Wikipedija mtwiki https://mt.wikipedia.org/wiki/Il-Pa%C4%A1na_prin%C4%8Bipali MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter Medja Speċjali Diskussjoni Utent Diskussjoni utent Wikipedija Diskussjoni Wikipedija Stampa Diskussjoni stampa MediaWiki Diskussjoni MediaWiki Mudell Diskussjoni mudell Għajnuna Diskussjoni għajnuna Kategorija Diskussjoni kategorija Portal Diskussjoni portal TimedText TimedText talk Module Module talk Blake Clark 0 23888 323775 323762 2025-06-26T02:10:40Z 71.35.4.10 323775 wikitext text/x-wiki [[Stampa:Blake Clark April 2016.jpg|thumb]] '''Blake Clark''' (Georgia, [[Stati Uniti]], 2 ta' Frar, 1946) kien attur, ''stand-up comedian'', produttur tal-films, u xeneġġjatur Amerikan. [[Kategorija:Atturi Amerikani]] jbgh1pp8q55uelqfgefw2upedc1o4ja Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu, Valletta 0 31158 323769 316634 2025-06-25T15:46:55Z JovalQC 21720 Infobox create 323769 wikitext text/x-wiki {{Infobox ġeneriku|color=#CC9966|name=Santwarju Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu|img1=Basilica Our Lady of Mount Carmel (Valletta).jpg|width1=300px|cap1=Koppla tal-bażilika|row1=[[Valletta]] ({{Flagicon|MLT}} [[Malta]])|lbl1='''Post'''|row2=[[Kattoliku Ruman]]|lbl2='''Denominazzjoni'''|row3=[[Karmelitani]]|lbl3='''Ordni reliġjuża'''|hdr2=Storja|row21=[[Bażilika Minuri]]|lbl21='''Status'''|row22=1570|lbl22='''Imwaqqfa'''|row23=[[Il-Madonna tal-Karmnu]]|lbl23='''Dedikazzjoni'''|row24=6 ta' April 1886|lbl24='''Ikkonsagrata'''|row25=[[Girolamo Cassar]] (l-ewwel knisja) <Br> [[Giuseppe Bonavia]] (faċċata) <Br> [[Ġużè Damato]] (knisja preżenti)|lbl25='''Perit'''|row26=[[Neoklassiku]]|lbl26='''Stil'''|row27=c. 1570–1591/1608 (l-ewwel knisja) <Br> 1852 (faċċata)<Br> 1958–1981 (knisja preżenti)|lbl27='''Snin ta' kostruzzjoni'''|hdr3=Amministrazzjoni|row31=[[Arċidjoċesi ta' Malta|Malta]]|lbl31='''[[Arċidjoċesi ta' Malta|Arċidjoċesi]]'''|row32=[[Bażilika ta’ San Duminku, Valletta|Valletta (San Duminku]]|lbl32='''[[Parroċċa ta' Malta|Paroċċa]]|row33=[[Alex Scerri]]|lbl33='''Rettur'''}} Il-'''Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu''' hija [[bażilika minuri]] [[Karmelitani|Karmelitana]] [[Knisja Kattolika|Kattolika Rumana]] ddedikata lill-[[Madonna tal-Karmnu]], li tinsab fil-[[Valletta|Belt Valletta]], [[Malta]]. Hija waħda mill-knejjes ewlenin tal-Belt Valletta, u tifforma parti minn [[Sit ta' Wirt Dinji|Sit ta’ Wirt Dinji]] [[UNESCO|tal-UNESCO]] li jinkludi l-belt kollha. Il-knisja preżenti nbniet bejn l-1958 u l-1981 fuq l-istess post ta' knisja li nqerdet matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]], li kienet ilha hemm mill-aħħar tas-seklu 16. [[Papa Ljun XIII|Il-Papa Ljun XIII]] ta digriet Pontifikali ta’ inkurunazzjoni kanonika għax-xbieha Marjana meqjuma tagħha tal-[[Madonna tal-Karmnu]] fid-19 ta’ Ġunju 1880 permezz tal-Kapitlu tal-Vatikan. L-inkurunazzjoni saret fil-15 ta’ Lulju 1881. == Storja == === L-ewwel knisja === L-[[Karmelitani|Ordni Karmelitan]] stabbiliet preżenza f'Malta mill-inqas sa mill-1418,<ref name="independent2016-09-19">{{Ċita aħbar|kunjom=Duncan|isem=Hermann|data=19 September 2016|titlu=The Church of Our Lady of Mount Carmel in Valletta|url=https://www.independent.com.mt/articles/2016-09-19/newspaper-lifestyleculture/The-Church-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta-6736163998|pubblikazzjoni=The Malta Independent|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716170621/https://www.independent.com.mt/articles/2016-09-19/newspaper-lifestyleculture/The-Church-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta-6736163998|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> u waqqaf knisja u kunvent ġewwa l-Belt Valletta ftit wara li bdiet tinbena l-belt fl-1566. Il-Gran Mastru [[Pietro del Monte|Pierre de Monte]] trasferixxa biċċa art fil-belt lill-Karmelitani fis-27 ta’ Lulju 1570; l-att tat-trasferiment inżamm fl-atti tan-nutar Placido Habel. Il-proprjetà ġiet trasferita għal 66 skudi, iżda f'April 1571 del Monte ħareġ żewġ digrieti li ħassru din is-somma, b'tali mod li l-Karmelitani ngħataw l-art b'xejn.<ref name="times2022-07-15">{{Ċita aħbar|kunjom=Galea|isem=Michael|data=15 July 2022|titlu=The Knights of St John and the Carmelite church in Valletta|url=https://timesofmalta.com/articles/view/knights-st-john-carmelite-church-valletta.968518|pubblikazzjoni=[[Times of Malta]]|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220715190656/https://timesofmalta.com/articles/view/knights-st-john-carmelite-church-valletta.968518|arkivju-data=15 July 2022}}</ref> Il-vigarju Karmelitan Ġwann Vella inkariga lill-perit [[Ġlormu Cassar|Girolamo Cassar]] biex jiddisinja l-knisja u l-prijorat. Waqt li kienu qed jinbnew, saret quddiesa f’kappella żgħira temporanja ddedikata lil [[Annunzjata|Marija Annunzjata]]. L-Inkwiżitur Pietro Dusina żarha fi Frar 1575 u għamel inventarju tal-kontenut tagħha. Il-kappella serviet bħala l-ewwel [[parroċċa|knisja parrokkjali]] tal-Belt Valletta,<ref name="independent2016-09-19" /> sakemm aktar tard ġiet assorbita fil-[[Knisja Parrokkjali Kolleġġjali tan-Nawfraġju ta' San Pawl|parroċċa tan-Nawfraġju ta' San Pawl]].<ref name="parrocci-karmnu">{{Ċita web|url=https://parrocci.knisja.mt/knisja/santwarju-bazilika-tal-madonna-tal-karmnu/|titlu=Santwarju Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu (Patrijiet Karmelitani)|sit=Archdiocese of Malta|lingwa=Maltese|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716164046/https://parrocci.knisja.mt/knisja/santwarju-bazilika-tal-madonna-tal-karmnu/|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> Il-knisja ta’ Cassar tlestiet fl-1591<ref name="times2016-08-21">{{Ċita aħbar|kunjom=Duncan|isem=Hermann|data=21 August 2016|titlu=The painting of Our Lady of Mount Carmel in Valletta|url=https://timesofmalta.com/articles/view/The-painting-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta.622673|pubblikazzjoni=[[Times of Malta]]|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716182615/https://timesofmalta.com/articles/view/The-painting-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta.622673|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> jew fl-1608.<ref name="independent2016-09-19" /> Bejn is-sekli 16 u 18, bosta kavallieri tal-Ordni ta' San Ġwann taw donazzjoni ta’ flus, proprjetà jew xogħlijiet tal-arti lill-patrijiet Karmelitani, u wieħed minn dawn il-kavallier, Girolamo de Fosses, ħallas għall-bini ta’ kappella ddedikata lill-[[Madonna tal-Pilar]] ġewwa l-knisja. Il-bini kien favorit b'mod speċjali minn kavallieri mil-lingwa Ġermaniża li kienu bbażati fil-[[Berġa ta' Alemanja|Berġa tal-Ġermanja]] fil-qrib, aktarx għax ma kellhomx knisja ddedikata tagħhom.<ref name="times2022-07-15" /> Fl-1852, inbniet faċċata ġdida fuq disinni tal-perit [[Giuseppe Bonavia]],<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=Thake|isem=Conrad|data=2016|kapitlu=Giuseppe Bonavia (1821–1885): a Maltese architect with the Royal Engineers|titlu=At Home in Art: Essays in Honour of Mario Buhagiar|url=https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/21842/1/C%20Thake.pdf|paġni=432–443, 487–490|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220521054421/https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/21842/1/C%20Thake.pdf|arkivju-data=21 May 2022}}</ref> u saru wkoll xi alterazzjonijiet interni f'dan il-punt. L-artal tal-knisja ġie nkurunat mill-Isqof [[Carmelo Scicluna]] fil-15 ta’ Lulju 1881,<ref name="times2016-08-21" /> u fis-6 ta’ April 1886, il-knisja ġiet ikkonsagrata mill-Amministratur Appostoliku [[Antonio Maria Buhagiar]]. [[Papa Ljun XIII|Il-Papa Ljun XIII]] taha l-istatus ta' bażilika minuri fit-13 ta’ Mejju 1895.<ref name="independent2016-09-19" /> Fl-4 ta’ Marzu 1942, matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]], il-knisja ġiet ibbumbardjata u ġarrbet ħsarat serji. Sussegwentement il-patrijiet Karmelitani ddeċidew li jwaqqgħu l-fdalijiet tagħha u jibnu knisja ġdida.<ref name="independent2016-09-19" /> Diversi oġġetti artistiċi u storiċi ntilfu fil-proċess,<ref name="times2015-08-23">{{Ċita aħbar|kunjom=Bonello|isem=Giovanni|data=23 August 2015|titlu=Caterina Scappi and her revolutionary hospital for women who were incurable|url=https://timesofmalta.com/articles/view/caterina-scappi-and-her-revolutionary-hospital-for-women-who-were.581731|pubblikazzjoni=[[Times of Malta]]|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220712184141/https://timesofmalta.com/articles/view/caterina-scappi-and-her-revolutionary-hospital-for-women-who-were.581731|arkivju-data=12 July 2022}}</ref> għalkemm ħafna mill-kontenut tal-knisja l-qadima ġew salvati u inkorporati fil-bini l-ġdid.<ref name="hoe2015">{{Ċita ktieb|kunjom=Hoe|isem=Susanna|data=2015|kapitlu=17 – Valletta|titlu=Malta: Women, History, Books and Places|url=http://www.holobooks.co.uk/MaltaItineraryChapter17.pdf|post=Oxford|pubblikatur=HOLO Books|paġna=365|isbn=9780957215351|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220410040350/http://www.holobooks.co.uk/MaltaItineraryChapter17.pdf|arkivju-data=10 April 2022}}</ref> === Knisja preżenti === [[Stampa:Malta_-_Valletta_-_Our_Lady_of_Mount_Carmel+St_Paul's_Pro-Cathedral_(Ix-Xatt_Ta'_Xbiex)_01_ies.jpg|daqsminuri| Il-koppla tal-Bażilika ''(lemin)'' u l-kampnar tal-[[Pro-Katidral ta' San Pawl|Pro-Katidral ta’ San Pawl]] ''(xellug)'' huma l-elementi prinċipali fil-panorama l-aktar magħrufa tal-belt tal-belt [[Valletta]]]] Il-knisja preżenti nbniet fuq disinni tal-perit [[Ġużè Damato]]. Il-kostruzzjoni bdiet fit-30 ta’ April 1958, meta l-[[Ġebla tax-xewka|ewwel ġebla]] tbierket mill-Pirjol Ġenerali. Il-bini tlesta fil-15 ta’ Ġunju 1981, sussegwentement ġie mbierek mill-Pirjol Provinċjal Manwel Gatt.<ref name="independent2016-09-19" /> Il-koppla tal-knisja hija kemxejn ogħla mill-kampnar tal-Pro-Katidral Anglikan ta' San Pawl fil-qrib,<ref name="mavm">{{Ċita web|url=https://www.mavm.com.mt/video-collections/building-one-of-maltas-most-iconic-landmarks/|titlu=Building one of Malta's most iconic landmarks|sit=Malta Audio Visual Memories|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716185915/https://www.mavm.com.mt/video-collections/building-one-of-maltas-most-iconic-landmarks/|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> u kien rappurtat li kienet iddisinjata apposta sabiex tikkompeti magħha.<ref name="hoe2015" /> L-intern tal-knisja ġie skolpit minn Ġużè Damato fuq medda ta’ 19-il sena.<ref name="mavm" /> Il-knisja taqa’ taħt il-ġurisdizzjoni tal-[[Bażilika ta’ San Duminku, Valletta|parroċċa ta’ San Duminku]],<ref name="parrocci">{{Ċita web|url=https://parrocci.knisja.mt/parrocca/il-belt-valletta-san-duminku/|titlu=Parroċċa tal-Belt Valletta – San Duminku|sit=Archdiocese of Malta|lingwa=Maltese|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220309133227/https://parrocci.knisja.mt/parrocca/il-belt-valletta-san-duminku/|arkivju-data=9 March 2022}}</ref> u l-bini huwa mniżżel fl-[[Inventarju Nazzjonali ta' Propjeta' Kulturali tal-Gżejjer Maltin|Inventarju Nazzjonali tal-Proprjetà Kulturali tal-Gżejjer Maltin]].<ref name="nicpmi">{{Ċita web|url=https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00556.pdf|titlu=Basilica of the Madonna of Mount Carmel|data=27 August 2012|sit=National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220105134652/https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00556.pdf|arkivju-data=5 January 2022}}</ref> == Arkitettura == [[Stampa:Karmeliterkirche_Valletta_(1).JPG|xellug|daqsminuri| Il-Bażilika fuq ġewwa]] Il-knisja tas-seklu 16 kellha tul ta’ {{Convert|150|feet}} u wisa' ta' {{Convert|50|feet}}, u kienet tikkonsisti f’navata wiesgħa u kappelli laterali b’total ta’ għaxar altari. Kellha koppla baxxa u kampnar, u l-intern kien imżejjen b’affreski miżbugħin.<ref name="independent2016-09-19" /> Il-knisja tas-seklu 20 ġiet deskritta bħala eżempju ta' [[arkitettura neoklassika]].<ref name="nicpmi" /> Għandha koppla kbira ovali għolja {{Convert|42|m}} li tokkupa pożizzjoni prominenti fl-panorama tal-Belt Valletta kif tidher min-naħa ta' [[Port ta’ Marsamxett|Marsamxett]].<ref name="mavm" /> Internament, il-knisja għandha kolonni ta' rħam aħmar. Niċċa bl-istatwa tal-[[Madonna tal-Karmnu]] tinsab fuq barra tal-knisja,<ref name="nicpmi" /> fil-kantuniera tat-Teatru l-Qadim u Triq iż-Zekka. L-istatwa ġiet skolpita minn Salvatore Dimech fl-1855.<ref>{{Ċita web|url=https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00555.pdf|titlu=Niche of the Madonna of Mount Carmel|data=27 August 2012|sit=National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716192839/https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00555.pdf|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> == Xogħlijiet tal-arti == [[Stampa:Church_of_the_Carmelites,_Valletta_(4).jpg|daqsminuri| L-altar tal-knisja]] Wara l-[[Altarpiece|artal]] tal-knisja hemm pittura tal-[[Santa Marija|Verġni Marija]] qed iżżomm lil [[Ġesù]] Bambin, flimkien mal-qaddisin [[Simon Stock|Xmun Stock]] u [[Agata ta' Sqallija|Agata ta’ Sqallija]].{{Nota|Sorsi mis-sekli 18 u 19 isostnu li tidher ukoll [[Sant Luċija]]; din m'għadix tidher fil-kwadru attwali u dan aktarx għax tneħħiet fl-1856 meta l-pittura kienet ġiet restawrata<ref name="times2016-08-21"/>}} L-artist u l-oriġini tal-pittura mhumiex magħrufa, iżda huwa maħsub li jmur lura għall-inqas għall-aħħar tas-seklu 16 jew il-bidu tas-17 u xi wħud jattribwixxuha lil [[Filippo Paladini]].{{Bżonn refererenza}} Xi sorsi jgħidu li x-xogħol kien akkwistat mill-Karmelitani minn [[Sqallija]] fi żmien il-bini tal-ewwel knisja.{{Bżonn refererenza}} Il-pittura ġiet restawrata minn Paul Cuschieri fl-1856, minn Samwel Bugeja fl-1978, u minn Godwin Cutajar fis-seklu 21.<ref name="times2016-08-21" /> Statwa tal-injam tal-Madonna tal-Karmnu li ġiet skolpita [[Napli|f’Napli]] fl-1781 tinsab ġewwa niċċa fil-knisja. Hija wieqaf fuq pedestall tal-fidda ddisinjat minn [[Abram Gatt]], u ġie restawrat minn Publiju Magro fis-seklu 21.<ref name="independent2016-09-19" /> Il-knisja tinkludi wkoll ix-xogħol tal-1670 ''Beato Franco'' ta' [[Maria de Dominici]].<ref name="hoe2015" /> == Dfin == Ġew midfuna bosta nies fil-knisja, fosthom diversi kavallieri tal-Ordni ta' San Ġwann,<ref name="times2022-07-15" /> [[Caterina Scappi]] u [[Catarina Vitale|Caterina Vitale]].<ref name="hoe2015" /> Il-lapidi tal-irħam [[Barokk]] ta’ Scappi u Vitale kienu salvati wara l-attakk tat-Tieni Gwerra Dinjija u twaħħlu mal-ħitan ta' ġewwa tal-knisja l-ġdida.<ref name="times2015-08-23" /> == Noti == {{noti}} == Referenzi == {{Referenzi}} {{commonscat}} [[Kategorija:Knejjes tal-ġebel tal-ġir f'Malta]] [[Kategorija:Knejjes Karmelitani f'Malta]] [[Kategorija:Bini u strutturi fil-Belt Valletta]] e6t5dgnx1qttpss8b8rsn93rbjkyc1w 323772 323769 2025-06-25T16:08:48Z JovalQC 21720 323772 wikitext text/x-wiki {{Infobox ġeneriku|color=#CC9966|name=Santwarju Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu|img1=Basilica Our Lady of Mount Carmel (Valletta).jpg|width1=300px|cap1=Koppla tal-bażilika|row1=[[Valletta]] ({{Flagicon|MLT}} [[Malta]])|lbl1='''Post'''|row2=[[Kattoliku Ruman]]|lbl2='''Denominazzjoni'''|row3=[[Karmelitani]]|lbl3='''Ordni reliġjuża'''|hdr2=Storja|row21=[[Bażilika Minuri]]|lbl21='''Status'''|row22=1570|lbl22='''Imwaqqfa'''|row23=[[Il-Madonna tal-Karmnu]]|lbl23='''Dedikazzjoni'''|row24=6 ta' April 1886|lbl24='''Ikkonsagrata'''|row25=[[Girolamo Cassar]] (l-ewwel knisja) <Br> [[Giuseppe Bonavia]] (faċċata) <Br> [[Ġużè Damato]] (knisja preżenti)|lbl25='''Perit'''|row26=[[Neoklassiku]]|lbl26='''Stil'''|row27=c. 1570–1591/1608 (l-ewwel knisja) <Br> 1852 (faċċata)<Br> 1958–1981 (knisja preżenti)|lbl27='''Snin ta' kostruzzjoni'''|hdr3=Amministrazzjoni|row31=[[Arċidjoċesi ta' Malta|Malta]]|lbl31='''[[Arċidjoċesi ta' Malta|Arċidjoċesi]]'''|row32=[[Bażilika ta’ San Duminku, Valletta|Valletta (San Duminku]]|lbl32='''[[Parroċċa ta' Malta|Paroċċa]]'''|row33=[[Alex Scerri]]|lbl33='''Rettur'''}} Il-'''Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu''' hija [[bażilika minuri]] [[Karmelitani|Karmelitana]] [[Knisja Kattolika|Kattolika Rumana]] ddedikata lill-[[Madonna tal-Karmnu]], li tinsab fil-[[Valletta|Belt Valletta]], [[Malta]]. Hija waħda mill-knejjes ewlenin tal-Belt Valletta, u tifforma parti minn [[Sit ta' Wirt Dinji|Sit ta’ Wirt Dinji]] [[UNESCO|tal-UNESCO]] li jinkludi l-belt kollha. Il-knisja preżenti nbniet bejn l-1958 u l-1981 fuq l-istess post ta' knisja li nqerdet matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]], li kienet ilha hemm mill-aħħar tas-seklu 16. [[Papa Ljun XIII|Il-Papa Ljun XIII]] ta digriet Pontifikali ta’ inkurunazzjoni kanonika għax-xbieha Marjana meqjuma tagħha tal-[[Madonna tal-Karmnu]] fid-19 ta’ Ġunju 1880 permezz tal-Kapitlu tal-Vatikan. L-inkurunazzjoni saret fil-15 ta’ Lulju 1881. == Storja == === L-ewwel knisja === L-[[Karmelitani|Ordni Karmelitan]] stabbiliet preżenza f'Malta mill-inqas sa mill-1418,<ref name="independent2016-09-19">{{Ċita aħbar|kunjom=Duncan|isem=Hermann|data=19 September 2016|titlu=The Church of Our Lady of Mount Carmel in Valletta|url=https://www.independent.com.mt/articles/2016-09-19/newspaper-lifestyleculture/The-Church-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta-6736163998|pubblikazzjoni=The Malta Independent|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716170621/https://www.independent.com.mt/articles/2016-09-19/newspaper-lifestyleculture/The-Church-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta-6736163998|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> u waqqaf knisja u kunvent ġewwa l-Belt Valletta ftit wara li bdiet tinbena l-belt fl-1566. Il-Gran Mastru [[Pietro del Monte|Pierre de Monte]] trasferixxa biċċa art fil-belt lill-Karmelitani fis-27 ta’ Lulju 1570; l-att tat-trasferiment inżamm fl-atti tan-nutar Placido Habel. Il-proprjetà ġiet trasferita għal 66 skudi, iżda f'April 1571 del Monte ħareġ żewġ digrieti li ħassru din is-somma, b'tali mod li l-Karmelitani ngħataw l-art b'xejn.<ref name="times2022-07-15">{{Ċita aħbar|kunjom=Galea|isem=Michael|data=15 July 2022|titlu=The Knights of St John and the Carmelite church in Valletta|url=https://timesofmalta.com/articles/view/knights-st-john-carmelite-church-valletta.968518|pubblikazzjoni=[[Times of Malta]]|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220715190656/https://timesofmalta.com/articles/view/knights-st-john-carmelite-church-valletta.968518|arkivju-data=15 July 2022}}</ref> Il-vigarju Karmelitan Ġwann Vella inkariga lill-perit [[Ġlormu Cassar|Girolamo Cassar]] biex jiddisinja l-knisja u l-prijorat. Waqt li kienu qed jinbnew, saret quddiesa f’kappella żgħira temporanja ddedikata lil [[Annunzjata|Marija Annunzjata]]. L-Inkwiżitur Pietro Dusina żarha fi Frar 1575 u għamel inventarju tal-kontenut tagħha. Il-kappella serviet bħala l-ewwel [[parroċċa|knisja parrokkjali]] tal-Belt Valletta,<ref name="independent2016-09-19" /> sakemm aktar tard ġiet assorbita fil-[[Knisja Parrokkjali Kolleġġjali tan-Nawfraġju ta' San Pawl|parroċċa tan-Nawfraġju ta' San Pawl]].<ref name="parrocci-karmnu">{{Ċita web|url=https://parrocci.knisja.mt/knisja/santwarju-bazilika-tal-madonna-tal-karmnu/|titlu=Santwarju Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu (Patrijiet Karmelitani)|sit=Archdiocese of Malta|lingwa=Maltese|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716164046/https://parrocci.knisja.mt/knisja/santwarju-bazilika-tal-madonna-tal-karmnu/|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> Il-knisja ta’ Cassar tlestiet fl-1591<ref name="times2016-08-21">{{Ċita aħbar|kunjom=Duncan|isem=Hermann|data=21 August 2016|titlu=The painting of Our Lady of Mount Carmel in Valletta|url=https://timesofmalta.com/articles/view/The-painting-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta.622673|pubblikazzjoni=[[Times of Malta]]|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716182615/https://timesofmalta.com/articles/view/The-painting-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta.622673|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> jew fl-1608.<ref name="independent2016-09-19" /> Bejn is-sekli 16 u 18, bosta kavallieri tal-Ordni ta' San Ġwann taw donazzjoni ta’ flus, proprjetà jew xogħlijiet tal-arti lill-patrijiet Karmelitani, u wieħed minn dawn il-kavallier, Girolamo de Fosses, ħallas għall-bini ta’ kappella ddedikata lill-[[Madonna tal-Pilar]] ġewwa l-knisja. Il-bini kien favorit b'mod speċjali minn kavallieri mil-lingwa Ġermaniża li kienu bbażati fil-[[Berġa ta' Alemanja|Berġa tal-Ġermanja]] fil-qrib, aktarx għax ma kellhomx knisja ddedikata tagħhom.<ref name="times2022-07-15" /> Fl-1852, inbniet faċċata ġdida fuq disinni tal-perit [[Giuseppe Bonavia]],<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=Thake|isem=Conrad|data=2016|kapitlu=Giuseppe Bonavia (1821–1885): a Maltese architect with the Royal Engineers|titlu=At Home in Art: Essays in Honour of Mario Buhagiar|url=https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/21842/1/C%20Thake.pdf|paġni=432–443, 487–490|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220521054421/https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/21842/1/C%20Thake.pdf|arkivju-data=21 May 2022}}</ref> u saru wkoll xi alterazzjonijiet interni f'dan il-punt. L-artal tal-knisja ġie nkurunat mill-Isqof [[Carmelo Scicluna]] fil-15 ta’ Lulju 1881,<ref name="times2016-08-21" /> u fis-6 ta’ April 1886, il-knisja ġiet ikkonsagrata mill-Amministratur Appostoliku [[Antonio Maria Buhagiar]]. [[Papa Ljun XIII|Il-Papa Ljun XIII]] taha l-istatus ta' bażilika minuri fit-13 ta’ Mejju 1895.<ref name="independent2016-09-19" /> Fl-4 ta’ Marzu 1942, matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]], il-knisja ġiet ibbumbardjata u ġarrbet ħsarat serji. Sussegwentement il-patrijiet Karmelitani ddeċidew li jwaqqgħu l-fdalijiet tagħha u jibnu knisja ġdida.<ref name="independent2016-09-19" /> Diversi oġġetti artistiċi u storiċi ntilfu fil-proċess,<ref name="times2015-08-23">{{Ċita aħbar|kunjom=Bonello|isem=Giovanni|data=23 August 2015|titlu=Caterina Scappi and her revolutionary hospital for women who were incurable|url=https://timesofmalta.com/articles/view/caterina-scappi-and-her-revolutionary-hospital-for-women-who-were.581731|pubblikazzjoni=[[Times of Malta]]|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220712184141/https://timesofmalta.com/articles/view/caterina-scappi-and-her-revolutionary-hospital-for-women-who-were.581731|arkivju-data=12 July 2022}}</ref> għalkemm ħafna mill-kontenut tal-knisja l-qadima ġew salvati u inkorporati fil-bini l-ġdid.<ref name="hoe2015">{{Ċita ktieb|kunjom=Hoe|isem=Susanna|data=2015|kapitlu=17 – Valletta|titlu=Malta: Women, History, Books and Places|url=http://www.holobooks.co.uk/MaltaItineraryChapter17.pdf|post=Oxford|pubblikatur=HOLO Books|paġna=365|isbn=9780957215351|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220410040350/http://www.holobooks.co.uk/MaltaItineraryChapter17.pdf|arkivju-data=10 April 2022}}</ref> === Knisja preżenti === [[Stampa:Malta_-_Valletta_-_Our_Lady_of_Mount_Carmel+St_Paul's_Pro-Cathedral_(Ix-Xatt_Ta'_Xbiex)_01_ies.jpg|daqsminuri| Il-koppla tal-Bażilika ''(lemin)'' u l-kampnar tal-[[Pro-Katidral ta' San Pawl|Pro-Katidral ta’ San Pawl]] ''(xellug)'' huma l-elementi prinċipali fil-panorama l-aktar magħrufa tal-belt tal-belt [[Valletta]]]] Il-knisja preżenti nbniet fuq disinni tal-perit [[Ġużè Damato]]. Il-kostruzzjoni bdiet fit-30 ta’ April 1958, meta l-[[Ġebla tax-xewka|ewwel ġebla]] tbierket mill-Pirjol Ġenerali. Il-bini tlesta fil-15 ta’ Ġunju 1981, sussegwentement ġie mbierek mill-Pirjol Provinċjal Manwel Gatt.<ref name="independent2016-09-19" /> Il-koppla tal-knisja hija kemxejn ogħla mill-kampnar tal-Pro-Katidral Anglikan ta' San Pawl fil-qrib,<ref name="mavm">{{Ċita web|url=https://www.mavm.com.mt/video-collections/building-one-of-maltas-most-iconic-landmarks/|titlu=Building one of Malta's most iconic landmarks|sit=Malta Audio Visual Memories|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716185915/https://www.mavm.com.mt/video-collections/building-one-of-maltas-most-iconic-landmarks/|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> u kien rappurtat li kienet iddisinjata apposta sabiex tikkompeti magħha.<ref name="hoe2015" /> L-intern tal-knisja ġie skolpit minn Ġużè Damato fuq medda ta’ 19-il sena.<ref name="mavm" /> Il-knisja taqa’ taħt il-ġurisdizzjoni tal-[[Bażilika ta’ San Duminku, Valletta|parroċċa ta’ San Duminku]],<ref name="parrocci">{{Ċita web|url=https://parrocci.knisja.mt/parrocca/il-belt-valletta-san-duminku/|titlu=Parroċċa tal-Belt Valletta – San Duminku|sit=Archdiocese of Malta|lingwa=Maltese|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220309133227/https://parrocci.knisja.mt/parrocca/il-belt-valletta-san-duminku/|arkivju-data=9 March 2022}}</ref> u l-bini huwa mniżżel fl-[[Inventarju Nazzjonali ta' Propjeta' Kulturali tal-Gżejjer Maltin|Inventarju Nazzjonali tal-Proprjetà Kulturali tal-Gżejjer Maltin]].<ref name="nicpmi">{{Ċita web|url=https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00556.pdf|titlu=Basilica of the Madonna of Mount Carmel|data=27 August 2012|sit=National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220105134652/https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00556.pdf|arkivju-data=5 January 2022}}</ref> == Arkitettura == [[Stampa:Karmeliterkirche_Valletta_(1).JPG|xellug|daqsminuri| Il-Bażilika fuq ġewwa]] Il-knisja tas-seklu 16 kellha tul ta’ {{Convert|150|feet}} u wisa' ta' {{Convert|50|feet}}, u kienet tikkonsisti f’navata wiesgħa u kappelli laterali b’total ta’ għaxar altari. Kellha koppla baxxa u kampnar, u l-intern kien imżejjen b’affreski miżbugħin.<ref name="independent2016-09-19" /> Il-knisja tas-seklu 20 ġiet deskritta bħala eżempju ta' [[arkitettura neoklassika]].<ref name="nicpmi" /> Għandha koppla kbira ovali għolja {{Convert|42|m}} li tokkupa pożizzjoni prominenti fl-panorama tal-Belt Valletta kif tidher min-naħa ta' [[Port ta’ Marsamxett|Marsamxett]].<ref name="mavm" /> Internament, il-knisja għandha kolonni ta' rħam aħmar. Niċċa bl-istatwa tal-[[Madonna tal-Karmnu]] tinsab fuq barra tal-knisja,<ref name="nicpmi" /> fil-kantuniera tat-Teatru l-Qadim u Triq iż-Zekka. L-istatwa ġiet skolpita minn Salvatore Dimech fl-1855.<ref>{{Ċita web|url=https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00555.pdf|titlu=Niche of the Madonna of Mount Carmel|data=27 August 2012|sit=National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716192839/https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00555.pdf|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> == Xogħlijiet tal-arti == [[Stampa:Church_of_the_Carmelites,_Valletta_(4).jpg|daqsminuri| L-altar tal-knisja]] Wara l-[[Altarpiece|artal]] tal-knisja hemm pittura tal-[[Santa Marija|Verġni Marija]] qed iżżomm lil [[Ġesù]] Bambin, flimkien mal-qaddisin [[Simon Stock|Xmun Stock]] u [[Agata ta' Sqallija|Agata ta’ Sqallija]].{{Nota|Sorsi mis-sekli 18 u 19 isostnu li tidher ukoll [[Sant Luċija]]; din m'għadix tidher fil-kwadru attwali u dan aktarx għax tneħħiet fl-1856 meta l-pittura kienet ġiet restawrata<ref name="times2016-08-21"/>}} L-artist u l-oriġini tal-pittura mhumiex magħrufa, iżda huwa maħsub li jmur lura għall-inqas għall-aħħar tas-seklu 16 jew il-bidu tas-17 u xi wħud jattribwixxuha lil [[Filippo Paladini]].{{Bżonn refererenza}} Xi sorsi jgħidu li x-xogħol kien akkwistat mill-Karmelitani minn [[Sqallija]] fi żmien il-bini tal-ewwel knisja.{{Bżonn refererenza}} Il-pittura ġiet restawrata minn Paul Cuschieri fl-1856, minn Samwel Bugeja fl-1978, u minn Godwin Cutajar fis-seklu 21.<ref name="times2016-08-21" /> Statwa tal-injam tal-Madonna tal-Karmnu li ġiet skolpita [[Napli|f’Napli]] fl-1781 tinsab ġewwa niċċa fil-knisja. Hija wieqaf fuq pedestall tal-fidda ddisinjat minn [[Abram Gatt]], u ġie restawrat minn Publiju Magro fis-seklu 21.<ref name="independent2016-09-19" /> Il-knisja tinkludi wkoll ix-xogħol tal-1670 ''Beato Franco'' ta' [[Maria de Dominici]].<ref name="hoe2015" /> == Dfin == Ġew midfuna bosta nies fil-knisja, fosthom diversi kavallieri tal-Ordni ta' San Ġwann,<ref name="times2022-07-15" /> [[Caterina Scappi]] u [[Catarina Vitale|Caterina Vitale]].<ref name="hoe2015" /> Il-lapidi tal-irħam [[Barokk]] ta’ Scappi u Vitale kienu salvati wara l-attakk tat-Tieni Gwerra Dinjija u twaħħlu mal-ħitan ta' ġewwa tal-knisja l-ġdida.<ref name="times2015-08-23" /> == Noti == {{noti}} == Referenzi == {{Referenzi}} {{commonscat}} [[Kategorija:Knejjes tal-ġebel tal-ġir f'Malta]] [[Kategorija:Knejjes Karmelitani f'Malta]] [[Kategorija:Bini u strutturi fil-Belt Valletta]] is2gbvnkabgrd0psyqw2oxs5do17q8f 323773 323772 2025-06-25T16:09:12Z JovalQC 21720 323773 wikitext text/x-wiki {{Infobox ġeneriku|color=#CC9966|name=Santwarju Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu|img1=Basilica Our Lady of Mount Carmel (Valletta).jpg|width1=300px|cap1=Koppla tal-bażilika|row1=[[Valletta]] ({{Flagicon|MLT}} [[Malta]])|lbl1='''Post'''|row2=[[Kattoliku Ruman]]|lbl2='''Denominazzjoni'''|row3=[[Karmelitani]]|lbl3='''Ordni reliġjuża'''|hdr2=Storja|row21=[[Bażilika Minuri]]|lbl21='''Status'''|row22=1570|lbl22='''Imwaqqfa'''|row23=[[Il-Madonna tal-Karmnu]]|lbl23='''Dedikazzjoni'''|row24=6 ta' April 1886|lbl24='''Ikkonsagrata'''|row25=[[Girolamo Cassar]] (l-ewwel knisja) <Br> [[Giuseppe Bonavia]] (faċċata) <Br> [[Ġużè Damato]] (knisja preżenti)|lbl25='''Perit'''|row26=[[Neoklassiku]]|lbl26='''Stil'''|row27=c. 1570–1591/1608 (l-ewwel knisja) <Br> 1852 (faċċata)<Br> 1958–1981 (knisja preżenti)|lbl27='''Snin ta' kostruzzjoni'''|hdr3=Amministrazzjoni|row31=[[Arċidjoċesi ta' Malta|Malta]]|lbl31='''[[Arċidjoċesi ta' Malta|Arċidjoċesi]]'''|row32=[[Bażilika ta’ San Duminku, Valletta|Valletta (San Duminku)]]|lbl32='''[[Parroċċa ta' Malta|Paroċċa]]'''|row33=[[Alex Scerri]]|lbl33='''Rettur'''}} Il-'''Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu''' hija [[bażilika minuri]] [[Karmelitani|Karmelitana]] [[Knisja Kattolika|Kattolika Rumana]] ddedikata lill-[[Madonna tal-Karmnu]], li tinsab fil-[[Valletta|Belt Valletta]], [[Malta]]. Hija waħda mill-knejjes ewlenin tal-Belt Valletta, u tifforma parti minn [[Sit ta' Wirt Dinji|Sit ta’ Wirt Dinji]] [[UNESCO|tal-UNESCO]] li jinkludi l-belt kollha. Il-knisja preżenti nbniet bejn l-1958 u l-1981 fuq l-istess post ta' knisja li nqerdet matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]], li kienet ilha hemm mill-aħħar tas-seklu 16. [[Papa Ljun XIII|Il-Papa Ljun XIII]] ta digriet Pontifikali ta’ inkurunazzjoni kanonika għax-xbieha Marjana meqjuma tagħha tal-[[Madonna tal-Karmnu]] fid-19 ta’ Ġunju 1880 permezz tal-Kapitlu tal-Vatikan. L-inkurunazzjoni saret fil-15 ta’ Lulju 1881. == Storja == === L-ewwel knisja === L-[[Karmelitani|Ordni Karmelitan]] stabbiliet preżenza f'Malta mill-inqas sa mill-1418,<ref name="independent2016-09-19">{{Ċita aħbar|kunjom=Duncan|isem=Hermann|data=19 September 2016|titlu=The Church of Our Lady of Mount Carmel in Valletta|url=https://www.independent.com.mt/articles/2016-09-19/newspaper-lifestyleculture/The-Church-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta-6736163998|pubblikazzjoni=The Malta Independent|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716170621/https://www.independent.com.mt/articles/2016-09-19/newspaper-lifestyleculture/The-Church-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta-6736163998|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> u waqqaf knisja u kunvent ġewwa l-Belt Valletta ftit wara li bdiet tinbena l-belt fl-1566. Il-Gran Mastru [[Pietro del Monte|Pierre de Monte]] trasferixxa biċċa art fil-belt lill-Karmelitani fis-27 ta’ Lulju 1570; l-att tat-trasferiment inżamm fl-atti tan-nutar Placido Habel. Il-proprjetà ġiet trasferita għal 66 skudi, iżda f'April 1571 del Monte ħareġ żewġ digrieti li ħassru din is-somma, b'tali mod li l-Karmelitani ngħataw l-art b'xejn.<ref name="times2022-07-15">{{Ċita aħbar|kunjom=Galea|isem=Michael|data=15 July 2022|titlu=The Knights of St John and the Carmelite church in Valletta|url=https://timesofmalta.com/articles/view/knights-st-john-carmelite-church-valletta.968518|pubblikazzjoni=[[Times of Malta]]|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220715190656/https://timesofmalta.com/articles/view/knights-st-john-carmelite-church-valletta.968518|arkivju-data=15 July 2022}}</ref> Il-vigarju Karmelitan Ġwann Vella inkariga lill-perit [[Ġlormu Cassar|Girolamo Cassar]] biex jiddisinja l-knisja u l-prijorat. Waqt li kienu qed jinbnew, saret quddiesa f’kappella żgħira temporanja ddedikata lil [[Annunzjata|Marija Annunzjata]]. L-Inkwiżitur Pietro Dusina żarha fi Frar 1575 u għamel inventarju tal-kontenut tagħha. Il-kappella serviet bħala l-ewwel [[parroċċa|knisja parrokkjali]] tal-Belt Valletta,<ref name="independent2016-09-19" /> sakemm aktar tard ġiet assorbita fil-[[Knisja Parrokkjali Kolleġġjali tan-Nawfraġju ta' San Pawl|parroċċa tan-Nawfraġju ta' San Pawl]].<ref name="parrocci-karmnu">{{Ċita web|url=https://parrocci.knisja.mt/knisja/santwarju-bazilika-tal-madonna-tal-karmnu/|titlu=Santwarju Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu (Patrijiet Karmelitani)|sit=Archdiocese of Malta|lingwa=Maltese|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716164046/https://parrocci.knisja.mt/knisja/santwarju-bazilika-tal-madonna-tal-karmnu/|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> Il-knisja ta’ Cassar tlestiet fl-1591<ref name="times2016-08-21">{{Ċita aħbar|kunjom=Duncan|isem=Hermann|data=21 August 2016|titlu=The painting of Our Lady of Mount Carmel in Valletta|url=https://timesofmalta.com/articles/view/The-painting-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta.622673|pubblikazzjoni=[[Times of Malta]]|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716182615/https://timesofmalta.com/articles/view/The-painting-of-Our-Lady-of-Mount-Carmel-in-Valletta.622673|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> jew fl-1608.<ref name="independent2016-09-19" /> Bejn is-sekli 16 u 18, bosta kavallieri tal-Ordni ta' San Ġwann taw donazzjoni ta’ flus, proprjetà jew xogħlijiet tal-arti lill-patrijiet Karmelitani, u wieħed minn dawn il-kavallier, Girolamo de Fosses, ħallas għall-bini ta’ kappella ddedikata lill-[[Madonna tal-Pilar]] ġewwa l-knisja. Il-bini kien favorit b'mod speċjali minn kavallieri mil-lingwa Ġermaniża li kienu bbażati fil-[[Berġa ta' Alemanja|Berġa tal-Ġermanja]] fil-qrib, aktarx għax ma kellhomx knisja ddedikata tagħhom.<ref name="times2022-07-15" /> Fl-1852, inbniet faċċata ġdida fuq disinni tal-perit [[Giuseppe Bonavia]],<ref>{{Ċita ktieb|kunjom=Thake|isem=Conrad|data=2016|kapitlu=Giuseppe Bonavia (1821–1885): a Maltese architect with the Royal Engineers|titlu=At Home in Art: Essays in Honour of Mario Buhagiar|url=https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/21842/1/C%20Thake.pdf|paġni=432–443, 487–490|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220521054421/https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/21842/1/C%20Thake.pdf|arkivju-data=21 May 2022}}</ref> u saru wkoll xi alterazzjonijiet interni f'dan il-punt. L-artal tal-knisja ġie nkurunat mill-Isqof [[Carmelo Scicluna]] fil-15 ta’ Lulju 1881,<ref name="times2016-08-21" /> u fis-6 ta’ April 1886, il-knisja ġiet ikkonsagrata mill-Amministratur Appostoliku [[Antonio Maria Buhagiar]]. [[Papa Ljun XIII|Il-Papa Ljun XIII]] taha l-istatus ta' bażilika minuri fit-13 ta’ Mejju 1895.<ref name="independent2016-09-19" /> Fl-4 ta’ Marzu 1942, matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]], il-knisja ġiet ibbumbardjata u ġarrbet ħsarat serji. Sussegwentement il-patrijiet Karmelitani ddeċidew li jwaqqgħu l-fdalijiet tagħha u jibnu knisja ġdida.<ref name="independent2016-09-19" /> Diversi oġġetti artistiċi u storiċi ntilfu fil-proċess,<ref name="times2015-08-23">{{Ċita aħbar|kunjom=Bonello|isem=Giovanni|data=23 August 2015|titlu=Caterina Scappi and her revolutionary hospital for women who were incurable|url=https://timesofmalta.com/articles/view/caterina-scappi-and-her-revolutionary-hospital-for-women-who-were.581731|pubblikazzjoni=[[Times of Malta]]|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220712184141/https://timesofmalta.com/articles/view/caterina-scappi-and-her-revolutionary-hospital-for-women-who-were.581731|arkivju-data=12 July 2022}}</ref> għalkemm ħafna mill-kontenut tal-knisja l-qadima ġew salvati u inkorporati fil-bini l-ġdid.<ref name="hoe2015">{{Ċita ktieb|kunjom=Hoe|isem=Susanna|data=2015|kapitlu=17 – Valletta|titlu=Malta: Women, History, Books and Places|url=http://www.holobooks.co.uk/MaltaItineraryChapter17.pdf|post=Oxford|pubblikatur=HOLO Books|paġna=365|isbn=9780957215351|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220410040350/http://www.holobooks.co.uk/MaltaItineraryChapter17.pdf|arkivju-data=10 April 2022}}</ref> === Knisja preżenti === [[Stampa:Malta_-_Valletta_-_Our_Lady_of_Mount_Carmel+St_Paul's_Pro-Cathedral_(Ix-Xatt_Ta'_Xbiex)_01_ies.jpg|daqsminuri| Il-koppla tal-Bażilika ''(lemin)'' u l-kampnar tal-[[Pro-Katidral ta' San Pawl|Pro-Katidral ta’ San Pawl]] ''(xellug)'' huma l-elementi prinċipali fil-panorama l-aktar magħrufa tal-belt tal-belt [[Valletta]]]] Il-knisja preżenti nbniet fuq disinni tal-perit [[Ġużè Damato]]. Il-kostruzzjoni bdiet fit-30 ta’ April 1958, meta l-[[Ġebla tax-xewka|ewwel ġebla]] tbierket mill-Pirjol Ġenerali. Il-bini tlesta fil-15 ta’ Ġunju 1981, sussegwentement ġie mbierek mill-Pirjol Provinċjal Manwel Gatt.<ref name="independent2016-09-19" /> Il-koppla tal-knisja hija kemxejn ogħla mill-kampnar tal-Pro-Katidral Anglikan ta' San Pawl fil-qrib,<ref name="mavm">{{Ċita web|url=https://www.mavm.com.mt/video-collections/building-one-of-maltas-most-iconic-landmarks/|titlu=Building one of Malta's most iconic landmarks|sit=Malta Audio Visual Memories|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716185915/https://www.mavm.com.mt/video-collections/building-one-of-maltas-most-iconic-landmarks/|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> u kien rappurtat li kienet iddisinjata apposta sabiex tikkompeti magħha.<ref name="hoe2015" /> L-intern tal-knisja ġie skolpit minn Ġużè Damato fuq medda ta’ 19-il sena.<ref name="mavm" /> Il-knisja taqa’ taħt il-ġurisdizzjoni tal-[[Bażilika ta’ San Duminku, Valletta|parroċċa ta’ San Duminku]],<ref name="parrocci">{{Ċita web|url=https://parrocci.knisja.mt/parrocca/il-belt-valletta-san-duminku/|titlu=Parroċċa tal-Belt Valletta – San Duminku|sit=Archdiocese of Malta|lingwa=Maltese|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220309133227/https://parrocci.knisja.mt/parrocca/il-belt-valletta-san-duminku/|arkivju-data=9 March 2022}}</ref> u l-bini huwa mniżżel fl-[[Inventarju Nazzjonali ta' Propjeta' Kulturali tal-Gżejjer Maltin|Inventarju Nazzjonali tal-Proprjetà Kulturali tal-Gżejjer Maltin]].<ref name="nicpmi">{{Ċita web|url=https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00556.pdf|titlu=Basilica of the Madonna of Mount Carmel|data=27 August 2012|sit=National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220105134652/https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00556.pdf|arkivju-data=5 January 2022}}</ref> == Arkitettura == [[Stampa:Karmeliterkirche_Valletta_(1).JPG|xellug|daqsminuri| Il-Bażilika fuq ġewwa]] Il-knisja tas-seklu 16 kellha tul ta’ {{Convert|150|feet}} u wisa' ta' {{Convert|50|feet}}, u kienet tikkonsisti f’navata wiesgħa u kappelli laterali b’total ta’ għaxar altari. Kellha koppla baxxa u kampnar, u l-intern kien imżejjen b’affreski miżbugħin.<ref name="independent2016-09-19" /> Il-knisja tas-seklu 20 ġiet deskritta bħala eżempju ta' [[arkitettura neoklassika]].<ref name="nicpmi" /> Għandha koppla kbira ovali għolja {{Convert|42|m}} li tokkupa pożizzjoni prominenti fl-panorama tal-Belt Valletta kif tidher min-naħa ta' [[Port ta’ Marsamxett|Marsamxett]].<ref name="mavm" /> Internament, il-knisja għandha kolonni ta' rħam aħmar. Niċċa bl-istatwa tal-[[Madonna tal-Karmnu]] tinsab fuq barra tal-knisja,<ref name="nicpmi" /> fil-kantuniera tat-Teatru l-Qadim u Triq iż-Zekka. L-istatwa ġiet skolpita minn Salvatore Dimech fl-1855.<ref>{{Ċita web|url=https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00555.pdf|titlu=Niche of the Madonna of Mount Carmel|data=27 August 2012|sit=National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20220716192839/https://culture.gov.mt/en/culturalheritage/NICPMI_Database/00555.pdf|arkivju-data=16 July 2022}}</ref> == Xogħlijiet tal-arti == [[Stampa:Church_of_the_Carmelites,_Valletta_(4).jpg|daqsminuri| L-altar tal-knisja]] Wara l-[[Altarpiece|artal]] tal-knisja hemm pittura tal-[[Santa Marija|Verġni Marija]] qed iżżomm lil [[Ġesù]] Bambin, flimkien mal-qaddisin [[Simon Stock|Xmun Stock]] u [[Agata ta' Sqallija|Agata ta’ Sqallija]].{{Nota|Sorsi mis-sekli 18 u 19 isostnu li tidher ukoll [[Sant Luċija]]; din m'għadix tidher fil-kwadru attwali u dan aktarx għax tneħħiet fl-1856 meta l-pittura kienet ġiet restawrata<ref name="times2016-08-21"/>}} L-artist u l-oriġini tal-pittura mhumiex magħrufa, iżda huwa maħsub li jmur lura għall-inqas għall-aħħar tas-seklu 16 jew il-bidu tas-17 u xi wħud jattribwixxuha lil [[Filippo Paladini]].{{Bżonn refererenza}} Xi sorsi jgħidu li x-xogħol kien akkwistat mill-Karmelitani minn [[Sqallija]] fi żmien il-bini tal-ewwel knisja.{{Bżonn refererenza}} Il-pittura ġiet restawrata minn Paul Cuschieri fl-1856, minn Samwel Bugeja fl-1978, u minn Godwin Cutajar fis-seklu 21.<ref name="times2016-08-21" /> Statwa tal-injam tal-Madonna tal-Karmnu li ġiet skolpita [[Napli|f’Napli]] fl-1781 tinsab ġewwa niċċa fil-knisja. Hija wieqaf fuq pedestall tal-fidda ddisinjat minn [[Abram Gatt]], u ġie restawrat minn Publiju Magro fis-seklu 21.<ref name="independent2016-09-19" /> Il-knisja tinkludi wkoll ix-xogħol tal-1670 ''Beato Franco'' ta' [[Maria de Dominici]].<ref name="hoe2015" /> == Dfin == Ġew midfuna bosta nies fil-knisja, fosthom diversi kavallieri tal-Ordni ta' San Ġwann,<ref name="times2022-07-15" /> [[Caterina Scappi]] u [[Catarina Vitale|Caterina Vitale]].<ref name="hoe2015" /> Il-lapidi tal-irħam [[Barokk]] ta’ Scappi u Vitale kienu salvati wara l-attakk tat-Tieni Gwerra Dinjija u twaħħlu mal-ħitan ta' ġewwa tal-knisja l-ġdida.<ref name="times2015-08-23" /> == Noti == {{noti}} == Referenzi == {{Referenzi}} {{commonscat}} [[Kategorija:Knejjes tal-ġebel tal-ġir f'Malta]] [[Kategorija:Knejjes Karmelitani f'Malta]] [[Kategorija:Bini u strutturi fil-Belt Valletta]] 6xe1jckimgaawint1dxtdrm3xqvp97e Canberra 0 31764 323764 318105 2025-06-25T12:59:57Z JovalQC 21720 Infobox city create 323764 wikitext text/x-wiki {{Infobox city}} '''Canberra''' / / kãbɛʁa / [ 1 <ref>[[Prononciation du français|Prononciation]] en [[français de France]] [[Transcription phonétique|retranscrite]] selon la norme [[Alphabet phonétique international|API]].</ref> ; <small>bl-Ingliż :</small> /k æ n b ɹ ə / <ref>[[Prononciation de l'anglais|Prononciation]] en [[anglais australien]] [[Transcription phonétique|retranscrite]] selon la norme [[Alphabet phonétique international|API]].</ref>{{Awdjo|En-au-Canberra-ACT.ogg}} ) hija l- [[Belt kapitali|kapitali]] tal [[Awstralja|-Awstralja]] u [[Territorju Ta' Kapital Awstraljan|t-Territorju Kapitali Awstraljan]] . Il-belt tinsab fil-ponta tat-tramuntana tat-Territorju Kapitali, 280 kilomètres fil-Lbiċ ta [[Sydney|’ Sydney]] u 680  fil-grigal ta ’ Melbourne . Is-sit ta’ Canberra ntgħażlet bħala l-kapitali Awstraljana fl- 1908 ; din l-għażla kienet kompromess bejn iż-żewġ bliet rivali ta’ Sydney u Melbourne, l-akbar żewġ bliet fl-Awstralja. It-terminu ''canberra'' jindika “ Żona tal-assemblaġġ » f'Ngunnawal, il- lingwa Aboriġinali lokali. Canberra toffri partikolarità għal belt Awstraljana: il-pjanijiet tagħha saru qabel ma bdiet xi kostruzzjoni. Kien biss wara kompetizzjoni internazzjonali mirbuħa mill-koppja tal-periti Amerikani Walter Burley Griffin u Marion Mahony Griffin li l-iżvilupp tal-kapitali beda fl-1913. Id-disinn tal-belt kien influwenzat ħafna mill-idea ta 'belt ħadra. għalhekk Canberra għandha żoni kbar ta 'veġetazzjoni naturali li qalgħuha l-isem "bush capital". Għalkemm it-tkabbir tal-belt naqas ħafna minn żewġ gwerer dinjija u mid-Depressjoni l-Kbira, Canberra saret belt b'saħħitha wara t-Tieni Gwerra Dinjija meta l-Prim Ministru Robert Menzies ħeġġeġ l-iżvilupp tagħha u stabbilixxa l-Kummissjoni għall-Iżvilupp tal-Kapitali Nazzjonali. għall-iżvilupp tal-kapitali nazzjonali) billi tagħtiha setgħat eżekuttivi. Din il-kummissjoni se titneħħa fl-1988 u tiġi sostitwita mill-Awtorità Nazzjonali tal-Kapitali, li tippermetti lill-Istat iżomm ċerta influwenza fuq it-territorju anke jekk issa sar awtonomu. == Ġeografija == [[Stampa:Canberra_SPOT_1088.jpg|xellug|daqsminuri| Canberra tidher mis-satellita Spot.]] Canberra tinsab fit-Tramuntana [[Territorju Ta' Kapital Awstraljan|tat-Territorju Kapitali Awstraljan]] (imqassar għal "). ATT "), 280 kilomètres minn [[Sydney]], 680 kilomètres minn Melbourne u 150 kilomètres mill-kosta tal-lvant tal-Awstralja, li jagħmilha l-akbar belt mhux kostali fil-pajjiż. Il-maġġoranza l-kbira tal-popolazzjoni tal-ACT tinsab fl-ibliet. Canberra għandha erja ta ' 814,2  u tinsab ħdejn il- Muntanji Brindabella ( ) madwar 150  mill-baħar. Hija abitata f'żona li l-altitudni tagħha tvarja minn 550 sa 700 mètres skond il-post <ref name="bom">{{Ċita web|url=http://www.bom.gov.au/weather/nsw/canberra/climate.shtml|titlu=Climate of Canberra Area|pubblikatur=Bureau of Meteorology (Australia)|lingwa=en|data-aċċess=13 mai 2010}}</ref> . L-ogħla punt tal-belt hija l-Muntanja Majura li tilħaq 888 mètres <ref>{{Ċita web|url=http://www.queanbeyanage.com.au/news/local/news/general/lady-luck-or-lucky-lady/250543.aspx?storypage=0|titlu=Lady luck or lucky lady?|data=19 juillet|pubblikatur=The Queanbeyan Age|lingwa=en|data-aċċess=13 mai 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20120303151249/http://www.queanbeyanage.com.au/news/local/news/general/lady-luck-or-lucky-lady/250543.aspx?storypage=0|arkivju-data=2012-03-03|url-status=dead}}</ref> , . L-għoljiet ewlenin l-oħra huma Mount Taylor, Mount Ainslie, Mount Mugga Mugga u . === Organizzazzjoni tal-belt === [[Stampa:Inner-canberra_01MJC.png|daqsminuri| Mappa taċ-ċentru tal-belt ta' Canberra.]] Canberra hija belt ġdida mibnija skond il-pjanijiet ta' Walter Burley Griffin, wieħed mill-akbar periti Amerikani tas- XX . seklu . It-toroq prinċipali jsegwu tqassim tar-rota tal-iskell aktar milli l-grilja tradizzjonali . Iċ-ċentru tal-belt jinsab fl-intersezzjoni ta 'żewġ assi perpendikolari : assi tal-ilma tal-lvant-punent iċċentrat fuq il-Lag Burley Griffin u l-assi tal-art tat-tramuntana-nofsinhar użat għaċ-ċerimonji, li jmur mill -Parlament fuq Capital Hill sa ANZAC Parade sal-monument tal-gwerra f'riġlejn il -Muntanja Ainslie . L-assi li jimxi tul ix-xatt tat-tramuntana tal-lag jissejjaħ l-assi muniċipali u issa jikkorrispondi mal-" Vjal il-Commonwealth " li huwa wieħed mil-limiti taż-żona magħrufa bħala " trijangolu tal-parlament » ( ''{{Lang|en|Parliamentary Triangle}}'' ) limitat flimkien mal-“ Vjal il-Commonwealth » li jmur minn ''Capital Hill'' saċ- ''Ċentru Ċiviku'' ħdejn ''City Hill'', permezz tal-“ Vjal il-Kostituzzjoni » li jmur minn ''City Hill'' sad-distrett tad-difiża fuq ''Russell Hill'' u permezz tal-“ Vjal ir-Rejiet » li jagħlaq it-trijangolu li jirritorna lejn ''Capital Hill'' . Is-subborgi ta' Canberra ma jsegwux dan it-tqassim ġeometriku rigoruż . === Enerġija === Fl-1 ta’ Jannar 2020, il-kapital jista’ jsir l-ewwel – barra mill-Ewropa – li jaqleb kompletament mill -fjuwils fossili għal sorsi rinnovabbli . Fl- 2019, seba' komunitajiet kbar biss fid-dinja jipproduċu jew jixtru l-ekwivalenti ta' 100 % tal-konsum tal-elettriku tagħhom minn sorsi rinnovabbli <ref>[https://www.tai.org.au/content/act-first-outside-europe-100-renewable-transition rapport] du groupe de réflexion sur les politiques, l'Australian Institute de Canberra 18 septembre, basé sur l'étude de plus de 500 régions du monde comptant plus de 100 000 habitants. En 2012 c'est le district de Rhein-Hunsrück, en Allemagne, qui a été le premier puis deux États allemands, trois États en Autriche et une région en Espagne ont fait de même ; Source : Nature (2019) [https://www.nature.com/articles/d41586-019-02804-0 ''Australia’s capital city switches to 100% renewable energy''], publié le 19 sept</ref> . === Klima === [[Stampa:Diagramme_climatique_de_Canberra.png|daqsminuri| Termometrija u xita f'Canberra<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> (sors : Uffiċċju tal-Meteoroloġija <ref>{{Ċita web|url=http://www.bom.gov.au/climate/averages/tables/cw_070282.shtml|titlu={{en}} Climat de Canberra|pubblikatur=Australian Bureau of Meteorology|data-aċċess=11 février 2011}}</ref> ).]] [[Stampa:Blundells'_cottage.jpg|lemin|daqsminuri| Il-Blundells' Cottage, mibnija fis- <ref>{{Ċita web|url=http://www.nationalcapital.gov.au/visiting/attractions/blundells_cottage.asp|titlu=Historic Blundells' Cottage|pubblikatur=National Capital Authority|lingwa=en}}</ref>, hija waħda mill-ftit bini li baqa’ ħaj mill-perjodu f’Canberra.]] [[Stampa:St_johns_church_in_reid_canberra.jpg|xellug|daqsminuri| Il-Knisja Anglikana ta’ San Ġwann Battista hija l-eqdem monument f’Canberra (1845).]] L-ewwel Ewropej bdew jesploraw ir-reġjun fil-bidu tas -snin 1820. <ref name="p5" /> , <ref name="g3-8" /> Inizjalment kien hemm erba' spedizzjonijiet fir-reġjun bejn l-1820 u l-1824 , . L-ewwel qagħda bajda probabbilment tmur mill -1824 meta nbena lean-to fuq dik li llum hija l- [[Peniżola|Peniżola ta']] Acton minn cowhands impjegati minn Joshua John Moore. Huwa fl-aħħar xtara l-post fl -1826 u sejjaħ il-proprjetà tiegħu ''Canberry'' . Il-popolazzjoni Ewropea tar-reġjun kompliet tikber bil-mod fis- XIX . seklu . Fost dawn is-settlers kien hemm il-familja Campbell ta’ “ Duntroon » ; id-dar tal-ġebel imponenti tagħhom hija l- kantin attwali tal-uffiċjali tar- Royal Military College, Duntroon . Il-Campbells iffavorixxu l-issetiljar ta 'familji oħra ta' bdiewa li ġew jaħdmu fuq l-art tagħhom bħas-Southwells ta '" Weetangera » <ref>{{En}} Gibbney, </ref> . Settturi bikrin oħra kienu l-familji alleati Murray u Gibbes, li kellhom il-proprjetà Yarralumla —issa s-sede tar-Residenza tal-Gvernatur Ġenerali Awstraljan —mis- snin 1830 sal- 1881 . L-eqdem bini eżistenti fiċ-ċentru tal-belt hija l-Knisja Anglikana ta’ San Ġwann Battista, fid-distrett ta’ Reid, li ġiet ikkonsagrata fl- 1845 , . Iċ-ċimiterju tal-knisja fih l-oqbra ta’ ħafna pijunieri. Hekk kif il-popolazzjoni Ewropea żdiedet, dik tal-Aborigines naqset prinċipalment minħabba mard bħall -ġidri jew il-ħosba . [[Stampa:Naming_of_city_of_canberra_capital_hill_1913.jpg|daqsminuri| Inawgurazzjoni tal-belt fit-12 ta’ Marzu 1913.]] == Gvern == [[Stampa:Australian_Capital_Territory_Legislative_Assembly_and_the_statue_Ethos.jpg|daqsminuri| L-Assemblea Leġiżlattiva tat-Territorju Kapitali Awstraljan<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> u l-istatwa ''tal-Ethos'' (Tom Bass, 1961)]] <nowiki></br></nowiki>Barra minn Canberra, it-Territorju Kapitali Awstraljan (bl-Ingliż : “ Territorju Kapitali Awstraljan » jew ACT) ma tinkludi ebda raħal ta’ xi importanza. L-Assemblea ''Leġiżlattiva'' tat-Territorju Kapitali Awstraljan għandha rwol doppju : dak tal-kunsill muniċipali u dak tal-gvern territorjali <ref name="govt">{{Ċita web|url=http://www.legassembly.act.gov.au/education/role-of-the-assembly.asp|titlu=Role of the Assembly|sena=2010|pubblikatur=Australian Capital Territory Legislative Assembly|lingwa=en|data-aċċess=13 mai 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20100527141718/http://www.legassembly.act.gov.au/education/role-of-the-assembly.asp|arkivju-data=2010-05-27|url-status=dead}}</ref> . Huwa magħmul minn ħamsa u għoxrin membru eletti skond sistema ta' rappreżentanza proporzjonali, fi tliet kostitwenzi elettorali li huma mifruxa fuq it-territorju federali <ref name="state_el">{{Ċita web|url=http://www.abc.net.au/elections/act/2008/guide/pastelections.htm|titlu=Past Election Results|pubblikatur=Australian Broadcasting Corporation|data-aċċess=13 janvier 2010}}</ref> . Dawn it-tliet kostitwenzi huma dawk ta' Molonglo, Ginninderra u Brindabella li jeleġġu seba', ħames u ħames membri rispettivament <ref>{{Ċita web|url=http://www.abc.net.au/elections/act/2008/guide/summary.htm|titlu=Election Summary|pubblikatur=Australian Broadcasting Corporation|data-aċċess=13 janvier 2010}}</ref> . == Ekonomija == [[Stampa:Australian_Treasury.JPG|xellug|daqsminuri| Ħafna Canberrans huma impjegati minn dipartimenti tal-gvern bħad-Dipartiment tal-Finanzi hawn.]] Fil-bidu tal-2010, ir-rata tal-qgħad kienet 3.9 % f'Canberra, ferm taħt iċ-ċifra nazzjonali ta' 5.3 % b'nuqqas ta' ħaddiema f'ċerti setturi. Minħabba qgħad baxx u pagi għoljin fis-setturi pubbliċi u kummerċjali, Canberrans għandhom l-ogħla dħul medju minn kwalunkwe belt kapitali Awstraljana. <ref>{{Ċita web|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/Previousproducts/D1427AE6A791C71CCA2570D700081161?opendocument|titlu={{en}} Household Income and Income Distribution in the ACT|pubblikatur=Australian Bureau of Statistics|data-aċċess=11 février 2011}}</ref> F'Novembru 2009 kien 1 392 AUD fil-ġimgħa meta mqabbel ma' 1 223,30 għall-pajjiż kollu <ref name="acttreasuryawe">{{Ċita web|url=http://www.treasury.act.gov.au/snapshot/AWOTE.pdf|titlu={{en}} Full-Time Adult Average Weekly Ordinary Time Earnings|pubblikatur=ACT Department of Treasury Economics Branch Publication|data-aċċess=11 février 2011|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20110217211103/http://www.treasury.act.gov.au/snapshot/AWOTE.pdf|arkivju-data=2011-02-17|url-status=dead}}</ref> . Il-prezz medju tad-djar f'Canberra kien, minn Settembru 2009, 511 820 AUD inqas minn [[Sydney|f'Sydney]] iżda ogħla mill-prezzijiet f'Melbourne, Perth u bliet ewlenin oħra. <ref>{{Ċita web|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2009/10/29/2727042.htm|titlu=House prices surge as rate hike looms|kunjom=Janda|isem=Michael|data=29 octobre 2009|pubblikatur=Australian Broadcasting Corporation|lingwa=en|data-aċċess=13 mai 2010}}</ref> , <ref>{{Ċita web|url=http://www.reiaustralia.com.au/media/releases.asp|titlu=It’s official: the property market has cooled|data=9 septembre 2010|pubblikatur=Real Estate Institute of Australia|data-aċċess=7 juin 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20080719140035/http://reiaustralia.com.au/media/releases.asp|arkivju-data=2008-07-19|url-status=dead}}</ref> Fl-ewwel kwart tal-2009, il-prezz medju tal-kiri għal appartament b'erba' kmamar tas-sodda kien 420 AUD fil-ġimgħa, <ref>{{Ċita web|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2009/06/17/2600326.htm|titlu=Canberra homes cheaper to buy than rent: REIA|data=17 juin 2009|pubblikatur=Australian Broadcasting Corporation|data-aċċess=7 juin 2010}}</ref> it-tielet l-inqas fl-Awstralja <ref>{{Ċita web|url=http://www.globalpropertyguide.com/Pacific/Australia/Price-History|titlu=Australian house prices surge!|data=22 novembre 2009|pubblikatur=Global Property Guide|lingwa=en|data-aċċess=13 mai 2010}}</ref> . == Kultura == <gallery mode="packed"> Stampa:Haute_Cour_Canberra.jpg|ħolqa=Fichier:Haute_Cour_Canberra.jpg|alt=La Haute Cour.|Il-Qorti Għolja. Stampa:NewParliamentHouseInCanberra.jpg|ħolqa=Fichier:NewParliamentHouseInCanberra.jpg|alt=Le nouveau parlement.|He-speak he-ġdid. Stampa:Aboriginal_Tent_Embassy_in_Parkes_(3).jpg|ħolqa=Fichier:Aboriginal_Tent_Embassy_in_Parkes_(3).jpg|alt=L'ambassade aborigène.|L-Ambaxxata Abo stabbilit. Stampa:ParlTriangle.JPG|ħolqa=Fichier:ParlTriangle.JPG|alt=Vue nocturne sur l'axe des parlements (maquette) : le nouveau parlement au premier plan, puis l'ancien. Derrière le lac Burley Griffin se dessine Anzac Parade, menant à l’Australian War Memorial.|Veduta bil-lejl tal-assi tal-parlamenti (mudell) : il-parlament il-ġdid fit-tagħrif miksub, imbagħad il-qadim. Wara l-Lag Burley Griffin tinsab Anzac Parade, li proprjetà għall''-tal-Gwerra Awstraljan Monument''. </gallery> === Trasport === [[Stampa:Canberra_(AU),_Commonwealth_Avenue_Bridge_--_2019_--_1811.jpg|alt=Deux grandes arcades de pont parallèles portées par plein de piliers sur une eau calme.|daqsminuri| Il-Commonwealth Avenue Bridge f'Canberra. Ottubru 2019.]] ==== Trasport bit-trakk ==== [[Stampa:Overpass_at_Bowen_Place,_Canberra_ACT.jpg|daqsminuri| Triq li tgħaddi taħt passaġġ f'Parkes, lokal f'Canberra. Marzu 2016.]] Canberra tinsab madwar tliet sigħat ta’ sewqan minn [[Sydney]] permezz ta ''{{Lang|en|National Highway 23}}'' <ref name="cov">{{En}} ''The Penguin Australian Road Atlas'', intérieur de la couverture.</ref> li tgħaqqad ma’ ''{{Lang|en|[[Hume Highway]]}}'' ( ''{{Lang|en|National Highway 31}}'' ) ħdejn Goulburn u għaxar sigħat minn Melbourne permezz tal- ''{{Lang|en|[[Barton Highway]]}}'' ( ''{{Lang|en|National Highway 25}}'' ) <ref name="cov" /> li tgħaqqad ma’ ''{{Lang|en|Hume Highway}}'' f'Yass. Huwa sagħtejn permezz tal- ''{{Lang|en|[[Monaro Highway]]}}'' ( ''{{Lang|en|National Highway 23}}'' ) mill-iski resorts tal- ''{{Lang|en|[[Snowy Mountains]]}}'' u l- Park Nazzjonali ta 'Kosciuszko . ''{{Lang|en|[[Batemans Bay (Australie)|Batemans Bay]]}}'', bajja popolari fuq il-kosta tan-nofsinhar ta' New South Wales, hija wkoll sagħtejn drive 'l isfel mill- ''{{Lang|en|[[Kings Highway]]}}'' . <ref name="drive" /> Il-karozza hija bil-bosta l-mezz ewlieni tat-trasport użat f'Canberra . Il-politiki ta' żvilupp tal-imgħoddi tal-belt ipprovdew netwerk tat-toroq ta' kwalità tajba fil-biċċa l-kbira tal-belt. Il-viċinat differenti huma ġeneralment konnessi minn toroq b'erba' karreġġjati fejn il-limitu tal-veloċità huwa 80 jew 100 km/h skond il-post. L-aktar magħrufa minn dawn it-toroq hija l- ''{{Lang|en|[[Tuggeranong Parkway]]}}'' li tgħaqqad iċ-ċentru tal-belt mal-borough ta' Tuggeranong billi taqsam ''{{Lang|en|[[Weston Creek]]}}'' . Il-belt għandha sistema ta 'trasport pubbliku bix-xarabank : ''{{Lang|en|Australian Capital Territory Internal Omnibus Network}}'' (AZZJONI) . Żewġ sussidjarji ta' ''{{Lang|en|Deane's Transit Group}}'' jipprovdu servizzi tal-karozzi tal-linja bejn Canberra u żoni ġirien ta' New South Wales : ''{{Lang|en|Transborder Express}}'' (lil Murrumbateman u Yass <ref>{{Ċita web|url=http://www.transborder.com.au/aboutus.html|titlu=About Us|pubblikatur=Transborder Express|data-aċċess=23 avril 2010}}</ref> ) u ''{{Lang|en|Deane's Buslines}}'' (lil Queanbeyan <ref>{{Ċita web|url=http://www.deanesbuslines.com.au/aboutus.html|titlu=About Us|data=4 février 2010|pubblikatur=Deane's Buslines|data-aċċess=23 avril 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20120715113825/http://www.deanesbuslines.com.au/aboutus.html|arkivju-data=2012-07-15|url-status=dead}}</ref> ). ==== Trasport bil-ferrovija ==== [[Stampa:2006-06-30_canberra-railway-station-front-entrance.jpg|daqsminuri| stazzjon ta' Canberra.]] Linja tal-ferrovija li tappartjeni lil Countrylink tgħaqqad Canberra ma' [[Sydney]] <ref>{{Ċita web|url=http://www.countrylink.info/timetables|titlu=Timetables|pubblikatur=CountryLink|data-aċċess=23 avril 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20130622065722/http://www.countrylink.info/timetables|arkivju-data=2013-06-22|url-status=dead}}</ref> . L-Istazzjon ta' Canberra jinsab fil-parti tan-nofsinhar tad-distrett ta' Kingston. <ref>{{Ċita web|url=http://www.countrylink.info/travel_passes/travelpass_agencies|titlu=Travel pass agencies|data=14 décembre 2009|pubblikatur=[[CountryLink]]|data-aċċess=23 avril 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20110220052328/http://www.countrylink.info/travel_passes/travelpass_agencies|arkivju-data=2011-02-20|url-status=dead}}</ref> Bejn l-1920 u l-1922 il-linja qasmet ix-Xmara Molonglo u kompliet fiċ-ċentru tal-belt iżda din is-sezzjoni ġiet meqruda minn għargħar vjolenti u qatt ma reġgħet inbniet. Il-konnessjonijiet tal-ferroviji għal Melbourne huma pprovduti minn servizz tal-linja CountryLink li jieħu l-passiġġieri għall-istazzjon Yass, siegħa minn Canberra, fuq il-linja li tgħaqqad Sydney ma’ Melbourne. Linja ferrovjarja ta’ veloċità għolja ħafna li tgħaqqad Melbourne, Canberra u Sydney kienet ġiet ippjanata <ref>{{Ċita web|url=http://www.iht.com/articles/2000/07/19/ausrail.2.t.php|titlu=Sydney to Canberra in 80 Minutes–by High-Speed Train|awtur=Michael Richardson|data=19 juillet 2000|pubblikatur=International Herald Tribune|lingwa=en}}</ref> iżda qatt ma twettqet la minn kumpanija privata jew minn kumpanija pubblika minħabba li kienet ikkunsidrata mhux ta’ profitt u l-proġett kien finalment abbandunat mill-ministru federali ta’ Trasport John Anderson fis-sena 2000 <ref>{{Ċita web|url=http://eriksrailnews.com/archive/hst2.html|titlu=Oz HSR Received?|data=29 octobre 2002|pubblikatur=''The Australian''|lingwa=en}}</ref> , <ref>{{Ċita web|url=http://www.abc.net.au/pm/stories/s312944.htm|titlu=Govt considers rail link between eastern cities|data=14 juin 2001|pubblikatur=Australian Broadcasting Corporation|lingwa=en}}</ref> . Linja ferrovjarja narrow gauge inbniet fl-1923 bejn il-Briks ta' Yarralumla u l-Parlament Proviżorju, aktar tard estiża għal Civic, iżda l-linja kollha għalqet f'Mejju 1927. <ref>{{Ċita ktieb|sena=|kapitlu=Railways|titlu=Canberra's Engineering Heritage|url=http://www.engineer.org.au/chapter02.html|lingwa=en|edizzjoni=Engineers Australia|isbn=|data-aċċess=7 juin 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20130723191327/http://engineer.org.au/chapter02.html|arkivju-data=2013-07-23|url-status=dead}}</ref> Il-pjan inizjali ta' Canberra sejjaħ għal sistema ta' trasport bil-ferrovija fil-belt iżda qatt ma ġie realizzat, kif kienet linja li tgħaqqad Canberra mal- bajja ta' Jervis . ==== Trasport bl-Ajru ==== Ajruport ta' Canberra ( kodiċi AITA : CBR, kodiċi ICAO : YSCB) jipprovdi servizzi domestiċi lejn [[Sydney]], Melbourne, Brisbane, Adelaide u Perth . Hemm titjiriet diretti kuljum lejn il-bliet ta' New South Wales ta' Albury u Newcastle . M'hemm l-ebda titjiriet internazzjonali skedati minn Canberra. Sal-2003, l-ajruport ċivili qasam ir-runways tiegħu ma 'RAAF Air Force Base Fairbairn. Fis- {{Data|27|juin|2003}}, il-bażi ngħalqet u l-ajruport sar esklussivament ajruport ċivili. === Servizzi pubbliċi === Il-gvern territorjali jamministra, permezz tal-Korporazzjoni ACTEW, il-provvista tal-ilma tal-belt u t-trattament tal-ilma mormi <ref>{{Ċita web|url=http://www.actew.com.au/about/profile.aspx|titlu=Company Profile|pubblikatur=[[ACTEW Corporation]]|lingwa=en|data-aċċess=23 avril 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20110215212417/http://www.actew.com.au/about/profile.aspx|arkivju-data=2011-02-15|url-status=dead}}</ref> , <ref>{{Ċita web|url=http://www.actewagl.com.au/wastewater/default.aspx|titlu=Wastewater Networks|pubblikatur=ActewAGL|lingwa=en|data-aċċess=23 avril 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20100917054542/http://actewagl.com.au/wastewater/default.aspx|arkivju-data=2010-09-17|url-status=dead}}</ref> . ActewAGL hija impriża konġunta bejn ACTEW u l- [[Australian Gas Light Company]] li tforni l-ilma, il-gass tal-belt, l-elettriku u, permezz ta’ sussidjarja ta’ TransACT, it-telefon lill-individwi. <ref>{{Ċita web|url=http://www.actewagl.com.au/about/company/default.aspx|titlu=Our company|pubblikatur=ActewAGL|lingwa=en|data-aċċess=23 avril 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20100917050833/http://actewagl.com.au/about/company/default.aspx|arkivju-data=2010-09-17|url-status=dead}}</ref> Mill-2003, ir-residenti kollha tal-belt kienu ħielsa li jagħżlu l-fornitur tal-elettriku tal-għażla tagħhom. L-ilma meħtieġ għall-belt huwa maħżun f'erba 'ġibjuni ffurmati mid-Digi Corin, Bendora u Cotter fuq ix-Xmara Cotter u d-Diga Googong fuq ix-Xmara Queanbeyan . Din l-aħħar diga tinsab fi New South Wales iżda hija ġestita mill-Gvern tat-Territorju Kapitali <ref>{{Ċita web|url=http://www.actewagl.com.au/water/catchment/default.aspx|titlu=Water Catchment|pubblikatur=ActewAGL|lingwa=en|data-aċċess=23 avril 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20090126222400/http://actewagl.com.au/water/catchment/default.aspx|arkivju-data=2009-01-26|url-status=dead}}</ref> . ACTEW Corporation għandha żewġ impjanti <ref>{{Ċita web|url=http://www.actewagl.com.au/wastewater/reuse/lowermolonglo.aspx|titlu=Lower Molonglo Water Quality Control Centre (LMWQCC) effluent reuse scheme|pubblikatur=ActewAGL|lingwa=en|data-aċċess=23 avril 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20100918043737/http://actewagl.com.au/wastewater/reuse/lowermolonglo.aspx|arkivju-data=2010-09-18|url-status=dead}}</ref> tad-drenaġġ li jinsabu f'Fyshwick u Lower Molonglo fuq ix-Xmara Molonglo <ref>{{Ċita web|url=http://www.actewagl.com.au/wastewater/reuse/northcanberra.aspx|titlu=North Canberra Water Reuse Scheme (NCWRS)|pubblikatur=ActewAGL|lingwa=en|data-aċċess=23 avril 2010|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20100918043544/http://actewagl.com.au/wastewater/reuse/northcanberra.aspx|arkivju-data=2010-09-18|url-status=dead}}</ref> , == Pairings == == Referenzi == [[Kategorija:Pages with unreviewed translations]] k5zdum9lc6ge1yca499c1ogkylux1r1 Kathmandu 0 32988 323766 316739 2025-06-25T15:10:40Z JovalQC 21720 Link 323766 wikitext text/x-wiki {{Infobox city|name=Kathmandu}} '''Kathmandu''' (fin- Nepal : {{Lang|ne|काठमाडौं}} , {{Lang|ne|काठमान्डु}} , fin - Nepalbhasha : {{Lang|new|येंदेय्‌}} ), rarament miktuba '''Kathmandu''', '''Kathmandu''' jew '''Katmandu''', kultant imsejjaħ '''Kantipur''' wara l-isem tal- belt-stat tal-qedem , jew saħansitra '''Yen''' {{incise|notamment par les [[Newars]]}} , hija l-kapitali politika u reliġjuża tan- [[Nepal]], li tagħha hija wkoll l-akbar belt kif ukoll il-kapitali tad- distrett bl-istess isem . L-ewwel abitanti ta 'Kathmandu kienu Newars u tkellmu Nepalhāsa, li jibqa' użat komunement mill-popolazzjoni tal-belt. Il-belt titla’ għal altitudni ta’ {{unité|1400|mètres}} fil-konfluwenza ta’ żewġ xmajjar : il - Bagmati u l - Bishnumati . Hija mdawra b'kuruna ta' muntanji ta' daqs medju (massimu ta' {{unité|3000|mètres}} ) fl-għoljiet tal- Ħimalaya. ; li jispjega għaliex nitkellmu dwar il [[Wied ta' Kathmandu|-wied ta’ Kathmandu]] (magħruf amministrattivament bħala ż-żona Bagmati, " ''Bagmati anchal'' ") li tinkludi wkoll Patan u Bhaktapur u hija popolata b'madwar {{unité|1.5|million}} abitant. Il-belt kellha perjodu ta’ fama kbira fl-Ewropa. Fis -sittinijiet, kienet id-destinazzjoni favorita għall -hippies ''li jivvjaġġaw lejn Kathmandu'' . Skont kronaki lokali, il-belt ta’ Kathmandu twaqqfet fis {{Xe siècle}} mir-Re Gunakamadeva. L-istruttura attwali tal-belt tmur lura għas- {{XVIe siècle}} . == Storja == Il-Wied Kathmandu seta’ kien abitat sa mill-900 QK, iżda l-eqdem oġġetti misjuba sal-lum fil-wied imorru lura għal madwar 100 sena QK. L-eqdem iskrizzjoni magħrufa hija datata 185 AD. L-eqdem bini fil-ħofra ta’ dan il-wied imur lura kważi elf sena b’ċertezza. Jingħad li fis-6 seklu QK. QK, il-Buddha u d-dixxipli tiegħu huma maħsuba li qattgħu żmien fir-reġjun tal-lum Patan, għalkemm m'hemm l-ebda evidenza ta 'dan. Jingħad li erba’ stupas madwar il-belt ta’ Patan ttellgħu minn Charumati, bint Ashoka l-Kbir, sultan Maurya, fit-3 seklu QK. QK, skond l-istorja antika preżenti fil-wied. Bħal fil-leġġendi dwar il-miġja tal-Buddha, m'hemm l-ebda evidenza li tgħid iż-żjara ta 'Ashoka iżda l-erba' stupas ta 'Patan probabbilment imorru minn dan is-seklu. Il-Kirats huma l-ewwel ħakkiema magħrufa tal-Wied ta 'Kathmandu. Jingħad li l-fdalijiet tal-palazz tagħhom jinsabu f’Patan ħdejn Hiranyavarna Mahavihara (imsejħa “Patukodon”). Id-dinastija Licchavi, li l-eqdem iskrizzjonijiet tagħha jmorru minn qabel is-sena 464, issieħbet lill-Kirats; kellha rabtiet mill-qrib mad-dinastija Gupta Indjana. Sa mis-seklu 12, id-dinastija Malla ħakmet Kantipur. Fis-seklu 17, Prithvi Narayan Shah rebaħ il-wied, installat id-dinastija Shah u unifikat ir-renju tan-Nepal. Illum f'Kathmandu, ħafna mill-arkitettura l-antika tmur mill-era ta 'Malla. Il-belt ta’ Kathmandu hija msemmija wara bini li jinsab fi Pjazza Durbar imsejjaħ Kaasthamandap wara s-Sanskrit, Kaasth (काष्ठ), "injam" u Mandap (मंडप/मण्डप), "kenn protett". Dan it-tempju uniku, magħruf ukoll bħala Maru Satal, inbena fl-1596 mir-Re Laxmi Narsingh Malla. Il-bini kollu ma fih la imsiemer tal-ħadid u lanqas xi appoġġ. Huwa kompletament mibni mill-injam. Il-leġġenda tgħid li l-injam użat għall-kostruzzjoni tiegħu kien ġej biss minn siġra waħda. == Ġeografija == Il-Wied Kathmandu huwa magħmul minn tliet bliet ewlenin, Kathmandu stess, Patan u Bhaktapur. Patan u Kathmandu jingħaqdu, separati biss mix-Xmara Bagmati, filwaqt li Bhaktapur jogħla eqreb lejn l-għoljiet fil-lvant. Kathmandu nnifisha hija dar għal ħafna uffiċċji tal-gvern, ambaxxati, djar korporattivi u l-ex palazz rjali ta 'Narayanhiti. Dan tal-aħħar huwa bini kbir lejn il-lvant ta’ Thamel, is-santwarju turistiku tal-pajjiż, u fuq quddiem ta’ Durbar Marg, triq mimlija ħwienet differenti ħafna. Thamel jikkonsisti f'żewġ toroq paralleli eżatt fil-punent tal-palazz. Huwa l-post ta 'residenzi differenti li jappartjenu għal ċelebritajiet differenti. Ħafna mit-toroq ta’ Kathmandu għandhom ismijiet bil-lingwa Nepaliża (Nepâlbhâshâ), li jaffermaw li jappartjenu għall-kultura għanja Newari u l-wirt li baqa’. Il-“belt il-qadima” hija notevoli għall-bosta tempji tagħha u l-palazzi Buddisti u Hindu tagħha, li ħafna minnhom imorru lura għas-seklu 17. Ħafna minn dawn il-monumenti ġarrbu ħsarat mit-terremoti u t-tniġġis. == Trasport == L-Ajruport Internazzjonali ta’ Tribhuvan jinsab madwar 6 km miċ-ċentru tal-belt u joffri titjiriet domestiċi u internazzjonali. Tliet rotot jibdew minn Kathmandu; il-Highway Tribhuvan (lejn in-nofsinhar) u t-Triq Prithvi (lejn il-punent) it-tnejn joħorġu mill-wied mill-punent. Il-junction ta’ Naubise (20 km minn Kathmandu) tifridhom. It-triq 'Araniko' tmur lejn it-Tramuntana. Ir-raba ', l-awtostrada BP, qed jinbena u se jmur lejn il-lvant. == Ambjent == '''<big>Tniġġis tal-arja</big>''' Il-metropoli urbana ta’ Kathmandu qed tbati minn żieda perikoluża fit-tniġġis tal-arja. Il-Himalayas fit-tramuntana u l-Mahabharat fin-nofsinhar jiffurmaw ostaklu madwar il-Wied ta 'Kathmandu li jipprevjeni arja mniġġsa milli tinfirex 'il barra mill-wied. Il-qċaċet staġjonali tat-tniġġis jippreżentaw valuri qrib iż-żoni industrijali ta 'nazzjonijiet oħra. Il-lokazzjoni ġeografika ta 'Kathmandu tinfluwenza l-konċentrazzjonijiet tat-tniġġis tal-arja b'mod partikolari matul ix-xhur tax-xitwa meta ċ-ċirkolazzjoni tal-arja tal-muntanji u tal-widien jaffettwaw il-moviment tat-tniġġis tal-arja. Matul ix-xitwa, it-tniġġis tal-arja jintefaħ 'il barra mill-Wied ta' Kathmandu matul il-jum u mbagħad jerġa' lura lejn il-wied bil-lejl minħabba ż-riħ tal-muntanji. Dan jirriżulta f'livell għoli ħafna ta 'partiċelli li jniġġsu sospiżi matul il-lejl. Kathmandu rat il-livell tal-PM 10 tiegħu jittrippla matul l-aħħar għaxar snin. Matul ix-xhur tax-xitwa, il-livell ta 'tniġġis issa huwa komparabbli ma' wħud mill-ibliet l-aktar imniġġsa fid-dinja. It-tniġġis ta’ Kathmandu huwa simili għal dak ta’ Seoul fil-bidu tas-snin tmenin matul l-industrijalizzazzjoni mgħaġġla tal-[[Korea t'Isfel|Korea t’Isfel]]. Iżda b’differenza minn [[Seoul]], in-[[Nepal]] qatt ma kellu industrijalizzazzjoni reali u saħansitra jbati minn faqar estrem li miegħu żdied l-inkwiet soċjali. F'Kathmandu, is-sorsi ewlenin tat-tniġġis tal-arja huma l-emissjonijiet tal-vetturi u d-dħaħen mill-ħafna fran illegali tal-briks imxerrda madwar il-wied. Skont l-Indiċi tal-Prestazzjoni Ambjentali tal-[[Università ta’ Yale]], in-Nepal huwa meqjus fl-2014 bħala t-tieni l-iktar pajjiż imniġġes fuq il-pjaneta wara l-[[Bangladexx]]. '''<big>Riskju sismiku</big>''' Il-belt u l-wied tagħha jinsabu f'żona ta 'attività sismika intensa, fuq il-konfini bejn il-pjanċa Indjana u l-pjanċa Ewrażjatika<ref>{{Ċita web|url=https://www.huffingtonpost.fr/actualites/article/nepal-risque-sismique-eleve-impreparation-pourquoi-ce-seisme-est-il-aussi-meurtrier_54509.html|titlu=Pourquoi ce séisme est-il aussi meurtrier?|data=2015-04-25|sit=Le HuffPost|lingwa=fr|data-aċċess=2024-10-26}}</ref>. Madankollu, il-kostruzzjonijiet mhumiex iddisinjati biex jifilħu l-aċċelerazzjonijiet qawwija kkawżati mit-terremoti kbar li jikkaratterizzaw dan ir-reġjun. Il-belt sofriet ħafna minn diversi terremoti fl-1934 u f'April u Mejju 2015. Dawn iż-żewġ avvenimenti kkaġunaw il-mewt ta 'diversi eluf ta' nies u l-rovina ta 'bosta bini, inkluż bini storiku<ref>{{Ċita aħbar|data=2015-04-26|titlu=Séisme au Népal : l'héritage historique de Katmandou en ruines|url=https://www.lemonde.fr/planete/article/2015/04/26/seisme-au-nepal-l-heritage-historique-de-katmandou-parti-en-fumee_4622861_3244.html|lingwa=fr|data-aċċess=2024-10-26}}</ref>. == Ġemellaġġ == * {{Flagicon|CHN}} [[Xi'an]] ([[Ċina]]) ; * {{Flagicon|CHN}} [[Chengdu]] ([[Ċina]]) ; * {{Flagicon|USA}} Eugene ([[Stati Uniti]]) ; * {{Flagicon|PRK}} [[Pyongyang]] ([[Korea ta' Fuq]]) ; * {{Flagicon|IRN}} [[Ispahan]] ([[Iran]]) ; * {{Flagicon|JPN}} [[Matsumoto]] ([[Ġappun]]). == Gallerija<ref>{{Ċita web|url=https://www.wikiwand.com/mt/articles/Wied%20ta'%20Kathmandu|titlu=Wied ta' Kathmandu - Wikiwand|sit=www.wikiwand.com|lingwa=en|data-aċċess=2025-06-25}}</ref> == <gallery mode="packed"> Stampa:Mahankaal Temple, Kathmandu-6337.jpg|Tempju Mahakaal Stampa:Pashupatinath temple,kathmandu,Nepal.jpg|Pashupatinath jidher mix-xtut tax-Xmara Bagmati Stampa:Boudhanath stupa , Kathmandu, Nepal.jpg|Bodnath Stupa Stampa:Nepal.Museum.JPG|Mużew Nazzjonali tan-Nepal </gallery> == Referenzi == 2wjgn5qo4ysjvz3u6cpk63w1suc03i7 2025 fil-mużika ta' Malta 0 33182 323765 323763 2025-06-25T14:15:05Z ToniSant 4257 /* Ġunju */ +Somebody 323765 wikitext text/x-wiki Din hija lista ta' attivitajiet mużikali notevoli li ġraw u diski/recordings maħruġa fl-2024. Kull attività jew recording iridu jkunu sostanzjati minn referenza xierqa, u aktar minn waħda, meta dan possibli. ==Diski u recordings oħra maħruġa fl-2025== === Jannar === {| class="wikitable" |+ !Data !Titlu !Artist/i !Mod !Referenzi u/jew noti !Wikidata |- |3 |Warico |[[Manwel T]] |Single |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://manwelt.bandcamp.com/album/warico|titlu=Warico, by MANWEL T|sit=MANWEL T|lingwa=en|data-aċċess=2025-01-03}}</ref> | |- |3 |Lil Din L-Art Ħelwa |[[Myles Azzopardi|Myles]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=DeUAKTeoCTY|titlu=Lil DIn l-Art Ħelwa|kunjom=Azzopardi|isem=Myles|data=3 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |8 |Ashes to Ashes |[[Matthew James]] |Album |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/album/6CY2qszOZDhyRSfGtTxBnL|titlu=Ashes to Ashes|kunjom=Borg|isem=Matthew James|data=8 Jannar 2025|sit=Spotify|lingwa=en, mt}}</ref> | |- |10 |Dancing with a Danger |[[Gaia Gambuzza]] |Video<ref>{{Ċita web|url=https://newsbook.com.mt/gaia-gambuzza-tohrog-il-vidjo-tal-kanzunetta-dancing-with-a-danger/|titlu=Gaia Gambuzza toħroġ il-vidjo tal-kanzunetta ‘’Dancing with a Danger’’|kunjom=Zammit|isem=Frederick|data=15 Jannar 2025|sit=Newsbook|lingwa=mt}}</ref> |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=mApyguAzzpY|titlu=Dancing with a Danger|kunjom=Gambuzza|isem=Gaia|data=10 Jannar 2025|sit=en}}</ref> | |- |11 |Burn |[[Luana Schembri]] |Lyric video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=EZWUIwKxGNA|titlu=Burn|kunjom=Schembri|isem=Luana|data=11 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |15 |State of Mind |[[Nick Morales]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=1gZEAxmdxRk|titlu=State of Mind|kunjom=Morales|isem=Nick|data=15 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |15 |No More |[[Hanging by Threads]] |EP |Apple Music<ref>{{Ċita web|url=https://music.apple.com/mt/album/no-more-ep/1785425989|titlu=No More|kunjom=Hanging by Threads|data=15 Jannar 2025|sit=Apple Music|lingwa=en}}</ref> | |- |17 |Love Me |[[Megan May]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bMjd2w8aHt8|titlu=Love Me|kunjom=Megan May|data=17 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |17 |Natura Maltija [official sountrack] |[[Robert Farrugia]] |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://robertfarrugia.bandcamp.com/album/natura-maltija-official-soundtrack|titlu=Natura Maltija [official soundtrack], by Robert Farrugia|sit=Robert Farrugia|lingwa=en|data-aċċess=2025-01-25}}</ref> | |- |17 |Feelings for You |Klingande & [[Shaun Farrugia]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/6fSPmQVLaIBLnTSaDHolks|titlu=Feelings for You|kunjom=Klingande|kunjom2=Farrugia|isem2=Shaun|sit=Spotify|lingwa=en|data-aċċess=17 Jannar 2025}}</ref> | |- |18 |Imħabbatħabbat |Nick Morales |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://nickmorales.bandcamp.com/album/im-abbat-abbat|titlu=Imħabbatħabbat, by Nick Morales|data=18 Jannar 2025|sit=Nick Morales|lingwa=mt,en}}</ref> | |- |20 |Held |[[Claire Tonna]] |EP |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://clairetonna.bandcamp.com/album/held-ep|titlu=HELD EP, by Claire Tonna|sit=Claire Tonna|lingwa=en|data-aċċess=2024-12-30}}</ref> | |- |23 |Taħfirli? |[[Philip Vella]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0c6Mo1bIQ8Y|titlu=Taħfirli?|kunjom=Vella|isem=Philip|data=23 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |24 |Cookin' It Up |[[Jay Zinga]] + [[Brenda de Battista|Bee]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/6LIykB1eSUI81gXRPjPiLe?si=e790477809b64d3f|titlu=Cookin' It Up|kunjom=Zinga|isem=Jay|kunjom2=de Battista|isem2=Brenda|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |- |25 |Opium |[[The Bride]] |Single |Audio only on YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=udpJyVTtzRg|titlu=Opium|kunjom=The Bride|data=25 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |26 |Il-Protesta |[[David Sammut il-Buggly]] |Video<ref>{{Ċita web|url=https://newsbook.com.mt/tilef-lill-ibnu-bsuwicidju-jipprotesta-bdiska-ghax-thalla-fl-ghama-dwar-l-inkjesta/|titlu=Tilef lil ibnu b’suwiċidju; jipprotesta b’diska għax tħalla fl-għama dwar l-inkjesta|kunjom=Cachia|isem=Paul|data=27 Jannar 2025|sit=Newsbook|lingwa=mt}}</ref> |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=uIz9ks-5QZ0|titlu=Il-Protesta|kunjom=Sammut|isem=David|data=26 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |26 |Gravity |[[Claire Marante]] |Single |Audio only on YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Qo4BiZSH-2A|titlu=Gravity|kunjom=Marante|isem=Claire|data=26 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |28 |No Defeat |[[Kiita C]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=ceI8eTZP-GE|titlu=No Defeat|kunjom=Cardona|isem=NIkita|data=28 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |31 |Qum Minn Hemm |[[ONE11]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=cX9RxbhMJn0|titlu=Qum Minn Hemm|kunjom=ONE11|data=31 Jannar 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |} === Frar === {| class="wikitable" |+ !Data !Titlu !Artist/i !Mod !Referenzi u/jew noti !Wikidata |- |3 |Ticket to the Moon |[[Chasing Pandora]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Q7wlf1WFJ68|titlu=Ticket to the Moon|kunjom=Chasing Pandora|data=3 Frar 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |3 |A Mild Winter (Urulu Remix) |[[Owen Jay]] & [[Melchior Sultana]] |Single |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://battibatti.bandcamp.com/album/bb26-a-mild-winter-urulu-remix|titlu=BB26 - A Mild Winter (Urulu Remix), by Owen Jay & Melchior Sultana|sit=Battibatti|lingwa=en|data-aċċess=2025-04-28}}</ref> | |- |5 |Keep On Running |[[That bb]] |Single |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://thatbb.bandcamp.com/track/keep-on-running|titlu=Keep on Running, by That bb|kunjom=Theuma|isem=Rebecca|data=5 Frar 2025|sit=That bb|lingwa=en|data-aċċess=2025-02-17}}</ref> | |- |7 |Ġaħan |[[Kill The Action]] feat. [[Myles Azzopardi|Myles]], [[Funky Monkey]] & [[DJ Mac]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=KZyOOu238FU|titlu=Ġaħan|kunjom=Kill the Action|data=7 Frar 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |7 |Don't Slip Away |[[Martina Fenech]] |Lyric video<ref>{{Ċita web|url=https://newsbook.com.mt/martina-fenech-bhoss-gdid-fdont-slip-away/|titlu=Don't Slip Away|kunjom=Zammit|isem=Frederick|data=8 Frar 2025|sit=Newbook|lingwa=mt}}</ref> |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=SXIFmS89IjA|titlu=Don't Slip Away|kunjom=Fenech|isem=Martina|data=7 Frar 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |7 |Cartwheel |[[Banjo Lucia]] |Single |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://banjolucia.bandcamp.com/track/cartwheel|titlu=Cartwheel, by Banjo Lucia|kunjom=Caruana-Butler|isem=Banjo|data=7 Frar 2025|sit=Banjo Lucia|lingwa=en|data-aċċess=2025-02-16}}</ref> | |- |10 |Sparks |[[Notes to Addy]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/0DWBx6HcXocjnpyFCJJxCh|titlu=Sparks|kunjom=Grech|isem=Adrian|data=10 Frar 2025|sit=Spotify|lingwa=mt}}</ref> | |- |12 |Happier |[[Kayati]] |Lyric video<ref>{{Ċita web|url=https://newsbook.com.mt/kayati-jniedu-s-single-gdida-taghhom-happier/|titlu=Kayati jniedu s-single ġdida tagħhom ‘Happier’|kunjom=Zammit|isem=Frederick|data=13 Frar 2025|sit=Newsbook|lingwa=mt}}</ref> |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=E9rPw0Q9XGI|titlu=Happier|kunjom=Kayati|data=12 Frar 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |14 |Għidli Int Ja Mara / Il-Ballata tax-Xagħri |[[David Schembri]] |Single |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://dejvid.bandcamp.com/album/g-idli-int-ja-mara|titlu=Għidli Int Ja Mara, by David Schembri|kunjom=Schembri|isem=David|data=14 Frar 2025|sit=|lingwa=mt|data-aċċess=2025-02-28}}</ref> | |- |14 |Nisa Tal-Lejl |[[Bruda]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=I_rLrmgg5Ek|titlu=Nisa Tal-Lejl|kunjom=Bruda|data=14 Frar 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |15 |Falling |[[Nate Rope]] + [[Ember Skky]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/02xn84CP3TfhWAhagfc4g2|titlu=Falling|kunjom=Rope|isem=Nate|data=15 Frar 2025|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |- |16 |Żmien Ieħor |[[Klikka (trio vokali)|Klikka]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=A7Ws-lFPcBw|titlu=Żmien Ieħor|kunjom=Klikka|data=16 Frar 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |19 |Tibqax Tgħix fil-Passat |[[Kapitlu Tlettax]] feat. [[Liston Bongailas|Liston]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=SnVYbmx5reQ|titlu=Tibqax Tgħix fil-Passat|kunjom=Kapitlu Tlettax|data=19 Frar 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |21 |Raymond Fenech’s Funeral Marches |[[Għaqda Każin Banda San Filep]] |Album |CD<ref>{{Ċita web|url=https://timesofmalta.com/article/composer-raymond-fenech-launch-cd-funeral-marches.1105259|titlu=Composer Raymond Fenech to launch CD of funeral marches (press release)|kunjom=|isem=|data=2025-02-17|sit=Times of Malta|lingwa=en-gb|data-aċċess=2025-02-17}}</ref> | |- |21 |Hank Rules |[[Andre Camilleri]] |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://andrecamilleri.bandcamp.com/album/hank-rules|titlu=Hank Rules, by Andre Camilleri|sit=Andre Camilleri|lingwa=en|data-aċċess=2025-03-03}}</ref> | |- |28 |Un Giorno |[[Martina Cutajar]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=FNb_VJUXyZE|titlu=Un Giorno|kunjom=Cutajar|isem=Martina|data=28 Frar 2025|sit=YouTube|lingwa=it}}</ref> | |- |28 |Xemx Tiela |[[ONE11]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/album/1GmgdAHGJ8SzW4mZNM3gQH|titlu=Xemx Tiela|kunjom=Cordina|isem=CJ|data=28 Frar 2025|sit=Spotify|lingwa=mt}}</ref> | |- |28 |Serendipity |[[Sandro Zerafa]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/1TVFQyCQZbkBYaThNomSsz|titlu=Serendipity|kunjom=Zerafa|isem=Sandro|data=28 Frar 2028|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |} === Marzu === {| class="wikitable" |+ !Data !Titlu !Artist/i !Mod !Referenzi u/jew noti !Wikidata |- |3 |No Tears Left To Cry |[[Andre Camilleri]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=6UWeo9Xf9BE|titlu=No Tears Left To Cry|kunjom=Camilleri|isem=Andre|data=3 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |7 |Zulu Drum |Manwel T |EP |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://manwelt.bandcamp.com/album/zulu-drum|titlu=Zulu Drum, by MANWEL T|sit=MANWEL T|lingwa=en|data-aċċess=2025-03-09}}</ref> | |- |7 |Turn on the Light |[[Luke Chappell]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=EoFkJnpz12Q|titlu=Turn on the Light|kunjom=Chappell|isem=Luke|data=7 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |7 |Lil Din l-Art Ħelwa (acoustic) |[[Myles Azzopardi|Myles]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=RJsN9l-LYJ0|titlu=Lil Din l-Art Ħelwa (acoustic)|kunjom=Azzopardi|isem=Myles|data=7 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |7 |2x2 |[[Aidan Cassar|Aidan]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=y5eQQlt-fSk|titlu=2x2|kunjom=Cassar|isem=Aidan|data=7 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=en,mt}}</ref> | |- |8 |Żifna f'Ħolma |[[13 Year Later]] |Single<ref>{{Ċita web|url=https://www.melodija.eu/post/13-years-later-press-release|titlu=13 YEARS LATER press release|kunjom=|isem=|data=2025-03-05|sit=Melodija|lingwa=en|data-aċċess=2025-03-10}}</ref> |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/5mQlOqYJkZELOTKl5jIqag|titlu=Żifna f'Ħolma|kunjom=13 Years Later|data=8 Marzu 2025|sit=Spotify|lingwa=mt}}</ref> | |- |11 |Onestament |[[Bużu (rapper)|Bużu]] |Album |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/album/2YTF0fKhth2RK9bPdgASqy|titlu=Onestament|kunjom=Bużu|data=11 Marzu 2025|sit=Spotify|lingwa=mt}}</ref> | |- |14 |Where Are You Now |[[Toby Farrugia]] |Lyric video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=DzTPPeKdyUw|titlu=Where Are You Now|kunjom=Farrugia|isem=Toby|data=14 March 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |19 |Nothing Comes Easy |[[OutBound]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=f0SlQfy7exE|titlu=Nothing Comes Easy|kunjom=OutBound|data=19 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |19 |Through Blackened Waters |[[Angelcrypt]] |Single |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://angelcrypt.bandcamp.com/track/through-blackened-waters|titlu=Through Blackened Waters, by Angelcrypt|sit=Angelcrypt|lingwa=en|data-aċċess=2025-04-21}}</ref> | |- |20 |Fragile |[[Red Electric]] feat. [[Chasing Pandora]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_RnK8zqdKC4|titlu=Fragile|kunjom=Red Electric|kunjom2=Chasing Pandora|data=20 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |21 |Dyż-Location |[[Child]] |EP |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://child-music.bandcamp.com/album/dy-lokazzjoni|titlu=Dyż-Location|kunjom=Child|data=21 Marzu 2025|sit=Bandcamp|lingwa=en}}</ref> | |- |21 |Shalom |[[Karm Debattista mssp]] |Lyric video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=cJuiA1cxx5A|titlu=Shalom|kunjom=Debattista|isem=Karm|data=21 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |21 |Evil Gnome of Doom Vol.3 |[[Andre Camilleri]] |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://andrecamilleri.bandcamp.com/album/evil-gnome-of-doom-volume-3|titlu=Evil Gnome Of Doom Volume 3, by Andre Camilleri|sit=Andre Camilleri|lingwa=en|data-aċċess=2025-04-17}}</ref> | |- |21 |Midnight Pill |[[Faddi]] |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://khoros-label.bandcamp.com/album/khr078-midnight-pill|titlu=KHR078 {{!}} Midnight Pill, by Faddi|sit=KHOROS RECORDS LTD|lingwa=en|data-aċċess=2025-05-06}}</ref> | |- |27 |Malju |[[Michael Azzopardi]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=4e7IMRYU_10|titlu=Malju|kunjom=Azzopardi|isem=Michael|data=27 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |27 |Released |[[Maria Bea]] |Single<ref>{{Ċita web|url=https://www.melodija.eu/post/from-classical-roots-to-reinvention-maria-borg-on-the-journey-to-maria-bea|titlu=From Classical Roots to Reinvention: Maria Borg on the Journey to Maria Bea|kunjom=Mifsud|isem=Noel|data=2025-04-14|sit=Melodija|lingwa=en|data-aċċess=2025-05-10}}</ref> |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/4zHQkkZ2KMhmKVPR0qf658|titlu=Released|kunjom=Borg|isem=Maria|data=27 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |28 |Stajna Konna Aħna |[[Jamie Cardona]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=1nPcvl1VWqI|titlu=Stajna Konna Aħna|kunjom=Cardona|isem=Jamie|data=28 Marzu 2025}}</ref> | |- |28 |Tfal tax-Xemx |Michael Azzopardi |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://michaelazzopardi.bandcamp.com/album/tfal-tax-xemx|titlu=Tfal tax-Xemx|kunjom=Azzopardi|isem=Michael|data=28 Marzu 2025|sit=Bandcamp|lingwa=mt}}</ref> | |- |28 |Perfett |[[Pamela Bezzina]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=vjSzPqHw_Yg|titlu=Perfett|kunjom=Bezzina|isem=Pamela|data=28 Marzu 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |31 |Amy |[[The Crowns]] X [[Jimmy Tyrrell]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=jGQ9ihG2e04|titlu=Amy|kunjom=The Crowns|kunjom2=Tyrrell|isem2=Jimmy|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |} === April === {| class="wikitable" |+ !Data !Titlu !Artist/i !Mod !Referenzi u/jew noti !Wikidata |- |2 |Dak Li Hemm Fil-Qalb |[[Maria Zahra Brincat]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=bWSS1K2SLUA|titlu=Dak Li Hemm fil-Qalb|kunjom=Zahra Brincat|isem=Maria|data=2 April 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |4 |Walls of Jerico |[[Melbourne Ska Orchestra]] |Single |Various platforms<ref>{{Ċita web|url=https://snd.click/wallsofjericho|titlu=Walls of Jericho|kunjom=Melbourne Ska Orchestra|isem=|data=4 April 2025|sit=snd.click|lingwa=en|data-aċċess=2025-04-17}}</ref> | |- |6 |Rest, Sir Snock |[[Fake Ophelia]] |EP |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://myfairlsdy.bandcamp.com/album/rest-sir-snock|titlu=Rest, Sir Snock, by Fake Ophelia|sit=My Fair Lsdy Records|lingwa=en|data-aċċess=2025-04-17}}</ref> | |- |7 |Kant |[[Splinter Studio]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=5y2Wr7qBAtg|titlu=Kant|kunjom=Depasquale|isem=David|data=7 April 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |10 |Ħsibijiet |[[Kapitlu Tlettax]] ft. [[Ema Vella]] + [[Liston Bongailas|Liston]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=RlSIt7A5OkA|titlu=Ħsibijiet|kunjom=Kapitlu Tlettax|data=10 April 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |10 |Illum |[[Rita Pace]] + [[Renè Mamo]] |Lyric video<ref>{{Ċita web|url=https://newsbook.com.mt/kanzunetta-dwar-il-fragilita-tal-hajja-u-kemm-kull-mument-huwa-prezzjuz/|titlu=Kanzunetta dwar il-fragilità tal-ħajja u kemm kull mument huwa prezzjuż|kunjom=Zammit|isem=Frederick|data=11 April 2025|sit=Newsbook|lingwa=mt}}</ref> |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=qtccmST425U|titlu=Illum|kunjom=Pace|isem=Rita|kunjom2=Mamo|isem2=Renè|data=10 April 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |11 |Melita: Maltese Piano Music |[[Charlene Farrugia]] |Album<ref>{{Ċita web|url=https://x2.timesofmalta.com/20250408/sunday-circle/maltese-piano-music-gets-international-acclaim/|titlu=Maltese piano music gets international acclaim|kunjom=Lafferty|isem=Esther|data=2025-04-08|lingwa=en-US|data-aċċess=2025-04-17}}</ref> |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/album/0EOLvukeFxM23WypkNTC60|titlu=Melita: Maltese Piano Music|kunjom=Farrugia|isem=Charlene|data=11 April 2025|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |- |11 |Ikaru |[[Stephanie Sant]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=YZM1l69TRLc|titlu=Ikaru|kunjom=Sant|isem=Stephanie|data=11 April 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |11 |Talking to Ghosts |[[Hanging by Threads]] |Single |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/41qVh7HrrWLbJK6RilrgGw|titlu=Talking to Ghosts|kunjom=Hanging by Threads|data=11 April 2025|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |- |12 |Farfett Blu |[[Bard (kantant)|Bard]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=N0QggXu2xkQ|titlu=Farfett Blue|kunjom=Bard|data=12 April 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |17 |Illejla |[[Aicha Xixa]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=dwXtbq-EShs|titlu=Illejla|kunjom=Xixa|isem=Aicha|data=17 April 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |18 |Falling Knives |[[Chess Galea]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=0RY92M5EW4w|titlu=Falling Knives|kunjom=Galea|isem=Chess|data=18 April 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |21 |Out Of This World |[[Carlo Gerada]] + [[Kevin Paul]] + [[Matthew James]] |Video |Love Island Malta Season 3 Official Theme Song - YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=14EkahLP2wY|titlu=Out Of This World|kunjom=Gerada|isem=Carlo|kunjom2=Calleja|isem2=Kevin Paul|kunjom3=Borg|isem3=Matthew James|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |24 |Make America Great Again? |[[Andre Camilleri]] |Single |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://andrecamilleri.bandcamp.com/track/make-america-great-again|titlu=Make America Great Again?, by Andre Camilleri|sit=Andre Camilleri|lingwa=en|data-aċċess=2025-04-24}}</ref> | |- |25 |Issir Sinjur |[[Myles Azzopardi|Myles]] feat. [[Funky Monkey]] + [[DJ Mac]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=KMNAvonJGcM|titlu=Issir Sinjur|kunjom=Azzopardi|isem=Myles|data=25 April 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |25 |Akshara |[[Benji Cachia]] |Album<ref>{{Ċita web|url=https://www.melodija.eu/post/benji-cachia-press-release|titlu=Benji Cachia press release|kunjom=|isem=|data=2025-01-28|sit=Melodija|lingwa=en|data-aċċess=2025-01-28}}</ref><ref>{{Ċita web|url=https://timesofmalta.com/article/it-big-mix-ranch-drummer-benji-cachia-launch-solo-album.1108330|titlu=‘It’s a big mix’ – Ranch drummer Benji Cachia to launch solo album|kunjom=Cummings|isem=James|data=2025-04-20|sit=Times of Malta|lingwa=en-gb|data-aċċess=2025-04-20}}</ref> |Vinyl + Apple Music<ref>{{Ċita web|url=https://music.apple.com/album/akshara/1814258019|titlu=Ashkara|kunjom=Cachia|isem=Benji|data=25 April 2025|sit=Apple Music|lingwa=en}}</ref> | |- |25 |Is This How It Ends? |[[Sarah Bonnici]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=HnapQcEA0hI|titlu=Is This How It Ends?|kunjom=Bonnici|isem=Sarah|data=25 April 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |25 |Confessional |[[Tara Formosa]] |EP |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/album/6NiildnXauuZ4zYhTgEav6|titlu=Confessional|kunjom=Formosa|isem=Tara|data=25 Mejju 2025|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |- |29 |The Words Are Stuck In My Throat |[[That bb]] |EP |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://wrongisland.bandcamp.com/album/the-words-are-stuck-in-my-throat|titlu=The Words are Stuck in my Throat, by That bb|sit=Wrong Island Communications|lingwa=en|data-aċċess=2025-05-17}}</ref> | |- |30 |So What |[[Divine Sinners]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=wVLICq3HMRU|titlu=So What|kunjom=Divine Sinners|data=30 April 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |30 |Dawn il-Widien |[[The Travellers (grupp Malti)|The Travellers]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=z3Y6fblEFFo|titlu=Dawn il-Widien|kunjom=The Travellers|data=30 April 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |30 |Ground Zero |[[Kevin Borg]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/6P9KQw6kBaG6JsltJw3paz|titlu=Ground Zero|kunjom=Borg|isem=Kevin|data=30 April 2025|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |} === Mejju === {| class="wikitable" |+ !Data !Titlu !Artist/i !Mod !Referenzi u/jew noti !Wikidata |- |2 |Two |[[Dario Genovese]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/4m0CmkGQLcyM6vH3irFbDe|titlu=Two|kunjom=Genovese|isem=Dario|data=2 Mejju 2025|sit=open.spotify.com|lingwa=en|data-aċċess=2025-05-03}}</ref> | |- |2 |Slave of the Machine |[[Melchior Sultana]] & [[Janelle Pulo]] |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://profoundsoundmusic.bandcamp.com/album/slave-of-the-machine|titlu=Slave Of The Machine, by Melchior Sultana & Janelle Pulo|sit=Profound Sound Music|lingwa=en|data-aċċess=2025-05-10}}</ref> | |- |5 |Don't Forget Me |[[Lighthouse (band)|Lighthouse]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=hGqmL0bXg7A|titlu=Don't Forget Me|kunjom=Lighthouse|data=5 Mejju 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |9 |Boogeyman (piano acoustic version) |[[Chess Galea]] |Lyric video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=D1HmjZop134|titlu=Boogeyman (piano acoustic version)|kunjom=Galea|isem=Chess|data=9 Mejju 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |9 |99 |[[Ben Miller]] feat. [[Abire]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=s0YfnOFzgpQ|titlu=99|kunjom=Miller|isem=Ben|data=9 Mejju 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |13 |Bloat Drone / Swallowed by the Swamp |[[Lady Lizard]] |Single |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://ladylizard.bandcamp.com/album/bloat-drone-swallowed-by-the-swamp|titlu=BLOAT DRONE / SWALLOWED BY THE SWAMP, by Lady Lizard|sit=Lady Lizard|lingwa=en|data-aċċess=2025-06-01}}</ref> / cassette reissue | |- |15 |Runaway Heart |[[K.A.R.R.]] feat [[JJ Mist]] |Single |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://karrmusic.bandcamp.com/track/runaway-heart-feat-jj-mist|titlu=Runaway Heart (feat. JJ Mist), by K.A.R.R|sit=K.A.R.R|lingwa=en|data-aċċess=2025-05-22}}</ref> | |- |15 |Carpe Diem |[[Chellcy Reitsma]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/1wBoEdCD9KW4gt1d1MYt0q|titlu=Carpe Diem|kunjom=Reitsma|isem=Chellcy|data=15 Mejju 2025|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |- |15 |Talking to Ghosts |[[Hanging By Threads]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=rFcJuoy-rls|titlu=Talking to Ghosts|kunjom=Hanging By Threads|data=15 Mejju 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |16 |Lazarene |[[Dean Muscat]] |EP<ref>{{Ċita web|url=https://www.melodija.eu/post/dean-muscat-to-release-debut-ep-lazarene-press-release|titlu=Dean Muscat to release debut EP 'Lazarene' -press release|kunjom=|isem=|data=2025-05-09|sit=Melodija|lingwa=en|data-aċċess=2025-05-17}}</ref> |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://deanmuscat.bandcamp.com/album/lazarene|titlu=LAZARENE, by Dean Muscat|sit=Dean Muscat|lingwa=en|data-aċċess=2025-05-17}}</ref> | |- |18 |Live at The Garage (13th May 2022) |[[A Black White Satellite]] |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://ablackwhitesatellite.bandcamp.com/album/live-at-the-garage-13th-may-2022|titlu=Live at The Garage (13th May 2022), by A Black White Satellite|sit=A Black White Satellite|lingwa=en|data-aċċess=2025-06-14}}</ref> | |- |19 |More Than Love |[[Moira Stafrace|Moira]] feat. [[Avenue Sky]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ke-zcMtWdYs|titlu=More Than Love|kunjom=Stafrace|isem=Moira|kunjom2=Avenue Sky|data=19 Mejju 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |22 |Il-Kittieb |[[Beheaded]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=t2B43MYXo6U|titlu=Il-Kittieb|kunjom=Beheaded|data=22 Mejju 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |23 |Burgundy |Dario Genovese |EP |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/album/13PSkOAGz0FWQ3Ic0YDkTw|titlu=Burgundy|kunjom=Genovese|isem=Dario|data=23 Mejju 2025|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |- |24 |Jekyll & Hyde |[[Colourblind]] |Video<ref>{{Ċita web|url=https://x2.timesofmalta.com/20250527/sunday-circle/colourblind-return-with-new-single-after-10-year-hiatus/|titlu=Colourblind return with new single after 10-year hiatus|kunjom=|isem=|data=2025-05-27|lingwa=en-US|data-aċċess=2025-06-01}}</ref> |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=qyrUm96l-yk|titlu=Jekyll & Hyde|kunjom=Colourblind|data=24 Mejju 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |26 |Neon Funk |[[Spooky Monkey]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=YLaSoJAJ_Pc|titlu=Neon Funk|kunjom=Spooky Monkey|data=26 Mejju 2025|sit=YouTube}}</ref> | |- |28 |Hawn Għalik |[[Kapitlu Tlettax]] feat. Reanue |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=S0ZB_Sh_p1g|titlu=Hawn Għalik|kunjom=Kapitlu Tlettax|data=28 Mejju 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |30 |Do Trees Tire of Standing Still? |[[Claire Cordina]] |EP<ref>{{Ċita web|url=https://benmifsudjoslin.substack.com/p/a-troubling-question-and-a-trip-hop|titlu=A troubling question and a trip-hop direction – In conversation with Claire Cordina|kunjom=Joslin|isem=Ben Mifsud|data=2025-05-17|data-aċċess=2025-05-26}}</ref> |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://clairecordina.bandcamp.com/album/do-trees-get-tired-of-standing-still|titlu=Do Trees Get Tired of Standing Still?, by Claire Cordina|sit=Claire Cordina|lingwa=en|data-aċċess=2025-05-26}}</ref> | |- |30 |Salsa Verde |[[Tom Caruana]] |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://tomcaruana-teasea.bandcamp.com/album/salsa-verde|titlu=Salsa Verde, by Tom Caruana|sit=Tom Caruana|lingwa=en|data-aċċess=2025-03-16}}</ref> | |- |31 |Il-Ħajja |[[Neo-X]] feat. [[Cher Camilleri]] |Lyric video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=mY6epDDGEek|titlu=Il-Ħajja|kunjom=Neo-X|kunjom2=Camilleri|isem2=Cher|data=31 Mejju 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |} === Ġunju === {| class="wikitable" |+ !Data !Titlu !Artist/i !Mod !Referenzi u/jew noti !Wikidata |- |2 |Minn Għajnejja |[[Lokko]] |Single |Audio only on Youtube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=QfhOWYunddQ|titlu=Minn Għanejja|kunjom=Lokko|data=2 Ġunju 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |3 |Ward Ifuħ (Ċelebrazzjoni tal-Ħajja) |[[Andrew Cauchi]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=njWya-82ykc|titlu=Ward Ifuħ|kunjom=Cauchi|isem=Andrew|data=3 Ġunju 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |4 |Lullaby |[[Lyndsay Pace|Lyndsay]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=zmQ-7ePnEcU|titlu=Lullaby|kunjom=Pace|isem=Lyndsay|data=4 Ġunju 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |4 |Misunderstood |[[Cosette Baldacchino]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/0aFPG5Y1Dnh1W7LE8jym8I|titlu=Misunderstood|kunjom=Baldacchino|isem=Cosette|data=4 Ġunju 2025|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |- |5 |Cypher Verse (Vers Twil) |[[Lapes (rapper)|Lapes]] |Video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=xflhYZVVfmg|titlu=Cypher Verse (Vers Twil)|kunjom=Lapes|data=5 Ġunju 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |6 |Unknown |[[Klinsmann Coleiro|Klinsmann]] |Single |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/track/2Jocx361enebj3uS25DgZV|titlu=Unknown|kunjom=Coleiro|isem=Klinsmann|data=6 Ġunju 2025|sit=Spotify|lingwa=en}}</ref> | |- |10 |Għawdex Tiegħi |[[The JoyGivers]] |Album |Spotify<ref>{{Ċita web|url=https://open.spotify.com/album/5V1R2JFolNEQIgiF2Cwglc|titlu=Għawdex Tiegħi|kunjom=The JoyGivers|data=10 Ġunju 2025|sit=Spotify|lingwa=mt}}</ref> | |- |15 |Festin għad-Dakkara |[[Christabelle Scerri]] |Video<ref>{{Ċita web|url=https://x2.timesofmalta.com/20250616/child/joyful-song-celebrates-the-importance-of-pollinators/|titlu=Joyful song celebrates the importance of pollinators|kunjom=|isem=|data=2025-06-16|sit=Times of Malta X2|lingwa=en-US|data-aċċess=2025-06-19}}</ref> |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=FZe0qeCks2M|titlu=Festin għad-Dakkara|kunjom=Scerri|isem=Christabelle|data=15 Ġunju 2025|sit=YouTube|lingwa=mt}}</ref> | |- |12 |If I Ever Lose You |[[Matthew James]] |Lyric video |YouTube<ref>{{Ċita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=vIaOjNLoNAE|titlu=If I Ever Lose You|kunjom=Borg|isem=Matthew James|data=12 Ġunju 2025|sit=YouTube|lingwa=en}}</ref> | |- |17 |Somebody |[[Toby Farrugia]] ft. [[Noor]] |Single |Soundcloud<ref>{{Ċita web|url=https://soundcloud.com/tobyfarrugia/toby-farrugia-ft-noor-somebody|titlu=Somebody|kunjom=Farrugia|isem=Toby|kunjom2=Noor|data=17 Ġunju 2025|sit=Soundcloud|lingwa=en}}</ref> | |- |21 |Maqsuma |[[Karmaġenn]] |Album |Bandcamp<ref>{{Ċita web|url=https://karmagenn.bandcamp.com/album/maqsuma|titlu=Maqsuma, by Karmaġenn|sit=Karmaġenn|lingwa=en|data-aċċess=2025-06-25}}</ref> | |- |28 |House on Fire |[[Luke Chappell]] |Album | | |} ==Referenzi== {{Referenzi}} [[Kategorija:Mużika]] [[Kategorija:Kultura Maltija]] [[Kategorija:2025 f'Malta]] [[Kategorija:Listi ta' mużika]] g3vodn8p9zpu0enipg621k9h564lgyf Belmopan 0 33693 323767 2025-06-25T15:17:36Z JovalQC 21720 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1295994980|Belmopan]]" 323767 wikitext text/x-wiki '''Belmopan''' ( {{IPAc-en|ˌ|b|ɛ|l|m|oʊ|ˈ|p|ɑː|n}} ) hija l - belt kapitali tal - [[Beliże|Belize]] . Il-popolazzjoni tagħha fl-2010 kienet ta’ 16,451. <ref name="census2010">{{Ċita web|url=http://www.statisticsbelize.org.bz/index.php/statisticsmenu/2012-04-26-21-58-01/2012-04-26-22-38-01?download=130:population-data-census-2010|titlu=Population Data – Census 2010|pubblikatur=Statistical Institute of Belize|data-aċċess=27 February 2014|url-status=dead|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20140304151214/http://www.statisticsbelize.org.bz/index.php/statisticsmenu/2012-04-26-21-58-01/2012-04-26-22-38-01?download=130%3Apopulation-data-census-2010|arkivju-data=4 March 2014}}</ref> Belmopan hija l-iżgħar belt kapitali fl-Ameriki kontinentali (skont il-popolazzjoni) u t-tielet l-akbar insedjament fil-Belize, wara l-Belt ta' Belize u San Ignacio . Imwaqqfa bħala komunità ppjanata fl-1970, hija waħda mill-aktar bliet kapitali nazzjonali ġodda fid-dinja. Mill-2000 'l hawn, Belmopan kien wieħed minn żewġ insedjamenti fil-Belize li għandu status uffiċjali ta' belt, flimkien ma' Belize City. Belmopan tinsab fid -Distrett ta' Cayo f'altitudni ta' {{Convert|76|m|ft}} 'il fuq mil-livell tal-baħar. <ref name="tvl">{{Ċita web|url=http://www.travel-central-america.net/|titlu=travel-central-america.net|pubblikatur=travel-central-america.net|data-aċċess=29 June 2010|url-status=usurped|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20201027231059/https://travel-central-america.net/|arkivju-data=27 October 2020}}</ref> Belmopan inbniet eżatt fil-lvant tax -Xmara Belize, {{Convert|80|km|mi}} il ġewwa mill-eks kapitali, il-port ta' Belize City, wara li dik il-belt kważi nqerdet mill- Uragan Hattie fl-1961. <ref name="tvl" /> <ref>{{Ċita web|url=http://www.islandnet.com/~see/weather/events/threenames.htm|titlu=Weather Events: The Hurricane with Three Names|sit=www.islandnet.com|data-aċċess=7 February 2007|url-status=live|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20190808181655/http://www.islandnet.com/~see/weather/events/threenames.htm|arkivju-data=8 August 2019}}</ref> Il-gvern ġie trasferit għal Belmopan fl-1970. <ref name="bmp">{{Ċita web|url=http://www.belmopanbelize.com/|titlu=belmopanbelize.com|pubblikatur=belmopanbelize.com|data-aċċess=29 June 2010|url-status=dead|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20100722075459/http://www.belmopanbelize.com/|arkivju-data=22 July 2010}}</ref> Il-Bini tal-Assemblea Nazzjonali tiegħu huwa ddisinjat biex jixbah tempju [[Maja|Maya]] Pre-Kolombjan . <ref>{{Ċita web|url=http://www.travel-central-america.net/belize/index.html|titlu=Travel to Central America|data=16 January 2007|pubblikatur=travel-central-america.net|data-aċċess=23 March 2019|url-status=usurped|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20090311073848/http://www.travel-central-america.net/belize/index.html|arkivju-data=11 March 2009}}</ref> Belmopan inbniet wara l-kważi qerda ta' Belize City mill-Uragan Hattie fl-1961, li qered madwar 75% tad-djar u n-negozji tal-belt. Il-gvern ta' dak iż-żmien, fil-manifest tiegħu tal-1961 intitolat "PUP for Progress" (PUP tfisser People's United Party), ippropona l-bini ta' kapitali ġdida. Il-post tagħha ntgħażel is-sena ta' wara, fl-1962, għax kien protett mill-uragani u kellu temperatura aktar ħafifa minn dawk fuq il-kosta. h4awj6xtg60ipszzm4oc6cbekrk98al 323768 323767 2025-06-25T15:29:51Z JovalQC 21720 Infobox city create 323768 wikitext text/x-wiki {{Infobox city}} '''Belmopan,''' hija l - belt kapitali tal - [[Beliże|Belize]] . Il-popolazzjoni tagħha fl-2010 kienet ta’ 16,451. <ref name="census2010">{{Ċita web|url=http://www.statisticsbelize.org.bz/index.php/statisticsmenu/2012-04-26-21-58-01/2012-04-26-22-38-01?download=130:population-data-census-2010|titlu=Population Data – Census 2010|pubblikatur=Statistical Institute of Belize|data-aċċess=27 February 2014|url-status=dead|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20140304151214/http://www.statisticsbelize.org.bz/index.php/statisticsmenu/2012-04-26-21-58-01/2012-04-26-22-38-01?download=130%3Apopulation-data-census-2010|arkivju-data=4 March 2014}}</ref> Belmopan hija l-iżgħar belt kapitali fl-Ameriki kontinentali (skont il-popolazzjoni) u t-tielet l-akbar insedjament fil-Belize, wara l-Belt ta' Belize u San Ignacio . Imwaqqfa bħala komunità ppjanata fl-1970, hija waħda mill-aktar bliet kapitali nazzjonali ġodda fid-dinja. Mill-2000 'l hawn, Belmopan kien wieħed minn żewġ insedjamenti fil-Belize li għandu status uffiċjali ta' belt, flimkien ma' Belize City. Belmopan tinsab fid -Distrett ta' Cayo f'altitudni ta' {{Convert|76|m|ft}} 'il fuq mil-livell tal-baħar. <ref name="tvl">{{Ċita web|url=http://www.travel-central-america.net/|titlu=travel-central-america.net|pubblikatur=travel-central-america.net|data-aċċess=29 June 2010|url-status=usurped|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20201027231059/https://travel-central-america.net/|arkivju-data=27 October 2020}}</ref> Belmopan inbniet eżatt fil-lvant tax -Xmara Belize, {{Convert|80|km|mi}} il ġewwa mill-eks kapitali, il-port ta' Belize City, wara li dik il-belt kważi nqerdet mill- Uragan Hattie fl-1961. <ref name="tvl" /> <ref>{{Ċita web|url=http://www.islandnet.com/~see/weather/events/threenames.htm|titlu=Weather Events: The Hurricane with Three Names|sit=www.islandnet.com|data-aċċess=7 February 2007|url-status=live|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20190808181655/http://www.islandnet.com/~see/weather/events/threenames.htm|arkivju-data=8 August 2019}}</ref> Il-gvern ġie trasferit għal Belmopan fl-1970. <ref name="bmp">{{Ċita web|url=http://www.belmopanbelize.com/|titlu=belmopanbelize.com|pubblikatur=belmopanbelize.com|data-aċċess=29 June 2010|url-status=dead|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20100722075459/http://www.belmopanbelize.com/|arkivju-data=22 July 2010}}</ref> Il-Bini tal-Assemblea Nazzjonali tiegħu huwa ddisinjat biex jixbah tempju [[Maja|Maya]] Pre-Kolombjan . <ref>{{Ċita web|url=http://www.travel-central-america.net/belize/index.html|titlu=Travel to Central America|data=16 January 2007|pubblikatur=travel-central-america.net|data-aċċess=23 March 2019|url-status=usurped|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20090311073848/http://www.travel-central-america.net/belize/index.html|arkivju-data=11 March 2009}}</ref> == Ġeografija == Belmopan tinsab 80 km 'il ġewwa mill-Baħar Karibew u 76 metru 'l fuq mil-livell tal-baħar, tinsab ħdejn il-Wied tax-Xmara Belize b'veduta tal-għoljiet tal-Muntanji Pine Ridge. (Il-klima bil-lejl hija friska.) Il-belt tinsab barra mill-Hummingbird Highway. Sagħtejn u nofs fin-nofsinhar ta' Belmopan, bit-triq, hemm is-Santwarju tal-Ħajja Selvaġġa ta' Cockscomb Basin<ref>{{Ċita web|url=http://www.exoticbirding.com/belize/places/cockscomb.html|titlu=EXOTIC BIRDING tours - Description of birding in Cockscomb Basin Jaguar Reserve, Belize|sit=www.exoticbirding.com|data-aċċess=2025-06-25}}</ref>. == Klima == Belmopan għandha klima tropikali tal-monsun (Am) taħt il-klassifikazzjoni tal-klima ta' Köppen. Il-belt għandha staġun twil tax-xita li jibda minn Mejju sa Jannar u staġun qasir u xott li jkopri t-tliet xhur li jifdal. Kif inhi l-karatteristika ta' ħafna bliet bi klima tropikali tal-monsun, Belmopan tara xi xita matul l-istaġun xott tagħha. Marzu u April huma l-aktar xhur niexfa ta' Belmopan b'madwar 45 millimetru jew 1.8 pulzieri ta' xita osservati bħala medja matul dawk ix-xhur. Bħal fil-każ tal-Belt ta' Belize, dawn huma xhur kemmxejn mhux tas-soltu għal belt bi klima tropikali tal-monsun li jkollha l-aktar xhur niexfa tas-sena. Tipikament l-aktar xahar niexef għal belt b'dan it-tip ta' klima huwa x-xahar wara s-solstizju tax-xitwa, li f'Belmopan ikun Jannar. It-temperaturi medji ta' kull xahar huma kemmxejn kostanti matul is-sena, u jvarjaw minn 23 sa 28 °C (73.4 sa 82.4 °F). == Storja == Belmopan inbniet wara l-kważi qerda ta' Belize City mill-Uragan Hattie fl-1961, li qered madwar 75% tad-djar u n-negozji tal-belt. Il-gvern ta' dak iż-żmien, fil-manifest tiegħu tal-1961 intitolat "PUP for Progress" (PUP tfisser People's United Party), ippropona l-bini ta' kapitali ġdida. Il-post tagħha ntgħażel is-sena ta' wara, fl-1962, għax kien protett mill-uragani u kellu temperatura aktar ħafifa minn dawk fuq il-kosta. Fl-1964, waqt li l-Belize kien għadu kolonja Brittanika, il-Prim Ministru George Price mexxa delegazzjoni lejn Londra biex jiġbor il-fondi meħtieġa biex jiffinanzja l-kapitali l-ġdida. Għalkemm ma kienx lest li jimpenja ruħu li jiffinanzja proġett fuq skala daqshekk kbira, il-gvern Brittaniku esprima interess minħabba l-loġika li l-kapitali titqiegħed fuq art għolja protetta mill-mareat. Biex jinkoraġġixxu l-impenn finanzjarju tal-gvern Brittaniku, il-Prim Ministru u l-gvern tal-PUP stiednu lil Anthony Greenwood, is-Segretarju tal-Istat għall-Commonwealth u l-Kolonji, biex iżur il-Belize. L-ispiża inizjali stmata tal-bini ta’ din il-belt il-ġdida kienet ta’ erbgħin miljun dollaru tal-Belize (US$20 miljun). Nofs biss, għoxrin miljun dollaru tal-Belize, kienu disponibbli, iżda l-ispinta għall-kostruzzjoni ma ntilfitx<ref>{{Ċita rivista|kunjom1=Kearns|isem1=Kevin C.|data=1973|titlu=Belmopan: Perspective on a New Capital|url=https://www.jstor.org/stable/213409|rivista=Geographical Review|volum=63|numru=2|paġni=147–169}}</ref>. Il-kostruzzjoni bdiet fl-1967, u l-ewwel fażi, li swiet BZD24 miljun (US$12-il miljun), tlestiet fl-1970. Il-gvern irriloka lejn Belmopan fl-1970, iżda inizjalment, il-popolazzjoni ta’ [[Belize City]] ma segwietx l-eżempju. Tabilħaqq, il-ħolqien ta’ belt mill-bidu deher utopiku. Barra minn hekk, il-ħolqien ta’ belt kapitali ġdida jippreżenta sfidi: inizjalment, gvernijiet barranin kienu riluttanti li jċaqalqu l-ambaxxati tagħhom lejn Belmopan għax iddubitaw jekk din iż-żona interna kinitx se ssir il-kapitali effettiva ta’ [[Beliże]]. Fi Frar 2005, il-gvern tal-[[Stati Uniti|Istati Uniti]] ħa l-inizjattiva u beda jibni ambaxxata ġdida f’Belmopan, 35 sena wara li l-kapitali ġiet rilokata. Ħafna pajjiżi minn dakinhar stabbilew l-ambaxxati tagħhom<ref>{{Ċita web|url=http://www.mybelizeadventure.com/destinations/cayo/belmopan/|titlu=Belmopan at MyBelizeAdventure.com : Destinations: Cayo : Belmopan|sit=www.mybelizeadventure.com|data-aċċess=2025-06-25}}</ref>. == Ekonomija == Illum, Belmopan għandha madwar 589 negozju, u l-belt qed tfittex li toħloq park kummerċjali biex tattira l-popolazzjoni tal-pajjiż. Ħames banek internazzjonali jinsabu fil-belt, kif ukoll diversi istituzzjonijiet finanzjarji lokali. Terminal tal-karozzi tal-linja u kumpless tas-suq inbnew fl-2003<ref>{{Ċita web|url=http://www.casacayorealestate.net/aboutbelize.php|titlu=Casa Cayo Real Estate - About Belize|sit=www.casacayorealestate.net|data-aċċess=2025-06-25}}</ref>. == Trasport == '''<big>Ferrovija</big>''' Belmopan se jkollha sistema ferrovjarja ħafifa li bħalissa qed tiġi studjata permezz ta' studju ta' fattibbiltà mmexxi mill-Aġenzija tal-Kooperazzjoni Internazzjonali tal-[[Ġappun]]. '''<big>Ajru</big>''' Belmopan hija servuta minn Hector Silva Airstrip, ajruport domestiku li jinsab fil-majjistral tal-belt. Bħalissa (April 2024), madankollu, m'għadx hemm servizzi skedati lejn Belmopan. L-eqreb belt servuta minn titjiriet skedati hija [[Belize City]], 79km 'il bogħod, li fiha kemm l-Ajruport Internazzjonali Philip S. W. Goldson, l-uniku ajruport internazzjonali tal-pajjiż, kif ukoll l-Ajruport Muniċipali domestiku Sir Barry Bowen. == Edukazzjoni == Il-belt ta’ Belmopan għandha tliet skejjel pre-primarji, erba’ skejjel primarji u erba’ skejjel sekondarji kif ukoll Ċentru Reġjonali tal-Lingwi (RLC) modern fil-kampus ċentrali tal-[[Università ta’ Belize]], fejn studenti minn pajjiżi ġirien li jitkellmu bl-Ispanjol jiġu jistudjaw l-Ingliż. Il-kampus tal-[[Università ta’ Belize]] f’Belmopan għandu l-kulleġġi li ġejjin: Edukazzjoni u Arti, Ġestjoni u Xjenzi Soċjali, Xjenza u Teknoloġija, u Infermiera u Saħħa Alleata. Is-sistema knisja/stat tipprevali fl-edukazzjoni Beliżjana, speċjalment fejn tidħol l-edukazzjoni pre-primarja, primarja u sekondarja, u kważi l-iskejjel kollha f’Belmopan huma sostnuti minn knejjes<ref>{{Ċita web|url=http://www.mathunion.org/ICMI/bulletin/49/Teacher.html|titlu=ICMI Bulletin No. 49, December 2000|sit=www.mathunion.org|data-aċċess=2025-06-25}}</ref>. == Referenzi == qlv8g0v4bjx78uhx5szrcg0umdc9r2j Bażilika ta’ San Duminku, Valletta 0 33694 323770 2025-06-25T15:48:14Z JovalQC 21720 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1286140740|Basilica of St Dominic, Valletta]]" 323770 wikitext text/x-wiki Il- '''Bażilika ta' San Duminku''' ( [[Lingwa Maltija|bil-Malti]] : ''Il-Bażilika ta' San Duminku'' ) jew magħrufa wkoll bħala l- '''Bażilika tal-Madonna ta' Haven u San Duminku''' hija waħda mit-tliet knejjes parrokkjali tal [[Valletta|-Belt Valletta]], [[Malta]] . Huwa amministrat mill- Ordni Dumnikan li l-kunvent tiegħu jinsab wara l-knisja. L-art li fuqha nbnew il-knisja u l-kunvent ingħatat lill-ordni mill-Gran Mastru Pierre de Monte. Girolamo Cassar ġie kkummissjonat biex ifassal il-pjanti. L-ewwel ġebla tqiegħdet fid-19 ta' April 1571. Il-parroċċa twaqqfet fit-2 ta' Lulju 1571 b'digriet mogħti mill-Papa Piju V, meqjus bħala l-benefattur tal-kostruzzjoni tal-Belt Valletta. Ġiet iddedikata lill-Madonna ta' Port it-Tajjeb minħabba l-għadd kbir ta' baħħara li kienu jmorru fil-kappella żgħira li d-Dumnikani kienu bnew qabel il-kostruzzjoni tal-knisja l-kbira sabiex jirringrazzjaw lill-Omm Alla malli jirritornaw fil-port wara vjaġġi twal u perikolużi bil-baħar. Ġie ddikjarat ukoll li l-parroċċa ta' San Duminku kienet se tkun il-knisja parrokkjali prinċipali tal-belt. 7ukfa9xhkspsgsd78vm7jwxr5j6q0k6 323771 323770 2025-06-25T16:08:36Z JovalQC 21720 Infobox create 323771 wikitext text/x-wiki {{Infobox ġeneriku|color=#CC9966|name=Bażilika ta' San Duminku|img1=Church of the Madonna of Fair Havens 04.jpg|width1=300px|row1=[[Valletta]] ({{Flagicon|MLT}} [[Malta]])|lbl1='''Post'''|row2=[[Kattoliku Ruman]]|lbl2='''Denominazzjoni'''|row3=https://parrocci.knisja.mt/parrocca/il-belt-valletta-san-duminku/|lbl3='''Websajt'''|hdr2=Storja|row21=19 ta' April 1571|lbl21='''Imwaqqfa'''|row22=[[Damjan Taliana]]|lbl22='''Fundatur(i)'''|row23=[[Il-Madonna tas-Sema]] [[San Duminku]]|lbl23='''Dedikazzjoni'''|lbl24='''Ikkonsagrata'''|row24=15 ta' Ottubru 1815|row25=Parroċċa Konventwali|lbl25='''Status funzjonali'''|row26=[[Barokk]]|lbl26='''Stil'''|row27=1815|lbl27='''Imlesta'''|row28=9|lbl28='''Numru ta' koppli'''|hdr3=Amministrazzjoni|row31=[[Arċidjoċesi ta' Malta|Malta]]|lbl31='''[[Arċidjoċesi ta' Malta|Arċidjoċesi]]'''|row32=[[Valletta]]|lbl32='''[[Parroċċa ta' Malta|Paroċċa]]'''|row33=[[Michael Camilleri]]|lbl33='''Rettur'''|cap1=Faċċata tal-bażilika}} Il- '''Bażilika ta' San Duminku''' ( [[Lingwa Maltija|bil-Malti]] : ''Il-Bażilika ta' San Duminku'' ) jew magħrufa wkoll bħala l- '''Bażilika tal-Madonna ta' Haven u San Duminku''' hija waħda mit-tliet knejjes parrokkjali tal [[Valletta|-Belt Valletta]], [[Malta]] . Huwa amministrat mill- Ordni Dumnikan li l-kunvent tiegħu jinsab wara l-knisja. == Storja == L-art li fuqha nbnew il-knisja u l-kunvent ingħatat lill-ordni mill-Gran Mastru [[Pietro del Monte|Pierre de Monte]]. [[Ġlormu Cassar|Girolamo Cassar]] ġie kkummissjonat biex ifassal il-pjanti. L-ewwel ġebla tqiegħdet fid-19 ta' April 1571. Il-parroċċa twaqqfet fit-2 ta' Lulju 1571 b'digriet mogħti mill-Papa Piju V, meqjus bħala l-benefattur tal-kostruzzjoni tal-[[Belt Valletta]]. Ġiet iddedikata lill-Madonna ta' Port it-Tajjeb minħabba l-għadd kbir ta' baħħara li kienu jmorru fil-kappella żgħira li d-Dumnikani kienu bnew qabel il-kostruzzjoni tal-knisja l-kbira sabiex jirringrazzjaw lill-Omm Alla malli jirritornaw fil-port wara vjaġġi twal u perikolużi bil-baħar. Ġie ddikjarat ukoll li l-parroċċa ta' San Duminku kienet se tkun il-knisja parrokkjali prinċipali tal-belt. == Gallerija == <gallery mode="packed"> Stampa:Basilica of St Dominic’s, Valletta, June 2018 (4).jpg|Il-kor Stampa:Church of Our Lady of Fair Havens (Basilica of St. Dominic), Valletta 17.jpg|Statwa ta' San Duminku Stampa:Basilica of St Dominic’s, Valletta, View to the Dome.png|Koppla ġewwa l-bażilika </gallery> 7a4mz8we9jgk1h8w4gvm4eo1r6mppe7 Mudell:Dati pajjiż Belize 10 33695 323774 2025-06-25T16:21:26Z ToniSant 4257 rindirizz 323774 wikitext text/x-wiki #RINDIRIZZA [[Mudell:Dati pajjiż Beliże]] kosbvecmte1m1wbxu5i02l23a769b6v Candi Milo 0 33696 323776 2025-06-26T02:11:50Z 71.35.4.10 Paġna ġdida: [[Stampa:Candi Milo by Gage Skidmore.jpg|thumb]] '''Candyce Anne Rose''' "'''Candi'''" '''Milo''' (California, [[Stati Uniti tal-Amerika]], 9 ta' Jannar, 1961) kien attur, ''stand-up comedian'', produttur tal-films, u xeneġġjatur Amerikan. [[Kategorija:Atturi Amerikani]] 323776 wikitext text/x-wiki [[Stampa:Candi Milo by Gage Skidmore.jpg|thumb]] '''Candyce Anne Rose''' "'''Candi'''" '''Milo''' (California, [[Stati Uniti tal-Amerika]], 9 ta' Jannar, 1961) kien attur, ''stand-up comedian'', produttur tal-films, u xeneġġjatur Amerikan. [[Kategorija:Atturi Amerikani]] hsvvalv9dd9n0ylbzvuymg7sbrf3ole Julie Kavner 0 33697 323777 2025-06-26T07:01:28Z 71.35.4.10 Paġna ġdida: [[Stampa:Julie Kavner.jpg|thumb]] '''Julia Deborah''' "'''Julie'''" '''Kavner''' (California, [[Stati Uniti tal-Amerika]], 7 ta' Settembru, 1950) kien attur, ''stand-up comedian'', produttur tal-films, u xeneġġjatur Amerikan. [[Kategorija:Atturi Amerikani]] 323777 wikitext text/x-wiki [[Stampa:Julie Kavner.jpg|thumb]] '''Julia Deborah''' "'''Julie'''" '''Kavner''' (California, [[Stati Uniti tal-Amerika]], 7 ta' Settembru, 1950) kien attur, ''stand-up comedian'', produttur tal-films, u xeneġġjatur Amerikan. [[Kategorija:Atturi Amerikani]] 1rki1fl4ap4f8svl1r2g7i8ogfrcv6x