Incident documentation/2021-11-04 large file upload timeouts|incident report]] is available. '''Problems''' * Sometimes, edits made on iOS using the visual editor save groups of numbers as telephone number links, because of a feature in the operating system. This problem is under investigation. [https://phabricator.wikimedia.org/T116525] * There was a problem with search last week. Many search requests did not work for 2 hours because of a configuration error. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-11-10_cirrussearch_commonsfile_outage] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-11-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-11-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-11-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W46"/> </div> ०३:३७, १६ नोव्हेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22338097 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == ''WLWSA-2021 Newsletter #6 (Request to provide information)'' == <div style="background-color:#FAC1D4; padding:10px"> <span style="font-size:200%;">'''Wiki Loves Women South Asia 2021'''</span> <br/>'''September 1 - September 30, 2021''' <span style="font-size:120%; float:right;">[[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|<span style="font-size:10px;color:red">''view details!''</span>]]</span> </div> <div style="background-color:#FFE7EF; padding:10px; font-size:1.1em;">[[File:Wiki_Loves_Women_South_Asia.svg|right|frameless]]Thank you for participating in the Wiki Loves Women South Asia 2021 contest. Please fill out <span class="plainlinks">[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc7asgxGgxH_6Y_Aqy9WnrfXlsiU9fLUV_sF7dL5OyjkDQ3Aw/viewform?usp=sf_link '''this form''']</span> and help us to complete the next steps including awarding prizes and certificates. <small>If you have any questions, feel free to reach out the organizing team via emailing [[metawiki:Special:EmailUser/Hirok_Raja|@here]] or discuss on [[metawiki:Talk:Wiki Loves Women South Asia 2021|the Meta-wiki talk page]]</small> ''Regards,'' <br/>[[metawiki:Wiki Loves Women South Asia 2021|'''''Wiki Loves Women Team''''']] <br/>१२:४४, १७ नोव्हेंबर २०२१ (IST) <!-- sent by [[User:Hirok Raja|Hirok Raja]] --> </div> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Tech News: 2021-47]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. *The template dialog in VisualEditor and in the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|new wikitext mode]] Beta feature will be [[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|heavily improved]] on [[phab:T286992|a few wikis]]. Your [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|feedback is welcome]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W47"/> </div> ०१:३३, २३ नोव्हेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22366010 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Tech News: 2021-48]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-11-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-12-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-12-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W48"/> </div> ०२:४५, ३० नोव्हेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22375666 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Tech News: 2021-49]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Translations]] are available. '''Problems''' * MediaWiki 1.38-wmf.11 was scheduled to be deployed on some wikis last week. The deployment was delayed because of unexpected problems. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-12-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-12-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-12-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * At all Wikipedias, a Mentor Dashboard is now available at <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>Special:MentorDashboard</nowiki></code></bdi>. It allows registered mentors, who take care of newcomers' first steps, to monitor their assigned newcomers' activity. It is part of the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Growth features]]. You can learn more about [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How_to_configure_the_mentors%27_list|activating the mentor list]] on your wiki and about [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor dashboard|the mentor dashboard project]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The predecessor to the current [[mw:API|MediaWiki Action API]] (which was created in 2008), <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>action=ajax</nowiki></code></bdi>, will be removed this week. Any scripts or bots using it will need to switch to the corresponding API module. [https://phabricator.wikimedia.org/T42786] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] An old ResourceLoader module, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>jquery.jStorage</nowiki></code></bdi>, which was deprecated in 2016, will be removed this week. Any scripts or bots using it will need to switch to <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mediawiki.storage</nowiki></code></bdi> instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T143034] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W49"/> </div> ०३:२९, ७ डिसेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22413926 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Tech News: 2021-50]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There are now default [[m:Special:MyLanguage/Help:Namespace#Other_namespace_aliases|short aliases]] for the "Project:" namespace on most wikis. E.g. On Wikibooks wikis, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>[[WB:]]</nowiki></code></bdi> will go to the local language default for the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>[[Project:]]</nowiki></code></bdi> namespace. This change is intended to help the smaller communities have easy access to this feature. Additional local aliases can still be requested via [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|the usual process]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T293839] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-12-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-12-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-12-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W50"/> </div> ०३:५८, १४ डिसेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22441074 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Tech News: 2021-51]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 10 January 2022. '''Recent changes''' * Queries made by the DynamicPageList extension (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><DynamicPageList></nowiki></code></bdi>) are now only allowed to run for 10 seconds and error if they take longer. This is in response to multiple outages where long-running queries caused an outage on all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T287380#7575719] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. '''Future changes''' * The developers of the Wikipedia iOS app are looking for testers who edit in multiple languages. You can [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS/202112 testing|read more and let them know if you are interested]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikimedia [[wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] hosts technical projects for the Wikimedia movement. Developers need to [[wikitech:News/Cloud VPS 2021 Purge|claim projects]] they use. This is because old and unused projects are removed once a year. Unclaimed projects can be shut down from February. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/2B7KYL5VLQNHGQQHMYLW7KTUKXKAYY3T/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2021-W51"/> </div> ०३:३६, २१ डिसेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22465395 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> २३:४८, ४ जानेवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Tech News: 2022-02]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] A <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>oauth_consumer</code></bdi> variable has been added to the [[mw:Special:MyLanguage/AbuseFilter|AbuseFilter]] to enable identifying changes made by specific tools. [https://phabricator.wikimedia.org/T298281] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets are [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Migration_guide_(users)#Package_Gadgets|now able to directly include JSON pages]]. This means some gadgets can now be configured by administrators without needing the interface administrator permission, such as with the Geonotice gadget. [https://phabricator.wikimedia.org/T198758] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets [[mw:Extension:Gadgets#Options|can now specify page actions]] on which they are available. For example, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|actions=edit,history</code></bdi> will load a gadget only while editing and on history pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T63007] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets can now be loaded on demand with the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withgadget</code></bdi> URL parameter. This can be used to replace [[mw:Special:MyLanguage/Snippets/Load JS and CSS by URL|an earlier snippet]] that typically looks like <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withJS</code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withCSS</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] At wikis where [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list|the Mentorship system is configured]], you can now use the Action API to get a list of a [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|mentor's]] mentees. [https://phabricator.wikimedia.org/T291966] * The heading on the main page can now be configured using <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Mainpage-title-loggedin]]</span> for logged-in users and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Mainpage-title]]</span> for logged-out users. Any CSS that was previously used to hide the heading should be removed. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Small_wiki_toolkits/Starter_kit/Main_page_customization#hide-heading] [https://phabricator.wikimedia.org/T298715] * Four special pages (and their API counterparts) now have a maximum database query execution time of 30 seconds. These special pages are: RecentChanges, Watchlist, Contributions, and Log. This change will help with site performance and stability. You can read [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IPJNO75HYAQWIGTHI5LJHTDVLVOC4LJP/ more details about this change] including some possible solutions if this affects your workflows. [https://phabricator.wikimedia.org/T297708] * The [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Sticky Header|sticky header]] has been deployed for 50% of logged-in users on [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Frequently asked questions#pilot-wikis|more than 10 wikis]]. This is part of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]]. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Participate|how to take part in the project]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-01-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-01-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-01-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Events''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey 2022]] begins. All contributors to the Wikimedia projects can propose for tools and platform improvements. The proposal phase takes place from {{#time:j xg|2022-01-10|en}} 18:00 UTC to {{#time:j xg|2022-01-23|en}} 18:00 UTC. [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/FAQ|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W02"/> </div> ०६:५४, ११ जानेवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22562156 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Tech News: 2022-03]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|WikiEditor]] (also known as the 2010 wikitext editor), people will now see a warning if they link to disambiguation pages. If you click "{{int:Disambiguator-review-link}}" in the warning, it will ask you to correct the link to a more specific term. You can [[m:Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages#Jan 12, 2021: Turning on the changes for all Wikis|read more information]] about this completed 2021 Community Wishlist item. * You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#subscribe|automatically subscribe to all of the talk page discussions]] that you start or comment in using [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|DiscussionTools]]. You will receive [[mw:Special:MyLanguage/Notifications|notifications]] when another editor replies. This is available at most wikis. Go to your [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferences]] and turn on "{{int:discussiontools-preference-autotopicsub}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T263819] * When asked to create a new page or talk page section, input fields can be [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating_pages_with_preloaded_text|"preloaded" with some text]]. This feature is now limited to wikitext pages. This is so users can't be tricked into making malicious edits. There is a discussion about [[phab:T297725|if this feature should be re-enabled]] for some content types. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-01-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-01-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-01-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Events''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey 2022]] continues. All contributors to the Wikimedia projects can propose for tools and platform improvements. The proposal phase takes place from {{#time:j xg|2022-01-10|en}} 18:00 UTC to {{#time:j xg|2022-01-23|en}} 18:00 UTC. [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/FAQ|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W03"/> </div> ०१:२५, १८ जानेवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22620285 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Tech News: 2022-04]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-01-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-01-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-01-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * The following languages can now be used with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighting]]: BDD, Elpi, LilyPond, Maxima, Rita, Savi, Sed, Sophia, Spice, .SRCINFO. * You can now access your watchlist from outside of the user menu in the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|new Vector skin]]. The watchlist link appears next to the notification icons if you are at the top of the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T289619] '''Events''' * You can see the results of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award 2021]] and learn more about 14 tools which were selected this year. * You can [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|translate, promote]], or comment on [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Proposals|the proposals]] in the Community Wishlist Survey. Voting will begin on {{#time:j xg|2022-01-28|en}}. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W04"/> </div> ०३:०८, २५ जानेवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22644148 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == चर्चा करण्यासाठी वेळ अपेक्षित.... == माननीय महोदय, आपल्याबद्दल माहिती मिळाली, अभिमान वाटला. नव्या पिढीसाठी प्रोत्साहक, प्रेरणादायी व्यक्ती आहात. संपर्क क्रमांक दिल्यास अधिक बोलता येईल. काही विशेष कार्यक्रम ठरवता येईल. धन्यवाद. [[विशेष:योगदान/106.77.29.157|106.77.29.157]] ०९:०२, २५ जानेवारी २०२२ (IST) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Tech News: 2022-05]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] If a gadget should support the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?withgadget</code></bdi> URL parameter that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|announced]] 3 weeks ago, then it must now also specify <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>supportsUrlLoad</code></bdi> in the gadget definition ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#supportsUrlLoad|documentation]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A change that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|announced]] last year was delayed. It is now ready to move ahead: ** The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in three weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. As usual, these labels can be translated on translatewiki ([[phab:T112147|direct links are available]]) or by administrators on your wiki. '''Events''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey]] between 28 January and 11 February. The survey decides what the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]] will work on. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W05"/> </div> २३:१२, ३१ जानेवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22721804 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२ == प्रिय विकिसदस्य,</br> <b>[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]]</b> ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. विकी लव्हस फॉल्कलोर ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल.</br> </br> ही स्पर्धा आज <b>२ फेब्रुवारी २०२२</b> रोजी सुरू झाली असून <b>३१ मार्च २०२२</b> रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा.</br> </br> कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२#नियम|त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२ ]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/ नोंदणी |स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/ नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2022 हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १२:२५, २ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२ == प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|विकी लव्हस फॉल्कलोर]] ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल. ही स्पर्धा आज २ फेब्रुवारी २०२२ रोजी सुरू झाली असून ३१ मार्च २०२२ रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा. कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२#नियम|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2022 हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. --[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ११:०१, ३ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22748073 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Tech News: 2022-06]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * English Wikipedia recently set up a gadget for dark mode. You can enable it there, or request help from an [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface administrator]] to set it up on your wiki ([[w:en:Wikipedia:Dark mode (gadget)|instructions and screenshot]]). * Category counts are sometimes wrong. They will now be completely recounted at the beginning of every month. [https://phabricator.wikimedia.org/T299823] '''Problems''' * A code-change last week to fix a bug with [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Live preview|Live Preview]] may have caused problems with some local gadgets and user-scripts. Any code with skin-specific behaviour for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>vector</code></bdi> should be updated to also check for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>vector-2022</code></bdi>. [[phab:T300987|A code-snippet, global search, and example are available]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W06"/> </div> ०२:४६, ८ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22765948 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Congrats for organizing Feminism and Folklore 2022 now whats next ? == Dear Organizers, Congratulations on successfully organizing [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] on your local Wikipedia language. Here are few things that you need to look around during the contest.Make sure that all submissions follow the set of rules as mentioned below and are related to the theme of the project. #The expanded or new article should have a minimum 3000 bytes or 300 words. #The article should not be purely machine translated. #The article should be expanded or created between 1 February and 31 March. #The article should be within theme feminism or folklore.Articles will be accepted if it either belongs to Folklore or Feminism. #No copyright violations and must have proper reference as per Wikipedia notability guidelines. Please refer to the set of rules and guidelines [[:m:Feminism and Folklore 2022|from here]]. During the contest if you face any issue or have queries regarding the project please feel free to reach out on [[:m:Feminism and Folklore 2022/Contact Us|Contact Us]] page. Feminism and Folklore team will be assisting you throughout the contest duration. We thank you for your numerous efforts which you have put in for making this project successful. Best wishes [[User:Rockpeterson|Rockpeterson]] [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ११:२२, १२ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=22820293 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Tech News: 2022-07]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Purge|Purging]] a category page with fewer than 5,000 members will now recount it completely. This will allow editors to fix incorrect counts when it is wrong. [https://phabricator.wikimedia.org/T85696] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] extension, the <code dir=ltr>rmspecials()</code> function has been updated so that it does not remove the "space" character. Wikis are advised to wrap all the uses of <code dir=ltr>rmspecials()</code> with <code dir=ltr>rmwhitespace()</code> wherever necessary to keep filters' behavior unchanged. You can use the search function on [[Special:AbuseFilter]] to locate its usage. [https://phabricator.wikimedia.org/T263024] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W07"/> </div> ००:४९, १५ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22821788 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == International Mother Language Day 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedian, CIS-A2K announced [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon|International Mother Language Day]] edit-a-thon which is going to take place on 19 & 20 February 2022. The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate International Mother Language Day. This time we will celebrate the day by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some language-related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about languages or related to languages. Anyone can participate in this event and editors can add their names [https://meta.wikimedia.org/wiki/International_Mother_Language_Day_2022_edit-a-thon#Participants here]. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १८:४३, १५ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <small> On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Tech News: 2022-08]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[Special:Nuke|Special:Nuke]] will now provide the standard deletion reasons (editable at <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Deletereason-dropdown]]</bdi>) to use when mass-deleting pages. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Admins and patrollers/Mass-delete to offer drop-down of standard reasons, or templated reasons.|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T25020] * At Wikipedias, all new accounts now get the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] by default when creating an account. Communities are encouraged to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Account_creation|update their help resources]]. Previously, only 80% of new accounts would get the Growth features. A few Wikipedias remain unaffected by this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T301820] * You can now prevent specific images that are used in a page from appearing in other locations, such as within PagePreviews or Search results. This is done with the markup <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>class=notpageimage</nowiki></code></bdi>. For example, <code><nowiki>[[File:Example.png|class=notpageimage]]</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T301588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] There has been a change to the HTML of Special:Contributions, Special:MergeHistory, and History pages, to support the grouping of changes by date in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva_Neue|the mobile skin]]. While unlikely, this may affect gadgets and user scripts. A [[phab:T298638|list of all the HTML changes]] is on Phabricator. '''Events''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Community Wishlist Survey results]] have been published. The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2022 results#leaderboard|ranking of prioritized proposals]] is also available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The software to play videos and audio files on pages will change soon on all wikis. The old player will be removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Toolforge's underlying operating system is being updated. If you maintain any tools there, there are two options for migrating your tools into the new system. There are [[wikitech:News/Toolforge Stretch deprecation|details, deadlines, and instructions]] on Wikitech. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/cloud-announce@lists.wikimedia.org/thread/EPJFISC52T7OOEFH5YYMZNL57O4VGSPR/] * Administrators will soon have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|the option to delete/undelete]] the associated "talk" page when they are deleting a given page. An API endpoint with this option will also be available. This was [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|a request from the 2021 Wishlist Survey]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W08"/> </div> ००:४२, २२ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22847768 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Tech News: 2022-09]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When searching for edits by [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tags|change tags]], e.g. in page history or user contributions, there is now a dropdown list of possible tags. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Miscellaneous/Improve plain-text change tag selector|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T27909] * Mentors using the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|Growth Mentor dashboard]] will now see newcomers assigned to them who have made at least one edit, up to 200 edits. Previously, all newcomers assigned to the mentor were visible on the dashboard, even ones without any edit or ones who made hundred of edits. Mentors can still change these values using the filters on their dashboard. Also, the last choice of filters will now be saved. [https://phabricator.wikimedia.org/T301268][https://phabricator.wikimedia.org/T294460] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The user group <code>oversight</code> was renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. You may need to update any local references to the old name, e.g. gadgets, links to Special:Listusers, or uses of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words|NUMBERINGROUP]]. '''Problems''' * The recent change to the HTML of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking changes|tracking changes]] pages caused some problems for screenreaders. This is being fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T298638] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Working with templates will become easier. [[m:WMDE_Technical_Wishes/Templates|Several improvements]] are planned for March 9 on most wikis and on March 16 on English Wikipedia. The improvements include: Bracket matching, syntax highlighting colors, finding and inserting templates, and related visual editor features. * If you are a template developer or an interface administrator, and you are intentionally overriding or using the default CSS styles of user feedback boxes (the classes: <code dir=ltr>successbox, messagebox, errorbox, warningbox</code>), please note that these classes and associated CSS will soon be removed from MediaWiki core. This is to prevent problems when the same class-names are also used on a wiki. Please let us know by commenting at [[phab:T300314]] if you think you might be affected. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W09"/> </div> ०४:३०, १ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22902593 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Tech News: 2022-10]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Translations]] are available. '''Problems''' * There was a problem with some interface labels last week. It will be fixed this week. This change was part of ongoing work to simplify the support for skins which do not have active maintainers. [https://phabricator.wikimedia.org/T301203] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W10"/> </div> ०२:४६, ८ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22958074 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == International Women's Month 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedians, Hope you are doing well. Glad to inform you that to celebrate the month of March, A2K is to be conducting a mini edit-a-thon, International Women Month 2022 edit-a-thon. The dates are for the event is 19 March and 20 March 2022. It will be a two-day long edit-a-thon, just like the previous mini edit-a-thons. The edits are not restricted to any specific project. We will provide a list of articles to editors which will be suggested by the Art+Feminism team. If users want to add their own list, they are most welcome. Visit the given [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon|link]] of the event page and add your name and language project. If you have any questions or doubts please write on [[:m:Talk:International Women's Month 2022 edit-a-thon|event discussion page]] or email at nitesh@cis-india.org. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १८:२३, १४ मार्च २०२२ (IST) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Tech News: 2022-11]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the Wikipedia Android app [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Team/Android/Communication#Updates|it is now possible]] to change the toolbar at the bottom so the tools you use more often are easier to click on. The app now also has a focused reading mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T296753][https://phabricator.wikimedia.org/T254771] '''Problems''' * There was a problem with the collection of some page-view data from June 2021 to January 2022 on all wikis. This means the statistics are incomplete. To help calculate which projects and regions were most affected, relevant datasets are being retained for 30 extra days. You can [[m:Talk:Data_retention_guidelines#Added_exception_for_page_views_investigation|read more on Meta-wiki]]. * There was a problem with the databases on March 10. All wikis were unreachable for logged-in users for 12 minutes. Logged-out users could read pages but could not edit or access uncached content then. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2022-03-10_MediaWiki_availability] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * When [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message#Finding_messages_and_documentation|using <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>uselang=qqx</code></bdi> to find localisation messages]], it will now show all possible message keys for navigation tabs such as "{{int:vector-view-history}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T300069] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Access to [[{{#special:RevisionDelete}}]] has been expanded to include users who have <code dir=ltr>deletelogentry</code> and <code dir=ltr>deletedhistory</code> rights through their group memberships. Before, only those with the <code dir=ltr>deleterevision</code> right could access this special page. [https://phabricator.wikimedia.org/T301928] * On the [[{{#special:Undelete}}]] pages for diffs and revisions, there will be a link back to the main Undelete page with the list of revisions. [https://phabricator.wikimedia.org/T284114] '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation has announced the IP Masking implementation strategy and next steps. The [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#feb25|announcement can be read here]]. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Android FAQ|Wikipedia Android app]] developers are working on [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|new functions]] for user talk pages and article talk pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T297617] '''Events''' * The [[mw:Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] will take place as a hybrid event on 20-22 May 2022. The Hackathon will be held online and there are grants available to support local in-person meetups around the world. Grants can be requested until 20 March. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W11"/> </div> ०३:३८, १५ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22993074 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Tech News: 2022-12]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Translations]] are available. '''New code release schedule for this week''' * There will be four MediaWiki releases this week, instead of just one. This is an experiment which should lead to fewer problems and to faster feature updates. The releases will be on all wikis, at different times, on Monday, Tuesday, and Wednesday. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Release Engineering Team/Trainsperiment week|read more about this project]]. '''Recent changes''' * You can now set how many search results to show by default in [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|your Preferences]]. This was the 12th most popular wish in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Community Wishlist Survey 2022]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T215716] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The Jupyter notebooks tool [[wikitech:PAWS|PAWS]] has been updated to a new interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T295043] '''Future changes''' * Interactive maps via [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] will soon work on wikis using the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevisions]] extension. [https://wikimedia.sslsurvey.de/Kartographer-Workflows-EN/ Please tell us] which improvements you want to see in Kartographer. You can take this survey in simple English. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W12"/> </div> २१:३१, २१ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23034693 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १९:५८, २६ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Tech News: 2022-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a simple new Wikimedia Commons upload tool available for macOS users, [[c:Commons:Sunflower|Sunflower]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of regular database maintenance. It will be performed on {{#time:j xg|2022-03-29|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-03-31|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T301850][https://phabricator.wikimedia.org/T303798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W13"/> </div> ०१:२५, २९ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23073711 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Tech News: 2022-14]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translations]] are available. '''Problems''' * For a few days last week, edits that were suggested to newcomers were not tagged in the [[{{#special:recentchanges}}]] feed. This bug has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T304747] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-07|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * Starting next week, Tech News' title will be translatable. When the newsletter is distributed, its title may not be <code dir=ltr>Tech News: 2022-14</code> anymore. It may affect some filters that have been set up by some communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T302920] * Over the next few months, the "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" Growth feature [[phab:T304110|will become available to more Wikipedias]]. Each week, a few wikis will get the feature. You can test this tool at [[mw:Special:MyLanguage/Growth#deploymentstable|a few wikis where "Link recommendation" is already available]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W14"/> </div> ०२:३१, ५ एप्रिल २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23097604 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2022 has ended, What's Next? == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|350px]] Dear {{PAGENAME}}, '''[[m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competition has ended. We thank you for organizing it on your local Wikipedia and help in document folk cultures and women in folklore in different regions of the world on Wikipedia. What's next? # Please complete the jury on or before 25th April 2022. # Email us on [mailto:wikilovesfolklore@gmail.com wikilovesfolklore@gmail.com] the Wiki usernames of top three users with most accepted articles in local contest. # You can also put the names of the winners on your local project page. # We will be contacting the winners in phased manner for distribution of prizes. Feel free to contact us via mail or [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talkpage]] if you need any help, clarification or assistance. [[File:Feminism and Folklore.webm|frameless|right|300px]] Thanks and regards '''International Team'''<br /> '''Feminism and Folklore''' </div> --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २१:४९, ६ एप्रिल २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf1&oldid=23111012 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new public status page at <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikimediastatus.net/ www.wikimediastatus.net]</span>. This site shows five automated high-level metrics where you can see the overall health and performance of our wikis' technical environment. It also contains manually-written updates for widespread incidents, which are written as quickly as the engineers are able to do so while also fixing the actual problem. The site is separated from our production infrastructure and hosted by an external service, so that it can be accessed even if the wikis are briefly unavailable. You can [https://diff.wikimedia.org/2022/03/31/announcing-www-wikimediastatus-net/ read more about this project]. * On Wiktionary wikis, the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W15"/> </div> ०१:१५, १२ एप्रिल २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23124108 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-19|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-04-21|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s8.dblist targeted wikis]). * Administrators will now have [[m:Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|the option to delete/undelete the associated "Talk" page]] when they are deleting a given page. An API endpoint with this option is also available. This concludes the [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|11th wish of the 2021 Community Wishlist Survey]]. * On [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#test-wikis|selected wikis]], 50% of logged-in users will see the new [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Table of contents|table of contents]]. When scrolling up and down the page, the table of contents will stay in the same place on the screen. This is part of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]] project. [https://phabricator.wikimedia.org/T304169] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Message boxes produced by MediaWiki code will no longer have these CSS classes: <code dir=ltr>successbox</code>, <code dir=ltr>errorbox</code>, <code dir=ltr>warningbox</code>. The styles for those classes and <code dir=ltr>messagebox</code> will be removed from MediaWiki core. This only affects wikis that use these classes in wikitext, or change their appearance within site-wide CSS. Please review any local usage and definitions for these classes you may have. This was previously announced in the [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|28 February issue of Tech News]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] will become compatible with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevisions page stabilization]]. Kartographer maps will also work on pages with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions] The Kartographer documentation has been thoroughly updated. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Getting_started] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/Maps] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W16"/> </div> ०४:४२, १९ एप्रिल २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23167004 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group1.dblist many wikis] (group 1), the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-26|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). * Some very old browsers and operating systems are no longer supported. Some things on the wikis might look weird or not work in very old browsers like Internet Explorer 9 or 10, Android 4, or Firefox 38 or older. [https://phabricator.wikimedia.org/T306486] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W17"/> </div> ०४:२६, २६ एप्रिल २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23187115 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Editing news 2022 #1</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2022/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</i> [[File:Junior Contributor New Topic Tool Completion Rate.png|thumb|New editors were more successful with this new tool.]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New discussion tool|New topic tool]] helps editors create new ==Sections== on discussion pages. New editors are more successful with this new tool. You can [[mw:Talk pages project/New topic#21 April 2022|read the report]]. Soon, the Editing team will offer this to all editors at the 20 Wikipedias that participated in the test. You will be able to turn it off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]].<section end="message"/> </div> [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ००:१३, ३ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter&oldid=23092897 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group2.dblist all remaining wikis] (group 2), the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-05-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-05-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The developers are working on talk pages in the [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|Wikipedia app for iOS]]. You can [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9GBcHczQGLbQWTY give feedback]. You can take the survey in English, German, Hebrew or Chinese. * [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements#Status_and_next_steps|Most wikis]] will receive an [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements|improved template dialog]] in VisualEditor and New Wikitext mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T296759] [https://phabricator.wikimedia.org/T306967] * If you use syntax highlighting while editing wikitext, you can soon activate a [[m:WMDE_Technical_Wishes/Improved_Color_Scheme_of_Syntax_Highlighting#Color-blind_mode|colorblind-friendly color scheme]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T306867] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Several CSS IDs related to MediaWiki interface messages will be removed. Technical editors should please [[phab:T304363|review the list of IDs and links to their existing uses]]. These include <code dir=ltr>#mw-anon-edit-warning</code>, <code dir=ltr>#mw-undelete-revision</code> and 3 others. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W18"/> </div> ०१:०४, ३ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23232924 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see categories in the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia app for Android]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T73966] '''Problems''' * Last week, there was a problem with Wikidata's search autocomplete. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T307586] * Last week, all wikis had slow access or no access for 20 minutes, for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a problem with a database change. [https://phabricator.wikimedia.org/T307647] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T305217#7894966] * [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation#Current issues|Incompatibility issues]] with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] and the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs extension]] will be fixed: Deployment is planned for May 10 on all wikis. Kartographer will then be enabled on the [[phab:T307348|five wikis which have not yet enabled the extension]] on May 24. * The [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] skin will be set as the default on several more wikis, including Arabic and Catalan Wikipedias. Logged-in users will be able to switch back to the old Vector (2010). See the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|latest update]] about Vector (2022). '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place on 17 May. The following meetings are currently planned for: 7 June, 21 June, 5 July, 19 July. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W19"/> </div> २०:५३, ९ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23256717 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Some wikis can soon use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|add a link]] feature. This will start on Wednesday. The wikis are {{int:project-localized-name-cawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-svwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ukwiki/en}}. This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542] * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] will take place online on May 20–22. It will be in English. There are also local [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022/Meetups|hackathon meetups]] in Germany, Ghana, Greece, India, Nigeria and the United States. Technically interested Wikimedians can work on software projects and learn new skills. You can also host a session or post a project you want to work on. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-05-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-05-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can soon edit translatable pages in the visual editor. Translatable pages exist on for examples Meta and Commons. [https://diff.wikimedia.org/2022/05/12/mediawiki-1-38-brings-support-for-editing-translatable-pages-with-the-visual-editor/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W20"/> </div> ००:२८, १७ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23291515 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2022 - Local prize winners == <div style="border:8px brown ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Congratulations for winning a local prize in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competition. Thank you for your contribution and documenting your local folk culture on Wikipedia. Please fill in your preferences before 15th of June 2022 to receive your prize. Requesting you to fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScK5HgvVaLph_r_afctwShUuYVtXNwaN24HUSEYnzUUho8d-Q/viewform?usp=sf_link this form] before the deadline to avoid disappointments. Feel free to [[:m:Feminism and Folklore 2022/Contact Us|contact us]] if you need any assistance or further queries. Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2022|FNF 2022 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:२०, २२ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=23312270 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Administrators using the mobile web interface can now access Special:Block directly from user pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T307341] * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wiktionary.org/ www.wiktionary.org]</span> portal page now uses an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T304629] '''Problems''' * The Growth team maintains a mentorship program for newcomers. Previously, newcomers weren't able to opt out from the program. Starting May 19, 2022, newcomers are able to fully opt out from Growth mentorship, in case they do not wish to have any mentor at all. [https://phabricator.wikimedia.org/T287915] * Some editors cannot access the content translation tool if they load it by clicking from the contributions menu. This problem is being worked on. It should still work properly if accessed directly via Special:ContentTranslation. [https://phabricator.wikimedia.org/T308802] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-05-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-05-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget and user scripts developers are invited to give feedback on a [[mw:User:Jdlrobson/Extension:Gadget/Policy|proposed technical policy]] aiming to improve support from MediaWiki developers. [https://phabricator.wikimedia.org/T308686] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W21"/> </div> ०५:५१, २४ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23317250 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == त्वरित वगळणे == :{{साद|Tiven2240}} कृपया, [[सदस्य:हर्षदा गाडगे]], [[सहाय्य चर्चा:सहाय्य पृष्ठ--DUP]], [[साचा:माहितीचौकट अभिनेता,डान्सर,मॉडेल]], [[चर्चा:मॅजिक एअर]], [[शिवाजी नावाच्या संस्था]], [[चर्चा:Sandbox/MainPage]], [[चर्चा:Sanjiv borkar:धुळपाटी/]], [[चर्चा:ज्ञानभाषा मराठी (समाज माध्यमांवरील समूह)]], [[सदस्य चर्चा:शिवचरित्रकार शुभम चौहान]], [[सदस्य:शिवचरित्रकार शुभम चौहान]], [[चर्चा:संपादन]] ही पाने त्वरित वगळावीत ही विनंती. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:४१, ३० मे २०२२ (IST) ::{{साद|Khirid Harshad}} {{Done}}--[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ११:०९, ३१ मे २०२२ (IST) :{{साद|Tiven2240}} कृपया, [[सदस्य चर्चा:QueerEcofeminist/taggerforMarathi.js]], [[सदस्य:QueerEcofeminist/सदस्य योगदानाची प्रताधिकार भंगासाठी तपासणी]], [[चर्चा:ऑस्ट्रेलियाला येणे]], [[चर्चा:ज्ञानभाषा मराठी (समाज माध्यमांवरील समूह )]], [[चर्चा:गुलाम गौस सादिकशाह बाबा (रहेमतुल्ला अलेह)]], [[साचा:विकिपीडिया:सदस्य प्रताधिकारभंग/ज]], [[विभाग चर्चा:Dir\तात्पुरते]] ही पाने त्वरित वगळावीत ही विनंती. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:१९, २७ जून २०२२ (IST) ::{{Done}} --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ११:२८, २७ जून २०२२ (IST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] extension, an <code dir=ltr>ip_in_ranges()</code> function has been introduced to check if an IP is in any of the ranges. Wikis are advised to combine multiple <code dir=ltr>ip_in_range()</code> expressions joined by <code>|</code> into a single expression for better performance. You can use the search function on [[Special:AbuseFilter|Special:AbuseFilter]] to locate its usage. [https://phabricator.wikimedia.org/T305017] * The [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature|IP Info feature]] which helps abuse fighters access information about IPs, [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May 24, 2022|has been deployed]] to all wikis as a beta feature. This comes after weeks of beta testing on test.wikipedia.org. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-05-31|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|New Topic Tool]] will be deployed for all editors at most wikis soon. You will be able to opt out from within the tool and in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferences]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:mw:Special:ApiHelp/query+usercontribs|list=usercontribs API]] will support fetching contributions from an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Range blocks#Non-technical explanation|IP range]] soon. API users can set the <code>uciprange</code> parameter to get contributions from any IP range within [[:mw:Manual:$wgRangeContributionsCIDRLimit|the limit]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T177150] * A new parser function will be introduced: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{=}}</nowiki></code></bdi>. It will replace existing templates named "=". It will insert an [[w:en:Equals sign|equal sign]]. This can be used to escape the equal sign in the parameter values of templates. [https://phabricator.wikimedia.org/T91154] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W22"/> </div> ०१:५९, ३१ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23340178 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Reminder to provide information - Feminism and Folklore 2022 == Dear User The Google form to submit information of winners during the 2022 edition of Feminism and Folklore 2022 end on 10th of June 2022. Please be informed that you will loose your prize once the deadline for sending information ends. We humbly urge you to kindly fill the form using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScK5HgvVaLph_r_afctwShUuYVtXNwaN24HUSEYnzUUho8d-Q/viewform?usp=sf_link this link] as soon as possible. Feel free to contact us on mail or talkpage if you have any difficulties. Thank you for understanding! Regards International Team Feminism and Folklore 2022 [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १८:०८, ५ जून २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=23364696 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>str_replace_regexp()</code></bdi> function can be used in [[Special:AbuseFilter|abuse filters]] to replace parts of text using a [[w:en:Regular expression|regular expression]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T285468] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W23"/> </div> ०८:१६, ७ जून २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23366979 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * All wikis can now use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] maps. Kartographer maps now also work on pages with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions][https://phabricator.wikimedia.org/T307348] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-06-14|en}} at 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T300471] * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-abwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-acewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-adywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-akwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-alswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-amwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-anwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-angwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-arcwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-arzwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-astwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-atjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-avwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-aywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-azbwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304548] * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|New Topic Tool]] will be deployed for all editors at Commons, Wikidata, and some other wikis soon. You will be able to opt out from within the tool and in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferences]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place today (13 June). The following meetings will take place on: 28 June, 12 July, 26 July. '''Future changes''' * By the end of July, the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022]] skin should be ready to become the default across all wikis. Discussions on how to adjust it to the communities' needs will begin in the next weeks. It will always be possible to revert to the previous version on an individual basis. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W24"/> </div> २२:२९, १३ जून २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23389956 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-25</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia App for Android]] now has an option for editing the whole page at once, located in the overflow menu (three-dots menu [[File:Ic more vert 36px.svg|15px|link=|alt=]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T103622] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Some recent database changes may affect queries using the [[m:Research:Quarry|Quarry tool]]. Queries for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>site_stats</code></bdi> at English Wikipedia, Commons, and Wikidata will need to be updated. [[phab:T306589|Read more]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>user_global_editcount</code></bdi> variable can be used in [[Special:AbuseFilter|abuse filters]] to avoid affecting globally active users. [https://phabricator.wikimedia.org/T130439] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Users of non-responsive skins (e.g. MonoBook or Vector) on mobile devices may notice a slight change in the default zoom level. This is intended to optimize zooming and ensure all interface elements are present on the page (for example the table of contents on Vector 2022). In the unlikely event this causes any problems with how you use the site, we'd love to understand better, please ping <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:Jon (WMF)|Jon (WMF)]]</span> to any on-wiki conversations. [https://phabricator.wikimedia.org/T306910] '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Parsoid's HTML output will soon stop annotating file links with different <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>typeof</code></bdi> attribute values, and instead use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:File</code></bdi> for all types. Tool authors should adjust any code that expects: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Image</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Audio</code></bdi>, or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Video</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T273505] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W25"/> </div> ०१:४८, २१ जून २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23425855 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] API service now has self-service accounts with free on-demand requests and monthly snapshots ([https://enterprise.wikimedia.com/docs/ API documentation]). Community access [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#community-access|via database dumps & Wikimedia Cloud Services]] continues. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Wiktionary#lua|All Wikimedia wikis can now use Wikidata Lexemes in Lua]] after creating local modules and templates. Discussions are welcome [[d:Wikidata_talk:Lexicographical_data#You_can_now_reuse_Wikidata_Lexemes_on_all_wikis|on the project talk page]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-06-28|en}} at 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T311033] * Some global and cross-wiki services will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-06-30|en}} at 06:00 UTC. This will impact ContentTranslation, Echo, StructuredDiscussions, Growth experiments and a few more services. [https://phabricator.wikimedia.org/T300472] * Users will be able to sort columns within sortable tables in the mobile skin. [https://phabricator.wikimedia.org/T233340] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (28 June). The following meetings will take place on 12 July and 26 July. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W26"/> </div> ०१:३३, २८ जून २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23453785 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-05|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-07-07|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=| Advanced item]] This change only affects pages in the main namespace in Wikisource. The Javascript config variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>proofreadpage_source_href</code></bdi> will be removed from <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/JavaScript#mw.config|mw.config]]</code></bdi> and be replaced with the variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpSourceIndexPage</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T309490] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W27"/> </div> ०१:०२, ५ जुलै २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23466250 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Thanks for organizing Feminism and Folklore == Dear Organiser/Jury Thank you so much for your enormous contribution during the [[:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] writing competition. We appreciate your time and efforts throughout the competition to bridge cultural and gender gap on Wikipedia. We are sending you a special postcard as a token of our appreciation and gratitude. Please fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeZ5eNggLMULDNupu4LFuTIcDmEyCIRh0QLhElkhkZvAmg0wQ/viewform this form] by July 20th 2022 to receive a postcard from us. We look forward to seeing you in 2023 next year. Stay safe! Gaurav Gaikwad. International Team Feminism and Folklore [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १९:२०, १० जुलै २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf1&oldid=23501899 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> ००:५५, १२ जुलै २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translations]] are available. '''Problems''' * The feature on mobile web for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Nearby Pages]] was missing last week. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Technical_decision_making/Forum|Technical Decision Forum]] is seeking [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|community representatives]]. You can apply on wiki or by emailing <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> before 12 August. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> ०४:३०, १९ जुलै २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> ००:५७, २६ जुलै २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Improved [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|LaTeX capabilities for math rendering]] are now available in the wikis thanks to supporting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi> tags. This completes part of [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|the #59 wish]] of the 2022 Community Wishlist Survey. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Group 0]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''Future meetings''' * This week, three meetings about [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] with live interpretation will take place. On Tuesday, interpretation in Russian will be provided. On Thursday, meetings for Arabic and Spanish speakers will take place. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|See how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> ०२:५२, २ ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> ०१:२०, ९ ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Persian (Farsi) Wikipedia community decided to block IP editing from October 2021 to April 2022. The Wikimedia Foundation's Product Analytics team tracked the impact of this change. [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Editing Restriction Study/Farsi Wikipedia|An impact report]] is now available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-16|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-18|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s8.dblist targeted wikis]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup1.dblist Group 1]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#4_August_2022][https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#Phase_1:_Topic_containers][https://phabricator.wikimedia.org/T312672] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W33"/> </div> ०२:३९, १६ ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23658001 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-34</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Two problems with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps have been fixed. Maps are no longer shown as empty when a geoline was created via VisualEditor. Geolines consisting of points with QIDs (e.g., subway lines) are no longer shown with pushpins. [https://phabricator.wikimedia.org/T292613][https://phabricator.wikimedia.org/T308560] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-25|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * The colours of links and visited links will change. This is to make the difference between links and other text more clear. [https://phabricator.wikimedia.org/T213778] '''Future changes''' * The new [{{int:discussiontools-topicsubscription-button-subscribe}}] button [[mw:Talk pages project/Notifications#12 August 2022|helps newcomers get answers]]. The Editing team is enabling this tool everywhere. You can turn it off in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T284489] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W34"/> </div> ०५:४३, २३ ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23675501 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-35</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] is available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup2.dblist Group 2]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. Please note that when this Beta feature is enabled, it may cause conflicts with some wiki-specific Gadgets. '''Problems''' * In recent months, there have been inaccurate numbers shown for various [[{{#special:statistics}}]] at Commons, Wikidata, and English Wikipedia. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T315693] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-30|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-01|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation wants to improve how Wikimedia communities report harmful incidents by building the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System|Private Incident Reporting System (PIRS)]] to make it easy and safe for users to make reports. You can leave comments on the talk page, by answering the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System#Phase 1|questions provided]]. If you have ever faced a harmful situation that you wanted to report/reported, join a PIRS interview to share your experience. To sign up [[m:Special:EmailUser/MAna_(WMF)|please email]] <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:MAna (WMF)|Madalina Ana]]</span>. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W35"/> </div> ०४:३६, ३० ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23725814 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Editing news 2022 #2 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2022/August|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</i> [[File:Desktop Topic Subscriptions median response time.png|alt=Graph showing 90-minute response time without the new tool and 39-minute response time with the tool|thumb|The [{{int:discussiontools-topicsubscription-button-subscribe}}] button shortens response times.]] The new [{{int:discussiontools-topicsubscription-button-subscribe}}] button [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#subscribe|notifies people when someone replies]] to their comments. It helps newcomers get answers to their questions. People reply sooner. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Notifications#12_August_2022|read the report]]. The Editing team is turning this tool on for everyone. You will be able to turn it off [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in your preferences]].<section end="message"/> </div> –[[m:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ०५:०६, ३० ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter&oldid=23569286 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-36</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-09-06|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-08|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] On Special pages that only have one tab, the tab-bar's row will be hidden in the Vector-2022 skin to save space. The row will still show if Gadgets use it. Gadgets that currently append directly to the CSS id of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-namespaces</code></bdi> should be updated to use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortletLink|mw.util.addPortletLink]]</code></bdi> function instead. Gadgets that style this id should consider also targeting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-associated-pages</code></bdi>, the new id for this row. [[phab:T316908|Examples are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316908][https://phabricator.wikimedia.org/T313409] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W36"/> </div> ०४:५२, ६ सप्टेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23757743 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-37</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The search servers have been upgraded to a new major version. If you notice any issues with searching, please report them on [[phab:project/view/1849/|Phabricator]]. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/XPCTYYTN67FVFKN6XOHULJVGUO44J662] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|Syntax highlighting]] is now tracked as an [[mw:Special:MyLanguage/Manual:$wgExpensiveParserFunctionLimit|expensive parser function]]. Only 500 expensive function calls can be used on a single page. Pages that exceed the limit are added to a [[:Category:{{MediaWiki:expensive-parserfunction-category}}|tracking category]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316858] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W37"/> </div> ०७:२०, १३ सप्टेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23787318 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-38</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Two database fields in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>templatelinks</nowiki></code></bdi> table are now being dropped: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_namespace</nowiki></code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_title</nowiki></code></bdi>. Any queries that rely on these fields need to be changed to use the new normalization field called <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_target_id</nowiki></code></bdi>. See <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[phab:T299417|T299417]]</span> for more information. This is part of [[w:Database normalization|normalization]] of links tables. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/U2U6TXIBABU3KDCVUOITIGI5OJ4COBSW/][https://www.mediawiki.org/wiki/User:ASarabadani_(WMF)/Database_for_devs_toolkit/Concepts/Normalization] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * In [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps, you can use icons on markers for common points of interest. On Tuesday, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Icons|previous icon set]] will be updated to [https://de.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Hilfe:Extension:Kartographer/Icons version maki 7.2]. That means, around 100 new icons will be available. Additionally, all existing icons were updated for clarity and to make them work better in international contexts. [https://phabricator.wikimedia.org/T302861][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Update_maki_icons] '''Future changes''' * In a [[m:Content_Partnerships_Hub/Software/Volunteer_developers_discussion_at_Wikimania_2022|group discussion at Wikimania]], more than 30 people talked about how to make content partnership software in the Wikimedia movement more sustainable. What kind of support is acceptable for volunteer developers? Read the summary and [[m:Talk:Content Partnerships Hub/Software/Volunteer developers discussion at Wikimania 2022|leave your feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W38"/> </div> <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</span> ०३:४६, २० सप्टेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23826293 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-39</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Parsoid clients should be updated to allow for space-separated multi-values in the <bdi lang="en" dir="ltr"><code>rel</code></bdi> attribute of links. Further details are in <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T315209|T315209]]</bdi>. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|Visual diffs]] will become available to all users, except at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile] * In the [[mw:Lua/Scripting|{{ns:828}}]] namespace, pages ending with <bdi lang="en" dir="ltr"><code>.json</code></bdi> will be treated as JSON, just like they already are in the {{ns:2}} and {{ns:8}} namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T144475] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:००, २७ सप्टेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23860085 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Inactive admins == (Apologies for writing in English if that is still not allowed). It seems that there are a few inactive admins: [https://meta.toolforge.org/stewardry/mrwiki?sysop=1&bureaucrat=1&interface-admin=1] '''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' ०६:०९, ३ ऑक्टोबर २०२२ (IST) :Hi {{ping|Rschen7754}}, the community is aware of the inactive admins and we have local inactivity policy on this Wiki project. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १५:३०, ३ ऑक्टोबर २०२२ (IST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-40</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now show geopoints from Wikidata, via QID or SPARQL query. Previously, this was only possible for geoshapes and geolines. [https://phabricator.wikimedia.org/T307695] [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints_via_QID] * The [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award 2022]] is looking for nominations. You can recommend tools until 12 October. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. (Last week's release was delayed) [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>scribunto-console</code></bdi> API module will require a [[mw:Special:MyLanguage/API:Tokens|CSRF token]]. This module is documented as internal and use of it is not supported. [[phab:T212071|[5]]] * The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikimedia projects. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#Deployment_plan_and_timeline|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:५४, ४ ऑक्टोबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23885489 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-41</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * On some wikis, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps in full size view will be able to display nearby articles. After a feedback period, more wikis will follow. [https://phabricator.wikimedia.org/T316782][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W41"/> </div> १९:३९, १० ऑक्टोबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23912412 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-42</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The recently implemented feature of [[phab:T306883|article thumbnails in Special:Search]] will be limited to Wikipedia projects only. Further details are in [[phab:T320510|T320510]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Structured_Data_Across_Wikimedia/Search_Improvements] * A bug that caused problems in loading article thumbnails in Special:Search has been fixed. Further details are in [[phab:T320406|T320406]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#mw.loadJsonData|mw.loadJsonData()]]</code></bdi> to load data from JSON pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T217500] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can enable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Strict_library|require( "strict" )]]</code></bdi> to add errors for some possible code problems. This replaces "[[wikidata:Q16748603|Module:No globals]]" on most wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T209310] '''Future changes''' * The [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated at most wikis. The "{{int:discussiontools-replylink}}" button will look different after this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T320683] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:१६, १८ ऑक्टोबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23943992 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == You are invited to join/orginize Wikipedia Asain Month 2022 ! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2022|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2022]] Hi WAM organizers and participants! Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[:m:Wikipedia Asian Month 2022|Wikipedia Asian Month 2022]], which will take place in this November. '''For organizers:''' Here are the [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2022/Rules|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to: # use '''[https://outreachdashboard.wmflabs.org/campaigns/wikipedia_asian_month_2022/overview/ Wikipedia Asian Month 2022 Programs & Events Dashboard.]''' , or else you and your participants’ will not be able to receive the prize from WAM team. # Add your language projects and organizer list to the [[:m:Wikipedia Asian Month 2022#Communities and Organizers|meta page]] 1 week before '''your campaign start date'''. # Inform your community members WAM 2022 is coming!!! # If you want WAM team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth/ Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth twitter], or you want to share your WAM experience/ achievements on our blog, feel free to send an email to info@asianmonth.wiki. If you want to hold a thematic event that is related to WAM, a.k.a. [[:m:Wikipedia Asian Month 2022#Subcontests|WAM sub-contest]]. The process is the same as the language one. '''For participants:''' Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2022#How to Participate in Contest|event regulations]] and [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2022/FAQ|Q&A information]]. Just join us! Let’s edit articles and win the prizes! '''Here are some updates from WAM team:''' # Based on the [[:m:COVID-19|COVID-19]] pandemic situation in different region, this year we still suggest all the Edit-a-thons are online, but you are more then welcome to organize local offline events. # The international postal systems are not stable, WAM team have decided to send all the qualified participants/ organizers a [[:m:Wikipedia Asian Month 2022/Barnstars|digital Barnstars]]. If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the WAM team via emailing '''info@asianmonth.wiki''' or discuss on the meta talk page. If it’s urgent, please contact the leader directly ('''reke@wikimedia.tw'''). Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2022 Sincerely yours, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2022/Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2022.10</div> </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Organisers&oldid=23975688 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-43</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There have been some minor visual fixes in Special:Search, regarding audio player alignment and image placeholder height. Further details are in [[phab:T319230|T319230]]. * On Wikipedias, a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|preference]] has been added to hide article thumbnails in Special:Search. Full details are in [[phab:T320337|T320337]]. '''Problems''' * Last week, three wikis ({{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ruwiki/en}}) had read-only access for 25 minutes. This was caused by a hardware problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T320990] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-10-25|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-10-27|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-aswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-banwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-barwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bat smgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bclwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-be x oldwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-biwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bjnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bpywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-brwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bugwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bxrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-idwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304549] * Starting on Wednesday October 26, 2022, the list of mentors will be upgraded [[d:Q14339834 | at wikis where Growth mentorship is available]]. The mentorship system will continue to work as it does now. The signup process [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#add|will be replaced]], and a new management option will be provided. Also, this change simplifies [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#create|the creation of mentorship systems at Wikipedias]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314858][https://phabricator.wikimedia.org/T310905][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Growth/Structured_mentor_list] * Pages with titles that start with a lower-case letter according to Unicode 11 will be renamed or deleted. There is a list of affected pages at <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:Unicode 11 case map migration]]</bdi>. More information can be found at [[phab:T292552|T292552]]. * The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikipedias. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#smallest-1|Learn more]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply tool]] and [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|New Topic tool]] will soon get a [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Special characters|special characters menu]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T249072] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:५३, २५ ऑक्टोबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23975411 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-44</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When using keyboard navigation on a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map, the focus will become more visible. [https://phabricator.wikimedia.org/T315997] * In {{#special:RecentChanges}}, you can now hide the log entries for new user creations with the filter for "{{int:rcfilters-filter-newuserlogactions-label}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T321155] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|maps dialog]] in VisualEditor now has some help texts. [https://phabricator.wikimedia.org/T318818] * It is now possible to select the language of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor via a dropdown menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T318817] * It is now possible to add a caption to a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318815] * It is now possible to hide the frame of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318813] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:४६, १ नोव्हेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23977539 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२ == [[चित्र:Wikipedia Asian Month 2022 Banner mr.svg|right|400px|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२|विकिपीडिया आशियाई महिना ]]''' हे विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेले एक वार्षिक अभियान आहे. हे अभियान मुख्यत्वे आशिया खंडातील देश आणि तेथील संस्कृती संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतलेला आहे. आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले अमूल्य योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण '''विकिपीडिया आशियाई दूत घोषित होऊ शकता तसेच डिजीटल बार्नस्टार''' देखील प्राप्त करू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२/सहभागी|येथे]] आपली नोंदणी करा आणि [https://fountain.toolforge.org/editathons/wam-mr-2022 हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची आवश्यकता असेल तर स्थानिक आयोजक [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]], [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] किंवा [[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे ]] यांना संपर्क करावा. धन्यवाद. '''आयोजक विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२''' :<small>हा संदेश [[विकिपीडिया:स्वागत आणि साहाय्य चमू|विकिपीडिया मदत चमू]] करिता [[विकिपीडिया:एकगठ्ठा संदेश प्रणाली]] सुविधा वापरून [[विपी:प्रचालक|मराठी विकिपीडिया प्रचालकांमार्फत]] पाठविला गेला असण्याची संभावना आहे.</small> <!-- सदस्य:Tiven2240@mrwiki ने https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:Tiven2240/test&oldid=2192714 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-45</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * An updated version of the [[m:Special:MyLanguage/EventCenter/Registration|Event Registration]] tool is now available for testing at [[testwiki:|testwiki]] and [[test2wiki:| test2wiki]]. The tool provides features for event organizers and participants. Your feedback is welcome at our [[m:Talk:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|project talkpage]]. More information about [[m:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|the project]] is available. [https://phabricator.wikimedia.org/T318592] '''Problems''' * Twice last week, for about 45 minutes, some files and thumbnails failed to load and uploads failed, mostly for logged-in users. The cause is being investigated and an incident report will be available soon. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:०२, ८ नोव्हेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24001035 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-46</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At Wikidata, an interwiki link can now point to a redirect page if certain conditions are met. This new feature is called [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata:Sitelinks_to_redirects|sitelinks to redirects]]. It is needed when one wiki uses one page to cover multiple concepts but another wiki uses more pages to cover the same concepts. Your [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata talk:Sitelinks to redirects|feedback on the talkpage]] of the new proposed guideline is welcome. [https://phabricator.wikimedia.org/T278962] * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikinews.org/ www.wikinews.org]</span>, <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiversity.org/ www.wikiversity.org]</span>, and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikivoyage.org/ www.wikivoyage.org]</span> portal pages now use an automated update system. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * There will be a new link to directly "Edit template data" on Template pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T316759] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis where mobile [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] are enabled ([[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Deployment Status|these ones]]) will soon use full CSS styling to display any templates that are placed at the top of talk pages. To adapt these “talk page boxes” for narrow mobile devices you can use media queries, such as in [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Module:Message_box/tmbox.css&oldid=1097618699#L-69 this example]. [https://phabricator.wikimedia.org/T312309] * Starting in January 2023, [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] will be [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2023 Changes Update|running the Community Wishlist Survey (CWS) every two years]]. This means that in 2024, there will be no new proposals or voting. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:२५, १५ नोव्हेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023: Program submissions and Scholarships form are now open == Dear Wikimedian, We are really glad to inform you that '''[[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]''' has been successfully funded and it will take place from 3 to 5 March 2023. The theme of the conference will be '''Strengthening the Bonds'''. We also have exciting updates about the Program and Scholarships. The applications for scholarships and program submissions are already open! You can find the form for scholarship '''[[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|here]]''' and for program you can go '''[[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|here]]'''. For more information and regular updates please visit the Conference [[:m:WikiConference India 2023|Meta page]]. If you have something in mind you can write on [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. ‘‘‘Note’’’: Scholarship form and the Program submissions will be open from '''11 November 2022, 00:00 IST''' and the last date to submit is '''27 November 2022, 23:59 IST'''. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १६:५५, १६ नोव्हेंबर २०२२ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24082246 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023: Help us organize! == Dear Wikimedian, You may already know that the third iteration of [[:m:WikiConference_India_2023|WikiConference India]] is happening in March 2023. We have recently opened [[:m:WikiConference_India_2023/Scholarships|scholarship applications]] and [[:m:WikiConference_India_2023/Program_Submissions|session submissions for the program]]. As it is a huge conference, we will definitely need help with organizing. As you have been significantly involved in contributing to Wikimedia projects related to Indic languages, we wanted to reach out to you and see if you are interested in helping us. We have different teams that might interest you, such as communications, scholarships, programs, event management etc. If you are interested, please fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdN7EpOETVPQJ6IG6OX_fTUwilh7MKKVX75DZs6Oj6SgbP9yA/viewform?usp=sf_link this form]. Let us know if you have any questions on the [[:m:Talk: WikiConference_India_2023|event talk page]]. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २०:५१, १८ नोव्हेंबर २०२२ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24094749 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-47</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The display of non-free media in the search bar and for article thumbnails in Special:Search has been deactivated. Further details are in [[phab:T320661|T320661]]. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-22|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-11-24|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:५२, २२ नोव्हेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-48</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A new preference, “Enable limited width mode”, has been added to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|Vector 2022 skin]]. The preference is also available as a toggle on every page if your monitor is 1600 pixels or wider. It allows for increasing the width of the page for logged-out and logged-in users. [https://phabricator.wikimedia.org/T319449] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-29|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-12-01|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]). * Mathematical formulas shown in SVG image format will no longer have PNG fall-backs for browsers that don't support them. This is part of work to modernise the generation system. Showing only PNG versions was the default option until in February 2018. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/3BGOKWJIZGL4TC4HJ22ICRU2SEPWGCR4/][https://phabricator.wikimedia.org/T311620][https://phabricator.wikimedia.org/T186327] * On [[phab:P40224|some wikis]] that use flagged revisions, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs#Special:Contributions|a new checkbox will be added]] to Special:Contributions that enables you to see only the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]] by a user. [https://phabricator.wikimedia.org/T321445] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] How media is structured in the parser's HTML output will change early next week at [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train#Wednesday group1 wikis] (but not Wikimedia Commons or Meta-Wiki). This change improves the accessibility of content, and makes it easier to write related CSS. You may need to update your site-CSS, or userscripts and gadgets. There are [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|details on what code to check, how to update the code, and where to report any related problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:३३, २९ नोव्हेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24114342 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023: Open Community Call and Extension of program and scholarship submissions deadline == Dear Wikimedian, Thank you for supporting Wiki Conference India 2023. We are humbled by the number of applications we have received and hope to learn more about the work that you all have been doing to take the movement forward. In order to offer flexibility, we have recently extended our deadline for the Program and Scholarships submission- you can find all the details on our [[:m:WikiConference India 2023|Meta Page]]. COT is working hard to ensure we bring together a conference that is truly meaningful and impactful for our movement and one that brings us all together. With an intent to be inclusive and transparent in our process, we are committed to organizing community sessions at regular intervals for sharing updates and to offer an opportunity to the community for engagement and review. Following the same, we are hosting the first Open Community Call on the 3rd of December, 2022. We wish to use this space to discuss the progress and answer any questions, concerns or clarifications, about the conference and the Program/Scholarships. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call * '''WCI 2023 Open Community Call''' * '''Date''': 3rd December 2022 * '''Time''': 1800-1900 (IST) * '''Google Link'''': https://meet.google.com/cwa-bgwi-ryx Furthermore, we are pleased to share the email id of the conference contact@wikiconferenceindia.org which is where you could share any thoughts, inputs, suggestions, or questions and someone from the COT will reach out to you. Alternatively, leave us a message on the Conference [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २१:५१, २ डिसेंबर २०२२ (IST) On Behalf of, WCI 2023 Core organizing team. <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24083503 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-49</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The Wikisources use a tool called ProofreadPage. ProofreadPage uses OpenSeadragon which is an open source tool. The OpenSeadragon JavaScript API has been significantly re-written to support dynamically loading images. The functionality provided by the older version of the API should still work but it is no longer supported. User scripts and gadgets should migrate over to the newer version of the API. The functionality provided by the newer version of the API is [[mw:Extension:Proofread_Page/Page_viewer#JS_API|documented on MediaWiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098][https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Proofread_Page/Edit-in-Sequence] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:११, ६ डिसेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24151590 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-50</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * An [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|A/B test has begun]] at 15 Wikipedias for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools on mobile]]. Half of the editors on the [[mw:Reading/Web/Mobile|mobile web site]] will have access to the {{int:discussiontools-replybutton}} tool and other features. [https://phabricator.wikimedia.org/T321961] * The character <code>=</code> cannot be used in new usernames, to make usernames work better with templates. Existing usernames are not affected. [https://phabricator.wikimedia.org/T254045] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] to [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Phase_1:_Topic_containers|show discussion metadata below section headings]] will be inserted after these headings, not inside of them. This change improves the accessibility of discussion pages for screen reader software. [https://phabricator.wikimedia.org/T314714] '''Events''' * The fourth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award]] will happen online on [https://zonestamp.toolforge.org/1671210002 Friday 16 December 2022 at 17:00 UTC]! The event will be live-streamed on YouTube in the [https://www.youtube.com/user/watchmediawiki MediaWiki channel] and added to Commons afterwards. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:०५, १३ डिसेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24216570 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023:WCI2023 Open Community call on 18 December 2022 == Dear Wikimedian, As you may know, we are hosting regular calls with the communities for [[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]. This message is for the second Open Community Call which is scheduled on the 18th of December, 2022 (Today) from 7:00 to 8:00 pm to answer any questions, concerns, or clarifications, take inputs from the communities, and give a few updates related to the conference from our end. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call. * [WCI 2023] Open Community Call * Date: 18 December 2022 * Time: 1900-2000 [7 pm to 8 pm] (IST) * Google Link: https://meet.google.com/wpm-ofpx-vei Furthermore, we are pleased to share the telegram group created for the community members who are interested to be a part of WikiConference India 2023 and share any thoughts, inputs, suggestions, or questions. Link to join the telegram group: https://t.me/+X9RLByiOxpAyNDZl. Alternatively, you can also leave us a message on the [[:m:Talk:WikiConference India 2023|Conference talk page]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:४१, १८ डिसेंबर २०२२ (IST) <small> On Behalf of, WCI 2023 Organizing team </small> <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24099166 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-51</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 9 January 2023. '''Recent changes''' * On a user's contributions page, you can filter it for edits with a tag like 'reverted'. Now, you can also filter for all edits that are not tagged like that. This was part of a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T119072] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new function has been used for gadget developers to add content underneath the title on article pages. This is considered a stable API that should work across all skins. [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core_modules#addSubtitle|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316830] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[test2wiki:|One of our test wikis]] is now being served from a new infrastructure powered by [[w:Kubernetes|Kubernetes]] ([[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more]]). More Wikis will switch to this new infrastructure in early 2023. Please test and let us know of any issues. [https://phabricator.wikimedia.org/T290536] '''Problems''' * Last week, all wikis had no edit access for 9 minutes. This was caused by a database problem. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2022-12-13_sessionstore] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. * The word "{{int:discussiontools-replybutton}}" is very short in some languages, such as Arabic ("<bdi lang="ar">ردّ</bdi>"). This makes the {{int:discussiontools-preference-label}} button on talk pages difficult to use. An arrow icon will be added to those languages. This will only be visible to editors who have the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] turned on. [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#Status] [https://phabricator.wikimedia.org/T323537] '''Future changes''' * Edits can be automatically "tagged" by the system software or the {{int:Abusefilter}} system. Those tags link to a help page about the tags. Soon they will also link to Recent Changes to let you see other edits tagged this way. This was a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T301063] * The Trust & Safety tools team [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System/Timeline and Updates|have shared new plans]] for building the Private Incident Reporting System. The system will make it easier for editors to ask for help if they are harassed or abused. * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|Realtime Preview for Wikitext]] is coming out of beta as an enabled feature for every user of the 2010 Wikitext [[mw:Special:MyLanguage/Editor|editor]] in the week of January 9, 2023. It will be available to use via the toolbar in the 2010 Wikitext editor. The feature was the 4th most popular wish of the Community Wishlist Survey 2021. '''Events''' * You can now [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2023/Participate|register for the Wikimedia Hackathon 2023]], taking place on May 19–21 in Athens, Greece. You can also apply for a scholarship until January 14th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:३०, २० डिसेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24258101 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Messages to Wikipedian Asian Month 2022 Organizers == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello all Wikipedia Asian Month campaign organizors, The last WAM campaign has ended yesterday. Thank you all so much for organizing and participating this year's Wikipedia Asian Month Campaign. Give yourself and all editors a big applaud! While editors can take a break, the jury's work is just about to begin. Some WAM ended earlier, and has already finished the audit and review of all contributions. Just a reminder, this year, the rules has changed to whoever edit more than 3000 bytes with relaible sources can grant a barnstar (it doesn's has to be a newly created page). So make sure you include those editors, no matter with tool you are using for edit tracking. We suggest '''January 20th''' to be the deadline for all campaign to finalize their list, and report the username of [[Wikipedia_Asian_Month_2022/Ambassadors|"Ambassador"]] (who has the most edit at your campaign) and a list of all eligible editors at the WAM 2022 Ambassadors page, List of eligible editors(page link) column. Thank you! And wish you all a happy new year. WAM International Team 2022 </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joycewikiwiki/WAM2022_Post_Campaign_Mass_Message_receiver&oldid=24259258 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to organize Feminism and Folklore 2023 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear {{PAGENAME}}, Christmas Greetings and a Happy New Year 2023, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition from February 1, 2023, to March 31, 2023. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2023|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a [[:m:Feminism and Folklore 2023/List of Articles|list]] of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a fountain tool or dashboard. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the fountain/dashboard link on the [[:m:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta project page]]. This year we would be supporting the community's financial aid for Internet and childcare support. This would be provided for the local team including their jury and coordinator team. This support is opt-in and non mandatory. Kindly fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSea81OO0lVgUBd551iIiENXht7BRCISYZlKyBQlemZu_j2OHQ/viewform this Google form] and mark a mail to [mailto:support@wikilovesfolklore.org support@wikilovesfolklore.org] with the subject line starting as [Stipend] Name or Username/Language. The last date to sign up for internet and childcare aid from our team is 20th of January 2023, We encourage the language coordinators to sign up their community on this link by the 25th of January 2023. Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १५:४१, २४ डिसेंबर २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=24282249 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-02</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can use tags to filter edits in the recent changes feed or on your watchlist. You can now use tags to filter out edits you don't want to see. Previously you could only use tags to focus on the edits with those tags. [https://phabricator.wikimedia.org/T174349] * [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] shows all pages that link to a specific page. There is now a [https://wlh.toolforge.org prototype] for how to sort those pages alphabetically. You can see the discussion in the [[phab:T4306|Phabricator ticket]]. * You can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thanks]] function on your watchlist and the user contribution page. [https://phabricator.wikimedia.org/T51541] * A wiki page can be moved to give it a new name. You can now get a dropdown menu with common reasons when you move a page. This is so you don't have to write the explanation every time. [https://phabricator.wikimedia.org/T325257] * [[m:Special:MyLanguage/Matrix.org|Matrix]] is a chat tool. You can now use <code>matrix:</code> to create Matrix links on wiki pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T326021] * You can filter out translations when you look at the recent changes on multilingual wikis. This didn't hide translation pages. You can now also hide subpages which are translation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T233493] '''Changes later this week''' * [[m:Special:MyLanguage/Real Time Preview for Wikitext|Realtime preview for wikitext]] is a tool which lets editors preview the page when they edit wikitext. It will be enabled for all users of the 2010 wikitext editor. You will find it in the editor toolbar. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2023-01-10|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2023-01-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W02"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:३८, १० जानेवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24342971 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-03</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translations]] are available. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The URLs in "{{int:last}}" links on page history now contain <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=prev&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi> in place of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=[revision ID]&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi>. This is to fix a problem with links pointing to incorrect diffs when history was filtered by a tag. Some user scripts may break as a result of this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T243569] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Some [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|changes to the appearance of talk pages]] have only been available on <code>{{ns:1}}:</code> and <code>{{ns:3}}:</code> namespaces. These will be extended to other talk namespaces, such as <code>{{ns:5}}:</code>. They will continue to be unavailable in non-talk namespaces, including <code>{{ns:4}}:</code> pages (e.g., at the Village Pump). You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|change your preferences]] ([[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T325417] *On Wikisources, when an image is zoomed or panned in the Page: namespace, the same zoom and pan settings will be remembered for all Page: namespace pages that are linked to a particular Index: namespace page. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/ProofreadPage/+/868841] * The Vector 2022 skin will become the default for the English Wikipedia desktop users. The change will take place on January 18 at 15:00 UTC. [[:en:w:Wikipedia:Vector 2022|Learn more]]. '''Future changes''' * The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]], which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts next week on 23 January 2023 at 18:00 UTC. You can start drafting your proposals in [[m:Community Wishlist Survey/Sandbox|the CWS sandbox]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:४१, १७ जानेवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24381020 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == 2022 Wikipedia Asian Month Organizer Update == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear all WAM organizers, Happy 2023! Thank you for updating the Ambassador list. We will '''start issuing the Barnstar''' to all eligible participants by late January. All ambassadors will received an additional special Barnstar. Please be sure to update '''[[:m:Wikipedia_Asian_Month_2022/Ambassadors|the list]]''' if you haven't done so. We also provide a '''[https://docs.google.com/document/d/1t1UEXwVkTsP5oP0sQmE74302M1SUDrlFW-kz2uTT5X0/edit?usp=sharing certificate template]''' for you to edit and print out to your participants. Once again, thank you for organizing and participating the 2022WAM, we like to hear your comment. Much appreciate for filling, and spreading out this [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd8Jo4ixbwKS1rC6KmfC1q6wW53nmoCQATbmsMatbZ4A1RCwA/viewform?usp=sf_link '''feedback survey''']. Look forward to seeing you again in 2023 WAM! best, Wikipedia Asian Month International Team </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joycewikiwiki/WAM2022_Post_Campaign_Mass_Message_receiver&oldid=24259258 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-04</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, for ~15 minutes, all wikis were unreachable for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a timing issue. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-17_MediaWiki] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * If you have the Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|DiscussionTools]] enabled, the appearance of talk pages will add more information about discussion activity. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Status][https://phabricator.wikimedia.org/T317907] * The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]] (CWS), which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts on Monday 23 January 2023 at [https://zonestamp.toolforge.org/1674496814 18:00 UTC]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:१६, २४ जानेवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24418874 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Request for filling up Google Form for Feminism and Folklore 2023 == [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg | logo.svg|right|frameless|300px]] Greetings Organisers, We appreciate your enthusiasm for '''Feminism and Folklore''' and your initiative in setting up the competition on your local wikipedia. We would want to learn more about the needs of your community and for that please fill out the google form ([https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScusayFXTzNWV-QgIiT3bRHQbAs_pVczvput2jehOcahnCdMg/viewform here]) as soon as possible so that we can plan and adapt the demands according to your specifications. By February 8, 2023, all entries for this form will be closed. Do share about the contest on your local Wikipedia. Ask your local administrator to add Feminism and Folklore to [[Mediawiki:Sitenotice]]. Create your own or see an example [[:m:User:Tiven2240/sn-fnf|on meta]] Also a reminder regarding the prior Google form sent for Internet and Childcare Support Financial Aid ([https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSea81OO0lVgUBd551iIiENXht7BRCISYZlKyBQlemZu_j2OHQ/viewform this]). Anyone who hasn't already filled it out has until February 5, 2023 to do so. Feel free to contact us via talkpage if you have any questions or concerns. Thanks and Regards, Feminism and Folklore 2023 International Team [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २०:११, ३० जानेवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/wlf2023&oldid=24455456 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-05</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, for ~15 minutes, some users were unable to log in or edit pages. This was caused by a problem with session storage. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-24_sessionstore_quorum_issues] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis that use localized numbering schemes for references need to add new CSS. This will help to show citation numbers the same way in all reading and editing modes. If your wiki would prefer to do it yourselves, please see the [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|details and example CSS to copy from]], and also add your wiki to the list. Otherwise, the developers will directly help out starting the week of February 5. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:३६, ३१ जानेवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24455949 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-06</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], logged-out users using the full-width toggle will be able to see the setting of their choice even after refreshing pages or opening new ones. This only applies to wikis where Vector 2022 is the default. [https://phabricator.wikimedia.org/T321498] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Previously, we announced when some wikis would be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. These switches will not be announced any more, as the read-only time has become non-significant. Switches will continue to happen at 7AM UTC on Tuesdays and Thursdays. [https://phabricator.wikimedia.org/T292543#8568433] * Across all the wikis, in the Vector 2022 skin, logged-in users will see the page-related links such as "What links here" in a [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page_tools|new side menu]]. It will be displayed on the other side of the screen. This change had previously been made on Czech, English, and Vietnamese Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T328692] *[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] will stop receiving new proposals on [https://zonestamp.toolforge.org/1675706431 Monday, 6 February 2023, at 18:00 UTC]. Proposers should complete any edits by then, to give time for [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|translations]] and review. Voting will begin on Friday, 10 February. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Gadgets and user scripts will be changing to load on desktop and mobile sites. Previously they would only load on the desktop site. It is recommended that wiki administrators audit the [[MediaWiki:Gadgets-definition|gadget definitions]] prior to this change, and add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins=…</code></bdi> for any gadgets which should not load on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610 More details are available]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> १५:५१, ६ फेब्रुवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24491749 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३ == प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2023|विकी लव्हस फॉल्कलोर]] ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल. ही स्पर्धा १ फेब्रुवारी २०२३ रोजी सुरू झाली असून ३१ मार्च २०२३ रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य: संतोष गोरे|संतोष गोरे]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा. कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३#नियम|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३/नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2023-mr हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. :<small>हा संदेश [[विकिपीडिया:स्वागत आणि साहाय्य चमू|विकिपीडिया मदत चमू]] करिता [[विकिपीडिया:एकगठ्ठा संदेश प्रणाली]] सुविधा वापरून [[विपी:प्रचालक|मराठी विकिपीडिया प्रचालकांमार्फत]] पाठविला गेला असण्याची संभावना आहे.</small> <!-- सदस्य:संतोष गोरे@mrwiki ने https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%B7_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%87/test&oldid=2236216 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Wikipedia Asian Month 2022 Campaign Survey - We'd like to hear from you! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> '''Dear WAM2022 organizors and participants,''' Once again, the WAM international team would like to hear your feedback by filling out the survey below. === [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd8Jo4ixbwKS1rC6KmfC1q6wW53nmoCQATbmsMatbZ4A1RCwA/viewform?usp=sf_link Wikipedia Asian Month 2022 Survey] === We apologize for the permission setting that was blocking many of you from open the survey, this problem have been fixed. Please share this survey with your community. We hope to see you again with a better version in the 2023 campaign. all the best, The WAM International Team </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joycewikiwiki/WAM2022_Post_Campaign_Mass_Message_receiver&oldid=24259258 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-07</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translations]] are available. '''Problems''' * On wikis where patrolled edits are enabled, changes made to the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list|mentor list]] by autopatrolled mentors are not correctly marked as patrolled. It will be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T328444] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * The Reply tool and other parts of [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools]] will be deployed for all editors using the mobile site. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|read more about this decision]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T298060] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:१९, १४ फेब्रुवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24540832 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-08</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, during planned maintenance of Cloud Services, unforeseen complications forced the team to turn off all tools for 2–3 hours to prevent data corruption. Work is ongoing to prevent similar problems in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T329535] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). *The voting phase for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] ends on [https://zonestamp.toolforge.org/1677261621 24 February at 18:00 UTC]. The results of the survey will be announced on 28 February. '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:२८, २१ फेब्रुवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24570514 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Editing news 2023 #1 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="message"/><i>[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2023/February|Read this in another language]] • [[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</i> This newsletter includes two key updates about the [[mw:Special:MyLanguage/Editing team|Editing]] team's work: # The Editing team will finish adding new features to the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|Talk pages project]] and deploy it. # They are beginning a new project, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]]. <strong>Talk pages project</strong> [[File:Page Frame Features on desktop.png|alt=Screenshot showing the talk page design changes that are currently available as beta features at all Wikimedia wikis. These features include information about the number of people and comments within each discussion.|thumb|300px|Some of the upcoming changes]] The Editing team is nearly finished with this first phase of the [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project|Talk pages project]]. Nearly all [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|new features]] are available now in the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature for {{int:discussiontools-preference-label}}]]. It will show information about how active a discussion is, such as the date of the most recent comment. There will soon be a new "{{int:skin-action-addsection}}" button. You will be able to turn them off at [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]]. Please [[mw:Special:MyLanguage/Talk:Talk_pages_project/Usability#c-PPelberg_(WMF)-20230215001000-Feedback:_Proposed_Revisions_to_%22Add_topic%22_button|tell them what you think]]. [[File:Daily edit completion rates mobile talk pages.png|thumb|300px|Daily edit completion rate by test group: DiscussionTools (test group) and MobileFrontend overlay (control group)]] An A/B test for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|{{int:discussiontools-preference-label}} on the mobile site]] has finished. Editors were [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|more successful with {{int:discussiontools-preference-label}}]]. The Editing team is enabling these features for all editors on the mobile site. <strong>New Project: Edit Check</strong> The Editing team is beginning [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|a project to help new editors of Wikipedia]]. It will help people identify some problems before they click "{{int:publishchanges}}". The first tool will encourage people to add references when they add new content. Please [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist|watch]] that page for more information. You can [[mw:Special:MyLanguage/Editing_team/Community_Conversations#20230303|join a conference call on 3&nbsp;March&nbsp;2023]] to learn more.<section end="message"/> </div> –[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|{{int:Talkpagelinktext}}]]) ०४:४८, २३ फेब्रुवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter&oldid=24472950 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-09</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, in some areas of the world, there were problems with loading pages for 20 minutes and saving edits for 55 minutes. These issues were caused by a problem with our caching servers due to unforseen events during a routine maintenance task. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_wiki_outage][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_read_only] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:१७, २८ फेब्रुवारी २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24634242 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-10</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Community Wishlist Survey 2023 edition has been concluded. Community Tech has [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Results|published the results]] of the survey and will provide an update on what is next in April 2023. * On wikis which use [[mw:Special:MyLanguage/Writing_systems|LanguageConverter]] to handle multiple writing systems, articles which used custom conversion rules in the wikitext (primarily on Chinese Wikipedia) would have these rules applied inconsistently in the table of contents, especially in the Vector 2022 skin. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T306862] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * A search system has been added to the [[Special:Preferences|Preferences screen]]. This will let you find different options more easily. Making it work on mobile devices will happen soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T313804] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:२०, ७ मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24676916 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Women's Month Datathon on Commons == Dear Wikimedian, Hope you are doing well. CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have planned an online activity for March. The activity will focus on Wikimedia Commons and it will begin on 21 March and end on 31 March 2023. During this campaign, the participants will work on structure data, categories and descriptions of the existing images. We will provide you with the list of the photographs that were uploaded under those campaigns, conducted for Women’s Month. You can find the event page link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event and make it successful. There will be at least one online session to demonstrate the tasks of the event. We will come back to you with the date and time. If you have any questions please write to us at the event [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|talk page]] Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २३:३९, १२ मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-11</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-cbk_zamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cdowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cebwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ckbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-csbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-itwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542][https://phabricator.wikimedia.org/T304550] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:५०, १४ मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24700189 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-12</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, some users experienced issues loading image thumbnails. This was due to incorrectly cached images. [https://phabricator.wikimedia.org/T331820] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] A link to the user's [[{{#special:CentralAuth}}]] page will appear on [[{{#special:Contributions}}]] — some user scripts which previously added this link may cause conflicts. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Admins and patrollers/Add link to CentralAuth on Special:Contributions|voted #17 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[{{#special:AbuseFilter}}]] edit window will be resizable and larger by default. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Make the AbuseFilter edit window resizable and larger by default|voted #80 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. * There will be a new option for Administrators when they are unblocking a user, to add the unblocked user’s user page to their watchlist. This will work both via [[{{#special:Unblock}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T257662] '''Meetings''' * You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1679677204 24 March at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Office Hours|details and how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:५६, २१ मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24732558 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Women's Month Datathon on Commons Online Session == Dear Wikimedian, Hope you are doing well. As we mentioned in a previous message, CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have been starting an online activity for March from 21 March to 31 March 2023. The activity already started yesterday and will end on 31 March 2023. During this campaign, the participants are working on structure data, categories and descriptions of the existing images. The event page link is [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event. There is an online session to demonstrate the tasks of the event that is going to happen tonight after one hour from 8:00 pm to 9:00 pm. You can find the meeting link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|here]]. We will wait for you. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १९:०८, २२ मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-13</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] condition limit was increased from 1000 to 2000. [https://phabricator.wikimedia.org/T309609] * [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter#Locally disabled actions|Some Global AbuseFilter]] actions will no longer apply to local projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T332521] * Desktop users are now able to subscribe to talk pages by clicking on the {{int:discussiontools-newtopicssubscription-button-subscribe-label}} link in the {{int:toolbox}} menu. If you subscribe to a talk page, you receive [[mw:Special:MyLanguage/Notifications|notifications]] when new topics are started on that talk page. This is separate from putting the page on your watchlist or subscribing to a single discussion. [https://phabricator.wikimedia.org/T263821] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You will be able to choose [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diffs]] on all [[m:Special:MyLanguage/Help:Page history|history pages]] at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The legacy [[mw:Mobile Content Service|Mobile Content Service]] is going away in July 2023. Developers are encouraged to switch to Parsoid or another API before then to ensure service continuity. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/4MVQQTONJT7FJAXNVOFV3WWVVMCHRINE/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:४४, २८ मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24780854 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2023 has been extended == [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg | logo.svg|right|frameless|300px]] Greetings Organizers, Greetings from Feminism and Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore]] an international writing contest on your local Wikipedia has been extended till the '''15th of April 2023'''. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more We would like to have your immense participation in the writing contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the translation of [[m:Feminism and Folklore 2023|project pages]] and share a word in your local language. Organizers have been notified some instructions on mail. Please get in touch via email if you need any assistance. Best wishes, International Team Feminism and Folklore. --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ०९:५८, ३० मार्च २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/wlf2023&oldid=24803574 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-14</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The system for automatically creating categories for the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Babel|Babel]] extension has had several important changes and fixes. One of them allows you to insert templates for automatic category descriptions on creation, allowing you to categorize the new categories. [https://phabricator.wikimedia.org/T211665][https://phabricator.wikimedia.org/T64714][https://phabricator.wikimedia.org/T170654][https://phabricator.wikimedia.org/T184941][https://phabricator.wikimedia.org/T33074] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Some older [[w:en:Web browser|Web browsers]] will stop being able to use [[w:en:JavaScript|JavaScript]] on Wikimedia wikis from this week. This mainly affects users of Internet Explorer 11. If you have an old web browser on your computer you can try to upgrade to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T178356] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The deprecated <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.hoverIntent</code></bdi> module has been removed. This module could be used by gadgets and user scripts, to create an artificial delay in how JavaScript responds to a hover event. Gadgets and user scripts should now use jQuery <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>hover()</code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>on()</code></bdi> instead. Examples can be found in the [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Migration_guide_(users)#jquery.hoverIntent|migration guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T311194] * Some of the links in [[{{#special:SpecialPages}}]] will be re-arranged. There will be a clearer separation between links that relate to all users, and links related to your own user account. [https://phabricator.wikimedia.org/T333242] * You will be able to hide the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply button]] in archived discussion pages with a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__ARCHIVEDTALK__</nowiki></code></bdi> magic word. There will also be a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mw-archivedtalk</code></bdi> CSS class for hiding the Reply button in individual sections on a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T249293][https://phabricator.wikimedia.org/T295553][https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/DiscussionTools/+/738221] '''Future changes''' * The Vega software that creates data visualizations in pages, such as graphs, will be upgraded to the newest version in the future. Graphs that still use the very old version 1.5 syntax may stop working properly. Most existing uses have been found and updated, but you can help to check, and to update any local documentation. [[phab:T260542|Examples of how to find and fix these graphs are available]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:१०, ४ एप्रिल २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24820268 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] In the visual editor, it is now possible to edit captions of images in galleries without opening the gallery dialog. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Editing/Editable gallery captions in Visual Editor|voted #61 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T190224] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] You can now receive notifications when another user edits your user page. See the "{{int:Echo-category-title-edit-user-page}}" option in [[Special:Preferences#mw-prefsection-echo|your Preferences]]. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Notifications for user page edits|voted #3 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T3876] '''Problems''' * There was a problem with all types of CentralNotice banners still being shown to logged-in users even if they had [[Special:Preferences#mw-prefsection-centralnotice-banners|turned off]] specific banner types. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T331671] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-arywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dinwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-elwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-emlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-etwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-euwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-extwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tumwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ffwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiu_vrowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-furwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gcrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gomwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gotwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-guwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304551][https://phabricator.wikimedia.org/T308133] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:३५, ११ एप्रिल २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24851886 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#Show_nearby_articles|nearby articles on a Kartographer map]] with the button for the new feature "{{int:Kartographer-sidebar-nearbybutton}}". Six wikis have been testing this feature since October. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles#Implementation][https://phabricator.wikimedia.org/T334079] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[m:Special:GlobalWatchlist|Special:GlobalWatchlist]] page now has links for "{{int:globalwatchlist-markpageseen}}" for each entry. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Button to mark a single change as read in the global watch list|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334246] '''Problems''' * At Wikimedia Commons, some thumbnails have not been getting replaced correctly after a new version of the image is uploaded. This should be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T331138][https://phabricator.wikimedia.org/T333042] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] For the last few weeks, some external tools had inconsistent problems with logging-in with OAuth. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T332650] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:२५, १८ एप्रिल २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24881071 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The date-selection menu on pages such as [[{{#special:Contributions}}]] will now show year-ranges that are in the current and past decade, instead of the current and future decade. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Change year range shown in date selection popup|voted #145 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334316] '''Problems''' * Due to security issues with the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]], graphs have been disabled in all Wikimedia projects. Wikimedia Foundation teams are working to respond to these vulnerabilities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940] * For a few days, it was not possible to save some kinds of edits on the mobile version of a wiki. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T334797][https://phabricator.wikimedia.org/T334799][https://phabricator.wikimedia.org/T334794] '''Changes later this week''' * All wikis will be read-only for a few minutes on April 26. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1682517653 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The Editing team plans an A/B test for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|a usability analysis of the Talk page project]]. The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|planned measurements are available]]. Your wiki [[phab:T332946|may be invited to participate]]. Please suggest improvements to the measurement plan at [[mw:Talk:Talk pages project/Usability|the discussion page]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024|The Wikimedia Foundation annual plan 2023-2024 draft is open for comment and input]] until May 19. The final plan will be published in July 2023 on Meta-wiki. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:३४, २५ एप्रिल २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24933592 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2023 has ended, What's Next? == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|right|350px]] Dear {{PAGENAME}}, '''[[m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition has ended. We thank you for organizing it on your local Wikipedia and help in document folk cultures and women in folklore in different regions of the world on Wikipedia. What's next? # Please complete the jury on or before 15th of May 2023. # Email us on [mailto:support@wikilovesfolklore.org support@wikilovesfolklore.org] the Wiki usernames of top three users with most accepted articles in local contest. # Write the information about the winners on the projects Meta Wiki '''[[:m:Feminism and Folklore 2023/Results|Results page]]''' # You can also put the names of the winners on your local project page. # We will be contacting the winners in phased manner for distribution of prizes. Feel free to contact us via mail or [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023|talkpage]] if you need any help, clarification or assistance. Thanks and regards, '''International Team'''<br /> '''Feminism and Folklore''' </div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/wlf2023&oldid=24803574 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the French and Italian Wikipedias. More languages will be added in the near future. This is part of the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243711][https://phabricator.wikimedia.org/T270490][https://phabricator.wikimedia.org/T334891] * The [[:commons:Special:MyLanguage/Commons:Video2commons|Video2commons]] tool has been updated. This fixed several bugs related to YouTube uploads. [https://github.com/toolforge/video2commons/pull/162/commits] * The [[{{#special:Preferences}}]] page has been redesigned on mobile web. The new design makes it easier to browse the different categories and settings at low screen widths. You can also now access the page via a link in the Settings menu in the mobile web sidebar. [https://www.mediawiki.org/wiki/Moderator_Tools/Content_moderation_on_mobile_web/Preferences] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:१५, २ मे २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24966974 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] Last week, Community Tech released the first update for providing [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|better diffs]], the #1 request in the 2022 Community Wishlist Survey. [[phab:T324759|This update]] adds legends and tooltips to inline diffs so that users unfamiliar with the blue and yellow highlights can better understand the type of edits made. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] When you close an image that is displayed via MediaViewer, it will now return to the wiki page instead of going back in your browser history. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Return to the article when closing the MediaViewer|voted #65 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T236591] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|SyntaxHighlight]] extension now supports <bdi lang="en" dir="ltr"><code>wikitext</code></bdi> as a selected language. Old alternatives that were used to highlight wikitext, such as <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html5</code></bdi>, <bdi lang="en" dir="ltr"><code>moin</code></bdi>, and <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html+handlebars</code></bdi>, can now be replaced. [https://phabricator.wikimedia.org/T29828] * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating pages with preloaded text|Preloading text to new pages/sections]] now supports preloading from localized MediaWiki interface messages. [https://cs.wikipedia.org/wiki/User_talk:Martin_Urbanec_(WMF)?action=edit&section=new&preload=MediaWiki:July Here is an example] at the {{int:project-localized-name-cswiki/en}} that uses <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>preload=MediaWiki:July</nowiki></code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T330337] '''Problems''' * Graph Extension update: Foundation developers have completed upgrading the visualization software to Vega5. Existing community graphs based on Vega2 are no longer compatible. Communities need to update local graphs and templates, and shared lua modules like <bdi lang="de" dir="ltr">[[:de:Modul:Graph]]</bdi>. The [https://vega.github.io/vega/docs/porting-guide/ Vega Porting guide] provides the most comprehensive detail on migration from Vega2 and [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Template:Graph:PageViews&action=history here is an example migration]. Vega5 has currently just been enabled on mediawiki.org to provide a test environment for communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940#8813922] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Until now, all new OAuth apps went through manual review. Starting this week, apps using identification-only or basic authorizations will not require review. [https://phabricator.wikimedia.org/T67750] '''Future changes''' * During the next year, MediaWiki will stop using IP addresses to identify logged-out users, and will start automatically assigning unique temporary usernames. Read more at [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates|IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates]]. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#What should it look like?|join the discussion]] about the [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates#What will temporary usernames look like?|format of the temporary usernames]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T332805] * There will be an [[:w:en:A/B testing|A/B test]] on 10 Wikipedias where the Vector 2022 skin is the default skin. Half of logged-in desktop users will see an interface where the different parts of the page are more clearly separated. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2023-05 Zebra9 A/B test|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333180][https://phabricator.wikimedia.org/T335972] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] <code>jquery.tipsy</code> will be removed from the MediaWiki core. This will affect some user scripts. Many lines with <code>.tipsy(</code> can be commented out. <code>OO.ui.PopupWidget</code> can be used to keep things working like they are now. You can [[phab:T336019|read more]] and [[:mw:Help:Locating broken scripts|read about how to find broken scripts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336019] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:०६, ९ मे २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24998636 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translations]] are available. '''Problems''' * Citations that are automatically generated based on [[d:Q33057|ISBN]] are currently broken. This affects citations made with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]], and the use of the citoid API in gadgets and user scripts. Work is ongoing to restore this feature. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-gorwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hakwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hifwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-htwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-igwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ilowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-inhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308134] '''Future changes''' * There is a recently formed team at the Wikimedia Foundation which will be focusing on experimenting with new tools. Currently they are building [[m:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI|a prototype ChatGPT plugin that allows information generated by ChatGPT to be properly attributed]] to the Wikimedia projects. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget and userscript developers should replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi>. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> library will be removed in ~1 month, and staff developers will run a script to replace any remaining uses at that time. [https://phabricator.wikimedia.org/T336018] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:१५, १६ मे २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25011501 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The "recent edits" time period for page watchers is now 30 days. It used to be 180 days. This was a [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Change information about the number of watchers on a page|Community Wishlist Survey proposal]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336250] '''Changes later this week''' * An [[mw:special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Impact|improved impact module]] will be available at Wikipedias. The impact module is a feature available to newcomers [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer homepage|at their personal homepage]]. It will show their number of edits, how many readers their edited pages have, how many thanks they have received and similar things. It is also accessible by accessing Special:Impact. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W21"/> </div> २२:२५, २२ मे २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25028325 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Citations can once again be added automatically from ISBNs, thanks to Zotero's ISBN searches. The current data sources are the Library of Congress (United States), the Bibliothèque nationale de France (French National Library), and K10plus ISBN (German repository). Additional data source searches can be [[mw:Citoid/Creating Zotero translators|proposed to Zotero]]. The ISBN labels in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]] will reappear later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298#8859917] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The page [[{{#special:EditWatchlist}}]] now has "{{int:watchlistedit-normal-check-all}}" options to select all the pages within a namespace. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Watchlist edit - "check all" checkbox|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334252] '''Problems''' * For a few days earlier this month, the "Add interlanguage link" item in the Tools menu did not work properly. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T337081] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * VisualEditor will be switched to a new backend on [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/small.dblist small] and [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/medium.dblist medium] wikis this week. Large wikis will follow in the coming weeks. This is part of the effort to move Parsoid into MediaWiki core. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:३४, ३० मे २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25079963 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe|RealMe]] extension allows you to mark URLs on your user page as verified for Mastodon and similar software. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] Citation and footnote editing can now be started from the reference list when using the visual editor. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Citations/Allow citations to be edited in the references section with VisualEditor|voted #2 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T54750] * Previously, clicking on someone else's link to Recent Changes with filters applied within the URL could unintentionally change your preference for "{{int:Rcfilters-group-results-by-page}}". This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T202916#8874081] '''Problems''' * For a few days last week, some tools and bots returned outdated information due to database replication problems, and may have been down entirely while it was being fixed. These issues have now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T337446] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Bots will no longer be prevented from making edits because of URLs that match the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SpamBlacklist|spam blacklist]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T313107] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:२२, ६ जून २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25114640 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2023 - Local prize winners == [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Congratulations on your remarkable achievement of winning a local prize in the '''Feminism and Folklore 2023''' writing competition! We greatly appreciate your valuable contribution and the effort you put into documenting your local Folk culture and Women on Wikipedia. To ensure you receive your prize, please take a moment to complete the preferences form before the 1st of July 2023. You can access the form [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdWlxDwI6UgtPXPfjQTbVjgnAYUMSYqShA5kEe4P4N5zwxaEw/viewform?usp=sf_link by clicking here]. We kindly request you to submit the form before the deadline to avoid any potential disappointments. If you have any questions or require further assistance, please do not hesitate to contact us via talkpage or Email. We are more than happy to help. Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2023|FNF 2023 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १६:१७, १० जून २०२३ (IST) </div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2023&oldid=25134473 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the Dutch, German, Hungarian, Indonesian, Japanese, Polish and Portuguese Wikipedias. This was the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334891] * The [[mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Search Improvements#Search Preview panel|Search Preview panel]] has been deployed on four Wikipedias (Catalan, Dutch, Hungarian and Norwegian). The panel will show an image related to the article (if existing), the top sections of the article, related images (coming from MediaSearch on Commons), and eventually the sister projects associated with the article. [https://phabricator.wikimedia.org/T306341] * The [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe#Verifying_a_link_on_non-user_pages|RealMe]] extension now allows administrators to verify URLs for any page, for Mastodon and similar software. [https://phabricator.wikimedia.org/T324937] * The default project license [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimediaannounce-l@lists.wikimedia.org/thread/7G6XPWZPQFLZ2JANN3ZX6RT4DVUI3HZQ/ has been officially upgraded] to CC BY-SA 4.0. The software interface messages have been updated. Communities should feel free to start updating any mentions of the old CC BY-SA 3.0 licensing within policies and related documentation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T319064] '''Problems''' * For three days last month, some Wikipedia pages edited with VisualEditor or DiscussionTools had an unintended <code><nowiki>__TOC__</nowiki></code> (or its localized form) added during an edit. There is [[mw:Parsoid/Deployments/T336101_followup|a listing of affected pages sorted by wiki]], that may still need to be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T336101] * Currently, the "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" feature in VisualEditor is broken. Existing <code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code> keywords incorrectly appear as missing templates in VisualEditor. Developers are exploring how to fix this. In the meantime, those wishing to edit the default sortkey of a page are advised to switch to source editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Last week, an update to the delete form may have broken some gadgets or user scripts. If you need to manipulate (empty) the reason field, replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#wpReason</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr" style="white-space: nowrap;"><code>#wpReason > input</code></bdi>. See [https://cs.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3AGadget-CleanDeleteReasons.js&diff=22859956&oldid=12794189 an example fix]. [https://phabricator.wikimedia.org/T337809] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * VisualEditor will be switched to a new backend on English Wikipedia on Monday, and all other [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/large.dblist large] wikis on Thursday. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529] '''Future changes''' * From 5 June to 17 July, the Foundation's [[:mw:Wikimedia Security Team|Security team]] is holding a consultation with contributors regarding a draft policy to govern the use of third-party resources in volunteer-developed gadgets and scripts. Feedback and suggestions are warmly welcome at [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|Third-party resources policy]] on meta-wiki. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> २०:२२, १२ जून २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25133779 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-25</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Flame graphs are now available in WikimediaDebug. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/JXNQD3EHG5V5QW5UXFDPSHQG4MJ3FWJQ/][https://techblog.wikimedia.org/2023/06/08/flame-graphs-arrive-in-wikimediadebug/] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * There is now a toolbar search popup in the visual editor. You can trigger it by typing <code>\</code> or pressing <code>ctrl + shift + p</code>. It can help you quickly access most tools in the editor. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Visual_editor_toolbar_search_feature.png][https://phabricator.wikimedia.org/T66905] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:३९, २० जून २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25159510 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Action API modules and Special:LinkSearch will now add a trailing <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>/</code></bdi> to all <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prop=extlinks</code></bdi> responses for bare domains. This is part of the work to remove duplication in the <code>externallinks</code> database table. [https://phabricator.wikimedia.org/T337994] '''Problems''' * Last week, search was broken on Commons and Wikidata for 23 hours. [https://phabricator.wikimedia.org/T339810][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-06-18_search_broken_on_wikidata_and_commons] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Minerva skin now applies more predefined styles to the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mbox-text</code></bdi> CSS class. This enables support for mbox templates that use divs instead of tables. Please make sure that the new styles won't affect other templates in your wiki. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/skins/MinervaNeue/+/930901/][https://phabricator.wikimedia.org/T339040] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadgets will now load on both desktop and mobile by default. Previously, gadgets loaded only on desktop by default. Changing this default using the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|targets=</code></bdi> parameter is also deprecated and should not be used. You should make gadgets work on mobile or disable them based on the skin (with the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|skins=</code></bdi> parameter in <bdi lang="en" dir="ltr">MediaWiki:Gadgets-definition</bdi>) rather than whether the user uses the mobile or the desktop website. Popular gadgets that create errors on mobile will be disabled by developers on the Minerva skin as a temporary solution. [https://phabricator.wikimedia.org/T127268] * All namespace tabs now have the same browser [[m:Special:MyLanguage/Help:Keyboard_shortcuts|access key]] by default. Previously, custom and extension-defined namespaces would have to have their access keys set manually on-wiki, but that is no longer necessary. [https://phabricator.wikimedia.org/T22126] * The review form of the Flagged Revisions extension now uses the standardized [[mw:Special:MyLanguage/Codex|user interface components]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] How media is structured in the parser's HTML output will change in the coming weeks at [[:wikitech:Deployments/Train#Thursday|group2 wikis]]. This change improves the accessibility of content. You may need to update your site-CSS, or userscripts and gadgets. There are [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|details on what code to check, how to update the code, and where to report any related problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> २१:४९, २६ जून २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25202311 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2023 - International prize winners == [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Congratulations! We are thrilled to announce that you have emerged as the victorious champion in the '''Feminism and Folklore 2023''' writing competition, securing an International prize. Your achievement is truly exceptional and worthy of celebration! We would like to express our utmost gratitude for your invaluable contribution to the documentation of your local Folk culture and Women on Wikipedia. The dedication and hard work you exhibited throughout the competition were truly remarkable. To ensure that you receive your well-deserved prize, we kindly request you to take a moment and complete the preferences form before the 10th of July 2023. By doing so, you will help us tailor the prize according to your preferences and guarantee a delightful experience for you. You can access the form [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfruDbLLEVmVA7WV0ngG2uLV6G5ekd73LmXf-708c5HnUrUtw/viewform?usp=sf_link by clicking here].. Should you have any queries or require any further assistance, please do not hesitate to reach out to us. You can easily contact us via the talkpage or by email. We are more than delighted to provide any support you may need. Once again, congratulations on this outstanding achievement! We are proud to have you as our winner and eagerly look forward to hearing from you. Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2023|FNF 2023 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ११:३३, २९ जून २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2023&oldid=25231197 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the rolling out of the [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|audio links that play on click]] wishlist proposal, [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/small.dblist small wikis] will now be able to use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline audio player mode|inline audio player]] that is implemented by the [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] extension. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] From this week all gadgets automatically load on mobile and desktop sites. If you see any problems with gadgets on your wikis, please adjust the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|gadget options]] in your gadget definitions file. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W27"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:२१, ४ जुलै २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25231546 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Section-level Image Suggestions|Section-level Image Suggestions feature]] has been deployed on seven Wikipedias (Portuguese, Russian, Indonesian, Catalan, Hungarian, Finnish and Norwegian Bokmål). The feature recommends images for articles on contributors' watchlists that are a good match for individual sections of those articles. * [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter|Global abuse filters]] have been enabled on all Wikimedia projects, except English and Japanese Wikipedias (who opted out). This change was made following a [[:m:Requests for comment/Make global abuse filters opt-out|global request for comments]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T341159] * [[{{#special:BlockedExternalDomains}}]] is a new tool for administrators to help fight spam. It provides a clearer interface for blocking plain domains (and their subdomains), is more easily searchable, and is faster for the software to process for each edit on the wiki. It does not support regex (for complex cases), nor URL path-matching, nor the [[MediaWiki:Spam-whitelist|MediaWiki:Spam-whitelist]], but otherwise it replaces most of the functionalities of the existing [[MediaWiki:Spam-blacklist|MediaWiki:Spam-blacklist]]. There is a Python script to help migrate all simple domains into this tool, and more feature details, within [[mw:Special:MyLanguage/Manual:BlockedExternalDomains|the tool's documentation]]. It is available at all wikis except for Meta-wiki, Commons, and Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T337431] * The WikiEditor extension was updated. It includes some of the most frequently used features of wikitext editing. In the past, many of its messages could only be translated by administrators, but now all regular translators on translatewiki can translate them. Please check [https://translatewiki.net/wiki/Special:MessageGroupStats?group=ext-wikieditor&messages=&x=D#sortable:0=asc the state of WikiEditor localization into your language], and if the "Completion" for your language shows anything less than 100%, please complete the translation. See [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-ambassadors@lists.wikimedia.org/thread/D4YELU2DXMZ75PGELUOKXXMFF3FH45XA/ a more detailed explanation]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * The default protocol of [[{{#special:LinkSearch}}]] and API counterparts has changed from http to both http and https. [https://phabricator.wikimedia.org/T14810] * [[{{#special:LinkSearch}}]] and its API counterparts will now search for all of the URL provided in the query. It used to be only the first 60 characters. This feature was requested fifteen years ago. [https://phabricator.wikimedia.org/T17218] '''Future changes''' * There is an experiment with a [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]] plugin. This is to show users where the information is coming from when they read information from Wikipedia. It has been tested by Wikimedia Foundation staff and other Wikimedians. Soon all ChatGPT plugin users can use the Wikipedia plugin. This is the same plugin which was mentioned in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Tech News 2023/20]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI] * There is an ongoing discussion on a [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|proposed Third-party resources policy]]. The proposal will impact the use of third-party resources in gadgets and userscripts. Based on the ideas received so far, policy includes some of the risks related to user scripts and gadgets loading third-party resources, some best practices and exemption requirements such as code transparency and inspectability. Your feedback and suggestions are warmly welcome until July 17, 2023 on [[m:Talk:Third-party resources policy|on the policy talk page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W28"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:२४, ११ जुलै २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25278797 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] We are now serving 1% of all global user traffic from [[:en:Kubernetes|Kubernetes]] (you can [[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more technical details]]). We are planning to increment this percentage regularly. You can [[phab:T290536|follow the progress of this work]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message|system messages]] will now look for available local fallbacks, instead of always using the default fallback defined by software. This means wikis no longer need to override each language on the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Language#Fallback_languages|fallback chain]] separately. For example, English Wikipedia doesn't have to create <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-ca</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-gb</code></bdi> subpages with a transclusion of the base pages anymore. This makes it easier to maintain local overrides. [https://phabricator.wikimedia.org/T229992] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthsetmentorstatus</code></bdi> API will be deprecated with the new MediaWiki version. Bots or scripts calling that API should use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthmanagementorlist</code></bdi> API now. [https://phabricator.wikimedia.org/T321503] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W29"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:३८, १८ जुलै २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25289122 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] On July 18, the Wikimedia Foundation launched a survey about the [[:mw:Technical_decision_making|technical decision making process]] for people who do technical work that relies on software that is maintained by the Foundation or affiliates. If this applies to you, [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/885471 please take part in the survey]. The survey will be open for three weeks, until August 7. You can find more information in [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/Q7DUCFA75DXG3G2KHTO7CEWMLCYTSDB2/|the announcement e-mail on wikitech-l]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W30"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:५०, २५ जुलै २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25332248 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2023 - A Heartfelt Appreciation for Your Impactful Contribution! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|center|500px]] {{int:please-translate}} Dear Wikimedian, We extend our sincerest gratitude to you for making an extraordinary impact in the '''[[m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition. Your remarkable dedication and efforts have been instrumental in bridging cultural and gender gaps on Wikipedia. We are truly grateful for the time and energy you've invested in this endeavor. As a token of our deep appreciation, we'd love to send you a special postcard. It serves as a small gesture to convey our immense thanks for your involvement in the competition. To ensure you receive this token of appreciation, kindly fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeXZaej264LOTM0WQBq9QiGGAC1SWg_pbPByD7gp3sC4j7VKQ/viewform this form] by August 15th, 2023. Looking ahead, we are thrilled to announce that we'll be hosting Feminism and Folklore in 2024. We eagerly await your presence in the upcoming year as we continue our journey to empower and foster inclusivity. Once again, thank you for being an essential part of our mission to promote feminism and preserve folklore on Wikipedia. With warm regards, '''Feminism and Folklore International Team'''. --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ००:०७, २६ जुलै २०२३ (IST) </div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2023p&oldid=25345565 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Synchronizer|Synchronizer]] tool is now available to keep Lua modules synced across Wikimedia wikis, along with [[mw:Multilingual Templates and Modules|updated documentation]] to develop global Lua modules and templates. * The tag filter on [[{{#special:NewPages}}]] and revision history pages can now be inverted. For example, you can hide edits that were made using an automated tool. [https://phabricator.wikimedia.org/T334337][https://phabricator.wikimedia.org/T334338] * The Wikipedia [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]] plugin experiment can now be used by ChatGPT users who can use plugins. You can participate in a [[:m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024/Draft/Future Audiences#Announcing monthly Future Audiences open "office hours"|video call]] if you want to talk about this experiment or similar work. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI] '''Problems''' * It was not possible to generate a PDF for pages with non-Latin characters in the title, for the last two weeks. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T342442] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Tuesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-kawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kaawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kabwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-knwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kshwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kwwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308135] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W31"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:२४, १ ऑगस्ट २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25362228 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Mobile Web editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced_mobile_contributions#August_1,_2023_-_Full-page_editing_added_on_mobile|edit a whole page at once]]. To use this feature, turn on "{{int:Mobile-frontend-mobile-option-amc}}" in your settings and use the "{{int:Minerva-page-actions-editfull}}" button in the "{{int:Minerva-page-actions-overflow}}" menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T203151] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:५१, ८ ऑगस्ट २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25420038 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Content translation system is no longer using Youdao's [[mw:Special:MyLanguage/Help:Content_translation/Translating/Initial_machine_translation|machine translation service]]. The service was in place for several years, but due to no usage, and availability of alternatives, it was deprecated to reduce maintenance overheads. Other services which cover the same languages are still available. [https://phabricator.wikimedia.org/T329137] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-lawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ladwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lezwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lfnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-liwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lijwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lmowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ltgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-maiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-map_bmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mdfwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kywiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308136] <!-- TODO replace wiki codes --> '''Future changes''' * A few gadgets/user scripts which add icons to the Minerva skin need to have their CSS updated. There are more details available including a [[phab:T344067|search for all existing instances and how to update them]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W33"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ११:३०, १५ ऑगस्ट २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25428668 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-34</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [https://gdrive-to-commons.toolforge.org/ GDrive to Commons Uploader] tool is now available. It enables [[m:Special:MyLanguage/GDrive to Commons Uploader|securely selecting and uploading files]] from your Google Drive directly to Wikimedia Commons. [https://phabricator.wikimedia.org/T267868] * From now on, we will announce new Wikimedia wikis in Tech News, so you can update any tools or pages. ** Since the last edition, two new wikis have been created: *** a Wiktionary in [[d:Q7121294|Pa'O]] ([[wikt:blk:|<code>wikt:blk:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343540] *** a Wikisource in [[d:Q34002|Sundanese]] ([[s:su:|<code>s:su:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343539] ** To catch up, the next most recent six wikis are: *** Wikifunctions ([[f:|<code>f:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T275945] *** a Wiktionary in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[wikt:btm:|<code>wikt:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335216] *** a Wikipedia in [[d:Q5555465|Ghanaian Pidgin]] ([[w:gpe:|<code>w:gpe:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335969] *** a Wikinews in [[d:Q3111668|Gungbe]] ([[n:guw:|<code>n:guw:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T334394] *** a Wiktionary in [[d:Q33522|Kabardian]] ([[wikt:kbd:|<code>wikt:kbd:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T333266] *** a Wikipedia in [[d:Q35570|Fante]] ([[w:fat:|<code>w:fat:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335016] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] There is an existing [[mw:Stable interface policy|stable interface policy]] for MediaWiki backend code. There is a [[mw:User:Jdlrobson/Stable interface policy/frontend|proposed stable interface policy for frontend code]]. This is relevant for anyone who works on gadgets or Wikimedia frontend code. You can read it, discuss it, and let the proposer know if there are any problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T344079] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W34"/> </div> २०:५५, २१ ऑगस्ट २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25497111 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-35</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|better diff handling of paragraph splits]], improved detection of splits is being rolled out. Over the last two weeks, we deployed this support to [[wikitech:Deployments/Train#Groups|group0]] and group1 wikis. This week it will be deployed to group2 wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T341754] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] All [[{{#special:Contributions}}]] pages now show the user's local edit count and the account's creation date. [https://phabricator.wikimedia.org/T324166] * Wikisource users can now use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpbengalicurrency</code></bdi> label to denote Bengali currency characters as page numbers inside the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><pagelist></nowiki></code></bdi> tag. [https://phabricator.wikimedia.org/T268932] * Two preferences have been relocated. The preference "{{int:visualeditor-preference-visualeditor}}" is now shown on the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|"{{int:prefs-editing}}" tab]] at all wikis. Previously it was shown on the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab at some wikis. The preference "{{int:visualeditor-preference-newwikitexteditor-enable}}" is now also shown on the "{{int:prefs-editing}}" tab at all wikis, instead of the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab. [https://phabricator.wikimedia.org/T335056][https://phabricator.wikimedia.org/T344158] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] New signups for a Wikimedia developer account will start being pushed towards <bdi lang="en" dir="ltr">[https://idm.wikimedia.org/ idm.wikimedia.org]</bdi>, rather than going via Wikitech. [[wikitech:IDM|Further information about the new system is available]]. * All right-to-left language wikis, plus Korean, Armenian, Ukrainian, Russian, and Bulgarian Wikipedias, will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. This feature will come to more wikis in future weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T267921] '''Future changes''' * The removal of the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:DoubleWiki|DoubleWiki extension]] is being discussed. This extension currently allows Wikisource users to view articles from multiple language versions side by side when the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><=></code></bdi> symbol next to a specific language edition is selected. Comments on this are welcomed at [[phab:T344544|the phabricator task]]. * A proposal has been made to merge the second hidden-categories list (which appears below the wikitext editing form) with the main list of categories (which is further down the page). [[phab:T340606|More information is available on Phabricator]]; feedback is welcome! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> १९:३०, २८ ऑगस्ट २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25510866 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-36</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[m:Wikisource_EditInSequence|EditInSequence]], a feature that allows users to edit pages faster on Wikisource has been moved to a Beta Feature based on community feedback. To enable it, you can navigate to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta features tab in Preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Generate Audio for IPA|Generate Audio for IPA]] and [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|Audio links that play on click]] wishlist proposals, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player mode]] of [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] has been deployed to all projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763] * There is a new option for Administrators when they are changing the usergroups for a user, to add the user’s user page to their watchlist. This works both via [[{{#special:UserRights}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T272294] * One new wiki has been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q34318|Talysh]] ([[w:tly:|<code>w:tly:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T345166] '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:LoginNotify|LoginNotify extension]] was not sending notifications since January. It has now been fixed, so going forward, you may see notifications for failed login attempts, and successful login attempts from a new device. [https://phabricator.wikimedia.org/T344785] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-mhrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-miwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-minwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mtwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mwlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-myvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mznwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nahwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-napwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ndswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nds_nlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-novwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nqowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nrmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nsowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ocwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-olowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-omwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-orwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-oswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pagwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-papwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pcdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pdcwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pflwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pihwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pnbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pntwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pswiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308137][https://phabricator.wikimedia.org/T308138] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W36"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:०४, ५ सप्टेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25566983 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-37</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/ORES|ORES]], the revision evaluation service, is now using a new open-source infrastructure on all wikis except for English Wikipedia and Wikidata. These two will follow this week. If you notice any unusual results from the Recent Changes filters that are related to ORES (for example, "{{int:ores-rcfilters-damaging-title}}" and "{{int:ores-rcfilters-goodfaith-title}}"), please [[mw:Talk:Machine Learning|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T342115] * When you are logged in on one Wikimedia wiki and visit a different Wikimedia wiki, the system tries to log you in there automatically. This has been unreliable for a long time. You can now visit the login page to make the system try extra hard. If you feel that made logging in better or worse than it used to be, your feedback is appreciated. [https://phabricator.wikimedia.org/T326281] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Technical decision making|Technical Decision-Making Forum Retrospective]] team invites anyone involved in the technical field of Wikimedia projects to signup to and join [[mw:Technical decision making/Listening Sessions|one of their listening sessions]] on 13 September. Another date will be scheduled later. The goal is to improve the technical decision-making processes. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|Better diff handling of paragraph splits]] wishlist proposal, the inline switch widget in diff pages is being rolled out this week to all wikis. The inline switch will allow viewers to toggle between a unified inline or two-column diff wikitext format. [https://phabricator.wikimedia.org/T336716] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on 20 September. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T345263] * The Enterprise API is launching a new feature called "[http://breakingnews-beta.enterprise.wikimedia.com/ breaking news]". Currently in BETA, this attempts to identify likely "newsworthy" topics as they are currently being written about in any Wikipedia. Your help is requested to improve the accuracy of its detection model, especially on smaller language editions, by recommending templates or identifiable editing patterns. See more information at [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/Breaking news|the documentation page]] on MediaWiki or [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#What is Breaking News|the FAQ]] on Meta. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W37"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:३८, १२ सप्टेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25589064 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-38</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki now has a [[mw:Stable interface policy/frontend|stable interface policy for frontend code]] that more clearly defines how we deprecate MediaWiki code and wiki-based code (e.g. gadgets and user scripts). Thank you to everyone who contributed to the content and discussions. [https://phabricator.wikimedia.org/T346467][https://phabricator.wikimedia.org/T344079] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * All wikis will be read-only for a few minutes on September 20. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345263] * All wikis will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T267921] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The team investigating the Graph Extension posted [[mw:Extension:Graph/Plans#Proposal|a proposal for reenabling it]] and they need your input. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W38"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ००:५०, १९ सप्टेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25623533 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-39</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Vector 2022 skin will now remember the pinned/unpinned status for the Table of Contents for all logged-out users. [https://phabricator.wikimedia.org/T316060] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The ResourceLoader <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mediawiki.ui</nowiki></code></bdi> modules are now deprecated as part of the move to Vue.js and Codex. There is a [[mw:Codex/Migrating_from_MediaWiki_UI|guide for migrating from MediaWiki UI to Codex]] for any tools that use it. More [[phab:T346468|details are available in the task]] and your questions are welcome there. * Gadget definitions will have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "namespaces" option]]. The option takes a list of namespace IDs. Gadgets that use this option will only load on pages in the given namespaces. '''Future changes''' * New variables will be added to [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]]: <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_groups</bdi></code> and <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_editcount</bdi></code>. They are available only when an account is being created. You can use them to prevent blocking automatic creation of accounts when users with many edits elsewhere visit your wiki for the first time. [https://phabricator.wikimedia.org/T345632][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Rules_format] '''Meetings''' * You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1698426015 27 October at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Office_Hours#October_2023|details and how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> २२:२१, २६ सप्टेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25655264 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-40</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering-advancedrendering|user preference]] for "{{int:tog-forcesafemode}}". This setting will make pages load without including any on-wiki JavaScript or on-wiki stylesheet pages. It can be useful for debugging broken JavaScript gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T342347] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget definitions now have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "<var>contentModels</var>" option]]. The option takes a list of page content models, like <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">wikitext</bdi></code> or <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">css</bdi></code>. Gadgets that use this option will only load on pages with the given content models. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Vector 2022 skin will no longer use the custom styles and scripts of Vector legacy (2010). The change will be made later this year or in early 2024. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|how to adjust the CSS and JS pages on your wiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T331679] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:५७, ३ ऑक्टोबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25686930 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-41</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q33291|Fon]] ([[w:fon:|<code>w:fon:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T347935] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-swwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-wawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-warwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-wowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-xalwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-xhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-xmfwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-yiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-yowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zeawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zh_min_nanwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zuwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308139] * At some wikis, newcomers are suggested images from Commons to add to articles without any images. Starting on Tuesday, newcomers at these wikis will be able to add images to unillustrated article sections. The specific wikis are listed under "Images recommendations" [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Deployment table|at the Growth team deployment table]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add an image|learn more about this feature.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345940] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] In the mobile web skin (Minerva) the CSS ID <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#page-actions</nowiki></code></bdi> will be replaced with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#p-views</nowiki></code></bdi>. This change is to make it consistent with other skins and to improve support for gadgets and extensions in the mobile skin. A few gadgets may need to be updated; there are [https://phabricator.wikimedia.org/T348267 details and search-links in the task]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W41"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> २०:०९, ९ ऑक्टोबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25712895 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invite to Join Wikipedia Asian Month 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''You are receiving this message because you participated in the [[:m:Wikipedia Asian Month 2022|Wikipedia Asian Month 2022]] as an organizer or editor.'' [[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|thumb|Join the Wikipedia Asian Month 2023 ]] <big>Dear all,</big> <big>The '''[[Wikipedia Asian Month Home|Wikipedia Asian Month 2023]]'''[1] is coming !</big> <big>The campaign start within a flexible 30 days from November to December. Following with the changes of the rules made by last year, the wish to have more people get to know Asia and Asian related topic is the same! </big>'''<big>Click [[:m:Wikipedia Asian Month 2023/Join an Event|"Here"]] to Organize/Join a WAM Event.</big>''' '''1. Propose "Focus Theme" related to Asia !''' If you are based somewhere in Asia, or have specific passion on an Asian topic, please propose your "Focus Theme" by October 25th. The WAM international team will select 5 themes. Please propose your focus theme through [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfPLz8kvSP_0LlI4vGRHAP2ydJPnLY__1hb9-p8AsRcS2R2NQ/viewform?usp=sf_link this link][2]. '''2. Enhancing existing articles can also count as part of campaign contribution.''' Any edits, including creating new articles or adding new content to existing articles, over 3000 bytes in total would be able to get a reward. Last year, due to this change of rules, the Programs & Events Dashboard was suggested. However, according to community survey of 2022, Fountain Tool is still the best platform for tracking edit and points. You don’t need to create any Dashboard. For the tracking of editing existing article, the international team is currently designing a form. Will soon publish to the main page of WAM 2023. '''3. More flexible campaign time''' The contribution duration would remain 30days, but we extended the overall campaign timeline to 2 months. All organizers can decide when to start their WAM as long as the whole duration is within November 1st to December 31th. It means that you can participate in WAM based on the needs of your local community. '''Timetable''' * October 1st, 2023 : Publish International Campaign Page of the Year * October 5th to 25th, 2023 : Call for focus themes of WAM 2023. * Before 29 October, 2023: Complete '''[[:m:Wikipedia Asian Month 2023/Join an Event|Registration]]''' [3] of Each language Wikipedia. * November 1st, UTC 00:00 to December 31th, UTC 00:00, 2023: Running the Campaign. (Find your local campaign for the actual event date.) * January 1st to March 15th, 2024: Auditing of each language Wikipedia. * March 30th, 2024: Deadline of reporting statistics and eligible editors to the International Team * April 1st to May 15th, 2024: The international team distributes Barnstars and Certificates to eligible editors of each event. For your information, the main page of Wikipedia Asian Month is currently undertaking a reconstruction for archiving purpose. For the 2023 event please bookmarked this page. We hope you will enjoy Wikipedia Asian Month! If you have any inquiry, feel free to contact us by info@asianmonth.wiki [4]. <big> We look forward to your participation. Cheers!!! WAM 2023 International Team</big> [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_Asian_Month_2023 [2] https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfPLz8kvSP_0LlI4vGRHAP2ydJPnLY__1hb9-p8AsRcS2R2NQ/viewform?usp=sf_link [3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikipedia_Asian_Month_2023/Join_an_Event [4] info@asianmonth.wiki </div> <!-- सदस्य:Joycewikiwiki@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joycewikiwiki/Wikipedia_Asian_Month_2023_Message_receiver_main&oldid=25753309 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-43</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language engineering/Newsletter/2023/October|Language and internationalization newsletter]], written quarterly. It contains updates on new feature development, improvements in various language-related technical projects, and related support work. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Source map support has been enabled on all wikis. When you open the debugger in your browser's developer tools, you should be able to see the unminified JavaScript source code. [https://phabricator.wikimedia.org/T47514] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:४६, २४ ऑक्टोबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25782286 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-44</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Structured Content team, as part of its project of [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|improving UploadWizard on Commons]], made some UX improvements to the upload step of choosing own vs not own work ([[phab:T347590|T347590]]), as well as to the licensing step for own work ([[phab:T347756|T347756]]). * The Design Systems team has released version 1.0.0 of [[wmdoc:codex/latest/|Codex]], the new design system for Wikimedia. See the [[mw:Special:MyLanguage/Design_Systems_Team/Announcing_Codex_1.0|full announcement about the release of Codex 1.0.0]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). * Listings on category pages are sorted on each wiki for that language using a [[:w:en:International Components for Unicode|library]]. For a brief period on 2 November, changes to categories will not be sorted correctly for many languages. This is because the developers are upgrading to a new version of the library. They will then use a script to fix the existing categories. This will take a few hours or a few days depending on how big the wiki is. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T345561][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] * Starting November 1, the impact module (Special:Impact) will be upgraded by the Growth team. The new impact module shows newcomers more data regarding their impact on the wiki. It was tested by a few wikis during the last few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203] '''Future changes''' * There is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans#Roadmap|a proposed plan]] for re-enabling the Graph Extension. You can help by reviewing this proposal and [[mw:Extension_talk:Graph/Plans#c-PPelberg_(WMF)-20231020221600-Update:_20_October|sharing what you think about it]]. * The WMF is working on making it possible for administrators to [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration_2.0|edit MediaWiki configuration directly]]. This is similar to previous work on Special:EditGrowthConfig. [[phab:T349757|A technical RfC is running until November 08, where you can provide feedback.]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:५१, ३१ ऑक्टोबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25801989 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३ == [[चित्र:Wikipedia Asian Month Logo Mr.svg|right|400px|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३|विकिपीडिया आशियाई महिना ]]''' हे विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेले एक वार्षिक अभियान आहे. हे अभियान मुख्यत्वे आशिया खंडातील देश आणि तेथील संस्कृती संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतलेला आहे. आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले अमूल्य योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण '''विकिपीडिया आशियाई दूत घोषित होऊन तुम्हाला सही केलेले प्रमाणपत्र मिळेल व एक अधिक पोस्टकार्ड मिळेल''' तसेच '''डिजीटल बार्नस्टार''' देखील प्राप्त करू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३/सहभागी|येथे]] आपली नोंदणी करा आणि [https://fountain.toolforge.org/editathons/wam-mr-2023 हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची आवश्यकता असेल तर स्थानिक आयोजक [[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे ]], [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]] किंवा [[सदस्य:Tiven2240|टायविन]] यांना संपर्क करावा. धन्यवाद. :'''आयोजक विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३''' :<small>हा संदेश [[विकिपीडिया:स्वागत आणि साहाय्य चमू|विकिपीडिया मदत चमू]] करिता [[विकिपीडिया:एकगठ्ठा संदेश प्रणाली]] सुविधा वापरून [[विपी:प्रचालक|मराठी विकिपीडिया प्रचालकांमार्फत]] पाठविला गेला असण्याची संभावना आहे.</small> <!-- सदस्य:संतोष गोरे@mrwiki ने https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%B7_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%87/test&oldid=2341857 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-45</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the Vector 2022 skin, the default font-size of a number of navigational elements (tagline, tools menu, navigational links, and more) has been increased slightly to match the font size used in page content. [https://phabricator.wikimedia.org/T346062] '''Problems''' * Last week, there was a problem displaying some recent edits on [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist a few wikis], for 1-6 hours. The edits were saved but not immediately shown. This was due to a database problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T350443] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-11-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). * The Growth team will reassign newcomers from former mentors to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Structured mentor list|the currently active mentors]]. They have also changed the notification language to be more user-friendly. [https://phabricator.wikimedia.org/T330071][https://phabricator.wikimedia.org/T327493] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:३६, ७ नोव्हेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25838105 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-46</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Four new wikis have been created: ** a Wikipedia in [[d:Q7598268|Moroccan Amazigh]] ([[w:zgh:|<code>w:zgh:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350216] ** a Wikipedia in [[d:Q35159|Dagaare]] ([[w:dga:|<code>w:dga:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350218] ** a Wikipedia in [[d:Q33017|Toba Batak]] ([[w:bbc:|<code>w:bbc:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350320] ** a Wikiquote in [[d:Q33151|Banjar]] ([[q:bjn:|<code>q:bjn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350217] '''Problems''' * Last week, users who previously visited Meta-Wiki or Wikimedia Commons and then became logged out on those wikis could not log in again. The problem is now resolved. [https://phabricator.wikimedia.org/T350695] * Last week, some pop-up dialogs and menus were shown with the wrong font size. The problem is now resolved. [https://phabricator.wikimedia.org/T350544] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-11-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Reference Previews are coming to many wikis as a default feature. They are popups for references, similar to the [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|PagePreviews feature]]. [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|You can opt out]] of seeing them. If you are [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|using the gadgets]] Reference Tooltips or Navigation Popups, you won’t see Reference Previews. [[phab:T282999|Deployment]] is planned for November 22, 2023. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Canary (also known as heartbeat) events will be produced into [https://stream.wikimedia.org/?doc#/streams Wikimedia event streams] from December 11. Streams users are advised to filter out these events, by discarding all events where <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>meta.domain == "canary"</nowiki></code></bdi>. Updates to [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] or [https://github.com/ChlodAlejandro/wikimedia-streams wikimedia-streams] will discard these events by default. [https://phabricator.wikimedia.org/T266798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:२२, १४ नोव्हेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25859263 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-47</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-quwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rmywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-roa_rupwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-roa_tarawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ruewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rwwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sahwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-satwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-scwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-scnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-scowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-shwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-siwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-skwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-slwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-smwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sqwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-srwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-srnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-stwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-stqwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-suwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-szlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tcywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tetwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-thwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-towiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tpiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ttwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-twwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tyvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-udmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ugwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-uzwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vecwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vepwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vlswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vowiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308141][https://phabricator.wikimedia.org/T308142][https://phabricator.wikimedia.org/T308143] * The Vector 2022 skin will have some minor visual changes to drop-down menus, column widths, and more. These changes were added to four Wikipedias last week. If no issues are found, these changes will proceed to all wikis this week. These changes will make it possible to add new menus for readability and dark mode. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates#November_2023:_Visual_changes,_more_deployments,_and_shifting_focus|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T347711] '''Future changes''' * There is [[mw:Extension talk:Graph/Plans#Update: 15 November|an update on re-enabling the Graph Extension]]. To speed up the process, Vega 2 will not be supported and only [https://phabricator.wikimedia.org/T335325 some protocols] will be available at launch. You can help by sharing what you think about the plan. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:२५, २१ नोव्हेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25884616 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-48</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-11-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). There is no new MediaWiki version next week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki's JavaScript system will now allow <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax in gadgets and user scripts. Gadget authors should remember that users' browsers may not support it, so it should be used appropriately. [https://phabricator.wikimedia.org/T343499] * The deployment of "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add_a_link|Add a link]]" announced [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|last week]] was postponed. It will resume this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:३९, २८ नोव्हेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25906379 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-49</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The spacing between paragraphs on Vector 2022 has been changed from 7px to 14px to match the size of the text. This will make it easier to distinguish paragraphs from sentences. [https://phabricator.wikimedia.org/T351754] * The "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" feature in VisualEditor is working again. You no longer need to switch to source editing to edit <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code></bdi> keywords. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * On 6 December, people who have the enabled the preference for "{{int:Discussiontools-preference-visualenhancements}}" will notice the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|talk page usability improvements]] appear on pages that include the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__NEWSECTIONLINK__</nowiki></code></bdi> magic word. If you notice any issues, please [[phab:T352232|share them with the team on Phabricator]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Toolforge [[wikitech:News/Toolforge Grid Engine deprecation|Grid Engine shutdown process]] will start on December 14. Maintainers of [[toolforge:grid-deprecation|tools that still use this old system]] should plan to migrate to Kubernetes, or tell the team your plans on Phabricator in the task about your tool, before that date. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/VIWWQKMSQO2ED3TVUR7KPPWRTOBYBVOA/] * Communities using [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions|Structured Discussions]] are being contacted regarding [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|the upcoming deprecation of Structured Discussions]]. You can read more about this project, and share your comments, [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|on the project's page]]. '''Events''' * Registration & Scholarship applications are now open for the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2024|Wikimedia Hackathon 2024]] that will take place from 3–5 May in Tallinn, Estonia. Scholarship applications are open until 5 January 2024. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:२०, ५ डिसेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25914435 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-50</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On Wikimedia Commons, there are some minor user-interface improvements for the "choosing own vs not own work" step in the UploadWizard. This is part of the Structured Content team's project of [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|improving UploadWizard on Commons]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T352707][https://phabricator.wikimedia.org/T352709] '''Problems''' * There was a problem showing the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Newcomer homepage|Newcomer homepage]] feature with the "impact module" and their page-view graphs, for a few days in early December. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T352352][https://phabricator.wikimedia.org/T352349] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-12-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-12-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-12-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]] The [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/796964 2023 Developer Satisfaction Survey] is seeking the opinions of the Wikimedia developer community. Please take the survey if you have any role in developing software for the Wikimedia ecosystem. The survey is open until 5 January 2024, and has an associated [[foundation:Legal:December_2023_Developer_Satisfaction_Survey|privacy statement]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:४२, १२ डिसेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25945501 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-51</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * The next issue of Tech News will be sent out on 8 January 2024 because of [[w:en:Christmas and holiday season|the holidays]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-12-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-12-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-12-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). There is no new MediaWiki version next week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting December 18, it won't be possible to activate Structured Discussions on a user's own talk page using the Beta feature. The Beta feature option remains available for users who want to deactivate Structured Discussions. This is part of [[mw:Structured Discussions/Deprecation|Structured Discussions' deprecation work]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T248309] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] There will be full support for redirects in the Module namespace. The "Move Page" feature will leave an appropriate redirect behind, and such redirects will be appropriately recognized by the software (e.g. hidden from [[{{#special:UnconnectedPages}}]]). There will also be support for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Renaming or moving modules|manual redirects]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T120794] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The MediaWiki JavaScript documentation is moving to a new format. During the move, you can read the old docs using [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/REL1_41/js/ version 1.41]. Feedback about [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/master/js/ the new site] is welcome on the [[mw:Talk:JSDoc_WMF_theme|project talk page]]. * The Wishathon is a new initiative that encourages collaboration across the Wikimedia community to develop solutions for wishes collected through the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]]. The first community Wishathon will take place from 15–17 March. If you are interested in a project proposal as a user, developer, designer, or product lead, you can [[m:Special:MyLanguage/Event:WishathonMarch2024|register for the event and read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> २१:४८, १८ डिसेंबर २०२३ (IST) <!-- सदस्य:Johan (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25959059 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-02</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [https://mediawiki2latex.wmflabs.org/ mediawiki2latex] is a tool that converts wiki content into the formats of LaTeX, PDF, ODT, and EPUB. The code now runs many times faster due to recent improvements. There is also an optional Docker container you can [[b:de:Benutzer:Dirk_Hünniger/wb2pdf/install#Using_Docker|install]] on your local machine. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The way that Random pages are selected has been updated. This will slowly reduce the problem of some pages having a lower chance of appearing. [https://phabricator.wikimedia.org/T309477] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W02"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:५०, ९ जानेवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26026251 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-03</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Pages that use the JSON [[mw:Special:MyLanguage/Manual:ContentHandler|contentmodel]] will now use tabs instead of spaces for auto-indentation. This will significantly reduce the page size. [https://phabricator.wikimedia.org/T326065] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] and personal user scripts may now use JavaScript syntax introduced in ES6 (also known as "ES2015") and ES7 ("ES2016"). MediaWiki validates the source code to protect other site functionality from syntax errors, and to ensure scripts are valid in all [[mw:Special:MyLanguage/Compatibility#Browsers|supported browsers]]. Previously, Gadgets could use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>requiresES6</nowiki></code></bdi> option. This option is no longer needed and will be removed in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T75714] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|Bot passwords]] and [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|owner-only OAuth consumers]] can now be restricted to allow editing only specific pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T349957] * You can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thank]] edits made by bots. [https://phabricator.wikimedia.org/T341388] * An update on the status of the Community Wishlist Survey for 2024 [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Future Of The Wishlist/January 4, 2024 Update|has been published]]. Please read and give your feedback. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting on January 17, it will not be possible to login to Wikimedia wikis from some specific old versions of the Chrome browser (versions 51–66, released between 2016 and 2018). Additionally, users of iOS 12, or Safari on Mac OS 10.14, may need to login to each wiki separately. [https://phabricator.wikimedia.org/T344791] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> module was deprecated and replaced with the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi> module last year. A script has now been run to replace any remaining uses, and this week the temporary alias will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T354966] '''Future changes''' * Wikimedia Deutschland is working to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. They are looking for people who are interested in participating in [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ individual video calls for user research in January and February]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:४३, १६ जानेवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26074460 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to Organize Feminism and Folklore 2024 Writing Competition == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear {{PAGENAME}}, Hope you are doing well, Wishing you a Happy New Year!. We extend a heartfelt invitation to you to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition, which is scheduled to take place from February 1, 2024, to March 31, 2024. This year's edition of Feminism and Folklore will concentrate on feminism, women's issues, and gender-focused topics, aligning with a Wiki Loves Folklore gender gap focus and featuring a folk culture theme on Wikipedia. This year we have created two new Tools for the Feminism and Folklore project. The tool is called '''Campwiz'''. This tool is created by the international Tech team of Wiki Loves Folkore especially crafted for Feminism and Folklore project. The tool works as same as fountain or dashboard but has extra abilities required for jury and submission of articles. To create a new campaign on Campwiz, organizers to follow these steps: # Go to the tool link: <nowiki>https://tools.wikilovesfolklore.org/</nowiki> # Select your wiki on which you want to organize the campaign (enter the name or short code, such as "{{CONTENTLANG}}" for {{#language:{{PAGELANGUAGE}}}} {{SITENAME}}). # Give your campaign a name example "Feminism and Folklore 2024 on {{#language:{{PAGELANGUAGE}}}} {{SITENAME}})". # Select the start and end dates (note: keep your start date as Feb 1 and end date as March 31). # Provide a description for your campaign (you can briefly describe the campaign in this section). # Make sure to keep the checkboxes ticked for "Allow users to submit articles that were not created but expanded." if you want to use the campaign for expanded articles also. # Keep minimum added bytes as 4000 and minimum added words as 400 and click next. # In the jury section, keep the checkboxes ticked for "Allow jury members to participate in the campaign" and "Prevent jury members from seeing each other's votes." As per your preference. # Under the jury search box, type the username of your jury and click on the "+" button to add; you can add multiple jury members. # Click next to review and then click on save. With this we have also created a '''Missing article tool'''. This tool identifies articles in the English Wikipedia that are absent from your native language Wikipedia. You can customize your selection criteria, and our tool will provide you with a table displaying the missing articles along with suggested titles. You also have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Both tools, the Missing Article Tool and the Campwiz Tool, are now available for public use during the Feminism and Folklore campaign. You can find more information about these tools here: <nowiki>https://tools.wikilovesfolklore.org/</nowiki> There are also some changes in the rules and criteria's. Please go through the rules below. # '''Minimum Length:''' The expanded or new article should have a minimum of '''''4000 bytes or 400 words''''', ensuring sufficient depth and coverage of the chosen topic. The local organizers are free to choose the minimum length criteria as per needs of their local Wikipedia and must be clearly mention on local project page. # '''Language Quality:''' Articles should not be poorly machine-translated, ensuring that language quality and readability are maintained at a high standard. # '''Timeline of Creation or Expansion:''' The article should be created or expanded between 1 February and 31 March, aligning with the specified contest timeline. # '''Theme Relevance''': Articles should directly address the theme of feminism and folklore, exploring connections between gender, cultural traditions, and intangible heritage. # '''No Orphaned Articles:''' Articles must not be orphaned, meaning they should be linked from at least one other article to ensure visibility within the Wikipedia ecosystem. # '''No Copyright violations:''' There should be no copyright violations, and articles should adhere to local Wikipedia policies on notability, ensuring that the content meets the standards for notability. # '''Adequate references and Citations:''' Each article should include proper references and citations following local Wikipedia policies, ensuring the reliability and credibility of the information presented. Learn more about the contest details and prizes on our project page [[:m:Feminism and Folklore 2024|here]]. Should you require any assistance, please feel free to contact us on our meta talk page or via email. We eagerly anticipate your enthusiastic coordination and participation in Feminism and Folklore 2024. Thank you and Best wishes, '''Feminism and Folklore 2024 International Team''' --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १२:२१, १८ जानेवारी २०२४ (IST) </div></div> <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=26088038 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-04</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Translations]] are available. '''Problems''' * A bug in UploadWizard prevented linking to the userpage of the uploader when uploading. It has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T354529] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:३४, २३ जानेवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26096197 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-05</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Starting Monday January 29, all talk pages messages' timestamps will become a link. This link is a permanent link to the comment. It allows users to find the comment they are looking for, even if this comment was moved elsewhere. This will affect all wikis except for the English Wikipedia. You can read more about this change [https://diff.wikimedia.org/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/ on Diff] or [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk_pages_permalinking|on Mediawiki.org]].<!-- The Diff post will be published on Monday morning UTC--> [https://phabricator.wikimedia.org/T302011] * There are some improvements to the CAPTCHA to make it harder for spam bots and scripts to bypass it. If you have feedback on this change, please comment on [[phab:T141490|the task]]. Staff are monitoring metrics related to the CAPTCHA, as well as secondary metrics such as account creations and edit counts. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] On February 1, a link will be added to the "Tools" menu to download a [[w:en:QR code|QR code]] that links to the page you are viewing. There will also be a new [[{{#special:QrCode}}]] page to create QR codes for any Wikimedia URL. This addresses the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Mobile and apps/Add ability to share QR code for a page in any Wikimedia project|#19 most-voted wish]] from the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Results|2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T329973] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] which only work in some skins have sometimes used the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>targets</code></bdi> option to limit where you can use them. This will stop working this week. You should use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins</code></bdi> option instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T328497] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:०१, ३० जानेवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26137870 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-06</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The mobile site history pages now use the same HTML as the desktop history pages. If you hear of any problems relating to mobile history usage please point them to [[phab:T353388|the phabricator task]]. *On most wikis, admins can now block users from making specific actions. These actions are: uploading files, creating new pages, moving (renaming) pages, and sending thanks. The goal of this feature is to allow admins to apply blocks that are adequate to the blocked users' activity. [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks#action-blocks|Learn more about "action blocks"]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T242541][https://phabricator.wikimedia.org/T280531] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Talk pages permalinks that included diacritics and non-Latin script were malfunctioning. This issue is fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356199] '''Future changes''' * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#24WPs|24 Wikipedias]] with [[mw:Special:MyLanguage/Reference_Tooltips|Reference Tooltips]] as a default gadget are encouraged to remove that default flag. This would make [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Reference Previews]] the new default for reference popups, leading to a more consistent experience across wikis. For [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#46WPs|46 Wikipedias]] with less than 4 interface admins, the change is already scheduled for mid-February, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|unless there are concerns]]. The older Reference Tooltips gadget will still remain usable and will override this feature, if it is available on your wiki and you have enabled it in your settings. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews#Reference_Previews_to_become_the_default_for_previewing_references_on_more_wikis][https://phabricator.wikimedia.org/T355312] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ००:५२, ६ फेब्रुवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26180971 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-07</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS Graph Split experiment]] is working and loaded onto 3 test servers. The team in charge is testing the split's impact and requires feedback from WDQS users through the UI or programmatically in different channels. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata_talk:SPARQL_query_service/WDQS_graph_split][https://phabricator.wikimedia.org/T356773][https://www.wikidata.org/wiki/User:Sannita_(WMF)] Users' feedback will validate the impact of various use cases and workflows around the Wikidata Query service. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS_backend_update/October_2023_scaling_update][https://www.mediawiki.org/wiki/Wikidata_Query_Service/User_Manual#Federation] '''Problems''' *There was a bug that affected the appearance of visited links when using mobile device to access wiki sites. It made the links appear black; [[phab:T356928|this issue]] is fixed. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] As work continues on the grid engine deprecation,[https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation] tools on the grid engine will be stopped starting on February 14th, 2024. If you have tools actively migrating you can ask for an extension so they are not stopped. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ११:१९, १३ फेब्रुवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26223994 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Move a configuration page == Can you please move [[सदस्य:CampWiz_Bot/Templates/wlf.json]] to ''सदस्य:CampWiz_Bot/wlf.json''? [[सदस्य:Nokib Sarkar|Nokib Sarkar]] ([[सदस्य चर्चा:Nokib Sarkar|चर्चा]]) २१:२२, १६ फेब्रुवारी २०२४ (IST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-08</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you have the "{{int:Tog-enotifwatchlistpages}}" option enabled, edits by bot accounts no longer trigger notification emails. Previously, only minor edits would not trigger the notification emails. [https://phabricator.wikimedia.org/T356984] * There are changes to how user and site scripts load for [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022| Vector 2022]] on specific wikis. The changes impacted the following Wikis: all projects with [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector legacy]] as the default skin, Wikivoyage, and Wikibooks. Other wikis will be affected over the course of the next three months. Gadgets are not impacted. If you have been affected or want to minimize the impact on your project, see [[Phab:T357580| this ticket]]. Please coordinate and take action proactively. *Newly auto-created accounts (the accounts you get when you visit a new wiki) now have the same local notification preferences as users who freshly register on that wiki. It is effected in four notification types listed in the [[phab:T353225|task's description]]. *The maximum file size when using [[c:Special:MyLanguage/Commons:Upload_Wizard|Upload Wizard]] is now 5 GiB. [https://phabricator.wikimedia.org/T191804] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Selected tools on the grid engine have been [[wikitech:News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation|stopped]] as we prepare to shut down the grid on March 14th, 2024. The tool's code and data have not been deleted. If you are a maintainer and you want your tool re-enabled reach out to the [[wikitech:Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support|team]]. Only tools that have asked for extension are still running on the grid. * The CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/filter filter]</code></bdi> property can now be used in HTML <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>style</code></bdi> attributes in wikitext. [https://phabricator.wikimedia.org/T308160] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> २१:०७, १९ फेब्रुवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26254282 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-09</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile|mobile visual editor]] is now the default editor for users who never edited before, at a small group of wikis. [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile/VE_mobile_default#A/B_test_results| Research ]] shows that users using this editor are slightly more successful publishing the edits they started, and slightly less successful publishing non-reverted edits. Users who defined the wikitext editor as their default on desktop will get the wikitext editor on mobile for their first edit on mobile as well. [https://phabricator.wikimedia.org/T352127] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core modules#mw.config|mw.config]] value <code>wgGlobalGroups</code> now only contains groups that are active in the wiki. Scripts no longer have to check whether the group is active on the wiki via an API request. A code example of the above is: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>if (/globalgroupname/.test(mw.config.get("wgGlobalGroups")))</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T356008] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * The right to change [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Tags|edit tags]] (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>changetags</code></bdi>) will be removed from users in Wikimedia sites, keeping it by default for admins and bots only. Your community can ask to retain the old configuration on your wiki before this change happens. Please indicate in [[phab:T355639|this ticket]] to keep it for your community before the end of March 2024. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ००:५३, २७ फेब्रुवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26294125 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Delete a page == Please delete the page [[सदस्य:CampWiz Bot/Templates/Article এভালুয়াতেদ/তিতলে]] [[सदस्य:Nokib Sarkar|Nokib Sarkar]] ([[सदस्य चर्चा:Nokib Sarkar|चर्चा]]) ०९:०९, २९ फेब्रुवारी २०२४ (IST) :{{done}} [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २३:२७, २९ फेब्रुवारी २०२४ (IST) == Organising Feminism and Folklore == [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg | 350px | right]] Hello Community Organizers, Thank you for organising Feminism and Folklore writing competition on your wiki. We congratulate you in joining and celebrating our cultural heritage and promoting gender equality on Wikipedia. To encourage boost for the contributions of the participants, we're offering prizes for Feminism and Folklore local prizes. Each Wikipedia will have three local winners: *First Prize: $15 USD *Second Prize: $10 USD *Best Jury Article: $5 USD All this will be in '''gift voucher format only'''. Kindly inform your local community regarding these prizes and post them on the local project page The Best Jury Article will be chosen by the jury based on how unique the article is aligned with the theme. The jury will review all submissions and decide the winner together, making sure it's fair. These articles will also be featured on our social media handles. We're also providing internet and childcare support to the first 50 organizers and Jury members for who request for it. Remember, only 50 organizers will get this support, and it's given on a first-come, first-served basis. The registration form will close after 50 registrations, and the deadline is March 15, 2024. This support is optional and not compulsory, so if you're interested, fill out the form [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdnytyact-HR6DvsWwnrVeWuzMfuNH1dSjpF24m6od-f3LzZQ/viewform here]. Each organizer/jury who gets support will receive $30 USD in gift voucher format, even if they're involved in more than one wiki. No dual support will be provided if you have signed up in more than one language. This support is meant to appreciate your volunteer support for the contest. We also invite all organizers and jury members to join us for office hours on '''Saturday, March 2, 2024'''. This session will help you understand the jury process for both contests and give you a chance to ask questions. More details are on [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Folklore_2024_Office_Hour_2 meta page]. Let's celebrate our different cultures and work towards gender equality on Wikipedia! Best regards, Rockpeterson [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ११:२६, २९ फेब्रुवारी २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Rockpeterson@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf2024golbal&oldid=26304232 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-10</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Special:Book</code></bdi> page (as well as the associated "Create a book" functionality) provided by the old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Collection|Collection extension]] has been removed from all Wikisource wikis, as it was broken. This does not affect the ability to download normal books, which is provided by the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Wikisource|Wikisource extension]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358437] * [[m:Wikitech|Wikitech]] now uses the next-generation [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] wikitext parser by default to generate all pages in the Talk namespace. Report any problems on the [[mw:Talk:Parsoid/Parser_Unification/Known_Issues|Known Issues discussion page]]. You can use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration]] extension to control the use of Parsoid; see the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration|ParserMigration help documentation]] for more details. * Maintenance on [https://etherpad.wikimedia.org etherpad] is completed. If you encounter any issues, please indicate in [[phab:T316421|this ticket]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=| Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] allow interface admins to create custom features with CSS and JavaScript. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget_definition</code></bdi> namespaces and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>gadgets-definition-edit</code></bdi> user right were reserved for an experiment in 2015, but were never used. These were visible on Special:Search and Special:ListGroupRights. The unused namespaces and user rights are now removed. No pages are moved, and no changes need to be made. [https://phabricator.wikimedia.org/T31272] * A usability improvement to the "Add a citation" in Wikipedia workflow has been made, the insert button was moved to the popup header. [https://phabricator.wikimedia.org/T354847] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at 14:00 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233] * The HTML markup of headings and section edit links will be changed later this year to improve accessibility. See [[mw:Special:MyLanguage/Heading_HTML_changes|Heading HTML changes]] for details. The new markup will be the same as in the new Parsoid wikitext parser. You can test your gadget or stylesheet with the new markup if you add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?useparsoid=1</code></bdi> to your URL ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Selecting_a_parser_using_a_URL_query_string|more info]]) or turn on Parsoid read views in your user options ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Enabling_via_user_preference|more info]]). * '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:१७, ५ मार्च २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26329807 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-11</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * After consulting with various communities, the line height of the text on the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva skin]] will be increased to its previous value of 1.65. Different options for typography can also be set using the options in the menu, as needed. [https://phabricator.wikimedia.org/T358498] *The active link color in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva]] will be changed to provide more consistency with our other platforms and best practices. [https://phabricator.wikimedia.org/T358516] * [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|Structured data on Commons]] will no longer ask whether you want to leave the page without saving. This will prevent the “information you’ve entered may not be saved” popups from appearing when no information have been entered. It will also make file pages on Commons load faster in certain cases. However, the popups will be hidden even if information has indeed been entered. If you accidentally close the page before saving the structured data you entered, that data will be lost. [https://phabricator.wikimedia.org/T312315] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at 14:00 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:३४, १२ मार्च २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26374013 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-12</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The notice "Language links are at the top of the page" that appears in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022 skin]] main menu has been removed now that users have learned the new location of the Language switcher. [https://phabricator.wikimedia.org/T353619] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/IP_Editing:_Privacy_Enhancement_and_Abuse_Mitigation/IP_Info_feature|IP info feature]] displays data from Spur, an IP addresses database. Previously, the only data source for this feature was MaxMind. Now, IP info is more useful for patrollers. [https://phabricator.wikimedia.org/T341395] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Toolforge Grid Engine services have been shut down after the final migration process from Grid Engine to Kubernetes. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Obsolete:Toolforge/Grid][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation][https://techblog.wikimedia.org/2022/03/14/toolforge-and-grid-engine/] * Communities can now customize the default reasons for undeleting a page by creating [[MediaWiki:Undelete-comment-dropdown]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T326746] '''Problems''' * [[m:Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/RevisionSlider|RevisionSlider]] is an interface to interactively browse a page's history. Users in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider/Developing_a_RTL-accessible_feature_in_MediaWiki_-_what_we%27ve_learned_while_creating_the_RevisionSlider|right-to-left]] languages reported RevisionSlider reacting wrong to mouse clicks. This should be fixed now. [https://phabricator.wikimedia.org/T352169] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1710943200 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> २३:१०, १८ मार्च २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26410165 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-13</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] An update was made on March 18th 2024 to how various projects load site, user JavaScript and CSS in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022 skin]]. A [[phab:T360384|checklist]] is provided for site admins to follow. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ००:२७, २६ मार्च २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26446209 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-14</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Users of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading|reading accessibility]] beta feature will notice that the default line height for the standard and large text options has changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T359030] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation has an annual plan. The annual plan decides what the Wikimedia Foundation will work on. You can now read [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs#Draft Key Results|the draft key results]] for the Product and Technology department. They are suggestions for what results the Foundation wants from big technical changes from July 2024 to June 2025. You can [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs|comment on the talk page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०९:०६, २ एप्रिल २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26462933 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Next Steps and Feedback Request for Feminism and Folklore Organizers == [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]] Dear Organizer, I hope this message finds you well. First and foremost, I want to extend my gratitude to you for your efforts in organizing the '''Feminism and Folklore''' campaign on your local Wikipedia. Your contribution has been instrumental in bridging the gender and folk gap on Wikipedia, and we truly appreciate your dedication to this important cause. As the campaign draws to a close, I wanted to inform you about the next steps. It's time to commence the jury process using the CampWiz or Fountain tool where your campaign was hosted. Please ensure that you update the details of the jury, campaign links and the names of organizers accurately on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|sign-up page]]. Once the jury process is completed, kindly update the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Results|results page]] accordingly. The deadline for jury submission of results is '''April 30, 2024'''. However, if you find that the number of articles is high and you require more time, please don't hesitate to inform us via email or on our Meta Wiki talk page. We are more than willing to approve an extension if needed. Should you encounter any issues with the tools, please feel free to reach out to us on Telegram for assistance. Your feedback and progress updates are crucial for us to improve the campaign and better understand your community's insights. Therefore, I kindly ask you to spare just 10 minutes to share your progress and achievements with us through a Google Form survey. Your input will greatly assist us in making the campaign more meaningful and impactful. Here's the link to the survey: [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfCkFONXlPVlakMmdh-BWtZp0orYBCSVvViJPbsjf2TIXAWvw/viewform?usp=sf_link Survey Google Form Link] Thank you once again for your hard work and dedication to the Feminism and Folklore campaign. Your efforts are deeply appreciated, and we look forward to hearing from you soon. Warm regards, '''Feminism and Folklore International Team #WeTogether''' [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:५६, ७ एप्रिल २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2024&oldid=26557949 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Web browsers can use tools called [[:w:en:Browser extension|extensions]]. There is now a Chrome extension called [[m:Future Audiences/Experiment:Citation Needed|Citation Needed]] which you can use to see if an online statement is supported by a Wikipedia article. This is a small experiment to see if Wikipedia can be used this way. Because it is a small experiment, it can only be used in Chrome in English. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] A new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit Recovery|Edit Recovery]] feature has been added to all wikis, available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user preference]]. Once you enable it, your in-progress edits will be stored in your web browser, and if you accidentally close an editing window or your browser or computer crashes, you will be prompted to recover the unpublished text. Please leave any feedback on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey 2023/Edit-recovery feature|project talk page]]. This was the #8 wish in the 2023 Community Wishlist Survey. * Initial results of [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] experiments [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#4_April_2024|have been published]]. Edit Check is now deployed as a default feature at [[phab:T342930#9538364|the wikis that tested it]]. [[mw:Talk:Edit check|Let us know]] if you want your wiki to be part of the next deployment of Edit check. [https://phabricator.wikimedia.org/T342930][https://phabricator.wikimedia.org/T361727] * Readers using the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva skin]] on mobile will notice there has been an improvement in the line height across all typography settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T359029] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * New accounts and logged-out users will get the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|visual editor]] as their default editor on mobile. This deployment is made at all wikis except for the English Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T361134] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:०८, ९ एप्रिल २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Translations]] are available. '''Problems''' * Between 2 April and 8 April, on wikis using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Flagged Revisions]], the "{{Int:tag-mw-reverted}}" tag was not applied to undone edits. In addition, page moves, protections and imports were not autoreviewed. This problem is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T361918][https://phabricator.wikimedia.org/T361940] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#DEFAULTSORT|Default category sort keys]] will now affect categories added by templates placed in [[mw:Special:MyLanguage/Help:Cite|footnotes]]. Previously footnotes used the page title as the default sort key even if a different default sort key was specified (category-specific sort keys already worked). [https://phabricator.wikimedia.org/T40435] * A new variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>page_last_edit_age</code></bdi> will be added to [[Special:AbuseFilter|abuse filters]]. It tells how many seconds ago the last edit to a page was made. [https://phabricator.wikimedia.org/T269769] '''Future changes''' * Volunteer developers are kindly asked to update the code of their tools and features to handle [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]]. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Four database fields will be removed from database replicas (including [[quarry:|Quarry]]). This affects only the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter_history</code></bdi> tables. Some queries might need to be updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T361996] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:५९, १६ एप्रिल २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Starting this week, newcomers editing Wikipedia [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Leveling up 3|will be encouraged]] to try structured tasks. [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer tasks|Structured tasks]] have been shown to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Structured tasks/Add a link/Experiment analysis, December 2021|improve newcomer activation and retention]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348086] * You can [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|nominate your favorite tools]] for the fifth edition of the Coolest Tool Award. Nominations will be open until May 10. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * This is the last warning that by the end of May 2024 the Vector 2022 skin will no longer share site and user scripts/styles with old Vector. For user-scripts that you want to keep using on Vector 2022, copy the contents of [[{{#special:MyPage}}/vector.js]] to [[{{#special:MyPage}}/vector-2022.js]]. There are [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|more technical details]] available. Interface administrators who foresee this leading to lots of technical support questions may wish to send a mass message to your community, as was done on French Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T362701] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:५८, २३ एप्रिल २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26647188 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages changed for the following wikis: {{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-idwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-thwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ukwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-viwiki/en}}. These wikis participated to a test, where 50% of users got the new design, for one year. As this test [[Mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|gave positive results]], the new design is deployed on these wikis as the default design. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at all wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T341491] * Seven new wikis have been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q33014|Betawi]] ([[w:bew:|<code>w:bew:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T357866] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q35708|Kusaal]] ([[w:kus:|<code>w:kus:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T359757] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q35513|Igala]] ([[w:igl:|<code>w:igl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361644] ** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q33541|Karakalpak]] ([[wikt:kaa:|<code>wikt:kaa:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T362135] ** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q9228|Burmese]] ([[s:my:|<code>s:my:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361085] ** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q9237|Malay]] ([[s:ms:|<code>s:ms:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363039] ** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q8108|Georgian]] ([[s:ka:|<code>s:ka:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363085] * You can now [https://translatewiki.net/wiki/Support#Early_access:_Watch_Message_Groups_on_Translatewiki.net watch message groups/projects] on [[m:Special:MyLanguage/translatewiki.net|Translatewiki.net]]. Initially, this feature will notify you of added or deleted messages in these groups. [https://phabricator.wikimedia.org/T348501] * Dark mode is now available on all wikis, on mobile web for logged-in users who opt into the [[Special:MobileOptions|advanced mode]]. This is the early release of the feature. Technical editors are invited to [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ check for accessibility issues on wikis]. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-04|more detailed guidelines]]. '''Problems''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can use an alternative visual style without labels, by using <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mapstyle="osm"</nowiki></code></bdi>. This wasn't working in previews, creating the wrong impression that it wasn't supported. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T362531] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०९:०४, ३० एप्रिल २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26689057 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages changed for all wikis, except for Commons, Wikidata and most Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|a few]] have already received this design change). You can read the detail of the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at remaining wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T352087][https://phabricator.wikimedia.org/T319146] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Interface admins now have greater control over the styling of article components on mobile with the introduction of the <code>SiteAdminHelper</code>. More information on how styles can be disabled can be found [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikimediaMessages#Site_admin_helper|at the extension's page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T363932] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] has added article body sections in JSON format and a curated short description field to the existing parsed Infobox. This expansion to the API is also available via Wikimedia Cloud Services. [https://enterprise.wikimedia.com/blog/article-sections-and-description/] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * When you look at the Special:Log page, the first view is labelled "All public logs", but it only shows some logs. This label will now say "Main public logs". [https://phabricator.wikimedia.org/T237729] '''Future changes''' * A new service will be built to replace [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Extension:Graph]]. Details can be found in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans|the latest update]] regarding this extension. * Starting May 21, English Wikipedia and German Wikipedia will get the possibility to activate "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]". This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to all Wikipedias]]. These communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|activate and configure the feature locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308144] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> २२:१५, ६ मे २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Trizek (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26729363 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On Wikisource there is a special page listing pages of works without corresponding scan images. Now you can use the new magic word <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>__EXPECTWITHOUTSCANS__</code></bdi> to exclude certain pages (list of editions or translations of works) from that list. [https://phabricator.wikimedia.org/T344214] * If you use the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user-preference]] "{{int:tog-uselivepreview}}", then the template-page feature "{{int:Templatesandbox-editform-legend}}" will now also work without reloading the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T136907] * [[mw:Special:Mylanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now specify an alternative text via the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute. This is identical in usage to the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Images#Syntax|image and gallery syntax]]. An exception for this feature is wikis like Wikivoyage where the miniature maps are interactive. [https://phabricator.wikimedia.org/T328137] * The old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|Guided Tour]] for the "[[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New Filters for Edit Review]]" feature has been removed. It was created in 2017 to show people with older accounts how the interface had changed, and has now been seen by most of the intended people. [https://phabricator.wikimedia.org/T217451] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[{{#special:search}}]] results page will now use CSS flex attributes, for better accessibility, instead of a table. If you have a gadget or script that adjusts search results, you should update your script to the new HTML structure. [https://phabricator.wikimedia.org/T320295] '''Future changes''' * In the Vector 2022 skin, main pages will be displayed at full width (like special pages). The goal is to keep the number of characters per line large enough. This is related to the coming changes to typography in Vector 2022. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T357706] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Two columns of the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:pagelinks table|pagelinks]]</code></bdi> database table (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_title</code></bdi>) are being dropped soon. Users must use two columns of the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:special:MyLanguage/Manual:linktarget table|linktarget]]</code></bdi> table instead (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_title</code></bdi>). In your existing SQL queries: *# Replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN linktarget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_</code></bdi> in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>ON</code></bdi> statement *# Below that add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks ON lt_id = pl_target_id</code></bdi> ** See <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T222224]]</bdi> for technical reasoning. [https://phabricator.wikimedia.org/T222224][https://phabricator.wikimedia.org/T299947] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:२९, १४ मे २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26762074 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]] feature, which enables administrators to mass delete pages, will now correctly delete pages which were moved to another title. [https://phabricator.wikimedia.org/T43351] * New changes have been made to the UploadWizard in Wikimedia Commons: the overall layout has been improved, by following new styling and spacing for the form and its fields; the headers and helper text for each of the fields was changed; the Caption field is now a required field, and there is an option for users to copy their caption into the media description. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:WMF_support_for_Commons/Upload_Wizard_Improvements#Changes_to_%22Describe%22_workflow][https://phabricator.wikimedia.org/T361049] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading_HTML_changes|is being changed to improve accessibility]]. It will change on 22 May in some skins (Timeless, Modern, CologneBlue, Nostalgia, and Monobook). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in all other skins. The developers are also considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:३४, २१ मे २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26786311 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Several bugs related to the latest updates to the UploadWizard on Wikimedia Commons have been fixed. For more information, see [[:phab:T365107|T365107]] and [[:phab:T365119|T365119]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] In March 2024 a new [[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortlet|addPortlet]] API was added to allow gadgets to create new portlets (menus) in the skin. In certain skins this can be used to create dropdowns. Gadget developers are invited to try it and [[phab:T361661|give feedback]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Some CSS in the Minerva skin has been removed to enable easier community configuration. Interface editors should check the rendering on mobile devices for aspects related to the classes: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.collapsible</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.multicol</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.reflist</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.coordinates</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.topicon</code></bdi>. [[phab:T361659|Further details are available on replacement CSS]] if it is needed. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * When you visit a wiki where you don't yet have a local account, local rules such as edit filters can sometimes prevent your account from being created. Starting this week, MediaWiki takes your global rights into account when evaluating whether you can override such local rules. [https://phabricator.wikimedia.org/T316303] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:४५, २८ मे २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26832205 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Submission Deadline for Winners' Information Feminism and Folklore 2024 == Dear Organiser/Jury, Thank you for your invaluable contribution to the Feminism and Folklore writing competition. As a crucial part of our jury/organising team, we kindly request that you submit the information of the winners on [[:m:Feminism and Folklore 2024/Results|our winners' page]]. Please ensure this is done by '''June 7th, 2024'''. Failure to meet this deadline will result in your wiki being ineligible to receive the local prize for Feminism and Folklore 2024. If you require additional time due to a high number of articles or need assistance with the jury task, please inform us via email or the project talk page. The International Team of Feminism and Folklore will not be responsible for any missed deadlines. Thank you for your cooperation. Best regards, '''The International Team of Feminism and Folklore''' <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf20242&oldid=26865458 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * It is now possible for local administrators to add new links to the bottom of the site Tools menu without JavaScript. [[mw:Manual:Interface/Sidebar#Add or remove toolbox sections|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T6086] * The message name for the definition of the tracking category of WikiHiero has changed from "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikhiero-usage-tracking-category</code></bdi>" to "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikihiero-usage-tracking-category</code></bdi>". [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/wikihiero/+/1035855] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q5317225|Kadazandusun]] ([[w:dtp:|<code>w:dtp:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T365220] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * Next week, on wikis with the Vector 2022 skin as the default, logged-out desktop users will be able to choose between different font sizes. The default font size will also be increased for them. This is to make Wikimedia projects easier to read. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-06 deployments|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:०५, ४ जून २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26844397 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Congratulations to the Feminism and Folklore Prize Winner! == Dear Winner, We are thrilled to announce that you have been selected as one of the prize winners in the 2024 '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore]]''' Writing Contest! Your contributions have significantly enriched Wikipedia with articles that document the vibrant tapestry of folk cultures and highlight the crucial roles of women within these traditions. As a token of our appreciation, you will receive a gift coupon. To facilitate the delivery of your prize and gather valuable feedback on your experience, please fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc9Rkv1803Q6DnAc1SLxyYy95KN22GNrGXeA7kNFT-u62MGyg/viewform?usp=sf_link the Winners Google Form]. In the form, kindly provide your details for receiving the gift coupon and share your thoughts about the project. Your dedication and hard work have not only helped bridge the gender gap on Wikipedia but also ensured that the cultural narratives of underrepresented communities are preserved for future generations. We look forward to your continued participation and contributions in the future. Congratulations once again, and thank you for being a vital part of this global initiative! Warm regards, '''The Feminism and Folklore Team''' <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf20242&oldid=26890688 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The software used to render SVG files has been updated to a new version, fixing many longstanding bugs in SVG rendering. [https://phabricator.wikimedia.org/T265549] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading HTML changes|is being changed to improve accessibility]]. It was changed last week in some skins (Vector legacy and Minerva). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in Vector-2022. The developers are still considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used for citations by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] changed last week. In places where Parsoid previously added the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-reference-text</code></bdi> class, Parsoid now also adds the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>reference-text</code></bdi> class for better compatibility with the legacy parser. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1036705] '''Problems''' * There was a bug with the Content Translation interface that caused the tools menus to appear in the wrong location. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T366374] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The new version of MediaWiki includes another change to the HTML markup used for citations: [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] will now generate a <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><span class="mw-cite-backlink"></nowiki></code></bdi> wrapper for both named and unnamed references for better compatibility with the legacy parser. Interface administrators should verify that gadgets that interact with citations are compatible with the new markup. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1035809] * On multilingual wikis that use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><translate></nowiki></code></bdi> system, there is a feature that shows potentially-outdated translations with a pink background until they are updated or confirmed. From this week, confirming translations will be logged, and there is a new user-right that can be required for confirming translations if the community [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requests it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T49177] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:५०, ११ जून २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26893898 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-25</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * People who attempt to add an external link in the visual editor will now receive immediate feedback if they attempt to link to a domain that a project has decided to block. Please see [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#11_June_2024|Edit check]] for more details. [https://phabricator.wikimedia.org/T366751] * The new [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CommunityConfiguration|Community Configuration extension]] is available [[testwiki:Special:CommunityConfiguration|on Test Wikipedia]]. This extension allows communities to customize specific features to meet their local needs. Currently only Growth features are configurable, but the extension will support other [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration#Use_cases|Community Configuration use cases]] in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T323811][https://phabricator.wikimedia.org/T360954] * The dark mode [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] is now available on category and help pages, as well as more special pages. There may be contrast issues. Please report bugs on the [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility_for_reading|project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366370] '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Cloud Services tools were not available for 25 minutes last week. This was caused by a faulty hardware cable in the data center. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2024-06-11_WMCS_Ceph] * Last week, styling updates were made to the Vector 2022 skin. This caused unforeseen issues with templates, hatnotes, and images. Changes to templates and hatnotes were reverted. Most issues with images were fixed. If you still see any, [[phab:T367463|report them here]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T367480] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting June 18, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Reference Edit Check]] will be deployed to [[phab:T361843|a new set of Wikipedias]]. This feature is intended to help newcomers and to assist edit-patrollers by inviting people who are adding new content to a Wikipedia article to add a citation when they do not do so themselves. During [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#Reference_Check_A/B_Test|a test at 11 wikis]], the number of citations added [https://diff.wikimedia.org/?p=127553 more than doubled] when Reference Check was shown to people. Reference Check is [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Configuration|community configurable]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361843]<!-- NOTE: THE DIFF BLOG WILL BE PUBLISHED ON MONDAY --> * [[m:Special:MyLanguage/Mailing_lists|Mailing lists]] will be unavailable for roughly two hours on Tuesday 10:00–12:00 UTC. This is to enable migration to a new server and upgrade its software. [https://phabricator.wikimedia.org/T367521] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:१९, १८ जून २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26911987 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors will notice that there have been some changes to the background color of text in the diff view, and the color of the byte-change numbers, last week. These changes are intended to make text more readable in both light mode and dark mode, and are part of a larger effort to increase accessibility. You can share your comments or questions [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility for reading|on the project talkpage]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361717] * The text colors that are used for visited-links, hovered-links, and active-links, were also slightly changed last week to improve their accessibility in both light mode and dark mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T366515] '''Problems''' * You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|copy permanent links to talk page comments]] by clicking on a comment's timestamp. [[mw:Talk pages project/Permalinks|This feature]] did not always work when the topic title was very long and the link was used as a wikitext link. This has been fixed. Thanks to Lofhi for submitting the bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T356196] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting 26 June, all talk pages messages' timestamps will become a link at English Wikipedia, making this feature available for you to use at all wikis. This link is a permanent link to the comment. It allows users to find the comment they were linked to, even if this comment has since been moved elsewhere. You can read more about this feature [[DiffBlog:/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/|on Diff]] or [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|on Mediawiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365974] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:०३, २५ जून २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26989424 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Over the next three weeks, dark mode will become available for all users, both logged-in and logged-out, starting with the mobile web version. This fulfils one of the [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2023/Reading/Dark_mode|top-requested community wishes]], and improves low-contrast reading and usage in low-light settings. As part of these changes, dark mode will also work on User-pages and Portals. There is more information in [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading/Updates#June_2024:_Typography_and_dark_mode_deployments,_new_global_preferences|the latest Web team update]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366364] * Logged-in users can now set [[m:Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering-skin-skin-prefs|global preferences for the text-size and dark-mode]], thanks to a combined effort across Foundation teams. This allows Wikimedians using multiple wikis to set up a consistent reading experience easily, for example by switching between light and dark mode only once for all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T341278] * If you use a very old web browser some features might not work on the Wikimedia wikis. This affects Internet Explorer 11 and versions of Chrome, Firefox and Safari older than 2016. This change makes it possible to use new [[d:Q46441|CSS]] features and to send less code to all readers. [https://phabricator.wikimedia.org/T288287][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Manual:How_to_make_a_MediaWiki_skin#Using_CSS_variables_for_supporting_different_themes_e.g._dark_mode] * Wikipedia Admins can customize local wiki configuration options easily using [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]]. Community Configuration was created to allow communities to customize how some features work, because each language wiki has unique needs. At the moment, admins can configure [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] on their home wikis, in order to better recruit and retain new editors. More options will be provided in the coming months. [https://phabricator.wikimedia.org/T366458] * Editors interested in language issues that are related to [[w:en:Unicode|Unicode standards]], can now discuss those topics at [[mw:Talk:WMF membership with Unicode Consortium|a new conversation space in MediaWiki.org]]. The Wikimedia Foundation is now a [[mw:Special:MyLanguage/WMF membership with Unicode Consortium|member of the Unicode Consortium]], and the coordination group can collaboratively review the issues discussed and, where appropriate, bring them to the attention of the Unicode Consortium. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[w:btm:|<code>w:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T368038] '''Problems''' * Editors can once again click on links within the visual editor's citation-preview, thanks to a bug fix by the Editing Team. [https://phabricator.wikimedia.org/T368119] '''Future changes''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 2 weeks. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W27"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:२९, २ जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27038456 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At the Wikimedia Foundation a new task force was formed to replace the disabled Graph with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project|more secure, easy to use, and extensible Chart]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Chart Project|subscribe to the newsletter]] to get notified about new project updates and other news about Chart. * The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents]] extension is now available on Meta-wiki, Igbo Wikipedia, and Swahili Wikipedia, and can be requested on your wiki. This extension helps in managing and making events more visible, giving Event organizers the ability to use tools like the Event registration tool. To learn more about the deployment status and how to request this extension for your wiki, visit the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment_status|CampaignEvents page on Meta-wiki]]. * Editors using the iOS Wikipedia app who have more than 50 edits can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits#Add an image|Add an Image]] feature. This feature presents opportunities for small but useful contributions to Wikipedia. * Thank you to [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth/Celebration|all of the authors]] who have contributed to MediaWiki Core. As a result of these contributions, the [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth|percentage of authors contributing more than 5 patches has increased by 25% since last year]], which helps ensure the sustainability of the platform for the Wikimedia projects. '''Problems''' * A problem with the color of the talkpage tabs always showing as blue, even for non-existent pages which should have been red, affecting the Vector 2022 skin, [[phab:T367982|has been fixed]]. '''Future changes''' * The Trust and Safety Product team wants to introduce [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] with as little disruption to tools and workflows as possible. Volunteer developers, including gadget and user-script maintainers, are kindly asked to update the code of their tools and features to handle temporary accounts. The team has [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|created documentation]] explaining how to do the update. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]]. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 1 more week. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W28"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:०२, ९ जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27080357 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translations]] are available. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 3 more days. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia developers can now officially continue to use both [[mw:Special:MyLanguage/Gerrit|Gerrit]] and [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]], due to a June 24 decision by the Wikimedia Foundation to support software development on both platforms. Gerrit and GitLab are both code repositories used by developers to write, review, and deploy the software code that supports the MediaWiki software that the wiki projects are built on, as well as the tools used by editors to create and improve content. This decision will safeguard the productivity of our developers and prevent problems in code review from affecting our users. More details are available in the [[mw:GitLab/Migration status|Migration status]] page. * The Wikimedia Foundation seeks applicants for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product and Technology Advisory Council]] (PTAC). This group will bring technical contributors and Wikimedia Foundation together to co-define a more resilient, future-proof technological platform. Council members will evaluate and consult on the movement's product and technical activities, so that we develop multi-generational projects. We are looking for a range of technical contributors across the globe, from a variety of Wikimedia projects. [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal#Joining the PTAC as a technical volunteer|Please apply here by August 10]]. * Editors with rollback user-rights who use the Wikipedia App for Android can use the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Anti Vandalism|Edit Patrol]] features. These features include a new feed of Recent Changes, related links such as Undo and Rollback, and the ability to create and save a personal library of user talk messages to use while patrolling. If your wiki wants to make these features available to users who do not have rollback rights but have reached a certain edit threshold, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android#Contact us|you can contact the team]]. You can [[diffblog:2024/07/10/ِaddressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/|read more about this project on Diff blog]]. * Editors who have access to [[m:Special:MyLanguage/The_Wikipedia_Library|The Wikipedia Library]] can once again use non-open access content in SpringerLinks, after the Foundation [[phab:T368865|contacted]] them to restore access. You can read more about [[m:Tech/News/Recently_resolved_community_tasks|this and 21 other community-submitted tasks that were completed last week]]. '''Changes later this week''' * This week, [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-07 deployments|dark mode will be available on a number of Wikipedias]], both desktop and mobile, for logged-in and logged-out users. Interface admins and user script maintainers are encouraged to check gadgets and user scripts in the dark mode, to find any hard-coded colors and fix them. There are some [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations for dark mode compatibility]] to help. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Next week, functionaries, volunteers maintaining tools, and software development teams are invited to test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on testwiki. Temporary accounts is a feature that will help improve privacy on the wikis. No further temporary account deployments are scheduled yet. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348895] * Editors who upload files cross-wiki, or teach other people how to do so, may wish to join a Wikimedia Commons discussion. The Commons community is discussing limiting who can upload files through the cross-wiki upload/Upload dialog feature to users auto-confirmed on Wikimedia Commons. This is due to the large amount of copyright violations uploaded this way. There is a short summary at [[c:Special:MyLanguage/Commons:Cross-wiki upload|Commons:Cross-wiki upload]] and [[c:Commons:Village pump/Proposals#Deactivate cross-wiki uploads for new users|discussion at Commons:Village Pump]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]]. </div><section end="technews-2024-W29"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:०१, १६ जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27124561 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Thank You for Your Contribution to Feminism and Folklore 2024! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|center|500px]] {{int:please-translate}} Dear Wikimedian, We extend our sincerest gratitude to you for making an extraordinary impact in the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition. Your remarkable dedication and efforts have been instrumental in bridging cultural and gender gaps on Wikipedia. We are truly grateful for the time and energy you've invested in this endeavor. As a token of our deep appreciation, we'd love to send you a special postcard. It serves as a small gesture to convey our immense thanks for your involvement in organizing the competition. To ensure you receive this token of appreciation, kindly fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeHYAhFA9Q5vUs9UA1N45TOUxUdSNO8igGTmg4oPUL_qXS1EQ/viewform?usp=sf_link this form] by August 15th, 2024. Looking ahead, we are thrilled to announce that we'll be hosting Feminism and Folklore in 2025. We eagerly await your presence in the upcoming year as we continue our journey to empower and foster inclusivity. Once again, thank you for being an essential part of our mission to promote feminism and preserve folklore on Wikipedia. With warm regards, '''Feminism and Folklore International Team'''. --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १७:५८, २१ जुलै २०२४ (IST) </div>. <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2024&oldid=26557949 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Translations]] are available. '''Feature News''' * Stewards can now [[:m:Special:MyLanguage/Global_blocks|globally block]] accounts. Before [[phab:T17294|the change]] only IP addresses and IP ranges could be blocked globally. Global account blocks are useful when the blocked user should not be logged out. [[:m:Special:MyLanguage/Global_locks|Global locks]] (a similar tool logging the user out of their account) are unaffected by this change. The new global account block feature is related to the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] project, which is a new type of user account that replaces IP addresses of unregistered editors that are no longer made public. * Later this week, Wikimedia site users will notice that the Interface of [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (also known as "Pending Changes") is improved and consistent with the rest of the MediaWiki interface and [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Wikimedia's design system]]. The FlaggedRevs interface experience on mobile and [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MinervaNeue|Minerva skin]] was inconsistent before it was fixed and ported to [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]] by the WMF Growth team and some volunteers. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] * Wikimedia site users can now submit account vanishing requests via [[m:Special:GlobalVanishRequest|GlobalVanishRequest]]. This feature is used when a contributor wishes to stop editing forever. It helps you hide your past association and edit to protect your privacy. Once processed, the account will be locked and renamed. [https://phabricator.wikimedia.org/T367329] * Have you tried monitoring and addressing vandalism in Wikipedia using your phone? [https://diff.wikimedia.org/2024/07/10/%d9%90addressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/ A Diff blog post on Patrolling features in the Mobile App] highlights some of the new capabilities of the feature, including swiping through a feed of recent changes and a personal library of user talk messages for use when patrolling from your phone. * Wikimedia contributors and GLAM (galleries, libraries, archives, and museums) organisations can now learn and measure the impact Wikimedia Commons is having towards creating quality encyclopedic content using the [https://doc.wikimedia.org/generated-data-platform/aqs/analytics-api/reference/commons.html Commons Impact Metrics] analytics dashboard. The dashboard offers organizations analytics on things like monthly edits in a category, the most viewed files, and which Wikimedia articles are using Commons images. As a result of these new data dumps, GLAM organisation can more reliably measure their return on investment for programs bringing content into the digital Commons. [https://diff.wikimedia.org/2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/] '''Project Updates''' * Come share your ideas for improving the wikis on the newly reopened [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]]. The Community Wishlist is Wikimedia’s forum for volunteers to share ideas (called wishes) to improve how the wikis work. The new version of the wishlist is always open, works with both wikitext and Visual Editor, and allows wishes in any language. '''Learn more''' * Have you ever wondered how Wikimedia software works across over 300 languages? This is 253 languages more than the Google Chrome interface, and it's no accident. The Language and Product Localization Team at the Wikimedia Foundation supports your work by adapting all the tools and interfaces in the MediaWiki software so that contributors in our movement who translate pages and strings can translate them and have the sites in all languages. Read more about the team and their upcoming work on [https://diff.wikimedia.org/2024/07/17/building-towards-a-robust-multilingual-knowledge-ecosystem-for-the-wikimedia-movement/ Diff]. * How can Wikimedia build innovative and experimental products while maintaining such heavily used websites? A recent [https://diff.wikimedia.org/2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/ blog post] by WMF staff Johan Jönsson highlights the work of the [[m:Future Audiences#Objectives and Key Results|WMF Future Audience initiative]], where the goal is not to build polished products but test out new ideas, such as a [[m:Future_Audiences/Experiments: conversational/generative AI|ChatGPT plugin]] and [[m:Future_Audiences/Experiment:Add a Fact|Add a Fact]], to help take Wikimedia into the future. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]]. </div><section end="technews-2024-W30"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:३५, २३ जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27142915 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Translations]] are available. '''Feature news''' * Editors using the Visual Editor in languages that use non-Latin characters for numbers, such as Hindi, Manipuri and Eastern Arabic, may notice some changes in the formatting of reference numbers. This is a side effect of preparing a new sub-referencing feature, and will also allow fixing some general numbering issues in Visual Editor. If you notice any related problems on your wiki, please share details at the [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|project talkpage]]. '''Bugs status''' * Some logged-in editors were briefly unable to edit or load pages last week. [[phab:T370304|These errors]] were mainly due to the addition of new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|linter]] rules which led to caching problems. Fixes have been applied and investigations are continuing. * Editors can use the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/IP Info|IP Information tool]] to get information about IP addresses. This tool is available as a Beta Feature in your preferences. The tool was not available for a few days last week, but is now working again. Thank you to Shizhao for filing the bug report. You can read about that, and [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks#2024-07-25|28 other community-submitted tasks]] that were resolved last week. '''Project updates''' * There are new features and improvements to Phabricator from the Release Engineering and Collaboration Services teams, and some volunteers, including: the search systems, the new task creation system, the login systems, the translation setup which has resulted in support for more languages (thanks to Pppery), and fixes for many edge-case errors. You can [[phab:phame/post/view/316/iterative_improvements/|read details about these and other improvements in this summary]]. * There is an [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|update on the Charts project]]. The team has decided which visualization library to use, which chart types to start focusing on, and where to store chart definitions. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} in [[d:Q9056|Czech]] ([[voy:cs:|<code>voy:cs:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T370905] '''Learn more''' * There is a [[diffblog:2024/07/26/the-journey-to-open-our-first-data-center-in-south-america/|new Wikimedia Foundation data center]] in São Paulo, Brazil which helps to reduce load times. * There is new [[diffblog:2024/07/22/the-perplexing-process-of-uploading-images-to-wikipedia/|user research]] on problems with the process of uploading images. * Commons Impact Metrics are [[diffblog:2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/|now available]] via data dumps and API. * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/July|Technical Community Newsletter]] is now available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W31"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:४१, ३० जुलै २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27164109 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == साचे चढविण्याची आकार मर्यादा == नमस्कार टायवीन, कृपया, [[भारताच्या टी२० क्रिकेट खेळाडूंची यादी]] हे पान पहा. मी हे पान इंग्रजी पानावरुन भाषांतरित केले आहे. ह्या पानावर [[:वर्ग:अशी पाने ज्यांच्यावर साचे चढविण्याची आकार मर्यादा संपलेली आहे|साचे चढविण्याची आकार मर्यादा संपलेली आहे]]. त्यामुळे नोंदी आणि संदर्भयादी दिसत नाही. तसेच यानंतर सुद्धा अजून साचे वापरले जाण्याची शक्यता आहे. यावर काही उपाय सुचवू शकता का? [[सदस्य:Nitin.kunjir|नितीन कुंजीर]] ([[सदस्य चर्चा:Nitin.kunjir|चर्चा]]) १९:२९, ४ ऑगस्ट २०२४ (IST) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Two new parser functions will be available this week: <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#dir|#dir]]<nowiki>}}</nowiki></code> and <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#bcp47|#bcp47]]<nowiki>}}</nowiki></code>. These will reduce the need for <code>Template:Dir</code> and <code>Template:BCP47</code> on Commons and allow us to [[phab:T343131|drop 100 million rows]] from the "what links here" database. Editors at any wiki that use these templates, can help by replacing the templates with these new functions. The templates at Commons will be updated during the Hackathon at Wikimania. [https://phabricator.wikimedia.org/T359761][https://phabricator.wikimedia.org/T366623] * Communities can request the activation of the visual editor on entire namespaces where discussions sometimes happen (for instance ''Wikipedia:'' or ''Wikisource:'' namespaces) if they understand the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/FAQ#WPNS|known limitations]]. For discussions, users can already use [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] in these namespaces. * The tracking category "Pages using Timeline" has been renamed to "Pages using the EasyTimeline extension" [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3ATimeline-tracking-category&namespace=8 in TranslateWiki]. Wikis that have created the category locally should rename their local creation to match. '''Project updates''' * Editors who help to organize WikiProjects and similar on-wiki collaborations, are invited to share ideas and examples of successful collaborations with the Campaigns and Programs teams. You can fill out [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/WikiProjects|a brief survey]] or share your thoughts [[m:Talk:Campaigns/WikiProjects|on the talkpage]]. The teams are particularly looking for details about successful collaborations on non-English wikis. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The new parser is being rolled out on {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} wikis over the next few months. The {{int:project-localized-name-enwikivoyage}} and {{int:project-localized-name-hewikivoyage}} were [[phab:T365367|switched]] to Parsoid last week. For more information, see [[mw:Parsoid/Parser_Unification|Parsoid/Parser Unification]]. '''Learn more''' * There will be more than 200 sessions at Wikimania this week. Here is a summary of some of the [[diffblog:2024/08/05/interested-in-product-and-tech-here-are-some-wikimania-sessions-you-dont-want-to-miss/|key sessions related to the product and technology area]]. * The latest [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/07-02|Wikimedia Foundation Bulletin]] is available. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/July|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: New design previews for Translatable pages; Updates about MinT for Wiki Readers; the release of Translation dumps; and more. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/31|Growth newsletter]] is available. * The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/July 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:१४, ६ ऑगस्ट २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27233905 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] editors and maintainers can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Actions#Show a CAPTCHA|make a CAPTCHA show if a filter matches an edit]]. This allows communities to quickly respond to spamming by automated bots. [https://phabricator.wikimedia.org/T20110] * [[m:Special:MyLanguage/Stewards|Stewards]] can now specify if global blocks should prevent account creation. Before [[phab:T17273|this change]] by the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product]] Team, all global blocks would prevent account creation. This will allow stewards to reduce the unintended side-effects of global blocks on IP addresses. '''Project updates''' * [[wikitech:Help talk:Toolforge/Toolforge standards committee#August_2024_committee_nominations|Nominations are open on Wikitech]] for new members to refresh the [[wikitech:Help:Toolforge/Toolforge standards committee|Toolforge standards committee]]. The committee oversees the Toolforge [[wikitech:Help:Toolforge/Right to fork policy|Right to fork policy]] and [[wikitech:Help:Toolforge/Abandoned tool policy|Abandoned tool policy]] among other duties. Nominations will remain open until at least 2024-08-26. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2880037|West Coast Bajau]] ([[w:bdr:|<code>w:bdr:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T371757] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W33"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:५२, १३ ऑगस्ट २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27253654 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-34</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Translations]] are available. '''Feature news''' * Editors who want to re-use references but with different details such as page numbers, will be able to do so by the end of 2024, using a new [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Sub-referencing in a nutshell|sub-referencing]] feature. You can read more [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|about the project]] and [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|how to test the prototype]]. * Editors using tracking categories to identify which pages use specific extensions may notice that six of the categories have been renamed to make them more easily understood and consistent. These categories are automatically added to pages that use specialized MediaWiki extensions. The affected names are for: [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aintersection-category&namespace=8 DynamicPageList], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Akartographer-tracking-category&namespace=8 Kartographer], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aphonos-tracking-category&namespace=8 Phonos], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Arss-tracking-category&namespace=8 RSS], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Ascore-use-category&namespace=8 Score], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Awikihiero-usage-tracking-category&namespace=8 WikiHiero]. Wikis that have created the category locally should rename their local creation to match. Thanks to Pppery for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T347324] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Technical volunteers who edit modules and want to get a list of the categories used on a page, can now do so using the <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">categories</bdi></code> property of <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Title objects|mw.title objects]]</bdi></code>. This enables wikis to configure workflows such as category-specific edit notices. Thanks to SD001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T50175][https://phabricator.wikimedia.org/T85372] '''Bugs status''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Your help is needed to check if any pages need to be moved or deleted. A maintenance script was run to clean up unreachable pages (due to Unicode issues or introduction of new namespaces/namespace aliases). The script tried to find appropriate names for the pages (e.g. by following the Unicode changes or by moving pages whose titles on Wikipedia start with <code>Talk:WP:</code> so that their titles start with <code>Wikipedia talk:</code>), but it may have failed for some pages, and moved them to <bdi lang="zxx" dir="ltr">[[Special:PrefixIndex/T195546/]]</bdi> instead. Your community should check if any pages are listed there, and move them to the correct titles, or delete them if they are no longer needed. A full log (including pages for which appropriate names could be found) is available in [[phab:P67388]]. * Editors who volunteer as [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship|mentors]] to newcomers on their wiki are once again able to access lists of potential mentees who they can connect with to offer help and guidance. This functionality was restored thanks to [[phab:T372164|a bug fix]]. Thank you to Mbch331 for filing the bug report. You can read about that, and 18 other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Project updates''' * The application deadline for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product & Technology Advisory Council]] (PTAC) has been extended to September 16. Members will help by providing advice to Foundation Product and Technology leadership on short and long term plans, on complex strategic problems, and help to get feedback from more contributors and technical communities. Selected members should expect to spend roughly 5 hours per month for the Council, during the one year pilot. Please consider applying, and spread the word to volunteers you think would make a positive contribution to the committee. '''Learn more''' * The [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award#2024 Winners|2024 Coolest Tool Awards]] were awarded at Wikimania, in seven categories. For example, one award went to the ISA Tool, used for adding structured data to files on Commons, which was recently improved during the [[m:Event:Wiki Mentor Africa ISA Hackathon 2024|Wiki Mentor Africa Hackathon]]. You can see video demonstrations of each tool at the awards page. Congratulations to this year's recipients, and thank you to all tool creators and maintainers. * The latest [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/08-01|Wikimedia Foundation Bulletin]] is available, and includes some highlights from Wikimania, an upcoming Language community meeting, and other news from the movement. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W34"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:२४, २० ऑगस्ट २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27307284 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-35</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Administrators can now test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on test2wiki. This was done to allow cross-wiki testing of temporary accounts, for when temporary accounts switch between projects. The feature was enabled on testwiki a few weeks ago. No further temporary account deployments are scheduled yet. Temporary Accounts is a project to create a new type of user account that replaces IP addresses of unregistered editors which are no longer made public. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. * Later this week, editors at wikis that use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (also known as "Pending Changes") may notice that the indicators at the top of articles have changed. This change makes the system more consistent with the rest of the MediaWiki interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Bugs status''' * Editors who use the 2010 wikitext editor, and use the Character Insert buttons, will [[phab:T361465|no longer]] experience problems with the buttons adding content into the edit-summary instead of the edit-window. You can read more about that, and 26 other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Project updates''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Please review and vote on [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas|Focus Areas]], which are groups of wishes that share a problem. Focus Areas were created for the newly reopened Community Wishlist, which is now open year-round for submissions. The first batch of focus areas are specific to moderator workflows, around welcoming newcomers, minimizing repetitive tasks, and prioritizing tasks. Once volunteers have reviewed and voted on focus areas, the Foundation will then review and select focus areas for prioritization. * Do you have a project and are willing to provide a three (3) month mentorship for an intern? [[mw:Special:MyLanguage/Outreachy|Outreachy]] is a twice a year program for people to participate in a paid internship that will start in December 2024 and end in early March 2025, and they need mentors and projects to work on. Projects can be focused on coding or non-coding (design, documentation, translation, research). See the Outreachy page for more details, and a list of past projects since 2013. '''Learn more''' * If you're curious about the product and technology improvements made by the Wikimedia Foundation last year, read [[diffblog:2024/08/21/wikimedia-foundation-product-technology-improving-the-user-experience/|this recent highlights summary on Diff]]. * To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together.webm|Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together]] (55 mins) - about the [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] project. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Belgrade - Day 1 - Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views.webm|Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views]] (30 mins) - an overview for both technical and non technical audiences, covering some of the challenges and open questions, related to the [[mw:MediaWiki Product Insights|platform evolution, stewardship and developer experiences]] research. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:०४, २७ ऑगस्ट २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27341211 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-35</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translations]] are available. '''Feature news''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Administrators can now test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on test2wiki. This was done to allow cross-wiki testing of temporary accounts, for when temporary accounts switch between projects. The feature was enabled on testwiki a few weeks ago. No further temporary account deployments are scheduled yet. Temporary Accounts is a project to create a new type of user account that replaces IP addresses of unregistered editors which are no longer made public. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. * Later this week, editors at wikis that use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (also known as "Pending Changes") may notice that the indicators at the top of articles have changed. This change makes the system more consistent with the rest of the MediaWiki interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Bugs status''' * Editors who use the 2010 wikitext editor, and use the Character Insert buttons, will [[phab:T361465|no longer]] experience problems with the buttons adding content into the edit-summary instead of the edit-window. You can read more about that, and 26 other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Project updates''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Please review and vote on [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas|Focus Areas]], which are groups of wishes that share a problem. Focus Areas were created for the newly reopened Community Wishlist, which is now open year-round for submissions. The first batch of focus areas are specific to moderator workflows, around welcoming newcomers, minimizing repetitive tasks, and prioritizing tasks. Once volunteers have reviewed and voted on focus areas, the Foundation will then review and select focus areas for prioritization. * Do you have a project and are willing to provide a three (3) month mentorship for an intern? [[mw:Special:MyLanguage/Outreachy|Outreachy]] is a twice a year program for people to participate in a paid internship that will start in December 2024 and end in early March 2025, and they need mentors and projects to work on. Projects can be focused on coding or non-coding (design, documentation, translation, research). See the Outreachy page for more details, and a list of past projects since 2013. '''Learn more''' * If you're curious about the product and technology improvements made by the Wikimedia Foundation last year, read [[diffblog:2024/08/21/wikimedia-foundation-product-technology-improving-the-user-experience/|this recent highlights summary on Diff]]. * To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together.webm|Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together]] (55 mins) - about the [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] project. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Belgrade - Day 1 - Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views.webm|Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views]] (30 mins) - an overview for both technical and non technical audiences, covering some of the challenges and open questions, related to the [[mw:MediaWiki Product Insights|platform evolution, stewardship and developer experiences]] research. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:०६, २७ ऑगस्ट २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27341211 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-36</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Editors and volunteer developers interested in data visualisation can now test the new software for charts. Its early version is available on beta Commons and beta Wikipedia. This is an important milestone before making charts available on regular wikis. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|read more about this project update]] and help to test the charts. '''Feature news''' * Editors who use the [[{{#special:Unusedtemplates}}]] page can now filter out pages which are expected to be there permanently, such as sandboxes, test-cases, and templates that are always substituted. Editors can add the new magic word [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#EXPECTUNUSEDTEMPLATE|<code dir="ltr"><nowiki>__EXPECTUNUSEDTEMPLATE__</nowiki></code>]] to a template page to hide it from the listing. Thanks to Sophivorus and DannyS712 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T184633] * Editors who use the New Topic tool on discussion pages, will [[phab:T334163|now be reminded]] to add a section header, which should help reduce the quantity of newcomers who add sections without a header. You can read more about that, and {{formatnum:28}} other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. * Last week, some Toolforge tools had occasional connection problems. The cause is still being investigated, but the problems have been resolved for now. [https://phabricator.wikimedia.org/T373243] * Translation administrators at multilingual wikis, when editing multiple translation units, can now easily mark which changes require updates to the translation. This is possible with the [[phab:T298852#10087288|new dropdown menu]]. '''Project updates''' * A new draft text of a policy discussing the use of Wikimedia's APIs [[m:Special:MyLanguage/API Policy Update 2024|has been published on Meta-Wiki]]. The draft text does not reflect a change in policy around the APIs; instead, it is an attempt to codify existing API rules. Comments, questions, and suggestions are welcome on [[m:Talk:API Policy Update 2024|the proposed update’s talk page]] until September 13 or until those discussions have concluded. '''Learn more''' * To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization.webm|Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization]] (25 mins) – about the above-mentioned Charts project. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 3 - State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia.webm|State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia]] (90 mins) – about some of the language tools that support Wikimedia sites, such as [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content]]/[[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Section Translation]], [[mw:Special:MyLanguage/MinT|MinT]], and LanguageConverter; also the current state and future of languages onboarding. [https://phabricator.wikimedia.org/T368772] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W36"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:३८, ३ सप्टेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27390268 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-37</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Translations]] are available. '''Feature news''' * Starting this week, the standard [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] will receive new colors that make them compatible in dark mode. This is the first of many changes to come as part of a major upgrade to syntax highlighting. You can learn more about what's to come on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|help page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365311][https://phabricator.wikimedia.org/T259059] * Editors of wikis using Wikidata will now be notified of only relevant Wikidata changes in their watchlist. This is because the Lua functions <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>entity:getSitelink()</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.wikibase.getSitelink(qid)</code></bdi> will have their logic unified for tracking different aspects of sitelinks to reduce junk notifications from [[m:Wikidata For Wikimedia Projects/Projects/Watchlist Wikidata Sitelinks Tracking|inconsistent sitelinks tracking]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T295356] '''Project updates''' * Users of all Wikis will have access to Wikimedia sites as read-only for a few minutes on September 25, starting at 15:00 UTC. This is a planned datacenter switchover for maintenance purposes. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] * Contributors of [[phab:T363538#10123348|11 Wikipedias]], including English will have a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS</code></bdi> namespace added to their Wikipedias. This improvement ensures that links beginning with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> (usually shortcuts to the [[w:en:Wikipedia:Manual of Style|Manual of Style]]) are not broken by [[w:en:Mooré|Mooré]] Wikipedia (language code <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mos</code></bdi>). [https://phabricator.wikimedia.org/T363538] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W37"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ००:२३, १० सप्टेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27424457 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-38</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Translations]] are available. '''Improvements and Maintenance''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Editors interested in templates can help by reading the latest Wishlist focus area, [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas/Template recall and discovery|Template recall and discovery]], and share your feedback on the talkpage. This input helps the Community Tech team to decide the right technical approach to build. Everyone is also encouraged to continue adding [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|new wishes]]. * The new automated [[{{#special:NamespaceInfo}}]] page helps editors understand which [[mw:Special:MyLanguage/Help:Namespaces|namespaces]] exist on each wiki, and some details about how they are configured. Thanks to DannyS712 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T263513] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|References Check]] is a feature that encourages editors to add a citation when they add a new paragraph to a Wikipedia article. For a short time, the corresponding tag "Edit Check (references) activated" was erroneously being applied to some edits outside of the main namespace. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T373692] * It is now possible for a wiki community to change the order in which a page’s categories are displayed on their wiki. By default, categories are displayed in the order they appear in the wikitext. Now, wikis with a consensus to do so can [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|request]] a configuration change to display them in alphabetical order. [https://phabricator.wikimedia.org/T373480] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Tool authors can now access ToolsDB's [[wikitech:Portal:Data Services#ToolsDB|public databases]] from both [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry|Quarry]] and [[wikitech:Superset|Superset]]. Those databases have always been accessible to every [[wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] user, but they are now more broadly accessible, as Quarry can be accessed by anyone with a Wikimedia account. In addition, Quarry's internal database can now be [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry#Querying Quarry's own database|queried from Quarry itself]]. This database contains information about all queries that are being run and starred by users in Quarry. This information was already public through the web interface, but you can now query it using SQL. You can read more about that, and {{formatnum:20}} other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. * Any pages or tools that still use the very old CSS classes <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-message-box</code></bdi> need to be updated. These old classes will be removed next week or soon afterwards. Editors can use a [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-message-box&regex=1&namespaces=&title= global-search] to determine what needs to be changed. It is possible to use the newer <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>cdx-message</code></bdi> group of classes as a replacement (see [https://doc.wikimedia.org/codex/latest/components/demos/message.html#css-only-version the relevant Codex documentation], and [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Tech/Header&diff=prev&oldid=27449042 an example update]), but using locally defined onwiki classes would be best. [https://phabricator.wikimedia.org/T374499] '''Technical project updates''' * Next week, all Wikimedia wikis will be read-only for a few minutes. This will start on September 25 at [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. This is a planned datacenter switchover for maintenance purposes. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This maintenance process also targets other services.]] The previous switchover took 3 minutes, and the Site Reliability Engineering teams use many tools to make sure that this essential maintenance work happens as quickly as possible. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] '''Tech in depth''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/August 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes details about: research about [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Hooks|hook]] handlers to help simplify development, research about performance improvements, work to improve the REST API for end-users, and more. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Auditorium Kyiv - Day 4 - Hackathon Showcase.webm|Hackathon Showcase]] (45 mins) - 19 short presentations by some of the Hackathon participants, describing some of the projects they worked on, such as automated testing of maintenance scripts, a video-cutting command line tool, and interface improvements for various tools. There are [[phab:T369234|more details and links available]] in the Phabricator task. ** [[c:File:Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem.webm|Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem]] (40 mins) - a roundtable discussion for tool-maintainers, users, and supporters of Toolforge about how to make the platform sustainable and how to evaluate the tools available there. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W38"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:३३, १७ सप्टेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27460876 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-39</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * All wikis will be [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|read-only]] for a few minutes on Wednesday September 25 at [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. Reading the wikis will not be interrupted, but editing will be paused. These twice-yearly processes allow WMF's site reliability engineering teams to remain prepared to keep the wikis functioning even in the event of a major interruption to one of our data centers. '''Updates for editors''' [[File:Add alt text from a halfsheet, with the article behind.png|thumb|A screenshot of the interface for the Alt Text suggested-edit feature]] * Editors who use the iOS Wikipedia app in Spanish, Portuguese, French, or Chinese, may see the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|Alt Text suggested-edit experiment]] after editing an article, or completing a suggested edit using "[[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project#Hypothesis 2 Add an Image Suggested Edit|Add an image]]". Alt-text helps people with visual impairments to read Wikipedia articles. The team aims to learn if adding alt-text to images is a task that editors can be successful with. Please share any feedback on [[mw:Talk:Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|the discussion page]]. * The Codex color palette has been updated with new and revised colors for the MediaWiki user interfaces. The [[mw:Special:MyLanguage/Design System Team/Color/Design documentation#Updates|most noticeable changes]] for editors include updates for: dark mode colors for Links and for quiet Buttons (progressive and destructive), visited Link colors for both light and dark modes, and background colors for system-messages in both light and dark modes. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] It is now possible to include clickable wikilinks and external links inside code blocks. This includes links that are used within <code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code> tags and on code pages (JavaScript, CSS, Scribunto and Sanitized CSS). Uses of template syntax <code><nowiki>{{…}}</nowiki></code> are also linked to the template page. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T368166] * Two bugs were fixed in the [[m:Special:MyLanguage/Account vanishing|GlobalVanishRequest]] system by improving the logging and by removing an incorrect placeholder message. [https://phabricator.wikimedia.org/T370595][https://phabricator.wikimedia.org/T372223] * View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] From [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]]: ** The API now enables 5,000 on-demand API requests per month and twice-monthly HTML snapshots freely (gratis and libre). More information on the updates and also improvements to the software development kits (SDK) are explained on [https://enterprise.wikimedia.com/blog/enhanced-free-api/ the project's blog post]. While Wikimedia Enterprise APIs are designed for high-volume commercial reusers, this change enables many more community use-cases to be built on the service too. ** The Snapshot API (html dumps) have added beta Structured Contents endpoints ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/ blog post on that]) as well as released two beta datasets (English and French Wikipedia) from that endpoint to Hugging Face for public use and feedback ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/hugging-face-dataset/ blog post on that]). These pre-parsed data sets enable new options for researchers, developers, and data scientists to use and study the content. '''In depth''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The Wikidata Query Service (WDQS) is used to get answers to questions using the Wikidata data set. As Wikidata grows, we had to make a major architectural change so that WDQS could remain performant. As part of the [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS Graph Split project]], we have new SPARQL endpoints available for serving the "[https://query-scholarly.wikidata.org scholarly]" and "[https://query-main.wikidata.org main]" subgraphs of Wikidata. The [http://query.wikidata.org query.wikidata.org endpoint] will continue to serve the full Wikidata graph until March 2025. After this date, it will only serve the main graph. For more information, please see [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|the announcement on Wikidata]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:०७, २४ सप्टेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27493779 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-40</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Readers of [[phab:T375401|42 more wikis]] can now use Dark Mode. If the option is not yet available for logged-out users of your wiki, this is likely because many templates do not yet display well in Dark Mode. Please use the [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ night-mode-checker tool] if you are interested in helping to reduce the number of issues. The [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations page]] provides guidance on this. Dark Mode is enabled on additional wikis once per month. * Editors using the 2010 wikitext editor as their default can access features from the 2017 wikitext editor by adding <code dir=ltr>?veaction=editsource</code> to the URL. If you would like to enable the 2017 wikitext editor as your default, it can be set in [[Special:Preferences#mw-input-wpvisualeditor-newwikitext|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T239796] * For logged-out readers using the Vector 2022 skin, the "donate" link has been moved from a collapsible menu next to the content area into a more prominent top menu, next to "Create an account". This restores the link to the level of prominence it had in the Vector 2010 skin. [[mw:Readers/2024 Reader and Donor Experiences#Donor Experiences (Key Result WE 3.2 and the related hypotheses)|Learn more]] about the changes related to donor experiences. [https://phabricator.wikimedia.org/T373585] * The CampaignEvents extension provides tools for organizers to more easily manage events, communicate with participants, and promote their events on the wikis. The extension has been [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|enabled]] on Arabic Wikipedia, Igbo Wikipedia, Swahili Wikipedia, and Meta-Wiki. [[w:zh:Wikipedia:互助客栈/其他#引進CampaignEvents擴充功能|Chinese Wikipedia has decided]] to enable the extension, and discussions on the extension are in progress [[w:es:Wikipedia:Votaciones/2024/Sobre la política de Organizadores de Eventos|on Spanish Wikipedia]] and [[d:Wikidata:Project chat#Enabling the CampaignEvents Extention on Wikidata|on Wikidata]]. To learn how to enable the extension on your wiki, you can visit [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|the CampaignEvents page on Meta-Wiki]]. * View all {{formatnum:22}} community-submitted {{PLURAL:22|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers with an account on Wikitech-wiki should [[wikitech:Wikitech/SUL-migration|check if any action is required]] for their accounts. The wiki is being changed to use the single-user-login (SUL) system, and other configuration changes. This change will help reduce the overall complexity for the weekly software updates across all our wikis. '''In depth''' * The [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|server switch]] was completed successfully last week with a read-only time of [[wikitech:Switch Datacenter#Past Switches|only 2 minutes 46 seconds]]. This periodic process makes sure that engineers can switch data centers and keep all of the wikis available for readers, even if there are major technical issues. It also gives engineers a chance to do maintenance and upgrades on systems that normally run 24 hours a day, and often helps to reveal weaknesses in the infrastructure. The process involves dozens of software services and hundreds of hardware servers, and requires multiple teams working together. Work over the past few years has reduced the time from 17 minutes down to 2–3 minutes. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/66ZW7B2MG63AESQVTXDIFQBDBS766JGW/] '''Meetings and events''' * October 4–6: [[m:Special:MyLanguage/WikiIndaba conference 2024|WikiIndaba Conference's Hackathon]] in Johannesburg, South Africa * November 4–6: [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024]] in Vienna, Austria '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:५१, १ ऑक्टोबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27530062 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-41</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Communities can now request installation of [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator|Automoderator]] on their wiki. Automoderator is an automated anti-vandalism tool that reverts bad edits based on scores from the new "Revert Risk" machine learning model. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AutoModerator/Deploying|read details about the necessary steps]] for installation and configuration. [https://phabricator.wikimedia.org/T336934] '''Updates for editors''' * Translators in wikis where [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|the mobile experience of Content Translation is available]], can now customize their articles suggestion list from 41 filtering options when using the tool. This topic-based article suggestion feature makes it easy for translators to self-discover relevant articles based on their area of interest and translate them. You can [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions try it with your mobile device]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368422] * View all {{formatnum:12}} community-submitted {{PLURAL:12|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * It is now possible for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code></bdi> code blocks to offer readers a "Copy" button if the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>copy=1</nowiki></code></bdi> attribute is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight#copy|set on the tag]]. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T40932] * Customized copyright footer messages on all wikis will be updated. The new versions will use wikitext markup instead of requiring editing raw HTML. [https://phabricator.wikimedia.org/T375789] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Later this month, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] will be rolled out on several pilot wikis. The final list of the wikis will be published in the second half of the month. If you maintain any tools, bots, or gadgets on [[phab:T376499|these 11 wikis]], and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Rate limiting has been enabled for the code review tools [[Wikitech:Gerrit|Gerrit]] and [[Wikitech:GitLab|GitLab]] to address ongoing issues caused by malicious traffic and scraping. Clients that open too many concurrent connections will be restricted for a few minutes. This rate limiting is managed through [[Wikitech:nftables|nftables]] firewall rules. For more details, see Wikitech's pages on [[Wikitech:Firewall#Throttling with nftables|Firewall]], [[Wikitech:GitLab/Abuse and rate limiting|GitLab limits]] and [[Wikitech:Gerrit/Operations#Throttling IPs|Gerrit operations]]. * Five new wikis have been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q49224|Komering]] ([[w:kge:|<code>w:kge:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374813] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q36096|Mooré]] ([[m:mos:|<code>m:mos:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374641] ** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q36213|Madurese]] ([[wikt:mad:|<code>wikt:mad:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374968] ** a {{int:project-localized-name-group-wikiquote}} in [[d:Q2501174|Gorontalo]] ([[q:gor:|<code>q:gor:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375088] ** a {{int:project-localized-name-group-wikinews}} in [[d:Q56482|Shan]] ([[n:shn:|<code>n:shn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375430] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W41"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:१३, ८ ऑक्टोबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27557422 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-42</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * The Structured Discussion extension (also known as Flow) is starting to be removed. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|A first set of wikis]] are being contacted. These wikis are invited to stop using Flow, and to move all Flow boards to sub-pages, as archives. At these wikis, a script will move all Flow pages that aren't a sub-page to a sub-page automatically, starting on 22 October 2024. On 28 October 2024, all Flow boards at these wikis will be set in read-only mode. [https://www.mediawiki.org/wiki/Structured_Discussions/Deprecation][https://phabricator.wikimedia.org/T370722] * WMF's Search Platform team is working on making it easier for readers to perform text searches in their language. A [[phab:T332342|change last week]] on over 30 languages makes it easier to find words with accents and other diacritics. This applies to both full-text search and to types of advanced search such as the <bdi lang="en" dir="ltr">''hastemplate''</bdi> and <bdi lang="en" dir="ltr">''incategory''</bdi> keywords. More technical details (including a few other minor search upgrades) are available. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:TJones_%28WMF%29/Notes/Language_Analyzer_Harmonization_Notes#ASCII-folding/ICU-folding_%28T332342%29] * View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check|EditCheck]] was installed at Russian Wikipedia, and fixes were made for some missing user interface styles. '''Updates for technical contributors''' * Editors who use the Toolforge tool [[toolforge:copyvios|Earwig's Copyright Violation Detector]] will now be required to log in with their Wikimedia account before running checks using the "search engine" option. This change is needed to help prevent external bots from misusing the system. Thanks to Chlod for these improvements. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia_talk:New_pages_patrol/Reviewers#Authentication_is_now_required_for_search_engine_checks_on_Earwig's_Copyvio_Tool] * [[m:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] users can create tickets and add comments on existing tickets via Email again. [[mw:Special:MyLanguage/Phabricator/Help#Using email|Sending email to Phabricator]] has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356077] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Some HTML elements in the interface are now wrapped with a <code><nowiki><bdi></nowiki></code> element, to make our HTML output more aligned with Web standards. More changes like this will be coming in future weeks. This change might break some tools that rely on the previous HTML structure of the interface. Note that relying on the HTML structure of the interface is [[mw:Special:MyLanguage/Stable interface policy/Frontend#What is not stable?|not recommended]] and might break at any time. [https://phabricator.wikimedia.org/T375975] '''In depth''' * The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/September 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes: updates on Wikimedia's authentication system, research to simplify feature development in the MediaWiki platform, updates on Parser Unification and MathML rollout, and more. * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/October|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition include: research about improving topic suggestions related to countries, improvements to PHPUnit tests, and more. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:५२, १५ ऑक्टोबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27597254 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Join the Wikipedia Asian Month Campaign 2024 == <div lang="en" dir="ltr"> Dear 2022 & 2023 WAM Organizers, Greetings from Wikipedia Asian Month User Group! The [[m:Wikipedia_Asian_Month_2024|Wikipedia Asian Month Campaign 2024]] is just around the corner. We invite you to register your language for the event on the "[[m:Wikipedia_Asian_Month_2024/Join_an_Event|Join an event]]" page and once again become an organizer for your language's Wikipedia. Additionally, this year we have selected [[m:Wikipedia_Asian_Month_User_Group/Ambassadors|ambassadors]] for various regions in Asia. If you encounter any issues and need support, feel free to reach out to the ambassador responsible for your area or contact me for further communication. We look forward to seeing you again this year. Thank you! [[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|thumb|100px|right]] [[m:User:Betty2407|Betty2407]] ([[m:User talk:Betty2407|talk]]) 11:00, 20 October 2024 (UTC) on behalf of [[m:Wikipedia_Asian_Month_2024/Team|Wikipedia Asian Month 2024 Team]] <small>You received this message because you was an organizer in the previous campaigns. - [[m:User:Betty2407/WAMMassMessagelist|Unsubscribe]]</small> </div> <!-- सदस्य:Betty2407@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Betty2407/WAMMassMessagelist&oldid=27632678 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-43</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Mobile Apps team has released an [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh#Phase 1: Creating a user Profile Menu (T373714)|update]] to the iOS app's navigation, and it is now available in the latest App store version. The team added a new Profile menu that allows for easy access to editor features like Notifications and Watchlist from the Article view, and brings the "Donate" button into a more accessible place for users who are reading an article. This is the first phase of a larger planned [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh|navigation refresh]] to help the iOS app transition from a primarily reader-focused app, to an app that fully supports reading and editing. The Wikimedia Foundation has added more editing features and support for on-wiki communication based on volunteer requests in recent years. [[File:IOS App Navigation refresh first phase 05.png|thumb|iOS Wikipedia App's profile menu and contents]] '''Updates for editors''' * Wikipedia readers can now download a browser extension to experiment with some early ideas on potential features that recommend articles for further reading, automatically summarize articles, and improve search functionality. For more details and to stay updated, check out the Web team's [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments|Content Discovery Experiments page]] and [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Web team's projects|subscribe to their newsletter]]. * Later this month, logged-out editors of [[phab:T376499|these 12 wikis]] will start to have [[mw:Special:Mylanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] created. The list may slightly change - some wikis may be removed but none will be added. Temporary account is a new [[mw:Special:MyLanguage/User account types|type of user account]]. It enhances the logged-out editors' privacy and makes it easier for community members to communicate with them. If you maintain any tools, bots, or gadgets on these 12 wikis, and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. Read more about the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|deployment plan across all wikis]]. * View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[w:nr:Main Page|South Ndebele]], [[w:rsk:Главни бок|Pannonian Rusyn]], [[w:ann:Uwu|Obolo]], [[w:iba:Lambar Keterubah|Iban]] and [[w:tdd:ᥞᥨᥝᥴ ᥘᥣᥲ ᥖᥥᥰ|Tai Nüa]] Wikipedia languages were created last week. [https://www.wikidata.org/wiki/Q36785][https://www.wikidata.org/wiki/Q35660][https://www.wikidata.org/wiki/Q36614][https://www.wikidata.org/wiki/Q33424][https://www.wikidata.org/wiki/Q36556] * It is now possible to create functions on Wikifunctions using Wikidata lexemes, through the new [[f:Z6005|Wikidata lexeme type]] launched last week. When you go to one of these functions, the user interface provides a lexeme selector that helps you pick a lexeme from Wikidata that matches the word you type. After hitting run, your selected lexeme is retrieved from Wikidata, transformed into a Wikidata lexeme type, and passed into the selected function. Read more about this in [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status updates/2024-10-17#Function of the Week: select representation from lexeme|the latest Wikifunctions newsletter]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Users of the Wikimedia sites can now format dates more easily in different languages with the new <code dir="ltr">{{[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef|#timef]]:…}}</code> parser function. For example, <code dir="ltr"><nowiki>{{#timef:now|date|en}}</nowiki></code> will show as "<bdi lang="en" dir="ltr">{{#timef:now|date|en}}</bdi>". Previously, <code dir="ltr"><nowiki>{{#time:…}}</nowiki></code> could be used to format dates, but this required knowledge of the order of the time and date components and their intervening punctuation. <code dir="ltr">#timef</code> (or <code dir="ltr">#timefl</code> for local time) provides access to the standard date formats that MediaWiki uses in its user interface. This may help to simplify some templates on multi-lingual wikis like Commons and Meta. [https://phabricator.wikimedia.org/T223772][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Commons and Meta users can now efficiently [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#Localization|retrieve the user's language]] using <code dir="ltr"><nowiki>{{USERLANGUAGE}}</nowiki></code> instead of using <code dir="ltr"><nowiki>{{int:lang}}</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T4085] * The [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council|Product and Tech Advisory Council]] (PTAC) now has its pilot members with representation across Africa, Asia, Europe, North America and South America. They will work to address the [[Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives/Technology Council|Movement Strategy's Technology Council]] initiative of having a co-defined and more resilient technological platform. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Initiatives/Technology_Council] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/32|Growth newsletter]] is available. It includes: an upcoming Newcomer Homepage Community Updates module, new Community Configuration options, and details on new projects. * The Wikimedia Foundation is [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Security Team#CNA Partnership|now an official partner of the CVE program]], which is an international effort to catalog publicly disclosed cybersecurity vulnerabilities. This partnership will allow the Security Team to instantly publish [[w:en:Common Vulnerabilities and Exposures|common vulnerabilities and exposures]] (CVE) records that are affecting MediaWiki core, extensions, and skins, along with any other code the Foundation is a steward of. * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]] is now [[m:Community Wishlist/Updates#October 16, 2024: Conversations Made Easier: Machine-Translated Wishes Are Here!|testing machine translations]] for Wishlist content. Volunteers can now read machine-translated versions of wishes and dive into discussions even before translators arrive to translate content. '''Meetings and events''' * 24 October - Wiki Education Speaker Series Webinar - [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/N4XTB4G55BUY3M3PNGUAKQWJ7A4UOPAK/ Open Source Tech: Building the Wiki Education Dashboard], featuring Wikimedia interns and a Web developer in the panel. * 20–22 December 2024 - [[m:Special:MyLanguage/Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024|Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024]] in Odisha, India. A hackathon for community members, including developers, designers and content editors, to build technical solutions that improve contributors' experiences. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:२३, २२ ऑक्टोबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27634672 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklores 2024 Organizers Feedback == Dear Organizer, [[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg | right | frameless]] We extend our heartfelt gratitude for your invaluable contributions to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2024 Feminism and Folklore 2024]. Your dedication to promoting feminist perspectives on Wikimedia platforms has been instrumental in the campaign's success. To better understand your initiatives and impact, we invite you to participate in a short survey (5-7 minutes). Your feedback will help us document your achievements in our report and showcase your story in our upcoming blog, highlighting the diversity of [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore] initiatives. Click to participate in the [https://forms.gle/dSeoDP1r7S4KCrVZ6 survey]. By participating in the By participating in the survey, you help us share your efforts in reports and upcoming blogs. This will help showcase and amplify your work, inspiring others to join the movement. The survey covers: #Community engagement and participation #Challenges and successes #Partnership Thank you again for your tireless efforts in promoting [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore]. Best regards,<br> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 14:23, 26 October 2024 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-44</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Later in November, the Charts extension will be deployed to the test wikis in order to help identify and fix any issue. A security review is underway to then enable deployment to pilot wikis for broader testing. You can read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates#October 2024: Working towards production deployment|the October project update]] and see the [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Charts latest documentation and examples on Beta Wikipedia]. * View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[w:en:PediaPress|Pediapress.com]], an external service that creates books from Wikipedia, can now use [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Maps|Wikimedia Maps]] to include existing pre-rendered infobox map images in their printed books on Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T375761] '''Updates for technical contributors''' * Wikis can use [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|the Guided Tour extension]] to help newcomers understand how to edit. The Guided Tours extension now works with [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Dark mode|dark mode]]. Guided Tour maintainers can check their tours to see that nothing looks odd. They can also set <code>emitTransitionOnStep</code> to <code>true</code> to fix an old bug. They can use the new flag <code>allowAutomaticBack</code> to avoid back-buttons they don't want. [https://phabricator.wikimedia.org/T73927#10241528] * Administrators in the Wikimedia projects who use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Nuke|Nuke Extension]] will notice that mass deletions done with this tool have the "Nuke" tag. This change will make reviewing and analyzing deletions performed with the tool easier. [https://phabricator.wikimedia.org/T366068] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:२६, २९ ऑक्टोबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27668811 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-45</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Stewards can now make [[m:Special:MyLanguage/Global blocks|global account blocks]] cause global [[mw:Special:MyLanguage/Autoblock|autoblocks]]. This will assist stewards in preventing abuse from users who have been globally blocked. This includes preventing globally blocked temporary accounts from exiting their session or switching browsers to make subsequent edits for 24 hours. Previously, temporary accounts could exit their current session or switch browsers to continue editing. This is an anti-abuse tool improvement for the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] project. You can read more about the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|progress on key features for temporary accounts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368949] * Wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]] can now use the [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Event list#October 29, 2024: Collaboration List launched|Collaboration List]] feature. This list provides a new, easy way for contributors to learn about WikiProjects on their wikis. Thanks to the Campaign team for this work that is part of [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product %26 Technology OKRs#WE KRs|the 2024/25 annual plan]]. If you are interested in bringing the CampaignEvents extension to your wiki, you can [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|follow these steps]] or you can reach out to User:Udehb-WMF for help. * The text color for red links will be slightly changed later this week to improve their contrast in light mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T370446] * View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, on multilingual wikis, users [[phab:T216368|can now]] hide translations from the WhatLinksHere special page. '''Updates for technical contributors''' * XML [[m:Special:MyLanguage/Data dumps|data dumps]] have been temporarily paused whilst a bug is investigated. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/xmldatadumps-l@lists.wikimedia.org/message/BXWJDPO5QI2QMBCY7HO36ELDCRO6HRM4/] '''In depth''' * Temporary Accounts have been deployed to six wikis; thanks to the Trust and Safety Product team for [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|this work]], you can read about [[phab:T340001|the deployment plans]]. Beginning next week, Temporary Accounts will also be enabled on [[phab:T378336|seven other projects]]. If you are active on these wikis and need help migrating your tools, please reach out to [[m:User:Udehb-WMF|User:Udehb-WMF]] for assistance. * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/October|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: New languages supported in translatewiki or in MediaWiki; New keyboard input methods for some languages; details about recent and upcoming meetings, and more. '''Meetings and events''' * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024]] is happening in Vienna, Austria and online from 4 to 6 November 2024. The conference will feature discussions around the usage of MediaWiki software by and within companies in different industries and will inspire and onboard new users. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:२०, ५ नोव्हेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27693917 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [Reminder] Apply for Cycle 3 Grants by December 1st! == Dear Feminism and Folklore Organizers, We hope this message finds you well. We are excited to inform you that the application window for Wikimedia Foundation's Cycle 3 of our grants is now open. Please ensure to submit your applications by December 1st. For a comprehensive guide on how to apply, please refer to the Wiki Loves Folklore Grant Toolkit: https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Folklore_Grant_Toolkit Additionally, you can find detailed information on the Rapid Grant timeline here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Project/Rapid#Timeline We appreciate your continuous efforts and contributions to our campaigns. Should you have any questions or need further assistance, please do not hesitate to reach out: '''support@wikilovesfolkore.org''' Kind regards, <br> On behalf of the Wiki Loves Folklore International Team. <br> [[User:Joris Darlington Quarshie | Joris Darlington Quarshie]] ([[User talk:Joris Darlington Quarshie|talk]]) 08:39, 9 November 2024 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-46</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * On wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|Translate extension]] enabled, users will notice that the FuzzyBot will now automatically create translated versions of categories used on translated pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T285463] * View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the submitted task to use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SecurePoll|SecurePoll extension]] for English Wikipedia's special [[w:en:Wikipedia:Administrator elections|administrator election]] was resolved on time. [https://phabricator.wikimedia.org/T371454] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] In <code dir="ltr">[[mw:MediaWiki_1.44/wmf.2|1.44.0-wmf-2]]</code>, the logic of Wikibase function <code>getAllStatements</code> changed to behave like <code>getBestStatements</code>. Invoking the function now returns a copy of values which are immutable. [https://phabricator.wikimedia.org/T270851] * [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API] users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. The API will be rerouting some page content endpoints from RESTbase to the newer [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST API]] endpoints. The [[phab:T374683|impacted endpoints]] include getting page/revision metadata and rendered HTML content. These changes will be available on testwiki later this week, with other projects to follow. This change should not affect existing functionality, but active users of the impacted endpoints should verify behavior on testwiki, and raise any concerns on the related [[phab:T374683|Phabricator ticket]]. '''In depth''' * Admins and users of the Wikimedia projects [[mw:Special:MyLanguage/Moderator_Tools/Automoderator#Usage|where Automoderator is enabled]] can now monitor and evaluate important metrics related to Automoderator's actions. [https://superset.wmcloud.org/superset/dashboard/unified-automoderator-activity-dashboard/ This Superset dashboard] calculates and aggregates metrics about Automoderator's behaviour on the projects in which it is deployed. Thanks to the Moderator Tools team for this Dashboard; you can visit [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator/Unified Activity Dashboard|the documentation page]] for more information about this work. [https://phabricator.wikimedia.org/T369488] '''Meetings and events''' * 21 November 2024 ([[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] & [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]) - [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Community call]] with Wikimedia Commons volunteers and stakeholders to help prioritize support efforts for 2025-2026 Fiscal Year. The theme of this call is how content should be organised on Wikimedia Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:३८, १२ नोव्हेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27732268 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-47</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Users of Wikimedia sites will now be warned when they create a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects|redirect]] to a page that doesn't exist. This will reduce the number of broken redirects to red links in our projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T326057] * View all {{formatnum:42}} community-submitted {{PLURAL:42|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot/Overview|Pywikibot]], which automates work on MediaWiki sites, was upgraded to 9.5.0 on Toolforge. [https://phabricator.wikimedia.org/T378676] '''Updates for technical contributors''' * On wikis that use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs extension]], pages created or moved by users with the appropriate permissions are marked as flagged automatically. This feature has not been working recently, and changes fixing it should be deployed this week. Thanks to Daniel and Wargo for working on this. [https://phabricator.wikimedia.org/T379218][https://phabricator.wikimedia.org/T368380] '''In depth''' * There is a new [https://diff.wikimedia.org/2024/11/05/say-hi-to-temporary-accounts-easier-collaboration-with-logged-out-editors-with-better-privacy-protection Diff post] about Temporary Accounts, available in more than 15 languages. Read it to learn about what Temporary Accounts are, their impact on different groups of users, and the plan to introduce the change on all wikis. '''Meetings and events''' * Technical volunteers can now register for the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which will take place in Istanbul, Turkey. [https://pretix.eu/wikimedia/hackathon2025/ Application for travel and accommodation scholarships] is open from '''November 12 to December 10 2024'''. The registration for the event will close in mid-April 2025. The Wikimedia Hackathon is an annual gathering that unites the global technical community to collaborate on existing projects and explore new ideas. * Join the [[C:Special:MyLanguage/Commons:WMF%20support%20for%20Commons/Commons%20community%20calls|Wikimedia Commons community calls]] this week to help prioritize support for Commons which will be planned for 2025–2026. The theme will be how content should be organised on Wikimedia Commons. This is an opportunity for volunteers who work on different things to come together and talk about what matters for the future of the project. The calls will take place '''November 21, 2024, [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] and [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]'''. * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Language community meeting]] will take place '''November 29, 16:00 UTC''' to discuss updates and technical problem-solving. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:३१, १९ नोव्हेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27806858 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-48</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] A new version of the standard wikitext editor-mode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] will be available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] later this week. This brings many new features and bug fixes, including right-to-left support, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Template folding|template folding]], [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Autocompletion|autocompletion]], and an improved search panel. You can learn more on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|help page]]. * The 2010 wikitext editor now supports common keyboard shortcuts such <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>B</code></bdi> for bold and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>I</code></bdi> for italics. A full [[mw:Help:Extension:WikiEditor#Keyboard shortcuts|list of all six shortcuts]] is available. Thanks to SD0001 for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T62928] * Starting November 28, Flow/Structured Discussions pages will be automatically archived and set to read-only at the following wikis: <bdi>bswiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>elwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>euwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>fawiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>fiwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikiquote</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikisource</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikiversity</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwikivoyage</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>idwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>lvwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>plwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>ptwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>urwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>viwikisource</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>zhwikisource</bdi>. This is done as part of [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|StructuredDiscussions deprecation work]]. If you need any assistance to archive your page in advance, please contact [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. * View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a user creating a new AbuseFilter can now only set the filter to "protected" [[phab:T377765|if it includes a protected variable]]. '''Updates for technical contributors''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeEditor|CodeEditor]], which can be used in JavaScript, CSS, JSON, and Lua pages, [[phab:T377663|now offers]] live autocompletion. Thanks to SD0001 for this improvement. The feature can be temporarily disabled on a page by pressing <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>,</code></bdi> and un-selecting "<bdi lang="en" dir="ltr">Live Autocompletion</bdi>". * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Tool-maintainers who use the Graphite system for tracking metrics, need to migrate to the newer Prometheus system. They can check [https://grafana.wikimedia.org/d/K6DEOo5Ik/grafana-graphite-datasource-utilization?orgId=1 this dashboard] and the list in the Description of the [[phab:T350592|task T350592]] to see if their tools are listed, and they should claim metrics and dashboards connected to their tools. They can then disable or migrate all existing metrics by following the instructions in the task. The Graphite service will become read-only in April. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/KLUV4IOLRYXPQFWD6WKKJUHMWE77BMSZ/] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/NewPP parser report|New PreProcessor parser performance report]] has been fixed to give an accurate count for the number of Wikibase entities accessed. It had previously been resetting after 400 entities. [https://phabricator.wikimedia.org/T279069] '''Meetings and events''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Language community meeting]] will take place November 29 at [https://zonestamp.toolforge.org/1732896000 16:00 UTC]. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Mooré Wikipedia, the language support track at [[m:Wiki Indaba|Wiki Indaba]], and a report from the Wayuunaiki community on their experiences with the Incubator and as a new community over the last 3 years. This meeting will be in English and will also have Spanish interpretation. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:१२, २६ नोव्हेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27847039 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-49</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Two new parser functions were added this week. The <code dir="ltr"><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interwikilink|#interwikilink]]<nowiki>}}</nowiki></code> function adds an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interwiki links|interwiki link]] and the <code dir="ltr"><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interlanguagelink|#interlanguagelink]]<nowiki>}}</nowiki></code> function adds an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interlanguage links|interlanguage link]]. These parser functions are useful on wikis where namespaces conflict with interwiki prefixes. For example, links beginning with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> on English Wikipedia [[phab:T363538|conflict with the <code>mos</code> language code prefix of Mooré Wikipedia]]. * Starting this week, Wikimedia wikis no longer support connections using old RSA-based HTTPS certificates, specifically rsa-2048. This change is to improve security for all users. Some older, unsupported browser or smartphone devices will be unable to connect; Instead, they will display a connectivity error. See the [[wikitech:HTTPS/Browser_Recommendations|HTTPS Browser Recommendations page]] for more-detailed information. All modern operating systems and browsers are always able to reach Wikimedia projects. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CTYEHVNSXUD3NFAAMG3BLZVTVQWJXJAH/] * Starting December 16, Flow/Structured Discussions pages will be automatically archived and set to read-only at the following wikis: <bdi>arwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>cawiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>frwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>mediawikiwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>orwiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>wawiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>wawiktionary</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>wikidatawiki</bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi>zhwiki</bdi>. This is done as part of [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|StructuredDiscussions deprecation work]]. If you need any assistance to archive your page in advance, please contact [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T380910] * This month the Chart extension was deployed to production and is now available on Commons and Testwiki. With the security review complete, pilot wiki deployment is expected to start in the first week of December. You can see a working version [[testwiki:Charts|on Testwiki]] and read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|the November project update]] for more details. * View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug with the "Download as PDF" system was fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T376438] '''Updates for technical contributors''' * In late February, temporary accounts will be rolled out on at least 10 large wikis. This deployment will have a significant effect on the community-maintained code. This is about Toolforge tools, bots, gadgets, and user scripts that use IP address data or that are available for logged-out users. The Trust and Safety Product team wants to identify this code, monitor it, and assist in updating it ahead of the deployment to minimize disruption to workflows. The team asks technical editors and volunteer developers to help identify such tools by adding them to [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/Impacted tools|this list]]. In addition, review the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|updated documentation]] to learn how to adjust the tools. Join the discussions on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|project talk page]] or in the [[discord:channels/221049808784326656/1227616742340034722|dedicated thread]] on the [[w:Wikipedia:Discord|Wikimedia Community Discord server (in English)]] for support and to share feedback. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:५३, ३ डिसेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27873992 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == [Workshop] Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia == Dear Recipient,<br> We are excited to invite you to the third workshop in our Advocacy series, part of the Feminism and Folklore International Campaign. This highly anticipated workshop, titled <b>"Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia,"</b> will be led by the esteemed Alex Stinson, Lead Program Strategist at the Wikimedia Foundation. Don't miss this opportunity to gain valuable insights into forging effective partnerships. ===Workshop Objectives=== * <b>Introduction to Partnerships: </b>Understand the importance of building win-win relationships within the Wikimedia movement. * <b>Strategies for Collaboration: </b>Learn practical strategies for identifying and fostering effective partnerships. * <b>Case Studies:</b> Explore real-world examples of successful partnerships in the Wikimedia community. * <b>Interactive Discussions: </b>Engage in discussions to share experiences and insights on collaboration and advocacy. ===Workshop Details=== 📅 Date: 7th December 2024<br> ⏰ Time: 4:30 PM UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1733589000 Check your local time zone])<br> 📍 Venue: Zoom Meeting ===How to Join:=== Registration Link: https://meta.wikimedia.org/wiki/Event:Identifying_Win-Win_Relationships_with_Partners_for_Wikimedia <br> Meeting ID: 860 4444 3016 <br> Passcode: 834088 We welcome participants to bring their diverse perspectives and stories as we drive into the collaborative opportunities within the Wikimedia movement. Together, we’ll explore how these partnerships can enhance our advocacy and community efforts. Thank you, Wiki Loves Folklore International Team [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 07:34, 03 December 2024 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-50</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Technical documentation contributors can find updated resources, and new ways to connect with each other and the Wikimedia Technical Documentation Team, at the [[mw:Special:MyLanguage/Documentation|Documentation hub]] on MediaWiki.org. This page links to: resources for writing and improving documentation, a new <bdi lang="zxx" dir="ltr">#wikimedia-techdocs</bdi> IRC channel on libera.chat, a listing of past and upcoming documentation events, and ways to request a documentation consultation or review. If you have any feedback or ideas for improvements to the documentation ecosystem, please [[mw:Wikimedia Technical Documentation Team#Contact us|contact the Technical Documentation Team]]. '''Updates for editors''' [[File:Edit Check on Desktop.png|thumb|Layout change for the Edit Check feature]] * Later this week, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit Check]] will be relocated to a sidebar on desktop. Edit check is the feature for new editors to help them follow policies and guidelines. This layout change creates space to present people with [[mw:Edit check#1 November 2024|new Checks]] that appear ''while'' they are typing. The [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#Reference Check A/B Test|initial results]] show newcomers encountering Edit Check are 2.2 times more likely to publish a new content edit that includes a reference and is not reverted. * The Chart extension, which enables editors to create data visualizations, was successfully made available on MediaWiki.org and three pilot wikis (Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedias). You can see a working examples [[testwiki:Charts|on Testwiki]] and read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|the November project update]] for more details. * Translators in wikis where the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|mobile experience of Content Translation is available]], can now discover articles in Wikiproject campaigns of their interest from the "[https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=specialcx&filter-type=automatic&filter-id=collections&active-list=suggestions&from=es&to=en All collection]" category in the articles suggestion feature. Wikiproject Campaign organizers can use this feature, to help translators to discover articles of interest, by adding the <code dir=ltr><nowiki><page-collection> </page-collection></nowiki></code> tag to their campaign article list page on Meta-wiki. This will make those articles discoverable in the Content Translation tool. For more detailed information on how to use the tool and tag, please refer to [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based & Community-defined lists/How to use the features|the step-by-step guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T378958] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]] feature, which enables administrators to mass delete pages, now has a [[phab:T376379#10310998|multiselect filter for namespace selection]]. This enables users to select multiple specific namespaces, instead of only one or all, when fetching pages for deletion. * The Nuke feature also now [[phab:T364225#10371365|provides links]] to the userpage of the user whose pages were deleted, and to the pages which were not selected for deletion, after page deletions are queued. This enables easier follow-up admin-actions. Thanks to Chlod and the Moderator Tools team for both of these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T364225#10371365] * The Editing Team is working on making it easier to populate citations from archive.org using the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|Citoid]] tool, the auto-filled citation generator. They are asking communities to add two parameters preemptively, <code dir=ltr>archiveUrl</code> and <code dir=ltr>archiveDate</code>, within the TemplateData for each citation template using Citoid. You can see an [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACite_web%2Fdoc&diff=1261320172&oldid=1260788022 example of a change in a template], and a [https://global-search.toolforge.org/?namespaces=10&q=%5C%22citoid%5C%22%3A%20%5C%7B&regex=1&title= list of all relevant templates]. [https://phabricator.wikimedia.org/T374831] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} in [[d:Q9240|Indonesian]] ([[voy:id:|<code>voy:id:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T380726] * Last week, all wikis had problems serving pages to logged-in users and some logged-out users for 30–45 minutes. This was caused by a database problem, and investigation is ongoing. [https://www.wikimediastatus.net/incidents/3g2ckc7bp6l9] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add Link]] feature has been fixed. Previously, the list of sections which are excluded from Add Link was partially ignored in certain cases. [https://phabricator.wikimedia.org/T380455][https://phabricator.wikimedia.org/T380329] '''Updates for technical contributors''' * [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, now has an early-stage [[git:design/codex-php|implementation in PHP]]. It is available for general use in MediaWiki extensions and Toolforge apps through [https://packagist.org/packages/wikimedia/codex Composer], with use in MediaWiki core coming soon. More information is available in [[wmdoc:design-codex-php/main/index.html|the documentation]]. Thanks to Doğu for the inspiration and many contributions to the library. [https://phabricator.wikimedia.org/T379662] * [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API] users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. On December 4, the MediaWiki Interfaces team began rerouting page/revision metadata and rendered HTML content endpoints on [[testwiki:|testwiki]] from RESTbase to comparable MediaWiki REST API endpoints. The team encourages active users of these endpoints to verify their tool's behavior on testwiki and raise any concerns on the related [[phab:T374683|Phabricator ticket]] before the end of the year, as they intend to roll out the same change across all Wikimedia projects in early January. These changes are part of the work to replace the outdated [[mw:RESTBase/deprecation|RESTBase]] system. * The [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/986172 2024 Developer Satisfaction Survey] is seeking the opinions of the Wikimedia developer community. Please take the survey if you have any role in developing software for the Wikimedia ecosystem. The survey is open until 3 January 2025, and has an associated [[foundation:Legal:Developer Satisfaction Survey 2024 Privacy Statement|privacy statement]]. * There is no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Meetings and events''' * The next meeting in the series of [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Wikimedia Foundation discussions with the Wikimedia Commons community]] will take place on [[m:Event:Commons community discussion - 12 December 2024 08:00 UTC|December 12 at 8:00 UTC]] and [[m:Event:Commons community discussion - 12_December 2024 16:00 UTC|at 16:00 UTC]]. The topic of this call is new media and new contributors. Contributors from all wikis are welcome to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:४६, १० डिसेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27919424 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-51</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/51|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Interested in improving event management on your home wiki? The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents extension]] offers organizers features like event registration management, event/wikiproject promotion, finding potential participants, and more - all directly on-wiki. If you are an organizer or think your community would benefit from this extension, start a discussion to enable it on your wiki today. To learn more about how to enable this extension on your wiki, visit the [[m:CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|deployment status page]]. '''Updates for editors''' * Users of the iOS Wikipedia App in Italy and Mexico on the Italian, Spanish, and English Wikipedias, can see a [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review|personalized Year in Review]] with insights based on their reading and editing history. * Users of the Android Wikipedia App in Sub-Saharan Africa and South Asia can see the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Rabbit Holes|Rabbit Holes]] feature. This feature shows a suggested search term in the Search bar based on the current article being viewed, and a suggested reading list generated from the user’s last two visited articles. * The [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|global reminder bot]] is now active and running on nearly 800 wikis. This service reminds most users holding temporary rights when they are about to expire, so that they can renew should they want to. See [[m:Global reminder bot/Technical details|the technical details page]] for more information. * The next issue of Tech News will be sent out on 13 January 2025 because of the end of year holidays. Thank you to all of the translators, and people who submitted content or feedback, this year. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was [[phab:T374988|fixed]] in the Android Wikipedia App which had caused translatable SVG images to show the wrong language when they were tapped. '''Updates for technical contributors''' * There is no new MediaWiki version next week. The next deployments will start on 14 January. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar/2025] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:५५, १७ डिसेंबर २०२४ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27942374 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to Host Wiki Loves Folklore 2025 in Your Country == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless]] Dear Team, My name is Joris Darlington Quarshie (user: Joris Darlington Quarshie), and I am the Event Coordinator for the Wiki Loves Folklore 2025 (WLF) International campaign. Wiki Loves Folklore 2025 is a photographic competition aimed at highlighting folk culture worldwide. The annual international photography competition is held on Wikimedia Commons between the 1st of February and the 31st of March. This campaign invites photographers and enthusiasts of folk culture globally to showcase their local traditions, festivals, cultural practices, and other folk events by uploading photographs to Wikimedia Commons. As we celebrate the seventh anniversary of Wiki Loves Folklore, the international team is thrilled to invite Wikimedia affiliates, user groups, and organizations worldwide to host a local edition in their respective countries. This is an opportunity to bring more visibility to the folk culture of your region and contribute valuable content to the internet. * Please find the project page for this year’s edition at: https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025 * To sign up and organize the event in your country, visit: https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025/Organize If you wish to organize your local edition in either February or March instead of both months, feel free to let us know. In addition to the photographic competition, there will also be a Wikipedia writing competition called Feminism and Folklore, which focuses on topics related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture on Wikipedia. We welcome your team to organize both the photo and writing campaigns or either one of them in your local Wiki edition. If you are unable to organize both campaigns, feel free to share this opportunity with other groups or organizations in your region that may be interested. * You can find the Feminism and Folklore project page here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025 * The page to sign up is: https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page For any questions or to discuss further collaboration, feel free to contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. If your team wishes to connect via a meeting to discuss this further, please let us know. We look forward to your participation in Wiki Loves Folklore 2025 and to seeing the incredible folk culture of your region represented on Wikimedia Commons. Sincerely, The Wiki Loves Folklore International Team [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 08:50, 27 December 2024 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to Organise Feminism and Folklore 2025 == == Invitation to Organise Feminism and Folklore 2025 == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div style="text-align: center;"><em>{{int:please-translate}}</em></div> Dear {{PAGENAME}}, My name is [[User:SAgbley|Stella Agbley]], and I am the Event Coordinator for the Feminism and Folklore 2025 (FnF) International campaign. We're thrilled to announce the Feminism and Folklore 2025 writing competition, held in conjunction with Wiki Loves Folklore 2025! This initiative focuses on enriching Wikipedia with content related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture. === Why Host the Competition? === * Empower voices: Provide a platform for discussions on feminism and its intersection with folk culture. * Enrich Wikipedia: Contribute valuable content to Wikipedia on underrepresented topics. * Raise awareness: Increase global understanding of these important issues. === Exciting Prizes Await! === We're delighted to acknowledge outstanding contributions with a range of prizes: **International Recognition:** * 1st Prize: $300 USD * 2nd Prize: $200 USD * 3rd Prize: $100 USD * Consolation Prizes (Top 10): $50 USD each **Local Recognition (Details Coming Soon!):** Each participating Wikipedia edition (out of 40+) will offer local prizes. Stay tuned for announcements! All prizes will be distributed in a convenient and accessible manner. Winners will receive major brand gift cards or vouchers equivalent to the prize value in their local currency. === Ready to Get Involved? === Learn more about Feminism and Folklore 2025: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025 Feminism and Folklore 2025] Sign Up to Organize a Campaign: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page Campaign Sign-Up Page] === Collaboration is Key! === Whether you choose to organize both photo and writing competitions (Wiki Loves Folklore and Feminism and Folklore) or just one, we encourage your participation. If hosting isn't feasible, please share this opportunity with interested groups in your region. === Let's Collaborate! === For questions or to discuss further collaboration, please contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. We're happy to schedule a meeting to discuss details further. Together, let's celebrate women's voices and enrich Wikipedia with valuable content! Thank you, **Wiki Loves Folklore International Team** </div> </div> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:02, 05 January 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 --> <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation to Participate in the Wikimedia SAARC Conference Community Engagement Survey == Dear Community Members, I hope this message finds you well. Please excuse the use of English; we encourage translations into your local languages to ensure inclusivity. We are conducting a Community Engagement Survey to assess the sentiments, needs, and interests of South Asian Wikimedia communities in organizing the inaugural Wikimedia SAARC Regional Conference, proposed to be held in Kathmandu, Nepal. This initiative aims to bring together participants from eight nations to collaborate towards shared goals. Your insights will play a vital role in shaping the event's focus, identifying priorities, and guiding the strategic planning for this landmark conference. Survey Link: https://forms.gle/en8qSuCvaSxQVD7K6 We kindly request you to dedicate a few moments to complete the survey. Your feedback will significantly contribute to ensuring this conference addresses the community's needs and aspirations. Deadline to Submit the Survey: 20 January 2025 Your participation is crucial in shaping the future of the Wikimedia SAARC community and fostering regional collaboration. Thank you for your time and valuable input. Warm regards,<br> [[:m:User:Biplab Anand|Biplab Anand]] <!-- सदस्य:Biplab Anand@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Biplab_Anand/lists&oldid=28078122 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-03</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Single User Login system is being updated over the next few months. This is the system which allows users to fill out the login form on one Wikimedia site and get logged in on all others at the same time. It needs to be updated because of the ways that browsers are increasingly restricting cross-domain cookies. To accommodate these restrictions, login and account creation pages will move to a central domain, but it will still appear to the user as if they are on the originating wiki. The updated code will be enabled this week for users on test wikis. This change is planned to roll out to all users during February and March. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and a timeline. '''Updates for editors''' * On wikis with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments|PageAssessments]] installed, you can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments#Search|filter search results]] to pages in a given WikiProject by using the <code dir=ltr>inproject:</code> keyword. (These wikis: {{int:project-localized-name-arwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-enwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-enwikivoyage/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-huwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zhwiki/en}}) [https://phabricator.wikimedia.org/T378868] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q34129|Tigre]] ([[w:tig:|<code>w:tig:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T381377] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:35}} community-submitted {{PLURAL:35|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with updating a user's edit-count after making a rollback edit, which is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T382592] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia REST API users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. Starting the week of January 13, we will begin rerouting [[phab:T374683|some page content endpoints]] from RESTbase to the newer MediaWiki REST API endpoints for all wiki projects. This change was previously available on testwiki and should not affect existing functionality, but active users of the impacted endpoints may raise issues directly to the [[phab:project/view/6931/|MediaWiki Interfaces Team]] in Phabricator if they arise. * Toolforge tool maintainers can now share their feedback on Toolforge UI, an initiative to provide a web platform that allows creating and managing Toolforge tools through a graphic interface, in addition to existing command-line workflows. This project aims to streamline active maintainers’ tasks, as well as make registration and deployment processes more accessible for new tool creators. The initiative is still at a very early stage, and the Cloud Services team is in the process of collecting feedback from the Toolforge community to help shape the solution to their needs. [[wikitech:Wikimedia Cloud Services team/EnhancementProposals/Toolforge UI|Read more and share your thoughts about Toolforge UI]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] For tool and library developers who use the OAuth system: The identity endpoint used for [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user|OAuth 1]] and [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user 2|OAuth 2]] returned a JSON object with an integer in its <code>sub</code> field, which was incorrect (the field must always be a string). This has been fixed; the fix will be deployed to Wikimedia wikis on the week of January 13. [https://phabricator.wikimedia.org/T382139] * Many wikis currently use [[:mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|Cite CSS]] to render custom footnote markers in Parsoid output. Starting January 20 these rules will be disabled, but the developers ask you to ''not'' clean up your <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Common.css]]</bdi> until February 20 to avoid issues during the migration. Your wikis might experience some small changes to footnote markers in Visual Editor and when using experimental Parsoid read mode, but if there are changes these are expected to bring the rendering in line with the legacy parser output. [https://phabricator.wikimedia.org/T370027] '''Meetings and events''' * The next meeting in the series of [[c:Special:MyLanguage/Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Wikimedia Foundation Community Conversations with the Wikimedia Commons community]] will take place on [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 08:00 UTC|January 15 at 8:00 UTC]] and [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 16:00 UTC|at 16:00 UTC]]. The topic of this call is defining the priorities in tool investment for Commons. Contributors from all wikis, especially users who are maintaining tools for Commons, are welcome to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:१२, १४ जानेवारी २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28048614 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-04</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Administrators can mass-delete multiple pages created by a user or IP address using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Extension:Nuke]]. It previously only allowed deletion of pages created in the last 30 days. It can now delete pages from the last 90 days, provided it is targeting a specific user or IP address. [https://phabricator.wikimedia.org/T380846] * On [[phab:P72148|wikis that use]] the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Patrolled edits|Patrolled edits]] feature, when the rollback feature is used to revert an unpatrolled page revision, that revision will now be marked as "manually patrolled" instead of "autopatrolled", which is more accurate. Some editors that use [[mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filters]] on Recent Changes may need to update their filter settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T302140] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:31}} community-submitted {{PLURAL:31|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the Visual Editor's "Insert link" feature did not always suggest existing pages properly when an editor started typing, which has now been [[phab:T383497|fixed]]. '''Updates for technical contributors''' * The Structured Discussion extension (also known as Flow) is being progressively removed from the wikis. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|The last group of wikis]] ({{int:project-localized-name-cawikiquote/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiwikimedia/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gomwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kabwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwikibooks/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sewikimedia/en}}) will soon be contacted. If you have questions about this process, please ping [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] at your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T380912] * The latest quarterly [[mw:Technical_Community_Newsletter/2025/January|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition includes: updates about services from the Data Platform Engineering teams, information about Codex from the Design System team, and more. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०७:०७, २१ जानेवारी २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28129769 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-05</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Patrollers and admins - what information or context about edits or users could help you to make patroller or admin decisions more quickly or easily? The Wikimedia Foundation wants to hear from you to help guide its upcoming annual plan. Please consider sharing your thoughts on this and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|13 other questions]] to shape the technical direction for next year. '''Updates for editors''' * iOS Wikipedia App users worldwide can now access a [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review/How your data is used|personalized Year in Review]] feature, which provides insights based on their reading and editing history on Wikipedia. This project is part of a broader effort to help welcome new readers as they discover and interact with encyclopedic content. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Edit patrollers now have a new feature available that can highlight potentially problematic new pages. When a page is created with the same title as a page which was previously deleted, a tag ('Recreated') will now be added, which users can filter for in [[{{#special:RecentChanges}}]] and [[{{#special:NewPages}}]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T56145] * Later this week, there will be a new warning for editors if they attempt to create a redirect that links to another redirect (a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects#Double redirects|double redirect]]). The feature will recommend that they link directly to the second redirect's target page. Thanks to the user SomeRandomDeveloper for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T326056] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia wikis allow [[w:en:WebAuthn|WebAuthn]]-based second factor checks (such as hardware tokens) during login, but the feature is [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Fix security key (WebAuthn) support|fragile]] and has very few users. The MediaWiki Platform team is temporarily disabling adding new WebAuthn keys, to avoid interfering with the rollout of [[mw:MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3]] (single user login version 3). Existing keys are unaffected. [https://phabricator.wikimedia.org/T378402] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * For developers that use the [[wikitech:Data Platform/Data Lake/Edits/MediaWiki history dumps|MediaWiki History dumps]]: The Data Platform Engineering team has added a couple of new fields to these dumps, to support the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] initiative. If you maintain software that reads those dumps, please review your code and the updated documentation, since the order of the fields in the row will change. There will also be one field rename: in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki_user_history</code></bdi> dump, the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>anonymous</code></bdi> field will be renamed to <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>is_anonymous</code></bdi>. The changes will take effect with the next release of the dumps in February. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LKMFDS62TXGDN6L56F4ABXYLN7CSCQDI/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०३:४५, २८ जानेवारी २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28149374 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-06</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Editors who use the "Special characters" editing-toolbar menu can now see the 32 special characters you have used most recently, across editing sessions on that wiki. This change should help make it easier to find the characters you use most often. The feature is in both the 2010 wikitext editor and VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T110722] * Editors using the 2010 wikitext editor can now create sublists with correct indentation by selecting the line(s) you want to indent and then clicking the toolbar buttons.[https://phabricator.wikimedia.org/T380438] You can now also insert <code><nowiki><code></nowiki></code> tags using a new toolbar button.[https://phabricator.wikimedia.org/T383010] Thanks to user stjn for these improvements. * Help is needed to ensure the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]] works properly on each wiki. ** (1) Administrators should update the local versions of the page <code dir=ltr>MediaWiki:Citoid-template-type-map.json</code> to include entries for <code dir=ltr>preprint</code>, <code dir=ltr>standard</code>, and <code dir=ltr>dataset</code>; Here are example diffs to replicate [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&diff=1189164774&oldid=1165783565 for 'preprint'] and [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&diff=1270832208&oldid=1270828390 for 'standard' and 'dataset']. ** (2.1) If the citoid map in the citation template used for these types of references is missing, [[mediawikiwiki:Citoid/Enabling Citoid on your wiki#Step 2.a: Create a 'citoid' maps value for each citation template|one will need to be added]]. (2.2) If the citoid map does exist, the TemplateData will need to be updated to include new field names. Here are example updates [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&diff=1270829051&oldid=1262470053 for 'preprint'] and [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&diff=1270831369&oldid=1270829480 for 'standard' and 'dataset']. The new fields that may need to be supported are <code dir=ltr>archiveID</code>, <code dir=ltr>identifier</code>, <code dir=ltr>repository</code>, <code dir=ltr>organization</code>, <code dir=ltr>repositoryLocation</code>, <code dir=ltr>committee</code>, and <code dir=ltr>versionNumber</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T383666] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q15637215|Central Kanuri]] ([[w:knc:|<code>w:knc:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T385181] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Help:Extension:Wikisource/Wikimedia OCR|OCR (optical character recognition) tool]] used for Wikisource now supports a new language, Church Slavonic. [https://phabricator.wikimedia.org/T384782] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:३९, ४ फेब्रुवारी २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28203495 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-07</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Product and Technology Advisory Council (PTAC) has published [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|a draft of their recommendations]] for the Wikimedia Foundation's Product and Technology department. They have recommended focusing on [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback/Mobile experiences|mobile experiences]], particularly contributions. They request community [[m:Talk:Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|feedback at the talk page]] by 21 February. '''Updates for editors''' * The "Special pages" portlet link will be moved from the "Toolbox" into the "Navigation" section of the main menu's sidebar by default. This change is because the Toolbox is intended for tools relating to the current page, not tools relating to the site, so the link will be more logically and consistently located. To modify this behavior and update CSS styling, administrators can follow the instructions at [[phab:T385346|T385346]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333211] * As part of this year's work around improving the ways readers discover content on the wikis, the Web team will be running an experiment with a small number of readers that displays some suggestions for related or interesting articles within the search bar. Please check out [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments#Experiment 1: Display article recommendations in more prominent locations, search|the project page]] for more information. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Template editors who use TemplateStyles can now customize output for users with specific accessibility needs by using accessibility related media queries (<code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-motion prefers-reduced-motion]</code>, <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-transparency prefers-reduced-transparency]</code>, <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-contrast prefers-contrast]</code>, and <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/forced-colors forced-colors]</code>). Thanks to user Bawolff for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T384175] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:22}} community-submitted {{PLURAL:22|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the global blocks log will now be shown directly on the {{#special:CentralAuth}} page, similarly to global locks, to simplify the workflows for stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T377024] '''Updates for technical contributors''' * Wikidata [[d:Special:MyLanguage/Help:Default values for labels and aliases|now supports a special language as a "default for all languages"]] for labels and aliases. This is to avoid excessive duplication of the same information across many languages. If your Wikidata queries use labels, you may need to update them as some existing labels are getting removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T312511] * The function <code dir="ltr">getDescription</code> was invoked on every Wiki page read and accounts for ~2.5% of a page's total load time. The calculated value will now be cached, reducing load on Wikimedia servers. [https://phabricator.wikimedia.org/T383660] * As part of the RESTBase deprecation [[mw:RESTBase/deprecation|effort]], the <code dir="ltr">/page/related</code> endpoint has been blocked as of February 6, 2025, and will be removed soon. This timeline was chosen to align with the deprecation schedules for older Android and iOS versions. The stable alternative is the "<code dir="ltr">morelike</code>" action API in MediaWiki, and [[gerrit:c/mediawiki/services/mobileapps/+/982154/13/pagelib/src/transform/FooterReadMore.js|a migration example]] is available. The MediaWiki Interfaces team [[phab:T376297|can be contacted]] for any questions. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/GFC2IJO7L4BWO3YTM7C5HF4MCCBE2RJ2/] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: Updates about the "Contribute" menu; details on some of the newest language editions of Wikipedia; details on new languages supported by the MediaWiki interface; updates on the Community-defined lists feature; and more. * The latest [[mw:Extension:Chart/Project/Updates#January 2025: Better visibility into charts and tabular data usage|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on the progress towards bringing better visibility into global charts usage and support for categorizing pages in the Data namespace on Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:४२, ११ फेब्रुवारी २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28231022 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-08</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Communities using growth tools can now showcase one event on the <code>{{#special:Homepage}}</code> for newcomers. This feature will help newcomers to be informed about editing activities they can participate in. Administrators can create a new event to showcase at <code>{{#special:CommunityConfiguration}}</code>. To learn more about this feature, please read [[diffblog:2025/02/12/community-updates-module-connecting-newcomers-to-your-initiatives/|the Diff post]], have a look [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Community updates module|at the documentation]], or contact [[mw:Talk:Growth|the Growth team]]. '''Updates for editors''' [[File:Page Frame Features on desktop.png|thumb|Highlighted talk pages improvements]] * Starting next week, talk pages at these wikis – {{int:project-localized-name-eswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-itwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jawiki/en}} – will get [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|a new design]]. This change was extensively tested as a Beta feature and is the last step of [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|talk pages improvements]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379102] * You can now navigate to view a redirect page directly from its action pages, such as the history page. Previously, you were forced to first go to the redirect target. This change should help editors who work with redirects a lot. Thanks to user stjn for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T5324] * When a Cite reference is reused many times, wikis currently show either numbers like "1.23" or localized alphabetic markers like "a b c" in the reference list. Previously, if there were so many reuses that the alphabetic markers were all used, [[MediaWiki:Cite error references no backlink label|an error message]] was displayed. As part of the work to [[phab:T383036|modernize Cite customization]], these errors will no longer be shown and instead the backlinks will fall back to showing numeric markers like "1.23" once the alphabetic markers are all used. * The log entries for each change to an editor's user-groups are now clearer by specifying exactly what has changed, instead of the plain before and after listings. Translators can [[phab:T369466|help to update the localized versions]]. Thanks to user Msz2001 for these improvements. * A new filter has been added to the [[{{#special:Nuke}}]] tool, which allows administrators to mass delete pages, to enable users to filter for pages in a range of page sizes (in bytes). This allows, for example, deleting pages only of a certain size or below. [https://phabricator.wikimedia.org/T378488] * Non-administrators can now check which pages are able to be deleted using the [[{{#special:Nuke}}]] tool. Thanks to user MolecularPilot for this and the previous improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T376378] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed in the configuration for the AV1 video file format, which enables these files to play again. [https://phabricator.wikimedia.org/T382193] '''Updates for technical contributors''' * Parsoid Read Views is going to be rolling out to most Wiktionaries over the next few weeks, following the successful transition of Wikivoyage to Parsoid Read Views last year. For more information, see the [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification|Parsoid/Parser Unification]] project page. [https://phabricator.wikimedia.org/T385923][https://phabricator.wikimedia.org/T371640] * Developers of tools that run on-wiki should note that <code dir=ltr>mw.Uri</code> is deprecated. Tools requiring <code dir=ltr>mw.Uri</code> must explicitly declare <code dir=ltr>mediawiki.Uri</code> as a ResourceLoader dependency, and should migrate to the browser native <code dir=ltr>URL</code> API soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T384515] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:४७, १८ फेब्रुवारी २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28275610 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-09</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Administrators can now customize how the [[m:Special:MyLanguage/User language|Babel feature]] creates categories using [[{{#special:CommunityConfiguration/Babel}}]]. They can rename language categories, choose whether they should be auto-created, and adjust other settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T374348] * The <bdi lang="en" dir="ltr">[https://www.wikimedia.org/ wikimedia.org]</bdi> portal has been updated – and is receiving some ongoing improvements – to modernize and improve the accessibility of our portal pages. It now has better support for mobile layouts, updated wording and links, and better language support. Additionally, all of the Wikimedia project portals, such as <bdi lang="en" dir="ltr">[https://wikibooks.org wikibooks.org]</bdi>, now support dark mode when a reader is using that system setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T373204][https://phabricator.wikimedia.org/T368221][https://meta.wikimedia.org/wiki/Project_portals] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wiktionary/en}} in [[d:Q33965|Santali]] ([[wikt:sat:|<code>wikt:sat:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386619] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that prevented clicking on search results in the web-interface for some Firefox for Android phone configurations. [https://phabricator.wikimedia.org/T381289] '''Meetings and events''' * The next Language Community Meeting is happening soon, February 28th at [https://zonestamp.toolforge.org/1740751200 14:00 UTC]. This week's meeting will cover: highlights and technical updates on keyboard and tools for the Sámi languages, Translatewiki.net contributions from the Bahasa Lampung community in Indonesia, and technical Q&A. If you'd like to join, simply [[mw:Wikimedia Language and Product Localization/Community meetings#28 February 2025|sign up on the wiki page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:१२, २५ फेब्रुवारी २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28296129 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2025: Important Updates for Organizers & Jury == Hello Community Organizers and Jury, Thank you for organising Feminism and Folklore writing competition on your wiki. Feminism and Folklore is the largest Wikipedia contest organized by community members. We congratulate you in joining and celebrating our cultural heritage and promoting gender equality on Wikipedia. To encourage boost for the contributions of the participants, we're offering prizes for Feminism and Folklore local prizes. Each Wikipedia will have three local winners: # First Prize: $25 USD # Second Prize: $20 USD # Best Jury Article: $15 USD All this will be in '''gift voucher format only'''. Prizes will only be given to users who have more than 5 accepted articles. No prizes will be given for users winning below 5 accepted articles. Kindly inform your local community regarding these prizes and post them on the local project page The Best Jury Article will be chosen by the jury based on how unique the article is aligned with the theme. The jury will review all submissions and decide the winner together, making sure it's fair. These articles will also be featured on our social media handles. We're also providing internet and childcare support to the first 75 organizers and Jury members for those who request for it. Remember, only 75 organizers will get this support, and it's given on a first-come, first-served basis. The registration form will close after 75 registrations, and the deadline is <nowiki>'''</nowiki>March 5, 2025<nowiki>'''</nowiki>. This support is optional and not compulsory, so if you're interested, fill out the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeum8md6FqHY1ISWRLW5bqOAv_lcd1tpVtMMZfWKRDU_IffLQ/viewform?usp=dialog Form] Each organizer/jury who gets support will receive $40 USD in gift voucher format, even if they're involved in more than one wiki. No dual support will be provided if you have signed up in more than one language. This support is meant to appreciate your volunteer support for the contest. We also invite all organizers and jury members to join us for Advocacy session on '''Saturday, Feb 28, 2025'''. This session will help you understand the jury process for both contests and give you a chance to ask questions. More details are on [[Event:Telling untold stories: How to document gendered narratives in Folklore on Wikipedia|Event:Telling untold stories: How to document gendered narratives in Folklore on Wikipedia - Meta]] Let's celebrate our different cultures and work towards gender equality on Wikipedia! Best regards, Stella and Tiven Wiki loves folklore international team [[User:SAgbley|SAgbley]] ([[User talk:SAgbley|talk]]) 04:39, 25 February 2025 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/Community_Prizes&oldid=28309519 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Feminism and Folklore 2025: Important Updates for Organizers & Jury == Hello Community Organizers and Jury, Thank you for organising Feminism and Folklore writing competition on your wiki. Feminism and Folklore is the largest Wikipedia contest organized by community members. We congratulate you in joining and celebrating our cultural heritage and promoting gender equality on Wikipedia. To encourage boost for the contributions of the participants, we're offering prizes for Feminism and Folklore local prizes. Each Wikipedia will have three local winners: # First Prize: $25 USD # Second Prize: $20 USD # Best Jury Article: $15 USD All this will be in '''gift voucher format only'''. Prizes will only be given to users who have more than 5 accepted articles. No prizes will be given for users winning below 5 accepted articles. Kindly inform your local community regarding these prizes and post them on the local project page The Best Jury Article will be chosen by the jury based on how unique the article is aligned with the theme. The jury will review all submissions and decide the winner together, making sure it's fair. These articles will also be featured on our social media handles. We're also providing internet and childcare support to the first 75 organizers and Jury members for those who request for it. Remember, only 75 organizers will get this support, and it's given on a first-come, first-served basis. The registration form will close after 75 registrations, and the deadline is <nowiki>'''</nowiki>March 5, 2025<nowiki>'''</nowiki>. This support is optional and not compulsory, so if you're interested, fill out the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeum8md6FqHY1ISWRLW5bqOAv_lcd1tpVtMMZfWKRDU_IffLQ/viewform?usp=dialog Form] Each organizer/jury who gets support will receive $40 USD in gift voucher format, even if they're involved in more than one wiki. No dual support will be provided if you have signed up in more than one language. This support is meant to appreciate your volunteer support for the contest. We also invite all organizers and jury members to join us for Advocacy session on '''Saturday, Feb 28, 2025'''. This session will help you understand the jury process for both contests and give you a chance to ask questions. More details are on [[meta:Event:Telling untold stories: How to document gendered narratives in Folklore on Wikipedia|Event:Telling untold stories: How to document gendered narratives in Folklore on Wikipedia - Meta]] Let's celebrate our different cultures and work towards gender equality on Wikipedia! Best regards, Stella and Tiven Wiki loves folklore international team [[User:SAgbley|SAgbley]] ([[User talk:SAgbley|talk]]) 04:39, 25 February 2025 (UTC) <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/Community_Prizes&oldid=28309519 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-10</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * All logged-in editors using the mobile view can now edit a full page. The "{{int:Minerva-page-actions-editfull}}" link is accessible from the "{{int:minerva-page-actions-overflow}}" menu in the toolbar. This was previously only available to editors using the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|Advanced mobile contributions]] setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T387180] * Interface administrators can now help to remove the deprecated Cite CSS code matching "<code dir="ltr">mw-ref</code>" from their local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Common.css]]</bdi>. The list of wikis in need of cleanup, and the code to remove, [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-ref%5B%5E-a-z%5D&regex=1&namespaces=8&title=.*css can be found with this global search] and in [https://ace.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Common.css&oldid=145662#L-139--L-144 this example], and you can learn more about how to help on the [[mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|CSS migration project page]]. The Cite footnote markers ("<code dir="ltr">[1]</code>") are now rendered by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]], and the deprecated CSS is no longer needed. The CSS for backlinks ("<code dir="ltr">mw:referencedBy</code>") should remain in place for now. This cleanup is expected to cause no visible changes for readers. Please help to remove this code before March 20, after which the development team will do it for you. * When editors embed a file (e.g. <code><nowiki>[[File:MediaWiki.png]]</nowiki></code>) on a page that is protected with cascading protection, the software will no longer restrict edits to the file description page, only to new file uploads.[https://phabricator.wikimedia.org/T24521] In contrast, transcluding a file description page (e.g. <code><nowiki>{{:File:MediaWiki.png}}</nowiki></code>) will now restrict edits to the page.[https://phabricator.wikimedia.org/T62109] * When editors revert a file to an earlier version it will now require the same permissions as ordinarily uploading a new version of the file. The software now checks for 'reupload' or 'reupload-own' rights,[https://phabricator.wikimedia.org/T304474] and respects cascading protection.[https://phabricator.wikimedia.org/T140010] * When administrators are listing pages for deletion with the Nuke tool, they can now also list associated talk pages and redirects for deletion, alongside pages created by the target, rather than needing to manually delete these pages afterwards. [https://phabricator.wikimedia.org/T95797] * The [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|previously noted]] update to Single User Login, which will accommodate browser restrictions on cross-domain cookies by moving login and account creation to a central domain, will now roll out to all users during March and April. The team plans to enable it for all new account creation on [[wikitech:Deployments/Train#Tuesday|Group0]] wikis this week. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and an updated timeline. * Since last week there has been a bug that shows some interface icons as black squares until the page has fully loaded. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T387351] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q2044560|Sylheti]] ([[w:syl:|<code>w:syl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386441] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed with loading images in very old versions of the Firefox browser on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T386400] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.19|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०८:०१, ४ मार्च २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28334563 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-11</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Editors who use password managers at multiple wikis may notice changes in the future. The way that our wikis provide information to password managers about reusing passwords across domains has recently been updated, so some password managers might now offer you login credentials that you saved for a different Wikimedia site. Some password managers already did this, and are now doing it for more Wikimedia domains. This is part of the [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3 project]] which aims to improve how our unified login works, and to keep it compatible with ongoing changes to the web-browsers we use. [https://phabricator.wikimedia.org/T385520][https://phabricator.wikimedia.org/T384844] * The Wikipedia Apps Team is inviting interested users to help improve Wikipedia’s offline and limited internet use. After discussions in [[m:Afrika Baraza|Afrika Baraza]] and the last [[m:Special:MyLanguage/ESEAP Hub/Meetings|ESEAP call]], key challenges like search, editing, and offline access are being explored, with upcoming focus groups to dive deeper into these topics. All languages are welcome, and interpretation will be available. Want to share your thoughts? [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Improving Wikipedia Mobile Apps for Offline & Limited Internet Use|Join the discussion]] or email <bdi lang="en" dir="ltr">aramadan@wikimedia.org</bdi>! * All wikis will be read-only for a few minutes on March 19. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.20|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/33|Growth newsletter]] is available. It includes: the launch of the Community Updates module, the most recent changes in Community Configuration, and the upcoming test of in-article suggestions for first-time editors. * An old API that was previously used in the Android Wikipedia app is being removed at the end of March. There are no current software uses, but users of the app with a version that is older than 6 months by the time of removal (2025-03-31), will no longer have access to the Suggested Edits feature, until they update their app. You can [[diffblog:2025/02/24/sunset-of-wikimedia-recommendation-api/|read more details about this change]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:४०, ११ मार्च २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28372257 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Join Us Today: Amplify Women’s Stories on Wikipedia! == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{center|''{{int:please-translate}}''}} Dear {{PAGENAME}}, {{quote|Join us this International Women’s Month to uncover hidden stories and reshape cultural narratives! Dive into an interactive workshop where we’ll illuminate gaps in folklore and women’s history on Wikipedia—and take action to ensure their legacies are written into history.}} Facilitated by '''Rosie Stephenson-Goodknight''', this workshop will explore how to identify and curate missing stories about women’s contributions to culture and heritage. Let’s work together to amplify voices that have been overlooked for far too long! == Event Details == * '''📅 Date''': Today (15 March 2025) * '''⏰ Time''': 4:00 PM UTC ([https://www.timeanddate.com/worldclock/converter.html Convert to your time zone]) * '''📍 Platform''': [https://us06web.zoom.us/j/87522074523?pwd=0EEz1jfr4i9d9Nvdm3ioTaFdRGZojJ.1 Zoom Link] * '''🔗 Session''': [[Event:Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities|Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities]] * '''🆔 Meeting ID''': 860 8747 3266 * '''🔑 Passcode''': FNF@2025 == Participation == Whether you’re a seasoned editor or new to Wikipedia, this is your chance to contribute to a more inclusive historical record. ''Bring your curiosity and passion—we’ll provide the tools and guidance!'' '''Let’s make history ''her'' story too.''' See you there! Best regards,<br> '''Joris Quarshie'''<br> [[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]] <div style="margin-top:1em; text-align:center;"> Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]] [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|msg]]) 07:15, 24 March 2025 (UTC) </div> </div> <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=27662256 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-12</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Twice a year, around the equinoxes, the Wikimedia Foundation's Site Reliability Engineering (SRE) team performs [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|a datacenter server switchover]], redirecting all traffic from one primary server to its backup. This provides reliability in case of a crisis, as we can always fall back on the other datacenter. [http://listen.hatnote.com/ Thanks to the Listen to Wikipedia] tool, you can hear the switchover take place: Before it begins, you'll hear the steady stream of edits; Then, as the system enters a brief read-only phase, the sound stops for a couple of minutes, before resuming after the switchover. You can [[diffblog:2025/03/12/hear-that-the-wikis-go-silent-twice-a-year/|read more about the background and details of this process on the Diff blog]]. If you want to keep an ear out for the next server switchover, listen to the wikis on [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 March 19 at 14:00 UTC]. '''Updates for editors''' * The [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es improved Content Translation tool dashboard] is now available in [[phab:T387820|10 Wikipedias]] and will be available for all Wikipedias [[phab:T387821|soon]]. With [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|the unified dashboard]], desktop users can now: Translate new sections of an article; Discover and access topic-based [https://ig.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions&from=en&to=ig&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits article suggestion filters] (initially available only for mobile device users); Discover and access the [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based & Community-defined lists|Community-defined lists]] filter, also known as "Collections", from wiki-projects and campaigns. * On Wikimedia Commons, a [[c:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements#Improve category selection|new system to select the appropriate file categories]] has been introduced: if a category has one or more subcategories, users will be able to click on an arrow that will open the subcategories directly within the form, and choose the correct one. The parent category name will always be shown on top, and it will always be possible to come back to it. This should decrease the amount of work for volunteers in fixing/creating new categories. The change is also available on mobile. These changes are part of planned improvements to the UploadWizard. * The Community Tech team is seeking wikis to join a pilot for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] feature and a refreshed Special:Block page in late March. Multiblocks enables administrators to impose multiple different types of blocks on the same user at the same time. If you are an admin or steward and would like us to discuss joining the pilot with your community, please leave a message on the [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|project talk page]]. * Starting March 25, the Editing team will test a new feature for Edit Check at [[phab:T384372|12 Wikipedias]]: [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi-check|Multi-Check]]. Half of the newcomers on these wikis will see all [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Reference Checks]] during their edit session, while the other half will continue seeing only one. The goal of this test is to see if users are confused or discouraged when shown multiple Reference Checks (when relevant) within a single editing session. At these wikis, the tags used on edits that show References Check will be simplified, as multiple tags could be shown within a single edit. Changes to the tags are documented [[phab:T373949|on Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379131] * The [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|Global reminder bot]], which is a service for notifying users that their temporary user-rights are about to expire, now supports using the localized name of the user-rights group in the message heading. Translators can see the [[m:Global reminder bot/Translation|listing of existing translations and documentation]] to check if their language needs updating or creation. * The [[Special:GlobalPreferences|GlobalPreferences]] gender setting, which is used for how the software should refer to you in interface messages, now works as expected by overriding the local defaults. [https://phabricator.wikimedia.org/T386584] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:26}} community-submitted {{PLURAL:26|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the Wikipedia App for Android had a bug fixed for when a user is browsing and searching in multiple languages. [https://phabricator.wikimedia.org/T379777] '''Updates for technical contributors''' * Later this week, the way that Codex styles are loaded will be changing. There is a small risk that this may result in unstyled interface message boxes on certain pages. User generated content (e.g. templates) is not impacted. Gadgets may be impacted. If you see any issues [[phab:T388847|please report them]]. See the linked task for details, screenshots, and documentation on how to fix any affected gadgets. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.21|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:१८, १८ मार्च २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28412594 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-13</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Wikimedia Foundation is seeking your feedback on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|drafts of the objectives and key results that will shape the Foundation's Product and Technology priorities]] for the next fiscal year (starting in July). The objectives are broad high-level areas, and the key-results are measurable ways to track the success of their objectives. Please share your feedback on the talkpage, in any language, ideally before the end of April. '''Updates for editors''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] will be released to multiple wikis (see [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|deployment plan]] for details) in April 2025, and the team has begun the process of engaging communities on the identified wikis. The extension provides tools to organize, manage, and promote collaborative activities (like events, edit-a-thons, and WikiProjects) on the wikis. The extension has three tools: [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Collaboration list|Collaboration List]], and [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Invitation Lists]]. It is currently on 13 Wikipedias, including English Wikipedia, French Wikipedia, and Spanish Wikipedia, as well as Wikidata. Questions or requests can be directed to the [[mw:Help talk:Extension:CampaignEvents|extension talk page]] or in Phabricator (with <bdi lang="en" dir="ltr" style="white-space: nowrap;">#campaigns-product-team</bdi> tag). * Starting the week of March 31st, wikis will be able to set which user groups can view private registrants in [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], as part of the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents]] extension. By default, event organizers and the local wiki admins will be able to see private registrants. This is a change from the current behavior, in which only event organizers can see private registrants. Wikis can change the default setup by [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requesting a configuration change]] in Phabricator (and adding the <bdi lang="en" dir="ltr" style="white-space: nowrap;">#campaigns-product-team</bdi> tag). Participants of past events can cancel their registration at any time. * Administrators at wikis that have a customized <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Sidebar]]</bdi> should check that it contains an entry for the {{int:specialpages}} listing. If it does not, they should add it using <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">* specialpages-url|specialpages</code>. Wikis with a default sidebar will see the link moved from the page toolbox into the sidebar menu in April. [https://phabricator.wikimedia.org/T388927] * The Minerva skin (mobile web) combines both Notice and Alert notifications within the bell icon ([[File:OOjs UI icon bell.svg|16px|link=|class=skin-invert]]). There was a long-standing bug where an indication for new notifications was only shown if you had unseen Alerts. This bug is now fixed. In the future, Minerva users will notice a counter atop the bell icon when you have 1 or more unseen Notices and/or Alerts. [https://phabricator.wikimedia.org/T344029] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * VisualEditor has introduced a [[mw:VisualEditor/Hooks|new client-side hook]] for developers to use when integrating with the VisualEditor target lifecycle. This hook should replace the existing lifecycle-related hooks, and be more consistent between different platforms. In addition, the new hook will apply to uses of VisualEditor outside of just full article editing, allowing gadgets to interact with the editor in DiscussionTools as well. The Editing Team intends to deprecate and eventually remove the old lifecycle hooks, so any use cases that this new hook does not cover would be of interest to them and can be [[phab:T355555|shared in the task]]. * Developers who use the <code dir=ltr>mw.Api</code> JavaScript library, can now identify the tool using it with the <code dir=ltr>userAgent</code> parameter: <code dir=ltr>var api = new mw.Api( { userAgent: 'GadgetNameHere/1.0.1' } );</code>. If you maintain a gadget or user script, please set a user agent, because it helps with library and server maintenance and with differentiating between legitimate and illegitimate traffic. [https://phabricator.wikimedia.org/T373874][https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Wikimedia_Foundation_User-Agent_Policy] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.22|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:१३, २५ मार्च २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28443127 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-14</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * The Editing team is working on a new [[mw:Special:MyLanguage/Edit Check|Edit check]]: [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#26 March 2025|Peacock check]]. This check's goal is to identify non-neutral terms while a user is editing a wikipage, so that they can be informed that their edit should perhaps be changed before they publish it. This project is at the early stages, and the team is looking for communities' input: [[phab:T389445|in this Phabricator task]], they are gathering on-wiki policies, templates used to tag non-neutral articles, and the terms (jargon and keywords) used in edit summaries for the languages they are currently researching. You can participate by editing the table on Phabricator, commenting on the task, or directly messaging [[m:user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|Single User Login]] has now been updated on all wikis to move login and account creation to a central domain. This makes user login compatible with browser restrictions on cross-domain cookies, which have prevented users of some browsers from staying logged in. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:35}} community-submitted {{PLURAL:35|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting on March 31st, the MediaWiki Interfaces team will begin a limited release of generated OpenAPI specs and a SwaggerUI-based sandbox experience for [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST APIs]]. They invite developers from a limited group of non-English Wikipedia communities (Arabic, German, French, Hebrew, Interlingua, Dutch, Chinese) to review the documentation and experiment with the sandbox in their preferred language. In addition to these specific Wikipedia projects, the sandbox and OpenAPI spec will be available on the [[testwiki:Special:RestSandbox|on the test wiki REST Sandbox special page]] for developers with English as their preferred language. During the preview period, the MediaWiki Interfaces Team also invites developers to [[mw:MediaWiki Interfaces Team/Feature Feedback/REST Sandbox|share feedback about your experience]]. The preview will last for approximately 2 weeks, after which the sandbox and OpenAPI specs will be made available across all wiki projects. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.23|MediaWiki]] '''In depth''' * Sometimes a small, [[gerrit:c/operations/cookbooks/+/1129184|one line code change]] can have great significance: in this case, it means that for the first time in years we're able to run all of the stack serving <bdi lang="en" dir="ltr">[http://maps.wikimedia.org/ maps.wikimedia.org]</bdi> - a host dedicated to serving our wikis and their multi-lingual maps needs - from a single core datacenter, something we test every time we perform a [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|datacenter switchover]]. This is important because it means that in case one of our datacenters is affected by a catastrophe, we'll still be able to serve the site. This change is the result of [[phab:T216826|extensive work]] by two developers on porting the last component of the maps stack over to [[w:en:Kubernetes|kubernetes]], where we can allocate resources more efficiently than before, thus we're able to withstand more traffic in a single datacenter. This work involved a lot of complicated steps because this software, and the software libraries it uses, required many long overdue upgrades. This type of work makes the Wikimedia infrastructure more sustainable. '''Meetings and events''' * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025|MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025]] is happening in Sandusky, USA, and online, from 14–16 May 2025. The workshop will feature discussions around the usage of MediaWiki software by and within companies in different industries and will inspire and onboard new users. Registration and presentation signup is now available at the workshop's website. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:३५, १ एप्रिल २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28473566 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-15</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * From now on, [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface admins]] and [[m:Special:MyLanguage/Central notice administrators|centralnotice admins]] are technically required to enable [[m:Special:MyLanguage/Help:Two-factor authentication|two-factor authentication]] before they can use their privileges. In the future this might be expanded to more groups with advanced user-rights. [https://phabricator.wikimedia.org/T150898] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The Design System Team is preparing to release the next major version of Codex (v2.0.0) on April 29. Editors and developers who use CSS from Codex should see the [[mw:Codex/Release Timeline/2.0|2.0 overview documentation]], which includes guidance related to a few of the breaking changes such as <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">font-size</code>, <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">line-height</code>, and <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">size-icon</code>. * The results of the [[mw:Developer Satisfaction Survey/2025|Developer Satisfaction Survey (2025)]]  are now available. Thank you to all participants. These results help the Foundation decide what to work on next and to review what they recently worked on. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.24|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]] will take place in Istanbul, Turkey, between 2–4 May. Registration for attending the in-person event will close on 13 April. Before registering, please note the potential need for a [https://www.mfa.gov.tr/turkish-representations.en.mfa visa] or [https://www.mfa.gov.tr/visa-information-for-foreigners.en.mfa e-visa] to enter the country. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ००:२३, ८ एप्रिल २०२५ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28507470 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-16</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Later this week, the default thumbnail size will be increased from 220px to 250px. This changes how pages are shown in all wikis and has been requested by some communities for many years, but wasn't previously possible due to technical limitations. [https://phabricator.wikimedia.org/T355914] * File thumbnails are now stored in discrete sizes. If a page specifies a thumbnail size that's not among the standard sizes (20, 40, 60, 120, 250, 330, 500, 960), then MediaWiki will pick the closest larger thumbnail size but will tell the browser to downscale it to the requested size. In these cases, nothing will change visually but users might load slightly larger images. If it doesn't matter which thumbnail size is used in a page, please pick one of the standard sizes to avoid the extra in-browser down-scaling step. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Images#Thumbnail_sizes][https://phabricator.wikimedia.org/T355914] '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation are working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]] which will enable [[:w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[:w:en:Denial-of-service attack|Distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is so that they can more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. * To improve security for users, a small percentage of logins will now require that the account owner input a one-time password [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:EmailAuth|emailed to their account]]. It is recommended that you [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal-email|check]] that the email address on your account is set correctly, and that it has been confirmed, and that you have an email set for this purpose. [https://phabricator.wikimedia.org/T390662] * "Are you interested in taking a short survey to improve tools used for reviewing or reverting edits on your Wiki?" This question will be [[phab:T389401|asked at 7 wikis starting next week]], on Recent Changes and Watchlist pages. The [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools|Moderator Tools team]] wants to know more about activities that involve looking at new edits made to your Wikimedia project, and determining whether they adhere to your project's policies. * On April 15, the full Wikidata graph will no longer be supported on <bdi lang="zxx" dir="ltr">[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]</bdi>. After this date, scholarly articles will be available through <bdi lang="zxx" dir="ltr" style="white-space:nowrap;">[https://query-scholarly.wikidata.org/ query-scholarly.wikidata.org]</bdi>, while the rest of the data hosted on Wikidata will be available through the <bdi lang="zxx" dir="ltr">[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]</bdi> endpoint. This is part of the scheduled split of the Wikidata Graph, which was [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|announced in September 2024]]. More information is [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|available on Wikidata]]. * The latest quarterly [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Newsletter/First quarter of 2025|Wikimedia Apps Newsletter]] is now available. It covers updates, experiments, and improvements made to the Wikipedia mobile apps. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2025/April|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition includes: an invitation for tool maintainers to attend the Toolforge UI Community Feedback Session on April 15th; recent community metrics; and recent technical blog posts. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.25|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:५५, १५ एप्रिल २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28540654 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-17</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] is now integrated with [[w:dag:Solɔɣu|Dagbani Wikipedia]] since April 15. It is the first project that will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in articles. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16] * A new type of lint error has been created: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentation]]). The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter extension]]'s purpose is to identify wikitext patterns that must or can be fixed in pages and provide some guidance about what the problems are with those patterns and how to fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:37}} community-submitted {{PLURAL:37|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Following its publication on HuggingFace, the "Structured Contents" dataset, developed by Wikimedia Enterprise, is [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ now also available on Kaggle]. This Beta initiative is focused on making Wikimedia data more machine-readable for high-volume reusers. They are releasing this beta version in a location that open dataset communities already use, in order to seek feedback, to help improve the product for a future wider release. You can read more about the overall [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Contents project], and about the [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ first release that's freely usable]. * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings and events''' * The Editing and Machine Learning Teams invite interested volunteers to a video meeting to discuss [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], which is the latest [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] that will detect "peacock" or "overly-promotional" or "non-neutral" language whilst an editor is typing. Editors who work with newcomers, or help to fix this kind of writing, or are interested in how we use artificial intelligence in our projects are encouraged to attend. The [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|meeting will be on April 28, 2025]] at [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18:00–19:00 UTC] and hosted on Zoom. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०२:३१, २२ एप्रिल २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28578245 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Invitation: Gendering the Archive - Building Inclusive Folklore Repositories (April 30th) == <div lang="en" dir="ltr"> <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;"> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{center|''{{int:please-translate}}''}} Dear {{PAGENAME}}, You are invited to a hands-on session focused on [[meta:Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation|Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation]]. This online workshop will guide participants on how to create, edit, and expand gender-inclusive folklore articles and multimedia archives on Wikipedia and Wikidata. The session will be led by Rebecca Jeannette Nyinawumuntu. === Objectives === * '''Design Inclusive Repositories:''' Learn best practices for structuring folklore archives that foreground gender perspectives. * '''Hands-On Editing:''' Practice creating and improving articles and items on Wikipedia and Wikidata with a gender-inclusive lens. * '''Collaborative Mapping:''' Work in small groups to plan new entries and multimedia uploads that document underrepresented voices. * '''Advocacy & Outreach:''' Discuss strategies to promote and sustain these repositories within your local and online communities. === Details === * '''Date:''' 30th April 2025 * '''Day:''' Wednesday * '''Time:''' 16:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746028800 Check your local time zone]) * '''Venue:''' Online (Zoom) * '''Speaker:''' Rebecca Jeannette Nyinawumuntu (Co-founder, Wikimedia Rwanda & Community Engagement Director) === How to Join === * '''Zoom Link:''' [https://us06web.zoom.us/j/89158738825?pwd=ezEgXbAqwq9KEr499DvJxSzZyXSVQX Join here] * '''Meeting ID:''' 891 5873 8825 * '''Passcode:''' FNF@2025 * '''Add to Calendar:''' [https://zoom.us/meeting/tZ0scuGvrTMiGNH4I3T7EEQmhuFJkuCHL7Ci/ics?meetingMasterEventId=Xv247OBKRMWeJJ9LSbX2hA Add to your calendar] '''' === Agenda === # Welcome & Introductions: Opening remarks and participant roll-call. # Presentation: Overview of gender-inclusive principles and examples of folklore archives. # Hands-On Workshop: Step-by-step editing on Wikipedia and Wikidata—create or expand entries. # Group Brainstorm: Plan future repository items in breakout groups. # Q&A & Discussion: Share challenges, solutions, and next steps. # Closing Remarks: Summarise key takeaways and outline follow-up actions. We look forward to seeing you there! Best regards,<br> Stella<br> Feminism and Folklore Organiser -[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 10:28, 24 April 2025 (UTC) </div> </div> </div> <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=28399508 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-18</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Event organizers who host collaborative activities on [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|multiple wikis]], including Bengali, Japanese, and Korean Wikipedias, will have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] this week. Also, admins in the Wikipedia where the extension is enabled will automatically be granted the event organizer right soon. They won't have to manually grant themselves the right before they can manage events as [[phab:T386861|requested by a community]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The release of the next major version of [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, is scheduled for 29 April 2025. Technical editors will have access to the release by the week of 5 May 2025. This update will include a number of [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|breaking changes]] and minor [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|visual changes]]. Instructions on handling the breaking and visual changes are documented on [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|this page]]. Pre-release testing is reported in [[phab:T386298|T386298]], with post-release issues tracked in [[phab:T392379|T392379]] and [[phab:T392390|T392390]]. * Users of [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Replicas]] will notice that the database views of <code dir="ltr">ipblocks</code>, <code dir="ltr">ipblocks_ipindex</code>, and <code dir="ltr">ipblocks_compat</code> are [[phab:T390767|now deprecated]]. Users can query the <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]</code> and <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]</code> new views that mirror the new tables in the production database instead. The deprecated views will be removed entirely from Wiki Replicas in June, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Language and Internationalization Newsletter]] is now available. This edition includes an overview of the improved [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=es&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|support for new languages]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|highlights from the Wiki Loves Ramadan campaign]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|results from the Language Onboarding Experiment]], an analysis of topic diversity in articles, and information on upcoming community meetings and events. '''Meetings and events''' * The [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Let's Connect Learning Clinic]] will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 April 29 at 14:30 UTC]. This edition will focus on "Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects". You can [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|register now]] to attend. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which brings the global technical community together to connect, brainstorm, and hack existing projects, will take place from May 2 to 4th, 2025, at Istanbul, Turkey. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:०२, २९ एप्रिल २०२५ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28585685 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-19</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Wikimedia Foundation has shared the latest draft update to their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|annual plan]] for next year (July 2025–June 2026). This includes an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|executive summary]] (also on [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), details about the three main [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|Infrastructure]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Volunteer Support]], and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Effectiveness]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|global trends]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|budget]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|financial model]]. Feedback and questions are welcome on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|talk page]] until the end of May. '''Updates for editors''' * For wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]], two new feature improvements have been released: ** Admins can now choose which namespaces are permitted for [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentation]]). The default setup is for event registration to be permitted in the Event namespace, but other namespaces (such as the project namespace or WikiProject namespace) can now be added. With this change, communities like WikiProjects can now more easily use Event Registration for their collaborative activities. ** Editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transclude]] the Collaboration List on a wiki page ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentation]]). The Collaboration List is an automated list of events and WikiProjects on the wikis, accessed via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|example]]). Now, the Collaboration List can be added to all sorts of wiki pages, such as: a wiki mainpage, a WikiProject page, an affiliate page, an event page, or even a user page. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers who use the <code dir=ltr>moment</code> library in gadgets and user scripts should revise their code to use alternatives like the <code dir=ltr>Intl</code> library or the new <code dir=ltr>mediawiki.DateFormatter</code> library. The <code dir=ltr>moment</code> library has been deprecated and will begin to log messages in the developer console. You can see a global search for current uses, and [[phab:T392532|ask related questions in this Phabricator task]]. * Developers who maintain a tool that queries the Wikidata term store tables (<code dir=ltr style="white-space: nowrap;">wbt_*</code>) need to update their code to connect to a separate database cluster. These tables are being split into a separate database cluster. Tools that query those tables via the wiki replicas must be adapted to connect to the new cluster instead. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentation and related links are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on preparing to expand the deployment to additional wikis as soon as this week (starting May 6) and scaling up over the following weeks, plus exploring filtering and transforming source data. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:४५, ६ मे २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28665011 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-20</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|"Get shortened URL"]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently. '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]]. * Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]]. * The Wikipedia project now has a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|<code>w:nup:</code>]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references. * The <code dir="ltr">/page/data-parsoid</code> REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]] '''In depth''' * The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6. '''Meetings and events''' * The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]]. * The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:०८, १३ मे २०२५ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28714188 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०४:४३, २० मे २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०१:३५, २७ मे २०२५ (IST) <!-- सदस्य:UOzurumba (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:२५, ३ जून २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०६:४७, १० जून २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-25</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''In depth''' * Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ०५:०९, १७ जून २०२५ (IST) <!-- सदस्य:Quiddity (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == You're invited: Feminism and Folklore Advocacy Session – June 20! == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> Hello {{PAGENAME}} [[File:Feminism and Folklore logo.svg | right | frameless]] We are pleased to invite you to an inspiring session in the Feminism and Folklore International Campaign Advocacy Series titled: 🎙️ Documenting Indigenous Women’s Wisdom: The Role of Grandmothers and Elders<br> 🗓 Friday, June 20, 2025<br> ⏰ 4:00 PM UTC<br> 🌍 Online – [https://us06web.zoom.us/j/86470824823?pwd=s7ruwuxrradtJNcZLVT9EyClb8g7ho.1 Zoom link]<br> 👤 Facilitator: Obiageli Ezeilo (Wiki for Senior Citizens Network)<br> Join us as we explore how the oral teachings of grandmothers and elders preserve cultural heritage and influence today’s feminist movements. Learn how to document these narratives using Wikimedia platforms! 🔗 Event Page & Details: https://meta.wikimedia.org/wiki/Event:Documenting_Indigenous_Women%E2%80%99s_Wisdom:_The_Role_of_Grandmothers_and_Elders This session includes:<br> ✔️ A keynote presentation<br> ✔️ Story-sharing interactive segment<br> ✔️ Q&A + tools for documenting women’s wisdom on Wikimedia<br> We hope to see you there! Warm regards,<br> Stella<br> On behalf of Feminism and Folklore Team<br> [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 23:49, 17 June 2025 (UTC) </div> <!-- सदस्य:Joris Darlington Quarshie@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&oldid=28399508 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> jyvzhipm7tfzl4pb926a2g91q2kj1oq 0 225894 2580827 1664308 2025-06-17T18:06:56Z Usernamekiran 29153 -— लेख उल्लेखनीयता +विकिकरण 2580827 wikitext text/x-wiki {{विकिकरण}} [[उस]]ाचा रस काढून विकणाऱ्या दुकानास महाराष्ट्रात गुऱ्हाळ किंवा '''रसवंतीगृह''' असे म्हणतात. सर्वसाधारणत: उन्हाळ्यात रसवंतीगृहात मोठीच गर्दी असते. उसाचा रस मानवी आरोग्यास चांगला असतो. महाराष्ट्रात बहुतांश एसटी बसस्थानकाच्या आवारांत रसवंतीगृह असते. == रस काढण्याची पद्धत == विजेवर चालणाऱ्या यंत्रामध्ये उस, लिंबू टाकून त्याचा रस काढला जातो. पुढे तो रस गाळण्यातून गाळून व त्यात [[बर्फ]] मिसळून ग्राहकांना पिण्यासाठी दिला जातो. तसेच येथे बिनबर्फाचा रस सुद्धा मिळतो. ==== बर्फ ==== सदर बर्फ हा बर्फाच्या कारखान्यातून एखाद्या चारचाकी वाहनातून / बैलगाडीतून आणला जातो. रसवंतीगृहात कोणतेही शीतकपाट (फ्रीज) उपलब्ध नसतानादेखील भर उन्हाळ्यात हा बर्फ न वितळता कित्येक तास घनरूपात राहू शकतो कारण सदर बर्फ तयार करताना त्यात काही अशी रसायने मिसळलेली असतात, की जी मानवी शरीरास घातक असतात. == रस विकण्याची पद्धत == रस शक्यतो काचेच्या पेल्यात ग्राहकांना पिण्यासाठी दिला जातो. रस हा लहान (अर्धा) पेला, मोठा पेला, जंबो ग्लास किंवा लिटरवर विकला जातो. बरेच ग्राहक रसात मीठ टाकून रस पितात. == पेले धुण्याची पद्धत == क्वचितच काही ठिकाणी हे काचेचे पेले नळाखाली धुतले जातात. बहुतेक ठिकाणी पेले धुण्यासाठी पाण्याने भरलेल्या दोन बादल्या ठेवलेल्या असतात. ग्राहकाने रस पिल्यावर तो काचेचा पेला पहिल्या बादलीतील पाण्यात बुचकळून काढतात आणि त्यानंतर लगेचच दुसऱ्या बादलीतील पाण्यात बुचकळून काढतात. नंतर तो ओला पेला टेबलावर पालथा घालून ठेवतात आणि पुन्हा अन्य ग्राहकास रस पिण्यासाठी देतात. त्यानंतर इतर पेलेदेखील बादलीतील त्याच पाण्यात बुचकळून काढतात. बादलीतील पाणी दिवसभर तसेच असते. पेले धुण्याच्या या पद्धतीमुळे एखाद्या ग्राहकाने रस पिताना त्या पेल्याला लागलेली त्याच्या तोंडातील लाळ, थुंकी ही तो पेला धुताना त्या बादलीतील पाण्यात मिसळते. इतर पेले त्याच पाण्यात बुचकळून काढत असल्याने सदर लाळ, थुंकी ही इतर पेल्यांनादेखील लागते. आणि त्याच पेल्यातून रस पिताना इतर ग्राहकांच्या तोंडाद्वारे त्यांच्या शरीरात जाते. जर रस पिणाऱ्या एखाद्या ग्राहकास एखादा संसर्गजन्य रोग झाला असल्यास त्यांच्या लाळ, थुंकीद्वारे त्या रोगाची लागण रस पिणाऱ्या अन्य ग्राहकांसदेखील होऊ शकते. isebsk1c82m5j2b44g5txj3m3imkirc 0 226748 2580881 2254214 2025-06-18T11:40:09Z 2402:8100:31B2:9DCF:F780:2EB9:887E:D496 2580881 wikitext text/x-wiki '''मृणालीनी जोशी''' (१९६९) एक [[मराठी भाषा|मराठी]] लेखिका आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.prabhatbooks.com/author/mrinalini-joshi.htm|title=Books by Mrinalini Joshi - Prabhat Prakashan|website=www.prabhatbooks.com|access-date=2018-03-17}}</ref> == लेखन == * समर्पिता * अमृतसिद्धी * मुक्ताई * स्वस्तिश्री (चांगदेव पासष्ठी) * श्रीज्ञानेश्वरी नित्यपाठ * आनंदाचे डोही आनंद तरंग * शिवगोरक्ष * राष्ट्राय स्वाहा * श्रीशंकरलीला * वेणास्वामी * सूर्यमुखी * श्री श्रीमाँ श्रीशारादामणी * इन्कलाब * आलोक == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == अधिक माहिती == * [http://www.bookganga.com/eBooks/Books?AID=5710566666404368028 http://www.bookganga.com/eBooks/Books?AID=5710566666404] * * [http://www.bookganga.com/eBooks/Books?AID=5710566666404368028 368028] {{DEFAULTSORT:जोशी, मृणालिनी}} [[वर्ग:मराठी लेखिका]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] [[वर्ग:इ.स. १९२७ मधील जन्म]] ny1jhnxxn2pajgtfb61sqi5y208kbt9 0 233726 2580786 2580239 2025-06-17T15:09:17Z 2401:4900:1CB1:8B87:5E1:B12E:4ABC:10EC विविध बदल, संदर्भ नसलेल्या कथा जोडू नका. 2580786 wikitext text/x-wiki [[चित्र:Usman Ali Khan.jpg|इवलेसे|280px|हैदराबादचे '''निजाम''' - '''मीर उस्मान अली खान'''|अल्ट=]] '''मीर उस्मान अली खान''' सिद्दिकी, असफ जाह सातवा '(६ एप्रिल १८८६ - २४ फेब्रुवारी १९६७) हा हैदराबाद आणि बरारचा शेवटचा निजाम होता. सन १९११ आणि १९४८ च्या दरम्यान त्याने हैदराबाद संस्थानावर राज्य केले.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/modern-hyderabad-architect-and-statehood-icon-nizam-vii-fades-into-history/articleshow/57324957.cms|title=Modern Hyderabad architect and statehood icon, Nizam VII fades into history - Times of India|work=द टाइम्स ऑफ इंडिया|access-date=2018-09-14}}</ref> २६ जानेवारी १९५०रोजी [[हैदराबाद राज्य|हैदराबाद]] हे भारतातील नवे राज्य बनले.{{संदर्भ हवा}} [[चित्र:Coronation portrait of the VIIth Nizam.jpg|इवलेसे|right|निजाम त्यांच्या पंतप्रधानांसह - "किशन प्रसाद" आणि इतर]] निजामाला "'''निझाम सरकार'''" किंवा "हजूर-ए-निजाम" म्हणत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.museindia.com/MuseIndia/Viewforum?topicid=69817|title=Museindia|संकेतस्थळ=www.museindia.com|ॲक्सेसदिनांक=2018-10-09}}{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> त्यानंतर भाषेच्या आधारावर हैदराबाद राज्याचे विभाजन होऊन त्याचे तुकडे [[आंध्र प्रदेश|आंध्र प्रदेशाचे]], [[कर्नाटक|कर्नाटकाचे]] आणि [[महाराष्ट्|महाराष्ट्राचे]] भाग बनले.चा भाग बनला. त्यावेळवा निजाम हा सहावा [[निज़ाम]] -[[महबूब अली खान]]चा मुलगा होत. सतत पराभवातून स्वतंत्र राज्य अस्तित्वात आल्याचे तुरळक उदाहरण निजामचे संस्थान हे एक आहे.{{Citation needed}} ==मंदिरांना दान== निजामाने हिंदू आणि मुसलमानांना सारखीच वागणूक दिली असे प्रपोगंडा पसरवले गेले. त्याने अनेक मंदिरांना वेळोवेळी सोने आणि पैसे दान केले अशा अफवा पसरवल्या आहेत. निजाम यादगीरगुत्ता मंदिर या फायलींमधील राज्य अभिलेखांच्या नोंदीवरून मीर उस्मान अली खान यांनी हे भद्राचलम मंदिराला ८२,८२५ रुपये आणि तिरुपती वेंकटेश्वर मंदिराला ते ५०,००० + ८ हजार रुपये दिले, असे दिसते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Nizam gave funding for temples, and Hindu educational institutions|दुवा=http://missiontelangana.com/nizam-gave-funding-for-temples-and-hindu-educational-institutions/|ॲक्सेसदिनांक=11 सप्टेंबर 2018}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=History|दुवा=http://www.bamu.ac.in/AboutUniversity/History.aspx|ॲक्सेसदिनांक=11 सप्टेंबर 2018}}</ref> पुण्याच्या [[भांडारकर ओरिएंटल रिसर्च इन्स्टिट्यूट]]ला महाभारताची चिकित्सक आवृत्ती काढण्यासाठी सन १९३२ साली, सातवा निजाम, मीर उस्मान अली खान याने ११ वर्षांसाठी प्रतिवर्ष १,००० रुपयांच्या हप्त्यांनी एकूण ५०,००० रुपये दिले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Nizam's generous side and love for books|दुवा=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/nizams-generous-side-and-love-for-books/article2886529.ece|ॲक्सेसदिनांक=16 सप्टेंबर 2018}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Reminiscing the seventh Nizam’s enormous contribution to education|दुवा=https://telanganatoday.com/reminiscing-seventh-nizam-enormous-contribution-education|ॲक्सेसदिनांक=16 सप्टेंबर 2018}}</ref> ==शैक्षणिक सुधारणा== निजामाच्या हैदराबाद संस्थानातील शिक्षणाचे बजेट एकूण उत्पन्नाच्या सुमारे ११% होते. हे भारतातील कुठल्याही राज्याच्या किंवा केंद्र सरकारच्या बजेटपेक्षा कितीतरी जास्त आहे. निजामाने मराठवाडा क्षेत्रात कृषी संशोधनाचा पाया घातला. १८ मे १९७२ रोजी ही योजनेचे रूपांतर मराठवाडा कृषी विद्यापीठात झाले. निजामाने दिलेल्या ५४ एकर जमिनीवर मराठवाडा विद्यापीठ बनले..<ref>https://www.mahamarathon.com/images/news-media/aurangabad/pdf/19th-Nov-4.pdf</ref> [[चित्र:Taking oath as rajpramukh.jpg|thumb|right|220px|AsafJah7 oath Rajpramukh 1950]] ===शैक्षणिक संस्थांना देणग्या=== निजामाने [[बनारस हिंदू विद्यापीठ]]ाला १० लाख रुपये व [[अलीगढ मुस्लिम विद्यापीठ]]ाला ५ लाख रुपये देणगीदाखल दिले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://archive.siasat.com/news/nizam-gave-funding-temples-hindu-educational-institutions-436976/|title=Nizam gave funding for temples, Hindu educational institutions {{!}} The Siasat Daily|संकेतस्थळ=archive.siasat.com|भाषा=en-US}}</ref> === उस्मानिया विद्यापीठ === ''पहा [[उस्मानिया विद्यापीठ]]'' [[मीर उस्मान अली खान]]ने [[उस्मानिया विद्यापीठ|उस्मानिया विद्यापीठा]]ची स्थापना केली. हे विद्यापीठ आज भारतीय उपखंडातील सर्वात मोठे विद्यापीठ आहे. निजामाने शाळा, महाविद्यालये स्थापन केली आणि भाषांतरासाठी अनुवाद विभाग स्थापन केला. प्राथमिक शिक्षणही अनिवार्य आणि गरिबांसाठी विनामूल्य केले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.osmania.ac.in|title=Osmania University|संकेतस्थळ=www.osmania.ac.in|भाषा=en-gb|ॲक्सेसदिनांक=2018-09-14}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://oucommerce.com|title=Osmania University Dept. of Commerce|संकेतस्थळ=oucommerce.com|ॲक्सेसदिनांक=2018-09-14}}</ref> ==भारत-चीन युद्ध प्रयत्न योगदान== [[File:NIZAM with SHASTRI.jpg|thumb|right|निजाम पंतप्रधान "लाल बहादूर शास्त्री" सोबत]] इंडो-चिनी मतभेदांमुळे होणाऱ्या संभाव्य युद्धासाठी , [[निज़ाम|निजामाला]] राष्ट्रीय संरक्षण निधीला योगदान देण्याची विनंती झाली. मीर उस्मान अली खानने त्यासाठी '''५,००० किलो''' ''[[सोने]]'' दिले. भारतातील कोणत्याही व्यक्तीने किंवा संस्थेने केलेला हे सर्वात मोठे [[योगदान]] आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=The rich legacy of Nizams|दुवा=http://www.deccanchronicle.com/140601/lifestyle-offbeat/article/rich-legacy-nizams|ॲक्सेसदिनांक=12 सप्टेंबर 2018}}</ref> ==पूर प्रतिबंधक उपाय== १९०८ सालच्या ग्रेट मुसी पुरात, अंदाजे ५०,००० [[लोक]] मरण पावले. निज़ामने आणखी मोठे पूर येऊ नयेत म्हणून [[उस्मान सागर]] आणि [[हिमायत सागर]] यांना रोखण्यासाठी दोन तलाव बांधले. निजामाचे पूर्वीचे नाव उस्मान सागर, नंतर हिमायत सागर. त्याच्या मुलाचे नाव आझम जाह मीर हिमायत अली खान.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Osman Sagar Lake|दुवा=http://www.ecoindia.com/lakes/osman-sagar.html|ॲक्सेसदिनांक=16 सप्टेंबर 2018}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.exploretelangana.com/gandipets-osman-sagar-lake-hyderabad/|title=Gandipet’s Osman Sagar Lake, Hyderabad|संकेतस्थळ=www.exploretelangana.com|भाषा=en-US|ॲक्सेसदिनांक=2018-10-09|archive-date=2018-06-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180619163801/http://www.exploretelangana.com/gandipets-osman-sagar-lake-hyderabad/|url-status=dead}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Himayat Sagar Lake – Weekend Tourist Spot of Hyderabad|दुवा=http://www.exploretelangana.com/himayat-sagar-lake-weekend-tourist-spot-of-hyderabad/|ॲक्सेसदिनांक=16 सप्टेंबर 2018|archive-date=2018-06-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180619213815/http://www.exploretelangana.com/himayat-sagar-lake-weekend-tourist-spot-of-hyderabad/|url-status=dead}}</ref>. == रझाकार == {{मुख्य|रझाकार (हैदराबाद)|रझाकार}} [[रझाकार (हैदराबाद)|रझाकार]] हे ब्रिटिश राजवटीत हैदराबाद राज्यातील मुस्लिम राष्ट्रवादी [[मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लीमीन]] (एमआयएम) पक्षाचे कासिम रझवी यांच्या नेतृत्वात निमलष्करी स्वयंसेवक दल होते. बहुसंख्य-हिंदू समुदायाच्या उठावाच्या भीतीने, निजामाने कासिम रझवी यांच्या नेतृत्वाखालील रझाकारांच्या निर्मितीला मंजूरी दिली ते हैदराबादमध्ये मुस्लिम राजवट टिकवून ठेवण्यासाठी आणि भारतात एकीकरणास विरोध करण्यासाठी तैनात करण्यात आले होते. निझाम मीर उस्मान अली खान याने हैदराबाद संस्थान भारतात विलीन होण्यापासून वाचवण्यासाठी दल स्थापन केले होते. या दलास त्यावेळेस रझाकार असे संबोधले जात असे.<ref>Moraes, Frank, Jawaharlal Nehru, Mumbai: Jaico. 2007, p.394</ref> हैदराबादच्या या रझाकार दालने तेथील बहुसंख्यांक हिंदूंवर अत्याचार करताना क्रौर्याची परिसीमा गाठली होती. [[File:Qasim Razvi.jpg|इवलेसे|कासीम रझवी]][[हिंदू मूर्ती भंजन]], [[हिंदू मंदिरांचा विध्वंस]] आणि हिंदू मुद्रा विटंबना, तसेच [[हिंदू शैक्षणिक केंद्रांचा विनाश]] या काळात केला गेला. या अत्याचाराची तुलना क्रूरकर्मा हिटलरच्या नाझी सैन्याशी केली जाते. त्यामुळे आजही [[मराठवाडा]] आणि [[तेलंगणा]]त या शब्दाकडे शिवी या भावनेने पाहिल्या जाते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=मराठवाडा (हैदराबाद) मुक्तीसंग्रामाचा दैदिप्यमान लढा...|दुवा=https://www.esakal.com/nanded/marathwada-hyderabad-glorious-battle-liberation-struggle-nanded-347092|अॅक्सेसदिनांक=११ मे २०२१}}</ref> रझाकरांच्या क्रौर्याची परिसीमा आजही जुन्या जाणत्या लोकांच्या मनातून गेलेली नाही.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=अत्याचाराविरूद्धचा प्रखर लढा म्हणजे ‘रझाकार’...|दुवा=https://maharashtratimes.com/entertainment/entertainment-news/box-office-collections/razakar-marathi-movie/articleshow/46299437.cms|अॅक्सेसदिनांक=११ मे २०२१}}</ref> आणि या सत्य घटनेवर आधारित [[रझाकार (चित्रपट)|रझाकार]] नावाचा मराठी चित्रपट सुद्धा इ.स. २०१५ मध्ये प्रदर्शित झाला. रझाकारांनी [[हिंदूंचा धार्मिक छळ]] केला. तेलंगणातील वीरा बैरनपल्ली या गावात पुरुषांनी गोळ्या घालून ठार मारून हिंदू महिलांवर निर्दयीपणे बलात्कार केले.<ref>{{स्रोत बातमी|last=Rao|first=Gollapudi Srinivasa|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/how-bhairanpally-was-plundered/article19700819.ece|title=How Bhairanpally was plundered|date=2017-09-16|location=Maddur (siddipet Dt.)|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> रझाकारांनी १९४८ मध्ये ऑपरेशन पोलोद्वारे त्यांच्या सैन्याचा पराभव होईपर्यंत त्यांची हिंदू विरोधी धार्मिक अत्याचारांची रानटी मोहीम सुरू ठेवली होती. == मृत्यू आणि दफन == मीर उस्मान अली खानने २४ फेब्रुवारी १९६७रोजी [[किंग कोठी पॅलेस]] येथे शेवटचा श्वास घेतला. त्याचे दफन [[जुड़ी मस्जिद]]मध्ये झाले. ही मशीद १९३६ साली निजामाने आपल्या मुलाच्या-जवादाच्या मृत्यूनंतर त्याच्या स्मृत्यर्थ बनवली होती. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Modern Hyderabad architect and statehood icon, Nizam VII fades into history|दुवा=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/modern-hyderabad-architect-and-statehood-icon-nizam-vii-fades-into-history/articleshow/57324957.cms|ॲक्सेसदिनांक=12 सप्टेंबर 2018}}</ref> निजामाचा [[अंत्यसंस्कार]] (तत्कालीन) भारतीय इतिहासातील सर्वात मोठा होता, असे निजाम संग्रहालयाच्या कागदपत्रांत म्हणले आहे. अंदाजे १ कोटी लोक" निजामांच्या गन-कार्टच्या जुलूसमध्ये सामील खाले होते. हे निजामाच्या लोकप्रियतेचे पुरावे म्हणायला हरकत नाही. भारताच्या इतिहासात निजामाचे दफन हा सर्वात मोठा गैर-धार्मिक, बिगर राजकीय प्रसंग होता. शोकाकुल लोकांची संख्या इतकी जास्त होती की हैदराबादचे रस्ते आणि फुटपाथ तुटलेल्या बांगड्यांनी भरले होते. (तेलंगणाच्या परंपरेनुसार, स्त्रिया त्यांच्या जवळच्या नातेवाईकांच्या मृत्यूच्या वेळी त्यांच्या बांगड्या फोडतात.)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Nizam’s opulance has no takers|दुवा=http://www.thehansindia.com/posts/index/Hyderabad-Tab/2017-02-25/Nizams-opulance-has-no-takers/283066|ॲक्सेसदिनांक=12 सप्टेंबर 2018}}</ref> ==उस्मान अली खान यांचे नाव दिलेल्या संस्था आणि वास्तू == [[उस्मानिया_विद्यापीठ|उस्मानिया युनिव्हर्सिटी]], उस्मानिया जनरल हॉस्पिटल, उस्मानिया बिस्किटे, उस्मान सागर तलाव, [[उस्मानाबाद]] जिल्हा, वगैरे. ==बाह्य दुवे== * [https://www.youtube.com/watch?v=mTcJql5tGk4 निजाम मंदिरांना देणग्या देतात] * https://telanganatoday.com/cultural-accomplishments-of-nizam-era निजामांचे प्रगतीशील राज्य] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]] [[वर्ग:इ.स. १८८६ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. १९६७ मधील मृत्यू]] [[वर्ग:ऐतिहासिक व्यक्ती]] [[वर्ग:हैदराबाद]] [[वर्ग:आसफ जाही घराणे]] [[वर्ग:हैदराबाद संस्थान]] 6jau995ixltar9v0hp3lnp61nsfwjf2 2580788 2580786 2025-06-17T15:46:17Z संतोष गोरे 135680 [[Special:Contributions/2401:4900:1CB1:8B87:5E1:B12E:4ABC:10EC|2401:4900:1CB1:8B87:5E1:B12E:4ABC:10EC]] ([[User talk:2401:4900:1CB1:8B87:5E1:B12E:4ABC:10EC|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. 2580239 wikitext text/x-wiki [[चित्र:Usman Ali Khan.jpg|इवलेसे|280px|हैदराबादचे '''निजाम''' - '''मीर उस्मान अली खान'''|अल्ट=]] '''मीर उस्मान अली खान''' सिद्दिकी, असफ जाह सातवा '(६ एप्रिल १८८६ - २४ फेब्रुवारी १९६७) हा हैदराबाद आणि बरारचा शेवटचा निजाम होता. सन १९११ आणि १९४८ च्या दरम्यान त्याने हैदराबाद संस्थानावर राज्य केले.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/modern-hyderabad-architect-and-statehood-icon-nizam-vii-fades-into-history/articleshow/57324957.cms|title=Modern Hyderabad architect and statehood icon, Nizam VII fades into history - Times of India|work=द टाइम्स ऑफ इंडिया|access-date=2018-09-14}}</ref> २६ जानेवारी १९५०रोजी [[हैदराबाद राज्य|हैदराबाद]] हे भारतातील नवे राज्य बनले. स्वातंत्र्या नंतरही १९४७ नंतर निजामाच्या इस्लामिक राज्यात [[हिंदूंचा छळ]] झाला. निजामाच्या काळात हिंदू संस्कृती विरुद्ध हिंसाचाराचा माग चोखाळला आहे असे दिसते. निझामाने प्रदीर्घ काळ [[हिंदूंचा धार्मिक छळ]] केलेला आढळतो. मुस्लिम काळात भारतात [[जबरदस्तीने केलेले हिंदूंचे धर्मांतर|जबरदस्तीने हिंदूंचे धर्मांतर]] करून मुस्लिम [[लोकसंख्या]] निझामाच्या राज्यात वाढवली गेली. निझामाने नोकरी देण्याच्या नावाखाली हिंदू ज्ञानाची लुट केली गेली.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://www.aajtak.in/explained/story/razakars-of-hyderabad-brutality-and-massacre-of-hindu-population-mdj-1931093-2024-04-29 |title=कौन थे रजाकार, जो 80 फीसदी से ज्यादा हिंदू आबादी वाले हैदराबाद को बनाना चाहते थे इस्लामिक मुल्क? |लेखक= |दिनांक= |प्रकाशक= | संकेतस्थळ= आजतक |अ‍ॅक्सेसदिनांक=१० मार्च २०२५ |विदा संकेतस्थळ दुवा=https://web.archive.org/web/20240429095316/https://www.aajtak.in/explained/story/razakars-of-hyderabad-brutality-and-massacre-of-hindu-population-mdj-1931093-2024-04-29 |विदा दिनांक=२९ एप्रिल २०२४ }}</ref><ref name="मटा" /> [[चित्र:Coronation portrait of the VIIth Nizam.jpg|इवलेसे|right|निजाम त्यांच्या पंतप्रधानांसह - "किशन प्रसाद" आणि इतर]] निजामाला "'''निझाम सरकार'''" किंवा "हजूर-ए-निजाम" म्हणत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.museindia.com/MuseIndia/Viewforum?topicid=69817|title=Museindia|संकेतस्थळ=www.museindia.com|ॲक्सेसदिनांक=2018-10-09}}{{मृत दुवा|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> त्यानंतर भाषेच्या आधारावर हैदराबाद राज्याचे विभाजन होऊन त्याचे तुकडे [[आंध्र प्रदेश|आंध्र प्रदेशाचे]], [[कर्नाटक|कर्नाटकाचे]] आणि [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्राचे]] भाग बनले.चा भाग बनला. त्यावेळवा निजाम हा सहावा [[निज़ाम]] -[[महबूब अली खान]]चा मुलगा होत. सतत पराभवातून स्वतंत्र राज्य अस्तित्वात आल्याचे तुरळक उदाहरण निजामचे संस्थान हे एक आहे. कधीही विजय झाला नाही हे याचे वैशिष्ट्ये. मराठ्यांबरोबरची पहिली लढाई : हार. दुसरी : हार. तिसरी : हार. असे जे सतराशे तेवीस-चौवीसपासून चालले ते सतराशे ब्याण्णवपर्यंत. सर्व मोठ्या लढ्यांत निजामाची हार झालेली दिसून येते. ===रझाकार=== {{मुख्य|रझाकार (हैदराबाद)|रझाकार}} [[रझाकार (हैदराबाद)|रझाकार]] हे ब्रिटिश राजवटीत हैदराबाद राज्यातील मुस्लिम राष्ट्रवादी [[मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लीमीन]] (एमआयएम) पक्षाचे कासिम रझवी यांच्या नेतृत्वात निमलष्करी स्वयंसेवक दल होते. बहुसंख्य-हिंदू समुदायाच्या उठावाच्या भीतीने, निजामाने कासिम रझवी यांच्या नेतृत्वाखालील रझाकारांच्या निर्मितीला मंजूरी दिली ते हैदराबादमध्ये मुस्लिम राजवट टिकवून ठेवण्यासाठी आणि भारतात एकीकरणास विरोध करण्यासाठी तैनात करण्यात आले होते. निझाम मीर उस्मान अली खान याने हैदराबाद संस्थान भारतात विलीन होण्यापासून वाचवण्यासाठी दल स्थापन केले होते. या दलास त्यावेळेस रझाकार असे संबोधले जात असे.<ref>Moraes, Frank, Jawaharlal Nehru, Mumbai: Jaico. 2007, p.394</ref> हैदराबादच्या या रझाकार दालने तेथील बहुसंख्यांक हिंदूंवर अत्याचार करताना क्रौर्याची परिसीमा गाठली होती. [[हिंदू मूर्ती भंजन]], [[हिंदू मंदिरांचा विध्वंस]] आणि हिंदू मुद्रा विटंबना, तसेच [[हिंदू शैक्षणिक केंद्रांचा विनाश]] या काळात केला गेला. या अत्याचाराची तुलना क्रूरकर्मा हिटलरच्या नाझी सैन्याशी केली जाते. त्यामुळे आजही [[मराठवाडा]] आणि [[तेलंगणा]]त या शब्दाकडे शिवी या भावनेने पाहिल्या जाते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://www.esakal.com/nanded/marathwada-hyderabad-glorious-battle-liberation-struggle-nanded-347092 |title=मराठवाडा (हैदराबाद) मुक्तीसंग्रामाचा दैदिप्यमान लढा... |अॅक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१}}</ref> [[File:Qasim Razvi.jpg|इवलेसे|कासीम रझवी]] रझाकरांच्या क्रौर्याची परिसीमा आजही जुन्या जाणत्या लोकांच्या मनातून गेलेली नाही.<ref name="मटा">{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://maharashtratimes.com/entertainment/entertainment-news/box-office-collections/razakar-marathi-movie/articleshow/46299437.cms |title= अत्याचाराविरूद्धचा प्रखर लढा म्हणजे ‘रझाकार’...|ॲक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१}}</ref> आणि या सत्य घटनेवर आधारित [[रझाकार (चित्रपट)|रझाकार]] नावाचा मराठी चित्रपट सुद्धा इ.स. २०१५ मध्ये प्रदर्शित झाला. रझाकारांनी [[हिंदूंचा धार्मिक छळ]] केला. तेलंगणातील वीरा बैरनपल्ली या गावात पुरुषांनी गोळ्या घालून ठार मारून हिंदू महिलांवर निर्दयीपणे बलात्कार केले. या दहशतीपासून वाचण्यासाठी अनेक गावकऱ्यांनी शेतातील मोकळ्या विहिरीत उड्या घेतल्या. अनेक मंदिरेही रझाकारांनी लुटली.<ref>{{स्रोत बातमी|last=Rao|first=Gollapudi Srinivasa|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/how-bhairanpally-was-plundered/article19700819.ece|title=How Bhairanpally was plundered|date=2017-09-16|location=Maddur (siddipet Dt.)|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> रझाकारांनी १९४८ मध्ये ऑपरेशन पोलोद्वारे त्यांच्या सैन्याचा पराभव होईपर्यंत त्यांची हिंदू विरोधी धार्मिक अत्याचारांची रानटी मोहीम सुरू ठेवली होती. ==मंदिरांना दान== निजामाने हिंदू आणि मुसलमानांना सारखीच वागणूक दिली असे प्रपोगंडा पसरवले गेले. त्याने अनेक मंदिरांना वेळोवेळी सोने आणि पैसे दान केले अशा अफवा पसरवल्या आहेत. निजाम यादगीरगुत्ता मंदिर या फायलींमधील राज्य अभिलेखांच्या नोंदीवरून मीर उस्मान अली खान यांनी हे भद्राचलम मंदिराला ८२,८२५ रुपये आणि तिरुपती वेंकटेश्वर मंदिराला ते ५०,००० + ८ हजार रुपये दिले, असे दिसते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Nizam gave funding for temples, and Hindu educational institutions|दुवा=http://missiontelangana.com/nizam-gave-funding-for-temples-and-hindu-educational-institutions/|ॲक्सेसदिनांक=11 सप्टेंबर 2018}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=History|दुवा=http://www.bamu.ac.in/AboutUniversity/History.aspx|ॲक्सेसदिनांक=11 सप्टेंबर 2018|archive-date=2018-09-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20180920144223/http://www.bamu.ac.in/AboutUniversity/History.aspx|url-status=dead}}</ref> पुण्याच्या [[भांडारकर ओरिएंटल रिसर्च इन्स्टिट्यूट]]ला महाभारताची चिकित्सक आवृत्ती काढण्यासाठी सन १९३२ साली, सातवा निजाम, मीर उस्मान अली खान याने ११ वर्षांसाठी प्रतिवर्ष १,००० रुपयांच्या हप्त्यांनी एकूण ५०,००० रुपये दिले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Nizam's generous side and love for books|दुवा=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/nizams-generous-side-and-love-for-books/article2886529.ece|ॲक्सेसदिनांक=16 सप्टेंबर 2018}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Reminiscing the seventh Nizam’s enormous contribution to education|दुवा=https://telanganatoday.com/reminiscing-seventh-nizam-enormous-contribution-education|ॲक्सेसदिनांक=16 सप्टेंबर 2018}}</ref> ==शैक्षणिक सुधारणा== निजामाच्या हैदराबाद संस्थानातील शिक्षणाचे बजेट एकूण उत्पन्नाच्या सुमारे ११% होते. हे भारतातील कुठल्याही राज्याच्या किंवा केंद्र सरकारच्या बजेटपेक्षा कितीतरी जास्त आहे. निजामाने मराठवाडा क्षेत्रात कृषी संशोधनाचा पाया घातला. १८ मे १९७२ रोजी ही योजनेचे रूपांतर मराठवाडा कृषी विद्यापीठात झाले. निजामाने दिलेल्या ५४ एकर जमिनीवर मराठवाडा विद्यापीठ बनले..<ref>https://www.mahamarathon.com/images/news-media/aurangabad/pdf/19th-Nov-4.pdf</ref> [[चित्र:Taking oath as rajpramukh.jpg|thumb|right|220px|AsafJah7 oath Rajpramukh 1950]] ===शैक्षणिक संस्थांना देणग्या=== निजामाने [[बनारस हिंदू विद्यापीठ]]ाला १० लाख रुपये व [[अलीगढ मुस्लिम विद्यापीठ]]ाला ५ लाख रुपये देणगीदाखल दिले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://archive.siasat.com/news/nizam-gave-funding-temples-hindu-educational-institutions-436976/|title=Nizam gave funding for temples, Hindu educational institutions {{!}} The Siasat Daily|संकेतस्थळ=archive.siasat.com|भाषा=en-US}}</ref> === उस्मानिया विद्यापीठ === ''पहा [[उस्मानिया विद्यापीठ]]'' [[मीर उस्मान अली खान]]ने [[उस्मानिया विद्यापीठ|उस्मानिया विद्यापीठा]]ची स्थापना केली. हे विद्यापीठ आज भारतीय उपखंडातील सर्वात मोठे विद्यापीठ आहे. निजामाने शाळा, महाविद्यालये स्थापन केली आणि भाषांतरासाठी अनुवाद विभाग स्थापन केला. प्राथमिक शिक्षणही अनिवार्य आणि गरिबांसाठी विनामूल्य केले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.osmania.ac.in|title=Osmania University|संकेतस्थळ=www.osmania.ac.in|भाषा=en-gb|ॲक्सेसदिनांक=2018-09-14}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://oucommerce.com|title=Osmania University Dept. of Commerce|संकेतस्थळ=oucommerce.com|ॲक्सेसदिनांक=2018-09-14}}</ref> ==भारत-चीन युद्ध प्रयत्न योगदान== [[File:NIZAM with SHASTRI.jpg|thumb|right|निजाम पंतप्रधान "लाल बहादूर शास्त्री" सोबत]] इंडो-चिनी मतभेदांमुळे होणाऱ्या संभाव्य युद्धासाठी , [[निज़ाम|निजामाला]] राष्ट्रीय संरक्षण निधीला योगदान देण्याची विनंती झाली. मीर उस्मान अली खानने त्यासाठी '''५,००० किलो''' ''[[सोने]]'' दिले. भारतातील कोणत्याही व्यक्तीने किंवा संस्थेने केलेला हे सर्वात मोठे [[योगदान]] आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=The rich legacy of Nizams|दुवा=http://www.deccanchronicle.com/140601/lifestyle-offbeat/article/rich-legacy-nizams|ॲक्सेसदिनांक=12 सप्टेंबर 2018}}</ref> ==पूर प्रतिबंधक उपाय== १९०८ सालच्या ग्रेट मुसी पुरात, अंदाजे ५०,००० [[लोक]] मरण पावले. निज़ामने आणखी मोठे पूर येऊ नयेत म्हणून [[उस्मान सागर]] आणि [[हिमायत सागर]] यांना रोखण्यासाठी दोन तलाव बांधले. निजामाचे पूर्वीचे नाव उस्मान सागर, नंतर हिमायत सागर. त्याच्या मुलाचे नाव आझम जाह मीर हिमायत अली खान.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Osman Sagar Lake|दुवा=http://www.ecoindia.com/lakes/osman-sagar.html|ॲक्सेसदिनांक=16 सप्टेंबर 2018}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.exploretelangana.com/gandipets-osman-sagar-lake-hyderabad/|title=Gandipet’s Osman Sagar Lake, Hyderabad|संकेतस्थळ=www.exploretelangana.com|भाषा=en-US|ॲक्सेसदिनांक=2018-10-09|archive-date=2018-06-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180619163801/http://www.exploretelangana.com/gandipets-osman-sagar-lake-hyderabad/|url-status=dead}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Himayat Sagar Lake – Weekend Tourist Spot of Hyderabad|दुवा=http://www.exploretelangana.com/himayat-sagar-lake-weekend-tourist-spot-of-hyderabad/|ॲक्सेसदिनांक=16 सप्टेंबर 2018|archive-date=2018-06-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180619213815/http://www.exploretelangana.com/himayat-sagar-lake-weekend-tourist-spot-of-hyderabad/|url-status=dead}}</ref>. ==मृत्यू आणि दफन== मीर उस्मान अली खानने २४ फेब्रुवारी १९६७रोजी [[किंग कोठी पॅलेस]] येथे शेवटचा श्वास घेतला. त्याचे दफन [[जुड़ी मस्जिद]]मध्ये झाले. ही मशीद १९३६ साली निजामाने आपल्या मुलाच्या-जवादाच्या मृत्यूनंतर त्याच्या स्मृत्यर्थ बनवली होती. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Modern Hyderabad architect and statehood icon, Nizam VII fades into history|दुवा=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/modern-hyderabad-architect-and-statehood-icon-nizam-vii-fades-into-history/articleshow/57324957.cms|ॲक्सेसदिनांक=12 सप्टेंबर 2018}}</ref> निजामाचा [[अंत्यसंस्कार]] (तत्कालीन) भारतीय इतिहासातील सर्वात मोठा होता, असे निजाम संग्रहालयाच्या कागदपत्रांत म्हणले आहे. अंदाजे १ कोटी लोक" निजामांच्या गन-कार्टच्या जुलूसमध्ये सामील खाले होते. हे निजामाच्या लोकप्रियतेचे पुरावे म्हणायला हरकत नाही. भारताच्या इतिहासात निजामाचे दफन हा सर्वात मोठा गैर-धार्मिक, बिगर राजकीय प्रसंग होता. शोकाकुल लोकांची संख्या इतकी जास्त होती की हैदराबादचे रस्ते आणि फुटपाथ तुटलेल्या बांगड्यांनी भरले होते. (तेलंगणाच्या परंपरेनुसार, स्त्रिया त्यांच्या जवळच्या नातेवाईकांच्या मृत्यूच्या वेळी त्यांच्या बांगड्या फोडतात.)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Nizam’s opulance has no takers|दुवा=http://www.thehansindia.com/posts/index/Hyderabad-Tab/2017-02-25/Nizams-opulance-has-no-takers/283066|ॲक्सेसदिनांक=12 सप्टेंबर 2018}}</ref> ==उस्मान अली खान यांचे नाव दिलेल्या संस्था आणि वास्तू == [[उस्मानिया_विद्यापीठ|उस्मानिया युनिव्हर्सिटी]], उस्मानिया जनरल हॉस्पिटल, उस्मानिया बिस्किटे, उस्मान सागर तलाव, [[उस्मानाबाद]] जिल्हा, वगैरे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]] [[वर्ग:इ.स. १८८६ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. १९६७ मधील मृत्यू]] [[वर्ग:ऐतिहासिक व्यक्ती]] [[वर्ग:हैदराबाद]] [[वर्ग:आसफ जाही घराणे]] [[वर्ग:हैदराबाद संस्थान]] g6vbygg6bu4lkotz34x9i6lw6o4c073 0 240437 2580751 2580717 2025-06-17T12:18:01Z Wikimarathi999 172574 2580751 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र| | चित्र = File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb| |प्रकार = गाव,पर्यटन स्थळ |स्थानिक_नाव = खडीकोळवण |इतर_नाव = "कोळवणकर" |टोपणनाव = खडीकोळवण |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = खडीकोळवण |क्षेत्रफळ_एकूण = 5.72 |क्षेत्रफळ_आकारमान = १७३४.९८ हेक्टर, १७.३५ चौ.किमी |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = 5 |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ = 2.5 किमी² |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[2]}} |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = ३७ |उंची_संदर्भ = ४१ मीटर |समुद्री_किनारा = |हवामान = दमट, उष्मकटिबंध |वर्षाव = ३८०० |तापमान_वार्षिक = 27 |तापमान_हिवाळा =20 |तापमान_उन्हाळा =35 |मुख्यालय = रत्नागिरी |मोठे_शहर = रत्नागिरी |मोठे_मेट्रो = देवरुख |जवळचे_शहर = साखरपा |प्रांत = कोकण |विभाग = संगमेश्वर |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = ३४४ |लोकसंख्या_वर्ष = २०११ |governing_body = ग्रामपंचायत खडीकोळवण |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[1]}} |लोकसंख्या_घनता = 480 |लिंग_गुणोत्तर = १२०५ |पीक = भात,नाचणी |साक्षरता_पुरुष = ८८ |साक्षरता_स्त्री = ९५ |अधिकृत_भाषा = कुळवाडी,मराठी |नेता_पद_१ = खासदार |नेता_नाव_१ = विनायक राऊत |नेता_पद_२ = आमदार |नेता_नाव_२ = शेखर गोविंदराव निकम |नेता_पद_३ = सरपंच |नेता_नाव_३ =संतोष घोलम |संसदीय_मतदारसंघ = रत्नागिरी - सिंधुदुर्ग |विधानसभा_मतदारसं = साखरपा-लांजा-राजापूर |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = जिल्हा न्यायालय |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = रत्नागिरी |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = तालुका तहसिल |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = तलाठी |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_४ = पोलिस स्थानक |न्यायक्षेत्र_नाव_४ = साखरपा |कोरे_शीर्षक_१ = कोकण रेल्वे |कोरे_उत्तर_१ = संगमेश्वर |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415802 |आरटीओ_कोड = MH 08एमएच०८ |संकेतस्थळ = https://villageinfo.in/maharashtra/ratnagiri/sangameshwar/khadi-kolvan.html |संकेतस्थळ_नाव = VillageInfo.in |दालन =|दालन = महाराष्ट्र, रत्नागिरी जिल्हा |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} '''खडीकोळवण (Khadikolwan)''' हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे कोकणातील गाव आहे. गावाचा इतिहास सुमारे २०० वर्षांहून अधिक जुना असल्याचे पुर्वीचे जाणकार ग्रामस्थ मौखिक परंपरांमधून सांगितले जाते. गावाच्या परिसरात '''श्री देव गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी यांची प्राचीन मंदिरे, गर्म पाण्याचे नैसर्गिक झरे, आणि जवळच असलेले श्री मार्लेश्वर गुहामंदिर''' यांमुळे या भागाला धार्मिक, नैसर्गिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले हे गाव कोकणातील पारंपरिक संस्कृती, सामाजिक बदल आणि ग्रामविकासाची कहाणी जपणारे केंद्र ठरत आहे. खडीकोळवण हे [[महाराष्ट्रातील]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी]] जिह्ल्यातील [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर]] तालुक्यातील एक गाव आहे. == '''इतिहास व नावाची उत्पत्ती''' == गावाच्या सुरुवातीच्या काळात येथे कुडाची,शेण व मातीने सारवलेली घरं, शेतीपूरक वाडे आणि ओढ्यांजवळील निवासस्थानं अशी पारंपरिक वस्ती होती. शेजारील गावांशी व्यापार, धार्मिक उत्सव व मुक्काम व्यवस्था यामुळे या गावाला स्थानिक पातळीवर एक दळणवळण केंद्राचं स्वरूप प्राप्त झालं होतं. गावाजवळून वाहणाऱ्या [[बाव नदी]], तसेच इतर लहान ओहोळांमुळे या भागात शेतीस पोषक वातावरण होते. मात्र, कालांतराने पूरस्थिती व स्थलांतरामुळे पारंपरिक जीवनपद्धतीत अनेक बदल झाले. गावामध्ये सामाजिक एकतेवर आधारित पंचनियाय प्रणाली पूर्वी प्रबळ होती. गावातील पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेल्या होळी, शिमगा, व गणपती उत्सवांमध्ये मानपानावर आधारित परंपरा होत्या, ज्यात ग्रामपंचायतीच्या देखरेखीखाली, ग्रामस्थ एकमताने निर्णय घेतले जात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये या परंपरांमध्ये बदल झाले असून काही सामाजिक वादांचा उद्भव झाला आहे. == '''भौगोलिक माहीती''' == ===रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या सीमा=== * पश्चिमेस [[आंबा घाट]] * दक्षिणेस [[ओझरे]] व [[निनावे]] व [[कलकदरा]] * पूर्वेस [[बामणोली]] व [[मार्लेश्वर]] * उत्तरेस [[कळंब]] व [[गायमुख]] खडीकोळवण गाव हे सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले असून, अदमासे १७ व्या शतकातील गाव. पूर्वी येथे सुमारे २००० लोकसंख्या होती.<ref> https://www.censusindia.co.in/villages/khadi-kolvan-population-ratnagiri-maharashtra-565843?utm_source=chatgpt.com</ref> गाव सह्याद्री पर्वतरांगांच्या कुशीत असून, गावाच्या सीमेवरून बाव नदी वाहते. पावसाळ्यात या नदीमुळे काही वेळा पूरस्थिती उद्भवते.गाव [[बाव नदीच्या]] तीरावर वसलेले आहे.<ref>{{Cite web|url=https://aerfindia.org/forest-revitalization-projects|title=Daikin & AERF: Community-based forest project|publisher=AERF India|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाजवळून एक लहान नदी आणि अनेक ओहोळ वाहतात. गावाच्या चारही बाजूंनी उंच डोंगर असून, खडीकोळवण एक नैसर्गिक खोऱ्यात वसलेले गाव आहे. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी असल्याने येथील हवामान थंड व दमट स्वरूपाचे असते. पावसाळ्यात अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी होते, तर उन्हाळ्यातही उष्तामा तापमान तुलनेत अधिक असते. गावाजवळील जंगल पट्ट्यांमध्ये जैवविविधता मोठ्याप्रमाणात आढळते. गावाच्या मुख्य सीमेला लागून असलेले [[बाव नदीचे]] पात्र, हे केवळ पाण्याचा स्रोत नाही, तर अनेक वेळा पूर परिस्थितीचे कारण देखील बनते. गावाजवळून एक दंडात जाणारी पुरातन वहिवाटीची वाट - म्हातारी वाट (जुना घाटमार्ग) आजही काही जुने जाणते काही ग्रामस्थ वापरतात, विशेषतः शेतपिकांसाठी, शेतीच्या कामासाठी, दैनंदिन कामासाठी वापरतात, सन १९९० नंतर मोठ्याप्रमाणात जंगल तोड झाली आणि भरलेले जंगल ओसाड दिसू लागले. आज अशी स्थिती आहे जंगलातील बिबटे भक्षाच्या शोधात गावात फिरू लागले. यामुळे संध्याकाळी कोण एकटे घरातून बाहेर पडत नाही. ग्रामस्थांच्या मनात भीती निर्माण झाली. याला कारण मागील ३० वर्ष अगोदर झालेली जंगल तोड. <center>[[File:जंगल सफारी.jpg|600px|जंगल सफारी]]</center> गावातील सर्वात जुने ग्रामदैवताचे देऊळ पुरातन आहे .<ref>{{Cite web|url=https://findmygov.in|title=खडीकोळवण ग्रामपंचायत|publisher=FindMyGov|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाच्या सीमेला बामणोली, ओझरे, निनावे आणि निवे ही गावे आहेत. गावातील धार्मिक परंपरा अत्यंत मजबूत असून, '''श्री देव गांगेश्वर हे ग्रामदैवत, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी या नवसाला पावणाऱ्या देवतांप्रमाणे ग्रामस्थांमध्ये श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहेत''' या देवस्थानांमध्ये गावाचे उत्सव, वादीत शिमगा आणि गौर गणपती यावेळी विशेष करून गावातील सार्वजनिक गर्जना मंडळाच्या वतीने सत्यनारायण पूजन, शिवगण परीवार व इतर ग्रामस्थांकडून हनुमान जयंती, रामवाडी ग्रामस्थ कडून श्री राम नवमी, तसेच खाडे व वरचे घोलमवाडी कडून वार्षिक सत्यनारायण पुजन असे सांस्कृतिक व सामाजिक सोहळे आयोजित केले जातात. गावातील बहुसंख्य लोकमान्य परंपरांमध्ये शेकडो वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा प्रतिबिंबित होतो.गावात ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, ग्रामदेवता '''श्री गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी व ठोंगळ देवी यांची मंदिरे आहेत'''. गावाच्या उत्तरेस मुक्काम-मार्ल गाव आहे, जिथे श्री मार्लेश्वर शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात.<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/marleshwar-temple|title=श्री मार्लेश्वर मंदिर - महाराष्ट्र पर्यटन|publisher=महाराष्ट्र पर्यटन विभाग|access-date=2025-06-07}}</ref>शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात. मुंबईपासून खडीकोळवण पर्यंतचा मार्ग MSRTC बसने साधारण ३८४ किमीचा दूर आहे, यात संगमेश्वर ST बस स्टँडचा समावेश होतो.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Sangameshwar|title=Sangameshwar – Geography & Transportation|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> हे गाव सुमारे ३५० किमी आणि कोल्हापूरहून खडीकोळवणला साधारणपणे १४५ किमी अंतर आहे, जे कोल्हापूर – सांगमेश्वर मार्गे मोजले जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.clearcarrental.com/kolhapur-to-sangameshwar-distance|title=Kolhapur To Sangameshwar Distance & Duration|publisher=Clear Car Rental|access-date=2025-06-08}}</ref>पासून १९० किमी अंतरावर आहे. कोकण रेल्वेने येताना संगमेश्वर स्टेशनला उतरावे लागते. त्यानंतर देवरुखमार्गे साखरपा आणि तेथून खडीकोळवणकडे एसटीने प्रवास करावा लागतो. एस.टी सुरू होण्याअगोदर ग्रामस्थ [[‘कलकदरा’]] येथे उतरून गावात तासभर पायी चालत येत असत. या गावाची प्रमुख बाजारपेठ साखरपा असून, ती गावापासून सुमारे १ तासाच्या अंतरावर आहे. सरकारी कामांसाठी ग्रामस्थ देवरुख हे संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्यालय असून ते गावापासून सुमारे १७ किमी अंतरावर आहे.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Devrukh|title=Devrukh Village – Sangameshwar Taluka Infrastructure|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> येथे जातात, जे गावापासून सुमारे २ तास दूर आहे. <center>[[File:हिरवा निसर्ग.jpg|600px|हिरवा निसर्ग]]</center> == '''संपर्क व वाहतूक सेवा''' == १९८५ पूर्वी ग्रामस्थ ‘कलकदारा’ येथे उतरून गावात सुमारे तासभर पायी प्रवास करीत असत. त्यानंतर स्थानिक ग्रामपंचायत आणि लोकप्रतिनिधींनी केलेल्या पाठपुराव्यामुळे १९८५–१९९० च्या सुमारास साखरपा–खडीकोळवण ही पहिली एस.टी. बस सेवा सुरू करण्यात आली. आजही ही सेवा मासिक मर्यादित फेरीप्रमाणे सुरू आहे, जी गावाला साखरपा, देवरुख आणि संगमेश्वर शहरांशी जोडते. गावाच्या चारही बाजूंनी डोंगर असून, गाव एका विशाल डोंगरांच्या मधोमध खोऱ्यात आहे. पूर्वीचा घनदाट जंगल परिसर आता जंगल तोड झाल्यामुळे विरळ झाला आहे. आता <ref>{{Cite web|url=https://ratnagiri.gov.in/notice/invitation-for-suggestions-and-objections-on-draft-coastal-zone-management-plans-czmps-of-ratnagiri-district-under-crz-notification-2019/|title=Invitation for suggestions and objections on draft Coastal Zone Management Plans (CZMPs) of Ratnagiri District under CRZ Notification, 2019|date=22 January 2020|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>[[चित्र:देव_गांगेश्वर.jpg|अल्ट=देव गांगेश्वर|मध्यवर्ती|इवलेसे|800x800अंश|'''खडीकोळवण गावातील प्रसिद्ध - श्री. गांगेश्वर, कुलाचार देऊळ''' ]] ==हवामान== <center>[[File:गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर.jpg|center|600px गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर]]</center> कोकणात मे महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त तापमान असेल.उष्णतेच्या लाटा नेहमीप्रमाणे असतील.<ref>महाराष्ट्र टाईम्स, गुरुवार दिनांक ०२ मे २०२४.</ref> == '''स्थान''' == गाव ''संगमेश्वरपासून'' अंदाजे ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असून, त्याच परिसरात प्रसिद्ध ''मार्लेश्वर मंदिर'' आहे. मार्लेश्वर हे ''श्री शंकराचे'' एक गुहामंदिर असून दरवर्षी ''१४ जानेवारीला'' येथे यात्रा भरते. हे स्थळ महाराष्ट्रभरातून भक्तांना आकर्षित करणारे एक ''धार्मिक पर्यटनस्थळ'' आहे. == '''धार्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्ये''' == <center>[[File:खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.jpg|center|600px खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.]]</center> गावात खालील प्रमुख देवस्थाने आहेत:[[File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|खडीकोळवण कुलाचार]] '''श्री देव गांगेश्वर''' – ग्रामदैवत. '''अत्राल देवीचे देऊळ''' – नवसाला पावणारी देवी. '''ठोंगळ देवीचे देऊळ''' – गावाच्या सीमेलगत वसलेली, स्थानिक श्रद्धेचे प्रतीक. === '''गरम पाण्याचे स्त्रोत''' === [[File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] गावात गेल्या १५ वर्षांपासून जमिनीखालून सतत ३६५ दिवस गरम पाण्याचा स्त्रोत सुरू आहे.<ref>{{Cite web|url=https://example.gov.in/hot-springs.pdf|title=Khadi Kolvan geothermal hot spring report|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>आहे. गावकऱ्यांच्या मते हे पाणी ''गंधकयुक्त'' असून ''त्वचा विकारांवर उपयुक्त'' आहे. हे वैशिष्ट्य गावाला एक वेगळे ओळख देते.या झऱ्यामुळे गावाचे नाव आता पर्यटन क्षेत्रातही पुढे येत आहे, आणि परिसरात औषधी पर्यटन (wellness tourism) शक्यता निर्माण झाली आहे. == गावातील वाड्या == खडीकोळवण गावात खालील वाड्या पुरातन आहेत:[[File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] # [[घोलम - वरची वाडी/रिंगण वाडी]] # [[घोलम - खालची वाडी]] # [[खाडे वाडी]] # [[बौद्धवाडी]] # [[रामवाडी]] == बाराबलुतेदार पद्धती == गावगाडा हा मुख्यतः कृषीप्रधान असून बाराबलुतेदारी व्यवस्थेवर आधारित होता. यामध्ये सुतार, सोनार, गुरव, कुंभार, गवंडी, मांग, चांभार, गोसावी इत्यादी जातींनी सामाजिक सेवा दिली. गावातील प्रत्येक घराशी संबंधित कारागीर पिढ्यानपिढ्या कार्यरत होते. उदाहरणार्थ, जाधव, घोलम, सुतार, गुरव आदी कुटुंबांनी समाजात विशेष स्थान मिळवलं.<ref>{{Cite web |title=बाराबलुतेदारी म्हणजे काय? |url=https://www.typingbaba.com/barabalutedar-marathi |work=ज्ञानकोश मराठी |access-date=2025-06-12}}</ref> [[File:शेती आणि स्थलांतर.jpg|thumb|शेती आणि स्थलांतर]] == शेती == <center>[[File:गावा लगतची भातशेती.jpg|center|600px गावा लगतची भातशेती]]</center> खडीकोळवण गावात [[कलमी आंबा|रायवळ आंबा]] जगप्रसिद्ध आहे. आंब्याप्रमाणेच [[काजू]], [[नारळ]], [[फणस]], [[आमसूल|आमसूल(रातांबा)]] [[पपई]], [[फणस]] इत्यादींची लागवड येथे केली जाते. [[तांदूळ|तांदळाची]] [[चाचणी]] [[वरी]] शेती केली जाते. तसेच [[भाज्या]] येथे प्रामुख्याने केल्या जातात[[File:भातशेती करणारी महीला.png|thumb|भातशेती करणारी महीला]]ग्रामस्थ भात शेती सोबत नाचणी, विविध भाज्या लगावत करीत. काळासोबत माणसाअभावी नष्ट होण्याच्या मार्गावर.स्वतःच्या जमिनीतील घातक द्रव्य नसलेले गाई - म्हशी शेण या खतावर पिकणारे पिक,भाजी खाऊन जीवन निरोगी होते. पण आता अगदी विरोधी आरोग्यास्थिती निर्माण झाली. == प्रेक्षणीय स्थळे == * श्री देव गांगेश्वर मंदिर – ग्रामदैवत * अत्राल देवीचे देऊळ – वेशीवरील नवसाला पावणारी देवी * ठोंगळ देवीचे देऊळ – गावाच्या सीमारेषेवर * गरम पाण्याचा झरा – नैसर्गिक, गंधकयुक्त पाणी * श्री मार्लेश्वर मंदिर – प्रसिद्ध गुहामंदिर (45 मिनिटे अंतरावर) * बाव नदी व डोंगरकुशीतले निसर्ग दृश्य == आसपासचे गड-किल्ले == [[File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] * प्रतापगड – 55 किमी, शिवकालीन इतिहास * भगवती गड, देवगड – समुद्रकिनाऱ्यावर वसलेला किल्ला * राजापूर प्राचीन किल्ला / अवशेष * पावस परिसर – परशुराम मंदिर, डोंगर व जंगल * सिंधुदुर्ग किल्ला – मालवण समुद्रकाठचा दुर्ग * विशालगड == शैक्षणिक सुविधा == <center>[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|center|600px|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]]</center> गावात ''जिल्हा परिषद मराठी पूर्व प्राथमिक शाळा'' आहे. पुढील शिक्षणासाठी विद्यार्थी आजूबाजूच्या मोठ्या गावांकडे वळतात. == जिल्हा परिषद शाळेचा: अमृतमहोत्सव == [[File:खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा]] खडीकोळवण येथील जिल्हा परिषद पूर्ण प्राथमिक शाळेची स्थापना दिनांक '''१२ नोव्हेंबर १९४६''' रोजी झाली. २०२१ मध्ये शाळेला ७५ वर्षे पूर्ण झाल्यामुळे अमृतमहोत्सवी वर्ष साजरे करण्यात आले. कोविड-१९ च्या पार्श्वभूमीवर १२ नोव्हेंबर २०२१ रोजी शासन नियमांचे पालन करून छोटेखानी पण उत्साही कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला. === '''कार्यक्रमाचे स्वरूप''' === [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२]] शिक्षक श्री. [[शिवाजी पाष्टे]] यांच्या नेतृत्वाखाली विद्यार्थ्यांनी स्वागत गीत, लेझीम सादरीकरण, आणि मनोगते सादर केली.मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व सरस्वती पूजन झाले.[[कोकणस्थ म्हादे प्रतिष्ठान]]तर्फे विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, सामाजिक कार्य म्हणून शैक्षणिक साहित्याचे वाटप करण्यात आले.मुख्याध्यापकांनी उपस्थित मान्यवरांना लहानश्या खेड्यातील शाळेच्या यशस्वी वाटचालीबाबत माहिती दिली.मुलांना बौद्धिक बदलासाठी शैक्षणिक गरजा तातडीने पुर्ती करण्यासाठी अपेक्षा उपस्थित केली. === '''मान्यवर व पाहुणे''' === * [[माजी आमदार श्री. सुभाष बने]] * [[सभापती श्री.जयसिंग माने]] * [[झेडपी सदस्या सौ. रजनी चिंगळे]] * [[गट शिक्षणाधिकारी श्री. शशिकांत त्रिभुवणे]] * [[ग्रामपंचायत सरपंच श्री. संतोष घोलम]] * [[पोलिस पाटील श्री. अनिल घोलम]] [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] === विशेष कार्य – भित्तीचित्र सादरीकरण === लॉकडाऊन काळात '''श्री. शिवाजी पाष्टे सरांनी शाळेच्या भिंतींवर स्वतः तयार केलेली शैक्षणिक चित्रं व पेंटिंग्स ही गावात चर्चेचा विषय ठरली'''. विद्यार्थ्यांना शिक्षणासोबत सौंदर्यदृष्टीचा अनुभव यामुळे मिळाला.शिक्षणा सोबत कलेची आवड निर्माण झाली.[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला]] === '''ग्रामस्थ, शिक्षक, मदतीचा हात देणारे यांचे अनमोल सहकार्य''' === * शाळेतील माजी विद्यार्थ्यांची यादी संकलन * '''[[माझी शाळा, माझा अनुभव]]''' या विषयांवर लेख मुलांचा प्रतिसाद. * स्मरणिका - शाळेची ७५ वर्षाची अनेक अडचणीतून यशाकडे नेणारी वाटचाल. * गावातील पदाधिकारी, शिक्षक व ग्रामस्थांचा शाळा उभारणीसाठी, जडण घडणीसाठी मोलाचे सहकार्य अडचणीत पण मिळत होते. गावात गेली अनेक वर्ष सामाजिक कलहमुळे सार्वजनिक कार्यक्रम झाला नव्हता. हा महोत्सव एक [[सामाजिक एकतेचा उत्तम अनुभव]] ठरला. == समसामयिक सामाजिक स्थिती == [[File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] खडीकोळवण गावामध्ये मागील पन्नास वर्षांपासून चालू असलेला शिमग्याच्या मानपानाचा वाद गावातील सामाजिक ऐक्याला बाधा पोहोचवणारा ठरला आहे. या अंतर्गत संघर्षामुळे गावात एकोप्याची भावना कमी होत गेली असून विकासकामांकडे दुर्लक्ष झाले आहे. आजही गावात पायाभूत सुविधांचा अभाव जाणवतो — जसे की शुद्ध पाणीपुरवठा, उत्तम आरोग्यसेवा, उत्तम शिक्षण सुविधा आणि तांत्रिक संपर्क यंत्रणा यांचा अभाव. [[File:जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली.png|thumb|जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली]] == सामाजिक व सांस्कृतिक जीवन == गावातील लोकसंगीत, जाखडी नाच, भजन, नमन, पारंपरिक सण जसे की शिवजयंती, बौद्ध पौर्णिमा, आंबेडकर जयंती साजरे करण्याची परंपरा होती. ढोलकी, झांज, लावणी आणि नाट्यप्रकार हे अनेक पिढ्यांचे सांस्कृतिक ठसे आहेत. महिलांनी सामाजिक समारंभांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक सण, लोककला आणि सांस्कृतिक उपक्रम |url=https://maharashtratimes.com/editorial/article/konkan-folk-culture-and-celebrations |work=महाराष्ट्र टाइम्स |date=2022-08-14 |access-date=2025-06-12}}</ref>[[File:सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम.png|thumb|सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम]] == निरक्षर स्त्रियांचे जीवन व योगदान == पारंपरिक ग्रामीण भागात स्त्रियांचे जीवन अत्यंत कष्टाचे होते. त्यांचा दिनक्रम पहाटेपासून रात्रीपर्यंत विविध घरगुती व शेतीविषयक कामांमध्ये जात असे. बाळंतपणात मदत करणाऱ्या "आया" (उदा. रामो काकू, परबते आजी) यांचं योगदान मोठं होतं. याशिवाय अनसूया घोलम, गोसावी आजी, अंबु गोसावी इत्यादींनी आरोग्य, संगीत, व परंपरा जपण्यात महत्त्वपूर्ण कार्य केलं.<ref>{{Cite web |title=ग्रामीण स्त्रियांचे कष्टमय जीवन: एक अभ्यास |url=https://feminisminindia.com/marathi-rural-women-work |work=FII Marathi |date=2021-10-12 |access-date=2025-06-12}}</ref> == जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली == गावात सर्पदंश, कावीळ, मुर्दुस यांसारख्या आजारांवर पारंपरिक वैद्य व आजीबाई उपाय करत असत. औषधी वनस्पती, पाणीउपचार, झाडांची पाने, अंधश्रद्धा विरहित उपाय यांचा वापर केला जाई. सुतार, घोलम, ठोंबरे कुटुंबे अशा उपचारांमध्ये अग्रेसर होती.आज ही कोकणातील आरोग्य व्यवस्था समाधानकारक नाही.गंभीर उपचारासाठी मोठ्या शहरात जावे लागते. <ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक वैद्यकशास्त्र आणि औषधी वनस्पती |url=https://www.aayush.gov.in/folk-medicine-konkan |work=आयुष मंत्रालय |access-date=2025-06-12}}</ref> == शेती आणि स्थलांतर == पूर्वी शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय होता, परंतु आता गावातील तरुण पिढी स्थलांतरित झाल्यामुळे शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ मिळत नाही. परिणामी, अनेक शेतीची जमिनी ओस पडल्या आहेत. पूर्वी जनावरांसाठी असलेले वाडे आता मोडकळीस आले आहेत, तर काही वाड्यांवर नवीन घरे बांधली गेली आहेत. गावाची जुनी ओळख आणि पारंपरिक जीवनपद्धती हळूहळू लोप पावत आहे.शेती संकटात आली. <ref>{{Cite news |title=कोकणातील तरुणांचे स्थलांतर आणि शेतीच्या संकटावर परिणाम |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/ratnagiri-village-migration-farm-decline-report-129203894.html |work=Divya Marathi |date=2023-06-20 |access-date=2025-06-12}}</ref> == सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जतन == आज गावातील अनेक पारंपरिक परंपरा, कारागिरी, आणि सामाजिक व्यवस्था काळाच्या ओघात मागे पडत आहेत. तरीही कोकणात काही गावकरी पुरातन अजूनही सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जपून ठेवत आहेत.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील गावांमध्ये पारंपरिक शिमगा - होळी सण, गौरी गणपती उत्सव आणि कुलदेवतांची सेवा आजही कायम सुरु.|url=https://www.loksatta.com/cultural/konkan-folk-traditions-festivals-religious-practices-preserved-marathi-article-3248345/ |work=लोकसत्ता |date=2022-12-10 |access-date=2025-06-12}}</ref> == भविष्याचा विचार == खडीकोळवणसारख्या गावांसाठी स्थानिक ऐक्य, नवा दृष्टिकोन, आणि तरुणांचा सहभाग अत्यावश्यक आहे. सामाजिक संघर्ष मिटवून गावाच्या एकत्रित विकासासाठी प्रयत्न झाले, तर गाव पुन्हा एकदा वैभवाकडे वाटचाल करू शकेल. ==संदर्भ सुची== <references responsive="" /> == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील गाव]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[भारतीय ग्रामसंस्कृती]] [[भारतीय पारंपरिक समाज]] [[कोकण]] [[भारतीय स्त्रियांचे जीवन]] [[गडकिल्ले]] [[बाव नदी]] == चित्रदालन == <gallery mode="packed" heights= "200"> File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] File:खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी]] File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|[[बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|[[गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|[[खडीकोळवण कुलाचार]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी उपस्थित मुल व महीला]] File:गावची शाळा.jpg|thumb|[[गावची शाळा]] File:भातशेती लागवड - जमीन.jpg|thumb|[[भातशेती लागवड - जमीन]] File:गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.jpg|thumb|[[गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.]] File:जंगल सफारी.jpg|thumb|[[जंगल सफारी]] File:हिरवा निसर्ग.jpg|thumb|[[हिरवा निसर्ग]] </gallery> e5tp99c4rxn4k0e1jw5dwyfn48wwaun 2580752 2580751 2025-06-17T12:32:26Z Wikimarathi999 172574 2580752 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र| | चित्र = File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb| |प्रकार = गाव,पर्यटन स्थळ |स्थानिक_नाव = खडीकोळवण |इतर_नाव = "कोळवणकर" |टोपणनाव = खडीकोळवण |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = खडीकोळवण |क्षेत्रफळ_एकूण = 5.72 |क्षेत्रफळ_आकारमान = १७३४.९८ हेक्टर, १७.३५ चौ.किमी |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = 5 |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ = 2.5 किमी² |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[2]}} |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = ३७ |उंची_संदर्भ = ४१ मीटर |समुद्री_किनारा = |हवामान = दमट, उष्मकटिबंध |वर्षाव = ३८०० |तापमान_वार्षिक = 27 |तापमान_हिवाळा =20 |तापमान_उन्हाळा =35 |मुख्यालय = रत्नागिरी |मोठे_शहर = रत्नागिरी |मोठे_मेट्रो = देवरुख |जवळचे_शहर = साखरपा |प्रांत = कोकण |विभाग = संगमेश्वर |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = ३४४ |लोकसंख्या_वर्ष = २०११ |governing_body = ग्रामपंचायत खडीकोळवण |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[1]}} |लोकसंख्या_घनता = 480 |लिंग_गुणोत्तर = १२०५ |पीक = भात,नाचणी |साक्षरता_पुरुष = ८८ |साक्षरता_स्त्री = ९५ |अधिकृत_भाषा = कुळवाडी,मराठी |नेता_पद_१ = खासदार |नेता_नाव_१ = विनायक राऊत |नेता_पद_२ = आमदार |नेता_नाव_२ = शेखर गोविंदराव निकम |नेता_पद_३ = सरपंच |नेता_नाव_३ =संतोष घोलम |संसदीय_मतदारसंघ = रत्नागिरी - सिंधुदुर्ग |विधानसभा_मतदारसं = साखरपा-लांजा-राजापूर |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = जिल्हा न्यायालय |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = रत्नागिरी |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = तालुका तहसिल |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = तलाठी |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_४ = पोलिस स्थानक |न्यायक्षेत्र_नाव_४ = साखरपा |कोरे_शीर्षक_१ = कोकण रेल्वे |कोरे_उत्तर_१ = संगमेश्वर |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415802 |आरटीओ_कोड = MH 08एमएच०८ |संकेतस्थळ = https://villageinfo.in/maharashtra/ratnagiri/sangameshwar/khadi-kolvan.html |संकेतस्थळ_नाव = VillageInfo.in |दालन =|दालन = महाराष्ट्र, रत्नागिरी जिल्हा |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} '''खडीकोळवण (Khadikolwan)''' ''' [[खडीकोळवण]] हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील आहे...हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे कोकणातील गाव असून या गावाचा इतिहास सुमारे तीन दशकेहून अधिक जुना असल्याचे पुर्वीचे जाणकार ग्रामस्थ यांच्याकडून मौखिक परंपरांमधून सांगितले जाते. गावाच्या परिसरात '''श्री देव गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी यांची प्राचीन मंदिरे, गर्म पाण्याचे नैसर्गिक झरे, आणि जवळच असलेले श्री मार्लेश्वर गुहामंदिर''' यांमुळे या भागाला धार्मिक, नैसर्गिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले हे गाव कोकणातील पारंपरिक संस्कृती, सामाजिक बदल आणि ग्रामविकासाची कहाणी जपणारे केंद्र ठरत आहे. खडीकोळवण हे [[महाराष्ट्रातील]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी]] जिह्ल्यातील [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर]] तालुक्यातील एक गाव आहे. == '''इतिहास व नावाची उत्पत्ती''' == गावाच्या सुरुवातीच्या काळात येथे कुडाची,शेण व मातीने सारवलेली घरं, शेतीपूरक वाडे आणि ओढ्यांजवळील निवासस्थानं अशी पारंपरिक वस्ती होती. शेजारील गावांशी व्यापार, धार्मिक उत्सव व मुक्काम व्यवस्था यामुळे या गावाला स्थानिक पातळीवर एक दळणवळण केंद्राचं स्वरूप प्राप्त झालं होतं. गावाजवळून वाहणाऱ्या [[बाव नदी]], तसेच इतर लहान ओहोळांमुळे या भागात शेतीस पोषक वातावरण होते. मात्र, कालांतराने पूरस्थिती व स्थलांतरामुळे पारंपरिक जीवनपद्धतीत अनेक बदल झाले. गावामध्ये सामाजिक एकतेवर आधारित पंचनियाय प्रणाली पूर्वी प्रबळ होती. गावातील पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेल्या होळी, शिमगा, व गणपती उत्सवांमध्ये मानपानावर आधारित परंपरा होत्या, ज्यात ग्रामपंचायतीच्या देखरेखीखाली, ग्रामस्थ एकमताने निर्णय घेतले जात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये या परंपरांमध्ये बदल झाले असून काही सामाजिक वादांचा उद्भव झाला आहे. == '''भौगोलिक माहीती''' == ===रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या सीमा=== * पश्चिमेस [[आंबा घाट]] * दक्षिणेस [[ओझरे]] व [[निनावे]] व [[कलकदरा]] * पूर्वेस [[बामणोली]] व [[मार्लेश्वर]] * उत्तरेस [[कळंब]] व [[गायमुख]] खडीकोळवण गाव हे सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले असून, अदमासे १७ व्या शतकातील गाव. पूर्वी येथे सुमारे २००० लोकसंख्या होती.<ref> https://www.censusindia.co.in/villages/khadi-kolvan-population-ratnagiri-maharashtra-565843?utm_source=chatgpt.com</ref> गाव सह्याद्री पर्वतरांगांच्या कुशीत असून, गावाच्या सीमेवरून बाव नदी वाहते. पावसाळ्यात या नदीमुळे काही वेळा पूरस्थिती उद्भवते.गाव [[बाव नदीच्या]] तीरावर वसलेले आहे.<ref>{{Cite web|url=https://aerfindia.org/forest-revitalization-projects|title=Daikin & AERF: Community-based forest project|publisher=AERF India|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाजवळून एक लहान नदी आणि अनेक ओहोळ वाहतात. गावाच्या चारही बाजूंनी उंच डोंगर असून, खडीकोळवण एक नैसर्गिक खोऱ्यात वसलेले गाव आहे. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी असल्याने येथील हवामान थंड व दमट स्वरूपाचे असते. पावसाळ्यात अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी होते, तर उन्हाळ्यातही उष्तामा तापमान तुलनेत अधिक असते. गावाजवळील जंगल पट्ट्यांमध्ये जैवविविधता मोठ्याप्रमाणात आढळते. गावाच्या मुख्य सीमेला लागून असलेले [[बाव नदीचे]] पात्र, हे केवळ पाण्याचा स्रोत नाही, तर अनेक वेळा पूर परिस्थितीचे कारण देखील बनते. गावाजवळून एक दंडात जाणारी पुरातन वहिवाटीची वाट - म्हातारी वाट (जुना घाटमार्ग) आजही काही जुने जाणते काही ग्रामस्थ वापरतात, विशेषतः शेतपिकांसाठी, शेतीच्या कामासाठी, दैनंदिन कामासाठी वापरतात, सन १९९० नंतर मोठ्याप्रमाणात जंगल तोड झाली आणि भरलेले जंगल ओसाड दिसू लागले. आज अशी स्थिती आहे जंगलातील बिबटे भक्षाच्या शोधात गावात फिरू लागले. यामुळे संध्याकाळी कोण एकटे घरातून बाहेर पडत नाही. ग्रामस्थांच्या मनात भीती निर्माण झाली. याला कारण मागील ३० वर्ष अगोदर झालेली जंगल तोड. <center>[[File:जंगल सफारी.jpg|600px|जंगल सफारी]]</center> गावातील सर्वात जुने ग्रामदैवताचे देऊळ पुरातन आहे .<ref>{{Cite web|url=https://findmygov.in|title=खडीकोळवण ग्रामपंचायत|publisher=FindMyGov|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाच्या सीमेला बामणोली, ओझरे, निनावे आणि निवे ही गावे आहेत. गावातील धार्मिक परंपरा अत्यंत मजबूत असून, '''श्री देव गांगेश्वर हे ग्रामदैवत, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी या नवसाला पावणाऱ्या देवतांप्रमाणे ग्रामस्थांमध्ये श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहेत''' या देवस्थानांमध्ये गावाचे उत्सव, वादीत शिमगा आणि गौर गणपती यावेळी विशेष करून गावातील सार्वजनिक गर्जना मंडळाच्या वतीने सत्यनारायण पूजन, शिवगण परीवार व इतर ग्रामस्थांकडून हनुमान जयंती, रामवाडी ग्रामस्थ कडून श्री राम नवमी, तसेच खाडे व वरचे घोलमवाडी कडून वार्षिक सत्यनारायण पुजन असे सांस्कृतिक व सामाजिक सोहळे आयोजित केले जातात. गावातील बहुसंख्य लोकमान्य परंपरांमध्ये शेकडो वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा प्रतिबिंबित होतो.गावात ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, ग्रामदेवता '''श्री गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी व ठोंगळ देवी यांची मंदिरे आहेत'''. गावाच्या उत्तरेस मुक्काम-मार्ल गाव आहे, जिथे श्री मार्लेश्वर शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात.<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/marleshwar-temple|title=श्री मार्लेश्वर मंदिर - महाराष्ट्र पर्यटन|publisher=महाराष्ट्र पर्यटन विभाग|access-date=2025-06-07}}</ref>शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात. मुंबईपासून खडीकोळवण पर्यंतचा मार्ग MSRTC बसने साधारण ३८४ किमीचा दूर आहे, यात संगमेश्वर ST बस स्टँडचा समावेश होतो.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Sangameshwar|title=Sangameshwar – Geography & Transportation|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> हे गाव सुमारे ३५० किमी आणि कोल्हापूरहून खडीकोळवणला साधारणपणे १४५ किमी अंतर आहे, जे कोल्हापूर – सांगमेश्वर मार्गे मोजले जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.clearcarrental.com/kolhapur-to-sangameshwar-distance|title=Kolhapur To Sangameshwar Distance & Duration|publisher=Clear Car Rental|access-date=2025-06-08}}</ref>पासून १९० किमी अंतरावर आहे. कोकण रेल्वेने येताना संगमेश्वर स्टेशनला उतरावे लागते. त्यानंतर देवरुखमार्गे साखरपा आणि तेथून खडीकोळवणकडे एसटीने प्रवास करावा लागतो. एस.टी सुरू होण्याअगोदर ग्रामस्थ [[‘कलकदरा’]] येथे उतरून गावात तासभर पायी चालत येत असत. या गावाची प्रमुख बाजारपेठ साखरपा असून, ती गावापासून सुमारे १ तासाच्या अंतरावर आहे. सरकारी कामांसाठी ग्रामस्थ देवरुख हे संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्यालय असून ते गावापासून सुमारे १७ किमी अंतरावर आहे.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Devrukh|title=Devrukh Village – Sangameshwar Taluka Infrastructure|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> येथे जातात, जे गावापासून सुमारे २ तास दूर आहे. <center>[[File:हिरवा निसर्ग.jpg|600px|हिरवा निसर्ग]]</center> == '''संपर्क व वाहतूक सेवा''' == १९८५ पूर्वी ग्रामस्थ ‘कलकदारा’ येथे उतरून गावात सुमारे तासभर पायी प्रवास करीत असत. त्यानंतर स्थानिक ग्रामपंचायत आणि लोकप्रतिनिधींनी केलेल्या पाठपुराव्यामुळे १९८५–१९९० च्या सुमारास साखरपा–खडीकोळवण ही पहिली एस.टी. बस सेवा सुरू करण्यात आली. आजही ही सेवा मासिक मर्यादित फेरीप्रमाणे सुरू आहे, जी गावाला साखरपा, देवरुख आणि संगमेश्वर शहरांशी जोडते. गावाच्या चारही बाजूंनी डोंगर असून, गाव एका विशाल डोंगरांच्या मधोमध खोऱ्यात आहे. पूर्वीचा घनदाट जंगल परिसर आता जंगल तोड झाल्यामुळे विरळ झाला आहे. आता <ref>{{Cite web|url=https://ratnagiri.gov.in/notice/invitation-for-suggestions-and-objections-on-draft-coastal-zone-management-plans-czmps-of-ratnagiri-district-under-crz-notification-2019/|title=Invitation for suggestions and objections on draft Coastal Zone Management Plans (CZMPs) of Ratnagiri District under CRZ Notification, 2019|date=22 January 2020|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>[[चित्र:देव_गांगेश्वर.jpg|अल्ट=देव गांगेश्वर|मध्यवर्ती|इवलेसे|800x800अंश|'''खडीकोळवण गावातील प्रसिद्ध - श्री. गांगेश्वर, कुलाचार देऊळ''' ]] ==हवामान== <center>[[File:गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर.jpg|center|600px गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर]]</center> कोकणात मे महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त तापमान असेल.उष्णतेच्या लाटा नेहमीप्रमाणे असतील.<ref>महाराष्ट्र टाईम्स, गुरुवार दिनांक ०२ मे २०२४.</ref> == '''स्थान''' == गाव ''संगमेश्वरपासून'' अंदाजे ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असून, त्याच परिसरात प्रसिद्ध ''मार्लेश्वर मंदिर'' आहे. मार्लेश्वर हे ''श्री शंकराचे'' एक गुहामंदिर असून दरवर्षी ''१४ जानेवारीला'' येथे यात्रा भरते. हे स्थळ महाराष्ट्रभरातून भक्तांना आकर्षित करणारे एक ''धार्मिक पर्यटनस्थळ'' आहे. == '''धार्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्ये''' == <center>[[File:खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.jpg|center|600px खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.]]</center> गावात खालील प्रमुख देवस्थाने आहेत:[[File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|खडीकोळवण कुलाचार]] '''श्री देव गांगेश्वर''' – ग्रामदैवत. '''अत्राल देवीचे देऊळ''' – नवसाला पावणारी देवी. '''ठोंगळ देवीचे देऊळ''' – गावाच्या सीमेलगत वसलेली, स्थानिक श्रद्धेचे प्रतीक. === '''गरम पाण्याचे स्त्रोत''' === [[File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] गावात गेल्या १५ वर्षांपासून जमिनीखालून सतत ३६५ दिवस गरम पाण्याचा स्त्रोत सुरू आहे.<ref>{{Cite web|url=https://example.gov.in/hot-springs.pdf|title=Khadi Kolvan geothermal hot spring report|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>आहे. गावकऱ्यांच्या मते हे पाणी ''गंधकयुक्त'' असून ''त्वचा विकारांवर उपयुक्त'' आहे. हे वैशिष्ट्य गावाला एक वेगळे ओळख देते.या झऱ्यामुळे गावाचे नाव आता पर्यटन क्षेत्रातही पुढे येत आहे, आणि परिसरात औषधी पर्यटन (wellness tourism) शक्यता निर्माण झाली आहे. == गावातील वाड्या == खडीकोळवण गावात खालील वाड्या पुरातन आहेत:[[File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] # [[घोलम - वरची वाडी/रिंगण वाडी]] # [[घोलम - खालची वाडी]] # [[खाडे वाडी]] # [[बौद्धवाडी]] # [[रामवाडी]] == बाराबलुतेदार पद्धती == गावगाडा हा मुख्यतः कृषीप्रधान असून बाराबलुतेदारी व्यवस्थेवर आधारित होता. यामध्ये सुतार, सोनार, गुरव, कुंभार, गवंडी, मांग, चांभार, गोसावी इत्यादी जातींनी सामाजिक सेवा दिली. गावातील प्रत्येक घराशी संबंधित कारागीर पिढ्यानपिढ्या कार्यरत होते. उदाहरणार्थ, जाधव, घोलम, सुतार, गुरव आदी कुटुंबांनी समाजात विशेष स्थान मिळवलं.<ref>{{Cite web |title=बाराबलुतेदारी म्हणजे काय? |url=https://www.typingbaba.com/barabalutedar-marathi |work=ज्ञानकोश मराठी |access-date=2025-06-12}}</ref> [[File:शेती आणि स्थलांतर.jpg|thumb|शेती आणि स्थलांतर]] == शेती == <center>[[File:गावा लगतची भातशेती.jpg|center|600px गावा लगतची भातशेती]]</center> खडीकोळवण गावात [[कलमी आंबा|रायवळ आंबा]] जगप्रसिद्ध आहे. आंब्याप्रमाणेच [[काजू]], [[नारळ]], [[फणस]], [[आमसूल|आमसूल(रातांबा)]] [[पपई]], [[फणस]] इत्यादींची लागवड येथे केली जाते. [[तांदूळ|तांदळाची]] [[चाचणी]] [[वरी]] शेती केली जाते. तसेच [[भाज्या]] येथे प्रामुख्याने केल्या जातात[[File:भातशेती करणारी महीला.png|thumb|भातशेती करणारी महीला]]ग्रामस्थ भात शेती सोबत नाचणी, विविध भाज्या लगावत करीत. काळासोबत माणसाअभावी नष्ट होण्याच्या मार्गावर.स्वतःच्या जमिनीतील घातक द्रव्य नसलेले गाई - म्हशी शेण या खतावर पिकणारे पिक,भाजी खाऊन जीवन निरोगी होते. पण आता अगदी विरोधी आरोग्यास्थिती निर्माण झाली. == प्रेक्षणीय स्थळे == * श्री देव गांगेश्वर मंदिर – ग्रामदैवत * अत्राल देवीचे देऊळ – वेशीवरील नवसाला पावणारी देवी * ठोंगळ देवीचे देऊळ – गावाच्या सीमारेषेवर * गरम पाण्याचा झरा – नैसर्गिक, गंधकयुक्त पाणी * श्री मार्लेश्वर मंदिर – प्रसिद्ध गुहामंदिर (45 मिनिटे अंतरावर) * बाव नदी व डोंगरकुशीतले निसर्ग दृश्य == आसपासचे गड-किल्ले == [[File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] * प्रतापगड – 55 किमी, शिवकालीन इतिहास * भगवती गड, देवगड – समुद्रकिनाऱ्यावर वसलेला किल्ला * राजापूर प्राचीन किल्ला / अवशेष * पावस परिसर – परशुराम मंदिर, डोंगर व जंगल * सिंधुदुर्ग किल्ला – मालवण समुद्रकाठचा दुर्ग * विशालगड == शैक्षणिक सुविधा == <center>[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|center|600px|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]]</center> गावात ''जिल्हा परिषद मराठी पूर्व प्राथमिक शाळा'' आहे. पुढील शिक्षणासाठी विद्यार्थी आजूबाजूच्या मोठ्या गावांकडे वळतात. == जिल्हा परिषद शाळेचा: अमृतमहोत्सव == [[File:खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा]] खडीकोळवण येथील जिल्हा परिषद पूर्ण प्राथमिक शाळेची स्थापना दिनांक '''१२ नोव्हेंबर १९४६''' रोजी झाली. २०२१ मध्ये शाळेला ७५ वर्षे पूर्ण झाल्यामुळे अमृतमहोत्सवी वर्ष साजरे करण्यात आले. कोविड-१९ च्या पार्श्वभूमीवर १२ नोव्हेंबर २०२१ रोजी शासन नियमांचे पालन करून छोटेखानी पण उत्साही कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला. === '''कार्यक्रमाचे स्वरूप''' === [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२]] शिक्षक श्री. [[शिवाजी पाष्टे]] यांच्या नेतृत्वाखाली विद्यार्थ्यांनी स्वागत गीत, लेझीम सादरीकरण, आणि मनोगते सादर केली.मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व सरस्वती पूजन झाले.[[कोकणस्थ म्हादे प्रतिष्ठान]]तर्फे विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, सामाजिक कार्य म्हणून शैक्षणिक साहित्याचे वाटप करण्यात आले.मुख्याध्यापकांनी उपस्थित मान्यवरांना लहानश्या खेड्यातील शाळेच्या यशस्वी वाटचालीबाबत माहिती दिली.मुलांना बौद्धिक बदलासाठी शैक्षणिक गरजा तातडीने पुर्ती करण्यासाठी अपेक्षा उपस्थित केली. === '''मान्यवर व पाहुणे''' === * [[माजी आमदार श्री. सुभाष बने]] * [[सभापती श्री.जयसिंग माने]] * [[झेडपी सदस्या सौ. रजनी चिंगळे]] * [[गट शिक्षणाधिकारी श्री. शशिकांत त्रिभुवणे]] * [[ग्रामपंचायत सरपंच श्री. संतोष घोलम]] * [[पोलिस पाटील श्री. अनिल घोलम]] [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] === विशेष कार्य – भित्तीचित्र सादरीकरण === लॉकडाऊन काळात '''श्री. शिवाजी पाष्टे सरांनी शाळेच्या भिंतींवर स्वतः तयार केलेली शैक्षणिक चित्रं व पेंटिंग्स ही गावात चर्चेचा विषय ठरली'''. विद्यार्थ्यांना शिक्षणासोबत सौंदर्यदृष्टीचा अनुभव यामुळे मिळाला.शिक्षणा सोबत कलेची आवड निर्माण झाली.[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला]] === '''ग्रामस्थ, शिक्षक, मदतीचा हात देणारे यांचे अनमोल सहकार्य''' === * शाळेतील माजी विद्यार्थ्यांची यादी संकलन * '''[[माझी शाळा, माझा अनुभव]]''' या विषयांवर लेख मुलांचा प्रतिसाद. * स्मरणिका - शाळेची ७५ वर्षाची अनेक अडचणीतून यशाकडे नेणारी वाटचाल. * गावातील पदाधिकारी, शिक्षक व ग्रामस्थांचा शाळा उभारणीसाठी, जडण घडणीसाठी मोलाचे सहकार्य अडचणीत पण मिळत होते. गावात गेली अनेक वर्ष सामाजिक कलहमुळे सार्वजनिक कार्यक्रम झाला नव्हता. हा महोत्सव एक [[सामाजिक एकतेचा उत्तम अनुभव]] ठरला. == समसामयिक सामाजिक स्थिती == [[File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] खडीकोळवण गावामध्ये मागील पन्नास वर्षांपासून चालू असलेला शिमग्याच्या मानपानाचा वाद गावातील सामाजिक ऐक्याला बाधा पोहोचवणारा ठरला आहे. या अंतर्गत संघर्षामुळे गावात एकोप्याची भावना कमी होत गेली असून विकासकामांकडे दुर्लक्ष झाले आहे. आजही गावात पायाभूत सुविधांचा अभाव जाणवतो — जसे की शुद्ध पाणीपुरवठा, उत्तम आरोग्यसेवा, उत्तम शिक्षण सुविधा आणि तांत्रिक संपर्क यंत्रणा यांचा अभाव. [[File:जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली.png|thumb|जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली]] == सामाजिक व सांस्कृतिक जीवन == गावातील लोकसंगीत, जाखडी नाच, भजन, नमन, पारंपरिक सण जसे की शिवजयंती, बौद्ध पौर्णिमा, आंबेडकर जयंती साजरे करण्याची परंपरा होती. ढोलकी, झांज, लावणी आणि नाट्यप्रकार हे अनेक पिढ्यांचे सांस्कृतिक ठसे आहेत. महिलांनी सामाजिक समारंभांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक सण, लोककला आणि सांस्कृतिक उपक्रम |url=https://maharashtratimes.com/editorial/article/konkan-folk-culture-and-celebrations |work=महाराष्ट्र टाइम्स |date=2022-08-14 |access-date=2025-06-12}}</ref>[[File:सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम.png|thumb|सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम]] == निरक्षर स्त्रियांचे जीवन व योगदान == पारंपरिक ग्रामीण भागात स्त्रियांचे जीवन अत्यंत कष्टाचे होते. त्यांचा दिनक्रम पहाटेपासून रात्रीपर्यंत विविध घरगुती व शेतीविषयक कामांमध्ये जात असे. बाळंतपणात मदत करणाऱ्या "आया" (उदा. रामो काकू, परबते आजी) यांचं योगदान मोठं होतं. याशिवाय अनसूया घोलम, गोसावी आजी, अंबु गोसावी इत्यादींनी आरोग्य, संगीत, व परंपरा जपण्यात महत्त्वपूर्ण कार्य केलं.<ref>{{Cite web |title=ग्रामीण स्त्रियांचे कष्टमय जीवन: एक अभ्यास |url=https://feminisminindia.com/marathi-rural-women-work |work=FII Marathi |date=2021-10-12 |access-date=2025-06-12}}</ref> == जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली == गावात सर्पदंश, कावीळ, मुर्दुस यांसारख्या आजारांवर पारंपरिक वैद्य व आजीबाई उपाय करत असत. औषधी वनस्पती, पाणीउपचार, झाडांची पाने, अंधश्रद्धा विरहित उपाय यांचा वापर केला जाई. सुतार, घोलम, ठोंबरे कुटुंबे अशा उपचारांमध्ये अग्रेसर होती.आज ही कोकणातील आरोग्य व्यवस्था समाधानकारक नाही.गंभीर उपचारासाठी मोठ्या शहरात जावे लागते. <ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक वैद्यकशास्त्र आणि औषधी वनस्पती |url=https://www.aayush.gov.in/folk-medicine-konkan |work=आयुष मंत्रालय |access-date=2025-06-12}}</ref> == शेती आणि स्थलांतर == पूर्वी शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय होता, परंतु आता गावातील तरुण पिढी स्थलांतरित झाल्यामुळे शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ मिळत नाही. परिणामी, अनेक शेतीची जमिनी ओस पडल्या आहेत. पूर्वी जनावरांसाठी असलेले वाडे आता मोडकळीस आले आहेत, तर काही वाड्यांवर नवीन घरे बांधली गेली आहेत. गावाची जुनी ओळख आणि पारंपरिक जीवनपद्धती हळूहळू लोप पावत आहे.शेती संकटात आली. <ref>{{Cite news |title=कोकणातील तरुणांचे स्थलांतर आणि शेतीच्या संकटावर परिणाम |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/ratnagiri-village-migration-farm-decline-report-129203894.html |work=Divya Marathi |date=2023-06-20 |access-date=2025-06-12}}</ref> == सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जतन == आज गावातील अनेक पारंपरिक परंपरा, कारागिरी, आणि सामाजिक व्यवस्था काळाच्या ओघात मागे पडत आहेत. तरीही कोकणात काही गावकरी पुरातन अजूनही सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जपून ठेवत आहेत.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील गावांमध्ये पारंपरिक शिमगा - होळी सण, गौरी गणपती उत्सव आणि कुलदेवतांची सेवा आजही कायम सुरु.|url=https://www.loksatta.com/cultural/konkan-folk-traditions-festivals-religious-practices-preserved-marathi-article-3248345/ |work=लोकसत्ता |date=2022-12-10 |access-date=2025-06-12}}</ref> == भविष्याचा विचार == खडीकोळवणसारख्या गावांसाठी स्थानिक ऐक्य, नवा दृष्टिकोन, आणि तरुणांचा सहभाग अत्यावश्यक आहे. सामाजिक संघर्ष मिटवून गावाच्या एकत्रित विकासासाठी प्रयत्न झाले, तर गाव पुन्हा एकदा वैभवाकडे वाटचाल करू शकेल. ==संदर्भ सुची== <references responsive="" /> == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील गाव]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[भारतीय ग्रामसंस्कृती]] [[भारतीय पारंपरिक समाज]] [[कोकण]] [[भारतीय स्त्रियांचे जीवन]] [[गडकिल्ले]] [[बाव नदी]] == चित्रदालन == <gallery mode="packed" heights= "200"> File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] File:खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी]] File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|[[बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|[[गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|[[खडीकोळवण कुलाचार]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी उपस्थित मुल व महीला]] File:गावची शाळा.jpg|thumb|[[गावची शाळा]] File:भातशेती लागवड - जमीन.jpg|thumb|[[भातशेती लागवड - जमीन]] File:गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.jpg|thumb|[[गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.]] File:जंगल सफारी.jpg|thumb|[[जंगल सफारी]] File:हिरवा निसर्ग.jpg|thumb|[[हिरवा निसर्ग]] </gallery> lljuaz4o6j1khnqy5u3vw6y945ckr20 2580754 2580752 2025-06-17T12:35:01Z Wikimarathi999 172574 2580754 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र| | चित्र = File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb| |प्रकार = गाव,पर्यटन स्थळ |स्थानिक_नाव = खडीकोळवण |इतर_नाव = "कोळवणकर" |टोपणनाव = खडीकोळवण |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = खडीकोळवण |क्षेत्रफळ_एकूण = 5.72 |क्षेत्रफळ_आकारमान = १७३४.९८ हेक्टर, १७.३५ चौ.किमी |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = 5 |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ = 2.5 किमी² |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[2]}} |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = ३७ |उंची_संदर्भ = ४१ मीटर |समुद्री_किनारा = |हवामान = दमट, उष्मकटिबंध |वर्षाव = ३८०० |तापमान_वार्षिक = 27 |तापमान_हिवाळा =20 |तापमान_उन्हाळा =35 |मुख्यालय = रत्नागिरी |मोठे_शहर = रत्नागिरी |मोठे_मेट्रो = देवरुख |जवळचे_शहर = साखरपा |प्रांत = कोकण |विभाग = संगमेश्वर |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = ३४४ |लोकसंख्या_वर्ष = २०११ |governing_body = ग्रामपंचायत खडीकोळवण |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[1]}} |लोकसंख्या_घनता = 480 |लिंग_गुणोत्तर = १२०५ |पीक = भात,नाचणी |साक्षरता_पुरुष = ८८ |साक्षरता_स्त्री = ९५ |अधिकृत_भाषा = कुळवाडी,मराठी |नेता_पद_१ = खासदार |नेता_नाव_१ = विनायक राऊत |नेता_पद_२ = आमदार |नेता_नाव_२ = शेखर गोविंदराव निकम |नेता_पद_३ = सरपंच |नेता_नाव_३ =संतोष घोलम |संसदीय_मतदारसंघ = रत्नागिरी - सिंधुदुर्ग |विधानसभा_मतदारसं = साखरपा-लांजा-राजापूर |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = जिल्हा न्यायालय |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = रत्नागिरी |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = तालुका तहसिल |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = तलाठी |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_४ = पोलिस स्थानक |न्यायक्षेत्र_नाव_४ = साखरपा |कोरे_शीर्षक_१ = कोकण रेल्वे |कोरे_उत्तर_१ = संगमेश्वर |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415802 |आरटीओ_कोड = MH 08एमएच०८ |संकेतस्थळ = https://villageinfo.in/maharashtra/ratnagiri/sangameshwar/khadi-kolvan.html |संकेतस्थळ_नाव = VillageInfo.in |दालन =|दालन = महाराष्ट्र, रत्नागिरी जिल्हा |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} '''खडीकोळवण (Khadikolvan)''', [[खडीकोळवण]] हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील आहे...हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे कोकणातील गाव असून या गावाचा इतिहास सुमारे तीन दशकेहून अधिक जुना असल्याचे पुर्वीचे जाणकार ग्रामस्थ यांच्याकडून मौखिक परंपरांमधून सांगितले जाते. गावाच्या परिसरात '''श्री देव गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी यांची प्राचीन मंदिरे, गर्म पाण्याचे नैसर्गिक झरे, आणि जवळच असलेले श्री मार्लेश्वर गुहामंदिर''' यांमुळे या भागाला धार्मिक, नैसर्गिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले हे गाव कोकणातील पारंपरिक संस्कृती, सामाजिक बदल आणि ग्रामविकासाची कहाणी जपणारे केंद्र ठरत आहे. खडीकोळवण हे [[महाराष्ट्रातील]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी]] जिह्ल्यातील [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर]] तालुक्यातील एक गाव आहे. == '''इतिहास व नावाची उत्पत्ती''' == गावाच्या सुरुवातीच्या काळात येथे कुडाची,शेण व मातीने सारवलेली घरं, शेतीपूरक वाडे आणि ओढ्यांजवळील निवासस्थानं अशी पारंपरिक वस्ती होती. शेजारील गावांशी व्यापार, धार्मिक उत्सव व मुक्काम व्यवस्था यामुळे या गावाला स्थानिक पातळीवर एक दळणवळण केंद्राचं स्वरूप प्राप्त झालं होतं. गावाजवळून वाहणाऱ्या [[बाव नदी]], तसेच इतर लहान ओहोळांमुळे या भागात शेतीस पोषक वातावरण होते. मात्र, कालांतराने पूरस्थिती व स्थलांतरामुळे पारंपरिक जीवनपद्धतीत अनेक बदल झाले. गावामध्ये सामाजिक एकतेवर आधारित पंचनियाय प्रणाली पूर्वी प्रबळ होती. गावातील पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेल्या होळी, शिमगा, व गणपती उत्सवांमध्ये मानपानावर आधारित परंपरा होत्या, ज्यात ग्रामपंचायतीच्या देखरेखीखाली, ग्रामस्थ एकमताने निर्णय घेतले जात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये या परंपरांमध्ये बदल झाले असून काही सामाजिक वादांचा उद्भव झाला आहे. == '''भौगोलिक माहीती''' == ===रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या सीमा=== * पश्चिमेस [[आंबा घाट]] * दक्षिणेस [[ओझरे]] व [[निनावे]] व [[कलकदरा]] * पूर्वेस [[बामणोली]] व [[मार्लेश्वर]] * उत्तरेस [[कळंब]] व [[गायमुख]] खडीकोळवण गाव हे सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले असून, अदमासे १७ व्या शतकातील गाव. पूर्वी येथे सुमारे २००० लोकसंख्या होती.<ref> https://www.censusindia.co.in/villages/khadi-kolvan-population-ratnagiri-maharashtra-565843?utm_source=chatgpt.com</ref> गाव सह्याद्री पर्वतरांगांच्या कुशीत असून, गावाच्या सीमेवरून बाव नदी वाहते. पावसाळ्यात या नदीमुळे काही वेळा पूरस्थिती उद्भवते.गाव [[बाव नदीच्या]] तीरावर वसलेले आहे.<ref>{{Cite web|url=https://aerfindia.org/forest-revitalization-projects|title=Daikin & AERF: Community-based forest project|publisher=AERF India|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाजवळून एक लहान नदी आणि अनेक ओहोळ वाहतात. गावाच्या चारही बाजूंनी उंच डोंगर असून, खडीकोळवण एक नैसर्गिक खोऱ्यात वसलेले गाव आहे. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी असल्याने येथील हवामान थंड व दमट स्वरूपाचे असते. पावसाळ्यात अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी होते, तर उन्हाळ्यातही उष्तामा तापमान तुलनेत अधिक असते. गावाजवळील जंगल पट्ट्यांमध्ये जैवविविधता मोठ्याप्रमाणात आढळते. गावाच्या मुख्य सीमेला लागून असलेले [[बाव नदीचे]] पात्र, हे केवळ पाण्याचा स्रोत नाही, तर अनेक वेळा पूर परिस्थितीचे कारण देखील बनते. गावाजवळून एक दंडात जाणारी पुरातन वहिवाटीची वाट - म्हातारी वाट (जुना घाटमार्ग) आजही काही जुने जाणते काही ग्रामस्थ वापरतात, विशेषतः शेतपिकांसाठी, शेतीच्या कामासाठी, दैनंदिन कामासाठी वापरतात, सन १९९० नंतर मोठ्याप्रमाणात जंगल तोड झाली आणि भरलेले जंगल ओसाड दिसू लागले. आज अशी स्थिती आहे जंगलातील बिबटे भक्षाच्या शोधात गावात फिरू लागले. यामुळे संध्याकाळी कोण एकटे घरातून बाहेर पडत नाही. ग्रामस्थांच्या मनात भीती निर्माण झाली. याला कारण मागील ३० वर्ष अगोदर झालेली जंगल तोड. <center>[[File:जंगल सफारी.jpg|600px|जंगल सफारी]]</center> गावातील सर्वात जुने ग्रामदैवताचे देऊळ पुरातन आहे .<ref>{{Cite web|url=https://findmygov.in|title=खडीकोळवण ग्रामपंचायत|publisher=FindMyGov|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाच्या सीमेला बामणोली, ओझरे, निनावे आणि निवे ही गावे आहेत. गावातील धार्मिक परंपरा अत्यंत मजबूत असून, '''श्री देव गांगेश्वर हे ग्रामदैवत, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी या नवसाला पावणाऱ्या देवतांप्रमाणे ग्रामस्थांमध्ये श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहेत''' या देवस्थानांमध्ये गावाचे उत्सव, वादीत शिमगा आणि गौर गणपती यावेळी विशेष करून गावातील सार्वजनिक गर्जना मंडळाच्या वतीने सत्यनारायण पूजन, शिवगण परीवार व इतर ग्रामस्थांकडून हनुमान जयंती, रामवाडी ग्रामस्थ कडून श्री राम नवमी, तसेच खाडे व वरचे घोलमवाडी कडून वार्षिक सत्यनारायण पुजन असे सांस्कृतिक व सामाजिक सोहळे आयोजित केले जातात. गावातील बहुसंख्य लोकमान्य परंपरांमध्ये शेकडो वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा प्रतिबिंबित होतो.गावात ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, ग्रामदेवता '''श्री गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी व ठोंगळ देवी यांची मंदिरे आहेत'''. गावाच्या उत्तरेस मुक्काम-मार्ल गाव आहे, जिथे श्री मार्लेश्वर शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात.<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/marleshwar-temple|title=श्री मार्लेश्वर मंदिर - महाराष्ट्र पर्यटन|publisher=महाराष्ट्र पर्यटन विभाग|access-date=2025-06-07}}</ref>शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात. मुंबईपासून खडीकोळवण पर्यंतचा मार्ग MSRTC बसने साधारण ३८४ किमीचा दूर आहे, यात संगमेश्वर ST बस स्टँडचा समावेश होतो.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Sangameshwar|title=Sangameshwar – Geography & Transportation|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> हे गाव सुमारे ३५० किमी आणि कोल्हापूरहून खडीकोळवणला साधारणपणे १४५ किमी अंतर आहे, जे कोल्हापूर – सांगमेश्वर मार्गे मोजले जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.clearcarrental.com/kolhapur-to-sangameshwar-distance|title=Kolhapur To Sangameshwar Distance & Duration|publisher=Clear Car Rental|access-date=2025-06-08}}</ref>पासून १९० किमी अंतरावर आहे. कोकण रेल्वेने येताना संगमेश्वर स्टेशनला उतरावे लागते. त्यानंतर देवरुखमार्गे साखरपा आणि तेथून खडीकोळवणकडे एसटीने प्रवास करावा लागतो. एस.टी सुरू होण्याअगोदर ग्रामस्थ [[‘कलकदरा’]] येथे उतरून गावात तासभर पायी चालत येत असत. या गावाची प्रमुख बाजारपेठ साखरपा असून, ती गावापासून सुमारे १ तासाच्या अंतरावर आहे. सरकारी कामांसाठी ग्रामस्थ देवरुख हे संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्यालय असून ते गावापासून सुमारे १७ किमी अंतरावर आहे.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Devrukh|title=Devrukh Village – Sangameshwar Taluka Infrastructure|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> येथे जातात, जे गावापासून सुमारे २ तास दूर आहे. <center>[[File:हिरवा निसर्ग.jpg|600px|हिरवा निसर्ग]]</center> == '''संपर्क व वाहतूक सेवा''' == १९८५ पूर्वी ग्रामस्थ ‘कलकदारा’ येथे उतरून गावात सुमारे तासभर पायी प्रवास करीत असत. त्यानंतर स्थानिक ग्रामपंचायत आणि लोकप्रतिनिधींनी केलेल्या पाठपुराव्यामुळे १९८५–१९९० च्या सुमारास साखरपा–खडीकोळवण ही पहिली एस.टी. बस सेवा सुरू करण्यात आली. आजही ही सेवा मासिक मर्यादित फेरीप्रमाणे सुरू आहे, जी गावाला साखरपा, देवरुख आणि संगमेश्वर शहरांशी जोडते. गावाच्या चारही बाजूंनी डोंगर असून, गाव एका विशाल डोंगरांच्या मधोमध खोऱ्यात आहे. पूर्वीचा घनदाट जंगल परिसर आता जंगल तोड झाल्यामुळे विरळ झाला आहे. आता <ref>{{Cite web|url=https://ratnagiri.gov.in/notice/invitation-for-suggestions-and-objections-on-draft-coastal-zone-management-plans-czmps-of-ratnagiri-district-under-crz-notification-2019/|title=Invitation for suggestions and objections on draft Coastal Zone Management Plans (CZMPs) of Ratnagiri District under CRZ Notification, 2019|date=22 January 2020|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>[[चित्र:देव_गांगेश्वर.jpg|अल्ट=देव गांगेश्वर|मध्यवर्ती|इवलेसे|800x800अंश|'''खडीकोळवण गावातील प्रसिद्ध - श्री. गांगेश्वर, कुलाचार देऊळ''' ]] ==हवामान== <center>[[File:गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर.jpg|center|600px गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर]]</center> कोकणात मे महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त तापमान असेल.उष्णतेच्या लाटा नेहमीप्रमाणे असतील.<ref>महाराष्ट्र टाईम्स, गुरुवार दिनांक ०२ मे २०२४.</ref> == '''स्थान''' == गाव ''संगमेश्वरपासून'' अंदाजे ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असून, त्याच परिसरात प्रसिद्ध ''मार्लेश्वर मंदिर'' आहे. मार्लेश्वर हे ''श्री शंकराचे'' एक गुहामंदिर असून दरवर्षी ''१४ जानेवारीला'' येथे यात्रा भरते. हे स्थळ महाराष्ट्रभरातून भक्तांना आकर्षित करणारे एक ''धार्मिक पर्यटनस्थळ'' आहे. == '''धार्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्ये''' == <center>[[File:खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.jpg|center|600px खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.]]</center> गावात खालील प्रमुख देवस्थाने आहेत:[[File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|खडीकोळवण कुलाचार]] '''श्री देव गांगेश्वर''' – ग्रामदैवत. '''अत्राल देवीचे देऊळ''' – नवसाला पावणारी देवी. '''ठोंगळ देवीचे देऊळ''' – गावाच्या सीमेलगत वसलेली, स्थानिक श्रद्धेचे प्रतीक. === '''गरम पाण्याचे स्त्रोत''' === [[File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] गावात गेल्या १५ वर्षांपासून जमिनीखालून सतत ३६५ दिवस गरम पाण्याचा स्त्रोत सुरू आहे.<ref>{{Cite web|url=https://example.gov.in/hot-springs.pdf|title=Khadi Kolvan geothermal hot spring report|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>आहे. गावकऱ्यांच्या मते हे पाणी ''गंधकयुक्त'' असून ''त्वचा विकारांवर उपयुक्त'' आहे. हे वैशिष्ट्य गावाला एक वेगळे ओळख देते.या झऱ्यामुळे गावाचे नाव आता पर्यटन क्षेत्रातही पुढे येत आहे, आणि परिसरात औषधी पर्यटन (wellness tourism) शक्यता निर्माण झाली आहे. == गावातील वाड्या == खडीकोळवण गावात खालील वाड्या पुरातन आहेत:[[File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] # [[घोलम - वरची वाडी/रिंगण वाडी]] # [[घोलम - खालची वाडी]] # [[खाडे वाडी]] # [[बौद्धवाडी]] # [[रामवाडी]] == बाराबलुतेदार पद्धती == गावगाडा हा मुख्यतः कृषीप्रधान असून बाराबलुतेदारी व्यवस्थेवर आधारित होता. यामध्ये सुतार, सोनार, गुरव, कुंभार, गवंडी, मांग, चांभार, गोसावी इत्यादी जातींनी सामाजिक सेवा दिली. गावातील प्रत्येक घराशी संबंधित कारागीर पिढ्यानपिढ्या कार्यरत होते. उदाहरणार्थ, जाधव, घोलम, सुतार, गुरव आदी कुटुंबांनी समाजात विशेष स्थान मिळवलं.<ref>{{Cite web |title=बाराबलुतेदारी म्हणजे काय? |url=https://www.typingbaba.com/barabalutedar-marathi |work=ज्ञानकोश मराठी |access-date=2025-06-12}}</ref> [[File:शेती आणि स्थलांतर.jpg|thumb|शेती आणि स्थलांतर]] == शेती == <center>[[File:गावा लगतची भातशेती.jpg|center|600px गावा लगतची भातशेती]]</center> खडीकोळवण गावात [[कलमी आंबा|रायवळ आंबा]] जगप्रसिद्ध आहे. आंब्याप्रमाणेच [[काजू]], [[नारळ]], [[फणस]], [[आमसूल|आमसूल(रातांबा)]] [[पपई]], [[फणस]] इत्यादींची लागवड येथे केली जाते. [[तांदूळ|तांदळाची]] [[चाचणी]] [[वरी]] शेती केली जाते. तसेच [[भाज्या]] येथे प्रामुख्याने केल्या जातात[[File:भातशेती करणारी महीला.png|thumb|भातशेती करणारी महीला]]ग्रामस्थ भात शेती सोबत नाचणी, विविध भाज्या लगावत करीत. काळासोबत माणसाअभावी नष्ट होण्याच्या मार्गावर.स्वतःच्या जमिनीतील घातक द्रव्य नसलेले गाई - म्हशी शेण या खतावर पिकणारे पिक,भाजी खाऊन जीवन निरोगी होते. पण आता अगदी विरोधी आरोग्यास्थिती निर्माण झाली. == प्रेक्षणीय स्थळे == * श्री देव गांगेश्वर मंदिर – ग्रामदैवत * अत्राल देवीचे देऊळ – वेशीवरील नवसाला पावणारी देवी * ठोंगळ देवीचे देऊळ – गावाच्या सीमारेषेवर * गरम पाण्याचा झरा – नैसर्गिक, गंधकयुक्त पाणी * श्री मार्लेश्वर मंदिर – प्रसिद्ध गुहामंदिर (45 मिनिटे अंतरावर) * बाव नदी व डोंगरकुशीतले निसर्ग दृश्य == आसपासचे गड-किल्ले == [[File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] * प्रतापगड – 55 किमी, शिवकालीन इतिहास * भगवती गड, देवगड – समुद्रकिनाऱ्यावर वसलेला किल्ला * राजापूर प्राचीन किल्ला / अवशेष * पावस परिसर – परशुराम मंदिर, डोंगर व जंगल * सिंधुदुर्ग किल्ला – मालवण समुद्रकाठचा दुर्ग * विशालगड == शैक्षणिक सुविधा == <center>[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|center|600px|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]]</center> गावात ''जिल्हा परिषद मराठी पूर्व प्राथमिक शाळा'' आहे. पुढील शिक्षणासाठी विद्यार्थी आजूबाजूच्या मोठ्या गावांकडे वळतात. == जिल्हा परिषद शाळेचा: अमृतमहोत्सव == [[File:खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा]] खडीकोळवण येथील जिल्हा परिषद पूर्ण प्राथमिक शाळेची स्थापना दिनांक '''१२ नोव्हेंबर १९४६''' रोजी झाली. २०२१ मध्ये शाळेला ७५ वर्षे पूर्ण झाल्यामुळे अमृतमहोत्सवी वर्ष साजरे करण्यात आले. कोविड-१९ च्या पार्श्वभूमीवर १२ नोव्हेंबर २०२१ रोजी शासन नियमांचे पालन करून छोटेखानी पण उत्साही कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला. === '''कार्यक्रमाचे स्वरूप''' === [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२]] शिक्षक श्री. [[शिवाजी पाष्टे]] यांच्या नेतृत्वाखाली विद्यार्थ्यांनी स्वागत गीत, लेझीम सादरीकरण, आणि मनोगते सादर केली.मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व सरस्वती पूजन झाले.[[कोकणस्थ म्हादे प्रतिष्ठान]]तर्फे विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, सामाजिक कार्य म्हणून शैक्षणिक साहित्याचे वाटप करण्यात आले.मुख्याध्यापकांनी उपस्थित मान्यवरांना लहानश्या खेड्यातील शाळेच्या यशस्वी वाटचालीबाबत माहिती दिली.मुलांना बौद्धिक बदलासाठी शैक्षणिक गरजा तातडीने पुर्ती करण्यासाठी अपेक्षा उपस्थित केली. === '''मान्यवर व पाहुणे''' === * [[माजी आमदार श्री. सुभाष बने]] * [[सभापती श्री.जयसिंग माने]] * [[झेडपी सदस्या सौ. रजनी चिंगळे]] * [[गट शिक्षणाधिकारी श्री. शशिकांत त्रिभुवणे]] * [[ग्रामपंचायत सरपंच श्री. संतोष घोलम]] * [[पोलिस पाटील श्री. अनिल घोलम]] [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] === विशेष कार्य – भित्तीचित्र सादरीकरण === लॉकडाऊन काळात '''श्री. शिवाजी पाष्टे सरांनी शाळेच्या भिंतींवर स्वतः तयार केलेली शैक्षणिक चित्रं व पेंटिंग्स ही गावात चर्चेचा विषय ठरली'''. विद्यार्थ्यांना शिक्षणासोबत सौंदर्यदृष्टीचा अनुभव यामुळे मिळाला.शिक्षणा सोबत कलेची आवड निर्माण झाली.[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला]] === '''ग्रामस्थ, शिक्षक, मदतीचा हात देणारे यांचे अनमोल सहकार्य''' === * शाळेतील माजी विद्यार्थ्यांची यादी संकलन * '''[[माझी शाळा, माझा अनुभव]]''' या विषयांवर लेख मुलांचा प्रतिसाद. * स्मरणिका - शाळेची ७५ वर्षाची अनेक अडचणीतून यशाकडे नेणारी वाटचाल. * गावातील पदाधिकारी, शिक्षक व ग्रामस्थांचा शाळा उभारणीसाठी, जडण घडणीसाठी मोलाचे सहकार्य अडचणीत पण मिळत होते. गावात गेली अनेक वर्ष सामाजिक कलहमुळे सार्वजनिक कार्यक्रम झाला नव्हता. हा महोत्सव एक [[सामाजिक एकतेचा उत्तम अनुभव]] ठरला. == समसामयिक सामाजिक स्थिती == [[File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] खडीकोळवण गावामध्ये मागील पन्नास वर्षांपासून चालू असलेला शिमग्याच्या मानपानाचा वाद गावातील सामाजिक ऐक्याला बाधा पोहोचवणारा ठरला आहे. या अंतर्गत संघर्षामुळे गावात एकोप्याची भावना कमी होत गेली असून विकासकामांकडे दुर्लक्ष झाले आहे. आजही गावात पायाभूत सुविधांचा अभाव जाणवतो — जसे की शुद्ध पाणीपुरवठा, उत्तम आरोग्यसेवा, उत्तम शिक्षण सुविधा आणि तांत्रिक संपर्क यंत्रणा यांचा अभाव. [[File:जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली.png|thumb|जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली]] == सामाजिक व सांस्कृतिक जीवन == गावातील लोकसंगीत, जाखडी नाच, भजन, नमन, पारंपरिक सण जसे की शिवजयंती, बौद्ध पौर्णिमा, आंबेडकर जयंती साजरे करण्याची परंपरा होती. ढोलकी, झांज, लावणी आणि नाट्यप्रकार हे अनेक पिढ्यांचे सांस्कृतिक ठसे आहेत. महिलांनी सामाजिक समारंभांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक सण, लोककला आणि सांस्कृतिक उपक्रम |url=https://maharashtratimes.com/editorial/article/konkan-folk-culture-and-celebrations |work=महाराष्ट्र टाइम्स |date=2022-08-14 |access-date=2025-06-12}}</ref>[[File:सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम.png|thumb|सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम]] == निरक्षर स्त्रियांचे जीवन व योगदान == पारंपरिक ग्रामीण भागात स्त्रियांचे जीवन अत्यंत कष्टाचे होते. त्यांचा दिनक्रम पहाटेपासून रात्रीपर्यंत विविध घरगुती व शेतीविषयक कामांमध्ये जात असे. बाळंतपणात मदत करणाऱ्या "आया" (उदा. रामो काकू, परबते आजी) यांचं योगदान मोठं होतं. याशिवाय अनसूया घोलम, गोसावी आजी, अंबु गोसावी इत्यादींनी आरोग्य, संगीत, व परंपरा जपण्यात महत्त्वपूर्ण कार्य केलं.<ref>{{Cite web |title=ग्रामीण स्त्रियांचे कष्टमय जीवन: एक अभ्यास |url=https://feminisminindia.com/marathi-rural-women-work |work=FII Marathi |date=2021-10-12 |access-date=2025-06-12}}</ref> == जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली == गावात सर्पदंश, कावीळ, मुर्दुस यांसारख्या आजारांवर पारंपरिक वैद्य व आजीबाई उपाय करत असत. औषधी वनस्पती, पाणीउपचार, झाडांची पाने, अंधश्रद्धा विरहित उपाय यांचा वापर केला जाई. सुतार, घोलम, ठोंबरे कुटुंबे अशा उपचारांमध्ये अग्रेसर होती.आज ही कोकणातील आरोग्य व्यवस्था समाधानकारक नाही.गंभीर उपचारासाठी मोठ्या शहरात जावे लागते. <ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक वैद्यकशास्त्र आणि औषधी वनस्पती |url=https://www.aayush.gov.in/folk-medicine-konkan |work=आयुष मंत्रालय |access-date=2025-06-12}}</ref> == शेती आणि स्थलांतर == पूर्वी शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय होता, परंतु आता गावातील तरुण पिढी स्थलांतरित झाल्यामुळे शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ मिळत नाही. परिणामी, अनेक शेतीची जमिनी ओस पडल्या आहेत. पूर्वी जनावरांसाठी असलेले वाडे आता मोडकळीस आले आहेत, तर काही वाड्यांवर नवीन घरे बांधली गेली आहेत. गावाची जुनी ओळख आणि पारंपरिक जीवनपद्धती हळूहळू लोप पावत आहे.शेती संकटात आली. <ref>{{Cite news |title=कोकणातील तरुणांचे स्थलांतर आणि शेतीच्या संकटावर परिणाम |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/ratnagiri-village-migration-farm-decline-report-129203894.html |work=Divya Marathi |date=2023-06-20 |access-date=2025-06-12}}</ref> == सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जतन == आज गावातील अनेक पारंपरिक परंपरा, कारागिरी, आणि सामाजिक व्यवस्था काळाच्या ओघात मागे पडत आहेत. तरीही कोकणात काही गावकरी पुरातन अजूनही सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जपून ठेवत आहेत.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील गावांमध्ये पारंपरिक शिमगा - होळी सण, गौरी गणपती उत्सव आणि कुलदेवतांची सेवा आजही कायम सुरु.|url=https://www.loksatta.com/cultural/konkan-folk-traditions-festivals-religious-practices-preserved-marathi-article-3248345/ |work=लोकसत्ता |date=2022-12-10 |access-date=2025-06-12}}</ref> == भविष्याचा विचार == खडीकोळवणसारख्या गावांसाठी स्थानिक ऐक्य, नवा दृष्टिकोन, आणि तरुणांचा सहभाग अत्यावश्यक आहे. सामाजिक संघर्ष मिटवून गावाच्या एकत्रित विकासासाठी प्रयत्न झाले, तर गाव पुन्हा एकदा वैभवाकडे वाटचाल करू शकेल. ==संदर्भ सुची== <references responsive="" /> == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील गाव]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[भारतीय ग्रामसंस्कृती]] [[भारतीय पारंपरिक समाज]] [[कोकण]] [[भारतीय स्त्रियांचे जीवन]] [[गडकिल्ले]] [[बाव नदी]] == चित्रदालन == <gallery mode="packed" heights= "200"> File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] File:खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी]] File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|[[बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|[[गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|[[खडीकोळवण कुलाचार]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी उपस्थित मुल व महीला]] File:गावची शाळा.jpg|thumb|[[गावची शाळा]] File:भातशेती लागवड - जमीन.jpg|thumb|[[भातशेती लागवड - जमीन]] File:गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.jpg|thumb|[[गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.]] File:जंगल सफारी.jpg|thumb|[[जंगल सफारी]] File:हिरवा निसर्ग.jpg|thumb|[[हिरवा निसर्ग]] </gallery> bswmspsut0rb124mi53ptpb75bjmq5q 2580814 2580754 2025-06-17T17:34:09Z Wikimarathi999 172574 2580814 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र| | चित्र = File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb| |प्रकार = गाव,पर्यटन स्थळ |स्थानिक_नाव = खडीकोळवण |इतर_नाव = "कोळवणकर" |टोपणनाव = खडीकोळवण |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = खडीकोळवण |क्षेत्रफळ_एकूण = 5.72 |क्षेत्रफळ_आकारमान = १७३४.९८ हेक्टर, १७.३५ चौ.किमी |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = 5 |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ = 2.5 किमी² |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[2]}} |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = ३७ |उंची_संदर्भ = ४१ मीटर |समुद्री_किनारा = |हवामान = दमट, उष्मकटिबंध |वर्षाव = ३८०० |तापमान_वार्षिक = 27 |तापमान_हिवाळा =20 |तापमान_उन्हाळा =35 |मुख्यालय = रत्नागिरी |मोठे_शहर = रत्नागिरी |मोठे_मेट्रो = देवरुख |जवळचे_शहर = साखरपा |प्रांत = कोकण |विभाग = संगमेश्वर |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = ३४४ |लोकसंख्या_वर्ष = २०११ |governing_body = ग्रामपंचायत खडीकोळवण |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[1]}} |लोकसंख्या_घनता = 480 |लिंग_गुणोत्तर = १२०५ |पीक = भात,नाचणी |साक्षरता_पुरुष = ८८ |साक्षरता_स्त्री = ९५ |अधिकृत_भाषा = कुळवाडी,मराठी |नेता_पद_१ = खासदार |नेता_नाव_१ = विनायक राऊत |नेता_पद_२ = आमदार |नेता_नाव_२ = शेखर गोविंदराव निकम |नेता_पद_३ = सरपंच |नेता_नाव_३ =संतोष घोलम |संसदीय_मतदारसंघ = रत्नागिरी - सिंधुदुर्ग |विधानसभा_मतदारसं = साखरपा-लांजा-राजापूर |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = जिल्हा न्यायालय |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = रत्नागिरी |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = तालुका तहसिल |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = तलाठी |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_४ = पोलिस स्थानक |न्यायक्षेत्र_नाव_४ = साखरपा |कोरे_शीर्षक_१ = कोकण रेल्वे |कोरे_उत्तर_१ = संगमेश्वर |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415802 |आरटीओ_कोड = MH 08एमएच०८ |संकेतस्थळ = https://villageinfo.in/maharashtra/ratnagiri/sangameshwar/khadi-kolvan.html |संकेतस्थळ_नाव = VillageInfo.in |दालन =|दालन = महाराष्ट्र, रत्नागिरी जिल्हा |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} '''खडीकोळवण''' (''Khadikolvan'') हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्यात आहे...[[खडीकोळवण]] हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील आहे...हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे कोकणातील गाव असून या गावाचा इतिहास सुमारे तीन दशकेहून अधिक जुना असल्याचे पुर्वीचे जाणकार ग्रामस्थ यांच्याकडून मौखिक परंपरांमधून सांगितले जाते. गावाच्या परिसरात '''श्री देव गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी यांची प्राचीन मंदिरे, गर्म पाण्याचे नैसर्गिक झरे, आणि जवळच असलेले श्री मार्लेश्वर गुहामंदिर''' यांमुळे या भागाला धार्मिक, नैसर्गिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले हे गाव कोकणातील पारंपरिक संस्कृती, सामाजिक बदल आणि ग्रामविकासाची कहाणी जपणारे केंद्र ठरत आहे. खडीकोळवण हे [[महाराष्ट्रातील]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी]] जिह्ल्यातील [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर]] तालुक्यातील एक गाव आहे. == '''इतिहास व नावाची उत्पत्ती''' == गावाच्या सुरुवातीच्या काळात येथे कुडाची,शेण व मातीने सारवलेली घरं, शेतीपूरक वाडे आणि ओढ्यांजवळील निवासस्थानं अशी पारंपरिक वस्ती होती. शेजारील गावांशी व्यापार, धार्मिक उत्सव व मुक्काम व्यवस्था यामुळे या गावाला स्थानिक पातळीवर एक दळणवळण केंद्राचं स्वरूप प्राप्त झालं होतं. गावाजवळून वाहणाऱ्या [[बाव नदी]], तसेच इतर लहान ओहोळांमुळे या भागात शेतीस पोषक वातावरण होते. मात्र, कालांतराने पूरस्थिती व स्थलांतरामुळे पारंपरिक जीवनपद्धतीत अनेक बदल झाले. गावामध्ये सामाजिक एकतेवर आधारित पंचनियाय प्रणाली पूर्वी प्रबळ होती. गावातील पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेल्या होळी, शिमगा, व गणपती उत्सवांमध्ये मानपानावर आधारित परंपरा होत्या, ज्यात ग्रामपंचायतीच्या देखरेखीखाली, ग्रामस्थ एकमताने निर्णय घेतले जात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये या परंपरांमध्ये बदल झाले असून काही सामाजिक वादांचा उद्भव झाला आहे. == '''भौगोलिक माहीती''' == ===रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या सीमा=== * पश्चिमेस [[आंबा घाट]] * दक्षिणेस [[ओझरे]] व [[निनावे]] व [[कलकदरा]] * पूर्वेस [[बामणोली]] व [[मार्लेश्वर]] * उत्तरेस [[कळंब]] व [[गायमुख]] खडीकोळवण गाव हे सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले असून, अदमासे १७ व्या शतकातील गाव. पूर्वी येथे सुमारे २००० लोकसंख्या होती.<ref> https://www.censusindia.co.in/villages/khadi-kolvan-population-ratnagiri-maharashtra-565843?utm_source=chatgpt.com</ref> गाव सह्याद्री पर्वतरांगांच्या कुशीत असून, गावाच्या सीमेवरून बाव नदी वाहते. पावसाळ्यात या नदीमुळे काही वेळा पूरस्थिती उद्भवते.गाव [[बाव नदीच्या]] तीरावर वसलेले आहे.<ref>{{Cite web|url=https://aerfindia.org/forest-revitalization-projects|title=Daikin & AERF: Community-based forest project|publisher=AERF India|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाजवळून एक लहान नदी आणि अनेक ओहोळ वाहतात. गावाच्या चारही बाजूंनी उंच डोंगर असून, खडीकोळवण एक नैसर्गिक खोऱ्यात वसलेले गाव आहे. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी असल्याने येथील हवामान थंड व दमट स्वरूपाचे असते. पावसाळ्यात अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी होते, तर उन्हाळ्यातही उष्तामा तापमान तुलनेत अधिक असते. गावाजवळील जंगल पट्ट्यांमध्ये जैवविविधता मोठ्याप्रमाणात आढळते. गावाच्या मुख्य सीमेला लागून असलेले [[बाव नदीचे]] पात्र, हे केवळ पाण्याचा स्रोत नाही, तर अनेक वेळा पूर परिस्थितीचे कारण देखील बनते. गावाजवळून एक दंडात जाणारी पुरातन वहिवाटीची वाट - म्हातारी वाट (जुना घाटमार्ग) आजही काही जुने जाणते काही ग्रामस्थ वापरतात, विशेषतः शेतपिकांसाठी, शेतीच्या कामासाठी, दैनंदिन कामासाठी वापरतात, सन १९९० नंतर मोठ्याप्रमाणात जंगल तोड झाली आणि भरलेले जंगल ओसाड दिसू लागले. आज अशी स्थिती आहे जंगलातील बिबटे भक्षाच्या शोधात गावात फिरू लागले. यामुळे संध्याकाळी कोण एकटे घरातून बाहेर पडत नाही. ग्रामस्थांच्या मनात भीती निर्माण झाली. याला कारण मागील ३० वर्ष अगोदर झालेली जंगल तोड. <center>[[File:जंगल सफारी.jpg|600px|जंगल सफारी]]</center> गावातील सर्वात जुने ग्रामदैवताचे देऊळ पुरातन आहे .<ref>{{Cite web|url=https://findmygov.in|title=खडीकोळवण ग्रामपंचायत|publisher=FindMyGov|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाच्या सीमेला बामणोली, ओझरे, निनावे आणि निवे ही गावे आहेत. गावातील धार्मिक परंपरा अत्यंत मजबूत असून, '''श्री देव गांगेश्वर हे ग्रामदैवत, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी या नवसाला पावणाऱ्या देवतांप्रमाणे ग्रामस्थांमध्ये श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहेत''' या देवस्थानांमध्ये गावाचे उत्सव, वादीत शिमगा आणि गौर गणपती यावेळी विशेष करून गावातील सार्वजनिक गर्जना मंडळाच्या वतीने सत्यनारायण पूजन, शिवगण परीवार व इतर ग्रामस्थांकडून हनुमान जयंती, रामवाडी ग्रामस्थ कडून श्री राम नवमी, तसेच खाडे व वरचे घोलमवाडी कडून वार्षिक सत्यनारायण पुजन असे सांस्कृतिक व सामाजिक सोहळे आयोजित केले जातात. गावातील बहुसंख्य लोकमान्य परंपरांमध्ये शेकडो वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा प्रतिबिंबित होतो.गावात ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, ग्रामदेवता '''श्री गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी व ठोंगळ देवी यांची मंदिरे आहेत'''. गावाच्या उत्तरेस मुक्काम-मार्ल गाव आहे, जिथे श्री मार्लेश्वर शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात.<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/marleshwar-temple|title=श्री मार्लेश्वर मंदिर - महाराष्ट्र पर्यटन|publisher=महाराष्ट्र पर्यटन विभाग|access-date=2025-06-07}}</ref>शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात. मुंबईपासून खडीकोळवण पर्यंतचा मार्ग MSRTC बसने साधारण ३८४ किमीचा दूर आहे, यात संगमेश्वर ST बस स्टँडचा समावेश होतो.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Sangameshwar|title=Sangameshwar – Geography & Transportation|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> हे गाव सुमारे ३५० किमी आणि कोल्हापूरहून खडीकोळवणला साधारणपणे १४५ किमी अंतर आहे, जे कोल्हापूर – सांगमेश्वर मार्गे मोजले जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.clearcarrental.com/kolhapur-to-sangameshwar-distance|title=Kolhapur To Sangameshwar Distance & Duration|publisher=Clear Car Rental|access-date=2025-06-08}}</ref>पासून १९० किमी अंतरावर आहे. कोकण रेल्वेने येताना संगमेश्वर स्टेशनला उतरावे लागते. त्यानंतर देवरुखमार्गे साखरपा आणि तेथून खडीकोळवणकडे एसटीने प्रवास करावा लागतो. एस.टी सुरू होण्याअगोदर ग्रामस्थ [[‘कलकदरा’]] येथे उतरून गावात तासभर पायी चालत येत असत. या गावाची प्रमुख बाजारपेठ साखरपा असून, ती गावापासून सुमारे १ तासाच्या अंतरावर आहे. सरकारी कामांसाठी ग्रामस्थ देवरुख हे संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्यालय असून ते गावापासून सुमारे १७ किमी अंतरावर आहे.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Devrukh|title=Devrukh Village – Sangameshwar Taluka Infrastructure|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> येथे जातात, जे गावापासून सुमारे २ तास दूर आहे. <center>[[File:हिरवा निसर्ग.jpg|600px|हिरवा निसर्ग]]</center> == '''संपर्क व वाहतूक सेवा''' == १९८५ पूर्वी ग्रामस्थ ‘कलकदारा’ येथे उतरून गावात सुमारे तासभर पायी प्रवास करीत असत. त्यानंतर स्थानिक ग्रामपंचायत आणि लोकप्रतिनिधींनी केलेल्या पाठपुराव्यामुळे १९८५–१९९० च्या सुमारास साखरपा–खडीकोळवण ही पहिली एस.टी. बस सेवा सुरू करण्यात आली. आजही ही सेवा मासिक मर्यादित फेरीप्रमाणे सुरू आहे, जी गावाला साखरपा, देवरुख आणि संगमेश्वर शहरांशी जोडते. गावाच्या चारही बाजूंनी डोंगर असून, गाव एका विशाल डोंगरांच्या मधोमध खोऱ्यात आहे. पूर्वीचा घनदाट जंगल परिसर आता जंगल तोड झाल्यामुळे विरळ झाला आहे. आता <ref>{{Cite web|url=https://ratnagiri.gov.in/notice/invitation-for-suggestions-and-objections-on-draft-coastal-zone-management-plans-czmps-of-ratnagiri-district-under-crz-notification-2019/|title=Invitation for suggestions and objections on draft Coastal Zone Management Plans (CZMPs) of Ratnagiri District under CRZ Notification, 2019|date=22 January 2020|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>[[चित्र:देव_गांगेश्वर.jpg|अल्ट=देव गांगेश्वर|मध्यवर्ती|इवलेसे|800x800अंश|'''खडीकोळवण गावातील प्रसिद्ध - श्री. गांगेश्वर, कुलाचार देऊळ''' ]] ==हवामान== <center>[[File:गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर.jpg|center|600px गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर]]</center> कोकणात मे महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त तापमान असेल.उष्णतेच्या लाटा नेहमीप्रमाणे असतील.<ref>महाराष्ट्र टाईम्स, गुरुवार दिनांक ०२ मे २०२४.</ref> == '''स्थान''' == गाव ''संगमेश्वरपासून'' अंदाजे ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असून, त्याच परिसरात प्रसिद्ध ''मार्लेश्वर मंदिर'' आहे. मार्लेश्वर हे ''श्री शंकराचे'' एक गुहामंदिर असून दरवर्षी ''१४ जानेवारीला'' येथे यात्रा भरते. हे स्थळ महाराष्ट्रभरातून भक्तांना आकर्षित करणारे एक ''धार्मिक पर्यटनस्थळ'' आहे. == '''धार्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्ये''' == <center>[[File:खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.jpg|center|600px खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.]]</center> गावात खालील प्रमुख देवस्थाने आहेत:[[File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|खडीकोळवण कुलाचार]] '''श्री देव गांगेश्वर''' – ग्रामदैवत. '''अत्राल देवीचे देऊळ''' – नवसाला पावणारी देवी. '''ठोंगळ देवीचे देऊळ''' – गावाच्या सीमेलगत वसलेली, स्थानिक श्रद्धेचे प्रतीक. === '''गरम पाण्याचे स्त्रोत''' === [[File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] गावात गेल्या १५ वर्षांपासून जमिनीखालून सतत ३६५ दिवस गरम पाण्याचा स्त्रोत सुरू आहे.<ref>{{Cite web|url=https://example.gov.in/hot-springs.pdf|title=Khadi Kolvan geothermal hot spring report|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>आहे. गावकऱ्यांच्या मते हे पाणी ''गंधकयुक्त'' असून ''त्वचा विकारांवर उपयुक्त'' आहे. हे वैशिष्ट्य गावाला एक वेगळे ओळख देते.या झऱ्यामुळे गावाचे नाव आता पर्यटन क्षेत्रातही पुढे येत आहे, आणि परिसरात औषधी पर्यटन (wellness tourism) शक्यता निर्माण झाली आहे. == गावातील वाड्या == खडीकोळवण गावात खालील वाड्या पुरातन आहेत:[[File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] # [[घोलम - वरची वाडी/रिंगण वाडी]] # [[घोलम - खालची वाडी]] # [[खाडे वाडी]] # [[बौद्धवाडी]] # [[रामवाडी]] == बाराबलुतेदार पद्धती == गावगाडा हा मुख्यतः कृषीप्रधान असून बाराबलुतेदारी व्यवस्थेवर आधारित होता. यामध्ये सुतार, सोनार, गुरव, कुंभार, गवंडी, मांग, चांभार, गोसावी इत्यादी जातींनी सामाजिक सेवा दिली. गावातील प्रत्येक घराशी संबंधित कारागीर पिढ्यानपिढ्या कार्यरत होते. उदाहरणार्थ, जाधव, घोलम, सुतार, गुरव आदी कुटुंबांनी समाजात विशेष स्थान मिळवलं.<ref>{{Cite web |title=बाराबलुतेदारी म्हणजे काय? |url=https://www.typingbaba.com/barabalutedar-marathi |work=ज्ञानकोश मराठी |access-date=2025-06-12}}</ref> [[File:शेती आणि स्थलांतर.jpg|thumb|शेती आणि स्थलांतर]] == शेती == <center>[[File:गावा लगतची भातशेती.jpg|center|600px गावा लगतची भातशेती]]</center> खडीकोळवण गावात [[कलमी आंबा|रायवळ आंबा]] जगप्रसिद्ध आहे. आंब्याप्रमाणेच [[काजू]], [[नारळ]], [[फणस]], [[आमसूल|आमसूल(रातांबा)]] [[पपई]], [[फणस]] इत्यादींची लागवड येथे केली जाते. [[तांदूळ|तांदळाची]] [[चाचणी]] [[वरी]] शेती केली जाते. तसेच [[भाज्या]] येथे प्रामुख्याने केल्या जातात[[File:भातशेती करणारी महीला.png|thumb|भातशेती करणारी महीला]]ग्रामस्थ भात शेती सोबत नाचणी, विविध भाज्या लगावत करीत. काळासोबत माणसाअभावी नष्ट होण्याच्या मार्गावर.स्वतःच्या जमिनीतील घातक द्रव्य नसलेले गाई - म्हशी शेण या खतावर पिकणारे पिक,भाजी खाऊन जीवन निरोगी होते. पण आता अगदी विरोधी आरोग्यास्थिती निर्माण झाली. == प्रेक्षणीय स्थळे == * श्री देव गांगेश्वर मंदिर – ग्रामदैवत * अत्राल देवीचे देऊळ – वेशीवरील नवसाला पावणारी देवी * ठोंगळ देवीचे देऊळ – गावाच्या सीमारेषेवर * गरम पाण्याचा झरा – नैसर्गिक, गंधकयुक्त पाणी * श्री मार्लेश्वर मंदिर – प्रसिद्ध गुहामंदिर (45 मिनिटे अंतरावर) * बाव नदी व डोंगरकुशीतले निसर्ग दृश्य == आसपासचे गड-किल्ले == [[File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] * प्रतापगड – 55 किमी, शिवकालीन इतिहास * भगवती गड, देवगड – समुद्रकिनाऱ्यावर वसलेला किल्ला * राजापूर प्राचीन किल्ला / अवशेष * पावस परिसर – परशुराम मंदिर, डोंगर व जंगल * सिंधुदुर्ग किल्ला – मालवण समुद्रकाठचा दुर्ग * विशालगड == शैक्षणिक सुविधा == <center>[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|center|600px|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]]</center> गावात ''जिल्हा परिषद मराठी पूर्व प्राथमिक शाळा'' आहे. पुढील शिक्षणासाठी विद्यार्थी आजूबाजूच्या मोठ्या गावांकडे वळतात. == जिल्हा परिषद शाळेचा: अमृतमहोत्सव == [[File:खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा]] खडीकोळवण येथील जिल्हा परिषद पूर्ण प्राथमिक शाळेची स्थापना दिनांक '''१२ नोव्हेंबर १९४६''' रोजी झाली. २०२१ मध्ये शाळेला ७५ वर्षे पूर्ण झाल्यामुळे अमृतमहोत्सवी वर्ष साजरे करण्यात आले. कोविड-१९ च्या पार्श्वभूमीवर १२ नोव्हेंबर २०२१ रोजी शासन नियमांचे पालन करून छोटेखानी पण उत्साही कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला. === '''कार्यक्रमाचे स्वरूप''' === [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२]] शिक्षक श्री. [[शिवाजी पाष्टे]] यांच्या नेतृत्वाखाली विद्यार्थ्यांनी स्वागत गीत, लेझीम सादरीकरण, आणि मनोगते सादर केली.मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व सरस्वती पूजन झाले.[[कोकणस्थ म्हादे प्रतिष्ठान]]तर्फे विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, सामाजिक कार्य म्हणून शैक्षणिक साहित्याचे वाटप करण्यात आले.मुख्याध्यापकांनी उपस्थित मान्यवरांना लहानश्या खेड्यातील शाळेच्या यशस्वी वाटचालीबाबत माहिती दिली.मुलांना बौद्धिक बदलासाठी शैक्षणिक गरजा तातडीने पुर्ती करण्यासाठी अपेक्षा उपस्थित केली. === '''मान्यवर व पाहुणे''' === * [[माजी आमदार श्री. सुभाष बने]] * [[सभापती श्री.जयसिंग माने]] * [[झेडपी सदस्या सौ. रजनी चिंगळे]] * [[गट शिक्षणाधिकारी श्री. शशिकांत त्रिभुवणे]] * [[ग्रामपंचायत सरपंच श्री. संतोष घोलम]] * [[पोलिस पाटील श्री. अनिल घोलम]] [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] === विशेष कार्य – भित्तीचित्र सादरीकरण === लॉकडाऊन काळात '''श्री. शिवाजी पाष्टे सरांनी शाळेच्या भिंतींवर स्वतः तयार केलेली शैक्षणिक चित्रं व पेंटिंग्स ही गावात चर्चेचा विषय ठरली'''. विद्यार्थ्यांना शिक्षणासोबत सौंदर्यदृष्टीचा अनुभव यामुळे मिळाला.शिक्षणा सोबत कलेची आवड निर्माण झाली.[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला]] === '''ग्रामस्थ, शिक्षक, मदतीचा हात देणारे यांचे अनमोल सहकार्य''' === * शाळेतील माजी विद्यार्थ्यांची यादी संकलन * '''[[माझी शाळा, माझा अनुभव]]''' या विषयांवर लेख मुलांचा प्रतिसाद. * स्मरणिका - शाळेची ७५ वर्षाची अनेक अडचणीतून यशाकडे नेणारी वाटचाल. * गावातील पदाधिकारी, शिक्षक व ग्रामस्थांचा शाळा उभारणीसाठी, जडण घडणीसाठी मोलाचे सहकार्य अडचणीत पण मिळत होते. गावात गेली अनेक वर्ष सामाजिक कलहमुळे सार्वजनिक कार्यक्रम झाला नव्हता. हा महोत्सव एक [[सामाजिक एकतेचा उत्तम अनुभव]] ठरला. == समसामयिक सामाजिक स्थिती == [[File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] खडीकोळवण गावामध्ये मागील पन्नास वर्षांपासून चालू असलेला शिमग्याच्या मानपानाचा वाद गावातील सामाजिक ऐक्याला बाधा पोहोचवणारा ठरला आहे. या अंतर्गत संघर्षामुळे गावात एकोप्याची भावना कमी होत गेली असून विकासकामांकडे दुर्लक्ष झाले आहे. आजही गावात पायाभूत सुविधांचा अभाव जाणवतो — जसे की शुद्ध पाणीपुरवठा, उत्तम आरोग्यसेवा, उत्तम शिक्षण सुविधा आणि तांत्रिक संपर्क यंत्रणा यांचा अभाव. [[File:जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली.png|thumb|जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली]] == सामाजिक व सांस्कृतिक जीवन == गावातील लोकसंगीत, जाखडी नाच, भजन, नमन, पारंपरिक सण जसे की शिवजयंती, बौद्ध पौर्णिमा, आंबेडकर जयंती साजरे करण्याची परंपरा होती. ढोलकी, झांज, लावणी आणि नाट्यप्रकार हे अनेक पिढ्यांचे सांस्कृतिक ठसे आहेत. महिलांनी सामाजिक समारंभांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक सण, लोककला आणि सांस्कृतिक उपक्रम |url=https://maharashtratimes.com/editorial/article/konkan-folk-culture-and-celebrations |work=महाराष्ट्र टाइम्स |date=2022-08-14 |access-date=2025-06-12}}</ref>[[File:सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम.png|thumb|सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम]] == निरक्षर स्त्रियांचे जीवन व योगदान == पारंपरिक ग्रामीण भागात स्त्रियांचे जीवन अत्यंत कष्टाचे होते. त्यांचा दिनक्रम पहाटेपासून रात्रीपर्यंत विविध घरगुती व शेतीविषयक कामांमध्ये जात असे. बाळंतपणात मदत करणाऱ्या "आया" (उदा. रामो काकू, परबते आजी) यांचं योगदान मोठं होतं. याशिवाय अनसूया घोलम, गोसावी आजी, अंबु गोसावी इत्यादींनी आरोग्य, संगीत, व परंपरा जपण्यात महत्त्वपूर्ण कार्य केलं.<ref>{{Cite web |title=ग्रामीण स्त्रियांचे कष्टमय जीवन: एक अभ्यास |url=https://feminisminindia.com/marathi-rural-women-work |work=FII Marathi |date=2021-10-12 |access-date=2025-06-12}}</ref> == जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली == गावात सर्पदंश, कावीळ, मुर्दुस यांसारख्या आजारांवर पारंपरिक वैद्य व आजीबाई उपाय करत असत. औषधी वनस्पती, पाणीउपचार, झाडांची पाने, अंधश्रद्धा विरहित उपाय यांचा वापर केला जाई. सुतार, घोलम, ठोंबरे कुटुंबे अशा उपचारांमध्ये अग्रेसर होती.आज ही कोकणातील आरोग्य व्यवस्था समाधानकारक नाही.गंभीर उपचारासाठी मोठ्या शहरात जावे लागते. <ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक वैद्यकशास्त्र आणि औषधी वनस्पती |url=https://www.aayush.gov.in/folk-medicine-konkan |work=आयुष मंत्रालय |access-date=2025-06-12}}</ref> == शेती आणि स्थलांतर == पूर्वी शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय होता, परंतु आता गावातील तरुण पिढी स्थलांतरित झाल्यामुळे शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ मिळत नाही. परिणामी, अनेक शेतीची जमिनी ओस पडल्या आहेत. पूर्वी जनावरांसाठी असलेले वाडे आता मोडकळीस आले आहेत, तर काही वाड्यांवर नवीन घरे बांधली गेली आहेत. गावाची जुनी ओळख आणि पारंपरिक जीवनपद्धती हळूहळू लोप पावत आहे.शेती संकटात आली. <ref>{{Cite news |title=कोकणातील तरुणांचे स्थलांतर आणि शेतीच्या संकटावर परिणाम |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/ratnagiri-village-migration-farm-decline-report-129203894.html |work=Divya Marathi |date=2023-06-20 |access-date=2025-06-12}}</ref> == सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जतन == आज गावातील अनेक पारंपरिक परंपरा, कारागिरी, आणि सामाजिक व्यवस्था काळाच्या ओघात मागे पडत आहेत. तरीही कोकणात काही गावकरी पुरातन अजूनही सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जपून ठेवत आहेत.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील गावांमध्ये पारंपरिक शिमगा - होळी सण, गौरी गणपती उत्सव आणि कुलदेवतांची सेवा आजही कायम सुरु.|url=https://www.loksatta.com/cultural/konkan-folk-traditions-festivals-religious-practices-preserved-marathi-article-3248345/ |work=लोकसत्ता |date=2022-12-10 |access-date=2025-06-12}}</ref> == भविष्याचा विचार == खडीकोळवणसारख्या गावांसाठी स्थानिक ऐक्य, नवा दृष्टिकोन, आणि तरुणांचा सहभाग अत्यावश्यक आहे. सामाजिक संघर्ष मिटवून गावाच्या एकत्रित विकासासाठी प्रयत्न झाले, तर गाव पुन्हा एकदा वैभवाकडे वाटचाल करू शकेल. ==संदर्भ सुची== <references responsive="" /> == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील गाव]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[भारतीय ग्रामसंस्कृती]] [[भारतीय पारंपरिक समाज]] [[कोकण]] [[भारतीय स्त्रियांचे जीवन]] [[गडकिल्ले]] [[बाव नदी]] == चित्रदालन == <gallery mode="packed" heights= "200"> File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] File:खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी]] File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|[[बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|[[गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|[[खडीकोळवण कुलाचार]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी उपस्थित मुल व महीला]] File:गावची शाळा.jpg|thumb|[[गावची शाळा]] File:भातशेती लागवड - जमीन.jpg|thumb|[[भातशेती लागवड - जमीन]] File:गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.jpg|thumb|[[गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.]] File:जंगल सफारी.jpg|thumb|[[जंगल सफारी]] File:हिरवा निसर्ग.jpg|thumb|[[हिरवा निसर्ग]] </gallery> 2qvthe70ijvn04raf3u9xccvlqkhb4o 2580823 2580814 2025-06-17T17:58:09Z Wikimarathi999 172574 2580823 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र| | चित्र = File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb| |प्रकार = गाव,पर्यटन स्थळ |स्थानिक_नाव = खडीकोळवण |इतर_नाव = "कोळवणकर" |टोपणनाव = खडीकोळवण |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = खडीकोळवण |क्षेत्रफळ_एकूण = 5.72 |क्षेत्रफळ_आकारमान = १७३४.९८ हेक्टर, १७.३५ चौ.किमी |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = 5 |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ = 2.5 किमी² |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[2]}} |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = ३७ |उंची_संदर्भ = ४१ मीटर |समुद्री_किनारा = |हवामान = दमट, उष्मकटिबंध |वर्षाव = ३८०० |तापमान_वार्षिक = 27 |तापमान_हिवाळा =20 |तापमान_उन्हाळा =35 |मुख्यालय = रत्नागिरी |मोठे_शहर = रत्नागिरी |मोठे_मेट्रो = देवरुख |जवळचे_शहर = साखरपा |प्रांत = कोकण |विभाग = संगमेश्वर |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = ३४४ |लोकसंख्या_वर्ष = २०११ |governing_body = ग्रामपंचायत खडीकोळवण |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[1]}} |लोकसंख्या_घनता = 480 |लिंग_गुणोत्तर = १२०५ |पीक = भात,नाचणी |साक्षरता_पुरुष = ८८ |साक्षरता_स्त्री = ९५ |अधिकृत_भाषा = कुळवाडी,मराठी |नेता_पद_१ = खासदार |नेता_नाव_१ = विनायक राऊत |नेता_पद_२ = आमदार |नेता_नाव_२ = शेखर गोविंदराव निकम |नेता_पद_३ = सरपंच |नेता_नाव_३ =संतोष घोलम |संसदीय_मतदारसंघ = रत्नागिरी - सिंधुदुर्ग |विधानसभा_मतदारसं = साखरपा-लांजा-राजापूर |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = जिल्हा न्यायालय |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = रत्नागिरी |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = तालुका तहसिल |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = तलाठी |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_४ = पोलिस स्थानक |न्यायक्षेत्र_नाव_४ = साखरपा |कोरे_शीर्षक_१ = कोकण रेल्वे |कोरे_उत्तर_१ = संगमेश्वर |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415802 |आरटीओ_कोड = MH 08एमएच०८ |संकेतस्थळ = https://villageinfo.in/maharashtra/ratnagiri/sangameshwar/khadi-kolvan.html |संकेतस्थळ_नाव = VillageInfo.in |दालन =|दालन = महाराष्ट्र, रत्नागिरी जिल्हा |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} '''खडीकोळवण''' (''Khadikolvan'') हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्यात आहे...[[खडीकोळवण]] हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील आहे...हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे कोकणातील गाव असून या गावाचा इतिहास सुमारे तीन दशकेहून अधिक जुना असल्याचे पुर्वीचे जाणकार ग्रामस्थ यांच्याकडून मौखिक परंपरांमधून सांगितले जाते. गावाच्या परिसरात '''श्री देव गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी यांची प्राचीन मंदिरे, गर्म पाण्याचे नैसर्गिक झरे, आणि जवळच असलेले श्री मार्लेश्वर गुहामंदिर''' यांमुळे या भागाला धार्मिक, नैसर्गिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले हे गाव कोकणातील पारंपरिक संस्कृती, सामाजिक बदल आणि ग्रामविकासाची कहाणी जपणारे केंद्र ठरत आहे. खडीकोळवण हे [[महाराष्ट्रातील]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी]] जिह्ल्यातील [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर]] तालुक्यातील एक गाव आहे. == '''इतिहास व नावाची उत्पत्ती''' == गावाच्या सुरुवातीच्या काळात येथे कुडाची,शेण व मातीने सारवलेली घरं, शेतीपूरक वाडे आणि ओढ्यांजवळील निवासस्थानं अशी पारंपरिक वस्ती होती. शेजारील गावांशी व्यापार, धार्मिक उत्सव व मुक्काम व्यवस्था यामुळे या गावाला स्थानिक पातळीवर एक दळणवळण केंद्राचं स्वरूप प्राप्त झालं होतं. गावाजवळून वाहणाऱ्या [[बाव नदी]], तसेच इतर लहान ओहोळांमुळे या भागात शेतीस पोषक वातावरण होते. मात्र, कालांतराने पूरस्थिती व स्थलांतरामुळे पारंपरिक जीवनपद्धतीत अनेक बदल झाले. गावामध्ये सामाजिक एकतेवर आधारित पंचनियाय प्रणाली पूर्वी प्रबळ होती. गावातील पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेल्या होळी, शिमगा, व गणपती उत्सवांमध्ये मानपानावर आधारित परंपरा होत्या, ज्यात ग्रामपंचायतीच्या देखरेखीखाली, ग्रामस्थ एकमताने निर्णय घेतले जात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये या परंपरांमध्ये बदल झाले असून काही सामाजिक वादांचा उद्भव झाला आहे. == '''भौगोलिक माहीती''' == ===रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या सीमा=== * पश्चिमेस [[आंबा घाट]] * दक्षिणेस [[ओझरे]] व [[निनावे]] व [[कलकदरा]] * पूर्वेस [[बामणोली]] व [[मार्लेश्वर]] * उत्तरेस [[कळंब]] व [[गायमुख]] खडीकोळवण गाव हे सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले असून, अदमासे १७ व्या शतकातील गाव. पूर्वी येथे सुमारे २००० लोकसंख्या होती.<ref> https://www.censusindia.co.in/villages/khadi-kolvan-population-ratnagiri-maharashtra-565843?utm_source=chatgpt.com</ref> गाव सह्याद्री पर्वतरांगांच्या कुशीत असून, गावाच्या सीमेवरून बाव नदी वाहते. पावसाळ्यात या नदीमुळे काही वेळा पूरस्थिती उद्भवते.गाव [[बाव नदीच्या]] तीरावर वसलेले आहे.<ref>{{Cite web|url=https://aerfindia.org/forest-revitalization-projects|title=Daikin & AERF: Community-based forest project|publisher=AERF India|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाजवळून एक लहान नदी आणि अनेक ओहोळ वाहतात. गावाच्या चारही बाजूंनी उंच डोंगर असून, खडीकोळवण एक नैसर्गिक खोऱ्यात वसलेले गाव आहे. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी असल्याने येथील हवामान थंड व दमट स्वरूपाचे असते. पावसाळ्यात अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी होते, तर उन्हाळ्यातही उष्तामा तापमान तुलनेत अधिक असते. गावाजवळील जंगल पट्ट्यांमध्ये जैवविविधता मोठ्याप्रमाणात आढळते. गावाच्या मुख्य सीमेला लागून असलेले [[बाव नदीचे]] पात्र, हे केवळ पाण्याचा स्रोत नाही, तर अनेक वेळा पूर परिस्थितीचे कारण देखील बनते. गावाजवळून एक दंडात जाणारी पुरातन वहिवाटीची वाट - म्हातारी वाट (जुना घाटमार्ग) आजही काही जुने जाणते काही ग्रामस्थ वापरतात, विशेषतः शेतपिकांसाठी, शेतीच्या कामासाठी, दैनंदिन कामासाठी वापरतात, सन १९९० नंतर मोठ्याप्रमाणात जंगल तोड झाली आणि भरलेले जंगल ओसाड दिसू लागले. आज अशी स्थिती आहे जंगलातील बिबटे भक्षाच्या शोधात गावात फिरू लागले. यामुळे संध्याकाळी कोण एकटे घरातून बाहेर पडत नाही. ग्रामस्थांच्या मनात भीती निर्माण झाली. याला कारण मागील ३० वर्ष अगोदर झालेली जंगल तोड. <center>[[File:जंगल सफारी.jpg|400px|जंगल सफारी]]</center> गावातील सर्वात जुने ग्रामदैवताचे देऊळ पुरातन आहे .<ref>{{Cite web|url=https://findmygov.in|title=खडीकोळवण ग्रामपंचायत|publisher=FindMyGov|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाच्या सीमेला बामणोली, ओझरे, निनावे आणि निवे ही गावे आहेत. गावातील धार्मिक परंपरा अत्यंत मजबूत असून, '''श्री देव गांगेश्वर हे ग्रामदैवत, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी या नवसाला पावणाऱ्या देवतांप्रमाणे ग्रामस्थांमध्ये श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहेत''' या देवस्थानांमध्ये गावाचे उत्सव, वादीत शिमगा आणि गौर गणपती यावेळी विशेष करून गावातील सार्वजनिक गर्जना मंडळाच्या वतीने सत्यनारायण पूजन, शिवगण परीवार व इतर ग्रामस्थांकडून हनुमान जयंती, रामवाडी ग्रामस्थ कडून श्री राम नवमी, तसेच खाडे व वरचे घोलमवाडी कडून वार्षिक सत्यनारायण पुजन असे सांस्कृतिक व सामाजिक सोहळे आयोजित केले जातात. गावातील बहुसंख्य लोकमान्य परंपरांमध्ये शेकडो वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा प्रतिबिंबित होतो.गावात ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, ग्रामदेवता '''श्री गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी व ठोंगळ देवी यांची मंदिरे आहेत'''. गावाच्या उत्तरेस मुक्काम-मार्ल गाव आहे, जिथे श्री मार्लेश्वर शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात.<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/marleshwar-temple|title=श्री मार्लेश्वर मंदिर - महाराष्ट्र पर्यटन|publisher=महाराष्ट्र पर्यटन विभाग|access-date=2025-06-07}}</ref>शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात. मुंबईपासून खडीकोळवण पर्यंतचा मार्ग MSRTC बसने साधारण ३८४ किमीचा दूर आहे, यात संगमेश्वर ST बस स्टँडचा समावेश होतो.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Sangameshwar|title=Sangameshwar – Geography & Transportation|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> हे गाव सुमारे ३५० किमी आणि कोल्हापूरहून खडीकोळवणला साधारणपणे १४५ किमी अंतर आहे, जे कोल्हापूर – सांगमेश्वर मार्गे मोजले जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.clearcarrental.com/kolhapur-to-sangameshwar-distance|title=Kolhapur To Sangameshwar Distance & Duration|publisher=Clear Car Rental|access-date=2025-06-08}}</ref>पासून १९० किमी अंतरावर आहे. कोकण रेल्वेने येताना संगमेश्वर स्टेशनला उतरावे लागते. त्यानंतर देवरुखमार्गे साखरपा आणि तेथून खडीकोळवणकडे एसटीने प्रवास करावा लागतो. एस.टी सुरू होण्याअगोदर ग्रामस्थ [[‘कलकदरा’]] येथे उतरून गावात तासभर पायी चालत येत असत. या गावाची प्रमुख बाजारपेठ साखरपा असून, ती गावापासून सुमारे १ तासाच्या अंतरावर आहे. सरकारी कामांसाठी ग्रामस्थ देवरुख हे संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्यालय असून ते गावापासून सुमारे १७ किमी अंतरावर आहे.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Devrukh|title=Devrukh Village – Sangameshwar Taluka Infrastructure|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> येथे जातात, जे गावापासून सुमारे २ तास दूर आहे. <center>[[File:हिरवा निसर्ग.jpg|400px|हिरवा निसर्ग]]</center> == '''संपर्क व वाहतूक सेवा''' == १९८५ पूर्वी ग्रामस्थ ‘कलकदारा’ येथे उतरून गावात सुमारे तासभर पायी प्रवास करीत असत. त्यानंतर स्थानिक ग्रामपंचायत आणि लोकप्रतिनिधींनी केलेल्या पाठपुराव्यामुळे १९८५–१९९० च्या सुमारास साखरपा–खडीकोळवण ही पहिली एस.टी. बस सेवा सुरू करण्यात आली. आजही ही सेवा मासिक मर्यादित फेरीप्रमाणे सुरू आहे, जी गावाला साखरपा, देवरुख आणि संगमेश्वर शहरांशी जोडते. गावाच्या चारही बाजूंनी डोंगर असून, गाव एका विशाल डोंगरांच्या मधोमध खोऱ्यात आहे. पूर्वीचा घनदाट जंगल परिसर आता जंगल तोड झाल्यामुळे विरळ झाला आहे. आता <ref>{{Cite web|url=https://ratnagiri.gov.in/notice/invitation-for-suggestions-and-objections-on-draft-coastal-zone-management-plans-czmps-of-ratnagiri-district-under-crz-notification-2019/|title=Invitation for suggestions and objections on draft Coastal Zone Management Plans (CZMPs) of Ratnagiri District under CRZ Notification, 2019|date=22 January 2020|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>[[चित्र:देव_गांगेश्वर.jpg|अल्ट=देव गांगेश्वर|मध्यवर्ती|इवलेसे|800x800अंश|'''खडीकोळवण गावातील प्रसिद्ध - श्री. गांगेश्वर, कुलाचार देऊळ''' ]] ==हवामान== <center>[[File:गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर.jpg|center|600px गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर]]</center> कोकणात मे महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त तापमान असेल.उष्णतेच्या लाटा नेहमीप्रमाणे असतील.<ref>महाराष्ट्र टाईम्स, गुरुवार दिनांक ०२ मे २०२४.</ref> == '''स्थान''' == गाव ''संगमेश्वरपासून'' अंदाजे ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असून, त्याच परिसरात प्रसिद्ध ''मार्लेश्वर मंदिर'' आहे. मार्लेश्वर हे ''श्री शंकराचे'' एक गुहामंदिर असून दरवर्षी ''१४ जानेवारीला'' येथे यात्रा भरते. हे स्थळ महाराष्ट्रभरातून भक्तांना आकर्षित करणारे एक ''धार्मिक पर्यटनस्थळ'' आहे. == '''धार्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्ये''' == <center>[[File:खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.jpg|center|600px खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.]]</center> गावात खालील प्रमुख देवस्थाने आहेत:[[File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|खडीकोळवण कुलाचार]] '''श्री देव गांगेश्वर''' – ग्रामदैवत. '''अत्राल देवीचे देऊळ''' – नवसाला पावणारी देवी. '''ठोंगळ देवीचे देऊळ''' – गावाच्या सीमेलगत वसलेली, स्थानिक श्रद्धेचे प्रतीक. === '''गरम पाण्याचे स्त्रोत''' === [[File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] गावात गेल्या १५ वर्षांपासून जमिनीखालून सतत ३६५ दिवस गरम पाण्याचा स्त्रोत सुरू आहे.<ref>{{Cite web|url=https://example.gov.in/hot-springs.pdf|title=Khadi Kolvan geothermal hot spring report|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>आहे. गावकऱ्यांच्या मते हे पाणी ''गंधकयुक्त'' असून ''त्वचा विकारांवर उपयुक्त'' आहे. हे वैशिष्ट्य गावाला एक वेगळे ओळख देते.या झऱ्यामुळे गावाचे नाव आता पर्यटन क्षेत्रातही पुढे येत आहे, आणि परिसरात औषधी पर्यटन (wellness tourism) शक्यता निर्माण झाली आहे. == गावातील वाड्या == खडीकोळवण गावात खालील वाड्या पुरातन आहेत:[[File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] # [[घोलम - वरची वाडी/रिंगण वाडी]] # [[घोलम - खालची वाडी]] # [[खाडे वाडी]] # [[बौद्धवाडी]] # [[रामवाडी]] == बाराबलुतेदार पद्धती == गावगाडा हा मुख्यतः कृषीप्रधान असून बाराबलुतेदारी व्यवस्थेवर आधारित होता. यामध्ये सुतार, सोनार, गुरव, कुंभार, गवंडी, मांग, चांभार, गोसावी इत्यादी जातींनी सामाजिक सेवा दिली. गावातील प्रत्येक घराशी संबंधित कारागीर पिढ्यानपिढ्या कार्यरत होते. उदाहरणार्थ, जाधव, घोलम, सुतार, गुरव आदी कुटुंबांनी समाजात विशेष स्थान मिळवलं.<ref>{{Cite web |title=बाराबलुतेदारी म्हणजे काय? |url=https://www.typingbaba.com/barabalutedar-marathi |work=ज्ञानकोश मराठी |access-date=2025-06-12}}</ref> [[File:शेती आणि स्थलांतर.jpg|thumb|शेती आणि स्थलांतर]] == शेती == <center>[[File:गावा लगतची भातशेती.jpg|center|600px गावा लगतची भातशेती]]</center> खडीकोळवण गावात [[कलमी आंबा|रायवळ आंबा]] जगप्रसिद्ध आहे. आंब्याप्रमाणेच [[काजू]], [[नारळ]], [[फणस]], [[आमसूल|आमसूल(रातांबा)]] [[पपई]], [[फणस]] इत्यादींची लागवड येथे केली जाते. [[तांदूळ|तांदळाची]] [[चाचणी]] [[वरी]] शेती केली जाते. तसेच [[भाज्या]] येथे प्रामुख्याने केल्या जातात[[File:भातशेती करणारी महीला.png|thumb|भातशेती करणारी महीला]]ग्रामस्थ भात शेती सोबत नाचणी, विविध भाज्या लगावत करीत. काळासोबत माणसाअभावी नष्ट होण्याच्या मार्गावर.स्वतःच्या जमिनीतील घातक द्रव्य नसलेले गाई - म्हशी शेण या खतावर पिकणारे पिक,भाजी खाऊन जीवन निरोगी होते. पण आता अगदी विरोधी आरोग्यास्थिती निर्माण झाली. == प्रेक्षणीय स्थळे == * श्री देव गांगेश्वर मंदिर – ग्रामदैवत * अत्राल देवीचे देऊळ – वेशीवरील नवसाला पावणारी देवी * ठोंगळ देवीचे देऊळ – गावाच्या सीमारेषेवर * गरम पाण्याचा झरा – नैसर्गिक, गंधकयुक्त पाणी * श्री मार्लेश्वर मंदिर – प्रसिद्ध गुहामंदिर (45 मिनिटे अंतरावर) * बाव नदी व डोंगरकुशीतले निसर्ग दृश्य == आसपासचे गड-किल्ले == [[File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] * प्रतापगड – 55 किमी, शिवकालीन इतिहास * भगवती गड, देवगड – समुद्रकिनाऱ्यावर वसलेला किल्ला * राजापूर प्राचीन किल्ला / अवशेष * पावस परिसर – परशुराम मंदिर, डोंगर व जंगल * सिंधुदुर्ग किल्ला – मालवण समुद्रकाठचा दुर्ग * विशालगड == शैक्षणिक सुविधा == <center>[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|center|600px|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]]</center> गावात ''जिल्हा परिषद मराठी पूर्व प्राथमिक शाळा'' आहे. पुढील शिक्षणासाठी विद्यार्थी आजूबाजूच्या मोठ्या गावांकडे वळतात. == जिल्हा परिषद शाळेचा: अमृतमहोत्सव == [[File:खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा]] खडीकोळवण येथील जिल्हा परिषद पूर्ण प्राथमिक शाळेची स्थापना दिनांक '''१२ नोव्हेंबर १९४६''' रोजी झाली. २०२१ मध्ये शाळेला ७५ वर्षे पूर्ण झाल्यामुळे अमृतमहोत्सवी वर्ष साजरे करण्यात आले. कोविड-१९ च्या पार्श्वभूमीवर १२ नोव्हेंबर २०२१ रोजी शासन नियमांचे पालन करून छोटेखानी पण उत्साही कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला. === '''कार्यक्रमाचे स्वरूप''' === [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२]] शिक्षक श्री. [[शिवाजी पाष्टे]] यांच्या नेतृत्वाखाली विद्यार्थ्यांनी स्वागत गीत, लेझीम सादरीकरण, आणि मनोगते सादर केली.मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व सरस्वती पूजन झाले.[[कोकणस्थ म्हादे प्रतिष्ठान]]तर्फे विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, सामाजिक कार्य म्हणून शैक्षणिक साहित्याचे वाटप करण्यात आले.मुख्याध्यापकांनी उपस्थित मान्यवरांना लहानश्या खेड्यातील शाळेच्या यशस्वी वाटचालीबाबत माहिती दिली.मुलांना बौद्धिक बदलासाठी शैक्षणिक गरजा तातडीने पुर्ती करण्यासाठी अपेक्षा उपस्थित केली. === '''मान्यवर व पाहुणे''' === * [[माजी आमदार श्री. सुभाष बने]] * [[सभापती श्री.जयसिंग माने]] * [[झेडपी सदस्या सौ. रजनी चिंगळे]] * [[गट शिक्षणाधिकारी श्री. शशिकांत त्रिभुवणे]] * [[ग्रामपंचायत सरपंच श्री. संतोष घोलम]] * [[पोलिस पाटील श्री. अनिल घोलम]] [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] === विशेष कार्य – भित्तीचित्र सादरीकरण === लॉकडाऊन काळात '''श्री. शिवाजी पाष्टे सरांनी शाळेच्या भिंतींवर स्वतः तयार केलेली शैक्षणिक चित्रं व पेंटिंग्स ही गावात चर्चेचा विषय ठरली'''. विद्यार्थ्यांना शिक्षणासोबत सौंदर्यदृष्टीचा अनुभव यामुळे मिळाला.शिक्षणा सोबत कलेची आवड निर्माण झाली.[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला]] === '''ग्रामस्थ, शिक्षक, मदतीचा हात देणारे यांचे अनमोल सहकार्य''' === * शाळेतील माजी विद्यार्थ्यांची यादी संकलन * '''[[माझी शाळा, माझा अनुभव]]''' या विषयांवर लेख मुलांचा प्रतिसाद. * स्मरणिका - शाळेची ७५ वर्षाची अनेक अडचणीतून यशाकडे नेणारी वाटचाल. * गावातील पदाधिकारी, शिक्षक व ग्रामस्थांचा शाळा उभारणीसाठी, जडण घडणीसाठी मोलाचे सहकार्य अडचणीत पण मिळत होते. गावात गेली अनेक वर्ष सामाजिक कलहमुळे सार्वजनिक कार्यक्रम झाला नव्हता. हा महोत्सव एक [[सामाजिक एकतेचा उत्तम अनुभव]] ठरला. == समसामयिक सामाजिक स्थिती == [[File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] खडीकोळवण गावामध्ये मागील पन्नास वर्षांपासून चालू असलेला शिमग्याच्या मानपानाचा वाद गावातील सामाजिक ऐक्याला बाधा पोहोचवणारा ठरला आहे. या अंतर्गत संघर्षामुळे गावात एकोप्याची भावना कमी होत गेली असून विकासकामांकडे दुर्लक्ष झाले आहे. आजही गावात पायाभूत सुविधांचा अभाव जाणवतो — जसे की शुद्ध पाणीपुरवठा, उत्तम आरोग्यसेवा, उत्तम शिक्षण सुविधा आणि तांत्रिक संपर्क यंत्रणा यांचा अभाव. [[File:जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली.png|thumb|जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली]] == सामाजिक व सांस्कृतिक जीवन == गावातील लोकसंगीत, जाखडी नाच, भजन, नमन, पारंपरिक सण जसे की शिवजयंती, बौद्ध पौर्णिमा, आंबेडकर जयंती साजरे करण्याची परंपरा होती. ढोलकी, झांज, लावणी आणि नाट्यप्रकार हे अनेक पिढ्यांचे सांस्कृतिक ठसे आहेत. महिलांनी सामाजिक समारंभांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक सण, लोककला आणि सांस्कृतिक उपक्रम |url=https://maharashtratimes.com/editorial/article/konkan-folk-culture-and-celebrations |work=महाराष्ट्र टाइम्स |date=2022-08-14 |access-date=2025-06-12}}</ref>[[File:सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम.png|thumb|सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम]] == निरक्षर स्त्रियांचे जीवन व योगदान == पारंपरिक ग्रामीण भागात स्त्रियांचे जीवन अत्यंत कष्टाचे होते. त्यांचा दिनक्रम पहाटेपासून रात्रीपर्यंत विविध घरगुती व शेतीविषयक कामांमध्ये जात असे. बाळंतपणात मदत करणाऱ्या "आया" (उदा. रामो काकू, परबते आजी) यांचं योगदान मोठं होतं. याशिवाय अनसूया घोलम, गोसावी आजी, अंबु गोसावी इत्यादींनी आरोग्य, संगीत, व परंपरा जपण्यात महत्त्वपूर्ण कार्य केलं.<ref>{{Cite web |title=ग्रामीण स्त्रियांचे कष्टमय जीवन: एक अभ्यास |url=https://feminisminindia.com/marathi-rural-women-work |work=FII Marathi |date=2021-10-12 |access-date=2025-06-12}}</ref> == जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली == गावात सर्पदंश, कावीळ, मुर्दुस यांसारख्या आजारांवर पारंपरिक वैद्य व आजीबाई उपाय करत असत. औषधी वनस्पती, पाणीउपचार, झाडांची पाने, अंधश्रद्धा विरहित उपाय यांचा वापर केला जाई. सुतार, घोलम, ठोंबरे कुटुंबे अशा उपचारांमध्ये अग्रेसर होती.आज ही कोकणातील आरोग्य व्यवस्था समाधानकारक नाही.गंभीर उपचारासाठी मोठ्या शहरात जावे लागते. <ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक वैद्यकशास्त्र आणि औषधी वनस्पती |url=https://www.aayush.gov.in/folk-medicine-konkan |work=आयुष मंत्रालय |access-date=2025-06-12}}</ref> == शेती आणि स्थलांतर == पूर्वी शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय होता, परंतु आता गावातील तरुण पिढी स्थलांतरित झाल्यामुळे शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ मिळत नाही. परिणामी, अनेक शेतीची जमिनी ओस पडल्या आहेत. पूर्वी जनावरांसाठी असलेले वाडे आता मोडकळीस आले आहेत, तर काही वाड्यांवर नवीन घरे बांधली गेली आहेत. गावाची जुनी ओळख आणि पारंपरिक जीवनपद्धती हळूहळू लोप पावत आहे.शेती संकटात आली. <ref>{{Cite news |title=कोकणातील तरुणांचे स्थलांतर आणि शेतीच्या संकटावर परिणाम |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/ratnagiri-village-migration-farm-decline-report-129203894.html |work=Divya Marathi |date=2023-06-20 |access-date=2025-06-12}}</ref> == सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जतन == आज गावातील अनेक पारंपरिक परंपरा, कारागिरी, आणि सामाजिक व्यवस्था काळाच्या ओघात मागे पडत आहेत. तरीही कोकणात काही गावकरी पुरातन अजूनही सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जपून ठेवत आहेत.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील गावांमध्ये पारंपरिक शिमगा - होळी सण, गौरी गणपती उत्सव आणि कुलदेवतांची सेवा आजही कायम सुरु.|url=https://www.loksatta.com/cultural/konkan-folk-traditions-festivals-religious-practices-preserved-marathi-article-3248345/ |work=लोकसत्ता |date=2022-12-10 |access-date=2025-06-12}}</ref> == भविष्याचा विचार == खडीकोळवणसारख्या गावांसाठी स्थानिक ऐक्य, नवा दृष्टिकोन, आणि तरुणांचा सहभाग अत्यावश्यक आहे. सामाजिक संघर्ष मिटवून गावाच्या एकत्रित विकासासाठी प्रयत्न झाले, तर गाव पुन्हा एकदा वैभवाकडे वाटचाल करू शकेल. ==संदर्भ सुची== <references responsive="" /> == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील गाव]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[भारतीय ग्रामसंस्कृती]] [[भारतीय पारंपरिक समाज]] [[कोकण]] [[भारतीय स्त्रियांचे जीवन]] [[गडकिल्ले]] [[बाव नदी]] == चित्रदालन == <gallery mode="packed" heights= "200"> File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] File:खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी]] File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|[[बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|[[गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|[[खडीकोळवण कुलाचार]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी उपस्थित मुल व महीला]] File:गावची शाळा.jpg|thumb|[[गावची शाळा]] File:भातशेती लागवड - जमीन.jpg|thumb|[[भातशेती लागवड - जमीन]] File:गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.jpg|thumb|[[गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.]] File:जंगल सफारी.jpg|thumb|[[जंगल सफारी]] File:हिरवा निसर्ग.jpg|thumb|[[हिरवा निसर्ग]] </gallery> 2whwtx8zhyyv495lc9fix652qma5cdr 2580824 2580823 2025-06-17T18:00:50Z Wikimarathi999 172574 2580824 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र| | चित्र = File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb| |प्रकार = गाव,पर्यटन स्थळ |स्थानिक_नाव = खडीकोळवण |इतर_नाव = "कोळवणकर" |टोपणनाव = खडीकोळवण |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = खडीकोळवण |क्षेत्रफळ_एकूण = 5.72 |क्षेत्रफळ_आकारमान = १७३४.९८ हेक्टर, १७.३५ चौ.किमी |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = 5 |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ = 2.5 किमी² |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[2]}} |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = ३७ |उंची_संदर्भ = ४१ मीटर |समुद्री_किनारा = |हवामान = दमट, उष्मकटिबंध |वर्षाव = ३८०० |तापमान_वार्षिक = 27 |तापमान_हिवाळा =20 |तापमान_उन्हाळा =35 |मुख्यालय = रत्नागिरी |मोठे_शहर = रत्नागिरी |मोठे_मेट्रो = देवरुख |जवळचे_शहर = साखरपा |प्रांत = कोकण |विभाग = संगमेश्वर |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = ३४४ |लोकसंख्या_वर्ष = २०११ |governing_body = ग्रामपंचायत खडीकोळवण |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[1]}} |लोकसंख्या_घनता = 480 |लिंग_गुणोत्तर = १२०५ |पीक = भात,नाचणी |साक्षरता_पुरुष = ८८ |साक्षरता_स्त्री = ९५ |अधिकृत_भाषा = कुळवाडी,मराठी |नेता_पद_१ = खासदार |नेता_नाव_१ = विनायक राऊत |नेता_पद_२ = आमदार |नेता_नाव_२ = शेखर गोविंदराव निकम |नेता_पद_३ = सरपंच |नेता_नाव_३ =संतोष घोलम |संसदीय_मतदारसंघ = रत्नागिरी - सिंधुदुर्ग |विधानसभा_मतदारसं = साखरपा-लांजा-राजापूर |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = जिल्हा न्यायालय |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = रत्नागिरी |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = तालुका तहसिल |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = तलाठी |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_४ = पोलिस स्थानक |न्यायक्षेत्र_नाव_४ = साखरपा |कोरे_शीर्षक_१ = कोकण रेल्वे |कोरे_उत्तर_१ = संगमेश्वर |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415802 |आरटीओ_कोड = MH 08एमएच०८ |संकेतस्थळ = https://villageinfo.in/maharashtra/ratnagiri/sangameshwar/khadi-kolvan.html |संकेतस्थळ_नाव = VillageInfo.in |दालन =|दालन = महाराष्ट्र, रत्नागिरी जिल्हा |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} '''खडीकोळवण''' (''Khadikolvan'') हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्यात आहे...[[खडीकोळवण]] हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील आहे...हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे कोकणातील गाव असून या गावाचा इतिहास सुमारे तीन दशकेहून अधिक जुना असल्याचे पुर्वीचे जाणकार ग्रामस्थ यांच्याकडून मौखिक परंपरांमधून सांगितले जाते. गावाच्या परिसरात '''श्री देव गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी यांची प्राचीन मंदिरे, गर्म पाण्याचे नैसर्गिक झरे, आणि जवळच असलेले श्री मार्लेश्वर गुहामंदिर''' यांमुळे या भागाला धार्मिक, नैसर्गिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले हे गाव कोकणातील पारंपरिक संस्कृती, सामाजिक बदल आणि ग्रामविकासाची कहाणी जपणारे केंद्र ठरत आहे. खडीकोळवण हे [[महाराष्ट्रातील]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी]] जिह्ल्यातील [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर]] तालुक्यातील एक गाव आहे. == '''इतिहास व नावाची उत्पत्ती''' == गावाच्या सुरुवातीच्या काळात येथे कुडाची,शेण व मातीने सारवलेली घरं, शेतीपूरक वाडे आणि ओढ्यांजवळील निवासस्थानं अशी पारंपरिक वस्ती होती. शेजारील गावांशी व्यापार, धार्मिक उत्सव व मुक्काम व्यवस्था यामुळे या गावाला स्थानिक पातळीवर एक दळणवळण केंद्राचं स्वरूप प्राप्त झालं होतं. गावाजवळून वाहणाऱ्या [[बाव नदी]], तसेच इतर लहान ओहोळांमुळे या भागात शेतीस पोषक वातावरण होते. मात्र, कालांतराने पूरस्थिती व स्थलांतरामुळे पारंपरिक जीवनपद्धतीत अनेक बदल झाले. गावामध्ये सामाजिक एकतेवर आधारित पंचनियाय प्रणाली पूर्वी प्रबळ होती. गावातील पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेल्या होळी, शिमगा, व गणपती उत्सवांमध्ये मानपानावर आधारित परंपरा होत्या, ज्यात ग्रामपंचायतीच्या देखरेखीखाली, ग्रामस्थ एकमताने निर्णय घेतले जात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये या परंपरांमध्ये बदल झाले असून काही सामाजिक वादांचा उद्भव झाला आहे. == '''भौगोलिक माहीती''' == ===रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या सीमा=== * पश्चिमेस [[आंबा घाट]] * दक्षिणेस [[ओझरे]] व [[निनावे]] व [[कलकदरा]] * पूर्वेस [[बामणोली]] व [[मार्लेश्वर]] * उत्तरेस [[कळंब]] व [[गायमुख]] खडीकोळवण गाव हे सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले असून, अदमासे १७ व्या शतकातील गाव. पूर्वी येथे सुमारे २००० लोकसंख्या होती.<ref> https://www.censusindia.co.in/villages/khadi-kolvan-population-ratnagiri-maharashtra-565843?utm_source=chatgpt.com</ref> गाव सह्याद्री पर्वतरांगांच्या कुशीत असून, गावाच्या सीमेवरून बाव नदी वाहते. पावसाळ्यात या नदीमुळे काही वेळा पूरस्थिती उद्भवते.गाव [[बाव नदीच्या]] तीरावर वसलेले आहे.<ref>{{Cite web|url=https://aerfindia.org/forest-revitalization-projects|title=Daikin & AERF: Community-based forest project|publisher=AERF India|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाजवळून एक लहान नदी आणि अनेक ओहोळ वाहतात. गावाच्या चारही बाजूंनी उंच डोंगर असून, खडीकोळवण एक नैसर्गिक खोऱ्यात वसलेले गाव आहे. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी असल्याने येथील हवामान थंड व दमट स्वरूपाचे असते. पावसाळ्यात अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी होते, तर उन्हाळ्यातही उष्तामा तापमान तुलनेत अधिक असते. गावाजवळील जंगल पट्ट्यांमध्ये जैवविविधता मोठ्याप्रमाणात आढळते. गावाच्या मुख्य सीमेला लागून असलेले [[बाव नदीचे]] पात्र, हे केवळ पाण्याचा स्रोत नाही, तर अनेक वेळा पूर परिस्थितीचे कारण देखील बनते. गावाजवळून एक दंडात जाणारी पुरातन वहिवाटीची वाट - म्हातारी वाट (जुना घाटमार्ग) आजही काही जुने जाणते काही ग्रामस्थ वापरतात, विशेषतः शेतपिकांसाठी, शेतीच्या कामासाठी, दैनंदिन कामासाठी वापरतात, सन १९९० नंतर मोठ्याप्रमाणात जंगल तोड झाली आणि भरलेले जंगल ओसाड दिसू लागले. आज अशी स्थिती आहे जंगलातील बिबटे भक्षाच्या शोधात गावात फिरू लागले. यामुळे संध्याकाळी कोण एकटे घरातून बाहेर पडत नाही. ग्रामस्थांच्या मनात भीती निर्माण झाली. याला कारण मागील ३० वर्ष अगोदर झालेली जंगल तोड. <center>[[File:जंगल सफारी.jpg|center|600px|जंगल सफारी]]</center> गावातील सर्वात जुने ग्रामदैवताचे देऊळ पुरातन आहे .<ref>{{Cite web|url=https://findmygov.in|title=खडीकोळवण ग्रामपंचायत|publisher=FindMyGov|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाच्या सीमेला बामणोली, ओझरे, निनावे आणि निवे ही गावे आहेत. गावातील धार्मिक परंपरा अत्यंत मजबूत असून, '''श्री देव गांगेश्वर हे ग्रामदैवत, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी या नवसाला पावणाऱ्या देवतांप्रमाणे ग्रामस्थांमध्ये श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहेत''' या देवस्थानांमध्ये गावाचे उत्सव, वादीत शिमगा आणि गौर गणपती यावेळी विशेष करून गावातील सार्वजनिक गर्जना मंडळाच्या वतीने सत्यनारायण पूजन, शिवगण परीवार व इतर ग्रामस्थांकडून हनुमान जयंती, रामवाडी ग्रामस्थ कडून श्री राम नवमी, तसेच खाडे व वरचे घोलमवाडी कडून वार्षिक सत्यनारायण पुजन असे सांस्कृतिक व सामाजिक सोहळे आयोजित केले जातात. गावातील बहुसंख्य लोकमान्य परंपरांमध्ये शेकडो वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा प्रतिबिंबित होतो.गावात ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, ग्रामदेवता '''श्री गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी व ठोंगळ देवी यांची मंदिरे आहेत'''. गावाच्या उत्तरेस मुक्काम-मार्ल गाव आहे, जिथे श्री मार्लेश्वर शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात.<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/marleshwar-temple|title=श्री मार्लेश्वर मंदिर - महाराष्ट्र पर्यटन|publisher=महाराष्ट्र पर्यटन विभाग|access-date=2025-06-07}}</ref>शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात. मुंबईपासून खडीकोळवण पर्यंतचा मार्ग MSRTC बसने साधारण ३८४ किमीचा दूर आहे, यात संगमेश्वर ST बस स्टँडचा समावेश होतो.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Sangameshwar|title=Sangameshwar – Geography & Transportation|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> हे गाव सुमारे ३५० किमी आणि कोल्हापूरहून खडीकोळवणला साधारणपणे १४५ किमी अंतर आहे, जे कोल्हापूर – सांगमेश्वर मार्गे मोजले जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.clearcarrental.com/kolhapur-to-sangameshwar-distance|title=Kolhapur To Sangameshwar Distance & Duration|publisher=Clear Car Rental|access-date=2025-06-08}}</ref>पासून १९० किमी अंतरावर आहे. कोकण रेल्वेने येताना संगमेश्वर स्टेशनला उतरावे लागते. त्यानंतर देवरुखमार्गे साखरपा आणि तेथून खडीकोळवणकडे एसटीने प्रवास करावा लागतो. एस.टी सुरू होण्याअगोदर ग्रामस्थ [[‘कलकदरा’]] येथे उतरून गावात तासभर पायी चालत येत असत. या गावाची प्रमुख बाजारपेठ साखरपा असून, ती गावापासून सुमारे १ तासाच्या अंतरावर आहे. सरकारी कामांसाठी ग्रामस्थ देवरुख हे संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्यालय असून ते गावापासून सुमारे १७ किमी अंतरावर आहे.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Devrukh|title=Devrukh Village – Sangameshwar Taluka Infrastructure|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> येथे जातात, जे गावापासून सुमारे २ तास दूर आहे. <center>[[File:हिरवा निसर्ग.jpg|center|600px|हिरवा निसर्ग]]</center> == '''संपर्क व वाहतूक सेवा''' == १९८५ पूर्वी ग्रामस्थ ‘कलकदारा’ येथे उतरून गावात सुमारे तासभर पायी प्रवास करीत असत. त्यानंतर स्थानिक ग्रामपंचायत आणि लोकप्रतिनिधींनी केलेल्या पाठपुराव्यामुळे १९८५–१९९० च्या सुमारास साखरपा–खडीकोळवण ही पहिली एस.टी. बस सेवा सुरू करण्यात आली. आजही ही सेवा मासिक मर्यादित फेरीप्रमाणे सुरू आहे, जी गावाला साखरपा, देवरुख आणि संगमेश्वर शहरांशी जोडते. गावाच्या चारही बाजूंनी डोंगर असून, गाव एका विशाल डोंगरांच्या मधोमध खोऱ्यात आहे. पूर्वीचा घनदाट जंगल परिसर आता जंगल तोड झाल्यामुळे विरळ झाला आहे. आता <ref>{{Cite web|url=https://ratnagiri.gov.in/notice/invitation-for-suggestions-and-objections-on-draft-coastal-zone-management-plans-czmps-of-ratnagiri-district-under-crz-notification-2019/|title=Invitation for suggestions and objections on draft Coastal Zone Management Plans (CZMPs) of Ratnagiri District under CRZ Notification, 2019|date=22 January 2020|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>[[चित्र:देव_गांगेश्वर.jpg|अल्ट=देव गांगेश्वर|मध्यवर्ती|इवलेसे|800x800अंश|'''खडीकोळवण गावातील प्रसिद्ध - श्री. गांगेश्वर, कुलाचार देऊळ''' ]] ==हवामान== <center>[[File:गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर.jpg|center|600px गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर]]</center> कोकणात मे महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त तापमान असेल.उष्णतेच्या लाटा नेहमीप्रमाणे असतील.<ref>महाराष्ट्र टाईम्स, गुरुवार दिनांक ०२ मे २०२४.</ref> == '''स्थान''' == गाव ''संगमेश्वरपासून'' अंदाजे ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असून, त्याच परिसरात प्रसिद्ध ''मार्लेश्वर मंदिर'' आहे. मार्लेश्वर हे ''श्री शंकराचे'' एक गुहामंदिर असून दरवर्षी ''१४ जानेवारीला'' येथे यात्रा भरते. हे स्थळ महाराष्ट्रभरातून भक्तांना आकर्षित करणारे एक ''धार्मिक पर्यटनस्थळ'' आहे. == '''धार्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्ये''' == <center>[[File:खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.jpg|center|600px खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.]]</center> गावात खालील प्रमुख देवस्थाने आहेत:[[File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|खडीकोळवण कुलाचार]] '''श्री देव गांगेश्वर''' – ग्रामदैवत. '''अत्राल देवीचे देऊळ''' – नवसाला पावणारी देवी. '''ठोंगळ देवीचे देऊळ''' – गावाच्या सीमेलगत वसलेली, स्थानिक श्रद्धेचे प्रतीक. === '''गरम पाण्याचे स्त्रोत''' === [[File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] गावात गेल्या १५ वर्षांपासून जमिनीखालून सतत ३६५ दिवस गरम पाण्याचा स्त्रोत सुरू आहे.<ref>{{Cite web|url=https://example.gov.in/hot-springs.pdf|title=Khadi Kolvan geothermal hot spring report|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>आहे. गावकऱ्यांच्या मते हे पाणी ''गंधकयुक्त'' असून ''त्वचा विकारांवर उपयुक्त'' आहे. हे वैशिष्ट्य गावाला एक वेगळे ओळख देते.या झऱ्यामुळे गावाचे नाव आता पर्यटन क्षेत्रातही पुढे येत आहे, आणि परिसरात औषधी पर्यटन (wellness tourism) शक्यता निर्माण झाली आहे. == गावातील वाड्या == खडीकोळवण गावात खालील वाड्या पुरातन आहेत:[[File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] # [[घोलम - वरची वाडी/रिंगण वाडी]] # [[घोलम - खालची वाडी]] # [[खाडे वाडी]] # [[बौद्धवाडी]] # [[रामवाडी]] == बाराबलुतेदार पद्धती == गावगाडा हा मुख्यतः कृषीप्रधान असून बाराबलुतेदारी व्यवस्थेवर आधारित होता. यामध्ये सुतार, सोनार, गुरव, कुंभार, गवंडी, मांग, चांभार, गोसावी इत्यादी जातींनी सामाजिक सेवा दिली. गावातील प्रत्येक घराशी संबंधित कारागीर पिढ्यानपिढ्या कार्यरत होते. उदाहरणार्थ, जाधव, घोलम, सुतार, गुरव आदी कुटुंबांनी समाजात विशेष स्थान मिळवलं.<ref>{{Cite web |title=बाराबलुतेदारी म्हणजे काय? |url=https://www.typingbaba.com/barabalutedar-marathi |work=ज्ञानकोश मराठी |access-date=2025-06-12}}</ref> [[File:शेती आणि स्थलांतर.jpg|thumb|शेती आणि स्थलांतर]] == शेती == <center>[[File:गावा लगतची भातशेती.jpg|center|600px गावा लगतची भातशेती]]</center> खडीकोळवण गावात [[कलमी आंबा|रायवळ आंबा]] जगप्रसिद्ध आहे. आंब्याप्रमाणेच [[काजू]], [[नारळ]], [[फणस]], [[आमसूल|आमसूल(रातांबा)]] [[पपई]], [[फणस]] इत्यादींची लागवड येथे केली जाते. [[तांदूळ|तांदळाची]] [[चाचणी]] [[वरी]] शेती केली जाते. तसेच [[भाज्या]] येथे प्रामुख्याने केल्या जातात[[File:भातशेती करणारी महीला.png|thumb|भातशेती करणारी महीला]]ग्रामस्थ भात शेती सोबत नाचणी, विविध भाज्या लगावत करीत. काळासोबत माणसाअभावी नष्ट होण्याच्या मार्गावर.स्वतःच्या जमिनीतील घातक द्रव्य नसलेले गाई - म्हशी शेण या खतावर पिकणारे पिक,भाजी खाऊन जीवन निरोगी होते. पण आता अगदी विरोधी आरोग्यास्थिती निर्माण झाली. == प्रेक्षणीय स्थळे == * श्री देव गांगेश्वर मंदिर – ग्रामदैवत * अत्राल देवीचे देऊळ – वेशीवरील नवसाला पावणारी देवी * ठोंगळ देवीचे देऊळ – गावाच्या सीमारेषेवर * गरम पाण्याचा झरा – नैसर्गिक, गंधकयुक्त पाणी * श्री मार्लेश्वर मंदिर – प्रसिद्ध गुहामंदिर (45 मिनिटे अंतरावर) * बाव नदी व डोंगरकुशीतले निसर्ग दृश्य == आसपासचे गड-किल्ले == [[File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] * प्रतापगड – 55 किमी, शिवकालीन इतिहास * भगवती गड, देवगड – समुद्रकिनाऱ्यावर वसलेला किल्ला * राजापूर प्राचीन किल्ला / अवशेष * पावस परिसर – परशुराम मंदिर, डोंगर व जंगल * सिंधुदुर्ग किल्ला – मालवण समुद्रकाठचा दुर्ग * विशालगड == शैक्षणिक सुविधा == <center>[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|center|600px|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]]</center> गावात ''जिल्हा परिषद मराठी पूर्व प्राथमिक शाळा'' आहे. पुढील शिक्षणासाठी विद्यार्थी आजूबाजूच्या मोठ्या गावांकडे वळतात. == जिल्हा परिषद शाळेचा: अमृतमहोत्सव == [[File:खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा]] खडीकोळवण येथील जिल्हा परिषद पूर्ण प्राथमिक शाळेची स्थापना दिनांक '''१२ नोव्हेंबर १९४६''' रोजी झाली. २०२१ मध्ये शाळेला ७५ वर्षे पूर्ण झाल्यामुळे अमृतमहोत्सवी वर्ष साजरे करण्यात आले. कोविड-१९ च्या पार्श्वभूमीवर १२ नोव्हेंबर २०२१ रोजी शासन नियमांचे पालन करून छोटेखानी पण उत्साही कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला. === '''कार्यक्रमाचे स्वरूप''' === [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२]] शिक्षक श्री. [[शिवाजी पाष्टे]] यांच्या नेतृत्वाखाली विद्यार्थ्यांनी स्वागत गीत, लेझीम सादरीकरण, आणि मनोगते सादर केली.मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व सरस्वती पूजन झाले.[[कोकणस्थ म्हादे प्रतिष्ठान]]तर्फे विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, सामाजिक कार्य म्हणून शैक्षणिक साहित्याचे वाटप करण्यात आले.मुख्याध्यापकांनी उपस्थित मान्यवरांना लहानश्या खेड्यातील शाळेच्या यशस्वी वाटचालीबाबत माहिती दिली.मुलांना बौद्धिक बदलासाठी शैक्षणिक गरजा तातडीने पुर्ती करण्यासाठी अपेक्षा उपस्थित केली. === '''मान्यवर व पाहुणे''' === * [[माजी आमदार श्री. सुभाष बने]] * [[सभापती श्री.जयसिंग माने]] * [[झेडपी सदस्या सौ. रजनी चिंगळे]] * [[गट शिक्षणाधिकारी श्री. शशिकांत त्रिभुवणे]] * [[ग्रामपंचायत सरपंच श्री. संतोष घोलम]] * [[पोलिस पाटील श्री. अनिल घोलम]] [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] === विशेष कार्य – भित्तीचित्र सादरीकरण === लॉकडाऊन काळात '''श्री. शिवाजी पाष्टे सरांनी शाळेच्या भिंतींवर स्वतः तयार केलेली शैक्षणिक चित्रं व पेंटिंग्स ही गावात चर्चेचा विषय ठरली'''. विद्यार्थ्यांना शिक्षणासोबत सौंदर्यदृष्टीचा अनुभव यामुळे मिळाला.शिक्षणा सोबत कलेची आवड निर्माण झाली.[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला]] === '''ग्रामस्थ, शिक्षक, मदतीचा हात देणारे यांचे अनमोल सहकार्य''' === * शाळेतील माजी विद्यार्थ्यांची यादी संकलन * '''[[माझी शाळा, माझा अनुभव]]''' या विषयांवर लेख मुलांचा प्रतिसाद. * स्मरणिका - शाळेची ७५ वर्षाची अनेक अडचणीतून यशाकडे नेणारी वाटचाल. * गावातील पदाधिकारी, शिक्षक व ग्रामस्थांचा शाळा उभारणीसाठी, जडण घडणीसाठी मोलाचे सहकार्य अडचणीत पण मिळत होते. गावात गेली अनेक वर्ष सामाजिक कलहमुळे सार्वजनिक कार्यक्रम झाला नव्हता. हा महोत्सव एक [[सामाजिक एकतेचा उत्तम अनुभव]] ठरला. == समसामयिक सामाजिक स्थिती == [[File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] खडीकोळवण गावामध्ये मागील पन्नास वर्षांपासून चालू असलेला शिमग्याच्या मानपानाचा वाद गावातील सामाजिक ऐक्याला बाधा पोहोचवणारा ठरला आहे. या अंतर्गत संघर्षामुळे गावात एकोप्याची भावना कमी होत गेली असून विकासकामांकडे दुर्लक्ष झाले आहे. आजही गावात पायाभूत सुविधांचा अभाव जाणवतो — जसे की शुद्ध पाणीपुरवठा, उत्तम आरोग्यसेवा, उत्तम शिक्षण सुविधा आणि तांत्रिक संपर्क यंत्रणा यांचा अभाव. [[File:जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली.png|thumb|जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली]] == सामाजिक व सांस्कृतिक जीवन == गावातील लोकसंगीत, जाखडी नाच, भजन, नमन, पारंपरिक सण जसे की शिवजयंती, बौद्ध पौर्णिमा, आंबेडकर जयंती साजरे करण्याची परंपरा होती. ढोलकी, झांज, लावणी आणि नाट्यप्रकार हे अनेक पिढ्यांचे सांस्कृतिक ठसे आहेत. महिलांनी सामाजिक समारंभांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक सण, लोककला आणि सांस्कृतिक उपक्रम |url=https://maharashtratimes.com/editorial/article/konkan-folk-culture-and-celebrations |work=महाराष्ट्र टाइम्स |date=2022-08-14 |access-date=2025-06-12}}</ref>[[File:सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम.png|thumb|सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम]] == निरक्षर स्त्रियांचे जीवन व योगदान == पारंपरिक ग्रामीण भागात स्त्रियांचे जीवन अत्यंत कष्टाचे होते. त्यांचा दिनक्रम पहाटेपासून रात्रीपर्यंत विविध घरगुती व शेतीविषयक कामांमध्ये जात असे. बाळंतपणात मदत करणाऱ्या "आया" (उदा. रामो काकू, परबते आजी) यांचं योगदान मोठं होतं. याशिवाय अनसूया घोलम, गोसावी आजी, अंबु गोसावी इत्यादींनी आरोग्य, संगीत, व परंपरा जपण्यात महत्त्वपूर्ण कार्य केलं.<ref>{{Cite web |title=ग्रामीण स्त्रियांचे कष्टमय जीवन: एक अभ्यास |url=https://feminisminindia.com/marathi-rural-women-work |work=FII Marathi |date=2021-10-12 |access-date=2025-06-12}}</ref> == जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली == गावात सर्पदंश, कावीळ, मुर्दुस यांसारख्या आजारांवर पारंपरिक वैद्य व आजीबाई उपाय करत असत. औषधी वनस्पती, पाणीउपचार, झाडांची पाने, अंधश्रद्धा विरहित उपाय यांचा वापर केला जाई. सुतार, घोलम, ठोंबरे कुटुंबे अशा उपचारांमध्ये अग्रेसर होती.आज ही कोकणातील आरोग्य व्यवस्था समाधानकारक नाही.गंभीर उपचारासाठी मोठ्या शहरात जावे लागते. <ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक वैद्यकशास्त्र आणि औषधी वनस्पती |url=https://www.aayush.gov.in/folk-medicine-konkan |work=आयुष मंत्रालय |access-date=2025-06-12}}</ref> == शेती आणि स्थलांतर == पूर्वी शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय होता, परंतु आता गावातील तरुण पिढी स्थलांतरित झाल्यामुळे शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ मिळत नाही. परिणामी, अनेक शेतीची जमिनी ओस पडल्या आहेत. पूर्वी जनावरांसाठी असलेले वाडे आता मोडकळीस आले आहेत, तर काही वाड्यांवर नवीन घरे बांधली गेली आहेत. गावाची जुनी ओळख आणि पारंपरिक जीवनपद्धती हळूहळू लोप पावत आहे.शेती संकटात आली. <ref>{{Cite news |title=कोकणातील तरुणांचे स्थलांतर आणि शेतीच्या संकटावर परिणाम |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/ratnagiri-village-migration-farm-decline-report-129203894.html |work=Divya Marathi |date=2023-06-20 |access-date=2025-06-12}}</ref> == सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जतन == आज गावातील अनेक पारंपरिक परंपरा, कारागिरी, आणि सामाजिक व्यवस्था काळाच्या ओघात मागे पडत आहेत. तरीही कोकणात काही गावकरी पुरातन अजूनही सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जपून ठेवत आहेत.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील गावांमध्ये पारंपरिक शिमगा - होळी सण, गौरी गणपती उत्सव आणि कुलदेवतांची सेवा आजही कायम सुरु.|url=https://www.loksatta.com/cultural/konkan-folk-traditions-festivals-religious-practices-preserved-marathi-article-3248345/ |work=लोकसत्ता |date=2022-12-10 |access-date=2025-06-12}}</ref> == भविष्याचा विचार == खडीकोळवणसारख्या गावांसाठी स्थानिक ऐक्य, नवा दृष्टिकोन, आणि तरुणांचा सहभाग अत्यावश्यक आहे. सामाजिक संघर्ष मिटवून गावाच्या एकत्रित विकासासाठी प्रयत्न झाले, तर गाव पुन्हा एकदा वैभवाकडे वाटचाल करू शकेल. ==संदर्भ सुची== <references responsive="" /> == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील गाव]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[भारतीय ग्रामसंस्कृती]] [[भारतीय पारंपरिक समाज]] [[कोकण]] [[भारतीय स्त्रियांचे जीवन]] [[गडकिल्ले]] [[बाव नदी]] == चित्रदालन == <gallery mode="packed" heights= "200"> File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] File:खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी]] File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|[[बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|[[गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|[[खडीकोळवण कुलाचार]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी उपस्थित मुल व महीला]] File:गावची शाळा.jpg|thumb|[[गावची शाळा]] File:भातशेती लागवड - जमीन.jpg|thumb|[[भातशेती लागवड - जमीन]] File:गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.jpg|thumb|[[गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.]] File:जंगल सफारी.jpg|thumb|[[जंगल सफारी]] File:हिरवा निसर्ग.jpg|thumb|[[हिरवा निसर्ग]] </gallery> i9y7unym92k4e320k6f3blmcj0cpcil 2580825 2580824 2025-06-17T18:03:04Z Wikimarathi999 172574 2580825 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र| | चित्र = File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb| |प्रकार = गाव,पर्यटन स्थळ |स्थानिक_नाव = खडीकोळवण |इतर_नाव = "कोळवणकर" |टोपणनाव = खडीकोळवण |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = खडीकोळवण |क्षेत्रफळ_एकूण = 5.72 |क्षेत्रफळ_आकारमान = १७३४.९८ हेक्टर, १७.३५ चौ.किमी |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = 5 |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ = 2.5 किमी² |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[2]}} |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = ३७ |उंची_संदर्भ = ४१ मीटर |समुद्री_किनारा = |हवामान = दमट, उष्मकटिबंध |वर्षाव = ३८०० |तापमान_वार्षिक = 27 |तापमान_हिवाळा =20 |तापमान_उन्हाळा =35 |मुख्यालय = रत्नागिरी |मोठे_शहर = रत्नागिरी |मोठे_मेट्रो = देवरुख |जवळचे_शहर = साखरपा |प्रांत = कोकण |विभाग = संगमेश्वर |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = ३४४ |लोकसंख्या_वर्ष = २०११ |governing_body = ग्रामपंचायत खडीकोळवण |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[1]}} |लोकसंख्या_घनता = 480 |लिंग_गुणोत्तर = १२०५ |पीक = भात,नाचणी |साक्षरता_पुरुष = ८८ |साक्षरता_स्त्री = ९५ |अधिकृत_भाषा = कुळवाडी,मराठी |नेता_पद_१ = खासदार |नेता_नाव_१ = विनायक राऊत |नेता_पद_२ = आमदार |नेता_नाव_२ = शेखर गोविंदराव निकम |नेता_पद_३ = सरपंच |नेता_नाव_३ =संतोष घोलम |संसदीय_मतदारसंघ = रत्नागिरी - सिंधुदुर्ग |विधानसभा_मतदारसं = साखरपा-लांजा-राजापूर |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = जिल्हा न्यायालय |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = रत्नागिरी |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = तालुका तहसिल |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = तलाठी |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_४ = पोलिस स्थानक |न्यायक्षेत्र_नाव_४ = साखरपा |कोरे_शीर्षक_१ = कोकण रेल्वे |कोरे_उत्तर_१ = संगमेश्वर |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415802 |आरटीओ_कोड = MH 08एमएच०८ |संकेतस्थळ = https://villageinfo.in/maharashtra/ratnagiri/sangameshwar/khadi-kolvan.html |संकेतस्थळ_नाव = VillageInfo.in |दालन =|दालन = महाराष्ट्र, रत्नागिरी जिल्हा |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} '''खडीकोळवण''' (''Khadikolvan'') हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्यात आहे...[[खडीकोळवण]] हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील आहे...हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे कोकणातील गाव असून या गावाचा इतिहास सुमारे तीन दशकेहून अधिक जुना असल्याचे पुर्वीचे जाणकार ग्रामस्थ यांच्याकडून मौखिक परंपरांमधून सांगितले जाते. गावाच्या परिसरात '''श्री देव गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी यांची प्राचीन मंदिरे, गर्म पाण्याचे नैसर्गिक झरे, आणि जवळच असलेले श्री मार्लेश्वर गुहामंदिर''' यांमुळे या भागाला धार्मिक, नैसर्गिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले हे गाव कोकणातील पारंपरिक संस्कृती, सामाजिक बदल आणि ग्रामविकासाची कहाणी जपणारे केंद्र ठरत आहे. खडीकोळवण हे [[महाराष्ट्रातील]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी]] जिह्ल्यातील [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर]] तालुक्यातील एक गाव आहे. == '''इतिहास व नावाची उत्पत्ती''' == गावाच्या सुरुवातीच्या काळात येथे कुडाची,शेण व मातीने सारवलेली घरं, शेतीपूरक वाडे आणि ओढ्यांजवळील निवासस्थानं अशी पारंपरिक वस्ती होती. शेजारील गावांशी व्यापार, धार्मिक उत्सव व मुक्काम व्यवस्था यामुळे या गावाला स्थानिक पातळीवर एक दळणवळण केंद्राचं स्वरूप प्राप्त झालं होतं. गावाजवळून वाहणाऱ्या [[बाव नदी]], तसेच इतर लहान ओहोळांमुळे या भागात शेतीस पोषक वातावरण होते. मात्र, कालांतराने पूरस्थिती व स्थलांतरामुळे पारंपरिक जीवनपद्धतीत अनेक बदल झाले. गावामध्ये सामाजिक एकतेवर आधारित पंचनियाय प्रणाली पूर्वी प्रबळ होती. गावातील पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेल्या होळी, शिमगा, व गणपती उत्सवांमध्ये मानपानावर आधारित परंपरा होत्या, ज्यात ग्रामपंचायतीच्या देखरेखीखाली, ग्रामस्थ एकमताने निर्णय घेतले जात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये या परंपरांमध्ये बदल झाले असून काही सामाजिक वादांचा उद्भव झाला आहे. == '''भौगोलिक माहीती''' == ===रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या सीमा=== * पश्चिमेस [[आंबा घाट]] * दक्षिणेस [[ओझरे]] व [[निनावे]] व [[कलकदरा]] * पूर्वेस [[बामणोली]] व [[मार्लेश्वर]] * उत्तरेस [[कळंब]] व [[गायमुख]] खडीकोळवण गाव हे सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले असून, अदमासे १७ व्या शतकातील गाव. पूर्वी येथे सुमारे २००० लोकसंख्या होती.<ref> https://www.censusindia.co.in/villages/khadi-kolvan-population-ratnagiri-maharashtra-565843?utm_source=chatgpt.com</ref> गाव सह्याद्री पर्वतरांगांच्या कुशीत असून, गावाच्या सीमेवरून बाव नदी वाहते. पावसाळ्यात या नदीमुळे काही वेळा पूरस्थिती उद्भवते.गाव [[बाव नदीच्या]] तीरावर वसलेले आहे.<ref>{{Cite web|url=https://aerfindia.org/forest-revitalization-projects|title=Daikin & AERF: Community-based forest project|publisher=AERF India|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाजवळून एक लहान नदी आणि अनेक ओहोळ वाहतात. गावाच्या चारही बाजूंनी उंच डोंगर असून, खडीकोळवण एक नैसर्गिक खोऱ्यात वसलेले गाव आहे. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी असल्याने येथील हवामान थंड व दमट स्वरूपाचे असते. पावसाळ्यात अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी होते, तर उन्हाळ्यातही उष्तामा तापमान तुलनेत अधिक असते. गावाजवळील जंगल पट्ट्यांमध्ये जैवविविधता मोठ्याप्रमाणात आढळते. गावाच्या मुख्य सीमेला लागून असलेले [[बाव नदीचे]] पात्र, हे केवळ पाण्याचा स्रोत नाही, तर अनेक वेळा पूर परिस्थितीचे कारण देखील बनते. गावाजवळून एक दंडात जाणारी पुरातन वहिवाटीची वाट - म्हातारी वाट (जुना घाटमार्ग) आजही काही जुने जाणते काही ग्रामस्थ वापरतात, विशेषतः शेतपिकांसाठी, शेतीच्या कामासाठी, दैनंदिन कामासाठी वापरतात, सन १९९० नंतर मोठ्याप्रमाणात जंगल तोड झाली आणि भरलेले जंगल ओसाड दिसू लागले. आज अशी स्थिती आहे जंगलातील बिबटे भक्षाच्या शोधात गावात फिरू लागले. यामुळे संध्याकाळी कोण एकटे घरातून बाहेर पडत नाही. ग्रामस्थांच्या मनात भीती निर्माण झाली. याला कारण मागील ३० वर्ष अगोदर झालेली जंगल तोड. <center>[[File:जंगल सफारी.jpg|center|600px जंगल सफारी]]</center> गावातील सर्वात जुने ग्रामदैवताचे देऊळ पुरातन आहे .<ref>{{Cite web|url=https://findmygov.in|title=खडीकोळवण ग्रामपंचायत|publisher=FindMyGov|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाच्या सीमेला बामणोली, ओझरे, निनावे आणि निवे ही गावे आहेत. गावातील धार्मिक परंपरा अत्यंत मजबूत असून, '''श्री देव गांगेश्वर हे ग्रामदैवत, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी या नवसाला पावणाऱ्या देवतांप्रमाणे ग्रामस्थांमध्ये श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहेत''' या देवस्थानांमध्ये गावाचे उत्सव, वादीत शिमगा आणि गौर गणपती यावेळी विशेष करून गावातील सार्वजनिक गर्जना मंडळाच्या वतीने सत्यनारायण पूजन, शिवगण परीवार व इतर ग्रामस्थांकडून हनुमान जयंती, रामवाडी ग्रामस्थ कडून श्री राम नवमी, तसेच खाडे व वरचे घोलमवाडी कडून वार्षिक सत्यनारायण पुजन असे सांस्कृतिक व सामाजिक सोहळे आयोजित केले जातात. गावातील बहुसंख्य लोकमान्य परंपरांमध्ये शेकडो वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा प्रतिबिंबित होतो.गावात ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, ग्रामदेवता '''श्री गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी व ठोंगळ देवी यांची मंदिरे आहेत'''. गावाच्या उत्तरेस मुक्काम-मार्ल गाव आहे, जिथे श्री मार्लेश्वर शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात.<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/marleshwar-temple|title=श्री मार्लेश्वर मंदिर - महाराष्ट्र पर्यटन|publisher=महाराष्ट्र पर्यटन विभाग|access-date=2025-06-07}}</ref>शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात. मुंबईपासून खडीकोळवण पर्यंतचा मार्ग MSRTC बसने साधारण ३८४ किमीचा दूर आहे, यात संगमेश्वर ST बस स्टँडचा समावेश होतो.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Sangameshwar|title=Sangameshwar – Geography & Transportation|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> हे गाव सुमारे ३५० किमी आणि कोल्हापूरहून खडीकोळवणला साधारणपणे १४५ किमी अंतर आहे, जे कोल्हापूर – सांगमेश्वर मार्गे मोजले जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.clearcarrental.com/kolhapur-to-sangameshwar-distance|title=Kolhapur To Sangameshwar Distance & Duration|publisher=Clear Car Rental|access-date=2025-06-08}}</ref>पासून १९० किमी अंतरावर आहे. कोकण रेल्वेने येताना संगमेश्वर स्टेशनला उतरावे लागते. त्यानंतर देवरुखमार्गे साखरपा आणि तेथून खडीकोळवणकडे एसटीने प्रवास करावा लागतो. एस.टी सुरू होण्याअगोदर ग्रामस्थ [[‘कलकदरा’]] येथे उतरून गावात तासभर पायी चालत येत असत. या गावाची प्रमुख बाजारपेठ साखरपा असून, ती गावापासून सुमारे १ तासाच्या अंतरावर आहे. सरकारी कामांसाठी ग्रामस्थ देवरुख हे संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्यालय असून ते गावापासून सुमारे १७ किमी अंतरावर आहे.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Devrukh|title=Devrukh Village – Sangameshwar Taluka Infrastructure|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> येथे जातात, जे गावापासून सुमारे २ तास दूर आहे. <center>[[File:हिरवा निसर्ग.jpg|center|600px हिरवा निसर्ग]]</center> == '''संपर्क व वाहतूक सेवा''' == १९८५ पूर्वी ग्रामस्थ ‘कलकदारा’ येथे उतरून गावात सुमारे तासभर पायी प्रवास करीत असत. त्यानंतर स्थानिक ग्रामपंचायत आणि लोकप्रतिनिधींनी केलेल्या पाठपुराव्यामुळे १९८५–१९९० च्या सुमारास साखरपा–खडीकोळवण ही पहिली एस.टी. बस सेवा सुरू करण्यात आली. आजही ही सेवा मासिक मर्यादित फेरीप्रमाणे सुरू आहे, जी गावाला साखरपा, देवरुख आणि संगमेश्वर शहरांशी जोडते. गावाच्या चारही बाजूंनी डोंगर असून, गाव एका विशाल डोंगरांच्या मधोमध खोऱ्यात आहे. पूर्वीचा घनदाट जंगल परिसर आता जंगल तोड झाल्यामुळे विरळ झाला आहे. आता <ref>{{Cite web|url=https://ratnagiri.gov.in/notice/invitation-for-suggestions-and-objections-on-draft-coastal-zone-management-plans-czmps-of-ratnagiri-district-under-crz-notification-2019/|title=Invitation for suggestions and objections on draft Coastal Zone Management Plans (CZMPs) of Ratnagiri District under CRZ Notification, 2019|date=22 January 2020|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>[[चित्र:देव_गांगेश्वर.jpg|अल्ट=देव गांगेश्वर|मध्यवर्ती|इवलेसे|800x800अंश|'''खडीकोळवण गावातील प्रसिद्ध - श्री. गांगेश्वर, कुलाचार देऊळ''' ]] ==हवामान== <center>[[File:गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर.jpg|center|600px गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर]]</center> कोकणात मे महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त तापमान असेल.उष्णतेच्या लाटा नेहमीप्रमाणे असतील.<ref>महाराष्ट्र टाईम्स, गुरुवार दिनांक ०२ मे २०२४.</ref> == '''स्थान''' == गाव ''संगमेश्वरपासून'' अंदाजे ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असून, त्याच परिसरात प्रसिद्ध ''मार्लेश्वर मंदिर'' आहे. मार्लेश्वर हे ''श्री शंकराचे'' एक गुहामंदिर असून दरवर्षी ''१४ जानेवारीला'' येथे यात्रा भरते. हे स्थळ महाराष्ट्रभरातून भक्तांना आकर्षित करणारे एक ''धार्मिक पर्यटनस्थळ'' आहे. == '''धार्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्ये''' == <center>[[File:खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.jpg|center|600px खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.]]</center> गावात खालील प्रमुख देवस्थाने आहेत:[[File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|खडीकोळवण कुलाचार]] '''श्री देव गांगेश्वर''' – ग्रामदैवत. '''अत्राल देवीचे देऊळ''' – नवसाला पावणारी देवी. '''ठोंगळ देवीचे देऊळ''' – गावाच्या सीमेलगत वसलेली, स्थानिक श्रद्धेचे प्रतीक. === '''गरम पाण्याचे स्त्रोत''' === [[File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] गावात गेल्या १५ वर्षांपासून जमिनीखालून सतत ३६५ दिवस गरम पाण्याचा स्त्रोत सुरू आहे.<ref>{{Cite web|url=https://example.gov.in/hot-springs.pdf|title=Khadi Kolvan geothermal hot spring report|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>आहे. गावकऱ्यांच्या मते हे पाणी ''गंधकयुक्त'' असून ''त्वचा विकारांवर उपयुक्त'' आहे. हे वैशिष्ट्य गावाला एक वेगळे ओळख देते.या झऱ्यामुळे गावाचे नाव आता पर्यटन क्षेत्रातही पुढे येत आहे, आणि परिसरात औषधी पर्यटन (wellness tourism) शक्यता निर्माण झाली आहे. == गावातील वाड्या == खडीकोळवण गावात खालील वाड्या पुरातन आहेत:[[File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] # [[घोलम - वरची वाडी/रिंगण वाडी]] # [[घोलम - खालची वाडी]] # [[खाडे वाडी]] # [[बौद्धवाडी]] # [[रामवाडी]] == बाराबलुतेदार पद्धती == गावगाडा हा मुख्यतः कृषीप्रधान असून बाराबलुतेदारी व्यवस्थेवर आधारित होता. यामध्ये सुतार, सोनार, गुरव, कुंभार, गवंडी, मांग, चांभार, गोसावी इत्यादी जातींनी सामाजिक सेवा दिली. गावातील प्रत्येक घराशी संबंधित कारागीर पिढ्यानपिढ्या कार्यरत होते. उदाहरणार्थ, जाधव, घोलम, सुतार, गुरव आदी कुटुंबांनी समाजात विशेष स्थान मिळवलं.<ref>{{Cite web |title=बाराबलुतेदारी म्हणजे काय? |url=https://www.typingbaba.com/barabalutedar-marathi |work=ज्ञानकोश मराठी |access-date=2025-06-12}}</ref> [[File:शेती आणि स्थलांतर.jpg|thumb|शेती आणि स्थलांतर]] == शेती == <center>[[File:गावा लगतची भातशेती.jpg|center|600px गावा लगतची भातशेती]]</center> खडीकोळवण गावात [[कलमी आंबा|रायवळ आंबा]] जगप्रसिद्ध आहे. आंब्याप्रमाणेच [[काजू]], [[नारळ]], [[फणस]], [[आमसूल|आमसूल(रातांबा)]] [[पपई]], [[फणस]] इत्यादींची लागवड येथे केली जाते. [[तांदूळ|तांदळाची]] [[चाचणी]] [[वरी]] शेती केली जाते. तसेच [[भाज्या]] येथे प्रामुख्याने केल्या जातात[[File:भातशेती करणारी महीला.png|thumb|भातशेती करणारी महीला]]ग्रामस्थ भात शेती सोबत नाचणी, विविध भाज्या लगावत करीत. काळासोबत माणसाअभावी नष्ट होण्याच्या मार्गावर.स्वतःच्या जमिनीतील घातक द्रव्य नसलेले गाई - म्हशी शेण या खतावर पिकणारे पिक,भाजी खाऊन जीवन निरोगी होते. पण आता अगदी विरोधी आरोग्यास्थिती निर्माण झाली. == प्रेक्षणीय स्थळे == * श्री देव गांगेश्वर मंदिर – ग्रामदैवत * अत्राल देवीचे देऊळ – वेशीवरील नवसाला पावणारी देवी * ठोंगळ देवीचे देऊळ – गावाच्या सीमारेषेवर * गरम पाण्याचा झरा – नैसर्गिक, गंधकयुक्त पाणी * श्री मार्लेश्वर मंदिर – प्रसिद्ध गुहामंदिर (45 मिनिटे अंतरावर) * बाव नदी व डोंगरकुशीतले निसर्ग दृश्य == आसपासचे गड-किल्ले == [[File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] * प्रतापगड – 55 किमी, शिवकालीन इतिहास * भगवती गड, देवगड – समुद्रकिनाऱ्यावर वसलेला किल्ला * राजापूर प्राचीन किल्ला / अवशेष * पावस परिसर – परशुराम मंदिर, डोंगर व जंगल * सिंधुदुर्ग किल्ला – मालवण समुद्रकाठचा दुर्ग * विशालगड == शैक्षणिक सुविधा == <center>[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|center|600px|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]]</center> गावात ''जिल्हा परिषद मराठी पूर्व प्राथमिक शाळा'' आहे. पुढील शिक्षणासाठी विद्यार्थी आजूबाजूच्या मोठ्या गावांकडे वळतात. == जिल्हा परिषद शाळेचा: अमृतमहोत्सव == [[File:खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा]] खडीकोळवण येथील जिल्हा परिषद पूर्ण प्राथमिक शाळेची स्थापना दिनांक '''१२ नोव्हेंबर १९४६''' रोजी झाली. २०२१ मध्ये शाळेला ७५ वर्षे पूर्ण झाल्यामुळे अमृतमहोत्सवी वर्ष साजरे करण्यात आले. कोविड-१९ च्या पार्श्वभूमीवर १२ नोव्हेंबर २०२१ रोजी शासन नियमांचे पालन करून छोटेखानी पण उत्साही कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला. === '''कार्यक्रमाचे स्वरूप''' === [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२]] शिक्षक श्री. [[शिवाजी पाष्टे]] यांच्या नेतृत्वाखाली विद्यार्थ्यांनी स्वागत गीत, लेझीम सादरीकरण, आणि मनोगते सादर केली.मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व सरस्वती पूजन झाले.[[कोकणस्थ म्हादे प्रतिष्ठान]]तर्फे विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, सामाजिक कार्य म्हणून शैक्षणिक साहित्याचे वाटप करण्यात आले.मुख्याध्यापकांनी उपस्थित मान्यवरांना लहानश्या खेड्यातील शाळेच्या यशस्वी वाटचालीबाबत माहिती दिली.मुलांना बौद्धिक बदलासाठी शैक्षणिक गरजा तातडीने पुर्ती करण्यासाठी अपेक्षा उपस्थित केली. === '''मान्यवर व पाहुणे''' === * [[माजी आमदार श्री. सुभाष बने]] * [[सभापती श्री.जयसिंग माने]] * [[झेडपी सदस्या सौ. रजनी चिंगळे]] * [[गट शिक्षणाधिकारी श्री. शशिकांत त्रिभुवणे]] * [[ग्रामपंचायत सरपंच श्री. संतोष घोलम]] * [[पोलिस पाटील श्री. अनिल घोलम]] [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] === विशेष कार्य – भित्तीचित्र सादरीकरण === लॉकडाऊन काळात '''श्री. शिवाजी पाष्टे सरांनी शाळेच्या भिंतींवर स्वतः तयार केलेली शैक्षणिक चित्रं व पेंटिंग्स ही गावात चर्चेचा विषय ठरली'''. विद्यार्थ्यांना शिक्षणासोबत सौंदर्यदृष्टीचा अनुभव यामुळे मिळाला.शिक्षणा सोबत कलेची आवड निर्माण झाली.[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला]] === '''ग्रामस्थ, शिक्षक, मदतीचा हात देणारे यांचे अनमोल सहकार्य''' === * शाळेतील माजी विद्यार्थ्यांची यादी संकलन * '''[[माझी शाळा, माझा अनुभव]]''' या विषयांवर लेख मुलांचा प्रतिसाद. * स्मरणिका - शाळेची ७५ वर्षाची अनेक अडचणीतून यशाकडे नेणारी वाटचाल. * गावातील पदाधिकारी, शिक्षक व ग्रामस्थांचा शाळा उभारणीसाठी, जडण घडणीसाठी मोलाचे सहकार्य अडचणीत पण मिळत होते. गावात गेली अनेक वर्ष सामाजिक कलहमुळे सार्वजनिक कार्यक्रम झाला नव्हता. हा महोत्सव एक [[सामाजिक एकतेचा उत्तम अनुभव]] ठरला. == समसामयिक सामाजिक स्थिती == [[File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] खडीकोळवण गावामध्ये मागील पन्नास वर्षांपासून चालू असलेला शिमग्याच्या मानपानाचा वाद गावातील सामाजिक ऐक्याला बाधा पोहोचवणारा ठरला आहे. या अंतर्गत संघर्षामुळे गावात एकोप्याची भावना कमी होत गेली असून विकासकामांकडे दुर्लक्ष झाले आहे. आजही गावात पायाभूत सुविधांचा अभाव जाणवतो — जसे की शुद्ध पाणीपुरवठा, उत्तम आरोग्यसेवा, उत्तम शिक्षण सुविधा आणि तांत्रिक संपर्क यंत्रणा यांचा अभाव. [[File:जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली.png|thumb|जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली]] == सामाजिक व सांस्कृतिक जीवन == गावातील लोकसंगीत, जाखडी नाच, भजन, नमन, पारंपरिक सण जसे की शिवजयंती, बौद्ध पौर्णिमा, आंबेडकर जयंती साजरे करण्याची परंपरा होती. ढोलकी, झांज, लावणी आणि नाट्यप्रकार हे अनेक पिढ्यांचे सांस्कृतिक ठसे आहेत. महिलांनी सामाजिक समारंभांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक सण, लोककला आणि सांस्कृतिक उपक्रम |url=https://maharashtratimes.com/editorial/article/konkan-folk-culture-and-celebrations |work=महाराष्ट्र टाइम्स |date=2022-08-14 |access-date=2025-06-12}}</ref>[[File:सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम.png|thumb|सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम]] == निरक्षर स्त्रियांचे जीवन व योगदान == पारंपरिक ग्रामीण भागात स्त्रियांचे जीवन अत्यंत कष्टाचे होते. त्यांचा दिनक्रम पहाटेपासून रात्रीपर्यंत विविध घरगुती व शेतीविषयक कामांमध्ये जात असे. बाळंतपणात मदत करणाऱ्या "आया" (उदा. रामो काकू, परबते आजी) यांचं योगदान मोठं होतं. याशिवाय अनसूया घोलम, गोसावी आजी, अंबु गोसावी इत्यादींनी आरोग्य, संगीत, व परंपरा जपण्यात महत्त्वपूर्ण कार्य केलं.<ref>{{Cite web |title=ग्रामीण स्त्रियांचे कष्टमय जीवन: एक अभ्यास |url=https://feminisminindia.com/marathi-rural-women-work |work=FII Marathi |date=2021-10-12 |access-date=2025-06-12}}</ref> == जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली == गावात सर्पदंश, कावीळ, मुर्दुस यांसारख्या आजारांवर पारंपरिक वैद्य व आजीबाई उपाय करत असत. औषधी वनस्पती, पाणीउपचार, झाडांची पाने, अंधश्रद्धा विरहित उपाय यांचा वापर केला जाई. सुतार, घोलम, ठोंबरे कुटुंबे अशा उपचारांमध्ये अग्रेसर होती.आज ही कोकणातील आरोग्य व्यवस्था समाधानकारक नाही.गंभीर उपचारासाठी मोठ्या शहरात जावे लागते. <ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक वैद्यकशास्त्र आणि औषधी वनस्पती |url=https://www.aayush.gov.in/folk-medicine-konkan |work=आयुष मंत्रालय |access-date=2025-06-12}}</ref> == शेती आणि स्थलांतर == पूर्वी शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय होता, परंतु आता गावातील तरुण पिढी स्थलांतरित झाल्यामुळे शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ मिळत नाही. परिणामी, अनेक शेतीची जमिनी ओस पडल्या आहेत. पूर्वी जनावरांसाठी असलेले वाडे आता मोडकळीस आले आहेत, तर काही वाड्यांवर नवीन घरे बांधली गेली आहेत. गावाची जुनी ओळख आणि पारंपरिक जीवनपद्धती हळूहळू लोप पावत आहे.शेती संकटात आली. <ref>{{Cite news |title=कोकणातील तरुणांचे स्थलांतर आणि शेतीच्या संकटावर परिणाम |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/ratnagiri-village-migration-farm-decline-report-129203894.html |work=Divya Marathi |date=2023-06-20 |access-date=2025-06-12}}</ref> == सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जतन == आज गावातील अनेक पारंपरिक परंपरा, कारागिरी, आणि सामाजिक व्यवस्था काळाच्या ओघात मागे पडत आहेत. तरीही कोकणात काही गावकरी पुरातन अजूनही सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जपून ठेवत आहेत.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील गावांमध्ये पारंपरिक शिमगा - होळी सण, गौरी गणपती उत्सव आणि कुलदेवतांची सेवा आजही कायम सुरु.|url=https://www.loksatta.com/cultural/konkan-folk-traditions-festivals-religious-practices-preserved-marathi-article-3248345/ |work=लोकसत्ता |date=2022-12-10 |access-date=2025-06-12}}</ref> == भविष्याचा विचार == खडीकोळवणसारख्या गावांसाठी स्थानिक ऐक्य, नवा दृष्टिकोन, आणि तरुणांचा सहभाग अत्यावश्यक आहे. सामाजिक संघर्ष मिटवून गावाच्या एकत्रित विकासासाठी प्रयत्न झाले, तर गाव पुन्हा एकदा वैभवाकडे वाटचाल करू शकेल. ==संदर्भ सुची== <references responsive="" /> == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील गाव]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[भारतीय ग्रामसंस्कृती]] [[भारतीय पारंपरिक समाज]] [[कोकण]] [[भारतीय स्त्रियांचे जीवन]] [[गडकिल्ले]] [[बाव नदी]] == चित्रदालन == <gallery mode="packed" heights= "200"> File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] File:खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी]] File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|[[बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|[[गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|[[खडीकोळवण कुलाचार]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी उपस्थित मुल व महीला]] File:गावची शाळा.jpg|thumb|[[गावची शाळा]] File:भातशेती लागवड - जमीन.jpg|thumb|[[भातशेती लागवड - जमीन]] File:गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.jpg|thumb|[[गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.]] File:जंगल सफारी.jpg|thumb|[[जंगल सफारी]] File:हिरवा निसर्ग.jpg|thumb|[[हिरवा निसर्ग]] </gallery> p9y8gr329xndw6pid3woko26yesge04 2580826 2580825 2025-06-17T18:04:16Z Wikimarathi999 172574 2580826 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र| | चित्र = File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb| |प्रकार = गाव,पर्यटन स्थळ |स्थानिक_नाव = खडीकोळवण |इतर_नाव = "कोळवणकर" |टोपणनाव = खडीकोळवण |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = खडीकोळवण |क्षेत्रफळ_एकूण = 5.72 |क्षेत्रफळ_आकारमान = १७३४.९८ हेक्टर, १७.३५ चौ.किमी |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = 5 |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ = 2.5 किमी² |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[2]}} |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = ३७ |उंची_संदर्भ = ४१ मीटर |समुद्री_किनारा = |हवामान = दमट, उष्मकटिबंध |वर्षाव = ३८०० |तापमान_वार्षिक = 27 |तापमान_हिवाळा =20 |तापमान_उन्हाळा =35 |मुख्यालय = रत्नागिरी |मोठे_शहर = रत्नागिरी |मोठे_मेट्रो = देवरुख |जवळचे_शहर = साखरपा |प्रांत = कोकण |विभाग = संगमेश्वर |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = ३४४ |लोकसंख्या_वर्ष = २०११ |governing_body = ग्रामपंचायत खडीकोळवण |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[1]}} |लोकसंख्या_घनता = 480 |लिंग_गुणोत्तर = १२०५ |पीक = भात,नाचणी |साक्षरता_पुरुष = ८८ |साक्षरता_स्त्री = ९५ |अधिकृत_भाषा = कुळवाडी,मराठी |नेता_पद_१ = खासदार |नेता_नाव_१ = विनायक राऊत |नेता_पद_२ = आमदार |नेता_नाव_२ = शेखर गोविंदराव निकम |नेता_पद_३ = सरपंच |नेता_नाव_३ =संतोष घोलम |संसदीय_मतदारसंघ = रत्नागिरी - सिंधुदुर्ग |विधानसभा_मतदारसं = साखरपा-लांजा-राजापूर |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = जिल्हा न्यायालय |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = रत्नागिरी |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = तालुका तहसिल |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = तलाठी |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_४ = पोलिस स्थानक |न्यायक्षेत्र_नाव_४ = साखरपा |कोरे_शीर्षक_१ = कोकण रेल्वे |कोरे_उत्तर_१ = संगमेश्वर |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415802 |आरटीओ_कोड = MH 08एमएच०८ |संकेतस्थळ = https://villageinfo.in/maharashtra/ratnagiri/sangameshwar/khadi-kolvan.html |संकेतस्थळ_नाव = VillageInfo.in |दालन =|दालन = महाराष्ट्र, रत्नागिरी जिल्हा |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} '''खडीकोळवण''' (''Khadikolvan'') हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्यात आहे...[[खडीकोळवण]] हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील आहे...हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे कोकणातील गाव असून या गावाचा इतिहास सुमारे तीन दशकेहून अधिक जुना असल्याचे पुर्वीचे जाणकार ग्रामस्थ यांच्याकडून मौखिक परंपरांमधून सांगितले जाते. गावाच्या परिसरात '''श्री देव गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी यांची प्राचीन मंदिरे, गर्म पाण्याचे नैसर्गिक झरे, आणि जवळच असलेले श्री मार्लेश्वर गुहामंदिर''' यांमुळे या भागाला धार्मिक, नैसर्गिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले हे गाव कोकणातील पारंपरिक संस्कृती, सामाजिक बदल आणि ग्रामविकासाची कहाणी जपणारे केंद्र ठरत आहे. खडीकोळवण हे [[महाराष्ट्रातील]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी]] जिह्ल्यातील [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर]] तालुक्यातील एक गाव आहे. == '''इतिहास व नावाची उत्पत्ती''' == गावाच्या सुरुवातीच्या काळात येथे कुडाची,शेण व मातीने सारवलेली घरं, शेतीपूरक वाडे आणि ओढ्यांजवळील निवासस्थानं अशी पारंपरिक वस्ती होती. शेजारील गावांशी व्यापार, धार्मिक उत्सव व मुक्काम व्यवस्था यामुळे या गावाला स्थानिक पातळीवर एक दळणवळण केंद्राचं स्वरूप प्राप्त झालं होतं. गावाजवळून वाहणाऱ्या [[बाव नदी]], तसेच इतर लहान ओहोळांमुळे या भागात शेतीस पोषक वातावरण होते. मात्र, कालांतराने पूरस्थिती व स्थलांतरामुळे पारंपरिक जीवनपद्धतीत अनेक बदल झाले. गावामध्ये सामाजिक एकतेवर आधारित पंचनियाय प्रणाली पूर्वी प्रबळ होती. गावातील पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेल्या होळी, शिमगा, व गणपती उत्सवांमध्ये मानपानावर आधारित परंपरा होत्या, ज्यात ग्रामपंचायतीच्या देखरेखीखाली, ग्रामस्थ एकमताने निर्णय घेतले जात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये या परंपरांमध्ये बदल झाले असून काही सामाजिक वादांचा उद्भव झाला आहे. == '''भौगोलिक माहीती''' == ===रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या सीमा=== * पश्चिमेस [[आंबा घाट]] * दक्षिणेस [[ओझरे]] व [[निनावे]] व [[कलकदरा]] * पूर्वेस [[बामणोली]] व [[मार्लेश्वर]] * उत्तरेस [[कळंब]] व [[गायमुख]] खडीकोळवण गाव हे सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले असून, अदमासे १७ व्या शतकातील गाव. पूर्वी येथे सुमारे २००० लोकसंख्या होती.<ref> https://www.censusindia.co.in/villages/khadi-kolvan-population-ratnagiri-maharashtra-565843?utm_source=chatgpt.com</ref> गाव सह्याद्री पर्वतरांगांच्या कुशीत असून, गावाच्या सीमेवरून बाव नदी वाहते. पावसाळ्यात या नदीमुळे काही वेळा पूरस्थिती उद्भवते.गाव [[बाव नदीच्या]] तीरावर वसलेले आहे.<ref>{{Cite web|url=https://aerfindia.org/forest-revitalization-projects|title=Daikin & AERF: Community-based forest project|publisher=AERF India|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाजवळून एक लहान नदी आणि अनेक ओहोळ वाहतात. गावाच्या चारही बाजूंनी उंच डोंगर असून, खडीकोळवण एक नैसर्गिक खोऱ्यात वसलेले गाव आहे. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी असल्याने येथील हवामान थंड व दमट स्वरूपाचे असते. पावसाळ्यात अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी होते, तर उन्हाळ्यातही उष्तामा तापमान तुलनेत अधिक असते. गावाजवळील जंगल पट्ट्यांमध्ये जैवविविधता मोठ्याप्रमाणात आढळते. गावाच्या मुख्य सीमेला लागून असलेले [[बाव नदीचे]] पात्र, हे केवळ पाण्याचा स्रोत नाही, तर अनेक वेळा पूर परिस्थितीचे कारण देखील बनते. गावाजवळून एक दंडात जाणारी पुरातन वहिवाटीची वाट - म्हातारी वाट (जुना घाटमार्ग) आजही काही जुने जाणते काही ग्रामस्थ वापरतात, विशेषतः शेतपिकांसाठी, शेतीच्या कामासाठी, दैनंदिन कामासाठी वापरतात, सन १९९० नंतर मोठ्याप्रमाणात जंगल तोड झाली आणि भरलेले जंगल ओसाड दिसू लागले. आज अशी स्थिती आहे जंगलातील बिबटे भक्षाच्या शोधात गावात फिरू लागले. यामुळे संध्याकाळी कोण एकटे घरातून बाहेर पडत नाही. ग्रामस्थांच्या मनात भीती निर्माण झाली. याला कारण मागील ३० वर्ष अगोदर झालेली जंगल तोड. <center>[[File:जंगल सफारी.jpg|center|600px जंगल सफारी]]</center> गावातील सर्वात जुने ग्रामदैवताचे देऊळ पुरातन आहे .<ref>{{Cite web|url=https://findmygov.in|title=खडीकोळवण ग्रामपंचायत|publisher=FindMyGov|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाच्या सीमेला बामणोली, ओझरे, निनावे आणि निवे ही गावे आहेत. गावातील धार्मिक परंपरा अत्यंत मजबूत असून, '''श्री देव गांगेश्वर हे ग्रामदैवत, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी या नवसाला पावणाऱ्या देवतांप्रमाणे ग्रामस्थांमध्ये श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहेत''' या देवस्थानांमध्ये गावाचे उत्सव, वादीत शिमगा आणि गौर गणपती यावेळी विशेष करून गावातील सार्वजनिक गर्जना मंडळाच्या वतीने सत्यनारायण पूजन, शिवगण परीवार व इतर ग्रामस्थांकडून हनुमान जयंती, रामवाडी ग्रामस्थ कडून श्री राम नवमी, तसेच खाडे व वरचे घोलमवाडी कडून वार्षिक सत्यनारायण पुजन असे सांस्कृतिक व सामाजिक सोहळे आयोजित केले जातात. गावातील बहुसंख्य लोकमान्य परंपरांमध्ये शेकडो वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा प्रतिबिंबित होतो.गावात ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, ग्रामदेवता '''श्री गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी व ठोंगळ देवी यांची मंदिरे आहेत'''. गावाच्या उत्तरेस मुक्काम-मार्ल गाव आहे, जिथे श्री मार्लेश्वर शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात.<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/marleshwar-temple|title=श्री मार्लेश्वर मंदिर - महाराष्ट्र पर्यटन|publisher=महाराष्ट्र पर्यटन विभाग|access-date=2025-06-07}}</ref>शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात. मुंबईपासून खडीकोळवण पर्यंतचा मार्ग MSRTC बसने साधारण ३८४ किमीचा दूर आहे, यात संगमेश्वर ST बस स्टँडचा समावेश होतो.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Sangameshwar|title=Sangameshwar – Geography & Transportation|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> हे गाव सुमारे ३५० किमी आणि कोल्हापूरहून खडीकोळवणला साधारणपणे १४५ किमी अंतर आहे, जे कोल्हापूर – सांगमेश्वर मार्गे मोजले जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.clearcarrental.com/kolhapur-to-sangameshwar-distance|title=Kolhapur To Sangameshwar Distance & Duration|publisher=Clear Car Rental|access-date=2025-06-08}}</ref>पासून १९० किमी अंतरावर आहे. कोकण रेल्वेने येताना संगमेश्वर स्टेशनला उतरावे लागते. त्यानंतर देवरुखमार्गे साखरपा आणि तेथून खडीकोळवणकडे एसटीने प्रवास करावा लागतो. एस.टी सुरू होण्याअगोदर ग्रामस्थ [[‘कलकदरा’]] येथे उतरून गावात तासभर पायी चालत येत असत. या गावाची प्रमुख बाजारपेठ साखरपा असून, ती गावापासून सुमारे १ तासाच्या अंतरावर आहे. सरकारी कामांसाठी ग्रामस्थ देवरुख हे संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्यालय असून ते गावापासून सुमारे १७ किमी अंतरावर आहे.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Devrukh|title=Devrukh Village – Sangameshwar Taluka Infrastructure|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> येथे जातात, जे गावापासून सुमारे २ तास दूर आहे. <center>[[File:हिरवा निसर्ग.jpg|center|600px हिरवा निसर्ग]]</center> == '''संपर्क व वाहतूक सेवा''' == १९८५ पूर्वी ग्रामस्थ ‘कलकदारा’ येथे उतरून गावात सुमारे तासभर पायी प्रवास करीत असत. त्यानंतर स्थानिक ग्रामपंचायत आणि लोकप्रतिनिधींनी केलेल्या पाठपुराव्यामुळे १९८५–१९९० च्या सुमारास साखरपा–खडीकोळवण ही पहिली एस.टी. बस सेवा सुरू करण्यात आली. आजही ही सेवा मासिक मर्यादित फेरीप्रमाणे सुरू आहे, जी गावाला साखरपा, देवरुख आणि संगमेश्वर शहरांशी जोडते. गावाच्या चारही बाजूंनी डोंगर असून, गाव एका विशाल डोंगरांच्या मधोमध खोऱ्यात आहे. पूर्वीचा घनदाट जंगल परिसर आता जंगल तोड झाल्यामुळे विरळ झाला आहे. आता <ref>{{Cite web|url=https://ratnagiri.gov.in/notice/invitation-for-suggestions-and-objections-on-draft-coastal-zone-management-plans-czmps-of-ratnagiri-district-under-crz-notification-2019/|title=Invitation for suggestions and objections on draft Coastal Zone Management Plans (CZMPs) of Ratnagiri District under CRZ Notification, 2019|date=22 January 2020|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>[[चित्र:देव_गांगेश्वर.jpg|अल्ट=देव गांगेश्वर|मध्यवर्ती|इवलेसे|800x800अंश|'''खडीकोळवण गावातील प्रसिद्ध - श्री. गांगेश्वर, कुलाचार देऊळ''' ]] ==हवामान== <center>[[File:गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर.jpg|center|600px गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर]]</center> कोकणात मे महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त तापमान असेल.उष्णतेच्या लाटा नेहमीप्रमाणे असतील.<ref>महाराष्ट्र टाईम्स, गुरुवार दिनांक ०२ मे २०२४.</ref> == '''स्थान''' == गाव ''संगमेश्वरपासून'' अंदाजे ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असून, त्याच परिसरात प्रसिद्ध ''मार्लेश्वर मंदिर'' आहे. मार्लेश्वर हे ''श्री शंकराचे'' एक गुहामंदिर असून दरवर्षी ''१४ जानेवारीला'' येथे यात्रा भरते. हे स्थळ महाराष्ट्रभरातून भक्तांना आकर्षित करणारे एक ''धार्मिक पर्यटनस्थळ'' आहे. == '''धार्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्ये''' == <center>[[File:खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.jpg|center|600px खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.]]</center> गावात खालील प्रमुख देवस्थाने आहेत:[[File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|खडीकोळवण कुलाचार]] '''श्री देव गांगेश्वर''' – ग्रामदैवत. '''अत्राल देवीचे देऊळ''' – नवसाला पावणारी देवी. '''ठोंगळ देवीचे देऊळ''' – गावाच्या सीमेलगत वसलेली, स्थानिक श्रद्धेचे प्रतीक. === '''गरम पाण्याचे स्त्रोत''' === [[File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] गावात गेल्या १५ वर्षांपासून जमिनीखालून सतत ३६५ दिवस गरम पाण्याचा स्त्रोत सुरू आहे.<ref>{{Cite web|url=https://example.gov.in/hot-springs.pdf|title=Khadi Kolvan geothermal hot spring report|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>आहे. गावकऱ्यांच्या मते हे पाणी ''गंधकयुक्त'' असून ''त्वचा विकारांवर उपयुक्त'' आहे. हे वैशिष्ट्य गावाला एक वेगळे ओळख देते.या झऱ्यामुळे गावाचे नाव आता पर्यटन क्षेत्रातही पुढे येत आहे, आणि परिसरात औषधी पर्यटन (wellness tourism) शक्यता निर्माण झाली आहे. == गावातील वाड्या == खडीकोळवण गावात खालील वाड्या पुरातन आहेत:[[File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] # [[घोलम - वरची वाडी/रिंगण वाडी]] # [[घोलम - खालची वाडी]] # [[खाडे वाडी]] # [[बौद्धवाडी]] # [[रामवाडी]] == बाराबलुतेदार पद्धती == गावगाडा हा मुख्यतः कृषीप्रधान असून बाराबलुतेदारी व्यवस्थेवर आधारित होता. यामध्ये सुतार, सोनार, गुरव, कुंभार, गवंडी, मांग, चांभार, गोसावी इत्यादी जातींनी सामाजिक सेवा दिली. गावातील प्रत्येक घराशी संबंधित कारागीर पिढ्यानपिढ्या कार्यरत होते. उदाहरणार्थ, जाधव, घोलम, सुतार, गुरव आदी कुटुंबांनी समाजात विशेष स्थान मिळवलं.<ref>{{Cite web |title=बाराबलुतेदारी म्हणजे काय? |url=https://www.typingbaba.com/barabalutedar-marathi |work=ज्ञानकोश मराठी |access-date=2025-06-12}}</ref> [[File:शेती आणि स्थलांतर.jpg|thumb|शेती आणि स्थलांतर]] == शेती == <center>[[File:गावा लगतची भातशेती.jpg|center|600px गावा लगतची भातशेती]]</center> खडीकोळवण गावात [[कलमी आंबा|रायवळ आंबा]] जगप्रसिद्ध आहे. आंब्याप्रमाणेच [[काजू]], [[नारळ]], [[फणस]], [[आमसूल|आमसूल(रातांबा)]] [[पपई]], [[फणस]] इत्यादींची लागवड येथे केली जाते. [[तांदूळ|तांदळाची]] [[चाचणी]] [[वरी]] शेती केली जाते. तसेच [[भाज्या]] येथे प्रामुख्याने केल्या जातात[[File:भातशेती करणारी महीला.png|thumb|भातशेती करणारी महीला]]ग्रामस्थ भात शेती सोबत नाचणी, विविध भाज्या लगावत करीत. काळासोबत माणसाअभावी नष्ट होण्याच्या मार्गावर.स्वतःच्या जमिनीतील घातक द्रव्य नसलेले गाई - म्हशी शेण या खतावर पिकणारे पिक,भाजी खाऊन जीवन निरोगी होते. पण आता अगदी विरोधी आरोग्यास्थिती निर्माण झाली. == प्रेक्षणीय स्थळे == * श्री देव गांगेश्वर मंदिर – ग्रामदैवत * अत्राल देवीचे देऊळ – वेशीवरील नवसाला पावणारी देवी * ठोंगळ देवीचे देऊळ – गावाच्या सीमारेषेवर * गरम पाण्याचा झरा – नैसर्गिक, गंधकयुक्त पाणी * श्री मार्लेश्वर मंदिर – प्रसिद्ध गुहामंदिर (45 मिनिटे अंतरावर) * बाव नदी व डोंगरकुशीतले निसर्ग दृश्य == आसपासचे गड-किल्ले == [[File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] * प्रतापगड – 55 किमी, शिवकालीन इतिहास * भगवती गड, देवगड – समुद्रकिनाऱ्यावर वसलेला किल्ला * राजापूर प्राचीन किल्ला / अवशेष * पावस परिसर – परशुराम मंदिर, डोंगर व जंगल * सिंधुदुर्ग किल्ला – मालवण समुद्रकाठचा दुर्ग * विशालगड == शैक्षणिक सुविधा == <center>[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|center|600px खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]]</center> गावात ''जिल्हा परिषद मराठी पूर्व प्राथमिक शाळा'' आहे. पुढील शिक्षणासाठी विद्यार्थी आजूबाजूच्या मोठ्या गावांकडे वळतात. == जिल्हा परिषद शाळेचा: अमृतमहोत्सव == [[File:खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा]] खडीकोळवण येथील जिल्हा परिषद पूर्ण प्राथमिक शाळेची स्थापना दिनांक '''१२ नोव्हेंबर १९४६''' रोजी झाली. २०२१ मध्ये शाळेला ७५ वर्षे पूर्ण झाल्यामुळे अमृतमहोत्सवी वर्ष साजरे करण्यात आले. कोविड-१९ च्या पार्श्वभूमीवर १२ नोव्हेंबर २०२१ रोजी शासन नियमांचे पालन करून छोटेखानी पण उत्साही कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला. === '''कार्यक्रमाचे स्वरूप''' === [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२]] शिक्षक श्री. [[शिवाजी पाष्टे]] यांच्या नेतृत्वाखाली विद्यार्थ्यांनी स्वागत गीत, लेझीम सादरीकरण, आणि मनोगते सादर केली.मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व सरस्वती पूजन झाले.[[कोकणस्थ म्हादे प्रतिष्ठान]]तर्फे विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, सामाजिक कार्य म्हणून शैक्षणिक साहित्याचे वाटप करण्यात आले.मुख्याध्यापकांनी उपस्थित मान्यवरांना लहानश्या खेड्यातील शाळेच्या यशस्वी वाटचालीबाबत माहिती दिली.मुलांना बौद्धिक बदलासाठी शैक्षणिक गरजा तातडीने पुर्ती करण्यासाठी अपेक्षा उपस्थित केली. === '''मान्यवर व पाहुणे''' === * [[माजी आमदार श्री. सुभाष बने]] * [[सभापती श्री.जयसिंग माने]] * [[झेडपी सदस्या सौ. रजनी चिंगळे]] * [[गट शिक्षणाधिकारी श्री. शशिकांत त्रिभुवणे]] * [[ग्रामपंचायत सरपंच श्री. संतोष घोलम]] * [[पोलिस पाटील श्री. अनिल घोलम]] [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] === विशेष कार्य – भित्तीचित्र सादरीकरण === लॉकडाऊन काळात '''श्री. शिवाजी पाष्टे सरांनी शाळेच्या भिंतींवर स्वतः तयार केलेली शैक्षणिक चित्रं व पेंटिंग्स ही गावात चर्चेचा विषय ठरली'''. विद्यार्थ्यांना शिक्षणासोबत सौंदर्यदृष्टीचा अनुभव यामुळे मिळाला.शिक्षणा सोबत कलेची आवड निर्माण झाली.[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला]] === '''ग्रामस्थ, शिक्षक, मदतीचा हात देणारे यांचे अनमोल सहकार्य''' === * शाळेतील माजी विद्यार्थ्यांची यादी संकलन * '''[[माझी शाळा, माझा अनुभव]]''' या विषयांवर लेख मुलांचा प्रतिसाद. * स्मरणिका - शाळेची ७५ वर्षाची अनेक अडचणीतून यशाकडे नेणारी वाटचाल. * गावातील पदाधिकारी, शिक्षक व ग्रामस्थांचा शाळा उभारणीसाठी, जडण घडणीसाठी मोलाचे सहकार्य अडचणीत पण मिळत होते. गावात गेली अनेक वर्ष सामाजिक कलहमुळे सार्वजनिक कार्यक्रम झाला नव्हता. हा महोत्सव एक [[सामाजिक एकतेचा उत्तम अनुभव]] ठरला. == समसामयिक सामाजिक स्थिती == [[File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] खडीकोळवण गावामध्ये मागील पन्नास वर्षांपासून चालू असलेला शिमग्याच्या मानपानाचा वाद गावातील सामाजिक ऐक्याला बाधा पोहोचवणारा ठरला आहे. या अंतर्गत संघर्षामुळे गावात एकोप्याची भावना कमी होत गेली असून विकासकामांकडे दुर्लक्ष झाले आहे. आजही गावात पायाभूत सुविधांचा अभाव जाणवतो — जसे की शुद्ध पाणीपुरवठा, उत्तम आरोग्यसेवा, उत्तम शिक्षण सुविधा आणि तांत्रिक संपर्क यंत्रणा यांचा अभाव. [[File:जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली.png|thumb|जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली]] == सामाजिक व सांस्कृतिक जीवन == गावातील लोकसंगीत, जाखडी नाच, भजन, नमन, पारंपरिक सण जसे की शिवजयंती, बौद्ध पौर्णिमा, आंबेडकर जयंती साजरे करण्याची परंपरा होती. ढोलकी, झांज, लावणी आणि नाट्यप्रकार हे अनेक पिढ्यांचे सांस्कृतिक ठसे आहेत. महिलांनी सामाजिक समारंभांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक सण, लोककला आणि सांस्कृतिक उपक्रम |url=https://maharashtratimes.com/editorial/article/konkan-folk-culture-and-celebrations |work=महाराष्ट्र टाइम्स |date=2022-08-14 |access-date=2025-06-12}}</ref>[[File:सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम.png|thumb|सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम]] == निरक्षर स्त्रियांचे जीवन व योगदान == पारंपरिक ग्रामीण भागात स्त्रियांचे जीवन अत्यंत कष्टाचे होते. त्यांचा दिनक्रम पहाटेपासून रात्रीपर्यंत विविध घरगुती व शेतीविषयक कामांमध्ये जात असे. बाळंतपणात मदत करणाऱ्या "आया" (उदा. रामो काकू, परबते आजी) यांचं योगदान मोठं होतं. याशिवाय अनसूया घोलम, गोसावी आजी, अंबु गोसावी इत्यादींनी आरोग्य, संगीत, व परंपरा जपण्यात महत्त्वपूर्ण कार्य केलं.<ref>{{Cite web |title=ग्रामीण स्त्रियांचे कष्टमय जीवन: एक अभ्यास |url=https://feminisminindia.com/marathi-rural-women-work |work=FII Marathi |date=2021-10-12 |access-date=2025-06-12}}</ref> == जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली == गावात सर्पदंश, कावीळ, मुर्दुस यांसारख्या आजारांवर पारंपरिक वैद्य व आजीबाई उपाय करत असत. औषधी वनस्पती, पाणीउपचार, झाडांची पाने, अंधश्रद्धा विरहित उपाय यांचा वापर केला जाई. सुतार, घोलम, ठोंबरे कुटुंबे अशा उपचारांमध्ये अग्रेसर होती.आज ही कोकणातील आरोग्य व्यवस्था समाधानकारक नाही.गंभीर उपचारासाठी मोठ्या शहरात जावे लागते. <ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक वैद्यकशास्त्र आणि औषधी वनस्पती |url=https://www.aayush.gov.in/folk-medicine-konkan |work=आयुष मंत्रालय |access-date=2025-06-12}}</ref> == शेती आणि स्थलांतर == पूर्वी शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय होता, परंतु आता गावातील तरुण पिढी स्थलांतरित झाल्यामुळे शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ मिळत नाही. परिणामी, अनेक शेतीची जमिनी ओस पडल्या आहेत. पूर्वी जनावरांसाठी असलेले वाडे आता मोडकळीस आले आहेत, तर काही वाड्यांवर नवीन घरे बांधली गेली आहेत. गावाची जुनी ओळख आणि पारंपरिक जीवनपद्धती हळूहळू लोप पावत आहे.शेती संकटात आली. <ref>{{Cite news |title=कोकणातील तरुणांचे स्थलांतर आणि शेतीच्या संकटावर परिणाम |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/ratnagiri-village-migration-farm-decline-report-129203894.html |work=Divya Marathi |date=2023-06-20 |access-date=2025-06-12}}</ref> == सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जतन == आज गावातील अनेक पारंपरिक परंपरा, कारागिरी, आणि सामाजिक व्यवस्था काळाच्या ओघात मागे पडत आहेत. तरीही कोकणात काही गावकरी पुरातन अजूनही सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जपून ठेवत आहेत.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील गावांमध्ये पारंपरिक शिमगा - होळी सण, गौरी गणपती उत्सव आणि कुलदेवतांची सेवा आजही कायम सुरु.|url=https://www.loksatta.com/cultural/konkan-folk-traditions-festivals-religious-practices-preserved-marathi-article-3248345/ |work=लोकसत्ता |date=2022-12-10 |access-date=2025-06-12}}</ref> == भविष्याचा विचार == खडीकोळवणसारख्या गावांसाठी स्थानिक ऐक्य, नवा दृष्टिकोन, आणि तरुणांचा सहभाग अत्यावश्यक आहे. सामाजिक संघर्ष मिटवून गावाच्या एकत्रित विकासासाठी प्रयत्न झाले, तर गाव पुन्हा एकदा वैभवाकडे वाटचाल करू शकेल. ==संदर्भ सुची== <references responsive="" /> == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील गाव]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[भारतीय ग्रामसंस्कृती]] [[भारतीय पारंपरिक समाज]] [[कोकण]] [[भारतीय स्त्रियांचे जीवन]] [[गडकिल्ले]] [[बाव नदी]] == चित्रदालन == <gallery mode="packed" heights= "200"> File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] File:खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी]] File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|[[बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|[[गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|[[खडीकोळवण कुलाचार]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी उपस्थित मुल व महीला]] File:गावची शाळा.jpg|thumb|[[गावची शाळा]] File:भातशेती लागवड - जमीन.jpg|thumb|[[भातशेती लागवड - जमीन]] File:गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.jpg|thumb|[[गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.]] File:जंगल सफारी.jpg|thumb|[[जंगल सफारी]] File:हिरवा निसर्ग.jpg|thumb|[[हिरवा निसर्ग]] </gallery> mtt7d3y4b07270cd9vc3smumv9d33jo 2580865 2580826 2025-06-18T09:11:54Z KiranBOT II 140753 शुद्धलेखन — लेखनभेद ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#लेखनभेद|अधिक माहिती]]) 2580865 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र| | चित्र = File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb| |प्रकार = गाव,पर्यटन स्थळ |स्थानिक_नाव = खडीकोळवण |इतर_नाव = "कोळवणकर" |टोपणनाव = खडीकोळवण |राज्य_नाव = महाराष्ट्र |मुळ_नकाशा = India Maharashtra location map.svg |शोधक_स्थान = right |मुळ_नकाशा_पट्टी = हो |आतील_नकाशा_चिन्ह = हो |नकाशा_शीर्षक = खडीकोळवण |क्षेत्रफळ_एकूण = 5.72 |क्षेत्रफळ_आकारमान = १७३४.९८ हेक्टर, १७.३५ चौ.किमी |क्षेत्रफळ_क्रमांक = |क्षेत्रफळ_क्रमांक = 5 |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = |क्षेत्रफळ = 2.5 किमी² |क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[2]}} |क्षेत्रफळ_मेट्रो = |क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ = |उंची = ३७ |उंची_संदर्भ = ४१ मीटर |समुद्री_किनारा = |हवामान = दमट, उष्मकटिबंध |वर्षाव = ३८०० |तापमान_वार्षिक = 27 |तापमान_हिवाळा =20 |तापमान_उन्हाळा =35 |मुख्यालय = रत्नागिरी |मोठे_शहर = रत्नागिरी |मोठे_मेट्रो = देवरुख |जवळचे_शहर = साखरपा |प्रांत = कोकण |विभाग = संगमेश्वर |जिल्हा = रत्‍नागिरी |लोकसंख्या_एकूण = ३४४ |लोकसंख्या_वर्ष = २०११ |governing_body = ग्रामपंचायत खडीकोळवण |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ = {{संदर्भ|[1]}} |लोकसंख्या_घनता = 480 |लिंग_गुणोत्तर = १२०५ |पीक = भात,नाचणी |साक्षरता_पुरुष = ८८ |साक्षरता_स्त्री = ९५ |अधिकृत_भाषा = कुळवाडी,मराठी |नेता_पद_१ = खासदार |नेता_नाव_१ = विनायक राऊत |नेता_पद_२ = आमदार |नेता_नाव_२ = शेखर गोविंदराव निकम |नेता_पद_३ = सरपंच |नेता_नाव_३ =संतोष घोलम |संसदीय_मतदारसंघ = रत्नागिरी - सिंधुदुर्ग |विधानसभा_मतदारसं = साखरपा-लांजा-राजापूर |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१ = जिल्हा न्यायालय |न्यायक्षेत्र_नाव_१ = रत्नागिरी |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२ = तालुका तहसिल |न्यायक्षेत्र_नाव_२ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३ = तलाठी |न्यायक्षेत्र_नाव_३ = देवरुख |न्यायक्षेत्र_शीर्षक_४ = पोलिस स्थानक |न्यायक्षेत्र_नाव_४ = साखरपा |कोरे_शीर्षक_१ = कोकण रेल्वे |कोरे_उत्तर_१ = संगमेश्वर |एसटीडी_कोड = 02354 |पिन_कोड = 415802 |आरटीओ_कोड = MH 08एमएच०८ |संकेतस्थळ = https://villageinfo.in/maharashtra/ratnagiri/sangameshwar/khadi-kolvan.html |संकेतस्थळ_नाव = VillageInfo.in |दालन =|दालन = महाराष्ट्र, रत्नागिरी जिल्हा |तळटिपा = |गुणक_शीर्षक = <!-- हो/नाही --> |स्वयंवर्गीत = <!-- हो/नाही --> }} '''खडीकोळवण''' (''Khadikolvan'') हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्यात आहे...[[खडीकोळवण]] हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील आहे...हे गाव महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या संगमेश्वर तालुक्यातील एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे कोकणातील गाव असून या गावाचा इतिहास सुमारे तीन दशकेहून अधिक जुना असल्याचे पुर्वीचे जाणकार ग्रामस्थ यांच्याकडून मौखिक परंपरांमधून सांगितले जाते. गावाच्या परिसरात '''श्री देव गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी यांची प्राचीन मंदिरे, गर्म पाण्याचे नैसर्गिक झरे, आणि जवळच असलेले श्री मार्लेश्वर गुहामंदिर''' यांमुळे या भागाला धार्मिक, नैसर्गिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेले हे गाव कोकणातील पारंपरिक संस्कृती, सामाजिक बदल आणि ग्रामविकासाची कहाणी जपणारे केंद्र ठरत आहे. खडीकोळवण हे [[महाराष्ट्रातील]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा|रत्‍नागिरी]] जिह्ल्यातील [[संगमेश्वर तालुका|संगमेश्वर]] तालुक्यातील एक गाव आहे. == '''इतिहास व नावाची उत्पत्ती''' == गावाच्या सुरुवातीच्या काळात येथे कुडाची,शेण व मातीने सारवलेली घरं, शेतीपूरक वाडे आणि ओढ्यांजवळील निवासस्थानं अशी पारंपरिक वस्ती होती. शेजारील गावांशी व्यापार, धार्मिक उत्सव व मुक्काम व्यवस्था यामुळे या गावाला स्थानिक पातळीवर एक दळणवळण केंद्राचं स्वरूप प्राप्त झालं होतं. गावाजवळून वाहणाऱ्या [[बाव नदी]], तसेच इतर लहान ओहोळांमुळे या भागात शेतीस पोषक वातावरण होते. मात्र, कालांतराने पूरस्थिती व स्थलांतरामुळे पारंपरिक जीवनपद्धतीत अनेक बदल झाले. गावामध्ये सामाजिक एकतेवर आधारित पंचनियाय प्रणाली पूर्वी प्रबळ होती. गावातील पिढ्यान् पिढ्या चालत आलेल्या होळी, शिमगा, व गणपती उत्सवांमध्ये मानपानावर आधारित परंपरा होत्या, ज्यात ग्रामपंचायतीच्या देखरेखीखाली, ग्रामस्थ एकमताने निर्णय घेतले जात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये या परंपरांमध्ये बदल झाले असून काही सामाजिक वादांचा उद्भव झाला आहे. == '''भौगोलिक माहीती''' == ===रत्‍नागिरी जिल्ह्याच्या सीमा=== * पश्चिमेस [[आंबा घाट]] * दक्षिणेस [[ओझरे]] व [[निनावे]] व [[कलकदरा]] * पूर्वेस [[बामणोली]] व [[मार्लेश्वर]] * उत्तरेस [[कळंब]] व [[गायमुख]] खडीकोळवण गाव हे सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले असून, अदमासे १७ व्या शतकातील गाव. पूर्वी येथे सुमारे २००० लोकसंख्या होती.<ref> https://www.censusindia.co.in/villages/khadi-kolvan-population-ratnagiri-maharashtra-565843?utm_source=chatgpt.com</ref> गाव सह्याद्री पर्वतरांगांच्या कुशीत असून, गावाच्या सीमेवरून बाव नदी वाहते. पावसाळ्यात या नदीमुळे काही वेळा पूरस्थिती उद्भवते.गाव [[बाव नदीच्या]] तीरावर वसलेले आहे.<ref>{{Cite web|url=https://aerfindia.org/forest-revitalization-projects|title=Daikin & AERF: Community-based forest project|publisher=AERF India|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाजवळून एक लहान नदी आणि अनेक ओहोळ वाहतात. गावाच्या चारही बाजूंनी उंच डोंगर असून, खडीकोळवण एक नैसर्गिक खोऱ्यात वसलेले गाव आहे. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी असल्याने येथील हवामान थंड व दमट स्वरूपाचे असते. पावसाळ्यात अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी होते, तर उन्हाळ्यातही उष्तामा तापमान तुलनेत अधिक असते. गावाजवळील जंगल पट्ट्यांमध्ये जैवविविधता मोठ्याप्रमाणात आढळते. गावाच्या मुख्य सीमेला लागून असलेले [[बाव नदीचे]] पात्र, हे केवळ पाण्याचा स्रोत नाही, तर अनेक वेळा पूर परिस्थितीचे कारण देखील बनते. गावाजवळून एक दंडात जाणारी पुरातन वहिवाटीची वाट - म्हातारी वाट (जुना घाटमार्ग) आजही काही जुने जाणते काही ग्रामस्थ वापरतात, विशेषतः शेतपिकांसाठी, शेतीच्या कामासाठी, दैनंदिन कामासाठी वापरतात, सन १९९० नंतर मोठ्याप्रमाणात जंगल तोड झाली आणि भरलेले जंगल ओसाड दिसू लागले. आज अशी स्थिती आहे जंगलातील बिबटे भक्षाच्या शोधात गावात फिरू लागले. यामुळे संध्याकाळी कोण एकटे घरातून बाहेर पडत नाही. ग्रामस्थांच्या मनात भीती निर्माण झाली. याला कारण मागील ३० वर्ष अगोदर झालेली जंगल तोड. <center>[[File:जंगल सफारी.jpg|center|600px जंगल सफारी]]</center> गावातील सर्वात जुने ग्रामदैवताचे देऊळ पुरातन आहे .<ref>{{Cite web|url=https://findmygov.in|title=खडीकोळवण ग्रामपंचायत|publisher=FindMyGov|access-date=2025-06-07}}</ref> गावाच्या सीमेला बामणोली, ओझरे, निनावे आणि निवे ही गावे आहेत. गावातील धार्मिक परंपरा अत्यंत मजबूत असून, '''श्री देव गांगेश्वर हे ग्रामदैवत, अत्रल देवी आणि ठोंगळ देवी या नवसाला पावणाऱ्या देवतांप्रमाणे ग्रामस्थांमध्ये श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहेत''' या देवस्थानांमध्ये गावाचे उत्सव, वादीत शिमगा आणि गौर गणपती यावेळी विशेष करून गावातील सार्वजनिक गर्जना मंडळाच्या वतीने सत्यनारायण पूजन, शिवगण परीवार व इतर ग्रामस्थांकडून हनुमान जयंती, रामवाडी ग्रामस्थ कडून श्री राम नवमी, तसेच खाडे व वरचे घोलमवाडी कडून वार्षिक सत्यनारायण पुजन असे सांस्कृतिक व सामाजिक सोहळे आयोजित केले जातात. गावातील बहुसंख्य लोकमान्य परंपरांमध्ये शेकडो वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा प्रतिबिंबित होतो.गावात ग्रामपंचायत, जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, ग्रामदेवता '''श्री गांगेश्वर मंदिर, अत्रल देवी व ठोंगळ देवी यांची मंदिरे आहेत'''. गावाच्या उत्तरेस मुक्काम-मार्ल गाव आहे, जिथे श्री मार्लेश्वर शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात.<ref>{{Cite web|url=https://www.maharashtratourism.gov.in/treasures/temple/marleshwar-temple|title=श्री मार्लेश्वर मंदिर - महाराष्ट्र पर्यटन|publisher=महाराष्ट्र पर्यटन विभाग|access-date=2025-06-07}}</ref>शंकराचे प्रसिद्ध देवस्थान आहे. त्यामुळे पर्यटक खडीकोळवण गावातून या ठिकाणी जातात. मुंबईपासून खडीकोळवण पर्यंतचा मार्ग MSRTC बसने साधारण ३८४ किमीचा दूर आहे, यात संगमेश्वर ST बस स्टँडचा समावेश होतो.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Sangameshwar|title=Sangameshwar – Geography & Transportation|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> हे गाव सुमारे ३५० किमी आणि कोल्हापूरहून खडीकोळवणला साधारणपणे १४५ किमी अंतर आहे, जे कोल्हापूर – सांगमेश्वर मार्गे मोजले जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.clearcarrental.com/kolhapur-to-sangameshwar-distance|title=Kolhapur To Sangameshwar Distance & Duration|publisher=Clear Car Rental|access-date=2025-06-08}}</ref>पासून १९० किमी अंतरावर आहे. कोकण रेल्वेने येताना संगमेश्वर स्टेशनला उतरावे लागते. त्यानंतर देवरुखमार्गे साखरपा आणि तेथून खडीकोळवणकडे एसटीने प्रवास करावा लागतो. एस.टी सुरू होण्याअगोदर ग्रामस्थ [[‘कलकदरा’]] येथे उतरून गावात तासभर पायी चालत येत असत. या गावाची प्रमुख बाजारपेठ साखरपा असून, ती गावापासून सुमारे १ तासाच्या अंतरावर आहे. सरकारी कामांसाठी ग्रामस्थ देवरुख हे संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्यालय असून ते गावापासून सुमारे १७ किमी अंतरावर आहे.<ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Devrukh|title=Devrukh Village – Sangameshwar Taluka Infrastructure|publisher=Wikipedia|access-date=2025-06-08}}</ref> येथे जातात, जे गावापासून सुमारे २ तास दूर आहे. <center>[[File:हिरवा निसर्ग.jpg|center|600px हिरवा निसर्ग]]</center> == '''संपर्क व वाहतूक सेवा''' == १९८५ पूर्वी ग्रामस्थ ‘कलकदारा’ येथे उतरून गावात सुमारे तासभर पायी प्रवास करीत असत. त्यानंतर स्थानिक ग्रामपंचायत आणि लोकप्रतिनिधींनी केलेल्या पाठपुराव्यामुळे १९८५–१९९० च्या सुमारास साखरपा–खडीकोळवण ही पहिली एस.टी. बस सेवा सुरू करण्यात आली. आजही ही सेवा मासिक मर्यादित फेरीप्रमाणे सुरू आहे, जी गावाला साखरपा, देवरुख आणि संगमेश्वर शहरांशी जोडते. गावाच्या चारही बाजूंनी डोंगर असून, गाव एका विशाल डोंगरांच्या मधोमध खोऱ्यात आहे. पूर्वीचा घनदाट जंगल परिसर आता जंगल तोड झाल्यामुळे विरळ झाला आहे. आता <ref>{{Cite web|url=https://ratnagiri.gov.in/notice/invitation-for-suggestions-and-objections-on-draft-coastal-zone-management-plans-czmps-of-ratnagiri-district-under-crz-notification-2019/|title=Invitation for suggestions and objections on draft Coastal Zone Management Plans (CZMPs) of Ratnagiri District under CRZ Notification, 2019|date=22 January 2020|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>[[चित्र:देव_गांगेश्वर.jpg|अल्ट=देव गांगेश्वर|मध्यवर्ती|इवलेसे|800x800अंश|'''खडीकोळवण गावातील प्रसिद्ध - श्री. गांगेश्वर, कुलाचार देऊळ''' ]] ==हवामान== <center>[[File:गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर.jpg|center|600px गावातून दिसणारा सह्याद्री - हिरवागार डोंगर]]</center> कोकणात मे महिन्यात सरासरीपेक्षा जास्त तापमान असेल.उष्णतेच्या लाटा नेहमीप्रमाणे असतील.<ref>महाराष्ट्र टाईम्स, गुरुवार दिनांक ०२ मे २०२४.</ref> == '''स्थान''' == गाव ''संगमेश्वरपासून'' अंदाजे ४५ मिनिटांच्या अंतरावर असून, त्याच परिसरात प्रसिद्ध ''मार्लेश्वर मंदिर'' आहे. मार्लेश्वर हे ''श्री शंकराचे'' एक गुहामंदिर असून दरवर्षी ''१४ जानेवारीला'' येथे यात्रा भरते. हे स्थळ महाराष्ट्रभरातून भक्तांना आकर्षित करणारे एक ''धार्मिक पर्यटनस्थळ'' आहे. == '''धार्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्ये''' == <center>[[File:खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.jpg|center|600px खडीकोळवण - श्री गांगेश्वर मंदीर.]]</center> गावात खालील प्रमुख देवस्थाने आहेत:[[File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|खडीकोळवण कुलाचार]] '''श्री देव गांगेश्वर''' – ग्रामदैवत. '''अत्राल देवीचे देऊळ''' – नवसाला पावणारी देवी. '''ठोंगळ देवीचे देऊळ''' – गावाच्या सीमेलगत वसलेली, स्थानिक श्रद्धेचे प्रतीक. === '''गरम पाण्याचे स्त्रोत''' === [[File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] गावात गेल्या १५ वर्षांपासून जमिनीखालून सतत ३६५ दिवस गरम पाण्याचा स्त्रोत सुरू आहे.<ref>{{Cite web|url=https://example.gov.in/hot-springs.pdf|title=Khadi Kolvan geothermal hot spring report|publisher=Ratnagiri District Administration|access-date=2025-06-08}}</ref>आहे. गावकऱ्यांच्या मते हे पाणी ''गंधकयुक्त'' असून ''त्वचा विकारांवर उपयुक्त'' आहे. हे वैशिष्ट्य गावाला एक वेगळे ओळख देते.या झऱ्यामुळे गावाचे नाव आता पर्यटन क्षेत्रातही पुढे येत आहे, आणि परिसरात औषधी पर्यटन (wellness tourism) शक्यता निर्माण झाली आहे. == गावातील वाड्या == खडीकोळवण गावात खालील वाड्या पुरातन आहेत:[[File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] # [[घोलम - वरची वाडी/रिंगण वाडी]] # [[घोलम - खालची वाडी]] # [[खाडे वाडी]] # [[बौद्धवाडी]] # [[रामवाडी]] == बाराबलुतेदार पद्धती == गावगाडा हा मुख्यतः कृषीप्रधान असून बाराबलुतेदारी व्यवस्थेवर आधारित होता. यामध्ये सुतार, सोनार, गुरव, कुंभार, गवंडी, मांग, चांभार, गोसावी इत्यादी जातींनी सामाजिक सेवा दिली. गावातील प्रत्येक घराशी संबंधित कारागीर पिढ्यानपिढ्या कार्यरत होते. उदाहरणार्थ, जाधव, घोलम, सुतार, गुरव आदी कुटुंबांनी समाजात विशेष स्थान मिळवलं.<ref>{{Cite web |title=बाराबलुतेदारी म्हणजे काय? |url=https://www.typingbaba.com/barabalutedar-marathi |work=ज्ञानकोश मराठी |access-date=2025-06-12}}</ref> [[File:शेती आणि स्थलांतर.jpg|thumb|शेती आणि स्थलांतर]] == शेती == <center>[[File:गावा लगतची भातशेती.jpg|center|600px गावा लगतची भातशेती]]</center> खडीकोळवण गावात [[कलमी आंबा|रायवळ आंबा]] जगप्रसिद्ध आहे. आंब्याप्रमाणेच [[काजू]], [[नारळ]], [[फणस]], [[आमसूल|आमसूल(रातांबा)]] [[पपई]], [[फणस]] इत्यादींची लागवड येथे केली जाते. [[तांदूळ|तांदळाची]] [[चाचणी]] [[वरी]] शेती केली जाते. तसेच [[भाज्या]] येथे प्रामुख्याने केल्या जातात[[File:भातशेती करणारी महीला.png|thumb|भातशेती करणारी महीला]]ग्रामस्थ भात शेती सोबत नाचणी, विविध भाज्या लगावत करीत. काळासोबत माणसाअभावी नष्ट होण्याच्या मार्गावर.स्वतःच्या जमिनीतील घातक द्रव्य नसलेले गाई - म्हशी शेण या खतावर पिकणारे पिक,भाजी खाऊन जीवन निरोगी होते. पण आता अगदी विरोधी आरोग्यास्थिती निर्माण झाली. == प्रेक्षणीय स्थळे == * श्री देव गांगेश्वर मंदिर – ग्रामदैवत * अत्राल देवीचे देऊळ – वेशीवरील नवसाला पावणारी देवी * ठोंगळ देवीचे देऊळ – गावाच्या सीमारेषेवर * गरम पाण्याचा झरा – नैसर्गिक, गंधकयुक्त पाणी * श्री मार्लेश्वर मंदिर – प्रसिद्ध गुहामंदिर (45 मिनिटे अंतरावर) * बाव नदी व डोंगरकुशीतले निसर्ग दृश्य == आसपासचे गड-किल्ले == [[File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] * प्रतापगड – 55 किमी, शिवकालीन इतिहास * भगवती गड, देवगड – समुद्रकिनाऱ्यावर वसलेला किल्ला * राजापूर प्राचीन किल्ला / अवशेष * पावस परिसर – परशुराम मंदिर, डोंगर व जंगल * सिंधुदुर्ग किल्ला – मालवण समुद्रकाठचा दुर्ग * विशालगड == शैक्षणिक सुविधा == <center>[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|center|600px खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]]</center> गावात ''जिल्हा परिषद मराठी पूर्व प्राथमिक शाळा'' आहे. पुढील शिक्षणासाठी विद्यार्थी आजूबाजूच्या मोठ्या गावांकडे वळतात. == जिल्हा परिषद शाळेचा: अमृतमहोत्सव == [[File:खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हापरिषद पुर्व प्रा.मराठी शाळा]] खडीकोळवण येथील जिल्हा परिषद पूर्ण प्राथमिक शाळेची स्थापना दिनांक '''१२ नोव्हेंबर १९४६''' रोजी झाली. २०२१ मध्ये शाळेला ७५ वर्षे पूर्ण झाल्यामुळे अमृतमहोत्सवी वर्ष साजरे करण्यात आले. कोविड-१९ च्या पार्श्वभूमीवर १२ नोव्हेंबर २०२१ रोजी शासन नियमांचे पालन करून छोटेखानी पण उत्साही कार्यक्रम आयोजित करण्यात आला. === '''कार्यक्रमाचे स्वरूप''' === [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२]] शिक्षक श्री. [[शिवाजी पाष्टे]] यांच्या नेतृत्वाखाली विद्यार्थ्यांनी स्वागत गीत, लेझीम सादरीकरण, आणि मनोगते सादर केली.मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व सरस्वती पूजन झाले.[[कोकणस्थ म्हादे प्रतिष्ठान]]तर्फे विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक, सामाजिक कार्य म्हणून शैक्षणिक साहित्याचे वाटप करण्यात आले.मुख्याध्यापकांनी उपस्थित मान्यवरांना लहानश्या खेड्यातील शाळेच्या यशस्वी वाटचालीबाबत माहिती दिली.मुलांना बौद्धिक बदलासाठी शैक्षणिक गरजा तातडीने पुर्ती करण्यासाठी अपेक्षा उपस्थित केली. === '''मान्यवर व पाहुणे''' === * [[माजी आमदार श्री. सुभाष बने]] * [[सभापती श्री.जयसिंग माने]] * [[झेडपी सदस्या सौ. रजनी चिंगळे]] * [[गट शिक्षणाधिकारी श्री. शशिकांत त्रिभुवणे]] * [[ग्रामपंचायत सरपंच श्री. संतोष घोलम]] * [[पोलिस पाटील श्री. अनिल घोलम]] [[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] === विशेष कार्य – भित्तीचित्र सादरीकरण === लॉकडाऊन काळात '''श्री. शिवाजी पाष्टे सरांनी शाळेच्या भिंतींवर स्वतः तयार केलेली शैक्षणिक चित्रं व पेंटिंग्स ही गावात चर्चेचा विषय ठरली'''. विद्यार्थ्यांना शिक्षणासोबत सौंदर्यदृष्टीचा अनुभव यामुळे मिळाला.शिक्षणा सोबत कलेची आवड निर्माण झाली.[[File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला]] === '''ग्रामस्थ, शिक्षक, मदतीचा हात देणारे यांचे अनमोल सहकार्य''' === * शाळेतील माजी विद्यार्थ्यांची यादी संकलन * '''[[माझी शाळा, माझा अनुभव]]''' या विषयांवर लेख मुलांचा प्रतिसाद. * स्मरणिका - शाळेची ७५ वर्षाची अनेक अडचणीतून यशाकडे नेणारी वाटचाल. * गावातील पदाधिकारी, शिक्षक व ग्रामस्थांचा शाळा उभारणीसाठी, जडण घडणीसाठी मोलाचे सहकार्य अडचणीत पण मिळत होते. गावात गेली अनेक वर्ष सामाजिक कलहमुळे सार्वजनिक कार्यक्रम झाला नव्हता. हा महोत्सव एक [[सामाजिक एकतेचा उत्तम अनुभव]] ठरला. == समसामयिक सामाजिक स्थिती == [[File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] खडीकोळवण गावामध्ये मागील पन्नास वर्षांपासून चालू असलेला शिमग्याच्या मानपानाचा वाद गावातील सामाजिक ऐक्याला बाधा पोहोचवणारा ठरला आहे. या अंतर्गत संघर्षामुळे गावात एकोप्याची भावना कमी होत गेली असून विकासकामांकडे दुर्लक्ष झाले आहे. आजही गावात पायाभूत सुविधांचा अभाव जाणवतो — जसे की शुद्ध पाणीपुरवठा, उत्तम आरोग्यसेवा, उत्तम शिक्षण सुविधा आणि तांत्रिक संपर्क यंत्रणा यांचा अभाव. [[File:जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली.png|thumb|जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली]] == सामाजिक व सांस्कृतिक जीवन == गावातील लोकसंगीत, जाखडी नाच, भजन, नमन, पारंपरिक सण जसे की शिवजयंती, बौद्ध पौर्णिमा, आंबेडकर जयंती साजरे करण्याची परंपरा होती. ढोलकी, झांज, लावणी आणि नाट्यप्रकार हे अनेक पिढ्यांचे सांस्कृतिक ठसे आहेत. महिलांनी सामाजिक समारंभांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक सण, लोककला आणि सांस्कृतिक उपक्रम |url=https://maharashtratimes.com/editorial/article/konkan-folk-culture-and-celebrations |work=महाराष्ट्र टाइम्स |date=2022-08-14 |access-date=2025-06-12}}</ref>[[File:सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम.png|thumb|सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम]] == निरक्षर स्त्रियांचे जीवन व योगदान == पारंपरिक ग्रामीण भागात स्त्रियांचे जीवन अत्यंत कष्टाचे होते. त्यांचा दिनक्रम पहाटेपासून रात्रीपर्यंत विविध घरगुती व शेतीविषयक कामांमध्ये जात असे. बाळंतपणात मदत करणाऱ्या "आया" (उदा. रामो काकू, परबते आजी) यांचं योगदान मोठं होतं. याशिवाय अनसूया घोलम, गोसावी आजी, अंबु गोसावी इत्यादींनी आरोग्य, संगीत, व परंपरा जपण्यात महत्त्वपूर्ण कार्य केलं.<ref>{{Cite web |title=ग्रामीण स्त्रियांचे कष्टमय जीवन: एक अभ्यास |url=https://feminisminindia.com/marathi-rural-women-work |work=FII Marathi |date=2021-10-12 |access-date=2025-06-12}}</ref> == जुनी आरोग्य परंपरागत उपचारशैली == गावात सर्पदंश, कावीळ, मुर्दुस यांसारख्या आजारांवर पारंपरिक वैद्य व आजीबाई उपाय करत असत. औषधी वनस्पती, पाणीउपचार, झाडांची पाने, अंधश्रद्धा विरहित उपाय यांचा वापर केला जाई. सुतार, घोलम, ठोंबरे कुटुंबे अशा उपचारांमध्ये अग्रेसर होती.आज ही कोकणातील आरोग्य व्यवस्था समाधानकारक नाही.गंभीर उपचारासाठी मोठ्या शहरात जावे लागते. <ref>{{Cite web |title=कोकणातील पारंपरिक वैद्यकशास्त्र आणि औषधी वनस्पती |url=https://www.aayush.gov.in/folk-medicine-konkan |work=आयुष मंत्रालय |access-date=2025-06-12}}</ref> == शेती आणि स्थलांतर == पूर्वी शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय होता, परंतु आता गावातील तरुण पिढी स्थलांतरित झाल्यामुळे शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ मिळत नाही. परिणामी, अनेक शेतीची जमिनी ओस पडल्या आहेत. पूर्वी जनावरांसाठी असलेले वाडे आता मोडकळीस आले आहेत, तर काही वाड्यांवर नवीन घरे बांधली गेली आहेत. गावाची जुनी ओळख आणि पारंपरिक जीवनपद्धती हळूहळू लोप पावत आहे.शेती संकटात आली. <ref>{{Cite news |title=कोकणातील तरुणांचे स्थलांतर आणि शेतीच्या संकटावर परिणाम |url=https://divyamarathi.bhaskar.com/news/ratnagiri-village-migration-farm-decline-report-129203894.html |work=Divya Marathi |date=2023-06-20 |access-date=2025-06-12}}</ref> == सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जतन == आज गावातील अनेक पारंपरिक परंपरा, कारागिरी, आणि सामाजिक व्यवस्था काळाच्या ओघात मागे पडत आहेत. तरीही कोकणात काही गावकरी पुरातन अजूनही सांस्कृतिक व धार्मिक उपक्रम जपून ठेवत आहेत.<ref>{{Cite web |title=कोकणातील गावांमध्ये पारंपरिक शिमगा - होळी सण, गौरी गणपती उत्सव आणि कुलदेवतांची सेवा आजही कायम सुरु.|url=https://www.loksatta.com/cultural/konkan-folk-traditions-festivals-religious-practices-preserved-marathi-article-3248345/ |work=लोकसत्ता |date=2022-12-10 |access-date=2025-06-12}}</ref> == भविष्याचा विचार == खडीकोळवणसारख्या गावांसाठी स्थानिक ऐक्य, नवा दृष्टिकोन, आणि तरुणांचा सहभाग अत्यावश्यक आहे. सामाजिक संघर्ष मिटवून गावाच्या एकत्रित विकासासाठी प्रयत्न झाले, तर गाव पुन्हा एकदा वैभवाकडे वाटचाल करू शकेल. ==संदर्भ सुची== <references responsive="" /> == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील गाव]] [[रत्‍नागिरी जिल्हा]] [[भारतीय ग्रामसंस्कृती]] [[भारतीय पारंपरिक समाज]] [[कोकण]] [[भारतीय स्त्रियांचे जीवन]] [[गडकिल्ले]] [[बाव नदी]] == चित्रदालन == <gallery mode="packed" heights= "200"> File:खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातील पावसाळ्यातील विहंगम दृश्य]] File:खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून वाहणारी बाव नदी]] File:बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी.jpg|thumb|[[बाव नदी पात्र - भरून वाहणारी नदी]] File:खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत.jpg|thumb|[[खडीकोळवण गावातून दिसणारा - हिरवागार सह्याद्री पर्वत]] File:गरम पाण्याचे स्त्रोत्र.png|thumb|[[गरम पाण्याचे स्त्रोत्र]] File:खडीकोळवण कुलाचार.jpg|thumb|[[खडीकोळवण कुलाचार]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक शाळा - मुलांनी सजविल्या आकर्षक भिंती]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग -२.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव साजरा प्रसंग]] File:खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी मुल व महीला.jpg|thumb|[[खडीकोळवण - जिल्हा परिषद पुर्व प्राथमिक मराठी शाळेचा अमृतमहोत्सव प्रसंगी उपस्थित मुल व महीला]] File:गावची शाळा.jpg|thumb|[[गावची शाळा]] File:भातशेती लागवड - जमीन.jpg|thumb|[[भातशेती लागवड - जमीन]] File:गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.jpg|thumb|[[गावा लागतचा पावसात डोंगरातून वाहणारा झरा.]] File:जंगल सफारी.jpg|thumb|[[जंगल सफारी]] File:हिरवा निसर्ग.jpg|thumb|[[हिरवा निसर्ग]] </gallery> emh89skfdpen2tu50kgm8mntrllaozx 0 241412 2580863 1941672 2025-06-18T08:51:21Z Vishnu888 82059 इंग्रजी भाषेत भाषांतर,संदर्भ यादी 2580863 wikitext text/x-wiki {{विस्तार}} {{मट्रा अनुवादीत}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} {{ख्रिश्चन धर्म}} '''हव्वा''' ही [[बायबल]]च्या उत्पत्ति पुस्तकात एक आकृती आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=पाप जगात आले - उत्पत्ति 3 : मराठी बायबल - नवा करार|दुवा=https://www.wordproject.org/bibles/mar/01/3.htm#0|संकेतस्थळ=www.wordproject.org|ॲक्सेसदिनांक=१४ मार्च २०१९}}</ref> अब्राहामाच्या धर्माच्या निर्मितीच्या मिथकानुसार ती पहिली स्त्री होती. इस्लामिक परंपरेत, हव्वेला आदामाची पत्नी आणि पहिली स्त्री म्हणून ओळखले जाते परंतु ती विशेषतः (?) कुराणमध्ये नव्हे तर हदीसमध्ये आहे. उत्पत्तिच्या दुसऱ्या अध्यायात म्हटल्याप्रमाणे हव्वा याला(?) परमेश्वर (यावे/[[यहोवा]]) यांनी आदामच्या एका साथीदारापासून निर्माण केले. चांगले आणि वाईट ज्ञान असलेल्या झाडाचे मनापासून केलेले फळ खाण्याकरिता सर्पाच्या प्रलोभनाकडे ती झटकते. ती आदामशी फळ देते आणि परिणामी पहिल्या मानवांना [[ईडन गार्डन]]मधून बाहेर काढण्यात येते. == [[पवित्र बायबल]] == '''उत्‍पत्ति २:२२''' '''२२''' परमेश्वराने आदामाची फासळी काढून तिची स्त्री बनवली आणि तिला आदामाकडे नेले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.biblegateway.com/passage/?search=%E0%A4%89%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%202%3A22%2CGenesis%202%3A22&version=ERV-MR;KJV|title=Genesis 2:22 ERV-MR;KJV - परमेश्वराने - Bible Gateway|website=www.biblegateway.com|language=en|access-date=2025-06-18}}</ref> == संदर्भ यादी == {{संदर्भ यादी}} [[वर्ग:ख्रिश्चन धर्म]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] [[वर्ग:विकी लव्ह्‌ज वुमन २०१९]] 5gkem5vwy1plls0ccfxb7stq2m54ypm 2 255157 2580850 2580281 2025-06-18T06:38:56Z Khirid Harshad 138639 2580850 wikitext text/x-wiki <table align="right" cellpadding="2" style="border:1px solid #000000;background-color:#ffffff;"> <tr><td>{{User mr}}</tr></td> <tr><td>{{UsersSpeak|mr|मराठी|'''मराठी'''}}</tr></td> <tr><td>{{द्रुतमाघारकार}}</tr></td> <tr><td>{{१००० संपादने}}</tr></td> <tr><td>{{सदस्य विकिप्रकल्प चित्रपट}}</tr></td> <tr><td>{{सदस्य विकिप्रकल्प भौतिकशास्त्र}}</tr></td> <tr><td>{{सदस्य विकिप्रकल्प भारतातील राजकारण}}</td></tr> <tr><td>{{विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१}}</td></tr> <tr><td>{{स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/आयोजक आणि परीक्षक}}</td></tr> <tr><td>{{सदस्य मिशन ६६,६६६}}</tr></td> <tr><td>{{सदस्य महाराष्ट्र}}</tr></td> <tr><td>{{सकोबो|en|इंग्रजी|'''इंग्रजी लिहू, वाचू शकतात'''}}</tr></td> <tr><td>{{सदस्यचौकट पुणेकर}}</tr></td> <tr><td>{{सदस्यचौकट हॉटकॅट}}</tr></td> </table>नमस्कार मी पुण्यातील संगणक शास्त्राचा विद्यार्थी आहे. मी मराठी विकिपीडियावर माझ्या ज्ञानाचे योगदान देण्यासाठी येथे आहे.मी मराठी विकिपीडियावरील अलीकडील बदलांचे पुनरावलोकनकर्ता आहे. मदतनीस आणि जाणकार लेख तयार करुन मराठी विकिपीडिया अधिक माहितीपूर्ण बनविणे हे माझे उद्दीष्ट आहे. == माझ्या आवडीचे विषय आहेत == * भौतिकशास्त्र * जिवंत लोकांची चरित्रे * तंत्रज्ञान * गणित * विज्ञान * चित्रपटांबद्दल लेख == माझे प्रकल्प == [[विकिपीडिया:विकिप्रकल्प चित्रपट]] [[विकिपीडिया:विकिप्रकल्प भौतिकशास्त्र]] == मी तयार केलेली साचे == [[साचा:सदस्य विकिप्रकल्प चित्रपट|सदस्य विकिप्रकल्प चित्रपट]] [[साचा:सदस्य विकिप्रकल्प भौतिकशास्त्र|सदस्य विकिप्रकल्प भौतिकशास्त्र]] [[साचा:माहितीचौकट फुटबॉल खेळाडू|माहितीचौकट फुटबॉल खेळाडू]] [[साचा:माहितीचौकट कॅमेरा|माहितीचौकट कॅमेरा]] [[साचा:१००० संपादने| १००० संपादने ]] [[साचा:माहितीचौकट यूट्यूब चॅनल|माहितीचौकट यूट्यूब चॅनल]] [[साचा:विकिब्रेक|विकिब्रेक]] [[साचा:परीक्षा|परीक्षा]] [[साचा:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१|विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१]] [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]] == विकिपीडिया आशियाई महिना २०२० लेख == [[हाँग काँग डिझ्नीलँड]] [[दुबई फ्रेम]] [[जॅकी चॅन]] [[दुबई संग्रहालय]] == लेख तयार केले == <div style="height: 300px; overflow:auto; border: 1.5px solid #242424; width: 700px; background: transparent; padding: 4px; text-align: left;"> {{refbegin|3}} [[परिपत्रक गती]] [[आदिती पोहनकर]] [[वस्तुमान केंद्र]] [[अनुज सैनी]] [[मार्कस पॅटरसन]] [[सिद्धार्थ चांदेकर]] [[व्हेंटिलेटर (मराठी चित्रपट)]] [[दिमित्री होगन]] [[विक्की कौशल]] [[भाग्यश्री शिंदे]] [[माधव देवचके]] [[भारतीय डिजिटल पार्टी]] [[अभिषेक अर्चना श्रीवास्तव]] [[द फॅमिली मॅन (दूरचित्रवाणी मालिका)]] [[लय भारी (चित्रपट)]] [[अलोन्झो वेगा]] [[सिद्धांत चतुर्वेदी]] [[कोटा फॅक्टरी (वेब मालिका)]] [[सॅक्रेड गेम्स (दूरचित्रवाणी मालिका)]] [[बेताल (वेब ​​मालिका)]] [[शिव ठाकरे]] [[एबी आणि सीडी (चित्रपट)]] [[हिरकणी (चित्रपट)]] [[छिछोरे (चित्रपट)]] [[भारतीय माहिती तंत्रज्ञान संस्था, पुणे]] [[फिबोनाची श्रेणी]] [[अवनी बी सोनी]] [[भयभीत (चित्रपट)]] [[आनंदी गोपाळ (चित्रपट)]] [[गुंजन सक्सेना: द कारगिल गर्ल]] [[बाघी ३]] [[मलंग (चित्रपट)]] [[मंदार राव देसाई]] [[इरादा पक्का]] [[मुंबई-पुणे-मुंबई ३]] [[सुरेश वरपुडकर]] [[सुरेश देशमुख]] [[फिल हीथ]] [[महदी परसाफर]] [[कच्चा लिंबू (चित्रपट)]] [[कमल किशोर मिश्रा]] [[बाबाजानी दुर्राणी]] [[मनीष बसीर]] [[डब्बू रत्नानी]] [[मिर्झापूर (दूरचित्रवाणी मालिका)]] [[अभिषेक बॅनर्जी (अभिनेता)]] [[अँपियरचा सर्किट नियम]] [[तारा सुतारिया]] [[शुभम सिंह ढांडा]] [[नितीश राणा]] [[लक्ष्मी (चित्रपट)]] [[शरद केळकर]] [[आयफोन १२]] [[मोहित मित्रा]] [[दुबई फ्रेम]] [[हाँग काँग डिझ्नीलँड]] [[जॅकी चॅन]] [[दुबई संग्रहालय]] [[मिस इंडिया (चित्रपट)]] [[अमर पटनायक]] [[लुडो (चित्रपट)]] [[प्रतीक गांधी]] [[जॉब्स (चित्रपट)]] [[वन रूम किचन (चित्रपट)]] [[चिंटू २]] [[दर्शन बुधरानी]] [[सुधाकर बोकडे]] [[योगेश टिळेकर]] [[हॉटेल मुंबई (चित्रपट)]] [[तानी]] [[मिसमॅच्ड (मालिका)]] [[शेमलेस (दूरचित्रवाणी मालिका)]] [[बैजनाथ मंदिर]] [[अ‍ॅलिफॅटिक संयुग]] [[अनिल कुमार (खेळाडू)]] [[संत कुमार]] [[अक्रिती काकर]] [[अरुण आलाट]] [[विश्वास गांगुर्डे]] [[मीत पालन]] [[महेश राऊत]] [[ऑरोर पॅरिएन्टे]] [[एके व्हर्सेस एके (चित्रपट)]] [[कूली नंबर १‎]] [[घराबाहेर]] [[कीथ बॅरिश]] [[डेव्हिड धवन]] [[धुरळा (चित्रपट)]] [[लता भगवान करे (चित्रपट)]] [[बिनधास्त (चित्रपट)]] [[कैरी (चित्रपट)]] [[आई थोर तुझे उपकार]] [[काल (मराठी चित्रपट)]] [[निक मॅककँडलेस]] [[अल्बर्ट बर्गर]] [[निर्मला मच्छिंद्र कांबळे (चित्रपट)]] [[८३ (चित्रपट)]] [[नेबर्स (चित्रपट)]] [[मिस यू मिस]] [[वेगळी वाट (चित्रपट)]] [[चोरीचा मामला]] [[प्रियदर्शन जाधव]] [[द व्हाइट टायगर (चित्रपट)]] [[आदर्श गौरव]] [[अपूर्वा सोनी‎]] [[त्रिभंगा (चित्रपट)]] [[कागज (चित्रपट)]] [[बलिदान (चित्रपट)]] [[कुलदीपक (चित्रपट)]] [[विजय कुमार सिन्हा]] [[राहुल मिश्रा]] [[नक्षराजसिंह सिसोडीया]] [[मुंबई सागा]] [[विक्की वेलिंगकर]] [[वन्स मोर (चित्रपट)]] [[अवनी पांचाळ]] [[ओजल नलावडी]] [[पुनीत कौर]] [[बारायण]] [[मंत्र (चित्रपट)]] [[शिकारी (चित्रपट)]] [[लग्न मुबारक‎]] [[अस्ताद काळे]] [[रणांगण (चित्रपट)]] [[महासत्ता २०३५ (चित्रपट)]] [[वाघेऱ्या]] [[मॉम]] [[अस्मिता देशमुख]] [[ओ माय घोस्ट]] [[कमिल मिस्झल]] [[सतीश मोटलिंग]] [[रुही (चित्रपट)]] [[द बिग बुल]] [[अद्वैत दादरकर]] [[राधे (हिंदी चित्रपट)]] [[पीटर (मराठी चित्रपट)]] [[निखिल राऊत]] [[पार्कर एगर्टन]] [[गंगूबाई काठियावाडी (चित्रपट)]] [[फ्रि हिट दणका]] [[टिम बार्नेस]] [[कौशल जोशी]] [[सिद्धार्थ शुक्ला]] [[समांतर (दूरचित्रवाणी मालिका)‎]] [[हरीश शंकर]] [[युनिव्हर्सिटी ऑफ लंडन]] [[सिडनहॅम कॉलेज ऑफ कॉमर्स अँड इकॉनॉमिक्स]] [[हिंदू कॉलनी]] [[लिसीप्रिया कांगुजम‎]] [[झीशान खान]] [[अरुण कृष्णमूर्ती‎]] [[तौक्ते चक्रीवादळ]] [[वरुण आदित्य]] [[तपन शेठ]] [[अल्मा मॅटरस‎]] [[एकनाथ गीते]] [[यतींदर सिंग]] [[बाळूमामाच्या नावानं चांगभलं]] [[बोनस ‎(मराठी चित्रपट)]] [[रिक विल्यम]] [[पंकज जहाँ]] [[अंकित सिवाच]] [[सहज सिंह]] [[खेळ आयुष्याचा]] [[ग्रहण (वेब मालिका)]] [[विंडोज ११]] [[श्रबानी देवधर]] [[चांद मोहम्मद]] [[फ्लाइट (चित्रपट)]] [[द पॉवर]] [[मॅन्युअल दि गेरोनिमो]] [[लुडविग गुट्टमॅन]] [[नितेंद्र सिंह रावत]] [[आशिष रॉय]] [[हस्ले इंडिया]] [[आशिष चौधरी (क्रिकेट खेळाडू)]] [[डायना दीया]] [[बॉनहॅम्स]] [[फिलिप्स‎]] [[अल्तुराश आर्ट]] [[बिग बॉस ओटीटी‎]] [[मिलिंद गाबा]] [[ती परत आलीये]] [[वैदेही - शतजन्माचे आपुले नाते]] [[सायना (चित्रपट)]] [[झोंबिवली]] [[बेफाम (चित्रपट)]] [[शेरशाह (चित्रपट)]] [[बेल बॉटम (हिंदी चित्रपट)]] [[मैदान (हिंदी चित्रपट)]] [[राहुल मित्रा]] [[शिवानी रावत]] [[लैंगिक समानता]] [[पवनदीप राजन]] [[कनका राजन]] [[सावित्री साहनी]] [[सिमरन बहादूर]] [[पूर्णिमा राऊ]] [[शालू निगम]] [[तेजस्विनी अनंत कुमार]] [[पदला भुदेवी]] [[सुचेता दलाल]] [[सुभाष शिंदे]] [[विक्रम गायकवाड]] [[रेश्मा माने]] [[पूजा गेहलोत]] [[एन्जी किवान]] [[अंबिका पिल्लई]] [[सीमा तबस्सुम]] [[काशिका कपूर]] [[बी प्राक]] [[ईस्ट कोस्ट पार्क]] [[धमाका (२०२१ चित्रपट)]] [[द मीडियम (२०२१ चित्रपट)]] [[क्षमा चंदन]] [[अमृत ​​कौर]] [[विमला देवी शर्मा]] [[यश ब्रह्मभट्ट]] [[अशोक दिलवाली]] [[स्नेहल ब्रह्मभट्ट]] [[शिवानी वर्मा‎]] [[हरपाल सिंग सोखी]] [[नताशा गांधी]] [[नीता मेहता]] [[जेक सितलानी]] [[क्रेड]] [[चंदिगढ करे आशिकी]] [[दुती चंद]] [[नुपूर पाटील]] [[शार्क टँक इंडिया]] [[अनुपम मित्तल]] [[मुखपृष्ठ/चाचणी]] [[ऑल ऑफ अस आर डेड]] [[पुलियट्टम]] [[लुथांग]] [[लुक्सॉन्ग बाका]] [[कोळी नृत्य]] [[जागरण गोंधळ]] [[रॉकेट बॉईज]] [[कमल दिगिया]] [[राहुल पांडे]] [[देशराज पटैरिया]] [[अनुभा भोंसले]] [[मिहिर बोस]] [[गिरीश प्रभुणे]] [[श्रीकांत त्यागी]] [[जयदीप सिंग]] [[निस्था चक्रवर्ती]] [[फैझल शकशीर]] [[ट्रॉय जोन्स]] [[मिहिका कुशवाह]] [[जर्सी (चित्रपट)]] [[दसवी (चित्रपट)]] [[के.जी.एफ. २]] [[भूल भुलैया २]] [[रनवे ३४]] [[हिरोपंती २]] [[निमृत अहलुवालिया]] [[इशिता राज शर्मा]] [[प्रिया पारमिता पॉल]] [[नॅली पिमेंटेल]] [[हुआन व्हियोरो]] [[अशोक दवे]] [[प्रणव पंड्या]] [[गोपाल गोस्वामी]] [[जुगजुग जीयो (चित्रपट)]] [[अनुपम नाथ]] [[विक्रम कचेर]] [[अनिरुद्ध काला]] [[इंदिरा शर्मा]] [[इरा दत्ता]] [[तारिक खान]] [[वीर दास]] [[सत्या व्यास]] [[करिश्मा मेहता]] [[महेश तोष्णीवाल]] [[शिव खेरा]] [[सुब्रत दत्ता]] [[राजेंद्र सिंग पहल]] [[गणपत (चित्रपट)]] [[खनक बुधिराजा]] [[ॲडम न्यूमन]] [[विटालिक बुटेरिन]] [[बर्टन विल्किन्स]] [[ब्रॅड जे. लॅम्ब]] [[पंकज जोशी]] [[खुश सिंग]] [[शगुन गुप्ता]] [[टकाटक २]] [[रोयसा राजपुरोहित]] [[जॉय ब्राउन]] [[नील अँडर्स]] [[रिक एव्हरी]] [[मॅक्सवेल ॲटम्स]] [[वेन स्प्रिग्स]] [[इंडियन प्रिडेटर: द बुचर ऑफ दिल्ली]] [[कार्लेना इव्हान्स]] [[नवीन जैन]] [[समीर तबर]] [[सतीश दुआ]] [[चास सॅम्पसन]] [[पटू केसवानी]] [[दिगराज सिंग शाहपुरा]] [[मालती जोशी]] [[सुपरण वर्मा]] [[झायली रोझ]] [[मृणाल झा]] [[स्टीफन गार्डन]] [[जॅक्वार]] [[मेडिमिक्स]] [[ब्रह्मास्त्र: भाग एक – शिवा]] [[लुसो]] [[शमशेरा]] [[एथर एनर्जी]] [[स्टार्क फ्युचर]] [[एस्मेराल्डा बेझ]] [[जेकब डॉबकिन]] [[मनोज शर्मा]] [[रणजित बारोट]] [[ये काली काली आंखे]] [[गौरीश अक्की]] [[विशाल रस्किन्हा]] [[रेझा बदीयी]] [[जेसन झुकारी]] [[हाणे केशलाफ]] [[स्टेफनी शोजाई]] [[रॉबर्ट केनेथ क्राफ्ट]] [[रियल्टी वन समूह]] [[मसूद शोजाई]] [[रियल्टीसाउथ]] [[स्पर्श शाह]] [[अनास्तासिया रोमानोव्हा]] [[सेफी अट्टा]] [[अबिंबोला ओलुमुयिवा]] [[केदार जोशी]] [[जन्नत झुबेर रहमानी]] [[लोकेंद्र सिंग राजपुरोहित]] [[द प्लेलिस्ट]] [[फर्स्ट चॉईस एरवेझ]] [[अकासा एर]] [[सुमन देसाई]] [[त्रिशनीत अरोरा]] [[विशाल गोंडल]] [[शांती दवे]] [[श्रीना पटेल]] [[ऐन दुबई]] [[दुबई हिंदू मंदिर]] [[करण असरानी]] [[निसपाल सिंग]] [[अमित पटेल]] [[टॉम अब्राम्स]] [[केविन स्टेनर्सन ग्रँट]] [[पीटर एटेन्सियो]] [[अहमद सलीम अलमुतावा]] [[जेसी लंड]] [[डॅनियल एक]] [[सिड आर्मर]] [[कशिश शाह]] [[शॉन गो]] [[सारा शाम]] [[जागतिक शाकाहारी दिवस]] [[वाघ्यू दिवस]] [[मयंक अग्रवाल (निर्माता)]] [[गौरव धिंग्रा]] [[जोसेफ बॅरी]] [[ऑर डोरी]] [[कार्ल बर्ग]] [[दाना रंगा]] [[रझवान रोमनेस्कू]] [[ज्यो क्रिब]] [[जेआर बिसेल]] [[सॅम जॉर्डन]] [[डेव्ही चौ]] [[एन्झो रोसानी]] [[आंचल गुप्ता]] [[गणेश आचार्य]] [[मिशेल मार्शला]] [[यास्मिन तावकोली]] [[हर्ट्झ कॉर्पोरेशन]] [[क्रूझ अमेरिका]] [[मॅगी बेयर्ड]] [[मिकी इशिकावा]] [[यवान अर्पा]] [[जयपूर वॉच कंपनी]] [[हृतिक अलवानी]] [[शिव हरे]] [[दिव्य धमीजा]] [[चुटनी महतो]] [[विशाल सिंग]] [[उत्पल पटेल]] [[मिन झू]] [[अँड्रु मसांटो]] [[अलेक्झांडर एकर]] [[केविन नौलोवे]] [[टोरी बर्च]] [[केसेनिया क्रावेन]] [[लिंडा चिन]] [[मार्क जी. लेबवोहल]] [[मालदा अल्दौदी]] [[आशिका प्रॅट]] [[लिली एड्रियन]] [[रामदेव अग्रवाल]] [[अनिप पटेल]] [[नवल रविकांत]] [[रे ब्लँचार्ड]] [[कॅलब जेकबसन]] [[डर्क अहलबॉर्न]] [[एल्विना बेक]] [[सॅम्युअल जे. ड्यूश]] [[पॅरिस बेरेल्क]] [[अँजेला रोज]] [[जेरे मेटकाल्फ]] [[टायरा बँक्स]] [[सॅमी क्रिगर]] [[राहुल वर्मा]] [[ऋषी वैद्य]] [[लेक्सी बोलिंग]] [[ब्रँडी गॉर्डन]] [[रॉन रिव्हेस्ट]] [[लिन कॉर्बेट]] [[ॲना विंटूर]] [[कोरी चेंबरलेन]] [[ड्रीम गर्ल २]] [[लिंडा लिआऊ]] [[जेकब रोझेन्स्टीन]] [[फराह सबाडो]] [[अँड्रु ग्रुएल]] [[स्टीव्ह सॅलिस]] [[हेरंब शेळके]] [[सुधीर चौधरी]] [[चेतन मैनी]] [[ऋषभ मित्तल]] [[उमर पंजाबी]] [[स्वयं शिक्षण प्रयोग]] [[फेलोनी गर्ल्स]] [[आम्रपाली गान]] [[ओलुवाडारा जॉन्सन ट्रेसेडर]] [[मेघा कपूर]] [[लीना सिंग]] [[अन्नू पटेल]] [[गौरव मेनन]] [[आर्यन गुप्ता]] [[डेरिक अल्स्टन]] [[मायकेल स्पार्क्स]] [[रॉन किकिनिस]] [[इव्हान रुसिलको]] [[अभिनव गौतम]] [[जाणे क्रोक]] [[ग्रँट हास]] [[साहेब मलिक]] [[थॉमस अब्राहम]] [[कॅनव्हा]] [[फॅनॅटिक्स]] [[अंदुरिल इंडस्ट्रीज]] [[स्केल एआय]] [[पूजा बिहानी]] [[मेलानी जॉर्जिना ली]] [[क्लॉडिओ अँटोनीओली]] [[ब्रॅडी ब्रिम-डे-फॉरेस्ट]] [[केन मार्लिन]] [[सलीम एल्हिला]] [[अ‍ॅलन एस्ट्रीन]] [[जॉन जे. मर्फी]] [[टॅन गेरा]] [[मॅट बटियाटा]] [[मायकेल डेव्हिड हेलर]] [[त्रिषा जाना गॉफ]] [[रायन मॅथ्यू सेर्हंट]] [[शेरॉन जे बेक]] [[टोनी रॉबिन्स]] [[बेन ली]] [[शॉन रॅबिड्यू]] [[लॉरेन ग्रेच]] [[डॅरेन टी. किमुरा]] [[अमित रायजादा]] [[विलियम टेरेन्स किर्बी]] [[रोशन रवींद्रन]] [[मेग व्हीटली]] [[बेन सी ली]] [[स्टीवन ऑलडे]] [[कतरिना मेली]] [[शेरोन मॅकआयव्हर]] [[टेलर शार्ग]] {{refend}} </div> == वगळलेले लेख == [[पुष्करएवा पोलिना]] [[द वायरल फीवर (यूट्यूब चॅनेल)]] [[तनुज केवलरमणी]] [[छत्रपती शिवाजी (चित्रपट)]] [[वेरोनिका वाणीज]] [[डेवोन ट्रू]] [[दिव्या जैन]] [[आदित्य कुमार शर्मा]] [[अमर गुप्ता]] [[दिलर खरकिया]] [[मनमीत सिंग गुप्ता]] [[अरविंद वेगडा]] [[नयामत हांडा]] [[अँड्र्यू टेट]] [[लक्झरी मॅनेजमेंट]] [[अ‍ॅशली रे कुशमन]] [[जय जय लाइव]] [[जस्टिन आलियास]] [[अमीर मलेक्यज्दी]] [[जेसी लेन]] [[डीजे फेली फेल]] [[अलिशा ओहरी]] [[दीपा श्री]] [[जस्टिन सन]] [[जोशुआ डेन्ने]] [[जयमा कार्डोसो]] [[प्रितेश पटेल]] [[जॅक अब्राहम]] [[स्कॉट बेडबुरी]] [[स्कॉट वुडवर्ड]] [[वेदांत महाजन]] [[नरेंद्र डेंगल]] [[राज टोलेटी]] [[जोसेफ डी. लेंटो]] [[रश्मी शेट्टी]] [[एव्हन रोझेन]] [[सोफिया खौसादियन]] [[अल्फ्रेड ब्रॉफी]] [[निक जोन्स]] == लेख विस्तृत == [[आयुष्मान खुराणा]] [[त्रिकोणमिती]] [[भुईमूग]] [[नशीबवान (चित्रपट)]] [[विश्वकर्मा विद्यापीठ]] [[बकेट लिस्ट (मराठी चित्रपट)]] [[सोसायटी चहा]] [[सुंदर पिचई]] [[कट्यार काळजात घुसली (चित्रपट)]] [[हरिश्चंद्राची फॅक्टरी]] [[जोगवा (चित्रपट)]] [[भारतीय तंत्रज्ञान संस्था मद्रास]] [[हिंदुस्तान टाइम्स]] [[भुवन बाम]] [[देवमाणूस]] [[अमोल मिटकरी]] [[तुला पाहते रे]] [[अमित त्रिवेदी]] [[मेघा धाडे]] [[फुलपाखरू (मालिका)]] [[रुपाली भोसले]] [[अनिल शिरोळे]] [[राम शिरोमणी वर्मा]] [[गिरीश चंद्र]] [[डॉक्टर डॉक्टर (चित्रपट)]] == प्रलंबित कामे == [[बैजनाथ मंदिर]] [[महेश राऊत]] 4uqns51bhw02fik2obmry8ht5i69m3t 0 258725 2580838 2528360 2025-06-18T06:08:00Z Khirid Harshad 138639 2580838 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम | कार्यक्रम = वहिनीसाहेब | चित्र = Vahinisaheb.jpg | लोगो_चित्र_शीर्षक = | उपशीर्षक = | प्रकार = | निर्माता = स्मिता ठाकरे | निर्मिती संस्था = राहुल प्रोडक्शन | दिग्दर्शक = विरेन प्रधान | क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = | सूत्रधार = | कलाकार = [[#कलाकार|खाली पहा]] | पंच = | आवाज = | अभिवाचक = | थीम संगीत संगीतकार = | शीर्षकगीत = | अंतिम संगीत = | संगीतकार = | देश = [[भारत]] | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | वर्ष संख्या = | एपिसोड संख्या = ७३९ | कार्यकारी निर्माता = | सुपरवायझिंग निर्माता = | असोसिएट निर्माता = | सह निर्माता = | कथा संकलन = | संकलन = | स्थळ = [[कोल्हापूर]], [[महाराष्ट्र]] | कॅमेरा = | चालण्याचा वेळ = * सोमवार ते शुक्रवार रात्री ९ वाजता * सोमवार ते शनिवार संध्या. ७ वाजता आणि दुपारी १२ वाजता (पुनःप्रक्षेपण) (९ एप्रिल २००७ पासून) | वाहिनी = [[झी मराठी]] | चित्र प्रकार = | ध्वनी प्रकार = | पहिला भाग = | प्रथम प्रसारण = २० नोव्हेंबर २००६ | शेवटचे प्रसारण = ९ मे २००९ | आधी = [[होम मिनिस्टर (मालिका)|होम मिनिस्टर]] | नंतर = [[अवघाचि संसार]] | सारखे = }} '''वहिनीसाहेब''' ही [[झी मराठी]] वाहिनीवर प्रसारित झालेली एक मालिका आहे. == कलाकार == * [[सुचित्रा बांदेकर]] - यामिनी किर्लोस्कर (अक्का) * [[भार्गवी चिरमुले]] - भैरवी विश्वास किर्लोस्कर (कुसुम / पद्मिनी) * [[विनय आपटे]] - भैय्यासाहेब किर्लोस्कर * [[ऋग्वेदी प्रधान]] / भाग्यश्री राणे - नेहा कुणाल जयकर / आकांक्षा आकाश ससाणे * ओंकार कर्वे - विश्वास किर्लोस्कर (रंगा) * अभिजीत केळकर / केतन क्षीरसागर - जयसिंग किर्लोस्कर * सई रानडे - जानकी धर्मा देशमुख / जानकी जयसिंग किर्लोस्कर (मृण्मयी) * संध्या म्हात्रे - कालिंदी किर्लोस्कर * गिरीश परदेशी - कुणाल प्रताप जयकर (राजा) * प्रसन्न केतकर - सुधीर प्रताप जयकर * स्वानंद जोशी - नाना जोशी / माधव शिंदे * [[अश्विनी एकबोटे]] - कावेरी सुधीर जयकर / कावेरी सदानंद फुले * [[सीमा देशमुख]] - रुक्मिणी सुधीर जयकर * [[शरद पोंक्षे]] - धर्मा देशमुख * [[बाळ कर्वे]] - आनंदा जयकर (आबा) * [[अशोक शिंदे]] - भवानी शंकर * [[लोकेश गुप्ते]] - नरेश दळवी * [[जयंत सावरकर]] - रंगा दळवी * [[अविनाश नारकर]] - श्रीकांत दळवी * [[रोहिणी हट्टंगडी]] - शालिनी भोसले * [[सुहास भालेकर]] - वसंत कुलकर्णी * [[वृषसेन दाभोळकर]] - दिनेश वसंत कुलकर्णी * [[मानसी मागीकर]] - प्रमिला टिळक * [[रुपाली भोसले]] - चारु देशमुख * [[सुनील तावडे]] - गंगा * [[समिधा गुरु]] - स्वीटी * चिन्मय कुलकर्णी - सूर्या सुधीर जयकर * विजय मिश्रा - सदानंद फुले * शंतनू मोघे - सुमेध मुजुमदार * कश्यप परुळेकर - अभय भोसले * शिल्पा नवलकर - दीक्षा गडकरी * अतुल महाजन - वैद्य गडकरी * सुनील गोडबोले - वैद्य अग्निहोत्री * किर्ती पेंढारकर - सुषमा कुलकर्णी * उदय नेने - सिद्धार्थ टिळक * प्राजक्ता केळकर - सायली टिळक * अनिल‌ गवस - नंदा * पौर्णिमा अहिरे - बयो * रमेश चांदणे - दादू * ज्योत्स्ना दास - अहिल्या * गौरी जाधव - भिंगरी * आनंद काळे - विक्रम * निशा परुळेकर - जुई * प्रकाश भागवत - सदाशिव * अरुण भडसावळे - रुस्तम * राजश्री निकम - रंजना * [[वसुधा देशपांडे]] * [[अभिजीत चव्हाण]] * [[विशाखा सुभेदार]] * [[स्मिता सरोदे]] * संजय क्षेमकल्याणी * प्रतिभा गोरेगावकर * अमृता रावराणे * गुरुराज अवधानी * शमा निनावे * विवेक जोशी * रमा जोशी == टीआरपी == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! rowspan="2" | आठवडा ! rowspan="2" | वर्ष ! rowspan="2" | TAM TVT ! colspan="2" | क्रमांक ! rowspan="2" | संदर्भ |- ! महाराष्ट्र/गोवा ! भारत |- |आठवडा ४६ |२००८ |०.७१ |५ |९५ | |- |आठवडा ४७ |२००८ |०.७ |६ |८९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 16/11/2008 to 22/11/2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081208092225/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=16/11/2008&endperiod=22/11/2008|archive-date=2008-12-08|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=16/11/2008&endperiod=22/11/2008}}</ref> |- |आठवडा ५१ |२००८ |०.९ |३ |८८ | |- |आठवडा ३ |२००९ |०.८९ |५ |८९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 18/01/2009 to 24/01/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090208173523/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=18/01/2009&endperiod=24/01/2009|archive-date=2009-02-08|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=18/01/2009&endperiod=24/01/2009}}</ref> |} == नव्या वेळेत == {| class="wikitable sortable" ! क्र. !! दिनांक !! वार !! वेळ |- | १ || २० नोव्हेंबर २००६ – ६ एप्रिल २००७ || सोम-शुक्र || रात्री ९ |- | २ || ९ एप्रिल २००७ – ९ मे २००९ || सोम-शनि || संध्या. ७ |} == पुरस्कार == {| class="wikitable" |+[[झी मराठी उत्सव नात्यांचा पुरस्कार]] !वर्ष !श्रेणी !प्राप्तकर्ता !भूमिका |- |२००७ |सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक व्यक्तिरेखा स्त्री |[[ऋग्वेदी प्रधान]] |नेहा |- |२००८ |सर्वोत्कृष्ट नायिका |[[भार्गवी चिरमुले]] |भैरवी |} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == {{झी मराठी रात्री ९च्या मालिका}} {{झी मराठी संध्या. ७च्या मालिका}} [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] [[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] 7jfsaqc8l1zyrmgbqpy8e487qcly6y6 0 266958 2580888 1983933 2025-06-18T11:58:32Z नरेश सावे 88037 2580888 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''पांढुर्णा खुर्द''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=पुसद | जिल्हा = [[यवतमाळ जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/२९ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} ''' पांढुर्णा खुर्द''' हे भारतातील [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[यवतमाळ जिल्हा|यवतमाळ जिल्ह्यातील]] [[पुसद]] तालुक्यातील एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== येथील हवामान उष्ण व कोरडे असून उन्हाळ्यात अतिउष्ण तर हिवाळ्यात अतिथंड असते.पावसाळ्यात मध्यम प्रमाणात पाऊस पडतो. ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ [[वर्ग:पुसद तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:यवतमाळ जिल्ह्यातील गावे]] 9trobnppzc5z3d7io6y4lbino6bh2rv 0 266959 2580887 1995780 2025-06-18T11:58:18Z नरेश सावे 88037 2580887 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''पन्हाळा''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=पुसद | जिल्हा = [[यवतमाळ जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/२९ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} ''' पन्हाळा''' हे भारतातील [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[यवतमाळ जिल्हा|यवतमाळ जिल्ह्यातील]] [[पुसद]] तालुक्यातील एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== येथील हवामान उष्ण व कोरडे असून उन्हाळ्यात अतिउष्ण तर हिवाळ्यात अतिथंड असते.पावसाळ्यात मध्यम प्रमाणात पाऊस पडतो. ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे==... गावात प्राचीन असे महादेव मंदिर आहे , त्यासमोर गावची विहीर आणि तलाव असे मनोरम्य नजरा आहे ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ [[वर्ग:पुसद तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:यवतमाळ जिल्ह्यातील गावे]] cvfos89hohwe0h3p8a9vj5s5jykfedo 0 266961 2580886 2569439 2025-06-18T11:58:05Z नरेश सावे 88037 2580886 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''पारध''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=पुसद | जिल्हा = [[यवतमाळ जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/२९ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} ''' पारध''' हे भारतातील [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[यवतमाळ जिल्हा|यवतमाळ जिल्ह्यातील]] [[पुसद]] तालुक्यातील एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== येथील हवामान उष्ण व कोरडे असून उन्हाळ्यात अतिउष्ण तर हिवाळ्यात अतिथंड असते.पावसाळ्यात मध्यम प्रमाणात पाऊस पडतो. ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==लोभिवंतनगर ==लोभिवंतनगर == ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ [[वर्ग:पुसद तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:यवतमाळ जिल्ह्यातील गावे]] a6w3uchbyyo5y63rj2bjthivp2ukwbc 0 266963 2580885 1983962 2025-06-18T11:57:50Z नरेश सावे 88037 2580885 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''पारडी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=पुसद | जिल्हा = [[यवतमाळ जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/२९ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} ''' पारडी''' हे भारतातील [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[यवतमाळ जिल्हा|यवतमाळ जिल्ह्यातील]] [[पुसद]] तालुक्यातील एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== येथील हवामान उष्ण व कोरडे असून उन्हाळ्यात अतिउष्ण तर हिवाळ्यात अतिथंड असते.पावसाळ्यात मध्यम प्रमाणात पाऊस पडतो. ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ [[वर्ग:पुसद तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:यवतमाळ जिल्ह्यातील गावे]] av59zw5qa6liijyauafjnfn1o7dlv5d 0 266964 2580884 1983970 2025-06-18T11:57:37Z नरेश सावे 88037 2580884 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''पारवा''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=पुसद | जिल्हा = [[यवतमाळ जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/२९ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} ''' पारवा''' हे भारतातील [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[यवतमाळ जिल्हा|यवतमाळ जिल्ह्यातील]] [[पुसद]] तालुक्यातील एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== येथील हवामान उष्ण व कोरडे असून उन्हाळ्यात अतिउष्ण तर हिवाळ्यात अतिथंड असते.पावसाळ्यात मध्यम प्रमाणात पाऊस पडतो. ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ [[वर्ग:पुसद तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:यवतमाळ जिल्ह्यातील गावे]] 37t786k9bikcoylbldwlymjew1d6x6f 0 266965 2580883 1983971 2025-06-18T11:57:22Z नरेश सावे 88037 2580883 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''पारवा खुर्द''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=पुसद | जिल्हा = [[यवतमाळ जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/२९ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} ''' पारवा खुर्द''' हे भारतातील [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[यवतमाळ जिल्हा|यवतमाळ जिल्ह्यातील]] [[पुसद]] तालुक्यातील एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== येथील हवामान उष्ण व कोरडे असून उन्हाळ्यात अतिउष्ण तर हिवाळ्यात अतिथंड असते.पावसाळ्यात मध्यम प्रमाणात पाऊस पडतो. ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ [[वर्ग:पुसद तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:यवतमाळ जिल्ह्यातील गावे]] tno9fezu8wxd0j0d1yx9kfj0w9230fr 0 278853 2580840 2506813 2025-06-18T06:09:02Z Khirid Harshad 138639 2580840 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम | कार्यक्रम = माझिया प्रियाला प्रीत कळेना | चित्र = Maziya Priyala Preet Kalena.jpg | लोगो_चित्र_शीर्षक = | उपशीर्षक = | प्रकार = | निर्माता = [[एकता कपूर]] | निर्मिती संस्था = [[बालाजी टेलिफिल्म्स]] | दिग्दर्शक = | क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = | सूत्रधार = | कलाकार = [[#कलाकार|खाली पहा]] | पंच = | आवाज = | अभिवाचक = | थीम संगीत संगीतकार = | शीर्षकगीत = | अंतिम संगीत = | संगीतकार = | देश = [[भारत]] | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | वर्ष संख्या = | एपिसोड संख्या = ३५४ | कार्यकारी निर्माता = | सुपरवायझिंग निर्माता = | असोसिएट निर्माता = | सह निर्माता = | कथा संकलन = | संकलन = | स्थळ = | कॅमेरा = | चालण्याचा वेळ = सोमवार ते शनिवार रात्री ८ वाजता | वाहिनी = [[झी मराठी]] | चित्र प्रकार = | ध्वनी प्रकार = | पहिला भाग = | प्रथम प्रसारण = १४ जून २०१० | शेवटचे प्रसारण = ३० जुलै २०११ | आधी = [[भाग्यलक्ष्मी (मालिका)|भाग्यलक्ष्मी]] | नंतर = [[आभास हा]] | सारखे = }} '''माझिया प्रियाला प्रीत कळेना''' ही [[एकता कपूर]] निर्मित [[झी मराठी]] वाहिनीवर प्रसारित झालेली मालिका आहे. == कथानक == शमिका अनिवासी भारतीय असून मध्यमवर्गीय मुलगा अभिजीत पेंडसे तिच्या प्रेमात पडतो. त्यांच्याभोवती फिरणारी ही मालिका आहे. या मालिकेत त्यांचे जीवन आणि त्यांच्यातील अडचणींचा अन्वेषण केला आहे, परंतु त्यांचे एकमेकांवरील बिनशर्त प्रेम आणि त्यांच्यातून जाणं या भावनिक प्रवासाचे निराकरण केले आहे. == कलाकार == * [[अभिजीत खांडकेकर]] - अभिजीत पेंडसे * [[मृणाल दुसानीस]] - शमिका पेंडसे * [[जुई गडकरी]] * [[प्रसाद जवादे]] * [[संजय मोने]] * [[हर्षदा खानविलकर]] * [[अमिता खोपकर]] * [[संकर्षण कऱ्हाडे]] * सुहिता थत्ते * स्नेहा कुलकर्णी * सुमुखी पेंडसे == टीआरपी == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! rowspan="2" | आठवडा ! rowspan="2" | वर्ष ! rowspan="2" | TAM TVT ! colspan="2" | क्रमांक ! rowspan="2" | संदर्भ |- ! महाराष्ट्र/गोवा ! भारत |- |आठवडा ३३ |२०१० |०.७९ |२ |८१ | |- |आठवडा ३६ |२०१० |०.७४ |३ |९७ | |- |आठवडा ४३ |२०१० |०.७ |१ |९७ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 24/10/2010 to 30/10/2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101118064119/http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=24/10/2010&endperiod=30/10/2010|archive-date=2010-11-18|url=http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=24/10/2010&endperiod=30/10/2010}}</ref> |} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == {{झी मराठी रात्री ८च्या मालिका}} [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] [[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] 3ycpbda2xnns3hbzc377huwwdt50shw 0 281893 2580787 2444691 2025-06-17T15:10:27Z 2401:4900:1CB1:8B87:5E1:B12E:4ABC:10EC 2580787 wikitext text/x-wiki '''रझाकर''' (उर्दू: رضا کار) हा एक अरबी शब्द आहे ज्याचा शाब्दिक अर्थ 'स्वयंसेवक' असा आहे. हा शब्द उर्दू भाषेत सुद्धा वापरला जातो. दुसरीकडे बांगलादेशात, [[रझाकार]] हा शब्द हीन भावनेतून वापरला जातो, तेथे ज्याचा अर्थ 'देशद्रोही' किंवा यहूदा असा होतो. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://www.definitions.net/definition/razakar|title=Definitions for razakar|भाषा=इंग्रजी|access-date=११ मे २०२१}}</ref> {{माहितीचौकट संघटना | name = रझाकार | image = Razakar_units_being_trained_from_Muslim_volunteers.jpg | caption = रझाकारांची टोळी सैनिक प्रशिक्षण घेताना | abbreviation = | motto = | predecessor = | merged = | successor = | formation = | founder = कासीम रझवी | founding_location = [[हैदराबाद]] | dissolved = | merger = | type = कासीम रझवी च्या अधिपत्याखालील अतिरेकी संघटना | status = [[ऑल इंडिया मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लिमीन]] शी संलग्न | purpose = {{*}} हैदराबाद मुक्ती संग्राम मोडून काढणे, <br> {{*}} सामान्य जनतेच्या मनात दहशत पसरवणे, <br> {{*}} हैदराबाद संस्थान ला दक्षिण पाकिस्तान मध्ये रूपांतरीत करणे | headquarters = हैदराबाद | location = हैदराबाद | coords = | region = | services = | products = | methods = अर्धसैनिक बल | owner = [[मीर उस्मान अली खान]] | key_people = कासीम रझवी, <br> [[मीर उस्मान अली खान]] | remarks = कायम प्रतिबंधित | formerly = | footnotes = }} हैदराबादचा शेवटचा निझाम [[मीर उस्मान अली खान]] याने हैदराबाद संस्थान भारतात विलीन होण्यापासून वाचवण्यासाठी कासीम रझवीच्या नेतृत्वाखाली एक क्रूर अर्धसैनिक दल स्थापन केले होते. पद्धतशीर [[हिंदू विरोधी हिंसाचार]] हे या दलाचे उद्दीष्ट होते. या दलास त्यावेळेस रझाकार असे संबोधले जात असे.<ref>Moraes, Frank, Jawaharlal Nehru, Mumbai: Jaico. 2007, p.394</ref> हैदराबादच्या या रझाकार दालने तेथील बहुसंख्यांक हिंदूंवर अत्याचार करताना क्रौर्याची परिसीमा गाठली होती. अत्याचाराची तुलना क्रूरकर्मा हिटलरच्या नाझी सैन्याशी केली जाते. त्यामुळे आजही [[मराठवाडा]] आणि [[तेलंगणा]]त या शब्दाकडे शिवी या भावनेने पाहिल्या जाते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://www.esakal.com/nanded/marathwada-hyderabad-glorious-battle-liberation-struggle-nanded-347092 |title=मराठवाडा (हैदराबाद) मुक्तीसंग्रामाचा दैदिप्यमान लढा... |अॅक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://maharashtratimes.com/entertainment/entertainment-news/box-office-collections/razakar-marathi-movie/articleshow/46299437.cms |title= अत्याचाराविरूद्धचा प्रखर लढा म्हणजे ‘रझाकार’...|अॅक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१}}</ref> ==इतिहास आणि कार्य== इ.स. १९४७ मध्ये भारताला स्वातंत्र्य मिळाले. धर्माधारीत मुस्लिम बहुल प्रांत भारतापासून वेगळा होऊन त्यातून [[पाकिस्तान]]ची निर्मिती झाली. तर उर्वरित हिंदू बहुल प्रांत हे भारतात विलीन होत होते. हैदराबाद आणि काश्मीर सारखे काही संस्थान मात्र स्वतंत्र झाले. हैदराबाद संस्थानावर तब्बल सहा पिढ्यांपासून [[निझाम]] वंशाचे राज्य होते.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=EbtBJb1bsHUC&pg=PA75|title=War and peace in modern India|last=Srinath|first=Raghavan|publisher=Palgrave Macmillan|year=2010|isbn=9780230242159|location=Houndmills, Basingstoke, Hampshire|pages=75|oclc=664322508}}{{मृत दुवा|date=January 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> तत्पूर्वीच इ.स. १९२९ मध्ये हैदराबाद संस्थान मधील एक सेवानिवृत्त अधिकारी 'मोहम्मद नवाझ खान' यांनी संस्थानातील मुस्लिम समाजाच्या हितासाठी [[ऑल इंडिया मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लिमीन|मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लिमीन]] (लघुरूप एम आय एम)ची स्थापना केली.{{sfn|Kate, Marathwada under the Nizams|1987|p=73}} लवकरच एम आय एम मुस्लिम समाजात प्रसिद्धीस आली. त्यात रझाकरांची (स्वयंसेवकांची) मोठ्या प्रमाणात भरती सुरू झाली. या संघटनेचे नेतृत्व अलिगढ मुस्लिम विद्यापीठ तुन शिकून आलेल्या कासीम रझवी कडे दिल्या गेले. कासीम रझवी हा मुस्लिम राष्ट्रवादाचा कट्टर पुरस्कर्ता होता.<ref>Moraes, Frank, Jawaharlal Nehru, Mumbai: Jaico. 2007, p.390</ref> [[File:Qasim Razvi.jpg|thumb|कासीम रझवी]] ==हिंदूंचा छळ== निजामाच्या इस्लामिक राज्यात [[हिंदूंचा धार्मिक छळ]] झाला. [[जबरदस्तीने केलेले हिंदूंचे धर्मांतर|हिंदूंचे इस्लाममध्ये जबरदस्तीने धर्मांतर]] केले [[रझाकार (हैदराबाद)|रझाकार]] हे ब्रिटिश राजवटीत हैदराबाद राज्यातील मुस्लिम राष्ट्रवादी [[मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लीमीन]] (एमआयएम) पक्षाचे कासिम रझवी यांच्या नेतृत्वात निमलष्करी स्वयंसेवक दल होते. बहुसंख्य-हिंदू समुदायाच्या उठावाच्या भीतीने, निजामाने कासिम रझवी यांच्या नेतृत्वाखालील रझाकारांच्या निर्मितीला मंजूरी दिली ते हैदराबादमध्ये मुस्लिम राजवट टिकवून ठेवण्यासाठी आणि भारतात एकीकरणास विरोध करण्यासाठी तैनात करण्यात आले होते. रझाकारांनी [[हिंदूंचा धार्मिक छळ]] केला. तेलंगणातील वीरा बैरनपल्ली या गावात पुरुषांनी गोळ्या घालून ठार मारून हिंदू महिलांवर निर्दयीपणे बलात्कार केले. या दहशतीपासून वाचण्यासाठी अनेक गावकऱ्यांनी शेतातील मोकळ्या विहिरीत उड्या घेतल्या.<ref>{{स्रोत बातमी|last=Rao|first=Gollapudi Srinivasa|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/how-bhairanpally-was-plundered/article19700819.ece|title=How Bhairanpally was plundered|date=2017-09-16|location=Maddur (siddipet Dt.)|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> रझाकारांनी १९४८ मध्ये ऑपरेशन पोलोद्वारे त्यांच्या सैन्याचा पराभव होईपर्यंत त्यांची हिंदू विरोधी धार्मिक अत्याचारांची रानटी मोहीम सुरू ठेवली होती. लवकरच निझाम सरकारला आणि एम आय एमच्या कारवायांना कंटाळून सर्वधर्मीय जनतेने भारतात विलीन होण्याची मागणी सुरू केली. रझाकरांनी अत्यंत क्रौर्याने ही चळवळ मोडण्यास सुरुवात केली.<ref>Rao, P.R., ''History and Culture of Andhra Pradesh: From the Earliest Times to 1991'', New Delhi: Sterling Publishers, 2012. p. 284</ref><ref>[http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/Remembering-a-legend/article15287211.ece Remembering a legend], The Hindu, 22 August 2008; Aniket Alam, [http://www.thehindu.com/2003/01/06/stories/2003010604090400.htm A one-man crusade, it was and still is], ''The Hindu'', 6 January 2003. बहुसंख्यांक हिंदू समाजावरील वाढत्या अत्याचारामुळे तेथील सामान्य जनतेचे जंगलात किंवा भारतातील आसपासच्या गावात स्थलांतर सुरू झाले.</ref>{{sfn|Kate, Marathwada under the Nizams|1987|p=84}} शेवटी भारताचे तत्कालीन गृहमंत्री [[सरदार वल्लभभाई पटेल]] यांनी निझाम सरकारच्या विरोधात 'पोलीस ऍक्शन'ची घोषणा केली. १८ सप्टेंबर १९४८ रोजी [[ऑपरेशन पोलो]] अंतर्गत मेजर जनरल जे एन चौधरीच्या नेतृत्वाखाली पाच दिशेने निझाम संस्थानावर कारवाई सुरू झाली. भारतीय फौजे पुढे रझाकार फार वेळ टिकू शकले नाहीत आणि कासीम राजवीला अटक झाली. शेवटी २२ सप्टेंबर १९४८ रोजी निझाम सरकारने हार मानली आणि हैदराबाद संस्थान भारतात विलीन झाले. [[File:Razakars.jpg|thumb|ऑपरेशन पोलोतील रझाकार]] कासीम रजवीला आजीवन कारावास तर एम आय एम आणि रझाकरांवर कायमस्वरूपाची बंदी घालण्यात आली. इ.स. १९५७ मध्ये तत्कालीन सरकारने एम आय एम वरील बंदी हटवली आणि एम आय एमचे रूपांतरण ए आय एम आय एम म्हणजेच [[ऑल इंडिया मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लिमीन]] मध्ये करण्यात आले. लवकरच कासीम रझवीला केवळ एका अटीवर सोडण्यात आले की तो ४८ तासात भारत सोडून पाकिस्तान मध्ये जाईल.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://www.maharashtrakesari.in/mim-is-not-a-party-of-muslims-but-it-is-a-party-of-razakars-says-vishwabhar-chaudhari/ |title= “MIM हा मुसलमानांचा पक्ष नाही तर तो रझाकारांचा पक्ष आहे”|अॅक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१ }}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा= https://www.pustak.org/index.php/books/bookdetails/5732/Rajakar|title= रझाकार|अॅक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१ }}</ref> ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:हैदराबाद मुक्तिसंग्राम]] [[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]] [[वर्ग:हैदराबाद संस्थान]] paqv6vkzrhxrm5wz7i4tfz3gcootr5x 2580789 2580787 2025-06-17T15:46:24Z संतोष गोरे 135680 [[Special:Contributions/2401:4900:1CB1:8B87:5E1:B12E:4ABC:10EC|2401:4900:1CB1:8B87:5E1:B12E:4ABC:10EC]] ([[User talk:2401:4900:1CB1:8B87:5E1:B12E:4ABC:10EC|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:सांगकाम्या|सांगकाम्या]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. 2444691 wikitext text/x-wiki '''रझाकर''' (उर्दू: رضا کار) हा एक अरबी शब्द आहे ज्याचा शाब्दिक अर्थ 'स्वयंसेवक' असा आहे. हा शब्द उर्दू भाषेत सुद्धा वापरला जातो. दुसरीकडे बांगलादेशात, [[रझाकार]] हा शब्द हीन भावनेतून वापरला जातो, तेथे ज्याचा अर्थ 'देशद्रोही' किंवा यहूदा असा होतो. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://www.definitions.net/definition/razakar|title=Definitions for razakar|भाषा=इंग्रजी|access-date=११ मे २०२१}}</ref> {{माहितीचौकट संघटना | name = रझाकार | image = Razakar_units_being_trained_from_Muslim_volunteers.jpg | caption = रझाकारांची टोळी सैनिक प्रशिक्षण घेताना | abbreviation = | motto = | predecessor = | merged = | successor = | formation = | founder = कासीम रझवी | founding_location = [[हैदराबाद]] | dissolved = | merger = | type = कासीम रझवी च्या अधिपत्याखालील अतिरेकी संघटना | status = [[ऑल इंडिया मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लिमीन]] शी संलग्न | purpose = {{*}} हैदराबाद मुक्ती संग्राम मोडून काढणे, <br> {{*}} सामान्य जनतेच्या मनात दहशत पसरवणे, <br> {{*}} हैदराबाद संस्थान ला दक्षिण पाकिस्तान मध्ये रूपांतरीत करणे | headquarters = हैदराबाद | location = हैदराबाद | coords = | region = | services = | products = | methods = अर्धसैनिक बल | owner = [[मीर उस्मान अली खान]] | key_people = कासीम रझवी, <br> [[मीर उस्मान अली खान]] | remarks = कायम प्रतिबंधित | formerly = | footnotes = }} हैदराबादचा शेवटचा निझाम [[मीर उस्मान अली खान]] याने हैदराबाद संस्थान भारतात विलीन होण्यापासून वाचवण्यासाठी कासीम रझवीच्या नेतृत्वाखाली एक क्रूर अर्धसैनिक दल स्थापन केले होते. पद्धतशीर [[हिंदू विरोधी हिंसाचार]] हे या दलाचे उद्दीष्ट होते. या दलास त्यावेळेस रझाकार असे संबोधले जात असे.<ref>Moraes, Frank, Jawaharlal Nehru, Mumbai: Jaico. 2007, p.394</ref> हैदराबादच्या या रझाकार दालने तेथील बहुसंख्यांक हिंदूंवर अत्याचार करताना क्रौर्याची परिसीमा गाठली होती. अत्याचाराची तुलना क्रूरकर्मा हिटलरच्या नाझी सैन्याशी केली जाते. त्यामुळे आजही [[मराठवाडा]] आणि [[तेलंगणा]]त या शब्दाकडे शिवी या भावनेने पाहिल्या जाते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://www.esakal.com/nanded/marathwada-hyderabad-glorious-battle-liberation-struggle-nanded-347092 |title=मराठवाडा (हैदराबाद) मुक्तीसंग्रामाचा दैदिप्यमान लढा... |अॅक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://maharashtratimes.com/entertainment/entertainment-news/box-office-collections/razakar-marathi-movie/articleshow/46299437.cms |title= अत्याचाराविरूद्धचा प्रखर लढा म्हणजे ‘रझाकार’...|अॅक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१}}</ref> ==इतिहास आणि कार्य== इ.स. १९४७ मध्ये भारताला स्वातंत्र्य मिळाले. धर्माधारीत मुस्लिम बहुल प्रांत भारतापासून वेगळा होऊन त्यातून [[पाकिस्तान]]ची निर्मिती झाली. तर उर्वरित हिंदू बहुल प्रांत हे भारतात विलीन होत होते. हैदराबाद आणि काश्मीर सारखे काही संस्थान मात्र स्वतंत्र झाले. हैदराबाद संस्थानावर तब्बल सहा पिढ्यांपासून [[निझाम]] वंशाचे राज्य होते.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=EbtBJb1bsHUC&pg=PA75|title=War and peace in modern India|last=Srinath|first=Raghavan|publisher=Palgrave Macmillan|year=2010|isbn=9780230242159|location=Houndmills, Basingstoke, Hampshire|pages=75|oclc=664322508}}{{मृत दुवा|date=January 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> तत्पूर्वीच इ.स. १९२९ मध्ये हैदराबाद संस्थान मधील एक सेवानिवृत्त अधिकारी 'मोहम्मद नवाझ खान' यांनी संस्थानातील मुस्लिम समाजाच्या हितासाठी [[ऑल इंडिया मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लिमीन|मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लिमीन]] (लघुरूप एम आय एम)ची स्थापना केली.{{sfn|Kate, Marathwada under the Nizams|1987|p=73}} लवकरच एम आय एम मुस्लिम समाजात प्रसिद्धीस आली. त्यात रझाकरांची (स्वयंसेवकांची) मोठ्या प्रमाणात भरती सुरू झाली. या संघटनेचे नेतृत्व अलिगढ मुस्लिम विद्यापीठ तुन शिकून आलेल्या कासीम रझवी कडे दिल्या गेले. कासीम रझवी हा मुस्लिम राष्ट्रवादाचा कट्टर पुरस्कर्ता होता.<ref>Moraes, Frank, Jawaharlal Nehru, Mumbai: Jaico. 2007, p.390</ref> [[File:Qasim Razvi.jpg|thumb|कासीम रझवी]] ==[[हिंदूंचा छळ]]== निजामाच्या इस्लामिक राज्यात [[हिंदूंचा धार्मिक छळ]] झाला. [[जबरदस्तीने केलेले हिंदूंचे धर्मांतर|हिंदूंचे इस्लाममध्ये जबरदस्तीने धर्मांतर]] केले [[रझाकार (हैदराबाद)|रझाकार]] हे ब्रिटिश राजवटीत हैदराबाद राज्यातील मुस्लिम राष्ट्रवादी [[मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लीमीन]] (एमआयएम) पक्षाचे कासिम रझवी यांच्या नेतृत्वात निमलष्करी स्वयंसेवक दल होते. बहुसंख्य-हिंदू समुदायाच्या उठावाच्या भीतीने, निजामाने कासिम रझवी यांच्या नेतृत्वाखालील रझाकारांच्या निर्मितीला मंजूरी दिली ते हैदराबादमध्ये मुस्लिम राजवट टिकवून ठेवण्यासाठी आणि भारतात एकीकरणास विरोध करण्यासाठी तैनात करण्यात आले होते. रझाकारांनी [[हिंदूंचा धार्मिक छळ]] केला. तेलंगणातील वीरा बैरनपल्ली या गावात पुरुषांनी गोळ्या घालून ठार मारून हिंदू महिलांवर निर्दयीपणे बलात्कार केले. या दहशतीपासून वाचण्यासाठी अनेक गावकऱ्यांनी शेतातील मोकळ्या विहिरीत उड्या घेतल्या. हिंदूंचा धार्मिक छळ करतांना अनेक मंदिरेही रझाकारांनी लुटली.<ref>{{स्रोत बातमी|last=Rao|first=Gollapudi Srinivasa|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/how-bhairanpally-was-plundered/article19700819.ece|title=How Bhairanpally was plundered|date=2017-09-16|location=Maddur (siddipet Dt.)|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> रझाकारांनी १९४८ मध्ये ऑपरेशन पोलोद्वारे त्यांच्या सैन्याचा पराभव होईपर्यंत त्यांची हिंदू विरोधी धार्मिक अत्याचारांची रानटी मोहीम सुरू ठेवली होती. लवकरच निझाम सरकारला आणि एम आय एमच्या कारवायांना कंटाळून सर्वधर्मीय जनतेने भारतात विलीन होण्याची मागणी सुरू केली. रझाकरांनी अत्यंत क्रौर्याने ही चळवळ मोडण्यास सुरुवात केली.<ref>Rao, P.R., ''History and Culture of Andhra Pradesh: From the Earliest Times to 1991'', New Delhi: Sterling Publishers, 2012. p. 284</ref><ref>[http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/Remembering-a-legend/article15287211.ece Remembering a legend], The Hindu, 22 August 2008; Aniket Alam, [http://www.thehindu.com/2003/01/06/stories/2003010604090400.htm A one-man crusade, it was and still is], ''The Hindu'', 6 January 2003. बहुसंख्यांक हिंदू समाजावरील वाढत्या अत्याचारामुळे तेथील सामान्य जनतेचे जंगलात किंवा भारतातील आसपासच्या गावात स्थलांतर सुरू झाले.</ref>{{sfn|Kate, Marathwada under the Nizams|1987|p=84}} शेवटी भारताचे तत्कालीन गृहमंत्री [[सरदार वल्लभभाई पटेल]] यांनी निझाम सरकारच्या विरोधात 'पोलीस ऍक्शन'ची घोषणा केली. १८ सप्टेंबर १९४८ रोजी [[ऑपरेशन पोलो]] अंतर्गत मेजर जनरल जे एन चौधरीच्या नेतृत्वाखाली पाच दिशेने निझाम संस्थानावर कारवाई सुरू झाली. भारतीय फौजे पुढे रझाकार फार वेळ टिकू शकले नाहीत आणि कासीम राजवीला अटक झाली. शेवटी २२ सप्टेंबर १९४८ रोजी निझाम सरकारने हार मानली आणि हैदराबाद संस्थान भारतात विलीन झाले. [[File:Razakars.jpg|thumb|ऑपरेशन पोलोतील रझाकार]] कासीम रजवीला आजीवन कारावास तर एम आय एम आणि रझाकरांवर कायमस्वरूपाची बंदी घालण्यात आली. इ.स. १९५७ मध्ये तत्कालीन सरकारने एम आय एम वरील बंदी हटवली आणि एम आय एमचे रूपांतरण ए आय एम आय एम म्हणजेच [[ऑल इंडिया मजलिस-ए-इत्तेहादुल मुस्लिमीन]] मध्ये करण्यात आले. लवकरच कासीम रझवीला केवळ एका अटीवर सोडण्यात आले की तो ४८ तासात भारत सोडून पाकिस्तान मध्ये जाईल.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://www.maharashtrakesari.in/mim-is-not-a-party-of-muslims-but-it-is-a-party-of-razakars-says-vishwabhar-chaudhari/ |title= “MIM हा मुसलमानांचा पक्ष नाही तर तो रझाकारांचा पक्ष आहे”|अॅक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१ }}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा= https://www.pustak.org/index.php/books/bookdetails/5732/Rajakar|title= रझाकार|अॅक्सेसदिनांक= ११ मे २०२१ }}</ref> ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:हैदराबाद मुक्तिसंग्राम]] [[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]] [[वर्ग:हैदराबाद संस्थान]] rxgrqxl3i3fjxyylgrn4ihfwh6bxhsn 3 295815 2580862 2576781 2025-06-18T08:41:08Z MGA73 19941 /* Categories Files uploaded by... */ नवीन विभाग 2580862 wikitext text/x-wiki {{स्वागत}} == पानं स्थानांतरित करणे == नमस्कार, आपल्याला Tejas_Parte या खात्यावर पूर्वीच सूचना दिली होती की, कृपया पान स्थानांतरित केल्यावर wikidata वर जाऊन इंग्रजी आणि मराठी पानांचे दुवे परत जोडावेत म्हणून. विनंती आहे की, नवीन स्थानांतर करण्या ऐवजी बिघडलेले आंतरविकिदुवे प्रथम दुरुस्त करावेत. -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १४:४२, ८ डिसेंबर २०२१ (IST) :नमस्कार, विनंती आहे की एक पान दुसऱ्या पानात विलीन करताना, त्यातील उपयुक्त मजकूर सुद्धा नवीन पानात स्थानांतरित करावा ही विनंती.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १८:४४, २ जानेवारी २०२२ (IST) ==सदस्यपाने== नमस्कार. [[user:KiranBOT/Task 2]] मधे edits केल्याबद्दल धन्यवाद. मी माझ्या नोंदीसाठी ठेवतो. Userpages शक्यतो त्या user च्या परवानगीशिवाय edit करू नये. कृपया [[user:KiranBOT/Task 2]] नको, पण तुम्ही [[user:usernamekiran/typos]] मोकळ्या मनाने edit करा :-) धन्यावाद. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १८:१५, ६ जानेवारी २०२२ (IST) == एकठोक बदल == नमस्कार, सर्वप्रथम, मराठी विकिपीडियावरील तुमच्या योगदानाबद्दल धन्यवाद. अलीकडे तुम्ही अनेक लेखांतून विशिष्ट प्रकारचे बदल करीत असल्याचे दिसले. असे बदल एकठोक करण्यासाठी सांगकाम्याकरवे एडब्ल्यूबी किंवा तत्सम उपकरणे वापरुन करावेत. अशाने तुमचा वेळ इतर, अधिक उपयोगी बदलांत देता येईल. तुम्हाला सांगकामे वापरण्याचा अनुभव नसल्यास मला किंवा {{साद|Usernamekiran}} यांना कळवावे. पु्न्हा एकदा धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २३:२१, १६ जानेवारी २०२२ (IST) {{साद|अभय नातू}} धन्यवाद, तुमची प्रतिक्रिया कळवल्याबद्दल. मी {{साद|Usernamekiran}} यांस आधी दोन कामे सांगितली होती. परंतु अजून काही कारणास्तव ते काम करण्यास सध्या तरी अक्षम आहेत. तरी मी इतर बदल करण्यास सुरुवात केली. तसेच तुम्ही सांगितल्याप्रमाणे एका विशिष्ट प्रकारचेच बदल मी करत आहेत यासाठी सांगकामे कसे वापरतात याचा मला अनुभव नाही याबद्दल तुम्ही सहकार्य केल्यास मला मदत होईल. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २३:२७, १६ जानेवारी २०२२ (IST) :तुम्हाला काय बदल अपेक्षि आहे हे कळविल्यास ते सांगकाम्याकडून करुन घेतो. ::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २३:३९, १६ जानेवारी २०२२ (IST) {{साद|अभय नातू}} # [[:वर्ग:वेस्ट इंडीझचे क्रिकेट खेळाडू]] यास जोडण्यात आलेली सर्व पाने [[:वर्ग:वेस्ट इंडीजचे क्रिकेट खेळाडू]] या वर्गास जोडणे. # [[खेड]] पानावरील '''खेड तालुक्यातील गावे''' विभागातील सर्व पाने [[:वर्ग:खेड तालुक्यातील गावे]] हा वर्ग काढून [[:वर्ग:खेड (रत्नागिरी) तालुक्यातील गावे]] या नव्या वर्गास जोडणे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २३:४६, १६ जानेवारी २०२२ (IST) :ठीक. हे करतो. वेस्ट '''इंडीज''' बरोबर कि वेस्ट '''इंडीझ''' याबद्दल मला शंका आहे परंतु एके ठिकाणी वर्गीकरण केलेले बरे. चूक असल्यास पटकन बदलता येईल. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २३:५१, १६ जानेवारी २०२२ (IST) ::{{ping|अभय नातू}}, Khirid Harshad, mi saddhya gaavabaher aslyamule editing shakya nahi. Pan mi udyapasun parat kaam suru karu shakto. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ००:३३, १७ जानेवारी २०२२ (IST) == आयर्लंड १९ वर्षांखालील क्रिकेट संघाचा ध्वज == सर्वप्रथम आपण जे योगदान करत आहात त्याबद्दल आभार. आपणाकडे अशी विनंती आहे ही क्रिकेट मध्ये आयर्लंडचा ध्वज आहे तो १९ वर्षांखालील दुव्याला येत नाही. म्हणजे cr19|IRE असे लिहिले तर पानामध्ये {{cr19|IRE}} असे दिसते. जे योग्य नाही. कारण आयर्लंडचा जो क्रिकेट संघ आहे ते क्रिकेट बोर्डाचा ध्वज वापरतात. ह्याच साच्यात जर ध्वज उजवीकडे घेतला (cr19-rt|IRE केला तर बरोबर {{cr19-rt|IRE}} असे दिसते. फक्त डावीकडे ध्वज वेगळा दिसतोय. ही त्रुटी फक्त १९ वर्षांखालीलच्या दुव्याला येत आहे, आपणास जर जमले तर यात लक्ष्य घालून सुरळीत केले तर बरं होईल. धन्यवाद. [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] ([[सदस्य चर्चा:Aditya tamhankar|चर्चा]]) १२:२६, २६ जानेवारी २०२२ == इंग्लिश शीर्षके == नमस्कार, तुम्ही येथील सगळ्या इंग्लिश शीर्षके असलेल्या लेखांवर पानकाढा साचा लावल्याचा दिसतो. यातील बरीचशी पाने काढण्याजोगी आहेत. पैकी ५०-६० काल मी काढली. हे करताना सरसकट साचा लावू नये. पान कोठे वापरले गेलेले आहे हे पाहून पान काढल्यास इतरत्र उपद्रव होणार नाही ना याची खात्री करुन मगच साचा लावावा. सरसकट पाने काढल्यास अनेक इतर साचे व पाने निरुपयोगी होतील. साचा लावल्यानेही ती झालेली आहेतच. ही शहानिशा करुन मग पानकाढा साचा लावल्यास तुमचा (सरसकट साचे लावण्यात) आणि माझा (प्रत्येक पानाची शहानिशा करुन मग पान काढण्याचा) वेळ वाया जाणार नाही. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:१९, १ फेब्रुवारी २०२२ (IST) {{साद|अभय नातू}} ओके, आता ही बाब लक्षात ठेवेन माझा हेतू फक्त मराठी शीर्षके मराठी विकिपीडियावर असावीत हीच अपेक्षा होती. तसेच मी काही चर्चा पाने तसेच तुम्ही आणि किरण यांनी सांगितलेली बाब लक्षात घेतली तेव्हा कळले की काही इंग्रजी शीर्षकांची पाने जरी पुनर्निर्देशित असली तरी गरजेची आहेत कारण इतर भाषिक आणि नवीन सदस्यांना ते शोधण्यास सोपे जावे यासाठी ठेवण्यात आले आहे हे समजले आणि ते मला पटलेही. परंतु एकदा खरेच नको असलेली इंग्लिश शीर्षकांची वगळली जावीत याकरिता मी पान काढा साचा लावला, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २१:२३, १ फेब्रुवारी २०२२ (IST) : Irawati_Karve या पानाचे पुनर्निर्देशन इरावती कर्वे या पानाकडे केले होते. ते काढू नये. कारण विकीसोर्सवरील tinyurl.com/irawatikarve या पानावरील नेव्हिगेशन बार वरून मराठी विकीवर येण्यासाठी हे बनविले होते. नेव्हिगेशन बारच्या लिंक्स आपोआप बनतात. त्या मराठीत लिहिता येत नाहीत. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:४४, ७ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२ == प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|विकी लव्हस फॉल्कलोर]] ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल. ही स्पर्धा आज २ फेब्रुवारी २०२२ रोजी सुरू झाली असून ३१ मार्च २०२२ रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा. कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२#नियम|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2022 हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. --[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ११:०१, ३ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22748073 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == एक शंका: न्यूझीलंड की न्यू झीलॅंड? == नमस्कार, एक शंका होती, ती तुम्हाला विचारतो आहे. न्यूझीलंड की न्यू झीलॅंड या पैकी कोणता शब्द योग्य आहे? म्हणजे समजा न्यू झीलॅंड असा वापरला तर मग इंग्लंडचे पण इंग्लॅंड व्हायला पाहिजे. आयर्लंडचे आर्यलॅंड असायला पाहिजे. माझ्यामते न्यूझीलंड हा शब्द ठिक वाटतो. उच्चार करताना देखील आपण न्यूझीलंड म्हणतो, न्यू झीलॅंड नाही. आपला अभिप्राय कळवा. [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] ([[सदस्य चर्चा:Aditya tamhankar|चर्चा]]) ७ फेब्रुवारी २०२२, ११:३४ {{साद|Aditya tamhankar}} तुमचा प्रश्न योग्य आहे, परंतु सध्या तरी न्यू झीलॅंड हा शब्द सर्व पानांवर वापरला जात आहे. तसेच प्रचालकांनी देखील कित्येक पानांचे न्यू झीलॅंड पानाकडे स्थलांतरण केले आहे. म्हणून न्यू झीलॅंड हा शब्द योग्य आहे, परंतु न्यूझीलंड हा शब्द अयोग्य नसून तो प्रमाणभाषेत जास्त प्रचलित शब्द आहे. ही शंका वेस्ट इंडिझ बाबात देखील होती. त्यामध्ये सुद्धा वेस्ट इंडीज हा योग्य शब्द आहे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १४:४७, ७ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == संदर्भ == नमस्कार, आपण अनेक पानांवरील मृत दुवे उडवलेत. परंतु हे करताना कृपया विदा (archived) आवृत्ती (http://web.archive.org/ येथे) उपलब्ध आहे का ती शोधावी आणि उपलब्ध असल्यास ती जोडावी. नसेल तर किमान नवीन दुवा तरी जोडावा. आपल्याला माहीत आहे की संदर्भाविना मजकूर उडवला जाऊ शकतो.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०८:१९, १७ फेब्रुवारी २०२२ (IST) {{साद|संतोष गोरे}} ठीक आहे. कृपया नकल डकव शोधण्यासाठी कोणती लिंक उपलब्ध आहे का? [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १७:१५, १६ मार्च २०२२ (IST) नकल डकव शोधण्यासाठीची लिंक तुम्हाला माहित आहे ना...-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २१:०४, १६ मार्च २०२२ (IST) == मराठी विश्वकोश वरून ची नकल डकव == नमस्कार, कृपया vishwakosh.marathi.gov.in वरून केलेली नकल डकव हटवू नये, असे माहीत झाले आहे. त्या ऐवजी त्या लेखात '''वर्ग:मराठी विश्वकोशातून कॉपीपेस्ट मजकूर''' जोडावा.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:४५, १६ मार्च २०२२ (IST) {{साद|संतोष गोरे}} यामागचे प्रयोजन अथवा हेतू समजू शकेल काय? कारण आतापर्यंत येथील नकल डकव हटवली जात होती म्हणून विचारले. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १७:१४, १६ मार्च २०२२ (IST) [[साचा:कॉपीपेस्टमवि|कॉपीपेस्टमवि]] या दुव्या नुसार ४००० बाईट्स पर्यंतची मराठी विश्वकोषावरील माहिती कॉपी पेस्ट करता येईल. ही परवानगी फक्त [https://marathivishwakosh.maharashtra.gov.in/terms.html संस्थळ दुवा] या नियमाखाली marathivishwakosh.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळा करीता आहे. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २१:०९, १६ मार्च २०२२ (IST) == आपली संपादने == नमस्कार, कृपया नोंद घ्यावी की कोणत्याही सदस्याच्या वैयक्तिक सदस्य पानावर शक्यतो संपादने करू नये. तुम्ही बऱ्याच सदस्य पानावर संपादने उलटवली आहेत. तसेच [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी]] ही ३१ मार्च च्या रात्री १२ पर्यंत आहे, त्यामुळे कृपया तेथील नवीन नाव नोंदणी देखील उलटवू नये.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १८:३६, ३१ मार्च २०२२ (IST) {{साद|संतोष गोरे}} माफ करा, परंतु जाहिरातसदृश सदस्य पानांवरची संपादने फक्त उलटवलीत आणि नोंदणीबद्दल माझ्या ध्यानात आले नाही. चुका सुधारण्याचा प्रयत्न करीन, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १९:०५, ३१ मार्च २०२२ (IST) ==copy-paste विरुद्ध पान स्थानांतरण== नमस्कार. तुम्ही आत्ता ज्याप्रमाणे एका पानावरुन दुसऱ्या पानावर मजकूर copy-paste केला व नंतर पुनर्निर्देशन केले, तर त्या पानाचा संपादन इतिहास जुन्या पानावरच राहतो. अशा वेळेस पानांचे स्थानांतर (page move) करायला पाहिजे :-) बहुतेक सर्वसाधारण खात्यातून ते होणार नाही (केवळ प्रचालक व bot करू शकतात). जर माझ्या खात्यातून झाले नाही, तर bot च्या खात्यातून करतो. :स्थानांतर झाले. तुमच्या खात्याला ई-मेल जोडून घेण्याची विनंती करतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:५९, ७ एप्रिल २०२२ (IST) * [[मिखाईल गोर्बाचेव]]. Ase karu naka. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २३:४४, २५ नोव्हेंबर २०२२ (IST) {{साद|Usernamekiran}} ठीक आहे आपण तो बदल पूर्ववत करुन योग्य पद्धतीने करावे, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:५५, २६ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == Translation request == Hello. Thank you very much for creating the articles [[अझरबैजानच्या इतिहासाचे राष्ट्रीय संग्रहालय]] and [[अझरबैजानचे राष्ट्रीय कला संग्रहालय]]! I will notify [[सदस्य चर्चा:अभय नातू]] to whom I sent this request. Yours sincerely, [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) २३:४६, २९ मे २०२२ (IST) :Thank you very much for the new article and all the best! [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) १७:५०, ३० मे २०२२ (IST) ==unblocked== Hello. तुमच्यावरील ब्लॉक काढण्यात आला आहे. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १३:०५, १५ जून २०२२ (IST) धन्यवाद, तुमच्या प्रयत्नांमुळे हे शक्य झालं. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:००, १८ जून २०२२ (IST) == द्रुतमाघारकार == नमस्कार, आपण अनेक ठिकाणी '''द्रुतमाघारकार''' शब्दाला '''द्रूतमाघारकार''' वर हलवत असल्याचे दिसले. परंतु द्रुतमाघारकार हा शुद्ध तर द्रूतमाघारकार हा अशुद्ध शब्द होय. मी या विषयावर पूर्वी काम केलेले आहे, आणि सुरुवातीला मीसुद्धा अशुद्ध शब्द वापरला होता, नंतर खात्री करून घेतल्यानंतर मी तो शब्द अनेक ठिकाणांहून बदललला होता. कृपया, आपणही बदल पूर्ववत करावे. धन्यवाद. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} ००:५२, ६ जुलै २०२२ (IST) धन्यवाद, योग्य माहिती सांगितल्याबद्दल. नावाखाली 'द्रूतमाघारकार' शब्द दिसत असल्यामुळे मी हे बदल केले होते, परंतु ते मी 'द्रुतमाघारकार' असे पूर्ववत करतो. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:०२, ६ जुलै २०२२ (IST) == पान वाचवण्यासाठी मदत करावी किंवा मार्गदर्शन करावे ==   आपण दावे काढलेलं पान वाचवण्यासाठी मदत करावी किंवा मार्गदर्शन करावे, वरील पानांवरिल दावे खरे  सत्यप्रत आहेत. त्या ieee पेपर मध्ये सारखे नाव दिसल्या मुले तो दावा लावण्यात आला होता हे पान वाचवण्यासाठी आणि नवीन पाने तयार करण्यास मदत करावी मी इथे महाराष्ट्रातील गावातील मंदिरे बारव आणि नवीन माहिती पाने तयार करण्यासाठी प्रयन्त करत आहे [[सदस्य:SwetaReporter|SwetaReporter]] ([[सदस्य चर्चा:SwetaReporter|चर्चा]]) २०:३७, १६ जुलै २०२२ (IST) == भाषांतर == {{साद |Khirid Harshad}} नमस्कार, मला section translation साठी तुमची मदत हवी आहे. माझ्या मोबाईलवर तसा पर्याय येत नाही. यासाठी मी इंग्रजी विकिपीडियावरचे लेखही वाचले, पण उपयोग नाही झाला. तुम्ही section translation वापरून भाषांतरे करत असता. हे भाषांतर कसे करावे याबाबत कृपया मार्गदर्शन करावे. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:३३, २० जुलै २०२२ (IST) {{साद|अमर राऊत}} मलासुद्धा पूर्वी हा पर्याय येत नव्हता नंतर अचानक काही महिन्यांपूर्वी पाहिले तेव्हा तो पर्याय वापरता येऊ लागला. [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7_%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%87 विशेष पृष्ठे]मध्ये एकदम खालच्या दिशेला [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:ContentTranslation#/ भाषांतरासाठीचे पान] म्हणून पर्याय आहे. तिथे क्लिक केल्यावर इंग्लिश विकिपीडियावरील लेखाचे नाव टाकून मराठीमध्ये लेख भाषांतरित होतात. तसेच मराठी लेख इंग्लिश विकिपीडियाच्या लेखाशी विकिडेटाने आपोआप जोडले जातात. समजा तुम्हाला विशेष पृष्ठेमध्ये तो पर्याय सापडला नाही तर मी येथे लिंक दिल्या आहेत त्यावर क्लिक करून बघावे, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:४४, २० जुलै २०२२ (IST) :{{साद| Khirid Harshad}} माझ्या प्रोफाइलवरुन लिंकला गेल्यावर "expand with section" असा पर्याय येत नाही. तुम्ही वरती दिलेल्या लिंकवरती हा पर्याय येत आहे. परंतु इथे फक्त सुचवलेल्या पानांचेच भाषांतर करता येतंय. हव्या त्या पानाचे भाषांतर करता येत नाही. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १२:१९, २० जुलै २०२२ (IST) ::@[[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] हव्या त्या पानाचे भाषांतर करता येत नाही -- यासाठी + New Translation वर क्लिक करा. ब्लू कलर चे, पानाचे मधीच एक बटन आहे त्यावर लिक करून हव्या त्या पानाचे भाषांतर करता येते [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १२:३३, २० जुलै २०२२ (IST) :::{{ping|Khirid Harshad}}, {{साद|Tiven2240}} खूप खूप धन्यवाद. "+नवीन भाषांतर"वरती गेलं की "expand with section" चा पर्याय आता दिसू लागला आहे. एवढे दिवस मी प्रयत्न करत होतो, पण येत नव्हता. प्रोफाइलवरुन गेल्यानंतर येत नाही, परंतु "विशेष पृष्ठे" मधून येत आहे. :::तुमच्या दोघांचंही खूप आभार! [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १२:४७, २० जुलै २०२२ (IST) == अग्रवाल, अगरवाल == नमस्कार, तुम्ही काही पानांचे अगरवाल पासून अग्रवाल कडे सरसकट स्थानांतरण केल्याचे दिसते आहे. हे करण्याआधी कृपया नावाचा उच्चार काय आहे याची तपासणी करुन घ्यावी. उच्चार किंवा इंग्लिश लेखन Agarwal असल्यास अगरवाल असेच ठेवावे. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ११:०६, १ ऑगस्ट २०२२ (IST) {{साद|अभय नातू}} मी चार अगरवाल पानांचे स्थानांतरण अग्रवाल येथे केले. परंतु Agarwal असूनही अनेक लेख मराठीमध्ये अग्रवाल याच नावाने उपलब्ध आहेत म्हणून मी एके ठिकाणी स्थानांतरित केले, तरी कृपया आपण एकदा तपासून घ्यावे. धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:१०, १ ऑगस्ट २०२२ (IST) :''परंतु Agarwal असूनही अनेक लेख मराठीमध्ये अग्रवाल याच नावाने उपलब्ध आहेत'' :असे असल्यास ते चुकीचे आहे. Agarwal चे अगरवाल आणि Aggrawal किंवा Agrawal चे अग्रवाल येथे स्थानांतरण करावे. :धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ११:३६, १ ऑगस्ट २०२२ (IST) == सदस्य पान == नमस्कार, कृपया इतर सदस्यांच्या सदस्य पानावर त्यांची सर्वसामान्य माहिती, जसे की नाव, गाव, आवडीचे विषय; विशेष करून माहिती चौकट (जसेकी व्यक्ती, अभिनेता) ई. वर संपादने करू नयेत. जर तो मजकूर आक्षेपार्ह असेल किंवा विकिपीडिया ला अभिप्रेत नसणारा असेल तरच ती माहिती उडवावी. धन्यवाद.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १९:०६, १ ऑगस्ट २०२२ (IST) :सौम्य स्मरण. शक्यतो कोणत्याही सदस्याचे सदस्य पान किंवा चर्चा पान यात बदल करू नका. आक्षेपार्ह किंवा विकिपीडियाच्या धोरणा विरूद्ध जर लिखाण दिसेल तर त्यात बदल करणे किंवा ते उडवणे इत्यादी क्रिया कराव्यात. [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २२:४१, २० ऑक्टोबर २०२२ (IST) ::कृपया आपण वरील सूचनेचे पालन करावे ही विनंती. यापूर्वी ६ जानेवारी २०२२ रोजी आपल्या चर्चा पानावर Usernamekiran यांनी, तर ३१ मार्च २०२२ रोजी मी देखील ही सूचना आपल्याला केली होतीच. अशाने अनावश्यक वाद आणि निरर्थक चर्चेस सुरुवात होऊ शकते. ::याशिवाय एखाद्या लेखपानावरील मजकूर त्याच्या पुनर्निर्देशित पानावर स्थानांतरित करणे देखील टाळावे. अशाने एका लेखकाचे श्रेय दुसऱ्या व्यक्तीस जाण्याची शक्यता असते. जर लेख स्थानांतरित होत नसेल तर मला तसा संदेश द्यावा, पण त्यासाठी लेख स्थानांतरण करण्याचे कारण देखील तितकेच सबळ असावे असे अपेक्षित आहे.- [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:४२, २२ मार्च २०२३ (IST) :::कृपया कोणत्याही सदस्य पानावर शुद्धलेखन किंवा तत्सम संपादने शक्यतो पूर्व परवानगी शिवाय करू नयेत, [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:MobileDiff/2268503 आपले आजचे संपादन].- [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १७:०७, १३ मे २०२३ (IST) ::::{{साद|संतोष गोरे}} हो बरोबर आहे तुमचे, परंतु ते सदस्य बऱ्याच वर्षांपासून विकिपीडियावर उपलब्ध नसतील तर काय करणार, तसेच मी फक्त लिंट त्रुट्या दुरुस्त केल्या, बाकी कोणताही मोठा बदल अथवा मजकूर वगळला नाही, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २०:५२, १३ मे २०२३ (IST) :::::परत [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:MobileDiff/2268565 हे पहा.] हे अपेक्षित नाही.- [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २३:०४, १३ मे २०२३ (IST) ==पान काढा साचा== नमस्कार. तुमच्या योगदानासाठी खूप धन्यवाद. एखाद्या पानावर "पान काढा" साचा टाकतेवेळेस शक्यतो त्या पानावरील मजकूर जशास तसा राहू द्यावा. केवळ अर्वाच्य शिवीगाळ, किंवा तत्सम बाब असल्यास मजकूर काढावा. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:०९, ५ ऑगस्ट २०२२ (IST) == ठाकुर, ठाकूर == नमस्कार, मथळ्यात ठाकुर शब्द असलेल्या सगळ्या लेखांचे सरसकट स्थानांतरण करण्याआधी प्रत्येक नावाचे नेमके शुद्धलेखन काय आहे हे तपासून घ्यावे. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:३२, २६ ऑगस्ट २०२२ (IST) {{साद|अभय नातू}} Hitendra Thakur चे हितेंद्र ठाकूर तसेच अनेक लेखात "ठाकूर" हेच आडनाव लिहिले गेलेले आहे म्हणून ठाकूर येथे स्थानांतरित केले, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ०८:३७, २६ ऑगस्ट २०२२ (IST) ठीक, परंतु फक्त हितेंद्र ठाकुर नव्हे तर इतर लेखांची सुद्धा पडताळणी करावी. -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:४१, २६ ऑगस्ट २०२२ (IST) == नावे, उच्चार == नमस्कार, पुन्हा एकदा आठवण की लेखांचे सरसकट स्थानांतरण करण्याआधी असलेल्या आणि प्रस्तावित शीर्षकाची पडताळणी करावी. अनेक लेखांची शीर्षके लेखकांनी संशोधन करुन आहेत ती केली आहेत. न बघता, पडताळता स्थानांतरण केल्याने चुकीची शीर्षके तर लागतातच पण इतरांचे कष्ट आणि वेळही वाया जातात. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:२५, ११ सप्टेंबर २०२२ (IST) {{साद|अभय नातू}} माफ करा, मी सर्वांच्या मेहनतीचा, संशोधनाचा आदर करतो. मी न बघता अथवा न पडताळता सरसकट स्थानांतरण नाही करत. स्थानांतरापूर्वी इंग्लिश, हिंदी तसेच इतर भारतीय भाषांमधील लेखाचे शीर्षक तपासून घेतो. तसेच गूगलचाही आधार घेतो, परंतु त्यावर अनेक प्रकारच्या चुका असतात. म्हणून शक्यतो इतर विकिपीडिया भाषांमधील लेखांच्या शीर्षकास आणि मराठी भाषेतील अचूक शब्दास प्राधान्य देऊन साजेसे शीर्षक तपासून स्थानांतर करतो. माझ्यामुळे काही चुका झाल्या असतील तर त्याबद्दल क्षमस्व. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:४८, ११ सप्टेंबर २०२२ (IST) :या संशोधनाबद्दल धन्यवाद. :जर तुम्ही हे बदल करताना, विशेषतः प्रसिद्ध किंवा मोठ्या लेखांची शीर्षके बदलताना प्रस्तावनेत तुमच्या संशोधनात सापडलेले संदर्भ घातले तर काहीच शंका उरणार नाही. :तुमचे काम असेच चालू ठेवा ही विनंती. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:५४, ११ सप्टेंबर २०२२ (IST) == पानांची विनाकारण हलवाहलव कशाला? == मी बनवत असलेल्या पानांची विनाकारण हलवाहलव कशाला केली जात आहे? मी तशी कोनतीही विनंती केलेली नाही. कृपया पाने त्वरित पूर्ववत करावीत धन्यवाद [[सदस्य:Katyare| निनाद]] ०९:२४, १३ सप्टेंबर २०२२ (IST) == जुन्या चर्चा == नमस्कार, तुम्ही पुन्हा एकदा चर्चा पाने बदलत असल्याचे पाहिले. कृपया लोकांची चर्चा पाने, विशेषतः जुन्या चर्चा, बदलणे त्वरित थांबवावे. इतर सदस्य त्यांच्या चर्चांची काळजी घेतात. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:००, १८ सप्टेंबर २०२२ (IST) == लेखांची हलवाहलव लगेच थांबवा == नमस्कार, तुम्ही पुन्हा एकदा एकठोक लेख हलविलेले दिसले. यांत अनेक गोंधळ घातलेले आहेत. मूळ उच्चारांच्या जवळात जवळ असलेली शीर्षके न बघताच हलवली गेली आहेत. अलेक्झांडर अलेखिन हे एक उदाहरण. याचे रशियन लेखन Алекса́ндр Алекса́ндрович Але́хин असे आहे. याचे आंग्लीकरण Aleksándr Aleksándrovich Alékhin असे आहे आणि IPA उच्चारसंहितेनुसार हे [ɐlʲɪkˈsandr ɐlʲɪkˈsandrəvʲɪtɕ ɐˈlʲexʲɪn असे उच्चारले जाते. तुम्ही याचा शोध न घेताच हा लेख सरळ अलेक्झांडर अलेखिन येथे हलविला. आता तुम्ही केलेल्या बदलांपैकी कोणते चूक आणि अचूक हे कळणे अशक्य आहे. तरी गेल्या २-३ दिवसांत केलेली हलवाहलव '''त्वरित '''पुन्ही मूळपदी आणावी ही '''आग्रहाची विनंती'''. अनेकदा तुमच्याशी या संदर्भात संवाद साधला आहे. असे एकठोक बदल करण्याआधी कृपया चावडीवर संदेश टाकावा. सहकार्याचा अपेक्षेसह. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २०:३३, २२ सप्टेंबर २०२२ (IST) cc:{{साद|संतोष गोरे}}, {{साद|Tiven2240}} == विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२ == [[चित्र:Wikipedia Asian Month 2022 Banner mr.svg|right|400px|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२|विकिपीडिया आशियाई महिना ]]''' हे विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेले एक वार्षिक अभियान आहे. हे अभियान मुख्यत्वे आशिया खंडातील देश आणि तेथील संस्कृती संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतलेला आहे. आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले अमूल्य योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण '''विकिपीडिया आशियाई दूत घोषित होऊ शकता तसेच डिजीटल बार्नस्टार''' देखील प्राप्त करू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२/सहभागी|येथे]] आपली नोंदणी करा आणि [https://fountain.toolforge.org/editathons/wam-mr-2022 हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची आवश्यकता असेल तर स्थानिक आयोजक [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]], [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] किंवा [[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे ]] यांना संपर्क करावा. धन्यवाद. :'''आयोजक विकिपीडिया आशियाई महिना २०२२''' :- [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २०:२८, ७ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == काउंटी नाव == कृपया अमेरिकेतील काउंट्यांच्या लेखांची शीर्षके ''मरिन काउंटी (कॅलिफोर्निया)'' अशी राहू द्यात. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ११:४७, १६ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == WikiConference India 2023: Program submissions and Scholarships form are now open == Dear Wikimedian, We are really glad to inform you that '''[[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]''' has been successfully funded and it will take place from 3 to 5 March 2023. The theme of the conference will be '''Strengthening the Bonds'''. We also have exciting updates about the Program and Scholarships. The applications for scholarships and program submissions are already open! You can find the form for scholarship '''[[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|here]]''' and for program you can go '''[[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|here]]'''. For more information and regular updates please visit the Conference [[:m:WikiConference India 2023|Meta page]]. If you have something in mind you can write on [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. ‘‘‘Note’’’: Scholarship form and the Program submissions will be open from '''11 November 2022, 00:00 IST''' and the last date to submit is '''27 November 2022, 23:59 IST'''. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १६:५५, १६ नोव्हेंबर २०२२ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24082246 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == WikiConference India 2023: Help us organize! == Dear Wikimedian, You may already know that the third iteration of [[:m:WikiConference_India_2023|WikiConference India]] is happening in March 2023. We have recently opened [[:m:WikiConference_India_2023/Scholarships|scholarship applications]] and [[:m:WikiConference_India_2023/Program_Submissions|session submissions for the program]]. As it is a huge conference, we will definitely need help with organizing. As you have been significantly involved in contributing to Wikimedia projects related to Indic languages, we wanted to reach out to you and see if you are interested in helping us. We have different teams that might interest you, such as communications, scholarships, programs, event management etc. If you are interested, please fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdN7EpOETVPQJ6IG6OX_fTUwilh7MKKVX75DZs6Oj6SgbP9yA/viewform?usp=sf_link this form]. Let us know if you have any questions on the [[:m:Talk: WikiConference_India_2023|event talk page]]. Thank you [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २०:५१, १८ नोव्हेंबर २०२२ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24094749 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == गाव, गांव == काही गावांच्या अधिकृत नावात गांव असे असण्याची शक्यता आहे. कृपया स्थानांतर करण्याआधी शहानिशा करावी. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ११:२३, २४ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == इनामगाव == इनामगाव पुरातत्वीय स्थळ या मथळ्याखाली लिहिलेला लेख वगळण्यापेक्षा नवीन लेख लिहा. [[सदस्य:Ravikiran jadhav|Ravikiran jadhav]] ([[सदस्य चर्चा:Ravikiran jadhav|चर्चा]]) २३:०१, २९ नोव्हेंबर २०२२ (IST) {{साद|Ravikiran jadhav}} [[इनामगांव (पुरातत्त्वीय उत्खनन स्थळ)]] लेखातील माहिती [[इनामगाव]] लेखात जोडलेली आहे. पुरेसे आणि अचूक संदर्भ त्यास जोडा म्हणजे स्वतंत्र लेख निर्माण करण्यासाठी पात्र ठरेल. तोपर्यंत इनामगाव लेखातच भरीव माहिती घालावी, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २३:३३, २९ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == WikiConference India 2023: Open Community Call and Extension of program and scholarship submissions deadline == Dear Wikimedian, Thank you for supporting Wiki Conference India 2023. We are humbled by the number of applications we have received and hope to learn more about the work that you all have been doing to take the movement forward. In order to offer flexibility, we have recently extended our deadline for the Program and Scholarships submission- you can find all the details on our [[:m:WikiConference India 2023|Meta Page]]. COT is working hard to ensure we bring together a conference that is truly meaningful and impactful for our movement and one that brings us all together. With an intent to be inclusive and transparent in our process, we are committed to organizing community sessions at regular intervals for sharing updates and to offer an opportunity to the community for engagement and review. Following the same, we are hosting the first Open Community Call on the 3rd of December, 2022. We wish to use this space to discuss the progress and answer any questions, concerns or clarifications, about the conference and the Program/Scholarships. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call * '''WCI 2023 Open Community Call''' * '''Date''': 3rd December 2022 * '''Time''': 1800-1900 (IST) * '''Google Link'''': https://meet.google.com/cwa-bgwi-ryx Furthermore, we are pleased to share the email id of the conference contact@wikiconferenceindia.org which is where you could share any thoughts, inputs, suggestions, or questions and someone from the COT will reach out to you. Alternatively, leave us a message on the Conference [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) २१:५१, २ डिसेंबर २०२२ (IST) On Behalf of, WCI 2023 Core organizing team. <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24083503 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ==वर्ग हलवणे== नमस्कार. वर्ग थेट हलवण्यामुळे wikidata वरील कलमांमध्ये गडबड होत आहे. त्यामुळे जुने वर्ग तसेच राहू द्यावेत, व नवीन वर्ग सुद्धा तयार करू नका. पान/लेखांवरील वर्ग अद्ययावत केल्यावर नवीन वर्ग तयार करून जुने वर्ग हटवल्यानंतर नवीन वर्गाची wikidata कलम अद्ययावत करणे जास्त सोयीस्कर राहील. अशाने wikidata वरसुद्धा गोंधळ होणार नाही. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:१८, ५ डिसेंबर २०२२ (IST) {{साद|Usernamekiran}} मी स्वतः एखादे पान अथवा वर्ग हलविल्यानंतर त्यांचे विकिडेटा कलम दुरुस्त करतो, परंतु काही पाने वा वर्ग आधीच विकिडेटा कलमांशी जोडलेले असल्याने तेथे "Interwiki Conflict" असा संदेश येतो. यामुळे बरेच लेख नव्या कलमांशी जोडता आले नाहीत, {{साद|संतोष गोरे}} यावर उपाय काय? [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:३२, ५ डिसेंबर २०२२ (IST) :मर्ज करणे. पाने वा वर्ग आधीच विकिडेटा कलमांशी जोडलेले aslyas june paan delete karun, navin panachi kalam jodne ha saglyat soyiskar upay ahe. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १८:०४, ६ डिसेंबर २०२२ (IST) == क्रिकेट पाने == कृपया २०२२ आफ्रिका ट्वेंटी२० चषक, जपान वि. इंडोनेशिया, महिला दक्षिण अमेरिकन अजिंक्यपद स्पर्धा, महिला पूर्व-आशिया चषक, महिला प्रशांत चषक, न्यूझीलंड वि. बांगलादेश महिला, मलेशिया क्रिकेट विश्वचषक चॅलेंज लीग अ, थायलंड महिला वि. डच महिला, रवांडा वि. टांझानिया, सिंगापूर महिला वि. इंडोनेशिया महिला, स्पेन ट्वेंटी२० तिरंगी मालिका, स्पेन महिला पंचकोनी मालिका, २०२२ डेझर्ट ट्वेंटी२० चषक, या मालिकांची पाने कृपया तयार करावीत [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] ([[सदस्य चर्चा:Aditya tamhankar|चर्चा]]) ०९:३५, ६ डिसेंबर २०२२ (IST) == पुन्हा एकदा एकगठ्ठा स्थानांतरण == नमस्कार, अनेकदा सूचना देउनसुद्धा तुम्ही पुन्हा एकदा फुटबॉल क्लब लेखांचे स्थानांतरण '''कोणत्याही प्रकारच्या चर्चेत इतरांचे मत न घेता केलेले आहे'''. तुमचे मराठी विकिपीडियावरील योगदान खचितच मौल्यवान आहे परंतु पुनःपुन्हा हा प्रकार झाल्याने इतरांचा वेळ वाया जातो व निष्कारण संदिग्धता तयार होते. क्वचित यांतून निरर्थक वाद होण्याची सुद्धा शक्यता आहे. यापुढे तुम्ही अशी स्थानांतरणे करण्याआधी येथे वेळ घालविलेल्या सदस्यांशी चर्चा करणे अत्यावश्यक आहे. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:४६, १० डिसेंबर २०२२ (IST) ता.क. -- जर्मन फुटबॉल क्लबांच्या लेखांचे स्थानांतरण या तक्त्यानुसार केलेत तर मोठी मदत होईल -- [https://www.importanceoflanguages.com/learn-german-alphabet/ जर्मन मूळाक्षरे] नव्हे, हे बदल तुमच्यावर सोपवू इच्छितो. कृपया हे काम करावे. पुन्हा एकदा धन्यवाद. {{साद|usernamekiran|tiven2240|संतोष गोरे}} [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:४६, १० डिसेंबर २०२२ (IST) क्षमस्व {{साद|अभय नातू}} परंतु, हा मला किरकोळ बदल वाटला म्हणून त्याचे स्थानांतरण केले, नाहीतर आता कोणताही मोठा बदल करताना मी सर्व प्रथम सर्वांची मते विचारात घेऊनच करतो. फुटबॉल क्लबचे हे बदल करण्याचे कारण म्हणजे बऱ्याच ठिकाणी एफ.सी. हाच शब्द वापरला जातो, जरी मूळ उच्चार वेगळा असला तरी आणि दुसरा म्हणजे मुख्यतः फक्त जर्मन फुटबॉल क्लबमध्ये नावे वेगळी होती बाकीच्या जागी एफ.सी. च शब्द शीर्षकामध्ये होता, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २१:५२, १० डिसेंबर २०२२ (IST) :माझ्या सूचनेचा सकारात्मकरीत्या विचार केलेले पाहून आनंद झाला. :खरे म्हणजे सगळ्याच क्लबांची नावे स्थानिक उच्चारानुसार असावीत परंतु हे उपलब्ध नसल्यास इंग्लिश नावे वापरावी असा संकेत आहे. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:५७, १० डिसेंबर २०२२ (IST) == WikiConference India 2023:WCI2023 Open Community call on 18 December 2022 == Dear Wikimedian, As you may know, we are hosting regular calls with the communities for [[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]. This message is for the second Open Community Call which is scheduled on the 18th of December, 2022 (Today) from 7:00 to 8:00 pm to answer any questions, concerns, or clarifications, take inputs from the communities, and give a few updates related to the conference from our end. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call. * [WCI 2023] Open Community Call * Date: 18 December 2022 * Time: 1900-2000 [7 pm to 8 pm] (IST) * Google Link: https://meet.google.com/wpm-ofpx-vei Furthermore, we are pleased to share the telegram group created for the community members who are interested to be a part of WikiConference India 2023 and share any thoughts, inputs, suggestions, or questions. Link to join the telegram group: https://t.me/+X9RLByiOxpAyNDZl. Alternatively, you can also leave us a message on the [[:m:Talk:WikiConference India 2023|Conference talk page]]. Regards [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:४१, १८ डिसेंबर २०२२ (IST) <small> On Behalf of, WCI 2023 Organizing team </small> <!-- सदस्य:Nitesh Gill@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24099166 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == विद्यापीठ पाने == तुम्ही हलविलेली विद्यापीठांची पाने लगेचच पूर्वपदास न्या. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:१४, २१ डिसेंबर २०२२ (IST) == विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३ == प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2023|विकी लव्हस फॉल्कलोर]] ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल. ही स्पर्धा १ फेब्रुवारी २०२३ रोजी सुरू झाली असून ३१ मार्च २०२३ रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य: संतोष गोरे|संतोष गोरे]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा. कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३#नियम|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३/नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२३|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2023-mr हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. :<small>हा संदेश [[विकिपीडिया:स्वागत आणि साहाय्य चमू|विकिपीडिया मदत चमू]] करिता [[विकिपीडिया:एकगठ्ठा संदेश प्रणाली]] सुविधा वापरून [[विपी:प्रचालक|मराठी विकिपीडिया प्रचालकांमार्फत]] पाठविला गेला असण्याची संभावना आहे.</small> <!-- सदस्य:संतोष गोरे@mrwiki ने https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%B7_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%87/test&oldid=2236216 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == महिला आणि बाल विकास मंत्रालय == नमस्कार! भारता व्यतिरिक्त पण अनेक देशांमध्ये असे मंत्रालय आहे ज्याचे नाव थोडेफार ह्याच समान आहे. विनंती आहे की हा लेख परत [[महिला आणि बाल विकास मंत्रालय, भारत सरकार]] वर न्यावा. [[सदस्य:Dharmadhyaksha|धर्माध्यक्ष]] ([[सदस्य चर्चा:Dharmadhyaksha|चर्चा]]) १३:१४, ८ फेब्रुवारी २०२३ (IST) सांगितल्याबद्दल धन्यवाद, लेख [[महिला आणि बाल विकास मंत्रालय (भारत)]] येथे स्थानांतरित केला आहे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १३:१६, ८ फेब्रुवारी २०२३ (IST) == रवांडा, ऱ्वांडा == नमस्कार, ऱ्वांडा हे शुद्धलेखन बरोबर आहे. रवांडापासून पुनर्निर्देशने असावीत. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:४२, २० फेब्रुवारी २०२३ (IST) :ठीक आहे, दुरूस्ती करतो. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ०८:४४, २० फेब्रुवारी २०२३ (IST) == Hello == Hey, How can I recommend an article for deletion in this Wikipedia? [[सदस्य:Rifflay|Rifflay]] ([[सदस्य चर्चा:Rifflay|चर्चा]]) २३:५६, २६ फेब्रुवारी २०२३ (IST) == यादवपूर विद्यापीठ == नमस्कार, आपण जादवपूर विद्यापीठ चे यादवपूर विद्यापीठ येथे स्थानांतरण का केले खुलासा द्याल का.-[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २०:२८, ८ मार्च २०२३ (IST) :{{साद|संतोष गोरे}} [https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:Jadavpur_University_Logo.svg#mw-jump-to-license कृपया हे पाहावे] यानुसार जरी इंग्रजीमध्ये जादवपूर असले तरी स्थानिक भाषेत यादवपूर लिहिले आहे म्हणून बदल केला. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:४४, ८ मार्च २०२३ (IST) ::{{साद|अभय नातू}} या विद्यापीठाचे संकेतस्थळ http://www.jaduniv.edu.in/ असे असून तेथे देखील Jadavpur असेच लिहिलेले आहे. तर बांगला भाषेत যাদবপুর বিশ্ববিদ্যালয় असे नाव असून ज्याचे लिप्यंतर जादवपुर असे आहे. तर उच्चार जादवपुर असा ऐकायला येतो [https://translate.google.com/?sl=bn&tl=mr&text=%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%AC%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B0%20%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%AF%E0%A6%BC&op=translate पहा]. यात विशेष बाब म्हणजे "য=य" आणि "জ=ज" असा अक्षर भेद आहे. कृपया यावर आपले मत नोंदवावे.- [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०९:३१, ९ मार्च २०२३ (IST) ::{{साद|संतोष गोरे}}, ::मराठी विकिपीडियावरील ''शक्यतो स्थानिक उच्चाराच्या जवळीलच नाव असावे'' या संकेतानुसार '''जादवपूर''' किंवा ''जादवपुर'' असे शीर्षक योग्य आहे. ::धन्यवाद. ::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०३:४२, १० मार्च २०२३ (IST) == Working on files == Hi! I noticed that you are working on files and fixing categories etc. for example with edits like [[Special:Diff/2258554]]. However, the file have no license and should be deleted. Perhaps you would like to help out cleaning up? See [[विकिपीडिया:आंतरविकि_दूतावास#Mass_deletion_of_files_or_mass_cleanup_of_files]]. --[[सदस्य:MGA73|MGA73]] ([[सदस्य चर्चा:MGA73|चर्चा]]) १८:३८, ५ एप्रिल २०२३ (IST) :{{साद|MGA73}} How can I help for this? I don't know much about image licensing and other things, I was only correcting and moving some images to different categories. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १८:४६, ५ एप्रिल २०२३ (IST) :: Hello! If a file have no license or no source/author (information about the photographer) you can ask the uploader if (s)he is still active. If uploader is no longer active then there are only a few options 1) Add the license if the file is copied from flickr or another website that clearly specify a free license 2) Add the license if the copyright expired 3) Add a non-free license and rationale if the file is eligble for fair use 4) Nominate the file for deletion. :: Many of the files are unused so perhaps it would be better to add all the files to a category and then give uploaders and other users 1 month to look for files that they would like to try to save. After that then just delete all the files that were not fixed. :: Perhaps that could be discussed at the place where mr.wiki usually discuss important things? --[[सदस्य:MGA73|MGA73]] ([[सदस्य चर्चा:MGA73|चर्चा]]) १९:०६, ५ एप्रिल २०२३ (IST) == इमेल == नमस्कार Harshad, तुमचा इ-मेल पत्ता मला कळवाल का? पूर्णतः वैकल्पिक! [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २३:५१, १६ एप्रिल २०२३ (IST) == लेख हलवण्याची घाई == नमस्कार! विनंती आहे की संपादक लेख संपादित करत असताना कृपया लेख हलवू नका. लेख बनवल्या नंतर कदाचित आपण एक तास प्रतीक्षा करून मग ते हलवावे. अलीकडे, २-३ वेळा माझे संपादने गमावली आहेत कारण तुम्हाला ती त्वरित हलवण्याची घाई होती. [[सदस्य:Dharmadhyaksha|धर्माध्यक्ष]] ([[सदस्य चर्चा:Dharmadhyaksha|चर्चा]]) ११:५४, २८ एप्रिल २०२३ (IST) :{{साद|Dharmadhyaksha}} माफ करा, लक्षात ठेवीन. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १२:०२, २८ एप्रिल २०२३ (IST) == औरंगजेबाची कबर == नमस्कार, आपण करत असलेल्या [[औरंगजेबाची कबर]] या पानावर चे बदल बद्दल तेथे सांगाल का? [[सदस्य:Mh21production|Mh21production]] ([[सदस्य चर्चा:Mh21production|चर्चा]]) १६:१३, २९ एप्रिल २०२३ (IST) :{{साद|Mh21production}} Tomb of Aurangzeb चे मराठी भाषांतर '''औरंगजेबाची कबर''' असे होते. तसेच आपण जे पान स्थानांतरण करीत आहात ते चुकीच्या पद्धतीने करीत आहात. मराठीमध्ये [[गोवळकोंडा]] असेच नाव असून तुम्ही हिंदी भाषेप्रमाणे [[गोलकोंडा]] करीत आहात, जे चुकीचे आहे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:२४, ३० एप्रिल २०२३ (IST) == रकात ची माहिती नमाज या पानावरच का समाविष्ट करावी? ईग्रजी व दुसऱ्या ३३ भाषेत रकात हे भाषांतर वेगळे पुष्ट आहेत. == ईग्रजी पुष्ट [[:en:Rak'a|Rak'a]] याचे ३३ भाषेत भाषांतर आहे, तसेच याचे मराठी पुष्ट [[रकात]] हे आहे. आपण करत असलेले पुनर्निर्देशन [[नमाज]] पुष्टावर होत आहे जे ईग्रजी पुष्ट [[:en:Salah|salah]] भाषांतरं १०४ भाषेत आहे. [[सदस्य:Mh21production|Mh21production]] ([[सदस्य चर्चा:Mh21production|चर्चा]]) १६:२५, ३० एप्रिल २०२३ (IST) == धुळपाटी == नमस्कार, कृपया लक्षात घ्यावे की '''सदस्य:Abm1994/वर्तुळ (लघुपट)''' ही सदरील सदस्याची धुळपाटी असून तेथे त्यांचे लेखन चालूच होते. या व अशा धुळपाटीवर शक्यतो बदल करू नये.-[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १६:५०, ५ मे २०२३ (IST) == Translation request == Hello. Can you create the article [[:en:Laacher See]], which is the third most powerful volcano in Europe after Campi Flegrei and Santorini, in Marathi Wikipedia? Yours sincerely, [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) १५:४२, १३ जून २०२३ (IST) :Thank you very much for the new article! [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) १६:१२, १३ जून २०२३ (IST) == वर्ग हटविणे == नमस्कार, तुम्ही विधानसभा मतदारसंघातून भारतातील विधानसभा मतदारसंघ हा वर्ग काढीत असलेले पाहिले. यामागचे कारण काय? तसेच एकगठ्ठा बदल करण्याआधी इतरांचे मत घेतले होते का? यासाठी सांगकाम्या चालवता येतो हे आपल्या लक्षात आहे का? [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:४९, १९ जून २०२३ (IST) :{{साद|अभय नातू}} काही दिवसांपूर्वी [[सदस्य:Dharmadhyaksha]] हे कर्नाटकच्या विविध विधानसभा मतदारसंघ लेखातून भारतातील विधानसभा मतदारसंघ वर्ग वगळून विकिडेटा माहितीचौकट समाविष्ट करत होते. नंतर तपासले असता समजले की त्यांचे बदल योग्य होते, कारण ते सर्व लेख आधीच कर्नाटक विधानसभा मतदारसंघ वर्गात समाविष्ट असल्यामुळे भारतातील‌ विधानसभा मतदारसंघ वर्गात असण्याची गरज नाही. तसेच त्यांनी अर्ध्याच लेखात हे बदल केले होते, म्हणून मी उरलेल्या लेखात ते बदल करत होते. तसेच यासाठी सांगकाम्या वापरता येतो माहिती आहे, परंतु मी याआधीच काही वर्ग स्थानांतरणाचे काम किरण यांस ५-६ महिन्यांपूर्वी दिले होते, पण त्यांना काम असल्यामुळे जमले नसावे म्हणून मी स्वतः हे करत होतो, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:०४, १९ जून २०२३ (IST) :ठीक. पुढील एकगठ्ठा वर्गीकरणाची कामे शक्यतो सांगकाम्याकडूनच करुन घ्यावीत. :धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २२:१०, १९ जून २०२३ (IST) ::{{साद|अभय नातू}} सध्या फक्त थोडेच बदल बाकी आहेत, ती मी पूर्ण करतो, बाकीचे सांगकाम्याने करावयाचे स्थानांतरण तुमच्या चर्चा पानावर पाठवतो. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:१२, १९ जून २०२३ (IST) == माहिती चौकट == नमस्कार, काही जिल्ह्यांच्या लेखात जोडलेली माहिती चौकट आपण उडवलेली दिसत आहे. नक्की कारण समजेल का?-[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:४२, २२ जून २०२३ (IST) :{{साद|संतोष गोरे}} [[धुळे जिल्हा]], [[सातारा जिल्हा]] आणि [[भंडारा जिल्हा]] या लेखांमध्ये माहितीचौकटीमध्ये असलेल्या त्रुटीमुळे [[:वर्ग:महाराष्ट्रतील जिल्हे]] हा चुकीचा वर्ग जोडला जात आहे, म्हणून माहितीचौकट वगळली. आता एकतर ती त्रुटी तुम्हाला सापडत असेल तर दुरुस्त करावी नाहीतर माहितीचौकट वगळावी, जेणेकरून लेखात चुकीचा वर्ग जोडला जाणार नाही. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १५:३४, २२ जून २०२३ (IST) ::सदरील माहिती चौकटीत बदल करता येईल, परंतु केवळ पुनर्निर्देशित वर्ग आपोआप जोडला जातोय म्हणून कोणत्याही लेखातील माहिती चौकट काढणे योग्य ठरणार नाही. मी लवकरच लॅपटॉप वरून हे काम करण्याचा प्रयत्न करतो, तोपर्यंत माहितीचौकटी परत जोडव्यात.- [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०६:५६, २५ जून २०२३ (IST) :::{{झाले}}, कृपया तपासून पहावे.- [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २०:४५, २७ जून २०२३ (IST) ::::{{साद|संतोष गोरे}} धन्यवाद, तसेच कृपया [[औरंगाबाद जिल्हा]] या लेखात [[:वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] हा वर्ग जोडावा, कारण प्रचालकांशिवाय कोणालाही लेख संपादित करण्यास प्रतिबंध आहे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २३:०५, २७ जून २०२३ (IST) :::::कृपया माहिती चौकट सारख्या गोष्टीत विना चर्चा मोठ्या प्रमाणात बदल करू नये. आपण नुकतेच भारतीय जनता पक्ष ची माहिती चौकट उडवली आहे.-[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २२:२६, ४ जुलै २०२३ (IST) == आम आदमी पार्टी == नमस्कार, सदरील पक्षाचे मूळ नाव '''आम आदमी पार्टी''' असे आहे. तुम्ही त्याचे भाषांतर '''आम आदमी पक्ष''' असे केले आहे. कारण समजेल का?-[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २२:१२, ४ जुलै २०२३ (IST) :{{साद|संतोष गोरे}} जसे [[भारतीय जनता पार्टी]] मूळ नाव असूनही मराठीमध्ये [[भारतीय जनता पक्ष]] नाव होते, तसेच [[आम आदमी पक्ष]] असे केले, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:१५, ४ जुलै २०२३ (IST) ::भारतीय जनता पार्टी हे भाजप चे अधिकृत नाव असून महाराष्ट्रात त्याला बोलताना भारतीय जनता पक्ष असे म्हणतात. परंतु आम आदमी पार्टी ला कुठेही आम आदमी पक्ष असे संबोधले जात नाही.-[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २२:२२, ४ जुलै २०२३ (IST) :::{{साद|संतोष गोरे}} [https://zeenews.india.com/marathi/tags/%E0%A4%86%E0%A4%AE-%E0%A4%86%E0%A4%A6%E0%A4%AE%E0%A5%80-%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7.html १], [https://marathi.abplive.com/news/maharashtra/aam-aadmi-party-will-contest-kasba-chinchwad-by-elections-pune-latest-news-1148778/amp २], [https://www.tv9marathi.com/politics/aam-aadmi-party-becomes-national-party-know-how-to-get-national-party-status-au205-838484.html/amp ३], [https://www.lokmat.com/national/we-support-the-uniform-civil-code-but-the-aam-aadmi-party-made-it-clear-a-a601/amp/‌‌ ४] या आणि अशा अनेक ठिकाणी मराठीमध्ये आम आदमी पक्ष असा उल्लेख केला आहे या अनुषंगाने मी बदल केला, असे अजून बरेच पक्ष आहे ज्यांत पार्टी उल्लेख आहे, परंतु मी फक्त हाच लेख स्थानांतरित केला, बाकीचे नाही. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:२८, ४ जुलै २०२३ (IST) ::::तुम्ही दिलेले पुरावे विचारात घेण्यासारखे आहेत. @[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]], @[[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]] मला वाटते भाजप असो की आप, यांच्या अधिकृत नावात पार्टी हा शब्द आहे; पक्ष नव्हे. तर दोन्ही लेख स्थानांतरित करावे का?- [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २२:३५, ४ जुलै २०२३ (IST) :भारतीय निवडणूक आयोगाकडे या पक्षांचे काय नाव पंजीकृत (रजिस्टर्ड) आहे? जर दोन वेगळी नावे (हिंदी, इंग्लिश) असतील तर पक्ष (मराठीकृत) ठेवावे. जर एकच नाव असेल तर ते नाव येथे कायम करावे. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:०५, ५ जुलै २०२३ (IST) == स्थानांविषयी लेखांची शीर्षके == नमस्कार, मराठी विकिपीडियावर स्थानांच्या लेखांची (शहर, जिल्हा, काउंटी, इ) शीर्षके '''गावनाव (जिल्हा/काउंटी/राज्य/देश)''' अशी असावीत. इंग्लिश विकिपीडियावर हा संकेत '''गावनाव (जिल्हा/राज्य/देश)''' असा आहे परंतु मराठी/देवनागरीमध्ये अशा लिखाणाने अधिक संभ्रम निर्माण होऊ शकतो. तरी तुम्ही स्थानांतरित केलेले लेख पुन्हा मूळ पदावर आणावेत आणि हातासरशी दिसतील तसे इतरही लेख '''गावनाव (जिल्हा/काउंटी/राज्य/देश)''' या संकेतात आणावे. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २२:५४, २३ सप्टेंबर २०२३ (IST) : माझे असे मत आहे की, सध्या फक्त काउंटी सोडून बाकीचे सर्व शहरे तुम्ही सांगितल्याप्रमाणे स्थानांतरित करुया, फक्त आधी मी सर्व शहरांची शीर्षके राज्यानुसार एकसमान पद्धतीने आणतो. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ००:०३, ३० सप्टेंबर २०२३ (IST) == नमस्कार == नमस्कार [[सदस्य:Fulabai chavan|Fulabai chavan]] ([[सदस्य चर्चा:Fulabai chavan|चर्चा]]) १५:१७, २९ सप्टेंबर २०२३ (IST) : नमस्कार. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ००:०३, ३० सप्टेंबर २०२३ (IST) == lewis, louis, स्थान नावे, इ. == नमस्कार, lewis चा उच्चार लुइस होतो तर Louis चा उच्चार लुई (फ्रेंच व तत्सम भाषा) किंवा लुईस (इंग्लिश) होतो. तुम्ही केलेले काही बदल मी परतवले आहेत. इतर परतवावेत. तसेच स्थानलेखांचे स्थानांतरण करताना जी नावे निःसंदिग्ध आहेत त्यांना नाव (काउंटी/जिल्हा/देश) असे करू नयेत, उदा - श्रीव्हपोर्ट. संदिग्ध नावे या संकेताखाली असावीत, उदा - सान लुइस पोतोसी हे मेक्सिकोचे राज्य आणि शहर सुद्धा. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २०:३४, ९ ऑक्टोबर २०२३ (IST) == आपली संपादने == नमस्कार, कृपया लक्षात घ्यावे की आपल्या संपदानाने इतर सदस्यांना काम करण्यात अडथळा येऊ देऊ नये, त्यांना प्रोत्साहन मिळावे असेच सहकार्य करावे. [https://mr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B0_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%AD_%E0%A4%AC%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A1%E0%A5%80&action=history हे पहा], यात आपण निर्माणाधीन लेखात दुरुस्ती केल्याचे दिसून येत आहे.कृपया लक्षात घ्यावे की, निर्माणाधीन साचा हा लेख निर्मितीत इतर कोणीही ढवळाढवळ करू नये याच साठी लावला जातो. तसेही मुळात एखादा सदस्य संपादने करत असताना त्यात आपण काहीही बदल करू नये. यामुळे एकतर त्यांचे स्वारस्य कमी होते, तसेच त्यांचे चालू संपादन रद्द होऊ शकते. [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:MobileDiff/2337964 हे पहा] येथे आपण दृतमाघार ऐवजी संपादन करून दुरुस्ती करावयास हवी. यामुळे सदरील सदस्यास प्रोत्साहन मिळते. त्यांना कुणीतरी मदत केल्याचे त्यांना सुख लाभते, जे की दृतमाघार मध्ये लाभत नाही. असो, आपण जाणते आहात, आपला संपादनाचा व्याप देखील मोठा आहे, याचे निश्चितच कौतुक आहे म्हणून हा प्रपंच केला.- [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १९:४२, १८ ऑक्टोबर २०२३ (IST) == विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३ == [[चित्र:Wikipedia Asian Month Logo Mr.svg|right|400px|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३|विकिपीडिया आशियाई महिना ]]''' हे विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेले एक वार्षिक अभियान आहे. हे अभियान मुख्यत्वे आशिया खंडातील देश आणि तेथील संस्कृती संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतलेला आहे. आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले अमूल्य योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण '''विकिपीडिया आशियाई दूत घोषित होऊन तुम्हाला सही केलेले प्रमाणपत्र मिळेल व एक अधिक पोस्टकार्ड मिळेल''' तसेच '''डिजीटल बार्नस्टार''' देखील प्राप्त करू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३/सहभागी|येथे]] आपली नोंदणी करा आणि [https://fountain.toolforge.org/editathons/wam-mr-2023 हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची आवश्यकता असेल तर स्थानिक आयोजक [[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे ]], [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]] किंवा [[सदस्य:Tiven2240|टायविन]] यांना संपर्क करावा. धन्यवाद. :'''आयोजक विकिपीडिया आशियाई महिना २०२३''' :<small>हा संदेश [[विकिपीडिया:स्वागत आणि साहाय्य चमू|विकिपीडिया मदत चमू]] करिता [[विकिपीडिया:एकगठ्ठा संदेश प्रणाली]] सुविधा वापरून [[विपी:प्रचालक|मराठी विकिपीडिया प्रचालकांमार्फत]] पाठविला गेला असण्याची संभावना आहे.</small> <!-- सदस्य:संतोष गोरे@mrwiki ने https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8B%E0%A4%B7_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%87/test&oldid=2341857 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == फ्रांस, फ्रान्स == नमस्कार, फ्रांस हा उच्चार मूळ उच्चाराशी अधिक जवळचा असल्याने हे बदल करू नयेत. तुम्ही सुचवलेली पुनर्वर्गीकरण सुरू केले आहे. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:१७, २३ मार्च २०२४ (IST) :{{साद|अभय नातू}} तुमचे मत ग्राह्य धरतो, तरी फ्रान्स आणि फ्रांस ह्यांच्या उच्चारात फार फरक नाही, तसेच फ्रान्स हा शब्द सर्वाधिक प्रचलित आहे जो जास्तीकरुन वापरला जात आहे, म्हणून माझे असे मत आहे की फ्रांसचे फ्रान्स करणे उचित ठरेल. आपले मत कळवावे, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:२०, २३ मार्च २०२४ (IST) ता.क. फ्रान्स.... कडून फ्रांस.... कडे पुनर्निर्देशन जरुर करावे. :''फ्रान्स आणि फ्रांस ह्यांच्या उच्चारात फार फरक नाही,'' :आहे :-) :फ्रान्स = फ्रा न् स. यातील न चा उच्चार अनुनासिक नाही. :फ्रांस मधील न् चा उच्चार अनुनासिक आहे. मूळ उच्चार फ्राँस च्या जवळ असला तरीही मराठीशी अधिक जवळ म्हणून फ्रांस ग्राह्य धरावा. तत्सम उदाहरणे - मांस वि. मान्स; पुस्त'''कांत''' वि. रमा'''कांत''', इ. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:२७, २३ मार्च २०२४ (IST) :{{साद|अभय नातू}} ठीक आहे, परंतु बहुतांशी लेख शीर्षक अथवा लेखांमध्ये पूर्वीपासून फ्रान्स हा शब्द वापरला गेलेला आहे, जो बहुतांशी सर्वमान्य शब्द आहे, मग त्याचे काय करावे? परिणामी सर्वठिकाणी फ्रांस हा बदल करावा लागेल. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:३१, २३ मार्च २०२४ (IST) :होय, फ्रांसकडे बदल करावा. लेखांतून सांगकाम्याद्वारे बदल करता येतील. -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:३२, २३ मार्च २०२४ (IST) == धुळपाटी/नीलिमा क्षत्रिय == धुळपाटी/नीलिमा क्षत्रिय हा लेख पुर्ववत मुख्य विकिपिडीयावर नीलिमा क्षत्रिय याच नावाने हलवावा. [[सदस्य:राजेन्द्र क्षत्रिय|राजेन्द्र क्षत्रिय]] ([[सदस्य चर्चा:राजेन्द्र क्षत्रिय|चर्चा]]) १३:२८, १६ जुलै २०२४ (IST) == Why rollback? == Hello. You rollbacked my edits on [[इस्माइल हनीयेह]], can you just tell me why you did it. Actually I am not a Marathi speaker and I updated the informations in the page using Google translator. So please tell me what was wrong there. Thanks. [[सदस्य:Tanvir 360|Tanvir 360]] ([[सदस्य चर्चा:Tanvir 360|चर्चा]]) १९:४३, ३१ जुलै २०२४ (IST) : {{साद|Tanvir 360}} It was done by mistakely, reverted the same, Thank you. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ०९:०४, १ ऑगस्ट २०२४ (IST) == Translation request == Hello, Khirid Harshad. Can you translate and upload the article about the prominent Turkish economist [[:en:Dani Rodrik]] in Marathi Wikipedia? Yours sincerely, [[सदस्य:Oirattas|Oirattas]] ([[सदस्य चर्चा:Oirattas|चर्चा]]) १४:३७, २ सप्टेंबर २०२४ (IST) :Thank you very much for the new article! [[सदस्य:Oirattas|Oirattas]] ([[सदस्य चर्चा:Oirattas|चर्चा]]) १६:२८, २ सप्टेंबर २०२४ (IST) == Translation request == Hello, Khirid Harshad. This is my last request for this year. Can you create the article [[:en:Phlegraean Fields]], which is Europe's only [[:en:supervolcano|supervolcano]] and which is [[:simple:Dormant volcano|dormant]], in Marathi Wikipedia? Can you use (and transliterate) the Italian title, ''Campi Flegrei'', not the English title of the article, since the volcano is not located in an English-speaking country? Yours sincerely, [[सदस्य:Oirattas|Oirattas]] ([[सदस्य चर्चा:Oirattas|चर्चा]]) ११:४८, ५ सप्टेंबर २०२४ (IST) :Thank you very much for the new article! [[सदस्य:Oirattas|Oirattas]] ([[सदस्य चर्चा:Oirattas|चर्चा]]) २२:३९, १२ सप्टेंबर २०२४ (IST) == वर्गातील बदल == मला वाटते आपण @[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] यांना विचारल्याशिवाय वर्गात बदल करू नये. वर्ग आणि त्यातील उपवर्ग हा एक नाजूक आणि क्लिष्ट विषय आहे. [https://mr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=इ.स._२०१४_मधील_मराठी_चित्रपटांची_यादी&curid=150333&diff=2485105&oldid=2203110 हे पहा], आता [[इ.स. २०१४ मधील मराठी चित्रपटांची यादी]] या लेखात ''वर्षानुसार मराठी चित्रपटांच्या याद्या'' तसेच ''इ.स. २०१४ मधील चित्रपट'' असे दोन वर्ग असल्यास काय हरकत आहे? उलट माझ्या मते असे जास्तच उपयुक्त ठरेल. -[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १०:१०, ८ ऑक्टोबर २०२४ (IST) :{{साद|संतोष गोरे}} उपवर्ग वगळल्याचे कारण असे की उदाहरणादाखल [[इ.स. २०१४ मधील मराठी चित्रपटांची यादी]] यात [[:वर्ग:इ.स. २०१४ मधील मराठी चित्रपट]] उपवर्ग जोडून हा वर्ग [[:वर्ग:इ.स. २०१४ मधील चित्रपट]] यास जोडणे योग्य ठरेल, तरी हे काम वेळखाऊ असल्याकारणाने टप्प्याटप्प्याने करायचे मी ठरविले आहे. तुम्ही यास मदत केली तर उत्तमच, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:४४, ८ ऑक्टोबर २०२४ (IST) ::हे बरोबर आहे. विशिष्ट वर्षांमधील विशिष्ट भाषेतील चित्रपटांची यादी त्या वर्षीच्या त्या भाषेच्या चित्रपट वर्गात वर्गीकृत करावी. ::असे करताना ''नामसूची'' ऐवजी ''यादी'' हा शब्द वापरावा. मराठी विकिपीडिया वरील भाषा क्लिष्ट न करता सोपी/सुटसुटीत पण अचूक असावी. ::हा संकेत इतर ठिकाणीही वापरावा. शंका असल्यास चावडीवर किंवा जाणकारांना विचारावे. ::धन्यवाद. ::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:०२, ८ ऑक्टोबर २०२४ (IST) == Not आसामी, It's असमीया भाषा == @[[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] “आसामी” म्हणजे गुन्हेगार व्यक्ती. हे आसामीमध्ये অসমীয়া (Axomiya) लिहिलेले आहे आणि इंग्रजीमध्ये Assamese लिहिले आहे. माझ्या लक्षात आले की, @[[सदस्य:দিব্য দত্ত|দিব্য দত্ত]] ने अनेक वेळा ते बदलण्याचा प्रयत्न केला होता. पण मराठी विकिपीडियाने ते का स्वीकारले नाही? ~[[सदस्य:Kandarpajit Kallol|Kandarpajit Kallol]] ([[सदस्य चर्चा:Kandarpajit Kallol|चर्चा]]) १७:३२, १३ डिसेंबर २०२४ (IST) :@[[सदस्य:Kandarpajit Kallol|Kandarpajit Kallol]] मराठीमध्ये एकाच शब्दाचे अनेक अर्थ निघतात, त्यामुळे आसामी हा द्व्यर्थी शब्द होतो. तसेच बाकीच्या भाषेत "असमीया" वापरले म्हणून तोच शब्द बरोबर असे ठरत नाही. मराठी भाषेचे आपले असे वेगळे शब्द आहेत जसे कन्नडा, कर्नाटका हे मराठीत कन्नड, कर्नाटक म्हणून वापरतात. तसेच आसामची आसामी हा शब्द चपखल बसतो. तरी @[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] आणि @[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] यांनी आपले मत मांडावे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २३:२८, १३ डिसेंबर २०२४ (IST) :{{साद|Kandarpajit Kallol}} :माझ्या वाचनात ''आसामी'' शब्दाचा अर्थ '''व्यक्ती''', '''माणूस''' असा होतो. ''गुन्हेगार व्यक्ती'' नव्हे. :मला वाटते तुम्हील वर लिहिलेल्या आसामी भाषेतील शब्दाचा उच्चार ''अहोमिया'' असा होतो. तरी ''आसामी'' (शक्यतो), ''असमिया'' किंवा ''अहोमिया'' हे शब्द वापरलेले चालतील. लेख-शीर्षकांमध्ये प्रमाणीकरण म्हणून आसामी ठेवावे. :धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०२:२०, १४ डिसेंबर २०२४ (IST) :# असे दिसून येते की तुम्ही अमराठी आहात. :# मराठी भाषेत आसामी शब्दाचा अर्थ गुन्हेगार व्यक्ती होत नाही; निदान मी तरी तसे कुठे वाचले नाही. :# मराठी भाषेत बहुतेक ठिकाणी आसामी असाच शब्द येतो. :# [https://www.pmindia.gov.in/mr/news_updates/%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%80-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%A4-%E0%A4%86%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A5%80/ पी एम इंडियाच्या मराठी आवृत्ती मध्ये] आसामी असाच उल्लेख दिसून येतो. :# मराठी विश्वकोशात मात्र असमिया असा उल्लेख येतो तसेच त्याचे विश्लेषण देखील दिसून येते. हे पहा [https://vishwakosh.marathi.gov.in/26956/ १], [https://vishwakosh.marathi.gov.in/category/language-literature/indian-language-literature/asamia-language/ २], [https://marathivishwakosh.org/tag/%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE-%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AF/ ३]. :माझ्यामते मराठी विकिपीडियावर लेख नाव असमिया असे असावे, तर पुनर्निर्देशन आसामी असे ठेवावे. -[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:१९, १४ डिसेंबर २०२४ (IST) ::@[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]], मी आसाममधून बोलत आहे. ते दुरुस्त केल्याबद्दल धन्यवाद. ~ [[सदस्य:Kandarpajit Kallol|Kandarpajit Kallol]] ([[सदस्य चर्चा:Kandarpajit Kallol|चर्चा]]) ०७:३९, १४ डिसेंबर २०२४ (IST) :::@[[सदस्य:Usernamekiran|Usernamekiran]] आपले मत काय आहे. मराठी व्याकरणावर तुमचा चांगला अभ्यास आहे. यावर देखील तुमचे मत अपेक्षित आहे-[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:५६, १४ डिसेंबर २०२४ (IST) ::::{{re|Kandarpajit Kallol}} मला दुसऱ्या भाषांबद्दल कल्पना नाही, पण मराठीमध्ये "असामी" ह्या शब्दाचा अर्थ "व्यक्ती" असा होतो. [[असा मी असामी]], [https://www.goodreads.com/book/show/12374843-asa-mi-asami good reads]. मी इंटरनेट पूर्वीच्या काळात शालेय विद्यार्थी होतो, तेव्हा आम्हाला एक फार अनुभवी, आणि मराठीचे अभ्यासक शिक्षक होते. त्यांनी सांगितले होते कि "आसामी" म्हणजे आसाम राज्याचा रहिवाशी (गुजरात - गुजराती), तर "असामी" म्हणजे व्यक्ती (त्यांनी हे सुद्धा शिकवले कि "व्यक्ती" साठी "आसामी" हा शब्द वापरणे चुकीचे आहे) . Sugar ह्या शब्दाचा इंग्रजीमध्ये "साखर" असा अर्थ होतो, पण रोमानियन भाषेमध्ये त्याचा अर्थ "बाळ" असा होतो. इंग्रजीमधील "gift" ह्या शब्दाचा अर्थ "भेटवस्तू" असा होतो, पण जर्मन भाषेत त्याचा अर्थ "विष" होतो. त्यामुळे दुसऱ्या भाषेमध्ये एखाद्या शब्दाचा अर्थ काय निघतो, ह्यावर चर्चा करण्यात जास्त अर्थ नाही. इतर भाषेमध्ये "असामी" किंवा "आसामी" ह्या शब्दांचा काहीही अर्थ असो, मराठी मध्ये ते "व्यक्ती", आणि "आसामचा नागरिक" असा अर्थ होतो. राहिली बाब "असमिया" भाषेची: जवळपास सगळेच मराठी व्यक्ती, वृत्तपत्र, स्त्रोत हे "आसामी भाषा" अशा शब्दप्रयोग करतात. आपण सर्वसाधारणपणे प्रचलित असणारी नावे वापरतो, उदाहरणार्थ [[बिल गेट्स]], आणि आसामी भाषेवरील [[:as:বিল গেট্‌ছ]] हे "William Gates" असं नाव वापरत नाहीत. त्याचप्रमाणे मराठी विकिपीडियावर "असमिया" ऐवजी "आसामी" वापरलेले जास्त योग्य राहील. असमिया हा शब्द वापरून मराठी वाचकाला संभ्रमात पाडू नये. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २३:२६, १४ डिसेंबर २०२४ (IST) :::::तुमच्या अभिप्रायाबद्दल धन्यवाद. :::::आसामी (आसामी लिपीत: অসমীয়া ভাষা; लिप्यंतरण: असमीया भाषा) — मला आशा आहे की तुम्ही असे लिहायला हरकत नाही. ~ [[सदस्य:Kandarpajit Kallol|Kandarpajit Kallol]] ([[सदस्य चर्चा:Kandarpajit Kallol|चर्चा]]) ००:२८, १५ डिसेंबर २०२४ (IST) ::::::অসমীয়া or Assamese or असमीया is a name of a language. It is a noun. You should not change it to आसामी৷ [[सदस्य:দিব্য দত্ত|দিব্য দত্ত]] ([[सदस्य चर्चा:দিব্য দত্ত|चर्चा]]) ०९:५७, ४ जानेवारी २०२५ (IST) == ब्राझील/ब्राझिल == नमस्कार, ब्राझिल हा अधिक शुद्ध उच्चार आहे. पूर्वी तयार केलेले ब्राझील या नावाचे लेख आणि वर्ग सुधारणे गरजेचे आहे. तुम्ही इतक्यात केलेल बदल परतवावेत ही विनंती. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०६:२०, २७ डिसेंबर २०२४ (IST) :{{झाले}} [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:२९, ३१ डिसेंबर २०२४ (IST) == राजधानी एक्सप्रेस == नमस्कार, भारतीय रेल्वेवरील सगळ्या राजधानी एक्सप्रेस नवी दिल्ली पर्यंत धावतात. यासाठी वेगळे दिब्रुगढ-नवी दिल्ली राजधानी एक्सप्रेस, मुंबई-नवी दिल्ली राजधानी एक्सप्रेस असे लिहिण्याची आवश्यकता नाही. तरी आपण आत्ता केलेले बदल उलटवावेत ही विनंती. तुम्ही तयार केलेल्या शीर्षकांपासून पुनर्निर्देशने असावीत. अर्थात याला अपवाद आहेत, उदा. मुंबई-हजरत निझामुद्दीन राजधानी एक्सप्रेस. अजून एक माहिती म्हणजे बव्हंश राजधानी एक्सप्रेस राज्यांच्या राजधानीपासून नवी दिल्लीला धावतात. म्हणूनच यांचे नामकरण राजधानी एक्सप्रेस असे केले गेले. मोजकी राज्ये याला अपवाद आहेत. धन्यवाद [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १२:१३, २८ डिसेंबर २०२४ (IST) == इ.स. १९८४ == Hello. Why did you cancel edit? [[सदस्य:Eurohunter|Eurohunter]] ([[सदस्य चर्चा:Eurohunter|चर्चा]]) २०:३०, २८ डिसेंबर २०२४ (IST) :{{साद|Eurohunter}} It's Marathi wikipedia, so add here only Marathi language content, don't add English wikipage links here, Thank you. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २०:३२, २८ डिसेंबर २०२४ (IST) :: Link to English Wikipedia was only added to edit description as there in no article yet in Marathi language, so link to Marathi Wikipedia was linking just to Marathi Wikipedia. It only used original name in Latin alphabet. Why not to transliterate it to Marathi alphabet (Devanagari) instead? [[सदस्य:Eurohunter|Eurohunter]] ([[सदस्य चर्चा:Eurohunter|चर्चा]]) २०:३८, २८ डिसेंबर २०२४ (IST) == Invitation to Participate in the Wikimedia SAARC Conference Community Engagement Survey == Dear Community Members, I hope this message finds you well. Please excuse the use of English; we encourage translations into your local languages to ensure inclusivity. We are conducting a Community Engagement Survey to assess the sentiments, needs, and interests of South Asian Wikimedia communities in organizing the inaugural Wikimedia SAARC Regional Conference, proposed to be held in Kathmandu, Nepal. This initiative aims to bring together participants from eight nations to collaborate towards shared goals. Your insights will play a vital role in shaping the event's focus, identifying priorities, and guiding the strategic planning for this landmark conference. Survey Link: https://forms.gle/en8qSuCvaSxQVD7K6 We kindly request you to dedicate a few moments to complete the survey. Your feedback will significantly contribute to ensuring this conference addresses the community's needs and aspirations. Deadline to Submit the Survey: 20 January 2025 Your participation is crucial in shaping the future of the Wikimedia SAARC community and fostering regional collaboration. Thank you for your time and valuable input. Warm regards,<br> [[:m:User:Biplab Anand|Biplab Anand]] <!-- सदस्य:Biplab Anand@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Biplab_Anand/lists&oldid=28078122 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == वर्ग:इ.स. २०२३ मधील बंगाली चित्रपट == नमस्कार, आपल्या शीर्षक संकेतानुसार ''वर्ग:इ.स. अबक मधील कखग चित्रपट'' असे शीर्षक योग्य आहे, तरी ''वर्ग:इ.स. २०२३ मधील बंगाली चित्रपट'' चे पुनर्निर्देशन हटवावे. तसेच इतर ठिकाणी वेगळी शीर्षके आढळल्यास ती बदलण्यास मदत करावी. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:४१, १० फेब्रुवारी २०२५ (IST) == बदल उलटवा == नमस्कार, मी याच्या मध्ये बदल (साचा:माहितीचौकट पंतप्रधान) कार्यकाळ 2 मध्ये उपराष्ट्रपती याचा कार्यकाळ दिसत नसल्यामुळे बदल करायचा प्रयत्न केला पण त्याच्या मध्ये त्रुटी खूप आहेत. कृपया विनंती आहे <nowiki>[[साचा:माहितीचौकट पदाधिकारी]]</nowiki> मध्ये मी केलेलं बदल सर्व उलटवा [[सदस्य:AShiv1212|AShiv1212]] ([[सदस्य चर्चा:AShiv1212|चर्चा]]) १२:३१, २१ मार्च २०२५ (IST) :आणि क्षमस्व 🙏 अतिशय शहाणपण करायच्या प्रयत्नात असे माझ्याकडून घडलेल आहे. [[सदस्य:AShiv1212|AShiv1212]] ([[सदस्य चर्चा:AShiv1212|चर्चा]]) १२:३२, २१ मार्च २०२५ (IST) ::धन्यवाद 🙏 [[सदस्य:AShiv1212|AShiv1212]] ([[सदस्य चर्चा:AShiv1212|चर्चा]]) १२:३४, २१ मार्च २०२५ (IST) ::{{झाले}} काही हरकत नाही, माणूस चुकांमधूनच शिकत जातो. तसेच काही नवीन बदल केल्याशिवाय योग्य की अयोग्य हेसुद्धा समजत नाही, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १२:३५, २१ मार्च २०२५ (IST) == चर्चा पाने काढणे == नमस्कार, जुन्या आणि/किंवा आता अकार्यरत सदस्यांच्या चर्चापानांवर (अनेकदा मोठा) इतिहास असतो. यांमधून अनेक वाद, मुद्दे व इतर मजकूर आढळून येतो. अगदी पुनर्निर्देशनांमागे सुद्धा कारणे आणि इतिहास असतो, उद. - Maihu Don यांचे चर्चा पान. अशा पानांना ०+ मोल असते तरी अशी पाने काढू नयेत. धन्यवाद [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०१:२८, १८ मे २०२५ (IST) == Accenture == चुकीचं नाव का टाकत आहे मूर्खा? [[सदस्य:Khandeshputra42|Khandeshputra42]] ([[सदस्य चर्चा:Khandeshputra42|चर्चा]]) १२:०४, २० मे २०२५ (IST) :@[[सदस्य:Khandeshputra42|Khandeshputra42]] भाषेची मर्यादा पाळून तुम्हाला हा प्रश्न विचारता येत होता. सक्त ताकीद, परत पुन्हा मर्यादेचे उल्लंघन करू नये, अन्यथा येथे कायम प्रतिबंधित व्हाल. - [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १२:४८, २० मे २०२५ (IST) :{{साद|Khandeshputra42}} नाव बदलताना कारण स्पष्ट नमूद केले होते. Accenture जरी स्पेलिंग असले तरी उच्चारताना ॲक्सेंचर न बोलता ॲसेंचर बोलतो, कारण एक C हा silent आहे जो उच्चारत नाही. {{साद|अभय नातू}} आपले मत कळवावे, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ००:४१, २१ मे २०२५ (IST) ::C silent नाही आहे. गुगल मॅपवर Pdc3b search करून त्यात कंपनीच्या इमारतीवर मराठीत काय नाव लिहीलेले आहे ते वाचा असेंचर आहे की अॅक्सेंचर. तसेच युट्युब वर त्यांचे अधिकृत व्हिडीओ बघा(छपरी लोकांचे नाही) कंपनीचे स्वताःचे व्हिडीओ की ते काय उच्चार करीत आहेत आणि नाव पुर्ववत अॅक्सेंचर असे करा. [[सदस्य:Khandeshputra42|Khandeshputra42]] ([[सदस्य चर्चा:Khandeshputra42|चर्चा]]) ००:५८, २१ मे २०२५ (IST) :::भावा, :::पहिले, आपली भाषा आवर. मोकाट सुटल्यागत वाटतीया. :::असो, नमस्कार. :::दुसरे, गूगल मॅप हे क्राउडसोर्स्ड आहे, जसे "छपरी" लोकांचे यूट्यूब व्हिडिओ असतात ना, अगदी तसेच. जर संदर्भच द्यायचा तर मूळ कंपनीच्या संकेतस्थळावरुन (उच्चाराचा, इंग्लिश शुद्धलेखनाचा संदर्भ नव्हे) द्यावा. तरी या गूगल वरील चित्राचा थेट संदर्भ (दुवा किंवा चित्र) देउन आपले मत मांडले असते तर त्याने तुमच्याबद्दलचे मत खूप अधिक चांगले झाले असते. आता असा संदर्भ द्यावा ही विनंती. :::तिसरे, मूळ उच्चार सापडल्यावर इतर उच्चारांपासून पुनर्निर्देशने तयार करावीत. मी स्वतः असे एक केले आहे. इतर उच्चार तु्म्हाला माहिती असतील तर ते सुद्धा करावेत. जर मूळ उच्चाराबद्दल प्रश्न, शंका किंवा आक्षेप असतील तर त्याबद्दल येथील इतरांना विचारावे. :::चौथे, देवनागरी (मराठी/हिंदी) मधील इतर भाषीय शब्दांचे उच्चार नेमकेच असतील याची खात्री नसते. :::या विशिष्ट बाबतीत मी स्वतः ''ॲक्सेंचर, ॲक्सेंच्यर आणि ॲक्सेंचुअर'' हे उच्चार सर्रास वापरलेले पाहिले/ऐकले आहेत. :::असो. मराठी विकिपीडियावरील तुमच्या योगदानाबद्दल धन्यवाद आणि पुढेही मोठी भर घालाल ही आशा. :::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०२:०५, २१ मे २०२५ (IST) ::::@[[सदस्य:Khandeshputra42|Khandeshputra42]], सदरील संकेतस्थळावर देवनागरी लिपीत मला नाव सापडले नाही. आपण शोधून ती लिंक येथे दिल्यास बरे होईल. इतर संकेतस्थळावरील काही उच्चार [https://marathi.economictimes.com/business-news/it-services-company-accenture-will-layoff-19-thousand-employees/articleshow/98945629.cms एक्सेंचर (इकॉनॉमिक टाइम्स)] , [https://www.loksatta.com/business/finance/19000-accenture-employees-likely-to-lose-their-jobs-due-to-recession-amy-95-3541057 ॲक्सेंच्युअर (लोकसत्ता)] असे देखील आहेत. [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:२७, २१ मे २०२५ (IST) :::::@[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]]@[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] स्वताः ॲक्सेंचरच्या इमारतीवर ॲक्सेंचर असे नाव लिहीलेले आहे. मी अगोदरच सांगितलं की गुगल मॅपवर जाऊन pdc3b सर्च करा. तिथे लोकांनी इमारतीचे फोटो पोस्ट केलेले आहेत, त्यात तुम्हाला नाव दिसेल. गुगल मॅप क्राऊड सोर्स आहे पण इमारत तर क्राऊड सोर्स नाही आहे ना जिथे कोणीही काहीही लिहून येईल. तुम्ही ॲक्सेंचरच्या ceo julie sweet चे व्हिडीओ युट्युबवर बघु शकतात, त्या काय उच्चार करीत आहे. :::::राहिली गोष्ट लिंकची तर त्याही देतो. खालिल ४ लिंक्स कॉपी करून ब्राऊझरवर सर्च करा. :::::images.app.goo.gl/5xhQ6WR7pu1yzdv7A :::::images.app.goo.gl/4RcF9EUy5xdrXv1QA :::::images.app.goo.gl/DY5soeVu4y92cWB58 :::::images.app.goo.gl/EaKNyTddFEeKCRv39 :::::खाली वर्तमानपत्रांच्याही लिंक देतो. :::::https://pudhari.news/amp/story/job-cuts-accenture-to-make-big-job-cuts-will-be-cutting-around-19000-jobs :::::https://www.lokmat.com/business/news/resignation-session-it-companies-accenture-infosys-viprot-attrition-rate-high-a653/ [[सदस्य:Khandeshputra42|Khandeshputra42]] ([[सदस्य चर्चा:Khandeshputra42|चर्चा]]) ०८:४३, २१ मे २०२५ (IST) ::::::नमस्कार @[[सदस्य:Khandeshputra42|Khandeshputra42]], ::::::हे जाउन पहा, ते जाउन पहा हे सांगणे म्हणजे संदर्भ देणे नव्हे. जर तुम्ही एखादा दावा (assertion) करीत आहात तर त्याला संदर्भ तुम्ही देणे आवश्यक आहे. ::::::असो. इमारत (इमारतीचे नाव) क्राउडसोर्स्ड नाही पण हे नुसते सांगण्याने होत नाही. आत्ता दिलेले दुवे आधीच दिले असते तर वादच टळला असता. आणि जी भाषा वापरली त्याने तर तुमच्या हेतू आणि रोखाबद्दलच शंका होणे साहजिक आहे. ::::::आता पुराव्याबद्दलच म्हणले तर हे पहा - [https://www.google.com/search?q=accenture+pronunciation&sca_esv=8ebadbd3a96f64b8&sxsrf=AHTn8zodgaNmI4c75OCOIbyf69fCkr1y9Q%3A1747797956448&source=hp&ei=xEctaOOfGbPI0PEPx8S04Qc&iflsig=ACkRmUkAAAAAaC1V1Ggm-F8a2MQsedg0g11scYAGzp1m&oq=accenture+pron&gs_lp=Egdnd3Mtd2l6Ig5hY2NlbnR1cmUgcHJvbioCCAAyBRAAGIAEMgUQABiABDIFEAAYgAQyBRAAGIAEMgUQABiABDIFEAAYgAQyBRAAGIAEMgUQABiABDIFEAAYgAQyBRAAGIAESLUeUABY3xZwAHgAkAEAmAFroAHuCKoBBDEzLjG4AQPIAQD4AQGYAg6gArMJwgIKECMYgAQYJxiKBcICBBAjGCfCAg0QLhiABBjlBBgnGIoFwgIREC4YgAQYsQMY0QMYgwEYxwHCAgsQABiABBixAxiDAcICDhAuGIAEGLEDGNEDGMcBwgILEC4YgAQY0QMYxwHCAgUQLhiABMICCBAAGIAEGLEDwgIUEC4YgAQYsQMY0QMYgwEYxwEYyQPCAggQABiABBiSA8ICCxAAGIAEGJIDGIoFwgILEC4YgAQYsQMYgwHCAgsQLhiABBjHARivAcICDhAuGIAEGLEDGIMBGIoFwgIREC4YgAQY1AIYxwEYjgUYrwHCAgsQLhiABBixAxjUAsICERAuGIAEGLEDGNEDGMcBGMkDwgIREC4YgAQYkgMYxwEYjgUYrwHCAg4QLhiABBjHARiOBRivAZgDAJIHBDEzLjGgB9efAbIHBDEzLjG4B7MJ&sclient=gws-wiz गूगलवरील उच्चाराचा दुवा]. येथे एक्सेंचर (uhk·'''sen'''·chr) असे स्पष्ट ऐकू येते. शिवाय नावाची व्युत्पत्ती पाहता ''On 1 January 2001, Andersen Consulting adopted the name, "Accenture". The word "Accenture" was derived from "Accent on the future".'' हे सापडते. आता accent चा उच्चार ॲक्सेंट होतो कि ॲसेंट? ::::::मथितार्थ काय तर एकाच शब्दाचे किंवा विशेषनामाचे अनेक उच्चार असू शकतात. त्यांबद्दल थोडी शहानिशा करुन मगच ''शस्त्र'' उचलून वार करावा ही आग्रहवजा विनंती. काहीही झाले तरी येथे एकमेकांशी '''आदरानेच''' बोलले जावे हा आग्रह नव्हे, नियमच आहे. ::::::असो. आपण सुज्ञ आहात. पुढे काय करावे हे समजून घ्यालच. ::::::धन्यवाद. ::::::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:०३, २१ मे २०२५ (IST) ::::::cc: @[[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]], @[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]], @[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:०३, २१ मे २०२५ (IST) ::::::ता.क. मी तुमच्या उच्चाराच्या दाव्याशी सहमत आहे हे लक्षात घ्यावे. माझ्या वरील संदेशाचा उद्देश मराठी विकिपीडियावर संवाद साधताना आणि चर्चा (किंवा वादसुद्धा) करताना कसे करावे याचे उदाहरण दिलेले आहे. == इ.स.पू. वर्षांची पाने == नमस्कार, दिसते आहे की रातोरात कोणी तरी येथे येउन भाराभर रिकामी पाने टाकून गेलेले आहे. या पानांना अगदी मर्यादित उपयुक्तता आहे, तरी अशी पाने मी वगळत आहे. जेव्हा इ.स.पू.च्या एखाद्या विशिष्ट वर्षासाठी लेख लागेल तेव्हा तो तयार केला जाईल. तरी या पानांवर तुमचा मौल्यवान वेळ घालवू नका ही विनंती. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २२:३८, ३१ मे २०२५ (IST) == Categories Files uploaded by... == Hello! I noticed that you added [[:वर्ग:Files uploaded by चित्रयादी/बहिर्जी नाईक]] to a few files. It is correct that the files were uploaded by that user. However I have been using the categories for files that does not have a valid license template and therefore should be deleted. The files in [[:वर्ग:Files uploaded by Archanapote]] could be saved if [[सदस्य:Archanapote]] add a source/author and license. Same with the other files if the uploader is still active. The only esception I can think of is [[:वर्ग:Files uploaded by Archanapote - cc]]. Those file have a license. I think I created to separate the files from those that did not have a license. [[सदस्य:MGA73|MGA73]] ([[सदस्य चर्चा:MGA73|चर्चा]]) १४:११, १८ जून २०२५ (IST) 747s9rbqc6wgonxthn9qal5ry8kfaim 0 301228 2580842 2244522 2025-06-18T06:10:19Z Khirid Harshad 138639 2580842 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम | कार्यक्रम = अधुरी एक कहाणी | चित्र = Adhuri Ek Kahani.jpg | लोगो_चित्र_शीर्षक = | उपशीर्षक = | प्रकार = | निर्मिती संस्था = कॅम्प्स क्लब प्रोडक्शन | दिग्दर्शक = राकेश सारंग, संगीता सारंग | क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = | सूत्रधार = | कलाकार = [[#कलाकार|खाली पहा]] | पंच = | आवाज = | अभिवाचक = | थीम संगीत संगीतकार = | शीर्षकगीत = | अंतिम संगीत = | संगीतकार = | देश = [[भारत]] | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | वर्ष संख्या = ३ | एपिसोड संख्या = ९०८ | कार्यकारी निर्माता = | निर्माता = | सुपरवायझिंग निर्माता = | असोसिएट निर्माता = | सह निर्माता = | कथा संकलन = | संकलन = | स्थळ = | कॅमेरा = | चालण्याचा वेळ = * सोमवार ते शुक्रवार रात्री १० वाजता * सोमवार ते शनिवार रात्री ९.३० वाजता आणि दुपारी १ वाजता (पुनःप्रक्षेपण) | वाहिनी = [[झी मराठी]] | चित्र प्रकार = | ध्वनी प्रकार = | पहिला भाग = | प्रथम प्रसारण = १८ ऑक्टोबर २००४ | शेवटचे प्रसारण = १६ फेब्रुवारी २००८ | आधी = [[कळत नकळत (मालिका)|कळत नकळत]] | नंतर = सा रे ग म प / [[एका पेक्षा एक]] | सारखे = }} '''अधुरी एक कहाणी ''' ही [[झी मराठी]] वाहिनीवर प्रसारित झालेली एक लोकप्रिय मालिका आहे. == कलाकार == * [[स्वप्नील जोशी]] - यश केदारनाथ पटवर्धन * किशोरी गोडबोले - अमृता विजय देवधर / अमृता यश पटवर्धन * [[नीना कुळकर्णी]] - कल्याणी केदारनाथ पटवर्धन * [[गिरीश ओक]] - केदारनाथ पटवर्धन * शुभांगी लाटकर - वीणा विजय देवधर * राधिका हर्षे-विद्यासागर - अनुराधा साठे * [[अमोल कोल्हे]] * [[स्वाती चिटणीस]] * [[प्रिया बापट]] * [[स्नेहा वाघ]] * आविष्कार दारव्हेकर * शीतल क्षीरसागर * अनिकेत केळकर == बाह्य दुवे == {{झी मराठी रात्री १०च्या मालिका}} {{झी मराठी रात्री ९.३०च्या मालिका}} [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] [[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] i7usbtc4i5e4z9eoihbkl1uiub9l8lu 3 304694 2580882 2580590 2025-06-18T11:52:50Z Usernamekiran 29153 अनावश्यक चर्चा वगळल्या 2580882 wikitext text/x-wiki {{जुन्या चर्चा चौकट|search=yes| <center>[[सदस्य चर्चा:Usernamekiran/Archive 1|जुनी चर्चा १]], [[सदस्य चर्चा:Usernamekiran/Archive 2|जुनी चर्चा २]]</center>}} __FORCETOC__ {{clear}} == कामाची पावती == हल्ली कोणी कोणाला असे बार्नस्टार देताना फारसे दिसत नाहीत. पण आपण अल्पावधीत केलेल्या कामाबद्दल हा स्टार. बॉट कसा वापरावा हे तुमच्याकडून शिकण्यासारखे आहे. दुसरे वैशिष्ट्य म्हणजे आपण सामान्य सदस्यांचे ऐकता, कंपूबाजी न करता त्यांना विश्वासात घेता, विचारलेल्या प्रश्नांची प्रामाणिक उत्तरे देता हे सर्व माझ्यासाठी फार महत्त्वाचे आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १२:४७, ५ एप्रिल २०२२ (IST) [[Image:Working Wikimedian's Barnstar.png|शुद्धिचिकित्सक बॉटसाठी|right|frame]] :{{ping|Shantanuo}} खूप खूप धन्यवाद. पण botचा जवळपास ९८% code आधीच तयार होता, त्यात मी फक्त २% वाढवला आणि खरं तर मराठी विकिपीडियावर bot ची केवळ तांत्रिक प्रोग्रामिंग मी केली, त्यातील जास्तीत जास्त शब्द तुम्हीच सुचवले. ह्याव्यतिरिक तांत्रिकदृष्ट्यासुद्धा तुम्ही खूप मदत केली. मी काही दिवसांपूर्वीच तुम्हाला औपचारिकरीत्या धन्यवाद म्हणणार होतो, पण राहून गेलं. मी त्यामध्ये तुम्ही म्ह्टल्याप्रमाणेच म्हणणार होतो कि स्वतःचा काही फायदा/हेतू नसतानासुद्धा तुम्ही भरपूर मदत केलीत. ह्याचा मी खूप आदर करतो.{{pb}}मी मराठी विकिपीडियावर सक्रियरित्या कार्यरत नसलो तरी गेल्या २-३ वर्षांपासून मी mrwiki बघतोय. सध्या हेतू नसताना कार्य करणारे केवळ १० ते १५ संपादक आहेत, पण ते किती दिवस टिकतील त्याचा नेम नाही.{{pb}}विकिपीडिया हा आपल्या सगळ्यांचाच आहे. मला वाटते त्यामध्ये कंपूबाजी नसावी. पारदर्शकता खूप महत्वाची आहे. तुमच्या मदतीसाठी पुन्हा एकदा आभार. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १५:१०, ५ एप्रिल २०२२ (IST) ==शुद्धलेखनाचा बार्नस्टार== {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Grammar-star.png|100px]]| [[File:Grammar-star.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''शुद्धलेखनाचा बार्नस्टार''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | किरणबॉट द्वारे केलेल्या अविरत परिश्रमाबद्दल.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २१:३९, १७ एप्रिल २०२२ (IST) |} == मिडियाविकी:Spam-blacklist == [[मिडियाविकी:Spam-blacklist]] याला संरक्षित केलेले दिसते. मिडियाविकी पाने फक्त प्रचालक संपादन करू शकतात. त्यामुळे संरक्षण काढावे अशी विनंती. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २२:१६, १ जुलै २०२२ (IST) :काढले. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०१:४७, २ जुलै २०२२ (IST) == Request to move (or delete) a page == I don't know where to request this on mrwiki, so asking you for help. The article [[लोकेनाथ]] is not the correct name of the subject. It is [[लोकनाथ]] and should be moved to that title. Alternatively, it may be just deleted because it doesn't have any article content at all. Thanks! [[सदस्य:CX Zoom|CX Zoom]] ([[सदस्य चर्चा:CX Zoom|चर्चा]]) १६:०९, १३ जुलै २०२२ (IST) :नवीन पान निर्माण करून पुनर्निर्देशित देखील केले.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १७:११, १३ जुलै २०२२ (IST) ::{{ping|CX Zoom}} Hello. Editor संतोष गोरे has taken care of it. {{ping|संतोष गोरे}} धन्यवाद :-) —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १८:३८, १३ जुलै २०२२ (IST) ::: Thank you both you! [[सदस्य:CX Zoom|CX Zoom]] ([[सदस्य चर्चा:CX Zoom|चर्चा]]) १८:४२, १३ जुलै २०२२ (IST) == साचा:Ambox == नमस्कार {{tl|Ambox}} हा साचा मोबाईल view मध्ये बरोबर दिसत आहे. परंतु डेस्कटॉप view मध्ये तो गायब झाला आहे. मी संबंधीत साच्यात बदल केले आहेत, परंतु तरीही साचा बरोबर दिसत नाही. आपण काही मदत करू शकाल का? --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १२:३१, १० ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{ping|Tiven2240}} साच्यामध्ये lua आहे. जर मला जुना (बरोबर काम करत असलेला) व आत्ताचा source code [[सदस्य:Usernamekiran/sandbox]] वर टाकून दिला तर मी धुळपाटीवर प्रयत्न करून बघू शकतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १६:३५, १० ऑगस्ट २०२२ (IST) == वर्गातील पाने स्थानांतरण == कृपया किरण बॉटद्वारे खालील वर्गातील पाने स्थानांतरित करावी, धन्यवाद! # [[:वर्ग:न्यू झीलँड क्रिकेट]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचे परदेशी दौरे]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे परदेशी दौरे]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँड मधील क्रिकेट संघ]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट संघ]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे पंतप्रधान]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे पंतप्रधान]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडमधील क्रिकेट मैदाने]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट मैदाने]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडमधील शहरे]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील शहरे]] # [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे न्यू झीलँड दौरे]] → [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे न्यू झीलंड दौरे]] # [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट संघाचे भारत दौरे]] → [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे भारत दौरे]] # [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:इंग्लंडचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट]] → [[:वर्ग:इंग्लंडमधील क्रिकेट]] # [[:वर्ग:इंग्लिश महिला क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:इंग्लंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:फिलिपाईन्सचे क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:फिलिपिन्सचे क्रिकेट खेळाडू]] [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १२:२०, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{ping|Khirid Harshad}} हो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १४:२२, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) :: {{ping|Khirid Harshad}} वरील ऐवजी [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट]] व [[:वर्ग:इंग्लंडमधील क्रिकेट]] ह्या नावाने वर्ग तयार केले. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १२:५६, १५ ऑगस्ट २०२२ (IST) ::: सगळे झाले. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०९:०७, १६ ऑगस्ट २०२२ (IST) == नवी यादी == अजून काही वर्गातील पाने किरण बॉटद्वारे स्थलांतरित करावी. # [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट]] → [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलियामधील क्रिकेट]] # [[:वर्ग:श्रीलंका क्रिकेट]] → [[:वर्ग:श्रीलंकामधील क्रिकेट]] # [[:वर्ग:वेस्ट इंडीज क्रिकेट]] → [[:वर्ग:वेस्ट इंडीजमधील क्रिकेट]] # [[:वर्ग:दक्षिण आफ्रिका क्रिकेट]] → [[:वर्ग:दक्षिण आफ्रिकेमधील क्रिकेट]] # [[:वर्ग:पाकिस्तान क्रिकेट]] → [[:वर्ग:पाकिस्तानमधील क्रिकेट]] # [[:वर्ग:बांगलादेश क्रिकेट]] → [[:वर्ग:बांगलादेशमधील क्रिकेट]] # [[:वर्ग:मर्सिडिज-बेंझ]] → [[:वर्ग:मर्सेडिझ-बेंझ]] # [[:वर्ग:ब्राझिलचे राष्ट्राध्यक्ष]] → [[:वर्ग:ब्राझीलचे राष्ट्राध्यक्ष]] # [[:वर्ग:अशियामधील राष्ट्रीय फुटबॉल संघ]] → [[:वर्ग:आशियामधील राष्ट्रीय फुटबॉल संघ]] # [[:वर्ग:आर्जेंटिनाचे फुटबॉल खेळाडू]] → [[:वर्ग:आर्जेन्टिनाचे फुटबॉल खेळाडू]] # [[:वर्ग:उन्हाळी ऑलिंपिक मैदाने]] → [[:वर्ग:ऑलिंपिक स्टेडियम]] # [[:वर्ग:चंदिगड लायन्स खेळाडू]] → [[:वर्ग:चंदिगढ लायन्स खेळाडू]] # [[:वर्ग:ओरिसामधील जिल्हे]] → [[:वर्ग:ओडिशामधील जिल्हे]] # [[:वर्ग:ओरिसामधील लोकसभा मतदारसंघ]] → [[:वर्ग:ओडिशामधील लोकसभा मतदारसंघ]] # [[:वर्ग:ऑस्कर पुरस्कारविजेते दिग्दर्शक]] → [[:वर्ग:ऑस्कर पुरस्कार विजेते दिग्दर्शक]] # [[:वर्ग:आंध्र प्रदेशामधील लोकसभा मतदारसंघ]] → [[:वर्ग:आंध्र प्रदेशमधील लोकसभा मतदारसंघ]] # [[:वर्ग:मध्य प्रदेशामधील लोकसभा मतदारसंघ]] → [[:वर्ग:मध्य प्रदेशमधील लोकसभा मतदारसंघ]] # [[:वर्ग:कोच्चीतील पर्यटनस्थळे]] → [[:वर्ग:कोचीमधील पर्यटनस्थळे]] # [[:वर्ग:भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थाने]] → [[:वर्ग:भारतीय तंत्रज्ञान संस्था]] [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १३:४६, ३ सप्टेंबर २०२२ (IST) :{{ping|Khirid Harshad}} एक-दोन दिवसात करतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:२१, ९ सप्टेंबर २०२२ (IST) दोन महिने झाले अजून बॉटद्वारे स्थानांतर केले नाही, आठवण करुन दिली धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:५६, ९ नोव्हेंबर २०२२ (IST) :{{ping|Khirid Harshad}} हुकूमशाह आणि हुकूमशहा या दोन शब्दांपैकी योग्य कोणता हे मला नक्की माहीत नाही, त्यामुळे मी तो वर्ग बदलला नाही. {{ping|Shantanuo}} यांना विचारावे लागेल. तसेच "श्रीलंकामधील" ऐवजी "श्रीलंकेमधील", आणि "ऑलिंपिक स्टेडियम" ऐवजी "ऑलिंपिक मैदाने" अशे वर्ग तयार केले. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:०९, २२ नोव्हेंबर २०२२ (IST) ::{{ping|Khirid Harshad}} नमस्कार. जुनी टिप्पणी (comment) बदलण्याऐवजी प्रत्येक वेळेस नवी टिप्पणी लिहून सही करावी हि विनंती. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २१:२६, २ डिसेंबर २०२२ (IST) == अधीक्षक का अधिक्षक == नमस्कार आपल्या बॉट मध्ये 'अधीक्षक —> अधिक्षक' असा बदल दिसून येतो. परंतु आंतरजालावर तसेच [https://gadchirolipolice.gov.in/Specialunitsinfo?specialunits_category=1 गडचिरोली पोलिस] येथे हा शब्द 'अधीक्षक' असा लिहिलेला दिसून येत आहे. कृपया नक्की अचूक शब्द कोणता आहे हे सांगावे. :cc {{साद|Shantanuo}} -[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १९:१४, २४ ऑगस्ट २०२२ (IST) :: चूक नजरेस आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. किरण साहेब, कृपया 'अधिक्षक' > 'अधीक्षक' अशी नवीन नोंद करावी आणि '_अधीक_' > '_अधिक_' अशी स्पेस द्यावी. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:४५, २५ ऑगस्ट २०२२ (IST) : https://shabdakosh.marathi.gov.in/ महाराष्ट्र शासन व्यवहारासाठी शब्दकोश आणि शास्त्रीय व तांत्रिक परिभाषा कोश येथे पण हा शब्द 'अधीक्षक' असा लिहिलेल आहे.--[[सदस्य:Omega45|Omega45]] ([[सदस्य चर्चा:Omega45|चर्चा]]) १०:२६, २५ ऑगस्ट २०२२ (IST) :::{{ping|संतोष गोरे|Omega45|Shantanuo}} माफ करा, मी काही दिवस गावाबाहेर होतो. मी आवश्यक ते बदल केले आहेत, सर्व संपादने दुपारी अडीच वाजता होतील, व फक्त "अधिक्षक → अधीक्षक" हा बदल दुपारी साडे तीन वाजता होईल. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०३:०३, २८ ऑगस्ट २०२२ (IST) == पान वगळणे == [[:वर्ग:उल्लेखनीयता रद्दीकरण]] मध्ये बरीच अनावश्यक पाने व वर्ग आहेत ती कृपया वगळावी, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १७:२०, १८ सप्टेंबर २०२२ (IST) == विपत्र == नमस्कार, गेले काही दिवस मला नोटिफिकेशन येत आहे की तुम्ही मला विपत्र पाठविले आहे परंतु ते मला माझ्या ईमेल मध्ये दिसत नाही. तरी तुम्ही नक्की हे पाठविले होते का हे कळवावे. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १४:२५, १६ ऑक्टोबर २०२२ (IST) :{{ping|अभय नातू}} हो. विपत्र कदाचित स्पॅम मध्ये गेले असावे? तुम्ही मला एक विपत्र पाठवसाल का? म्हणजे मी त्याला उत्तर देऊ शकतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १६:३५, १६ ऑक्टोबर २०२२ (IST) :पाठविले. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:२८, २१ ऑक्टोबर २०२२ (IST) ::{{ping|अभय नातू}} I've sent you an email, but directly this time. Did you get it? —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ००:०१, १३ डिसेंबर २०२२ (IST) == Edit == Can you kindly provide me a valid reason for this edit? [https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%95%E0%A5%8C%E0%A4%B2/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%95&curid=68011&diff=2188619&oldid=2188237] [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०८:५०, १८ ऑक्टोबर २०२२ (IST) :{{re|Tiven2240}} आताचे संपादन ठीक आहे का? —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १९:१२, १८ ऑक्टोबर २०२२ (IST) == पिंपरी-चिंचवडमधील नाट्यगृहे == नमस्कार सर , आता तुम्ही हे '''पिंपरी-चिंचवडमधील नाट्यगृहे''' पानाचं स्थानांतर केलेलं आहे हे पान '''महाराष्ट्रातील नाट्यगृहांची यादी'' नावाने पुन्हा पूर्वपदावर आणा. वेगळं पान न बनवता महाराष्ट्रातील सर्व नाट्यगृहाची माहिती या पानांमध्ये जोडता येऊ शकतं. [[सदस्य:AShiv1212|AShiv1212]] ([[सदस्य चर्चा:AShiv1212|चर्चा]]) १९:२०, ३ नोव्हेंबर २०२२ (IST) :{{re|AShiv1212}} eka tasat karto :-) —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १९:४०, ३ नोव्हेंबर २०२२ (IST) धन्यवाद सर [[सदस्य:AShiv1212|AShiv1212]] ([[सदस्य चर्चा:AShiv1212|चर्चा]]) ००:१५, ४ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == बदल स्वीकारण्याची आणि पान हटवलेले परत आणायचे विनंती == नमस्कार किरण, सुप्रभात मी एका आठवड्यानंतर विकिपीडियावर परत आलो आणि पाहिले की तुम्ही माझ्याद्वारे तयार केलेली आणि अनुल्लेखनीयताचा टॅग असलेली पाने हटवली आहेत. (हे लेख आहेत - [[जय जय लाइव]] ‎, [[नयामत हांडा]] ) मी ह्यच्या माघे सुदाह लेखात अधिक माहिती आणि संदर्भ घालून अनुल्लेखनीयताचा टॅग काढून घेतला आहे. मला सर्व उल्लेखनीयतेचे निकष माहित आहेत, ही विनंती आहे की कृपया मला पृष्ठांच्या संदर्भांसह अधिक माहिती जोडण्याची संधी द्या जेणेकरून ते उल्लेखनीयतेचे निकष पूर्ण करेल.स्थिरता समस्या असलेल्या लेखात इंटरनेटवर सार्वजनिकपणे उपलब्ध असलेल्या संदर्भांसह पुरेशी माहिती जोडण्याचा माझा नेहमीच हेतू असतो. धन्यवाद [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १२:४४, ४ नोव्हेंबर २०२२ (IST) == वर्ग नाव बदल == [[कारंजा घाडगे तालुका]] पानावरील कारंजा घाडगे तालुक्यातील गावे विभागातील सर्व पाने [[:वर्ग:कारंजा लाड तालुक्यातील गावे]] हा वर्ग काढून [[:वर्ग:कारंजा घाडगे तालुक्यातील गावे]] या नव्या वर्गास जोडावीत ही विनंती. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १३:४८, १० डिसेंबर २०२२ (IST) :{{ping|Khirid Harshad}} [[कारंजा घाडगे तालुका]], आणि [[कारंजा लाड तालुका]] हे दोन वेग-वेगळे तालुके आहेत. वरीलप्रमाणे संपादने केल्यास दोन्ही तालुक्यातील गावे एकाच तालुक्याच्या वर्गात जोडण्यात येतील. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १४:०५, १५ डिसेंबर २०२२ (IST) {{साद|Usernamekiran}} आधीपासून [[कारंजा घाडगे]] तालुक्यातील गावे [[कारंजा लाड]] च्या वर्गात समाविष्ट आहेत, मग पुन्हा ते एकत्र कसे होतील? [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १४:५९, १५ डिसेंबर २०२२ (IST) :{{re|Khirid Harshad}} मी काही दिवसांनंतर दोन्ही तालुक्यातील गावे योग्य त्या वर्गात टाकतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १५:०३, १५ डिसेंबर २०२२ (IST) ठीक आहे, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १५:०४, १५ डिसेंबर २०२२ (IST) :{{re|Khirid Harshad}} झाले. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २०:५९, १९ डिसेंबर २०२२ (IST) == [[जावद रमदानी]] == Hi Usernamekiran, sorry for writing in English. I wanted to mark [[जावद रमदानी]] for deletion as this page is crosswiki spam / fake, see e.g. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Sockpuppet_investigations/%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A8/Archive][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Title_blacklist/Archives/2015#Javad_Ramezani] (I can provide more links if you want). Unfortunately an abuse filter told me to consider not posting the deletion request as community consensus is against SMWT Members being active on your wiki. Could you take a look at this and either delete the page or create a deletion request yourself? Thanks and best regards --[[सदस्य:Johannnes89|Johannnes89]] ([[सदस्य चर्चा:Johannnes89|चर्चा]]) १८:४६, ८ जानेवारी २०२३ (IST) :{{ping|Johannnes89}} deleted, and salted. Thanks for the heads-up. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २०:३८, ८ जानेवारी २०२३ (IST) == वर्ग स्थानांतरण == खालील वर्गातील फक्त वर्षाचे वर्ग (उदा. वर्ग:इ.स. ४१४ किंवा वर्ग:इ.स. ६२८) नव्या वर्गात स्थानांतरण करावे. # [[:वर्ग:इ.स.चे ५ वे शतक]] → [[:वर्ग:इ.स.च्या ५ व्या शतकातील वर्षे]] # [[:वर्ग:इ.स.चे ६ वे शतक]] → [[:वर्ग:इ.स.च्या ६ व्या शतकातील वर्षे]] # [[:वर्ग:इ.स.चे ७ वे शतक]] → [[:वर्ग:इ.स.च्या ७ व्या शतकातील वर्षे]] [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १५:०८, १६ जानेवारी २०२३ (IST) : एक महिना उलटून गेला असल्याने आठवण करुन दिली, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २१:४२, १७ फेब्रुवारी २०२३ (IST) # [[:वर्ग:विसावे शतकातील वर्षे]] → [[:वर्ग:इ.स.च्या २० व्या शतकातील वर्षे]] # [[:वर्ग:न्यू यॉर्कमधील काउंटी]] → [[:वर्ग:न्यू यॉर्क राज्यामधील काउंटी]] # [[:वर्ग:वॉशिंग्टनमधील काउंटी]] → [[:वर्ग:वॉशिंग्टन राज्यामधील काउंटी]] # [[:वर्ग:समुद्र किनार्याची चित्रे]] → [[:वर्ग:समुद्र किनाऱ्याची चित्रे]] # [[:वर्ग:इमारती चित्रे]] → [[:वर्ग:इमारत चित्रे]] # [[:वर्ग:खाण्याच्या वस्तू चित्रे]] → [[:वर्ग:खाद्य पदार्थाची चित्रे]] [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ०९:५८, २६ फेब्रुवारी २०२३ (IST) == दुवा दुरुस्ती == नमस्कार स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य या प्रकल्पाचे एक गठ्ठा संदेश सक्रिय सदस्यांना पाठवण्यात आले आहेत. परंतु त्यात पुढील दुवा चुकीचा टाकण्यात आलाय. <nowiki>https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2023 या ऐवजी https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2023-mr </nowiki> हा दुवा पाहिजे आहे. कृपया आपण त्यात बदल करताल का.-[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २०:५७, ७ फेब्रुवारी २०२३ (IST) :{{re|संतोष गोरे}} namaskar. Mi saddhya gavabaher ahe, tyamule mi durusti karu shaknar nahi. Mi 11 tarkhela durusti karu shakel. Abhay Natu aani Tiven doghe AWB vapartat, te hi durusti karu shaktil. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २१:४२, ७ फेब्रुवारी २०२३ (IST) ::{{साद|अभय नातू|Tiven2240}} कृपया बदल करून द्यावा ही विनंती. [[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०८:५४, ८ फेब्रुवारी २०२३ (IST) :::{{done}} --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०९:४६, ८ फेब्रुवारी २०२३ (IST) == मंगरूळपीर तालुका, वाशिम जिल्ह्यातील गावांची नावे बदलणे == नमस्कार, आपल्या KiranBOT ह्या बॉटद्वारे आपण जे गावांच्या नावाबाबतीत काम करीत आहात त्यात सहभाग घ्यावा वाटला. मला प्रत्यक्ष माहीत असलेल्या गावांची नावे मी "स्थानांतरण " च्या मदतीने बदलली आहेत. तरी ही कृती योग्य आहे का हे सांगावे. आणि उचित कृती सुचवावी. धन्यवाद. [[सदस्य:मंदार १|मंदार १]] ([[सदस्य चर्चा:मंदार १|चर्चा]]) २१:४६, १६ एप्रिल २०२३ (IST) kfpu5coxniasmr4uk1fv882zcud5b8u 0 311972 2580828 2157375 2025-06-17T22:50:33Z EmausBot 9929 Bot: Fixing double redirect from [[छत्रपती शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य व कलाकृती]] to [[शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य आणि कलाकृती]] 2580828 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य आणि कलाकृती]] bybp4oddd6abcx1nx2nmnx42yar19yp 0 324652 2580841 2509455 2025-06-18T06:09:35Z Khirid Harshad 138639 2580841 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम | कार्यक्रम = एका पेक्षा एक | चित्र = Eka Peksha Ek.jpg | लोगो_चित्र_शीर्षक = | उपशीर्षक = | प्रकार = | निर्माता = [[सचिन पिळगांवकर]] | निर्मिती संस्था = | दिग्दर्शक = | क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = | सूत्रधार = | कलाकार = [[आदेश बांदेकर]], [[पुष्कर श्रोत्री]] | पंच = | आवाज = | अभिवाचक = | थीम संगीत संगीतकार = | शीर्षकगीत = | अंतिम संगीत = | संगीतकार = | देश = [[भारत]] | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | वर्ष संख्या = | एपिसोड संख्या = | कार्यकारी निर्माता = | सुपरवायझिंग निर्माता = | असोसिएट निर्माता = | सह निर्माता = | कथा संकलन = | संकलन = | स्थळ = | कॅमेरा = | चालण्याचा वेळ = * बुधवार आणि गुरुवार रात्री १० वाजता * सोमवार आणि मंगळवार रात्री ९.३० वाजता | वाहिनी = [[झी मराठी]] | चित्र प्रकार = | ध्वनी प्रकार = | पहिला भाग = | प्रथम प्रसारण = २६ डिसेंबर २००७ | शेवटचे प्रसारण = १३ ऑक्टोबर २०१३ | आधी = | नंतर = | सारखे = }} '''एका पेक्षा एक''' हा [[झी मराठी]] वाहिनीवर प्रसारित झालेला नृत्याचा कथाबाह्य कार्यक्रम आहे. == पर्व == {| class="wikitable sortable" ! प्रसारित दिनांक !! पर्व !! अंतिम दिनांक |- | २६ डिसेंबर २००७ | पर्व पहिले | २००८ |- | २००८ | पर्व‌ दुसरे | २००८ |- | १५ ऑक्टोबर २००८ | डान्स मस्ती | २६ एप्रिल २००९ |- | ३० ऑक्टोबर २००९ | छोटे चॅम्पियन्स | ४ एप्रिल २०१० |- | २९ डिसेंबर २०१० | अप्सरा आली | १ मे २०११ |- | १२ ऑक्टोबर २०११ | जोडीचा मामला | १५ जानेवारी २०१२ |- | १ जुलै २०१३ | अप्सरा आली २ | १३ ऑक्टोबर २०१३ |} == पुरस्कार == {| class="wikitable" |+[[झी मराठी उत्सव नात्यांचा पुरस्कार]] !वर्ष !पुरस्कार !कलाकार |- |rowspan="2"|२००७ |''सर्वोत्कृष्ट परीक्षक'' |[[सचिन पिळगांवकर]] |- |''सर्वोत्कृष्ट सोहळा'' |महाअंतिम सोहळा |- |२०१२ |''सर्वोत्कृष्ट परीक्षक'' |[[सचिन पिळगांवकर]] |} == टीआरपी == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" ! rowspan="2" | आठवडा ! rowspan="2" | वर्ष ! rowspan="2" | TAM TVT ! colspan="2" | क्रमांक ! rowspan="2" | संदर्भ |- ! महाराष्ट्र/गोवा ! भारत |- |आठवडा ४५ |२००८ |०.९२ |२ |७९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 02/11/2008 to 08/11/2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081202064723/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=02/11/2008&endperiod=08/11/2008|archive-date=2008-12-02|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=02/11/2008&endperiod=08/11/2008}}</ref> |- |आठवडा ४६ |२००८ |०.९८ |२ |५२ | |- |आठवडा ४७ |२००८ |०.९४ |२ |५० |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 16/11/2008 to 22/11/2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081208092225/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=16/11/2008&endperiod=22/11/2008|archive-date=2008-12-08|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=16/11/2008&endperiod=22/11/2008}}</ref> |- |आठवडा ४९ |२००८ |०.८२ |४ |८४ | |- |आठवडा ५० |२००८ |०.९ |४ |८६ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 07/12/2008 to 13/12/2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081231234041/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=07/12/2008&endperiod=13/12/2008|archive-date=2008-12-31|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=07/12/2008&endperiod=13/12/2008}}</ref> |- |आठवडा ५१ |२००८ |०.८५ |४ |९५ | |- |आठवडा १ |२००९ |०.८ |४ |९६ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 04/01/2009 to 10/01/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090122201135/http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=04/01/2009&endperiod=10/01/2009|archive-date=2009-01-22|url=http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=04/01/2009&endperiod=10/01/2009}}</ref> |- |आठवडा २ |२००९ |०.९५ |२ |७९ | |- |आठवडा ३ |२००९ |१.११ |२ |५५ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 18/01/2009 to 24/01/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090208173523/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=18/01/2009&endperiod=24/01/2009|archive-date=2009-02-08|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=18/01/2009&endperiod=24/01/2009}}</ref> |- |आठवडा ५ |२००९ |०.९ |३ |८१ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 01/02/2009 to 07/02/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090226010253/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=01/02/2009&endperiod=07/02/2009|archive-date=2009-02-26|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=01/02/2009&endperiod=07/02/2009}}</ref> |- |आठवडा ६ |२००९ |०.९ |२ |७८ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 08/02/2009 to 14/02/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090307013359/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=08/02/2009&endperiod=14/02/2009|archive-date=2009-03-07|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=08/02/2009&endperiod=14/02/2009}}</ref> |- |आठवडा ११ |२००९ |०.७५ |२ |९६ | |- |आठवडा १४ |२००९ |०.८ |३ |८८ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 05/04/2009 to 11/04/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090424202013/http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=05/04/2009&endperiod=11/04/2009|archive-date=2009-04-24|url=http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=05/04/2009&endperiod=11/04/2009}}</ref> |- |आठवडा १५ |२००९ |०.९३ |१ |६७ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 12/04/2009 to 18/04/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090506112307/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=12/04/2009&endperiod=18/04/2009|archive-date=2009-05-06|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=12/04/2009&endperiod=18/04/2009}}</ref> |- |२६ एप्रिल २००९ |महाअंतिम सोहळा |१.० |१ |६९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 26/04/2009 to 02/05/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090518061532/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=26/04/2009&endperiod=02/05/2009|archive-date=2009-05-18|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=26/04/2009&endperiod=02/05/2009}}</ref> |- |आठवडा ४४ |२००९ |०.९ |१ |७२ | |- |आठवडा ५० |२००९ |०.७ |५ |१०० |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 13/12/2009 to 19/12/2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20100117225235/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=13/12/2009&endperiod=19/12/2009|archive-date=2010-01-17|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=13/12/2009&endperiod=19/12/2009}}</ref> |- |आठवडा ५२ |२००९ |०.८ |४ |८९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 27/12/2009 to 02/01/2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100125190751/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=27/12/2009&endperiod=02/01/2010|archive-date=2010-01-25|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=27/12/2009&endperiod=02/01/2010}}</ref> |- |आठवडा २ |२०१० |१.० |२ |७३ | |- |आठवडा ५ |२०१० |०.८ |२ |७५ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 31/01/2010 to 06/02/2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227055037/http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=31/01/2010&endperiod=06/02/2010|archive-date=2010-02-27|url=http://www.indiantelevision.com/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee%20Marathi&startperiod=31/01/2010&endperiod=06/02/2010}}</ref> |- |आठवडा ६ |२०१० |०.९ |१ |७५ | |- |आठवडा ६ |२०११ |१.०४ |२ |६६ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings for Week 06 (06/02/2011-12/02/2011)|archive-url=https://web.archive.org/web/20120615063220/http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=06/02/2011&endperiod=12/02/2011|archive-date=2012-06-15|url=http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=06/02/2011&endperiod=12/02/2011}}</ref> |- |आठवडा १० |२०११ |०.७७ |१ |७९ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings for Week 10 (06/03/2011-12/03/2011)|archive-url=https://web.archive.org/web/20120924163044/http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=06/03/2011&endperiod=12/03/2011|archive-date=2012-09-24|url=http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=06/03/2011&endperiod=12/03/2011}}</ref> |- |आठवडा १३ |२०११ |०.७९ |२ |८१ |<ref>{{Cite web|title=Tvr Ratings from 27/03/2011 to 02/04/2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110611234158/http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=27/03/2011&endperiod=02/04/2011|archive-date=2011-06-11|url=http://www.indiantelevision.com:80/tvr/telemeter/telechanneltam.php?ch=Zee+Marathi&startperiod=27/03/2011&endperiod=02/04/2011}}</ref> |- |आठवडा १४ |२०११ |०.७७ |१ |९९ | |- |आठवडा १६ |२०११ |०.७९ |१ |९२ | |- |१ मे २०११ |महाअंतिम सोहळा |०.८५ |१ |७७ | |} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] [[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] 8o2kq6gewb6rlbs5tppidm36x76ql3h 0 326214 2580756 2492312 2025-06-17T12:43:34Z 42.104.224.117 महाराष्ट्र राज्य शासनाने १५ सप्टेंबर २०२३ रोजी राजपत्र प्रकाशित करून उस्मानाबाद जिल्ह्याचे नाव धाराशिव जिल्हा असे अधिकृतपणे बदलले आहे. यासोबतच उस्मानाबाद उपविभाग, उस्मानाबाद तालुका आणि उस्मानाबाद गाव/शहर यांचे देखील नावे बदलण्यात आले. 2580756 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र | स्थानिक_नाव = धाराशिव | प्रकार = शहर | अक्षांश = 18.17 | रेखांश = 76.05 | शोधक_स्थान = right | राज्य_नाव = महाराष्ट्र | जिल्हा = [[धाराशिव जिल्हा]] | नेता_पद = प्रशासक तथा मुख्याधिकारी | नेता_नाव = वसुदा पड | उंची = 647 | लोकसंख्या_वर्ष = 2011 | लोकसंख्या_एकूण = ११२,०८५ | लोकसंख्या_घनता = | क्षेत्रफळ_आकारमान = sq. km | क्षेत्रफळ_एकूण = | एसटीडी_कोड = ०२४७२ | पिन_कोड = ४१३५०१ | आरटीओ_कोड = MH-25 | लिंग_गुणोत्तर = १.०७६ | unlocode = | संकेतस्थळ = osmanabadmahaulb.maharashtra.gov.in/ | तळटिपा = | लोकसंख्या_क्रमांक = | अधिकृत_भाषा = मराठी | इतर_नाव = }} '''धाराशिव''' हे महाराष्ट्रातील एक शहर आणि [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव जिल्ह्याचे]] प्रशासकीय मुख्यालय आहे. ==नामांतर== महाराष्ट्र शासन राज्य शासनाने १५ सप्टेंबर २०२३ रोजी राजपत्र प्रकाशित करून उस्मानाबाद जिल्ह्याचे नाव धाराशिव जिल्हा असे अधिकृतपणे बदलले आहे. यासोबतच उस्मानाबाद उपविभाग, उस्मानाबाद तालुका आणि उस्मानाबाद गाव/शहर यांचे देखील नावे बदलण्यात आले. == इतिहास == शहरातील धारासुरमर्दिनी मंदिर, तसेच धारा आणि शिव या प्राचीन योध्यांमुळे धाराशिव हे नाव ऐतिहासिक काळापासून प्रचलित आहे. ख्रिस्ताब्द १९०० च्या सुमारास निजाम कालीन नकाशात Dharaseo असा उल्लेख आढळतो. पुढे उस्मानाबाद हे नाव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानचा]] सातवा निजाम [[मीर उस्मान अली खान|मीर उस्मान अली खान असफ जाह]] याने सत्ताग्रहण केल्यावर त्याच्या नावावरून ठेवण्यात आले. त्यानंतर २०२२ मध्ये महाराष्ट्र शासनाने उस्मानाबादचे नामांतर "धाराशिव" असे पूर्ववत केले. == लोकसंख्या == [[इ.स. २०११]] च्या जनगणनेनुसार धाराशिव शहराची लोकसंख्या १,१२,०८५ होती. पैकी ५८,०९८ पुरुष तर ५३,९८७ स्त्रिया होत्या. १३,३४६ व्यक्ती ६ वर्षांखालील होत्या. धाराशिव शहराचे लिंग गुणोत्तर १००० पुरुषांमागे ९२९ स्त्रिया आहे. साक्षरता प्रमाण ८८.१५% आहे. पुरुष साक्षरता ९३.४५% आहे, तर स्त्री साक्षरता ८२.५२% आहे धाराशिव शहरातील धारासूर मर्दिनीचे मंदिर प्रसिद्ध आहे. शहराच्या बाहेर हातळादेवीचे रम्य मंदिर आहे. हे मंदिर हतलई नावाने ओळखले जाते. शहराचा मध्यभागातून भोगावती नदी वाहते. धाराशिव शहराच्या जवळच आठ किलोमीटर अंतरावर 'धाराशिव' नावाची जैन लेणी आहेत. धाराशिव बहामणी आणि विजापूर संस्थानात आले. १९४८ पर्यंत धाराशिव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानात]] होते. == खास पदार्थ == धाराशिवचे गुलाब जामून प्रसिद्ध आहे. कुंथलगिरी जवळील धुळे-सोलापूर या राष्ट्रीय महामार्गावरील सरमकुंडी फाटा येथील खवा, पेढे प्रसिद्ध आहेत. दूध उत्पादनात घाटंग्री हे गाव अग्रेसर आहे. == शिक्षणसंस्था == धाराशिव येथे [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ|डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाचे]] उपकेंद्र आहे. स्वामी विवेकानंद शिक्षण संस्थेचे डॉ. बापूजी साळुंखे विधी महाविद्यालय आहे. == वाहतूक == धाराशिव शहर राष्ट्रीय महामार्ग ५२<ref>[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]</ref> वर वसले आहे. हा राष्ट्रीय महामार्ग [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[छत्रपती संभाजीनगर]]-[[बीड]]-धाराशिव-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]]) असा जातो. धाराशिव शहर रेल्वे ने जोडले आहे. धाराशिव हे लातूर रोड ते मिरज जंक्शन या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे.धाराशिव येथून पुणे, मुंबई, कोल्हापूर, पंढरपूर, मिरज, लातूर, नांदेड, परभणी, परळी वैजनाथ, अकोला, नागपूर, हैदराबाद, निजामाबाद, बिदर आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत. == हे सुद्धा पहा == * [[धाराशिव जिल्हा]] * [[हैदराबाद संस्थान]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/FINAL_GAZETTEE1/index.html महाराष्ट्र शासनाच्या संकेतस्थळावरील {{लेखनाव}} विषयक लेख] [[वर्ग:धाराशिव जिल्हा]] [[वर्ग:मराठवाडा|शहरे]] [[वर्ग:मराठवाड्यातील शहरे]] [[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]] [[वर्ग:धाराशिव]] d6kqgi2b3xiuhwyfo9v3y6mh7glos9t 2580757 2580756 2025-06-17T12:49:41Z 42.104.224.117 2580757 wikitext text/x-wiki '''धाराशिव''' हे महाराष्ट्रातील एक शहर आणि [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव जिल्ह्याचे]] प्रशासकीय मुख्यालय आहे. ? धाराशिव महाराष्ट्र • भारत — शहर — १८° १०′ ००″ N, ७६° ०३′ ००″ E ओपनस्ट्रीट मॅप गूगल अर्थ प्रोक्सिमिटीरामा प्रमाणवेळ भाप्रवे (यूटीसी+५:३०) क्षेत्रफळ • उंची • ६४७ मी जिल्हा धाराशिव जिल्हा लोकसंख्या लिंग गुणोत्तर १,१२,०८५ (2011) १.०७६ ♂/♀ भाषा मराठी प्रशासक तथा मुख्याधिकारी वसुदा पड कोड • पिन कोड • दूरध्वनी • आरटीओ कोड • ४१३५०१ • +०२४७२ • MH-25 संकेतस्थळ:<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://dharashiv.maharashtra.gov.in/|title=Dharashiv District {{!}} Offical Website of Dharashiv District {{!}} India|language=en-US|access-date=2025-06-17}}</ref> https://dharashiv.maharashtra.gov.in/ ==नामांतर== महाराष्ट्र शासन राज्य शासनाने १५ सप्टेंबर २०२३ रोजी राजपत्र प्रकाशित करून उस्मानाबाद जिल्ह्याचे नाव धाराशिव जिल्हा असे अधिकृतपणे बदलले आहे. यासोबतच उस्मानाबाद उपविभाग, उस्मानाबाद तालुका आणि उस्मानाबाद गाव/शहर यांचे देखील नावे बदलण्यात आले. == इतिहास == शहरातील धारासुरमर्दिनी मंदिर, तसेच धारा आणि शिव या प्राचीन योध्यांमुळे धाराशिव हे नाव ऐतिहासिक काळापासून प्रचलित आहे. ख्रिस्ताब्द १९०० च्या सुमारास निजाम कालीन नकाशात Dharaseo असा उल्लेख आढळतो. पुढे उस्मानाबाद हे नाव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानचा]] सातवा निजाम [[मीर उस्मान अली खान|मीर उस्मान अली खान असफ जाह]] याने सत्ताग्रहण केल्यावर त्याच्या नावावरून ठेवण्यात आले. त्यानंतर २०२२ मध्ये महाराष्ट्र शासनाने उस्मानाबादचे नामांतर "धाराशिव" असे पूर्ववत केले. == लोकसंख्या == [[इ.स. २०११]] च्या जनगणनेनुसार धाराशिव शहराची लोकसंख्या १,१२,०८५ होती. पैकी ५८,०९८ पुरुष तर ५३,९८७ स्त्रिया होत्या. १३,३४६ व्यक्ती ६ वर्षांखालील होत्या. धाराशिव शहराचे लिंग गुणोत्तर १००० पुरुषांमागे ९२९ स्त्रिया आहे. साक्षरता प्रमाण ८८.१५% आहे. पुरुष साक्षरता ९३.४५% आहे, तर स्त्री साक्षरता ८२.५२% आहे धाराशिव शहरातील धारासूर मर्दिनीचे मंदिर प्रसिद्ध आहे. शहराच्या बाहेर हातळादेवीचे रम्य मंदिर आहे. हे मंदिर हतलई नावाने ओळखले जाते. शहराचा मध्यभागातून भोगावती नदी वाहते. धाराशिव शहराच्या जवळच आठ किलोमीटर अंतरावर 'धाराशिव' नावाची जैन लेणी आहेत. धाराशिव बहामणी आणि विजापूर संस्थानात आले. १९४८ पर्यंत धाराशिव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानात]] होते. == खास पदार्थ == धाराशिवचे गुलाब जामून प्रसिद्ध आहे. कुंथलगिरी जवळील धुळे-सोलापूर या राष्ट्रीय महामार्गावरील सरमकुंडी फाटा येथील खवा, पेढे प्रसिद्ध आहेत. दूध उत्पादनात घाटंग्री हे गाव अग्रेसर आहे. == शिक्षणसंस्था == धाराशिव येथे [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ|डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाचे]] उपकेंद्र आहे. स्वामी विवेकानंद शिक्षण संस्थेचे डॉ. बापूजी साळुंखे विधी महाविद्यालय आहे. == वाहतूक == धाराशिव शहर राष्ट्रीय महामार्ग ५२<ref>[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]</ref> वर वसले आहे. हा राष्ट्रीय महामार्ग [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[छत्रपती संभाजीनगर]]-[[बीड]]-धाराशिव-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]]) असा जातो. धाराशिव शहर रेल्वे ने जोडले आहे. धाराशिव हे लातूर रोड ते मिरज जंक्शन या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे.धाराशिव येथून पुणे, मुंबई, कोल्हापूर, पंढरपूर, मिरज, लातूर, नांदेड, परभणी, परळी वैजनाथ, अकोला, नागपूर, हैदराबाद, निजामाबाद, बिदर आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत. == हे सुद्धा पहा == * [[धाराशिव जिल्हा]] * [[हैदराबाद संस्थान]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/FINAL_GAZETTEE1/index.html महाराष्ट्र शासनाच्या संकेतस्थळावरील {{लेखनाव}} विषयक लेख] [[वर्ग:धाराशिव जिल्हा]] [[वर्ग:मराठवाडा|शहरे]] [[वर्ग:मराठवाड्यातील शहरे]] [[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]] [[वर्ग:धाराशिव]] 2wnvxtymish6v5stilgf3he6w8j4of5 2580758 2580757 2025-06-17T12:52:34Z Khirid Harshad 138639 [[Special:Contributions/42.104.224.117|42.104.224.117]] ([[User talk:42.104.224.117|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. 2459743 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र | स्थानिक_नाव = धाराशिव | प्रकार = शहर | अक्षांश = 18.17 | रेखांश = 76.05 | शोधक_स्थान = right | राज्य_नाव = महाराष्ट्र | जिल्हा = [[धाराशिव जिल्हा]] | नेता_पद = प्रशासक तथा मुख्याधिकारी | नेता_नाव = वसुदा पड | उंची = 647 | लोकसंख्या_वर्ष = 2011 | लोकसंख्या_एकूण = ११२,०८५ | लोकसंख्या_घनता = | क्षेत्रफळ_आकारमान = sq. km | क्षेत्रफळ_एकूण = | एसटीडी_कोड = ०२४७२ | पिन_कोड = ४१३५०१ | आरटीओ_कोड = MH-25 | लिंग_गुणोत्तर = १.०७६ | unlocode = | संकेतस्थळ = osmanabadmahaulb.maharashtra.gov.in/ | तळटिपा = | लोकसंख्या_क्रमांक = | अधिकृत_भाषा = मराठी | इतर_नाव = }} '''धाराशिव''' हे महाराष्ट्रातील एक शहर आणि [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव जिल्ह्याचे]] प्रशासकीय मुख्यालय आहे. ==नामांतर== महाराष्ट्र शासनाच्या अधिसूचनेनुसार उस्मानाबाद शहराचे अधिकृत नाव धाराशिव आहे. परंतु, तालुका आणि जिल्हास्तरावर उस्मानाबाद हे नाव न्यायालयीन भाषेत अजूनही कायम आहे. तालुका व जिल्हास्तरावर नामांतरसंबंधी अधिसूचनेचा केवळ मसुदा प्रसिद्ध झाला आहे. मुंबई उच्च न्यायालयाच्या (Bombay High Court) अंतरिम आदेशानुसार शहराचे न्यायालयीन भाषेतील नाव उस्मानाबाद आहे, मात्र तालुका आणि जिह्याचे नाव उस्मानाबाद वापरले जाणे बंधनकारक आहे. शासनाच्या अधिसूचनेनुसार नगरपरिषदेचे नामांतर धाराशिव नगर परिषद असे करण्यात आले आहे. धाराशिव नाव वापरण्यावर मुंबई उच्च न्यायालयाने स्थगिती दिली असून उस्मानाबाद व धाराशिव नावाचा वादविवाद मुंबई उच्च न्यायालयात आजही प्रलंबित आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://m.dailyhunt.in/news/india/marathi/my+mahanagar-epaper-mymaha/dharashiv+navhe+usmanabad+hech+nav+vapara+ucch+nyayalayacha+aadesh-newsid-n492079256|title=धाराशिव नव्हे 'उस्मानाबाद' हेच नाव वापरा, उच्च न्यायालयाचा आदेश!|website=Dailyhunt|language=en|access-date=2023-06-10}}</ref> == इतिहास == शहरातील धारासुरमर्दिनी मंदिर, तसेच धारा आणि शिव या प्राचीन योध्यांमुळे धाराशिव हे नाव ऐतिहासिक काळापासून प्रचलित आहे. ख्रिस्ताब्द १९०० च्या सुमारास निजाम कालीन नकाशात Dharaseo असा उल्लेख आढळतो. पुढे उस्मानाबाद हे नाव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानचा]] सातवा निजाम [[मीर उस्मान अली खान|मीर उस्मान अली खान असफ जाह]] याने सत्ताग्रहण केल्यावर त्याच्या नावावरून ठेवण्यात आले. त्यानंतर २०२२ मध्ये महाराष्ट्र शासनाने उस्मानाबादचे नामांतर "धाराशिव" असे पूर्ववत केले. == लोकसंख्या == [[इ.स. २०११]] च्या जनगणनेनुसार धाराशिव शहराची लोकसंख्या १,१२,०८५ होती. पैकी ५८,०९८ पुरुष तर ५३,९८७ स्त्रिया होत्या. १३,३४६ व्यक्ती ६ वर्षांखालील होत्या. धाराशिव शहराचे लिंग गुणोत्तर १००० पुरुषांमागे ९२९ स्त्रिया आहे. साक्षरता प्रमाण ८८.१५% आहे. पुरुष साक्षरता ९३.४५% आहे, तर स्त्री साक्षरता ८२.५२% आहे धाराशिव शहरातील धारासूर मर्दिनीचे मंदिर प्रसिद्ध आहे. शहराच्या बाहेर हातळादेवीचे रम्य मंदिर आहे. हे मंदिर हतलई नावाने ओळखले जाते. शहराचा मध्यभागातून भोगावती नदी वाहते. धाराशिव शहराच्या जवळच आठ किलोमीटर अंतरावर 'धाराशिव' नावाची जैन लेणी आहेत. धाराशिव बहामणी आणि विजापूर संस्थानात आले. १९४८ पर्यंत धाराशिव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानात]] होते. == खास पदार्थ == धाराशिवचे गुलाब जामून प्रसिद्ध आहे. कुंथलगिरी जवळील धुळे-सोलापूर या राष्ट्रीय महामार्गावरील सरमकुंडी फाटा येथील खवा, पेढे प्रसिद्ध आहेत. दूध उत्पादनात घाटंग्री हे गाव अग्रेसर आहे. == शिक्षणसंस्था == धाराशिव येथे [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ|डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाचे]] उपकेंद्र आहे. स्वामी विवेकानंद शिक्षण संस्थेचे डॉ. बापूजी साळुंखे विधी महाविद्यालय आहे. == वाहतूक == धाराशिव शहर राष्ट्रीय महामार्ग ५२<ref>[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]</ref> वर वसले आहे. हा राष्ट्रीय महामार्ग [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[छत्रपती संभाजीनगर]]-[[बीड]]-धाराशिव-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]]) असा जातो. धाराशिव शहर रेल्वे ने जोडले आहे. धाराशिव हे लातूर रोड ते मिरज जंक्शन या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे.धाराशिव येथून पुणे, मुंबई, कोल्हापूर, पंढरपूर, मिरज, लातूर, नांदेड, परभणी, परळी वैजनाथ, अकोला, नागपूर, हैदराबाद, निजामाबाद, बिदर आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत. == हे सुद्धा पहा == * [[धाराशिव जिल्हा]] * [[हैदराबाद संस्थान]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/FINAL_GAZETTEE1/index.html महाराष्ट्र शासनाच्या संकेतस्थळावरील {{लेखनाव}} विषयक लेख] [[वर्ग:धाराशिव जिल्हा]] [[वर्ग:मराठवाडा|शहरे]] [[वर्ग:मराठवाड्यातील शहरे]] [[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]] [[वर्ग:धाराशिव]] nlg84jk684o8g5hm4vpnbagtsvr0qe7 0 326539 2580759 2533782 2025-06-17T13:01:55Z 42.104.224.117 Dharashiv 2580759 wikitext text/x-wiki {{जिल्हा सूचना|जिल्हा_नाव=धाराशिव}} {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = धाराशिव जिल्हा |स्थानिक_नाव = Dharashiv |चित्र_नकाशा =dharashiv.maharashtra.gov.in |अक्षांश-रेखांश = |हवामान = उष्ण व कोरडे |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = छत्रपती संभाजीनगर विभाग |मुख्यालयाचे_नाव = [[धाराशिव]] |तालुक्यांची_नावे = [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]] • [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]] • [[उमरगा तालुका|उमरगा]] • [[लोहारा तालुका|लोहारा]] • [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] • [[भूम तालुका|भूम]] • [[वाशी तालुका|वाशी]] • [[परांडा तालुका|परांडा]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = ७,५६९ |लोकसंख्या_एकूण = १६,६०,३११ |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २२१ |शहरी_लोकसंख्या = |साक्षरता_दर = ७६.३३% |लिंग_गुणोत्तर = १.०८ |प्रमुख_शहरे = |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = सचिन ओम्बासे |सहाप्रकाश क पोलिस अधिक्षक = |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = धाराशिव लोकसभा मतदारसंघ |विधानसभा_मतदारसंघाची_नावे = [[उमरगा विधानसभा मतदारसंघ]] • [[उस्मानाबाद विधानसभा मतदारसंघ]] • [[तुळजापूर विधानसभा मतदारसंघ]] • [[परांडा विधानसभा मतदारसंघ]] |खासदारांची_नावे = [[ओमराजे निंबाळकर|ओमप्रकाश राजेनिंबाळकर]] | आमदार = |पर्जन्यमान_मिमी = ६०० |संकेतस्थळ = https://Dharashiv.maharshtra.gov.in/ |राष्ट्रीय महामार्ग = राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ५२ }} '''धाराशिव जिल्हा''' (पूर्वीचा '''उस्मानाबाद जिल्हा''') हा [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्रातील]] [[मराठवाडा|मराठवाड्यातील]] एक जिल्हा आहे. धाराशिव हे शहर या जिल्ह्याचे मुख्य केंद्र आहे. प्राचीन काळापासून यास धाराशिव या नावाने ओळखले जात असल्याचे अनेक शिलालेखांमधील उल्लेखांमधून स्पष्ट होते. ७-८ व्या शतकांतील राष्ट्रकूट काळातील उल्लेख या दृष्टीने महत्त्वाचे आहेत. विसाव्या शतकाच्या सुरुवातीस, [[हैदराबाद संस्थान|हैद्राबाद]]चे ७ वे निजाम [[मीर उस्मान अली खान]]च्या काळात शहराला उस्मानाबाद हे नाव देण्यात आले होते. मात्र फेब्रुवारी २०२३ मध्ये या शहराचे व जिल्ह्याचे नाव धाराशिव करण्याचा निर्णय राज्य सरकरच्या वतीने घेण्यात आला. या निर्णयाला उच्च न्यायालयात आव्हान दिल्या गेले. पुढील सुनावणी होईपर्यंत, म्हणजे १० जून २०२३ पर्यंत जिल्ह्याचे व तालुक्याचे नाव धाराशिव न वापरता उस्मानाबाद वापरा असा आदेश उच्च न्यायालयाने दिला.पण नंतर महाराष्ट्र राज्य सरकार ने आदेश काडून धाराशिव हे नाव सगळीकडे नक्की केलं आहे शहराचे ही नाव धाराशिव च झाले आहे . जिल्हा मुख्यालय [[धाराशिव]] शहर येथे आहे. जिल्ह्याचा बहुतेक भाग खडकाळ आहे. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७५१२ चौरस किलोमीटर आहे. त्यातील २४१ किमी^२ भाग हा शहरी आहे. ==नामांतर== महाराष्ट्र राज्य शासनाने १५ सप्टेंबर २०२३ रोजी राजपत्र प्रकाशित करून उस्मानाबाद जिल्ह्याचे नाव धाराशिव जिल्हा असे अधिकृतपणे बदलले आहे. यासोबतच उस्मानाबाद उपविभाग, उस्मानाबाद तालुका आणि उस्मानाबाद गाव/शहर यांचे देखील नावे बदलण्यात आले.<ref>https://marathi.abplive.com/news/osmanabad/entire-aurangabad-district-is-now-named-chhatrapati-sambhajinagar-while-osmanabad-district-is-named-dharashiv-gazette-release-1210098</ref><ref> https://maharashtratimes.com/maharashtra/aurangabad/aurangabad-district-renamed-as-chhatrapati-sambhajinagar-osmanabad-to-be-known-as-dharashiv-cabinet-meeting-cm-eknath-shinde-decision/articleshow/103707030.cms</ref> == जिल्ह्याचे भौगोलिक स्थान == *अक्षांश : १७.३५ ते १८.४० उत्तर *रेखांश : ७५.१६ ते ७६.४० पूर्व. धाराशिव जिल्हा महाराष्ट्र राज्याच्या दक्षिण भागात व मराठवाड्यात त्याच्या नैऋत्येला आहे. जिल्हा समुद्रसपाटीपासून ६०० मी. उंचीवर असून पूर्णपणे [[दख्खनचे पठार|दख्खनच्या पठारात]] येतो. ह्या जिल्ह्यात [[मांजरा नदी|मांजरा]] आणि [[तेरणा नदी|तेरणा]] नद्यांची पात्रे येतात. धाराशिवच्या नैऋत्येला [[सोलापूर जिल्हा]], वायव्येला [[अहिल्यानगर जिल्हा]], उत्तरेला [[बीड जिल्हा]], पूर्वेला [[लातूर जिल्हा]] व दक्षिणेला कर्नाटकातील [[बिदर जिल्हा|बिदर]] व [[गुलबर्गा जिल्हा|गुलबर्गा]] हे जिल्हे आहेत. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग खडकाळ तर उर्वरित भाग सपाट आहे. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग बालाघाट नावाच्या लहान डोंगराने व्यापलेला आहे. भूम, वाशी, कळंब, धाराशिव आणि तुळजापूर हे तालुके बालाघाटच्या रांगेत आहेत. [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] आणि [[भीमा नदी|भीमा]] सारख्या मोठ्या नद्यांचा काही भाग जिल्ह्याच्या अंतर्गत येतो. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७,५६९ चौरस किमी आहे पैकी शहरी भागाचे क्षेत्रफळ २४१.४ किमी^२ आहे. (एकूण क्षेत्रफळाच्या ३.२१ %) आणि ग्रामीण भागाचे क्षेत्रफळ ७२७१.० किमी^२ आहे (एकूण क्षेत्रफळाच्या ९६.७९ %).<ref>http://osmanabad.nic.in/newsite/DistrictProfile/location_m.htm</ref> == जिल्ह्याचे हवामान == धाराशिव जिल्हा बालाघाट डोंगररांगांनी वेढला असून हवामान मुख्यत: कोरडे आहे. पावसाळ्याचा कालावधी साधारणपणे जूनच्या मध्यापासून सप्टेंबर अखेरपर्यंत असतो. सरासरी पर्जन्यमान ६०० ते ७०० मिलिमीटर आहे. ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर हवामान दमटसर असते. डिसेंबर-जानेवारी शीत हवामानाचा काळखंड असतो. फेब्रुवारीपासून जूनपर्यंत हवामान अधिकाधिक कोरडे आणि तापमान उष्ण होत जाते. उन्हाळ्यामध्ये धाराशिव जिल्ह्याचे तापमान हे मराठवाड्यामधील इतर जिल्ह्यांच्या तुलनेत कमी असते. ज्वारी, सूर्यफूल, हायब्रीड ज्वारी, तुरी, ऊस, कापूस, गहू आणि हरभरा ही मुख्य पिके आहेत. == लोकसंख्या == २०११ च्या भारताच्या जनगणनेनुसार धाराशिव जिल्ह्याची लोकसंख्या ही १६,५७,५७६ एवढी आहे. धाराशिव १००० पुरुषांमागे ९२० स्त्रिया असे लिंग गुणोत्तर होते आणि साक्षरता दर ७६.३३% होता. मराठी ही येथील सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2729_PART_A_DCHB_OSMANABAD.pdf|title="District Census 2011 - Osmanabad"|url-status=live}}</ref> == जिल्ह्यातील तालुके == * [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]], * [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]], * [[उमरगा तालुका|उमरगा]], * [[लोहारा तालुका|लोहारा]], * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]], * [[भूम तालुका|भूम]], * [[वाशी तालुका|वाशी]], * [[परांडा तालुका|परांडा]] == जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == * [[तुळजाभवानी मंदिर]] हे प्रसिद्ध भवानी देवीचे हिंदू मंदिर [[तुळजापूर|तुळजापूरात]] बाला घाटाच्या टेकडीवर आहे. हे मंदिर ५१ शक्तिपीठांपैकी एक मानले जाते. [[तुळजाभवानी]] ही [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] कुलदैवत होते. आशीर्वाद घेण्यासाठी शिवाजी महाराज नेहमी मंदिरात येत असत. हे भवानीमातेचे मंदिर धाराशिव पासून २५ कि.मी.वर, सोलापूरपासून ४१ तर ते हैद्राबाद राष्ट्रीय महामार्गावरील नळदुर्ग येथून ४० कि.मी.वर आहे. * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] हे जिल्ह्यातील व्यावसायिकदृष्टया महत्त्वाचे ठिकाण आहे. ते मांजरा नदीच्या काठावर वसलेले आहे. कळंबपासून २० कि.मी.वर येरमाळा येथे येडेश्वरी देवीचे मंदिर आहे. * [[परांडा]] हे ऐतिहासिक ठिकाण किल्ल्यासाठी प्रसिद्ध आहे. परांडा शहरापासून जवळ डोमगाव येथे समर्थ रामदासस्वामी यांचे शिष्य कल्याणस्वामी यांची समाधी आहे. तसेच सोंनारी येथे भैरवनाथाचे प्रसिद्ध मंदिर आहे महाराष्ट्रतील सर्वात मोठी यात्रा येथे भरते आणि ती सात दिवस चालते महाराष्ट्रातील अनेक लोकांचे कुलदैवत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/pune/sketch-of-kalyanswami-using-historical-picture-artist-gopal-nandurkar-655742/|title=ऐतिहासिक चित्रावरून रेखाटले कल्याणस्वामी |website=लोकसत्ता |access-date=2022-03-29}}</ref> * [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] - धाराशिव पासून १५ कि.मी. श्रीक्षेत्र रुईभर येथे दत्तमहाराजांचे एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम केले आहे. * रामलिंग मंदिर हे भगवान शिवशंकराचे प्रसिद्ध मंदिर आहे. ते धाराशिव पासून २० कि.मी.च्या अंतरावर सोलापूर-छत्रपती संभाजीनगर रोडवरील येडशी या गावात आहे. येथे दुर्गा देवीचे पुरातन मंदिर आहे. श्रावण महिन्यात येथे मोठ्या प्रमाणावर भक्तगण येतात. तसेच भरपूर पाऊ पडल्यावर येथील धबधबा हा आकर्षण ठरू शकतो. हा डोंगराळ प्रदेश आहे तसेच येथे मोठ्या प्रमाणावर वनराई आहे. त्यामुळे प्रदेशास रामलिंग अभयारण्य म्हणून घोषित केले आहे. * इतर पर्यटनस्थळे - संत गोरोबा मंदिर, धाराशिव लेणी, [[नळदुर्ग]] किल्ला, कुंथलगिरी येथील जैन मंदिर, कन्हेरी दत्तमंदिर, तसेच [[नळदुर्ग]] येथील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. * धाराशिव हजरत ख्वाजा शमशोद्दीन गाजी रहमतुल्ला आले दर्गा शहरातच्या मध्यभागी आहे. दर वर्षी येथे मोठी यात्रा भरते लाखो भाविक परराज्यांतूचन व विदेशातून उरसासाठी येतात. * तसेच [[तेर]] (ता.धाराशिव) येथील पुरातणवस्तुसंग्रहालय प्रसिद्ध आहे येथे उत्खननात सापडलेल्या अनेक प्राचीन वस्तू आहेत उदा. तरंगणारी वीट धाराशिव येथील हातलाई देवीचे मंदिर प्रसिद्ध आहे. धाराशिव जिल्हा उस्मानाबादी शेळ्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. आई तुळजाभवानी ही कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. तुळजापूर गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भुईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. नळदुर्ग किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. नळदुर्ग जवळ अणदूर येथील खंडोबाचे मंदिर, तेर येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. धाराशिव शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्याजवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर हे धाराशिवपासून १५ कि.मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे. ==जिल्ह्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्था== === नगरपरिषद === जिल्ह्यात एकूण ८ [[नगर परिषद|नगरपरिषद]] आहेत. * धाराशिव<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.instagram.com/p/CpLCqNejhP7/?igshid=MzRlODBiNWFlZA==|title=mieknathshinde Instagram post|url-status=live}}</ref> * कळंब * भूम * परांडा * तुळजापूर * नळदुर्ग (ता. तुळजापूर) * उमरगा * मुरुम (ता.) === नगरपंचायत === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण २ नगरपंचायत आहेत. * वाशी * लोहारा (बुद्रुक) === जिल्हा परिषद === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण ५४ जिल्हा परिषदेचे मतदारसंघ गट आहेत. *'''[[वाशी तालुका]]''' {{*}}पारगाव {{*}}पारा {{*}}[[वाशी (धाराशिव)|वाशी]] {{*}}तेरखेडा *'''[[लोहारा तालुका]]''' {{*}}कानेगाव {{*}}[[माकणी]] {{*}}सास्तूर {{*}}लोहारा {{*}}जेवळी *'''[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब तालुका]]''' {{*}}ईटकूर {{*}}डिकसळ {{*}}नायगाव {{*}}शिराढोण {{*}}खामसवाडी {{*}}मोहा {{*}}येरमाळा *'''[[उमरगा तालुका]]''' {{*}}कवठा {{*}}बलसूर {{*}}दाळींब {{*}}[[येणेगूर]] {{*}}गुंजोटी {{*}}आलूर {{*}}कदेर *'''[[धाराशिव तालुका]]''' {{*}}ढोकी {{*}}पळसप {{*}}कोंड {{*}}[[तेर]] {{*}}येडशी {{*}}अंबेजवळगा {{*}}उपळा {{*}}सांजा {{*}}पाडोळी {{*}}केशेगाव {{*}}बेंबळी {{*}}वडगाव {{*}}इर्ला {{*}}दाऊतपूर {{*}}भंडारवाडी {{*}}डकवाडी {{*}}सारोळा {{*}}दारफळ{{*}}पवारवाडी {{*}}कोळेवाडी {{*}}शिंदेवाडी {{*}}सकनेवाडी {{*}}चिखली{{*}}समुद्र्वाणी {{*}}केकस्थळवाडी {{*}}धारूर {{*}}बेंबळी {{*}}पोहनेर {{*}}वाघोली {{*}}काजळा {{*}}हिंगलाजवाडी {{*}}वाणेवाडी {{*}}रामवाडी {{*}टाकळी {{*}}पानवाडी {{*}}मोहतरवाडी {{*}}बुकणवाडी {{*}}कावळेवाडी {{*}}गोरेवाडी {{*}}गोवर्धनवाडी {{*}}खेड {{*}}बावी {{*}}वरूडा {{*}}बलपीरवाडी {{*}}मेडसिंगा {{*}}म्हालांगी {{*}}बरमगाव {{*}}आंबेगाव {{*}}गौडगाव {{*}}रुईभर {{*}}अनसुर्ड {{*}}उतमी कायापूर {{*}}बोरी {{*}}कामठा {{*}}वरवांटी {{*}}राघुचीवाडी {{*}}अम्बेहोळ {{*}}खानापूर {{*}}घातंग्री {{*}}शिंगोली {{*}}अळणी {{*}}किणी {{*}}मुळेवाडी {{*}}तुगाव {{*}}भिकार सारोळा {{*}}जागजी {{*}}तावरजखेडा {{*}}सुम्भा {{*}}नितळी {{*}}लासोना {{*}}मेंढा {{*}}एकंबीवाडी {{*}}बोरखेडा {{*}}पळसवाडी {{*}}बेगडा. *{{*}}'''[[भूम तालुका]]''' {{*}}ईट {{*}}पाथरूड {{*}}वालवड {{*}}माणकेश्‍वर *'''[[परांडा तालुका]]''' {{*}}लोणी {{*}}डोंजा {{*}}शेळगांव {{*}}अनाळा {{*}}जवळा *'''[[तुळजापूर तालुका]]''' {{*}}सिंदफळ {{*}}काक्रंबा {{*}}मंगरूळ {{*}}काटी {{*}}काटगाव {{*}}[[अणदूर]] {{*}}जळकोट {{*}}नंदगाव {{*}}शहापूर == वाहतूक == राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ९- हैद्राबाद ते मुंबई आणि राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११- गदग-कर्नाटक) ते [[वडोदरा|बडोदा]] (गुजरात) हे दोन राष्ट्रीय महामार्ग धाराशिव जिल्ह्यातून जातात पैकी राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११ हा धाराशिव शहरातून जातो धाराशिव शहर मध्य रेल्वेवर, लातूर रोेड - मिरज या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. धाराशिव येथून [[पुणे]], [[मुंबई]], [[कोल्हापूर]], [[पंढरपूर]], [[मिरज]], [[लातूर]], [[नांदेड]], [[परभणी]], [[वैजनाथ|परळी वैजनाथ]], [[अकोला]], [[नागपूर]], [[हैद्राबाद]], [[निजामाबाद]], [[बिदर]] आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत. धाराशिव जिह्यात एस.टी.ची उत्तम वाहतूक आहे. धाराशिव मुख्य बस स्थानकापासून महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख शहरांकडे जाण्यासाठी एस.टी. बसेस (निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस) उपलब्ध आहेत. धाराशिव बसस्थानकावरून धावणारी तुळजापूर-धाराशिव-छत्रपती संभाजीनगर हायकोर्ट एक्सप्रेस ही महाराष्ट्रातील सर्वात वेगवान एस.टी. बस म्हणून ओळखली जाते. धाराशिव येथून राज्यातील जिल्हा मुख्यालये, प्रमुख शहरे, पणजी, बंगलोर, हुबळी, विजापूर, हैद्राबाद, सुरत आदी ठिकाणी जाण्यासाठी एस.टी.च्या निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस उपलब्ध आहेत '''जिल्ह्यातून जाणारे राष्ट्रीय महामार्ग नवीन क्रमांकासह-''' <ref>[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]</ref><br/> '''१) राष्ट्रीय महामार्ग ५२-''' [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[छत्रपती संभाजीनगर]]-[[बीड]]-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- पारगाव-[[कुंथलगिरी|कुंथलगिरी फाटा]]-तेरखेडा-येरमाळा-येडशी-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-तामलवाडी) '''२) राष्ट्रीय महामार्ग ६३-''' [[बार्शी]]-येडशी-ढोकी-मुरूड-[[लातूर]]-[[उदगीर]]-[[निझामाबाद]]([[तेलंगणा]])-[[सिरोंचा]]([[महाराष्ट्र]])-[[जगदलपूर]]([[छत्तीसगढ]])-कोतापड ([[ओडिशा]])-बोरीगुम्मा '''३) [[राष्ट्रीय महामार्ग ६५ (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ६५]]-''' [[पुणे]]-[[इंदापूर (पुणे)|इंदापूर]]-[[सोलापूर]]-[[उमरगा]]-[[हैद्राबाद]]-[[विजयवाडा]]-[[मच्छलीपट्टणम]]([[आंध्र प्रदेश]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- [[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-जळकोट-[[येणेगूर]]-दाळिंब-[[उमरगा]]-तुरोरी) '''४) राष्ट्रीय महामार्ग ३६१-''' [[तुळजापूर]]-[[लातूर]]-[[अहमदपूर]]-[[नांदेड]]-[[यवतमाळ]]-[[वर्धा]]-बुटीबोरी ([[नागपूर]] जवळ) '''५) [[राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी]]-''' [[मंठा]]-[[सेलू तालुका (परभणी)|सेलू]]-[[पाथरी]]-[[सोनपेठ]]-[[परळी]]-[[अंबाजोगाई]]-[[लातूर]]-[[औसा]]-[[उमरगा]]-[[येणेगूर]]-[[मुरूम]]-आलूर-[[अक्कलकोट]]-नागणसूर-[[विजापूर]]-[[अथणी]]-चिक्कोडी-[[संकेश्वर]]-गोतूर([[कर्नाटक]]) '''६) राष्ट्रीय महामार्ग ५४८-सी-''' [[सातारा]]-[[कोरेगाव]]-[[म्हसवड]]-[[माळशिरस]]-[[अकलूज]]-[[टेंभूर्णी]]-[[बार्शी]]-येरमाळा-[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]]-केज-[[माजलगाव]]-[[परतूर]]-[[मंठा]]-[[लोणार (गाव)|लोणार]]-[[मेहकर]]-[[खामगाव]]-[[शेगाव]]-[[अकोट]]-अंजणगाव-[[बैतूल]]([[मध्य प्रदेश]]) '''७) राष्ट्रीय महामार्ग ६५२-''' [[तुळजापूर]]-[[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-हन्नूर-[[अक्कलकोट]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://osmanabad.nic.in उस्मानाबाद एन.आय.सी] * [http://www.tuljabhavani.in तुळजापूरविषयी मराठी माहिती] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190610022542/https://www.tuljabhavani.in/ |date=2019-06-10 }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} [[वर्ग:धाराशिव जिल्हा]] [[वर्ग:छत्रपती संभाजीनगर विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] k5mrko3qa93bgp1czyx0zpferz4vfcp 2580760 2580759 2025-06-17T13:10:28Z 42.104.224.117 Dharashiv 2580760 wikitext text/x-wiki {{जिल्हा सूचना|जिल्हा_नाव=धाराशिव}} {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = धाराशिव जिल्हा |स्थानिक_नाव = Dharashiv |चित्र_नकाशा =dharashiv.maharashtra.gov.in |अक्षांश-रेखांश = |हवामान = उष्ण व कोरडे |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = छत्रपती संभाजीनगर विभाग |मुख्यालयाचे_नाव = [[धाराशिव]] |तालुक्यांची_नावे = [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]] • [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]] • [[उमरगा तालुका|उमरगा]] • [[लोहारा तालुका|लोहारा]] • [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] • [[भूम तालुका|भूम]] • [[वाशी तालुका|वाशी]] • [[परांडा तालुका|परांडा]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = ७,५६९ |लोकसंख्या_एकूण = १६,६०,३११ |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २२१ |शहरी_लोकसंख्या = |साक्षरता_दर = ७६.३३% |लिंग_गुणोत्तर = १.०८ |प्रमुख_शहरे = |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = सचिन ओम्बासे |सहाप्रकाश क पोलिस अधिक्षक = |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = धाराशिव लोकसभा मतदारसंघ |विधानसभा_मतदारसंघाची_नावे = [[उमरगा विधानसभा मतदारसंघ]] • [[धाराशिव विधानसभा मतदारसंघ]] • [[तुळजापूर विधानसभा मतदारसंघ]] • [[परांडा विधानसभा मतदारसंघ]] |खासदारांची_नावे = [[ओमराजे निंबाळकर|ओमप्रकाश राजेनिंबाळकर]] | आमदार = [[कैलास पाटील]] |पर्जन्यमान_मिमी = ६०० |संकेतस्थळ = https://Dharashiv.maharshtra.gov.in/ |राष्ट्रीय महामार्ग = राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ५२ }} '''धाराशिव जिल्हा'' [[महाराष्ट्र]] [[मराठवाडा|मराठवाड्यातील]] एक जिल्हा आहे. धाराशिव हे शहर या जिल्ह्याचे मुख्य केंद्र आहे. प्राचीन काळापासून यास धाराशिव या नावाने ओळखले जात असल्याचे अनेक शिलालेखांमधील उल्लेखांमधून स्पष्ट होते. ७-८ व्या शतकांतील राष्ट्रकूट काळातील उल्लेख या दृष्टीने महत्त्वाचे आहेत. जिल्हा मुख्यालय [[धाराशिव]] शहर येथे आहे. जिल्ह्याचा बहुतेक भाग खडकाळ आहे. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७५१२ चौरस किलोमीटर आहे. त्यातील २४१ किमी^२ भाग हा शहरी आहे. ==नामांतर== महाराष्ट्र राज्य शासनाने १५ सप्टेंबर २०२३ रोजी राजपत्र प्रकाशित करून उस्मानाबाद जिल्ह्याचे नाव धाराशिव जिल्हा असे अधिकृतपणे बदलले आहे. यासोबतच उस्मानाबाद उपविभाग, उस्मानाबाद तालुका आणि उस्मानाबाद गाव/शहर यांचे देखील नावे बदलण्यात आले.<ref>https://marathi.abplive.com/news/osmanabad/entire-aurangabad-district-is-now-named-chhatrapati-sambhajinagar-while-osmanabad-district-is-named-dharashiv-gazette-release-1210098</ref><ref> https://maharashtratimes.com/maharashtra/aurangabad/aurangabad-district-renamed-as-chhatrapati-sambhajinagar-osmanabad-to-be-known-as-dharashiv-cabinet-meeting-cm-eknath-shinde-decision/articleshow/103707030.cms</ref> == जिल्ह्याचे भौगोलिक स्थान == *अक्षांश : १७.३५ ते १८.४० उत्तर *रेखांश : ७५.१६ ते ७६.४० पूर्व. धाराशिव जिल्हा महाराष्ट्र राज्याच्या दक्षिण भागात व मराठवाड्यात त्याच्या नैऋत्येला आहे. जिल्हा समुद्रसपाटीपासून ६०० मी. उंचीवर असून पूर्णपणे [[दख्खनचे पठार|दख्खनच्या पठारात]] येतो. ह्या जिल्ह्यात [[मांजरा नदी|मांजरा]] आणि [[तेरणा नदी|तेरणा]] नद्यांची पात्रे येतात. धाराशिवच्या नैऋत्येला [[सोलापूर जिल्हा]], वायव्येला [[अहिल्यानगर जिल्हा]], उत्तरेला [[बीड जिल्हा]], पूर्वेला [[लातूर जिल्हा]] व दक्षिणेला कर्नाटकातील [[बिदर जिल्हा|बिदर]] व [[गुलबर्गा जिल्हा|गुलबर्गा]] हे जिल्हे आहेत. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग खडकाळ तर उर्वरित भाग सपाट आहे. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग बालाघाट नावाच्या लहान डोंगराने व्यापलेला आहे. भूम, वाशी, कळंब, धाराशिव आणि तुळजापूर हे तालुके बालाघाटच्या रांगेत आहेत. [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] आणि [[भीमा नदी|भीमा]] सारख्या मोठ्या नद्यांचा काही भाग जिल्ह्याच्या अंतर्गत येतो. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७,५६९ चौरस किमी आहे पैकी शहरी भागाचे क्षेत्रफळ २४१.४ किमी^२ आहे. (एकूण क्षेत्रफळाच्या ३.२१ %) आणि ग्रामीण भागाचे क्षेत्रफळ ७२७१.० किमी^२ आहे (एकूण क्षेत्रफळाच्या ९६.७९ %).<ref>http://osmanabad.nic.in/newsite/DistrictProfile/location_m.htm</ref> == जिल्ह्याचे हवामान == धाराशिव जिल्हा बालाघाट डोंगररांगांनी वेढला असून हवामान मुख्यत: कोरडे आहे. पावसाळ्याचा कालावधी साधारणपणे जूनच्या मध्यापासून सप्टेंबर अखेरपर्यंत असतो. सरासरी पर्जन्यमान ६०० ते ७०० मिलिमीटर आहे. ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर हवामान दमटसर असते. डिसेंबर-जानेवारी शीत हवामानाचा काळखंड असतो. फेब्रुवारीपासून जूनपर्यंत हवामान अधिकाधिक कोरडे आणि तापमान उष्ण होत जाते. उन्हाळ्यामध्ये धाराशिव जिल्ह्याचे तापमान हे मराठवाड्यामधील इतर जिल्ह्यांच्या तुलनेत कमी असते. ज्वारी, सूर्यफूल, हायब्रीड ज्वारी, तुरी, ऊस, कापूस, गहू आणि हरभरा ही मुख्य पिके आहेत. == लोकसंख्या == २०११ च्या भारताच्या जनगणनेनुसार धाराशिव जिल्ह्याची लोकसंख्या ही १६,५७,५७६ एवढी आहे. धाराशिव १००० पुरुषांमागे ९२० स्त्रिया असे लिंग गुणोत्तर होते आणि साक्षरता दर ७६.३३% होता. मराठी ही येथील सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2729_PART_A_DCHB_OSMANABAD.pdf|title="District Census 2011 - Osmanabad"|url-status=live}}</ref> == जिल्ह्यातील तालुके == * [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]], * [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]], * [[उमरगा तालुका|उमरगा]], * [[लोहारा तालुका|लोहारा]], * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]], * [[भूम तालुका|भूम]], * [[वाशी तालुका|वाशी]], * [[परांडा तालुका|परांडा]] == जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == * [[तुळजाभवानी मंदिर]] हे प्रसिद्ध भवानी देवीचे हिंदू मंदिर [[तुळजापूर|तुळजापूरात]] बाला घाटाच्या टेकडीवर आहे. हे मंदिर ५१ शक्तिपीठांपैकी एक मानले जाते. [[तुळजाभवानी]] ही [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] कुलदैवत होते. आशीर्वाद घेण्यासाठी शिवाजी महाराज नेहमी मंदिरात येत असत. हे भवानीमातेचे मंदिर धाराशिव पासून २५ कि.मी.वर, सोलापूरपासून ४१ तर ते हैद्राबाद राष्ट्रीय महामार्गावरील नळदुर्ग येथून ४० कि.मी.वर आहे. * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] हे जिल्ह्यातील व्यावसायिकदृष्टया महत्त्वाचे ठिकाण आहे. ते मांजरा नदीच्या काठावर वसलेले आहे. कळंबपासून २० कि.मी.वर येरमाळा येथे येडेश्वरी देवीचे मंदिर आहे. * [[परांडा]] हे ऐतिहासिक ठिकाण किल्ल्यासाठी प्रसिद्ध आहे. परांडा शहरापासून जवळ डोमगाव येथे समर्थ रामदासस्वामी यांचे शिष्य कल्याणस्वामी यांची समाधी आहे. तसेच सोंनारी येथे भैरवनाथाचे प्रसिद्ध मंदिर आहे महाराष्ट्रतील सर्वात मोठी यात्रा येथे भरते आणि ती सात दिवस चालते महाराष्ट्रातील अनेक लोकांचे कुलदैवत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/pune/sketch-of-kalyanswami-using-historical-picture-artist-gopal-nandurkar-655742/|title=ऐतिहासिक चित्रावरून रेखाटले कल्याणस्वामी |website=लोकसत्ता |access-date=2022-03-29}}</ref> * [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] - धाराशिव पासून १५ कि.मी. श्रीक्षेत्र रुईभर येथे दत्तमहाराजांचे एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम केले आहे. * रामलिंग मंदिर हे भगवान शिवशंकराचे प्रसिद्ध मंदिर आहे. ते धाराशिव पासून २० कि.मी.च्या अंतरावर सोलापूर-छत्रपती संभाजीनगर रोडवरील येडशी या गावात आहे. येथे दुर्गा देवीचे पुरातन मंदिर आहे. श्रावण महिन्यात येथे मोठ्या प्रमाणावर भक्तगण येतात. तसेच भरपूर पाऊ पडल्यावर येथील धबधबा हा आकर्षण ठरू शकतो. हा डोंगराळ प्रदेश आहे तसेच येथे मोठ्या प्रमाणावर वनराई आहे. त्यामुळे प्रदेशास रामलिंग अभयारण्य म्हणून घोषित केले आहे. * इतर पर्यटनस्थळे - संत गोरोबा मंदिर, धाराशिव लेणी, [[नळदुर्ग]] किल्ला, कुंथलगिरी येथील जैन मंदिर, कन्हेरी दत्तमंदिर, तसेच [[नळदुर्ग]] येथील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. * धाराशिव हजरत ख्वाजा शमशोद्दीन गाजी रहमतुल्ला आले दर्गा शहरातच्या मध्यभागी आहे. दर वर्षी येथे मोठी यात्रा भरते लाखो भाविक परराज्यांतूचन व विदेशातून उरसासाठी येतात. * तसेच [[तेर]] (ता.धाराशिव) येथील पुरातणवस्तुसंग्रहालय प्रसिद्ध आहे येथे उत्खननात सापडलेल्या अनेक प्राचीन वस्तू आहेत उदा. तरंगणारी वीट धाराशिव येथील हातलाई देवीचे मंदिर प्रसिद्ध आहे. धाराशिव जिल्हा उस्मानाबादी शेळ्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. आई तुळजाभवानी ही कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. तुळजापूर गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भुईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. नळदुर्ग किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. नळदुर्ग जवळ अणदूर येथील खंडोबाचे मंदिर, तेर येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. धाराशिव शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्याजवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर हे धाराशिवपासून १५ कि.मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे. ==जिल्ह्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्था== === नगरपरिषद === जिल्ह्यात एकूण ८ [[नगर परिषद|नगरपरिषद]] आहेत. * धाराशिव<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.instagram.com/p/CpLCqNejhP7/?igshid=MzRlODBiNWFlZA==|title=mieknathshinde Instagram post|url-status=live}}</ref> * कळंब * भूम * परांडा * तुळजापूर * नळदुर्ग (ता. तुळजापूर) * उमरगा * मुरुम (ता.) === नगरपंचायत === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण २ नगरपंचायत आहेत. * वाशी * लोहारा (बुद्रुक) === जिल्हा परिषद === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण ५४ जिल्हा परिषदेचे मतदारसंघ गट आहेत. *'''[[वाशी तालुका]]''' {{*}}पारगाव {{*}}पारा {{*}}[[वाशी (धाराशिव)|वाशी]] {{*}}तेरखेडा *'''[[लोहारा तालुका]]''' {{*}}कानेगाव {{*}}[[माकणी]] {{*}}सास्तूर {{*}}लोहारा {{*}}जेवळी *'''[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब तालुका]]''' {{*}}ईटकूर {{*}}डिकसळ {{*}}नायगाव {{*}}शिराढोण {{*}}खामसवाडी {{*}}मोहा {{*}}येरमाळा *'''[[उमरगा तालुका]]''' {{*}}कवठा {{*}}बलसूर {{*}}दाळींब {{*}}[[येणेगूर]] {{*}}गुंजोटी {{*}}आलूर {{*}}कदेर *'''[[धाराशिव तालुका]]''' {{*}}ढोकी {{*}}पळसप {{*}}कोंड {{*}}[[तेर]] {{*}}येडशी {{*}}अंबेजवळगा {{*}}उपळा {{*}}सांजा {{*}}पाडोळी {{*}}केशेगाव {{*}}बेंबळी {{*}}वडगाव {{*}}इर्ला {{*}}दाऊतपूर {{*}}भंडारवाडी {{*}}डकवाडी {{*}}सारोळा {{*}}दारफळ{{*}}पवारवाडी {{*}}कोळेवाडी {{*}}शिंदेवाडी {{*}}सकनेवाडी {{*}}चिखली{{*}}समुद्र्वाणी {{*}}केकस्थळवाडी {{*}}धारूर {{*}}बेंबळी {{*}}पोहनेर {{*}}वाघोली {{*}}काजळा {{*}}हिंगलाजवाडी {{*}}वाणेवाडी {{*}}रामवाडी {{*}टाकळी {{*}}पानवाडी {{*}}मोहतरवाडी {{*}}बुकणवाडी {{*}}कावळेवाडी {{*}}गोरेवाडी {{*}}गोवर्धनवाडी {{*}}खेड {{*}}बावी {{*}}वरूडा {{*}}बलपीरवाडी {{*}}मेडसिंगा {{*}}म्हालांगी {{*}}बरमगाव {{*}}आंबेगाव {{*}}गौडगाव {{*}}रुईभर {{*}}अनसुर्ड {{*}}उतमी कायापूर {{*}}बोरी {{*}}कामठा {{*}}वरवांटी {{*}}राघुचीवाडी {{*}}अम्बेहोळ {{*}}खानापूर {{*}}घातंग्री {{*}}शिंगोली {{*}}अळणी {{*}}किणी {{*}}मुळेवाडी {{*}}तुगाव {{*}}भिकार सारोळा {{*}}जागजी {{*}}तावरजखेडा {{*}}सुम्भा {{*}}नितळी {{*}}लासोना {{*}}मेंढा {{*}}एकंबीवाडी {{*}}बोरखेडा {{*}}पळसवाडी {{*}}बेगडा. *{{*}}'''[[भूम तालुका]]''' {{*}}ईट {{*}}पाथरूड {{*}}वालवड {{*}}माणकेश्‍वर *'''[[परांडा तालुका]]''' {{*}}लोणी {{*}}डोंजा {{*}}शेळगांव {{*}}अनाळा {{*}}जवळा *'''[[तुळजापूर तालुका]]''' {{*}}सिंदफळ {{*}}काक्रंबा {{*}}मंगरूळ {{*}}काटी {{*}}काटगाव {{*}}[[अणदूर]] {{*}}जळकोट {{*}}नंदगाव {{*}}शहापूर == वाहतूक == राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ९- हैद्राबाद ते मुंबई आणि राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११- गदग-कर्नाटक) ते [[वडोदरा|बडोदा]] (गुजरात) हे दोन राष्ट्रीय महामार्ग धाराशिव जिल्ह्यातून जातात पैकी राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११ हा धाराशिव शहरातून जातो धाराशिव शहर मध्य रेल्वेवर, लातूर रोेड - मिरज या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. धाराशिव येथून [[पुणे]], [[मुंबई]], [[कोल्हापूर]], [[पंढरपूर]], [[मिरज]], [[लातूर]], [[नांदेड]], [[परभणी]], [[वैजनाथ|परळी वैजनाथ]], [[अकोला]], [[नागपूर]], [[हैद्राबाद]], [[निजामाबाद]], [[बिदर]] आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत. धाराशिव जिह्यात एस.टी.ची उत्तम वाहतूक आहे. धाराशिव मुख्य बस स्थानकापासून महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख शहरांकडे जाण्यासाठी एस.टी. बसेस (निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस) उपलब्ध आहेत. धाराशिव बसस्थानकावरून धावणारी तुळजापूर-धाराशिव-छत्रपती संभाजीनगर हायकोर्ट एक्सप्रेस ही महाराष्ट्रातील सर्वात वेगवान एस.टी. बस म्हणून ओळखली जाते. धाराशिव येथून राज्यातील जिल्हा मुख्यालये, प्रमुख शहरे, पणजी, बंगलोर, हुबळी, विजापूर, हैद्राबाद, सुरत आदी ठिकाणी जाण्यासाठी एस.टी.च्या निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस उपलब्ध आहेत '''जिल्ह्यातून जाणारे राष्ट्रीय महामार्ग नवीन क्रमांकासह-''' <ref>[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]</ref><br/> '''१) राष्ट्रीय महामार्ग ५२-''' [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[छत्रपती संभाजीनगर]]-[[बीड]]-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- पारगाव-[[कुंथलगिरी|कुंथलगिरी फाटा]]-तेरखेडा-येरमाळा-येडशी-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-तामलवाडी) '''२) राष्ट्रीय महामार्ग ६३-''' [[बार्शी]]-येडशी-ढोकी-मुरूड-[[लातूर]]-[[उदगीर]]-[[निझामाबाद]]([[तेलंगणा]])-[[सिरोंचा]]([[महाराष्ट्र]])-[[जगदलपूर]]([[छत्तीसगढ]])-कोतापड ([[ओडिशा]])-बोरीगुम्मा '''३) [[राष्ट्रीय महामार्ग ६५ (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ६५]]-''' [[पुणे]]-[[इंदापूर (पुणे)|इंदापूर]]-[[सोलापूर]]-[[उमरगा]]-[[हैद्राबाद]]-[[विजयवाडा]]-[[मच्छलीपट्टणम]]([[आंध्र प्रदेश]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- [[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-जळकोट-[[येणेगूर]]-दाळिंब-[[उमरगा]]-तुरोरी) '''४) राष्ट्रीय महामार्ग ३६१-''' [[तुळजापूर]]-[[लातूर]]-[[अहमदपूर]]-[[नांदेड]]-[[यवतमाळ]]-[[वर्धा]]-बुटीबोरी ([[नागपूर]] जवळ) '''५) [[राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी]]-''' [[मंठा]]-[[सेलू तालुका (परभणी)|सेलू]]-[[पाथरी]]-[[सोनपेठ]]-[[परळी]]-[[अंबाजोगाई]]-[[लातूर]]-[[औसा]]-[[उमरगा]]-[[येणेगूर]]-[[मुरूम]]-आलूर-[[अक्कलकोट]]-नागणसूर-[[विजापूर]]-[[अथणी]]-चिक्कोडी-[[संकेश्वर]]-गोतूर([[कर्नाटक]]) '''६) राष्ट्रीय महामार्ग ५४८-सी-''' [[सातारा]]-[[कोरेगाव]]-[[म्हसवड]]-[[माळशिरस]]-[[अकलूज]]-[[टेंभूर्णी]]-[[बार्शी]]-येरमाळा-[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]]-केज-[[माजलगाव]]-[[परतूर]]-[[मंठा]]-[[लोणार (गाव)|लोणार]]-[[मेहकर]]-[[खामगाव]]-[[शेगाव]]-[[अकोट]]-अंजणगाव-[[बैतूल]]([[मध्य प्रदेश]]) '''७) राष्ट्रीय महामार्ग ६५२-''' [[तुळजापूर]]-[[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-हन्नूर-[[अक्कलकोट]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://osmanabad.nic.in उस्मानाबाद एन.आय.सी] * [http://www.tuljabhavani.in तुळजापूरविषयी मराठी माहिती] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190610022542/https://www.tuljabhavani.in/ |date=2019-06-10 }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} [[वर्ग:धाराशिव जिल्हा]] [[वर्ग:छत्रपती संभाजीनगर विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] ovhd1jbhz4jh1sw473c7gwn4klneabu 2580762 2580760 2025-06-17T13:15:02Z 42.104.224.117 Dharashiv 2580762 wikitext text/x-wiki {{जिल्हा सूचना|जिल्हा_नाव=धाराशिव}} {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = धाराशिव जिल्हा |स्थानिक_नाव = Dharashiv |चित्र_नकाशा =https://dharashiv.maharashtra.gov.in/ |अक्षांश-रेखांश = |हवामान = उष्ण व कोरडे |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = छत्रपती संभाजीनगर विभाग |मुख्यालयाचे_नाव = [[धाराशिव]] |तालुक्यांची_नावे = [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]] • [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]] • [[उमरगा तालुका|उमरगा]] • [[लोहारा तालुका|लोहारा]] • [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] • [[भूम तालुका|भूम]] • [[वाशी तालुका|वाशी]] • [[परांडा तालुका|परांडा]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = ७,५६९ |लोकसंख्या_एकूण = १६,६०,३११ |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २२१ |शहरी_लोकसंख्या = |साक्षरता_दर = ७६.३३% |लिंग_गुणोत्तर = १.०८ |प्रमुख_शहरे = |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = सचिन ओम्बासे |सहाप्रकाश क पोलिस अधिक्षक = |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = धाराशिव लोकसभा मतदारसंघ |विधानसभा_मतदारसंघाची_नावे = [[उमरगा विधानसभा मतदारसंघ]] • [[धाराशिव विधानसभा मतदारसंघ]] • [[तुळजापूर विधानसभा मतदारसंघ]] • [[परांडा विधानसभा मतदारसंघ]] |खासदारांची_नावे = [[ओमराजे निंबाळकर|ओमप्रकाश राजेनिंबाळकर]] | आमदार = [[कैलास पाटील]] |पर्जन्यमान_मिमी = ६०० |संकेतस्थळ = https://dharashiv.maharashtra.gov.in/ |राष्ट्रीय महामार्ग = राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ५२ }} '''धाराशिव जिल्हा'' [[महाराष्ट्र]] [[मराठवाडा|मराठवाड्यातील]] एक जिल्हा आहे. धाराशिव हे शहर या जिल्ह्याचे मुख्य केंद्र आहे. प्राचीन काळापासून यास धाराशिव या नावाने ओळखले जात असल्याचे अनेक शिलालेखांमधील उल्लेखांमधून स्पष्ट होते. ७-८ व्या शतकांतील राष्ट्रकूट काळातील उल्लेख या दृष्टीने महत्त्वाचे आहेत. जिल्हा मुख्यालय [[धाराशिव]] शहर येथे आहे. जिल्ह्याचा बहुतेक भाग खडकाळ आहे. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७५१२ चौरस किलोमीटर आहे. त्यातील २४१ किमी^२ भाग हा शहरी आहे. ==नामांतर== महाराष्ट्र राज्य शासनाने १५ सप्टेंबर २०२३ रोजी राजपत्र प्रकाशित करून उस्मानाबाद जिल्ह्याचे नाव धाराशिव जिल्हा असे अधिकृतपणे बदलले आहे. यासोबतच उस्मानाबाद उपविभाग, उस्मानाबाद तालुका आणि उस्मानाबाद गाव/शहर यांचे देखील नावे बदलण्यात आले.<ref>https://marathi.abplive.com/news/osmanabad/entire-aurangabad-district-is-now-named-chhatrapati-sambhajinagar-while-osmanabad-district-is-named-dharashiv-gazette-release-1210098</ref><ref> https://maharashtratimes.com/maharashtra/aurangabad/aurangabad-district-renamed-as-chhatrapati-sambhajinagar-osmanabad-to-be-known-as-dharashiv-cabinet-meeting-cm-eknath-shinde-decision/articleshow/103707030.cms</ref> == जिल्ह्याचे भौगोलिक स्थान == *अक्षांश : १७.३५ ते १८.४० उत्तर *रेखांश : ७५.१६ ते ७६.४० पूर्व. धाराशिव जिल्हा महाराष्ट्र राज्याच्या दक्षिण भागात व मराठवाड्यात त्याच्या नैऋत्येला आहे. जिल्हा समुद्रसपाटीपासून ६०० मी. उंचीवर असून पूर्णपणे [[दख्खनचे पठार|दख्खनच्या पठारात]] येतो. ह्या जिल्ह्यात [[मांजरा नदी|मांजरा]] आणि [[तेरणा नदी|तेरणा]] नद्यांची पात्रे येतात. धाराशिवच्या नैऋत्येला [[सोलापूर जिल्हा]], वायव्येला [[अहिल्यानगर जिल्हा]], उत्तरेला [[बीड जिल्हा]], पूर्वेला [[लातूर जिल्हा]] व दक्षिणेला कर्नाटकातील [[बिदर जिल्हा|बिदर]] व [[गुलबर्गा जिल्हा|गुलबर्गा]] हे जिल्हे आहेत. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग खडकाळ तर उर्वरित भाग सपाट आहे. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग बालाघाट नावाच्या लहान डोंगराने व्यापलेला आहे. भूम, वाशी, कळंब, धाराशिव आणि तुळजापूर हे तालुके बालाघाटच्या रांगेत आहेत. [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] आणि [[भीमा नदी|भीमा]] सारख्या मोठ्या नद्यांचा काही भाग जिल्ह्याच्या अंतर्गत येतो. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७,५६९ चौरस किमी आहे पैकी शहरी भागाचे क्षेत्रफळ २४१.४ किमी^२ आहे. (एकूण क्षेत्रफळाच्या ३.२१ %) आणि ग्रामीण भागाचे क्षेत्रफळ ७२७१.० किमी^२ आहे (एकूण क्षेत्रफळाच्या ९६.७९ %).<ref>http://osmanabad.nic.in/newsite/DistrictProfile/location_m.htm</ref> == जिल्ह्याचे हवामान == धाराशिव जिल्हा बालाघाट डोंगररांगांनी वेढला असून हवामान मुख्यत: कोरडे आहे. पावसाळ्याचा कालावधी साधारणपणे जूनच्या मध्यापासून सप्टेंबर अखेरपर्यंत असतो. सरासरी पर्जन्यमान ६०० ते ७०० मिलिमीटर आहे. ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर हवामान दमटसर असते. डिसेंबर-जानेवारी शीत हवामानाचा काळखंड असतो. फेब्रुवारीपासून जूनपर्यंत हवामान अधिकाधिक कोरडे आणि तापमान उष्ण होत जाते. उन्हाळ्यामध्ये धाराशिव जिल्ह्याचे तापमान हे मराठवाड्यामधील इतर जिल्ह्यांच्या तुलनेत कमी असते. ज्वारी, सूर्यफूल, हायब्रीड ज्वारी, तुरी, ऊस, कापूस, गहू आणि हरभरा ही मुख्य पिके आहेत. == लोकसंख्या == २०११ च्या भारताच्या जनगणनेनुसार धाराशिव जिल्ह्याची लोकसंख्या ही १६,५७,५७६ एवढी आहे. धाराशिव १००० पुरुषांमागे ९२० स्त्रिया असे लिंग गुणोत्तर होते आणि साक्षरता दर ७६.३३% होता. मराठी ही येथील सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2729_PART_A_DCHB_OSMANABAD.pdf|title="District Census 2011 - Osmanabad"|url-status=live}}</ref> == जिल्ह्यातील तालुके == * [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]], * [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]], * [[उमरगा तालुका|उमरगा]], * [[लोहारा तालुका|लोहारा]], * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]], * [[भूम तालुका|भूम]], * [[वाशी तालुका|वाशी]], * [[परांडा तालुका|परांडा]] == जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == * [[तुळजाभवानी मंदिर]] हे प्रसिद्ध भवानी देवीचे हिंदू मंदिर [[तुळजापूर|तुळजापूरात]] बाला घाटाच्या टेकडीवर आहे. हे मंदिर ५१ शक्तिपीठांपैकी एक मानले जाते. [[तुळजाभवानी]] ही [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] कुलदैवत होते. आशीर्वाद घेण्यासाठी शिवाजी महाराज नेहमी मंदिरात येत असत. हे भवानीमातेचे मंदिर धाराशिव पासून २५ कि.मी.वर, सोलापूरपासून ४१ तर ते हैद्राबाद राष्ट्रीय महामार्गावरील नळदुर्ग येथून ४० कि.मी.वर आहे. * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] हे जिल्ह्यातील व्यावसायिकदृष्टया महत्त्वाचे ठिकाण आहे. ते मांजरा नदीच्या काठावर वसलेले आहे. कळंबपासून २० कि.मी.वर येरमाळा येथे येडेश्वरी देवीचे मंदिर आहे. * [[परांडा]] हे ऐतिहासिक ठिकाण किल्ल्यासाठी प्रसिद्ध आहे. परांडा शहरापासून जवळ डोमगाव येथे समर्थ रामदासस्वामी यांचे शिष्य कल्याणस्वामी यांची समाधी आहे. तसेच सोंनारी येथे भैरवनाथाचे प्रसिद्ध मंदिर आहे महाराष्ट्रतील सर्वात मोठी यात्रा येथे भरते आणि ती सात दिवस चालते महाराष्ट्रातील अनेक लोकांचे कुलदैवत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/pune/sketch-of-kalyanswami-using-historical-picture-artist-gopal-nandurkar-655742/|title=ऐतिहासिक चित्रावरून रेखाटले कल्याणस्वामी |website=लोकसत्ता |access-date=2022-03-29}}</ref> * [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] - धाराशिव पासून १५ कि.मी. श्रीक्षेत्र रुईभर येथे दत्तमहाराजांचे एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम केले आहे. * रामलिंग मंदिर हे भगवान शिवशंकराचे प्रसिद्ध मंदिर आहे. ते धाराशिव पासून २० कि.मी.च्या अंतरावर सोलापूर-छत्रपती संभाजीनगर रोडवरील येडशी या गावात आहे. येथे दुर्गा देवीचे पुरातन मंदिर आहे. श्रावण महिन्यात येथे मोठ्या प्रमाणावर भक्तगण येतात. तसेच भरपूर पाऊ पडल्यावर येथील धबधबा हा आकर्षण ठरू शकतो. हा डोंगराळ प्रदेश आहे तसेच येथे मोठ्या प्रमाणावर वनराई आहे. त्यामुळे प्रदेशास रामलिंग अभयारण्य म्हणून घोषित केले आहे. * इतर पर्यटनस्थळे - संत गोरोबा मंदिर, धाराशिव लेणी, [[नळदुर्ग]] किल्ला, कुंथलगिरी येथील जैन मंदिर, कन्हेरी दत्तमंदिर, तसेच [[नळदुर्ग]] येथील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. * धाराशिव हजरत ख्वाजा शमशोद्दीन गाजी रहमतुल्ला आले दर्गा शहरातच्या मध्यभागी आहे. दर वर्षी येथे मोठी यात्रा भरते लाखो भाविक परराज्यांतूचन व विदेशातून उरसासाठी येतात. * तसेच [[तेर]] (ता.धाराशिव) येथील पुरातणवस्तुसंग्रहालय प्रसिद्ध आहे येथे उत्खननात सापडलेल्या अनेक प्राचीन वस्तू आहेत उदा. तरंगणारी वीट धाराशिव येथील हातलाई देवीचे मंदिर प्रसिद्ध आहे. धाराशिव जिल्हा उस्मानाबादी शेळ्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. आई तुळजाभवानी ही कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. तुळजापूर गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भुईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. नळदुर्ग किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. नळदुर्ग जवळ अणदूर येथील खंडोबाचे मंदिर, तेर येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. धाराशिव शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्याजवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर हे धाराशिवपासून १५ कि.मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे. ==जिल्ह्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्था== === नगरपरिषद === जिल्ह्यात एकूण ८ [[नगर परिषद|नगरपरिषद]] आहेत. * धाराशिव<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.instagram.com/p/CpLCqNejhP7/?igshid=MzRlODBiNWFlZA==|title=mieknathshinde Instagram post|url-status=live}}</ref> * कळंब * भूम * परांडा * तुळजापूर * नळदुर्ग (ता. तुळजापूर) * उमरगा * मुरुम (ता.) === नगरपंचायत === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण २ नगरपंचायत आहेत. * वाशी * लोहारा (बुद्रुक) === जिल्हा परिषद === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण ५४ जिल्हा परिषदेचे मतदारसंघ गट आहेत. *'''[[वाशी तालुका]]''' {{*}}पारगाव {{*}}पारा {{*}}[[वाशी (धाराशिव)|वाशी]] {{*}}तेरखेडा *'''[[लोहारा तालुका]]''' {{*}}कानेगाव {{*}}[[माकणी]] {{*}}सास्तूर {{*}}लोहारा {{*}}जेवळी *'''[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब तालुका]]''' {{*}}ईटकूर {{*}}डिकसळ {{*}}नायगाव {{*}}शिराढोण {{*}}खामसवाडी {{*}}मोहा {{*}}येरमाळा *'''[[उमरगा तालुका]]''' {{*}}कवठा {{*}}बलसूर {{*}}दाळींब {{*}}[[येणेगूर]] {{*}}गुंजोटी {{*}}आलूर {{*}}कदेर *'''[[धाराशिव तालुका]]''' {{*}}ढोकी {{*}}पळसप {{*}}कोंड {{*}}[[तेर]] {{*}}येडशी {{*}}अंबेजवळगा {{*}}उपळा {{*}}सांजा {{*}}पाडोळी {{*}}केशेगाव {{*}}बेंबळी {{*}}वडगाव {{*}}इर्ला {{*}}दाऊतपूर {{*}}भंडारवाडी {{*}}डकवाडी {{*}}सारोळा {{*}}दारफळ{{*}}पवारवाडी {{*}}कोळेवाडी {{*}}शिंदेवाडी {{*}}सकनेवाडी {{*}}चिखली{{*}}समुद्र्वाणी {{*}}केकस्थळवाडी {{*}}धारूर {{*}}बेंबळी {{*}}पोहनेर {{*}}वाघोली {{*}}काजळा {{*}}हिंगलाजवाडी {{*}}वाणेवाडी {{*}}रामवाडी {{*}टाकळी {{*}}पानवाडी {{*}}मोहतरवाडी {{*}}बुकणवाडी {{*}}कावळेवाडी {{*}}गोरेवाडी {{*}}गोवर्धनवाडी {{*}}खेड {{*}}बावी {{*}}वरूडा {{*}}बलपीरवाडी {{*}}मेडसिंगा {{*}}म्हालांगी {{*}}बरमगाव {{*}}आंबेगाव {{*}}गौडगाव {{*}}रुईभर {{*}}अनसुर्ड {{*}}उतमी कायापूर {{*}}बोरी {{*}}कामठा {{*}}वरवांटी {{*}}राघुचीवाडी {{*}}अम्बेहोळ {{*}}खानापूर {{*}}घातंग्री {{*}}शिंगोली {{*}}अळणी {{*}}किणी {{*}}मुळेवाडी {{*}}तुगाव {{*}}भिकार सारोळा {{*}}जागजी {{*}}तावरजखेडा {{*}}सुम्भा {{*}}नितळी {{*}}लासोना {{*}}मेंढा {{*}}एकंबीवाडी {{*}}बोरखेडा {{*}}पळसवाडी {{*}}बेगडा. *{{*}}'''[[भूम तालुका]]''' {{*}}ईट {{*}}पाथरूड {{*}}वालवड {{*}}माणकेश्‍वर *'''[[परांडा तालुका]]''' {{*}}लोणी {{*}}डोंजा {{*}}शेळगांव {{*}}अनाळा {{*}}जवळा *'''[[तुळजापूर तालुका]]''' {{*}}सिंदफळ {{*}}काक्रंबा {{*}}मंगरूळ {{*}}काटी {{*}}काटगाव {{*}}[[अणदूर]] {{*}}जळकोट {{*}}नंदगाव {{*}}शहापूर == वाहतूक == राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ९- हैद्राबाद ते मुंबई आणि राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११- गदग-कर्नाटक) ते [[वडोदरा|बडोदा]] (गुजरात) हे दोन राष्ट्रीय महामार्ग धाराशिव जिल्ह्यातून जातात पैकी राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११ हा धाराशिव शहरातून जातो धाराशिव शहर मध्य रेल्वेवर, लातूर रोेड - मिरज या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. धाराशिव येथून [[पुणे]], [[मुंबई]], [[कोल्हापूर]], [[पंढरपूर]], [[मिरज]], [[लातूर]], [[नांदेड]], [[परभणी]], [[वैजनाथ|परळी वैजनाथ]], [[अकोला]], [[नागपूर]], [[हैद्राबाद]], [[निजामाबाद]], [[बिदर]] आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत. धाराशिव जिह्यात एस.टी.ची उत्तम वाहतूक आहे. धाराशिव मुख्य बस स्थानकापासून महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख शहरांकडे जाण्यासाठी एस.टी. बसेस (निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस) उपलब्ध आहेत. धाराशिव बसस्थानकावरून धावणारी तुळजापूर-धाराशिव-छत्रपती संभाजीनगर हायकोर्ट एक्सप्रेस ही महाराष्ट्रातील सर्वात वेगवान एस.टी. बस म्हणून ओळखली जाते. धाराशिव येथून राज्यातील जिल्हा मुख्यालये, प्रमुख शहरे, पणजी, बंगलोर, हुबळी, विजापूर, हैद्राबाद, सुरत आदी ठिकाणी जाण्यासाठी एस.टी.च्या निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस उपलब्ध आहेत '''जिल्ह्यातून जाणारे राष्ट्रीय महामार्ग नवीन क्रमांकासह-''' <ref>[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]</ref><br/> '''१) राष्ट्रीय महामार्ग ५२-''' [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[छत्रपती संभाजीनगर]]-[[बीड]]-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- पारगाव-[[कुंथलगिरी|कुंथलगिरी फाटा]]-तेरखेडा-येरमाळा-येडशी-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-तामलवाडी) '''२) राष्ट्रीय महामार्ग ६३-''' [[बार्शी]]-येडशी-ढोकी-मुरूड-[[लातूर]]-[[उदगीर]]-[[निझामाबाद]]([[तेलंगणा]])-[[सिरोंचा]]([[महाराष्ट्र]])-[[जगदलपूर]]([[छत्तीसगढ]])-कोतापड ([[ओडिशा]])-बोरीगुम्मा '''३) [[राष्ट्रीय महामार्ग ६५ (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ६५]]-''' [[पुणे]]-[[इंदापूर (पुणे)|इंदापूर]]-[[सोलापूर]]-[[उमरगा]]-[[हैद्राबाद]]-[[विजयवाडा]]-[[मच्छलीपट्टणम]]([[आंध्र प्रदेश]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- [[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-जळकोट-[[येणेगूर]]-दाळिंब-[[उमरगा]]-तुरोरी) '''४) राष्ट्रीय महामार्ग ३६१-''' [[तुळजापूर]]-[[लातूर]]-[[अहमदपूर]]-[[नांदेड]]-[[यवतमाळ]]-[[वर्धा]]-बुटीबोरी ([[नागपूर]] जवळ) '''५) [[राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी]]-''' [[मंठा]]-[[सेलू तालुका (परभणी)|सेलू]]-[[पाथरी]]-[[सोनपेठ]]-[[परळी]]-[[अंबाजोगाई]]-[[लातूर]]-[[औसा]]-[[उमरगा]]-[[येणेगूर]]-[[मुरूम]]-आलूर-[[अक्कलकोट]]-नागणसूर-[[विजापूर]]-[[अथणी]]-चिक्कोडी-[[संकेश्वर]]-गोतूर([[कर्नाटक]]) '''६) राष्ट्रीय महामार्ग ५४८-सी-''' [[सातारा]]-[[कोरेगाव]]-[[म्हसवड]]-[[माळशिरस]]-[[अकलूज]]-[[टेंभूर्णी]]-[[बार्शी]]-येरमाळा-[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]]-केज-[[माजलगाव]]-[[परतूर]]-[[मंठा]]-[[लोणार (गाव)|लोणार]]-[[मेहकर]]-[[खामगाव]]-[[शेगाव]]-[[अकोट]]-अंजणगाव-[[बैतूल]]([[मध्य प्रदेश]]) '''७) राष्ट्रीय महामार्ग ६५२-''' [[तुळजापूर]]-[[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-हन्नूर-[[अक्कलकोट]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://osmanabad.nic.in उस्मानाबाद एन.आय.सी] * [http://www.tuljabhavani.in तुळजापूरविषयी मराठी माहिती] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190610022542/https://www.tuljabhavani.in/ |date=2019-06-10 }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} [[वर्ग:धाराशिव जिल्हा]] [[वर्ग:छत्रपती संभाजीनगर विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] 5n5amkw1haglmuxczahdxkh0jik46ic 2580764 2580762 2025-06-17T13:21:29Z 42.104.224.117 G 2580764 wikitext text/x-wiki {{जिल्हा सूचना|जिल्हा_नाव=धाराशिव}} {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = धाराशिव जिल्हा |स्थानिक_नाव = Dharashiv |चित्र_नकाशा =https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:Osmanabad_in_Maharashtra_(India).svg |अक्षांश-रेखांश = |हवामान = उष्ण व कोरडे |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = छत्रपती संभाजीनगर विभाग |मुख्यालयाचे_नाव = [[धाराशिव]] |तालुक्यांची_नावे = [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]] • [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]] • [[उमरगा तालुका|उमरगा]] • [[लोहारा तालुका|लोहारा]] • [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] • [[भूम तालुका|भूम]] • [[वाशी तालुका|वाशी]] • [[परांडा तालुका|परांडा]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = ७,५६९ |लोकसंख्या_एकूण = १६,६०,३११ |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २२१ |शहरी_लोकसंख्या = |साक्षरता_दर = ७६.३३% |लिंग_गुणोत्तर = १.०८ |प्रमुख_शहरे = |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = सचिन ओम्बासे |सहाप्रकाश क पोलिस अधिक्षक = |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = धाराशिव लोकसभा मतदारसंघ |विधानसभा_मतदारसंघाची_नावे = [[उमरगा विधानसभा मतदारसंघ]] • [[धाराशिव विधानसभा मतदारसंघ]] • [[तुळजापूर विधानसभा मतदारसंघ]] • [[परांडा विधानसभा मतदारसंघ]] |खासदारांची_नावे = [[ओमराजे निंबाळकर|ओमप्रकाश राजेनिंबाळकर]] | आमदार = [[कैलास पाटील]] |पर्जन्यमान_मिमी = ६०० |संकेतस्थळ = https://dharashiv.maharashtra.gov.in/ |राष्ट्रीय महामार्ग = राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ५२ }} '''धाराशिव जिल्हा'' [[महाराष्ट्र]] [[मराठवाडा|मराठवाड्यातील]] एक जिल्हा आहे. धाराशिव हे शहर या जिल्ह्याचे मुख्य केंद्र आहे. प्राचीन काळापासून यास धाराशिव या नावाने ओळखले जात असल्याचे अनेक शिलालेखांमधील उल्लेखांमधून स्पष्ट होते. ७-८ व्या शतकांतील राष्ट्रकूट काळातील उल्लेख या दृष्टीने महत्त्वाचे आहेत. जिल्हा मुख्यालय [[धाराशिव]] शहर येथे आहे. जिल्ह्याचा बहुतेक भाग खडकाळ आहे. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७५१२ चौरस किलोमीटर आहे. त्यातील २४१ किमी^२ भाग हा शहरी आहे. ==नामांतर== महाराष्ट्र राज्य शासनाने १५ सप्टेंबर २०२३ रोजी राजपत्र प्रकाशित करून उस्मानाबाद जिल्ह्याचे नाव धाराशिव जिल्हा असे अधिकृतपणे बदलले आहे. यासोबतच उस्मानाबाद उपविभाग, उस्मानाबाद तालुका आणि उस्मानाबाद गाव/शहर यांचे देखील नावे बदलण्यात आले.<ref>https://marathi.abplive.com/news/osmanabad/entire-aurangabad-district-is-now-named-chhatrapati-sambhajinagar-while-osmanabad-district-is-named-dharashiv-gazette-release-1210098</ref><ref> https://maharashtratimes.com/maharashtra/aurangabad/aurangabad-district-renamed-as-chhatrapati-sambhajinagar-osmanabad-to-be-known-as-dharashiv-cabinet-meeting-cm-eknath-shinde-decision/articleshow/103707030.cms</ref> == जिल्ह्याचे भौगोलिक स्थान == *अक्षांश : १७.३५ ते १८.४० उत्तर *रेखांश : ७५.१६ ते ७६.४० पूर्व. धाराशिव जिल्हा महाराष्ट्र राज्याच्या दक्षिण भागात व मराठवाड्यात त्याच्या नैऋत्येला आहे. जिल्हा समुद्रसपाटीपासून ६०० मी. उंचीवर असून पूर्णपणे [[दख्खनचे पठार|दख्खनच्या पठारात]] येतो. ह्या जिल्ह्यात [[मांजरा नदी|मांजरा]] आणि [[तेरणा नदी|तेरणा]] नद्यांची पात्रे येतात. धाराशिवच्या नैऋत्येला [[सोलापूर जिल्हा]], वायव्येला [[अहिल्यानगर जिल्हा]], उत्तरेला [[बीड जिल्हा]], पूर्वेला [[लातूर जिल्हा]] व दक्षिणेला कर्नाटकातील [[बिदर जिल्हा|बिदर]] व [[गुलबर्गा जिल्हा|गुलबर्गा]] हे जिल्हे आहेत. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग खडकाळ तर उर्वरित भाग सपाट आहे. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग बालाघाट नावाच्या लहान डोंगराने व्यापलेला आहे. भूम, वाशी, कळंब, धाराशिव आणि तुळजापूर हे तालुके बालाघाटच्या रांगेत आहेत. [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] आणि [[भीमा नदी|भीमा]] सारख्या मोठ्या नद्यांचा काही भाग जिल्ह्याच्या अंतर्गत येतो. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७,५६९ चौरस किमी आहे पैकी शहरी भागाचे क्षेत्रफळ २४१.४ किमी^२ आहे. (एकूण क्षेत्रफळाच्या ३.२१ %) आणि ग्रामीण भागाचे क्षेत्रफळ ७२७१.० किमी^२ आहे (एकूण क्षेत्रफळाच्या ९६.७९ %).<ref>http://osmanabad.nic.in/newsite/DistrictProfile/location_m.htm</ref> == जिल्ह्याचे हवामान == धाराशिव जिल्हा बालाघाट डोंगररांगांनी वेढला असून हवामान मुख्यत: कोरडे आहे. पावसाळ्याचा कालावधी साधारणपणे जूनच्या मध्यापासून सप्टेंबर अखेरपर्यंत असतो. सरासरी पर्जन्यमान ६०० ते ७०० मिलिमीटर आहे. ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर हवामान दमटसर असते. डिसेंबर-जानेवारी शीत हवामानाचा काळखंड असतो. फेब्रुवारीपासून जूनपर्यंत हवामान अधिकाधिक कोरडे आणि तापमान उष्ण होत जाते. उन्हाळ्यामध्ये धाराशिव जिल्ह्याचे तापमान हे मराठवाड्यामधील इतर जिल्ह्यांच्या तुलनेत कमी असते. ज्वारी, सूर्यफूल, हायब्रीड ज्वारी, तुरी, ऊस, कापूस, गहू आणि हरभरा ही मुख्य पिके आहेत. == लोकसंख्या == २०११ च्या भारताच्या जनगणनेनुसार धाराशिव जिल्ह्याची लोकसंख्या ही १६,५७,५७६ एवढी आहे. धाराशिव १००० पुरुषांमागे ९२० स्त्रिया असे लिंग गुणोत्तर होते आणि साक्षरता दर ७६.३३% होता. मराठी ही येथील सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2729_PART_A_DCHB_OSMANABAD.pdf|title="District Census 2011 - Osmanabad"|url-status=live}}</ref> == जिल्ह्यातील तालुके == * [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]], * [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]], * [[उमरगा तालुका|उमरगा]], * [[लोहारा तालुका|लोहारा]], * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]], * [[भूम तालुका|भूम]], * [[वाशी तालुका|वाशी]], * [[परांडा तालुका|परांडा]] == जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == * [[तुळजाभवानी मंदिर]] हे प्रसिद्ध भवानी देवीचे हिंदू मंदिर [[तुळजापूर|तुळजापूरात]] बाला घाटाच्या टेकडीवर आहे. हे मंदिर ५१ शक्तिपीठांपैकी एक मानले जाते. [[तुळजाभवानी]] ही [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] कुलदैवत होते. आशीर्वाद घेण्यासाठी शिवाजी महाराज नेहमी मंदिरात येत असत. हे भवानीमातेचे मंदिर धाराशिव पासून २५ कि.मी.वर, सोलापूरपासून ४१ तर ते हैद्राबाद राष्ट्रीय महामार्गावरील नळदुर्ग येथून ४० कि.मी.वर आहे. * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] हे जिल्ह्यातील व्यावसायिकदृष्टया महत्त्वाचे ठिकाण आहे. ते मांजरा नदीच्या काठावर वसलेले आहे. कळंबपासून २० कि.मी.वर येरमाळा येथे येडेश्वरी देवीचे मंदिर आहे. * [[परांडा]] हे ऐतिहासिक ठिकाण किल्ल्यासाठी प्रसिद्ध आहे. परांडा शहरापासून जवळ डोमगाव येथे समर्थ रामदासस्वामी यांचे शिष्य कल्याणस्वामी यांची समाधी आहे. तसेच सोंनारी येथे भैरवनाथाचे प्रसिद्ध मंदिर आहे महाराष्ट्रतील सर्वात मोठी यात्रा येथे भरते आणि ती सात दिवस चालते महाराष्ट्रातील अनेक लोकांचे कुलदैवत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/pune/sketch-of-kalyanswami-using-historical-picture-artist-gopal-nandurkar-655742/|title=ऐतिहासिक चित्रावरून रेखाटले कल्याणस्वामी |website=लोकसत्ता |access-date=2022-03-29}}</ref> * [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] - धाराशिव पासून १५ कि.मी. श्रीक्षेत्र रुईभर येथे दत्तमहाराजांचे एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम केले आहे. * रामलिंग मंदिर हे भगवान शिवशंकराचे प्रसिद्ध मंदिर आहे. ते धाराशिव पासून २० कि.मी.च्या अंतरावर सोलापूर-छत्रपती संभाजीनगर रोडवरील येडशी या गावात आहे. येथे दुर्गा देवीचे पुरातन मंदिर आहे. श्रावण महिन्यात येथे मोठ्या प्रमाणावर भक्तगण येतात. तसेच भरपूर पाऊ पडल्यावर येथील धबधबा हा आकर्षण ठरू शकतो. हा डोंगराळ प्रदेश आहे तसेच येथे मोठ्या प्रमाणावर वनराई आहे. त्यामुळे प्रदेशास रामलिंग अभयारण्य म्हणून घोषित केले आहे. * इतर पर्यटनस्थळे - संत गोरोबा मंदिर, धाराशिव लेणी, [[नळदुर्ग]] किल्ला, कुंथलगिरी येथील जैन मंदिर, कन्हेरी दत्तमंदिर, तसेच [[नळदुर्ग]] येथील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. * धाराशिव हजरत ख्वाजा शमशोद्दीन गाजी रहमतुल्ला आले दर्गा शहरातच्या मध्यभागी आहे. दर वर्षी येथे मोठी यात्रा भरते लाखो भाविक परराज्यांतूचन व विदेशातून उरसासाठी येतात. * तसेच [[तेर]] (ता.धाराशिव) येथील पुरातणवस्तुसंग्रहालय प्रसिद्ध आहे येथे उत्खननात सापडलेल्या अनेक प्राचीन वस्तू आहेत उदा. तरंगणारी वीट धाराशिव येथील हातलाई देवीचे मंदिर प्रसिद्ध आहे. धाराशिव जिल्हा उस्मानाबादी शेळ्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. आई तुळजाभवानी ही कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. तुळजापूर गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भुईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. नळदुर्ग किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. नळदुर्ग जवळ अणदूर येथील खंडोबाचे मंदिर, तेर येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. धाराशिव शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्याजवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर हे धाराशिवपासून १५ कि.मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे. ==जिल्ह्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्था== === नगरपरिषद === जिल्ह्यात एकूण ८ [[नगर परिषद|नगरपरिषद]] आहेत. * धाराशिव<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.instagram.com/p/CpLCqNejhP7/?igshid=MzRlODBiNWFlZA==|title=mieknathshinde Instagram post|url-status=live}}</ref> * कळंब * भूम * परांडा * तुळजापूर * नळदुर्ग (ता. तुळजापूर) * उमरगा * मुरुम (ता.) === नगरपंचायत === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण २ नगरपंचायत आहेत. * वाशी * लोहारा (बुद्रुक) === जिल्हा परिषद === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण ५४ जिल्हा परिषदेचे मतदारसंघ गट आहेत. *'''[[वाशी तालुका]]''' {{*}}पारगाव {{*}}पारा {{*}}[[वाशी (धाराशिव)|वाशी]] {{*}}तेरखेडा *'''[[लोहारा तालुका]]''' {{*}}कानेगाव {{*}}[[माकणी]] {{*}}सास्तूर {{*}}लोहारा {{*}}जेवळी *'''[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब तालुका]]''' {{*}}ईटकूर {{*}}डिकसळ {{*}}नायगाव {{*}}शिराढोण {{*}}खामसवाडी {{*}}मोहा {{*}}येरमाळा *'''[[उमरगा तालुका]]''' {{*}}कवठा {{*}}बलसूर {{*}}दाळींब {{*}}[[येणेगूर]] {{*}}गुंजोटी {{*}}आलूर {{*}}कदेर *'''[[धाराशिव तालुका]]''' {{*}}ढोकी {{*}}पळसप {{*}}कोंड {{*}}[[तेर]] {{*}}येडशी {{*}}अंबेजवळगा {{*}}उपळा {{*}}सांजा {{*}}पाडोळी {{*}}केशेगाव {{*}}बेंबळी {{*}}वडगाव {{*}}इर्ला {{*}}दाऊतपूर {{*}}भंडारवाडी {{*}}डकवाडी {{*}}सारोळा {{*}}दारफळ{{*}}पवारवाडी {{*}}कोळेवाडी {{*}}शिंदेवाडी {{*}}सकनेवाडी {{*}}चिखली{{*}}समुद्र्वाणी {{*}}केकस्थळवाडी {{*}}धारूर {{*}}बेंबळी {{*}}पोहनेर {{*}}वाघोली {{*}}काजळा {{*}}हिंगलाजवाडी {{*}}वाणेवाडी {{*}}रामवाडी {{*}टाकळी {{*}}पानवाडी {{*}}मोहतरवाडी {{*}}बुकणवाडी {{*}}कावळेवाडी {{*}}गोरेवाडी {{*}}गोवर्धनवाडी {{*}}खेड {{*}}बावी {{*}}वरूडा {{*}}बलपीरवाडी {{*}}मेडसिंगा {{*}}म्हालांगी {{*}}बरमगाव {{*}}आंबेगाव {{*}}गौडगाव {{*}}रुईभर {{*}}अनसुर्ड {{*}}उतमी कायापूर {{*}}बोरी {{*}}कामठा {{*}}वरवांटी {{*}}राघुचीवाडी {{*}}अम्बेहोळ {{*}}खानापूर {{*}}घातंग्री {{*}}शिंगोली {{*}}अळणी {{*}}किणी {{*}}मुळेवाडी {{*}}तुगाव {{*}}भिकार सारोळा {{*}}जागजी {{*}}तावरजखेडा {{*}}सुम्भा {{*}}नितळी {{*}}लासोना {{*}}मेंढा {{*}}एकंबीवाडी {{*}}बोरखेडा {{*}}पळसवाडी {{*}}बेगडा. *{{*}}'''[[भूम तालुका]]''' {{*}}ईट {{*}}पाथरूड {{*}}वालवड {{*}}माणकेश्‍वर *'''[[परांडा तालुका]]''' {{*}}लोणी {{*}}डोंजा {{*}}शेळगांव {{*}}अनाळा {{*}}जवळा *'''[[तुळजापूर तालुका]]''' {{*}}सिंदफळ {{*}}काक्रंबा {{*}}मंगरूळ {{*}}काटी {{*}}काटगाव {{*}}[[अणदूर]] {{*}}जळकोट {{*}}नंदगाव {{*}}शहापूर == वाहतूक == राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ९- हैद्राबाद ते मुंबई आणि राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११- गदग-कर्नाटक) ते [[वडोदरा|बडोदा]] (गुजरात) हे दोन राष्ट्रीय महामार्ग धाराशिव जिल्ह्यातून जातात पैकी राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११ हा धाराशिव शहरातून जातो धाराशिव शहर मध्य रेल्वेवर, लातूर रोेड - मिरज या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. धाराशिव येथून [[पुणे]], [[मुंबई]], [[कोल्हापूर]], [[पंढरपूर]], [[मिरज]], [[लातूर]], [[नांदेड]], [[परभणी]], [[वैजनाथ|परळी वैजनाथ]], [[अकोला]], [[नागपूर]], [[हैद्राबाद]], [[निजामाबाद]], [[बिदर]] आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत. धाराशिव जिह्यात एस.टी.ची उत्तम वाहतूक आहे. धाराशिव मुख्य बस स्थानकापासून महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख शहरांकडे जाण्यासाठी एस.टी. बसेस (निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस) उपलब्ध आहेत. धाराशिव बसस्थानकावरून धावणारी तुळजापूर-धाराशिव-छत्रपती संभाजीनगर हायकोर्ट एक्सप्रेस ही महाराष्ट्रातील सर्वात वेगवान एस.टी. बस म्हणून ओळखली जाते. धाराशिव येथून राज्यातील जिल्हा मुख्यालये, प्रमुख शहरे, पणजी, बंगलोर, हुबळी, विजापूर, हैद्राबाद, सुरत आदी ठिकाणी जाण्यासाठी एस.टी.च्या निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस उपलब्ध आहेत '''जिल्ह्यातून जाणारे राष्ट्रीय महामार्ग नवीन क्रमांकासह-''' <ref>[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]</ref><br/> '''१) राष्ट्रीय महामार्ग ५२-''' [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[छत्रपती संभाजीनगर]]-[[बीड]]-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- पारगाव-[[कुंथलगिरी|कुंथलगिरी फाटा]]-तेरखेडा-येरमाळा-येडशी-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-तामलवाडी) '''२) राष्ट्रीय महामार्ग ६३-''' [[बार्शी]]-येडशी-ढोकी-मुरूड-[[लातूर]]-[[उदगीर]]-[[निझामाबाद]]([[तेलंगणा]])-[[सिरोंचा]]([[महाराष्ट्र]])-[[जगदलपूर]]([[छत्तीसगढ]])-कोतापड ([[ओडिशा]])-बोरीगुम्मा '''३) [[राष्ट्रीय महामार्ग ६५ (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ६५]]-''' [[पुणे]]-[[इंदापूर (पुणे)|इंदापूर]]-[[सोलापूर]]-[[उमरगा]]-[[हैद्राबाद]]-[[विजयवाडा]]-[[मच्छलीपट्टणम]]([[आंध्र प्रदेश]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- [[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-जळकोट-[[येणेगूर]]-दाळिंब-[[उमरगा]]-तुरोरी) '''४) राष्ट्रीय महामार्ग ३६१-''' [[तुळजापूर]]-[[लातूर]]-[[अहमदपूर]]-[[नांदेड]]-[[यवतमाळ]]-[[वर्धा]]-बुटीबोरी ([[नागपूर]] जवळ) '''५) [[राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी]]-''' [[मंठा]]-[[सेलू तालुका (परभणी)|सेलू]]-[[पाथरी]]-[[सोनपेठ]]-[[परळी]]-[[अंबाजोगाई]]-[[लातूर]]-[[औसा]]-[[उमरगा]]-[[येणेगूर]]-[[मुरूम]]-आलूर-[[अक्कलकोट]]-नागणसूर-[[विजापूर]]-[[अथणी]]-चिक्कोडी-[[संकेश्वर]]-गोतूर([[कर्नाटक]]) '''६) राष्ट्रीय महामार्ग ५४८-सी-''' [[सातारा]]-[[कोरेगाव]]-[[म्हसवड]]-[[माळशिरस]]-[[अकलूज]]-[[टेंभूर्णी]]-[[बार्शी]]-येरमाळा-[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]]-केज-[[माजलगाव]]-[[परतूर]]-[[मंठा]]-[[लोणार (गाव)|लोणार]]-[[मेहकर]]-[[खामगाव]]-[[शेगाव]]-[[अकोट]]-अंजणगाव-[[बैतूल]]([[मध्य प्रदेश]]) '''७) राष्ट्रीय महामार्ग ६५२-''' [[तुळजापूर]]-[[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-हन्नूर-[[अक्कलकोट]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://osmanabad.nic.in उस्मानाबाद एन.आय.सी] * [http://www.tuljabhavani.in तुळजापूरविषयी मराठी माहिती] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190610022542/https://www.tuljabhavani.in/ |date=2019-06-10 }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} [[वर्ग:धाराशिव जिल्हा]] [[वर्ग:छत्रपती संभाजीनगर विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] etqzpevro6iziwce2ue7erwb68710uw 2580765 2580764 2025-06-17T13:25:11Z 42.104.224.117 Dharashiv 2580765 wikitext text/x-wiki {{जिल्हा सूचना|जिल्हा_नाव=धाराशिव}} {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = धाराशिव जिल्हा |स्थानिक_नाव = Dharashiv |चित्र_नकाशा =https://mpsc.pro/dharashiv/ |अक्षांश-रेखांश = |हवामान = उष्ण व कोरडे |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = छत्रपती संभाजीनगर विभाग |मुख्यालयाचे_नाव = [[धाराशिव]] |तालुक्यांची_नावे = [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]] • [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]] • [[उमरगा तालुका|उमरगा]] • [[लोहारा तालुका|लोहारा]] • [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] • [[भूम तालुका|भूम]] • [[वाशी तालुका|वाशी]] • [[परांडा तालुका|परांडा]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = ७,५६९ |लोकसंख्या_एकूण = १६,६०,३११ |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २२१ |शहरी_लोकसंख्या = |साक्षरता_दर = ७६.३३% |लिंग_गुणोत्तर = १.०८ |प्रमुख_शहरे = |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = सचिन ओम्बासे |सहाप्रकाश क पोलिस अधिक्षक = |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = धाराशिव लोकसभा मतदारसंघ |विधानसभा_मतदारसंघाची_नावे = [[उमरगा विधानसभा मतदारसंघ]] • [[धाराशिव विधानसभा मतदारसंघ]] • [[तुळजापूर विधानसभा मतदारसंघ]] • [[परांडा विधानसभा मतदारसंघ]] |खासदारांची_नावे = [[ओमराजे निंबाळकर|ओमप्रकाश राजेनिंबाळकर]] | आमदार = [[कैलास पाटील]] |पर्जन्यमान_मिमी = ६०० |संकेतस्थळ = https://dharashiv.maharashtra.gov.in/ |राष्ट्रीय महामार्ग = राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ५२ }} '''धाराशिव जिल्हा'' [[महाराष्ट्र]] [[मराठवाडा|मराठवाड्यातील]] एक जिल्हा आहे. धाराशिव हे शहर या जिल्ह्याचे मुख्य केंद्र आहे. प्राचीन काळापासून यास धाराशिव या नावाने ओळखले जात असल्याचे अनेक शिलालेखांमधील उल्लेखांमधून स्पष्ट होते. ७-८ व्या शतकांतील राष्ट्रकूट काळातील उल्लेख या दृष्टीने महत्त्वाचे आहेत. जिल्हा मुख्यालय [[धाराशिव]] शहर येथे आहे. जिल्ह्याचा बहुतेक भाग खडकाळ आहे. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७५१२ चौरस किलोमीटर आहे. त्यातील २४१ किमी^२ भाग हा शहरी आहे. ==नामांतर== महाराष्ट्र राज्य शासनाने १५ सप्टेंबर २०२३ रोजी राजपत्र प्रकाशित करून उस्मानाबाद जिल्ह्याचे नाव धाराशिव जिल्हा असे अधिकृतपणे बदलले आहे. यासोबतच उस्मानाबाद उपविभाग, उस्मानाबाद तालुका आणि उस्मानाबाद गाव/शहर यांचे देखील नावे बदलण्यात आले.<ref>https://marathi.abplive.com/news/osmanabad/entire-aurangabad-district-is-now-named-chhatrapati-sambhajinagar-while-osmanabad-district-is-named-dharashiv-gazette-release-1210098</ref><ref> https://maharashtratimes.com/maharashtra/aurangabad/aurangabad-district-renamed-as-chhatrapati-sambhajinagar-osmanabad-to-be-known-as-dharashiv-cabinet-meeting-cm-eknath-shinde-decision/articleshow/103707030.cms</ref> == जिल्ह्याचे भौगोलिक स्थान == *अक्षांश : १७.३५ ते १८.४० उत्तर *रेखांश : ७५.१६ ते ७६.४० पूर्व. धाराशिव जिल्हा महाराष्ट्र राज्याच्या दक्षिण भागात व मराठवाड्यात त्याच्या नैऋत्येला आहे. जिल्हा समुद्रसपाटीपासून ६०० मी. उंचीवर असून पूर्णपणे [[दख्खनचे पठार|दख्खनच्या पठारात]] येतो. ह्या जिल्ह्यात [[मांजरा नदी|मांजरा]] आणि [[तेरणा नदी|तेरणा]] नद्यांची पात्रे येतात. धाराशिवच्या नैऋत्येला [[सोलापूर जिल्हा]], वायव्येला [[अहिल्यानगर जिल्हा]], उत्तरेला [[बीड जिल्हा]], पूर्वेला [[लातूर जिल्हा]] व दक्षिणेला कर्नाटकातील [[बिदर जिल्हा|बिदर]] व [[गुलबर्गा जिल्हा|गुलबर्गा]] हे जिल्हे आहेत. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग खडकाळ तर उर्वरित भाग सपाट आहे. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग बालाघाट नावाच्या लहान डोंगराने व्यापलेला आहे. भूम, वाशी, कळंब, धाराशिव आणि तुळजापूर हे तालुके बालाघाटच्या रांगेत आहेत. [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] आणि [[भीमा नदी|भीमा]] सारख्या मोठ्या नद्यांचा काही भाग जिल्ह्याच्या अंतर्गत येतो. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७,५६९ चौरस किमी आहे पैकी शहरी भागाचे क्षेत्रफळ २४१.४ किमी^२ आहे. (एकूण क्षेत्रफळाच्या ३.२१ %) आणि ग्रामीण भागाचे क्षेत्रफळ ७२७१.० किमी^२ आहे (एकूण क्षेत्रफळाच्या ९६.७९ %).<ref>http://osmanabad.nic.in/newsite/DistrictProfile/location_m.htm</ref> == जिल्ह्याचे हवामान == धाराशिव जिल्हा बालाघाट डोंगररांगांनी वेढला असून हवामान मुख्यत: कोरडे आहे. पावसाळ्याचा कालावधी साधारणपणे जूनच्या मध्यापासून सप्टेंबर अखेरपर्यंत असतो. सरासरी पर्जन्यमान ६०० ते ७०० मिलिमीटर आहे. ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर हवामान दमटसर असते. डिसेंबर-जानेवारी शीत हवामानाचा काळखंड असतो. फेब्रुवारीपासून जूनपर्यंत हवामान अधिकाधिक कोरडे आणि तापमान उष्ण होत जाते. उन्हाळ्यामध्ये धाराशिव जिल्ह्याचे तापमान हे मराठवाड्यामधील इतर जिल्ह्यांच्या तुलनेत कमी असते. ज्वारी, सूर्यफूल, हायब्रीड ज्वारी, तुरी, ऊस, कापूस, गहू आणि हरभरा ही मुख्य पिके आहेत. == लोकसंख्या == २०११ च्या भारताच्या जनगणनेनुसार धाराशिव जिल्ह्याची लोकसंख्या ही १६,५७,५७६ एवढी आहे. धाराशिव १००० पुरुषांमागे ९२० स्त्रिया असे लिंग गुणोत्तर होते आणि साक्षरता दर ७६.३३% होता. मराठी ही येथील सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2729_PART_A_DCHB_OSMANABAD.pdf|title="District Census 2011 - Osmanabad"|url-status=live}}</ref> == जिल्ह्यातील तालुके == * [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]], * [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]], * [[उमरगा तालुका|उमरगा]], * [[लोहारा तालुका|लोहारा]], * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]], * [[भूम तालुका|भूम]], * [[वाशी तालुका|वाशी]], * [[परांडा तालुका|परांडा]] == जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == * [[तुळजाभवानी मंदिर]] हे प्रसिद्ध भवानी देवीचे हिंदू मंदिर [[तुळजापूर|तुळजापूरात]] बाला घाटाच्या टेकडीवर आहे. हे मंदिर ५१ शक्तिपीठांपैकी एक मानले जाते. [[तुळजाभवानी]] ही [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] कुलदैवत होते. आशीर्वाद घेण्यासाठी शिवाजी महाराज नेहमी मंदिरात येत असत. हे भवानीमातेचे मंदिर धाराशिव पासून २५ कि.मी.वर, सोलापूरपासून ४१ तर ते हैद्राबाद राष्ट्रीय महामार्गावरील नळदुर्ग येथून ४० कि.मी.वर आहे. * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] हे जिल्ह्यातील व्यावसायिकदृष्टया महत्त्वाचे ठिकाण आहे. ते मांजरा नदीच्या काठावर वसलेले आहे. कळंबपासून २० कि.मी.वर येरमाळा येथे येडेश्वरी देवीचे मंदिर आहे. * [[परांडा]] हे ऐतिहासिक ठिकाण किल्ल्यासाठी प्रसिद्ध आहे. परांडा शहरापासून जवळ डोमगाव येथे समर्थ रामदासस्वामी यांचे शिष्य कल्याणस्वामी यांची समाधी आहे. तसेच सोंनारी येथे भैरवनाथाचे प्रसिद्ध मंदिर आहे महाराष्ट्रतील सर्वात मोठी यात्रा येथे भरते आणि ती सात दिवस चालते महाराष्ट्रातील अनेक लोकांचे कुलदैवत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/pune/sketch-of-kalyanswami-using-historical-picture-artist-gopal-nandurkar-655742/|title=ऐतिहासिक चित्रावरून रेखाटले कल्याणस्वामी |website=लोकसत्ता |access-date=2022-03-29}}</ref> * [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] - धाराशिव पासून १५ कि.मी. श्रीक्षेत्र रुईभर येथे दत्तमहाराजांचे एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम केले आहे. * रामलिंग मंदिर हे भगवान शिवशंकराचे प्रसिद्ध मंदिर आहे. ते धाराशिव पासून २० कि.मी.च्या अंतरावर सोलापूर-छत्रपती संभाजीनगर रोडवरील येडशी या गावात आहे. येथे दुर्गा देवीचे पुरातन मंदिर आहे. श्रावण महिन्यात येथे मोठ्या प्रमाणावर भक्तगण येतात. तसेच भरपूर पाऊ पडल्यावर येथील धबधबा हा आकर्षण ठरू शकतो. हा डोंगराळ प्रदेश आहे तसेच येथे मोठ्या प्रमाणावर वनराई आहे. त्यामुळे प्रदेशास रामलिंग अभयारण्य म्हणून घोषित केले आहे. * इतर पर्यटनस्थळे - संत गोरोबा मंदिर, धाराशिव लेणी, [[नळदुर्ग]] किल्ला, कुंथलगिरी येथील जैन मंदिर, कन्हेरी दत्तमंदिर, तसेच [[नळदुर्ग]] येथील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. * धाराशिव हजरत ख्वाजा शमशोद्दीन गाजी रहमतुल्ला आले दर्गा शहरातच्या मध्यभागी आहे. दर वर्षी येथे मोठी यात्रा भरते लाखो भाविक परराज्यांतूचन व विदेशातून उरसासाठी येतात. * तसेच [[तेर]] (ता.धाराशिव) येथील पुरातणवस्तुसंग्रहालय प्रसिद्ध आहे येथे उत्खननात सापडलेल्या अनेक प्राचीन वस्तू आहेत उदा. तरंगणारी वीट धाराशिव येथील हातलाई देवीचे मंदिर प्रसिद्ध आहे. धाराशिव जिल्हा उस्मानाबादी शेळ्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. आई तुळजाभवानी ही कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. तुळजापूर गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भुईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. नळदुर्ग किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. नळदुर्ग जवळ अणदूर येथील खंडोबाचे मंदिर, तेर येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. धाराशिव शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्याजवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर हे धाराशिवपासून १५ कि.मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे. ==जिल्ह्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्था== === नगरपरिषद === जिल्ह्यात एकूण ८ [[नगर परिषद|नगरपरिषद]] आहेत. * धाराशिव<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.instagram.com/p/CpLCqNejhP7/?igshid=MzRlODBiNWFlZA==|title=mieknathshinde Instagram post|url-status=live}}</ref> * कळंब * भूम * परांडा * तुळजापूर * नळदुर्ग (ता. तुळजापूर) * उमरगा * मुरुम (ता.) === नगरपंचायत === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण २ नगरपंचायत आहेत. * वाशी * लोहारा (बुद्रुक) === जिल्हा परिषद === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण ५४ जिल्हा परिषदेचे मतदारसंघ गट आहेत. *'''[[वाशी तालुका]]''' {{*}}पारगाव {{*}}पारा {{*}}[[वाशी (धाराशिव)|वाशी]] {{*}}तेरखेडा *'''[[लोहारा तालुका]]''' {{*}}कानेगाव {{*}}[[माकणी]] {{*}}सास्तूर {{*}}लोहारा {{*}}जेवळी *'''[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब तालुका]]''' {{*}}ईटकूर {{*}}डिकसळ {{*}}नायगाव {{*}}शिराढोण {{*}}खामसवाडी {{*}}मोहा {{*}}येरमाळा *'''[[उमरगा तालुका]]''' {{*}}कवठा {{*}}बलसूर {{*}}दाळींब {{*}}[[येणेगूर]] {{*}}गुंजोटी {{*}}आलूर {{*}}कदेर *'''[[धाराशिव तालुका]]''' {{*}}ढोकी {{*}}पळसप {{*}}कोंड {{*}}[[तेर]] {{*}}येडशी {{*}}अंबेजवळगा {{*}}उपळा {{*}}सांजा {{*}}पाडोळी {{*}}केशेगाव {{*}}बेंबळी {{*}}वडगाव {{*}}इर्ला {{*}}दाऊतपूर {{*}}भंडारवाडी {{*}}डकवाडी {{*}}सारोळा {{*}}दारफळ{{*}}पवारवाडी {{*}}कोळेवाडी {{*}}शिंदेवाडी {{*}}सकनेवाडी {{*}}चिखली{{*}}समुद्र्वाणी {{*}}केकस्थळवाडी {{*}}धारूर {{*}}बेंबळी {{*}}पोहनेर {{*}}वाघोली {{*}}काजळा {{*}}हिंगलाजवाडी {{*}}वाणेवाडी {{*}}रामवाडी {{*}टाकळी {{*}}पानवाडी {{*}}मोहतरवाडी {{*}}बुकणवाडी {{*}}कावळेवाडी {{*}}गोरेवाडी {{*}}गोवर्धनवाडी {{*}}खेड {{*}}बावी {{*}}वरूडा {{*}}बलपीरवाडी {{*}}मेडसिंगा {{*}}म्हालांगी {{*}}बरमगाव {{*}}आंबेगाव {{*}}गौडगाव {{*}}रुईभर {{*}}अनसुर्ड {{*}}उतमी कायापूर {{*}}बोरी {{*}}कामठा {{*}}वरवांटी {{*}}राघुचीवाडी {{*}}अम्बेहोळ {{*}}खानापूर {{*}}घातंग्री {{*}}शिंगोली {{*}}अळणी {{*}}किणी {{*}}मुळेवाडी {{*}}तुगाव {{*}}भिकार सारोळा {{*}}जागजी {{*}}तावरजखेडा {{*}}सुम्भा {{*}}नितळी {{*}}लासोना {{*}}मेंढा {{*}}एकंबीवाडी {{*}}बोरखेडा {{*}}पळसवाडी {{*}}बेगडा. *{{*}}'''[[भूम तालुका]]''' {{*}}ईट {{*}}पाथरूड {{*}}वालवड {{*}}माणकेश्‍वर *'''[[परांडा तालुका]]''' {{*}}लोणी {{*}}डोंजा {{*}}शेळगांव {{*}}अनाळा {{*}}जवळा *'''[[तुळजापूर तालुका]]''' {{*}}सिंदफळ {{*}}काक्रंबा {{*}}मंगरूळ {{*}}काटी {{*}}काटगाव {{*}}[[अणदूर]] {{*}}जळकोट {{*}}नंदगाव {{*}}शहापूर == वाहतूक == राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ९- हैद्राबाद ते मुंबई आणि राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११- गदग-कर्नाटक) ते [[वडोदरा|बडोदा]] (गुजरात) हे दोन राष्ट्रीय महामार्ग धाराशिव जिल्ह्यातून जातात पैकी राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११ हा धाराशिव शहरातून जातो धाराशिव शहर मध्य रेल्वेवर, लातूर रोेड - मिरज या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. धाराशिव येथून [[पुणे]], [[मुंबई]], [[कोल्हापूर]], [[पंढरपूर]], [[मिरज]], [[लातूर]], [[नांदेड]], [[परभणी]], [[वैजनाथ|परळी वैजनाथ]], [[अकोला]], [[नागपूर]], [[हैद्राबाद]], [[निजामाबाद]], [[बिदर]] आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत. धाराशिव जिह्यात एस.टी.ची उत्तम वाहतूक आहे. धाराशिव मुख्य बस स्थानकापासून महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख शहरांकडे जाण्यासाठी एस.टी. बसेस (निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस) उपलब्ध आहेत. धाराशिव बसस्थानकावरून धावणारी तुळजापूर-धाराशिव-छत्रपती संभाजीनगर हायकोर्ट एक्सप्रेस ही महाराष्ट्रातील सर्वात वेगवान एस.टी. बस म्हणून ओळखली जाते. धाराशिव येथून राज्यातील जिल्हा मुख्यालये, प्रमुख शहरे, पणजी, बंगलोर, हुबळी, विजापूर, हैद्राबाद, सुरत आदी ठिकाणी जाण्यासाठी एस.टी.च्या निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस उपलब्ध आहेत '''जिल्ह्यातून जाणारे राष्ट्रीय महामार्ग नवीन क्रमांकासह-''' <ref>[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]</ref><br/> '''१) राष्ट्रीय महामार्ग ५२-''' [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[छत्रपती संभाजीनगर]]-[[बीड]]-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- पारगाव-[[कुंथलगिरी|कुंथलगिरी फाटा]]-तेरखेडा-येरमाळा-येडशी-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-तामलवाडी) '''२) राष्ट्रीय महामार्ग ६३-''' [[बार्शी]]-येडशी-ढोकी-मुरूड-[[लातूर]]-[[उदगीर]]-[[निझामाबाद]]([[तेलंगणा]])-[[सिरोंचा]]([[महाराष्ट्र]])-[[जगदलपूर]]([[छत्तीसगढ]])-कोतापड ([[ओडिशा]])-बोरीगुम्मा '''३) [[राष्ट्रीय महामार्ग ६५ (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ६५]]-''' [[पुणे]]-[[इंदापूर (पुणे)|इंदापूर]]-[[सोलापूर]]-[[उमरगा]]-[[हैद्राबाद]]-[[विजयवाडा]]-[[मच्छलीपट्टणम]]([[आंध्र प्रदेश]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- [[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-जळकोट-[[येणेगूर]]-दाळिंब-[[उमरगा]]-तुरोरी) '''४) राष्ट्रीय महामार्ग ३६१-''' [[तुळजापूर]]-[[लातूर]]-[[अहमदपूर]]-[[नांदेड]]-[[यवतमाळ]]-[[वर्धा]]-बुटीबोरी ([[नागपूर]] जवळ) '''५) [[राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी]]-''' [[मंठा]]-[[सेलू तालुका (परभणी)|सेलू]]-[[पाथरी]]-[[सोनपेठ]]-[[परळी]]-[[अंबाजोगाई]]-[[लातूर]]-[[औसा]]-[[उमरगा]]-[[येणेगूर]]-[[मुरूम]]-आलूर-[[अक्कलकोट]]-नागणसूर-[[विजापूर]]-[[अथणी]]-चिक्कोडी-[[संकेश्वर]]-गोतूर([[कर्नाटक]]) '''६) राष्ट्रीय महामार्ग ५४८-सी-''' [[सातारा]]-[[कोरेगाव]]-[[म्हसवड]]-[[माळशिरस]]-[[अकलूज]]-[[टेंभूर्णी]]-[[बार्शी]]-येरमाळा-[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]]-केज-[[माजलगाव]]-[[परतूर]]-[[मंठा]]-[[लोणार (गाव)|लोणार]]-[[मेहकर]]-[[खामगाव]]-[[शेगाव]]-[[अकोट]]-अंजणगाव-[[बैतूल]]([[मध्य प्रदेश]]) '''७) राष्ट्रीय महामार्ग ६५२-''' [[तुळजापूर]]-[[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-हन्नूर-[[अक्कलकोट]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://osmanabad.nic.in उस्मानाबाद एन.आय.सी] * [http://www.tuljabhavani.in तुळजापूरविषयी मराठी माहिती] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190610022542/https://www.tuljabhavani.in/ |date=2019-06-10 }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} [[वर्ग:धाराशिव जिल्हा]] [[वर्ग:छत्रपती संभाजीनगर विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] ks0e66fxe16sz273oby63mviptaibuw 2580777 2580765 2025-06-17T14:07:26Z Khirid Harshad 138639 [[Special:Contributions/42.104.224.117|42.104.224.117]] ([[User talk:42.104.224.117|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:2409:40C2:103D:523B:8000:0:0:0|2409:40C2:103D:523B:8000:0:0:0]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. 2533782 wikitext text/x-wiki {{जिल्हा सूचना|जिल्हा_नाव=धाराशिव}} {{माहितीचौकट भारतीय जिल्हा |जिल्ह्याचे_नाव = धाराशिव जिल्हा |स्थानिक_नाव = Dharashiv |चित्र_नकाशा = Osmanabad in Maharashtra (India).svg |अक्षांश-रेखांश = |हवामान = उष्ण व कोरडे |राज्याचे_नाव = महाराष्ट्र |विभागाचे_नाव = छत्रपती संभाजीनगर विभाग |मुख्यालयाचे_नाव = [[धाराशिव]] |तालुक्यांची_नावे = [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]] • [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]] • [[उमरगा तालुका|उमरगा]] • [[लोहारा तालुका|लोहारा]] • [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] • [[भूम तालुका|भूम]] • [[वाशी तालुका|वाशी]] • [[परांडा तालुका|परांडा]] |क्षेत्रफळ_वर्ग_किमी = ७,५६९ |लोकसंख्या_एकूण = १६,६०,३११ |जनगणना_वर्ष = २०११ |लोकसंख्या_घनता = २२१ |शहरी_लोकसंख्या = |साक्षरता_दर = ७६.३३% |लिंग_गुणोत्तर = १.०८ |प्रमुख_शहरे = |जिल्हाधिकार्यांचे_नाव = सचिन ओम्बासे |सहाप्रकाश क पोलिस अधिक्षक = |लोकसभा_मतदारसंघाची_नावे = धाराशिव लोकसभा मतदारसंघ |विधानसभा_मतदारसंघाची_नावे = [[उमरगा विधानसभा मतदारसंघ]] • [[उस्मानाबाद विधानसभा मतदारसंघ]] • [[तुळजापूर विधानसभा मतदारसंघ]] • [[परांडा विधानसभा मतदारसंघ]] |खासदारांची_नावे = [[ओमराजे निंबाळकर|ओमप्रकाश राजेनिंबाळकर]] | आमदार = |पर्जन्यमान_मिमी = ६०० |संकेतस्थळ = https://osmanabad.gov.in/ |राष्ट्रीय महामार्ग = राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ५२ }} '''धाराशिव जिल्हा''' (पूर्वीचा '''उस्मानाबाद जिल्हा''') हा [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्रातील]] [[मराठवाडा|मराठवाड्यातील]] एक जिल्हा आहे. धाराशिव हे शहर या जिल्ह्याचे मुख्य केंद्र आहे. प्राचीन काळापासून यास धाराशिव या नावाने ओळखले जात असल्याचे अनेक शिलालेखांमधील उल्लेखांमधून स्पष्ट होते. ७-८ व्या शतकांतील राष्ट्रकूट काळातील उल्लेख या दृष्टीने महत्त्वाचे आहेत. विसाव्या शतकाच्या सुरुवातीस, [[हैदराबाद संस्थान|हैद्राबाद]]चे ७ वे निजाम [[मीर उस्मान अली खान]]च्या काळात शहराला उस्मानाबाद हे नाव देण्यात आले होते. मात्र फेब्रुवारी २०२३ मध्ये या शहराचे व जिल्ह्याचे नाव धाराशिव करण्याचा निर्णय राज्य सरकरच्या वतीने घेण्यात आला. या निर्णयाला उच्च न्यायालयात आव्हान दिल्या गेले. पुढील सुनावणी होईपर्यंत, म्हणजे १० जून २०२३ पर्यंत जिल्ह्याचे व तालुक्याचे नाव धाराशिव न वापरता उस्मानाबाद वापरा असा आदेश उच्च न्यायालयाने दिला. मात्र शहराचे नाव धाराशिव कायम आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://m.dailyhunt.in/news/india/marathi/my+mahanagar-epaper-mymaha/dharashiv+navhe+usmanabad+hech+nav+vapara+ucch+nyayalayacha+aadesh-newsid-n492079256?sm=Y|title=उस्मानाबाद जिल्ह्याचे व तालुक्याचे नाव हे धाराशिव न वापरता उस्मानाबाद वापरा, असं उच्च न्यायालयाने म्हटलंय|date=2023-04-20|website=daily hunt|access-date=2023-03-19}}</ref> यांचे जिल्हा मुख्यालय [[धाराशिव]] शहर येथे आहे. जिल्ह्याचा बहुतेक भाग खडकाळ आहे. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७५१२ चौरस किलोमीटर आहे. त्यातील २४१ किमी^२ भाग हा शहरी आहे. ==नामांतर== महाराष्ट्र राज्य शासनाने १५ सप्टेंबर २०२३ रोजी राजपत्र प्रकाशित करून उस्मानाबाद जिल्ह्याचे नाव धाराशिव जिल्हा असे अधिकृतपणे बदलले आहे. यासोबतच उस्मानाबाद उपविभाग, उस्मानाबाद तालुका आणि उस्मानाबाद गाव/शहर यांचे देखील नावे बदलण्यात आले.<ref>https://marathi.abplive.com/news/osmanabad/entire-aurangabad-district-is-now-named-chhatrapati-sambhajinagar-while-osmanabad-district-is-named-dharashiv-gazette-release-1210098</ref><ref> https://maharashtratimes.com/maharashtra/aurangabad/aurangabad-district-renamed-as-chhatrapati-sambhajinagar-osmanabad-to-be-known-as-dharashiv-cabinet-meeting-cm-eknath-shinde-decision/articleshow/103707030.cms</ref> == जिल्ह्याचे भौगोलिक स्थान == *अक्षांश : १७.३५ ते १८.४० उत्तर *रेखांश : ७५.१६ ते ७६.४० पूर्व. धाराशिव जिल्हा महाराष्ट्र राज्याच्या दक्षिण भागात व मराठवाड्यात त्याच्या नैऋत्येला आहे. जिल्हा समुद्रसपाटीपासून ६०० मी. उंचीवर असून पूर्णपणे [[दख्खनचे पठार|दख्खनच्या पठारात]] येतो. ह्या जिल्ह्यात [[मांजरा नदी|मांजरा]] आणि [[तेरणा नदी|तेरणा]] नद्यांची पात्रे येतात. धाराशिवच्या नैऋत्येला [[सोलापूर जिल्हा]], वायव्येला [[अहिल्यानगर जिल्हा]], उत्तरेला [[बीड जिल्हा]], पूर्वेला [[लातूर जिल्हा]] व दक्षिणेला कर्नाटकातील [[बिदर जिल्हा|बिदर]] व [[गुलबर्गा जिल्हा|गुलबर्गा]] हे जिल्हे आहेत. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग खडकाळ तर उर्वरित भाग सपाट आहे. जिल्ह्याचा बहुतांश भाग बालाघाट नावाच्या लहान डोंगराने व्यापलेला आहे. भूम, वाशी, कळंब, धाराशिव आणि तुळजापूर हे तालुके बालाघाटच्या रांगेत आहेत. [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] आणि [[भीमा नदी|भीमा]] सारख्या मोठ्या नद्यांचा काही भाग जिल्ह्याच्या अंतर्गत येतो. जिल्ह्याचे एकूण क्षेत्रफळ ७,५६९ चौरस किमी आहे पैकी शहरी भागाचे क्षेत्रफळ २४१.४ किमी^२ आहे. (एकूण क्षेत्रफळाच्या ३.२१ %) आणि ग्रामीण भागाचे क्षेत्रफळ ७२७१.० किमी^२ आहे (एकूण क्षेत्रफळाच्या ९६.७९ %).<ref>http://osmanabad.nic.in/newsite/DistrictProfile/location_m.htm</ref> == जिल्ह्याचे हवामान == धाराशिव जिल्हा बालाघाट डोंगररांगांनी वेढला असून हवामान मुख्यत: कोरडे आहे. पावसाळ्याचा कालावधी साधारणपणे जूनच्या मध्यापासून सप्टेंबर अखेरपर्यंत असतो. सरासरी पर्जन्यमान ६०० ते ७०० मिलिमीटर आहे. ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर हवामान दमटसर असते. डिसेंबर-जानेवारी शीत हवामानाचा काळखंड असतो. फेब्रुवारीपासून जूनपर्यंत हवामान अधिकाधिक कोरडे आणि तापमान उष्ण होत जाते. उन्हाळ्यामध्ये धाराशिव जिल्ह्याचे तापमान हे मराठवाड्यामधील इतर जिल्ह्यांच्या तुलनेत कमी असते. ज्वारी, सूर्यफूल, हायब्रीड ज्वारी, तुरी, ऊस, कापूस, गहू आणि हरभरा ही मुख्य पिके आहेत. == लोकसंख्या == २०११ च्या भारताच्या जनगणनेनुसार धाराशिव जिल्ह्याची लोकसंख्या ही १६,५७,५७६ एवढी आहे. धाराशिव १००० पुरुषांमागे ९२० स्त्रिया असे लिंग गुणोत्तर होते आणि साक्षरता दर ७६.३३% होता. मराठी ही येथील सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2729_PART_A_DCHB_OSMANABAD.pdf|title="District Census 2011 - Osmanabad"|url-status=live}}</ref> == जिल्ह्यातील तालुके == * [[धाराशिव तालुका|धाराशिव]], * [[तुळजापूर तालुका|तुळजापूर]], * [[उमरगा तालुका|उमरगा]], * [[लोहारा तालुका|लोहारा]], * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]], * [[भूम तालुका|भूम]], * [[वाशी तालुका|वाशी]], * [[परांडा तालुका|परांडा]] == जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळे == * [[तुळजाभवानी मंदिर]] हे प्रसिद्ध भवानी देवीचे हिंदू मंदिर [[तुळजापूर|तुळजापूरात]] बाला घाटाच्या टेकडीवर आहे. हे मंदिर ५१ शक्तिपीठांपैकी एक मानले जाते. [[तुळजाभवानी]] ही [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांचे]] कुलदैवत होते. आशीर्वाद घेण्यासाठी शिवाजी महाराज नेहमी मंदिरात येत असत. हे भवानीमातेचे मंदिर धाराशिव पासून २५ कि.मी.वर, सोलापूरपासून ४१ तर ते हैद्राबाद राष्ट्रीय महामार्गावरील नळदुर्ग येथून ४० कि.मी.वर आहे. * [[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]] हे जिल्ह्यातील व्यावसायिकदृष्टया महत्त्वाचे ठिकाण आहे. ते मांजरा नदीच्या काठावर वसलेले आहे. कळंबपासून २० कि.मी.वर येरमाळा येथे येडेश्वरी देवीचे मंदिर आहे. * [[परांडा]] हे ऐतिहासिक ठिकाण किल्ल्यासाठी प्रसिद्ध आहे. परांडा शहरापासून जवळ डोमगाव येथे समर्थ रामदासस्वामी यांचे शिष्य कल्याणस्वामी यांची समाधी आहे. तसेच सोंनारी येथे भैरवनाथाचे प्रसिद्ध मंदिर आहे महाराष्ट्रतील सर्वात मोठी यात्रा येथे भरते आणि ती सात दिवस चालते महाराष्ट्रातील अनेक लोकांचे कुलदैवत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/pune/sketch-of-kalyanswami-using-historical-picture-artist-gopal-nandurkar-655742/|title=ऐतिहासिक चित्रावरून रेखाटले कल्याणस्वामी |website=लोकसत्ता |access-date=2022-03-29}}</ref> * [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] - धाराशिव पासून १५ कि.मी. श्रीक्षेत्र रुईभर येथे दत्तमहाराजांचे एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम केले आहे. * रामलिंग मंदिर हे भगवान शिवशंकराचे प्रसिद्ध मंदिर आहे. ते धाराशिव पासून २० कि.मी.च्या अंतरावर सोलापूर-छत्रपती संभाजीनगर रोडवरील येडशी या गावात आहे. येथे दुर्गा देवीचे पुरातन मंदिर आहे. श्रावण महिन्यात येथे मोठ्या प्रमाणावर भक्तगण येतात. तसेच भरपूर पाऊ पडल्यावर येथील धबधबा हा आकर्षण ठरू शकतो. हा डोंगराळ प्रदेश आहे तसेच येथे मोठ्या प्रमाणावर वनराई आहे. त्यामुळे प्रदेशास रामलिंग अभयारण्य म्हणून घोषित केले आहे. * इतर पर्यटनस्थळे - संत गोरोबा मंदिर, धाराशिव लेणी, [[नळदुर्ग]] किल्ला, कुंथलगिरी येथील जैन मंदिर, कन्हेरी दत्तमंदिर, तसेच [[नळदुर्ग]] येथील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. * धाराशिव हजरत ख्वाजा शमशोद्दीन गाजी रहमतुल्ला आले दर्गा शहरातच्या मध्यभागी आहे. दर वर्षी येथे मोठी यात्रा भरते लाखो भाविक परराज्यांतूचन व विदेशातून उरसासाठी येतात. * तसेच [[तेर]] (ता.धाराशिव) येथील पुरातणवस्तुसंग्रहालय प्रसिद्ध आहे येथे उत्खननात सापडलेल्या अनेक प्राचीन वस्तू आहेत उदा. तरंगणारी वीट धाराशिव येथील हातलाई देवीचे मंदिर प्रसिद्ध आहे. धाराशिव जिल्हा उस्मानाबादी शेळ्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. आई तुळजाभवानी ही कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. तुळजापूर गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भुईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. नळदुर्ग किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. नळदुर्ग जवळ अणदूर येथील खंडोबाचे मंदिर, तेर येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. धाराशिव शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्याजवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर हे धाराशिवपासून १५ कि.मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे. ==जिल्ह्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्था== === नगरपरिषद === जिल्ह्यात एकूण ८ [[नगर परिषद|नगरपरिषद]] आहेत. * धाराशिव<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.instagram.com/p/CpLCqNejhP7/?igshid=MzRlODBiNWFlZA==|title=mieknathshinde Instagram post|url-status=live}}</ref> * कळंब * भूम * परांडा * तुळजापूर * नळदुर्ग (ता. तुळजापूर) * उमरगा * मुरुम (ता.) === नगरपंचायत === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण २ नगरपंचायत आहेत. * वाशी * लोहारा (बुद्रुक) === जिल्हा परिषद === धाराशिव जिल्ह्यात एकूण ५४ जिल्हा परिषदेचे मतदारसंघ गट आहेत. *'''[[वाशी तालुका]]''' {{*}}पारगाव {{*}}पारा {{*}}[[वाशी (धाराशिव)|वाशी]] {{*}}तेरखेडा *'''[[लोहारा तालुका]]''' {{*}}कानेगाव {{*}}[[माकणी]] {{*}}सास्तूर {{*}}लोहारा {{*}}जेवळी *'''[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब तालुका]]''' {{*}}ईटकूर {{*}}डिकसळ {{*}}नायगाव {{*}}शिराढोण {{*}}खामसवाडी {{*}}मोहा {{*}}येरमाळा *'''[[उमरगा तालुका]]''' {{*}}कवठा {{*}}बलसूर {{*}}दाळींब {{*}}[[येणेगूर]] {{*}}गुंजोटी {{*}}आलूर {{*}}कदेर *'''[[धाराशिव तालुका]]''' {{*}}ढोकी {{*}}पळसप {{*}}कोंड {{*}}[[तेर]] {{*}}येडशी {{*}}अंबेजवळगा {{*}}उपळा {{*}}सांजा {{*}}पाडोळी {{*}}केशेगाव {{*}}बेंबळी {{*}}वडगाव {{*}}इर्ला {{*}}दाऊतपूर {{*}}भंडारवाडी {{*}}डकवाडी {{*}}सारोळा {{*}}दारफळ{{*}}पवारवाडी {{*}}कोळेवाडी {{*}}शिंदेवाडी {{*}}सकनेवाडी {{*}}चिखली{{*}}समुद्र्वाणी {{*}}केकस्थळवाडी {{*}}धारूर {{*}}बेंबळी {{*}}पोहनेर {{*}}वाघोली {{*}}काजळा {{*}}हिंगलाजवाडी {{*}}वाणेवाडी {{*}}रामवाडी {{*}टाकळी {{*}}पानवाडी {{*}}मोहतरवाडी {{*}}बुकणवाडी {{*}}कावळेवाडी {{*}}गोरेवाडी {{*}}गोवर्धनवाडी {{*}}खेड {{*}}बावी {{*}}वरूडा {{*}}बलपीरवाडी {{*}}मेडसिंगा {{*}}म्हालांगी {{*}}बरमगाव {{*}}आंबेगाव {{*}}गौडगाव {{*}}रुईभर {{*}}अनसुर्ड {{*}}उतमी कायापूर {{*}}बोरी {{*}}कामठा {{*}}वरवांटी {{*}}राघुचीवाडी {{*}}अम्बेहोळ {{*}}खानापूर {{*}}घातंग्री {{*}}शिंगोली {{*}}अळणी {{*}}किणी {{*}}मुळेवाडी {{*}}तुगाव {{*}}भिकार सारोळा {{*}}जागजी {{*}}तावरजखेडा {{*}}सुम्भा {{*}}नितळी {{*}}लासोना {{*}}मेंढा {{*}}एकंबीवाडी {{*}}बोरखेडा {{*}}पळसवाडी {{*}}बेगडा. *{{*}}'''[[भूम तालुका]]''' {{*}}ईट {{*}}पाथरूड {{*}}वालवड {{*}}माणकेश्‍वर *'''[[परांडा तालुका]]''' {{*}}लोणी {{*}}डोंजा {{*}}शेळगांव {{*}}अनाळा {{*}}जवळा *'''[[तुळजापूर तालुका]]''' {{*}}सिंदफळ {{*}}काक्रंबा {{*}}मंगरूळ {{*}}काटी {{*}}काटगाव {{*}}[[अणदूर]] {{*}}जळकोट {{*}}नंदगाव {{*}}शहापूर == वाहतूक == राष्ट्रीय महामार्ग क्र. ९- हैद्राबाद ते मुंबई आणि राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११- गदग-कर्नाटक) ते [[वडोदरा|बडोदा]] (गुजरात) हे दोन राष्ट्रीय महामार्ग धाराशिव जिल्ह्यातून जातात पैकी राष्ट्रीय महामार्ग क्र. २११ हा धाराशिव शहरातून जातो धाराशिव शहर मध्य रेल्वेवर, लातूर रोेड - मिरज या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. धाराशिव येथून [[पुणे]], [[मुंबई]], [[कोल्हापूर]], [[पंढरपूर]], [[मिरज]], [[लातूर]], [[नांदेड]], [[परभणी]], [[वैजनाथ|परळी वैजनाथ]], [[अकोला]], [[नागपूर]], [[हैद्राबाद]], [[निजामाबाद]], [[बिदर]] आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत. धाराशिव जिह्यात एस.टी.ची उत्तम वाहतूक आहे. धाराशिव मुख्य बस स्थानकापासून महाराष्ट्रातील सर्व प्रमुख शहरांकडे जाण्यासाठी एस.टी. बसेस (निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस) उपलब्ध आहेत. धाराशिव बसस्थानकावरून धावणारी तुळजापूर-धाराशिव-छत्रपती संभाजीनगर हायकोर्ट एक्सप्रेस ही महाराष्ट्रातील सर्वात वेगवान एस.टी. बस म्हणून ओळखली जाते. धाराशिव येथून राज्यातील जिल्हा मुख्यालये, प्रमुख शहरे, पणजी, बंगलोर, हुबळी, विजापूर, हैद्राबाद, सुरत आदी ठिकाणी जाण्यासाठी एस.टी.च्या निम आराम तसेच परिवर्तन बसेस उपलब्ध आहेत '''जिल्ह्यातून जाणारे राष्ट्रीय महामार्ग नवीन क्रमांकासह-''' <ref>[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]</ref><br/> '''१) राष्ट्रीय महामार्ग ५२-''' [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[छत्रपती संभाजीनगर]]-[[बीड]]-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- पारगाव-[[कुंथलगिरी|कुंथलगिरी फाटा]]-तेरखेडा-येरमाळा-येडशी-[[धाराशिव]]-[[तुळजापूर]]-तामलवाडी) '''२) राष्ट्रीय महामार्ग ६३-''' [[बार्शी]]-येडशी-ढोकी-मुरूड-[[लातूर]]-[[उदगीर]]-[[निझामाबाद]]([[तेलंगणा]])-[[सिरोंचा]]([[महाराष्ट्र]])-[[जगदलपूर]]([[छत्तीसगढ]])-कोतापड ([[ओडिशा]])-बोरीगुम्मा '''३) [[राष्ट्रीय महामार्ग ६५ (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ६५]]-''' [[पुणे]]-[[इंदापूर (पुणे)|इंदापूर]]-[[सोलापूर]]-[[उमरगा]]-[[हैद्राबाद]]-[[विजयवाडा]]-[[मच्छलीपट्टणम]]([[आंध्र प्रदेश]])<br/> (जिल्ह्यातील या महामार्गावरील गावे- [[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-जळकोट-[[येणेगूर]]-दाळिंब-[[उमरगा]]-तुरोरी) '''४) राष्ट्रीय महामार्ग ३६१-''' [[तुळजापूर]]-[[लातूर]]-[[अहमदपूर]]-[[नांदेड]]-[[यवतमाळ]]-[[वर्धा]]-बुटीबोरी ([[नागपूर]] जवळ) '''५) [[राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी (भारत)|राष्ट्रीय महामार्ग ५४८बी]]-''' [[मंठा]]-[[सेलू तालुका (परभणी)|सेलू]]-[[पाथरी]]-[[सोनपेठ]]-[[परळी]]-[[अंबाजोगाई]]-[[लातूर]]-[[औसा]]-[[उमरगा]]-[[येणेगूर]]-[[मुरूम]]-आलूर-[[अक्कलकोट]]-नागणसूर-[[विजापूर]]-[[अथणी]]-चिक्कोडी-[[संकेश्वर]]-गोतूर([[कर्नाटक]]) '''६) राष्ट्रीय महामार्ग ५४८-सी-''' [[सातारा]]-[[कोरेगाव]]-[[म्हसवड]]-[[माळशिरस]]-[[अकलूज]]-[[टेंभूर्णी]]-[[बार्शी]]-येरमाळा-[[कळंब तालुका (धाराशिव)|कळंब]]-केज-[[माजलगाव]]-[[परतूर]]-[[मंठा]]-[[लोणार (गाव)|लोणार]]-[[मेहकर]]-[[खामगाव]]-[[शेगाव]]-[[अकोट]]-अंजणगाव-[[बैतूल]]([[मध्य प्रदेश]]) '''७) राष्ट्रीय महामार्ग ६५२-''' [[तुळजापूर]]-[[अणदूर]]-[[नळदुर्ग]]-हन्नूर-[[अक्कलकोट]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [http://osmanabad.nic.in उस्मानाबाद एन.आय.सी] * [http://www.tuljabhavani.in तुळजापूरविषयी मराठी माहिती] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190610022542/https://www.tuljabhavani.in/ |date=2019-06-10 }} {{महाराष्ट्रातील जिल्हे}} [[वर्ग:धाराशिव जिल्हा]] [[वर्ग:छत्रपती संभाजीनगर विभागातील जिल्हे]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील जिल्हे]] e62hwjyf5910fcsj6xr4eyvttlv0zzp 0 353070 2580785 2579076 2025-06-17T14:56:01Z 2409:4042:4C45:4C25:B5CA:72F8:E3F0:267B कोमल माऊली कोके 2580785 wikitext text/x-wiki '''मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना''' ही [[महाराष्ट्र शासन|महाराष्ट्र राज्य शासनाने]] जुलै २०२४ मध्ये महिलांसाठी सुरू केलेली एक योजना आहे. महाराष्ट्र राज्यातील महिलांच्या आर्थिक स्वातंत्र्यासाठी, त्यांच्या आरोग्य आणि पोषणामध्ये सुधारणा करणे आणि कुटुंबातील त्यांची निर्णायक भूमिका मजबूत करण्यासाठी लाडकी बहीण योजना सुरू करण्यास महाराष्ट्र शासनाने २८ जून २०२४ रोजी मान्यता दिली होती. लाडकी बहीण योजनेचे आतापर्यंत ९ हप्त्याचे पैसे महिलांना मिळाले आहेत. महिला अधिकृत वेबसाईटवर जाऊन [https://marathitime.com/3000-jama-ladki-bahin/ लाभार्थी यादी] पाहू शकतात.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathitime.com/|title=Home - मराठी टाईम|date=2025-03-05|language=en|access-date=2025-03-13}}</ref> या योजनेमार्फत महाराष्ट्र राज्यातील २१ ते ६५ वयोगटातील पात्र महिलांना दर महिना ₹ १,५००/- असा आर्थिक लाभ देण्यात येतो. आता लाडक्या बहिणींना महाराष्ट्र सरकार वाढीव हप्ता देणार आहे, १,५०० रूपया ऐवजी आता लवकरच २,१०० रुपये प्रति महिना लाडक्या बहिणींना लाभ मिळणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://mahahelpline.com/ladki-bahin-yojana-2100-rs-delay/|title=लाडकी बहिणींना मोठा धक्का! आता २१०० रुपये पुढच्या वर्षी.. १० महिने वाट पाहावी लागणार|date=2024-12-02|access-date=2025-01-18}}</ref> लाडकी बहीण योजना २,१०० रुपये चा लाभ महाराष्ट्र अर्थसंकल्प २०२५ नंतर मिळणार आहे. एप्रिल महिन्या पासून प्रती महिना २,१०० रुपये आर्थिक लाभ लाभार्थी महिलांना दिला जाणार आहे. == पात्रता == # महाराष्ट्र राज्याचे रहिवाशी असणे आवश्यक. # राज्यातील विवाहित, विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्ता आणि निराधार महिला तसेच कुटुंबातील केवळ एक अविवाहित महिला. # किमान वयाची २१ वर्षे पूर्ण व कमाल वयाची ६५ वर्ष पूर्ण होईपर्यंत. # लाभार्थ्याचे स्वतःचे आधार लिंक असलेले बँक खाते असावे. # लाभार्थी कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹ २.५० लाखापेक्षा जास्त नसावे. == आवश्यक कागदपत्रे == लाडकी बहीण योजनेचा फॉर्म भरण्यासाठी खालील पाच कागदपत्रे आवश्यक आहेत. # आधार कार्ड # अधिवास प्रमाणपत्र / जन्म प्रमाणपत्र / शाळेचा दाखला / १५ वर्षांपूर्वीचे रेशन कार्ड / १५ वर्षांपूर्वीचे मतदार ओळखपत्र (यांपैकी एक) # रेशन कार्ड / उत्पन्नाचा दाखला (यांपैकी एक) # हमीपत्र # बँक पासबुक == अर्ज कोणाकडे जमा करावा? == या योजनेच्या सुरुवातीला अंगणवाडी सेविका, अंगणवाडी मदतनीस, पर्यवेधिका, ग्रामसेवक, वॉर्ड अधिकारी, सेतू केंद्र, सामान्य महिला इत्यादींना नारीशक्ती दूत ॲपवर आणि नंतर महाराष्ट्र शासनाच्या [[#बाह्य दुवे|अधिकृत संकेतस्थळावर]] अर्ज भरण्याची सुविधा दिल्या गेली होती. मात्र, यानंतर खबरदारीचा उपाय म्हणून सप्टेंबर २०२४ पासून राज्य सरकारने या योजनेचे अर्ज भरण्याचे करण्याचे अधिकार केवळ [[अंगणवाडी|अंगणवाडी सेविकांना]] दिले आहेत.<ref name="abp">{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://marathi.abplive.com/business/mukhyamantri-majhi-ladki-bahin-yojana-maharashtra-government-share-details-how-many-women-get-scheme-benefit-marathi-news-1311489 |title=मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेचे पैसे किती महिलांना मिळाले? राज्य सरकारनं जारी केली आकडेवारी |लेखक= |दिनांक= |संकेतस्थळ=एबीपी माझा |प्रकाशक= |भाषा= |अ‍ॅक्सेसदिनांक=२१ सप्टेंबर २०२४ |विदा संकेतस्थळ दुवा= |विदा दिनांक=}}</ref> == अर्ज सादर करण्याची मुदत == महाराष्ट्र सरकारने या योजेचा अर्ज भरण्याची प्रथम ३१ ऑगस्ट २०२४ पर्यंतची मुदत दिली होती. त्यानंतर या योजनेसाठी अर्ज करण्याची मुदतवाढ ३० सप्टेंबर २०२४ पर्यंतची दिली होती. त्यानंतर ही १० ऑक्टोबर रोजी ही मुदत परत वाढवून १५ ऑक्टोबर पर्यंत करण्यात आली.<ref>{{Cite web |url=https://saamtv.esakal.com/business/ladki-bahin-yojana-deadline-extended-till-15th-october-2024-know-how-apply-for-scheme-follow-these-process-sh04 |title=लाडकी बहीण योजनेला मुदतवाढ; अर्ज कुठे आणि कसा करायचा? स्टेप बाय स्टेप प्रोसेस जाणून घ्या |date=१२ ऑक्टोबर २०२४ |website=साम टीव्ही}}</ref> == लाभ == या योजनेत जुलै'२४ आणि ऑगस्ट'२४ अशा दोन टप्प्यात १ कोटी ५९ लाख महिलांना ४,७८८ कोटींचा लाभ देण्यात आल्याची माहिती राज्य सरकारने दिली.<ref>{{Cite web |url=https://www.tv9marathi.com/maharashtra/how-many-women-in-a-household-can-avail-the-benefit-of-chief-minister-ladki-bahin-yojana-1231381.html |title=मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजनेचा एका घरातील किती महिला घेऊ शकतात लाभ |website=टीव्ही९ मराठी}}</ref> या योजनेमध्ये २४ सप्टेंबरपर्यंतची २.५० कोटी अर्ज दाखल झाले होते तरह त्यांपैकी २ कोटी ४० लाख अर्ज मंजूर करण्यात आले होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=https://marathi.abplive.com/business/mukhyamantri-majhi-ladki-bahin-yojana-application-deadline-may-extended-till-october-end-2-crore-40-lakh-applications-approved-1315447 |title=लाडकी बहीण योजनेचे अर्ज ऑक्टोबरमध्येही करता येणार? राज्य सरकार मुदतवाढ देण्याची शक्यता |date=2024-09-27 |website=एबीपी माझा |access-date=2024-10-02}}</ref> १५ ऑक्टोंबर २०२४ पर्यंत, लाडकी बहीण योजनेच्या अधिकृत पोर्टलवर प्राप्त अर्जांची एकूण संख्या १,१२,७०,२६१ आहे, तर त्यांपैकी मंजूर अर्जांची एकूण संख्या १,०६,६९,१३९ आहे. १६ ऑक्टोंबर पासून आचारसंहिता लागल्यामुळे अनेक अर्जांची छाननी प्रक्रिया पूर्ण होऊ शकले नाही. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:महाराष्ट्रातील शासकीय योजना]] afl86twkcv2gmj6mvrfxo461psiwbed 2580790 2580785 2025-06-17T15:47:34Z संतोष गोरे 135680 [[Special:Contributions/2409:4042:4C45:4C25:B5CA:72F8:E3F0:267B|2409:4042:4C45:4C25:B5CA:72F8:E3F0:267B]] ([[User talk:2409:4042:4C45:4C25:B5CA:72F8:E3F0:267B|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. 2546155 wikitext text/x-wiki '''मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना''' ही [[महाराष्ट्र शासन|महाराष्ट्र राज्य शासनाने]] जुलै २०२४ मध्ये महिलांसाठी सुरू केलेली एक योजना आहे. महाराष्ट्र राज्यातील महिलांच्या आर्थिक स्वातंत्र्यासाठी, त्यांच्या आरोग्य आणि पोषणामध्ये सुधारणा करणे आणि कुटुंबातील त्यांची निर्णायक भूमिका मजबूत करण्यासाठी लाडकी बहीण योजना सुरू करण्यास महाराष्ट्र शासनाने २८ जून २०२४ रोजी मान्यता दिली होती. लाडकी बहीण योजनेचे आतापर्यंत ९ हप्त्याचे पैसे महिलांना मिळाले आहेत. महिला अधिकृत वेबसाईटवर जाऊन [https://marathitime.com/3000-jama-ladki-bahin/ लाभार्थी यादी] पाहू शकतात.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathitime.com/|title=Home - मराठी टाईम|date=2025-03-05|language=en|access-date=2025-03-13}}</ref> या योजनेमार्फत महाराष्ट्र राज्यातील २१ ते ६५ वयोगटातील पात्र महिलांना दर महिना ₹ १,५००/- असा आर्थिक लाभ देण्यात येतो. आता लाडक्या बहिणींना महाराष्ट्र सरकार वाढीव हप्ता देणार आहे, १,५०० रूपया ऐवजी आता लवकरच २,१०० रुपये प्रति महिना लाडक्या बहिणींना लाभ मिळणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://mahahelpline.com/ladki-bahin-yojana-2100-rs-delay/|title=लाडकी बहिणींना मोठा धक्का! आता २१०० रुपये पुढच्या वर्षी.. १० महिने वाट पाहावी लागणार|date=2024-12-02|access-date=2025-01-18}}</ref> लाडकी बहीण योजना २,१०० रुपये चा लाभ महाराष्ट्र अर्थसंकल्प २०२५ नंतर मिळणार आहे. एप्रिल महिन्या पासून प्रती महिना २,१०० रुपये आर्थिक लाभ लाभार्थी महिलांना दिला जाणार आहे. == पात्रता == # महाराष्ट्र राज्याचे रहिवाशी असणे आवश्यक. # राज्यातील विवाहित, विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्ता आणि निराधार महिला तसेच कुटुंबातील केवळ एक अविवाहित महिला. # किमान वयाची २१ वर्षे पूर्ण व कमाल वयाची ६५ वर्ष पूर्ण होईपर्यंत. # लाभार्थ्याचे स्वतःचे आधार लिंक असलेले बँक खाते असावे. # लाभार्थी कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹ २.५० लाखापेक्षा जास्त नसावे. == आवश्यक कागदपत्रे == लाडकी बहीण योजनेचा फॉर्म भरण्यासाठी खालील पाच कागदपत्रे आवश्यक आहेत. # आधार कार्ड # अधिवास प्रमाणपत्र / जन्म प्रमाणपत्र / शाळेचा दाखला / १५ वर्षांपूर्वीचे रेशन कार्ड / १५ वर्षांपूर्वीचे मतदार ओळखपत्र (यांपैकी एक) # रेशन कार्ड / उत्पन्नाचा दाखला (यांपैकी एक) # हमीपत्र # बँक पासबुक == अर्ज कोणाकडे जमा करावा? == या योजनेच्या सुरुवातीला अंगणवाडी सेविका, अंगणवाडी मदतनीस, पर्यवेधिका, ग्रामसेवक, वॉर्ड अधिकारी, सेतू केंद्र, सामान्य महिला इत्यादींना नारीशक्ती दूत ॲपवर आणि नंतर महाराष्ट्र शासनाच्या [[#बाह्य दुवे|अधिकृत संकेतस्थळावर]] अर्ज भरण्याची सुविधा दिल्या गेली होती. मात्र, यानंतर खबरदारीचा उपाय म्हणून सप्टेंबर २०२४ पासून राज्य सरकारने या योजनेचे अर्ज भरण्याचे करण्याचे अधिकार केवळ [[अंगणवाडी|अंगणवाडी सेविकांना]] दिले आहेत.<ref name="abp">{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://marathi.abplive.com/business/mukhyamantri-majhi-ladki-bahin-yojana-maharashtra-government-share-details-how-many-women-get-scheme-benefit-marathi-news-1311489 |title=मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेचे पैसे किती महिलांना मिळाले? राज्य सरकारनं जारी केली आकडेवारी |लेखक= |दिनांक= |संकेतस्थळ=एबीपी माझा |प्रकाशक= |भाषा= |अ‍ॅक्सेसदिनांक=२१ सप्टेंबर २०२४ |विदा संकेतस्थळ दुवा= |विदा दिनांक=}}</ref> == अर्ज सादर करण्याची मुदत == महाराष्ट्र सरकारने या योजेचा अर्ज भरण्याची प्रथम ३१ ऑगस्ट २०२४ पर्यंतची मुदत दिली होती. त्यानंतर या योजनेसाठी अर्ज करण्याची मुदतवाढ ३० सप्टेंबर २०२४ पर्यंतची दिली होती. त्यानंतर ही १० ऑक्टोबर रोजी ही मुदत परत वाढवून १५ ऑक्टोबर पर्यंत करण्यात आली.<ref>{{Cite web |url=https://saamtv.esakal.com/business/ladki-bahin-yojana-deadline-extended-till-15th-october-2024-know-how-apply-for-scheme-follow-these-process-sh04 |title=लाडकी बहीण योजनेला मुदतवाढ; अर्ज कुठे आणि कसा करायचा? स्टेप बाय स्टेप प्रोसेस जाणून घ्या |date=१२ ऑक्टोबर २०२४ |website=साम टीव्ही}}</ref> == लाभ == या योजनेत जुलै'२४ आणि ऑगस्ट'२४ अशा दोन टप्प्यात १ कोटी ५९ लाख महिलांना ४,७८८ कोटींचा लाभ देण्यात आल्याची माहिती राज्य सरकारने दिली.<ref>{{Cite web |url=https://www.tv9marathi.com/maharashtra/how-many-women-in-a-household-can-avail-the-benefit-of-chief-minister-ladki-bahin-yojana-1231381.html |title=मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजनेचा एका घरातील किती महिला घेऊ शकतात लाभ |website=टीव्ही९ मराठी}}</ref> या योजनेमध्ये २४ सप्टेंबरपर्यंतची २.५० कोटी अर्ज दाखल झाले होते तरह त्यांपैकी २ कोटी ४० लाख अर्ज मंजूर करण्यात आले होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=https://marathi.abplive.com/business/mukhyamantri-majhi-ladki-bahin-yojana-application-deadline-may-extended-till-october-end-2-crore-40-lakh-applications-approved-1315447 |title=लाडकी बहीण योजनेचे अर्ज ऑक्टोबरमध्येही करता येणार? राज्य सरकार मुदतवाढ देण्याची शक्यता |date=2024-09-27 |website=एबीपी माझा |access-date=2024-10-02}}</ref> १५ ऑक्टोंबर २०२४ पर्यंत, लाडकी बहीण योजनेच्या अधिकृत पोर्टलवर प्राप्त अर्जांची एकूण संख्या १,१२,७०,२६१ आहे, तर त्यांपैकी मंजूर अर्जांची एकूण संख्या १,०६,६९,१३९ आहे. १६ ऑक्टोंबर पासून आचारसंहिता लागल्यामुळे अनेक अर्जांची छाननी प्रक्रिया पूर्ण होऊ शकले नाही. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:महाराष्ट्रातील शासकीय योजना]] bzsyv4iev6e1nwldqwk9qsaa0txqe59 0 361950 2580822 2551935 2025-06-17T17:52:49Z Usernamekiran 29153 -— उल्लेखनीयता 2580822 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|नाव=किशोर नामदेव कवठे|जन्म_दिनांक={{Birth date|df=yes|1978|12|09}}|राष्ट्रीयत्व={{ध्वजचिन्ह|भारत}}[[भारतीय]]|शिक्षण=[[राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठ]]|चित्र=|प्रसिद्ध_कामे=''दगान'' (कवितासंग्रह)|वडील=नामदेव कवठे|आई=शकुंतला कवठे|जोडीदार=भारती कवठे|अपत्ये=श्रेयश कवठे, कादंबरी कवठे|निवासस्थान=राजुरा|पेशा=[[कवी]], [[लेखक]]|जन्म_स्थान=विरूर स्टेशन, [[चंद्रपूर]], [[महाराष्ट्र]]}} '''किशोर नामदेव कवठे''' (जन्म ९ डिसेंबर १९७८) त्यांचे जन्मस्थान विरूर स्टेशन या गावात झाला आहे. ते [[मराठी भाषा|मराठी]] [[कवी]], [[स्तंभलेखक]], लघुकथा [[लेखक]] आहेत. फेब्रुवारी २०२४ मध्ये त्यांनी [[गोंडवाना विद्यापीठ]], गडचिरोली तर्फे आयोजित केलेल्या पहिल्या युवा साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद भूषवले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/nagpur/in-gadchiroli-inauguration-of-yuva-sahitya-sammelan-dr-kishor-kavthe-appeal-to-youth-ssp-89-css-98-4221644/|title=“तरुणाईने मुस्कटदाबीला संवैधानिक मार्गाने उत्तर दिले पाहिजे”, साहित्यिक डॉ. किशोर कवठे यांचे आवाहन; गडचिरोलीत युवा साहित्य संमेलनाचे उद्घाटन|date=2024-02-21|website=Loksatta|language=mr|access-date=2025-03-04}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.librarything.com/profile/Kishorkawathe|title=Kishorkawathe {{!}} LibraryThing {{!}} LibraryThing|website=LibraryThing.com|language=en|access-date=2025-03-04}}</ref> आणि २०२५ च्या राज्यस्तरीय युवा साहित्य संमेलन चे हे प्रमुख अतिथी म्हणून उपस्थित होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.indiatimes.com/maharashtra/gadchiroli/gondwana-university-and-vidarbha-sahitya-sangh-to-hold-yuva-sahitya-sammelan-on-5th-6th-march-pri/articleshow/118706722.cms|title=गोंडवाना विद्यापीठात उद्यापासून रंगणार युवा साहित्य संमेलन; पुण्याचे अक्षय चंदेले भुषवणार अध्यक्षपद तर डॉ. किशोर कवठे हे प्रमुख अतिथी म्हणून उपस्थित.|website=Maharashtra Times|language=mr|url-status=live|access-date=2025-03-05}}</ref> ते एक चांगले कथालेखक आणि व्याख्याते आहेत. ग्रामीण साहित्य आणि विचारांवर त्यांची पकड आहे. त्यांनी विविध विचारांच्या साहित्य चळवळीच्या कवी संमेलनाचे अध्यक्षपद भूषवले आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokdarshan.co.in/2024/02/22/33313/|title=तरुणाईने मुस्कटदाबीला संविधानिक मार्गाने उत्तर दिले पाहिजे : डॉ.किशोर कवठे|last=लोकजागर|first=लोकदर्शन सकारात्मक|date=2024-02-22|website=लोकदर्शन|language=en-US|access-date=2025-03-04}}</ref> किशोर कवठे यांचे कवितासंग्रह जसे की ''पसरत गेली शाई'', ''गावसूक्त'', ''दगान'',<ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/lokrang/dagan-book-review-by-author-kishor-kawathe-saptrang-prakashan-author-zws-70-2102247/|title=dagan book review by author kishor kawathe|date=2020-03-08|website=Loksatta|language=mr|url-status=live|access-date=2025-03-04}}</ref> ''विराणी'' हे व्यापकपणे प्रसिद्ध आहेत. त्यांनी ''ऐसा चेतला अभंग'' हे अभंग पुस्तक संपादित केले आहे. ''दिशा अंधारल्या जरी'' या ललितसंग्रहासाठी प्रसिद्ध आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/muktapeeth/salute-social-worker-359525|title=दिशा अंधारल्या जरी|last=कवठे|first=किशोर|date=2020-10-15|website=Marathi News Esakal|language=Mr|url-status=live|access-date=2025-03-04}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.adhunikkesari.com/article/12400/maharashtra|title=युवा साहित्य संमेलनाच्या अध्यक्षपदी डॉ.किशोर कवठे;गोंडवाना विद्यापीठात २१ व २२ फेब्रुवारीला साहित्य संमेलन|date=2024-02-14|website=www.adhunikkesari.com|language=mr|access-date=2025-03-04}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://bookbrainz.org/author/986dcb64-8698-4df1-9b0b-f34eebb6ea5c|title=Kishor Kawathe (Author) – BookBrainz|website=bookbrainz.org|access-date=2025-03-04}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.goodreads.com/author/show/54035906.Kishor_Kawathe|title=Kishor Kawathe|website=www.goodreads.com|access-date=2025-03-04}}</ref> ==साहित्य लेखन== किशोर कवठे यांची खालील पुस्तके प्रसिद्ध झालेली आहेत. == <small>कविता संग्रह</small> == * पसरत गेली शाई * गावसूक्त * दगान<ref name=":0" /> * विराणी ==<small>संपादित</small>== * ऐसा चेतला अभंग ==<small>ललितसंग्रह</small>== * दिशा अंधारल्या जरी == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} jtugc1gpxj5kullztlne65yaur91u3c 0 364652 2580876 2567728 2025-06-18T11:23:07Z A2025May 172043 /* बाह्य दुवे */ 2580876 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = ट्वेंटी डॉलर्स ए वीक | छायाचित्र = Twenty Dollars a Week (1924) - 1.jpg | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | निर्मिती वर्ष = १९३५ | भाषा = इंग्लिश | इतर भाषा = | देश = युनायटेड स्टेट्स | निर्मिती = बर्टन एल. किंग | दिग्दर्शन = वेस्ली फोर्ड | आधारित = | पटकथा = एल. व्ही. जेफरसन | संवाद = | निवेदक = | छाया = आर्थर मार्टिनेली | कला = | गीते = | संगीत = | ध्वनी = | पार्श्वगायन = | नृत्यदिग्दर्शन = | वेशभूषा = | रंगभूषा = | साहस दृष्ये = | ॲनिमेशन = | विशेष दृक्परिणाम = | प्रमुख कलाकार = पॉलिन स्टार्क<br />जेम्स मरे<br />ग्वेन ली | प्रदर्शन तारीख = २ फेब्रुवारी १९३५ | वितरक = स्टेट राइट्स, अजाक्स पिक्चर्स | अवधी = ८० मिनिटे | पुरस्कार = | निर्मिती_खर्च = | उत्पन्न = | संकेतस्थळ दुवा = | तळटिपा = | imdb_id = | amg_id = }} '''ट्वेंटी डॉलर्स ए वीक''' हा १९३५ साली प्रदर्शित झालेला अमेरिकन नाट्यचित्रपट आहे. याचे दिग्दर्शन वेस्ली फोर्ड यांनी केले असून, यात जेम्स मरे, पॉलिन स्टार्क आणि ग्वेन ली यांच्या प्रमुख भूमिका आहेत. चित्रपट २ फेब्रुवारी १९३५ रोजी प्रदर्शित झाला. == कथानक == सॅली ब्लेअर ही एक उत्साही तरुणी आहे, जी विमा एजंट मिस्टर वॉर्नर यांच्याकडे स्टेनोग्राफर म्हणून काम करते. वॉर्नरला सॅली आवडते. सॅली त्याच्याबरोबर डेटला जाते, पण तिने आधीच नवीन सेल्समन पीटर डग्लसबरोबर योजना आखली आहे. वॉर्नर सॅलीला नाइटक्लबमध्ये घेऊन जातो आणि तिथे तिच्यावर जबरदस्ती करतो. सॅली त्याला ठोसा मारते. तरीही, वॉर्नर तिला त्याची वैयक्तिक सचिव बनवतो. नंतर एका लग्नात पीटर सॅलीला प्रपोज करतो. पीटरची आई सॅलीला त्याच्या पैशांमागे असल्याचा आरोप करते आणि तिला त्याच्यापासून दूर राहण्यास सांगते. तरीही, सॅली आणि पीटर लग्न करतात.<ref>{{cite web|title=$20 A WEEK|url=https://catalog.afi.com/Catalog/moviedetails/4497|website=AFI|accessdate=18 January 2018}}</ref> == कलाकार == *पॉलिन स्टार्क - सॅली ब्लेअर *जेम्स मरे - पीटर डग्लस *ग्वेन ली - ॲन सेमोर *डोरोथी रेव्हियर - लिंडा डेव्हिडसन *विल्यम वर्थिंग्टन - मिस्टर डेव्हिडसन *अँडी राइस ज्युनियर - मॅक टायर्नी *बार्टलेट कॅरे - जिमी डेल *ग्लोरियन ग्रे - मॅमी *ब्रायंट वॉशबर्न - वॉर्नर *व्हेसी फॅरेल - मिसेस डग्लस == निर्मिती == नोव्हेंबर १९३४ मध्ये रॉब ईडन यांच्या कथेवर आधारित हा चित्रपट स्वतंत्र निर्माता बर्टन एल. किंग यांनी विकत घेतला. त्यांनी अजाक्स डिस्ट्रिब्युटिंग कॉर्पोरेशनद्वारे चित्रपट वितरित करण्याचे ठरवले.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=Burton King Buys Stories | date=November 7, 1934 | page=2 | url=https://archive.org/stream/filmdailyvolume666newy#page/900/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> हा चित्रपट चार चित्रपटांच्या मालिकेतील पहिला होता.<ref>{{cite news | newspaper=Motion Picture Herald | title=The Hollywood Scene: Pauline Starke Signed | date=December 29, 1934 | page=51 | url=https://archive.org/stream/motionpictureher117unse#page/51/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> नोव्हेंबरच्या अखेरीस, किंग यांनी फोर-लीफ क्लोव्हर प्रॉडक्शन्स नावाची निर्मिती कंपनी स्थापन केली आणि पॉलिन स्टार्क यांना मुख्य भूमिकेसाठी करारबद्ध केले.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=A Little From "Lots" |author=Ralph Wilk | date=November 24, 1934 | page=4 | url=https://archive.org/stream/filmdailyvolume666newy#page/1052/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref><ref>{{cite news | newspaper=Motion Picture Daily | title=Pauline Starke Signed | date=November 24, 1934 | page=2| url=https://archive.org/stream/motionpicturedai36unse_0#page/n467/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> डिसेंबर १९३४ मध्ये कंपनीचे नाव अजाक्स पिक्चर्स असे झाले आणि हा चित्रपट त्यांच्या नियोजित १० चित्रपटांपैकी पहिला होता.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=10 Pictures Planned by Ajax Pictures Corp. | date=December 10, 1934 | page=2 | url=https://archive.org/stream/filmdailyvolume666newy#page/1172/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> डिसेंबर १९३४ च्या अखेरीस चित्रपटाचे चित्रीकरण पूर्ण झाले.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=Coming and Going | date=December 22, 1934 | page=2 | url=https://archive.org/stream/filmdailyvolume666newy#page/1248/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> जानेवारी १९३५ मध्ये जेम्स मरे यांचीही या चित्रपटात मुख्य भूमिका असल्याचे जाहीर झाले.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=Ajax Set for 1935-36 | date=January 21, 1935 | page=5 | url=https://archive.org/stream/filmdaily67wids#page/n217/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> == समीक्षा == ''द फिल्म डेली'' या नियतकालिकाने चित्रपटाला नकारात्मक समीक्षा दिली. त्यांनी वेस्ली फोर्ड यांच्या दिग्दर्शनाला "अनैसर्गिक" म्हटले आणि आर्थर मार्टिनेली यांच्या छायाचित्रणाला सामान्य दर्जाचे ठरवले. तथापि, त्यांनी पॉलिन स्टार्क यांच्या अभिनयाचे कौतुक केले आणि सांगितले की, चित्रपटाच्या मध्यम दर्जाच्या बाबतीतही त्यांचा अभिनय काही ठिकाणी उत्कृष्ट होता.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=Reviews of the New Films: "$20 a Week" | date=January 22, 1935 | page=4| url=https://archive.org/stream/filmdaily67wids#page/n227/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == *{{साचा:इंटरनेट मुव्ही डेटाबेस|id=0027142|title=ट्वेंटी डॉलर्स ए वीक}} [[वर्ग:अमेरिकन विनोदी-नाट्य चित्रपट]] hrr74sunszwdt4allk1oyldidnkubwm 2580877 2580876 2025-06-18T11:23:22Z A2025May 172043 /* बाह्य दुवे */ 2580877 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = ट्वेंटी डॉलर्स ए वीक | छायाचित्र = Twenty Dollars a Week (1924) - 1.jpg | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | निर्मिती वर्ष = १९३५ | भाषा = इंग्लिश | इतर भाषा = | देश = युनायटेड स्टेट्स | निर्मिती = बर्टन एल. किंग | दिग्दर्शन = वेस्ली फोर्ड | आधारित = | पटकथा = एल. व्ही. जेफरसन | संवाद = | निवेदक = | छाया = आर्थर मार्टिनेली | कला = | गीते = | संगीत = | ध्वनी = | पार्श्वगायन = | नृत्यदिग्दर्शन = | वेशभूषा = | रंगभूषा = | साहस दृष्ये = | ॲनिमेशन = | विशेष दृक्परिणाम = | प्रमुख कलाकार = पॉलिन स्टार्क<br />जेम्स मरे<br />ग्वेन ली | प्रदर्शन तारीख = २ फेब्रुवारी १९३५ | वितरक = स्टेट राइट्स, अजाक्स पिक्चर्स | अवधी = ८० मिनिटे | पुरस्कार = | निर्मिती_खर्च = | उत्पन्न = | संकेतस्थळ दुवा = | तळटिपा = | imdb_id = | amg_id = }} '''ट्वेंटी डॉलर्स ए वीक''' हा १९३५ साली प्रदर्शित झालेला अमेरिकन नाट्यचित्रपट आहे. याचे दिग्दर्शन वेस्ली फोर्ड यांनी केले असून, यात जेम्स मरे, पॉलिन स्टार्क आणि ग्वेन ली यांच्या प्रमुख भूमिका आहेत. चित्रपट २ फेब्रुवारी १९३५ रोजी प्रदर्शित झाला. == कथानक == सॅली ब्लेअर ही एक उत्साही तरुणी आहे, जी विमा एजंट मिस्टर वॉर्नर यांच्याकडे स्टेनोग्राफर म्हणून काम करते. वॉर्नरला सॅली आवडते. सॅली त्याच्याबरोबर डेटला जाते, पण तिने आधीच नवीन सेल्समन पीटर डग्लसबरोबर योजना आखली आहे. वॉर्नर सॅलीला नाइटक्लबमध्ये घेऊन जातो आणि तिथे तिच्यावर जबरदस्ती करतो. सॅली त्याला ठोसा मारते. तरीही, वॉर्नर तिला त्याची वैयक्तिक सचिव बनवतो. नंतर एका लग्नात पीटर सॅलीला प्रपोज करतो. पीटरची आई सॅलीला त्याच्या पैशांमागे असल्याचा आरोप करते आणि तिला त्याच्यापासून दूर राहण्यास सांगते. तरीही, सॅली आणि पीटर लग्न करतात.<ref>{{cite web|title=$20 A WEEK|url=https://catalog.afi.com/Catalog/moviedetails/4497|website=AFI|accessdate=18 January 2018}}</ref> == कलाकार == *पॉलिन स्टार्क - सॅली ब्लेअर *जेम्स मरे - पीटर डग्लस *ग्वेन ली - ॲन सेमोर *डोरोथी रेव्हियर - लिंडा डेव्हिडसन *विल्यम वर्थिंग्टन - मिस्टर डेव्हिडसन *अँडी राइस ज्युनियर - मॅक टायर्नी *बार्टलेट कॅरे - जिमी डेल *ग्लोरियन ग्रे - मॅमी *ब्रायंट वॉशबर्न - वॉर्नर *व्हेसी फॅरेल - मिसेस डग्लस == निर्मिती == नोव्हेंबर १९३४ मध्ये रॉब ईडन यांच्या कथेवर आधारित हा चित्रपट स्वतंत्र निर्माता बर्टन एल. किंग यांनी विकत घेतला. त्यांनी अजाक्स डिस्ट्रिब्युटिंग कॉर्पोरेशनद्वारे चित्रपट वितरित करण्याचे ठरवले.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=Burton King Buys Stories | date=November 7, 1934 | page=2 | url=https://archive.org/stream/filmdailyvolume666newy#page/900/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> हा चित्रपट चार चित्रपटांच्या मालिकेतील पहिला होता.<ref>{{cite news | newspaper=Motion Picture Herald | title=The Hollywood Scene: Pauline Starke Signed | date=December 29, 1934 | page=51 | url=https://archive.org/stream/motionpictureher117unse#page/51/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> नोव्हेंबरच्या अखेरीस, किंग यांनी फोर-लीफ क्लोव्हर प्रॉडक्शन्स नावाची निर्मिती कंपनी स्थापन केली आणि पॉलिन स्टार्क यांना मुख्य भूमिकेसाठी करारबद्ध केले.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=A Little From "Lots" |author=Ralph Wilk | date=November 24, 1934 | page=4 | url=https://archive.org/stream/filmdailyvolume666newy#page/1052/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref><ref>{{cite news | newspaper=Motion Picture Daily | title=Pauline Starke Signed | date=November 24, 1934 | page=2| url=https://archive.org/stream/motionpicturedai36unse_0#page/n467/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> डिसेंबर १९३४ मध्ये कंपनीचे नाव अजाक्स पिक्चर्स असे झाले आणि हा चित्रपट त्यांच्या नियोजित १० चित्रपटांपैकी पहिला होता.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=10 Pictures Planned by Ajax Pictures Corp. | date=December 10, 1934 | page=2 | url=https://archive.org/stream/filmdailyvolume666newy#page/1172/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> डिसेंबर १९३४ च्या अखेरीस चित्रपटाचे चित्रीकरण पूर्ण झाले.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=Coming and Going | date=December 22, 1934 | page=2 | url=https://archive.org/stream/filmdailyvolume666newy#page/1248/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> जानेवारी १९३५ मध्ये जेम्स मरे यांचीही या चित्रपटात मुख्य भूमिका असल्याचे जाहीर झाले.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=Ajax Set for 1935-36 | date=January 21, 1935 | page=5 | url=https://archive.org/stream/filmdaily67wids#page/n217/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> == समीक्षा == ''द फिल्म डेली'' या नियतकालिकाने चित्रपटाला नकारात्मक समीक्षा दिली. त्यांनी वेस्ली फोर्ड यांच्या दिग्दर्शनाला "अनैसर्गिक" म्हटले आणि आर्थर मार्टिनेली यांच्या छायाचित्रणाला सामान्य दर्जाचे ठरवले. तथापि, त्यांनी पॉलिन स्टार्क यांच्या अभिनयाचे कौतुक केले आणि सांगितले की, चित्रपटाच्या मध्यम दर्जाच्या बाबतीतही त्यांचा अभिनय काही ठिकाणी उत्कृष्ट होता.<ref>{{cite news | newspaper=The Film Daily | title=Reviews of the New Films: "$20 a Week" | date=January 22, 1935 | page=4| url=https://archive.org/stream/filmdaily67wids#page/n227/mode/2up/search/%2220+a+Week%22 | accessdate=January 26, 2018}}</ref> == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == *{{साचा:इंटरनेट मुव्ही डेटाबेस|id=0027142|title=ट्वेंटी डॉलर्स ए वीक}} hvf3j5mutuv49wf59nzmh4cest9hygs 10 366071 2580875 2579396 2025-06-18T11:19:01Z Nitin.kunjir 4684 2580875 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Main|२०२५ भारत-पाकिस्तान संघर्ष}}</noinclude> {{माहितीचौकट सैन्य संघर्ष | संघर्ष = २०२५ भारत-पाकिस्तान संघर्ष | width = | या युद्धाचा भाग = [[भारत-पाकिस्तान युद्धे आणि संघर्ष]], [[काश्मीर संघर्ष]] | चित्र = Pakistan India Locator 2.png | image_size = | image_upright = | alt = | caption = | दिनांक= ७–१० मे २०२५ {{Nowrap|({{Age in years, months, weeks and days|month1=05|day1=7|year1=2025|month2=5|day2=10|year2=2025|duration=yes}})}} | स्थान= {{hlist|[[भारत]]|[[पाकिस्तान]]}} | coordinates = <!--Use the {{coord}} template --> | map_type = | map_relief = | map_size = | map_marksize = | map_caption = | map_label = | territory = | परिणती = युद्धविराम<ref>{{cite news |trans-title=ट्रम्प यांनी अधिक मदतीची ऑफर दिल्याने भारत आणि पाकिस्तान दरम्यान नाजूक युद्धबंदी |title=Fragile ceasefire holds between India, Pakistan as Trump offers more help |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/fragile-ceasefire-holds-between-india-pakistan-trump-offers-more-help-2025-05-11/ |access-date=१४ मे २०२५|publisher=रॉयटर्स|date=११ मे २०२५}}</ref><ref>{{cite news |trans-title=कथित उल्लंघनानंतर भारत आणि पाकिस्तान दरम्यान नाजूक युद्धबंदी|title=India and Pakistan’s fragile ceasefire holds after alleged breaches |url=https://www.ft.com/content/559ec37b-f048-4e4c-88f7-a5d6bc086632 |access-date=१४ मे २०२५|publisher=फायनान्स टाइम्स |date=११ मे २०२५}}</ref> | सद्यस्थिती = | combatants_header = | पक्ष१ = {{flag|भारत}} | पक्ष२ = {{flag|पाकिस्तान}} | units1 = {{armed forces|India}} * {{army|India}} * {{air force|India}} | units2 = {{armed forces|Pakistan}} * {{army|Pakistan}} * {{air force|Pakistan}} | units3 = | combatant3 = | सेनापती१ = [[नरेंद्र मोदी]]<br>[[अनिल चौहान]] | सेनापती२ = [[शाहबाज शरीफ]]<br/>[[असीम मुनीर]] | commander3 = | strength1 = | strength2 = | strength3 = | बळी१ = {{collapsible list|trans-title=|title=तृतीय-पक्ष स्रोत:| *३ विमाने पाडली गेली किंवा हरवली<ref name="USMay8"/><ref>{{Cite web|url=https://www.barrons.com/news/three-indian-fighter-jets-crashed-on-home-territory-cause-unknown-indian-security-source-c8d544c0|trans-title=तीन भारतीय लढाऊ विमाने त्यांच्याच हद्दीत कोसळली, कारण अज्ञात: भारतीय सुरक्षा सूत्र|title=Three Indian Fighter Jets Crashed On Home Territory, Cause Unknown: Indian Security Source|website=Agence France Presse|access-date=१४ मे २०२५|via=बॅरन्स|quote=बुधवारी तीन भारतीय लढाऊ विमाने त्यांच्या मायदेशी कोसळल्याचे एका वरिष्ठ भारतीय सुरक्षा सूत्राने कारण न सांगता सांगितले. दोन विमाने भारताच्या ताब्यातील जम्मू आणि काश्मीरमध्ये आणि एक भारताच्या पंजाब राज्यात कोसळले, असे सूत्रांनी सांगितले. वैमानिकांचे काय झाले हे लगेच स्पष्ट झाले नाही. नवी दिल्लीने त्यांच्या कट्टर प्रतिस्पर्धी पाकिस्तानवर क्षेपणास्त्र हल्ले केल्यानंतर आणि दोन्ही बाजूंनी त्यांच्या वादग्रस्त सीमेवर जोरदार तोफ हल्ले केल्यानंतर हे अपघात झाले.}}</ref> **१ [[रफल|राफेल]]<ref name="USMay8"/> **१ [[मिराज २०००]] <ref name="WashingtonPost_visuals"/> **१ अज्ञात }} <hr/> {{collapsible list|trans-title=|title=पाकिस्तानी स्रोत:| * ६ लढाऊ विमाने पाडली<ref name="ArabNews_sixjets"/><ref name="CNN_deepinside"/> ** ३ [[रफल|राफेल]] ** १ मिग-२९ ** १ [[सुखोई एसयू-३० एमकेआय|सु-३०एमकेआय]] लढाऊ विमाने ** १ [[मिराज २०००]] * १ [[आयएआय हॅरॉन]] युएव्ही पाडले<ref name="ArabNews_sixjets"/><ref name="CNN_deepinside"/> * ८४ लॉयटरिंग म्यूनिशन्स (हेरगिरी करणारे ड्रोन किंवा तत्सम उपकरणे) ([[आयएआय हॅरॉप]]) पाडले आणि क्षेपणास्त्रे रोखली<ref name="AZERTAG_Bunyan" /><ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1909385/all-you-need-to-know-about-israel-made-harop-drones-used-by-india-in-pakistan|trans-title=भारत पाकिस्तानमध्ये वापरत असलेल्या इस्रायल-निर्मित हॅरॉप ड्रोनबद्दल तुम्हाला माहिती असायला हवी अशी प्रत्येक गोष्ट|title=All you need to know about Israel-made Harop drones used by India in Pakistan|website=DAWN|access-date=२१ मे २०२५}}</ref><ref>{{Cite web |last=अय्यर |first=ऐश्वर्या एस. |last2=सैफी |first2=सोफिया |last3=मोगल |first3=रिया |last4=संगल |first4=अदिती |last5=रेगन |first5=हेलन |last6=येऊंग |first6=जेस्सी |last7=रॅडफोर्ड |first7=ऍन्टोनेट |last8=चौधरी |first8=मौरीन |date=८ मे २०२५|trans-title= सुरू असलेल्या हल्ल्यात पाकिस्तानने २९ भारतीय ड्रोन पाडले, पाकिस्तानी लष्करी प्रवक्त्याचा दावा|title=Pakistan downed 29 Indian drones in ongoing attack, says Pakistani military spokesperson |url=https://edition.cnn.com/world/live-news/india-pakistan-operation-sindoor-05-08-25-intl-hnk#cmafkchmy00183b6uh2au1ih3 |access-date=२१ मे २०२५|website=[[सीएनएन]] |language=en}}</ref><ref>{{cite news |trans-title=पाकिस्तानचा २५ ड्रोन पाडल्याचा दावा|title=Pakistan says shot down 25 drones |url=https://www.bbc.com/news/live/cwyneele13qt?post=asset%3Aa664a873-8285-4566-ac62-299e2cf882ab#post |access-date=२१ मे २०२५ |agency=[[बीबीसी]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=अडलर |first=नील्स |trans-title=भारत-पाकिस्तान सीमेपलीकडून पुन्हा संघर्ष सुरू 'खूप धोकादायक वाढ'|title=‘Very dangerous escalation’ as India-Pakistan cross-border clashes resume |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/5/9/live-india-pakistan-tensions-surge-as-both-sides-trade-attack-claims |access-date=२१ मे २०२५|website=अल जझीरा |language=en}}</ref><br/> * २ [[ब्रह्मोस]] साठवणूक स्थळे नष्ट.<ref name="ISPRpress11may" /> * २ [[एस-४००]] संरक्षण प्रणाली नष्ट.<ref name="ISPRpress11may" /> * २६ लष्करी चौक्यांचे मोठे नुकसान. <ref name="ISPRpress11may" /> * १५ हवाई तळांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान.<ref name="ISPRpress11may" /> * २ ब्रिगेड मुख्यालयांवर हल्ला.<ref name="ISPRpress11may" /> * अनेक सुविधा, गुप्तचर फ्यूजन युनिट्स आणि फॉरवर्ड घटक नष्ट. <ref name="ISPRpress11may" /> * नियंत्रण रेषेवरील अनेक मुख्यालये, दळणवळण प्रतिष्ठाने, तोफखाना ठिकाणे आणि चौक्यांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान.<ref name="ISPRpress11may" /> * २५-५० भारतीय सैनिक मारले गेले.{{efn|पाकिस्तान सरकारचा दावा; लष्कराकडून पुष्टी नाही<ref name="BBC_pakarmycontradicts">{{cite news |trans-title=भारतीय सैनिकांच्या मृत्युबाबत पाकिस्तानी लष्कर आणि सरकारी आकडेमध्ये विरोधाभास|title=Pakistan army contradicts govt numbers on Indian soldiers killed |url=https://www.bbc.com/news/live/cwy3jnl3nvwt?post=asset%3A67255f18-07d3-46f1-8cb0-55af0a30486b#post |access-date=५ जून २०२५|agency=[[बीबीसी]]}}</ref> }}}} <hr/> {{collapsible list|trans-title=|title=भारतीय स्रोत:| * पाडण्यात आलेल्या विमानांची संख्या निश्चित नाही<ref>{{cite news|url= https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-05-31/india-confirms-it-lost-fighter-jets-in-recent-pakistan-conflict|title=India Confirms It Lost Fighter Jets in Recent Pakistan Conflict|work=ब्लूमबर्ग न्यूज|first=हसलिंडा|last=अमीन|first2=फिलिप |last2=हेजमन्स|quote="ते का खाली पडले, कोणत्या चुका झाल्या - हे महत्त्वाचे आहे," चौहान यांनी लढाऊ विमानांबद्दल विचारले असता ते म्हणाले. "संख्या महत्त्वाची नाही," ते पुढे म्हणाले.}}</ref> * ४ हवाई तळांचे मर्यादित नुकसान<ref>{{Cite web |last=शर्मा |first=यशराज|trans-title=‘नो गार्डरेल्स’: भारत-पाकिस्तान युद्धाने जुन्या लाल रेषा कशा पुसल्या|title=‘No guardrails’: How India-Pakistan combat obliterated old red lines|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/5/13/no-guardrails-how-india-pakistan-combat-obliterated-old-red-lines |access-date=६ जून २०२५|website=अल जझीरा |language=en |quote=भारतीय सशस्त्र दलांनी सांगितले की त्यांनी येणारी बहुतेक क्षेपणास्त्रे आणि ड्रोन पाडले असले तरी, हवाई दलाच्या चार तळांना "मर्यादित नुकसान" झाले.}}</ref><ref name="Transcript10May"/> * ८ लष्करी कर्मचाऱ्यांचा मृत्यू<ref name="BhaskarEnglish_martyred"/><ref name="HindustanTimes_Chingakham"/> ** ५ [[भारतीय लष्करी]] सैनिक<ref name="TOI_DGMO"/> **२ [[सीमा सुरक्षा दला]]चे कर्मचारी<ref name="BhaskarEnglish_martyred"/><ref name="HindustanTimes_Chingakham"/> **१ [[भारतीय हवाई दला]]चा सैनिक<ref name="nyt_satelliteimagery"/><ref name=UdhampurTOI/> <br /> ---- * २१ नागरिकांचा मृत्यू<ref name="BBC_ceasefireholds"/> }} | बळी२ = {{collapsible list |trans-title=|title=तृतीय-पक्ष स्रोत:| *४ [[पाकिस्तानी वायुसेना|पीएएफ]] हवाई तळांचे नुकसान<ref name="wp_postanalysis" /><ref name="nyt_satelliteimagery"/> **[[पीएएफ तळ नूर खान|नूर खान हवाई तळ]] **[[पीएएफ तळ भोलारी|भोलारी हवाई तळ]] **[[पीएएफ तळ शाहबाज|शाहबाज हवाई तळ]] **[[पीएएफ तळ मुशाफ|मुशाफ हवाई तळ]] * २ विमानतळांचे नुकसान झाले<ref name="wp_postanalysis"/> ** [[रहीम यार खान विमानतळ]] ** [[सुक्कुर विमानतळ]] *सुरक्षा यंत्रणांचे नुकसान<ref name=nyt_unfolded/>}} <hr/> {{collapsible list |trans-title=|title=भारतीय स्रोत:| * ११ हवाई तळांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान<ref name=MOD10May>{{Cite web |date=10 May 2025 |title=Transcript of Special briefing by MOD on OPERATION SINDOOR (May 10, 2025) |url=https://www.mea.gov.in/media-briefings.htm?dtl/39490/Transcript_of_Special_briefing_by_MOD_on_OPERATION_SINDOOR_May_10_2025 |access-date=10 May 2025 |website=Ministry of External Affairs, Government of India}}</ref> * अनेक लष्करी पायाभूत सुविधा, कमांड कंट्रोल सेंटर आणि रसद प्रतिष्ठानांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान<ref name=MOD10May /> * अनेक हवाई संरक्षण प्रणाली आणि रडार निष्क्रिय<ref name="BBC_firstdronewar"/> * ([[डसॉल्ट मिराज]]सह) काही पाकिस्तानी विमाने पाडली<ref name="NDTV_pakistanimirage"/> * ६०० हून अधिक लॉयटरिंग म्यूशन्स (हेरगिरी करणारे ड्रोन किंवा तत्सम उपकरणे) (बायकर यिहा) आणि यूसीएव्ही (असिसगार्ड सोंगर) पाडण्यात आले आणि अनेक क्षेपणास्त्रे रोखण्यात आली.<ref name="TOI_600drones"/><ref>{{cite news|trans-title= पाकिस्तानने ३६ ठिकाणी ३००-४०० ड्रोन पाठवले, भारतीय सैन्याने ते पाडले: परराष्ट्र मंत्रालय|title=Pakistan sent 300-400 drones in 36 locations, Indian forces shot them down: MEA |url=https://www.deccanherald.com/india/pakistan-sent-300-400-drones-in-36-locations-indian-forces-shot-them-down-mea-3533313 |access-date=५ जून २०२५|agency=डेक्कन हेराल्ड}}</ref><ref>{{Cite web |date=१४ मे २०२५|trans-title=तुर्कीची पाकिस्तानला भारतावर हल्ला करण्यास मदत, ३५०+ ड्रोन, लष्करी कर्मचारी पाठवले|title=Turkey helped Pak attack India, sent 350+ drones, military operatives |url=https://www.indiatoday.in/india/story/turkey-helped-pak-army-plan-attack-on-india-supplied-350-drones-military-operatives-sources-2724565-2025-05-14 |access-date=५ जून २०२५|website=इंडिया टुडे |language=en}}</ref><ref name="ANI_Baykar"/><ref name="BBC_pakdronemissattack">{{cite news|trans-title= पाकिस्तानने पाठवलेल्या 'ड्रोन आणि क्षेपणास्त्रे' निष्क्रिय केल्याचा भारताचा दावा. |title=India says it neutralised 'drones and missiles' sent by Pakistan |url=https://www.bbc.com/news/live/cwyneele13qt?post=asset%3Af6af27ea-f9ad-4f9d-b09c-80c2fd215941#post |access-date=५ जून २०२५|agency=बीबीसी}}</ref> * नियंत्रण रेषेवरील एक लष्करी चौकी नष्ट<ref name="IndiaToday_fitting"/> * [[जैश-ए-मोहम्मद]] आणि [[लष्कर-ए-तैयबा]]चे १०० हुन अधिक अतिरेकी ठार झाले<ref>{{Cite web|url=https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2128268|trans-title= पंतप्रधानांच्या राष्ट्राला उद्देशून केलेल्या भाषणाचे इंग्रजी भाषांतर|title=English rendering of PM’s address to the Nation|date=१२ मे २०२५|website=प्रेस इन्फॉर्मशन ब्युरो|accessdate=५ जून २०२५}}</ref> * ३५ ते ४० पाकिस्तानी सैनिक ठार<ref>{{citeweb|url=https://ddnews.gov.in/en/pakistan-army-lost-35-40-personnel-in-indian-strikes-dgmo-says-in-special-briefing/|trans-title=भारतीय हल्ल्यात पाकिस्तानी सैन्याचे ३५-४० जवान मृत्युमुखी पडले, असे डीजीएमओ यांनी विशेष परिषदेत सांगितले.|title=Pakistan Army Lost 35-40 Personnel In Indian Strikes, DGMO Says In Special Briefing}}</ref> |casualties3 = }} <hr/>{{collapsible list|title=पाकिस्तानी स्रोत:| * ३ हवाई तळांवर हल्ला<ref name="g494">{{cite web |last=उर-रहमान|first=झिया|last2=माशल|first2=मुजीब |last3=दास |first3=अनुप्रिता |last4=के.बी. |first4=प्रगती|trans-title=काश्मीर हल्ल्यानंतर भारत आणि पाकिस्तान युद्धबंदीवर सहमत: काय जाणून घ्यावे|title=India and Pakistan Agree to a Cease-Fire After Kashmir Attack: What to Know |website=द न्यूयॉर्क टाइम्स |date=१० मे २०२५|url=https://www.nytimes.com/article/india-pakistan-kashmir-terrorism.html |quotation=पाकिस्तानने म्हटले आहे की, शनिवारी पहाटे भारताने त्यांच्या किमान तीन हवाई तळांना हवेतून जमिनीवर मारा करणाऱ्या क्षेपणास्त्रांनी लक्ष्य केले होते, ज्यामध्ये राजधानी इस्लामाबादजवळील नूर खान हे प्रमुख हवाई दलाचे तळ समाविष्ट होते.|access-date=५ जून २०२५}}</ref><ref name="TheNews_martyred"/><ref name="Dawn_Sindh"/> * १३ लष्करी कर्मचारी ठार,<ref name="Tribune_mil"/> **७ पाकिस्तानी लष्करी सैनिक<ref>{{cite web |trans-title=मराका-ए-हकच्या शहीदांना राष्ट्रीय सभापतींनी वाहिली श्रद्धांजली|title=NA speaker pays rich tribute to martyrs of Ma’raka-e-Haq |url=https://www.app.com.pk/national/na-speaker-pays-rich-tribute-to-martyrs-of-maraka-e-haq/ |website=असोसिएटेड प्रेस ऑफ पाकिस्तान |date=१३ मे २०२५}}</ref> **६ पाकिस्तानी हवाई दल कर्मचारी<ref name="Dawn_Sindh"/> ---- * ४० नागरिक ठार झाले<ref name="Tribune_mil"/> }} }} <noinclude> === नोंदी === {{notelist}} === संदर्भयादी=== {{reflist|refs= <ref name="ANI_Baykar">{{cite tweet |number=1921052654454579395 |user=ANI |title=Pakistan launched Byker YIHA III Kamikaze drones in Amritsar, Punjab endangering the residential areas of Punjab... |author=एशियन न्यूज इंटरनॅशनल |author-link= |date=10 May 2025 |access-date=५ जून २०२५}}</ref> <ref name="ArabNews_sixjets">{{cite web |trans-title=पाकिस्तानी हवाई दलाने सहा भारतीय लढाऊ विमाने पाडली, पंतप्रधान शरीफ म्हणाले | title=Pakistan Air Force shot down six Indian fighter jets, says PM Sharif |url=https://www.arabnews.com/node/2600890/pakistan |website=अरब न्यूज |language=en |date=१५ मे २०२५}}</ref> <ref name="AZERTAG_Bunyan">{{Cite web |trans-title= “ऑपरेशन बुन्यान-अन-मार्सूस” दरम्यान २६ भारतीय लष्करी लक्ष्यांवर हल्ला: पाकिस्तान| title=26 Indian military targets hit during “Operation Bunyan-un-Marsoos”: Pakistan |url=https://azertag.az/en/xeber/26_indian_military_targets_hit_during_operation_bunyan_un_marsoos_pakistan-3551763 |access-date=५ जून २०२५|website=अझरबैजान स्टेट न्यूज एजन्सी|language=en}}</ref> <ref name="BBC_ceasefireholds">{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/articles/cvg9d913v20o|trans-title= उल्लंघनाच्या आरोपांनंतर भारत-पाकिस्तान युद्धबंदी कायम असल्याचे दिसून येत आहे.| title=India-Pakistan ceasefire appears to hold after accusations of violations|first=अॅलेक्स|last=क्लेइडरनन|website=बीबीसी|date=११ मे २०२५|access-date=५ जून २०२५}}</ref> <ref name="BBC_firstdronewar">{{cite news |trans-title= पहिल्या ड्रोन युद्धाने भारत-पाकिस्तान संघर्षात एक नवा अध्याय सुरू| title=The first drone war opens a new chapter in India-Pakistan conflict |url=https://www.bbc.com/news/articles/cwy6w6507wqo |access-date=९ मे २०२५|agency=बीबीसी}}</ref> <ref name="BhaskarEnglish_martyred">{{Cite web |last=पळणीटकर |first=वैभव|date=१४ मे २०२५|trans-title= पाकिस्तानी हल्ल्याला प्रत्युत्तर देताना सुनील शहीद: ५ सैनिकांनी आलटून पालटून गोळीबार केला, 'यावेळी युद्ध अटळ होते,' असे भावाने म्हटले.| title=Sunil martyred responding to Pakistani attack: 5 soldiers fired in turns, 'war was inevitable this time,' says brother |url=https://www.bhaskarenglish.in/originals/news/pakistan-jammu-border-firing-army-rifleman-sunil-kumar-kashmir-loc-135024112.html |access-date=३० मे २०२५|website=[[दैनिक भास्कर]] |language=en}}</ref> <ref name="CNN_deepinside">{{cite news |trans-title= भारताने पाकिस्तानच्या आत घुसून हल्ला केला, पाकिस्तानने ५ भारतीय विमाने पाडल्याचा दावा, मोठी तणावपूर्ण परिस्थिती| title=India strikes deep inside Pakistan, Pakistan claims 5 Indian jets shot down, in major escalation |url=https://edition.cnn.com/2025/05/06/asia/india-pakistan-kashmir-conflict-hnk-intl |work=[[सीएनएन न्यूज]] |date=७ मे २०२५|access-date=५ जून २०२५|archive-date=७ मे २०२५ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250507103203/https://edition.cnn.com/2025/05/06/asia/india-pakistan-kashmir-conflict-hnk-intl |url-status=live }}</ref> <ref name="Dawn_Sindh">{{cite web |trans-title= भारतीय हल्ल्यात शहीद आणि जखमी झालेल्यांना मुख्यमंत्री सिंध यांनी केली भरपाईची घोषणा| title=CM Sindh announces compensation for martyrs, injured in Indian attacks |url=https://www.dawn.com/news/1911205/cm-sindh-announces-compensation-for-martyrs-injured-in-indian-attacks |website=DAWN.COM |language=en |date=१५ मे २०२५}}</ref> <ref name="HindustanTimes_Chingakham">{{Cite news |date=१२ मे २०२५|trans-title= बीएसएफ कॉन्स्टेबल दीपक चिंगाखम यांचे पार्थिव मंगळवारी इम्फाळला पोहोचणार| title=BSF constable Deepak Chingakham’s mortal remains to reach Imphal on Tuesday |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bsf-constable-deepak-chingakham-s-mortal-remains-to-reach-imphal-on-tuesday-101747069767659.html |archive-url=http://web.archive.org/web/20250514023425/https://www.hindustantimes.com/india-news/bsf-constable-deepak-chingakham-s-mortal-remains-to-reach-imphal-on-tuesday-101747069767659.html |archive-date=१४ मे २०२५ |access-date=५ जून २०२५ |work=हिंदुस्थान टाइम्स |language=en-us}}</ref> <ref name="IndiaToday_fitting">{{Cite web |date=९ मे २०२५|trans-title= योग्य उत्तर: नियंत्रण रेषेवरील पाकिस्तानी लष्करी चौकी उद्ध्वस्त करतानाचा पहिला दृश्य लष्कराने शेअर केला| title=Fitting reply: Army shares 1st visual of destroying Pak military post along LoC |url=https://www.indiatoday.in/india/story/indian-army-pakistan-drone-missile-attacks-jammu-kashmir-rajasthan-punjab-s-400-shot-down-indian-army-operation-sindoor-2721911-2025-05-09 |access-date=५ जून २०२५ |website=इंडिया टुडे |language=en}}</ref> <ref name="ISPRpress11may">{{Cite web |date=१२ मे २०२५|trans-title=मार्का-ए-हक - २२ एप्रिल २०२५ ते १० मे २०२५, पाकिस्तान सशस्त्र दलाने १० मे २०२५ रोजी मार्का-ए-हक या लष्करी संघर्षाचा भाग म्हणून केलेले ऑपरेशन "बुन्यानुम मरसूस" हे ६ आणि ७ मे २०२५ च्या रात्री सुरू झालेल्या भारतीय सैन्याच्या भ्याड हल्ल्यांना प्रत्युत्तर म्हणून राबवले गेले, ज्यामध्ये महिला, मुले आणि वृद्धांसह निष्पाप नागरिकांचे प्राण गेले. | title=Marka-e-Haq - 22 April 2025 to 10 May 2025 The conduct of Pakistan Armed Forces Operation “Bunyanum Marsoos”, on 10 May 2025 as part of the military conflict Marka-e-Haq, was in response to Indian military’s dastardly attacks that began on the night of 6 & 7 May 2025, resulting in the loss of innocent civilian lives, including women, children, and the elderly. |url=https://ispr.gov.pk/press-release-detail?id=7283 |website=इंटर-सर्व्हिसेस पब्लिक रिलेशन्स }}</ref> <ref name="NDTV_pakistanimirage">{{Cite web |trans-title= "पाकिस्तानी मृगजळ": भारताने आकाशात शत्रूचा नाश केल्याचे म्हटले आहे| title="The Pakistani Mirage": India Says Destroyed Enemy In The Sky |url=https://www.ndtv.com/india-news/sky-remains-ours-india-confirms-pakistani-mirage-destroyed-in-op-sindoor-8393779/amp/1 |access-date=५ जून २०२५|website=www.ndtv.com |language=en}}</ref> <ref name="nyt_satelliteimagery">{{cite news |trans-title= भारत आणि पाकिस्तानमध्ये मोठी चर्चा झाली, पण उपग्रह प्रतिमांमध्ये मर्यादित नुकसान दिसून आले आहे.| title=India and Pakistan Talked Big, But Satellite Imagery Shows Limited Damage |work=द न्यू यॉर्क टाइम्स |url=https://www.nytimes.com/interactive/2025/05/14/world/asia/india-pakistan-attack-damage-satellite-images.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250514142122/https://www.nytimes.com/interactive/2025/05/14/world/asia/india-pakistan-attack-damage-satellite-images.html |archive-date=१४ मे २०२५|access-date=५ जून २०२५ |agency=द न्यू यॉर्क टाइम्स |last1=Chang |first1=अ‍ॅग्नेस|last2=रोबल्स |first2=पाब्लो |last3=माशल|first3=मुजीब }}</ref> <ref name=nyt_unfolded>{{cite news |trans-title= ४ दिवस चाललेल्या भारत-पाकिस्तान संघर्षाबद्दल आपल्याला काय माहिती आहे?| title=What We Know About How the 4-Day India-Pakistan Clashes Unfolded |url=https://www.nytimes.com/2025/05/11/world/asia/india-pakistan-what-we-know.html?login=email&auth=login-email |access-date=५ जून २०२५|agency=द न्यू यॉर्क टाइम्स }}</ref> <ref name="TheNews_martyred">{{cite web |trans-title= शहीद पीएएफ तंत्रज्ञांना अंत्यसंस्कार| title=Martyred PAF technician laid to rest |url=https://www.thenews.com.pk/print/1310680-martyred-paf-technician-laid-to-rest |website=द न्यूज इंटरनॅशनल |language=en}}</ref> <ref name="TOI_600drones">{{citation |first=रजत |last=पंडित |trans-title= ऑपरेशन सिंदूर: लष्कराच्या हवाई संरक्षण तुकड्यांनी ६०० हून अधिक पाकिस्तानी ड्रोन पाडले| title=Operation Sindoor: Over 600 Pakistan drones killed by Army air defence units |newspaper=द टाइम्स ऑफ इंडिया |date=१७ मे २०२५ |url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/operation-sindoor-over-600-pakistan-drones-killed-by-army-air-defence-units/articleshow/121221694.cms}}</ref> <ref name="TOI_DGMO">{{cite news |url= https://timesofindia.indiatimes.com/india/we-lost-5-soldiers-in-operation-sindoor-says-dgmo/articleshow/121081158.cms|trans-title= 'ऑपरेशन सिंदूर' मध्ये आम्ही ५ सैनिक गमावले, असे डीजीएमओ म्हणतात.| title=We lost 5 soldiers in 'Operation Sindoor,' says DGMO|work=द टाइम्स ऑफ इंडिया |date=११ मे २०२५|access-date=५ जून २०२५}}</ref> <ref name="Transcript10May">{{Cite news |date=१० मे २०२५|trans-title= ऑपरेशन सिंदूरवरील विशेष माहितीचा उतारा (१० मे २०२५)| title=Transcript of Special briefing on OPERATION SINDOOR (May 10, 2025) |url=https://www.mea.gov.in/media-briefings.htm?dtl/39486/Transcript_of_Special_briefing_on_OPERATION_SINDOOR_May_10_2025 |access-date=५ जून २०२५ |work=परराष्ट्र मंत्रालय, भारत सरकार |quote=तथापि, उधमपूर, पठाणकोट, आदमपूर आणि भूज येथील भारतीय हवाई दलाच्या तळांवर उपकरणे आणि कर्मचाऱ्यांचे मर्यादित नुकसान झाले आहे.}}</ref> <ref name="Tribune_mil">{{Cite news |last= |first= |date=१४ मे २०२५|trans-title= भारतीय आक्रमणाला प्रत्युत्तर देताना शहीद झालेल्या जवानांची संख्या १३ वर पोहोचली: आयएसपीआर| title=Number of personnel martyred in response to Indian aggression rises to 13: ISPR |url=https://tribune.com.pk/story/2545851/toll-of-personnel-martyred-in-indian-aggression-rises-to-13-ispr |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250515014610/https://tribune.com.pk/story/2545851/toll-of-personnel-martyred-in-indian-aggression-rises-to-13-ispr |archive-date=१५ मे २०२५|access-date=५ जून २०२५ |work=द एक्सप्रेस ट्रिब्यून |language=en-US}}</ref> <ref name=UdhampurTOI>{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/i-love-you-iaf-martyr-sergeant-surendra-mogas-wife-clutches-his-uniform-as-family-bids-final-goodbye/articleshow/121095633.cms|trans-title= | title='आय लव्ह यू': आयएएफ शहीद सार्जंट सुरेंद्र मोगा यांच्या पत्नीने कुटुंबाने अंतिम निरोप देताना त्यांचा गणवेश हातात घेतला|work=टाइम्स ऑफ इंडिया}}</ref> <ref name="USMay8">{{cite news |trans-title= विशेष: पाकिस्तानच्या चिनी बनावटीच्या विमानाने दोन भारतीय लढाऊ विमाने पाडली, अमेरिकी अधिकाऱ्यांचा दावा| title=Exclusive: Pakistan's Chinese-made jet brought down two Indian fighter aircraft, US officials say |url=https://www.reuters.com/world/pakistans-chinese-made-jet-brought-down-two-indian-fighter-aircraft-us-officials-2025-05-08/ |agency=[[रॉयटर्स]] |access-date=५ जून २०२५ |date=८ मे २०२५|first1=सईद |last1=शाह |first2=इद्रीस |last2=अली}}</ref> <ref name="WashingtonPost_visuals">{{cite news |last1=पायपर |first1=इमोजेन |last2=ले |first2=जॅरेट|last3=जावेद |first3=महाम |trans-title= पाकिस्तानच्या हल्ल्यात किमान दोन भारतीय विमाने कोसळल्याचे दृश्ये दाखवतात.| title=At least two Indian jets appear to have crashed during Pakistan strikes, visuals show |url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/05/09/fighter-jets-india-pakistan-attack/ |access-date=५ जून २०२५ |agency=[[Washington Post]] |date=९ मे २०२५}}</ref> <ref name="wp_postanalysis">{{citation |first1=इमोजेन |last1=पायपर |first2=इवान |last2=हिल |first3=महाम Maham |last3=जावेद|first4=रिक |last4=नॉअॅक|trans-title= पाकिस्तानवर भारतीय हल्ल्यांमुळे सहा हवाई तळांचे नुकसान, विश्लेषणातून निष्कर्ष.| title=Indian strikes on Pakistan damaged six airfields, Post analysis finds |newspaper=वॉशिंग्टन पोस्ट |date=१४ मे २०२५|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/05/14/india-pakistan-strikes-conflict-damage/}}</ref> }} [[Category:युद्ध आणि संघर्ष माहितीचौकट साचे|माहितीचौकट]] [[Category:नामांकित संदर्भ निर्माण करणारे साचे]] </noinclude> emk20v6mftznh2ip2c2of2yafj5q3g9 0 366243 2580833 2579346 2025-06-18T03:36:00Z Wikimarathi999 172574 2580833 wikitext text/x-wiki == मिरागाची राखण – कोकणातील पारंपरिक कृषी विधी == [[File:मिरागाची राखण – कोकणातील कृषी विधी.png|thumb|मिरागाची राखण – कोकणातील कृषी विधी]] '''मिरागाची राखण''' हा महाराष्ट्रातील कोकण भागात जून–जुलै मध्ये, मृग नक्षत्र सुरू होताच अमावस्या जवळचा काळ असलेल्या पारंपरिक कृषीधार्मिक विधीचा भाग आहे. जून महिन्यात मृग नक्षत्र सुरू होताच व अमावस्येच्या पर्यंत, शेतकरी आपल्या शेतात नारळ, हळद, कुंकू वाहून, पूर्वजांची आठवण काढतो. या विधीत कोंबडीचा बळी देण्याची जुनी परंपरा देखील अनेक [[खडीकोळवण]] गावात प्रचलित आहे.<ref name="https://marathi.abplive.com/tv-show/special-report/what-is-the-practice-of-rakhan-in-mrig-nakshatra-konkan-991197">[ABP माझा]</ref> == पारंपरिक स्वरूप == ही विधी प्रथा पिढ्यानपिढ्या चालत आलेली असून, शेतात येणाऱ्या पिकासाठी वरदान मिळावे, कीड रोग टळावा, आणि नैसर्गिक आपत्तींपासून शेताचे संरक्षण व्हावे म्हणून ही 'राखण' केली जाते. या काळात शेतकऱ्यांचे संपूर्ण लक्ष शेतीकडे केंद्रित असते. पुर्वीचे ग्रामीण जीवन शेतावर अवलंबून होते. आता शेती करण्यासाठी माणसे मिळत नसल्यामुळे शेती कमी झाली. पिक देणाऱ्या जमिनी ओसाड.<ref name="https://prahaar.in/2025/06/08/ilo-mirag/">[दैनिक प्रहार]</ref> == धार्मिक विधी == शेतकरी खालील पद्धतीने विधी पार पाडतो: * सगळ्यात प्रथम कुलदैवत/ग्रामदैवताची पूजा, नारळी-हळदी-कुंकू'वाहणं. * शेतकरी आपल्या महापुरुषाची आठवण करतो. * काही भागात कोंबडीचा बळी (पारंपरिक रीतीप्रमाणे). * पंगती, फुलं, धूप–दीप व ‘गाऱ्हाणे’ (धान्य, दूध–दही, तांदूळ इ.) शेतीस मंगळमय करण्यासाठी. * अंती: पिक चांगलं होवो, पाऊस मिळो, कीड–रोग टळोत – अशी प्रार्थना केली जाते. * पाण्याची गरज पूर्ण व्हावी म्हणून पावसासाठी प्रार्थना करतो == सध्याची स्थिती == कोकणातील भातशेती आजकाल घटती झाली आहे. याचे मुख्य कारण म्हणजे: * रेशनिंगमुळे स्वस्त दरात तांदूळ उपलब्ध होणे. * तरुण मोठ्याप्रमाणात शहरांकडे स्थलांतर होतात. * शेतीसाठी आवश्यक मनुष्यबळ आणि जनावरे यांची कमतरता. * पारंपरिक वाड्यांच्या जागी नवी घरे तयार होतात. * वाढते स्थानिक वाद, सामाजिक कलह. या बदलांमुळे मिरागाची राखण ही परंपरा आता हळूहळू लोप पावत आहे.<ref name="https://insidemarathi.com/mriganakshatra-will-start-from-tomorrow/">[InsideMarathi]</ref> == सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व == ही फक्त कृषी विधी नसून, कोकणातील शेतकऱ्यांचा निसर्गाशी असलेला संवाद, देवत्वावरचा विश्वास आणि पिढ्यानपिढ्यांचा वारसा जपण्याचा एक प्रयत्न आहे. अनेक लोक अजूनही मुंबई वा इतर शहरांतून राखणसाठी सुट्टी घेऊन गावाकडे येतात आणि ही परंपरा पाळतात. काही एकटे जातात तर काही परीवारसह जातात. ओस पडत असलेल्या खेड्यात राखण परंपरा लुप्त होण्याच्या मार्गावर आहे. == संदर्भ == <references /> == बाह्य दुवे == * https://sindhudurgvarta.live/mirag-mhanje-kay-in-marathi-kokanatil-mirag/कोकणातील सिंधुदूर्ग वार्ता * https://windowsofnewthoughts.com/index.php/2024/06/07/mrug-nakshatra/ मृग नक्षत्राशी निगडीत विधी * https://prahaar.in/2022/07/24/rice-planting-in-konkan/ कोकणातील भात लावणी परंपरा == श्रेणी == [[महाराष्ट्रातील परंपरा]] [[भारतीय कृषीपरंपरा]] [[कोकण]] [[महाराष्ट्रातील लोकजीवन]] [[हिंदू धार्मिक विधी]] [[भारतीय लोकपरंपरा]] [[वर्ग:महाराष्ट्राची संस्कृती]] [[वर्ग:कोकण]] a869t5781u7falqlq31s8ac0inncsw8 0 366262 2580869 2579642 2025-06-18T10:35:07Z Nitin.kunjir 4684 /* पार्श्वभूमी */ 2580869 wikitext text/x-wiki {{काम चालू}} {{माहितीचौकट २०२५ भारत-पाकिस्तान संघर्ष}} '''२०२५ चा भारत-पाकिस्तान संघर्ष''' हा [[भारत]] आणि [[पाकिस्तान]] दरम्यान एक संक्षिप्त सशस्त्र संघर्ष होता जो ७ मे २०२५ रोजी भारताने पाकिस्तानवर क्षेपणास्त्र हल्ले केल्यानंतर सुरू झाला, ज्याचे नाव '''ऑपरेशन सिंदूर''' असे होते.{{efn|हिंदू महिला त्यांच्या कपाळावर [[सिंदूर]] लावतात आणि त्यांची विवाहित स्थिती दर्शवतात.<ref>{{cite news |last=नारायणन |first=वसुधा |trans-title=टिळक आणि कपाळावरील इतर खुणा|title=Tilaka and Other Forehead Marks |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-encyclopedia-of-hinduism/*-COM_9000000187 |work=ब्रिल्स एन्सायक्लोपीडिया ऑफ हिंदूइझम ऑनलाइन |date=२९ मे २०१८|archive-date=१४ जानेवारी २०२२|access-date=१२ जून २०२५|archive-url=https://web.archive.org/web/20220114134147/https://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-encyclopedia-of-hinduism/*-COM_9000000187 |url-status=live }}</ref> पहलगाम हल्ल्यात हिंदू पुरुषांना निवडकपणे लक्ष्य केले गेले होते आणि त्यांच्या पत्नी विधवा झाल्या होत्या, त्यामुळे हे नाव देण्यात आले.<ref>{{cite news |date=७ मे २०२५|trans-title=पंतप्रधान मोदींनी पाकिस्तान, पीओकेमध्ये भारताच्या लष्करी हल्ल्यांना ऑपरेशन सिंदूर असे नाव का दिले?|title=Why PM Modi named India's military strikes in Pakistan, PoK as Operation Sindoor |url=https://www.firstpost.com/explainers/operation-sindoor-pm-modi-name-india-military-strikes-pakistan-pok-13886203.html |access-date=१२ जून २०२५ |work=[[फर्स्टपोस्ट]]}}</ref><ref>{{cite news |date=७ मे २०२५ |trans-title=पहलगामला भारताने दिलेल्या प्रतिसादासाठी पंतप्रधान मोदींनी 'ऑपरेशन सिंदूर' हे सांकेतिक नाव निवडले.|title=PM Modi chose codename 'Operation Sindoor' for India's response to Pahalgam |url=https://www.firstpost.com/india/pm-narendra-modi-chose-codename-operation-sindoor-for-indias-response-to-pahalgam-13886202.html |access-date=१२ जून २०२५ |work=[[फर्स्टपोस्ट]] |archive-date=७ मे २०२५ |archive-url=https://web.archive.org/web/20250507050428/https://www.firstpost.com/india/pm-narendra-modi-chose-codename-operation-sindoor-for-indias-response-to-pahalgam-13886202.html |url-status=live }}</ref>}} भारताने म्हटले की ही कारवाई २२ एप्रिल २०२५ रोजी भारत-प्रशासित [[जम्मू आणि काश्मीर]]मध्ये [[२०२५ पहलगाम हल्ला|पहलगाम दहशतवादी हल्ल्याला]] प्रत्युत्तर म्हणून करण्यात आली होती, ज्यामध्ये २६ नागरिकांचा मृत्यू झाला होता.<ref>{{Cite web |trans-title=पहलगाम दहशतवादी हल्ला: बळींना श्रद्धांजली|title=Pahalgam terror attack: A tribute to the victims |url=https://www.thehindu.com/infographics/2025-04-24/pahalgam-terror-attack-victims-tribute/index.html |access-date=१२ जून २०२५|website=द हिंदू|language=en}}</ref><ref>{{cite news |date=२३ एप्रिल २०२५ |trans-title=पहलगाम दहशतवादी हल्ल्यातील बळींची संपूर्ण यादी: जम्मू आणि काश्मीरमध्ये २६ जणांचा मृत्यू, सर्व पुरुष|title=Full list of names of Pahalgam terror attack victims: 26 people, all men, killed in Jammu and Kashmir |url=https://www.livemint.com/news/india/pahalgam-terror-attack-victims-26-people-all-men-killed-in-jammu-and-kashmir-11745403061030.html |access-date=१२ जून २०२५ |work=लाईव्हमिंट}}</ref><ref>{{Cite web |date=२२ एप्रिल २०२५ |trans-title=जम्मू-काश्मीरमधील पहलगाममध्ये पर्यटकांवर झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यात २६ जणांचा मृत्यू, अनेक जण जखमी|title=26 dead, several injured in terror attack on tourists in J&K's Pahalgam |url=https://indianexpress.com/article/india/tourists-injured-terror-attack-jk-pahalgam-9958887/ |access-date=१२ जून २०२५ |website=द इंडियन एक्सप्रेस |language=en}}</ref> [[पाकिस्तान आणि राज्य पुरस्कृत दहशतवाद|पाकिस्तानने सीमापार दहशतवादाला पाठिंबा]] दिल्याचा आरोप भारताने केला, जो पाकिस्तानने नाकारला. ७ मे रोजी, भारताने पाकिस्तान-आधारित दहशतवादी गट [[जैश-ए-मोहम्मद]] आणि [[लष्कर-ए-तैयबा]] यांच्या पाकिस्तान आणि पाकिस्तान-प्रशासित [[आझाद काश्मीर]] मधील दहशतवादाशी संबंधित पायाभूत सुविधांवर क्षेपणास्त्र हल्ला करून ऑपरेशन सिंदूर सुरू केले आणि म्हटले की कोणत्याही पाकिस्तानी लष्करी किंवा नागरी सुविधांना लक्ष्य केले गेले नाही.<ref name="us_dia_report">{{cite web |trans-title= २०२५ जागतिक धोक्याचे मूल्यांकन (संरक्षण गुप्तचर संस्था)|title=2025 Worldwide Threat Assessment (Defense Intelligence Agency) |url=https://armedservices.house.gov/uploadedfiles/2025_dia_statement_for_the_record.pdf |access-date=१२ जून २०२५|website=युनायटेड स्टेट्स हाऊस कमिटी ऑन आर्म्ड सर्व्हिसेस}}</ref><ref name="JammuKashmir6May" /> पाकिस्तानच्या मते, भारतीयांनी मशिदींसह नागरी भागात हल्ले केले, त्यामुळे नागरिकांची जीवितहानी झाली. या हल्ल्यांनंतर, दोन्ही देशांमधील सीमावर्ती भागात चकमकी आणि ड्रोन हल्ले झाले. ७ मे रोजी पाकिस्तानच्या सैन्याने [[जम्मू]]वर, विशेषतः [[पूंच जिल्हा|पूंच]]वर मोर्टार शेलचे स्फोट करून प्रत्युत्तर दिले, ज्यामध्ये नागरिकांचा मृत्यू झाला,<ref name="Independent_twins">{{Cite web |date=८ मे २०२५|trans-title= पूंछमध्ये पाकिस्तानी गोळीबारात मृत्युमुखी पडलेल्यांमध्ये १२ वर्षीय जुळ्या मुलांचा समावेश: 'आपल्या रक्ताने किंमत मोजत आहोत'|title=Twins, 12, among those dead in Pakistani shelling in Poonch: 'Paying with our blood' |url=https://www.independent.co.uk/asia/india/poonch-attack-india-pakistan-kashmir-strikes-operation-sindoor-b2747115.html |access-date=१२ जून २०२५ |website=द इंडिपेंडन्ट |language=en}}</ref> आणि घरे आणि धार्मिक स्थळांचे नुकसान झाले.<ref>{{Cite web |last=वाणी |first=फयाझ |date=२४ मे २०२५|trans-title= पूंछ, राजौरी येथे पाकच्या गोळीबारात ३१ शाळांचे नुकसान|title=31 schools damaged in Pak shelling in Poonch, Rajouri |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2025/May/24/31-schools-damaged-in-pak-shelling-in-poonch-rajouri |access-date=१२ जून २०२५|website=द न्यू इंडियन एक्सप्रेस |language=en}}</ref> या संघर्षामुळे दोन अण्वस्त्रधारी राष्ट्रांमधील पहिली ड्रोन लढाई झाली.<ref name="BBC_firstdronewar" /> १० मे रोजी पहाटे, भारताने पाकिस्तानवर सिरसा हवाई तळासह<ref name="IE Sirsa">वरिंदर भाटिया, [https://indianexpress.com/article/india/panic-in-the-skies-rumour-on-the-ground-when-a-missile-was-intercepted-over-sirsa-9995329/ आकाशात घबराट, जमिनीवर अफवा: सिरसावर क्षेपणास्त्र रोखले गेले तेव्हा], द इंडियन एक्सप्रेस, ११ मे २०२५.</ref> भारतीय हवाई तळांवर क्षेपणास्त्र हल्ले केल्याचा आरोप केला, तर पाकिस्तानने भारतावर नूर खान, रफीकी आणि मुरीदसह <ref name="Guardian 10 May">{{cite news |first1=हन्ना |last1=एलिस-पीटरसन |first2=शाह मीर |last2=बलोच |trans-title= भारत आणि पाकिस्ताचा एकमेकांवर सीमेपलीकडून लष्करी तळांवर हल्ल्याचा आरोप|title=India and Pakistan accuse each other of cross-border attacks on military bases |newspaper=द गार्डियन |date=१० मे २०२५|url=https://www.theguardian.com/world/2025/may/09/pakistan-accuses-india-targeting-three-military-bases-tensions-escalate}}</ref><ref>{{cite news|url= https://www.dawn.com/news/1910186|trans-title= संयम सुटत असताना पाकिस्ताचे भारताला कडक प्रत्युत्तर|title=Pakistan rattles India with firm response as patience runs out|work=डॉन|quote= शनिवारी पहाटे पाकिस्तानने भारत आणि भारतव्याप्त काश्मीरमधील लष्करी तळांवर हल्ले केले. ऑपरेशन बुनयान-उम-मारसूस अंतर्गत सकाळी ५:१६ वाजता हे हल्ले करण्यात आले.}}</ref> अनेक पाकिस्तानी हवाई तळांवर हल्ले केल्याचा आरोप केला. <ref name="Guardian 10 May"/><ref name="CNNLiveMay9">{{Cite web |last1=अय्यर |first1=ऐश्वर्या एस. |last2=सैफी |first2=सोफिया |last3=मोगुल |first3=रिया|last4=रेगन |first4=हेलन|last5=येउंग|first5=जेस्सी |last6=टॅनो|first6=सोफी |last7=हॅमंड |first7=एलिस |last8=संगाल |first8=अदिती |date=९ मे २०२५|trans-title= ९ मे २०२५ - भारत-पाकिस्तान बातम्या|title=May 9, 2025 - India-Pakistan news |url=https://edition.cnn.com/world/live-news/india-pakistan-operation-sindoor-05-09-25-intl-hnk#cmahd3lqx00003b6qyp0y6s3e |access-date=१२ जून २०२५|website=सीएनएन |language=en}}</ref> १० मे रोजी संघर्ष वाढत असताना, पाकिस्तानने त्यांचे ऑपरेशन बुनयान-अन-मारसूस सुरू केले,{{efn|name=marsoos|''बुनयान-उन-मर्सूस''<ref name="a616">{{cite web | title=India and Pakistan agree ceasefire: What does it mean? | website=अल जझीरा | date=10 May 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/5/10/india-and-pakistan-agree-ceasefire-what-does-it-mean | access-date=20 May 2025}}</ref> हा एक अरबी शब्द आहे ज्याचा अर्थ "अतूट भिंत" असा होतो. या ऑपरेशनचे नाव कुराणातील एका श्लोकावरून आले आहे ज्यामध्ये म्हटले आहे: {{Cite Quran|61|4|translator=s|q="अल्लाह निश्चितच त्यांना प्रेम करतो जे त्याच्या मार्गात रांगेत लढतात जणू ते एक "मजबूत आणि घट्ट भिंत आहेत".}})<br /> २०२५ च्या संपूर्ण भारत-पाकिस्तान संकटाला पाकिस्तानी सैन्याने "मरका-ए-हक" ("सत्याची लढाई") असे संबोधले.<ref>[https://www.dawn.com/live/pakistan-india-tensions#1910566 "मरका-ए-हक': पाकिस्तानी सैन्याने २२ एप्रिलपासून भारतासोबतच्या संघर्षाला नाव दिले"]. १० मे २०२५. ''डॉन''.</ref>}} ज्यामध्ये त्यांनी म्हटले की त्यांनी अनेक भारतीय लष्करी तळांना लक्ष्य केले.<ref>{{cite news|last1=हुसेन|first1=अबिद |date=१० मे २०२५|trans-title=पाकिस्तानने ऑपरेशन बन्यान मार्सूस सुरू केले: आतापर्यंत आम्हाला काय माहिती आहे|title=Pakistan launches Operation Bunyan Marsoos: What we know so far|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/5/10/pakistan-launches-operation-bunyan-marsoos-what-we-know-so-far|access-date=१२ जून २०२५|publisher=अल जझीरा इंग्रजी }}</ref> चार दिवसांच्या लष्करी संघर्षानंतर, भारत आणि पाकिस्तान दोघांनीही १० मे २०२५ रोजी त्यांच्या डीजीएमओ (सैन्य ऑपरेशन्सचे महासंचालक) यांच्यात हॉटलाइन संवाद साधल्यानंतर युद्धबंदीवर सहमती झाल्याची घोषणा केली.<ref name="TheHindu_IN_PK_agree_ceasefire" /><ref name="BBC_IN_PK_live">{{Cite web |date=८ मे २०२५|trans-title=युद्धबंदी करारानंतर भारत आणि पाकिस्तानचा एकमेकांवर 'उल्लंघन' केल्याचा आरोप |title=India and Pakistan accuse each other of 'violations' after ceasefire deal |url=https://www.bbc.com/news/live/cwy3jnl3nvwt |access-date=१२ जून २०२५|website=[[बीबीसी न्यूज]] |language=en-GB}}</ref> [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने|अमेरिकेचे]] उपाध्यक्ष [[जेडी व्हान्स]] आणि परराष्ट्र सचिव [[मार्को रुबियो]] यांनी वाटाघाटी दरम्यान भारतीय आणि पाकिस्तानी अधिकाऱ्यांशी व्यापक पत्रव्यवहार केला. व्यापारी उड्डाणे पुन्हा सुरू झाल्याने आणि दोन्ही देशांकडून सामान्य परिस्थिती वृत्तानुसार युद्धबंदी कायम आहे.<ref name="NYT-May14">{{Cite web |date=१४ मे २०२५|trans-title=युद्धबंदीमुळे भारत आणि पाकिस्तानची ताब्यात घेतलेल्या सैनिकांची देवाणघेवाण. |title=India and Pakistan Swap Detained Soldiers as Cease-Fire Holds |url=https://www.nytimes.com/2025/05/14/world/asia/india-pakistan-soldier-exchange.html |access-date=17 May 2025 |website=द न्यूयॉर्क टाइम्स |language=en-US}}</ref><ref>{{cite web |trans-title= काश्मीर: भारत आणि पाकिस्तानला युद्धाच्या उंबरठ्यावर आणणारे चार दिवस|title=Kashmir: Four days that took India and Pakistan to the brink |url=https://www.bbc.com/news/articles/cvgvr4r5d2qo |website=www.bbc.com |date=१८ मे २०२५}}</ref> == पार्श्वभूमी== {{Further| २०२५ पहलगाम हल्ला| २०२५ भारत–पाकिस्तान पेचप्रसंग}} १९४७ पासून सुरू असलेल्या काश्मीर संघर्षामुळे भारत आणि पाकिस्तानमध्ये वादग्रस्त प्रदेशावरून अनेक युद्धे आणि चकमकी झाल्या आहेत.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/10537286|trans-title=काश्मीर: भारत आणि पाकिस्तान या कारणाने का लढतात |title=Kashmir: Why India and Pakistan fight over it|work=[[बीबीसी न्यूज]]|access-date=१३ जून २०२५|archive-date=२४ डिसेंबर २०१८|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224045738/https://www.bbc.com/news/10537286|url-status=live}}</ref> २२ एप्रिल २०२५ रोजी, भारत-प्रशासित जम्मू आणि काश्मीरमधील [[पहलगाम]]जवळ दहशतवाद्यांनी केलेल्या [[२०२५ पहलगाम हल्ला|दहशतवादी हल्ल्यात]] २६ नागरिकांचा मृत्यू झाला, ज्यात बहुतेक [[हिंदू]] पर्यटक होते.<ref>{{cite news |last=भट |first=दानिश मंझूर |date=२३ एप्रिल २०२५|trans-title=काश्मीर हत्याकांड: ट्रम्प, पुतिन, इराण, इस्रायल हिंदू पर्यटकांवरील जिहादी हल्ल्याचा निषेध|title=Kashmir Massacre: Trump, Putin, Iran, Israel Condemn Jihadist Attack on Hindu Tourists |url=https://www.newsweek.com/kashmir-massacre-trump-putin-iran-israel-condemn-jihadist-attack-hindu-tourists-2062760 |work=न्यूजवीक |quote="हल्लेखोरांनी इस्लामी घोषणा दिल्या आणि विशेषतः हिंदू असल्याचे दिसून येणाऱ्या लोकांना लक्ष्य केल्याचे साक्षीदारांनी सांगितले." |archive-date=१ मे २०२५|access-date=१३ जून २०२५|archive-url=https://web.archive.org/web/20250501211503/https://www.newsweek.com/kashmir-massacre-trump-putin-iran-israel-condemn-jihadist-attack-hindu-tourists-2062760 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |date=३० एप्रिल २०२५|trans-title= काश्मीर हल्ल्यातील वाचलेल्या भारतीयांचे म्हणणे आहे की बंदूकधार्‍यांनी हिंदू असल्याचे विचारले आणि गोळीबार केला.|title=Indian survivors of Kashmir attack say gunmen asked if they were Hindus and opened fire |url=https://apnews.com/article/kashmir-attack-india-pakistan-victims-a5492962cd86174262cb73b85c04c51a |work=एपी न्यूज |quote="काश्मीर हल्ल्यातील वाचलेल्या भारतीयांचे म्हणणे आहे की बंदूकधार्‍यांनी हिंदू असल्याचे विचारले आणि गोळीबार केला." |archive-date=४ मे २०२५|access-date=१३ जून २०२५|archive-url=https://web.archive.org/web/20250504002813/https://apnews.com/article/kashmir-attack-india-pakistan-victims-a5492962cd86174262cb73b85c04c51a |url-status=live }}</ref> पाकिस्तानस्थित, संयुक्त राष्ट्रांनी नियुक्त केलेल्या, दहशतवादी गट [[लष्कर-ए-तैयबा]]ची शाखा असलेल्या [[द रेझिस्टन्स फ्रंट]]ने,<ref name="UN-Terrorist">{{cite web |trans-title=लष्कर-ए-तैयबा |title=LASHKAR-E-TAYYIBA |url=https://main.un.org/securitycouncil/en/sanctions/1267/aq_sanctions_list/summaries/entity/lashkar-e-tayyiba |website=un.org}}</ref><ref name="NYT">{{cite news |last1=मसूद |first1=सलमान |last2=माशल|first2=मुजीब |last3=कुमार |first3=हरी |date=६ मे २०२५|trans-title= काश्मीर दहशतवादी हल्ल्याच्या दोन आठवड्यांनंतर भारताचा पाकिस्तानवर हल्ला|title=India Strikes Pakistan Two Weeks After Kashmir Terrorist Attack |url=https://www.nytimes.com/2025/05/06/world/asia/india-pakistan-attacks.html |access-date=१३ जून २०२५ |work=[[द न्यूयॉर्क टाइम्स]] |issn=0362-4331 |archive-date=७ मे २०२५|archive-url=https://web.archive.org/web/20250507005820/https://www.nytimes.com/2025/05/06/world/asia/india-pakistan-attacks.html |url-status=live }}</ref><ref name="Winchell 2003 374–388">{{cite journal |last=विंचेल |first=शॉन पी. |year=२००३ |trans-title= पाकिस्तानची आयएसआय: अदृश्य सरकार|title=Pakistan's ISI: The Invisible Government |journal=इंटरनॅशनल जर्नल ऑफ इंटेलिजेंस अँड काउंटरइंटेलिजेंस |volume=१६ |pages=३७४–२८८|doi=10.1080/713830449 |s2cid=154924792 |ref={{sfnref|Winchell, Pakistan's ISI: The Invisible Government|2003}} |number=3}}</ref><ref name="tellis2010b">{{cite news |author=ऍशली जे टेल्लीस |date=११ मार्च २०१०|trans-title=बॅड कंपनी - लष्कर-ए-तोयबा आणि पाकिस्तानमधील मुजाहिदीनची वाढती महत्त्वाकांक्षा |title=Bad Company – Lashkar-e-Tayyiba and the Growing Ambition of Mujahidein in Pakistan |url=http://carnegieendowment.org/files/0311_testimony_tellis.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100411035030/http://www.carnegieendowment.org/files/0311%5Ftestimony%5Ftellis%2Epdf |archive-date=११ एप्रिल २०१०|access-date=१३ जून २०२५ |publisher=कार्नेज एंडोमेंट फॉर इंटरनॅशनल पीस|quote=या गटाच्या सुरुवातीच्या कारवाया अफगाणिस्तानातील कुनार आणि पक्तिया प्रांतांवर केंद्रित होत्या, जिथे सोव्हिएत कब्जाविरुद्धच्या जिहादला पाठिंबा देण्यासाठी लष्कर-ए-तोयबाने अनेक प्रशिक्षण शिबिरे उभारली होती.}}</ref> सुरुवातीला हल्ल्याची जबाबदारी स्वीकारली होती, जी नंतर मागे घेतली.<ref>{{cite news |date=१ मे २०२५ |trans-title= भारत आणि पाकिस्तान लष्करी संघर्षासाठी सज्ज होत आहेत|title=India and Pakistan are bracing for a military clash |url=https://www.economist.com/asia/2025/05/01/india-and-pakistan-are-bracing-for-a-military-clash |url-access=limited |access-date=१३ जून २०२५ |quote=द रेझिस्टन्स फ्रंटने... अलिकडच्या हल्ल्याचा दावा केला (फक्त नंतर जबाबदारी नाकारली आणि म्हटले की तो हॅक झाला आहे)|agency=द इकॉनॉमिस्ट }}</ref> भारताने पाकिस्तानविरुद्ध अनेक सूडात्मक उपाययोजनांची घोषणा केली, ज्यामध्ये [[सिंधू पाणी करार]] स्थगित करणे समाविष्ट होते, ज्यामुळे प्रतिसादात्मक उपाययोजनांना चालना मिळाली आणि [[२०२५ भारत–पाकिस्तान पेचप्रसंग|राजनैतिक संकट आणि सीमेवरील चकमकी]] निर्माण झाल्या.<ref>{{Cite web |last1=मोगुल |first1=रिया |last2=सैफी |first2=सोफिया |date=२४ एप्रिल २०२५|trans-title=काश्मीरमध्ये झालेल्या पर्यटक हत्याकांडामुळे भारत आणि पाकिस्तानमधील तणाव वाढला. आम्हाला माहिती आहे ते येथे आहे |title=A tourist massacre in Kashmir is escalating tensions between India and Pakistan. Here's what we know |url=https://edition.cnn.com/2025/04/24/india/pahalgam-india-pakistan-attack-explainer-intl-hnk |access-date=१३ जून २०२५ |website=सीएनएन |language=en}}</ref><ref>{{cite news |last1=पेशिमाम |first1=जिब्रान नैय्यर |last2=ग्रीनफिल्ड |first2= शार्लोट |date=५ मे २०२५|trans-title= काश्मीरमधील तणावाच्या पार्श्वभूमीवर पाकिस्तानची क्षेपणास्त्र चाचणी, भारताचे सरावाचे आदेश|title=Pakistan tests missile, India orders drills amid Kashmir standoff |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/pakistan-tests-missile-amid-india-standoff-moodys-warns-economic-cost-2025-05-05/ |access-date=१३ जून २०२५ |work=[[रॉयटर्स]]}}</ref><ref>{{cite web |trans-title= थेट: राजौरी गोळीबारात जम्मू-काश्मीरमधील सरकारी अधिकारी ठार, भारतीय लष्कराचा दावा पाकिस्तानचा 'निर्लज्ज हल्ला' सुरूच आहे|title=Live: J&K Govt Officer Killed in Rajouri Shelling, Indian Army Says Pakistan's 'Blatant Escalation' Continues |url=https://thewire.in/security/live-india-pakistan-military-action |website=द वायर |language=en}}</ref> ३० एप्रिल रोजी, पाकिस्तानने दावा केला की भारताकडून लवकरच लष्करी हल्ला होणार आहे.<ref>{{Cite web |date=३० एप्रिल २०२५|trans-title= पाकिस्तानचा दावा 'विश्वसनीय गुप्तचर माहिती' भारत लवकरच लष्करी हल्ल्याची योजना आखत आहे|title=Pakistan claims 'credible intelligence' India is planning an imminent military strike |url=https://www.bbc.com/news/articles/c75dgz5pq2no |access-date=१३ जून २०२५ |website=www.bbc.com |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |last1=मोगुल |first1=रिया |last2=सैफी |first2=सोफिया |date=३० एप्रिल २०२५ |trans-title= पाकिस्तानचा दावा आहे की त्यांच्याकडे 'विश्वसनीय गुप्तचर' आहे की भारत ३६ तासांच्या आत हल्ला करेल|title=Pakistan claims it has 'credible intelligence' India will strike within 36 hours |url=https://edition.cnn.com/2025/04/29/asia/kashmir-pakistan-india-tension-military-intl-hnk |access-date=१३ जून २०२५ |website=सीएनएन |language=en}}</ref> == नोंदी == {{Notelist}} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारत-पाकिस्तान युद्धे]] 9psne7we04cgpilhmi1x3e9wef1kcmq 0 366379 2580849 2580318 2025-06-18T06:34:40Z Khirid Harshad 138639 2580849 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[अजय आहुजा]] {{पान काढा|कारण=वगळलेले पान}} tkv1h9btx6vutkz1ip91f2df3nn8spp 0 366500 2580769 2580602 2025-06-17T13:32:46Z अभय नातू 206 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580769 wikitext text/x-wiki {{रेल्वे स्थानक | नाव = छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी२ | स्थानिकनाव = | स्थानिकभाषा = | प्रकार = [[मुंबई मेट्रो]] स्थानक | चित्र = CSMIA - T2 metro station.jpg | चित्ररुंदी = | चित्रवर्णन = | पत्ता = | देश = [[भारत]] | उंची = | मार्ग = | जोडमार्ग = | अंतर = | इमारत = | फलाट = २ | खोली = | फलाटमजले = | मार्गिका = [[ॲक्वा मार्गिका (मुंबई मेट्रो)|ॲक्वा मार्गिका ३]] | वाहनतळ = | सायकलस्टँड = | उद्घाटन = ५ ऑक्टोबर २०२४ | बंद = | पुनर्बांधणी = | विद्युतीकरण = | संकेत = | मालकी = | चालक = | विभाग = | आधीचेनाव = | प्रवासीसंख्या = | प्रवासीकालखंड = | प्रवासीसंख्याटक्केफरक = | services = {{s-rail|title=मुंबई मेट्रो}} {{s-line|system=मुंबई मेट्रो|line=3 |previous=सहार रस्ता|next=मरोळ नाका}} }} '''छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी२''' हे [[मुंबई मेट्रो]]च्या [[ॲक्वा मार्गिका (मुंबई मेट्रो)|ॲक्वा मार्गिका ३]] वरील एक स्थानक आहे. ह्या स्थानकाचे उद्घाटन ५ ऑक्टोबर २०२४ रोजी झाले. {{मुंबई मेट्रो}} [[वर्ग:ॲक्वा मार्गिका (मुंबई मेट्रो) स्थानके]] [[वर्ग:छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मेट्रो टी१]] hk00esa39vxndzsdcenz0x76q2kbzcz 0 366501 2580766 2580603 2025-06-17T13:27:53Z अभय नातू 206 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580766 wikitext text/x-wiki {{रेल्वे स्थानक | नाव = छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी१ | स्थानिकनाव = | स्थानिकभाषा = | प्रकार = [[मुंबई मेट्रो]] स्थानक | चित्र = CSMI Airport T-1 metro station.jpg | चित्ररुंदी = | चित्रवर्णन = | पत्ता = | देश = [[भारत]] | उंची = | मार्ग = | जोडमार्ग = | अंतर = | इमारत = | फलाट = २ | खोली = | फलाटमजले = | मार्गिका = [[ॲक्वा मार्गिका (मुंबई मेट्रो)|ॲक्वा मार्गिका ३]] | वाहनतळ = | सायकलस्टँड = | उद्घाटन = ५ ऑक्टोबर २०२४ | बंद = | पुनर्बांधणी = | विद्युतीकरण = | संकेत = | मालकी = | चालक = | विभाग = | आधीचेनाव = | प्रवासीसंख्या = | प्रवासीकालखंड = | प्रवासीसंख्याटक्केफरक = | services = {{s-rail|title=मुंबई मेट्रो}} {{s-line|system=मुंबई मेट्रो|line=3 |previous=सांताक्रुझ|next=सहार रस्ता}} }} '''छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ - टी१''' हे [[मुंबई मेट्रो]]च्या [[ॲक्वा मार्गिका (मुंबई मेट्रो)|ॲक्वा मार्गिका ३]] वरील एक स्थानक आहे. ह्या स्थानकाचे उद्घाटन ५ ऑक्टोबर २०२४ रोजी झाले. {{मुंबई मेट्रो}} [[वर्ग:ॲक्वा मार्गिका (मुंबई मेट्रो) स्थानके]] [[वर्ग:छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|मेट्रो स्थानक]] k0vqso0wjltqa1jxjt9fjqo6tbpn5fm 0 366541 2580784 2580668 2025-06-17T14:38:18Z संतोष गोरे 135680 2580784 wikitext text/x-wiki {{काम चालू}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''तनोट माता मंदिर''' हे [[भारत|भारतातील]] [[राजस्थान]] [[जैसलमेर जिल्हा|राज्यातील जैसलमेर जिल्ह्यातील]] एक [[मंदिर|हिंदू मंदिर]] आहे. हे मंदिर [[पाकिस्तान|पाकिस्तानच्या]] सीमेजवळ आहे [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध|, १९७१ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धादरम्यान]] [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवाला युद्ध]] जिथे झाले होते त्या ठिकाणाजवळ आहे. तत्कालीन लोककथे नुसार १९७१ भारत पाकिस्तान युद्धाच्या विजयाचे श्रेय या मंदिराला दिल्या जाते. <ref name="Francis">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=rotnAgAAQBAJ&pg=PA93|title=Short Stories from the History of the Indian Army Since August 1947|last=Col J Francis (Retd)|date=30 August 2013|publisher=Vij Books India Pvt Ltd|isbn=978-93-82652-17-5|pages=95}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.rediff.com/news/2002/jun/19war4.htm|title=Miracle temple offers 'strength' to soldiers|date=19 June 2002|publisher=Rediff.com|access-date=20 August 2019}}</ref> == इतिहास == पारंपारिक इतिहासकार चरण यांच्या नोंदीनुसार, [[हिंगलजा देवी|हिंगलाज मातेचा]] पुनर्जन्म तनोट माता म्हणून झाला आणि नंतर ती परत पुन्हा करणी माता म्हणून अवतरीत झाली. अनेक वर्षांपूर्वी मामदजी चरण नावाचा एक माणूस होता, त्याला मूलबाळ नव्हते. मूल होण्यासाठी तो जवळजवळ सात वेळा हिंगलाज मातेच्या दर्शनाला पायी चालत गेला. एके रात्री, जेव्हा हिंगलाज मातेने स्वप्नात मामडिया चरण (गढवी) यांना विचारले, तुम्हाला मुलगा हवा आहे की मुलगी, तेव्हा चरण म्हणाले की तुम्ही स्वतः माझ्या घरी जन्म घ्यावा. हिंगलाज मातेच्या कृपेने त्या घरात सात मुली आणि एका मुलाचा जन्म झाला. यापैकी एक होती आवद माता, जिला तनोट माता म्हणून ओळखले जाते. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (October 2021)">संदर्भ आवश्यक</span></nowiki>'' &#x5D;</sup> ८२८ मध्ये भाटी राजपूत राजा [[Tanu Rao|तनु राव]] यांनी हे मंदिर बांधले आणि या देवतेची मूर्ती स्थापित केली. <ref name="Orissa Post">{{स्रोत बातमी|url=https://www.orissapost.com/a-temple-in-rajasthan-that-protects-jawans-in-border/|title=A temple in Rajasthan that protects jawans in border|date=3 March 2019|work=Orissa Post}}</ref> तेव्हापासून, भाटी राजपूत आणि जैसलमेरचे लोक पिढ्यानपिढ्या या मंदिराची पूजा आणि आदर करतात. <ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी|last=Bhandari|first=Prakash|url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html|title=Of a deity and the line of duty|date=4 October 2015|work=The Statesman}}</ref> [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|१९६५ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धादरम्यान]] पाकिस्तानी सैन्याने तनोटवर हल्ला केला होता, त्यादरम्यान मंदिरावर ३,००० बॉम्ब डागण्यात आले होते. तथापि, हे, बॉम्ब एकतर त्यांचे लक्ष्य चुकले किंवा त्यांचा स्फोट झाला नाही. <ref name="NIE">{{स्रोत बातमी|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html|title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore|date=18 August 2017|work=New Indian Express}}</ref> १९६५ च्या युद्धानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने (BSF)]] मंदिराच्या व्यवस्थापन आणि देखभालीची संपूर्ण जबाबदारी घेतली. <ref name="IT">{{स्रोत बातमी|last=Dabas|first=Maninder|url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html|title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War|date=6 July 2017|work=India Times}}</ref> [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध|१९७१ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धादरम्यान]] तनोटवर पुन्हा हल्ला झाला, परंतु यावेळी हल्ला करणारे रणगाडे वाळूत अडकले, ज्यामुळे भारतीय हवाई दलाला त्यांचा नाश करता आला. <ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी|last=Bhandari|first=Prakash|url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html|title=Of a deity and the line of duty|date=4 October 2015|work=The Statesman}}</ref> <ref name="NIE">{{स्रोत बातमी|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html|title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore|date=18 August 2017|work=New Indian Express}}</ref> १९७१ च्या युद्धानंतर, भारतीय सैन्याने [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवालाच्या लढाईतील]] विजयाचे स्मरण करण्यासाठी मंदिराच्या आवारात ''विजय स्तंभ'' बांधलेला आहे. <ref name="IT">{{स्रोत बातमी|last=Dabas|first=Maninder|url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html|title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War|date=6 July 2017|work=India Times}}</ref> भारतीय सैन्याच्या केवळ १२० पायदळ सैनिकांच्या एका कंपनीने २००० पाकिस्तानी सैनिकांच्या एका तुकडीचा पराभव केला ज्यामध्ये पाकिस्तानी टँक स्क्वॉड्रन देखील होते. == युद्धभूमी स्मारक == १९७१ च्या पाकिस्तानविरुद्धच्या युद्धात भारताच्या विजयानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने]] (BSF) मंदिराचा अजून विस्तार केला, विजयी मनोरा आणि न फुटलेले पाकिस्तानी बॉम्ब आणि रणगाडे असलेले युद्ध संग्रहालय तेथे बांधले. दरवर्षी १६ डिसेंबर हा दिवस या मंदिरात [[बांगलादेश विजय दिन|विजय दिवस]] म्हणून साजरा केला जातो. तनोट मंदिर आणि युद्ध स्मारक संग्रहालय हे आता भारतीय लष्कराच्या भारत रणभूमी दर्शन या उपक्रमाचा भाग आहेत. यामुळे सीमा पर्यटन, देशभक्ती, स्थानिक पायाभूत सुविधा तसेचअर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल आणि या दुर्गम ठिकाणांहून नागरिकांचे बाह्य स्थलांतर रोखले जाईल. अशी अपेक्षा व्यक्त केली जाते यामध्ये सीमावर्ती भागात ७७ युद्धभूमी युद्ध स्मारके आहेत ज्यात [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवाला युद्ध स्मारक]], [[लोंगेवालाची लढाई|साधेवाला युद्ध स्मारक]], सियाचीन बेस कॅम्प, [[कारगिल]], [[गलवान नदी|गलवान]], पँगोंग त्सो, रेझांग ला, डोकलाम, बम ला, चो ला, किबिथू इत्यादींचा समावेश आहे. == स्थान == हे मंदिर [[जैसलमेर]] शहरापासून सुमारे {{Convert|122|km|miles}} अंतरावर आहे. येथे वाहनाने पोहोचण्यासाठी सुमारे दोन तास लागतात. सरासरी वाऱ्याचा वेग जास्त असल्याने या भागात मोठ्या संख्येने [[पवनचक्की|पवन]]-आधारित अक्षय [[पवन ऊर्जा|ऊर्जा]] प्रकल्प आहेत. तनोटला जाणारा रस्ता दूरदूर पर्यंत वाळूच्या ढिगाऱ्यांनी/ पर्वतांनी वेढलेला आहे. हे ठिकाण भारतातील सर्वात उष्ण ठिकाणांपैकी एक आहे. प्रखर उन्हाळ्यात या भागातील तापमान ४९ अंश सेल्सिअस पर्यंत जाऊ श कते. वर्षातील सर्वात उष्ण दिवसांमध्ये °C. ५२.४ पर्यंत तापमान&nbsp;या भागात २ मे २०१६ रोजी °C तापमानाची नोंद झाली आणि हे भातातील सर्वाधिक तापमान आहे. [[चित्र:Mateshwari_Tanot_Rai_--(Suresh_Godara).JPG|इवलेसे| तनोट माता मंदिर]] == लोकप्रिय संस्कृतीत == * १९७१ च्या भारत-पाक युद्धादरम्यान तनोट माटावरील गोळीबाराचे चित्रण १९९७ च्या [[बॉलीवूड|बॉर्डर]] या चित्रपटात करण्यात आले होते. * [[झी न्यूझ|झी न्यूज]] आणि [[आज तक]] सारख्या [[हिंदी भाषा|हिंदी]] वृत्तवाहिन्यांवर [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|१९६५]] आणि १९७१ च्या भारत-पाक युद्धांवरील माहितीपटांमध्ये तनोट माता दाखवण्यात आली होती. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:राजस्थानातील लोक देवता]] pc7y9hprv9pfrtgxfczcalv52aa2ned 2580791 2580784 2025-06-17T15:57:11Z संतोष गोरे 135680 2580791 wikitext text/x-wiki {{काम चालू}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''तनोट माता मंदिर''' हे [[राजस्थान]] मधील [[जैसलमेर जिल्हा|जैसलमेर जिल्ह्यातील]] एक हिंदू मंदिर आहे. हे मंदिर [[पाकिस्तान|पाकिस्तानच्या]] सीमेजवळ असून १९७१ मधील [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध| भारत-पाकिस्तान मधील तिसऱ्या युद्धातील]] [[लोंगेवालाची लढाई]] याच मंदिराजवळ झाली होती. तत्कालीन लोककथेनुसार या मंदिरातील देवीमुळे सदरील युद्धात भारताला विजय मिळाला होता.<ref name="Francis">{{स्रोत पुस्तक |url=https://books.google.com/books?id=rotnAgAAQBAJ&pg=PA93 |title=Short Stories from the History of the Indian Army Since August 1947 |last=Col J Francis (Retd) |date=30 August 2013 |publisher=Vij Books India Pvt Ltd |isbn=978-93-82652-17-5 |language=en |pages=95}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.rediff.com/news/2002/jun/19war4.htm |title=Miracle temple offers 'strength' to soldiers |date=19 June 2002 |publisher=Rediff.com |language=en |access-date=20 August 2019}}</ref> == इतिहास == पारंपारिक इतिहासकार चरण यांच्या नोंदीनुसार, [[हिंगलजा देवी|हिंगलाज मातेचा]] पुनर्जन्म तनोट माता म्हणून झाला आणि नंतर ती परत पुन्हा करणी माता म्हणून अवतरीत झाली. अनेक वर्षांपूर्वी मामदजी चरण नावाचा एक माणूस होता, त्याला मूलबाळ नव्हते. मूल होण्यासाठी तो जवळजवळ सात वेळा हिंगलाज मातेच्या दर्शनाला पायी चालत गेला. एके रात्री, जेव्हा हिंगलाज मातेने स्वप्नात मामडिया चरण (गढवी) यांना विचारले, तुम्हाला मुलगा हवा आहे की मुलगी, तेव्हा चरण म्हणाले की तुम्ही स्वतः माझ्या घरी जन्म घ्यावा. हिंगलाज मातेच्या कृपेने त्या घरात सात मुली आणि एका मुलाचा जन्म झाला. यापैकी एक होती आवद माता, जिला तनोट माता म्हणून ओळखले जाते. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (October 2021)">संदर्भ आवश्यक</span></nowiki>'' &#x5D;</sup> ८२८ मध्ये भाटी राजपूत राजा [[Tanu Rao|तनु राव]] यांनी हे मंदिर बांधले आणि या देवतेची मूर्ती स्थापित केली. <ref name="Orissa Post">{{स्रोत बातमी|url=https://www.orissapost.com/a-temple-in-rajasthan-that-protects-jawans-in-border/|title=A temple in Rajasthan that protects jawans in border|date=3 March 2019|work=Orissa Post}}</ref> तेव्हापासून, भाटी राजपूत आणि जैसलमेरचे लोक पिढ्यानपिढ्या या मंदिराची पूजा आणि आदर करतात. <ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी|last=Bhandari|first=Prakash|url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html|title=Of a deity and the line of duty|date=4 October 2015|work=The Statesman}}</ref> [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|१९६५ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धादरम्यान]] पाकिस्तानी सैन्याने तनोटवर हल्ला केला होता, त्यादरम्यान मंदिरावर ३,००० बॉम्ब डागण्यात आले होते. तथापि, हे, बॉम्ब एकतर त्यांचे लक्ष्य चुकले किंवा त्यांचा स्फोट झाला नाही. <ref name="NIE">{{स्रोत बातमी|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html|title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore|date=18 August 2017|work=New Indian Express}}</ref> १९६५ च्या युद्धानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने (BSF)]] मंदिराच्या व्यवस्थापन आणि देखभालीची संपूर्ण जबाबदारी घेतली. <ref name="IT">{{स्रोत बातमी|last=Dabas|first=Maninder|url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html|title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War|date=6 July 2017|work=India Times}}</ref> [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध|१९७१ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धादरम्यान]] तनोटवर पुन्हा हल्ला झाला, परंतु यावेळी हल्ला करणारे रणगाडे वाळूत अडकले, ज्यामुळे भारतीय हवाई दलाला त्यांचा नाश करता आला. <ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी|last=Bhandari|first=Prakash|url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html|title=Of a deity and the line of duty|date=4 October 2015|work=The Statesman}}</ref> <ref name="NIE">{{स्रोत बातमी|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html|title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore|date=18 August 2017|work=New Indian Express}}</ref> १९७१ च्या युद्धानंतर, भारतीय सैन्याने [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवालाच्या लढाईतील]] विजयाचे स्मरण करण्यासाठी मंदिराच्या आवारात ''विजय स्तंभ'' बांधलेला आहे. <ref name="IT">{{स्रोत बातमी|last=Dabas|first=Maninder|url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html|title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War|date=6 July 2017|work=India Times}}</ref> भारतीय सैन्याच्या केवळ १२० पायदळ सैनिकांच्या एका कंपनीने २००० पाकिस्तानी सैनिकांच्या एका तुकडीचा पराभव केला ज्यामध्ये पाकिस्तानी टँक स्क्वॉड्रन देखील होते. == युद्धभूमी स्मारक == १९७१ च्या पाकिस्तानविरुद्धच्या युद्धात भारताच्या विजयानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने]] (BSF) मंदिराचा अजून विस्तार केला, विजयी मनोरा आणि न फुटलेले पाकिस्तानी बॉम्ब आणि रणगाडे असलेले युद्ध संग्रहालय तेथे बांधले. दरवर्षी १६ डिसेंबर हा दिवस या मंदिरात [[बांगलादेश विजय दिन|विजय दिवस]] म्हणून साजरा केला जातो. तनोट मंदिर आणि युद्ध स्मारक संग्रहालय हे आता भारतीय लष्कराच्या भारत रणभूमी दर्शन या उपक्रमाचा भाग आहेत. यामुळे सीमा पर्यटन, देशभक्ती, स्थानिक पायाभूत सुविधा तसेचअर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल आणि या दुर्गम ठिकाणांहून नागरिकांचे बाह्य स्थलांतर रोखले जाईल. अशी अपेक्षा व्यक्त केली जाते यामध्ये सीमावर्ती भागात ७७ युद्धभूमी युद्ध स्मारके आहेत ज्यात [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवाला युद्ध स्मारक]], [[लोंगेवालाची लढाई|साधेवाला युद्ध स्मारक]], सियाचीन बेस कॅम्प, [[कारगिल]], [[गलवान नदी|गलवान]], पँगोंग त्सो, रेझांग ला, डोकलाम, बम ला, चो ला, किबिथू इत्यादींचा समावेश आहे. == स्थान == हे मंदिर [[जैसलमेर]] शहरापासून सुमारे {{Convert|122|km|miles}} अंतरावर आहे. येथे वाहनाने पोहोचण्यासाठी सुमारे दोन तास लागतात. सरासरी वाऱ्याचा वेग जास्त असल्याने या भागात मोठ्या संख्येने [[पवनचक्की|पवन]]-आधारित अक्षय [[पवन ऊर्जा|ऊर्जा]] प्रकल्प आहेत. तनोटला जाणारा रस्ता दूरदूर पर्यंत वाळूच्या ढिगाऱ्यांनी/ पर्वतांनी वेढलेला आहे. हे ठिकाण भारतातील सर्वात उष्ण ठिकाणांपैकी एक आहे. प्रखर उन्हाळ्यात या भागातील तापमान ४९ अंश सेल्सिअस पर्यंत जाऊ श कते. वर्षातील सर्वात उष्ण दिवसांमध्ये °C. ५२.४ पर्यंत तापमान&nbsp;या भागात २ मे २०१६ रोजी °C तापमानाची नोंद झाली आणि हे भातातील सर्वाधिक तापमान आहे. [[चित्र:Mateshwari_Tanot_Rai_--(Suresh_Godara).JPG|इवलेसे| तनोट माता मंदिर]] == लोकप्रिय संस्कृतीत == * १९७१ च्या भारत-पाक युद्धादरम्यान तनोट माटावरील गोळीबाराचे चित्रण १९९७ च्या [[बॉलीवूड|बॉर्डर]] या चित्रपटात करण्यात आले होते. * [[झी न्यूझ|झी न्यूज]] आणि [[आज तक]] सारख्या [[हिंदी भाषा|हिंदी]] वृत्तवाहिन्यांवर [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|१९६५]] आणि १९७१ च्या भारत-पाक युद्धांवरील माहितीपटांमध्ये तनोट माता दाखवण्यात आली होती. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:राजस्थानातील लोक देवता]] t7ohlt8yvfxu5yq9vwxw22mfingbf8i 2580793 2580791 2025-06-17T16:16:15Z संतोष गोरे 135680 2580793 wikitext text/x-wiki {{काम चालू}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''तनोट माता मंदिर''' हे [[राजस्थान]] मधील [[जैसलमेर जिल्हा|जैसलमेर जिल्ह्यातील]] एक हिंदू मंदिर आहे. हे मंदिर [[पाकिस्तान|पाकिस्तानच्या]] सीमेजवळ असून १९७१ मधील [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध| भारत-पाकिस्तान मधील तिसऱ्या युद्धातील]] [[लोंगेवालाची लढाई]] याच मंदिराजवळ झाली होती. तत्कालीन लोककथेनुसार या मंदिरातील देवीमुळे सदरील युद्धात भारताला विजय मिळाला होता.<ref name="Francis">{{स्रोत पुस्तक |url=https://books.google.com/books?id=rotnAgAAQBAJ&pg=PA93 |title=Short Stories from the History of the Indian Army Since August 1947 |last=Col J Francis (Retd) |date=30 August 2013 |publisher=Vij Books India Pvt Ltd |isbn=978-93-82652-17-5 |language=en |pages=95}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.rediff.com/news/2002/jun/19war4.htm |title=Miracle temple offers 'strength' to soldiers |date=19 June 2002 |publisher=Rediff.com |language=en |access-date=20 August 2019}}</ref> == इतिहास == पारंपारिक इतिहासकार चरण यांच्या नोंदीनुसार, [[हिंगलजा देवी|हिंगलजा मातेचा]] पुनर्जन्म तनोट माता म्हणून झाला होता. अनेक वर्षांपूर्वी मामदजी उर्फ मामडिया चरण नावाची एक निपुत्रिक व्यक्ती होती. मूल होण्यासाठी मामदजी जवळजवळ सात वेळा हिंगलजा मातेच्या दर्शनाला पायी चालत गेले होते. एके रात्री, जेव्हा हिंगलजा मातेने स्वप्नात मामडिया चरण यांना विचारले, तुम्हाला मुलगा हवा आहे की मुलगी, तेव्हा चरण म्हणाले की तुम्ही स्वतः माझ्या घरी जन्म घ्यावा. हिंगलजा मातेच्या कृपेने त्या घरात सात मुली आणि एका मुलगा अशी एकूण आठ अपत्ये जन्माला आली होती. यापैकी एक आवद माता होती. याच आवद मातेला नंतर तनोट माता म्हणून ओळखले जाऊ लागले. ८२८ मध्ये भाटी राजपूत राजा तनु राव यांनी हे मंदिर बांधून त्यात तनोट देवतेची मूर्ती स्थापित केली.<ref name="Orissa Post">{{स्रोत बातमी |url=https://www.orissapost.com/a-temple-in-rajasthan-that-protects-jawans-in-border/ |title=A temple in Rajasthan that protects jawans in border |date=3 March 2019 |language=en |work=Orissa Post}}</ref> तेव्हापासून, भाटी राजपूत आणि जैसलमेरचे लोक पिढ्यानपिढ्या या मंदिराची मोठ्या श्रद्धेने पूजा करतात.<ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी |last=Bhandari |first=Prakash |url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html |title=Of a deity and the line of duty |date=4 October 2015 |language=en |work=The Statesman}}</ref> १९६५ च्या [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|भारत-पाकिस्तान मधील दुसऱ्या युद्धादरम्यान]] पाकिस्तानी सैन्याने तनोटवर हल्ला केला होता. या हल्ल्यात सदरील मंदिरावर ३,००० बॉम्ब डागण्यात आले होते. तथापि एकतर या बॉम्बचा निशाणा चुकला होता किंवा त्यांचा स्फोट झालाच नाही.<ref name="NIE">{{स्रोत बातमी |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html |title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore |date=18 August 2017 |language=en |work=New Indian Express}}</ref> १९६५ च्या युद्धानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने (BSF)]] सदरील मंदिराच्या व्यवस्थापन आणि देखभालीची संपूर्ण जबाबदारी घेतली.<ref name="IT">{{स्रोत बातमी |last=Dabas |first=Maninder |url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html |title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War|date=6 July 2017 |language=en |work=India Times}}</ref> त्यानंतर [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध|१९७१ च्या भारत-पाकिस्तानच्या तिसऱ्या युद्धादरम्यान]] तनोटवर पुन्हा हल्ला झाला होता. परंतु यावेळी हल्ला करणारे रणगाडे वाळूत अडकले, होते. ज्यामुळे भारतीय हवाई दलाला त्यांचा नाश करणे सोपे झाले होते.<ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी |last=Bhandari|first=Prakash|url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html |title=Of a deity and the line of duty |date=4 October 2015 |language=en |work=The Statesman}}</ref><ref name="NIE">{{स्रोत बातमी |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html |title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore |date=18 August 2017 |language=en |work=New Indian Express}}</ref> १९७१ च्या युद्धानंतर, भारतीय सैन्याने [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवालाच्या लढाईतील]] विजयाचे स्मरण म्हणून सदरील मंदिराच्या आवारात ''विजय स्तंभ'' बांधलेला आहे.<ref name="IT">{{स्रोत बातमी |last=Dabas |first=Maninder |url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html |title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War |date=6 July 2017 |work=India Times}}</ref> भारतीय सैन्याच्या केवळ १२० पायदळ सैनिकांच्या एका कंपनीने २००० पाकिस्तानी सैनिकांच्या तुकडीचा पराभव केला, ज्यामध्ये पाकिस्तानी टँक स्क्वॉड्रन देखील होते. == युद्धभूमी स्मारक == १९७१ च्या पाकिस्तानविरुद्धच्या युद्धात भारताच्या विजयानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने]] (BSF) मंदिराचा अजून विस्तार केला, विजयी मनोरा आणि न फुटलेले पाकिस्तानी बॉम्ब आणि रणगाडे असलेले युद्ध संग्रहालय तेथे बांधले. दरवर्षी १६ डिसेंबर हा दिवस या मंदिरात [[बांगलादेश विजय दिन|विजय दिवस]] म्हणून साजरा केला जातो. तनोट मंदिर आणि युद्ध स्मारक संग्रहालय हे आता भारतीय लष्कराच्या भारत रणभूमी दर्शन या उपक्रमाचा भाग आहेत. यामुळे सीमा पर्यटन, देशभक्ती, स्थानिक पायाभूत सुविधा तसेचअर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल आणि या दुर्गम ठिकाणांहून नागरिकांचे बाह्य स्थलांतर रोखले जाईल. अशी अपेक्षा व्यक्त केली जाते यामध्ये सीमावर्ती भागात ७७ युद्धभूमी युद्ध स्मारके आहेत ज्यात [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवाला युद्ध स्मारक]], [[लोंगेवालाची लढाई|साधेवाला युद्ध स्मारक]], सियाचीन बेस कॅम्प, [[कारगिल]], [[गलवान नदी|गलवान]], पँगोंग त्सो, रेझांग ला, डोकलाम, बम ला, चो ला, किबिथू इत्यादींचा समावेश आहे. == स्थान == हे मंदिर [[जैसलमेर]] शहरापासून सुमारे {{Convert|122|km|miles}} अंतरावर आहे. येथे वाहनाने पोहोचण्यासाठी सुमारे दोन तास लागतात. सरासरी वाऱ्याचा वेग जास्त असल्याने या भागात मोठ्या संख्येने [[पवनचक्की|पवन]]-आधारित अक्षय [[पवन ऊर्जा|ऊर्जा]] प्रकल्प आहेत. तनोटला जाणारा रस्ता दूरदूर पर्यंत वाळूच्या ढिगाऱ्यांनी/ पर्वतांनी वेढलेला आहे. हे ठिकाण भारतातील सर्वात उष्ण ठिकाणांपैकी एक आहे. प्रखर उन्हाळ्यात या भागातील तापमान ४९ अंश सेल्सिअस पर्यंत जाऊ श कते. वर्षातील सर्वात उष्ण दिवसांमध्ये °C. ५२.४ पर्यंत तापमान&nbsp;या भागात २ मे २०१६ रोजी °C तापमानाची नोंद झाली आणि हे भातातील सर्वाधिक तापमान आहे. [[चित्र:Mateshwari_Tanot_Rai_--(Suresh_Godara).JPG|इवलेसे| तनोट माता मंदिर]] == लोकप्रिय संस्कृतीत == * १९७१ च्या भारत-पाक युद्धादरम्यान तनोट माटावरील गोळीबाराचे चित्रण १९९७ च्या [[बॉलीवूड|बॉर्डर]] या चित्रपटात करण्यात आले होते. * [[झी न्यूझ|झी न्यूज]] आणि [[आज तक]] सारख्या [[हिंदी भाषा|हिंदी]] वृत्तवाहिन्यांवर [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|१९६५]] आणि १९७१ च्या भारत-पाक युद्धांवरील माहितीपटांमध्ये तनोट माता दाखवण्यात आली होती. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:राजस्थानातील लोक देवता]] 51whrwropqkk1v2zxic6lu6ffsn056y 2580794 2580793 2025-06-17T16:18:38Z संतोष गोरे 135680 2580794 wikitext text/x-wiki {{काम चालू}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''तनोट माता मंदिर''' हे [[राजस्थान]] मधील [[जैसलमेर जिल्हा|जैसलमेर जिल्ह्यातील]] एक हिंदू मंदिर आहे. हे मंदिर [[पाकिस्तान|पाकिस्तानच्या]] सीमेजवळ असून १९७१ मधील [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध| भारत-पाकिस्तान मधील तिसऱ्या युद्धातील]] [[लोंगेवालाची लढाई]] याच मंदिराजवळ झाली होती. तत्कालीन लोककथेनुसार या मंदिरातील देवीमुळे सदरील युद्धात भारताला विजय मिळाला होता.<ref name="Francis">{{स्रोत पुस्तक |url=https://books.google.com/books?id=rotnAgAAQBAJ&pg=PA93 |title=Short Stories from the History of the Indian Army Since August 1947 |last=Col J Francis (Retd) |date=30 August 2013 |publisher=Vij Books India Pvt Ltd |isbn=978-93-82652-17-5 |language=en |pages=95}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.rediff.com/news/2002/jun/19war4.htm |title=Miracle temple offers 'strength' to soldiers |date=19 June 2002 |publisher=Rediff.com |language=en |access-date=20 August 2019}}</ref> == इतिहास == पारंपारिक इतिहासकार चरण यांच्या नोंदीनुसार, [[हिंगलजा देवी|हिंगलजा मातेचा]] पुनर्जन्म तनोट माता म्हणून झाला होता. अनेक वर्षांपूर्वी मामदजी उर्फ मामडिया चरण नावाची एक निपुत्रिक व्यक्ती होती. मूल होण्यासाठी मामदजी जवळजवळ सात वेळा हिंगलजा मातेच्या दर्शनाला पायी चालत गेले होते. एके रात्री, जेव्हा हिंगलजा मातेने स्वप्नात मामडिया चरण यांना विचारले, तुम्हाला मुलगा हवा आहे की मुलगी, तेव्हा चरण म्हणाले की तुम्ही स्वतः माझ्या घरी जन्म घ्यावा. हिंगलजा मातेच्या कृपेने त्या घरात सात मुली आणि एका मुलगा अशी एकूण आठ अपत्ये जन्माला आली होती. यापैकी एक आवद माता होती. याच आवद मातेला नंतर तनोट माता म्हणून ओळखले जाऊ लागले. ८२८ मध्ये भाटी राजपूत राजा तनु राव यांनी हे मंदिर बांधून त्यात तनोट देवतेची मूर्ती स्थापित केली.<ref name="Orissa Post">{{स्रोत बातमी |url=https://www.orissapost.com/a-temple-in-rajasthan-that-protects-jawans-in-border/ |title=A temple in Rajasthan that protects jawans in border |date=3 March 2019 |language=en |work=Orissa Post}}</ref> तेव्हापासून, भाटी राजपूत आणि जैसलमेरचे लोक पिढ्यानपिढ्या या मंदिराची मोठ्या श्रद्धेने पूजा करतात.<ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी |last=Bhandari |first=Prakash |url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html |title=Of a deity and the line of duty |date=4 October 2015 |language=en |work=The Statesman}}</ref> १९६५ च्या [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|भारत-पाकिस्तान मधील दुसऱ्या युद्धादरम्यान]] पाकिस्तानी सैन्याने तनोटवर हल्ला केला होता. या हल्ल्यात सदरील मंदिरावर ३,००० बॉम्ब डागण्यात आले होते. तथापि एकतर या बॉम्बचा निशाणा चुकला होता किंवा त्यांचा स्फोट झालाच नाही.<ref name="NIE">{{स्रोत बातमी |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html |title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore |date=18 August 2017 |language=en |work=New Indian Express}}</ref> १९६५ च्या युद्धानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने (BSF)]] सदरील मंदिराच्या व्यवस्थापन आणि देखभालीची संपूर्ण जबाबदारी घेतली.<ref name="IT">{{स्रोत बातमी |last=Dabas |first=Maninder |url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html |title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War|date=6 July 2017 |language=en |work=India Times}}</ref> त्यानंतर [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध|१९७१ च्या भारत-पाकिस्तानच्या तिसऱ्या युद्धादरम्यान]] तनोटवर पुन्हा हल्ला झाला होता. परंतु यावेळी हल्ला करणारे रणगाडे वाळूत अडकले, होते. ज्यामुळे भारतीय हवाई दलाला त्यांचा नाश करणे सोपे झाले होते.<ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी |last=Bhandari|first=Prakash|url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html |title=Of a deity and the line of duty |date=4 October 2015 |language=en |work=The Statesman}}</ref><ref name="NIE">{{स्रोत बातमी |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html |title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore |date=18 August 2017 |language=en |work=New Indian Express}}</ref> १९७१ च्या युद्धानंतर, भारतीय सैन्याने [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवालाच्या लढाईतील]] विजयाचे स्मरण म्हणून सदरील मंदिराच्या आवारात ''विजय स्तंभ'' बांधलेला आहे.<ref name="IT">{{स्रोत बातमी |last=Dabas |first=Maninder |url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html |title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War |date=6 July 2017 |work=India Times}}</ref> भारतीय सैन्याच्या केवळ १२० पायदळ सैनिकांच्या एका कंपनीने २००० पाकिस्तानी सैनिकांच्या तुकडीचा पराभव केला, ज्यामध्ये पाकिस्तानी टँक स्क्वॉड्रन देखील होते. == युद्धभूमी स्मारक == १९७१ च्या पाकिस्तानविरुद्धच्या युद्धात भारताच्या विजयानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने]] (BSF) मंदिराचा अजून विस्तार केला, विजयी मनोरा आणि न फुटलेले पाकिस्तानी बॉम्ब आणि रणगाडे असलेले युद्ध संग्रहालय तेथे बांधले. दरवर्षी १६ डिसेंबर हा दिवस या मंदिरात [[बांगलादेश विजय दिन|विजय दिवस]] म्हणून साजरा केला जातो. तनोट मंदिर आणि युद्ध स्मारक संग्रहालय हे आता भारतीय लष्कराच्या भारत रणभूमी दर्शन या उपक्रमाचा भाग आहेत. यामुळे सीमा पर्यटन, देशभक्ती, स्थानिक पायाभूत सुविधा तसेचअर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल आणि या दुर्गम ठिकाणांहून नागरिकांचे बाह्य स्थलांतर रोखले जाईल. अशी अपेक्षा व्यक्त केली जाते यामध्ये सीमावर्ती भागात ७७ युद्धभूमी युद्ध स्मारके आहेत ज्यात [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवाला युद्ध स्मारक]], [[लोंगेवालाची लढाई|साधेवाला युद्ध स्मारक]], सियाचीन बेस कॅम्प, [[कारगिल]], [[गलवान नदी|गलवान]], पँगोंग त्सो, रेझांग ला, डोकलाम, बम ला, चो ला, किबिथू इत्यादींचा समावेश आहे. [[File:Tanot Victory Pillar.jpg|इवलेसे| विजय स्तंभ]] == स्थान == हे मंदिर [[जैसलमेर]] शहरापासून सुमारे {{Convert|122|km|miles}} अंतरावर आहे. येथे वाहनाने पोहोचण्यासाठी सुमारे दोन तास लागतात. सरासरी वाऱ्याचा वेग जास्त असल्याने या भागात मोठ्या संख्येने [[पवनचक्की|पवन]]-आधारित अक्षय [[पवन ऊर्जा|ऊर्जा]] प्रकल्प आहेत. तनोटला जाणारा रस्ता दूरदूर पर्यंत वाळूच्या ढिगाऱ्यांनी/ पर्वतांनी वेढलेला आहे. हे ठिकाण भारतातील सर्वात उष्ण ठिकाणांपैकी एक आहे. प्रखर उन्हाळ्यात या भागातील तापमान ४९ अंश सेल्सिअस पर्यंत जाऊ श कते. वर्षातील सर्वात उष्ण दिवसांमध्ये °C. ५२.४ पर्यंत तापमान&nbsp;या भागात २ मे २०१६ रोजी °C तापमानाची नोंद झाली आणि हे भातातील सर्वाधिक तापमान आहे. [[चित्र:Mateshwari_Tanot_Rai_--(Suresh_Godara).JPG|इवलेसे| तनोट माता मंदिर]] == लोकप्रिय संस्कृतीत == * १९७१ च्या भारत-पाक युद्धादरम्यान तनोट माटावरील गोळीबाराचे चित्रण १९९७ च्या [[बॉलीवूड|बॉर्डर]] या चित्रपटात करण्यात आले होते. * [[झी न्यूझ|झी न्यूज]] आणि [[आज तक]] सारख्या [[हिंदी भाषा|हिंदी]] वृत्तवाहिन्यांवर [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|१९६५]] आणि १९७१ च्या भारत-पाक युद्धांवरील माहितीपटांमध्ये तनोट माता दाखवण्यात आली होती. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:राजस्थानातील लोक देवता]] kkfziimwjf12q24u3ybh6gte29in5sg 2580795 2580794 2025-06-17T16:20:57Z संतोष गोरे 135680 /* स्थान */ 2580795 wikitext text/x-wiki {{काम चालू}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''तनोट माता मंदिर''' हे [[राजस्थान]] मधील [[जैसलमेर जिल्हा|जैसलमेर जिल्ह्यातील]] एक हिंदू मंदिर आहे. हे मंदिर [[पाकिस्तान|पाकिस्तानच्या]] सीमेजवळ असून १९७१ मधील [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध| भारत-पाकिस्तान मधील तिसऱ्या युद्धातील]] [[लोंगेवालाची लढाई]] याच मंदिराजवळ झाली होती. तत्कालीन लोककथेनुसार या मंदिरातील देवीमुळे सदरील युद्धात भारताला विजय मिळाला होता.<ref name="Francis">{{स्रोत पुस्तक |url=https://books.google.com/books?id=rotnAgAAQBAJ&pg=PA93 |title=Short Stories from the History of the Indian Army Since August 1947 |last=Col J Francis (Retd) |date=30 August 2013 |publisher=Vij Books India Pvt Ltd |isbn=978-93-82652-17-5 |language=en |pages=95}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.rediff.com/news/2002/jun/19war4.htm |title=Miracle temple offers 'strength' to soldiers |date=19 June 2002 |publisher=Rediff.com |language=en |access-date=20 August 2019}}</ref> == इतिहास == पारंपारिक इतिहासकार चरण यांच्या नोंदीनुसार, [[हिंगलजा देवी|हिंगलजा मातेचा]] पुनर्जन्म तनोट माता म्हणून झाला होता. अनेक वर्षांपूर्वी मामदजी उर्फ मामडिया चरण नावाची एक निपुत्रिक व्यक्ती होती. मूल होण्यासाठी मामदजी जवळजवळ सात वेळा हिंगलजा मातेच्या दर्शनाला पायी चालत गेले होते. एके रात्री, जेव्हा हिंगलजा मातेने स्वप्नात मामडिया चरण यांना विचारले, तुम्हाला मुलगा हवा आहे की मुलगी, तेव्हा चरण म्हणाले की तुम्ही स्वतः माझ्या घरी जन्म घ्यावा. हिंगलजा मातेच्या कृपेने त्या घरात सात मुली आणि एका मुलगा अशी एकूण आठ अपत्ये जन्माला आली होती. यापैकी एक आवद माता होती. याच आवद मातेला नंतर तनोट माता म्हणून ओळखले जाऊ लागले. ८२८ मध्ये भाटी राजपूत राजा तनु राव यांनी हे मंदिर बांधून त्यात तनोट देवतेची मूर्ती स्थापित केली.<ref name="Orissa Post">{{स्रोत बातमी |url=https://www.orissapost.com/a-temple-in-rajasthan-that-protects-jawans-in-border/ |title=A temple in Rajasthan that protects jawans in border |date=3 March 2019 |language=en |work=Orissa Post}}</ref> तेव्हापासून, भाटी राजपूत आणि जैसलमेरचे लोक पिढ्यानपिढ्या या मंदिराची मोठ्या श्रद्धेने पूजा करतात.<ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी |last=Bhandari |first=Prakash |url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html |title=Of a deity and the line of duty |date=4 October 2015 |language=en |work=The Statesman}}</ref> १९६५ च्या [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|भारत-पाकिस्तान मधील दुसऱ्या युद्धादरम्यान]] पाकिस्तानी सैन्याने तनोटवर हल्ला केला होता. या हल्ल्यात सदरील मंदिरावर ३,००० बॉम्ब डागण्यात आले होते. तथापि एकतर या बॉम्बचा निशाणा चुकला होता किंवा त्यांचा स्फोट झालाच नाही.<ref name="NIE">{{स्रोत बातमी |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html |title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore |date=18 August 2017 |language=en |work=New Indian Express}}</ref> १९६५ च्या युद्धानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने (BSF)]] सदरील मंदिराच्या व्यवस्थापन आणि देखभालीची संपूर्ण जबाबदारी घेतली.<ref name="IT">{{स्रोत बातमी |last=Dabas |first=Maninder |url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html |title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War|date=6 July 2017 |language=en |work=India Times}}</ref> त्यानंतर [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध|१९७१ च्या भारत-पाकिस्तानच्या तिसऱ्या युद्धादरम्यान]] तनोटवर पुन्हा हल्ला झाला होता. परंतु यावेळी हल्ला करणारे रणगाडे वाळूत अडकले, होते. ज्यामुळे भारतीय हवाई दलाला त्यांचा नाश करणे सोपे झाले होते.<ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी |last=Bhandari|first=Prakash|url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html |title=Of a deity and the line of duty |date=4 October 2015 |language=en |work=The Statesman}}</ref><ref name="NIE">{{स्रोत बातमी |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html |title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore |date=18 August 2017 |language=en |work=New Indian Express}}</ref> १९७१ च्या युद्धानंतर, भारतीय सैन्याने [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवालाच्या लढाईतील]] विजयाचे स्मरण म्हणून सदरील मंदिराच्या आवारात ''विजय स्तंभ'' बांधलेला आहे.<ref name="IT">{{स्रोत बातमी |last=Dabas |first=Maninder |url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html |title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War |date=6 July 2017 |work=India Times}}</ref> भारतीय सैन्याच्या केवळ १२० पायदळ सैनिकांच्या एका कंपनीने २००० पाकिस्तानी सैनिकांच्या तुकडीचा पराभव केला, ज्यामध्ये पाकिस्तानी टँक स्क्वॉड्रन देखील होते. == युद्धभूमी स्मारक == १९७१ च्या पाकिस्तानविरुद्धच्या युद्धात भारताच्या विजयानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने]] (BSF) मंदिराचा अजून विस्तार केला, विजयी मनोरा आणि न फुटलेले पाकिस्तानी बॉम्ब आणि रणगाडे असलेले युद्ध संग्रहालय तेथे बांधले. दरवर्षी १६ डिसेंबर हा दिवस या मंदिरात [[बांगलादेश विजय दिन|विजय दिवस]] म्हणून साजरा केला जातो. तनोट मंदिर आणि युद्ध स्मारक संग्रहालय हे आता भारतीय लष्कराच्या भारत रणभूमी दर्शन या उपक्रमाचा भाग आहेत. यामुळे सीमा पर्यटन, देशभक्ती, स्थानिक पायाभूत सुविधा तसेचअर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल आणि या दुर्गम ठिकाणांहून नागरिकांचे बाह्य स्थलांतर रोखले जाईल. अशी अपेक्षा व्यक्त केली जाते यामध्ये सीमावर्ती भागात ७७ युद्धभूमी युद्ध स्मारके आहेत ज्यात [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवाला युद्ध स्मारक]], [[लोंगेवालाची लढाई|साधेवाला युद्ध स्मारक]], सियाचीन बेस कॅम्प, [[कारगिल]], [[गलवान नदी|गलवान]], पँगोंग त्सो, रेझांग ला, डोकलाम, बम ला, चो ला, किबिथू इत्यादींचा समावेश आहे. [[File:Tanot Victory Pillar.jpg|इवलेसे| विजय स्तंभ]] == स्थान == हे मंदिर [[जैसलमेर]] शहरापासून सुमारे {{Convert|122|km|miles}} अंतरावर आहे. येथे वाहनाने पोहोचण्यासाठी सुमारे दोन तास लागतात. सरासरी वाऱ्याचा वेग जास्त असल्याने या भागात मोठ्या संख्येने [[पवनचक्की]]-आधारित [[पवन ऊर्जा|अक्षय ऊर्जा]] प्रकल्प आहेत. तनोटला जाणारा रस्ता दूरदूर पर्यंत वाळूच्या ढिगाऱ्यांनी/पर्वतांनी वेढलेला आहे. हे ठिकाण भारतातील सर्वात उष्ण ठिकाणांपैकी एक आहे. प्रखर उन्हाळ्यात या भागातील तापमान ४९ अंश सेल्सिअस पर्यंत जाऊ शकते. वर्षातील सर्वात उष्ण दिवसांमध्ये °C. ५२.४ पर्यंत तापमान;या भागात २ मे २०१६ रोजी °C तापमानाची नोंद झाली आणि हे भातातील सर्वाधिक तापमान आहे. [[चित्र:Mateshwari_Tanot_Rai_--(Suresh_Godara).JPG|इवलेसे| तनोट माता मंदिर]] == लोकप्रिय संस्कृतीत == * १९७१ च्या भारत-पाक युद्धादरम्यान तनोट माटावरील गोळीबाराचे चित्रण १९९७ च्या [[बॉलीवूड|बॉर्डर]] या चित्रपटात करण्यात आले होते. * [[झी न्यूझ|झी न्यूज]] आणि [[आज तक]] सारख्या [[हिंदी भाषा|हिंदी]] वृत्तवाहिन्यांवर [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|१९६५]] आणि १९७१ च्या भारत-पाक युद्धांवरील माहितीपटांमध्ये तनोट माता दाखवण्यात आली होती. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:राजस्थानातील लोक देवता]] s2gwqxd66eq42crn3pxndyo90g5ossw 2580832 2580795 2025-06-18T02:35:03Z अभय नातू 206 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580832 wikitext text/x-wiki {{काम चालू}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''तनोट माता मंदिर''' हे [[राजस्थान]] मधील [[जैसलमेर जिल्हा|जैसलमेर जिल्ह्यातील]] एक हिंदू मंदिर आहे. हे मंदिर [[पाकिस्तान|पाकिस्तानच्या]] सीमेजवळ असून १९७१ मधील [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध| भारत-पाकिस्तान मधील तिसऱ्या युद्धातील]] [[लोंगेवालाची लढाई]] याच मंदिराजवळ झाली होती. तत्कालीन लोककथेनुसार या मंदिरातील देवीमुळे सदरील युद्धात भारताला विजय मिळाला होता.<ref name="Francis">{{स्रोत पुस्तक |url=https://books.google.com/books?id=rotnAgAAQBAJ&pg=PA93 |title=Short Stories from the History of the Indian Army Since August 1947 |last=Col J Francis (Retd) |date=30 August 2013 |publisher=Vij Books India Pvt Ltd |isbn=978-93-82652-17-5 |language=en |pages=95}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |url=http://www.rediff.com/news/2002/jun/19war4.htm |title=Miracle temple offers 'strength' to soldiers |date=19 June 2002 |publisher=Rediff.com |language=en |access-date=20 August 2019}}</ref> == इतिहास == पारंपारिक इतिहासकार चरण यांच्या नोंदीनुसार, [[हिंगलजा देवी|हिंगलजा मातेचा]] पुनर्जन्म तनोट माता म्हणून झाला होता. अनेक वर्षांपूर्वी मामदजी उर्फ मामडिया चरण नावाची एक निपुत्रिक व्यक्ती होती. मूल होण्यासाठी मामदजी जवळजवळ सात वेळा हिंगलजा मातेच्या दर्शनाला पायी चालत गेले होते. एके रात्री, जेव्हा हिंगलजा मातेने स्वप्नात मामडिया चरण यांना विचारले, तुम्हाला मुलगा हवा आहे की मुलगी, तेव्हा चरण म्हणाले की तुम्ही स्वतः माझ्या घरी जन्म घ्यावा. हिंगलजा मातेच्या कृपेने त्या घरात सात मुली आणि एका मुलगा अशी एकूण आठ अपत्ये जन्माला आली होती. यापैकी एक आवद माता होती. याच आवद मातेला नंतर तनोट माता म्हणून ओळखले जाऊ लागले. ८२८ मध्ये भाटी राजपूत राजा तनु राव यांनी हे मंदिर बांधून त्यात तनोट देवतेची मूर्ती स्थापित केली.<ref name="Orissa Post">{{स्रोत बातमी |url=https://www.orissapost.com/a-temple-in-rajasthan-that-protects-jawans-in-border/ |title=A temple in Rajasthan that protects jawans in border |date=3 March 2019 |language=en |work=Orissa Post}}</ref> तेव्हापासून, भाटी राजपूत आणि जैसलमेरचे लोक पिढ्यानपिढ्या या मंदिराची मोठ्या श्रद्धेने पूजा करतात.<ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी |last=Bhandari |first=Prakash |url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html |title=Of a deity and the line of duty |date=4 October 2015 |language=en |work=The Statesman}}</ref> १९६५ च्या [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|भारत-पाकिस्तान मधील दुसऱ्या युद्धादरम्यान]] पाकिस्तानी सैन्याने तनोटवर हल्ला केला होता. या हल्ल्यात सदरील मंदिरावर ३,००० बॉम्ब डागण्यात आले होते. तथापि एकतर या बॉम्बचा निशाणा चुकला होता किंवा त्यांचा स्फोट झालाच नाही.<ref name="NIE">{{स्रोत बातमी |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html |title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore |date=18 August 2017 |language=en |work=New Indian Express}}</ref> १९६५ च्या युद्धानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने (BSF)]] सदरील मंदिराच्या व्यवस्थापन आणि देखभालीची संपूर्ण जबाबदारी घेतली.<ref name="IT">{{स्रोत बातमी |last=Dabas |first=Maninder |url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html |title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War|date=6 July 2017 |language=en |work=India Times}}</ref> त्यानंतर [[भारत-पाकिस्तान तिसरे युद्ध|१९७१ च्या भारत-पाकिस्तानच्या तिसऱ्या युद्धादरम्यान]] तनोटवर पुन्हा हल्ला झाला होता. परंतु यावेळी हल्ला करणारे रणगाडे वाळूत अडकले, होते. ज्यामुळे भारतीय हवाई दलाला त्यांचा नाश करणे सोपे झाले होते.<ref name="The Statesman">{{स्रोत बातमी |last=Bhandari|first=Prakash|url=https://www.thestatesman.com/supplements/of-a-deity-and-the-line-of-duty-94628.html |title=Of a deity and the line of duty |date=4 October 2015 |language=en |work=The Statesman}}</ref><ref name="NIE">{{स्रोत बातमी |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2017/aug/18/you-saw-it-in-border-a-temple-amid-the-dunes-feeds-barracks-lore-1644627.html |title=You saw it in Border: A temple amid the dunes feeds barracks lore |date=18 August 2017 |language=en |work=New Indian Express}}</ref> १९७१ च्या युद्धानंतर, भारतीय सैन्याने [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवालाच्या लढाईतील]] विजयाचे स्मरण म्हणून सदरील मंदिराच्या आवारात ''विजय स्तंभ'' बांधलेला आहे.<ref name="IT">{{स्रोत बातमी |last=Dabas |first=Maninder |url=https://www.indiatimes.com/news/here-is-the-story-of-tanot-mata-the-diety-who-protected-indian-soldiers-from-pakistani-bombs-at-longewala-in-1971-war-259867.html |title=Here Is The Story Of Tanot Mata, The Deity Who Protected Indian Soldiers From Pakistani Bombs At Longewala In 1971 War |date=6 July 2017 |work=India Times}}</ref> भारतीय सैन्याच्या केवळ १२० पायदळ सैनिकांच्या एका कंपनीने २००० पाकिस्तानी सैनिकांच्या तुकडीचा पराभव केला, ज्यामध्ये पाकिस्तानी टँक स्क्वॉड्रन देखील होते. == युद्धभूमी स्मारक == १९७१ च्या पाकिस्तानविरुद्धच्या युद्धात भारताच्या विजयानंतर, भारताच्या [[सीमा सुरक्षा दल|सीमा सुरक्षा दलाने]] (BSF) मंदिराचा अजून विस्तार केला, विजयी मनोरा आणि न फुटलेले पाकिस्तानी बॉम्ब आणि रणगाडे असलेले युद्ध संग्रहालय तेथे बांधले. दरवर्षी १६ डिसेंबर हा दिवस या मंदिरात [[बांगलादेश विजय दिन|विजय दिवस]] म्हणून साजरा केला जातो. तनोट मंदिर आणि युद्ध स्मारक संग्रहालय हे आता भारतीय लष्कराच्या भारत रणभूमी दर्शन या उपक्रमाचा भाग आहेत. यामुळे सीमा पर्यटन, देशभक्ती, स्थानिक पायाभूत सुविधा तसेचअर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल आणि या दुर्गम ठिकाणांहून नागरिकांचे बाह्य स्थलांतर रोखले जाईल. अशी अपेक्षा व्यक्त केली जाते यामध्ये सीमावर्ती भागात ७७ युद्धभूमी युद्ध स्मारके आहेत ज्यात [[लोंगेवालाची लढाई|लोंगेवाला युद्ध स्मारक]], [[लोंगेवालाची लढाई|साधेवाला युद्ध स्मारक]], सियाचीन बेस कॅम्प, [[कारगिल]], [[गलवान नदी|गलवान]], पँगोंग त्सो, रेझांग ला, डोकलाम, बम ला, चो ला, किबिथू इत्यादींचा समावेश आहे. [[File:Tanot Victory Pillar.jpg|इवलेसे| विजय स्तंभ]] == स्थान == हे मंदिर [[जैसलमेर]] शहरापासून सुमारे {{Convert|122|km|miles}} अंतरावर आहे. येथे वाहनाने पोहोचण्यासाठी सुमारे दोन तास लागतात. सरासरी वाऱ्याचा वेग जास्त असल्याने या भागात मोठ्या संख्येने [[पवनचक्की]]-आधारित [[पवन ऊर्जा|अक्षय ऊर्जा]] प्रकल्प आहेत. तनोटला जाणारा रस्ता दूरदूर पर्यंत वाळूच्या ढिगाऱ्यांनी/पर्वतांनी वेढलेला आहे. हे ठिकाण भारतातील सर्वात उष्ण ठिकाणांपैकी एक आहे. प्रखर उन्हाळ्यात या भागातील तापमान ४९ अंश सेल्सिअस पर्यंत जाऊ शकते. वर्षातील सर्वात उष्ण दिवसांमध्ये °C. ५२.४ पर्यंत तापमान;या भागात २ मे २०१६ रोजी °C तापमानाची नोंद झाली आणि हे भातातील सर्वाधिक तापमान आहे. [[चित्र:Mateshwari_Tanot_Rai_--(Suresh_Godara).JPG|इवलेसे| तनोट माता मंदिर]] == लोकप्रिय संस्कृतीत == * १९७१ च्या भारत-पाक युद्धादरम्यान तनोट माटावरील गोळीबाराचे चित्रण १९९७ च्या [[बॉलीवूड|बॉर्डर]] या चित्रपटात करण्यात आले होते. * [[झी न्यूझ|झी न्यूज]] आणि [[आज तक]] सारख्या [[हिंदी भाषा|हिंदी]] वृत्तवाहिन्यांवर [[भारत-पाकिस्तान दुसरे युद्ध|१९६५]] आणि १९७१ च्या भारत-पाक युद्धांवरील माहितीपटांमध्ये तनोट माता दाखवण्यात आली होती. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:राजस्थानातील लोक देवता]] [[वर्ग:जैसलमेर जिल्हा]] 6cgu69k757xgxaxbyx62as28sz4gs12 0 366549 2580753 2580725 2025-06-17T12:33:05Z संतोष गोरे 135680 2580753 wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''सुरिंदर कपूर''' ([[२३ डिसेंबर]] [[इ.स. १९२५|१९२५]] - [[२४ सप्टेंबर]] [[इ.स. २०११|२०११]]) हे एक भारतीय चित्रपट निर्माते होते. त्यांनी [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपटांची]] निर्मिती केली. याच सोबत त्यांनी १९९५ ते २००१ पर्यंत फिल्म अँड टेलिव्हिजन प्रोड्यूसर्स गिल्ड ऑफ इंडियाचे अध्यक्ष म्हणूनही काम केले. त्यांचा जन्म ब्रिटिश भारतातील [[पेशावर]] येथे (सध्याच्या पाकिस्तानमध्ये) झाला. सुरिंदर कपूर पेशावरमधील एका पंजाबी हिंदू कुटुंबातील होते. त्यांच्या पालकांनी त्यांना आर्य समाजाच्या शिकवणीत शिक्षण दिले.<ref>{{Cite web |last=Vasisht |first=Divya |date=13 April 2003 |title=Boney Kapoor: A retake of life |url=https://timesofindia.indiatimes.com/delhi-times/boney-kapoor-a-retake-of-life/articleshow/43204832.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20241210093509/https://timesofindia.indiatimes.com/delhi-times/boney-kapoor-a-retake-of-life/articleshow/43204832.cms |archive-date=10 December 2024 |website=[[The Times of India]] |quote=I am a God-fearing person, but not a ritualistic one. My grandparents were followers of Arya Samaj values and pujas were never a regular feature at home.}}</ref> ते [[कपूर कुटुंब|कपूर कुटुंबाचे]] दूरचे नातेवाईक आहेत.<ref name="Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor">{{cite news|title= Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor|url= http://movies.rediff.com/report/2009/may/04/surinder-kapoor-on-life-and-times.htm|website= Rediff.com|date= 4 May 2009|access-date= 24 February 2016|archive-url= https://web.archive.org/web/20160302162736/http://movies.rediff.com/report/2009/may/04/surinder-kapoor-on-life-and-times.htm|archive-date= 2 March 2016|url-status= live}}</ref> त्यांचे चुलत भाऊ [[पृथ्वीराज कपूर]] यांनीच त्यांना हिंदी चित्रपट उद्योगात येण्यासाठी मुंबईला आमंत्रित केले होते.<ref name="Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor" /> त्यांनी १९५० च्या दशकातील हिंदी चित्रपट स्टार गीता बाली, त्यांची भाची, [[शम्मी कपूर]] यांची पत्नी यांच्या सचिव म्हणून त्यांच्या चित्रपट कारकिर्दीची सुरुवात केली.<ref>{{cite news|title=Its all in the family |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Its-all-in-the-family/articleshow/5076512.cms |archive-url=https://archive.today/20120708023255/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-10-02/news-interviews/28093851_1_bollywood-sanjay-leela-bhansali-s-saawariya-shashi-kapoor |url-status=live |archive-date=8 July 2012 |access-date=28 March 2012|newspaper=The Times of India |date=2 October 2009}}</ref> २००९ मध्ये दादासाहेब फाळके अकादमीने त्यांना श्री एलव्ही प्रसाद फाळके पुरस्काराने सन्मानित केले.<ref>{{cite web |title=Bollywood veteran Manoj Kumar felicitated with Phalke Ratna award|date=4 May 2009 |url=http://zeenews.india.com/news/movies-and-theatre/bollywood-veteran-manoj-kumar-felicitated-with-phalke-ratna-award_529055.html |publisher=Zee news |access-date=28 March 2012}}</ref> त्यांनी एसकेइंटरनॅशनल फिल्म्सची स्थापना कशी केली असे एका मुलाखतीत विचारले असता त्यांनी एका मुलाखतीत उद्धृत केले की "शहजादामध्ये मुख्य भूमिका साकारणारे [[राजेश खन्ना]] खरोखरच राजेशाही स्वभावाचे होते. त्यांनी कधीही किंमत न सांगता माझ्यासाठी चित्रीकरण सुरू केले, ते म्हणाले की चित्रपट बनल्यानंतर आम्ही ते ठरवू शकतो, असे ते म्हणाले आणि एसकेइंटरनॅशनल फिल्म्सला एक मान्यताप्राप्त कंपनी बनवले."<ref>[https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/etimes-bffs-did-you-know-sonam-kapoors-grandfather-was-a-freedom-fighter-find-out-all-about-the-kapoor-clan/articleshow/101553004.cms ETimes BFFs: Did you know Sonam Kapoor's grandfather was a freedom fighter? Find out all about the Kapoor clan] </ref> निर्माता म्हणून त्यांचा हिंदीतील पहिला यशस्वी चित्रपट के. शंकर दिग्दर्शित शहजादा होता जो तमिळ चित्रपट इधु साथियम (१९६३) चा रिमेक होता. तथापि, सुरिंदर यांचे त्यानंतर प्रदर्शित झालेले फूल खिले हैं गुलशन गुलशन (चित्रपट) आणि विकास राव हे चित्रपट फ्लॉप झाले, ज्यामुळे ते मोठ्या कर्जात बुडाले. नंतर १९८० च्या दशकात निर्माता म्हणून त्यांनी त्यांच्या निर्मितीतून चांगली कमाई केली, जे हम पाच, वो सात दिन, लोफर, जुदाई, सिर्फ तुम, हमारा दिल आपके पास है, पुकार, नो एन्ट्री यासारख्या कन्नड, तमिळ किंवा तेलुगू चित्रपटांचे रिमेक होते - या सर्व चित्रपटांमध्ये त्यांचा मुलगा अनिल कपूर मुख्य भूमिकेत होता. त्यांचा धाकटा मुलगा संजय कपूर सिर्फ तुममध्ये मुख्य अभिनेता होता. २४ सप्टेंबर २०११ रोजी हृदयविकाराच्या झटक्याने त्यांचे निधन झाले.<ref>{{cite news|title=Film producer Surinder Kapoor dies|url=http://daily.bhaskar.com/article/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20130316002138/http://daily.bhaskar.com/article/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |url-status=dead |archive-date=16 March 2013 |access-date=28 March 2012 |newspaper=Daily Bhaskar |date=25 September 2011}}</ref><ref>{{cite news|last=Pradhan|first=Bharathi|title=Separation pangs for Sri|url=http://www.telegraphindia.com/1111002/jsp/7days/story_14577895.jsp |archive-url=https://web.archive.org/web/20111106184519/http://www.telegraphindia.com/1111002/jsp/7days/story_14577895.jsp |url-status=dead |archive-date=6 November 2011 |access-date=28 March 2012 |newspaper=The Telegraph |date=2 October 2011}}</ref> त्यांचे तीन मुलगे, [[बोनी कपूर]], [[अनिल कपूर]] आणि [[संजय कपूर]] हे देखील चित्रपट उद्योगात गुंतलेले आहेत. अनिल कपूर हे एक यशस्वी बॉलिवूड अभिनेता आहेत. त्यांची सून [[श्रीदेवी]] यांचे लग्न त्यांच्या मोठ्या मुलाशी, बोनी सोबत झाले होते. बोनी एक प्रसिद्ध बॉलिवूड अभिनेते होते. त्यांची मुलगी रीना हिचे लग्न मारवाह फिल्म्स अँड व्हिडिओ स्टुडिओजचे संदीप मारवाह यांच्याशी झाले आहे. == चित्रपट सूची == * मिलेंगे मिलेंगे (२०१०), निर्माता * नो एंट्री (२००५), निर्माता * हमारा दिल आपके पास है (2000), निर्माता * पुकार (२०००), निर्माता * सिर्फ तुम (१९९९), निर्माता * जुदाई (१९९७), निर्माता * लोफर (१९९६), निर्माता * वो सात दिन (१९८३), निर्माता * हम पांच (१९८०), निर्माता * फूल खिले हैं गुलशन गुलशन (1978), निर्माता * पोंगा पंडित (1975), निर्माता utv * बिकाश राव * शहजादा (१९७२) * एक श्रीमान एक श्रीमती (१९६९), निर्माता * जब से तुम्हे देखा है (1963), निर्माता * टार्झन कम्स टू दिल्ली (१९६५), निर्माता * फरिश्ता (१९५८), निर्माती == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{DEFAULTSORT:कपूर, सुरिंदर}} [[वर्ग:हिंदी चित्रपट निर्माते]] [[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]] katfczsy35x8t4dcszhrzdfn5a94zce 2580755 2580753 2025-06-17T12:40:10Z संतोष गोरे 135680 2580755 wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''सुरिंदर कपूर''' ([[२३ डिसेंबर]] [[इ.स. १९२५|१९२५]] - [[२४ सप्टेंबर]] [[इ.स. २०११|२०११]]) हे एक भारतीय चित्रपट निर्माते होते. त्यांनी [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपटांची]] निर्मिती केली. याच सोबत त्यांनी १९९५ ते २००१ पर्यंत फिल्म अँड टेलिव्हिजन प्रोड्यूसर्स गिल्ड ऑफ इंडियाचे अध्यक्ष म्हणूनही काम केले. त्यांचा जन्म ब्रिटिश भारतातील [[पेशावर]] येथे (सध्याच्या पाकिस्तानमध्ये) झाला. सुरिंदर कपूर पेशावरमधील एका पंजाबी हिंदू कुटुंबातील होते. त्यांच्या पालकांनी त्यांना आर्य समाजाच्या शिकवणीत शिक्षण दिले.<ref>{{Cite web |last=Vasisht |first=Divya |date=13 April 2003 |title=Boney Kapoor: A retake of life |url=https://timesofindia.indiatimes.com/delhi-times/boney-kapoor-a-retake-of-life/articleshow/43204832.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20241210093509/https://timesofindia.indiatimes.com/delhi-times/boney-kapoor-a-retake-of-life/articleshow/43204832.cms |archive-date=10 December 2024 |website=The Times of India |quote=I am a God-fearing person, but not a ritualistic one. My grandparents were followers of Arya Samaj values and pujas were never a regular feature at home.}}</ref> ते [[कपूर कुटुंब|कपूर कुटुंबाचे]] दूरचे नातेवाईक आहेत.<ref name="Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor">{{cite news|title= Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor|url= http://movies.rediff.com/report/2009/may/04/surinder-kapoor-on-life-and-times.htm|website= Rediff.com|date= 4 May 2009|access-date= 24 February 2016|archive-url= https://web.archive.org/web/20160302162736/http://movies.rediff.com/report/2009/may/04/surinder-kapoor-on-life-and-times.htm|archive-date= 2 March 2016|url-status= live}}</ref> त्यांचे चुलत भाऊ [[पृथ्वीराज कपूर]] यांनीच त्यांना हिंदी चित्रपट उद्योगात येण्यासाठी मुंबईला आमंत्रित केले होते.<ref name="Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor" /> त्यांनी १९५० च्या दशकातील हिंदी चित्रपट स्टार गीता बाली, त्यांची भाची, [[शम्मी कपूर]] यांची पत्नी यांच्या सचिव म्हणून त्यांच्या चित्रपट कारकिर्दीची सुरुवात केली.<ref>{{cite news|title=Its all in the family |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Its-all-in-the-family/articleshow/5076512.cms |archive-url=https://archive.today/20120708023255/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-10-02/news-interviews/28093851_1_bollywood-sanjay-leela-bhansali-s-saawariya-shashi-kapoor |url-status=live |archive-date=8 July 2012 |access-date=28 March 2012|newspaper=The Times of India |date=2 October 2009}}</ref> २००९ मध्ये दादासाहेब फाळके अकादमीने त्यांना श्री एलव्ही प्रसाद फाळके पुरस्काराने सन्मानित केले.<ref>{{cite web |title=Bollywood veteran Manoj Kumar felicitated with Phalke Ratna award|date=4 May 2009 |url=http://zeenews.india.com/news/movies-and-theatre/bollywood-veteran-manoj-kumar-felicitated-with-phalke-ratna-award_529055.html |publisher=Zee news |access-date=28 March 2012}}</ref> त्यांनी एसकेइंटरनॅशनल फिल्म्सची स्थापना कशी केली असे एका मुलाखतीत विचारले असता त्यांनी एका मुलाखतीत उद्धृत केले की "शहजादामध्ये मुख्य भूमिका साकारणारे [[राजेश खन्ना]] खरोखरच राजेशाही स्वभावाचे होते. त्यांनी कधीही किंमत न सांगता माझ्यासाठी चित्रीकरण सुरू केले, ते म्हणाले की चित्रपट बनल्यानंतर आम्ही ते ठरवू शकतो, असे ते म्हणाले आणि एसकेइंटरनॅशनल फिल्म्सला एक मान्यताप्राप्त कंपनी बनवले."<ref>{{Cite web |date= |title=ETimes BFFs: Did you know Sonam Kapoor's grandfather was a freedom fighter? Find out all about the Kapoor clan |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/etimes-bffs-did-you-know-sonam-kapoors-grandfather-was-a-freedom-fighter-find-out-all-about-the-kapoor-clan/articleshow/101553004.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20230709225848/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/etimes-bffs-did-you-know-sonam-kapoors-grandfather-was-a-freedom-fighter-find-out-all-about-the-kapoor-clan/articleshow/101553004.cms |archive-date=9 July 2023 |website=The Times of India}} </ref> निर्माता म्हणून त्यांचा हिंदीतील पहिला यशस्वी चित्रपट के. शंकर दिग्दर्शित शहजादा होता जो तमिळ चित्रपट इधु साथियम (१९६३) चा रिमेक होता. तथापि, सुरिंदर यांचे त्यानंतर प्रदर्शित झालेले फूल खिले हैं गुलशन गुलशन (चित्रपट) आणि विकास राव हे चित्रपट फ्लॉप झाले, ज्यामुळे ते मोठ्या कर्जात बुडाले. नंतर १९८० च्या दशकात निर्माता म्हणून त्यांनी त्यांच्या निर्मितीतून चांगली कमाई केली, जे हम पाच, वो सात दिन, लोफर, जुदाई, सिर्फ तुम, हमारा दिल आपके पास है, पुकार, नो एन्ट्री यासारख्या कन्नड, तमिळ किंवा तेलुगू चित्रपटांचे रिमेक होते - या सर्व चित्रपटांमध्ये त्यांचा मुलगा अनिल कपूर मुख्य भूमिकेत होता. त्यांचा धाकटा मुलगा संजय कपूर सिर्फ तुममध्ये मुख्य अभिनेता होता. २४ सप्टेंबर २०११ रोजी हृदयविकाराच्या झटक्याने त्यांचे निधन झाले.<ref>{{cite news|title=Film producer Surinder Kapoor dies|url=http://daily.bhaskar.com/article/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20130316002138/http://daily.bhaskar.com/article/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |url-status=dead |archive-date=16 March 2013 |access-date=28 March 2012 |newspaper=Daily Bhaskar |date=25 September 2011}}</ref><ref>{{cite news|last=Pradhan|first=Bharathi|title=Separation pangs for Sri|url=http://www.telegraphindia.com/1111002/jsp/7days/story_14577895.jsp |archive-url=https://web.archive.org/web/20111106184519/http://www.telegraphindia.com/1111002/jsp/7days/story_14577895.jsp |url-status=dead |archive-date=6 November 2011 |access-date=28 March 2012 |newspaper=The Telegraph |date=2 October 2011}}</ref> त्यांचे तीन मुलगे, [[बोनी कपूर]], [[अनिल कपूर]] आणि [[संजय कपूर]] हे देखील चित्रपट उद्योगात गुंतलेले आहेत. अनिल कपूर हे एक यशस्वी बॉलिवूड अभिनेता आहेत. त्यांची सून [[श्रीदेवी]] यांचे लग्न त्यांच्या मोठ्या मुलाशी, बोनी सोबत झाले होते. बोनी एक प्रसिद्ध बॉलिवूड अभिनेते होते. त्यांची मुलगी रीना हिचे लग्न मारवाह फिल्म्स अँड व्हिडिओ स्टुडिओजचे संदीप मारवाह यांच्याशी झाले आहे. == चित्रपट सूची == * मिलेंगे मिलेंगे (२०१०), निर्माता * नो एंट्री (२००५), निर्माता * हमारा दिल आपके पास है (2000), निर्माता * पुकार (२०००), निर्माता * सिर्फ तुम (१९९९), निर्माता * जुदाई (१९९७), निर्माता * लोफर (१९९६), निर्माता * वो सात दिन (१९८३), निर्माता * हम पांच (१९८०), निर्माता * फूल खिले हैं गुलशन गुलशन (1978), निर्माता * पोंगा पंडित (1975), निर्माता utv * बिकाश राव * शहजादा (१९७२) * एक श्रीमान एक श्रीमती (१९६९), निर्माता * जब से तुम्हे देखा है (1963), निर्माता * टार्झन कम्स टू दिल्ली (१९६५), निर्माता * फरिश्ता (१९५८), निर्माती == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{DEFAULTSORT:कपूर, सुरिंदर}} [[वर्ग:हिंदी चित्रपट निर्माते]] [[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]] 4qksc1qekwjfjewp8oyzplgrr5tuob5 2580771 2580755 2025-06-17T13:38:31Z अभय नातू 206 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580771 wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''सुरिंदर कपूर''' ([[२३ डिसेंबर]] [[इ.स. १९२५|१९२५]] - [[२४ सप्टेंबर]] [[इ.स. २०११|२०११]]) हे एक भारतीय चित्रपट निर्माते होते. त्यांनी [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपटांची]] निर्मिती केली. याच सोबत त्यांनी १९९५ ते २००१ पर्यंत फिल्म अँड टेलिव्हिजन प्रोड्यूसर्स गिल्ड ऑफ इंडियाचे अध्यक्ष म्हणूनही काम केले. त्यांचा जन्म ब्रिटिश भारतातील [[पेशावर]] येथे (सध्याच्या पाकिस्तानमध्ये) झाला. सुरिंदर कपूर पेशावरमधील एका पंजाबी हिंदू कुटुंबातील होते. त्यांच्या पालकांनी त्यांना आर्य समाजाच्या शिकवणीत शिक्षण दिले.<ref>{{Cite web |last=Vasisht |first=Divya |date=13 April 2003 |title=Boney Kapoor: A retake of life |url=https://timesofindia.indiatimes.com/delhi-times/boney-kapoor-a-retake-of-life/articleshow/43204832.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20241210093509/https://timesofindia.indiatimes.com/delhi-times/boney-kapoor-a-retake-of-life/articleshow/43204832.cms |archive-date=10 December 2024 |website=The Times of India |quote=I am a God-fearing person, but not a ritualistic one. My grandparents were followers of Arya Samaj values and pujas were never a regular feature at home.}}</ref> ते [[कपूर कुटुंब|कपूर कुटुंबाचे]] दूरचे नातेवाईक आहेत.<ref name="Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor">{{cite news|title= Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor|url= http://movies.rediff.com/report/2009/may/04/surinder-kapoor-on-life-and-times.htm|website= Rediff.com|date= 4 May 2009|access-date= 24 February 2016|archive-url= https://web.archive.org/web/20160302162736/http://movies.rediff.com/report/2009/may/04/surinder-kapoor-on-life-and-times.htm|archive-date= 2 March 2016|url-status= live}}</ref> त्यांचे चुलत भाऊ [[पृथ्वीराज कपूर]] यांनीच त्यांना हिंदी चित्रपट उद्योगात येण्यासाठी मुंबईला आमंत्रित केले होते.<ref name="Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor" /> त्यांनी १९५० च्या दशकातील हिंदी चित्रपट स्टार गीता बाली, त्यांची भाची, [[शम्मी कपूर]] यांची पत्नी यांच्या सचिव म्हणून त्यांच्या चित्रपट कारकिर्दीची सुरुवात केली.<ref>{{cite news|title=Its all in the family |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Its-all-in-the-family/articleshow/5076512.cms |archive-url=https://archive.today/20120708023255/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-10-02/news-interviews/28093851_1_bollywood-sanjay-leela-bhansali-s-saawariya-shashi-kapoor |url-status=live |archive-date=8 July 2012 |access-date=28 March 2012|newspaper=The Times of India |date=2 October 2009}}</ref> २००९ मध्ये दादासाहेब फाळके अकादमीने त्यांना श्री एलव्ही प्रसाद फाळके पुरस्काराने सन्मानित केले.<ref>{{cite web |title=Bollywood veteran Manoj Kumar felicitated with Phalke Ratna award|date=4 May 2009 |url=http://zeenews.india.com/news/movies-and-theatre/bollywood-veteran-manoj-kumar-felicitated-with-phalke-ratna-award_529055.html |publisher=Zee news |access-date=28 March 2012}}</ref> त्यांनी एसकेइंटरनॅशनल फिल्म्सची स्थापना कशी केली असे एका मुलाखतीत विचारले असता त्यांनी एका मुलाखतीत उद्धृत केले की "शहजादामध्ये मुख्य भूमिका साकारणारे [[राजेश खन्ना]] खरोखरच राजेशाही स्वभावाचे होते. त्यांनी कधीही किंमत न सांगता माझ्यासाठी चित्रीकरण सुरू केले, ते म्हणाले की चित्रपट बनल्यानंतर आम्ही ते ठरवू शकतो, असे ते म्हणाले आणि एसकेइंटरनॅशनल फिल्म्सला एक मान्यताप्राप्त कंपनी बनवले."<ref>{{Cite web |date= |title=ETimes BFFs: Did you know Sonam Kapoor's grandfather was a freedom fighter? Find out all about the Kapoor clan |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/etimes-bffs-did-you-know-sonam-kapoors-grandfather-was-a-freedom-fighter-find-out-all-about-the-kapoor-clan/articleshow/101553004.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20230709225848/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/etimes-bffs-did-you-know-sonam-kapoors-grandfather-was-a-freedom-fighter-find-out-all-about-the-kapoor-clan/articleshow/101553004.cms |archive-date=9 July 2023 |website=The Times of India}} </ref> निर्माता म्हणून त्यांचा हिंदीतील पहिला यशस्वी चित्रपट के. शंकर दिग्दर्शित शहजादा होता जो तमिळ चित्रपट इधु साथियम (१९६३) चा रिमेक होता. तथापि, सुरिंदर यांचे त्यानंतर प्रदर्शित झालेले फूल खिले हैं गुलशन गुलशन (चित्रपट) आणि विकास राव हे चित्रपट फ्लॉप झाले, ज्यामुळे ते मोठ्या कर्जात बुडाले. नंतर १९८० च्या दशकात निर्माता म्हणून त्यांनी त्यांच्या निर्मितीतून चांगली कमाई केली, जे हम पाच, वो सात दिन, लोफर, जुदाई, सिर्फ तुम, हमारा दिल आपके पास है, पुकार, नो एन्ट्री यासारख्या कन्नड, तमिळ किंवा तेलुगू चित्रपटांचे रिमेक होते - या सर्व चित्रपटांमध्ये त्यांचा मुलगा अनिल कपूर मुख्य भूमिकेत होता. त्यांचा धाकटा मुलगा संजय कपूर सिर्फ तुममध्ये मुख्य अभिनेता होता. २४ सप्टेंबर २०११ रोजी हृदयविकाराच्या झटक्याने त्यांचे निधन झाले.<ref>{{cite news|title=Film producer Surinder Kapoor dies|url=http://daily.bhaskar.com/article/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20130316002138/http://daily.bhaskar.com/article/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |url-status=dead |archive-date=16 March 2013 |access-date=28 March 2012 |newspaper=Daily Bhaskar |date=25 September 2011}}</ref><ref>{{cite news|last=Pradhan|first=Bharathi|title=Separation pangs for Sri|url=http://www.telegraphindia.com/1111002/jsp/7days/story_14577895.jsp |archive-url=https://web.archive.org/web/20111106184519/http://www.telegraphindia.com/1111002/jsp/7days/story_14577895.jsp |url-status=dead |archive-date=6 November 2011 |access-date=28 March 2012 |newspaper=The Telegraph |date=2 October 2011}}</ref> त्यांचे तीन मुलगे, [[बोनी कपूर]], [[अनिल कपूर]] आणि [[संजय कपूर]] हे देखील चित्रपट उद्योगात गुंतलेले आहेत. अनिल कपूर हे एक यशस्वी बॉलिवूड अभिनेता आहेत. त्यांची सून [[श्रीदेवी]] यांचे लग्न त्यांच्या मोठ्या मुलाशी, बोनी सोबत झाले होते. बोनी एक प्रसिद्ध बॉलिवूड अभिनेते होते. त्यांची मुलगी रीना हिचे लग्न मारवाह फिल्म्स अँड व्हिडिओ स्टुडिओजचे संदीप मारवाह यांच्याशी झाले आहे. == चित्रपट सूची == * मिलेंगे मिलेंगे (२०१०), निर्माता * नो एंट्री (२००५), निर्माता * हमारा दिल आपके पास है (2000), निर्माता * पुकार (२०००), निर्माता * सिर्फ तुम (१९९९), निर्माता * जुदाई (१९९७), निर्माता * लोफर (१९९६), निर्माता * वो सात दिन (१९८३), निर्माता * हम पांच (१९८०), निर्माता * फूल खिले हैं गुलशन गुलशन (1978), निर्माता * पोंगा पंडित (1975), निर्माता utv * बिकाश राव * शहजादा (१९७२) * एक श्रीमान एक श्रीमती (१९६९), निर्माता * जब से तुम्हे देखा है (1963), निर्माता * टार्झन कम्स टू दिल्ली (१९६५), निर्माता * फरिश्ता (१९५८), निर्माती == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{DEFAULTSORT:कपूर, सुरिंदर}} [[वर्ग:हिंदी चित्रपट निर्माते]] [[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]] [[वर्ग:इ.स. १९२५ मधील जन्म]] d2rjs5apskiz3urc3kgcu9aa72a0paw 2580772 2580771 2025-06-17T13:38:44Z अभय नातू 206 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580772 wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''सुरिंदर कपूर''' ([[२३ डिसेंबर]] [[इ.स. १९२५|१९२५]] - [[२४ सप्टेंबर]] [[इ.स. २०११|२०११]]) हे एक भारतीय चित्रपट निर्माते होते. त्यांनी [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपटांची]] निर्मिती केली. याच सोबत त्यांनी १९९५ ते २००१ पर्यंत फिल्म अँड टेलिव्हिजन प्रोड्यूसर्स गिल्ड ऑफ इंडियाचे अध्यक्ष म्हणूनही काम केले. त्यांचा जन्म ब्रिटिश भारतातील [[पेशावर]] येथे (सध्याच्या पाकिस्तानमध्ये) झाला. सुरिंदर कपूर पेशावरमधील एका पंजाबी हिंदू कुटुंबातील होते. त्यांच्या पालकांनी त्यांना आर्य समाजाच्या शिकवणीत शिक्षण दिले.<ref>{{Cite web |last=Vasisht |first=Divya |date=13 April 2003 |title=Boney Kapoor: A retake of life |url=https://timesofindia.indiatimes.com/delhi-times/boney-kapoor-a-retake-of-life/articleshow/43204832.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20241210093509/https://timesofindia.indiatimes.com/delhi-times/boney-kapoor-a-retake-of-life/articleshow/43204832.cms |archive-date=10 December 2024 |website=The Times of India |quote=I am a God-fearing person, but not a ritualistic one. My grandparents were followers of Arya Samaj values and pujas were never a regular feature at home.}}</ref> ते [[कपूर कुटुंब|कपूर कुटुंबाचे]] दूरचे नातेवाईक आहेत.<ref name="Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor">{{cite news|title= Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor|url= http://movies.rediff.com/report/2009/may/04/surinder-kapoor-on-life-and-times.htm|website= Rediff.com|date= 4 May 2009|access-date= 24 February 2016|archive-url= https://web.archive.org/web/20160302162736/http://movies.rediff.com/report/2009/may/04/surinder-kapoor-on-life-and-times.htm|archive-date= 2 March 2016|url-status= live}}</ref> त्यांचे चुलत भाऊ [[पृथ्वीराज कपूर]] यांनीच त्यांना हिंदी चित्रपट उद्योगात येण्यासाठी मुंबईला आमंत्रित केले होते.<ref name="Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor" /> त्यांनी १९५० च्या दशकातील हिंदी चित्रपट स्टार गीता बाली, त्यांची भाची, [[शम्मी कपूर]] यांची पत्नी यांच्या सचिव म्हणून त्यांच्या चित्रपट कारकिर्दीची सुरुवात केली.<ref>{{cite news|title=Its all in the family |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Its-all-in-the-family/articleshow/5076512.cms |archive-url=https://archive.today/20120708023255/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-10-02/news-interviews/28093851_1_bollywood-sanjay-leela-bhansali-s-saawariya-shashi-kapoor |url-status=live |archive-date=8 July 2012 |access-date=28 March 2012|newspaper=The Times of India |date=2 October 2009}}</ref> २००९ मध्ये दादासाहेब फाळके अकादमीने त्यांना श्री एलव्ही प्रसाद फाळके पुरस्काराने सन्मानित केले.<ref>{{cite web |title=Bollywood veteran Manoj Kumar felicitated with Phalke Ratna award|date=4 May 2009 |url=http://zeenews.india.com/news/movies-and-theatre/bollywood-veteran-manoj-kumar-felicitated-with-phalke-ratna-award_529055.html |publisher=Zee news |access-date=28 March 2012}}</ref> त्यांनी एसकेइंटरनॅशनल फिल्म्सची स्थापना कशी केली असे एका मुलाखतीत विचारले असता त्यांनी एका मुलाखतीत उद्धृत केले की "शहजादामध्ये मुख्य भूमिका साकारणारे [[राजेश खन्ना]] खरोखरच राजेशाही स्वभावाचे होते. त्यांनी कधीही किंमत न सांगता माझ्यासाठी चित्रीकरण सुरू केले, ते म्हणाले की चित्रपट बनल्यानंतर आम्ही ते ठरवू शकतो, असे ते म्हणाले आणि एसकेइंटरनॅशनल फिल्म्सला एक मान्यताप्राप्त कंपनी बनवले."<ref>{{Cite web |date= |title=ETimes BFFs: Did you know Sonam Kapoor's grandfather was a freedom fighter? Find out all about the Kapoor clan |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/etimes-bffs-did-you-know-sonam-kapoors-grandfather-was-a-freedom-fighter-find-out-all-about-the-kapoor-clan/articleshow/101553004.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20230709225848/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/etimes-bffs-did-you-know-sonam-kapoors-grandfather-was-a-freedom-fighter-find-out-all-about-the-kapoor-clan/articleshow/101553004.cms |archive-date=9 July 2023 |website=The Times of India}} </ref> निर्माता म्हणून त्यांचा हिंदीतील पहिला यशस्वी चित्रपट के. शंकर दिग्दर्शित शहजादा होता जो तमिळ चित्रपट इधु साथियम (१९६३) चा रिमेक होता. तथापि, सुरिंदर यांचे त्यानंतर प्रदर्शित झालेले फूल खिले हैं गुलशन गुलशन (चित्रपट) आणि विकास राव हे चित्रपट फ्लॉप झाले, ज्यामुळे ते मोठ्या कर्जात बुडाले. नंतर १९८० च्या दशकात निर्माता म्हणून त्यांनी त्यांच्या निर्मितीतून चांगली कमाई केली, जे हम पाच, वो सात दिन, लोफर, जुदाई, सिर्फ तुम, हमारा दिल आपके पास है, पुकार, नो एन्ट्री यासारख्या कन्नड, तमिळ किंवा तेलुगू चित्रपटांचे रिमेक होते - या सर्व चित्रपटांमध्ये त्यांचा मुलगा अनिल कपूर मुख्य भूमिकेत होता. त्यांचा धाकटा मुलगा संजय कपूर सिर्फ तुममध्ये मुख्य अभिनेता होता. २४ सप्टेंबर २०११ रोजी हृदयविकाराच्या झटक्याने त्यांचे निधन झाले.<ref>{{cite news|title=Film producer Surinder Kapoor dies|url=http://daily.bhaskar.com/article/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20130316002138/http://daily.bhaskar.com/article/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |url-status=dead |archive-date=16 March 2013 |access-date=28 March 2012 |newspaper=Daily Bhaskar |date=25 September 2011}}</ref><ref>{{cite news|last=Pradhan|first=Bharathi|title=Separation pangs for Sri|url=http://www.telegraphindia.com/1111002/jsp/7days/story_14577895.jsp |archive-url=https://web.archive.org/web/20111106184519/http://www.telegraphindia.com/1111002/jsp/7days/story_14577895.jsp |url-status=dead |archive-date=6 November 2011 |access-date=28 March 2012 |newspaper=The Telegraph |date=2 October 2011}}</ref> त्यांचे तीन मुलगे, [[बोनी कपूर]], [[अनिल कपूर]] आणि [[संजय कपूर]] हे देखील चित्रपट उद्योगात गुंतलेले आहेत. अनिल कपूर हे एक यशस्वी बॉलिवूड अभिनेता आहेत. त्यांची सून [[श्रीदेवी]] यांचे लग्न त्यांच्या मोठ्या मुलाशी, बोनी सोबत झाले होते. बोनी एक प्रसिद्ध बॉलिवूड अभिनेते होते. त्यांची मुलगी रीना हिचे लग्न मारवाह फिल्म्स अँड व्हिडिओ स्टुडिओजचे संदीप मारवाह यांच्याशी झाले आहे. == चित्रपट सूची == * मिलेंगे मिलेंगे (२०१०), निर्माता * नो एंट्री (२००५), निर्माता * हमारा दिल आपके पास है (2000), निर्माता * पुकार (२०००), निर्माता * सिर्फ तुम (१९९९), निर्माता * जुदाई (१९९७), निर्माता * लोफर (१९९६), निर्माता * वो सात दिन (१९८३), निर्माता * हम पांच (१९८०), निर्माता * फूल खिले हैं गुलशन गुलशन (1978), निर्माता * पोंगा पंडित (1975), निर्माता utv * बिकाश राव * शहजादा (१९७२) * एक श्रीमान एक श्रीमती (१९६९), निर्माता * जब से तुम्हे देखा है (1963), निर्माता * टार्झन कम्स टू दिल्ली (१९६५), निर्माता * फरिश्ता (१९५८), निर्माती == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{DEFAULTSORT:कपूर, सुरिंदर}} [[वर्ग:हिंदी चित्रपट निर्माते]] [[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]] [[वर्ग:इ.स. १९२५ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. २०११ मधील मृत्यू]] 5misq6q6zvp310ma5qlnv9df5av6uun 1 366562 2580761 2025-06-17T13:13:29Z अभय नातू 206 /* १,००,००० वा लेख */ नवीन विभाग 2580761 wikitext text/x-wiki == १,००,००० वा लेख == हा लेख बहुधा मराठी विकिपीडियावरील १,००,०००वा लेख असाला. शहानिशा करीत आहे. -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १८:४३, १७ जून २०२५ (IST) myb6zakpem7uteyxkcbputqfc2u2yz8 2580837 2580761 2025-06-18T05:43:43Z संतोष गोरे 135680 /* १,००,००० वा लेख */ Reply 2580837 wikitext text/x-wiki == १,००,००० वा लेख == हा लेख बहुधा मराठी विकिपीडियावरील १,००,०००वा लेख असाला. शहानिशा करीत आहे. -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १८:४३, १७ जून २०२५ (IST) :आता लेखसंख्या परत मागे आलेली आहे. सबब शहानिशा करण्यात अर्थ नाही.-[[User:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ११:१३, १८ जून २०२५ (IST) cpmh4nivpktwunu4ux1kbnzw1qztpcu 0 366563 2580763 2025-06-17T13:15:47Z अभय नातू 206 लेखनभेद 2580763 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[आरे जे.व्ही.एल.आर. मेट्रो स्थानक]] 710ibn9rmq3oxn9iw45vljyho869pw2 14 366564 2580768 2025-06-17T13:31:17Z अभय नातू 206 नवीन 2580768 wikitext text/x-wiki * [[वर्ग:महाराष्ट्रामधील विमानतळ]] [[वर्ग:मुंबईमधील वाहतूक]] [[वर्ग:भारतातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] 5wpvh4i4ihukptfa2v79jmp2c7zunlx 2580781 2580768 2025-06-17T14:10:54Z Khirid Harshad 138639 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले 2580781 wikitext text/x-wiki * [[वर्ग:महाराष्ट्रामधील विमानतळ]] [[वर्ग:मुंबईमधील वाहतूक]] [[वर्ग:भारतातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] [[वर्ग:शिवाजी महाराज]] du5vpsn4lyvujwpoq889pf0s33yydvx 0 366565 2580770 2025-06-17T13:34:36Z अभय नातू 206 लेखनभेद 2580770 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[शितलादेवी मंदिर मेट्रो स्थानक]] hinurqc4ig4nmwkuxbvj5irbrukmp78 0 366566 2580773 2025-06-17T13:41:41Z अभय नातू 206 मूळ नाव 2580773 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[द सीगल]] ob7ruokubj2bj1gs433zls9u5352wz7 0 366567 2580774 2025-06-17T13:48:45Z अभय नातू 206 मूळ नाव 2580774 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[अंकल वान्या]] hc9p7caoogsf2d9lk1d79osetw7mnsh 0 366568 2580779 2025-06-17T14:10:19Z Khirid Harshad 138639 Khirid Harshad ने लेख [[छत्रपती शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य व कलाकृती]] वरुन [[शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य आणि कलाकृती]] ला हलविला 2580779 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[शिवाजी महाराजांविषयी साहित्य आणि कलाकृती]] bybp4oddd6abcx1nx2nmnx42yar19yp 0 366571 2580846 2025-06-18T06:30:21Z अभय नातू 206 "[[:en:Special:Redirect/revision/1289724595|Francis Rawdon-Hastings, 1st Marquess of Hastings]]" पानाचे भाषांतर करुन तयार झाले 2580846 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट पदाधिकारी|imagesize=|order1=[[भारताचे गव्हर्नर जनरल]]|monarch1=[[युनायटेड किंग्डमचा तिसरा जॉर्ज|तिसरा जॉर्ज]] <br /> [[युनायटेड किंग्डमचा चौथा जॉर्ज|चौथा जॉर्ज]]|पंतप्रधान2=|order2=[[माल्टाचे गव्हर्नर जनरल]]|monarch2=[[युनायटेड किंग्डमचा चौथा जॉर्ज|चौथा जॉर्ज]]|जन्म_तारीख={{birth date|df=yes|1754|12|9}}|मृत्युदिनांक={{death date and age|df=y|1826|11|28|1754|12|9}}|party=|मागील=[[लॉर्ड मिंटो]]|पुढील=[[जॉन अॅडम (गव्हर्नर जनरल)|जॉन अॅडम]]|जन्मस्थान=[[काउंटी डाउन]], [[आयर्लंड]]|मृत्युस्थान=[[नापोली]]जवळ समुद्रात|मागील2=[[थॉमस मेटलँड]]|पुढील2=[[अलेक्झांडर जॉर्ज वूडफोर्ड]]|सन्मानवाचक पूर्वप्रत्यय=द मोस्ट ऑनरेबल|नाव=फ्रांसिस रॉडोन-हेस्टिंग्स|सन्मानवाचक प्रत्यय=हेस्टिंग्सचा पहिला मार्क्वेस}} '''फ्रांसिस एडवर्ड रॉडोन-हेस्टिंग्स, हेस्टिंग्सचा पहिला मार्क्वेस''' तथा '''लॉर्ड रॉडोन''' किंवा '''द अर्ल ऑफ मोइरा''' ([[९ डिसेंबर]], [[इ.स. १७५४|१७५४]]{{Spaced en dash}}[[२८ नोव्हेंबर]], [[इ.स. १८२६|१८२६]]) एक [[आंग्ल-आयरिश]] राजकारणी आणि लष्करी अधिकारी होता. हा १८१३ ते १८२३ दरम्यान [[भारताचे गव्हर्नर-जनरल|भारताचा गव्हर्नर-जनरल]] होता. याआधी त्याने [[अमेरिकन क्रांती|अमेरिकन क्रांतिकारी युद्धादरम्यान]] आणि १७९४ मध्ये [[पहिल्या युतीचे युद्ध|पहिल्या युतीच्या युद्धादरम्यान]] ब्रिटिश सैन्यात सेवा बजावली होती. आयर्लंडमध्ये, त्यांनी प्रातिनिधिक सरकार आणि राष्ट्रीय स्वातंत्र्यासाठीची [[सोसायटी ऑफ युनायटेड आयरिशमेन|संयुक्त आयर्लंड]] चळवळ मोडून काढण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या जबरदस्तीच्या धोरणावर टीका केली होती. १७९० मध्ये त्याने त्याचे मामा [[हेस्टिंग्सच्या १०व्या अर्ल फ्रांसिस हेस्टिंग्सच्या|हंटिंगडनचे १० वे अर्ल फ्रान्सिस हेस्टिंग्ज]] इच्छेनुसार ''हेस्टिंग्स'' हे अतिरिक्त आडनाव लावायला सुरुवात केली. == अमेरिकन स्वातंत्र्ययुद्ध == === बंकर हिलची लढाई === [[अमेरिकेचे स्वातंत्र्ययुद्ध]] सुरू होताना रॉडॉन [[बॉस्टन|बोस्टन]] येथे [[५वी रेजिमेंट ऑफ फूट|५ व्या रेजिमेंट ऑफ फूटच्या]] ग्रेनेडियर कंपनीत लेफ्टनंट म्हणून तैनात होता. त्याने प्रथम [[लेक्सिंग्टन आणि काँकोर्डच्या लढाया|लेक्सिंग्टन आणि कॉनकॉर्डच्या लढाईत]] आणि [[बंकर हिलची लढाई|बंकर हिलच्या लढाईत]] कारवाई केली. तेथे त्याने ग्रेनेडियर्ससोबत [[ब्रीड्स हिल|ब्रीड्स हिलवरील]] फसलेल्या दुसऱ्या हल्ल्यात आणि बालेकिल्ल्यावरील तिसऱ्या हल्ल्यात भाग घेतला होता. त्याचा वरिष्ठ अधिकारी कॅप्टन हॅरिस जखमी झाल्यानंतर वयाच्या २१ व्या वर्षी हेस्टिंग्सने तिसऱ्या आणि शेवटच्या हल्ल्यासाठी कंपनीची कमान स्वीकारली. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> ब्रिटिश सैन्याची पिछेहाट होणार असे दिसल्यावर रॉडोन थेट बालेकिल्ल्यावर चालून गेला आणि तेथे त्याने युनियन जॅक फडकावला. जॉन बर्गोयन यांनी आपल्या बातमीपत्रात लिहिले की ''लॉर्ड रॉडोनने आजच्या दिवशी त्याच्या कीर्तीवर आयुष्यभराचे शिक्कामोर्तब करुन घेतले आहे''. या पराक्रमानंतर त्याला कॅप्टन पदी बढती मिळून [[६३वी फूट रेजिमेंट|६३ व्या फूटमध्ये]] एक कंपनीची कमान त्याला देण्यात आली. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=zYkVSL_x0BAC&q=Francis+Rawdon-+Hastings+killed+joseph+warren&pg=PA28|title=Francis Rawdon-Hastings, Marquess of Hastings: Soldier, Peer of the Realm, Governor-General of India|last=Nelson|first=Paul David|date=2005|publisher=Fairleigh Dickinson Univ Press|isbn=9780838640715|language=en}}</ref> === कॅरोलिना आणि न्यू यॉर्कमधील मोहिमा, १७७५-७६ === रॉडोनला यानंतर जनरल सर [[हेन्री क्लिंटन (ब्रिटिश सैन्याधिकारी)|हेन्री क्लिंटन]] यांचे सहाय्यक म्हणून [[केप फियर नदी|केप फियर नदीवरील]] [[ब्रन्सविक टाउन (नॉर्थ कॅरोलायना)|ब्रन्सविक टाउन, नॉर्थ कॅरोलिना]] येथे आणि नंतर [[चार्ल्सटन (साउथ कॅरोलिना)|दक्षिण कॅरोलिना येथील]] चार्ल्सटन शहराजवळच्या [[फोर्ट मूल्ट्री]] येथे मोहिमा केल्या. तो त्याच्यासोबत न्यू यॉर्कला परतला.<ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> [[लाँग आयलंडची लढाई|लाँग आयलंडच्या लढाईदरम्यान]] तो क्लिंटन यांच्या मुख्यालयात होता. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> १५ सप्टेंबर रोजी रॉडोनने [[मॅनहॅटन]]<nowiki/>मधील [[किप्स बे]] येथे होड्यांमधून आणि जमिनीवरुन सैनिकांना घेउन हल्ला केला व तेथून तो [[पेल्स पॉइंट|पेल्स पॉइंटवरील]] चढाईमध्ये सहभागी झाला.<ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=47}}</ref> === ऱ्होड आयलंड, इंग्लंड आणि न्यू यॉर्क === ८ डिसेंबर रोजी रॉडोन क्लिंटनसोबत [[र्‍होड आयलंड|ऱ्होड आयलंडवर]] उतरला आणि [[रॉयल नेव्ही|ब्रिटिश नौदलासाठी]] बंदरे सुरक्षित केली. १३ जानेवारी १७७७ रोजी, क्लिंटनसह, ते लंडनला निघाले आणि १ मार्च रोजी पोहोचले. लॉर्ड जॉर्ज जर्मेनच्या एका बॉल दरम्यान, तो लंडनला भेट देणाऱ्या लाफायेटशी भेटला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=55}}</ref> जुलैमध्ये रॉडोन अमेरिकेत परतला व थेट क्लिंटनसोबत न्यू यॉर्क मुख्यालयात गेला. त्याने न्यू यॉर्कच्या पठारावरील लढायांमध्ये भाग घेतला व ७ ऑक्टोबर रोजी [[वेस्ट पॉइंट]]<nowiki/>जवळचा [[फोर्ट कॉन्स्टिट्यूशन]] हा किल्ला घेतला पण [[आल्बनी (न्यू यॉर्क)|आल्बनी]] येथे जनरल [[जॉन बर्गॉइन|बर्गोयनबरोबर]] मोर्चा साधायला त्याला उशीर झाला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=56}}</ref> ३ सप्टेंबर १७७९ रोजी न्यू यॉर्कमध्ये त्यांचे क्लिंटनशी वाद झाल्यावर रॉडोनने अ‍ॅडज्युटंट जनरल पदाचा राजीनामा दिला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> === दक्षिणेतील मोहीम === रॉडोन न्यू यॉर्कपासून [[चार्ल्सटनचा वेढा|चार्ल्सटनच्या वेढ्याकडे]] कुमक घेउन गेला. हे शहर ब्रिटिशांच्या ताब्यात आल्यानंतर त्यांनी तेथे ठाण मांडून पूर्ण [[साउथ कॅरोलिना|दक्षिण कॅरोलिना]] ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न केला. [[लॉर्ड कॉर्नवॉलिस|लॉर्ड कॉर्नवॉलिसने]] रॉडोनला [[कॅम्डेन (साउथ कॅरोलायना)|कॅम्डेन]] येथे १६ ऑगस्ट, १७८० रोजी तैनात केले. [[कॅम्डेनची लढाई|कॅम्डेनच्या लढाईत]] रॉडनने ब्रिटीश डाव्या फळीचे नेतृत्व केले. कॉर्नवॉलिसने [[व्हर्जिनिया|व्हर्जिनियामध्ये]] परत जाताना रॉडोनला दक्षिणेतील सैन्याचा सरदार म्हणून नेमले.. [[चित्र:Sir_Joshua_Reynolds_(1723-92)_-_Francis_Rawdon-Hastings_(1754-1826),_Second_Earl_of_Moira_and_First_Marquess_of_Hastings_-_RCIN_407508_-_Royal_Collection.jpg|डावे|इवलेसे| जोशुआ रेनॉल्ड्स यांनी काढलेले ''लॉर्ड मोइराचे चित्र'', १७९०]] १७८१ मध्ये [[हॉबकर्कची लढाई|हॉबकर्क हिलच्या लढाईत]] मिळालेला विजय ही या युद्धातील रॉडोनची सर्वात उल्लेखनीय कामगिरी होती. यात रॉडोनने छोट्या शिबंदीसह उत्कृष्ट लष्करी डावपेच आणि दृढनिर्धाराने मोठ्या [[खंडीय सेना|अमेरिकन फौजेला]] पराभूत केले. {{Sfn|Chisholm|1911|p=54}} जनरल [[नॅथानियेल ग्रीन|नॅथानियेल ग्रीनने]] आपला तोफखाना दुसरीकडे हलवला आहे असे समजून (चुकीने) रॉडोनने ग्रीनच्या डाव्या फळीवर हल्ला केला. येथे कडाडून हल्ला चढवून त्याने अमेरिकनांना विस्कळीत केले आणि तेथून अमेरिकनांची शक्ती कोलमडली. या अराजकतेत त्यांनी काढता पाय घेतला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> == ब्रिटिश जहागिर == === लॉर्ड हेस्टिंग्ज === अमेरिकेहून इंग्लंडला परतल्यानंतर रॉडोनला राजा [[इंग्लंडचा तिसरा जॉर्ज|तिसऱ्या जॉर्ज]]<nowiki/>ने १७८३ मध्ये, [[यॉर्कशायर|यॉर्क काउंटीमधील]] '''बॅरन रॉडोन''' म्हणून खिताब दिला. <ref>{{London Gazette|issue=12419|date=1 March 1783|page=1}}</ref> १७८७ मध्ये, तो प्रिन्स ऑफ वेल्सशी मैत्री करू लागला आणि त्याला हजारो पौंड कर्ज देऊ केले. १७८८ मध्ये तो [[रीजन्सी प्रकरण|रीजन्सी प्रकरणात]] अडकला. १७८९ मध्ये रॉडोनच्या आईला [[हेस्टिंग्सचे बॅरन|हेस्टिंग्सचे बॅरनपद]] आपल्या भावाकडून वारसागत आले. आपल्या मामाच्या मृत्युपत्रातील इच्छेनुसार रॉडोनने ''हेस्टिंग्स'' हे आडनाव आपल्या नावात जोडले. {{Sfn|Chisholm|1911|p=54}} १८०१ पासून फ्रांसिस रॉडोन लॉर्ड हेस्टिंग्स म्हणून [[हाऊस ऑफ लॉर्ड्स|युनायटेड किंग्डमच्या हाऊस ऑफ लॉर्ड्समध्ये पदासीन झाला.]] सप्टेंबर १८०३ मध्ये तो पूर्ण जनरलचे पद मिळाले व त्यासह तो [[स्कॉटलंड]]<nowiki/>चा [[स्कॉटलंडचे सर्वोच्च सेनापती|सर्वोच्च सेनापती]] झाला. यावेळी त्याने [[एडिनबरा|एडिनबराच्या]] दक्षिणेस असलेले विशाल [[डडिंगस्टन हाउस]] हा महाल भाड्याने घेतला. १८०७मध्ये हाउस ऑफ लॉर्ड्समध्ये प्रस्तावित गुलाम व्यापार कायदा (१८०७) वरील चर्चे दरम्यान हेस्टिंग्सने कायद्याला पाठिंबाल दिला आणि म्हणले की ''या सभागृहासमोर असलेले पुरावे या रक्ताच्या व्यापाराचा नायनाट करण्यासाठी पटवून देण्यासाठी पुरेसा आहे. आणि यातूनही तुम्हा सर्वांना पटले नाही तर मी तुमचे लक्ष बायबलच्या जुन्या कराराकडे वेधतो, ज्यात लिहिलेले आहे की लोकांशी असेच वागा जसे त्यांनी तुमच्याशी वागायला हवे आहे.''<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://api.parliament.uk/historic-hansard/lords/1807/feb/05/slave-trade-abolition-bill|title=Slave Trade Abolition Bill. (Hansard, 5 February 1807)}}</ref> ५ फेब्रुवारी १८०७ रोजी झालेल्या या चर्चेनंतर हाऊस ऑफ लॉर्ड्समध्ये हा कायदा मंजूर झाला व त्याने [[अटलांटिक गुलाम व्यापार|अटलांटिक गुलाम व्यापारातील]] ब्रिटिशांनी सहभाग बंद केला. == भारताचे गव्हर्नर-जनरल == [[चित्र:Francis,_1st_Marquess_of_Hastings_(Earl_of_Moira).jpg|इवलेसे| भारताचे गव्हर्नर-जनरल म्हणून मार्क्वेस ऑफ हेस्टिंग्ज]] प्रिन्स-रीजेंटच्या वशिल्याने ११ नोव्हेंबर, १८१२ रोजी हेस्टिंग्सची नेमणूक रोजी [[फोर्ट विल्यमच्या प्रेसीडेंसीचे गव्हर्नर-जनरल]], म्हणजेच भारताचे गव्हर्नर-जनरल म्हणून झाली. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=148}}</ref> गव्हर्नर-जनरल म्हणून हेस्टिंग्सची सद्दी उल्लेखनीय होती. त्यांनी [[इंग्रज-नेपाळ युद्ध|गुरखा युद्धात]] नेपाळला धूळ चारुन दक्षिण हिमालय [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटिश भारतात]] विलीन केला तर तिसऱ्या आंग्ल-मराठा युद्धात [[मराठी लोक|मराठ्यांवर]] संपूर्णपणे वर्चस्व मिळवले. याने भारताचा इतिहास पूर्णपणे बदलला. हेस्टिंग्सने १८१९ मध्ये [[युनायटेड किंग्डम]]<nowiki/>साठी [[सिंगापूर]] बेट खरेदी केले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ehistory.osu.edu/biographies/francis-rawdon|title=Francis Rawdon- Hastings, 1st Marquess of Hastings {{!}} eHISTORY|website=ehistory.osu.edu|language=en|access-date=2017-11-15}}</ref> ==== अँग्लो-नेपाळ युद्ध ==== मे १८१३ मध्ये ब्रिटिशांनी [[नेपाळ|नेपाळच्या]] [[गोरखा|गोरखांविरुद्ध]] युद्ध घोषित केले. हेस्टिंग्स ने जनरल बेनेट मार्ले यांच्या नेतृत्वाखाली [[काठमांडू|काठमांडूवर]] ८,००० सैनिक, जनरल जॉन सलिव्हन वूड यांच्या नेतृत्वाखाली ४,००० सैनिक आणि जनरल सर डेव्हिड ऑक्टरलोनी यांच्या १०,००० सैनिकांसह [[अमरसिंग थापा]] विरुद्ध तसेच जनरल रॉबर्ट रोलो गिलेस्पी यांच्या ३,५०० सैनिकांसह [[नहान]], [[श्रीनगर]] आणि गढवाल विरुद्ध हल्ला चढवला. यांपैकी फक्त ऑक्टरलोनीला काही यश मिळाले; गिलेस्पी मारला गेला. अनिर्णित वाटाघाटींनंतर हेस्टिंग्सने ऑक्टरलोनीला २०,००० सैनिकांची कुमक पाठवली. या सैन्याने २८ फेब्रुवारी रोजी [[मकवानपूरची लढाई]] जिंकली. त्यानंतर [[सुगौलीचा करार|सुगौली करारानुसार]] गुरख्यांनी शरणागती पत्करली. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> ==== [[तिसरे आंग्ल-मराठा युद्ध]] ==== जानेवारी १८१७ मध्ये [[पेंढारी|पेंढारीं]]<nowiki/>विरुद्ध सुरू केलेल्या कारवाईचे निमित्त काढून हेस्टिंग्सने पेशवा, होळकर, शिंदे आणि इतर मराठा सरदारांविरुद्ध युद्ध सुरू केले. यात हेस्टिंग्सने उत्तर भारतातील येथे सैन्याचे नेतृत्व केले तर दक्षिणेत जनरल [[थॉमस हिस्लॉप|सर थॉमस हिस्लॉप]]<nowiki/>च्या नेतृत्वाखाली [[दख्खनचे पठार|दख्खनचे]] सैन्य. [[पुणे|पुण्यावर]] चालून गेले. तेथे माउंटस्टुअर्ट एल्फिन्स्टनने पेशव्यांचा पराभव केला. [[नागपूर|नागपूरच्या]] लढाईत [[अप्पासाहेब भोसले (नागपूरकर)|अप्पासाहेब भोसल्यांचा]] पराभव झाला. [[महिदपूरची लढाई|महिदपूरच्या लढाईत]] हिस्लॉपने [[होळकर घराणे|होळकरचा]] पराभव केला. यानंतर भारतात ब्रिटिश सत्तेचे वर्चस्व पुढील १५० वर्षांसाठी अबाधित राहिले. {{Sfn|Chisholm|1911|page=55}} [[चित्र:Malta_-_Valletta_-_Triq_il-Papa_Piju_V_-_Hastings_Gardens_-_Monument_to_Lord_Hastings_01_ies.jpg|इवलेसे| हेस्टिंग्ज गार्डन्स, व्हॅलेटा येथील लॉर्ड हेस्टिंग्जची कबर]] == मृत्यू == १८२४ मध्ये हेस्टिंग्सला [[माल्टाचे गव्हर्नर]] म्हणून नियुक्त करण्यात आले. त्यानंतर दोन वर्षांनी [[एचएमएस रिव्हेंज|एचएमएस ''रिव्हेंज'']] जहाजाने परत [[इंग्लंड]]<nowiki/>कडे जात असताना [[इटली]]<nowiki/>च्या [[नापोली]] शहराजवळ बोटीवरच त्याचा मृत्यू झाला. हेस्टिंग्सचे माल्टाची राजधानी व्हॅलेटा शहरातील [[स्टिंग्स गार्डन्स|हेस्टिंग्स गार्डन्स]] येथे एका मोठ्या संगमरवरी कबरीत पुरण्यात आले. हेस्टिंग्सने वयाच्या ५०व्या वर्षी, १२ जुलै, १८०४ रोजी, फ्लोरा कॅम्पबेलशी लग्न केले. त्यांना सहा मुले झाली. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:फेलो ऑफ रॉयल सोसायटी]] [[वर्ग:भारताचे गव्हर्नर जनरल]] [[वर्ग:इ.स. १८२६ मधील मृत्यू]] [[वर्ग:इ.स. १७५४ मधील जन्म]] [[वर्ग:माल्टाचे गव्हर्नर जनरल]] [[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]] fhbzmx48tfyw6wj3yo5dh9cncb5th0c 2580851 2580846 2025-06-18T06:53:07Z अभय नातू 206 /* मृत्यू */ 2580851 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट पदाधिकारी|imagesize=|order1=[[भारताचे गव्हर्नर जनरल]]|monarch1=[[युनायटेड किंग्डमचा तिसरा जॉर्ज|तिसरा जॉर्ज]] <br /> [[युनायटेड किंग्डमचा चौथा जॉर्ज|चौथा जॉर्ज]]|पंतप्रधान2=|order2=[[माल्टाचे गव्हर्नर जनरल]]|monarch2=[[युनायटेड किंग्डमचा चौथा जॉर्ज|चौथा जॉर्ज]]|जन्म_तारीख={{birth date|df=yes|1754|12|9}}|मृत्युदिनांक={{death date and age|df=y|1826|11|28|1754|12|9}}|party=|मागील=[[लॉर्ड मिंटो]]|पुढील=[[जॉन अॅडम (गव्हर्नर जनरल)|जॉन अॅडम]]|जन्मस्थान=[[काउंटी डाउन]], [[आयर्लंड]]|मृत्युस्थान=[[नापोली]]जवळ समुद्रात|मागील2=[[थॉमस मेटलँड]]|पुढील2=[[अलेक्झांडर जॉर्ज वूडफोर्ड]]|सन्मानवाचक पूर्वप्रत्यय=द मोस्ट ऑनरेबल|नाव=फ्रांसिस रॉडोन-हेस्टिंग्स|सन्मानवाचक प्रत्यय=हेस्टिंग्सचा पहिला मार्क्वेस}} '''फ्रांसिस एडवर्ड रॉडोन-हेस्टिंग्स, हेस्टिंग्सचा पहिला मार्क्वेस''' तथा '''लॉर्ड रॉडोन''' किंवा '''द अर्ल ऑफ मोइरा''' ([[९ डिसेंबर]], [[इ.स. १७५४|१७५४]]{{Spaced en dash}}[[२८ नोव्हेंबर]], [[इ.स. १८२६|१८२६]]) एक [[आंग्ल-आयरिश]] राजकारणी आणि लष्करी अधिकारी होता. हा १८१३ ते १८२३ दरम्यान [[भारताचे गव्हर्नर-जनरल|भारताचा गव्हर्नर-जनरल]] होता. याआधी त्याने [[अमेरिकन क्रांती|अमेरिकन क्रांतिकारी युद्धादरम्यान]] आणि १७९४ मध्ये [[पहिल्या युतीचे युद्ध|पहिल्या युतीच्या युद्धादरम्यान]] ब्रिटिश सैन्यात सेवा बजावली होती. आयर्लंडमध्ये, त्यांनी प्रातिनिधिक सरकार आणि राष्ट्रीय स्वातंत्र्यासाठीची [[सोसायटी ऑफ युनायटेड आयरिशमेन|संयुक्त आयर्लंड]] चळवळ मोडून काढण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या जबरदस्तीच्या धोरणावर टीका केली होती. १७९० मध्ये त्याने त्याचे मामा [[हेस्टिंग्सच्या १०व्या अर्ल फ्रांसिस हेस्टिंग्सच्या|हंटिंगडनचे १० वे अर्ल फ्रान्सिस हेस्टिंग्ज]] इच्छेनुसार ''हेस्टिंग्स'' हे अतिरिक्त आडनाव लावायला सुरुवात केली. == अमेरिकन स्वातंत्र्ययुद्ध == === बंकर हिलची लढाई === [[अमेरिकेचे स्वातंत्र्ययुद्ध]] सुरू होताना रॉडॉन [[बॉस्टन|बोस्टन]] येथे [[५वी रेजिमेंट ऑफ फूट|५ व्या रेजिमेंट ऑफ फूटच्या]] ग्रेनेडियर कंपनीत लेफ्टनंट म्हणून तैनात होता. त्याने प्रथम [[लेक्सिंग्टन आणि काँकोर्डच्या लढाया|लेक्सिंग्टन आणि कॉनकॉर्डच्या लढाईत]] आणि [[बंकर हिलची लढाई|बंकर हिलच्या लढाईत]] कारवाई केली. तेथे त्याने ग्रेनेडियर्ससोबत [[ब्रीड्स हिल|ब्रीड्स हिलवरील]] फसलेल्या दुसऱ्या हल्ल्यात आणि बालेकिल्ल्यावरील तिसऱ्या हल्ल्यात भाग घेतला होता. त्याचा वरिष्ठ अधिकारी कॅप्टन हॅरिस जखमी झाल्यानंतर वयाच्या २१ व्या वर्षी हेस्टिंग्सने तिसऱ्या आणि शेवटच्या हल्ल्यासाठी कंपनीची कमान स्वीकारली. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> ब्रिटिश सैन्याची पिछेहाट होणार असे दिसल्यावर रॉडोन थेट बालेकिल्ल्यावर चालून गेला आणि तेथे त्याने युनियन जॅक फडकावला. जॉन बर्गोयन यांनी आपल्या बातमीपत्रात लिहिले की ''लॉर्ड रॉडोनने आजच्या दिवशी त्याच्या कीर्तीवर आयुष्यभराचे शिक्कामोर्तब करुन घेतले आहे''. या पराक्रमानंतर त्याला कॅप्टन पदी बढती मिळून [[६३वी फूट रेजिमेंट|६३ व्या फूटमध्ये]] एक कंपनीची कमान त्याला देण्यात आली. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=zYkVSL_x0BAC&q=Francis+Rawdon-+Hastings+killed+joseph+warren&pg=PA28|title=Francis Rawdon-Hastings, Marquess of Hastings: Soldier, Peer of the Realm, Governor-General of India|last=Nelson|first=Paul David|date=2005|publisher=Fairleigh Dickinson Univ Press|isbn=9780838640715|language=en}}</ref> === कॅरोलिना आणि न्यू यॉर्कमधील मोहिमा, १७७५-७६ === रॉडोनला यानंतर जनरल सर [[हेन्री क्लिंटन (ब्रिटिश सैन्याधिकारी)|हेन्री क्लिंटन]] यांचे सहाय्यक म्हणून [[केप फियर नदी|केप फियर नदीवरील]] [[ब्रन्सविक टाउन (नॉर्थ कॅरोलायना)|ब्रन्सविक टाउन, नॉर्थ कॅरोलिना]] येथे आणि नंतर [[चार्ल्सटन (साउथ कॅरोलिना)|दक्षिण कॅरोलिना येथील]] चार्ल्सटन शहराजवळच्या [[फोर्ट मूल्ट्री]] येथे मोहिमा केल्या. तो त्याच्यासोबत न्यू यॉर्कला परतला.<ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> [[लाँग आयलंडची लढाई|लाँग आयलंडच्या लढाईदरम्यान]] तो क्लिंटन यांच्या मुख्यालयात होता. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> १५ सप्टेंबर रोजी रॉडोनने [[मॅनहॅटन]]<nowiki/>मधील [[किप्स बे]] येथे होड्यांमधून आणि जमिनीवरुन सैनिकांना घेउन हल्ला केला व तेथून तो [[पेल्स पॉइंट|पेल्स पॉइंटवरील]] चढाईमध्ये सहभागी झाला.<ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=47}}</ref> === ऱ्होड आयलंड, इंग्लंड आणि न्यू यॉर्क === ८ डिसेंबर रोजी रॉडोन क्लिंटनसोबत [[र्‍होड आयलंड|ऱ्होड आयलंडवर]] उतरला आणि [[रॉयल नेव्ही|ब्रिटिश नौदलासाठी]] बंदरे सुरक्षित केली. १३ जानेवारी १७७७ रोजी, क्लिंटनसह, ते लंडनला निघाले आणि १ मार्च रोजी पोहोचले. लॉर्ड जॉर्ज जर्मेनच्या एका बॉल दरम्यान, तो लंडनला भेट देणाऱ्या लाफायेटशी भेटला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=55}}</ref> जुलैमध्ये रॉडोन अमेरिकेत परतला व थेट क्लिंटनसोबत न्यू यॉर्क मुख्यालयात गेला. त्याने न्यू यॉर्कच्या पठारावरील लढायांमध्ये भाग घेतला व ७ ऑक्टोबर रोजी [[वेस्ट पॉइंट]]<nowiki/>जवळचा [[फोर्ट कॉन्स्टिट्यूशन]] हा किल्ला घेतला पण [[आल्बनी (न्यू यॉर्क)|आल्बनी]] येथे जनरल [[जॉन बर्गॉइन|बर्गोयनबरोबर]] मोर्चा साधायला त्याला उशीर झाला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=56}}</ref> ३ सप्टेंबर १७७९ रोजी न्यू यॉर्कमध्ये त्यांचे क्लिंटनशी वाद झाल्यावर रॉडोनने अ‍ॅडज्युटंट जनरल पदाचा राजीनामा दिला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> === दक्षिणेतील मोहीम === रॉडोन न्यू यॉर्कपासून [[चार्ल्सटनचा वेढा|चार्ल्सटनच्या वेढ्याकडे]] कुमक घेउन गेला. हे शहर ब्रिटिशांच्या ताब्यात आल्यानंतर त्यांनी तेथे ठाण मांडून पूर्ण [[साउथ कॅरोलिना|दक्षिण कॅरोलिना]] ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न केला. [[लॉर्ड कॉर्नवॉलिस|लॉर्ड कॉर्नवॉलिसने]] रॉडोनला [[कॅम्डेन (साउथ कॅरोलायना)|कॅम्डेन]] येथे १६ ऑगस्ट, १७८० रोजी तैनात केले. [[कॅम्डेनची लढाई|कॅम्डेनच्या लढाईत]] रॉडनने ब्रिटीश डाव्या फळीचे नेतृत्व केले. कॉर्नवॉलिसने [[व्हर्जिनिया|व्हर्जिनियामध्ये]] परत जाताना रॉडोनला दक्षिणेतील सैन्याचा सरदार म्हणून नेमले.. [[चित्र:Sir_Joshua_Reynolds_(1723-92)_-_Francis_Rawdon-Hastings_(1754-1826),_Second_Earl_of_Moira_and_First_Marquess_of_Hastings_-_RCIN_407508_-_Royal_Collection.jpg|डावे|इवलेसे| जोशुआ रेनॉल्ड्स यांनी काढलेले ''लॉर्ड मोइराचे चित्र'', १७९०]] १७८१ मध्ये [[हॉबकर्कची लढाई|हॉबकर्क हिलच्या लढाईत]] मिळालेला विजय ही या युद्धातील रॉडोनची सर्वात उल्लेखनीय कामगिरी होती. यात रॉडोनने छोट्या शिबंदीसह उत्कृष्ट लष्करी डावपेच आणि दृढनिर्धाराने मोठ्या [[खंडीय सेना|अमेरिकन फौजेला]] पराभूत केले. {{Sfn|Chisholm|1911|p=54}} जनरल [[नॅथानियेल ग्रीन|नॅथानियेल ग्रीनने]] आपला तोफखाना दुसरीकडे हलवला आहे असे समजून (चुकीने) रॉडोनने ग्रीनच्या डाव्या फळीवर हल्ला केला. येथे कडाडून हल्ला चढवून त्याने अमेरिकनांना विस्कळीत केले आणि तेथून अमेरिकनांची शक्ती कोलमडली. या अराजकतेत त्यांनी काढता पाय घेतला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> == ब्रिटिश जहागिर == === लॉर्ड हेस्टिंग्ज === अमेरिकेहून इंग्लंडला परतल्यानंतर रॉडोनला राजा [[इंग्लंडचा तिसरा जॉर्ज|तिसऱ्या जॉर्ज]]<nowiki/>ने १७८३ मध्ये, [[यॉर्कशायर|यॉर्क काउंटीमधील]] '''बॅरन रॉडोन''' म्हणून खिताब दिला. <ref>{{London Gazette|issue=12419|date=1 March 1783|page=1}}</ref> १७८७ मध्ये, तो प्रिन्स ऑफ वेल्सशी मैत्री करू लागला आणि त्याला हजारो पौंड कर्ज देऊ केले. १७८८ मध्ये तो [[रीजन्सी प्रकरण|रीजन्सी प्रकरणात]] अडकला. १७८९ मध्ये रॉडोनच्या आईला [[हेस्टिंग्सचे बॅरन|हेस्टिंग्सचे बॅरनपद]] आपल्या भावाकडून वारसागत आले. आपल्या मामाच्या मृत्युपत्रातील इच्छेनुसार रॉडोनने ''हेस्टिंग्स'' हे आडनाव आपल्या नावात जोडले. {{Sfn|Chisholm|1911|p=54}} १८०१ पासून फ्रांसिस रॉडोन लॉर्ड हेस्टिंग्स म्हणून [[हाऊस ऑफ लॉर्ड्स|युनायटेड किंग्डमच्या हाऊस ऑफ लॉर्ड्समध्ये पदासीन झाला.]] सप्टेंबर १८०३ मध्ये तो पूर्ण जनरलचे पद मिळाले व त्यासह तो [[स्कॉटलंड]]<nowiki/>चा [[स्कॉटलंडचे सर्वोच्च सेनापती|सर्वोच्च सेनापती]] झाला. यावेळी त्याने [[एडिनबरा|एडिनबराच्या]] दक्षिणेस असलेले विशाल [[डडिंगस्टन हाउस]] हा महाल भाड्याने घेतला. १८०७मध्ये हाउस ऑफ लॉर्ड्समध्ये प्रस्तावित गुलाम व्यापार कायदा (१८०७) वरील चर्चे दरम्यान हेस्टिंग्सने कायद्याला पाठिंबाल दिला आणि म्हणले की ''या सभागृहासमोर असलेले पुरावे या रक्ताच्या व्यापाराचा नायनाट करण्यासाठी पटवून देण्यासाठी पुरेसा आहे. आणि यातूनही तुम्हा सर्वांना पटले नाही तर मी तुमचे लक्ष बायबलच्या जुन्या कराराकडे वेधतो, ज्यात लिहिलेले आहे की लोकांशी असेच वागा जसे त्यांनी तुमच्याशी वागायला हवे आहे.''<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://api.parliament.uk/historic-hansard/lords/1807/feb/05/slave-trade-abolition-bill|title=Slave Trade Abolition Bill. (Hansard, 5 February 1807)}}</ref> ५ फेब्रुवारी १८०७ रोजी झालेल्या या चर्चेनंतर हाऊस ऑफ लॉर्ड्समध्ये हा कायदा मंजूर झाला व त्याने [[अटलांटिक गुलाम व्यापार|अटलांटिक गुलाम व्यापारातील]] ब्रिटिशांनी सहभाग बंद केला. == भारताचे गव्हर्नर-जनरल == [[चित्र:Francis,_1st_Marquess_of_Hastings_(Earl_of_Moira).jpg|इवलेसे| भारताचे गव्हर्नर-जनरल म्हणून मार्क्वेस ऑफ हेस्टिंग्ज]] प्रिन्स-रीजेंटच्या वशिल्याने ११ नोव्हेंबर, १८१२ रोजी हेस्टिंग्सची नेमणूक रोजी [[फोर्ट विल्यमच्या प्रेसीडेंसीचे गव्हर्नर-जनरल]], म्हणजेच भारताचे गव्हर्नर-जनरल म्हणून झाली. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=148}}</ref> गव्हर्नर-जनरल म्हणून हेस्टिंग्सची सद्दी उल्लेखनीय होती. त्यांनी [[इंग्रज-नेपाळ युद्ध|गुरखा युद्धात]] नेपाळला धूळ चारुन दक्षिण हिमालय [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटिश भारतात]] विलीन केला तर तिसऱ्या आंग्ल-मराठा युद्धात [[मराठी लोक|मराठ्यांवर]] संपूर्णपणे वर्चस्व मिळवले. याने भारताचा इतिहास पूर्णपणे बदलला. हेस्टिंग्सने १८१९ मध्ये [[युनायटेड किंग्डम]]<nowiki/>साठी [[सिंगापूर]] बेट खरेदी केले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ehistory.osu.edu/biographies/francis-rawdon|title=Francis Rawdon- Hastings, 1st Marquess of Hastings {{!}} eHISTORY|website=ehistory.osu.edu|language=en|access-date=2017-11-15}}</ref> ==== अँग्लो-नेपाळ युद्ध ==== मे १८१३ मध्ये ब्रिटिशांनी [[नेपाळ|नेपाळच्या]] [[गोरखा|गोरखांविरुद्ध]] युद्ध घोषित केले. हेस्टिंग्स ने जनरल बेनेट मार्ले यांच्या नेतृत्वाखाली [[काठमांडू|काठमांडूवर]] ८,००० सैनिक, जनरल जॉन सलिव्हन वूड यांच्या नेतृत्वाखाली ४,००० सैनिक आणि जनरल सर डेव्हिड ऑक्टरलोनी यांच्या १०,००० सैनिकांसह [[अमरसिंग थापा]] विरुद्ध तसेच जनरल रॉबर्ट रोलो गिलेस्पी यांच्या ३,५०० सैनिकांसह [[नहान]], [[श्रीनगर]] आणि गढवाल विरुद्ध हल्ला चढवला. यांपैकी फक्त ऑक्टरलोनीला काही यश मिळाले; गिलेस्पी मारला गेला. अनिर्णित वाटाघाटींनंतर हेस्टिंग्सने ऑक्टरलोनीला २०,००० सैनिकांची कुमक पाठवली. या सैन्याने २८ फेब्रुवारी रोजी [[मकवानपूरची लढाई]] जिंकली. त्यानंतर [[सुगौलीचा करार|सुगौली करारानुसार]] गुरख्यांनी शरणागती पत्करली. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> ==== [[तिसरे आंग्ल-मराठा युद्ध]] ==== जानेवारी १८१७ मध्ये [[पेंढारी|पेंढारीं]]<nowiki/>विरुद्ध सुरू केलेल्या कारवाईचे निमित्त काढून हेस्टिंग्सने पेशवा, होळकर, शिंदे आणि इतर मराठा सरदारांविरुद्ध युद्ध सुरू केले. यात हेस्टिंग्सने उत्तर भारतातील येथे सैन्याचे नेतृत्व केले तर दक्षिणेत जनरल [[थॉमस हिस्लॉप|सर थॉमस हिस्लॉप]]<nowiki/>च्या नेतृत्वाखाली [[दख्खनचे पठार|दख्खनचे]] सैन्य. [[पुणे|पुण्यावर]] चालून गेले. तेथे माउंटस्टुअर्ट एल्फिन्स्टनने पेशव्यांचा पराभव केला. [[नागपूर|नागपूरच्या]] लढाईत [[अप्पासाहेब भोसले (नागपूरकर)|अप्पासाहेब भोसल्यांचा]] पराभव झाला. [[महिदपूरची लढाई|महिदपूरच्या लढाईत]] हिस्लॉपने [[होळकर घराणे|होळकरचा]] पराभव केला. यानंतर भारतात ब्रिटिश सत्तेचे वर्चस्व पुढील १५० वर्षांसाठी अबाधित राहिले. {{Sfn|Chisholm|1911|page=55}} [[चित्र:Malta_-_Valletta_-_Triq_il-Papa_Piju_V_-_Hastings_Gardens_-_Monument_to_Lord_Hastings_01_ies.jpg|इवलेसे| हेस्टिंग्ज गार्डन्स, व्हॅलेटा येथील लॉर्ड हेस्टिंग्जची कबर]] == मृत्यू == १८२४ मध्ये हेस्टिंग्सला [[माल्टाचे गव्हर्नर]] म्हणून नियुक्त करण्यात आले. त्यानंतर दोन वर्षांनी [[एचएमएस रिव्हेंज|एचएमएस ''रिव्हेंज'']] जहाजाने परत [[इंग्लंड]]कडे जात असताना [[इटली]]च्या [[नापोली]] शहराजवळ बोटीवरच त्याचा मृत्यू झाला. हेस्टिंग्सचे पार्थिव [[माल्टा]]ची राजधानी [[व्हॅलेटा]] शहरातील [[स्टिंग्स गार्डन्स|हेस्टिंग्स गार्डन्स]] येथे एका मोठ्या संगमरवरी कबरीत पुरण्यात आले. हेस्टिंग्सने वयाच्या ५०व्या वर्षी, १२ जुलै, १८०४ रोजी, फ्लोरा कॅम्पबेलशी लग्न केले. त्यांना सहा मुले झाली. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:फेलो ऑफ रॉयल सोसायटी]] [[वर्ग:भारताचे गव्हर्नर जनरल]] [[वर्ग:इ.स. १८२६ मधील मृत्यू]] [[वर्ग:इ.स. १७५४ मधील जन्म]] [[वर्ग:माल्टाचे गव्हर्नर जनरल]] [[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]] 07wq1e52gpzygzbq583hqlqkx9nauvk 2580866 2580851 2025-06-18T09:20:23Z KiranBOT II 140753 शुद्धलेखन — योग्य उकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#योग्य उकार|अधिक माहिती]]); शुद्धलेखन — योग्य रकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#योग्य रकार|अधिक माहिती]]) 2580866 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट पदाधिकारी|imagesize=|order1=[[भारताचे गव्हर्नर जनरल]]|monarch1=[[युनायटेड किंग्डमचा तिसरा जॉर्ज|तिसरा जॉर्ज]] <br /> [[युनायटेड किंग्डमचा चौथा जॉर्ज|चौथा जॉर्ज]]|पंतप्रधान2=|order2=[[माल्टाचे गव्हर्नर जनरल]]|monarch2=[[युनायटेड किंग्डमचा चौथा जॉर्ज|चौथा जॉर्ज]]|जन्म_तारीख={{birth date|df=yes|1754|12|9}}|मृत्युदिनांक={{death date and age|df=y|1826|11|28|1754|12|9}}|party=|मागील=[[लॉर्ड मिंटो]]|पुढील=[[जॉन अॅडम (गव्हर्नर जनरल)|जॉन अॅडम]]|जन्मस्थान=[[काउंटी डाउन]], [[आयर्लंड]]|मृत्युस्थान=[[नापोली]]जवळ समुद्रात|मागील2=[[थॉमस मेटलँड]]|पुढील2=[[अलेक्झांडर जॉर्ज वूडफोर्ड]]|सन्मानवाचक पूर्वप्रत्यय=द मोस्ट ऑनरेबल|नाव=फ्रांसिस रॉडोन-हेस्टिंग्स|सन्मानवाचक प्रत्यय=हेस्टिंग्सचा पहिला मार्क्वेस}} '''फ्रांसिस एडवर्ड रॉडोन-हेस्टिंग्स, हेस्टिंग्सचा पहिला मार्क्वेस''' तथा '''लॉर्ड रॉडोन''' किंवा '''द अर्ल ऑफ मोइरा''' ([[९ डिसेंबर]], [[इ.स. १७५४|१७५४]]{{Spaced en dash}}[[२८ नोव्हेंबर]], [[इ.स. १८२६|१८२६]]) एक [[आंग्ल-आयरिश]] राजकारणी आणि लष्करी अधिकारी होता. हा १८१३ ते १८२३ दरम्यान [[भारताचे गव्हर्नर-जनरल|भारताचा गव्हर्नर-जनरल]] होता. याआधी त्याने [[अमेरिकन क्रांती|अमेरिकन क्रांतिकारी युद्धादरम्यान]] आणि १७९४ मध्ये [[पहिल्या युतीचे युद्ध|पहिल्या युतीच्या युद्धादरम्यान]] ब्रिटिश सैन्यात सेवा बजावली होती. आयर्लंडमध्ये, त्यांनी प्रातिनिधिक सरकार आणि राष्ट्रीय स्वातंत्र्यासाठीची [[सोसायटी ऑफ युनायटेड आयरिशमेन|संयुक्त आयर्लंड]] चळवळ मोडून काढण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या जबरदस्तीच्या धोरणावर टीका केली होती. १७९० मध्ये त्याने त्याचे मामा [[हेस्टिंग्सच्या १०व्या अर्ल फ्रांसिस हेस्टिंग्सच्या|हंटिंगडनचे १० वे अर्ल फ्रान्सिस हेस्टिंग्ज]] इच्छेनुसार ''हेस्टिंग्स'' हे अतिरिक्त आडनाव लावायला सुरुवात केली. == अमेरिकन स्वातंत्र्ययुद्ध == === बंकर हिलची लढाई === [[अमेरिकेचे स्वातंत्र्ययुद्ध]] सुरू होताना रॉडॉन [[बॉस्टन|बोस्टन]] येथे [[५वी रेजिमेंट ऑफ फूट|५ व्या रेजिमेंट ऑफ फूटच्या]] ग्रेनेडियर कंपनीत लेफ्टनंट म्हणून तैनात होता. त्याने प्रथम [[लेक्सिंग्टन आणि काँकोर्डच्या लढाया|लेक्सिंग्टन आणि कॉनकॉर्डच्या लढाईत]] आणि [[बंकर हिलची लढाई|बंकर हिलच्या लढाईत]] कारवाई केली. तेथे त्याने ग्रेनेडियर्ससोबत [[ब्रीड्स हिल|ब्रीड्स हिलवरील]] फसलेल्या दुसऱ्या हल्ल्यात आणि बालेकिल्ल्यावरील तिसऱ्या हल्ल्यात भाग घेतला होता. त्याचा वरिष्ठ अधिकारी कॅप्टन हॅरिस जखमी झाल्यानंतर वयाच्या २१ व्या वर्षी हेस्टिंग्सने तिसऱ्या आणि शेवटच्या हल्ल्यासाठी कंपनीची कमान स्वीकारली. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> ब्रिटिश सैन्याची पिछेहाट होणार असे दिसल्यावर रॉडोन थेट बालेकिल्ल्यावर चालून गेला आणि तेथे त्याने युनियन जॅक फडकावला. जॉन बर्गोयन यांनी आपल्या बातमीपत्रात लिहिले की ''लॉर्ड रॉडोनने आजच्या दिवशी त्याच्या कीर्तीवर आयुष्यभराचे शिक्कामोर्तब करून घेतले आहे''. या पराक्रमानंतर त्याला कॅप्टन पदी बढती मिळून [[६३वी फूट रेजिमेंट|६३ व्या फूटमध्ये]] एक कंपनीची कमान त्याला देण्यात आली. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=zYkVSL_x0BAC&q=Francis+Rawdon-+Hastings+killed+joseph+warren&pg=PA28|title=Francis Rawdon-Hastings, Marquess of Hastings: Soldier, Peer of the Realm, Governor-General of India|last=Nelson|first=Paul David|date=2005|publisher=Fairleigh Dickinson Univ Press|isbn=9780838640715|language=en}}</ref> === कॅरोलिना आणि न्यू यॉर्कमधील मोहिमा, १७७५-७६ === रॉडोनला यानंतर जनरल सर [[हेन्री क्लिंटन (ब्रिटिश सैन्याधिकारी)|हेन्री क्लिंटन]] यांचे सहाय्यक म्हणून [[केप फियर नदी|केप फियर नदीवरील]] [[ब्रन्सविक टाउन (नॉर्थ कॅरोलायना)|ब्रन्सविक टाउन, नॉर्थ कॅरोलिना]] येथे आणि नंतर [[चार्ल्सटन (साउथ कॅरोलिना)|दक्षिण कॅरोलिना येथील]] चार्ल्सटन शहराजवळच्या [[फोर्ट मूल्ट्री]] येथे मोहिमा केल्या. तो त्याच्यासोबत न्यू यॉर्कला परतला.<ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> [[लाँग आयलंडची लढाई|लाँग आयलंडच्या लढाईदरम्यान]] तो क्लिंटन यांच्या मुख्यालयात होता. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> १५ सप्टेंबर रोजी रॉडोनने [[मॅनहॅटन]]<nowiki/>मधील [[किप्स बे]] येथे होड्यांमधून आणि जमिनीवरून सैनिकांना घेउन हल्ला केला व तेथून तो [[पेल्स पॉइंट|पेल्स पॉइंटवरील]] चढाईमध्ये सहभागी झाला.<ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=47}}</ref> === ऱ्होड आयलंड, इंग्लंड आणि न्यू यॉर्क === ८ डिसेंबर रोजी रॉडोन क्लिंटनसोबत [[ऱ्होड आयलंड|ऱ्होड आयलंडवर]] उतरला आणि [[रॉयल नेव्ही|ब्रिटिश नौदलासाठी]] बंदरे सुरक्षित केली. १३ जानेवारी १७७७ रोजी, क्लिंटनसह, ते लंडनला निघाले आणि १ मार्च रोजी पोहोचले. लॉर्ड जॉर्ज जर्मेनच्या एका बॉल दरम्यान, तो लंडनला भेट देणाऱ्या लाफायेटशी भेटला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=55}}</ref> जुलैमध्ये रॉडोन अमेरिकेत परतला व थेट क्लिंटनसोबत न्यू यॉर्क मुख्यालयात गेला. त्याने न्यू यॉर्कच्या पठारावरील लढायांमध्ये भाग घेतला व ७ ऑक्टोबर रोजी [[वेस्ट पॉइंट]]<nowiki/>जवळचा [[फोर्ट कॉन्स्टिट्यूशन]] हा किल्ला घेतला पण [[आल्बनी (न्यू यॉर्क)|आल्बनी]] येथे जनरल [[जॉन बर्गॉइन|बर्गोयनबरोबर]] मोर्चा साधायला त्याला उशीर झाला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=56}}</ref> ३ सप्टेंबर १७७९ रोजी न्यू यॉर्कमध्ये त्यांचे क्लिंटनशी वाद झाल्यावर रॉडोनने अ‍ॅडज्युटंट जनरल पदाचा राजीनामा दिला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> === दक्षिणेतील मोहीम === रॉडोन न्यू यॉर्कपासून [[चार्ल्सटनचा वेढा|चार्ल्सटनच्या वेढ्याकडे]] कुमक घेउन गेला. हे शहर ब्रिटिशांच्या ताब्यात आल्यानंतर त्यांनी तेथे ठाण मांडून पूर्ण [[साउथ कॅरोलिना|दक्षिण कॅरोलिना]] ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न केला. [[लॉर्ड कॉर्नवॉलिस|लॉर्ड कॉर्नवॉलिसने]] रॉडोनला [[कॅम्डेन (साउथ कॅरोलायना)|कॅम्डेन]] येथे १६ ऑगस्ट, १७८० रोजी तैनात केले. [[कॅम्डेनची लढाई|कॅम्डेनच्या लढाईत]] रॉडनने ब्रिटीश डाव्या फळीचे नेतृत्व केले. कॉर्नवॉलिसने [[व्हर्जिनिया|व्हर्जिनियामध्ये]] परत जाताना रॉडोनला दक्षिणेतील सैन्याचा सरदार म्हणून नेमले.. [[चित्र:Sir_Joshua_Reynolds_(1723-92)_-_Francis_Rawdon-Hastings_(1754-1826),_Second_Earl_of_Moira_and_First_Marquess_of_Hastings_-_RCIN_407508_-_Royal_Collection.jpg|डावे|इवलेसे| जोशुआ रेनॉल्ड्स यांनी काढलेले ''लॉर्ड मोइराचे चित्र'', १७९०]] १७८१ मध्ये [[हॉबकर्कची लढाई|हॉबकर्क हिलच्या लढाईत]] मिळालेला विजय ही या युद्धातील रॉडोनची सर्वात उल्लेखनीय कामगिरी होती. यात रॉडोनने छोट्या शिबंदीसह उत्कृष्ट लष्करी डावपेच आणि दृढनिर्धाराने मोठ्या [[खंडीय सेना|अमेरिकन फौजेला]] पराभूत केले. {{Sfn|Chisholm|1911|p=54}} जनरल [[नॅथानियेल ग्रीन|नॅथानियेल ग्रीनने]] आपला तोफखाना दुसरीकडे हलवला आहे असे समजून (चुकीने) रॉडोनने ग्रीनच्या डाव्या फळीवर हल्ला केला. येथे कडाडून हल्ला चढवून त्याने अमेरिकनांना विस्कळीत केले आणि तेथून अमेरिकनांची शक्ती कोलमडली. या अराजकतेत त्यांनी काढता पाय घेतला. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> == ब्रिटिश जहागिर == === लॉर्ड हेस्टिंग्ज === अमेरिकेहून इंग्लंडला परतल्यानंतर रॉडोनला राजा [[इंग्लंडचा तिसरा जॉर्ज|तिसऱ्या जॉर्ज]]<nowiki/>ने १७८३ मध्ये, [[यॉर्कशायर|यॉर्क काउंटीमधील]] '''बॅरन रॉडोन''' म्हणून खिताब दिला. <ref>{{London Gazette|issue=12419|date=1 March 1783|page=1}}</ref> १७८७ मध्ये, तो प्रिन्स ऑफ वेल्सशी मैत्री करू लागला आणि त्याला हजारो पौंड कर्ज देऊ केले. १७८८ मध्ये तो [[रीजन्सी प्रकरण|रीजन्सी प्रकरणात]] अडकला. १७८९ मध्ये रॉडोनच्या आईला [[हेस्टिंग्सचे बॅरन|हेस्टिंग्सचे बॅरनपद]] आपल्या भावाकडून वारसागत आले. आपल्या मामाच्या मृत्युपत्रातील इच्छेनुसार रॉडोनने ''हेस्टिंग्स'' हे आडनाव आपल्या नावात जोडले. {{Sfn|Chisholm|1911|p=54}} १८०१ पासून फ्रांसिस रॉडोन लॉर्ड हेस्टिंग्स म्हणून [[हाऊस ऑफ लॉर्ड्स|युनायटेड किंग्डमच्या हाऊस ऑफ लॉर्ड्समध्ये पदासीन झाला.]] सप्टेंबर १८०३ मध्ये तो पूर्ण जनरलचे पद मिळाले व त्यासह तो [[स्कॉटलंड]]<nowiki/>चा [[स्कॉटलंडचे सर्वोच्च सेनापती|सर्वोच्च सेनापती]] झाला. यावेळी त्याने [[एडिनबरा|एडिनबराच्या]] दक्षिणेस असलेले विशाल [[डडिंगस्टन हाउस]] हा महाल भाड्याने घेतला. १८०७मध्ये हाउस ऑफ लॉर्ड्समध्ये प्रस्तावित गुलाम व्यापार कायदा (१८०७) वरील चर्चे दरम्यान हेस्टिंग्सने कायद्याला पाठिंबाल दिला आणि म्हणले की ''या सभागृहासमोर असलेले पुरावे या रक्ताच्या व्यापाराचा नायनाट करण्यासाठी पटवून देण्यासाठी पुरेसा आहे. आणि यातूनही तुम्हा सर्वांना पटले नाही तर मी तुमचे लक्ष बायबलच्या जुन्या कराराकडे वेधतो, ज्यात लिहिलेले आहे की लोकांशी असेच वागा जसे त्यांनी तुमच्याशी वागायला हवे आहे.''<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://api.parliament.uk/historic-hansard/lords/1807/feb/05/slave-trade-abolition-bill|title=Slave Trade Abolition Bill. (Hansard, 5 February 1807)}}</ref> ५ फेब्रुवारी १८०७ रोजी झालेल्या या चर्चेनंतर हाऊस ऑफ लॉर्ड्समध्ये हा कायदा मंजूर झाला व त्याने [[अटलांटिक गुलाम व्यापार|अटलांटिक गुलाम व्यापारातील]] ब्रिटिशांनी सहभाग बंद केला. == भारताचे गव्हर्नर-जनरल == [[चित्र:Francis,_1st_Marquess_of_Hastings_(Earl_of_Moira).jpg|इवलेसे| भारताचे गव्हर्नर-जनरल म्हणून मार्क्वेस ऑफ हेस्टिंग्ज]] प्रिन्स-रीजेंटच्या वशिल्याने ११ नोव्हेंबर, १८१२ रोजी हेस्टिंग्सची नेमणूक रोजी [[फोर्ट विल्यमच्या प्रेसीडेंसीचे गव्हर्नर-जनरल]], म्हणजेच भारताचे गव्हर्नर-जनरल म्हणून झाली. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005|p=148}}</ref> गव्हर्नर-जनरल म्हणून हेस्टिंग्सची सद्दी उल्लेखनीय होती. त्यांनी [[इंग्रज-नेपाळ युद्ध|गुरखा युद्धात]] नेपाळला धूळ चारून दक्षिण हिमालय [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटिश भारतात]] विलीन केला तर तिसऱ्या आंग्ल-मराठा युद्धात [[मराठी लोक|मराठ्यांवर]] संपूर्णपणे वर्चस्व मिळवले. याने भारताचा इतिहास पूर्णपणे बदलला. हेस्टिंग्सने १८१९ मध्ये [[युनायटेड किंग्डम]]<nowiki/>साठी [[सिंगापूर]] बेट खरेदी केले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://ehistory.osu.edu/biographies/francis-rawdon|title=Francis Rawdon- Hastings, 1st Marquess of Hastings {{!}} eHISTORY|website=ehistory.osu.edu|language=en|access-date=2017-11-15}}</ref> ==== अँग्लो-नेपाळ युद्ध ==== मे १८१३ मध्ये ब्रिटिशांनी [[नेपाळ|नेपाळच्या]] [[गोरखा|गोरखांविरुद्ध]] युद्ध घोषित केले. हेस्टिंग्स ने जनरल बेनेट मार्ले यांच्या नेतृत्वाखाली [[काठमांडू|काठमांडूवर]] ८,००० सैनिक, जनरल जॉन सलिव्हन वूड यांच्या नेतृत्वाखाली ४,००० सैनिक आणि जनरल सर डेव्हिड ऑक्टरलोनी यांच्या १०,००० सैनिकांसह [[अमरसिंग थापा]] विरुद्ध तसेच जनरल रॉबर्ट रोलो गिलेस्पी यांच्या ३,५०० सैनिकांसह [[नहान]], [[श्रीनगर]] आणि गढवाल विरुद्ध हल्ला चढवला. यांपैकी फक्त ऑक्टरलोनीला काही यश मिळाले; गिलेस्पी मारला गेला. अनिर्णित वाटाघाटींनंतर हेस्टिंग्सने ऑक्टरलोनीला २०,००० सैनिकांची कुमक पाठवली. या सैन्याने २८ फेब्रुवारी रोजी [[मकवानपूरची लढाई]] जिंकली. त्यानंतर [[सुगौलीचा करार|सुगौली करारानुसार]] गुरख्यांनी शरणागती पत्करली. <ref>{{Harvard citation|Paul David Nelson|2005}}</ref> ==== [[तिसरे आंग्ल-मराठा युद्ध]] ==== जानेवारी १८१७ मध्ये [[पेंढारी|पेंढारीं]]<nowiki/>विरुद्ध सुरू केलेल्या कारवाईचे निमित्त काढून हेस्टिंग्सने पेशवा, होळकर, शिंदे आणि इतर मराठा सरदारांविरुद्ध युद्ध सुरू केले. यात हेस्टिंग्सने उत्तर भारतातील येथे सैन्याचे नेतृत्व केले तर दक्षिणेत जनरल [[थॉमस हिस्लॉप|सर थॉमस हिस्लॉप]]<nowiki/>च्या नेतृत्वाखाली [[दख्खनचे पठार|दख्खनचे]] सैन्य. [[पुणे|पुण्यावर]] चालून गेले. तेथे माउंटस्टुअर्ट एल्फिन्स्टनने पेशव्यांचा पराभव केला. [[नागपूर|नागपूरच्या]] लढाईत [[अप्पासाहेब भोसले (नागपूरकर)|अप्पासाहेब भोसल्यांचा]] पराभव झाला. [[महिदपूरची लढाई|महिदपूरच्या लढाईत]] हिस्लॉपने [[होळकर घराणे|होळकरचा]] पराभव केला. यानंतर भारतात ब्रिटिश सत्तेचे वर्चस्व पुढील १५० वर्षांसाठी अबाधित राहिले. {{Sfn|Chisholm|1911|page=55}} [[चित्र:Malta_-_Valletta_-_Triq_il-Papa_Piju_V_-_Hastings_Gardens_-_Monument_to_Lord_Hastings_01_ies.jpg|इवलेसे| हेस्टिंग्ज गार्डन्स, व्हॅलेटा येथील लॉर्ड हेस्टिंग्जची कबर]] == मृत्यू == १८२४ मध्ये हेस्टिंग्सला [[माल्टाचे गव्हर्नर]] म्हणून नियुक्त करण्यात आले. त्यानंतर दोन वर्षांनी [[एचएमएस रिव्हेंज|एचएमएस ''रिव्हेंज'']] जहाजाने परत [[इंग्लंड]]कडे जात असताना [[इटली]]च्या [[नापोली]] शहराजवळ बोटीवरच त्याचा मृत्यू झाला. हेस्टिंग्सचे पार्थिव [[माल्टा]]ची राजधानी [[व्हॅलेटा]] शहरातील [[स्टिंग्स गार्डन्स|हेस्टिंग्स गार्डन्स]] येथे एका मोठ्या संगमरवरी कबरीत पुरण्यात आले. हेस्टिंग्सने वयाच्या ५०व्या वर्षी, १२ जुलै, १८०४ रोजी, फ्लोरा कॅम्पबेलशी लग्न केले. त्यांना सहा मुले झाली. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:फेलो ऑफ रॉयल सोसायटी]] [[वर्ग:भारताचे गव्हर्नर जनरल]] [[वर्ग:इ.स. १८२६ मधील मृत्यू]] [[वर्ग:इ.स. १७५४ मधील जन्म]] [[वर्ग:माल्टाचे गव्हर्नर जनरल]] [[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]] hace821m6t7wpqv3wsd9xfuixitfnhw 0 366572 2580847 2025-06-18T06:31:30Z अभय नातू 206 नामभेद 2580847 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[फ्रांसिस रॉडोन-हेस्टिंग्स (हेस्टिंग्सचा पहिला मार्क्वेस)]] cwt6jtn6os9db4tt58npe2bbywc2hkw 0 366573 2580848 2025-06-18T06:31:49Z अभय नातू 206 नामभेद 2580848 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[फ्रांसिस रॉडोन-हेस्टिंग्स (हेस्टिंग्सचा पहिला मार्क्वेस)]] cwt6jtn6os9db4tt58npe2bbywc2hkw 0 366574 2580852 2025-06-18T07:00:23Z अभय नातू 206 लेखनभेद 2580852 wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[भारताचे गव्हर्नर जनरल]] 7koaicwbvwjzqzecdrs6fod6za8o3ft 0 366575 2580868 2025-06-18T09:39:56Z Vishnu888 82059 नवीन पान आनि साचा 2580868 wikitext text/x-wiki [[चित्र:Ganeshani - Black Stone - Circa 10th Century CE - Bihar - ACCN 3919 - Indian Museum - Kolkata 2015-09-26 3894.JPG|इवलेसे|विनायकी, साधारण १० व्या शतकात, बिहार]] {{भाषांतर}}'''विनायकी''' ( [[आंतरराष्ट्रीय संस्कृत वर्णमाला लिप्यंतरण|IAST:]] Vināyakī) ही [[हत्ती|हत्तीच्या]] डोक्याची [[हिंदू देवी]] आहे. तिच्या पौराणिक कथा आणि मूर्तीशास्त्राची स्पष्ट व्याख्या केलेली नाही. हिंदू धर्मग्रंथांमध्ये तिच्याबद्दल फारसे काही सांगितलेले नाही आणि या देवतेच्या फार कमी प्रतिमा अस्तित्वात आहेत. तिच्या हत्तीसारख्या वैशिष्ट्यांमुळे, देवीला सामान्यतः हत्तीच्या डोक्याच्या ज्ञानाच्या देवता [[गणपती|गणेशाशी]] जोडले जाते. तिचे एकसारखे नाव नाही आणि तिला विविध नावांनी ओळखले जाते, स्त्री गणेश ("स्त्री गणेश"), वैनायकी, गजानना ("हत्तीमुखी"), विघ्नेश्वरी ("अडथळे दूर करणारी शिक्षिका") आणि गणेशानी, ही सर्व गणेशाच्या विनायक, गजानन, विघ्नेश्वर आणि स्वतः गणेशाची स्त्रीलिंगी रूपे आहेत. या ओळखींमुळे तिला शक्ती - गणेशाचे स्त्रीलिंगी रूप मानले गेले आहे. विनायकीला कधीकधी चौसष्ट योगिनी किंवा [[मातृका]] देवींचा भाग म्हणून देखील पाहिले जाते. तथापि, विद्वान कृष्णन यांचा असा विश्वास आहे की विनायकी ही हत्तीच्या डोक्याची सुरुवातीची मातृका आहे, गणेशाची ब्राह्मण शक्ती आणि तांत्रिक योगिनी या तीन वेगवेगळ्या देवी आहेत. [[जैन धर्म|जैन]] आणि [[बौद्ध]] परंपरेत, विनायकी ही एक स्वतंत्र देवी आहे. बौद्ध ग्रंथांमध्ये तिला गणपतीहृदय ("गणेशाचे हृदय") म्हटले आहे.<ref>{{जर्नल स्रोत|date=2024-09-15|title=Vinayaki|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Vinayaki&oldid=1245788455|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> == संदर्भ यादी == <references /> [[वर्ग:हिंदू देवी]] [[वर्ग:गणपती]] [[वर्ग:बौद्ध धर्मातील हत्ती]] 0bi4rai6knt9zldh6zacrytt4fr9yci 0 366576 2580870 2025-06-18T10:37:08Z Dharmadhyaksha 28394 "[[:en:Special:Redirect/revision/1291639610|Three Sisters (play)]]" पानाचे भाषांतर करुन तयार झाले 2580870 wikitext text/x-wiki '''''थ्री सिस्टर्स''''' हे रशियन लेखक आणि नाटककार [[आंतोन चेखव]] यांचे नाटक आहे. हे १९०० मध्ये लिहिले गेले आणि पहिल्यांदा १९०१ मध्ये मॉस्को आर्ट थिएटरमध्ये सादर केले गेले. चेखॉव्हच्या उत्कृष्ट नाटकांच्या यादीत, ''द चेरी ऑर्चर्ड'', ''[[द सीगल]]'' आणि ''[[अंकल वान्या]]'' यांच्यासह, हे नाटक अनेकदा समाविष्ट केले जाते.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Genius|last=Harold Bloom|date=31 October 2003|publisher=Grand Central Publishing|isbn=978-0446691291|edition=Reprint}}</ref> नाटकात चार अंक आहेत. हे नाटक तीन प्रोझोरोव्ह बहिणींबद्दल आहे - ओल्गा, माशा आणि इरिना - त्यांच्या भावा आंद्रेई. प्रोझोरोव्ह कुटुंब हे एका लहान, प्रांतीय शहरात राहणारे एक सुशिक्षित आणि सुसंस्कृत मॉस्को कुटुंब आहे. तथापि, त्यांच्या प्रतिभेला कोणीही ओळखत नसल्यामुळे ते दुःखी आहेत.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/antonchekhovatmo00gott|title=Anton Chekhov at the Moscow Art Theatre|last=Efros|first=Nikolai|publisher=Routledge|year=2005|isbn=978-0-4153-4440-1|editor=Gottlieb, Vera|location=London|page=[https://archive.org/details/antonchekhovatmo00gott/page/n31 15]|url-access=limited}}</ref><ref>[http://chehov.niv.ru/chehov/text/tri-sestry-primechaniya.htm Commentaries to Three Sisters] (Russian) // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982. / Т. 13. Пьесы. 1895—1904. — М.: Наука, 1978. — С. 117—188.</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी|}} [[वर्ग:आंतोन चेखव]] [[वर्ग:रशियन नाटके]] [[वर्ग:इ.स. १९०१ मधील निर्मिती]] eme54hdpfojx3w7b5rvx1prkn70g9nw 2580871 2580870 2025-06-18T10:37:36Z Dharmadhyaksha 28394 {{विकिडेटा माहितीचौकट}} 2580871 wikitext text/x-wiki {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''''थ्री सिस्टर्स''''' हे रशियन लेखक आणि नाटककार [[आंतोन चेखव]] यांचे नाटक आहे. हे १९०० मध्ये लिहिले गेले आणि पहिल्यांदा १९०१ मध्ये मॉस्को आर्ट थिएटरमध्ये सादर केले गेले. चेखॉव्हच्या उत्कृष्ट नाटकांच्या यादीत, ''द चेरी ऑर्चर्ड'', ''[[द सीगल]]'' आणि ''[[अंकल वान्या]]'' यांच्यासह, हे नाटक अनेकदा समाविष्ट केले जाते.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Genius|last=Harold Bloom|date=31 October 2003|publisher=Grand Central Publishing|isbn=978-0446691291|edition=Reprint}}</ref> नाटकात चार अंक आहेत. हे नाटक तीन प्रोझोरोव्ह बहिणींबद्दल आहे - ओल्गा, माशा आणि इरिना - त्यांच्या भावा आंद्रेई. प्रोझोरोव्ह कुटुंब हे एका लहान, प्रांतीय शहरात राहणारे एक सुशिक्षित आणि सुसंस्कृत मॉस्को कुटुंब आहे. तथापि, त्यांच्या प्रतिभेला कोणीही ओळखत नसल्यामुळे ते दुःखी आहेत.<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/antonchekhovatmo00gott|title=Anton Chekhov at the Moscow Art Theatre|last=Efros|first=Nikolai|publisher=Routledge|year=2005|isbn=978-0-4153-4440-1|editor=Gottlieb, Vera|location=London|page=[https://archive.org/details/antonchekhovatmo00gott/page/n31 15]|url-access=limited}}</ref><ref>[http://chehov.niv.ru/chehov/text/tri-sestry-primechaniya.htm Commentaries to Three Sisters] (Russian) // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982. / Т. 13. Пьесы. 1895—1904. — М.: Наука, 1978. — С. 117—188.</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी|}} [[वर्ग:आंतोन चेखव]] [[वर्ग:रशियन नाटके]] [[वर्ग:इ.स. १९०१ मधील निर्मिती]] snauk4c6736mmw4n459kb8h80fk1m0n 0 366577 2580872 2025-06-18T10:44:45Z Dharmadhyaksha 28394 "[[:en:Special:Redirect/revision/1294955408|The Cherry Orchard]]" पानाचे भाषांतर करुन तयार झाले 2580872 wikitext text/x-wiki '''''द चेरी ऑर्चर्ड''''' हे रशियन नाटककार [[आंतोन चेखव]] यांचे शेवटचे नाटक आहे. १९०३ मध्ये लिहिलेले, ते प्रथम ''झ्नानीये'' (पुस्तक दोन, १९०४) यांनी प्रकाशित केले, आणि त्याच वर्षी [[सेंट पीटर्सबर्ग|सेंट पीटर्सबर्गमध्ये]] एएफ मार्क्स पब्लिशर्स द्वारे स्वतंत्र आवृत्ती म्हणून प्रकाशित झाले.<ref name="comm_78">[http://chehov.niv.ru/chehov/text/vishnevyj-sad.htm Commentaries to Вишневый сад] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170531095551/http://chehov.niv.ru/chehov/text/vishnevyj-sad.htm}}. The Complete Chekhov in 30 Volumes. Vol. 13. // Чехов А. П. Вишневый сад: Комедия в 4-х действиях // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982. Т. 13. Пьесы. 1895—1904. — М.: Наука, 1978. — С. 195—254.</ref> १७ जानेवारी १९०४ रोजी, [[कोन्स्तांतिन स्त्नानिस्लावस्की]] दिग्दर्शित निर्मितीमध्ये ते मॉस्को आर्ट थिएटरमध्ये सुरू झाले. चेखवने नाटकाचे वर्णन विनोदी म्हणून केले होते, ज्यामध्ये काही [[प्रहसन|प्रहसनाचे]] घटक होते, जरी स्त्नानिस्लावस्कीने ते एक [[शोकांतिका]] म्हणून हाताळले होते. हे नाटक चेखव यांच्या चार उत्कृष्ट नाटकांपैकी एक म्हणून ओळखले जाते, तसेच ''[[द सीगल]]'', ''[[थ्री सिस्टर्स]]'' आणि ''[[अंकल वान्या]]'' हे नाटक देखील त्यात समाविष्ट आहे. हे नाटक एका खानदानी रशियन जमीनदाराभोवती फिरते जी तिच्या कुटुंबाच्या इस्टेटमध्ये परत येते आणि कर्ज फेडण्यासाठी तिचा लिलाव होतो. ह्यामध्ये एक मोठी आणि सुप्रसिद्ध चेरीची बाग आहे. ती एका माजी गुलामाच्या मुलाला इस्टेट विकण्याची परवानगी देते; व नाटकाच्या शेवटी चेरीची बाग तोडल्याचा आवाज ऐकून कुटुंब निघून जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.gradesaver.com/the-cherry-orchard/study-guide/themes|title=The Cherry Orchard Themes {{!}} GradeSaver|last=GradeSaver|website=www.gradesaver.com|language=en|access-date=2020-03-02}}</ref> ही कथा सांस्कृतिक निरर्थकतेचे विषय सादर करते - अभिजात वर्गाचे आपला दर्जा टिकवून ठेवण्याचे निरर्थक प्रयत्न आणि भांडवलदार वर्गाचे त्यांच्या नवीन सापडलेल्या भौतिकवादात अर्थ शोधण्याचे प्रयत्न. हे २० व्या शतकाच्या शेवटी रशियामधील सामाजिक-आर्थिक शक्तींचे नाट्यमय चित्रण करते, ज्यामध्ये १९ व्या शतकाच्या मध्यात गुलामगिरीचे उच्चाटन झाल्यानंतर मध्यमवर्गाचा उदय आणि अभिजात वर्गाच्या सत्तेचा ऱ्हास यांचा समावेश आहे.<ref>{{जर्नल स्रोत|last=Öğünç|first=Ömer|date=2017-03-20|title=Anton Chekhov'un ''The Cherry Orchard'' ve John Osborne'un ''Look Back In Anger'' Oyunlarinda Sosyal Sinif Kavraminin Karşilaştirilmasi|journal=Karadeniz|doi=10.17498/kdeniz.297873|issn=1308-6200|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://smtd.umich.edu/programs/the-cherry-orchard/|title=The Cherry Orchard|website=University of Michigan School of Music, Theatre & Dance|language=en-US|access-date=2025-01-24}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:रशियन नाटके]] [[वर्ग:आंतोन चेखव]] [[वर्ग:इ.स. १९०४ मधील निर्मिती]] k950e6cydauqxrpcvzrx0bs04f26xj0 2580873 2580872 2025-06-18T10:45:03Z Dharmadhyaksha 28394 {{विकिडेटा माहितीचौकट}} 2580873 wikitext text/x-wiki {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''''द चेरी ऑर्चर्ड''''' हे रशियन नाटककार [[आंतोन चेखव]] यांचे शेवटचे नाटक आहे. १९०३ मध्ये लिहिलेले, ते प्रथम ''झ्नानीये'' (पुस्तक दोन, १९०४) यांनी प्रकाशित केले, आणि त्याच वर्षी [[सेंट पीटर्सबर्ग|सेंट पीटर्सबर्गमध्ये]] एएफ मार्क्स पब्लिशर्स द्वारे स्वतंत्र आवृत्ती म्हणून प्रकाशित झाले.<ref name="comm_78">[http://chehov.niv.ru/chehov/text/vishnevyj-sad.htm Commentaries to Вишневый сад] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170531095551/http://chehov.niv.ru/chehov/text/vishnevyj-sad.htm}}. The Complete Chekhov in 30 Volumes. Vol. 13. // Чехов А. П. Вишневый сад: Комедия в 4-х действиях // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982. Т. 13. Пьесы. 1895—1904. — М.: Наука, 1978. — С. 195—254.</ref> १७ जानेवारी १९०४ रोजी, [[कोन्स्तांतिन स्त्नानिस्लावस्की]] दिग्दर्शित निर्मितीमध्ये ते मॉस्को आर्ट थिएटरमध्ये सुरू झाले. चेखवने नाटकाचे वर्णन विनोदी म्हणून केले होते, ज्यामध्ये काही [[प्रहसन|प्रहसनाचे]] घटक होते, जरी स्त्नानिस्लावस्कीने ते एक [[शोकांतिका]] म्हणून हाताळले होते. हे नाटक चेखव यांच्या चार उत्कृष्ट नाटकांपैकी एक म्हणून ओळखले जाते, तसेच ''[[द सीगल]]'', ''[[थ्री सिस्टर्स]]'' आणि ''[[अंकल वान्या]]'' हे नाटक देखील त्यात समाविष्ट आहे. हे नाटक एका खानदानी रशियन जमीनदाराभोवती फिरते जी तिच्या कुटुंबाच्या इस्टेटमध्ये परत येते आणि कर्ज फेडण्यासाठी तिचा लिलाव होतो. ह्यामध्ये एक मोठी आणि सुप्रसिद्ध चेरीची बाग आहे. ती एका माजी गुलामाच्या मुलाला इस्टेट विकण्याची परवानगी देते; व नाटकाच्या शेवटी चेरीची बाग तोडल्याचा आवाज ऐकून कुटुंब निघून जाते.<ref>{{Cite web|url=https://www.gradesaver.com/the-cherry-orchard/study-guide/themes|title=The Cherry Orchard Themes {{!}} GradeSaver|last=GradeSaver|website=www.gradesaver.com|language=en|access-date=2020-03-02}}</ref> ही कथा सांस्कृतिक निरर्थकतेचे विषय सादर करते - अभिजात वर्गाचे आपला दर्जा टिकवून ठेवण्याचे निरर्थक प्रयत्न आणि भांडवलदार वर्गाचे त्यांच्या नवीन सापडलेल्या भौतिकवादात अर्थ शोधण्याचे प्रयत्न. हे २० व्या शतकाच्या शेवटी रशियामधील सामाजिक-आर्थिक शक्तींचे नाट्यमय चित्रण करते, ज्यामध्ये १९ व्या शतकाच्या मध्यात गुलामगिरीचे उच्चाटन झाल्यानंतर मध्यमवर्गाचा उदय आणि अभिजात वर्गाच्या सत्तेचा ऱ्हास यांचा समावेश आहे.<ref>{{जर्नल स्रोत|last=Öğünç|first=Ömer|date=2017-03-20|title=Anton Chekhov'un ''The Cherry Orchard'' ve John Osborne'un ''Look Back In Anger'' Oyunlarinda Sosyal Sinif Kavraminin Karşilaştirilmasi|journal=Karadeniz|doi=10.17498/kdeniz.297873|issn=1308-6200|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://smtd.umich.edu/programs/the-cherry-orchard/|title=The Cherry Orchard|website=University of Michigan School of Music, Theatre & Dance|language=en-US|access-date=2025-01-24}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:रशियन नाटके]] [[वर्ग:आंतोन चेखव]] [[वर्ग:इ.स. १९०४ मधील निर्मिती]] qz6mxmqedzrov0jphghvkveccgevtyf 0 366578 2580878 2025-06-18T11:25:35Z Dharmadhyaksha 28394 "[[:en:Special:Redirect/revision/1217889090|Philadelphia (film)]]" पानाचे भाषांतर करुन तयार झाले 2580878 wikitext text/x-wiki {{संदर्भयादी|30em}} '''''फिलाडेल्फिया''''' हा १९९३ चा अमेरिकन कायदेशीर नाट्यचित्रपट आहे जो रॉन निस्वानर यांनी लिहिलेला आहे, [[जोनाथन डेम]] दिग्दर्शित आहे आणि [[टॉम हँक्स]] आणि [[डेन्झेल वॉशिंग्टन]] यांनी अभिनय केला आहे.<ref name="Philadelphia">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.tcm.com/tcmdb/title/18893/Philadelphia/|title=Philadelphia|website=[[Turner Classic Movies]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160331180402/http://www.tcm.com/tcmdb/title/18893/Philadelphia/|archive-date=March 31, 2016|access-date=March 29, 2016}}</ref> हा त्याच्या [[फिलाडेल्फिया|नावाच्या शहराच्या]] स्थानावर चित्रित केले गेले आहे व ॲटर्नी अँड्र्यू बेकेट (हँक्स) ची कथा सांगतो जो वकील मिलरला (वॉशिंग्टन) त्याच्या माजी नियोक्तावर खटला भरण्यास सांगतो. बेकेटला तो समलिंगी असल्याचे कळल्यानंतर कामावरून काढून टाकले आहे व त्याला [[अक्वायर्ड इम्यूनो डेफिशियन्सी सिंड्रोम|एड्स]] झाला होता.<ref name="WAPO_ghost">{{cite news|last=Blumenfeld|first=Laura|url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1994/01/25/the-ghost-of-philadelphia/fbaf12f4-0580-4e97-bc04-4af2ccbcda10/|title=The Ghost of 'Philadelphia'|date=January 25, 1994|newspaper=The Washington Post|archive-url=https://web.archive.org/web/20211021012034/https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1994/01/25/the-ghost-of-philadelphia/fbaf12f4-0580-4e97-bc04-4af2ccbcda10/|archive-date=October 21, 2021}}</ref> ''फिलाडेल्फियाचा'' प्रीमियर १४ डिसेंबर १९९३ रोजी [[लॉस एंजेलस|लॉस एंजेलिसमध्ये]] झाला आणि १४ जानेवारी १९९४ रोजी सर्वत्र प्रकशित झाला. त्याने जगभरात $२०६.७ दशलक्ष ची कमाई केली, आणि १९९३ मध्ये सर्वाधिक कमाई करणारा ९वा चित्रपट ठरला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.boxofficemojo.com/year/world/1993/?ref_=bo_cso_table_1|title=1993 Worldwide Box Office|website=[[Box Office Mojo]]|publisher=[[IMDb]]|access-date=March 7, 2020}}</ref> त्याची पटकथा आणि हँक्स आणि वॉशिंग्टन यांच्या अभिनयासाठी समीक्षकांकडून त्याला सकारात्मक प्रतिसाद मिळाला. अँड्र्यू बेकेटच्या भूमिकेसाठी, हँक्सने ६६ व्या अकादमी पुरस्कारांमध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचा [[अकादमी पुरस्कार]] जिंकला, तर [[ब्रुस स्प्रिंग्स्टीन|ब्रूस स्प्रिंगस्टीनच्या]] " स्ट्रीट्स ऑफ फिलाडेल्फिया" या गाण्याला सर्वोत्कृष्ट मूळ गाण्याचा अकादमी पुरस्कार मिळाला. निस्वानरला सर्वोत्कृष्ट मूळ पटकथेसाठी अकादमी पुरस्कारासाठीही नामांकन मिळाले होते, परंतु ''द पियानोसाठी'' ते [[जेन कॅम्पियन|जेन कॅम्पियनकडून]] पराभूत झाले होते. ''फिलाडेल्फिया'' हा केवळ [[अक्वायर्ड इम्यूनो डेफिशियन्सी सिंड्रोम|एड्स]] आणि होमोफोबियाला स्पष्टपणे संबोधित करणारा नाही तर समलिंगी लोकांना सकारात्मक प्रकाशात दाखवणारा हॉलीवूडचा पहिला मुख्य प्रवाहातील चित्रपट म्हणून प्रसिद्ध आहे.<ref name="Quinn">{{cite book|title=A Dictionary of Literary and Thematic Terms|last1=Quinn|first1=Edward|date=1999|publisher=Checkmark Books|page=10}}</ref><ref name="Rothman">{{cite news|last1=Rothman|first1=Clifford|url=https://www.nytimes.com/1995/01/01/movies/film-philadelphia-oscar-gives-way-to-elegy.html|title=FILM; 'Philadelphia': Oscar Gives Way to Elegy|date=January 1, 1995|work=[[The New York Times]]|page=9|access-date=February 9, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20180709154606/https://www.nytimes.com/1995/01/01/movies/film-philadelphia-oscar-gives-way-to-elegy.html|archive-date=July 9, 2018|url-status=live}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी|30em}} [[वर्ग:इ.स. १९९३ मधील चित्रपट]] [[वर्ग:अमेरिकन चित्रपट]] [[वर्ग:एड्स]] [[वर्ग:समलैंगिकता]] c6c1a8mamul5n0c0n0lsec61rkurf03 2580879 2580878 2025-06-18T11:25:58Z Dharmadhyaksha 28394 {{विकिडेटा माहितीचौकट}} 2580879 wikitext text/x-wiki {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''''फिलाडेल्फिया''''' हा १९९३ चा अमेरिकन कायदेशीर नाट्यचित्रपट आहे जो रॉन निस्वानर यांनी लिहिलेला आहे, [[जोनाथन डेम]] दिग्दर्शित आहे आणि [[टॉम हँक्स]] आणि [[डेन्झेल वॉशिंग्टन]] यांनी अभिनय केला आहे.<ref name="Philadelphia">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.tcm.com/tcmdb/title/18893/Philadelphia/|title=Philadelphia|website=[[Turner Classic Movies]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160331180402/http://www.tcm.com/tcmdb/title/18893/Philadelphia/|archive-date=March 31, 2016|access-date=March 29, 2016}}</ref> हा त्याच्या [[फिलाडेल्फिया|नावाच्या शहराच्या]] स्थानावर चित्रित केले गेले आहे व ॲटर्नी अँड्र्यू बेकेट (हँक्स) ची कथा सांगतो जो वकील मिलरला (वॉशिंग्टन) त्याच्या माजी नियोक्तावर खटला भरण्यास सांगतो. बेकेटला तो समलिंगी असल्याचे कळल्यानंतर कामावरून काढून टाकले आहे व त्याला [[अक्वायर्ड इम्यूनो डेफिशियन्सी सिंड्रोम|एड्स]] झाला होता.<ref name="WAPO_ghost">{{cite news|last=Blumenfeld|first=Laura|url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1994/01/25/the-ghost-of-philadelphia/fbaf12f4-0580-4e97-bc04-4af2ccbcda10/|title=The Ghost of 'Philadelphia'|date=January 25, 1994|newspaper=The Washington Post|archive-url=https://web.archive.org/web/20211021012034/https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1994/01/25/the-ghost-of-philadelphia/fbaf12f4-0580-4e97-bc04-4af2ccbcda10/|archive-date=October 21, 2021}}</ref> ''फिलाडेल्फियाचा'' प्रीमियर १४ डिसेंबर १९९३ रोजी [[लॉस एंजेलस|लॉस एंजेलिसमध्ये]] झाला आणि १४ जानेवारी १९९४ रोजी सर्वत्र प्रकशित झाला. त्याने जगभरात $२०६.७ दशलक्ष ची कमाई केली, आणि १९९३ मध्ये सर्वाधिक कमाई करणारा ९वा चित्रपट ठरला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.boxofficemojo.com/year/world/1993/?ref_=bo_cso_table_1|title=1993 Worldwide Box Office|website=[[Box Office Mojo]]|publisher=[[IMDb]]|access-date=March 7, 2020}}</ref> त्याची पटकथा आणि हँक्स आणि वॉशिंग्टन यांच्या अभिनयासाठी समीक्षकांकडून त्याला सकारात्मक प्रतिसाद मिळाला. अँड्र्यू बेकेटच्या भूमिकेसाठी, हँक्सने ६६ व्या अकादमी पुरस्कारांमध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचा [[अकादमी पुरस्कार]] जिंकला, तर [[ब्रुस स्प्रिंग्स्टीन|ब्रूस स्प्रिंगस्टीनच्या]] " स्ट्रीट्स ऑफ फिलाडेल्फिया" या गाण्याला सर्वोत्कृष्ट मूळ गाण्याचा अकादमी पुरस्कार मिळाला. निस्वानरला सर्वोत्कृष्ट मूळ पटकथेसाठी अकादमी पुरस्कारासाठीही नामांकन मिळाले होते, परंतु ''द पियानोसाठी'' ते [[जेन कॅम्पियन|जेन कॅम्पियनकडून]] पराभूत झाले होते. ''फिलाडेल्फिया'' हा केवळ [[अक्वायर्ड इम्यूनो डेफिशियन्सी सिंड्रोम|एड्स]] आणि होमोफोबियाला स्पष्टपणे संबोधित करणारा नाही तर समलिंगी लोकांना सकारात्मक प्रकाशात दाखवणारा हॉलीवूडचा पहिला मुख्य प्रवाहातील चित्रपट म्हणून प्रसिद्ध आहे.<ref name="Quinn">{{cite book|title=A Dictionary of Literary and Thematic Terms|last1=Quinn|first1=Edward|date=1999|publisher=Checkmark Books|page=10}}</ref><ref name="Rothman">{{cite news|last1=Rothman|first1=Clifford|url=https://www.nytimes.com/1995/01/01/movies/film-philadelphia-oscar-gives-way-to-elegy.html|title=FILM; 'Philadelphia': Oscar Gives Way to Elegy|date=January 1, 1995|work=[[The New York Times]]|page=9|access-date=February 9, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20180709154606/https://www.nytimes.com/1995/01/01/movies/film-philadelphia-oscar-gives-way-to-elegy.html|archive-date=July 9, 2018|url-status=live}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:इ.स. १९९३ मधील चित्रपट]] [[वर्ग:अमेरिकन चित्रपट]] [[वर्ग:एड्स]] [[वर्ग:समलैंगिकता]] f14dun18b0fs1rb47s658wax99jmzci